Table of Contents

⮲

Mahāvaṃsa

Edit
3

Pathamapariccheda

Chapter One

Chương Thứ Nhất

4
Mahiyaṅgaṇāgamanaṃ
The Visit to Mahiyangana
Đức Phật Đến Mahiyangana
5
1.
1.
1.
6
Namassitvāna sambuddhaṃ, susuddhaṃ suddhavaṃsajaṃ;
Having paid homage to the Perfectly Enlightened One, who is utterly pure, born of a pure lineage;
Sau khi đảnh lễ Đức Toàn Giác, bậc thanh tịnh hoàn toàn, sinh ra trong dòng dõi thanh tịnh;
7
Mahāvaṃsaṃ pavakkhāmi, nānānūnādhikārikaṃ.
I shall relate the Mahāvaṃsa, which is not too little nor too much.
Tôi sẽ trình bày Đại Sử Biên Niên, không thiếu sót cũng không dư thừa.
8
2.
2.
2.
9
Porāṇehi kato’peso, ativitthārito kvaci;
Though compiled by the ancients, it is sometimes overly elaborate;
Mặc dù được biên soạn bởi các bậc cổ nhân, đôi khi quá dài;
10
Atīva kvaci saṃkhitto, anekapunaruttako.
and sometimes too concise, with many repetitions.
Đôi khi lại quá vắn tắt, và lặp đi lặp lại nhiều lần.
11
3.
3.
3.
12
Vajjitaṃ tehi dosehi, sukhaggahaṇadhāraṇaṃ;
Freed from these flaws, it is easy to grasp and remember;
Đoạn này đã tránh những lỗi đó, dễ hiểu và dễ ghi nhớ;
13
Pasādasaṃvegakaraṃ, sutito ca upāgataṃ.
inspiring faith and urgency, and based on what has been heard.
Gây khởi niềm tịnh tín và sự xúc động, và đến từ (các bản) kinh điển.
14
4.
4.
4.
15
Pasādajanake ṭhāne, tathā saṃvegakārake;
In places that generate faith, and likewise that cause urgency;
Tại những nơi gây khởi niềm tịnh tín, cũng như những nơi gây xúc động;
16
Janayanto pasādañca, saṃvegañca suṇātha taṃ.
generating faith and urgency, listen to it.
Xin hãy lắng nghe điều đó, điều gây khởi niềm tịnh tín và sự xúc động.
17
5.
5.
5.
18
Dīpaṅkarañhi sambuddhaṃ, passitvā no jino purā;
Indeed, our Victorious One, having seen the Perfectly Enlightened Dīpaṅkara long ago;
Trước đây, Đức Chiến Thắng của chúng ta, sau khi thấy Đức Toàn Giác Dīpaṅkara;
19
Lokaṃ dukkhā pamocetuṃ, bodhāya paṇidhiṃ akā.
made a resolution for enlightenment, to free the world from suffering.
Đã phát nguyện thành tựu giác ngộ để giải thoát chúng sinh khỏi khổ đau.
20
6.
6.
6.
21
Tato tañceva sambuddhaṃ, koṇḍaññaṃ maṅgalaṃ muniṃ;
Thereafter, that very Perfectly Enlightened One, Koṇḍañña, the sage Maṅgala;
Sau đó, Ngài đã gặp Đức Toàn Giác ấy, Đức Muni Koṇḍañña, Maṅgala;
22
Sumanaṃ revataṃ buddhaṃ, sobhitañca mahāmuniṃ.
Sumana, the Buddha Revata, and the great sage Sobhita.
Đức Phật Sumana, Revata, và Đức Đại Muni Sobhita.
23
7.
7.
7.
24
Anomadassiṃ sambuddhaṃ, padumaṃ nāradaṃ jinaṃ;
The Perfectly Enlightened Anomadassī, Paduma, the Victor Nārada;
Đức Toàn Giác Anomadassī, Đức Chiến Thắng Paduma, Nārada;
25
Padumuttarasambuddhaṃ, sumedhañca tathāgataṃ.
the Perfectly Enlightened Padumuttara, and the Tathāgata Sumedha.
Đức Toàn Giác Padumuttara, và Đức Tathāgata Sumedha.
26
8.
8.
8.
27
Sujātaṃ piyadassiñca, atthadassiñca nāyakaṃ;
Sujāta and Piyadassī, and the leader Atthadassī;
Sujāta, Piyadassī, và Đức Đạo Sư Atthadassī;
28
Dhammadassiñca siddhatthaṃ, tissaṃ phussajinaṃ tathā.
Dhammadassī and Siddhattha, and likewise the Victor Tissa and Phussa.
Dhammadassī, Siddhattha, Tissa, và Đức Chiến Thắng Phussa.
29
9.
9.
9.
30
Vipassiṃ sikhīsambuddhaṃ, sambuddhaṃ vessabhuṃ vibhuṃ;
Vipassī, the Perfectly Enlightened Sikhī, the mighty Perfectly Enlightened Vessabhū;
Vipassī, Đức Toàn Giác Sikhī, Đức Toàn Giác Vessabhū bậc Toàn Năng;
31
Kakusandhañca sambuddhaṃ, koṇāgamanameva ca.
and the Perfectly Enlightened Kakusandha, and Koṇāgamana.
Và Đức Toàn Giác Kakusandha, cũng như Koṇāgamana.
32
10.
10.
10.
33
Kassapaṃ sugatañca’me, sambuddhe catuvīsati;
And Kassapa, these twenty-four Sugatas, Perfectly Enlightened Ones;
Và Đức Sugata Kassapa, sau khi phụng sự hai mươi bốn vị Toàn Giác này;
34
Ārādhetvā mahāvīro, tehi bodhāya byākato.
the Great Hero worshipped them, and was declared for enlightenment by them.
