Abhidhammāvatāro-nāmarūpaparicchedo

14277

1. Paṭhamo paricchedo

1. First Chapter

1. Chương thứ nhất

14278

Rūpasaṅkhepo

Compendium of Matter (Rūpasaṅkhepo)

Tóm tắt về sắc

14279

3.

14280

Saccāni paramatthañca, sammutiñcāti dve tahiṃ;

Herein there are two truths: ultimate (paramattha) and conventional (sammuti).

Ở đây, có hai loại sự thật: tối hậu và quy ước;

14281

Thaddhabhāvādinā ñeyyaṃ, saccaṃ taṃ paramatthakaṃ.

That truth, the ultimate, is to be known by its nature of solidity and so forth.

Sự thật đó, tối hậu, cần được biết qua tính cứng rắn v.v.

14282

4.

14283

Sannivesavisesādiñeyyaṃ sammuti taṃ dvayaṃ;

That conventional truth is to be known by its distinctions of composition and so forth; that duality

Cái cần biết qua sự sắp đặt đặc biệt v.v. là quy ước đó, cả hai;

14284

Bhāvasaṅketasiddhīnaṃ, tathattā saccamīritaṃ.

is called truth because of the reality of entities and conventions.

Được gọi là sự thật vì tính chân thật của sự thành tựu các khái niệm về trạng thái.

14285

5.

14286

Paramattho sanibbānapañcakkhandhettha rāsito;

The ultimate reality herein is Nibbāna and the five aggregates, as a collection.

Pháp tối hậu ở đây là Niết Bàn và năm uẩn được tóm tắt;

14287

Khandhattho ca samāsetvā, vuttotītādibhedanaṃ.

The meaning of aggregates, when condensed, is stated as past, future, and so on.

Ý nghĩa của uẩn được nói tóm tắt, có sự phân biệt quá khứ v.v.

14288

6.

14289

Vedanādīsupekasmiṃ, khandhasaddo tu ruḷhiyā;

The word "aggregate" (khandha), in relation to feelings and so on, is used conventionally (ruḷhiyā);

Trong cảm thọ v.v., từ “uẩn” được dùng theo tập quán;

14290

Samuddādekadese tu, samuddādiravo yathā.

just as the word "ocean" is used for a part of the ocean.

Giống như từ “biển” được dùng cho một phần của biển.

14291

7.

14292

Tattha sītādiruppattā, rūpaṃ bhvāpānalānilaṃ;

Among these, matter (rūpa) is earth, water, fire, and wind, due to being afflicted by cold and so on;

Trong đó, sắc là đất, nước, lửa, gió, do bị biến đổi bởi lạnh v.v.;

14293

Bhūtaṃ kathinadavatāpacanīraṇabhāvakaṃ.

the elements (bhūta) are the state of hardness, cohesion, heat, and motion.

Là đại hiển hình (bhūta) có tính cứng, lỏng, nóng, chuyển động.

14294

8.

14295

Cakkhu sotañca ghānañca, jivhā kāyo pabhā ravo;

Eye, ear, nose, tongue, body, visibility, sound;

Mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ánh sáng, âm thanh;

14296

Gandho rasojā itthī ca, pumā vatthu ca jīvitaṃ.

odor, taste, nutrient essence, femininity, masculinity, base, and life faculty.

Mùi, vị, chất bổ, nữ tính, nam tính, vật y cứ, và mạng quyền.

14297

9.

14298

Khaṃ jāti jaratā bhaṅgo, rūpassa lahutā tathā;

Space, birth, aging, dissolution, and also the lightness of matter;

Không gian, sinh, già, hoại, và tính nhẹ của sắc;

14299

Mudukammaññatā kāyavacīviññatti bhūtikaṃ.

flexibility, wieldiness, bodily intimation, and verbal intimation are material (bhūtikaṃ).

Mềm mại, dễ uốn nắn, thân biểu tri, ngữ biểu tri, là sắc phụ thuộc đại hiển hình.

14300

10.

14301

Cakkhādī daṭṭhukāmādihetukammajabhūtikā;

The eye and so forth are sensitivities (pasādā) produced by kamma, having the desire to see and so forth as their cause;

Mắt v.v. là sắc tịnh sắc do nghiệp tạo ra, có nguyên nhân là ý muốn nhìn v.v.;

14302

Pasādā rūpasaddādī, cakkhuñāṇādigocarā.

visual forms and sounds and so forth are the objects of eye-consciousness and so forth.

