Tattha nibbānanti bhavābhavaṃ vinanato vānaṃ vuccati taṇhā, vānato nikkhantattā nibbānanti ca pavuccati amataṃ asaṅkhataṃ paramaṃ sukhaṃ.
In this regard, Nibbāna: Vāna means craving, due to its weaving of existence and non-existence. Because it has departed from vāna, it is called Nibbāna, which is also called the Deathless, the Unconditioned, the Supreme Happiness.
Trong đó, Nibbāna (Niết Bàn) là sự diệt trừ (vinana) sự sinh hữu (bhava) và phi hữu (abhava). Vāna được gọi là tham ái (taṇhā). Do thoát ly khỏi vāna, nên được gọi là Nibbāna, là bất tử (amata), vô vi (asaṅkhata), an lạc tối thượng (paramaṃ sukhaṃ).
Vuttaṃ hetaṃ ‘‘yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbāna’’nti.
Indeed, it has been said: “That which is the calming of all formations, the relinquishment of all attachments, the destruction of craving, dispassion, cessation, is Nibbāna.”
Điều này đã được nói: “Sự lắng dịu của tất cả các hành (saṅkhāra), sự từ bỏ tất cả các chấp thủ (upadhi), sự diệt tận tham ái (taṇhākkhaya), sự ly tham (virāga), sự đoạn diệt (nirodha) — đó là Nibbāna.”
Etthāha – na paramatthato nibbānaṃ nāma eko sabhāvo atthi, titthiyānaṃ attā viya, sasavisāṇaṃ viya ca anupalabbhanīyatoti?
Here it is asked: "Is there no ultimate reality called Nibbāna, just like the self of sectarians, or like a hare's horn, which cannot be apprehended?"
Ở đây, có người nói: "Thật ra, không có một bản thể Niết Bàn nào tồn tại, giống như tự ngã (attā) của các ngoại đạo, và không thể nhận biết được như sừng thỏ?"
Na, paññācakkhunā upaparikkhiyamānānaṃ hitagavesīnaṃ yathānurūpāya paṭipattiyā upalabbhanīyato.
No, because it can be apprehended through suitable practice by those who investigate with the eye of wisdom and seek their own welfare.
Không, vì Niết Bàn có thể được những người tìm kiếm lợi ích (hitagavesī) nhận biết thông qua sự thực hành phù hợp (yathānurūpāya paṭipattiyā) khi họ quán sát bằng tuệ nhãn (paññācakkhunā).
Yaṃ hi puthujjanā nopalabbhanti, taṃ ‘‘natthī’’ti na vattabbaṃ.
For that which ordinary people do not apprehend should not be said to "not exist."
Quả thật, điều mà phàm phu (puthujjanā) không nhận biết được thì không nên nói là "không có".
Athāyasmatā sāriputtattherena dhammasenāpatinā ‘‘katamaṃ nu kho, āvuso, nibbāna’’nti nibbānaṃ puṭṭhena ‘‘yo kho, āvuso, rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo’’ti rāgādīnaṃ khayova dassito, tasmā rāgādīnaṃ khayamattameva nibbānanti ce?
Now, if it is said that since the Venerable Sāriputta, the General of the Dhamma, when asked, "What, friend, is Nibbāna?" demonstrated only the destruction of lust, hatred, and delusion, saying, "The destruction of lust, friend, the destruction of hatred, the destruction of delusion," therefore Nibbāna is merely the destruction of lust and so on?
Hơn nữa, khi Tôn giả Sāriputta Thera, vị Pháp Tướng quân, được hỏi về Niết Bàn: "Này chư Hiền, Niết Bàn là gì?", Ngài đã chỉ ra rằng: "Này chư Hiền, sự diệt tận tham (rāgakkhayo), sự diệt tận sân (dosakkhayo), sự diệt tận si (mohakkhayo) chính là Niết Bàn." Vậy nếu nói rằng chỉ sự diệt tận tham, v.v., chính là Niết Bàn thì sao?
Taṃ na.
That is not correct.
Điều đó không đúng.
Arahattassāpi rāgādīnaṃ khayamattapasaṅgadosāpattito.
Because it would lead to the fault of arahantship also being merely the destruction of lust and so on.
Vì như vậy sẽ mắc lỗi là A-la-hán quả cũng chỉ là sự diệt tận tham, v.v.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Nibbānaṃ pucchānantarameva ‘‘katamaṃ nu kho, āvuso, arahatta’’nti puṭṭhena ‘‘yo kho, āvuso, rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo’’ti rāgādīnaṃ khayova vutto, tasmā tava matena arahattaphalassāpi rāgādīnaṃ khayamattatā bhaveyya, na cetaṃ yuttaṃ anuttarassa lokuttaraphalacittassa rāgānaṃ khayamattatāpajjanaṃ, tasmā mā evaṃ byañjanacchāyāya vadesi, ubhinnaṃ pana suttānaṃ attho upaparikkhitabbo.
Immediately after being asked about Nibbāna, when asked, "What, friend, is arahantship?" he stated only the destruction of lust, hatred, and delusion, saying, "The destruction of lust, friend, the destruction of hatred, the destruction of delusion." Therefore, according to your view, the fruit of arahantship would also be merely the destruction of lust and so on. But it is not proper for the unsurpassed supramundane fruit-consciousness to be merely the destruction of lust. Therefore, do not speak in this manner by clinging to the mere literal sense; rather, the meaning of both suttas should be examined.
Ngay sau khi được hỏi về Niết Bàn, khi được hỏi: "Này chư Hiền, A-la-hán là gì?", Ngài đã nói: "Này chư Hiền, sự diệt tận tham, sự diệt tận sân, sự diệt tận si chính là A-la-hán." Do đó, theo quan điểm của bạn, A-la-hán quả cũng sẽ chỉ là sự diệt tận tham, v.v., nhưng điều đó không hợp lý khi cho rằng tâm quả siêu thế vô thượng lại chỉ là sự diệt tận các tham ái. Vì vậy, đừng nói như vậy theo nghĩa bóng của lời văn; mà phải xem xét ý nghĩa của cả hai bài kinh.
Yassa pana dhammassādhigamena rāgādīnaṃ khayo hoti, so dhammo rāgādīnaṃ khayassa upanissayattā akkhayopi samāno ‘‘rāgādīnaṃ khayo nibbāna’’nti khayopacārena vutto, ‘‘tipusaṃ jaro guḷo semho’’tiādīsu viya phalūpacārena vuttanti veditabbaṃ.
However, the Dhamma, by the attainment of which the destruction of lust and so on occurs, that Dhamma, being the proximate cause for the destruction of lust and so on, though itself indestructible, is spoken of by way of metaphor as "the destruction of lust and so on is Nibbāna," just as it is said, "lead is old, molasses is phlegm," etc., meaning it is spoken of by way of metaphor for the fruit.
Tuy nhiên, pháp nào mà khi chứng đắc thì sự diệt tận tham, v.v. xảy ra, pháp đó, mặc dù không phải là sự diệt tận (akkhaya), nhưng do là nhân hỗ trợ (upanissaya) cho sự diệt tận tham, v.v., nên được gọi là "sự diệt tận tham, v.v. là Niết Bàn" bằng cách dùng từ "diệt tận" theo nghĩa chuyển, giống như trong các ví dụ "thiếc là bệnh vàng da, đường là đờm" (tipusaṃ jaro guḷo semho) v.v., được nói theo nghĩa chuyển của quả, cần phải hiểu như vậy.
Arahattaṃ pana khayante uppannattā ‘‘khayo’’ti vuttaṃ.
Arahantship, however, is called "destruction" because it arises at the end of destruction.
