Theragāthāpāḷi

3904

18. Cattālīsanipāto

18. The Forties-Nipāta

18. Chương Bốn Mươi Kệ Ngôn

3905

1. Mahākassapattheragāthā

1. The Verses of the Elder Mahākassapa

1. Kệ Ngôn của Trưởng lão Mahākassapa

3906

1054.

3907

‘‘Na gaṇena purakkhato care, vimano hoti samādhi dullabho;

“One should not wander surrounded by a group; one becomes distracted, and concentration is hard to attain;

“Chớ đi trước một đoàn thể, tâm sẽ bị xao lãng, định khó đạt được;

3908

Nānājanasaṅgaho dukho, iti disvāna gaṇaṃ na rocaye.

Association with various people is difficult; seeing this, one should not desire a group.

Sự giao thiệp với nhiều người thật khổ, thấy vậy chớ ưa thích đoàn thể.”

3909

1055.

3910

‘‘Na kulāni upabbaje muni, vimano hoti samādhi dullabho;

“A sage should not frequent families; one becomes distracted, and concentration is hard to attain;

“Bậc ẩn sĩ chớ thân cận các gia đình, tâm sẽ bị xao lãng, định khó đạt được;

3911

So ussukko rasānugiddho, atthaṃ riñcati yo sukhāvaho.

He who is eager and greedy for flavors abandons what brings happiness.

Kẻ ham muốn hương vị, nỗ lực ấy, sẽ từ bỏ lợi ích mang lại an lạc.”

3912

1056.

3913

‘‘Paṅkoti hi naṃ avedayuṃ, yāyaṃ vandanapūjanā kulesu;

“They declared that this veneration and homage from families is like mud;

“Người ta đã nói rằng sự cúng dường và tôn kính từ các gia đình là bùn lầy;

3914

Sukhumaṃ salla durubbahaṃ, sakkāro kāpurisena dujjaho.

A subtle dart, hard to bear, honor is hard for a base person to abandon.

Là mũi tên vi tế khó nhổ, sự cung kính khó từ bỏ đối với kẻ hèn.”

3915

1057.

3916

‘‘Senāsanamhā oruyha, nagaraṃ piṇḍāya pāvisiṃ;

“Having descended from my dwelling, I entered the city for alms;

“Tôi từ tịnh xá xuống, vào thành khất thực;

3917

Bhuñjantaṃ purisaṃ kuṭṭhiṃ, sakkaccaṃ taṃ upaṭṭhahiṃ.

A leper was eating, and I attended him respectfully.

Tôi đã cung kính hầu hạ một người hủi đang ăn.”

3918

1058.

3919

‘‘So me^* pakkena hatthena, ālopaṃ upanāmayi;

“He offered me a morsel with his festering hand;

“Người ấy dùng bàn tay lở loét, đưa một miếng cơm cho tôi;

3920

Ālopaṃ pakkhipantassa, aṅguli cettha^* chijjatha.

As he placed the morsel, a finger broke off there.

Khi tôi nhận miếng cơm, một ngón tay của người ấy đã rơi vào đó.”

3921

1059.

3922

‘‘Kuṭṭamūlañca^* nissāya, ālopaṃ taṃ abhuñjisaṃ;

“Leaning against a wall, I ate that morsel;

“Tôi dựa vào chân tường, ăn miếng cơm ấy;

3923

Bhuñjamāne vā bhutte vā, jegucchaṃ me na vijjati.

Whether eating or having eaten, I felt no disgust.

Khi đang ăn hay đã ăn, tôi không hề có sự ghê tởm.”

3924

1060.

3925

‘‘Uttiṭṭhapiṇḍo āhāro, pūtimuttañca osadhaṃ;

“Leftover alms food is the sustenance, putrid urine is the medicine;

“Thức ăn là miếng cơm thừa, thuốc là nước tiểu thối;

3926

Senāsanaṃ rukkhamūlaṃ, paṃsukūlañca cīvaraṃ;

A tree-root is the dwelling, and rags from a dust-heap are the robe;

Chỗ ở là gốc cây, y phục là y phấn tảo;

3927

Yassete abhisambhutvā^* , sa ve cātuddiso naro.

He who has mastered these is truly a man of the four directions.

Người nào đã thành thục những điều này, người ấy thật sự là bậc bốn phương.”

3928

1061.