Các tịnh sắc là đối tượng của nhãn thức v.v. (sắc, thanh, hương, vị, xúc).

14303

11.

14304

Ojā hi yāpanā itthipumaliṅgādihetukaṃ;

Nutritive essence is indeed the sustenance caused by gender and so forth;

Chất bổ là sự duy trì; hai tính chất (nữ, nam) có nguyên nhân là giới tính nữ, nam v.v.;

14305

Bhāvadvayaṃ tu kāyaṃva, byāpi no sahavuttikaṃ.

The two bhavas, however, are like a pervading body, not co-existing (with every particle).

Chúng lan tỏa khắp thân thể nhưng không cùng tồn tại (với thân).

14306

12.

14307

Nissayaṃ vatthu dhātūnaṃ, dvinnaṃ kammajapālanaṃ;

The physical base is the support for the two elements, the maintenance produced by kamma;

Vật y cứ là nơi nương tựa của hai giới, sự duy trì do nghiệp tạo ra;

14308

Jīvitaṃ uppalādīnaṃ, udakaṃva ṭhitikkhaṇe.

Life, like water for lotuses and the like, is at the moment of persistence.

Mạng quyền giống như nước đối với hoa sen v.v. trong khoảnh khắc tồn tại.

14309

13.

14310

Khaṃ rūpānaṃ paricchedo, jātiādittayaṃ pana;

Space is the delimitation of material phenomena; moreover, the triad of origination, etc.,

Không gian là sự phân chia các sắc; ba loại sinh v.v. đó;

14311

Rūpanibbatti pāko ca, bhedo ceva yathākkamaṃ.

Is the arising of matter, its ripening, and its dissolution, respectively.

Là sự phát sinh, sự trưởng thành, và sự tan rã của sắc theo thứ tự.

14312

14.

14313

Lahutādittayaṃ taṃ hi, rūpānaṃ kamato siyā;

That triad of lightness and so forth would be for material phenomena in due order:

Ba loại nhẹ nhàng v.v. đó, của các sắc, theo thứ tự là;

14314

Adandhathaddhatā cāpi, kāyakammānukūlatā.

Absence of sluggishness and stiffness, and suitability for bodily actions.

Không chậm chạp, không cứng nhắc, và sự thuận tiện cho hành động của thân.

14315

15.

14316

Abhikkamādijanakacittajassānilassa hi;

The modification of the wind element born of mind, which causes advancing and so forth,

Sự biến đổi của gió do tâm tạo ra, sinh ra sự tiến bước v.v.;

14317

Vikāro kāyaviññatti, rūpatthambhādikāraṇaṃ.

Is kāyaviññatti, the cause of stiffening and other states of matter.

Là thân biểu tri, nguyên nhân của sự cứng nhắc của sắc v.v.

14318

16.

14319

Vacībhedakacittena, bhūtabhūmivikāratā;

The modification of the elements by the mind that breaks speech,

Sự biến đổi của các đại hiển hình do tâm phá vỡ lời nói;

14320

Vacīviññattupādinnaghaṭṭanasseva kāraṇaṃ.

Is the cause of the impact by vacīviññatti, which is appropriated.

Là ngữ biểu tri, nguyên nhân của sự va chạm do tâm tạo ra.

14321

17.

14322

Rūpamabyākataṃ sabbaṃ, vippayuttamahetukaṃ;

All material phenomena are unskillful-undefiled, dissociated (from mind), unconditioned (without roots),

Tất cả sắc là vô ký, không tương ưng, vô nhân;

14323

Anālambaṃ parittādi, iti ekavidhaṃ naye.

Without an object, limited, and so forth; thus, in terms of one kind (it is taught).

Không đối tượng, nhỏ nhặt v.v., như vậy, nên hiểu là một loại.

14324

18.

14325

Ajjhattikāni cakkhādī, pañceteva pasādakā;

The internal are the five sense faculties such as the eye, which are sensitive matter;

Năm loại mắt v.v. là nội xứ, là các tịnh sắc;

14326

Vatthunā vatthu tāneva, dvārā viññattibhī saha.

These very same are the bases (vatthu), and together with the two intimations, they are the doors.

Chúng là vật y cứ, và cùng với biểu tri là các môn.

14327

19.

