Ehi, nandaka, gacchāmāti āyasmato bharatattherassa gāthā.
“Come, Nandaka, let us go” are the verses of Venerable Bharata Thera.
Bài kệ Ehi, Nandaka, gacchāma (Này Nandaka, hãy đến, chúng ta đi) là của Tôn giả Bharata.
Kā uppatti?
What is the origin?
Sự việc khởi nguyên thế nào?
Ayaṃ kira anomadassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ manuññadassanaṃ mudusukhasamphassaṃ upāhanadvayaṃ gahetvā gacchanto satthāraṃ caṅkamantaṃ disvā pasannamānaso upāhanā upanāmetvā, ‘‘abhiruhatu bhagavā upāhanā, yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti āha.
It is said that this Bharata Thera, having been born into a good family during the time of the Blessed One Anomadassī and having reached maturity, one day, taking a pair of delightful and soft-to-the-touch sandals, went forth. Seeing the Teacher walking, his mind became clear, and he offered the sandals, saying, "May the Blessed One step onto these sandals, so that it may be for my long-lasting welfare and happiness."
Nghe nói, vào thời Đức Thế Tôn Anomadassī, vị ấy đã tái sanh trong một gia đình gia chủ, khi trưởng thành, một ngày nọ, đang mang đôi dép đẹp mắt, mềm mại và dễ chịu, vị ấy thấy Đức Đạo Sư đang kinh hành. Với tâm hoan hỷ, vị ấy dâng đôi dép lên và nói: “Bạch Đức Thế Tôn, xin Ngài hãy đi đôi dép này, điều này sẽ mang lại lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho con.”
Abhiruhi bhagavā tassa anuggaṇhanatthaṃ upāhanā.
The Blessed One stepped onto the sandals to show favor to that man.
Đức Thế Tôn đã đi đôi dép để ban ân cho vị ấy.
So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde campānagare gahapatikule nibbatti, bharatotissa nāmaṃ ahosi.
Due to that meritorious deed, while transmigrating among gods and humans, he was born into a householder's family in the city of Campā during this Buddha's dispensation, and his name was Bharata.
Nhờ nghiệp thiện ấy, vị ấy đã luân hồi trong cõi trời và loài người, và vào thời Đức Phật xuất hiện này, vị ấy tái sanh trong một gia đình gia chủ ở thành Campā, tên là Bharata.
So viññutaṃ patto soṇattherassa pabbajitabhāvaṃ sutvā ‘‘sopi nāma pabbajī’’ti sañjātasaṃvego pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva chaḷabhiñño ahosi.
Having reached maturity, he heard of the Venerable Soṇa's ordination and, experiencing a sense of urgency, thought, "Even he has gone forth!" He then ordained, completed his preliminary duties, and diligently practiced Vipassanā, quickly attaining the six higher knowledges (chaḷabhiñño).
Khi trưởng thành, nghe tin Trưởng lão Soṇa đã xuất gia, vị ấy cảm thấy chấn động và nghĩ: “Ngay cả vị ấy cũng xuất gia!” Rồi vị ấy cũng xuất gia, hoàn thành các nghi thức sơ bộ, và thực hành thiền quán (vipassanā), không lâu sau đã đạt được sáu thắng trí (chaḷabhiññā).
