Mahāvaṃsa

4840

Bāvīsatima pariccheda

Chapter Twenty-Two

Chương Hai Mươi Hai

4841

Gāmaṇikumāra suti

The Account of Prince Gāmaṇi

Câu chuyện về Hoàng tử Gāmaṇi

4842

1.

4843

Eḷāraṃ ghātayitvāna, rājā’hu duṭṭhagāmaṇi;

Having slain Eḷāra, King Duṭṭhagāmaṇi reigned;

Sau khi giết Eḷāra, Duṭṭhagāmaṇi đã trở thành vua;

4844

Tadattha dīpanatthāya, anupubbakathā ayaṃ.

this is a sequential story to illustrate that.

Đây là câu chuyện theo thứ tự để làm sáng tỏ điều đó.

4845

2.

4846

Devānaṃ piyatissassa, rañño dutiyabhātiko;

King Devānampiyatissa's second younger brother

Hoàng tử Mahānāga là em trai thứ hai của vua Devānaṃpiyatissa;

4847

Uparājā mahānāgo, nāmānu bhātuno piyo.

was the viceroy, Mahānāga by name, beloved by his brother.

Là người thân yêu của vua, là Uparājā (phó vương).

4848

3.

4849

Rañño devī saputtassa, bālā rajjābhikāmini;

The king's queen, with a son, was foolishly desirous of the kingdom;

Hoàng hậu của vua, có con, là người ngu si, tham vọng vương quyền;

4850

Uparājavadhatthāya, jātacittā nirantaraṃ.

she constantly harbored thoughts of killing the viceroy.

Liên tục nung nấu ý định giết Uparājā.

4851

4.

4852

Vāpiṃ taracchanāmaṃ sā, kārāpentassa pāhiṇi;

She sent^* to him while he was constructing the pond called Taraccha,

Khi ông ấy đang xây hồ Taracchana, bà đã gửi đến ông ấy;

4853

Ambaṃ visena yojetvā, ṭhapetvā ambamatthake.

having poisoned a mango and placed it on top of other mangoes.

Một quả xoài tẩm độc, đặt trên ngọn cây xoài.

4854

5.

4855

Tassā putto sahagato, uparājena bālako;

Her foolish son, who had accompanied the viceroy,

Con trai của bà, một đứa bé đi cùng Uparājā;

4856

Bhājane vivaṭeyeva, taṃ ambaṃ khādiyā’mari.

ate that mango as soon as the dishes were opened, and died.

Đã ăn quả xoài đó ngay khi mở hộp và đã chết.

4857

6.

4858

Uparājā tatoyeva, sadāra bala vāhano;

From that point, the viceroy, with his wife, army, and vehicles,

Uparājā từ đó, cùng với vợ con và quân đội;

4859

Rakkhihuṃ sakamattānaṃ, rohaṇā’bhimukho agā.

departed towards Rohaṇa to protect himself.

Để tự bảo vệ, đã đi về phía Rohaṇa.

4860

7.

4861

Yaṭṭhālaya vihārasmiṃ, mahesī tassa gabbhinī;

In the Yaṭṭhālaya Vihāra, his pregnant queen

Tại tu viện Yaṭṭhālaya, hoàng hậu của ông đang mang thai;

4862

Puttaṃ janesi so tassa, bhātu nāma makārayi.

gave birth to a son, and he named him Tissa.

Đã sinh một người con trai, ông đã đặt tên cho nó là Bhātu.

4863

8.

4864

Tato gantvā rohaṇaṃ so,

Then, having gone to Rohaṇa,

Sau đó, ông đã đi đến Rohaṇa;

4865

Issaro rohaṇe’khilo;

he became the ruler of all Rohaṇa;

Ông là người cai trị toàn bộ Rohaṇa;

4866

Mahā bhāgo mahā gāme,

this Khattiya, Mahānāga,

Vị Khattiya vĩ đại, có phước lớn, đã cai trị

4867

Rajjaṃ kāresi khattiyo.

ruled the kingdom in Mahāgāma.

Vương quốc ở Mahāgāma.

4868

9.

4869

Kāresi so nāgamahā-vihāraṃ sakanāmakaṃ;

He constructed the Mahāvihāra named after himself as Nāga Mahāvihāra;

Ông đã xây dựng Mahāvihāra Nāga mang tên mình;

4870

Uddhakandarakādī ca, pihāre kārayī bahū.

and also built many vihāras such as Uddhakandara.

Và nhiều tu viện khác như Uddhakandarakādi.

4871

10.

4872

Yaṭṭhālaya katisso so, tassa putto tadaccaye;

After him, his son Yaṭṭhālaya Tissa reigned;

Con trai của ông, Yaṭṭhālaya Tissa, sau đó;

4873

Hattheva rajjaṃ kāresi, tassa putto’bhayo tathā.

after him, his son Abhaya likewise.

Đã cai trị vương quốc, và sau đó là con trai của ông, Abhaya.

4874

11.

4875

Goṭṭhābhayasuto kāka-vaṇṇatissoti vissuho;

Goṭṭhābhaya's son, renowned as Kākaṇṇatissa,

Con trai của Goṭṭhābhaya, nổi tiếng là Kāka-vaṇṇatissa;

4876

Tadaccaye tattha rajjaṃ, so akāresi khattiyo.

reigned there after him, that Khattiya.