Còn A-la-hán quả thì được gọi là "sự diệt tận" vì nó phát sinh khi sự diệt tận đã hoàn tất.
Yadi rāgādīnaṃ khayamattaṃ nibbānaṃ bhaveyya, sabbe bālaputhujjanāpi samadhigatanibbānā sacchikatanirodhā bhaveyyuṃ.
If Nibbāna were merely the destruction of lust and so on, all foolish ordinary people would also have attained Nibbāna and realized cessation.
Nếu Niết Bàn chỉ là sự diệt tận tham, v.v. thì tất cả phàm phu ngu si cũng sẽ là những người đã chứng đắc Niết Bàn, đã thực chứng sự đoạn diệt.
Kiñca bhiyyo – nibbānassa bahuttādidosāpattito ca.
Furthermore, it would lead to the fault of Nibbāna being manifold.
Hơn nữa, còn mắc lỗi là Niết Bàn có nhiều, v.v.
Evañhi sati rāgādikkhayānaṃ bahubhāvato nibbānassāpi bahubhāvo bhaveyya, saṅkhatalakkhaṇañca nibbānaṃ bhaveyya, saṅkhatalakkhaṇattā saṅkhatapariyāpannañca, saṅkhatapariyāpannattā aniccaṃ dukkhaṃ nibbānaṃ bhaveyyāti.
For if this were the case, due to the manifold nature of the destruction of lust and so on, Nibbāna would also be manifold, and Nibbāna would have the characteristic of being conditioned, and having the characteristic of being conditioned, it would be included among the conditioned, and being included among the conditioned, Nibbāna would be impermanent and suffering.
Nếu như vậy, do có nhiều sự diệt tận tham, v.v. nên Niết Bàn cũng sẽ có nhiều, và Niết Bàn sẽ có đặc tính hữu vi (saṅkhatalakkhaṇa), do có đặc tính hữu vi nên sẽ thuộc về hữu vi, và do thuộc về hữu vi nên Niết Bàn sẽ là vô thường, khổ.
Kiñca bhiyyo – yadi khayo nibbānaṃ bhaveyya, gotrabhuvodānamaggaphalacittānaṃ kiṃ nu ārammaṇaṃ vadesi, vada bhadramukhāti?
Furthermore, if destruction were Nibbāna, what, O good sir, would you say is the object of the gotrabhū, vodāna, path, and fruit-consciousnesses?
Hơn nữa, nếu sự diệt tận là Niết Bàn, thì này bạn hiền, bạn nói đối tượng của tâm chuyển tánh (gotrabhū), tâm tịnh hóa (vodāna), tâm đạo (magga) và tâm quả (phala) là gì?
Rāgādīnaṃ khayameva vadāmīti.
I would say it is the destruction of lust and so on.
Tôi nói đó chính là sự diệt tận tham, v.v.
Kiṃ pana rāgādayo gotrabhuādīnaṃ khaṇe khīyanti, udāhu khīyissanti, atha khīṇāti?
But do lust and so on cease at the moment of gotrabhū, or will they cease, or have they ceased?
Nhưng tham, v.v. diệt tận vào khoảnh khắc của tâm chuyển tánh, hay sẽ diệt tận, hay đã diệt tận?
Kiṃ panettha ‘‘khīṇesveva khayaṃ vadāmī’’ti.
What is it here? "I say destruction only when they have ceased."
Ở đây, điều gì là "tôi nói sự diệt tận là khi chúng đã diệt tận"?
Suṭṭhu upadhāretvā vada bhadramukhāti, yadi khīṇesveva khayaṃ vadesi, na gotrabhucittādīnaṃ nibbānārammaṇatā sijjhatīti.
Consider carefully and speak, O good sir. If you say destruction only when they have ceased, then the objectification of Nibbāna by the gotrabhū-consciousness and so on cannot be established.
Này bạn hiền, hãy suy xét kỹ rồi nói. Nếu bạn nói sự diệt tận là khi chúng đã diệt tận, thì tâm chuyển tánh, v.v. không thể có Niết Bàn làm đối tượng.
Kiṃ kāraṇaṃ?
What is the reason?
Vì sao?
Gotrabhukkhaṇe rāgādayo khīyissanti, tathā vodānakkhaṇe, maggakkhaṇe pana khīyanti, na khīṇā, phalakkhaṇe khīṇā.
At the moment of gotrabhū, lust and so on will cease. Similarly at the moment of vodāna. At the moment of the path, they are ceasing, not having ceased. At the moment of the fruit, they have ceased.
Tại khoảnh khắc của tâm chuyển tánh, các tham ái sẽ diệt tận. Tương tự, tại khoảnh khắc của tâm tịnh hóa. Còn tại khoảnh khắc của tâm đạo thì chúng đang diệt tận, chứ chưa diệt tận. Tại khoảnh khắc của tâm quả thì chúng đã diệt tận.
Evaṃ sante bhavato matena phalameva khayārammaṇaṃ, na itare, itaresaṃ pana kimārammaṇaṃ vadesīti?
If this is the case, according to your view, only the fruit has the object of destruction, not the others. What then would you say is the object of the others?
Nếu vậy, theo quan điểm của bạn, chỉ có tâm quả mới có đối tượng là sự diệt tận, còn các tâm khác thì không. Vậy bạn nói đối tượng của các tâm khác là gì?
Addhā so ārammaṇaṃ apassanto niruttaro bhavissati.
Indeed, unable to find an object, he will be speechless.
Chắc chắn người đó sẽ không thể trả lời vì không thấy đối tượng.
Apica kilesakkhayo nāma sappurisehi karīyati, yathānurūpāya paṭipattiyā uppādīyatīti attho.
Moreover, the destruction of defilements is done by noble persons, meaning it is brought about through suitable practice.
Hơn nữa, sự diệt tận phiền não (kilesakkhayo) được thực hiện bởi các bậc chân nhân (sappurisa), nghĩa là được tạo ra thông qua sự thực hành phù hợp.
Nibbānaṃ pana na kenaci karīyati na uppādīyati, tasmā nibbānamamatamasaṅkhataṃ.
Nibbāna, however, is not done by anyone, nor is it brought about. Therefore, Nibbāna is deathless and unconditioned.
Còn Niết Bàn thì không do ai tạo ra, không do ai phát sinh. Do đó, Niết Bàn là bất tử (amata), vô vi (asaṅkhata).
Tamakataṃ jānātīti ariyasāvako ‘‘akataññū’’ti pavuccati.
An ariyan disciple who knows that which is not made is called "one who knows the unmade."
Vị Thánh đệ tử (ariyasāvaka) biết điều không được tạo ra đó nên được gọi là "người biết điều không được tạo ra" (akataññū).
Vuttañcetaṃ –
And it is said:
Điều này cũng đã được nói:
Apica ‘‘nissaraṇa’’nti bhagavatā vuttattā ca.
Furthermore, because the Blessed One spoke of "escape."
Hơn nữa, vì Đức Thế Tôn đã nói là "sự thoát ly" (nissaraṇa).
‘‘Nissaraṇa’’nti hi nibbānassetaṃ nāmaṃ.
Indeed, "escape" is a name for Nibbāna.
Quả thật, "sự thoát ly" là một tên gọi của Niết Bàn.
Yathāha ‘‘tayo khome, bhikkhave, dhammā duppaṭivijjhā.
As it is said: "These three, monks, are difficult to penetrate.
Như đã nói: "Này các Tỳ-kheo, có ba pháp khó thấu hiểu.
Katame tayo dhammā duppaṭivijjhā?
What are these three difficult to penetrate dhammas?