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.48.71-89) –
Therefore, it is stated in the Apadāna:
Về điều này, trong Apadāna có nói:
Chaḷabhiñño pana hutvā attano kaniṭṭhabhātikena nandakattherena heṭṭhā vuttanayena aññābyākaraṇe kate ‘‘idāni nandakopi arahā jāto, handa mayaṃ ubhopi satthu santikaṃ gantvā vusitabrahmacariyataṃ nivedessāmāti uppannaṃ parivitakkaṃ nandakattherassa kathento –
Having become one with the six higher knowledges (chaḷabhiñño), when his younger brother, the Venerable Nandaka, declared his attainment of Arahantship in the manner described below, he expressed the thought that arose in him, "Now Nandaka too has become an Arahant. Come, let us both go to the Teacher and declare that we have lived the holy life," saying to the Venerable Nandaka:
Sau khi đạt được sáu thắng trí (chaḷabhiññā), khi Trưởng lão Nandaka, em trai của mình, đã tuyên bố sự chứng đắc A-la-hán (arahatta) theo cách đã nói ở trên, Trưởng lão Bharata liền nói với Trưởng lão Nandaka về suy nghĩ của mình: “Bây giờ Nandaka cũng đã trở thành A-la-hán (arahā), vậy chúng ta hãy cùng đến chỗ Đức Đạo Sư và trình bày về việc đã hoàn thành Phạm hạnh.” – và vị ấy đã thuyết hai bài kệ này:
Tattha nandakāti ālapanaṃ.
Therein, Nandaka is an address.
Trong đó, Nandaka là tiếng gọi.
Ehīti tassa attano santikakaraṇaṃ.
Ehi (Come) is making him come to oneself.
Ehi (hãy đến) là việc làm cho Nandaka đến gần mình.
Gacchāmāti tena attanā ca ekajjhaṃ kātabbakiriyāvacanaṃ, upajjhāyassāti sammāsambuddhassa, sammāsambuddho hi samantacakkhunā buddhacakkhunā ca sattānaṃ āsayānusayacaritādīnaṃ yathābhūtavilokanena sadevakassa lokassa vajjāvajjaṃ upanijjhāyatīti visesato upajjhāyoti vattabbataṃ arahati.
The word Gacchāmā (we go) is a verb indicating an action to be performed jointly by himself and (his brother); upajjhāyassā (to the preceptor) refers to the Perfectly Self-Enlightened One. Indeed, the Perfectly Self-Enlightened One deserves to be called a preceptor in a special sense because, with His all-seeing eye and the Eye of the Buddha, He constantly discerns the faults and faultlessness of the world with its devas, truly perceiving the inclinations, underlying tendencies, and characters of beings.
Gacchāma (chúng ta đi) là lời nói về hành động mà cả Nandaka và chính mình sẽ cùng thực hiện. Upajjhāyassa (của Đức Bổn Sư) là của Đức Chánh Đẳng Giác. Thật vậy, Đức Chánh Đẳng Giác, với Phật nhãn và trí tuệ toàn tri, quán sát đúng như thật các khuynh hướng, tùy miên, hành vi, v.v., của chúng sanh, cũng như các lỗi lầm và không lỗi lầm của thế gian cùng chư thiên, nên Ngài xứng đáng được đặc biệt gọi là Upajjhāya (Bổn Sư).
Yadatthaṃ gamanaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘sīhanādaṃ nadissāma, buddhaseṭṭhassa sammukhā’’ti āha.
To show the purpose of their going, he said: “We shall utter a lion’s roar before the Buddha, the best of beings.”
Để chỉ rõ mục đích của việc đi, vị ấy nói: “sīhanādaṃ nadissāma, buddhaseṭṭhassa sammukhā” (sẽ cất tiếng rống sư tử trước Đức Phật tối thượng).
Yathābhuccaguṇābhibyāhāratāya abhītanādabhāvato sīhanādaṃ buddhassa sammāsambuddhassa tato eva sabbasattuttamatāya seṭṭhassa, buddhānaṃ vā sāvakabuddhādīnaṃ seṭṭhassa sammukhā purato nadissāmāti attho.
The meaning is: we shall utter a lion's roar—being a fearless sound due to the declaration of true qualities—before the Buddha, the Perfectly Self-Enlightened One, who is seṭṭhassa (the best) because of His supreme excellence among all beings; or, the best among Buddhas, such as Savaka Buddhas (disciple Buddhas) and Paccekabuddhas (solitary Buddhas).