14328

Sesaṃ bāvīsati cekavīsa vīsati bāhiraṃ;

The remaining twenty-two, twenty-one, and twenty are external, respectively;

Hai mươi hai còn lại, hai mươi mốt, hai mươi là ngoại xứ;

14329

Appasādamavatthuṃ ca, advārañca yathākkamaṃ.

Insensitive, not bases, and not doors, respectively.

Không tịnh sắc, không vật y cứ, và không môn theo thứ tự.

14330

20.

14331

Pasādā pañca bhāvāyu, indriyanindriyetaraṃ;

The five sensitive matters, gender, and life faculty, are sense faculties; the others are not sense faculties;

Năm tịnh sắc, tính chất, mạng quyền, là căn; phần còn lại không phải căn;

14332

Vināpaṃ ādito yāva, rasā thūlaṃ na cetaraṃ.

All from earth up to taste are gross, but not the others.

Trừ nước, từ đầu cho đến vị là thô; phần còn lại không phải thô.

14333

21.

14334

Aṭṭhakaṃ avinibbhogaṃ, vaṇṇagandharasojakaṃ;

The eight inseparable (qualities), color, odor, taste, and nutritive essence;

Bát yếu tố là sắc, hương, vị, chất bổ không thể tách rời;

14335

Bhūtaṃ taṃ tu vinibbhogamitaranti viniddise.

That (material) element is separable, the others are not, thus it is distinguished.

Đại hiển hình đó là có thể tách rời, phần còn lại là không thể tách rời, nên phân biệt như vậy.

14336

22.

14337

Aṭṭhārasādito rūpā, nipphannaṃ tu na cetaraṃ;

The eighteen material phenomena from the beginning are originated, but not the others;

Mười tám sắc từ đầu là sắc đã hoàn thành; phần còn lại không phải;

14338

Phoṭṭhabbamāpavajjaṃ tu, bhūtaṃ kāme na cetaraṃ.

Touch, except for water, is a material element in the kāma-sphere, but not the others.

Xúc, trừ nước, là đại hiển hình trong cõi Dục; phần còn lại không phải.

14339

23.

14340

Sekkhasappaṭighāsekkhapaṭighaṃ dvayavajjitaṃ;

Perceptible by sense contact (sa-paṭigha) and imperceptible by sense contact (appaṭigha);

Có ba loại: hữu học, vô học, có chướng ngại, không chướng ngại, và không cả hai;

14341

Vaṇṇaṃ taditaraṃ thūlaṃ, sukhumañceti taṃ tidhā.

Color, and the other, are gross and subtle; thus, it is threefold.

Sắc, và phần còn lại là thô, và vi tế, như vậy là ba loại.

14342

24.

14343

Kammajākammajaṃnevakammākammajato tidhā;

Born of kamma, not born of kamma, and neither born of kamma nor not born of kamma, thus threefold;

Do nghiệp tạo, không do nghiệp tạo, và không do nghiệp cũng không không do nghiệp, là ba loại;

14344

Cittojautujādīnaṃ, vasenāpi tidhā tathā.

Likewise, due to mind, nutritive essence, temperature, and so forth, it is also threefold.

Cũng vậy, do tâm, do chất bổ, do nhiệt độ v.v. cũng là ba loại.

14345

25.

14346

Diṭṭhaṃ sutaṃ mutañcāpi, viññātaṃ vata cetasā;

Seen, heard, sensed, and indeed known by mind;

Được thấy, được nghe, được ngửi nếm xúc chạm, và được biết bằng tâm;

14347

Ekamekañca pañcāpi, vīsati ca kamā siyuṃ.

Each one^* five, and twenty in order.

Mỗi loại là năm, và hai mươi theo thứ tự.

14348

26.

14349

Hadayaṃ vatthu viññatti, dvāraṃ cakkhādipañcakaṃ;

Heart-base, intimation, and the five doors beginning with the eye;

Y cứ (hadaya), vật y cứ, biểu tri, và năm loại mắt v.v. là môn;

14350

Vatthu dvārañca sesāni, vatthu dvārañca no siyā.

The remaining ones are base and door, or not base and door.

Các sắc còn lại không phải vật y cứ và không phải môn.

14351

27.

14352

Nipphannaṃ rūparūpaṃ khaṃ, paricchedotha lakkhaṇaṃ;

Produced material form^* space, division, and characteristic;

Sắc đã hoàn thành là sắc tướng, không gian là sự phân chia, và các đặc tính;

14353

Jātiādittayaṃ rūpaṃ, vikāro lahutādikaṃ.