Sau đó, vị Khattiya đó đã cai trị vương quốc ở đó.

4877

12.

4878

Vihāradevi nāmā’si, mahesī tassa rājino;

Vihāradevī was the queen of that king;

Hoàng hậu của vị vua đó tên là Vihāradevī;

4879

Saddhassa saddhāsampannā, dhītā kalyāṇi rājino.

she was the daughter of the faithful and devout King Kalyāṇi.

Là con gái của vua Kalyāṇi, một người có đức tin và đầy lòng tin.

4880

13.

4881

Kalyāṇiyaṃ narindo hi, tisso nāmāsi khattiyo;

There was a Khattiya king named Tissa in Kalyāṇi;

Vị vua ở Kalyāṇi tên là Tissa, một vị Khattiya;

4882

Devisaññogajanita-ko potassa kaniṭṭhako.

he was the younger brother of a son born from the queen's connection.

Người em trai của vị vua đó, người đã gây ra sự kết hợp với hoàng hậu.

4883

14.

4884

Bhīto tato palāyitvā, ayyauttiya nāmako;

Ayyauttiya, having fled in fear from there,

Sợ hãi, ông ta đã bỏ trốn, người tên là Ayyauttiya;

4885

Aññattha vasi so deso, tena taṃ nāmako ahu.

resided elsewhere, and that place was named after him.

Ông ta đã sống ở một nơi khác, và nơi đó đã mang tên ông ta.

4886

15.

4887

Datvā rahassalekhaṃ so, bhikkhuvesadharaṃ naraṃ;

He sent a secret letter, carried by a man disguised as a bhikkhu;

Ông ta đã gửi một bức thư mật, một người đàn ông mặc y phục tỳ khưu;

4888

Pāhesi deviyā gantvā, rājadvāre ṭhito tuso.

he stood at the royal gate, dirty.

Đi đến hoàng hậu, ông ta đứng ở cổng cung điện.

4889

16.

4890

Rāja gehe arahatā, bhuñjamānena sabbadā;

Recognized by the elder who always partook of food at the royal palace as an Arahant,

Vị Trưởng lão, người luôn thọ thực trong cung điện của vua, được biết đến;

4891

Aññāyamāno therena, rañño gharamupāgami.

he went to the king's house.

Đã đi vào nhà vua mà không bị nghi ngờ bởi vị Trưởng lão.

4892

17.

4893

Therena saddhiṃ bhuñjitvā, rañño saha viniggame;

Having eaten with the elder, as the king was leaving,

Sau khi thọ thực cùng vị Trưởng lão, khi vua cùng đi ra;

4894

Pātesi bhūmiyaṃ lekhaṃ, pekkhamānāya deviyā.

he dropped the letter on the ground, while the queen was watching.

Ông ta đã đánh rơi bức thư xuống đất, khi hoàng hậu đang nhìn.

4895

18.

4896

Saddena tena rājānaṃ, nivattitvā vilokayaṃ;

At that sound, the king turned and looked;

Với tiếng động đó, vua quay lại nhìn;

4897

Ñatvāna lekhasandesaṃ, kuddho therassa dummati.

knowing the message of the letter, the foolish one was angry at the elder.

Biết được nội dung bức thư, vị vua ngu si đã nổi giận với vị Trưởng lão.

4898

19.

4899

Theraṃ taṃ purisaṃ tañca, mārāpetvāna kodhasā;

In his anger, he had that elder and that man killed;

Vì giận dữ, ông đã ra lệnh giết vị Trưởng lão và người đàn ông đó;

4900

Samuddasmiṃ khipāpesi, kujjhitvā tena devatā.

and thrown into the sea, whereupon the devatā were enraged.

Và ném họ xuống biển, các vị thần đã nổi giận vì điều đó.

4901

20.

4902

Samuddeno’ttharā pesuṃ, taṃ desaṃ sotubhūpati;

The sea engulfed that land, then the king of Sota

Đại dương đã tràn ngập vùng đất đó, vị vua đó;

4903

Attano dhītaraṃ yuddhaṃ, deviṃ nāma surupiniṃ.

wrote "King's Daughter" for his beautiful daughter, Devī by name, in battle.

Đã đưa con gái mình, một người đẹp tên là Devī, ra chiến trường.

4904

21.

4905

Likhitvā rājadhītāti, sovaṇṇakkhaliyā lahuṃ;

He quickly placed her in a golden casket with the inscription "King's Daughter",

Viết "Con gái của vua" lên một tấm vàng nhanh chóng;

4906

Nisīdāpiya tattheva, samuddasmiṃ vissajjayi.

and released her into the sea there.

Đặt cô ấy vào đó và thả xuống biển.

4907

22.

4908

Okkantaṃ taṃ tato laṃke-kākavaṇṇo mahīpati;

When she arrived, the king of Laṅkā, Kākaṇṇatissa,

Cô ấy đã trôi dạt đến Laṅkā, vua Kāka-vaṇṇa;

4909

Abhisecayi tenā’si, vihāropapadavhayā.

anointed her^*, and thus she was called Vihāradevī.

Đã tấn phong cô ấy, và vì thế cô ấy được gọi là Vihāradevī.

4910

23.

4911

Tissa mahāvihārañca, tathā cittalapabbataṃ;

And the Mahāvihāra of Tissa, and also Cittlapabbata,

Đại tu viện Tissa, và cả Cittala Pabbata;

4912

Gamitthavāliṃ kuṭāliṃ, vihāre evamādike.