Đức Đại Hùng đã được các Ngài thọ ký sẽ thành tựu giác ngộ.
35
11.
11.
11.
36
Puretvā pāramī sabbā, patvā sambodhimuttamaṃ;
Having fulfilled all pāramīs, having attained the supreme Perfect Enlightenment;
Sau khi hoàn thành tất cả các pāramī, đạt đến sự giác ngộ tối thượng;
37
Uttamo gotamo buddho, satte dukkhā pamocayi.
the supreme Buddha Gotama, liberated beings from suffering.
Đức Phật Gotama tối thượng đã giải thoát chúng sinh khỏi khổ đau.
38
12.
12.
12.
39
Magadhesu ruvelāyaṃ, bodhimūle mahāmuni;
In Magadha, at Ruvelā, beneath the Bodhi tree, the Great Sage;
Tại Ruvelā ở Magadha, dưới cội Bồ-đề, Đức Đại Muni;
40
Visākhapuṇṇamāyaṃ so, patto sambodhimuttamaṃ.
on the full moon day of Vesākha, attained that supreme Perfect Enlightenment.
Vào ngày trăng tròn tháng Visākha, Ngài đã đạt đến sự giác ngộ tối thượng.
41
13.
13.
13.
42
Sattāhāni tahiṃ satta, so vimuttisukhaṃ paraṃ;
For seven periods of seven days, he resided there, experiencing the supreme bliss of liberation;
Tại đó, trong bảy tuần, Ngài đã an trú, cảm nhận niềm an lạc giải thoát tối thượng;
43
Vindantaṃ madhurattañca, dassayanto vasī vasi.
displaying its sweetness, the Master dwelt.
Và Ngài đã an trú, thể hiện sự ngọt ngào của nó.
44
14.
14.
14.
45
Tato bārāṇasiṃ gantvā, dhammacakkaṃ pagattayi;
Then going to Bārāṇasī, he set in motion the Wheel of Dhamma;
Sau đó, Ngài đến Bārāṇasī, và chuyển Pháp luân;
46
Tattha vassa vasanto’va, saṭṭhiṃ arahataṃ akā.
residing there for a vassa, he made sixty Arahants.
An cư mùa mưa tại đó, Ngài đã tạo ra sáu mươi vị A-la-hán.
47
15.
15.
15.
48
Te dhammadesanatthāya, vissajjetvāna bhikkhavo;
Having sent forth those bhikkhus to preach the Dhamma;
Sau khi phái các Tỳ-kheo đó đi để thuyết giảng Dhamma;
49
Vinetvā ca tato tiṃsa-sahā ye bhaddavaggiye.
and thereafter having disciplined those thirty Bhaddavaggiya companions.
Và sau khi giáo hóa ba mươi vị Bhaddavaggīya.
50
16.
16.
16.
51
Sahassajaṭile nātho, vinetuṃ kassapādike;
The Lord, to discipline Kassapa and the other thousand Jaṭilas;
Đức Đạo Sư đã giáo hóa một ngàn vị ẩn sĩ tóc bện (jaṭila), đứng đầu là Kassapa;
52
Hemante uruvelāyaṃ, vasite paripācayaṃ.
in the cold season, he ripened them, residing at Uruvelā.
Vào mùa đông, Ngài đã ở tại Uruvelā để làm cho họ trưởng thành.
53
17.
17.
17.
54
Uruvelakassapassa, mahāyaññe upaṭṭhite;
When the great sacrifice of Uruvelakassapa was at hand;
Khi đại lễ của Uruvelakassapa đang diễn ra;
55
Tassa’ttano nāgamane, icchācāraṃ vijāniya.
knowing his own intention not to attend.
Ngài đã biết được ý muốn của ông ấy về việc Ngài không đến.
56
18.
18.
18.
57
Uttarakuruto bhikkhaṃ, āharitvā rimaddano;
The destroyer of enemies, having brought alms from Uttarākuru;
Sau khi thọ thực từ Uttarakuru, Đức Phật, bậc tiêu diệt kẻ thù;
58
Anotattadahe bhutvā, sāyanhasamaye sayaṃ.
and eaten at Lake Anotatta, in the evening, by himself.
Sau khi dùng bữa tại hồ Anotatta, vào buổi chiều, chính Ngài.
59
19.
19.
19.
60
Bodhito navame māse, phussapuṇṇamiyaṃ jino;
In the ninth month from his enlightenment, on the full moon day of Phussa, the Victorious One;
Vào ngày trăng tròn tháng Phussa, chín tháng sau khi giác ngộ, Đức Chiến Thắng;
61
Laṅkādīpaṃ visodhetuṃ, laṅkādīpamupāgami.
to purify the island of Laṅkā, arrived at the island of Laṅkā.
Đã đến đảo Laṅkā để thanh tịnh đảo Laṅkā.
62
20.
20.
20.
63
Sāsanujjotanaṃ ṭhānaṃ, laṃkā ñātā jinena hi;
Laṅkā was known to the Victorious One as a place for the flourishing of the Dispensation;
Đảo Laṅkā đã được Đức Chiến Thắng biết đến là nơi làm rạng rỡ giáo pháp;
64
Yakkhapuṇṇāya laṅkāya, yakkhā nibbā siyāti ca.
and that the yakkhas on the yakkhī-filled Laṅkā should be banished.
Và rằng các Yakkha trên đảo Laṅkā đầy Yakkha sẽ bị tiêu diệt.
65
21.
21.
21.
