Table of Contents

⮲

Jātakapāḷi-1

Edit
4035

7. Sattakanipāto

7. The Sattakanipāta

7. Tập Bảy Kệ

4036

1. Kukkuvaggo

1. The Kukku Vagga

1. Chương Kukku

4037
396. Kukkujātakaṃ (7-1-1)
396. The Kukku Jātaka (7-1-1)
396. Kukku Jātaka (7-1-1)
4038
1.
1.
1.
4039
Diyaḍḍhakukkū udayena kaṇṇikā, vidatthiyo aṭṭha parikkhipanti naṃ;
One and a half cubits for the Kukku, with eight spans surrounding it;
Đỉnh trụ cao một rưỡi kukku, tám vidatthi bao quanh nó;
4040
Sā siṃsapā* sāramayā apheggukā, kuhiṃ ṭhitā upparito* na dhaṃsati.
that sāla tree, made of heartwood, not sapwood, where does it stand, that it does not fall from above?
Cái trụ siṃsapā bằng gỗ lõi, không có dăm đó, đứng ở đâu mà không rơi xuống từ trên cao?
4041
2.
2.
2.
4042
Yā tiṃsati sāramayā anujjukā, parikiriya* gopāṇasiyo samaṃ ṭhitā* ;
The thirty rafters, made of heartwood, not straight, surrounding and standing firmly;
Ba mươi xà ngang bằng gỗ lõi, không thẳng, bao quanh và đứng vững;
4043
Tāhi susaṅgahitā balasā pīḷitā* , samaṃ ṭhitā upparito na dhaṃsati.
held together firmly and pressed by them, it stands firmly and does not fall from above.
Được chúng chống đỡ vững chắc và nén chặt, nó đứng vững và không rơi xuống từ trên cao.
4044
3.
3.
3.
4045
Evampi mittehi daḷhehi paṇḍito, abhejjarūpehi sucīhi mantibhi;
Even so, a wise person, with strong, pure, and sagacious friends;
Cũng vậy, người trí được bạn bè kiên cố, không thể phá vỡ, thanh tịnh và khôn ngoan;
4046
Susaṅgahīto siriyā na dhaṃsati, gopāṇasī bhāravahāva kaṇṇikā.
Well-supported, one does not decline from prosperity, just like a pinnacle bearing the weight of rafters.
Được hỗ trợ tốt, không suy tàn khỏi vinh quang, giống như xà ngang đỡ lấy đỉnh trụ.
4047
4.
4.
4.
4048
Kharattacaṃ bellaṃ yathāpi satthavā, anāmasantopi karoti tittakaṃ;
Just as a merchant, even without peeling a rough-skinned bael fruit, makes it bitter;
Như người lái buôn, dù không chạm vào vỏ cây bella khô cứng, cũng làm nó đắng;
4049
Samāharaṃ sāduṃ karoti patthiva, asāduṃ kayirā tanubandhamuddharaṃ* .
But by peeling it thinly, he makes it unpalatable, O king, while by peeling it properly, he makes it sweet.
Vua ơi, người biết cách gọt sẽ làm nó ngọt, người gọt mỏng sẽ làm nó không ngon.
4050
5.
5.
5.
4051
Evampi gāmanigamesu paṇḍito, asāhasaṃ rājadhanāni saṅgharaṃ;
Even so, a wise person in villages and towns, collecting royal revenues without oppression,
Cũng vậy, người trí ở các làng mạc, thị trấn, thu thập của cải của vua không dùng bạo lực;
4052
Dhammānuvattī paṭipajjamāno, sa phāti kayirā aviheṭhayaṃ paraṃ.
Acting in accordance with Dhamma, brings about prosperity without harming others.
Hành động theo Dhamma, người ấy sẽ làm cho thịnh vượng mà không làm hại người khác.
4053
6.
6.
6.
4054
Odātamūlaṃ sucivārisambhavaṃ, jātaṃ yathā pokkharaṇīsu ambujaṃ;
Just as a lotus, with pure white roots, born in clear water in ponds,
Như hoa sen có gốc trắng, sinh ra từ nước trong sạch, mọc trong ao;
4055
Padumaṃ yathā agginikāsiphālimaṃ, na kaddamo na rajo na vāri limpati.
Like a lotus blooming in the sun's rays, is not defiled by mud, dust, or water.
Như hoa sen nở rộ dưới ánh mặt trời, bùn, bụi và nước không thể làm vấy bẩn nó.
4056
7.
7.
7.
4057
Evampi vohārasuciṃ asāhasaṃ, visuddhakammantamapetapāpakaṃ;
Even so, one who is pure in conduct, not oppressive, with purified actions, and free from evil,
Cũng vậy, người thanh tịnh trong hành vi, không bạo lực, có hành động trong sạch, tránh xa điều ác;
4058
Na limpati kammakilesa tādiso, jātaṃ yathā pokkharaṇīsu ambujanti.
Such a person is not defiled by the defilements of kamma, just like a lotus born in ponds.
Những ô nhiễm nghiệp không làm vấy bẩn người như vậy, giống như hoa sen mọc trong ao.
4059
Kukkujātakaṃ paṭhamaṃ.
The Kukkujātaka, first.
Kukku Jātaka, thứ nhất.
4060
397. Manojajātakaṃ (7-1-2)
397. The Manojajātaka (7-1-2)
397. Manoja Jātaka (7-1-2)
4061
8.
8.
8.
4062
Yathā cāpo ninnamati, jiyā cāpi nikūjati;
As the bow bends and the bowstring twangs,
Như cung uốn cong, và dây cung cũng kêu;
4063
Haññate nūna manojo, migarājā sakhā mama.
Surely Manojava, my friend, the king of beasts, is being struck.
Chắc chắn Manoja, bạn ta, vua của loài thú, đã bị giết.
4064
9.
9.
9.
4065
Handa dāni vanantāni, pakkamāmi yathāsukhaṃ;
Come now, I will depart into the forest as I please;
Thôi được, bây giờ ta sẽ đi vào rừng tùy thích;
4066
Netādisā sakhā honti, labbhā me jīvato sakhā.
Such friends are not to be had; I can find a friend while I am alive.
Những người bạn như vậy không tồn tại, ta có thể tìm được bạn khi còn sống.
4067
10.
10.
10.
4068
Na pāpajanasaṃsevī, accantaṃ sukhamedhati;
One who associates with evil people does not attain ultimate happiness;
Người kết giao với kẻ ác sẽ không đạt được hạnh phúc tột cùng;
4069
Manojaṃ passa semānaṃ, giriyassānusāsanī* .
Behold Manojava lying there, due to the jackal's counsel.
Hãy nhìn Manoja đang nằm đó, lời khuyên của cáo (ariyassa anusāsanī).
4070
11.
11.
11.
4071
Na pāpasampavaṅkena, mātā puttena nandati;
A mother does not rejoice in a son who associates with evil;
Do kết giao với kẻ ác, mẹ không vui với con;
4072
Manojaṃ passa semānaṃ, acchannaṃ* samhi lohite.
Behold Manojava lying there, covered in his own blood.
Hãy nhìn Manoja đang nằm đó, ngập trong máu của chính mình.
4073
12.
12.
12.
4074
Evamāpajjate poso, pāpiyo ca nigacchati;
Thus does a person fare, and he falls into greater evil;
Người nào không nghe lời khuyên của những người bạn tốt, những người thấy được lợi ích;
4075
Yo ve hitānaṃ vacanaṃ, na karoti atthadassinaṃ.
Whoever does not heed the words of well-wishers who see what is beneficial.
Người ấy sẽ rơi vào hoàn cảnh như vậy và còn tệ hơn nữa.
4076
13.
13.
13.
4077
Evañca so hoti tato ca pāpiyo, yo uttamo adhamajanūpasevī;
And such a person becomes even worse, one who is superior yet associates with inferior people;
Và người cao quý nào kết giao với kẻ thấp hèn, người ấy sẽ trở nên tệ hại hơn nữa;
4078
Passuttamaṃ adhamajanūpasevitaṃ* , migādhipaṃ saravaraveganiddhutaṃ.
Behold the superior one, associating with inferior people, the king of beasts, pierced by the swiftness of an arrow.
Hãy nhìn vị chúa tể loài thú cao quý đã bị mũi tên mạnh mẽ xuyên thủng, vì kết giao với kẻ thấp hèn.
4079
14.
14.
14.
4080
Nihīyati puriso nihīnasevī, na ca hāyetha kadāci tulyasevī;
A person who associates with inferiors declines, and one who associates with equals never declines;
Người kết giao với kẻ thấp hèn sẽ suy đồi, nhưng người kết giao với người ngang hàng sẽ không bao giờ suy đồi;
4081
Seṭṭhamupagamaṃ* udeti khippaṃ, tasmāttanā uttaritaraṃ* bhajethāti.
One who approaches superiors quickly rises; therefore, one should associate with those who are superior to oneself.
Người đến gần người cao thượng sẽ nhanh chóng thăng tiến, vì vậy hãy kết giao với người cao quý hơn mình.
4082
Manojajātakaṃ dutiyaṃ.
The Manojajātaka, second.
Manoja Jātaka, thứ hai.
4083
398. Sutanujātakaṃ (7-1-3)
398. The Sutanujātaka (7-1-3)
398. Sutanu Jātaka (7-1-3)
4084
15.
15.
15.
4085
Rājā te bhattaṃ pāhesi, suciṃ maṃsūpasecanaṃ;
The king has sent you food, pure and served with meat;
Vua đã gửi cho ngươi thức ăn trong sạch với thịt;
4086
Maghadevasmiṃ* adhivatthe, ehi nikkhamma bhuñjassu.
Come out and eat, while I reside in the Māghadeva tree.
Khi Maghadeva đang ở đó, hãy ra ngoài và ăn đi.
4087
16.
16.
16.
4088
Ehi māṇava orena, bhikkhamādāya sūpitaṃ;
Come here, young man, take the food served with sauce;
Này chàng trai, hãy đến đây, mang theo thức ăn đã được chuẩn bị;
4089
Tvañca māṇava bhikkhā ca* , ubho bhakkhā bhavissatha.
Both you, young man, and the food will be my prey.
Cả ngươi và thức ăn, cả hai sẽ là bữa ăn của ta.
4090
17.
17.
17.
4091
Appakena tuvaṃ yakkha, thullamatthaṃ jahissasi;
With little, O yakkha, you will abandon a great benefit;
Này Dạ Xoa, ngươi sẽ từ bỏ một lợi ích lớn vì một điều nhỏ nhặt;
4092
Bhikkhaṃ te nāharissanti, janā maraṇasaññino.
People, fearing death, will not bring you food.
Người ta sẽ không mang thức ăn đến cho ngươi nữa, vì họ sợ chết.
4093
18.
18.
18.
4094
Laddhāya yakkhā* tava niccabhikkhaṃ, suciṃ paṇītaṃ rasasā upetaṃ;
Having received your regular pure, excellent, and delicious food, O yakkha;
Này Dạ Xoa, nếu ngươi nhận được thức ăn thường xuyên, trong sạch, ngon lành và đầy hương vị;
4095
Bhikkhañca te āhariyo naro idha, sudullabho hehiti bhakkhite* mayi.
A person to bring you food here will be very hard to find if I am eaten.
Thì người mang thức ăn đến cho ngươi ở đây sẽ rất khó tìm, nếu ta bị ăn thịt.
4096
19.
19.
19.
4097
Mameva* sutano attho, yathā bhāsasi māṇava;
This benefit is indeed mine, young man, as you say;
Này Sutanu, lợi ích này là của ta, như ngươi đã nói, chàng trai;
4098
