1. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
1. At that time, the Buddha, the Blessed One, was dwelling in Sāvatthī, in Jeta's Grove, at Anāthapiṇḍika's Park.
1. Vào thời ấy, Đức Phật, Thế Tôn, đang cư ngụ tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena hatthako sakyaputto vādakkhitto hoti.
Now, at that time, Hatthaka the Sakyan, was keen on debates.
Vào thời ấy, Tôn giả Hatthaka, con trai dòng Sakya, đang tranh luận về giáo lý.
So titthiyehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānāti, paṭijānitvā avajānāti, aññenaññaṃ paṭicarati, sampajānamusā bhāsati, saṅketaṃ katvā visaṃvādeti.
When conversing with sectarians, he would deny after affirming, affirm after denying, respond evasively, speak knowingly false speech, and betray an agreed-upon engagement.
Trong khi nói chuyện với các ngoại đạo, Tôn giả ấy phủ nhận rồi công nhận, công nhận rồi phủ nhận, nói điều này điều nọ, nói dối có chủ ý, và làm sai lệch những gì đã cam kết.
Titthiyā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma hatthako sakyaputto amhehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānissati, paṭijānitvā avajānissati, aññenaññaṃ paṭicarissati, sampajānamusā bhāsissati, saṅketaṃ katvā visaṃvādessatī’’ti!
The sectarians grumbled, complained, and criticized: “How can Hatthaka the Sakyan, when conversing with us, deny after affirming, affirm after denying, respond evasively, speak knowingly false speech, and betray an agreed-upon engagement?”
Các ngoại đạo ấy bực bội, phàn nàn, và chỉ trích: “Làm sao Tôn giả Hatthaka, con trai dòng Sakya, khi nói chuyện với chúng ta lại phủ nhận rồi công nhận, công nhận rồi phủ nhận, nói điều này điều nọ, nói dối có chủ ý, và làm sai lệch những gì đã cam kết được chứ!”
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ titthiyānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ.
Monastics heard those sectarians grumbling, complaining, and criticizing.
Các Tỳ-khưu nghe những lời bực bội, phàn nàn, và chỉ trích của các ngoại đạo ấy.
Atha kho te bhikkhū yena hatthako sakyaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā hatthakaṃ sakyaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, āvuso hatthaka, titthiyehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānāsi, paṭijānitvā avajānāsi, aññenaññaṃ paṭicarasi, sampajānamusā bhāsasi, saṅketaṃ katvā visaṃvādesī’’ti?
Then those monastics approached Hatthaka the Sakyan; having approached, they said to Hatthaka the Sakyan: “Is it true, friend Hatthaka, that when you converse with sectarians, you deny after affirming, affirm after denying, respond evasively, speak knowingly false speech, and betray an agreed-upon engagement?”
Sau đó, các Tỳ-khưu ấy đi đến chỗ Tôn giả Hatthaka, con trai dòng Sakya; sau khi đến, họ nói với Tôn giả Hatthaka, con trai dòng Sakya, rằng: “Thưa Đại đức Hatthaka, có thật là Đại đức, khi nói chuyện với các ngoại đạo, lại phủ nhận rồi công nhận, công nhận rồi phủ nhận, nói điều này điều nọ, nói dối có chủ ý, và làm sai lệch những gì đã cam kết không?”
‘‘Ete kho, āvuso, titthiyā nāma yena kenaci jetabbā; neva tesaṃ jayo dātabbo’’ti.
“Friends, these sectarians should be defeated by any means; victory should not be granted to them.”
“Thưa chư Đại đức, những ngoại đạo ấy phải bị đánh bại bằng bất cứ cách nào; không nên để họ chiến thắng.”
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma hatthako sakyaputto titthiyehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānissati, paṭijānitvā avajānissati, aññenaññaṃ paṭicarissati, sampajānamusā bhāsissati, saṅketaṃ katvā visaṃvādessatī’’ti!
Those monastics who were of few desires…they grumbled, complained, and criticized: “How can Hatthaka the Sakyan, when conversing with sectarians, deny after affirming, affirm after denying, respond evasively, speak knowingly false speech, and betray an agreed-upon engagement?”
Những Tỳ-khưu có ít dục vọng…pe… họ bực bội, phàn nàn, và chỉ trích: “Làm sao Tôn giả Hatthaka, con trai dòng Sakya, khi nói chuyện với các ngoại đạo lại phủ nhận rồi công nhận, công nhận rồi phủ nhận, nói điều này điều nọ, nói dối có chủ ý, và làm sai lệch những gì đã cam kết được chứ!”
Atha kho te bhikkhū hatthakaṃ sakyaputtaṃ anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
Then those monastics, having rebuked Hatthaka the Sakyan in many ways, reported this matter to the Blessed One.