Ba pháp khó thấu hiểu đó là gì?
Tisso nissaraṇadhātuyo.
The three elements of escape.
Ba giới thoát ly (nissaraṇadhātuyo).
Kāmānametaṃ nissaraṇaṃ, yadidaṃ nekkhammaṃ.
This is the escape from sensuality, namely renunciation.
Đây là sự thoát ly khỏi các dục (kāma), tức là sự xuất ly (nekkhamma).
Rūpānametaṃ nissaraṇaṃ, yadidaṃ arūpaṃ.
This is the escape from forms, namely the formless.
Đây là sự thoát ly khỏi các sắc (rūpa), tức là vô sắc (arūpa).
Yaṃ kho pana kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ, nirodho tassa nissaraṇa’’nti hi vuttaṃ.
Whatever is existent, conditioned, dependently arisen, the cessation of that is its escape."
Và bất cứ điều gì đã sanh, đã hữu vi, duyên khởi, sự đoạn diệt của nó chính là sự thoát ly."
Evaṃ vuttassa tassa nibbānassa abhāvapattidosato paṭhamajjhānākāsānañcāyatanānampi abhāvo bhaveyya, tasmā ayuttaṃ akkhayassa nibbānassa khayadosāpajjananti, na tu khayo nibbānaṃ.
If Nibbāna, thus described, were non-existent, then the first jhāna and the Sphere of Infinite Space would also be non-existent. Therefore, it is incorrect to attribute the fault of destruction to the indestructible Nibbāna, and destruction is not Nibbāna.
Nếu vậy, sẽ mắc lỗi là Niết Bàn đó không tồn tại, và như vậy thì các Thiền thứ nhất, Không Vô Biên Xứ cũng sẽ không tồn tại. Do đó, việc cho rằng Niết Bàn là sự diệt tận là không hợp lý, Niết Bàn không phải là sự diệt tận.
‘‘Atthi nissaraṇaṃ loke, paññāya me suphusita’’nti ca ‘‘atthi, bhikkhave, ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhata’’nti ca dhammasāminā tathāgatena sammāsambuddhena anekesu suttantesu paramatthavasena vuttattā ‘‘atthi nibbānaṃ nāma eko dhammo’’ti niṭṭhamettha gantabbaṃ.
Since the Tathāgata, the Fully Self-Enlightened One, the Master of Dhamma, has stated in many suttas, in an ultimate sense, "There is an escape in the world, touched by my wisdom," and "There is, monks, the unborn, unbecome, unmade, unconditioned," it must be concluded that "there is one ultimate reality called Nibbāna."
Vì Đức Đạo Sư (Dhammasāmī), Đức Như Lai (Tathāgata), Đức Chánh Đẳng Giác (Sammāsambuddha) đã nói trong nhiều bài kinh theo nghĩa tối hậu (paramatthavasena) rằng: "Có sự thoát ly (nissaraṇa) trong thế gian, ta đã chạm đến bằng tuệ" và "Này các Tỳ-kheo, có cái không sanh, không hữu, không tạo tác, không hữu vi", nên ở đây phải kết luận rằng "có một pháp gọi là Niết Bàn".
Apica parittattike ‘‘katame dhammā appamāṇā’’ti padamuddharitvā – ‘‘cattāro maggā apariyāpannā cattāri ca sāmaññaphalāni nibbānañca, ime dhammā appamāṇā’’ti vuttattā rāgādīnaṃ khayassa appamāṇattaṃ kathaṃ yujjati, tasmā paramatthato atthiyeva nibbānaṃ nāma eko sabhāvoti.
Furthermore, in the "section on the limited," when the phrase "What dhammas are immeasurable?" is raised, it is stated: "The four paths not included (in the conditioned), the four fruits of recluseship, and Nibbāna — these dhammas are immeasurable." How, then, can the destruction of lust and so on be immeasurable? Therefore, there truly is one ultimate reality called Nibbāna.
Hơn nữa, trong phần "các pháp giới hạn" (parittattika), khi nêu lên câu hỏi "Những pháp nào là vô lượng (appamāṇā)?", đã nói rằng: "Bốn Đạo (magga) không bị bao hàm (apariyāpannā), bốn Sa-môn quả (sāmaññaphalāni) và Niết Bàn (nibbāna), những pháp này là vô lượng." Vậy thì sự diệt tận tham, v.v. làm sao có thể là vô lượng? Do đó, theo nghĩa tối hậu, chắc chắn có một bản thể gọi là Niết Bàn.
Taṃ pana pakativādīnaṃ pakati viya, titthiyānaṃ attā viya ca sasavisāṇaṃ viya ca nāvijjamānaṃ.
But it is not non-existent like the nature of the naturalists, or the self of the sectarians, or like a hare's horn.
Niết Bàn đó không phải là không tồn tại, giống như bản chất (pakati) của những người theo thuyết bản chất (pakativādī), giống như tự ngã (attā) của các ngoại đạo, và giống như sừng thỏ.
Atha paññattimattaṃ nibbānanti ce, tampi ayuttaṃ.
If it is said that Nibbāna is merely a concept, that too is incorrect.
Nếu nói Niết Bàn chỉ là một khái niệm (paññatti), điều đó cũng không hợp lý.
Nibbānārammaṇānaṃ cittacetasikānaṃ navattabbārammaṇattā.
Because the cittas and cetasikas that have Nibbāna as their object are said to have an unutterable object.
Vì các tâm và tâm sở có Niết Bàn làm đối tượng là những pháp có đối tượng không thể nói được (navattabbārammaṇa).
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Parittārammaṇattike ca pana ‘‘katame dhammā appamāṇārammaṇā’’ti padamuddharitvā ‘‘cattāro maggā apariyāpannā cattāri ca sāmaññaphalāni, ime dhammā appamāṇārammaṇā’’ti hi vuttaṃ.
In the "section on limited objects," when the phrase "What dhammas have immeasurable objects?" is raised, it is stated: "The four paths not included (in the conditioned) and the four fruits of recluseship — these dhammas have immeasurable objects."
Trong phần "các pháp có đối tượng giới hạn" (parittārammaṇattika), khi nêu lên câu hỏi "Những pháp nào có đối tượng vô lượng?", đã nói rằng: "Bốn Đạo không bị bao hàm và bốn Sa-môn quả, những pháp này có đối tượng vô lượng."
Yadi panetesaṃ paññattiārammaṇaṃ siyā, appamāṇārammaṇatā na yujjeyya, navattabbārammaṇapakkhaṃ bhajeyyuṃ.
If their object were a concept, their immeasurable objectification would not be fitting; they would belong to the category of unutterable objects.
Nếu đối tượng của chúng là khái niệm, thì việc có đối tượng vô lượng sẽ không hợp lý, chúng sẽ thuộc về nhóm có đối tượng không thể nói được.
‘‘Navattabbārammaṇā pana rūpāvacarattikacatukkajjhānā kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, catutthassa jhānassa vipāko, ākāsānañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ kusalato ca vipākato ca kiriyato ca, ime dhammā navattabbārammaṇā’’ti hi vuttaṃ, tasmā na paññattimattaṃ nibbānaṃ.
Indeed, it is said: "As for unutterable objects, these are the four jhāna of the fine-material sphere, whether wholesome, resultant, or functional; the result of the fourth jhāna; the Sphere of Infinite Space; and the Sphere of Nothingness, whether wholesome, resultant, or functional. These dhammas have unutterable objects." Therefore, Nibbāna is not merely a concept.