Mayā tvaṃ samanuññāto, sotthiṃ passāhi mātaraṃ.
You are permitted by me, go see your mother in safety.
Ta cho phép ngươi, hãy đi gặp mẹ ngươi bình an.
4099
20.
20.
20.
4100
Khaggaṃ chattañca pātiñca, gacchamādāya* māṇava;
Take the sword, parasol, and bowl, young man, and go;
Này chàng trai, hãy mang theo kiếm, lọng và bát mà đi;
4101
Sotthiṃ passatu te mātā, tvañca passāhi mātaraṃ.
May your mother see you in safety, and may you see your mother.
Mẹ ngươi hãy thấy ngươi bình an, và ngươi cũng hãy thấy mẹ ngươi.
4102
21.
21.
21.
4103
Evaṃ yakkha sukhī hohi, saha sabbehi ñātibhi;
Thus, O yakkha, may you be happy with all your relatives;
Này Dạ Xoa, ngươi hãy sống hạnh phúc cùng với tất cả thân quyến;
4104
Dhanañca me adhigataṃ, rañño ca vacanaṃ katanti.
Wealth has been gained by me, and the king's word has been fulfilled.
Ta đã đạt được tài sản, và lời vua cũng đã được thực hiện.
4105
Sutanujātakaṃ tatiyaṃ.
The Sutanujātaka, third.
Sutanu Jātaka, thứ ba.
4106
399. Mātuposakagijjhajātakaṃ (7-1-4)
399. The Mātuposakagijjhajātaka (7-1-4)
399. Mātuposaka Gijjha Jātaka (7-1-4)
4107
22.
22.
22.
4108
Te kathaṃ nu karissanti, vuddhā giridarīsayā;
What will they do, my aged parents dwelling in the mountain cave?
Họ sẽ làm gì đây, cha mẹ già sống trong hang núi;
4109
Ahaṃ baddhosmi pāsena, nilīyassa vasaṃ gato.
I am caught in a snare, fallen into the power of the fowler.
Ta đã bị mắc bẫy, rơi vào tay Nilīya.
4110
23.
23.
23.
4111
Kiṃ gijjha paridevasi, kā nu te paridevanā;
Why do you lament, O vulture? What is your lamentation?
Này kền kền, ngươi than khóc gì vậy, lời than khóc của ngươi là gì;
4112
Na me suto vā diṭṭho vā, bhāsanto mānusiṃ dijo.
I have never heard or seen a bird speaking human language.
Ta chưa từng nghe hay thấy một con chim nào nói tiếng người.
4113
24.
24.
24.
4114
Bharāmi mātāpitaro, vuddhe giridarīsaye;
I support my aged parents, dwelling in the mountain cave;
Ta nuôi dưỡng cha mẹ già, sống trong hang núi;
4115
Te kathaṃ nu karissanti, ahaṃ vasaṃ gato tava.
What will they do now that I have fallen into your power?
Họ sẽ làm gì đây, khi ta đã rơi vào tay ngươi.
4116
25.
25.
25.
4117
Yaṃ nu gijjho yojanasataṃ, kuṇapāni avekkhati;
Why does a vulture, which can see carrion a hundred yojanas away,
Nếu kền kền có thể nhìn thấy xác chết từ một trăm dojana;
4118
Kasmā jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhasi.
Why do you not perceive the net and snare, even though you have encountered them?
Tại sao ngươi lại không nhận ra lưới và bẫy khi đã ở gần?
4119
26.
26.
26.
4120
Yadā parābhavo hoti, poso jīvitasaṅkhaye;
When a being faces ruin, at the end of its life,
Khi một người sắp chết, sự suy tàn đến;
4121
Atha jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhati.
then it does not perceive the net and snare, even though it has encountered them.
Thì dù đã ở gần lưới và bẫy, người ấy cũng không nhận ra.
4122
27.
27.
27.
4123
Bharassu mātāpitaro, vuddhe giridarīsaye;
Support your parents, who are old and dwell in mountain caves.
Hãy nuôi dưỡng cha mẹ già, sống trong hang núi;
4124
Mayā tvaṃ samanuññāto, sotthiṃ passāhi ñātake.
You are permitted by me; see your relatives in safety.
Ta cho phép ngươi, hãy đi gặp người thân của ngươi bình an.
4125
28.
28.
28.
4126
Evaṃ luddaka nandassu, saha sabbehi ñātibhi;
Thus, O hunter, rejoice with all your relatives!
Này thợ săn, ngươi hãy vui mừng cùng với tất cả thân quyến;
4127
Bharissaṃ mātāpitaro, vuddhe giridarīsayeti.
I shall support my parents, who are old and dwell in mountain caves.
Ta sẽ nuôi dưỡng cha mẹ già, sống trong hang núi.
4128
Mātuposakagijjhajātakaṃ catutthaṃ.
The Mātuposaka-gijjha Jātaka, the fourth.
Mātuposaka Gijjha Jātaka, thứ tư.
4129
400. Dabbhapupphajātakaṃ (7-1-5)
400. Dabbhapuppha Jātaka (7-1-5)
400. Dabbhapuppha Jātaka (7-1-5)
4130
29.
29.
29.
4131
Anutīracārī bhaddante, sahāyamanudhāva maṃ;
O good sir, you who walk along the bank, follow me, my friend!
Này thiện hữu, ngươi đi dọc bờ sông, hãy chạy theo ta;
4132
Mahā me gahito* maccho, so maṃ harati vegasā.
I have caught a great rohita fish, and it is dragging me away with force.
Ta đã bắt được một con cá lớn, nó đang kéo ta đi với sức mạnh.
4133
30.
30.
30.
4134
Gambhīracārī bhaddante, daḷhaṃ gaṇhāhi thāmasā;
O good sir, you who walk in the deep, hold on firmly with strength!
Này thiện hữu, ngươi đi sâu vào, hãy nắm chắc bằng sức mạnh;
4135
Ahaṃ taṃ uddharissāmi, supaṇṇo uragāmiva* .
I will pull you out, just as a Supaṇṇa pulls out a snake.
Ta sẽ kéo ngươi lên, như chim Garuda kéo rắn.
4136
31.
31.
31.
4137
Vivādo no samuppanno, dabbhapuppha suṇohi me;
A dispute has arisen between us, Dabbhapuppha, listen to me!
Chúng ta đã có một cuộc tranh cãi, Dabbhapuppha, hãy nghe ta;
4138
Samehi medhagaṃ* samma, vivādo vūpasammataṃ.
Settle the quarrel, friend; let the dispute be appeased.
Này bạn, hãy hòa giải cuộc tranh chấp, để cuộc tranh cãi được chấm dứt.
4139
32.
32.
32.
4140
Dhammaṭṭhohaṃ pure āsiṃ, bahū aḍḍā me tīritā* ;
I was a judge in the past; many cases have been decided by me.
Xưa kia ta là người công chính, nhiều tranh chấp đã được ta phân xử;
4141
Samemi medhagaṃ samma, vivādo vūpasammataṃ.
I will settle the quarrel, friend; let the dispute be appeased.
Này bạn, ta sẽ hòa giải tranh chấp, để sự bất hòa được chấm dứt.
4142
33.
33.
33.
4143
Anutīracāri naṅguṭṭhaṃ, sīsaṃ gambhīracārino;
The tail part is for the one who walks along the bank, the head for the one who walks in the deep.
Người đi ven bờ sẽ được phần đuôi, người đi sâu sẽ được phần đầu;
4144
Accāyaṃ* majjhimo khaṇḍo, dhammaṭṭhassa bhavissati.
And this middle portion will be for the judge.
Phần giữa còn lại sẽ thuộc về người công chính.
4145
34.
34.
34.
4146
Cirampi bhakkho abhavissa, sace na vivademase;
We would have had food for a long time, if we had not quarreled.
Nếu chúng ta không tranh cãi, thức ăn đã có thể còn lâu hơn;
4147
Asīsakaṃ anaṅguṭṭhaṃ, siṅgālo harati rohitaṃ.
The jackal carries away the rohita, headless and tailless.
Con cá rohita không đầu, không đuôi, bị con chó rừng tha đi mất.
4148
35.
35.
35.
4149
Yathāpi rājā nandeyya, rajjaṃ laddhāna khattiyo;
Just as a Khattiya king would rejoice, having gained a kingdom,
Như một vị vua, một chiến sĩ, vui mừng khi giành được vương quốc;
4150
Evāhamajja nandāmi, disvā puṇṇamukhaṃ patiṃ.
even so do I rejoice today, seeing my husband with a full mouth.
Hôm nay ta cũng vui mừng như vậy, khi thấy chồng ta với miệng đầy.
4151
36.
36.
36.
4152
Kathaṃ nu thalajo santo, udake macchaṃ parāmasi;
How is it that you, being a land-dweller, caught a fish in the water?
Làm sao ngươi, một loài sống trên cạn, lại có thể bắt được cá dưới nước?
4153
Puṭṭho me samma akkhāhi, kathaṃ adhigataṃ tayā.
Friend, tell me, when asked, how you obtained it.
Này bạn, hãy nói cho ta biết, làm sao ngươi có được nó?
4154
37.
37.
37.
4155
Vivādena kisā honti, vivādena dhanakkhayā;
Through dispute they become lean; through dispute there is loss of wealth.
Vì tranh cãi mà trở nên gầy gò, vì tranh cãi mà mất mát tài sản;
4156
Jīnā uddā vivādena, bhuñja māyāvi rohitaṃ.
The otters were defeated by dispute; O cunning one, eat the rohita.
Hai con rái cá đã mất vì tranh cãi, này người xảo quyệt, hãy ăn cá rohita đi.
4157
38.
38.
38.
4158
Evameva manussesu, vivādo yattha jāyati;
Even so among humans, wherever a dispute arises,
Cũng vậy, giữa loài người, nơi nào phát sinh tranh cãi;
4159
Dhammaṭṭhaṃ paṭidhāvanti, so hi nesaṃ vināyako;
they run to a judge, for he is their leader.
Họ chạy đến người công chính, vì người ấy là người dẫn dắt của họ;
4160
Dhanāpi tattha jīyanti, rājakoso pavaḍḍhatīti* .
There, wealth is also lost, and the royal treasury increases.
Ở đó, tài sản cũng bị mất mát, còn kho bạc của vua thì tăng trưởng.
4161
Dabbhapupphajātakaṃ pañcamaṃ.
The Dabbhapuppha Jātaka, the fifth.
Dabbhapuppha Jātaka thứ năm.
4162
401. Paṇṇakajātakaṃ (7-1-6)
401. Paṇṇaka Jātaka (7-1-6)
401. Paṇṇaka Jātaka (7-1-6)
4163
39.
39.
39.
4164
Paṇṇakaṃ* tikhiṇadhāraṃ, asiṃ sampannapāyinaṃ;
A man swallows a Paṇṇaka sword, sharp-edged and well-drinking, in an assembly.
Một người nuốt một thanh kiếm Paṇṇaka sắc bén, uống máu ngon lành, giữa hội chúng;
4165
Parisāyaṃ puriso gilati, kiṃ dukkarataraṃ tato;
What is more difficult than that?
Việc gì khó hơn thế?
4166
Yadaññaṃ dukkaraṃ ṭhānaṃ, taṃ me akkhāhi pucchito.
Tell me, when asked, if there is any other difficult task.
Nếu có việc gì khác khó hơn, xin hãy nói cho ta biết khi được hỏi.
4167
40.
40.
40.
4168
Gileyya puriso lobhā, asiṃ sampannapāyinaṃ;
A man might swallow a well-drinking sword out of greed;
Một người có thể vì tham lam mà nuốt một thanh kiếm uống máu ngon lành;
4169
Yo ca vajjā dadāmīti, taṃ dukkarataraṃ tato;