66
Ñātova laṅkāmajjhamhi, gaṅgābhīre manorame;
Knowing that in the middle of Laṅkā, by the delightful bank of the Gaṅgā;
Đức Phật biết rằng ở giữa Laṅkā, gần bờ sông Gaṅgā, có một nơi đẹp đẽ;
67
Tiyojanāya te ramme, ekayojanavitthate.
in a charming area three yojanas long and one yojana wide.
Rộng một dojana, dài ba dojana.
68
22.
22.
22.
69
Mahānāgavanuyyāne, yakkhasaṅgāmabhūmiyā;
In the Mahānāgavanuyyāna, the battlefield of yakkhas;
Trong khu vườn Mahānāgavana, là chiến trường của các Yakkha;
70
Laṅkādīpaṭṭhayakkhānaṃ, mahāyakkhasamāgamo.
a great assembly of yakkhas, inhabitants of the island of Laṅkā, was taking place.
Là nơi tập trung đông đảo các Yakkha của đảo Laṅkā.
71
23.
23.
23.
72
Upāgato taṃ sugato, mahāyakkhasamāgamaṃ;
The Sugata arrived at that great assembly of yakkhas;
Đức Sugata đã đến nơi tập trung đông đảo Yakkha đó;
73
Samāgamassa majjhamhi, tattha tesaṃ siropari.
in the midst of the assembly, directly above their heads.
Ở giữa cuộc tập hợp đó, trên đầu của họ.
74
24.
25.
24.
75
Mahiyaṅgaṇathūpassa, ṭhāne vehāyasaṃ jino;
At the site of the Mahiyangana Thūpa, the Victorious One, hovering in the air;
Tại vị trí của tháp Mahiyangana, Đức Chiến Thắng trên không trung;
76
Vuṭṭhivātandhakāresi, tesaṃ saṃvejanaṃ akā.
caused a storm, wind, and darkness, creating urgency for them.
Đã tạo ra mưa, gió và bóng tối, khiến họ kinh hãi.
77
25.
25.
25.
78
Te bhayaṭṭhā’bhayaṃ yakkhā, ayācuṃ abhayaṃ jinaṃ;
Those yakkhas, terrified, asked for safety, for safety from the Victorious One;
Các Yakkha đang sợ hãi đó đã cầu xin sự an toàn từ Đức Chiến Thắng, bậc ban sự an toàn;
79
Jino abhayado āha, yakkhe te’ti bhayaddīte.
the Giver of Safety spoke to those yakkhas, who were extremely terrified.
Đức Chiến Thắng, bậc ban sự an toàn, đã nói với các Yakkha đang rất sợ hãi đó.
80
26.
26.
26.
81
Yakkhā bhayaṃ vo dukkhañca, harissāmi idaṃ ahaṃ;
"Yakkhas, I shall remove this fear and suffering from you;
“Này các Yakkha, ta sẽ loại bỏ sự sợ hãi và khổ đau này của các ngươi;
82
Tumhe nisajjaṭhānaṃ me, samaggā detha no idha.
you, united, give me a place to sit here."
Các ngươi hãy đồng lòng nhường cho ta một chỗ ngồi ở đây.”
83
27.
27.
27.
84
Āhu te sugataṃ yakkhā, dema mārisa te idha;
Those yakkhas said to the Sugata, "Master, we will give it to you here;
Các Yakkha nói với Đức Sugata: “Thưa Đức Thế Tôn, chúng con sẽ nhường cho Ngài ở đây;
85
Sabbepi sakalaṃ dīpaṃ, dehi no abhayaṃ tuvaṃ.
all of us, the entire island, you give us safety."
Ngài hãy ban sự an toàn cho toàn bộ hòn đảo này cho chúng con.”
86
28.
28.
28.
87
Bhayaṃ sītaṃ tamaṃ tesaṃ, hantvā taṃ dinnabhūmiyaṃ;
Having removed their fear, cold, and darkness, in the given place;
Sau khi loại bỏ nỗi sợ hãi, cái lạnh và bóng tối của họ, trên mảnh đất đã được nhường đó;
88
Cammakkhandhaṃ attharitvā, tatthā’ sīno jino tato.
having spread a leather mat, the Victorious One then sat down there.
Đức Chiến Thắng đã trải tấm da thú ra, và ngồi xuống đó.
89
29.
29.
29.
90
Cammakkhaṇḍaṃ pasāresi, ādittaṃ taṃ samantato;
He caused the leather mat to extend, blazing all around;
Ngài đã trải rộng tấm da thú, nó bốc cháy khắp nơi;
91
Ghammābhibhūtā te bhītā, ṭhitā ante samantato.
overwhelmed by heat, they stood terrified, at the edges all around.
Họ bị nóng bức, sợ hãi, đứng xung quanh ở các rìa.
92
30.
30.
30.
93
Giridīpaṃ tato nātho, rammaṃ tesaṃ idhā’nayi;
Then the Lord brought the charming Giridīpa here for them;
Sau đó, Đức Đạo Sư đã mang hòn đảo Giridīpa xinh đẹp đến cho họ ở đó;
94
Tesu tattha paviṭṭhesu, yathāṭhāne ṭhapesi ca.
when they had entered there, he re-established it in its proper place.
Khi họ đã vào đó, Ngài đã đặt nó trở lại vị trí cũ.
95
31.
31.
31.
96
Nātho taṃ saṃkhipi dhammaṃ, tadā devā samāgamuṃ;
The Lord summarized the Dhamma; at that time, devas assembled;
Đức Đạo Sư đã tóm tắt Dhamma, lúc đó các vị chư thiên đã đến;
97
Tasmiṃ samāgame tesaṃ, satthā dhamma madesayi.
at that assembly, the Teacher preached the Dhamma to them.
Trong cuộc tập hợp đó, Đức Đạo Sư đã thuyết giảng Dhamma cho họ.