Vì đã tuyên bố những phẩm chất chân thật, không sợ hãi mà gọi là tiếng rống sư tử (sīhanāda). Trước mặt Đức Phật, bậc Chánh Đẳng Giác, bậc tối thượng trong tất cả chúng sinh, vì Ngài là bậc Chánh Đẳng Giác không sai khác, hoặc bậc tối thượng hơn các vị Phật Thanh văn (sāvakabuddha) và Phật Độc Giác (paccekabuddha), chúng tôi sẽ cất tiếng rống sư tử (sīhanāda). Đó là ý nghĩa.
Yathā pana sīhanādaṃ naditukāmo, taṃ dassento ‘‘yāyā’’ti gāthamāha.
Then, desiring to utter a lion’s roar, he recited the verse beginning with “yāyā” (for which).
Và như muốn cất tiếng rống sư tử (sīhanāda), để chỉ rõ điều đó, Ngài đã nói bài kệ ‘yāyā’.
Tattha yāyāti yadatthaṃ, yāya yadatthānuppattiyāti attho.
There, yāyā means: for which purpose, for the attainment of which goal, for the arrival at which goal.
Trong đó, yāyā có nghĩa là vì mục đích gì, vì sự thành tựu mục đích gì. Đó là ý nghĩa.
Noti amhākaṃ.
No means: us.
No có nghĩa là của chúng tôi.
Anukampāyāti anuggaṇhanena amhe dvepi pabbājayi pabbājesi.
Anukampāyā means: by compassion, having favored us two, the Munī pabbājayi (ordained) us.
Anukampāyā có nghĩa là với lòng thương xót, Ngài đã cho cả hai chúng tôi pabbājayi (xuất gia).
Munīti bhagavā.
Munī (the sage) refers to the Blessed One.
Munī có nghĩa là Đức Thế Tôn.
So no attho anuppattoti so attho sabbesaṃ saṃyojanānaṃ khayabhūtaṃ arahattaphalaṃ no amhehi anuppatto, adhigatoti attho.
So no attho anuppatto means: that goal, which is the Arahantship fruit, the destruction of all fetters, has been attained by us; it has been realized by us. This is the meaning.
So no attho anuppatto có nghĩa là mục đích đó, tức quả vị A-la-hán, sự diệt tận của tất cả các kiết sử (saṃyojana), đã được chúng tôi thành tựu. Đó là ý nghĩa.
Nadanti evaṃ sappaññāti āyasmato bhāradvājattherassa gāthā.
Nadanti evaṃ sappaññā is the verse of the Venerable Bhāradvāja Thera.
Nadanti evaṃ sappaññā là bài kệ của Trưởng lão Bhāradvāja đáng kính.
Kā uppatti?
What is its origin?
Sự phát sinh là gì?
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito ekatiṃse kappe kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sumanaṃ nāma paccekabuddhaṃ piṇḍāya carantaṃ disvā pasannamānaso paripakkaṃ vallikāraphalaṃ adāsi.
This Thera too, having accumulated merit in previous Buddha-dispensations across various existences, was reborn in a noble family thirty-one aeons ago from this present one. Having attained maturity, one day he saw a Paccekabuddha named Sumana collecting alms food. With a mind full of faith, he offered a perfectly ripe vallikāra fruit.
Vị này cũng đã tạo công đức trong các kiếp quá khứ, tích lũy phước báu trong các đời khác nhau. Ba mươi mốt kiếp về trước, Ngài tái sinh vào một gia đình quý tộc, khi đã trưởng thành, một ngày nọ, Ngài thấy một vị Phật Độc Giác (Paccekabuddha) tên là Sumana đang đi khất thực, tâm Ngài hoan hỷ, và Ngài đã dâng một quả dây leo (vallikāra) chín mọng.
So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbattitvā gottanāmena bhāradvājotveva paññāyittha.
Due to that meritorious deed, he wandered through existences among devas and humans, and in this present Buddha-dispensation, he was reborn in a Brahmin family in Rājagaha and became known by his clan name, Bhāradvāja.