but one who says, "I will give," that is more difficult than that.
Nhưng người nói "tôi sẽ cho" thì khó hơn thế;
4170
Sabbaññaṃ sukaraṃ ṭhānaṃ, evaṃ jānāhi maddava* .
All other tasks are easy; thus know, O Maddava.
Mọi việc khác đều dễ dàng, này người hiền lành, hãy biết như vậy.
4171
41.
41.
41.
4172
Byākāsi āyuro pañhaṃ, atthaṃ* dhammassa kovido;
Āyura answered the question, skilled in the meaning of the Dhamma.
Āyura đã giải đáp câu hỏi, người thông thạo về ý nghĩa của Dhamma;
4173
Pukkusaṃ dāni pucchāmi, kiṃ dukkarataraṃ tato;
Now I ask Pukkusa: what is more difficult than that?
Bây giờ ta hỏi Pukkusa, việc gì khó hơn thế?
4174
Yadaññaṃ dukkaraṃ ṭhānaṃ, taṃ me akkhāhi pucchito.
Tell me, when asked, if there is any other difficult task.
Điều khó làm khác, khi được hỏi, hãy nói cho ta biết.
4175
42.
42.
42.
4176
Na vācamupajīvanti, aphalaṃ giramudīritaṃ;
They do not live by words, by speech uttered fruitlessly.
Người ta không sống nhờ lời nói vô ích, lời nói đã được thốt ra;
4177
Yo ca datvā avākayirā, taṃ dukkarataraṃ tato;
But one who gives and does not cling, that is more difficult than that.
Và ai đã cho mà còn bám víu, điều đó còn khó hơn thế nữa;
4178
Sabbaññaṃ sukaraṃ ṭhānaṃ, evaṃ jānāhi maddava.
All other tasks are easy; thus know, O Maddava.
Mọi việc khác đều dễ dàng, này Maddava, hãy biết như vậy.
4179
43.
43.
43.
4180
Byākāsi pukkuso pañhaṃ, atthaṃ dhammassa kovido;
Pukkusa answered the question, skilled in the meaning of the Dhamma.
Pukkusa đã giải đáp câu hỏi, người thông hiểu nghĩa pháp;
4181
Senakaṃ dāni pucchāmi, kiṃ dukkarataraṃ tato;
Now I ask Senaka: what is more difficult than that?
Giờ ta hỏi Senaka, điều gì khó làm hơn thế nữa;
4182
Yadaññaṃ dukkaraṃ ṭhānaṃ, taṃ me akkhāhi pucchito.
Tell me, when asked, if there is any other difficult task.
Điều khó làm khác, khi được hỏi, hãy nói cho ta biết.
4183
44.
44.
44.
4184
Dadeyya puriso dānaṃ, appaṃ vā yadi vā bahuṃ;
A man might give a gift, be it little or much;
Một người có thể bố thí, dù ít hay nhiều;
4185
Yo ca datvā nānutappe* , taṃ dukkarataraṃ tato;
but one who gives and does not regret, that is more difficult than that.
Nhưng ai đã cho mà không hối tiếc, điều đó còn khó hơn thế nữa;
4186
Sabbaññaṃ sukaraṃ ṭhānaṃ, evaṃ jānāhi maddava.
All other tasks are easy; thus know, O Maddava.
Mọi việc khác đều dễ dàng, này Maddava, hãy biết như vậy.
4187
45.
45.
45.
4188
Byākāsi āyuro pañhaṃ, atho pukkusaporiso;
Āyura answered the question, and so did Pukkusa, the man.
Ayura đã giải đáp câu hỏi, và cả người Pukkusa nữa;
4189
Sabbe pañhe atibhoti, yathā bhāsati senakoti.
Senaka surpasses all questions, just as he speaks.
Senaka nói vượt trội tất cả các câu hỏi, đúng như lời ông ấy nói.
4190
Paṇṇaka* jātakaṃ chaṭṭhaṃ.
The Paṇṇaka Jātaka, the sixth.
Chuyện Jātaka Paṇṇaka thứ sáu.
4191
402. Sattubhastajātakaṃ (7-1-7)
402. Sattubhasta Jātaka (7-1-7)
402. Chuyện Jātaka Sattubhasta (7-1-7)
4192
46.
46.
46.
4193
Vibbhantacitto kupitindriyosi, nettehi te vārigaṇā savanti;
Your mind is bewildered, your faculties are agitated; streams of water flow from your eyes.
Tâm ngươi đang hoang mang, các căn của ngươi đang rối loạn, nước mắt tuôn chảy từ mắt ngươi;
4194
Kiṃ te naṭṭhaṃ kiṃ pana patthayāno, idhāgamā brahme tadiṅgha* brūhi.
What have you lost? What are you seeking? Tell me, O brahmin, why you have come here.
Ngươi đã mất gì, hay đang mong muốn gì, mà đến đây, này Bà-la-môn, hãy nói cho ta biết.
4195
47.
47.
47.
4196
Miyyetha bhariyā vajato mamajja, agacchato maraṇamāha yakkho;
"If I go home today, my wife will die; if I do not go, I will die," said the yakkha.
Vợ tôi sẽ chết nếu hôm nay tôi đi, nếu không đi thì yêu tinh nói tôi sẽ chết;
4197
Etena dukkhena pavedhitosmi, akkhāhi me senaka etamatthaṃ.
I am trembling with this suffering. Senaka, explain this matter to me.
Vì nỗi khổ này mà tôi run rẩy, này Senaka, hãy nói cho tôi biết điều này.
4198
48.
48.
48.
4199
Bahūni ṭhānāni vicintayitvā, yamettha vakkhāmi tadeva saccaṃ;
"Having pondered many reasons, what I shall say here is indeed the truth.
Sau khi suy xét nhiều điều, điều ta sẽ nói ở đây là sự thật;
4200
Maññāmi te brāhmaṇa sattubhastaṃ, ajānato kaṇhasappo paviṭṭho.
I believe, brahmin, that a black snake has entered your meal-bag without your knowledge.
Này Bà-la-môn, ta nghĩ rằng một con rắn hổ mang đã chui vào túi bột của ngươi mà ngươi không biết.
4201
49.
49.
49.
4202
Ādāya daṇḍaṃ parisumbha bhastaṃ, passeḷamūgaṃ uragaṃ dujivhaṃ* ;
Take a stick and strike the bag; you will see the spitting, forked-tongued serpent.
Hãy cầm gậy đập vào túi, ngươi sẽ thấy con rắn hai lưỡi, miệng nhổ nước bọt;
4203
Chindajja kaṅkhaṃ vicikicchitāni, bhujaṅgamaṃ passa pamuñca bhastaṃ.
Cut off your doubt and indecision today; see the snake, release the bag."
Hôm nay hãy cắt đứt sự nghi ngờ, những sự hoài nghi, hãy nhìn con rắn và thả túi ra.
4204
50.
50.
50.
4205
Saṃviggarūpo parisāya majjhe, so brāhmaṇo sattubhastaṃ pamuñci;
Alarmed, that brahmin released the meal-bag in the midst of the assembly.
Vị Bà-la-môn đó, với vẻ mặt sợ hãi, giữa hội chúng, đã thả túi bột ra;
4206
Atha nikkhami urago uggatejo, āsīviso sappo phaṇaṃ karitvā.
Then, the serpent, swift and venomous, emerged, raising its hood.
Rồi con rắn độc, với nọc độc mãnh liệt, đã bò ra, phùng mang bành.
4207
51.
51.
51.
4208
Suladdhalābhā janakassa rañño, yo passatī senakaṃ sādhupaññaṃ;
"Excellent is the gain of King Janaka, who sees Senaka, the wise one.
Vua Janaka thật có lợi lộc lớn, người được thấy Senaka, bậc trí tuệ cao;
4209
Vivaṭṭachaddo* nusi sabbadassī, ñāṇaṃ nu te brāhmaṇa bhiṃsarūpaṃ.
Are you not one who has cast off the veil, an omniscient one? Is your knowledge, brahmin, awe-inspiring?
Ngài có phải là bậc đã vén mở màn che, là bậc thấy tất cả, hay trí tuệ của ngài, này Bà-la-môn, thật đáng kinh sợ.
4210
52.
52.
52.
4211
Imāni me sattasatāni atthi, gaṇhāhi sabbāni dadāmi tuyhaṃ;
I have these seven hundred (coins); take them all, I give them to you.
Tôi có bảy trăm (vật phẩm) này, hãy nhận lấy tất cả, tôi sẽ cho ngài;
4212
Tayā hi me jīvitamajja laddhaṃ, athopi bhariyāya makāsi sotthiṃ.
Indeed, through you my life has been saved today, and you have also brought welfare to my wife."
Vì hôm nay tôi đã được sống nhờ ngài, và ngài cũng đã mang lại sự an lành cho vợ tôi.
4213
53.
53.
53.
4214
Na paṇḍitā vetanamādiyanti, citrāhi gāthāhi subhāsitāhi;
"Wise ones do not accept payment for beautiful and well-spoken verses.
Các bậc hiền trí không nhận thù lao, cho những bài kệ tuyệt diệu đã được thuyết giảng;
4215
Itopi te brahme dadantu vittaṃ, ādāya tvaṃ gaccha sakaṃ niketanti.
Let them give you wealth from here too, brahmin; take it and go to your own dwelling."
Này Bà-la-môn, họ sẽ cho ngươi của cải từ đây nữa, hãy nhận lấy và trở về nhà của ngươi.
4216
Sattubhastajātakaṃ* sattamaṃ.
The Sattubhasta Jātaka is the seventh.
Chuyện Jātaka Sattubhasta thứ bảy.
4217
403. Aṭṭhisenakajātakaṃ (7-1-8)
403. Aṭṭhisenaka Jātaka (7-1-8)
403. Chuyện Jātaka Aṭṭhisenaka (7-1-8)
4218
54.
54.
54.
4219
Yeme ahaṃ na jānāmi, aṭṭhisena vanibbake;
"O Aṭṭhisena, those beggars whom I do not know,
Những người ăn xin Aṭṭhisena mà tôi không biết,
4220
Te maṃ saṅgamma yācanti, kasmā maṃ tvaṃ na yācasi.
they approach me and beg; why do you not beg from me?"
Họ đến gặp tôi và van xin, tại sao ông không van xin tôi?
4221
55.
55.
55.
4222
Yācako appiyo hoti, yācaṃ adadamappiyo;
"A beggar is disliked (by the giver), and one who does not give when begged is disliked (by the beggar).
Người van xin thì không được yêu thích, người không cho thì không được yêu thích;
4223
Tasmāhaṃ taṃ na yācāmi, mā me videssanā* ahu.
Therefore, I do not beg from you, lest I become disliked by you."
Vì vậy, ta không cầu xin ngài, xin đừng để sự thù ghét nảy sinh trong ta.
4224
56.
56.
56.
4225
Yo ve yācanajīvāno, kāle yācaṃ na yācati;
"Indeed, one who lives by begging, but does not beg at the proper time,
Kẻ nào sống bằng nghề khất thực, đến lúc xin lại không xin;
4226
Parañca puññā* dhaṃseti, attanāpi na jīvati.
destroys the merit of others and does not live himself.
Kẻ ấy hủy hoại phước báu của người khác, và chính mình cũng không sống được.
4227
57.
57.
57.
4228
Yo ca* yācanajīvāno, kāle yācañhi yācati* ;
But one who lives by begging, and begs at the proper time,
Còn kẻ nào sống bằng nghề khất thực, đến lúc xin lại thật sự xin;
4229
Parañca puññaṃ labbheti, attanāpi ca jīvati.
enables others to gain merit and lives himself.
Kẻ ấy khiến người khác đạt được phước báu, và chính mình cũng sống được.
4230
58.
58.
58.
4231
Na ve dessanti* sappaññā, disvā yācakamāgate;
Wise ones indeed do not hate when they see beggars approach.
Bậc trí không bao giờ chán ghét, khi thấy những người khất thực đến;
4232