Form^* the three beginning with birth, modification, and that beginning with lightness.

Ba loại sinh v.v. là sắc, sự biến đổi là nhẹ nhàng v.v.

14354

28.

14355

Yathā saṅkhatadhammānaṃ, lakkhaṇaṃ saṅkhataṃ tathā;

Just as the characteristic of conditioned phenomena is conditioned,

Giống như các đặc tính của các pháp hữu vi là hữu vi;

14356

Paricchedādikaṃ rūpaṃ, tajjātimanatikkamā.

So too, the form beginning with division does not transcend its own genesis.

Sắc như sự phân chia v.v. là không vượt quá sự sinh của nó.

14357

29.

14358

Kammacittānalāhārapaccayānaṃ vasenidha;

Here, by the force of kamma, citta, heat, and nutriment as conditions;

Ở đây, sự vận hành của sắc, và của các nhóm, cần được biết;

14359

Ñeyyā pavatti rūpassa, piṇḍānañca vasā kathaṃ.

The occurrence of form should be known, and how by the force of aggregates.

Theo các duyên nghiệp, tâm, nhiệt độ, và chất bổ, như thế nào?

14360

30.

14361

Kammajaṃ sendriyaṃ vatthu, viññatti cittajā ravo;

Kamma-born^* the endowed-with-faculty base, intimation, and sound is citta-born;

Do nghiệp tạo là có căn và vật y cứ; biểu tri là do tâm tạo; âm thanh;

14362

Cittaggijo lahutādittayaṃ cittānalannajaṃ.

Citta-heat-born^* the three beginning with lightness; citta-heat-nutriment-born.

Tính nhẹ v.v. là do tâm và nhiệt độ tạo; do chất bổ tạo.

14363

31.

14364

Aṭṭhakaṃ jāti cākāso, catujā jaratā khayaṃ;

The octad, birth, and space are four-born; aging and decay;

Bát yếu tố và không gian là sinh; già và hoại là bốn nguồn gốc;

14365

Kutoci neva jātaṃ tappākabhedaṃ hi taṃ dvayaṃ.

The two, being its result and breakdown, are indeed not born from any source.

Hai loại đó là sự trưởng thành và sự tan rã, không sinh từ bất cứ đâu.

14366

32.

14367

Jātiyāpi na jātattaṃ, kutociṭṭhakathānayā;

Even birth is not born from any source, according to the Aṭṭhakathā's explanation;

Ngay cả sự sinh cũng không phải là sinh, theo quan điểm của những người cho rằng nó không sinh từ bất cứ đâu;

14368

Lakkhaṇābhāvato tassā, sati tasmiṃ na niṭṭhiti.

Because that lacks a characteristic; if it had it, it would not be fully established.

Vì nó không có đặc tính, khi có đặc tính thì không thể hoàn tất.

14369

33.

14370

Kammacittānalannehi, piṇḍā nava ca satta ca;

From kamma, citta, heat, and nutriment, there are aggregates — nine, and seven;

Do nghiệp, tâm, nhiệt độ và thực phẩm, tập hợp có chín và bảy;

14371

Cattāro dve ca viññeyyā, sajīve dve ajīvake.

Four and two should be known in the sentient, two in the non-sentient.

Bốn và hai được biết là có sinh mạng, hai là vô sinh mạng.

14372

34.

14373

Aṭṭhakaṃ jīvitenāyunavakaṃ bhāvavatthunā;

The octad, the ninefold with life-faculty, the ninefold with gender-base;

Tám với sinh mạng, chín với yếu tố giới tính;

14374

Cakkhādī pañca dasakā, kalāpā nava kammajā.

The five starting with the eye are decad aggregates; these nine are kamma-born.

Năm giác quan, v.v., là mười, các nhóm chín do nghiệp sinh.

14375

35.

14376

Suddhaṭṭhaviññattiyuttanavakopi ca dasako;

The pure octad, the ninefold accompanied by intimation, and the decad;

Tám thanh tịnh và chín với sự biểu lộ, cũng là mười;

14377

Suddhasaddena navako, lahutādidasekako.

The ninefold with the word 'pure', and the decad beginning with lightness.

Chín với âm thanh thanh tịnh, mười với khinh khoái, v.v.

14378

36.

14379

Viññattilahutādīhi, puna dvādasa terasa;

Again, with intimation and the ones beginning with lightness, twelve or thirteen;

Với sự biểu lộ và khinh khoái, v.v., lại mười hai, mười ba;

14380

Cittajā iti viññeyyā, kalāpā satta vā cha vā.