Do nghiệp phước báu đó, Ngài luân hồi trong cõi trời và cõi người. Trong thời Đức Phật này xuất hiện, Ngài tái sinh vào một gia đình Bà-la-môn ở Rājagaha và được biết đến với tên Bhāradvāja theo dòng họ.
So vayappatto gharāvāsaṃ vasanto ekaputtaṃ labhi.
Having come of age, he lived a householder's life and had one son.
Khi đến tuổi trưởng thành, Ngài sống đời gia đình và có một người con trai.
Tassa ‘‘kaṇhadinno’’ti nāmaṃ akāsi.
He named him Kaṇhadinna.
Ngài đặt tên cho con là “Kaṇhadinna”.
Tassa viññutaṃ pattakāle ‘‘tāta, asukassa nāma ācariyassa santike sippaṃ sikkhitvā ehī’’ti taṃ takkasilaṃ pesesi.
When his son reached maturity, he sent him to Takasila, saying, "My dear, go and learn a craft from such and such a teacher and then return."
Khi con trai đến tuổi trưởng thành, Ngài bảo: “Con thân yêu, hãy đến học nghề từ vị đạo sư tên là kia rồi trở về”, và Ngài gửi con đến Takkasīlā.
So gacchanto antarāmagge satthu sāvakaṃ aññataraṃ mahātheraṃ kalyāṇamittaṃ labhitvā tassa santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā katapubbakicco vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
As he was traveling, he met a certain great Thera, a noble friend and a disciple of the Teacher, along the way. Having heard the Dhamma from him, he gained faith, renounced the world, performed his preliminary duties, practiced insight meditation, and soon attained Arahantship.
Trên đường đi, người con trai gặp một vị Đại Trưởng lão, một thiện tri thức (kalyāṇamitta), đệ tử của Đức Phật. Sau khi nghe Pháp từ vị ấy, Ngài có được niềm tin, xuất gia, hoàn thành các công việc sơ khởi, và thực hành thiền quán (vipassanā), không lâu sau Ngài chứng đắc A-la-hán.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.48.66-70) –
This is stated in the Apadāna:
Điều này được nói trong Apadāna:
Athassa pitā bhāradvājo veḷuvane viharantaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā pabbajitvā nacirasseva arahattaṃ sacchākāsi.
Later, his father Bhāradvāja approached the Blessed One, who was residing in Veḷuvana, heard the Dhamma, renounced the world, and soon realized Arahantship.
Sau đó, cha của Ngài, Bhāradvāja, đến gặp Đức Thế Tôn đang trú tại Veluvana, nghe Pháp, rồi xuất gia, và không lâu sau đã chứng đắc A-la-hán.
Atha putto satthāraṃ vandituṃ rājagahaṃ āgato satthu santike nisinnaṃ pitaraṃ disvā tuṭṭhacitto ‘‘pitāpi kho me pabbajito, kiṃ nu kho tena pabbajjākiccaṃ matthakaṃ pāpita’’nti vīmaṃsanto khīṇāsavabhāvaṃ ñatvā taṃ sīhanādaṃ nadāpetukāmo, ‘‘sādhu, kho tumhehi kataṃ pabbajantehi, pabbajjākiccaṃ pana matthakaṃ pāpita’’nti pucchi.
Then, the son came to Rājagaha to pay homage to the Teacher. Seeing his father seated near the Teacher, he was delighted and, wondering, “My father too has renounced the world, but has he completed the task of renunciation?” he investigated and, knowing him to be an Arahant, wished to make him utter a lion’s roar. He asked, “It is good that you have renounced, but has the task of renunciation been completed?”
Sau đó, người con trai đến Rājagaha để đảnh lễ Đức Đạo Sư. Thấy cha đang ngồi bên Đức Đạo Sư, Ngài hoan hỷ trong tâm, tự hỏi: “Cha tôi cũng đã xuất gia, không biết Ngài đã hoàn thành công việc xuất gia chưa?”. Ngài tìm hiểu, biết được cha mình đã là một vị A-la-hán, và muốn cha cất tiếng rống sư tử (sīhanāda), nên Ngài hỏi: “Thật tốt lành thay việc các ngài đã xuất gia. Nhưng công việc xuất gia đã được hoàn thành chưa?”.