3929

‘‘Yattha eke vihaññanti, āruhantā siluccayaṃ;

“Where some are distressed, ascending a rock-mass;

“Nơi mà một số người bị kiệt sức khi leo lên đỉnh núi đá;

3930

Tassa buddhassa dāyādo, sampajāno patissato;

Kassapa, the heir of that Buddha, mindful and clearly comprehending,

Kassapa, người thừa tự của Đức Phật, có chánh niệm và tỉnh giác;

3931

Iddhibalenupatthaddho, kassapo abhirūhati.

Supported by the power of psychic potency, ascends.

Được hỗ trợ bởi thần thông, đã leo lên.”

3932

1062.

3933

‘‘Piṇḍapātapaṭikkanto, selamāruyha kassapo;

“Having returned from his alms-round, Kassapa, having ascended the rock;

“Kassapa, sau khi khất thực trở về, leo lên tảng đá;

3934

Jhāyati anupādāno, pahīnabhayabheravo.

Meditates, unattached, having abandoned fear and dread.

Thiền định không chấp thủ, đã từ bỏ mọi sợ hãi và kinh hoàng.”

3935

1063.

3936

‘‘Piṇḍapātapaṭikkanto, selamāruyha kassapo;

“Having returned from his alms-round, Kassapa, having ascended the rock;

“Kassapa, sau khi khất thực trở về, leo lên tảng đá;

3937

Jhāyati anupādāno, ḍayhamānesu nibbuto.

Meditates, unattached, extinguished amidst those burning.

Thiền định không chấp thủ, đã tịch diệt giữa những điều đang bốc cháy.”

3938

1064.

3939

‘‘Piṇḍapātapaṭikkanto, selamāruyha kassapo;

“Having returned from his alms-round, Kassapa, having ascended the rock;

“Kassapa, sau khi khất thực trở về, leo lên tảng đá;

3940

Jhāyati anupādāno, katakicco anāsavo.

Meditates, unattached, his task done, taint-free.

Thiền định không chấp thủ, đã hoàn thành mọi việc, không còn lậu hoặc.”

3941

1065.

3942

‘‘Karerimālāvitatā, bhūmibhāgā manoramā;

“The delightful mountain slopes, adorned with garlands of Kareri trees,

“Những vùng đất đẹp đẽ, được giăng đầy những chuỗi hoa Kareri;

3943

Kuñjarābhirudā rammā, te selā ramayanti maṃ.

Resounding with elephants, those charming rocks delight me.

Được voi rừng gầm thét, những tảng đá ấy làm tôi hoan hỷ.”

3944

1066.

3945

‘‘Nīlabbhavaṇṇā rucirā, vārisītā sucindharā;

“Beautiful, with the color of dark clouds, with cool waters, with pure streams;

“Màu xanh như mây, đẹp đẽ, có dòng nước mát trong;

3946

Indagopakasañchannā, te selā ramayanti maṃ.

Covered with cochineal insects, those rocks delight me.

Được bao phủ bởi những con bọ cánh cứng đỏ, những tảng đá ấy làm tôi hoan hỷ.”

3947

1067.

3948

‘‘Nīlabbhakūṭasadisā, kūṭāgāravarūpamā;

“Like peaks of dark clouds, resembling excellent mansions;

“Những đỉnh núi giống như khối mây xanh, tựa như những mái nhà cao quý;

3949

Vāraṇābhirudā rammā, te selā ramayanti maṃ.

Resounding with elephants, those charming rocks delight me.

Được voi gầm thét, đẹp đẽ, những tảng đá ấy làm tôi hoan hỷ.”

3950

1068.

3951

‘‘Abhivuṭṭhā rammatalā, nagā isibhi sevitā;

“Their delightful surfaces drenched by rain, mountains frequented by sages;

“Những đỉnh núi đã được mưa tưới, được các ẩn sĩ lui tới;

3952

Abbhunnaditā sikhīhi, te selā ramayanti maṃ.

Resounding with peacocks, those rocks delight me.

Được chim công hót vang, những tảng đá ấy làm tôi hoan hỷ.”

3953

1069.

3954

‘‘Alaṃ jhāyitukāmassa, pahitattassa me sato;

“Enough for me, wishing to meditate, for me, the mindful one, with resolute effort;

“Đủ cho tôi, người mong muốn thiền định, đã tinh tấn;

3955

Alaṃ me atthakāmassa^* , pahitattassa bhikkhuno.

Enough for me, wishing for the goal, for me, the bhikkhu, with resolute effort.