Gamitthavāli, Kuṭāli, and other such vihāras,

Gamitthavāli, Kuṭāli, và các tu viện tương tự.

4913

24.

4914

Kāretvā supasannena, manasāratanattaye;

having built them with a very clear mind for the Triple Gem,

Sau khi xây dựng với tâm ý thanh tịnh đối với Tam Bảo;

4915

Upaṭṭhahi tadā saṅghaṃ, paccayehi catūhi so.

he supported the Saṅgha at that time with the four requisites.

Ông đã cúng dường Tăng đoàn với bốn vật dụng.

4916

25.

4917

Koṭipabbata nāmamhi, vihāre sīlavattimā;

At that time, in the vihāra named Koṭipabbata, there was a virtuous novice,

Tại tu viện tên Koṭipabbata, một vị Sa-di có giới hạnh;

4918

Tadā ahu sāmaṇero, nānāpuññakaro sadā.

always performing various meritorious deeds.

Lúc đó luôn làm nhiều công đức.

4919

26.

4920

Sukhenārohaṇatthāya, akāsa cetiyaṅgaṇe;

For easy ascent, he placed three stone slabs

Để dễ dàng leo lên, ông đã đặt ba phiến đá;

4921

Ṭhapesi tīṇi pāsāṇe, pāsāṇa phalakāni so.

in the cetiya courtyard.

Các phiến đá đó tại sân tháp.

4922

27.

4923

Adā pānīya dānañca, vattaṃ saṅghassa cā’kari;

He also gave alms of drinking water and performed duties for the Saṅgha;

Ông cũng đã cúng dường nước uống và làm các bổn phận cho Tăng đoàn;

4924

Sadā kilantakāyassa, tassā’bodho mahā ahu.

that great illness came upon him whose body was always exhausted.

Vì thân thể luôn mệt mỏi, ông đã mắc một căn bệnh nặng.

4925

28.

4926

Sivikāya kamānetvā, bhikkhavo katavedino;

The grateful bhikkhus, having brought him in a palanquin,

Các tỳ khưu, những người biết ơn, đã khiêng ông bằng cáng;

4927

Silāpassaya pariveṇe, tissārāme upaṭṭhahuṃ.

cared for him at Tissārāma, in the Silāpassaya monastery.

Và chăm sóc ông tại Tissārāma, trong khu nhà Silāpassaya.

4928

29.

4929

Sadā vihāradevīsā, rājagehe susaṅkhate;

Queen Vihāradevī, being restrained, always in the well-prepared royal palace,

Hoàng hậu Vihāradevī, luôn ở trong cung điện được trang hoàng lộng lẫy;

4930

Purebhattaṃ mahādānaṃ, datvā saṅghassa saññatā.

gave a great alms-giving to the Saṅgha before breakfast.

Trước bữa ăn, bà đã cúng dường đại thí cho Tăng đoàn, một cách tự chế.

4931

30.

4932

Pacchābhattaṃ gandhamālaṃ, bhesajjavasanāni ca;

After breakfast, she took perfumes, garlands, medicines, and robes,

Sau bữa ăn, bà mang hương hoa, thuốc men và y phục;

4933

Gāhayitvā gatā’rāmaṃ, sakkaroti yathārahaṃ.

went to the arama, and honored^* appropriately.

Đến tu viện và cúng dường một cách thích đáng.

4934

31.

4935

Tadā tatheva katvā sā, saṅghattherassa santike;

Having done so at that time, she sat near the Saṅghatthera;

Lúc đó, bà cũng làm như vậy, và đến chỗ vị Trưởng lão Tăng đoàn;

4936

Nisīdi dhammaṃ desento, thero taṃ idha mabravi.

the elder, teaching the Dhamma, said this to her:

Ngồi xuống khi vị Trưởng lão đang thuyết pháp, ngài đã nói với bà điều này.

4937

32.

4938

‘‘Mahāsampatti tumhehi, laddhā’yaṃ puññakammunā;

"This great prosperity has been obtained by you through meritorious deeds;

“Các vị đã đạt được sự giàu có lớn này nhờ nghiệp thiện;

4939

Appamādo’va kātabbo, puññakamme idānipi’’.

now also, heedfulness must be practiced in meritorious deeds."

Bây giờ cũng nên tinh tấn trong việc làm phước.”

4940

33.

4941

Evaṃ vutte tu sā āha, ‘‘kiṃ sampatti ayaṃ idha;

When this was said, she replied, "What kind of prosperity is this here?

Khi được nói như vậy, bà liền nói, “Sự giàu có này là gì ở đây;

4942

Yesaṃ no dārakā natthi, vañjhāsampatti tena no’’.

For us, who have no children, it is a barren prosperity."

Chúng tôi không có con, vì vậy đây là sự giàu có vô ích của chúng tôi.”

4943

34.

4944

Chaḷabhiñño mahāthero, puttalābhamavekkhiya;

The Mahāthera, possessing six supernormal powers, perceiving the gain of a son,

Vị Đại Trưởng lão có sáu thần thông, nhìn thấy sự có con;

4945

‘‘Gilānaṃ sāmaṇeraṃ taṃ, passadevī’’ti abravi.

said, "Go see that sick novice, Devī."

Đã nói, “Hoàng hậu, hãy thăm vị Sa-di đang bệnh đó.”