Sau đó, các Tỳ-khưu ấy đã quở trách Tôn giả Hatthaka, con trai dòng Sakya, bằng nhiều cách, rồi trình bày sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā hatthakaṃ sakyaputtaṃ paṭipucchi – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, hatthaka, titthiyehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānāsi, paṭijānitvā avajānāsi, aññenaññaṃ paṭicarasi, sampajānamusā bhāsasi, saṅketaṃ katvā visaṃvādesī’’ti?
Then the Blessed One, on account of this matter and this incident, had the Sangha of monastics assembled and questioned Hatthaka the Sakyan: “Is it true, Hatthaka, that when you converse with sectarians, you deny after affirming, affirm after denying, respond evasively, speak knowingly false speech, and betray an agreed-upon engagement?”
Sau đó, Đức Thế Tôn, nhân duyên này, nhân sự việc này, đã triệu tập Tăng đoàn Tỳ-khưu và hỏi Tôn giả Hatthaka, con trai dòng Sakya: “Này Hatthaka, có thật là ngươi, khi nói chuyện với các ngoại đạo, lại phủ nhận rồi công nhận, công nhận rồi phủ nhận, nói điều này điều nọ, nói dối có chủ ý, và làm sai lệch những gì đã cam kết không?”
‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti.
“It is true, Blessed One.”
“Bạch Đức Thế Tôn, đúng vậy.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, titthiyehi saddhiṃ sallapanto avajānitvā paṭijānissasi, paṭijānitvā avajānissasi, aññenaññaṃ paṭicarissasi, sampajānamusā bhāsissasi, saṅketaṃ katvā visaṃvādessasi!
The Buddha, the Blessed One, rebuked him…“How can you, foolish man, when conversing with sectarians, deny after affirming, affirm after denying, respond evasively, speak knowingly false speech, and betray an agreed-upon engagement!”
Đức Phật, Thế Tôn, đã quở trách…pe… “Này người trống rỗng, làm sao ngươi, khi nói chuyện với các ngoại đạo, lại phủ nhận rồi công nhận, công nhận rồi phủ nhận, nói điều này điều nọ, nói dối có chủ ý, và làm sai lệch những gì đã cam kết được chứ!”
Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
“This, foolish man, is not for the conviction of those who are unconvinced…And thus, monastics, you should recite this training rule:
“Này người trống rỗng, điều này không đem lại sự tịnh tín cho những người chưa có tịnh tín…pe… Này các Tỳ-khưu, các ngươi hãy tụng đọc giới điều này như sau:
12. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
12. At that time the Buddha, the Blessed One, was staying in Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Monastery.
12. Vào lúc ấy, Đức Phật, Thế Tôn, đang ngự tại Xá-vệ, trong tịnh xá Kỳ-viên của ông Cấp Cô Độc.
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū pesalehi bhikkhūhi saddhiṃ bhaṇḍantā* pesale bhikkhū omasanti – jātiyāpi, nāmenapi, gottenapi, kammenapi, sippenapi, ābādhenapi, liṅgenapi, kilesenapi, āpattiyāpi; hīnenapi akkosena khuṃsenti vambhenti.
At that time, the group of six bhikkhus, quarreling with virtuous bhikkhus, reviled the virtuous bhikkhus by birth, by name, by clan, by occupation, by craft, by illness, by bodily mark, by defilement, by offense; and they abused and disparaged them with ignoble insults.
Vào lúc đó, các Tỳ-kheo nhóm sáu người, khi tranh cãi với các Tỳ-kheo có đức hạnh, đã phỉ báng các Tỳ-kheo có đức hạnh – về chủng tộc, tên, dòng dõi, nghiệp, nghề nghiệp, bệnh tật, giới tính, phiền não, và cả tội lỗi; họ còn dùng lời lẽ thấp hèn mà mắng chửi, khinh miệt.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū pesalehi bhikkhūhi saddhiṃ bhaṇḍantā pesale bhikkhū omasissanti – jātiyāpi, nāmenapi, gottenapi, kammenapi, sippenapi, ābādhenapi, liṅgenapi, kilesenapi, āpattiyāpi; hīnenapi akkosena khuṃsessanti vambhessantī’’ti!
Those bhikkhus who were of few wishes…pe… complained, murmured, and became indignant: ‘‘How can the group of six bhikkhus, quarreling with virtuous bhikkhus, revile the virtuous bhikkhus by birth, by name, by clan, by occupation, by craft, by illness, by bodily mark, by defilement, by offense; and abuse and disparage them with ignoble insults?’’
Các Tỳ-kheo thiểu dục ấy…v.v… đã phàn nàn, bực bội và chỉ trích: “Sao các Tỳ-kheo nhóm sáu người lại có thể phỉ báng các Tỳ-kheo có đức hạnh khi tranh cãi với họ – về chủng tộc, tên, dòng dõi, nghiệp, nghề nghiệp, bệnh tật, giới tính, phiền não, và cả tội lỗi; lại còn dùng lời lẽ thấp hèn mà mắng chửi, khinh miệt?”
13. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, takkasilāyaṃ* aññatarassa brāhmaṇassa nandivisālo nāma balībaddo* ahosi.
13. ‘‘Formerly, bhikkhus, in Takkasilā, there was a certain brahmin who owned a bull named Nandivisāla.
13. “Này các Tỳ-kheo, thuở xưa, tại Takkasilā, có một con bò đực tên Nandivisāla thuộc về một vị Bà-la-môn.”
Atha kho, bhikkhave, nandivisālo balībaddo taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, seṭṭhinā saddhiṃ sahassena abbhutaṃ karohi – mayhaṃ balībaddo sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭessatī’’ti.
Then, bhikkhus, the bull Nandivisāla said to that brahmin, ‘‘Go, brahmin, make a wager of a thousand with the merchant, saying, ‘My bull will pull a hundred heavily loaded carts.’’’
“Rồi, này các Tỳ-kheo, con bò đực Nandivisāla ấy đã nói với vị Bà-la-môn kia rằng: ‘Này Bà-la-môn, ông hãy đi đặt cược một ngàn (đồng) với vị trưởng giả rằng con bò đực của tôi sẽ kéo được một trăm cỗ xe bị buộc chặt.’”
Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo seṭṭhinā saddhiṃ sahassena abbhutaṃ akāsi – mayhaṃ balībaddo sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭessatīti.
Then, bhikkhus, that brahmin made a wager of a thousand with the merchant, saying, ‘‘My bull will pull a hundred heavily loaded carts.’’
“Rồi, này các Tỳ-kheo, vị Bà-la-môn ấy đã đặt cược một ngàn (đồng) với vị trưởng giả rằng: ‘Con bò đực của tôi sẽ kéo được một trăm cỗ xe bị buộc chặt.’”
Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo sakaṭasataṃ atibandhitvā nandivisālaṃ balībaddaṃ yuñjitvā etadavoca – ‘‘gaccha, kūṭa* , vahassu, kūṭā’ti.
Then, bhikkhus, that brahmin, having tied a hundred carts together, yoked the bull Nandivisāla and said, ‘‘Go, you rogue! Pull, you rogue!’’
“Rồi, này các Tỳ-kheo, vị Bà-la-môn ấy, sau khi buộc chặt một trăm cỗ xe và ách con bò đực Nandivisāla vào, đã nói rằng: ‘Đi đi, đồ gian xảo, kéo đi, đồ gian xảo!’”
Atha kho, bhikkhave, nandivisālo balībaddo tattheva aṭṭhāsi.
Then, bhikkhus, the bull Nandivisāla stood right there.
“Rồi, này các Tỳ-kheo, con bò đực Nandivisāla ấy đã đứng yên tại chỗ.”
Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo sahassena parājito pajjhāyi.
Then, bhikkhus, that brahmin, having lost a thousand, was distressed.
“Rồi, này các Tỳ-kheo, vị Bà-la-môn ấy đã thua một ngàn (đồng) và suy nghĩ.”
Atha kho, bhikkhave, nandivisālo balībaddo taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca – ‘‘kissa tvaṃ, brāhmaṇa, pajjhāyasī’’ti?
Then, bhikkhus, the bull Nandivisāla said to that brahmin, ‘‘Why are you distressed, brahmin?’’
“Rồi, này các Tỳ-kheo, con bò đực Nandivisāla ấy đã nói với vị Bà-la-môn kia rằng: ‘Này Bà-la-môn, sao ông lại suy nghĩ?’”
‘Tathā hi panāhaṃ, bho, tayā sahassena parājito’’ti.
‘‘Indeed, friend, I have lost a thousand because of you.’’
“‘Thật vậy, này bạn, tôi đã thua một ngàn (đồng) vì ông.’”
‘Kissa pana maṃ tvaṃ, brāhmaṇa, akūṭaṃ kūṭavādena pāpesi?
‘‘Why, brahmin, did you call me ‘rogue’ when I am not a rogue?
“‘Này Bà-la-môn, sao ông lại gán cho tôi, một kẻ không gian xảo, lời nói gian xảo?
Gaccha tvaṃ, brāhmaṇa, seṭṭhinā saddhiṃ dvīhi sahassehi abbhutaṃ karohi – ‘‘mayhaṃ balībaddo sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭessatī’’ti.
Go, brahmin, make a wager of two thousand with the merchant, saying, ‘My bull will pull a hundred heavily loaded carts.’’’
Này Bà-la-môn, ông hãy đi đặt cược hai ngàn (đồng) với vị trưởng giả rằng: “Con bò đực của tôi sẽ kéo được một trăm cỗ xe bị buộc chặt.”’”