Đủ cho tôi, vị Tỳ-khưu mong muốn lợi ích, đã tinh tấn.”

3956

1070.

3957

‘‘Alaṃ me phāsukāmassa, pahitattassa bhikkhuno;

“Enough for me, wishing for comfort, for me, the bhikkhu, with resolute effort;

“Đủ cho tôi, vị Tỳ-khưu mong muốn an lạc, đã tinh tấn;

3958

Alaṃ me yogakāmassa, pahitattassa tādino.

Enough for me, wishing for practice, for me, the steadfast one, with resolute effort.

Đủ cho tôi, bậc như vậy mong muốn sự kết nối (với Chánh Pháp), đã tinh tấn.”

3959

1071.

3960

‘‘Umāpupphena samānā, gaganāvabbhachāditā;

“Resembling Uma flowers, covered with clouds in the sky;

“Tựa như hoa lanh, được bao phủ bởi mây trên bầu trời;

3961

Nānādijagaṇākiṇṇā, te selā ramayanti maṃ.

Teeming with various flocks of birds, those rocks delight me.

Được bao quanh bởi nhiều loài chim, những tảng đá ấy làm tôi hoan hỷ.”

3962

1072.

3963

‘‘Anākiṇṇā gahaṭṭhehi, migasaṅghanisevitā;

“Uncrowded by householders, frequented by herds of deer;

“Không bị gia chủ quấy nhiễu, được bầy thú lui tới;

3964

Nānādijagaṇākiṇṇā, te selā ramayanti maṃ.

Abounding with various flocks of birds, those mountains delight me.

Được bao quanh bởi nhiều loài chim, những tảng đá ấy làm tôi hoan hỷ.”

3965

1073.

3966

‘‘Acchodikā puthusilā, gonaṅgulamigāyutā;

“With clear waters, broad rocks, frequented by gonaṅgula deer;

“Có nước trong, có những tảng đá lớn, đầy những loài thú như bò rừng;

3967

Ambusevālasañchannā, te selā ramayanti maṃ.

Covered with aquatic moss, those mountains delight me.

Được rêu nước che phủ, những ngọn núi ấy làm ta hoan hỷ.

3968

1074.

3969

‘‘Na pañcaṅgikena turiyena, rati me hoti tādisī;

“Such delight does not come to me from a five-membered orchestra;

“Ta không có niềm vui như thế với âm nhạc năm loại;

3970

Yathā ekaggacittassa, sammā dhammaṃ vipassato.

As when, with a concentrated mind, one rightly discerns the Dhamma.

Như khi với tâm định tĩnh, quán chiếu Pháp một cách đúng đắn.

3971

1075.

3972

‘‘Kammaṃ bahukaṃ na kāraye, parivajjeyya janaṃ na uyyame;

“One should not undertake much work, one should avoid people, one should not strive for gain;

“Không nên làm nhiều việc, hãy tránh xa những người không tốt;

3973

Ussukko so rasānugiddho, atthaṃ riñcati yo sukhāvaho.

He who is zealous and greedy for tastes abandons the beneficial goal.

Kẻ ham thích hương vị, nỗ lực tìm kiếm, sẽ đánh mất lợi ích mang lại hạnh phúc.

3974

1076.

3975

‘‘Kammaṃ bahukaṃ na kāraye, parivajjeyya anattaneyyametaṃ;

“One should not undertake much work, one should avoid it, for this is not conducive to one's welfare;

“Không nên làm nhiều việc, hãy tránh xa điều đó vì nó không mang lại lợi ích cho mình;

3976

Kicchati kāyo kilamati, dukkhito so samathaṃ na vindati.

The body suffers and is weary; such a distressed one does not find tranquility.

Thân thể sẽ mệt mỏi, kiệt sức, kẻ đau khổ ấy không tìm thấy sự an tịnh.

3977

1077.

3978

‘‘Oṭṭhappahatamattena, attānampi na passati;

“By merely moving his lips, he does not see himself;

“Chỉ với một chút cử động môi, hắn không thấy được chính mình;

3979

Patthaddhagīvo carati, ahaṃ seyyoti maññati.

He walks with a stiff neck, thinking, ‘I am superior’.

Hắn đi lại với cổ ưỡn cao, tự cho mình là người cao quý hơn.

3980

1078.

3981

‘‘Aseyyo seyyasamānaṃ, bālo maññati attānaṃ;

“A fool, being inferior, thinks himself equal to a superior;

“Kẻ ngu si tự cho mình là cao quý hơn, dù kém hơn người cao quý;

3982

Na taṃ viññū pasaṃsanti, patthaddhamānasaṃ naraṃ.