4946

35.

4947

Sā gantvā’sanna maraṇaṃ, sāmaṇeramavoca taṃ;

She went and said to that novice, who was close to death,

Bà đã đi và nói với vị Sa-di đang gần kề cái chết đó;

4948

‘‘Patthehi mama puttattaṃ, sampattī mahatī hi no’’.

"Wish to be my son, for our prosperity is great."

“Hãy ước nguyện làm con của tôi, vì chúng tôi có sự giàu có lớn.”

4949

36.

4950

Na icchatīti ñatvāna, tadatthaṃ mahatiṃ subhaṃ;

Knowing that he did not wish, she, with great wisdom,

Biết rằng ông không muốn, bà đã làm một lễ cúng hoa lớn và tốt lành cho mục đích đó;

4951

Pupphapūjaṃ kārayitvā, puna yāci sumedhasā.

made a flower offering for that purpose, and entreated him again.

Và lại khẩn cầu với trí tuệ.

4952

37.

4953

Evampa’nicchamānassa, atthāyu’pāyakovidā;

When he still did not wish, she, skilled in means for his benefit,

Ngay cả khi ông không muốn, bà, người khéo léo trong các phương tiện để đạt được mục đích;

4954

Nānā bhesajja vatthāni, saṅghe datvā’tha yācitaṃ.

gave various medicines and robes to the Saṅgha, then made her request.

Đã cúng dường nhiều loại thuốc và y phục cho Tăng đoàn và sau đó đã cầu xin.

4955

38.

4956

Patthesi so rājakulaṃ, sā taṃ ṭhānaṃ anekadhā;

He then wished for a royal rebirth, and she, having adorned that place in many ways,

Ông đã ước nguyện được sinh vào hoàng tộc, bà đã trang hoàng nơi đó bằng nhiều cách;

4957

Alaṅkaritvā vanditvā, yānamāruyha pakkami.

paid homage, got into her vehicle, and departed.

Sau khi đảnh lễ, bà lên xe và rời đi.

4958

39.

4959

Tato cuto sāmaṇero, gacchamānāya deviyā;

Then, the novice, having passed away, was conceived in the womb of the queen

Sau đó, vị Sa-di đã chết và tái sinh vào bụng của hoàng hậu;

4960

Tassā kucchimhi nibbatti, taṃ jāniya nivattisā.

as she was departing; knowing this, she returned.

Khi bà đang đi, bà biết điều đó và quay trở lại.

4961

40.

4962

Rañño taṃ sāsanaṃ datvā, raññā saha punā’gamā;

Having given that message to the king, she returned with the king;

Sau khi báo tin cho vua, bà lại đi cùng vua;

4963

Sarīrakiccaṃ kāretvā, sāmaṇerassu’bhopite.

they both performed the novice's funeral rites.

Cả hai đã làm lễ tang cho vị Sa-di.

4964

41.

4965

Tasmiṃyeva pariveṇe, vasantā santamānasā;

Residing in that very monastery with peaceful minds,

Sống trong cùng khu nhà đó, với tâm trí an tịnh;

4966

Mahādānaṃ pavattesuṃ, bhikkhusaṅghassa sabbadā.

they always offered great alms to the community of bhikkhus.

Họ đã luôn cúng dường đại thí cho Tăng đoàn.

4967

42.

4968

Tasse’vaṃ dohaḷo āhi, mahā puññāya mātuyā;

For that mother of great merit, such a longing arose:

Hoàng hậu, người có nhiều công đức, đã có một cơn thèm lạ như thế này;

4969

‘‘Usabhamattaṃ madhugaṇḍaṃ, katvā ussīsake sayaṃ.

"Having made a honey-comb the size of a bull, placed at my pillow,

“Một tảng mật ong lớn bằng con bò đực, tự mình đặt dưới gối.

4970

43.

4971

Vāmetarena passena, nipannāsayane subhe;

lying on my left side on a beautiful bed,

Nằm nghiêng về phía bên trái trên chiếc giường đẹp;

4972

Dvādasannaṃ sahassānaṃ, bhikkhūnaṃ dinnasesakaṃ.

the remainder of the honey given to twelve thousand bhikkhus,

Phần mật ong còn lại sau khi cúng dường cho mười hai ngàn tỳ khưu.

4973

44.

4974

Madhuṃ bhuñjitukāmā’si, atha eḷāra rājino;

I wish to eat the honey, and also to drink the water

Muốn ăn mật ong, và sau đó là thanh kiếm đã chặt đầu;

4975

Yodhāna maggayodhassa, sīsacchinnāsidevanaṃ.

washed from the severed head of the chief warrior of King Eḷāra,

Của người lính giỏi nhất trong số các chiến binh của vua Eḷāra.

4976

45.

4977

Tasseva sīse ṭhatvāna, pātuñceva akāmayi;

while standing on his head."

Muốn đặt nó lên đầu ông ta và uống máu.”

4978

Anurādha purasseva, uppalakkhettato pana.

Near Anurādhapura, from a field of lotuses, however.

Từ cánh đồng hoa sen, phía trước thành Anurādhapura.

4979

46.

46.

46.

4980

Ānītuppalamālañca, amilā taṃ pilandhituṃ;

And a garland of lotuses was brought, unfaded for her to wear.

Và một vòng hoa sen được mang đến, không héo để nàng đeo.