‘‘Mā ca maṃ akūṭaṃ kūṭavādena pāpesī’’ti.
‘‘And do not call me ‘rogue’ when I am not a rogue.’’
“‘Và đừng gán cho tôi, một kẻ không gian xảo, lời nói gian xảo.’”
Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo seṭṭhinā saddhiṃ dvīhi sahassehi abbhutaṃ akāsi – ‘‘mayhaṃ balībaddo sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭessatī’’ti.
Then, bhikkhus, that brahmin made a wager of two thousand with the merchant, saying, ‘‘My bull will pull a hundred heavily loaded carts.’’
“Rồi, này các Tỳ-kheo, vị Bà-la-môn ấy đã đặt cược hai ngàn (đồng) với vị trưởng giả rằng: ‘Con bò đực của tôi sẽ kéo được một trăm cỗ xe bị buộc chặt.’”
Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo sakaṭasataṃ atibandhitvā nandivisālaṃ balībaddaṃ yuñjitvā etadavoca – ‘‘accha, bhadra, vahassu, bhadrā’’ti.
Then, bhikkhus, that brahmin, having tied a hundred carts together, yoked the bull Nandivisāla and said, ‘‘Go, my good fellow! Pull, my good fellow!’’
“Rồi, này các Tỳ-kheo, vị Bà-la-môn ấy, sau khi buộc chặt một trăm cỗ xe và ách con bò đực Nandivisāla vào, đã nói rằng: ‘Đi đi, này bạn tốt, kéo đi, này bạn tốt!’”
Atha kho, bhikkhave, nandivisālo balībaddo sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭesi.
Then, bhikkhus, the bull Nandivisāla pulled the hundred heavily loaded carts.
“Rồi, này các Tỳ-kheo, con bò đực Nandivisāla ấy đã kéo được một trăm cỗ xe bị buộc chặt.”
27. Upasampanno upasampannaṃ khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo evaṃ vadeti, ‘‘santi idhekacce avakaṇṇakā javakaṇṇakā dhaniṭṭhakā saviṭṭhakā kulavaḍḍhakā’’ti bhaṇati…pe….
27. A bhikkhu, intending to revile, disparage, or put to shame another bhikkhu, speaks thus: "In this world, there are some with drooping ears, with flapping ears, with healthy bodies, with full bodies, with growing families"—and so on—.
27. Một tỳ-kheo đã thọ giới muốn phỉ báng, muốn sỉ nhục, muốn làm cho hổ thẹn một tỳ-kheo đã thọ giới khác, nói như vầy: ‘‘Ở đây có một số người tai cụt, tai dài, có gân, có xương, người làm tăng trưởng gia tộc’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce buddharakkhitā dhammarakkhitā saṅgharakkhitā’’ti bhaṇati …pe….
"In this world, there are some protected by the Buddha, protected by the Dhamma, protected by the Saṅgha"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người được Phật bảo hộ, được Pháp bảo hộ, được Tăng bảo hộ’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce kosiyā bhāradvājā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some Kosiyas, Bhāradvājas"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người thuộc dòng Kosiya, Bhāradvāja’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce gotamā moggallānā kaccānā vāsiṭṭhā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some Gotamas, Moggallānas, Kaccānas, Vāsiṭṭhas"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người thuộc dòng Gotama, Moggallāna, Kaccāna, Vāsiṭṭha’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce koṭṭhakā pupphachaḍḍakā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some granary-keepers, flower-sweepers"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người là thợ làm kho, người vứt hoa’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce kassakā vāṇijā gorakkhā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some farmers, merchants, cowherds"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người là nông dân, thương nhân, người chăn bò’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce naḷakārā kumbhakārā pesakārā cammakārā nahāpitā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some basket-makers, potters, weavers, leatherworkers, barbers"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người là thợ đan tre, thợ gốm, thợ dệt, thợ thuộc da, thợ hớt tóc’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce muddikā gaṇakā lekhakā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some seal-makers, accountants, scribes"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người là thợ đóng dấu, kế toán, thư lại’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce kuṭṭhikā gaṇḍikā kilāsikā sosikā apamārikā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some with leprosy, with boils, with scabies, with consumption, with epilepsy"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người bị bệnh phong, bệnh bướu, bệnh ghẻ, bệnh lao, bệnh động kinh’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce madhumehikā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some with diabetes"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người bị bệnh tiểu đường’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce atidīghā atirassā atikaṇhā accodātā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some who are too tall, too short, too dark, too fair"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người quá cao, quá lùn, quá đen, quá trắng’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce nātidīghā nātirassā nātikaṇhā nāccodātā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some who are neither too tall nor too short, neither too dark nor too fair"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người không quá cao, không quá lùn, không quá đen, không quá trắng’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce rāgapariyuṭṭhitā dosapariyuṭṭhitā mohapariyuṭṭhitā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some assailed by lust, assailed by hatred, assailed by delusion"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người bị tham chi phối, bị sân chi phối, bị si chi phối’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce vītarāgā vītadosā vītamohā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some who are free from lust, free from hatred, free from delusion"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người đã ly tham, đã ly sân, đã ly si’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce pārājikaṃ ajjhāpannā…pe… dubbhāsitaṃ ajjhāpannā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some who have incurred a pārājika offense"—and so on—"who have incurred a verbal transgression"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người đã phạm tội pārājika…v.v… đã phạm tội nói lời thô ác’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce sotāpannā’’ti bhaṇati…pe….