The wise do not praise such a person with a stiff-necked mind.

Người có trí không khen ngợi kẻ có tâm kiêu căng như vậy.

3983

1079.

3984

‘‘Yo ca seyyohamasmīti, nāhaṃ seyyoti vā pana;

“But he who thinks, ‘I am superior,’ or ‘I am not superior,’

“Ai không dao động trong các sự so sánh,

3985

Hīno taṃsadiso^* vāti, vidhāsu na vikampati.

Or ‘I am inferior,’ or ‘I am equal,’ does not waver among such distinctions.

Rằng ‘ta hơn’, ‘ta không hơn’, ‘ta kém’, hoặc ‘ta bằng’.

3986

1080.

3987

‘‘Paññavantaṃ tathā tādiṃ, sīlesu susamāhitaṃ;

“The wise would praise such a person, who is discerning, steadfast,

“Người trí ca ngợi kẻ có trí tuệ, người như vậy, an tịnh trong giới,

3988

Cetosamathamanuttaṃ, tañce viññū pasaṃsare.

Well-established in virtues, and endowed with supreme mental tranquility.

Với sự an tịnh tâm vô thượng.

3989

1081.

3990

‘‘Yassa sabrahmacārīsu, gāravo nūpalabbhati;

“He in whom no respect is found for his fellow celibates,

“Ai không có sự cung kính đối với các vị đồng Phạm hạnh;

3991

Ārakā hoti saddhammā, nabhato puthavī yathā.

Is far from the true Dhamma, as the earth is from the sky.

Người ấy xa lìa Chánh Pháp, như trời xa đất vậy.

3992

1082.

3993

‘‘Yesañca hiri ottappaṃ, sadā sammā upaṭṭhitaṃ;

“And those in whom shame and dread are always well-established,

“Và những ai luôn có Hiri và Ottappa được thiết lập đúng đắn;

3994

Virūḷhabrahmacariyā te, tesaṃ khīṇā punabbhavā.

Their holy life has flourished; for them, rebirths are exhausted.

Phạm hạnh của họ đã phát triển, tái sinh của họ đã tận diệt.

3995

1083.

3996

‘‘Uddhato capalo bhikkhu, paṃsukūlena pāruto;

“An arrogant, fickle bhikkhu, clad in a rag-robe;

“Tỳ-kheo phóng dật, bất ổn, mặc y phấn tảo;

3997

Kapīva sīhacammena, na so tenupasobhati.

Like a monkey wrapped in a lion's skin, he does not shine thereby.

Như khỉ khoác da sư tử, người ấy không được trang nghiêm bởi y đó.

3998

1084.

3999

‘‘Anuddhato acapalo, nipako saṃvutindriyo;

“One who is not arrogant, not fickle, discerning, with restrained faculties;

“Không phóng dật, không bất ổn, thận trọng, các căn được chế ngự;

4000

Sobhati paṃsukūlena, sīhova girigabbhare.

Shines in a rag-robe, like a lion in a mountain cave.

Người ấy trang nghiêm với y phấn tảo, như sư tử trong hang núi.

4001

1085.

4002

‘‘Ete sambahulā devā, iddhimanto yasassino;

“These many devas, powerful and renowned,

“Những vị trời này đông đảo, có thần thông, có oai lực;

4003

Dasadevasahassāni, sabbe te brahmakāyikā.

Ten thousand devas, all of them Brahmā-bodied.

Mười ngàn vị trời, tất cả đều thuộc cõi Phạm thiên.

4004

1086.

4005

‘‘Dhammasenāpatiṃ vīraṃ, mahājhāyiṃ samāhitaṃ;

“Standing with clasped hands, they pay homage to Sāriputta,

“Đứng chắp tay, họ đảnh lễ Tôn giả Sāriputta,

4006

Sāriputtaṃ namassantā, tiṭṭhanti pañjalīkatā.

The hero, the General of the Dhamma, the great meditator, the concentrated one.

Vị Đại Tướng Pháp, vị anh hùng, bậc đại thiền giả, người định tĩnh.

4007

1087.

4008

‘‘‘Namo te purisājañña, namo te purisuttama;

“‘Homage to you, O noble man, homage to you, O supreme man;

“‘Kính lễ Ngài, bậc nhân mã cao quý, kính lễ Ngài, bậc tối thượng nhân;

4009

Yassa te nābhijānāma, yampi nissāya jhāyati^* .