4981

Taṃ devī rājino āha, nemitte pucchi bhūpati.

The queen told that to the king, and the king questioned the soothsayers.

Hoàng hậu nói điều đó với nhà vua, và nhà vua hỏi các nhà tiên tri.

4982

47.

47.

47.

4983

Taṃ sutvā āhu nemittā, ‘‘deviputto nighātiya;

Having heard that, the soothsayers said, "The queen's son, having slain

Nghe vậy, các nhà tiên tri nói rằng: “Con trai của hoàng hậu sẽ tiêu diệt

4984

Damiḷe katve’karajjaṃ, sāsanaṃ jotayissati’’.

the Damiḷas and established a sole sovereignty, will illuminate the Sāsana."

người Damiḷa, thiết lập một vương quốc duy nhất, và làm hưng thịnh giáo pháp.”

4985

48.

48.

48.

4986

Edisaṃ madhugaṇḍaṃ so, dasseti tassa īdisiṃ;

"He will display such a honeycomb, and the king will grant such

“Vua sẽ ban cho chàng trai này một tổ ong như vậy,

4987

Sampattiṃ deti rājā’’ti, ghosāpesi mahīpati.

a prosperity to him," proclaimed the king.

và ban cho chàng một tài sản như vậy,” nhà vua đã ra lệnh công bố.

4988

49.

49.

49.

4989

Goṭṭhasamuddavelante, madhupuṇṇaṃ nikujjitaṃ;

A man in the countryside informed the king that a boat filled with honey

Một người đàn ông trong nước đã báo với nhà vua rằng một con thuyền đầy mật ong

4990

Nāvaṃ ñatvāna ācikkhi, rañño janapade naro.

was seen cast ashore at the Goṭṭhasamudda beach.

đã bị lật úp ở bờ biển Goṭṭhasamudda.

4991

50.

50.

50.

4992

Rājā deviṃ tahiṃ netvā, maṇḍapamhi susaṅkhate;

The king took the queen there, to a well-prepared pavilion,

Nhà vua đưa hoàng hậu đến đó, và trong một gian lều được chuẩn bị kỹ lưỡng,

4993

Yathicchithaṃ tāya madhuṃ, paribhogamakārayi.

and allowed her to partake of the honey as she desired.

cho phép nàng thưởng thức mật ong theo ý muốn.

4994

51.

51.

51.

4995

Itare dohaḷe tassā, sampādetuṃ mahīpati;

To fulfill her other longings, the king

Để thỏa mãn những khao khát khác của nàng, nhà vua

4996

Veḷusumana nāmaṃ taṃ, yodhaṃ tattha niyojayi.

appointed a warrior named Veḷusumana there.

đã cử chiến binh tên Veḷusumana đến đó.

4997

52.

52.

52.

4998

So’nurādhapuraṃ gantvā, rañño maṅgalavājino;

He went to Anurādhapura and befriended the keeper of the king's auspicious elephant,

Người ấy đến Anurādhapura, kết bạn với người chăn ngựa

4999

Gopakena akā mettiṃ, tassa kiccañca sabbadā.

and always assisted him in his duties.

của con ngựa tốt của nhà vua, và luôn giúp đỡ công việc của hắn.

5000

53.

53.

53.

5001

Tassa vissattha taṃ ñatvā, pātova uppalāna’siṃ;

Knowing him to be trustworthy, early in the morning, he placed the sword of lotuses

Biết hắn đã tin tưởng mình, vào buổi sáng, người ấy đặt thanh kiếm hoa sen

5002

Kadambanadiyā tīre, ṭhapetvāna asaṅkito.

on the bank of the Kadambā river without hesitation.

bên bờ sông Kadamba mà không chút nghi ngờ.

5003

54.

54.

54.

5004

Assaṃ netvā tamāruyha, gaṇhitvāna uppalāna’siṃ;

He led the horse, mounted it, took the sword of lotuses,

Dẫn con ngựa đến, người ấy cưỡi lên, cầm thanh kiếm hoa sen,

5005

Nivedayitvāna attānaṃ, assavegena pakkami.

announced himself, and departed at horse's speed.

tự xưng danh tính, rồi phóng ngựa đi.

5006

55.

55.

55.

5007

Sutvā rājā gahetuṃ taṃ, mahā yodhānapesayi;

Hearing this, the king sent great warriors to seize him;

Nghe vậy, nhà vua cử các chiến binh vĩ đại đi bắt người ấy;

5008

Dutiyaṃ sammathaṃ assaṃ, āruyha sonudhāpitaṃ.

he was pursued by another well-trained horse.

người ấy cưỡi một con ngựa thứ hai được huấn luyện kỹ lưỡng và bị đuổi theo.

5009

56.

56.

56.

5010

So gumbanissito assa-piṭṭheyeva nisīdiya;

He sat on the horse's back, hidden in a thicket,

Người ấy ẩn nấp trong bụi rậm, ngồi trên lưng ngựa,

5011

Entassa piṭṭhito tassa, ubbayhā’siṃ pasārayi.

and as the pursuer approached, he brandished the sword from behind.

và vung kiếm ra sau lưng người đang đến.

5012

57.

57.

57.

5013

Assavegenayantassa, sīsaṃ chijja ubhohaye;

As the pursuer rode swiftly, his head was severed in two;

Khi người kia đang lao đến với tốc độ của ngựa, đầu của hắn bị chặt làm đôi;

5014

Sīsañcā’dāya sāyaṃ so, mahāgāmamupāgami.

carrying the head, he arrived at Mahāgāma in the evening.

người ấy lấy đầu và vào buổi tối đến Mahāgāma.