Bhāradvājo puttassa adhigamaṃ dīpento –
Bhāradvāja, revealing his son's attainment, spoke these two verses:
Để chỉ rõ sự chứng đắc của con trai, Bhāradvāja đã nói hai bài kệ:
Tattha nadantīti yathābhuccaguṇābhibyāhāravasena abhītanādaṃ nadanti gajjanti.
There, nadanti means: they utter, they roar a fearless sound by way of declaring true qualities.
Trong đó, nadanti có nghĩa là cất tiếng rống, gầm thét một cách không sợ hãi, bằng cách tuyên bố những phẩm chất chân thật.
Evanti idāni vattabbākāradassanaṃ.
Evaṃ (thus) indicates the manner of speaking now.
Evaṃ là cách chỉ rõ trạng thái cần được nói đến bây giờ.
Sappaññāti aggamaggapaññādhigamena sabbapaññādhigamena sabbapaññāvepullappattā.
Sappaññā (the wise) means: those who have attained the fullness of all wisdom by attaining the highest path-wisdom.
Sappaññā là những người đã đạt đến sự viên mãn của trí tuệ, bằng cách chứng đắc trí tuệ đạo quả tối thượng.
Vīrāti catubbidhasammappadhānavīriyasampannatāya vīrā, tato eva anavasesasaṃkilesapakkhanimmathanena savāhanaṃ kilesa māraṃ abhisaṅkhāra māraṃ devaputta mārañca jetvā sabbaso vijitasaṅgāmā nadanti sappaññāti sambandho.
Vīrā (heroes) means: they are heroes due to being endowed with the four kinds of right effort (sammappadhāna viriya); for that very reason, having utterly crushed the faction of defilements that cause total corruption, having conquered Māra who consists of defilements, Māra who consists of formations, and Māra the son of devas, with his mount, they are victorious in battle. The connection is that the wise, having conquered the battle, roar.
Vīrā là những bậc anh hùng (vīra) do có đủ bốn loại tinh tấn chánh cần (catubbidhasammappadhānavīriya). Do đó, bằng cách tiêu diệt hoàn toàn tất cả các nhóm phiền não (saṃkilesapakkhā), sau khi jetvā (chiến thắng) māraṃ (Ma vương) phiền não, Ma vương hành (abhisaṅkhāramāra) và Ma vương chư thiên (devaputtamāra) savāhanaṃ (cùng với tùy tùng), họ là những người vijitasaṅgāmā (đã chiến thắng trận chiến) hoàn toàn, và những bậc trí tuệ (sappaññā) đó cất tiếng rống. Đó là sự liên kết.
Evaṃ vijetabbavijayena sīhanādaṃ dassetvā idāni ārādhetabbasamārādhanena icchitabbasiddhiyā ca taṃ dassetuṃ, ‘‘satthā ca pariciṇṇo me’’ti dutiyaṃ gāthamāha.
Thus, having demonstrated the lion's roar by conquering what should be conquered, he now uttered the second verse, “My Teacher has been served,” to show the achievement of the desired outcome through the proper accomplishment of what should be accomplished.
Sau khi chỉ rõ tiếng rống sư tử (sīhanāda) bằng cách chiến thắng những gì cần chiến thắng như vậy, bây giờ để chỉ rõ điều đó bằng cách thành tựu những gì cần thành tựu và sự thành công của những gì mong muốn, Ngài nói bài kệ thứ hai “satthā ca pariciṇṇo me”.
Tattha satthā ca pariciṇṇo meti mama satthā sammāsambuddho yathānusiṭṭhaṃ ovādānusāsanīkaraṇena mayā pariciṇṇo upāsito, na dhammādhikaraṇaṃ visositoti adhippāyo.