These citta-born aggregates should be known as seven or six.

Các nhóm do tâm sinh được biết là bảy hoặc sáu.

14381

37.

14382

Suddhaṭṭhaṃ saddanavakaṃ, lahutādidasekakaṃ;

The pure octad, the ninefold with sound, the decad beginning with lightness;

Tám thanh tịnh, chín âm thanh, mười khinh khoái, v.v.;

14383

Saddenalahutādīhi, caturotujakaṇṇikā.

With sound and the ones beginning with lightness, these four are heat-born kalāpas.

Với âm thanh và khinh khoái, v.v., bốn do nhiệt độ sinh.

14384

38.

14385

Suddhaṭṭhalahutādīhi, annajā dvetime nava;

With the pure octad and the ones beginning with lightness, these two are nutriment-born;

Với tám thanh tịnh và khinh khoái, v.v., hai do thực phẩm sinh, đó là chín này;

14386

Satta cattāri dve ceti, kalāpā vīsatī dvibhi.

Nine, seven, four, and two, thus twenty aggregates^* by two^*.

Bảy, bốn, và hai, như vậy, hai mươi nhóm.

14387

39.

14388

Tayaṭṭhakā ca cattāro, navakā dasakā nava;

Three octads and four nonads, nine decads;

Ba tám và bốn, chín mười;

14389

Tayo dveko ca ekena, dasa dvīhi ca tīhi ca.

Three, two, and one by one, ten by two and by three.

Ba, hai, và một với một, mười với hai và ba.

14390

40.

14391

Catunnampi ca dhātūnaṃ, adhikaṃsavasenidha;

Here, according to the predominance of all four elements;

Và ở đây, do sự trội hơn của bốn đại;

14392

Rūpabhedotha viññeyyo, kammacittānalannajo.

The classification of form should be known, born of kamma, citta, heat, and nutriment.

Sự phân biệt sắc được biết là do nghiệp, tâm, nhiệt độ và thực phẩm sinh.

14393

41.

14394

Kesādimatthaluṅgantā, pathavaṃsāti vīsati;

From hair to brain-marrow, twenty are earth-parts;

Từ tóc đến tủy não, hai mươi phần đất được nói đến;

14395

Pittādimuttakantā te, jalaṃsā dvādasīritā.

From bile to urine, these twelve are declared water-parts.

Từ mật đến nước tiểu, mười hai phần nước được nói đến.

14396

42.

14397

Yena santappanaṃ yena, jīraṇaṃ dahanaṃ tathā;

That by which there is nourishment, by which there is decomposition, similarly burning;

Do cái gì làm no đủ, do cái gì làm tiêu hóa, cũng như đốt cháy;

14398

Yenasitādipākoti, caturaṃsānalādhikā.

That by which there is ripening of eaten food, etc., these four are dominant fire-parts.

Do cái gì làm chín thức ăn, v.v., bốn phần lửa trội hơn.

14399

43.

14400

Uddhādhogamakucchiṭṭhā, koṭṭhāseyyaṅgasāri ca;

Upward-going, downward-going, residing in the abdomen, travelling through limbs;

Hơi thở lên, xuống, trong bụng, trong ruột, luân chuyển trong các chi;

14401

Assāsoti ca viññeyyā, chaḷaṃsā vāyunissitā.

And breath, these six should be known as dependent on wind.

Và hơi thở ra, được biết là sáu phần dựa vào gió.

14402

44.

14403

Pubbamuttakarīsañcudariyaṃ caturotujā;

Pus, urine, feces, and stomach^* are four heat-born;

Mủ, nước tiểu, phân, và thức ăn trong bụng, là bốn do nhiệt độ sinh;

14404

Kammā pācaggi cittamhā-ssāsoti chapi ekajā.

Digestion-fire from kamma, and breath from citta, these six are single-born.

Nghiệp, lửa tiêu hóa, hơi thở do tâm sinh, sáu cũng là một loại.

14405

45.

14406

Sedasiṅghānikassu ca, kheḷo cittotusambhavā;

Sweat, snot, tears, and saliva are citta-heat-born;

Mồ hôi, nước mũi, nước mắt, và nước bọt, do tâm và nhiệt độ sinh;

14407

Dvijā dvattiṃsa koṭṭhāsā, sesā eva catubbhavā.