Brahmacāri piyo mesi, vada tvaṃ* bhaññamicchasi* .
O brahmacārī, you are dear to me; tell me what you desire."
Này Phạm hạnh, ngươi là người thân yêu của ta, hãy nói điều ngươi muốn.
4233
59.
59.
59.
4234
Na ve yācanti sappaññā, dhīro ca veditumarahati;
"Wise ones do not beg, and the discerning one should know.
Bậc trí không cầu xin, và người khôn ngoan nên biết điều đó;
4235
Uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā.
Noble ones stand with a purpose; this is the begging of noble ones."
Các bậc Thánh đứng yên lặng với mục đích, đó là cách cầu xin của các bậc Thánh.
4236
60.
60.
60.
4237
Dadāmi te brāhmaṇa rohiṇīnaṃ, gavaṃ sahassaṃ saha puṅgavena;
"I give you, brahmin, a thousand red cows with a bull.
Này Bà-la-môn, ta sẽ ban cho ngươi một ngàn con bò cái Rohinī, cùng với một con bò đực đầu đàn;
4238
Ariyo hi ariyassa kathaṃ na dajjā, sutvāna gāthā tava dhammayuttāti.
For how could a noble one not give to a noble one, having heard your verses filled with Dhamma?"
Bậc Thánh sao lại không ban cho bậc Thánh, sau khi nghe những bài kệ phù hợp với Chánh pháp của ngươi?
4239
Aṭṭhisenakajātakaṃ aṭṭhamaṃ.
The Aṭṭhisenaka Jātaka is the eighth.
Câu chuyện Jātaka về Aṭṭhisena, thứ tám.
4240
404. Kapijātakaṃ (7-1-9)
404. Kapi Jātaka (7-1-9)
404. Kapijātaka (7-1-9)
4241
61.
61.
61.
4242
Yattha verī nivasati, na vase tattha paṇḍito;
Where an enemy dwells, a wise person should not stay.
Nơi nào kẻ thù cư ngụ, người trí không nên ở đó;
4243
Ekarattaṃ dirattaṃ vā, dukkhaṃ vasati verisu.
For one night or two nights, one dwells in suffering among enemies.
Dù một đêm hay hai đêm, sống giữa kẻ thù thật khổ đau.
4244
62.
62.
62.
4245
Diso ve lahucittassa, posassānuvidhīyato;
Indeed, a foe follows a light-minded person.
Kẻ thù là người có tâm nhẹ dạ, kẻ nào làm theo tâm ấy;
4246
Ekassa kapino hetu, yūthassa anayo kato.
Due to one monkey, destruction was brought upon the troop.
Chỉ vì một con khỉ, cả bầy đã bị hủy hoại.
4247
63.
63.
63.
4248
Bālova* paṇḍitamānī, yūthassa parihārako;
A fool, thinking himself wise, a leader of the troop,
Kẻ ngu mà tự cho là trí, người dẫn dắt bầy đàn;
4249
Sacittassa vasaṃ gantvā, sayethāyaṃ* yathā kapi.
succumbing to his own mind, will lie down like this monkey.
Khi để tâm mình chi phối, sẽ rơi vào tình cảnh như con khỉ ấy.
4250
64.
64.
64.
4251
Na sādhu balavā bālo, yūthassa parihārako;
A strong fool is not good as a leader of a troop;
Kẻ mạnh mà ngu dốt, người dẫn dắt bầy đàn, thì không tốt;
4252
Ahito bhavati ñātīnaṃ, sakuṇānaṃva cetako* .
he becomes harmful to his relatives, like the fowler to the birds.
Kẻ ấy gây hại cho bà con, như chim sẻ gây hại cho loài chim.
4253
65.
65.
65.
4254
Dhīrova balavā sādhu, yūthassa parihārako;
But a strong and discerning one is good as a leader of a troop;
Người khôn ngoan mà mạnh mẽ, người dẫn dắt bầy đàn, thì thật tốt;
4255
Hito bhavati ñātīnaṃ, tidasānaṃva vāsavo.
he becomes beneficial to his relatives, like Vāsava to the thirty-three devas.
Kẻ ấy mang lại lợi ích cho bà con, như Vāsava cho các vị trời.
4256
66.
66.
66.
4257
Yo ca sīlañca paññañca, sutañcattani passati;
One who sees virtue, wisdom, and learning in oneself,
Kẻ nào thấy nơi mình có giới, có tuệ và có học vấn;
4258
Ubhinnamatthaṃ carati, attano ca parassa ca.
acts for the welfare of both, one's own and others'.
Kẻ ấy hành động vì lợi ích của cả hai, của mình và của người khác.
4259
67.
67.
67.
4260
Tasmā tuleyya mattānaṃ, sīlapaññāsutāmiva* ;
Therefore, one should weigh oneself, as if with virtue, wisdom, and learning.
Vì vậy, người trí nên tự lượng sức mình, như lượng giới, tuệ và học vấn;
4261
Gaṇaṃ vā parihare dhīro, eko vāpi paribbajeti.
Either a discerning one should lead a group, or wander alone.
Hoặc là dẫn dắt một nhóm, hoặc là sống độc cư.
4262
Kapijātakaṃ navamaṃ.
The Kapi Jātaka is the ninth.
Câu chuyện Jātaka về Khỉ, thứ chín.
4263
405. Bakajātakaṃ (7-1-10)
405. Baka Jātaka (7-1-10)
405. Bakajātaka (7-1-10)
4264
68.
68.
68.
4265
Dvāsattati gotama* puññakammā, vasavattino jātijaraṃ atītā;
Seventy-two, O Gotama, are those of meritorious deeds, who are masters of themselves, having transcended birth and old age;
Này Gotama, bảy mươi hai người đã tạo thiện nghiệp, tự tại,
4266
Ayamantimā vedagū brahmapatti* , asmābhijappanti janā* anekā.
This is our final existence as Brahmas, attained by the wise; many beings aspire to be like us.
đã vượt qua sinh và già; đây là sự tái sinh cuối cùng, bậc đạt được chân lý, đạt đến Phạm thiên; nhiều chúng sinh mong ước chúng ta.
4267
69.
69.
69.
4268
Appañhi etaṃ* na hi dīghamāyu, yaṃ tvaṃ baka maññasi dīghamāyuṃ;
This life is short, not long, O Baka, which you consider long;
Này Baka, tuổi thọ mà ngươi cho là dài, thực ra là ngắn, không hề dài chút nào;
4269
Sataṃ sahassāni* nirabbudānaṃ, āyuṃ pajānāmi tavāha brahme.
I know your lifespan, O Brahma, to be a hundred thousand nirabbudas.
Này Phạm thiên, ta biết tuổi thọ của ngươi là hàng trăm ngàn Nirabbuda.
4270
70.
70.
70.
4271
Anantadassī bhagavāhamasmi, jātijjaraṃ sokamupātivatto;
I am the Bhagavā, the all-seeing, who has transcended birth, old age, and sorrow;
Ta là Thế Tôn có cái thấy vô biên, đã vượt qua sinh, già và sầu khổ;
4272
Kiṃ me purāṇaṃ vatasīlavattaṃ* , ācikkha me taṃ yamahaṃ vijaññaṃ.
What were my ancient vows and virtuous practices? Tell me that which I may know.
Hãy nói cho ta biết, những giới hạnh và đức hạnh xưa cũ của ta là gì, để ta có thể nhận biết.
4273
71.
71.
71.
4274
Yaṃ tvaṃ apāyesi bahū manusse, pipāsite ghammani samparete;
That you gave drink to many people, who were thirsty and afflicted by the heat;
Ngươi đã cho rất nhiều người uống nước, những người khát nước và bị nóng bức hành hạ;
4275
Taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ, suttappabuddhova anussarāmi.
That was your ancient vow and virtuous practice, which I recall as if awakened from sleep.
Đó là giới hạnh và đức hạnh xưa cũ của ngươi, ta nhớ lại như người vừa tỉnh giấc ngủ.
4276
72.
72.
72.
4277
Yaṃ eṇikūlasmi janaṃ gahītaṃ, amocayī gayhaka niyyamānaṃ;
That you freed people who were captured at Eṇikūla, being led away by a captor;
Ngươi đã giải thoát những người bị bắt giữ tại bờ sông Eṇikūla, khi họ đang bị dẫn đi bởi những kẻ bắt giữ;
4278
Taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ, suttappabuddhova anussarāmi.
That was your ancient vow and virtuous practice, which I recall as if awakened from sleep.
Cái hạnh giới cũ xưa ấy của ngài, như người thức dậy từ giấc ngủ, tôi nhớ lại.
4279
73.
73.
73.
4280
Gaṅgāya sotasmiṃ gahītanāvaṃ, luddena nāgena manussakappā;
A boat seized in the current of the Gaṅgā by a fierce nāga, tormenting humans;
Trên dòng sông Gaṅgā, chiếc thuyền bị con voi dữ tợn, muốn hại người, bắt giữ;
4281
Amocayi tvaṃ balasā pasayha, taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ;
You forcibly freed it with strength; that was your ancient vow and virtuous practice;
Ngài đã giải thoát bằng sức mạnh và sự cưỡng bức, cái hạnh giới cũ xưa ấy của ngài;
4282
Suttappabuddhova anussarāmi.
Which I recall as if awakened from sleep.
Như người thức dậy từ giấc ngủ, tôi nhớ lại.
4283
74.
74.
74.
4284
Kappo ca te baddhacaro* ahosi, sambuddhimantaṃ* vatinaṃ* amaññaṃ;
And I was your attendant, Kappo, whom you did not consider to be endowed with wisdom and vows;
Và Kappa đã là người hầu cận của ngài, ngài đã không nghĩ rằng người giữ giới này là bậc Toàn Giác;
4285
Taṃ te purāṇaṃ vatasīlavattaṃ, suttappabuddhova anussarāmi.
That was your ancient vow and virtuous practice, which I recall as if awakened from sleep.
Cái hạnh giới cũ xưa ấy của ngài, như người thức dậy từ giấc ngủ, tôi nhớ lại.
4286
75.
75.
75.
4287
Addhā pajānāsi mametamāyuṃ, aññampi jānāsi tathā hi buddho;
Indeed, you know my lifespan, and you know other things too, for you are a Buddha;
Chắc chắn ngài biết tuổi thọ này của tôi, ngài cũng biết những điều khác, vì ngài là bậc Giác Ngộ;
4288
Tathā hi tāyaṃ* jalitānubhāvo, obhāsayaṃ tiṭṭhati brahmalokanti.
Thus, indeed, your blazing splendor illuminates the Brahma-world.
Vì vậy, ngài với oai lực rực rỡ ấy, vẫn chiếu sáng cõi Phạm Thiên.
4289
Bakajātakaṃ dasamaṃ.
The Bakajātaka is the tenth.
Bakajātakaṃ, phẩm thứ mười.
4290
Kukkuvaggo paṭhamo.
The Kukkuvavagga is the first.
Kukkuvaggo, phẩm thứ nhất.
4291
Tassuddānaṃ –
Its summary –
Tóm lược của phẩm ấy –
4292
Varakaṇṇika cāpavaro sutano, atha gijjha sarohitamacchavaro;
Varakaṇṇika, Cāpavara, Sutana, then Gijjha, Sarohita, Macchavara;
Varakaṇṇika, Cāpavara, Sutana, rồi Gijjha, Sarohita, Macchavara;
4293
Puna paṇṇaka* senaka yācanako, atha veri sabrahmabakena dasāti.
Again Paṇṇaka, Senaka, Yācanaka, then Veri, and with Brahma Baka, ten.
Lại Paṇṇaka, Senaka, Yācanaka, rồi Veri cùng Brahmabaka là mười.
4294