There, satthā ca pariciṇṇo me means: my Teacher, the Perfectly Self-Enlightened One, has been served, attended to by me, by following His instructions, advice, and admonitions; the meaning is that I have not exhausted the Dhamma-cause.
Trong đó, satthā ca pariciṇṇo me có nghĩa là Đức Đạo Sư của tôi, Đức Chánh Đẳng Giác, đã được tôi phụng sự, tôn kính, bằng cách thực hành theo những lời giáo huấn và khuyên dạy của Ngài, chứ không phải làm khô cạn kho tàng Pháp. Đó là ý nghĩa.
Dhammo saṅgho ca pūjitoti navavidhopi lokuttaradhammo, yathāpaṭipattiyāgatamaggānuppattiyā sīladiṭṭhisāmaññagamanena ariyasaṅgho ca mayā pūjito mānito.
Dhammo saṅgho ca pūjito means: the nine-fold supramundane Dhamma, and the Noble Saṅgha, by attaining the four paths and fruits of practice and by uniformity in precepts and views, have been honored and revered by me.
Dhammo saṅgho ca pūjito có nghĩa là chín loại Pháp siêu thế (lokuttaradhamma) và Thánh Tăng (ariyasaṅgha) – những người đã đạt được đạo quả (magga) theo đúng sự thực hành (paṭipatti) và đã đạt đến sự đồng nhất về giới (sīla) và kiến (diṭṭhi) – đã được tôi tôn kính và kính trọng.
Ahañca vitto sumano, puttaṃ disvā anāsavanti mama puttaṃ anāsavaṃ sabbaso khīṇāsavaṃ disvā dassanahetu ahampi vitto nirāmisāya pītiyā tuṭṭho, tatoyeva nirāmisena somanassena sumano jātoti attho.
Ahañca vitto sumano, puttaṃ disvā anāsava means: seeing my son, who is anāsava (without defilements), completely free from all defilements, due to that sight, I am also vitto (delighted) with unworldly joy; for that very reason, I am sumano (cheerful) with unworldly happiness. This is the meaning.
Ahañca vitto sumano, puttaṃ disvā anāsava có nghĩa là khi thấy con trai tôi không còn lậu hoặc (anāsavaṃ), hoàn toàn diệt trừ lậu hoặc (khīṇāsavaṃ), tôi cũng vitto (hoan hỷ) với niềm hỷ lạc vô vị lợi (nirāmisa pīti), và do đó, tôi sumano (vui mừng) với sự hoan hỷ vô vị lợi (nirāmisa somanassa). Đó là ý nghĩa.
Upāsitā sappurisāti āyasmato kaṇhadinnattherassa gāthā.
Upāsitā sappurisā is the verse of the Venerable Kaṇhadinna Thera.
Upāsitā sappurisā là bài kệ của Trưởng lão Kaṇhadinna đáng kính.
Kā uppatti?
What is its origin?
Sự phát sinh là gì?
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto ito catunavute kappe kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ sobhitaṃ nāma paccekabuddhaṃ disvā pasannacitto punnāgapupphehi pūjaṃ akāsi.
This Thera too, having made aspirations under previous Buddhas and accumulated merits in various existences, was reborn in a noble family ninety-four aeons ago from this present one. Having attained maturity, one day he saw a Paccekabuddha named Sobhita, and with a delighted mind, he made an offering of punnāga flowers.
Vị này cũng đã tạo công đức trong các kiếp quá khứ, tích lũy phước báu trong các đời khác nhau. Chín mươi bốn kiếp về trước, Ngài tái sinh vào một gia đình quý tộc, khi đã trưởng thành, một ngày nọ, Ngài thấy một vị Phật Độc Giác (Paccekabuddha) tên là Sobhita, tâm Ngài hoan hỷ, và Ngài đã dâng cúng hoa Punnāga.
So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇakule nibbattitvā kaṇhadinnoti laddhanāmo vayappatto upanissayasampattiyā codiyamāno dhammasenāpatiṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi.