Quả thật, đã nói rằng: "Các thiền sắc giới bốn thiền (rūpāvacarattikacatukkajjhānā) về thiện (kusalato), quả (vipākato) và hành (kiriyato), quả của thiền thứ tư, Không Vô Biên Xứ (ākāsānañcāyatanaṃ), Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanaṃ) về thiện, quả và hành, những pháp này có đối tượng không thể nói được." Do đó, Niết Bàn không chỉ là một khái niệm.
Yasmā ca paṇṇattibhāvo nibbānassa na yujjati, tasmā maggaphalānaṃ ārammaṇapaccayabhūtaṃ uppādādīnamabhāvato niccaṃ, rūpasabhāvābhāvato arūpaṃ, papañcābhāvato nippapañcaṃ nibbānaṃ nāma atthīti upagantabbanti.
And because the conceptual nature of Nibbāna is not fitting, it must be accepted that there truly exists Nibbāna, which is the object-condition of the paths and fruits, eternal due to the absence of arising and so on, formless due to the absence of a material nature, and non-proliferated due to the absence of proliferation.
Và vì bản chất khái niệm của Niết Bàn không hợp lý, nên phải chấp nhận rằng có một Niết Bàn tồn tại, là nhân duyên đối tượng (ārammaṇapaccayabhūta) của các Đạo và Quả, là thường hằng (niccaṃ) vì không có sự sanh, v.v., là vô sắc (arūpaṃ) vì không có bản chất sắc, là vô hý luận (nippapañcaṃ) vì không có các hý luận.
Etthāha – ‘‘kiṃ ettakameva ñeyyaṃ, udāhu aññampi atthī’’ti?
Here it is asked: “Is this all that is knowable, or is there something else?”
Ở đây, có người hỏi – “Có phải chỉ có bấy nhiêu điều cần biết, hay còn có điều khác nữa?”
Atthi paññatti nāmāti.
There is something called paññatti.
Có một điều gọi là chế định (paññatti).
Sā panesā paññapetabbato, paññāpanato ca ‘‘paññattī’’ti vuccati.
And this paññatti is called "paññatti" because it is to be designated (paññapetabbato) and because it designates (paññāpanato).
Chính chế định này được gọi là “paññatti” vì nó được chế định (paññapetabba) và vì nó chế định (paññāpana).
Tenevāha – ‘‘yā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpo’’ti.
Therefore, it is said: “That which is the reckoning, designation, paññatti, usage, name, naming-activity, appellation, etymology, expression, or speech of those various phenomena.”
Vì lẽ đó, đã nói: “Cái được gọi là saṅkhā (sự tính toán), samaññā (sự quy ước), paññatti (chế định), vohāra (sự sử dụng), nāma (tên gọi), nāmakamma (sự đặt tên), nāmadheyya (danh xưng), nirutti (ngôn ngữ), byañjana (biểu hiện), abhilāpa (sự diễn đạt) của các pháp đó.”
Tattha saṅkhāyatīti saṅkhā, kathīyatīti attho.
Among these, saṅkhā is that which is reckoned, meaning that which is spoken of.
Trong đó, cái được tính toán là saṅkhā, nghĩa là cái được nói đến.
Kinti kathīyati?
How is it spoken of?
Được nói đến như thế nào?
‘‘Aha’’nti ‘‘mama’’nti ‘‘paro’’ti ‘‘parassā’’ti ‘‘mañco’’ti ‘‘pīṭha’’nti anekehi ākārehi kathīyatīti saṅkhā.
It is saṅkhā because it is spoken of in many ways, such as “I,” “mine,” “another,” “another’s,” “couch,” “chair.”
“Tôi”, “của tôi”, “người khác”, “của người khác”, “giường”, “ghế” – được nói đến theo nhiều cách như vậy là saṅkhā.
Samaññāyatīti samaññā.
Samaññā is that which is designated.
Cái được quy ước là samaññā.
Paññāpīyatīti paññatti.
Paññatti is that which is made known.
Cái được chế định là paññatti.
Voharīyatīti vohāro.
Vohāro is that which is used in speech.
Cái được sử dụng là vohāra.
Kinti voharīyati?
How is it used in speech?
Được sử dụng như thế nào?
‘‘Aha’’nti ‘‘mama’’nti ‘‘paro’’ti ‘‘parassā’’ti ‘‘mañco’’ti ‘‘pīṭha’’nti.
As “I,” “mine,” “another,” “another’s,” “couch,” “chair.”
“Tôi”, “của tôi”, “người khác”, “của người khác”, “giường”, “ghế”.
Evaṃ tāva paññapetabbato paññattīti vuttā.
Thus, paññatti has been spoken of as that which is to be designated (paññapetabbato).
Như vậy, paññatti được nói đến là do được chế định.
‘‘Aha’’nti hi rūpādayo dhamme upādāya paṭicca kāraṇaṃ katvā yathā te rūpādayo dhammā uppādavayavanto, na evaṃvidhā, kevalaṃ lokasaṅketena siddhā yā ayaṃ ‘‘aha’’nti kathīyati ceva paññāpīyati ca, esā paññattīti attho.
For instance, by taking the phenomena of form (rūpa) and so on, and making them a cause (paṭicca kāraṇaṃ katvā), this "I" which is spoken of and designated is not like those phenomena of form and so on, which arise and perish, but is merely established by conventional usage (lokasaṅketena). This is the meaning of paññatti.
Thật vậy, lấy các pháp sắc (rūpa) và các pháp khác làm căn cứ, làm nguyên nhân, thì các pháp sắc ấy có sinh có diệt, không phải là như vậy, mà chỉ là sự quy ước của thế gian. Cái được gọi là “tôi” này, được nói đến và được chế định, đó chính là paññatti.
Idāni paññāpanato paññattiṃ pakāsetuṃ ‘‘nāmaṃ nāmakamma’’ntiādimāha.
Now, to explain paññatti as that which designates (paññāpanato), it begins by saying “nāmaṃ nāmakamma” and so on.
Bây giờ, để làm sáng tỏ paññatti do sự chế định (paññāpana), đã nói đến “nāmaṃ nāmakamma” và các từ khác.
Tattha nāmanti taṃ taṃ dhammaṃ ‘‘esa itthannāmo nāmā’’ti paññapeti, tasmā taṃ paññattīti pavuccati.
Among these, nāma designates each phenomenon as “this is so-and-so by name”; therefore, it is called paññatti.
Trong đó, nāma (tên gọi) là cái chế định pháp đó là “vật có tên như vậy”, do đó nó được gọi là paññatti.
Nāmakammantiādīni tassā eva vevacanāni.
Nāmakamma and so on are synonyms for it.
Nāmakamma và các từ khác là những từ đồng nghĩa của chính nó.
Ayaṃ paññāpanato paññatti nāma.
This is called paññatti because it designates.
Đây là paññatti do sự chế định.
Sā panesā tajjāpaññatti upādāpaññatti upanidhāpaññattīti tividhā hoti.
This paññatti, moreover, is of three kinds: tajjāpaññatti, upādāpaññatti, and upanidhāpaññatti.
Chế định này có ba loại: tajjāpaññatti, upādāpaññatti và upanidhāpaññatti.
Tattha tajjāpaññatti nāma cakkhusotarūpasaddapathavītejovāyotiādinayappavattā.
Among these, tajjāpaññatti refers to that which occurs in ways such as eye, ear, visible object, sound, earth, heat, wind, and so on.
Trong đó, tajjāpaññatti là cái phát sinh theo cách như mắt, tai, sắc, âm thanh, đất, lửa, gió, v.v.
Upādāpaññatti pana samūhāsamūhavasena duvidhā hoti.
Upādāpaññatti, however, is of two kinds: by way of aggregate and by way of non-aggregate.