98
32.
32.
32.
99
Nekesaṃ pāṇakoṭīnaṃ, dhammābhisamayo ahu;
The realization of Dhamma occurred for many crores of beings;
Hàng triệu chúng sinh đã chứng ngộ Dhamma;
100
Saraṇesu ca sīlesu, ṭhitā āsuṃ asaṃkhiyā.
countless beings became established in the refuges and precepts.
Vô số người đã an trú trong Tam quy và Ngũ giới.
101
33.
33.
33.
102
Sotāpattiphalaṃ patvā, sele sumanakūṭake;
Having attained the fruit of stream-entry, on the Sumanakūṭa peak;
Sau khi đạt quả Sotāpatti, trên đỉnh núi Sumanakūṭa;
103
Mahāsumanadevindo, pūjiyaṃ yāci pūjiyaṃ.
the great deva-king Sumana requested a relic to be worshipped.
Vị thiên vương Mahāsumana đã cầu xin một vật đáng cúng dường.
104
34.
34.
34.
105
Siraṃ parāmasitvāna, nīlāmalasiroruho;
Touching his head, adorned with dark blue, spotless hair;
Sau khi xoa đầu, Đức Chiến Thắng, bậc có mái tóc đen nhánh;
106
Pāṇimatteadā kese, tassa pāṇa hito jino.
the Victorious One, benevolent to beings, gave a handful of hair.
Đã ban một nắm tóc cho ông ấy, vì lợi ích của chúng sinh.
107
35.
35.
35.
108
So taṃ suvaṇṇacaṅkoṭa-varenādāya satthuno;
He, taking that in a superb golden casket from the Teacher;
Ông ấy đã lấy vật đó trong chiếc hộp vàng quý giá của Đức Đạo Sư;
109
Nisinnaṭṭhānaracite, nānāratanasañcaye.
in a structure built on the sitting place, adorned with various jewels.
Và trên một nền đá quý được xây dựng tại nơi Đức Phật đã ngồi.
110
36.
36.
36.
111
Sabbato sattaratane, te ṭhapetvā siroruhe;
Having placed those hair relics among seven kinds of jewels;
Sau khi đặt những sợi tóc đó lên, được bao quanh bởi bảy loại đá quý;
112
So indanīlathūpena, pidahesi namassi ca.
he covered it with an indanīla stūpa and paid homage.
Ông ấy đã dùng tháp đá Indanīla che phủ và đảnh lễ.
113
37.
37.
37.
114
Parinibbutamhi sambuddhe, citakato ca iddhiyā;
When the Perfectly Enlightened One had attained Parinibbāna, from the funeral pyre, by supernatural power;
Khi Đức Toàn Giác nhập Niết Bàn, từ giàn hỏa táng, với thần thông;
115
Ādāya jinagīvaṭṭhiṃ, thero sarabhūnāmako.
the thera named Sarabhū took the Buddha's collarbone relic.
Trưởng lão tên Sarabhū đã lấy xương quai xanh của Đức Chiến Thắng.
116
38.
38.
38.
117
Therassa sāriputtassa, sisso ānīya cetiye;
The disciple of the Thera Sāriputta, having brought it to the cetiya;
Đệ tử của Trưởng lão Sāriputta, sau khi mang đến và đặt vào ngôi tháp;
118
Tasmiṃyeva ṭhapetvāna, bhikkhūhi parivārito.
having placed it in that very spot, surrounded by bhikkhus.
Tại chính nơi đó, được các Tỳ-kheo vây quanh.
119
39.
39.
39.
120
Chādāpetvā medavaṇṇa-pāsāṇehi mahiddhiko;
The greatly powerful one, having had it covered with cloud-colored stones;
Với thần thông lớn, ông ấy đã cho che phủ bằng những tảng đá màu mỡ;
121
Thūpaṃ dvādasahatthuccaṃ, kārāpetvāna pakkami.
and caused a stūpa twelve cubits high to be built, then departed.
Và sau khi xây dựng một ngôi tháp cao mười hai cubit (dvādasahatthuccaṃ), ông ấy đã rời đi.
122
40.
40.
40.
123
Devānaṃpiyatissassa, rañño bhātukudhārako;
The younger brother of King Devānaṃpiyatissa;
Người anh em của vua Devānaṃpiyatissa, người em cùng mẹ khác cha;
124
Uddhacūḷābhayo nāma, disvā cetiya mabbhutaṃ.
named Uddhacūḷābhaya, seeing the wonderful cetiya.
Tên là Uddhacūḷābhaya, sau khi thấy ngôi tháp kỳ diệu đó.
125
41.
41.
41.
126
Taṃ chādayitvā kāresi, tiṃsahatthucca cetiyaṃ;
He covered it and had a cetiya thirty cubits high built;
Đã cho che phủ nó và xây dựng một ngôi tháp cao ba mươi cubit;
127
Maddanto damiḷe rājā, tatraṭṭho dukkhagāmaṇi.
the king, the leader in battle, having subdued the Damiyas, there.
Vua Duṭṭhagāmaṇī, người đã đánh bại người Damiḷa, tại nơi đó.
128
42.
42.
42.
129
Asītihatthaṃ kāresi, tassa kañjukacetiyaṃ;
Had its outer cetiya built eighty cubits high;
Đã xây dựng một ngôi tháp bọc ngoài (kañjukacetiya) cao tám mươi cubit cho nó;
130
Mahiyaṅgaṇathūpoya-meso evaṃ patiṭṭhito.
thus was established this Mahiyangana Thūpa.
Tháp Mahiyangana này đã được thiết lập như vậy.
131
43.
43.
43.