The two-born are the thirty-two parts; the rest are indeed four-born.

Hai loại là ba mươi hai phần, còn lại là bốn loại.

14408

46.

14409

Ekajesvādicatūsu, utujā caturaṭṭhakā;

Among the single-born four beginning with food-essence, four octads are heat-born;

Trong bốn loại một, bốn tám do nhiệt độ sinh;

14410

Jīvītanavako pācessāse cittabhavaṭṭhako.

The ninefold with life-faculty and the octad that is citta-born in the breath.

Chín sinh mạng, tám do lửa tiêu hóa và hơi thở do tâm sinh.

14411

47.

14412

Dvijesu manatejehi, dve dve honti panaṭṭhakā;

Among the two-born, by mind and fire, two octads arise;

Trong hai loại, do ý và lửa, hai tám hiện hữu;

14413

Sesatejānilaṃsesu, ekekamhi tayo tayo.

In the remaining fire and wind parts, three each.

Trong các phần lửa và gió còn lại, mỗi phần có ba.

14414

48.

14415

Aṭṭhakojamanaggīhi, honti aṭṭhasu kammato;

The octad with food-fire arises in eight from kamma;

Tám do thực phẩm và lửa, tám do nghiệp;

14416

Aṭṭhāyunavakā evaṃ, ime aṭṭha catubbhavā.

Thus, the eightfold with life-faculty, these eight are four-born.

Tám sinh mạng như vậy, tám này là bốn loại.

14417

49.

14418

Catuvīsesu sesesu, catujesuṭṭhakā tayo;

Among the remaining twenty-four, in the four-born, three octads;

Trong hai mươi bốn phần còn lại, ba tám loại;

14419

Ekekamhi ca viññeyyā, piṇḍā cittānalannajā.

Should be known in each one, the aggregates born of citta, heat, and nutriment.

Mỗi phần được biết là các tập hợp do tâm, nhiệt độ và thực phẩm sinh.

14420

50.

14421

Kammajā kāyabhāvavhā, dasakāpi siyuṃ tahiṃ;

The kamma-born decads, body and gender, may also exist there;

Các mười do nghiệp sinh, thân và giới tính, cũng có thể có ở đó;

14422

Catuvīsesu aṃsesu, ekekamhi duve duve.

In each of the twenty-four parts, two each.

Trong các phần hai mươi bốn, mỗi phần có hai.

14423

51.

14424

Pañcāpi cakkhusotādī, padesadasakā puna;

The five, eye, ear, etc., are again location-decads;

Năm giác quan, mắt, tai, v.v., các mười phần;

14425

Navakā saddasaṅkhātā, dveticcevaṃ kalāpato.

The ninefold called sound, two, and so forth, in terms of kalāpas.

Chín được gọi là âm thanh, hai ba như vậy theo nhóm.

14426

52.

14427

Tepaññāsa dasekañca, navuttarasatāni ca;

Fifty-three, ten, and one hundred ninety;

Năm mươi ba, mười một, và một trăm lẻ chín;

14428

Dasakā navakā ceva, aṭṭhakā ca siyuṃ kamā.

Decads, nonads, and octads, would be in order.

Các mười, các chín, và các tám sẽ có theo thứ tự.

14429

53.

14430

Sekapañcasataṃ kāye, sahassaṃ taṃ pavattati;

One thousand fifty-six in the body, it arises;

Năm trăm lẻ một trong thân, một ngàn đó phát sinh;

14431

Paripuṇṇindriye rūpaṃ, nipphannaṃ dhātubhedato.

In one with complete faculties, form is produced according to the elements.

Sắc được hoàn thành trong các căn đầy đủ, do sự phân biệt các đại.

14432

54.

14433

Cittuppāde siyuṃ rūpa-hetū kammādayo pana;

In the arising of citta, kamma and others are the causes of form;

Trong sự phát sinh tâm, các nhân của sắc là nghiệp, v.v.;

14434

Ṭhiti na pāṭhe cittassa, na bhaṅge rūpasambhavo.

There is no duration in the recitation of citta, no arising of form at its dissolution.

Sự tồn tại không có trong bài kệ của tâm, không có sự phát sinh sắc trong sự hoại diệt.

14435

55.

14436

‘‘Aññathattaṃ ṭhitassā’’ti, vuttattāva ṭhitikkhaṇaṃ;

If one says that a moment of duration exists because it is said, "the alteration of what has endured";

Vì đã nói rằng “sự thay đổi của cái đang tồn tại”, khoảnh khắc tồn tại;

14437

Atthīti ce pabandhena, ṭhiti tattha pavuccati.