Còn upādāpaññatti thì có hai loại theo cách tập hợp (samūha) và không tập hợp (asamūha).
Tattha samūhapaññatti nāma rūpārūpadhammesu ekassa vā bahūnaṃ vā nāmaṃ gahetvā samūhamevopādāya vuccati.
Among these, samūhapaññatti (aggregate designation) is spoken of by taking the name of one or many rūpa and arūpa phenomena, referring to the aggregate itself.
Trong đó, samūhapaññatti là cái được nói đến khi lấy tên của một hoặc nhiều pháp sắc (rūpa) hoặc vô sắc (arūpa) và dựa trên chính sự tập hợp.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Acchataracchaghaṭapaṭādippabhedā.
Distinguished as chariot, house, pot, cloth, and so on.
Những thứ như xe, nhà, bình, vải, v.v.
Ayaṃ samūhapaññatti nāma.
This is called samūhapaññatti.
Đây gọi là samūhapaññatti.
Asamūhapaññatti pana disākāsakālanimittābhāvanirodhādibhedā.
Asamūhapaññatti (non-aggregate designation), however, is distinguished as direction, space, time, sign, non-existence, cessation, and so on.
Còn asamūhapaññatti thì có các loại như phương hướng, không gian, thời gian, tướng (nimitta), sự không có (abhāva), sự diệt trừ (nirodha), v.v.
Yadā pana sā vijjamānaṃ paramatthaṃ jotayati, tadā ‘‘vijjamānapaññattī’’ti pavuccati.
When it illuminates an existing ultimate reality, then it is called “vijjamānapaññatti” (existing designation).
Khi nó làm sáng tỏ một chân đế đang hiện hữu, thì nó được gọi là “vijjamānapaññatti” (chế định hiện hữu).
Yadā avijjamānaṃ samūhāsamūhabhedaṃ nāmamattaṃ jotayati, tadā ‘‘avijjamānapaññattī’’ti pavuccati.
When it illuminates a mere name, which is a non-existent aggregate or non-aggregate, then it is called “avijjamānapaññatti” (non-existing designation).
Khi nó làm sáng tỏ một danh từ không hiện hữu, thuộc loại tập hợp hoặc không tập hợp, thì nó được gọi là “avijjamānapaññatti” (chế định không hiện hữu).
Duvidhāpi panesā sotadvārajavanānantaraṃ gahitapubbasaṅketamanodvārajavanaviññāṇena viññāyati.
Both types are understood by the mind-door javana consciousness, which grasps previously established conventions immediately after the ear-door javana.
Cả hai loại này đều được nhận biết bởi thức ý môn tốc hành (manodvārajavana-viññāṇa), sau khi đã nắm bắt quy ước trước đó, tiếp nối sau thức tốc hành nhĩ môn.
Yāya gahitapubbasaṅketena manodvārajavanaviññāṇena paññāpīyati.
That by which it is designated by a mind-door javana consciousness that has grasped a previously established convention.
Bởi thức ý môn tốc hành đã nắm bắt quy ước trước đó, nó được chế định.
Yaṃ sandhāya ‘‘vijjamānapaññatti, avijjamānapaññatti, vijjamānena avijjamānapaññatti, avijjamānena vijjamānapaññatti, vijjamānena vijjamānapaññatti, avijjamānena avijjamānapaññattī’’ti chakkanayo vutto.
Referring to this, the sixfold method is stated as “vijjamānapaññatti (existing designation), avijjamānapaññatti (non-existing designation), vijjamānena avijjamānapaññatti (non-existing designation by an existing thing), avijjamānena vijjamānapaññatti (existing designation by a non-existing thing), vijjamānena vijjamānapaññatti (existing designation by an existing thing), avijjamānena avijjamānapaññatti (non-existing designation by a non-existing thing).”
Dựa vào đó, đã nói đến sáu loại: “vijjamānapaññatti (chế định hiện hữu), avijjamānapaññatti (chế định không hiện hữu), vijjamānena avijjamānapaññatti (chế định không hiện hữu bằng cái hiện hữu), avijjamānena vijjamānapaññatti (chế định hiện hữu bằng cái không hiện hữu), vijjamānena vijjamānapaññatti (chế định hiện hữu bằng cái hiện hữu), avijjamānena avijjamānapaññatti (chế định không hiện hữu bằng cái không hiện hữu).”
Tattha paramatthato vijjamānānaṃ rūpādīnaṃ paññāpanā vijjamānapaññatti.
Among these, the designation of existing rūpas and so on in an ultimate sense is vijjamānapaññatti.
Trong đó, sự chế định các pháp sắc (rūpa) và các pháp khác đang hiện hữu theo nghĩa tối hậu là vijjamānapaññatti.
Tathā avijjamānānamitthipurisādīnaṃ paññāpanā avijjamānapaññatti.
Similarly, the designation of non-existing things like 'woman' and 'man' is avijjamānapaññatti.
Tương tự, sự chế định các pháp không hiện hữu như nam, nữ, v.v. là avijjamānapaññatti.
Ṭhapetvā pana vacanatthaṃ kenaci ākārena anupalabbhamānānaṃ pañcamasaccādīnaṃ, titthiyaparikappitānaṃ vā pakatipurisādīnaṃ paññāpanāpi avijjamānapaññattiyeva.
Furthermore, setting aside the literal meaning, the designation of things like the five truths (pañcamasacca) which are not perceivable in any way, or the primordial self (pakatipurisa) and so on conceived by other sects, is also avijjamānapaññatti.
Ngoài nghĩa của từ, sự chế định những thứ không thể nhận biết bằng bất kỳ cách nào như ngũ đế (pañcamasacca) và các thứ khác, hoặc những thứ được các ngoại đạo giả định như bản chất (pakati) và người (purisa), cũng là avijjamānapaññatti.
‘‘Tevijjo, chaḷabhiñño’’ti evamādinayappavattā vijjamānena avijjamānapaññatti.
That which proceeds in the manner of “one possessing the three knowledges (tevijjo), one possessing the six supernormal powers (chaḷabhiñño)” is vijjamānena avijjamānapaññatti.
Cái phát sinh theo cách như “người có tam minh (tevijjo), người có lục thông (chaḷabhiñño)” là vijjamānena avijjamānapaññatti.
‘‘Itthisaddo, purisasaddo’’ti evamādikā avijjamānena vijjamānapaññatti.
That which is like “the sound of a woman, the sound of a man” is avijjamānena vijjamānapaññatti.
Cái như “tiếng nữ, tiếng nam” là avijjamānena vijjamānapaññatti.
‘‘Cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇa’’nti evamādikā vijjamānena vijjamānapaññatti.
That which is like “eye-consciousness, ear-consciousness” is vijjamānena vijjamānapaññatti.
Cái như “nhãn thức, nhĩ thức” là vijjamānena vijjamānapaññatti.
‘‘Khattiyakumāro, brāhmaṇakumāro, bhikkhukumāro’’ti evamādikā avijjamānena avijjamānapaññattīti evaṃ vuttā cha paññattiyopi ettheva saṅgahaṃ gacchanti.
That which is like “Khattiya boy, Brāhmaṇa boy, bhikkhu boy” is avijjamānena avijjamānapaññatti. Thus, these six types of designations are included here.
Cái như “hoàng tử Sát-đế-lợi, hoàng tử Bà-la-môn, tiểu tỳ-kheo” là avijjamānena avijjamānapaññatti; như vậy, sáu loại paññatti đã nói cũng được bao gồm trong đây.
Ayaṃ upādāpaññatti nāma.
This is called upādāpaññatti.
Đây là upādāpaññatti.