132
Evaṃ dīpamimaṃkatvā, manussārahamissaro;
Thus, having made this island fit for humans, the Lord;
Như vậy, sau khi biến hòn đảo này thành nơi thích hợp cho loài người, Đức Đạo Sư;
133
Uruvelamagā dhīro, uruvīra parakkamoti.
the steadfast one went to Uruvelā, mighty in valor.
Bậc anh hùng, bậc có đại nghị lực, đã đến Uruvelā.
134
Mahiyaṅgaṇāgamanaṃ niṭṭhitaṃ.
The visit to Mahiyangana is finished.
Chương Đức Phật Đến Mahiyangana đã hoàn thành.
135
Nāgadīpāgamana
The Visit to Nāgadīpa
Đức Phật Đến Nāgadīpa
136
44.
44.
44.
137
Mahākāruṇiko satthā, sabbalokahite rato;
The Greatly Compassionate Teacher, intent on the welfare of all the world;
Đức Đạo Sư đầy đại bi, chuyên tâm vì lợi ích của tất cả chúng sinh;
138
Bodhito pañcame vasse, vasaṃ jetavane jino.
in the fifth year after his enlightenment, the Victorious One dwelling in Jetavana.
Vào năm thứ năm sau khi giác ngộ, Đức Chiến Thắng đang an trú tại Jetavana.
139
45.
45.
45.
140
Mahodarassa nāgassa, tathā cūḷodarassa ca;
Of the nāga Mahodara, and likewise Cūḷodara;
Vì chiếc bảo tọa đá quý (maṇipallaṅka) của Nāga Mahodara, và cả Cūḷodara;
141
Mātulabhāgineyyānaṃ, maṇipallaṅkahetukaṃ.
of the uncle and nephew, due to a jeweled seat.
Là cậu và cháu.
142
46.
46.
46.
143
Disvā sapārisajjānaṃ, saṅgāmaṃ paccupaṭṭhitaṃ;
Seeing a battle imminent among them and their retinues;
Sau khi thấy cuộc chiến tranh sắp xảy ra giữa họ và những người tùy tùng;
144
Sambuddho cittamāsassa, kāḷapakkhe uposathe.
the Buddha, having calmed his mind, on the Uposatha day of the dark fortnight.
Đức Toàn Giác đã định tâm, vào ngày Uposatha của kỳ trăng khuyết.
145
47.
47.
47.
146
Pātoyeva samādāya, pavaraṃ pattacīvaraṃ;
Early in the morning, having taken his excellent bowl and robe;
Ngay vào buổi sáng, sau khi mang theo y bát cao quý;
147
Anukampāya nāgānaṃ, nāgadīpamupāgami.
out of compassion for the nāgas, he went to Nāgadīpa.
Vì lòng từ bi đối với các Nāga, Ngài đã đến Nāgadīpa.
148
48.
48.
48.
149
Mahādaro’piso nāgo, tadā rājā ahiddhiko;
That nāga Mahodara was then a mighty king;
Vị Nāga tên Mahodara đó, lúc bấy giờ là một vị vua có thần thông lớn;
150
Samudde nāgabhavane, dasaddhasatayojane.
in his nāga palace in the ocean, fifteen hundred yojanas (deep).
Trong cung điện Nāga dưới biển, rộng một trăm năm mươi dojana.
151
49.
49.
49.
152
Kaṇiṭṭhikā tassa kaṇhā, vaḍḍhamānamhi pabbate;
His younger sister, Kaṇhā, on Vaḍḍhamāna mountain;
Em gái của ông ấy, Kaṇhā, đã được gả cho vua Nāga ở núi Vaḍḍhamāna;
153
Nāgarājassa dinnā’si, tassa cūḷodaro suto.
was given to a nāga king, and his son was Cūḷodara.
Con trai của bà ấy là Cūḷodara.
154
50.
50.
50.
155
Tassa mātā mahāmātu, maṇipallaṅkamuttamaṃ;
His mother, the great nāgī, having given the supreme jeweled seat,
Mẹ của ông ấy, Nāgī Mahāmātu, sau khi ban chiếc bảo tọa đá quý tối thượng;
156
Datvā kālakatā nāgī, mātulena tathā hi so.
passed away; thus, for the nephew, it happened.
Đã qua đời, và do đó, với người cậu của mình.
157
51.
51.
51.
158
Ahosi bhāgineyyassa, saṅgāmo paccupaṭṭhito;
A battle was imminent with his uncle;
Một cuộc chiến tranh đã sắp xảy ra với người cháu;
159
Pabbateyyā’pi nāgā te, ahesuñhi mahiddhikā.
those nāgas from the mountains were also greatly powerful.
Các Nāga ở núi đó cũng có thần thông lớn.
160
52.
52.
52.
161
Samiddhisumano nāma, devo jetavane ṭhitaṃ;
The deva named Samiddhisumana, taking the Rājāyatana tree from Jetavana,
Vị thiên nhân tên Samiddhisumana, đang ở tại Jetavana;
162
Rājāyatanamādāya, attano bhavanaṃ subhaṃ.
to his beautiful abode.
Đã lấy cây Rājāyatana, là cung điện tốt đẹp của mình.
163
53.
53.
53.
164
Buddhānumatiyāyeva, chattākāraṃ jinopari;
By the Buddha's permission, (he held it) like an umbrella over the Victorious One.
Với sự đồng ý của Đức Phật, đã che thành hình chiếc lọng trên Đức Chiến Thắng;
165
Dhārayanto upāgañchi, ṭhānaṃ taṃ pubbavuṭṭhakaṃ.
Bearing it, he approached that previously established place.
Giữ gìn, Ngài đã đến nơi ấy, chỗ từng được Ngài an trú trước đây.
166
54.