2. Gandhāravaggo

2. Gandhāravagga

2. Phẩm Gandhāra

4295
406. Gandhārajātakaṃ (7-2-1)
406. Gandhārajātaka (7-2-1)
406. Gandhārajātaka (7-2-1)
4296
76.
76.
76.
4297
Hitvā gāmasahassāni, paripuṇṇāni soḷasa;
Having abandoned sixteen thousand villages, fully complete;
Đã từ bỏ mười sáu ngàn làng,
4298
Koṭṭhāgārāni phītāni, sannidhiṃ dāni kubbasi.
And flourishing storehouses, now you make a store (of salt).
Những kho tàng đầy ắp, nay ngài lại tích trữ.
4299
77.
77.
77.
4300
Hitvā gandhāravisayaṃ, pahūtadhanadhāriyaṃ* ;
Having abandoned the region of Gandhāra, rich in wealth and grain;
Đã từ bỏ xứ Gandhāra, nơi có nhiều của cải và ngũ cốc;
4301
Pasāsanato* nikkhanto, idha dāni pasāsasi.
Having departed from the administration, now you administer here.
Đã xuất gia từ sự giáo hóa, nay ngài lại giáo hóa ở đây.
4302
78.
78.
78.
4303
Dhammaṃ bhaṇāmi vedeha, adhammo me na ruccati;
I speak Dhamma, O Vedaha; unrighteousness does not please me;
Này Vedeha, tôi nói Chánh Pháp, tôi không ưa phi pháp;
4304
Dhammaṃ me bhaṇamānassa, na pāpamupalimpati.
As I speak Dhamma, evil does not cling to me.
Khi tôi nói Chánh Pháp, ác nghiệp không nhiễm vào tôi.
4305
79.
79.
79.
4306
Yena kenaci vaṇṇena, paro labhati ruppanaṃ;
By whatever word, another suffers vexation;
Bằng bất cứ lời lẽ nào mà người khác bị tổn thương;
4307
Mahatthiyampi ce vācaṃ, na taṃ bhāseyya paṇḍito.
Even if it is a word of great benefit, a wise person should not utter it.
Dù là lời lẽ có ý nghĩa lớn, bậc hiền trí cũng không nên nói.
4308
80.
80.
80.
4309
Kāmaṃ ruppatu vā mā vā, bhusaṃva vikirīyatu;
Let him be vexed or not vexed, let him be scattered like chaff;
Mặc kệ có bị tổn thương hay không, hoặc bị rải tung như trấu;
4310
Dhammaṃ me bhaṇamānassa, na pāpamupalimpati.
As I speak Dhamma, evil does not cling to me.
Khi tôi nói Chánh Pháp, ác nghiệp không nhiễm vào tôi.
4311
81.
81.
81.
4312
No ce assa sakā buddhi, vinayo vā susikkhito;
If there were no one's own wisdom, or well-trained discipline;
Nếu không có trí tuệ tự thân, hoặc giới luật không được học kỹ lưỡng;
4313
Vane andhamahiṃsova* careyya bahuko jano.
Many people would wander in the forest like a blind buffalo.
Thì nhiều người sẽ đi lang thang trong rừng như trâu rừng mù.
4314
82.
82.
82.
4315
Yasmā ca panidhekacce, āceramhi* susikkhitā;
But because some here are well-trained in conduct;
Vì một số người ở đây, đã được học kỹ lưỡng về oai nghi;
4316
Tasmā vinītavinayā, caranti susamāhitāti.
Therefore, being disciplined, they live well-composed.
Do đó, những người đã được rèn luyện về giới luật, sống rất định tĩnh.
4317
Gandhārajātakaṃ paṭhamaṃ.
The Gandhārajātaka is the first.
Gandhārajātaka, phẩm thứ nhất.
4318
407. Mahākapijātakaṃ (7-2-2)
407. Mahākapijātaka (7-2-2)
407. Mahākapijātaka (7-2-2)
4319
83.
83.
83.
4320
Attānaṃ saṅkamaṃ katvā, yo sotthiṃ samatārayi;
You who made yourself a bridge, and safely carried them across;
Ai đã tự biến mình thành cầu, để đưa họ qua an toàn;
4321
Kiṃ tvaṃ tesaṃ kime* tuyhaṃ, honti ete* mahākapi.
What are you to them? What are these to you, O Great Monkey?
Này Mahākapi, ngài là gì đối với họ, và họ là gì đối với ngài?
4322
84.
84.
84.
4323
Rājāhaṃ issaro tesaṃ, yūthassa parihārako;
I am their king, their lord, the protector of the troop;
Tôi là vua, là chủ của chúng, là người bảo vệ bầy đàn;
4324
Tesaṃ sokaparetānaṃ, bhītānaṃ te arindama.
For them, who were overcome by sorrow, and terrified, O destroyer of foes.
Này Arindama, vì lợi ích của những kẻ đang chìm trong sầu muộn, những kẻ đang sợ hãi.
4325
85.
85.
85.
4326
Ullaṅghayitvā* attānaṃ, vissaṭṭhadhanuno sataṃ;
Leaping across a hundred bow-lengths with my body stretched out;
Sau khi nhảy qua một trăm cung tên đã được bắn ra;
4327
Tato aparapādesu, daḷhaṃ bandhaṃ latāguṇaṃ.
Then I firmly tied a creeper to my hind legs.
Rồi tôi buộc chặt một sợi dây leo vào chân sau.
4328
86.
86.
86.
4329
Chinnabbhamiva vātena, nuṇṇo* rukkhaṃ upāgamiṃ;
Like a cloud torn by the wind, I was driven and reached the tree;
Như đám mây bị gió thổi tan, tôi bay đến cây;
4330
Sohaṃ appabhavaṃ tattha, sākhaṃ hatthehi aggahiṃ.
I, being unable to reach that place, grasped the branch with my hands.
Tôi, không đủ sức ở đó, đã dùng tay nắm lấy cành cây.
4331
87.
87.
87.
4332
Taṃ maṃ viyāyataṃ santaṃ, sākhāya ca latāya ca;
While I was stretched out by the branch and the creeper,
Khi tôi đang căng mình ra, bởi cành cây và dây leo;
4333
Samanukkamantā pādehi, sotthiṃ sākhāmigā gatā.
The monkeys, stepping on me with their feet, safely reached the other side.
Bầy khỉ đã giẫm lên tôi bằng chân, và đã an toàn đi qua.
4334
88.
88.
88.
4335
Taṃ maṃ na tapate bandho, mato* me na tapessati;
That bondage does not torment me, nor will my death torment me;
Sự ràng buộc ấy không làm tôi đau khổ, cái chết cũng sẽ không làm tôi đau khổ;
4336
Sukhamāharitaṃ tesaṃ, yesaṃ rajjamakārayiṃ.
For I brought happiness to those for whom I ruled.
Tôi đã mang lại hạnh phúc cho những kẻ mà tôi đã trị vì.
4337
89.
89.
89.
4338
Esā te upamā rāja, taṃ suṇohi arindama* ;
This simile, O king, tamer of foes, listen to it well;
Này vua, đây là ví dụ cho ngài, này Arindama, hãy lắng nghe;
4339
Raññā raṭṭhassa yoggassa, balassa nigamassa ca;
A king, knowing what is right, should seek the welfare
Một vị vua thông tuệ nên tìm kiếm hạnh phúc cho đất nước, cho quân đội,
4340
Sabbesaṃ sukhameṭṭhabbaṃ, khattiyena pajānatāti.
Of the kingdom, the charioteers, the army, and all the townspeople.
Cho binh lính và cho dân chúng thị trấn.
4341
Mahākapijātakaṃ dutiyaṃ.
The Mahākapi Jātaka, the second.
Mahākapijātaka, phẩm thứ hai.
4342
408. Kumbhakārajātakaṃ (7-2-3)
408. The Kumbhakāra Jātaka (7-2-3)
408. Kumbhakārajātaka (7-2-3)
4343
90.
90.
90.
4344
Ambāhamaddaṃ vanamantarasmiṃ, nīlobhāsaṃ phalitaṃ* saṃvirūḷhaṃ;
I saw a mango tree in the forest, dark blue, laden with fruit, and densely grown;
Trong rừng, tôi thấy một cây xoài xanh biếc, trĩu quả, sum suê;
4345
Tamaddasaṃ phalahetu vibhaggaṃ, taṃ disvā bhikkhācariyaṃ carāmi.
I saw it broken for the sake of its fruit; seeing that, I wander for alms.
Tôi thấy nó bị gãy nát vì quả, thấy vậy tôi đi khất thực.
4346
91.
91.
91.
4347
Selaṃ sumaṭṭhaṃ naravīraniṭṭhitaṃ* , nārī yugaṃ dhārayi appasaddaṃ;
A woman wore a pair of well-polished bangles, crafted by skilled artisans, without sound;
Một người phụ nữ đeo một cặp vòng tay đá quý được thợ kim hoàn chế tác tinh xảo, không tiếng động;
4348
Dutiyañca āgamma ahosi saddo, taṃ disvā bhikkhācariyaṃ carāmi.
When a second was added, there was sound; seeing that, I wander for alms.
Khi có cái thứ hai, tiếng động phát ra, thấy vậy tôi đi khất thực.
4349
92.
92.
92.
4350
Dijā dijaṃ kuṇapamāharantaṃ, ekaṃ samānaṃ bahukā samecca;
Many birds gathered together and attacked a single bird carrying carrion,
Nhiều con chim tụ tập lại, tấn công một con chim khác đang tha xác chết;
4351
Āhārahetū paripātayiṃsu, taṃ disvā bhikkhācariyaṃ carāmi.
For the sake of food; seeing that, I wander for alms.
Chúng xâu xé vì thức ăn, thấy vậy tôi đi khất thực.
4352
93.
93.
93.
4353
Usabhāhamaddaṃ yūthassa majjhe, calakkakuṃ vaṇṇabalūpapannaṃ;
I saw a bull in the midst of a herd, with a swaying dewlap, endowed with beauty and strength;
Tôi thấy một con bò đực trong bầy, có bướu rung rinh, đầy vẻ đẹp và sức mạnh;
4354
Tamaddasaṃ kāmahetu vitunnaṃ, taṃ disvā bhikkhācariyaṃ carāmi.
I saw him tormented for the sake of desire; seeing that, I wander for alms.
Tôi thấy nó bị đánh đập vì dục vọng, thấy vậy tôi đi khất thực.
4355
94.
94.
94.
4356
Karaṇḍako* kaliṅgānaṃ, gandhārānañca naggaji;
Karaṇḍaka of the Kaliṅgas, Naggaji of the Gandhāras,
Karaṇḍaka của Kaliṅga, Naggaji của Gandhāra;
4357
Nimirājā videhānaṃ, pañcālānañca dummukho;
King Nimi of the Videhas, and Dummukha of the Pañcālas;
Vua Nimi của Videha, và Dummukha của Pañcāla;
4358
Ete raṭṭhāni hitvāna, pabbajiṃsu akiñcanā.
These, abandoning their kingdoms, went forth as renunciants, possessing nothing.
Những vị này đã từ bỏ vương quốc, xuất gia không còn sở hữu gì.
4359
95.
95.
95.
4360
Sabbepime devasamā samāgatā, aggī yathā pajjalito tathevime;
All these, like devas, have assembled; just as a fire blazes, so do they;
Tất cả những vị này đều như chư thiên tụ hội, như lửa đang bừng cháy, họ cũng vậy;
4361
Ahampi eko carissāmi bhaggavi, hitvāna kāmāni yathodhikāni.
I too, O Bhaggava, will wander alone, abandoning desires as they arise.
Này Bhaggavī, tôi cũng sẽ sống độc cư, từ bỏ những dục vọng như đã được chỉ dạy.
4362
96.
96.
96.
4363
Ayameva kālo na hi añño atthi, anusāsitā me na bhaveyya pacchā;
This is the time, there is no other; there would be no instructor for me later;
Đây chính là thời điểm, không có thời điểm nào khác, sẽ không có ai giáo huấn tôi sau này;
4364
Ahampi ekā carissāmi bhaggava, sakuṇīva muttā purisassa hatthā.
I too, O Bhaggava, will wander alone, like a bird freed from a man's hand.
Này Bhaggava, tôi cũng sẽ sống độc cư, như con chim thoát khỏi tay người.
4365
97.
97.
97.
4366
Āmaṃ pakkañca jānanti, atho loṇaṃ aloṇakaṃ;
They know what is raw and what is cooked, and also what is salty and what is not salty;