"In this world, there are some who are stream-enterers"—and so on—.
‘‘Ở đây có một số người là bậc Nhập Lưu (sotāpanna)’’…v.v….
‘‘Santi idhekacce oṭṭhā meṇḍā goṇā gadrabhā tiracchānagatā nerayikā, natthi tesaṃ sugati, duggatiyeva tesaṃ pāṭikaṅkhā’’ti bhaṇati, āpatti vācāya, vācāya dukkaṭassa.
"In this world, there are some who are camels, rams, bulls, donkeys, animals, hell-beings; there is no good destiny for them, only a bad destiny is to be expected for them." He incurs an offense of speech, a dukkaṭa offense of speech.
‘‘Ở đây có một số người là lạc đà, cừu, bò, lừa, súc sanh, chúng sanh địa ngục; không có thiện thú cho họ, chỉ có ác thú là điều họ đáng mong đợi’’, thì phạm tội dukkaṭa bằng lời nói.
36. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
36. At one time the Buddha, the Blessed One, was staying at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
36. Vào thời ấy, Đức Phật, Thế Tôn, đang trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū bhikkhūnaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ pesuññaṃ upasaṃharanti; imassa sutvā amussa akkhāyanti, imassa bhedāya; amussa sutvā imassa akkhāyanti, amussa bhedāya.
At that time, the group of six bhikkhus engaged in slander regarding bhikkhus who had fallen into quarreling, contention, and disputes; hearing one, they would tell it to another, for the purpose of breaking them; and hearing another, they would tell it to this one, for the purpose of breaking them.
Vào thời ấy, nhóm sáu tỳ-kheo đã nói lời đâm thọc với các tỳ-kheo đang tranh cãi, đang gây gổ, đang bất hòa; sau khi nghe người này nói, họ kể lại cho người kia, để gây chia rẽ người này; sau khi nghe người kia nói, họ kể lại cho người này, để gây chia rẽ người kia.
Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattanti.
By this, quarrels that had not arisen, arose, and quarrels that had arisen, increased and grew extensive.
Do đó, những cuộc tranh cãi chưa phát sinh thì phát sinh, và những cuộc tranh cãi đã phát sinh thì càng tăng thêm và trở nên rộng lớn.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū bhikkhūnaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ pesuññaṃ upasaṃharissanti, imassa sutvā amussa akkhāyissanti, imassa bhedāya; amussa sutvā imassa akkhāyissanti, amussa bhedāya!
Those bhikkhus who were of few wishes…pe… complained, murmured, and criticized: "How can the group of six bhikkhus engage in slander regarding bhikkhus who had fallen into quarreling, contention, and disputes, hearing one, tell it to another, for the purpose of breaking them; and hearing another, tell it to this one, for the purpose of breaking them!
Những tỳ-kheo có ít dục vọng…pe… họ than phiền, chỉ trích, phản đối – ‘‘Tại sao nhóm sáu tỳ-kheo lại nói lời đâm thọc với các tỳ-kheo đang tranh cãi, đang gây gổ, đang bất hòa, sau khi nghe người này nói, họ kể lại cho người kia, để gây chia rẽ người này; sau khi nghe người kia nói, họ kể lại cho người này, để gây chia rẽ người kia!
Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattantī’’ti.
By this, quarrels that had not arisen, arose, and quarrels that had arisen, increased and grew extensive!"
Do đó, những cuộc tranh cãi chưa phát sinh thì phát sinh, và những cuộc tranh cãi đã phát sinh thì càng tăng thêm và trở nên rộng lớn!’’
Atha kho te bhikkhū chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, bhikkhūnaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ pesuññaṃ upasaṃharatha, imassa sutvā amussa akkhāyatha, imassa bhedāya, amussa sutvā imassa akkhāyatha, amussa bhedāya?
Then those bhikkhus, having rebuked the group-of-six bhikkhus in many ways, reported this matter to the Blessed One…pe… “Is it true, bhikkhus, that you carry tales among bhikkhus who are involved in disputes, quarrels, and disagreements? Having heard this one’s words, you tell them to that one, for that one’s division; and having heard that one’s words, you tell them to this one, for this one’s division?