54.
54.
167
Devo hi so nāgadīpe, manusso’nantare bhave;
Indeed, he was a deity in Nāgadīpa, and in the next existence a human;
Vị ấy là một vị trời ở Nāgadīpa, trong kiếp sống kế tiếp là một người;
168
Ahosi rājāyatana-ṭhitaṭhāne sa addasa.
He was at the spot where the Rājāyatana tree stood, and he saw.
Đã là một vị vua, và đã nhìn thấy chỗ cây Rājāyatana đứng.
169
55.
55.
55.
170
Paccekabuddha bhuñjante, disvā cittaṃ pasādiya;
Having seen Paccekabuddhas eating, and gladdening his mind;
Thấy các vị Độc Giác Phật đang thọ thực, tâm vị ấy hoan hỷ;
171
Pattasodhanasākhāyo, tesaṃ pādāsi tena so.
He gave them branches for cleaning bowls by that (action).
Do đó, vị ấy đã dâng cành cây dùng để rửa bát cho các Ngài.
172
56.
56.
56.
173
Nibbattitasmiṃ rukkhasmiṃ, jetuyyāne manorame;
When the tree was born in the delightful Jetavana garden,
Khi cây ấy tái sinh trong khu vườn Jetavana xinh đẹp;
174
Dvārakoṭṭhakapassamhi, pacchā bahi ahosi so.
It was subsequently outside at the back, by the side of the gatehouse.
Nó đã mọc lên bên ngoài, gần cổng thành.
175
57.
57.
57.
176
Devātidevo devassa, tassa vuddhiñca passiya;
The God of gods, seeing the growth of that tree,
Vị Trời của chư thiên, thấy sự phát triển của cây ấy;
177
Idaṃ ṭhāna hitatthañca, taṃ sarukkhaṃ idhānayi.
For the benefit of this place, brought that tree here.
Vì lợi ích của nơi này, đã mang cây ấy đến đây.
178
58.
58.
58.
179
Saṅgāmamajjhe ākāse, nisinno tattha nāyako;
The Leader, sitting in the sky amidst the battle there,
Vị Đạo Sư, ngồi giữa không trung trên chiến trường;
180
Tamaṃ tamonudo tesaṃ, nāgānaṃ hiṃsanaṃ akā.
The dispeller of darkness, caused the Nāgas to cease their harming.
Vị xua tan bóng tối đã chấm dứt sự xung đột của các vị Nāga.
181
59.
59.
59.
182
Assāsento bhayaṭṭe te, ālokaṃ paviddhaṃsayi;
Assuring those afflicted by fear, he diffused light;
An ủi những người đang sợ hãi, Ngài đã tỏa ánh sáng;
183
Te disvā sugataṃ tuṭṭhā, pāde vandiṃsu satthuno.
Seeing the Sugata, they rejoiced and bowed at the Teacher’s feet.
Thấy Đức Thiện Thệ, họ hoan hỷ và đảnh lễ chân của Đạo Sư.
184
60.
60.
60.
185
Tesaṃ dhammamadesesi, sāmaggikaraṇaṃ jino;
The Conqueror taught them the Dhamma that brings harmony;
Đức Chiến Thắng đã thuyết pháp cho họ, làm cho họ hòa hợp;
186
Ubho’pi te patītā taṃ, pallaṅkaṃ munino aduṃ.
Both of them, delighted, gave that seat to the Sage.
Cả hai vị đều hoan hỷ, đã dâng chiếc tòa cho Đức Mâu Ni.
187
61.
61.
61.
188
Satthā bhūmigato tattha, pasīdisvāna āsane;
The Teacher, having descended to the ground there, and pleased with the seat,
Đạo Sư đã hạ xuống đất, an tọa trên chiếc tòa;
189
Tehi dibbannapānehi, nāgarājehi tappito.
Was satisfied by those Nāga kings with divine food and drink.
Được các vị Nāga vương cúng dường đồ ăn thức uống của chư thiên, Ngài đã thọ thực.
190
62.
62.
62.
191
Te jalaṭṭhe talaṭṭhe ca, bhujage’sītikoṭiyo;
The Leader established eighty million Nāgas, those in water and on land,
Vị Đạo Sư đã thiết lập tám mươi triệu vị Nāga,
192
Saraṇesu ca sīlesu, patiṭṭhāpesi nāyako.
In the Refuges and the Precepts.
Cả ở dưới nước lẫn trên cạn, vào các pháp quy y và giới luật.
193
63.
63.
63.
194
Mahodarassa nāgassa, mātulo maṇiakkhiko;
Maṇiakkhika, the maternal uncle of Nāga Mahodara,
Vị Nāga vương Maṇiakkhika, cậu của Nāga Mahodara;
195
Kalyāṇiyaṃ nāgarājā, yuddhaṃ kātuṃ tahiṃ gato.
The Nāga king of Kalyāṇī, had gone there to fight.
Đã đến Kalyāṇī để giao chiến ở đó.
196
64.
64.
64.
197
Buddhagāmamhi paṭhame, sutvā saddhammadesanaṃ;
Having heard the teaching of the good Dhamma for the first time in Buddhagāma,
Sau khi nghe Chánh Pháp được thuyết giảng lần đầu tiên ở Buddhagāma;
198
Ṭhito saraṇasīlesu, tatthā’yāci tathāgataṃ.
He stood firm in the Refuges and Precepts, and implored the Tathāgata there:
Vị ấy đã an trú trong các pháp quy y và giới luật, và đã thỉnh cầu Như Lai ở đó:
199
65.
65.
65.