Then duration is spoken of there in a continuous sense.

Nếu có, thì sự tồn tại được nói đến ở đó theo sự liên tục.

14438

56.

14439

Atha vā tikkhaṇe kammaṃ, cittamattudayakkhaṇe;

Or else, kamma in three moments, citta at its moment of arising;

Hoặc là, trong ba khoảnh khắc, nghiệp, tâm, và nhiệt độ ở khoảnh khắc phát sinh;

14440

Utuojāttano ṭhāne, rūpahetū bhavanti hi.

Heat and nutriment at their own duration, indeed become causes of form.

Thực phẩm ở vị trí của nó, chúng trở thành nhân của sắc.

14441

57.

14442

Seyyassādikkhaṇe kāya-

At the moment of lying down, etc.,

Ở khoảnh khắc đầu tiên của sự thụ thai,

14443

Bhāvavatthuvasā tayo;

By the force of body, gender, and base, three;

Do thân và yếu tố giới tính, ba;

14444

Dasakā hontibhāvissa,

Decads arise for one who is to be;

Các mười sẽ có cho chúng sinh tương lai,

14445

Vinā bhāvaṃ duve siyuṃ.

Without gender, there are two.

Không có yếu tố giới tính thì có hai.

14446

58.

14447

Tato parañca kammaggicittajā te ca piṇḍikā;

Thereafter, kamma-born, heat-born, citta-born, these aggregates;

Sau đó, các tập hợp do nghiệp, lửa và tâm sinh;

14448

Aṭṭhakā ca duve pubbe, vuttavuttakkhaṇe vade.

And two octads, declare at the previously mentioned moments.

Và hai tám đã nói trước đó, hãy nói ở khoảnh khắc đã nói.

14449

59.

14450

Kālenāhārajaṃ hoti, cakkhādidasakāni ca;

In due course, nutriment-born, and the eye, etc. decads;

Theo thời gian, các mười do thực phẩm sinh, mắt, v.v., cũng vậy;

14451

Catupaccayato rūpaṃ, sampiṇḍevaṃ pavattati.

Form, from the four conditions, thus aggregated, arises.

Sắc do bốn duyên, tập hợp như vậy mà phát sinh.

14452

60.

14453

Taṃ sattarasacittāyu, vinā viññattilakkhaṇaṃ;

That, without the characteristic of intimation, endures for seventeen citta-moments;

Sắc đó, có tuổi thọ mười bảy tâm sát na, không có đặc tính biểu lộ;

14454

Santatāmaraṇā rūpaṃ, jarādiphalamāvahaṃ.

Form, continuously until death, brings forth the fruit of aging, etc.

Liên tục cho đến chết, mang lại quả già, v.v.

14455

61.

14456

Bhaṅgā sattarasuppāde, jāyate kammajaṃ na taṃ;

Kamma-born form does not arise at the dissolution of seventeen^* from arising;

Khi hoại diệt ở khoảnh khắc phát sinh thứ mười bảy, nghiệp không sinh ra sắc đó;

14457

Taduddhaṃ jāyate tasmā, takkhayā maraṇaṃ bhave.

It arises beyond that, therefore, with its cessation, death occurs.

Nó sinh ra sau đó, do đó khi nó chấm dứt thì có cái chết.

14458

62.

14459

Āyukammubhayesaṃ vā, khayena maraṇaṃ bhave;

Death occurs through the exhaustion of lifespan, kamma, or both;

Cái chết có thể do sự chấm dứt của tuổi thọ, hoặc của nghiệp, hoặc của cả hai;

14460

Upakkamena vā kesañcupacchedakakammunā.

Or by effort, or by some obstructive kamma.

Hoặc do sự cố gắng, hoặc do nghiệp đoạn mạng của một số người.

14461

63.

14462

Opapātikabhāvissa, dasakā satta kammajā;

For an Aupapātika being, seven kamma-born decads;

Đối với chúng sinh hóa sinh, bảy mười do nghiệp sinh;

14463

Kāme ādo bhavantaggijāhi pubbeva bhūyate.

In the sensual realm, they first arise, heat-born arise even before.

Trong cõi dục, chúng hiện hữu trước các loại do lửa sinh.

14464

64.