We do not know what you rely upon to meditate.

Chúng con không biết Ngài nương vào điều gì mà thiền định.

4010

1088.

4011

‘‘‘Accheraṃ vata buddhānaṃ, gambhīro gocaro sako;

“‘Wonderful indeed is the profound domain of the Buddhas;

“‘Thật kỳ diệu thay, cảnh giới của các vị Phật thật sâu xa;

4012

Ye mayaṃ nābhijānāma, vālavedhisamāgatā’.

We, who are skilled in piercing a hair, do not comprehend it.’

Chúng con, dù tinh tế như bắn trúng sợi lông, cũng không thể biết được.’

4013

1089.

4014

‘‘Taṃ tathā devakāyehi, pūjitaṃ pūjanārahaṃ;

“Seeing Sāriputta thus honored by the hosts of devas, worthy of honor,

“Khi ấy, Tôn giả Kappina mỉm cười, khi thấy Tôn giả Sāriputta,

4015

Sāriputtaṃ tadā disvā, kappinassa sitaṃ ahu.

At that time, Kappina smiled.

Được các chúng trời cúng dường, bậc đáng được cúng dường như vậy.

4016

1090.

4017

‘‘Yāvatā buddhakhettamhi, ṭhapayitvā mahāmuniṃ;

“As far as the Buddha-field extends, apart from the Great Sage;

“Trong toàn cõi Phật, ngoại trừ Đại Mâu-ni;

4018

Dhutaguṇe visiṭṭhohaṃ, sadiso me na vijjati.

I am preeminent in ascetic practices; none is equal to me.

Ta là người xuất sắc nhất về Dhutaguṇa, không ai sánh bằng ta.

4019

1091.

4020

‘‘Pariciṇṇo mayā satthā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ;

“The Teacher has been attended to by me, the Buddha’s teaching has been done;

“Ta đã phụng sự Bậc Đạo Sư, giáo pháp của Đức Phật đã được thực hành;

4021

Ohito garuko bhāro, natthi dāni punabbhavo.

The heavy burden has been laid down, there is no more rebirth now.

Gánh nặng đã được đặt xuống, không còn tái sinh nữa.

4022

1092.

4023

‘‘Na cīvare na sayane, bhojane nupalimpati;

“He is not stained by robes, nor by lodging, nor by food;

“Không bị nhiễm bởi y phục, chỗ nằm, thức ăn;

4024

Gotamo anappameyyo, muḷālapupphaṃ vimalaṃva;

Gotama, immeasurable, like an unstained lotus flower;

Gotama là vô lượng, như hoa sen trắng tinh khiết;

4025

Ambunā nekkhammaninno, tibhavābhinissaṭo.

Not clinging to water, inclined to renunciation, having emerged from the three existences.

Không bị nhiễm bởi nước, Ngài hướng về sự xuất ly, đã thoát khỏi ba cõi.

4026

1093.

4027

‘‘Satipaṭṭhānagīvo so, saddhāhattho mahāmuni;

“He, the Great Sage, has the neck of mindfulness, the hand of faith;

“Đại Mâu-ni ấy có cổ là Tứ Niệm Xứ, tay là tín;

4028

Paññāsīso mahāñāṇī, sadā carati nibbuto’’ti.

The head of wisdom, great knowledge, and always abides in Nibbāna.”

Đầu là trí tuệ, có đại trí, Ngài luôn an trú trong Niết Bàn.”

4029

… Mahākassapo thero….

… The Elder Mahākassapa….

… Trưởng lão Mahākassapa….

4030

Tatruddānaṃ –

Therein the summary:

Tổng kết ở đây –

4031

Cattālīsanipātamhi, mahākassapasavhayo;

In the Nipāta of forty, the one Elder named Mahākassapa

Trong Tứ Thập Tụng, vị có tên Mahākassapa;

4032

Ekova thero gāthāyo, cattāsīla duvepi cāti.

Has eighty-two verses.

Chỉ một vị trưởng lão, có bốn mươi hai bài kệ.

Table of Contents

18. Cattālīsanipāto

18. The Forties-Nipāta

18. Chương Bốn Mươi Kệ Ngôn

1. Mahākassapattheragāthā

1. The Verses of the Elder Mahākassapa

1. Kệ Ngôn của Trưởng lão Mahākassapa

Settings