200
Mahatī anukampāno, katā nātha tayā ayaṃ;
“Lord, this great compassion has been shown by you;
“Này Đấng Bảo Hộ, sự từ bi vĩ đại này đã được Ngài thực hiện;
201
Tavānāgamane sabbe, mayaṃ bhasmī bhavāmahe.
Without your coming, all of us would have been burnt to ashes.”
Nếu Ngài không đến, tất cả chúng con sẽ bị thiêu rụi thành tro.”
202
66.
66.
66.
203
Anukampā mahī pite, visuṃ hotu mahodaya;
“May your great compassion be distinct, Mahodara;
“Hỡi Mahodaya, hãy để lòng từ bi vĩ đại này được duy trì riêng biệt;
204
Punarāgamanenettha, vāsabhūmiṃ mamā mama.
Through my return here, this will be a dwelling place for me.”
Với sự trở lại đây, đây sẽ là nơi an trú của Ta.”
205
67.
67.
67.
206
Adhivāsayitvā bhagavā, tuṇhibhāve nidhāgamaṃ;
The Blessed One, having assented by remaining silent,
Đức Thế Tôn đã chấp thuận bằng sự im lặng;
207
Patiṭṭhāpesi tattheva, rājāyatanacetiyaṃ.
Established the Rājāyatana shrine right there.
Và đã thiết lập tháp Rājāyatana ngay tại đó.
208
68.
68.
68.
209
Tañcapi rājāyatanaṃ, pallañcaṅka mahārahaṃ;
And that Rājāyatana, the most excellent seat,
Đấng Bảo Hộ thế gian đã trao cây Rājāyatana và chiếc tòa quý giá;
210
Appesi nāgarājūnaṃ, lokanātho namassituṃ.
The Lord of the world assigned to the Nāga kings to venerate.
Cho các vị Nāga vương để đảnh lễ.
211
69.
69.
69.
212
Paribhogacetiyaṃ mayhaṃ, nāgarājā namassatha;
“Nāga kings, venerate my Relic-shrine of use (Paribhogacetiya);
“Này các Nāga vương, hãy đảnh lễ bảo tháp sử dụng của Ta;
213
Taṃ bhavissati votātā, hitāya ca sukhāya ca.
That will be for your welfare and happiness, beloved ones.”
Điều đó sẽ mang lại lợi ích và hạnh phúc cho các ngươi.”
214
70.
70.
70.
215
Iccevamādiṃ sugato, nāgānaṃ anusāsanaṃ;
Having thus given this and other instructions to the Nāgas,
Sau khi Đức Thiện Thệ đã ban những lời giáo huấn như vậy cho các vị Nāga;
216
Katvā jetavanaṃ eva, gato lokānukampakoti.
The Sugata, the compassionate one for the world, went to Jetavana.
Vị Từ Bi với thế gian đã trở về Jetavana.
217
Nāgadīpāgamanaṃ
The Coming to Nāgadīpa
Đến Nāgadīpa
218
Kalyāṇāgamanaṃ
The Coming to Kalyāṇī
Đến Kalyāṇī
219
71.
71.
71.
220
Tato so tatiye vasse,
Then, in the third year,
Sau đó, vào năm thứ ba,
221
Nāgindo maṇiakkhiko;
That Nāga king Maṇiakkhika,
Vị Nāga chúa Maṇiakkhika;
222
Upasaṅkamma sambuddhaṃ,
Approached the Sambuddha,
Đã đến gặp Đức Sambuddha,
223
Satasaṅghaṃ nimantayi.
And invited the Sangha numbering a hundred.
Và thỉnh mời một trăm vị Tăng.
224
72.
72.
72.
225
Bodhito aṭṭhame vasse, vasaṃ jetavane jino;
In the eighth year after enlightenment, the Conqueror dwelling in Jetavana;
Vào năm thứ tám sau khi giác ngộ, Đức Chiến Thắng đang an trú tại Jetavana;
226
Nātho pañcahi bhikkhūnaṃ, satehi parivārito.
The Lord, surrounded by five hundred bhikkhus.
Đấng Bảo Hộ được năm trăm vị Tỳ Khưu vây quanh.
227
73.
73.
73.
228
Dutiye divase bhatta-kāle ārocite jino;
On the second day, when the mealtime was announced, the Conqueror,
Vào ngày thứ hai, khi bữa ăn được báo;
229
Ramme vesākhamāsamhi, puṇṇamāyaṃ munissaro.
The Sage, on the full moon day in the delightful month of Vesākha.
Vào ngày trăng tròn tháng Vesākha tươi đẹp, Đức Mâu Ni.
230
74.
74.
74.
231
Tattheva pārupitvāna, saṅghāṭiṃ pattamādiya;
Having wrapped his outer robe there and taken his bowl,
Đã khoác y Saṅghāṭī và cầm bát tại đó;
232
Āgā kalyāṇidesaṃ taṃ, maṇiakkhinivesanaṃ.
He came to that region of Kalyāṇī, the abode of Maṇiakkhika.
Đến xứ Kalyāṇī, nơi cư ngụ của Maṇiakkhika.
233
75.
75.
75.
234
Kalyāṇi cetiyaṭhāne, kate ratanamaṇḍape;
At the site of the Kalyāṇī shrine, in the jeweled pavilion that was made,
Tại chỗ tháp Kalyāṇī, trong bảo tháp bằng ngọc quý đã được dựng lên;
235
Mahārahamhi pallaṅke, sahasaṅghenu’pāvisi.
He sat with the Sangha on the most excellent couch.
Ngài đã an tọa trên chiếc tòa quý giá cùng với chư Tăng.
236
76.
76.
76.
237
Dibbehi khajjabhojjehi, sagaṇo sagaṇaṃ jinaṃ;
With divine hard and soft foods, the Nāga king, with his retinue,
Với tâm hoan hỷ, vị Nāga vương đã cúng dường Đức Pháp Vương,
238
Nāgarājā dhammarājaṃ, santappesi sumānaso.