Họ biết cái sống và cái chín, và cái mặn và cái nhạt;
4367
Tamahaṃ disvāna pabbajiṃ, careva tvaṃ carāmahanti.
Seeing that, I went forth; you may wander, and I too will wander.
Tôi thấy vậy mà xuất gia, ngài hãy sống độc cư, tôi cũng sống độc cư.
4368
Kumbhakārajātakaṃ tatiyaṃ.
The Kumbhakāra Jātaka, the third.
Kumbhakārajātaka, phẩm thứ ba.
4369
409. Daḷhadhammajātakaṃ (7-2-4)
409. The Daḷhadhamma Jātaka (7-2-4)
409. Daḷhadhammajātaka (7-2-4)
4370
98.
98.
98.
4371
Ahaṃ ce daḷhadhammassa* , vahanti nābhirādhayiṃ;
If I, bearing a spear in my breast and acting valiantly in battle,
Nếu tôi không làm hài lòng Daḷhadhamma, khi đang gánh vác;
4372
Dharantī urasi sallaṃ, yuddhe vikkantacārinī.
Did not please Daḷhadhamma while performing my duties,
Khi đang mang giáo trong ngực, khi đang dũng mãnh chiến đấu.
4373
99.
99.
99.
4374
Nūna rājā na jānāti* , mama vikkamaporisaṃ;
Surely the king does not know my valor and prowess,
Chắc chắn nhà vua không biết sự dũng cảm và sức mạnh của tôi;
4375
Saṅgāme sukatantāni, dūtavippahitāni ca.
Nor the good deeds done in battle, nor the messages dispatched.
Những việc đã làm tốt trong chiến trận, và những sứ mệnh đã được phái đi.
4376
100.
100.
100.
4377
Sā nūnāhaṃ marissāmi, abandhu aparāyinī* ;
Surely I shall die, without kinsmen, without refuge;
Chắc chắn tôi sẽ chết, không người thân, không nơi nương tựa;
4378
Tadā hi* kumbhakārassa, dinnā chakaṇahārikā.
For then I was given to a potter as a dung-carrier.
Vì khi đó tôi đã bị giao cho người thợ gốm làm kẻ hốt phân.
4379
101.
101.
101.
4380
Yāvatāsīsatī poso, tāvadeva pavīṇati;
As long as a man hopes, so long does he associate;
Chừng nào người ta còn cần, chừng đó người ta còn kính trọng;
4381
Atthāpāye jahanti naṃ, oṭṭhibyādhiṃva khattiyo.
When advantage ceases, they abandon him, like a king an old camel.
Khi lợi ích không còn, họ bỏ rơi như vị vua bỏ con lạc đà bị bệnh.
4382
102.
102.
102.
4383
Yo pubbe katakalyāṇo, katattho nāvabujjhati;
He who does not recognize a kindness done in the past, a service rendered,
Ai đã được làm điều thiện trước đây, đã được giúp đỡ nhưng không biết ơn;
4384
Atthā tassa palujjanti, ye honti abhipatthitā.
His desired benefits perish.
Những lợi ích mà người ấy mong muốn sẽ bị tiêu tan.
4385
103.
103.
103.
4386
Yo pubbe katakalyāṇo, katattho manubujjhati;
He who recognizes a kindness done in the past, a service rendered,
Ai đã được làm điều thiện trước đây, đã được giúp đỡ và biết ơn;
4387
Atthā tassa pavaḍḍhanti, ye honti abhipatthitā.
His desired benefits increase.
Những lợi ích mà người ấy mong muốn sẽ tăng trưởng.
4388
104.
104.
104.
4389
Taṃ vo vadāmi bhaddante* , yāvantettha samāgatā;
Therefore, I tell you, good sirs, all who are assembled here:
Tôi nói với quý vị, những người đã tụ họp ở đây;
4390
Sabbe kataññuno hotha, ciraṃ saggamhi ṭhassathāti.
Be all of you grateful, and you shall long abide in heaven.
Tất cả hãy là người biết ơn, quý vị sẽ ở trên thiên giới lâu dài.
4391
Daḷhadhammajātakaṃ catutthaṃ.
The Daḷhadhamma Jātaka, the fourth.
Daḷhadhammajātaka, phẩm thứ tư.
4392
410. Somadattajātakaṃ (7-2-5)
410. The Somadatta Jātaka (7-2-5)
410. Somadattajātaka (7-2-5)
4393
105.
105.
105.
4394
Yo maṃ pure paccuḍḍeti* , araññe dūramāyato;
The elephant Somadatta, who used to greet me from afar in the forest,
Ai trước đây đã đón tôi, khi tôi đến từ xa trong rừng;
4395
So na dissati mātaṅgo, somadatto kuhiṃ gato.
Is not seen now; where has he gone?
Con voi Somadatta ấy không thấy đâu, nó đã đi đâu rồi?
4396
106.
106.
106.
4397
Ayaṃ vā so mato seti, allasiṅgaṃva vacchito* ;
Either he lies dead, like a calf with a wet horn cut off;
Hay là nó đã chết và nằm đây, như một cành non bị chặt;
4398
Bhumyā nipatito seti, amarā vata kuñjaro.
He lies fallen on the ground; alas, the elephant is dead.
Con voi nằm gục trên đất, ôi, nó đã chết rồi!
4399
107.
107.
107.
4400
Anagāriyupetassa, vippamuttassa te sato;
It is not proper for you, a samaṇa, who has gone forth from home, who is liberated,
Đối với một vị Sa-môn đã xuất gia, đã thoát ly;
4401
Samaṇassa na taṃ sādhu, yaṃ petamanusocasi.
To mourn for the dead.
Việc ngài than khóc người đã chết là không tốt.
4402
108.
108.
108.
4403
Saṃvāsena have sakka, manussassa migassa vā;
Indeed, O Sakka, through association with a human or an animal;
Này Sakka, do sự chung sống, dù là với người hay với thú;
4404
Hadaye jāyate pemaṃ, taṃ na sakkā asocituṃ.
Affection arises in the heart; it is not possible not to grieve for it.
Tình yêu thương phát sinh trong tim, không thể không than khóc.
4405
109.
109.
109.
4406
Mataṃ marissaṃ rodanti, ye rudanti lapanti ca;
They weep for the dead and for those about to die, those who weep and lament;
Những người than khóc và rên rỉ, là những người khóc cho người đã chết và sẽ chết;
4407
Tasmā tvaṃ isi mā rodi, roditaṃ moghamāhu santo.
Therefore, O sage, do not weep; the wise say that weeping is futile.
Vì vậy, này ẩn sĩ, đừng khóc, bậc thiện trí nói rằng sự khóc lóc là vô ích.
4408
110.
110.
110.
4409
Kanditena have brahme, mato peto samuṭṭhahe;
O brahmin, if the dead were to rise again through weeping,
Này Phạm Thiên, nếu người đã chết có thể sống lại nhờ tiếng khóc;
4410
Sabbe saṅgamma rodāma, aññamaññassa ñātake.
We would all gather and weep for each other's relatives.
Thì tất cả chúng ta hãy cùng nhau khóc, cho những người thân của nhau.
4411
111.
111.
111.
4412
Ādittaṃ vata maṃ santaṃ, ghatasittaṃva pāvakaṃ;
As one extinguishes a fire blazing, fed with ghee,
Ngài đã dập tắt mọi nỗi khổ của tôi, như dập tắt lửa được tưới dầu bằng nước,
4413
Vārinā viya osiñcaṃ, sabbaṃ nibbāpaye daraṃ.
by dousing it with water, so you have extinguished all my anguish.
Khi tôi đang bừng cháy.
4414
112.
112.
112.
4415
Abbahī vata me sallaṃ, yamāsi hadayassitaṃ;
Indeed, you have drawn out the dart that was lodged in my heart;
Ngài đã nhổ cái mũi tên ra khỏi tim tôi;
4416
Yo me sokaparetassa, puttasokaṃ apānudi.
You have removed the sorrow for my son from me, who was overwhelmed by grief.
Ngài đã xua tan nỗi sầu khổ vì con của tôi, khi tôi đang chìm trong sầu muộn.
4417
113.
113.
113.
4418
Sohaṃ abbūḷhasallosmi, vītasoko anāvilo;
So, with the dart drawn out, I am free from sorrow and untroubled;
Tôi đã nhổ mũi tên ra, không còn sầu khổ, không còn phiền não;
4419
Na socāmi na rodāmi, tava sutvāna vāsavāti.
I do not grieve, nor do I weep, having heard your words, O Vāsava.
Này Vāsava, sau khi nghe lời ngài, tôi không còn than khóc hay rên rỉ.
4420
Somadattajātakaṃ pañcamaṃ.
The Somadatta Jātaka, the fifth.
Somadattajātaka, phẩm thứ năm.
4421
411. Susīmajātakaṃ (7-2-6)
411. Susīma Jātaka (7-2-6)
411. Susīmajātaka (7-2-6)
4422
114.
114.
114.
4423
Kāḷāni kesāni pure ahesuṃ, jātāni sīsamhi yathāpadese;
In the past, black hairs grew on my head in their proper places;
Tóc trước kia đen nhánh, mọc đúng chỗ trên đầu;
4424
Tānajja setāni susīma* disvā, dhammaṃ cara brahmacariyassa kālo.
Seeing them white today, Susīma, practice Dhamma, it is time for the holy life.
Này Susīma, nay thấy chúng bạc trắng, hãy sống Phạm hạnh, đã đến lúc rồi.
4425
115.
115.
115.
4426
Mameva deva palitaṃ na tuyhaṃ, mameva sīsaṃ mama uttamaṅgaṃ;
O king, the grey hair is mine, not yours; it is on my head, my supreme limb;
Này thiên nhân, tóc bạc là của tôi chứ không phải của ngài, đầu tôi, đỉnh đầu tôi;
4427
‘‘Atthaṃ karissa’’nti musā abhāṇiṃ* , ekāparādhaṃ khama rājaseṭṭha.
I spoke falsely, saying, "I will do what is beneficial." Forgive this one fault, O best of kings.
“Ta sẽ làm điều lợi ích,” ta đã nói dối, xin bậc vua tối thượng tha thứ cho lỗi lầm duy nhất này.
4428
116.
116.
116.
4429
Daharo tuvaṃ dassaniyosi rāja, paṭhamuggato hosi* yathā kaḷīro;
You are young, O king, and handsome, like a newly sprouted shoot;
Này vua, ngài còn trẻ và đáng yêu, như chồi non vừa nhú;
4430
Rajjañca kārehi mamañca passa, mā kālikaṃ anudhāvī janinda.
Rule the kingdom and look at me; O lord of men, do not pursue that which bears fruit in a later time.
Hãy cai trị vương quốc và hãy nhìn ta, đừng theo đuổi thời gian của cái chết, hỡi vua của loài người.
4431
117.
117.
117.
4432
Passāmi vohaṃ dahariṃ kumāriṃ, sāmaṭṭhapassaṃ sutanuṃ sumajjhaṃ;
I see a young maiden, with perfect limbs, a beautiful body, and a slender waist;
Ta thấy một thiếu nữ trẻ, dáng vẻ cân đối, thân hình đẹp đẽ, eo thon;
4433
Kāḷappavāḷāva pavellamānā, palobhayantīva* naresu gacchati.
Moving like a swaying dark coral creeper, she walks among men as if enticing them.
Lắc lư như cành san hô đen, nàng đi giữa mọi người như muốn mê hoặc.
4434
118.
118.
118.
4435
Tamena passāmiparena nāriṃ, āsītikaṃ nāvutikaṃ va jaccā;
Then I see another woman, eighty or ninety years old by birth;
Rồi ta thấy một người phụ nữ khác, tám mươi hoặc chín mươi tuổi;
4436
Daṇḍaṃ gahetvāna pavedhamānaṃ, gopānasībhoggasamaṃ carantiṃ.
Holding a staff, trembling, walking like a bent rafter.
Cầm gậy run rẩy, đi lại như một thanh xà ngang cong.
4437
119.
119.
119.
4438
Sohaṃ tamevānuvicintayanto, eko sayāmi* sayanassa majjhe;
So, contemplating that very thing, I lie alone in the middle of my bed;