Upanidhāpaññattipi etissā eva pabhedā, sā pana ‘‘dīghaṃ upanidhāya rasso, rassaṃ upanidhāya dīgho’’tiādinayappavattā ‘‘kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbasukhaṃ upanidhāyā’’ti evamādikā ca, tasmā paññapetabbato ca paññāpanato ca paññattīti veditabbā.
Upanidhāpaññatti is also a subdivision of this. It occurs in ways such as “short in comparison to long, long in comparison to short,” and also like “a paltry human kingdom in comparison to divine bliss.” Therefore, it should be understood as paññatti because it is to be designated and because it designates.
Upanidhāpaññatti cũng là một phân loại của nó, cái này phát sinh theo cách như “dài khi so với ngắn, ngắn khi so với dài”, và như “vương quốc loài người khốn khổ khi so với hạnh phúc chư thiên”, v.v. Do đó, cần phải biết rằng paññatti là do được chế định và do sự chế định.
Samaññā samattā.
The designation is complete.
Sự giải thích về quy ước (samaññā) đã hoàn tất.
Etthāha – niddiṭṭhā kusalādayo nāma dhammā, na panetesaṃ kārako attā niddiṭṭho.
Here it is asked: The phenomena such as wholesome (kusala) and so on have been described, but no agent (kāraka) or self (attā) of these has been described.
Ở đây, có người hỏi – “Các pháp thiện và các pháp khác đã được trình bày, nhưng người hành động (kāraka) là tự ngã (attā) thì chưa được trình bày.”
Tassa hi kārakassa vedakassa attano abhāve kusalākusalānaṃ dhammānaṃ abhāvo siyā, tesamabhāve tadāyattavuttīnaṃ tesaṃ vipākānamabhāvo hoti, tasmā kusalādīnaṃ dhammānaṃ desanā niratthikāti?
For in the absence of such an agent and experiencer self, there would be no wholesome or unwholesome phenomena; and in their absence, there would be no resultant vipāka dependent on them. Therefore, the teaching of wholesome and other phenomena would be meaningless, is it not?
Nếu không có tự ngã là người hành động, là người cảm nhận, thì các pháp thiện và bất thiện sẽ không tồn tại; nếu chúng không tồn tại, thì các quả báo của chúng, vốn phụ thuộc vào chúng, cũng sẽ không tồn tại. Do đó, sự thuyết giảng về các pháp thiện và các pháp khác là vô ích, phải không?
Atra vuccate – nāyaṃ niratthikā, sātthikāvāyaṃ desanā.
Here it is said: This teaching is not meaningless; it is indeed meaningful.
Trả lời: “Không phải là vô ích, mà sự thuyết giảng này có ý nghĩa.”
Yadi kārakassābhāvā kusalādīnamabhāvo siyā, tassa parikappitassa attanopi abhāvo siyā.
If the absence of an agent would mean the absence of wholesome and other phenomena, then that conjectured self would also be non-existent.
Nếu do không có người hành động mà các pháp thiện và các pháp khác không tồn tại, thì tự ngã mà ngươi giả định cũng sẽ không tồn tại.
Kiṃ kāraṇanti ce?
Why so, if you ask?
Nếu hỏi “Tại sao?”,
Tassa attano aññassa kārakassābhāvato.
Because there is no other agent for that self.
Là vì không có người hành động nào khác ngoài tự ngã đó.
Kārakābhāvepi kattā attā atthīti ce?
If you say that the self, the doer, exists even without an agent?
Nếu nói “Mặc dù không có người hành động, nhưng tự ngã là người làm vẫn tồn tại”,
Tathā kusalādīnampi asatipi kattari atthitā upagantabbā, kutoyaṃ tava tatthānurodho, idha virodhoti.
Then the existence of wholesome and other phenomena should likewise be accepted even without an agent. Why this partiality of acceptance there and contradiction here?
Thì các pháp thiện và các pháp khác cũng phải được chấp nhận là tồn tại ngay cả khi không có người làm. Tại sao ngươi lại chấp nhận điều đó ở đây mà lại phản đối điều này ở đây?
Athāpi yathā pana loke kārakābhāvepi pathavīāpatejautuādayo paṭicca aṅkurādīnaṃ abhinibbatti dissati, tathā etesampi kusalādīnaṃ dhammānaṃ hetupaccayasāmaggiyā abhinibbatti hotīti veditabbā.
Or, just as in the world, even in the absence of an agent, the sprouting of a shoot and so on is seen to arise depending on earth, water, fire, and seasons, so too, the arising of these wholesome and other phenomena occurs through the concurrence of causes and conditions (hetupaccayasāmaggiyā); this should be understood.
Hơn nữa, giống như trong thế gian, mặc dù không có người hành động, nhưng sự phát sinh của mầm cây, v.v., được thấy là do đất, nước, lửa, mùa, v.v., thì cũng phải hiểu rằng sự phát sinh của các pháp thiện và các pháp khác này là do sự hội tụ của các nhân và duyên.
Athāpi cettha tassā paññāya parikappito nicco dhuvo kusalādīnaṃ kattā attā paramatthato atthīti ce?
Or, if you say that in this case, a permanent, lasting self (attā), the agent of wholesome and other phenomena, is conceived by that wisdom and exists in an ultimate sense?
Hơn nữa, nếu nói rằng tự ngã là người làm, người cảm nhận, vĩnh cửu và thường hằng, được giả định bởi trí tuệ đó, thực sự tồn tại theo nghĩa tối hậu?
Tamupaparikkhissāma tāva, so pana tāva attā kārako vedako kiṃ sacetano vā, udāhu acetano vāti?
We shall now examine that. Is that self, the agent and experiencer, conscious or unconscious?
Chúng ta sẽ xem xét điều đó. Tự ngã là người hành động, người cảm nhận đó, là có ý thức hay không có ý thức?
Kiñcettha – yadi acetano siyā, pākāratarupāsāṇasadiso siyā.
Furthermore, if it were inanimate, it would be like a wall, tree, or stone.
Hơn nữa, nếu nó là vô tri giác, nó sẽ giống như tường, cây, đá.
Tassa kārakavedakattābhāvo siyā.
It would then lack the characteristic of a doer and an experiencer.
Nó sẽ không có khả năng làm chủ hay cảm nhận.
Yadi sacetano, so cetanāya añño vā siyā, anañño vā.
If it is animate, then that self would either be different from cetanā, or not different.
Nếu nó có tri giác, thì nó có thể khác với ý chí (cetanā) hoặc không khác.
Athānañño, cetanāya nāse attanopi nāso siyā.
If it is not different, then upon the destruction of cetanā, the self would also be destroyed.
Nếu không khác, khi ý chí (cetanā) diệt, tự ngã (attā) cũng sẽ diệt.
Kiṃ kāraṇanti ce?
Why so, if you ask?
Nếu hỏi lý do là gì?
Cetanāya anaññattā.
Because of its non-difference from cetanā.
Vì không khác với ý chí (cetanā).
Athāpi bhavato adhippāyo evaṃ siyā, attano pana nāso na bhavati niccattā, cetanāyayeva nāso bhavatīti?
And if your intention were this: "The self is not destroyed because it is permanent; only cetanā is destroyed,"
Hoặc nếu ý kiến của ngài là: “Tự ngã (attā) không diệt vì nó thường hằng, chỉ có ý chí (cetanā) diệt”?
Vuccate – attano anāse sati cetanāyapi nāso na bhavati.
It is said: If the self is not destroyed, then cetanā is also not destroyed.
Chúng tôi nói rằng: “Nếu tự ngã (attā) không diệt, thì ý chí (cetanā) cũng không diệt”.