5015

58.

58.

58.

5016

Dohaḷe te ca sā devī, paribhuñji yathāruci;

That queen enjoyed those longings as she pleased;

Hoàng hậu đã thưởng thức những khao khát đó theo ý muốn;

5017

Rājā yodhassa sakkāraṃ, kārāpesi yathārahaṃ.

the king had fitting honors bestowed upon the warrior.

nhà vua đã ban thưởng xứng đáng cho chiến binh.

5018

59.

59.

59.

5019

Sā devī samaye dhaññaṃ, janayī puttamuttamaṃ;

At the proper time, the queen gave birth to an excellent son;

Đến lúc, hoàng hậu sinh một người con trai xuất chúng;

5020

Mahārājakule tasmiṃ, ānando ca mahā ahu.

there was great joy in that royal family.

trong hoàng tộc vĩ đại đó, có một niềm vui lớn.

5021

60.

60.

60.

5022

Tassa puññānubhāvena, tadaheva upāgamuṃ;

By the power of his merit, just then, from various directions,

Nhờ phước báu của người ấy, ngay lúc đó, bảy con thuyền

5023

Nānāratanasampuṇṇā, sattanāvā tato tato.

seven ships full of various treasures arrived.

đầy đủ các loại châu báu đã đến từ khắp nơi.

5024

61.

61.

61.

5025

Tasseva puññatejena, chaddantakulato karī;

By the power of his merit and glory, an elephant from the Chaddanta lineage

Cũng nhờ uy lực phước báu của người ấy, một con voi từ dòng Chaddanta

5026

Hatthicchāpaṃ āharitvā, ṭhapetvā idha pakkami.

brought an elephant calf, placed it here, and departed.

đã mang một con voi con đến, đặt nó ở đây rồi bỏ đi.

5027

62.

62.

62.

5028

Taṃ titthasaratīramhi, disvā gumbantare ṭhitaṃ;

A fisherman named Kaṇḍula saw it standing among the bushes on the bank of the Tittha lake

Một người đánh cá tên Kaṇḍula, nhìn thấy nó ẩn trong bụi rậm bên bờ hồ Titthasara,

5029

Kaṇḍulavho bālisiko, rañño ācikkhi tāvade.

and immediately reported it to the king.

ngay lập tức báo cho nhà vua.

5030

63.

63.

63.

5031

Pesetvā’cariye rājā, tamāṇāpiya posayi;

The king sent experts, had it brought, and reared it;

Nhà vua cử các huấn luyện viên đến, cho người ấy mang nó về và nuôi dưỡng;

5032

Kaṇḍulo iti ñāyittha, diṭṭhattā kaṇḍulena so.

it became known as Kaṇḍula because it was seen by Kaṇḍula.

nó được gọi là Kaṇḍula vì được Kaṇḍula nhìn thấy.

5033

64.

64.

64.

5034

‘‘Suvaṇṇabhājanādīnaṃ, puṇṇā nāvā idhāgatā’’;

"Ships full of golden vessels and other things have arrived here,"

“Những con thuyền đầy ắp các vật dụng bằng vàng đã đến đây,”

5035

Iti rañño nivedasuṃ, rājā tānā’harāpayi.

they reported to the king, and the king had them brought.

họ báo cho nhà vua, và nhà vua đã cho mang chúng về.

5036

65.

65.

65.

5037

Puttassa nāmakaraṇe, maṅgalamhi mahīpati;

At the auspicious naming ceremony of his son, the king

Trong lễ đặt tên cho con trai, nhà vua

5038

Dvādasa sahassasaṅkhaṃ, bhikkhusaṅghaṃ nimantiya.

invited the Saṅgha, numbering twelve thousand bhikkhus.

đã mời một Tăng đoàn gồm mười hai ngàn vị Tỳ-khưu.

5039

66.

66.

66.

5040

Evaṃ cintesi ‘‘yadime, putto laṃkātale’khile;

He thought, "If this son of mine, throughout the entire island of Laṅkā,

Người ấy suy nghĩ: “Nếu con trai ta sẽ nắm quyền cai trị

5041

Rajjaṃ gahetvā sambuddha-sāsanaṃ jotayissati.

takes sovereignty and illuminates the Buddha's Sāsana,

toàn bộ vùng đất Laṅkā và làm hưng thịnh giáo pháp của Đức Phật Toàn Giác,

5042

67.

67.

67.

5043

Aṭṭhuttarasahassañca, bhikkhavo pavisantu ca;

then one thousand and eight bhikkhus should enter,

thì một ngàn lẻ tám vị Tỳ-khưu hãy bước vào,

5044

Sabbe te uddhapattañca, cīvaraṃ pārapantu ca.

and all of them should extend their alms-bowls and robes.

và tất cả họ hãy mang bát và y.

5045

68.

68.

68.

5046

Paṭhamaṃ dakkhiṇaṃ pādaṃ, ummāranto ṭhapentu ca;

They should first place their right foot across the threshold,

Họ hãy đặt chân phải đầu tiên qua ngưỡng cửa,

5047

Ekacchattayutaṃ dhamma-karaṇaṃ nīharantu ca.

and carry out a Dhamma-recitation under a single canopy.

và mang ra một cây dù cùng một pháp khí.”