Khi ta suy nghĩ về điều đó, ta nằm một mình giữa giường;
4439
‘‘Ahampi evaṃ’’ iti pekkhamāno, na gahe rame* brahmacariyassa kālo.
Seeing, "I too will be like this," I find no delight in the home; it is time for the holy life.
“Ta cũng sẽ như vậy,” khi nhìn thấy điều đó, ta không còn vui thích ở nhà, đã đến lúc sống Phạm hạnh.
4440
120.
120.
120.
4441
Rajjuvālambanī cesā, yā gehe vasato rati;
And this delight for one living in a home is like a rope to cling to;
Sự vui thích của người sống tại gia là như sợi dây níu kéo;
4442
Evampi chetvāna vajanti dhīrā, anapekkhino kāmasukhaṃ pahāyāti.
Cutting even this, the wise go forth, abandoning sensual pleasures without attachment.
Ngay cả như vậy, bậc trí vẫn cắt đứt và ra đi, không luyến tiếc, từ bỏ lạc thú dục vọng.
4443
Susīmajātakaṃ chaṭṭhaṃ.
The Susīma Jātaka, the sixth.
Câu chuyện Jātaka về Susīma, thứ sáu.
4444
412. Koṭasimbalijātakaṃ (7-2-7)
412. Koṭasimbali Jātaka (7-2-7)
412. Koṭasimbalijātaka (7-2-7)
4445
121.
121.
121.
4446
Ahaṃ dasasataṃbyāmaṃ, uragamādāya āgato;
I came carrying a serpent a thousand fathoms long;
Ta đã mang đến một con rắn dài mười sải;
4447
Tañca mañca mahākāyaṃ, dhārayaṃ nappavedhasi* .
Yet, carrying that great-bodied one and me, you did not tremble.
Ngươi đã không run rẩy khi mang nó và ta, thân hình to lớn.
4448
122.
122.
122.
4449
Athimaṃ khuddakaṃ pakkhiṃ, appamaṃsataraṃ mayā;
But carrying this small bird, which has much less flesh than me,
Vậy mà con chim nhỏ bé này, ít thịt hơn ta;
4450
Dhārayaṃ byathasi* bhītā* , kamatthaṃ koṭasimbali* .
You tremble, frightened. For what reason, O Koṭasimbali?
Khi mang, ngươi run rẩy sợ hãi, hỡi Koṭasimbali, vì lý do gì?
4451
123.
123.
123.
4452
Maṃsabhakkho tuvaṃ rāja, phalabhakkho ayaṃ dijo;
You, O king, are a flesh-eater; this bird is a fruit-eater;
Hỡi vua, ngài là kẻ ăn thịt, còn loài chim này là kẻ ăn quả;
4453
Ayaṃ nigrodhabījāni, pilakkhudumbarāni ca;
This one, having eaten banyan seeds, fig seeds, and cluster fig seeds,
Chim này sẽ ăn hạt cây đa, cây pilakkha và cây udumbara;
4454
Assatthāni ca bhakkhitvā, khandhe me ohadissati.
And bodhi seeds, will excrete them on my trunk.
Sau khi ăn hạt cây assattha, nó sẽ thải phân lên thân ta.
4455
124.
124.
124.
4456
Te rukkhā saṃvirūhanti, mama passe nivātajā;
Those trees will grow in the sheltered places on my sides;
Những cây đó sẽ mọc lên trong chỗ khuất gió của ta;
4457
Te maṃ pariyonandhissanti, arukkhaṃ maṃ karissare.
They will entwine me and make me treeless.
Chúng sẽ bao bọc ta, khiến ta thành một cây không còn cây nào khác.
4458
125.
125.
125.
4459
Santi aññepi rukkhā se, mūlino khandhino dumā;
There are other trees, rooted and stemmed, that stand on the earth;
Có những cây khác, những cây có rễ và thân lớn;
4460
Iminā sakuṇajātena, bījamāharitā hatā.
They were destroyed by this kind of bird, which brought seeds.
Chúng đã bị tiêu diệt bởi hạt giống do loài chim này mang đến.
4461
126.
126.
126.
4462
Ajjhārūhābhivaḍḍhanti* , brahantampi vanappatiṃ;
Climbing and growing, they can even overwhelm a mighty forest tree;
Những cây ký sinh mọc trùm lên, ngay cả một cây đại thụ lớn;
4463
Tasmā rāja pavedhāmi, sampassaṃnāgataṃ bhayaṃ.
Therefore, O king, I tremble, foreseeing future danger.
Vì vậy, hỡi vua, ta run rẩy khi thấy mối nguy hiểm sắp đến.
4464
127.
127.
127.
4465
Saṅkeyya saṅkitabbāni, rakkheyyānāgataṃ bhayaṃ;
One should be wary of what is to be feared, and guard against future danger;
Nên nghi ngờ những điều đáng nghi, nên bảo vệ khỏi mối nguy hiểm sắp đến;
4466
Anāgatabhayā dhīro, ubho loke avekkhatīti.
The wise person, because of future danger, looks to both worlds.
Người trí tuệ, vì mối nguy hiểm chưa đến, quán xét cả hai thế giới.
4467
Koṭasimbalijātakaṃ sattamaṃ.
The Koṭasimbali Jātaka, the seventh.
Koṭasimbalijātakaṃ, thứ bảy.
4468
413. Dhūmakārijātakaṃ (7-2-8)
413. Dhūmakāri Jātaka (7-2-8)
413. Dhūmakārijātakaṃ (7-2-8)
4469
128.
128.
128.
4470
Rājā apucchi vidhuraṃ, dhammakāmo yudhiṭṭhilo;
King Yudhiṭṭhila, devoted to Dhamma, asked Vidhura:
Vua Yudhiṭṭhila, khao khát Pháp, hỏi Vidhura:
4471
Api brāhmaṇa jānāsi, ko eko bahu socati.
"O brahmin, do you know who is the one that grieves much?"
"Này Bà-la-môn, ông có biết ai là người duy nhất phải chịu nhiều sầu muộn không?"
4472
129.
129.
129.
4473
Brāhmaṇo ajayūthena, pahūtedho* vane vasaṃ;
A brahmin, living in the forest with a herd of goats, of great splendor,
Một Bà-la-môn có nhiều lửa, sống trong rừng với đàn dê;
4474
Dhūmaṃ akāsi vāseṭṭho, rattindivamatandito.
Made smoke, O Vāseṭṭha, day and night, untiringly.
Vāseṭṭha đã đốt khói ngày đêm không mệt mỏi.
4475
130.
130.
130.
4476
Tassa taṃ dhūmagandhena, sarabhā makasaḍḍitā* ;
By the smell of that smoke, the sarabha deer, tormented by mosquitoes;
Vì mùi khói đó, những con sarabha bị muỗi cắn;
4477
Vassāvāsaṃ upāgacchuṃ, dhūmakārissa santike.
The sarabha deer approached Dhūmakārī to dwell for the rainy season.
Đã đến trú mưa gần Dhūmakārī.
4478
131.
131.
131.
4479
Sarabhesu manaṃ katvā, ajā so nāvabujjhatha;
Having set his mind on the sarabha deer, he did not notice the goats;
Ông ta chỉ chú tâm vào những con sarabha, không để ý đến những con dê;
4480
Āgacchantī vajantī vā* , tassa tā vinasuṃ* ajā.
Whether they came or went, his goats perished.
Những con dê của ông ta đã bị tiêu diệt, dù chúng đến hay đi.
4481
132.
132.
132.
4482
Sarabhā sarade kāle, pahīnamakase vane;
In the autumn, when the forest was free of mosquitoes, the sarabha deer
Khi mùa thu đến, trong rừng không còn muỗi;
4483
Pāvisuṃ giriduggāni, nadīnaṃ pabhavāni ca.
Entered the mountain fastnesses and the sources of rivers.
Những con sarabha đã đi vào những nơi hiểm trở trên núi và những con suối.
4484
133.
133.
133.
4485
Sarabhe ca gate disvā, ajā ca vibhavaṃ gatā* ;
Seeing the sarabha deer gone and the goats perished,
Thấy những con sarabha đã đi, và những con dê đã bị tiêu diệt;
4486
Kiso ca vivaṇṇo cāsi, paṇḍurogī ca brāhmaṇo.
The brahmin became emaciated, discolored, and afflicted with jaundice.
Bà-la-môn trở nên gầy gò, xanh xao và mắc bệnh vàng da.
4487
134.
134.
134.
4488
Evaṃ yo saṃ niraṃkatvā, āgantuṃ kurute piyaṃ;
Whoever thus rejects what is his own and takes delight in a newcomer,
Cũng vậy, người nào từ bỏ cái của mình mà yêu mến kẻ khách;
4489
So eko bahu socati, dhūmakārīva brāhmaṇoti.
He alone grieves much, like Dhūmakārī the brahmin.
Người đó một mình phải chịu nhiều sầu muộn, như Bà-la-môn Dhūmakārī vậy.
4490
Dhūmakārijātakaṃ aṭṭhamaṃ.
The Dhūmakārī Jātaka, the eighth.
Dhūmakārijātakaṃ, thứ tám.
4491
414. Jāgarajātakaṃ (7-2-9)
414. The Jāgara Jātaka (7-2-9)
414. Jāgarajātakaṃ (7-2-9)
4492
135.
135.
135.
4493
Kodha jāgarataṃ sutto, kodha suttesu jāgaro;
Who sleeps among the vigilant? Who is vigilant among the sleeping?
Ai ngủ giữa những người thức, ai thức giữa những người ngủ;
4494
Ko mametaṃ vijānāti, ko taṃ paṭibhaṇāti me.
Who knows this of me? Who will answer me?
Ai biết điều này cho ta, ai sẽ trả lời ta?
4495
136.
136.
136.
4496
Ahaṃ jāgarataṃ sutto, ahaṃ suttesu jāgaro;
I sleep among the vigilant; I am vigilant among the sleeping;
Ta ngủ giữa những người thức, ta thức giữa những người ngủ;
4497
Ahametaṃ vijānāmi, ahaṃ paṭibhaṇāmi te.
I know this; I will answer you.
Ta biết điều này, ta sẽ trả lời ngươi.
4498
137.
137.
137.
4499
Kathaṃ jāgarataṃ sutto, kathaṃ suttesu jāgaro;
How do you sleep among the vigilant? How are you vigilant among the sleeping?
Làm sao ngươi ngủ giữa những người thức, làm sao ngươi thức giữa những người ngủ;
4500
Kathaṃ etaṃ vijānāsi, kathaṃ paṭibhaṇāsi me.
How do you know this? How do you answer me?
Làm sao ngươi biết điều này, làm sao ngươi trả lời ta?
4501
138.
138.
138.
4502
Ye dhammaṃ nappajānanti, saṃyamoti damoti ca;
Those who do not understand the Dhamma, which is restraint and self-control,
Hỡi thiên nữ, những người không hiểu Pháp, tức là sự tự chế và sự điều phục;
4503
Tesu suppamānesu, ahaṃ jaggāmi devate.
Among those who are deeply heedless, I am vigilant, O deity.
Giữa những người mê ngủ đó, ta thức tỉnh.
4504
139.
139.
139.
4505
Yesaṃ rāgo ca doso ca, avijjā ca virājitā;
Those whose lust, hatred, and ignorance are eradicated,
Hỡi thiên nữ, những người đã đoạn trừ tham, sân và si;
4506
Tesu jāgaramānesu, ahaṃ suttosmi devate.
Among those who are vigilant, I sleep, O deity.
Giữa những người thức tỉnh đó, ta đang ngủ.
4507
140.
140.
140.
4508
Evaṃ jāgarataṃ sutto, evaṃ suttesu jāgaro;
Thus I sleep among the vigilant; thus I am vigilant among the sleeping;
Như vậy ta ngủ giữa những người thức, như vậy ta thức giữa những người ngủ;
4509
Evametaṃ vijānāmi, evaṃ paṭibhaṇāmi te.
Thus I know this; thus I answer you.
Như vậy ta biết điều này, như vậy ta trả lời ngươi.
4510
141.
141.
141.
4511
Sādhu jāgarataṃ sutto, sādhu suttesu jāgaro;
It is good that you sleep among the vigilant; it is good that you are vigilant among the sleeping;
Tốt lành thay, ngươi ngủ giữa những người thức, tốt lành thay, ngươi thức giữa những người ngủ;
4512
Sādhumetaṃ vijānāsi, sādhu paṭibhaṇāsi meti.
It is good that you know this; it is good that you answer me.