Kiṃ kāraṇanti ce?
Why so, if you ask?
Nếu hỏi lý do là gì?
Cetanāya anaññattā.
Because of its non-difference from cetanā.
Vì không khác với ý chí (cetanā).
Cetanattānaṃ anaññatte sati cetanāyayeva nāso bhavati, na attanoti ayuttametaṃ.
Given the non-difference between cetanā and the self, it is inappropriate to say that only cetanā is destroyed, and not the self.
Khi ý chí (cetanā) và tự ngã (attā) không khác, mà chỉ có ý chí (cetanā) diệt, không phải tự ngã (attā), thì điều này không hợp lý.
Atha cetanāyayeva vināse visesakāraṇaṃ natthi, attāva nassatu, tiṭṭhatu cetanā.
If there is no special reason for cetanā alone to be destroyed, then let the self be destroyed, and let cetanā remain.
Nếu không có lý do đặc biệt nào để chỉ ý chí (cetanā) diệt, thì hãy để tự ngã (attā) diệt, còn ý chí (cetanā) tồn tại.
Atha cetanāya nāse attano nāso na bhavatīti ce?
If you say that when cetanā is destroyed, the self is not destroyed?
Nếu khi ý chí (cetanā) diệt mà tự ngã (attā) không diệt?
Cetanāya attā añño siyā.
Then the self would be different from cetanā.
Thì tự ngã (attā) phải khác với ý chí (cetanā).
Atha aññassa attassa nāse sati sayaṃ nāso na bhavati, evañca sati ‘‘cetanāya anañño attā’’ti tava paṭiññā hīnā.
But if the self, being different, is not destroyed when the other (cetanā) is destroyed, then your assertion "the self is not different from cetanā" is flawed.
Nếu khi tự ngã (attā) khác diệt mà bản thân không diệt, thì lời tuyên bố của ngài rằng “tự ngã (attā) không khác với ý chí (cetanā)” là sai lầm.
Athāpi cetanattānaṃ anaññatte sati attano anāso cetanāyapi anāso bhavatu.
Furthermore, if there is no difference between cetanā and the self, then if the self is not destroyed, cetanā also should not be destroyed.
Hoặc nếu khi ý chí (cetanā) và tự ngã (attā) không khác, mà tự ngã (attā) không diệt, thì ý chí (cetanā) cũng không diệt.
Atha na bhavati, paṭiññā hīnā.
If it is not so, your assertion is flawed.
Nếu không như vậy, thì lời tuyên bố là sai lầm.
Atha vuttappakārato viparītaṃ vā siyā, attā nassatu, cetanā tiṭṭhatu.
Or if it were the opposite of what is stated: let the self be destroyed, and cetanā remain.
Hoặc nếu điều ngược lại với những gì đã nói xảy ra, hãy để tự ngã (attā) diệt, còn ý chí (cetanā) tồn tại.
Atha pana evaṃ na bhavatīti ce?
But if it is not so, you say?
Nếu điều này không xảy ra?
Anaññattapakkhaṃ pariccaja.
Then abandon the side of non-difference.
Hãy từ bỏ phe không khác biệt.
Atha pana na pariccajasi, paṭiññāhīno bhavasi.
If, however, you do not abandon it, you become one whose assertion is flawed.
Nếu ngài không từ bỏ, ngài sẽ trở thành người có lời tuyên bố sai lầm.
Athāyaṃ bhavato adhippāyo siyā ‘‘nāyaṃ mama attā cetanāya anañño, aññoyevā’’ti?
Or perhaps your intention is this: "This self of mine is not non-different from cetanā; it is indeed different"?
Hoặc nếu ý kiến của ngài là: “Tự ngã (attā) này của tôi không khác với ý chí (cetanā), mà là khác biệt”?
Tatra vuccate – idha pana aññattaṃ duvidhaṃ hoti lakkhaṇakatamaññattañca desantarakatamaññattañcāti.
In that case, it is said: Here, difference is of two kinds: difference based on characteristics and difference based on spatial separation.
Về điều đó, chúng tôi nói: “Ở đây, sự khác biệt có hai loại: khác biệt về đặc tính (lakkhaṇakatamaññatta) và khác biệt về vị trí (desantarakatamaññatta)”.
Tattha kiṃ tvaṃ cetanattānaṃ lakkhaṇakatamaññattaṃ vadesi, udāhu desantarakatamaññattanti?
Which of these do you assert concerning the difference between cetanā and the self: difference based on characteristics, or difference based on spatial separation?
Trong số đó, ngài nói sự khác biệt giữa ý chí (cetanā) và tự ngã (attā) là khác biệt về đặc tính, hay khác biệt về vị trí?
Ahaṃ lakkhaṇakatamaññattaṃ vadāmīti.
"I assert difference based on characteristics," you say.
“Tôi nói là khác biệt về đặc tính”.
Yathā hi rūparasagandhādīnamekadese vattamānānampi lakkhaṇato aññattaṃ hoti, evaṃ cetanattānamekadese vattamānānampi lakkhaṇato aññattaṃ hoti, tasmā lakkhaṇakatamaññattaṃ vadāmīti.
"Just as there is a difference in characteristics among rūpa, rasa, gandha, etc., even though they exist in one place, so too there is a difference in characteristics between cetanā and the self, even though they exist in one place; therefore, I assert difference based on characteristics," you say.
“Cũng như sắc, vị, hương, v.v., dù tồn tại ở cùng một nơi, nhưng có sự khác biệt về đặc tính; tương tự, ý chí (cetanā) và tự ngã (attā), dù tồn tại ở cùng một nơi, cũng có sự khác biệt về đặc tính. Do đó, tôi nói là khác biệt về đặc tính”.
Tatra vuccate – yathā hi jātavedassa ḍayhamāne āmakasaṅghaṭe āmakavaṇṇavināse rasādīnaṃ vināso bhavati, tatheva cetanāya vināse attanopi vināso siyā.
In that case, it is said: Just as when raw material is burned by fire, and the raw color is destroyed, the taste, etc., are also destroyed; likewise, upon the destruction of cetanā, the self would also be destroyed.
Về điều đó, chúng tôi nói: “Cũng như khi lửa đốt một vật thô, khi màu sắc thô diệt, thì vị, v.v., cũng diệt. Tương tự, khi ý chí (cetanā) diệt, tự ngã (attā) cũng sẽ diệt”.
Kiṃ kāraṇanti ce?
Why so, if you ask?
Nếu hỏi lý do là gì?
Rūparasādīnaṃ viya ekadesattāti.
Because of their co-existence in one place, like rūpa, rasa, etc.
Vì chúng ở cùng một nơi, giống như sắc, vị, v.v.
Athevaṃ bhavato mati siyā ‘‘ekadesatte satipi attano pana nāso na bhavati, cetanāyayeva vināso bhavatī’’ti?
If your opinion were this: "Even with co-existence in one place, the self is not destroyed; only cetanā is destroyed,"
Hoặc nếu ngài có ý kiến như vậy: “Dù ở cùng một nơi, nhưng tự ngã (attā) không diệt, chỉ có ý chí (cetanā) diệt”?
Atra vuccate – attano anāse cetanāyapi anāsova hoti.
It is said in response: If the self is not destroyed, cetanā is also not destroyed.
Ở đây, chúng tôi nói: “Nếu tự ngã (attā) không diệt, thì ý chí (cetanā) cũng không diệt”.
Kiṃ kāraṇanti ce?
Why so, if you ask?
Nếu hỏi lý do là gì?
Rūparasādīnaṃ viya avinibbhogato.
Because of their inseparability, like rūpa, rasa, etc.