5048

69.

69.

69.

5049

Gotamo nāma thero ca, patiggaṇhātu puttakaṃ;

And the elder named Gotama should receive my son,

Vị Trưởng lão tên Gotama hãy đón đứa trẻ,

5050

So ca saraṇasikkhā yo, detu’’ sabbaṃ tathā ahu.

and he should administer the refuges and precepts." Everything happened as he wished.

và người ấy hãy ban Tam quy và Ngũ giới.” Tất cả đều xảy ra như vậy.

5051

70.

70.

70.

5052

Sabbaṃ nimittaṃ disvāna, tuṭṭhacitto mahīpati;

Seeing all the signs, the king, delighted in mind,

Nhìn thấy tất cả điềm lành, nhà vua vui mừng,

5053

Datvā saṅghassa pāyāsaṃ, nāmaṃ puttassa kārayi.

offered rice gruel to the Saṅgha and named his son.

cúng dường sữa gạo cho Tăng đoàn, và đặt tên cho con trai.

5054

71.

71.

71.

5055

Mahāgāme nāyakattaṃ, pitunāmañca ekato;

Combining the leadership of Mahāgāma and his father's name,

Người ấy kết hợp tên của cha và quyền lãnh đạo Mahāgāma,

5056

Ubho katvāna ekajjhaṃ, gāmaṇiabhayo iti.

he was called Gāmaṇi Abhaya.

tạo thành tên Gāmaṇi Abhaya.

5057

72.

72.

72.

5058

Mahāgāmaṃ pavisitvā, navame divase tato;

Having entered Mahāgāma, on the ninth day thereafter,

Sau đó, vào ngày thứ chín sau khi vào Mahāgāma,

5059

Saṅgamaṃ deviyā kāsi, tena gabbhamagaṇhi sā.

he met with the queen, and she conceived.

người ấy đã kết hợp với hoàng hậu, và nàng đã mang thai.

5060

73.

73.

73.

5061

Kāle jātaṃ sutaṃ rājā, tissanāmaṃ akārayi;

When the son was born at the proper time, the king named him Tissa;

Đến lúc, nhà vua đặt tên cho con trai là Tissa;

5062

Mahatā parihārena, ubhato vaḍḍhiṃsu dārakā.

the two boys grew up with great care.

hai đứa trẻ lớn lên với sự chăm sóc chu đáo.

5063

74.

74.

74.

5064

Sitthappavesamaṅgala-kāle dvinnampi sādaro;

At the auspicious first rice-feeding ceremony for both,

Trong lễ mừng ăn cơm lần đầu của cả hai,

5065

Bhikkhusatānaṃ pañcanaṃ, dāpayitvāna pāyasaṃ.

the king respectfully offered rice gruel to five hundred bhikkhus.

nhà vua đã cung cấp sữa gạo cho năm trăm vị Tỳ-khưu.

5066

75.

75.

75.

5067

Tehi upaḍḍhe bhuttamhi, gahetvā thokathokakaṃ;

When half of it was consumed by them, the king, with the queen,

Khi một nửa số đó đã được ăn, nhà vua cùng hoàng hậu

5068

Sovaṇṇasarakene’saṃ, deviyā saha bhūpati.

took a little at a time with a golden spoon,

lấy một ít từ mỗi phần bằng một cái muỗng vàng.

5069

76.

76.

76.

5070

‘‘Sambuddhasāsanaṃ tumhe, yadi chaḍḍetha puttakā;

and gave it to them, saying, "Sons, if you abandon the Buddha's Sāsana,

Người ấy nói: “Hỡi các con, nếu các con từ bỏ giáo pháp của Đức Phật Toàn Giác,

5071

Mā jīratu kucchigataṃ, idaṃ vo’’ti apāpayi.

may this food, having entered your stomachs, not be digested!"

thì thức ăn này trong bụng các con đừng tiêu hóa.”

5072

77.

77.

77.

5073

Viññāya bhāsitatthaṃ te, ubho rājakumārakā;

Understanding the meaning of his words, both royal princes

Hiểu ý nghĩa của lời nói, hai hoàng tử

5074

Pāyāsaṃ taṃ abhuñjiṃsu, tuṭṭhacittā’mataṃ viya.

ate that rice gruel, delighted in mind, as if it were ambrosia.

đã ăn sữa gạo đó với tâm hoan hỷ như cam lồ.

5075

78.

78.

78.

5076

Dasa dvādasavassesu, tesu vīmaṃsanatthiko;

When they were ten or twelve years old, wishing to test them,

Khi họ được mười hoặc mười hai tuổi, nhà vua muốn thử lòng họ,

5077

Tatheva bhikkhū bhojetvā, tesaṃ ucchiṭṭhamodanaṃ.

he likewise fed bhikkhus, and the leftovers from their meal,

cũng đã cúng dường thức ăn cho các Tỳ-khưu, và lấy phần cơm thừa của họ.

5078

79.

79.

79.

5079

Gāhayitvā taṭṭakena, ṭhapāpetvā tadantike;

he had collected in a basket and placed near them,

Người ấy cho đặt cơm thừa vào một cái khay gần họ;

5080

Tibhāgaṃ kārayitvāna, idha māha mahīpati.

and dividing it into three portions, the king said this:

chia làm ba phần, nhà vua nói với họ:

5081

80.