Rồi các Tỳ-khưu ấy đã quở trách nhóm sáu Tỳ-khưu bằng nhiều cách, rồi trình sự việc ấy lên Thế Tôn…pe… “Này các Tỳ-khưu, có thật là các ông đã mang lời nói chia rẽ đến cho các Tỳ-khưu đang tranh cãi, đang xung đột, đang bất hòa, nghe lời người này rồi nói với người kia để gây chia rẽ người này, nghe lời người kia rồi nói với người này để gây chia rẽ người kia không?”
Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattantī’’ti?
By that, disputes that have not arisen, arise; and disputes that have arisen, grow more numerous and extensive?”
Do đó, những tranh cãi chưa phát sinh thì phát sinh, và những tranh cãi đã phát sinh thì càng gia tăng và lan rộng phải không?”
‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti.
“It is true, Blessed One.”
“Thật vậy, bạch Thế Tôn.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, bhikkhūnaṃ bhaṇḍanajātānaṃ kalahajātānaṃ vivādāpannānaṃ pesuññaṃ upasaṃharissatha!
The Buddha, the Blessed One, rebuked them…pe… “How can you, foolish men, carry tales among bhikkhus who are involved in disputes, quarrels, and disagreements!
Đức Phật, Thế Tôn, đã quở trách…pe… “Này những kẻ trống rỗng, làm sao các ông có thể mang lời nói chia rẽ đến cho các Tỳ-khưu đang tranh cãi, đang xung đột, đang bất hòa!
Imassa sutvā amussa akkhāyissatha, imassa bhedāya!
Having heard this one’s words, you tell them to that one, for that one’s division!
Nghe lời người này rồi nói với người kia để gây chia rẽ người này!
Amussa sutvā imassa akkhāyissatha, amussa bhedāya!
Having heard that one’s words, you tell them to this one, for this one’s division!
Nghe lời người kia rồi nói với người này để gây chia rẽ người kia!
Tena anuppannāni ceva bhaṇḍanāni uppajjanti, uppannāni ca bhaṇḍanāni bhiyyobhāvāya vepullāya saṃvattanti.
By that, disputes that have not arisen, arise; and disputes that have arisen, grow more numerous and extensive.
Do đó, những tranh cãi chưa phát sinh thì phát sinh, và những tranh cãi đã phát sinh thì càng gia tăng và lan rộng.
Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya.
This, foolish men, is not for the conviction of the unconfident,
Này những kẻ trống rỗng, điều này không làm cho những người chưa có niềm tin phát sinh niềm tin.
Pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
or for the increase of the confident…pe… And thus, bhikkhus, you should recite this training rule –
Cũng không làm cho những người đã có niềm tin càng gia tăng…pe… Này các Tỳ-khưu, các ông nên đọc giới điều này như sau –
44. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
44. At one time the Buddha, the Blessed One, was staying at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
44. Lúc bấy giờ, Đức Phật, Thế Tôn, đang trú tại Sāvatthī, ở tu viện Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū upāsake padaso dhammaṃ vācenti.
Now at that time the group of six bhikkhus were teaching the Dhamma word for word to lay followers.
Vào lúc đó, nhóm sáu tỳ khưu (chabbaggiyā) đang dạy Pháp từng lời (padaso dhammaṃ vācenti) cho các cư sĩ.
Upāsakā bhikkhūsu agāravā appatissā asabhāgavuttikā viharanti.
The lay followers dwelled without respect for the bhikkhus, without reverence, without congenial behavior.
Các cư sĩ sống không kính trọng, không vâng lời, không có thái độ hòa hợp đối với các tỳ khưu.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū upāsake padaso dhammaṃ vācessanti!
Those bhikkhus who were of few wishes…and so on…complained, grumbled, and protested: “How can the group of six bhikkhus teach the Dhamma word for word to lay followers!
Những tỳ khưu có ít dục vọng…pe… họ phàn nàn, khó chịu, chỉ trích – “Tại sao nhóm sáu tỳ khưu lại dạy Pháp từng lời cho các cư sĩ!
Upāsakā bhikkhūsu agāravā appatissā asabhāgavuttikā viharantī’’ti.
The lay followers dwell without respect for the bhikkhus, without reverence, without congenial behavior!”
Các cư sĩ sống không kính trọng, không vâng lời, không có thái độ hòa hợp đối với các tỳ khưu!”
Atha kho te bhikkhū chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, upāsake padaso dhammaṃ vācetha; upāsakā bhikkhūsu agāravā appatissā asabhāgavuttikā viharantī’’ti?
Then those bhikkhus, having criticized the group of six bhikkhus in many ways, reported the matter to the Blessed One…and so on…“Is it true, bhikkhus, that you teach the Dhamma word for word to lay followers, and the lay followers dwell without respect for the bhikkhus, without reverence, without congenial behavior?”