Tốt lành thay, ngươi biết điều này, tốt lành thay, ngươi trả lời ta.
4513
Jāgarajātakaṃ navamaṃ.
The Jāgara Jātaka, the ninth.
Jāgarajātakaṃ, thứ chín.
4514
415. Kummāsapiṇḍijātakaṃ (7-2-10)
415. The Kummāsapiṇḍi Jātaka (7-2-10)
415. Kummāsapiṇḍijātakaṃ (7-2-10)
4515
142.
142.
142.
4516
Na kiratthi anomadassisu, pāricariyā buddhesu appikā* ;
Indeed, there is no small service rendered to the Buddhas, the supreme seers;
Quả thật, việc phụng sự các vị Phật, những bậc có kiến giải vô thượng, không phải là nhỏ nhoi;
4517
Sukkhāya aloṇikāya ca, passaphalaṃ kummāsapiṇḍiyā.
See the result of a dry, unsalted lump of barley meal.
Hãy xem quả báo của một nắm bánh mì khô và không muối.
4518
143.
143.
143.
4519
Hatthigavassā cime bahū* , dhanadhaññaṃ pathavī ca kevalā;
These many elephants, cattle, and horses are mine, and wealth, grain, and the entire earth;
Ta có rất nhiều voi, bò và ngựa, tài sản, ngũ cốc và toàn bộ đất đai;
4520
Nāriyo cimā accharūpamā, passaphalaṃ kummāsapiṇḍiyā.
These women are like celestial nymphs; see the result of a lump of barley meal.
Những người phụ nữ này giống như tiên nữ, hãy xem quả báo của một nắm bánh mì.
4521
144.
144.
144.
4522
Abhikkhaṇaṃ rājakuñjara, gāthā bhāsasi kosalādhipa;
O elephant-king, O ruler of Kosala, you frequently speak verses;
Hỡi vua chúa, hỡi người đứng đầu xứ Kosala, ngài thường xuyên nói những câu kệ;
4523
Pucchāmi taṃ raṭṭhavaḍḍhana, bāḷhaṃ pītimano pabhāsasi.
I ask you, O prosperity-increaser, you speak with great joy.
Ta hỏi ngài, hỡi người làm cho quốc gia hưng thịnh, ngài nói với tâm ý vô cùng hoan hỷ.
4524
145.
145.
145.
4525
Imasmiññeva nagare, kule aññatare ahuṃ;
In this very city, I was born into a certain family;
Trong chính thành phố này, ta đã từng sinh ra trong một gia đình khác;
4526
Parakammakaro āsiṃ, bhatako sīlasaṃvuto.
I was a hired laborer, a wage-earner, restrained by sīla.
Ta là người làm công, được thuê mướn, và giữ giới hạnh.
4527
146.
146.
146.
4528
Kammāya nikkhamantohaṃ, caturo samaṇeddasaṃ;
As I went out for work, I saw four samaṇas;
Khi ta ra ngoài làm việc, ta đã thấy bốn vị Sa-môn;
4529
Ācārasīlasampanne, sītibhūte anāsave.
Endowed with good conduct and sīla, cooled, without āśavas.
Những vị đầy đủ giới hạnh và oai nghi, đã an tịnh, không còn lậu hoặc.
4530
147.
147.
147.
4531
Tesu cittaṃ pasādetvā, nisīdetvā* paṇṇasanthate;
Having made my mind clear towards them, and seated them on a leaf-mat,
Với tâm thanh tịnh đối với các vị ấy, ta đã ngồi trên chiếu lá;
4532
Adaṃ buddhāna kummāsaṃ, pasanno sehi pāṇibhi.
I, with a clear mind, gave barley meal to the Buddhas with my own hands.
Với lòng thành kính, tự tay ta đã dâng bánh mì cho các vị Phật.
4533
148.
148.
148.
4534
Tassa kammassa kusalassa, idaṃ me edisaṃ phalaṃ;
Of that wholesome deed, this is such a fruit for me;
Đây là quả báo như vậy của nghiệp thiện đó của ta;
4535
Anubhomi idaṃ rajjaṃ, phītaṃ dharaṇimuttamaṃ.
I enjoy this kingship, a prosperous and supreme dominion.
Ta đang hưởng vương quốc này, một vùng đất phồn thịnh và tối thượng.
4536
149.
149.
149.
4537
Dadaṃ bhuñja mā ca pamādo* , cakkaṃ vattaya kosalādhipa;
Give and enjoy, and be not heedless, O ruler of Kosala, turn the wheel (of Dhamma);
Hãy bố thí, hãy hưởng thụ, chớ phóng dật, hỡi người đứng đầu xứ Kosala, hãy vận hành bánh xe Pháp;
4538
Mā rāja adhammiko ahu, dhammaṃ pālaya kosalādhipa.
O king, be not unrighteous, protect the Dhamma, O ruler of Kosala.
Hỡi vua, chớ bất chính, hãy bảo vệ Pháp, hỡi người đứng đầu xứ Kosala.
4539
150.
150.
150.
4540
Sohaṃ tadeva punappunaṃ, vaṭumaṃ ācarissāmi sobhane;
Therefore, I will repeatedly follow that path, O beautiful one;
Hỡi người đẹp, ta sẽ luôn luôn thực hành con đường đó;
4541
Ariyācaritaṃ sukosale, arahanto me manāpāva passituṃ.
The conduct of the noble ones, O good Kosala, for the Arahants are pleasing for me to see.
Hỡi Sukosala, ta thích nhìn thấy các bậc A-la-hán, những người đã thực hành hạnh của bậc Thánh.
4542
151.
151.
151.
4543
Devī viya accharūpamā, majjhe nārigaṇassa sobhasi;
Like a goddess, like a celestial nymph, you shine amidst the assembly of women;
Ngươi rạng rỡ giữa đám phụ nữ, giống như một nữ thần;
4544
Kiṃ kammamakāsi bhaddakaṃ, kenāsi vaṇṇavatī sukosale.
What good deed did you perform? By what are you beautiful, O good Kosala?
Ngươi đã làm việc thiện gì, hỡi Sukosala, nhờ đâu mà ngươi có sắc đẹp như vậy?
4545
152.
152.
152.
4546
Ambaṭṭhakulassa khattiya, dāsyāhaṃ parapesiyā ahuṃ;
O Khattiya, I was a slave of the Ambaṭṭha family, a messenger for others;
Hỡi Khattiya, ta là nữ tỳ trong gia đình Ambaṭṭha, được sai đi làm việc;
4547
Saññatā ca* dhammajīvinī, sīlavatī ca apāpadassanā.
I was restrained, living righteously, virtuous, and of noble appearance.
Ta là người tự chế, sống đúng Pháp, giữ giới và không có tà kiến.
4548
153.
153.
153.
4549
Uddhaṭabhattaṃ ahaṃ tadā, caramānassa adāsi bhikkhuno;
At that time, I gave a portion of rice to a bhikkhu who was on his alms round;
Khi đó, ta đã dâng cơm đã múc cho một vị Tỳ-kheo đang đi khất thực;
4550
Vittā sumanā sayaṃ ahaṃ, tassa kammassa phalaṃ mamedisanti.
I myself was delighted and joyful; this is the fruit of that deed for me.
Ta tự mình hoan hỷ và vui mừng, đây là quả báo của nghiệp đó của ta.
4551
Kummāsapiṇḍijātakaṃ dasamaṃ.
The Kummāsapiṇḍi Jātaka, the tenth.
Kummāsapiṇḍijātakaṃ, thứ mười.
4552
416. Parantapajātakaṃ (7-2-11)
416. The Parantapa Jātaka (7-2-11)
416. Parantapajātakaṃ (7-2-11)
4553
154.
154.
154.
4554
Āgamissati me pāpaṃ, āgamissati me bhayaṃ;
Evil will come to me, fear will come to me;
Tai họa sẽ đến với ta, nỗi sợ hãi sẽ đến với ta;
4555
Tadā hi calitā sākhā, manussena migena vā.
For then a branch was shaken by a human or a beast.
Khi đó, cành cây đã rung chuyển, do người hay do thú.
4556
155.
155.
155.
4557
Bhīruyā nūna me kāmo, avidūre vasantiyā;
Surely my desire is for the fearful one, dwelling not far away;
Chắc chắn lòng ham muốn của ta đối với người phụ nữ nhút nhát, đang sống không xa;
4558
Karissati kisaṃ paṇḍuṃ, sāva sākhā parantapaṃ.
That very branch will make Parantapa lean and pale.
Sẽ khiến ta gầy gò, xanh xao, chính cành cây đó sẽ khiến Parantapa như vậy.
4559
156.
156.
156.
4560
Socayissati maṃ kantā, gāme vasamaninditā;
My blameless beloved, living in the village, will cause me sorrow;
Người vợ yêu dấu của ta, đang sống trong làng không bị ai chê trách, sẽ làm ta sầu muộn;
4561
Karissati kisaṃ paṇḍuṃ, sāva sākhā parantapaṃ.
That very branch will make Parantapa lean and pale.
Sẽ khiến ta gầy gò, xanh xao, chính cành cây đó sẽ khiến Parantapa như vậy.
4562
157.
157.
157.
4563
Tayā maṃ asitāpaṅgi* , sitāni* bhaṇitāni ca;
Your smiles and words, O dark-eyed one,
Những nụ cười và lời nói của ngươi, hỡi người có hàng mi đen;
4564
Kisaṃ paṇḍuṃ karissanti, sāva sākhā parantapaṃ.
Will make me lean and pale, just like that branch, O Parantapa.
Sẽ khiến ta gầy gò, xanh xao, chính cành cây đó sẽ khiến Parantapa như vậy.
4565
158.
158.
158.
4566
Agamā nūna so saddo, asaṃsi nūna so tava;
Surely that sound reached you, surely it spoke to you;
Chắc chắn tiếng động đó đã đến, chắc chắn nó đã nói với ngươi;
4567
Akkhātaṃ nūna taṃ tena, yo taṃ sākhamakampayi.
Surely it was told to you by him who shook that branch.
Chắc chắn điều đó đã được kể lại bởi người đã làm rung cành cây đó.
4568
159.
159.
159.
4569
Idaṃ kho taṃ samāgamma, mama bālassa cintitaṃ;
This thought, indeed, came to me, the foolish one, upon meeting you;
Đây chính là điều ta, kẻ ngu dại, đã nghĩ đến khi gặp gỡ;
4570
Tadā hi calitā sākhā, manussena migena vā.
For at that time, the branch was shaken by a human or a beast.
Khi đó, cành cây đã rung chuyển, do người hay do thú.
4571
160.
160.
160.
4572
Tatheva tvaṃ avedesi, avañci* pitaraṃ mama;
Just so, you informed me, you killed my father;
Cũng vậy, ngươi đã nói ra điều đó, ngươi đã lừa dối cha ta;
4573
Hantvā sākhāhi chādento, āgamissati me* bhayanti.
By killing and covering him with branches, fear will come to you.
Sau khi giết và che giấu bằng cành cây, tai họa sẽ đến với ngươi.
4574
Parantapajātakaṃ ekādasamaṃ.
The Parantapa Jātaka, the Eleventh.
Parantapajātakaṃ, thứ mười một.
4575
Gandhāravaggo dutiyo.
The Second Chapter, Gandhāravagga.
Gandhāravaggo, thứ hai.
4576
Tassuddānaṃ –
Its summary:
Tóm tắt:
4577
Varagāma mahākapi bhaggava ca, daḷhadhamma sakuñjara kesavaro;
Varagāma, Mahākapi, Bhaggava, Daḷhadhamma, Sakuñjara, Kesavaro;
Varagāma, Mahākapi, Bhaggava, Daḷhadhamma, Sakuñjara, Kesavaro;
4578
Urago vidhuro puna jāgarataṃ, atha kosalādhipa parantapa cāti.
Uraga, Vidhura, Jāgarata, then Kosalādhipa, and Parantapa.
Uraga, Vidhura, Jāgarataṃ, và Kosalādhipa, Parantapa.
4579
Atha vagguddānaṃ –
Then the chapter summary:
Và tóm tắt chương:
4580
Atha sattanipātamhi, vaggaṃ me bhaṇato suṇa;
Now listen to me as I recite the chapters in the Sattanipāta;
Bây giờ, hãy lắng nghe tôi kể về phẩm trong Tập Bảy;
4581
Kukku ca puna gandhāro, dveva guttā mahesināti.
Kukku and then Gandhāra, these two are guarded by the great sage.
Kukku và Gandhara, hai vị hộ trì của bậc Đại Hiền.
Next Page →

Settings