80.

80.

5082

‘‘Kuladevatānaṃ no tātā, bhikkhūnaṃ vimukhā mayaṃ;

"Sons, thinking 'we shall not be averse to the bhikkhus, our family deities,'

“Hỡi các con, hãy ăn phần này với ý nghĩ: ‘Chúng ta sẽ không quay lưng

5083

Na hessāmā’’ti cintetvā, bhāgaṃ bhuñjathi’manti ca.

eat this portion."

lại với các Tỳ-khưu, những vị thần bảo hộ của gia đình chúng ta.’”

5084

81.

81.

81.

5085

‘‘Dve bhātaro mayaṃ niccaṃ, aññamaññamadūbhakā;

"Thinking 'we two brothers shall always be harmless to each other,'

“Hãy ăn phần này với ý nghĩ: ‘Chúng ta, hai anh em, sẽ luôn

5086

Bhavissāmā’’ti cintetvā, bhāgaṃ bhuñjithi’manti ca.

eat this portion."

không bao giờ làm hại lẫn nhau.’”

5087

82.

82.

82.

5088

Amataṃ viya bhuñjiṃsu, te dve bhāge ubhopi ca;

Both of them ate those two portions as if they were ambrosia.

Cả hai đều ăn hai phần đó như cam lồ.

5089

‘‘Na yujjhissāma damiḷehi’’, iti bhuñjathi’maṃ iti.

"Thinking 'we shall not fight with the Damiḷas,' eat this one."

“Hãy ăn phần này với ý nghĩ: ‘Chúng ta sẽ không chiến đấu với người Damiḷa.’”

5090

83.

83.

83.

5091

Evaṃ vuttetu tisso so, pāṇinā khipi bhojanaṃ;

When this was said, Tissa threw away the food with his hand;

Khi được nói như vậy, Tissa đã ném thức ăn bằng tay;

5092

Gāmaṇibhattapiṇḍaṃ tu, khipitvā sayanaṃ gato.

Gāmaṇi, however, having thrown away his portion, went to bed.

còn Gāmaṇi thì ném nắm cơm đi rồi lên giường ngủ.

5093

84.

84.

84.

5094

Saṃkucitvā hatthapādaṃ, nipajji sayena sayaṃ;

He lay down on the bed, contracting his hands and feet himself;

Người ấy co tay chân lại, tự mình nằm trên giường;

5095

Devī gantvā tosayantī, gāmaṇiṃ etadabravi.

the queen went and, coaxing Gāmaṇi, said this:

Hoàng hậu đến an ủi, nói với Gāmaṇi:

5096

85.

85.

85.

5097

Pasāritaṅgo sayane, kiṃ nasesi sukhaṃ suta;

"Why do you not sleep comfortably, son, with limbs outstretched on the bed?"

“Con trai, sao con không duỗi chân tay nằm thoải mái trên giường?”

5098

‘‘Gaṅgāpāramhi damīḷā, ito goṭṭhamahodadhi.

"There are Damiḷas on the other side of the Gaṅgā, and the great Goṭṭha ocean on this side.

Người ấy nói: “Người Damiḷa ở bên kia sông Gaṅgā, và từ đây đến đại dương Goṭṭha.

5099

86.

86.

86.

5100

Kathaṃ pasāritaṅgo’haṃ, nipajjāmī’ti so bravi;

How can I lie with limbs outstretched?" he said.

Làm sao con có thể duỗi chân tay mà nằm được?”

5101

Sutvāna tassādhippāyaṃ, tuṇhī āsi mahīpati.

Hearing his intention, the king remained silent.

Nghe ý định của người ấy, nhà vua im lặng.

5102

87.

87.

87.

5103

So kamenā’bhivaḍḍhanto, ahu soḷasavassiko;

He gradually grew, and when he was sixteen years old,

Người ấy dần lớn lên, được mười sáu tuổi;

5104

Puññavā yasavā dhīmā, tejo balaparakkamo.

he was meritorious, glorious, wise, spirited, strong, and valiant.

là người có phước, có uy tín, thông minh, đầy năng lực và dũng mãnh.

5105

88.

88.

88.

5106

Calācalāyaṃ gatiyañhi pāṇino,

Since living beings, in their ever-changing course,

Sự vận hành của chúng sanh vốn bất định và thay đổi,

5107

Upenti puññena yathāruciṃ gatiṃ;

attain the destinations they desire through merit;

nhưng nhờ phước báu, họ đạt được những gì mình mong muốn.

5108

Itīti mantetvā satataṃ mahādaro,

therefore, one should always diligently contemplate

Vì vậy, hãy luôn suy nghĩ như thế và hết lòng

5109

Bhaveyya puññapacayamhi buddhimāti.

and be intelligent in accumulating merit.

tích lũy phước báu, hỡi người trí tuệ!

5110

Sujanappasādasaṃvegatthāya kate mahāvaṃse

In the Mahāvaṃsa, composed for the joy and spiritual urgency of good people,

Trong bộ Mahāvaṃsa được biên soạn để mang lại niềm hoan hỷ và sự xúc động cho người thiện tín,

5111

Gāmaṇikumārasūti nāma

is the chapter called

Chương hai mươi hai

5112

Bāvīsatimo paricchedo.

The Birth of Prince Gāmaṇi,

có tên là Sự ra đời của Hoàng tử Gāmaṇi.