With a joyful mind, satisfied the Dhamma King with his retinue.
Cùng với đoàn tùy tùng của Ngài, bằng các món ăn thức uống của chư thiên.
239
77.
77.
77.
240
Tattha dhammaṃ desayitvā, satthā lonukampako;
Having taught the Dhamma there, the compassionate Teacher,
Sau khi thuyết pháp tại đó, Đạo Sư, bậc từ bi với thế gian;
241
Uggantvā sumane kūṭe, padaṃ dassesi nāyako.
The Leader, ascended to Sumanakūṭa and showed his footprint.
Đã bay lên đỉnh núi Sumana và để lại dấu chân.
242
78.
78.
78.
243
Tasmiṃ pabbatapādamhi, sahasaṅgho yathāsukhaṃ;
At the foot of that mountain, with the Sangha at their ease,
Tại chân núi ấy, cùng với chư Tăng, Ngài đã an trú thoải mái;
244
Divā vihāraṃ katvāna, dīghavāpi mupāgami.
Having spent the day (in meditation), they came to Dīghavāpi.
Sau khi an trú ban ngày, Ngài đã đến Dīghavāpi.
245
79.
79.
79.
246
Tattha cetiyaṭhānamhi, sasaṅghova nisīdiya;
There, at the shrine site, sitting with the Sangha,
Tại chỗ tháp ấy, cùng với chư Tăng, Ngài đã an tọa;
247
Samādhiṃ appayī nātho, ṭhānāgāravapattiyā.
The Lord applied himself to concentration, out of reverence for the place.
Đấng Bảo Hộ đã nhập định, vì sự tôn kính đối với nơi chốn.
248
80.
80.
80.
249
Tato vuṭṭhāya ṭhānamhā, ṭhānāṭhānesu kovido;
Then, having risen from that spot, skilled in places and non-places,
Sau đó, từ chỗ ấy đứng dậy, bậc thông thạo về các nơi;
250
Mahāmeghavanārāma-ṭhānamāga mahāmuni.
The Great Sage came to the site of the Mahāmeghavana monastery.
Đức Đại Mâu Ni đã đến chỗ khu vườn Mahāmeghavana.
251
81.
81.
81.
252
Mahābodhiṭhitaṭhāne, nisīditvā sasāvako;
At the site where the Mahābodhi stood, sitting with his disciples,
Tại chỗ cây Đại Bồ Đề đứng, cùng với các đệ tử, Ngài đã an tọa;
253
Samādhiṃ appayī nātho, mahāthūpaṭhite tathā.
The Lord applied himself to concentration, and likewise at the Mahāthūpa.
Đấng Bảo Hộ đã nhập định, cũng như tại chỗ Đại Tháp đứng.
254
82.
82.
82.
255
Thūpārāmamhi thūpassa, ṭhitaṭhāne tatheva ca;
And likewise at the site where the Thūpa in Thūpārāma stood;
Tại Thūpārāma, tại chỗ tháp ấy, cũng như tại đó;
256
Samādhito’tha vuṭṭhāya, silācetiyaṭhānago.
Then, having risen from concentration, he went to the Silācetiya site.
Sau đó, từ định đứng dậy, Ngài đã đến chỗ tháp đá.
257
83.
83.
83.
258
Sahāgate devagaṇo, gaṇī samanusāsiya;
Having instructed the accompanying assembly of deities, the Master,
Sau khi giáo huấn đoàn chư thiên cùng đến;
259
Tato jetavanaṃ buddho, buddhasabbatthako agā.
Then the Buddha, the best of all Buddhas, went to Jetavana.
Sau đó, Đức Phật, bậc toàn giác, đã trở về Jetavana.
260
84.
84.
84.
261
Evaṃ laṅkāya nātho, hitamamitamatī āyatiṃ pekkhamāno;
Thus the Lord in Laṅkā, whose mind was immeasurably wise, foreseeing the future,
Như vậy, Đấng Bảo Hộ của Laṅkā, với trí tuệ vô biên, nhìn thấy tương lai;
262
Tasmiṃ kālamhi laṃkāsurabhujagagaṇādīnamatthañca passaṃ;
And seeing the benefit for the hosts of Asuras and Nāgas in Laṅkā at that time;
Vào thời điểm ấy, thấy lợi ích cho các loài Nāga và các chúng sinh khác ở Laṅkā;
263
Āgā tikkhattumetaṃ ativipuladayo lokadīpo sudīpaṃ;
That Lamp of the world, with exceeding great compassion, came to this excellent island three times;
Vị Đăng Minh của thế gian, với lòng đại từ bi, đã ba lần đến hòn đảo tốt đẹp này;
264
Dīpo tenāyamāsi sujanabahumano dhammadīpāva bhāsīti.
Therefore this island became highly esteemed by good people and shone as an island of Dhamma.
Do đó, hòn đảo này đã được nhiều người tốt kính trọng, và tỏa sáng như Đảo Pháp.
265
Kalyāṇāgamanaṃ
The Coming to Kalyāṇī
Đến Kalyāṇī
266
Sujanappasādasaṃvegatthāya kate mahāvaṃse
In the Mahāvaṃsa composed for the delight and emotional stir of good people,
Trong Mahāvaṃsa được biên soạn vì sự hoan hỷ và xúc động của những người tốt
267
Tathāgatābhigamanaṃ nāma
Called The Coming of the Tathāgata,
Tên là Sự Viếng Thăm của Như Lai
268
Paṭhamo paricchedo.
The First Chapter.
Chương Thứ Nhất.
Next Page →

Settings