14465

Ādikappanarānañca, apāye andhakassa ca;

For the first humans in the kappa, and for the blind in woeful states;

Và đối với những người thời sơ kiếp, và những người mù trong cõi khổ;

14466

Badhirassāpi ādo cha, pubbevetarajā siyuṃ.

And for the deaf, six others arise even before.

Và những người điếc, sáu loại khác cũng hiện hữu trước.

14467

65.

14468

Tatthevandhabadhirassa, pañca honti abhāvino;

There, for the blind and deaf, five are non-existent;

Ở đó, đối với người mù và người điếc, năm loại không hiện hữu;

14469

Yuttiyā idha viññeyyā, pañca vā caturopi vā.

By reasoning, five or four should be known here.

Ở đây, năm hoặc bốn cũng được biết đến một cách hợp lý.

14470

66.

14471

Cakkhādittayahīnassa, caturova bhavantiti;

It is said that for one lacking the three starting with the eye, there are only four;

Đối với người thiếu ba giác quan mắt, v.v., chỉ có bốn;

14472

Vuttaṃ upaparikkhitvā, gahetabbaṃ vijānatā.

One who knows should examine and accept this.

Được nói, cần phải được người hiểu biết xem xét và chấp nhận.

14473

67.

14474

Rūpe jīvitachakkañca, cakkhādisattakattayaṃ;

In form, the sixfold with life-faculty, the three sevenfold with eye, etc.;

Trong sắc, sáu sinh mạng, bảy ba giác quan mắt, v.v.;

14475

Pañca cha utucittehi, pañca chāsaññinaṃ bhave.

Five or six from heat and citta, five or six for the non-percipient.

Năm sáu do nhiệt độ và tâm, năm sáu có ở những người vô tưởng.

14476

68.

14477

Pañcadhātvādiniyamā, pāṭhe gandharasojanaṃ;

Due to the rule of the five elements, in the recitation, smell-taste-nutriment;

Do quy luật năm đại, v.v., trong bài kệ, mùi và vị;

14478

Nuppatti tattha bhūtānaṃ, aphoṭṭhabbapavattinaṃ.

Do not arise there for the elements that occur without touch.

Không phát sinh ở đó, của các đại không có xúc chạm.

14479

69.

14480

Thaddhuṇhīraṇabhāvova, natthi dhātvādikiccato;

The state of hardness, heat, and vibration does not exist due to the function of the elements, etc.;

Không có sự cứng, nóng, rung động, do chức năng của các đại, v.v.;

14481

Aññaṃ gandhādīnaṃ tesaṃ, takkiccenopaladdhito.

Other than these, there is no perception of smell, etc., due to their functions.

Các mùi, v.v., khác của chúng, vì không được tìm thấy do chức năng của chúng.

14482

70.

14483

Rūpe sappaṭighattādi, tattha ruppanatā viya;

In form, that which has impact, etc., is like its being afflicted;

Trong sắc, sự đối kháng, v.v., giống như sự bị hủy hoại ở đó;

14484

Ghaṭṭanañca ravuppādassaññatthasseva hetutā.

Impact and the arising of sound are causes for others as well.

Sự va chạm và sự phát sinh âm thanh là nhân của cái khác.

14485

71.

14486

Icchitabbamimekantamevaṃ pāṭhāvirodhato;

This single meaning should be desired, as it does not contradict the recitation;

Điều này là điều mong muốn duy nhất, không mâu thuẫn với bài kệ;

14487

Atha vā tehi viññeyyaṃ, dasakaṃ navakaṭṭhakaṃ.

Or else, the decad, nonad, and octad should be known from these.

Hoặc là, từ đó, mười, chín và tám được biết đến.

14488

72.

14489

Sabbaṃ kāmabhave rūpaṃ, rūpe ekūnavīsati;

All form in the sensual realm, nineteen in the form realm;

Tất cả sắc trong cõi dục, trong sắc giới có mười chín;

14490

Asaññīnaṃ dasa gandharasojāhi ca brahmunaṃ.

Ten for the non-percipient, and for Brahmās with smell, taste, and nutriment.

Mười đối với người vô tưởng, mùi và vị đối với chư Phạm thiên.

14491

Iti saccasaṅkhepe rūpasaṅkhepo nāma

Here ends the Compendium of Form, the

Như vậy, trong Saccasaṅkhepa, phần tóm tắt về sắc

14492

Paṭhamo paricchedo.

First Chapter in the Compendium of Truths.

là chương thứ nhất.