Vì chúng không thể tách rời, giống như sắc, vị, v.v.
Atha samāne ekadesatte avinibbhogabhāvepi kena hetunā cetanāya eva nāso bhavati, na pana attano.
Then, given the same co-existence in one place and inseparability, for what reason is only cetanā destroyed, and not the self?
Nếu chúng ở cùng một nơi và không thể tách rời, thì vì lý do gì mà chỉ ý chí (cetanā) diệt, không phải tự ngã (attā)?
Atha visesakāraṇaṃ natthi, tava laddhiyā attāva nassatu, tiṭṭhatu cetanā.
If there is no special reason, then in your doctrine, let the self be destroyed, and cetanā remain.
Nếu không có lý do đặc biệt, thì theo học thuyết của ngài, hãy để tự ngã (attā) diệt, còn ý chí (cetanā) tồn tại.
Atha cetanāya nāse attano nāso na bhavati, ubhinnaṃ ekadesatā natthi.
If, however, when cetanā is destroyed, the self is not destroyed, then there is no co-existence in one place for both.
Nếu khi ý chí (cetanā) diệt mà tự ngã (attā) không diệt, thì cả hai không ở cùng một nơi.
Evañca sati ko dosoti ce?
If that is the case, what is the fault, if you ask?
Nếu vậy, có lỗi gì không?
Yaṃ pana tayā vuttaṃ, yathā rūparasagandhādīnaṃ ekadese vattamānānampi lakkhaṇato aññattaṃ, tathā cetanattānamekadese vattamānānampi lakkhaṇato aññattanti?
That which you stated: "Just as there is a difference in characteristics among rūpa, rasa, gandha, etc., even though they exist in one place, so too there is a difference in characteristics between cetanā and the self, even though they exist in one place."
Điều ngài đã nói, rằng “cũng như sắc, vị, hương, v.v., dù tồn tại ở cùng một nơi, nhưng có sự khác biệt về đặc tính; tương tự, ý chí (cetanā) và tự ngã (attā), dù tồn tại ở cùng một nơi, cũng có sự khác biệt về đặc tính”?
Tamayuttanti tava paṭiññā hīnā.
That is inappropriate, and your assertion is flawed.
Điều đó không hợp lý, lời tuyên bố của ngài là sai lầm.
Atha rūparasādīnaṃ viya samānepi ekadesatte yadi attano anāse cetanāyapi anāso na bhavati, paṭiññāhīno asi.
Furthermore, if, even with co-existence in one place, like rūpa, rasa, etc., the non-destruction of the self does not imply the non-destruction of cetanā, then you are one whose assertion is flawed.
Hoặc nếu, dù ở cùng một nơi như sắc, vị, v.v., nhưng khi tự ngã (attā) không diệt mà ý chí (cetanā) cũng không diệt, thì ngài là người có lời tuyên bố sai lầm.
Atha vuttappakārato viparītaṃ vā siyā, tava attā nassatu, cetanā tiṭṭhatu.
Or if it were the opposite of what is stated: let your self be destroyed, and cetanā remain.
Hoặc nếu điều ngược lại với những gì đã nói xảy ra, hãy để tự ngã (attā) của ngài diệt, còn ý chí (cetanā) tồn tại.
Athevaṃ na bhavatīti ce?
But if it is not so, you say?
Nếu điều này không xảy ra?
Ekadesatāva natthīti.
Then there is no co-existence in one place at all.
Thì chúng không ở cùng một nơi.
Atha desantarakatamaññattaṃ vadesi, cetanattānaṃ aññatte sati ghaṭapaṭasakaṭagehādīnaṃ viya aññattaṃ siyā.
Now, if you assert difference based on spatial separation, then, given the difference between cetanā and the self, there would be a difference like that between a pot, a cloth, a cart, a house, and so on.
Nếu ngài nói về sự khác biệt về vị trí, thì khi ý chí (cetanā) và tự ngã (attā) khác biệt, chúng sẽ khác biệt như bình, vải, xe, nhà, v.v.
Cetanāya vinā anaññatā te attā na ghaṭena vinā paṭo viya añño siyā.
Your self, being without cetanā, would be no different from a pot without a cloth.
Nếu không có ý chí (cetanā) thì tự ngã (attā) của ngài không khác như vải không có bình.
Añño ca hi ghaṭo añño ca paṭoti?
For indeed, a pot is one thing, and a cloth is another, is it not?
Một cái bình thì khác, một tấm vải thì khác, phải không?
Na, evañca sati ko dosoti ce?
"No. If that is the case, what is the fault?" you ask.
Không, nếu vậy thì có lỗi gì không?
‘‘Acetano attā’’ti pubbe vuttadosato na parimuccatīti.
It is not freed from the fault stated earlier, that "the self is inanimate."
“Tự ngã (attā) là vô tri giác” – nó không thoát khỏi lỗi đã nói trước đó.
Tasmā paramatthato na koci kattā vā vedako vā attā atthīti daṭṭhabbanti.
Therefore, it should be understood that in the ultimate sense, there is no doer or experiencer self.
Do đó, cần phải thấy rằng, trên phương diện tối hậu, không có bất kỳ người làm (kattā) hay người cảm nhận (vedaka) nào là một tự ngã (attā) tồn tại.
Tasmā na vacanamattamevāvalambitabbaṃ, na ca daḷhamūḷhagāhinā ca bhavitabbaṃ, garukulamupasevitvā suttapadānaṃ adhippāyo jānitabbo, suttapadesu abhiyogo kātabbo.
Therefore, one should not rely solely on the words themselves, nor should one be obstinate and stubbornly attached; having resorted to venerable teachers, the meaning of the scriptural passages should be known, and attention should be given to the scriptural passages.
Do đó, không nên chỉ bám víu vào lời nói, cũng không nên bám chấp một cách cứng nhắc. Cần phải đến gần các bậc thầy, tìm hiểu ý nghĩa của các câu kinh, và tinh tấn trong các câu kinh.
Dve saccāni bhagavatā vuttāni – ‘‘sammutisaccaṃ, paramatthasaccañcā’’ti.
Two truths were taught by the Buddha: "conventional truth (sammutisacca) and ultimate truth (paramatthasacca)."
Thế Tôn đã nói hai chân lý: “Chân lý quy ước (sammutisacca) và chân lý tối hậu (paramatthasacca)”.
Tasmā dvepi sammutiparamatthasaccāni asaṅkarato ñātabbāni.
Therefore, both conventional and ultimate truths should be known without confusion.
Do đó, cần phải biết rõ cả hai chân lý quy ước và tối hậu mà không lẫn lộn.
Evaṃ asaṅkarato ñatvā koci kārako vā vedako vā nicco dhuvo attā paramatthato natthīti upaparikkhitvā paccayasāmaggiyā dhammānaṃ pavattiṃ sallakkhetvā paṇḍitena kulaputtena atthakāmena dukkhassantakiriyāya paṭipajjitabbanti.
Having thus known without confusion, a wise person, a good son, desirous of welfare and the ending of suffering, should examine that there is no eternal, permanent self, a doer or an experiencer, in the ultimate sense, and discern the arising of phenomena due to the confluence of conditions, and thereupon practice.
Sau khi đã biết rõ như vậy mà không lẫn lộn, một người con Phật có trí tuệ, mong cầu lợi ích, để chấm dứt khổ đau, cần phải quán xét rằng trên phương diện tối hậu không có bất kỳ người làm (kāraka) hay người cảm nhận (vedaka) nào là một tự ngã (attā) thường hằng, kiên cố, và cần phải nhận thức sự vận hành của các pháp do sự hòa hợp của các duyên.