Due to that meritorious deed, he wandered through existences among devas and humans. In this present Buddha-dispensation, he was reborn in a Brahmin family in Rājagaha and was given the name Kaṇhadinna. Having come of age, being prompted by his ripe conditions (upanissaya), he approached the Dhamma-commander (Dhammasenāpati), heard the Dhamma, gained faith, renounced the world, developed vipassanā, and attained Arahantship.
Do nghiệp phước báu đó, Ngài luân hồi trong cõi trời và cõi người. Trong thời Đức Phật này xuất hiện, Ngài tái sinh vào một gia đình Bà-la-môn ở Rājagaha, được đặt tên là Kaṇhadinna. Khi đến tuổi trưởng thành, Ngài được thúc đẩy bởi sự đầy đủ của duyên lành (upanissayasampatti), đến gặp vị Pháp tướng quân (Dhammasenāpati) (Trưởng lão Sāriputta), nghe Pháp, có được niềm tin, xuất gia, phát triển thiền quán (vipassanā), và chứng đắc A-la-hán.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.48.61-65) –
This is stated in the Apadāna:
Điều này được nói trong Apadāna:
Tattha upāsitāti paricaritā paṭipattipayirupāsanāya payirupāsitā.
In this context, upāsitā means practiced, resorted to by resorting to the practice.
Trong đó, upāsitā có nghĩa là đã được phụng sự, đã được phụng sự bằng cách thực hành theo.
Sappurisāti santehi sīlādiguṇehi samannāgatā purisā, ariyapuggalā sāriputtattherādayo.
Sappurisā means noble persons endowed with virtues such as sīla, noble persons such as the Elder Sāriputta.
Sappurisā là những người có đầy đủ các phẩm chất như giới (sīla), tức là các Thánh nhân (ariyapuggala) như Trưởng lão Sāriputta và các vị khác.
Etena purimacakkadvayasampattimattano dasseti.
By this, he shows his attainment of the two former wheels.
Với điều này, Ngài chỉ rõ sự thành tựu của hai bánh xe đầu tiên của sự tiến bộ.
Na hi patirūpadesavāsena vinā sappurisūpanissayo sambhavati.
Indeed, reliance on good persons is not possible without dwelling in a suitable region.
Thật vậy, không thể có sự nương tựa vào thiện nhân (sappurisūpanissaya) nếu không sống ở một nơi thích hợp (patirūpadesavāsa).
Sutā dhammāti saccapaṭiccasamuppādādipaṭisaṃyuttadhammā sotadvārānusārena upadhāritā.
Sutā dhammā means the Dhamma connected with the Four Noble Truths and Dependent Origination, which were retained and discussed through the ear-door.
Sutā dhammā có nghĩa là các Pháp liên quan đến Tứ Thánh Đế (sacca) và Duyên Khởi (paṭiccasamuppāda) đã được ghi nhớ theo con đường của thính giác.
Etena attano bāhusaccaṃ dassento pacchimacakkadvayasampattiṃ dasseti.
By this, showing his extensive learning, he indicates the attainment of the two latter wheels.
Với điều này, Ngài chỉ rõ sự thành tựu của hai bánh xe cuối cùng, bằng cách chỉ rõ sự học rộng của mình.
Abhiṇhasoti bahuso na kālena kālaṃ.
Abhiṇhaso means frequently, not just from time to time.
Abhiṇhaso có nghĩa là thường xuyên, không phải thỉnh thoảng.
Idañca padaṃ ‘‘upāsitā sappurisā’’ti etthāpi yojetabbaṃ.
This term should also be applied to "upāsitā sappurisā."
Từ này cũng nên được áp dụng cho cụm từ “upāsitā sappurisā”.
Sutvāna paṭipajjissaṃ, añjasaṃ amatogadhanti te dhamme sutvā tattha vuttarūpārūpadhamme salakkhaṇādito pariggahetvā anukkamena vipassanaṃ vaḍḍhetvā amatogadhaṃ nibbānapatiṭṭhaṃ taṃsampāpakaṃ añjasaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ paṭipajjiṃ pāpuṇiṃ.
Sutvāna paṭipajjissaṃ, añjasaṃ amatogadhaṃ means having heard those teachings, having comprehended the material and immaterial phenomena mentioned therein by their intrinsic characteristics, and having gradually developed vipassanā, I attained the straight path, the Noble Eightfold Path, which leads to Nibbāna, the Deathless-fathomed refuge.
Sau khi nghe, con sẽ thực hành con đường dẫn đến bất tử có nghĩa là, sau khi nghe những giáo pháp đó, con đã nắm bắt các pháp sắc và vô sắc được nói đến trong đó theo các đặc tính riêng của chúng, v.v., và dần dần phát triển tuệ quán (vipassanā), con đã thực hành và đạt đến con đường cao quý Bát Chánh Đạo, là con đường dẫn đến Niết Bàn, nơi nương tựa của sự bất tử.
Bhavarāgahatassa me satoti bhavarāgena bhavataṇhāya anādimati saṃsāre hatassa upaddutassa mama sato samānassa, aggamaggena vā hatabhavarāgassa.
Bhavarāgahatassa me sato means for me, who was afflicted by the craving for existence in beginningless saṃsāra, or, for me, whose craving for existence was destroyed by the highest path.
Bhavarāgahatassa me sato có nghĩa là: khi con bị dục ái hữu (bhavataṇhā) trong vòng luân hồi vô thủy (anādimati saṃsāre) làm tổn hại, hoặc khi con đã đoạn trừ dục ái hữu bằng Đạo quả tối thượng (aggamagga).
Bhavarāgo puna me na vijjatīti tato eva puna idāni bhavarāgo me natthi.
Bhavarāgo puna me na vijjatī means therefore, now, the craving for existence no longer exists for me.
Bhavarāgo puna me na vijjatī có nghĩa là: do đó, giờ đây con không còn dục ái hữu nữa.
Na cāhu na me bhavissati, na ca me etarahi vijjatīti yadipi pubbe puthujjanakāle sekkhakāle ca me bhavarāgo ahosi, aggamaggappattito pana paṭṭhāya na cāhu na ca ahosi, āyatimpi na me bhavissati, etarahi adhunāpi na ca me vijjati na ca upalabbhati, pahīnoti attho.
Na cāhu na me bhavissati, na ca me etarahi vijjatī means even if the craving for existence existed for me in the past, during the time of being a worldling and a trainee, yet from the attainment of the highest path onwards, it has not existed, nor will it exist in the future, nor does it exist for me now, at present; the meaning is that it has been abandoned.
Na cāhu na me bhavissati, na ca me etarahi vijjatī (Không từng có, sẽ không có đối với tôi, và hiện tại cũng không tồn tại đối với tôi) có nghĩa là: Mặc dù trước đây, trong thời phàm phu (puthujjana) và trong thời hữu học (sekkhakāla), tham ái hữu (bhavarāga) đã từng có đối với tôi, nhưng từ khi đạt đến A-la-hán đạo (aggamagga), nó đã không còn nữa, trong tương lai cũng sẽ không có đối với tôi, và hiện tại (etarahi) bây giờ (adhunāpi) cũng không tồn tại (na ca me vijjati) đối với tôi, không thể tìm thấy (na ca upalabbhati), nghĩa là nó đã được đoạn trừ (pahīna).
Bhavarāgavacaneneva cettha tadekaṭṭhatāya mānādīnampi abhāvo vuttoti sabbaso parikkhīṇabhavasaṃyojanataṃ dasseti.
By the mention of craving for existence here, the absence of conceit and other defilements is also stated, due to their identical nature; thus, it shows the complete eradication of the fetters of existence.
Chỉ với từ "tham ái hữu" (bhavarāga) ở đây, do có cùng một ý nghĩa, sự không tồn tại của kiêu mạn (māna) và các phiền não khác cũng được nói đến, cho thấy sự đoạn tận hoàn toàn của các kiết sử hữu (bhavasaṃyojana).