Sau đó, những tỳ khưu ấy đã quở trách nhóm sáu tỳ khưu bằng nhiều cách, rồi trình bày sự việc đó lên Đức Thế Tôn…pe… “Này các tỳ khưu, có thật là các ông dạy Pháp từng lời cho các cư sĩ, khiến các cư sĩ sống không kính trọng, không vâng lời, không có thái độ hòa hợp đối với các tỳ khưu không?”
‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti.
“It is true, Blessed One.”
“Bạch Thế Tôn, thật vậy.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, upāsake padaso dhammaṃ vācessatha!
The Buddha, the Blessed One, criticized them…and so on…“How can you, foolish men, teach the Dhamma word for word to lay followers!
Đức Phật, Thế Tôn, đã quở trách…pe… “Này những kẻ trống rỗng, tại sao các ông lại dạy Pháp từng lời cho các cư sĩ!
Upāsakā bhikkhūsu agāravā appatissā asabhāgavuttikā viharanti!
The lay followers dwell without respect for the bhikkhus, without reverence, without congenial behavior!
Các cư sĩ sống không kính trọng, không vâng lời, không có thái độ hòa hợp đối với các tỳ khưu!
Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
This, foolish men, is not for the conviction of the unconvinced, nor for the increase of conviction of the convinced…and so on…And thus, bhikkhus, you should recite this training rule:
Này những kẻ trống rỗng, điều này không phải để làm cho những người chưa tin được tin, cũng không phải để làm cho những người đã tin được tin hơn nữa…pe… Này các tỳ khưu, các ông hãy tụng giới học này như sau –
49. Tena samayena buddho bhagavā āḷaviyaṃ viharati aggāḷave cetiye.
49. At one time the Buddha, the Blessed One, was dwelling in Āḷavī, at the Aggāḷava Shrine.
49. Vào thời đó, Đức Phật, Thế Tôn, đang trú tại Alavī, ở Aggāḷava cetiya.
Tena kho pana samayena upāsakā ārāmaṃ āgacchanti dhammassavanāya.
At that time, lay followers came to the monastery to listen to the Dhamma.
Vào thời đó, các cư sĩ đến tu viện để nghe pháp.
Dhamme bhāsite therā bhikkhū yathāvihāraṃ gacchanti.
When the Dhamma was taught, the elder bhikkhus went to their respective dwelling places.
Sau khi pháp được thuyết giảng, các tỳ-khưu trưởng lão trở về trú xứ của mình.
Navakā bhikkhū tattheva upaṭṭhānasālāyaṃ upāsakehi saddhiṃ muṭṭhassatī, asampajānā, naggā, vikūjamānā, kākacchamānā seyyaṃ kappenti.
The new bhikkhus, right there in the assembly hall, shared a bed with the lay followers, being unmindful, uncomprehending, naked, making noises, and grumbling.
Các tỳ-khưu tân học, với tâm trí lơ đễnh, không tỉnh giác, trần truồng, la hét, rên rỉ, đã ngủ chung với các cư sĩ ngay tại hội trường phục vụ.
Upāsakā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhadantā muṭṭhassatī asampajānā naggā vikūjamānā kākacchamānā seyyaṃ kappessantī’’ti!
The lay followers complained, grumbled, and criticised: ‘‘How can the venerables share a bed, being unmindful, uncomprehending, naked, making noises, and grumbling!’’
Các cư sĩ phàn nàn, khó chịu, chỉ trích: “Làm sao mà các ngài, các tỳ-khưu, với tâm trí lơ đễnh, không tỉnh giác, trần truồng, la hét, rên rỉ, lại có thể ngủ chung được!”
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ upāsakānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ.
The bhikkhus heard the lay followers complaining, grumbling, and criticising.
Các tỳ-khưu đã nghe lời phàn nàn, khó chịu, chỉ trích của các cư sĩ ấy.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū anupasampannena sahaseyyaṃ kappessantī’’ti!
Those bhikkhus who were of few wishes…pe… they complained, grumbled, and criticised: ‘‘How can bhikkhus share a bed with an anupasampanna!’’
Các tỳ-khưu có ít dục vọng…pe… đã phàn nàn, khó chịu, chỉ trích: “Làm sao mà các tỳ-khưu lại có thể ngủ chung với người chưa thọ Cụ túc giới được!”
Atha kho te bhikkhū te navake bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū anupasampannena sahaseyyaṃ kappentī’’ti?
Then those bhikkhus, having admonished those new bhikkhus in various ways, reported this matter to the Blessed One…pe… ‘‘Is it true, bhikkhus, that bhikkhus shared a bed with an anupasampanna?’’
Sau đó, các tỳ-khưu ấy đã quở trách các tỳ-khưu tân học ấy bằng nhiều cách, rồi trình bày sự việc ấy lên Đức Thế Tôn…pe… “Này các tỳ-khưu, có thật là các tỳ-khưu đã ngủ chung với người chưa thọ Cụ túc giới không?”
‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti.
‘‘It is true, Blessed One,’’ they replied.
“Bạch Thế Tôn, thật vậy.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā anupasampannena sahaseyyaṃ kappessanti!
The Buddha, the Blessed One, admonished them…pe… ‘‘How can these foolish men, bhikkhus, share a bed with an anupasampanna!
Đức Phật, Thế Tôn, đã quở trách…pe… “Này các tỳ-khưu, làm sao mà những kẻ ngu si này lại có thể ngủ chung với người chưa thọ Cụ túc giới!”
Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
This, bhikkhus, is not for the conviction of the unconvicted…pe… And thus, bhikkhus, you should recite this training rule:
“Này các tỳ-khưu, điều này không đưa đến sự hài lòng cho những người chưa có đức tin…pe… Này các tỳ-khưu, các ngươi hãy đọc tụng giới học này như sau:
50. Atha kho bhagavā āḷaviyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena kosambī tena cārikaṃ pakkāmi.
50. Then the Blessed One, having stayed in Āḷavī for as long as he wished, set out on a journey towards Kosambī.
50. Sau đó, Đức Thế Tôn đã trú tại Alavī tùy thích, rồi đi du hành đến Kosambī.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena kosambī tadavasari.
Journeying by stages, he arrived at Kosambī.
Du hành tuần tự, Ngài đã đến Kosambī.
Tatra sudaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati badarikārāme.
There the Blessed One dwelt at Kosambī, in the Badarikārāma.
Tại đó, Đức Thế Tôn đang trú tại Kosambī, trong tu viện Badarikārāma.
Bhikkhū āyasmantaṃ rāhulaṃ etadavocuṃ – ‘‘bhagavatā, āvuso rāhula, sikkhāpadaṃ paññattaṃ – ‘na anupasampannena sahaseyyā kappetabbā’ti.
The bhikkhus said to Venerable Rāhula: ‘‘Friend Rāhula, the Blessed One has laid down a training rule: ‘A shared bed should not be made with an anupasampanna.’
Các tỳ-khưu đã nói với Tôn giả Rāhula: “Này hiền giả Rāhula, Đức Thế Tôn đã chế định giới học rằng ‘Không được ngủ chung với người chưa thọ Cụ túc giới.’
Seyyaṃ, āvuso rāhula, jānāhī’’ti.
Find a bed, friend Rāhula!’’
Này hiền giả Rāhula, hãy tìm chỗ ngủ đi!”
Atha kho āyasmā rāhulo seyyaṃ alabhamāno vaccakuṭiyā seyyaṃ kappesi.
Then Venerable Rāhula, unable to find a bed, made his bed in the latrine.
Sau đó, Tôn giả Rāhula, vì không tìm được chỗ ngủ, đã ngủ trong nhà vệ sinh.
Atha kho bhagavā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya yena vaccakuṭi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ukkāsi.
Then the Blessed One, having risen in the late watches of the night, approached the latrine; having approached, he cleared his throat.
Sau đó, Đức Thế Tôn vào lúc rạng đông của đêm, sau khi thức dậy, đã đi đến nhà vệ sinh; sau khi đến, Ngài đã ho.
Āyasmāpi rāhulo ukkāsi.
Venerable Rāhula also cleared his throat.
Tôn giả Rāhula cũng ho.
‘‘Ko etthā’’ti?
‘‘Who is there?’’
“Ai ở đây?”
‘‘Ahaṃ, bhagavā, rāhulo’’ti.
‘‘It is I, Blessed One, Rāhula.’’
“Bạch Thế Tôn, con là Rāhula.”
‘‘Kissa tvaṃ, rāhula, idha nisinnosī’’ti?
‘‘Why, Rāhula, are you sitting here?’’
“Này Rāhula, tại sao con lại ngồi ở đây?”
Atha kho āyasmā rāhulo bhagavato etamatthaṃ ārocesi.
Then Venerable Rāhula reported this matter to the Blessed One.
Sau đó, Tôn giả Rāhula đã trình bày sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, anupasampannena dirattatirattaṃ sahaseyyaṃ kappetuṃ.
Then the Blessed One, on this occasion, having given a Dhamma talk, addressed the bhikkhus: ‘‘I allow, bhikkhus, to make a shared bed with an anupasampanna for two or three nights.
Sau đó, Đức Thế Tôn, nhân duyên này, nhân sự việc này, đã thuyết pháp và gọi các tỳ-khưu: “Này các tỳ-khưu, Ta cho phép ngủ chung với người chưa thọ Cụ túc giới trong hai hoặc ba đêm.
Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
And thus, bhikkhus, you should recite this training rule:
Này các tỳ-khưu, các ngươi hãy đọc tụng giới học này như sau:
55. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
55. At one time the Buddha, the Blessed One, was dwelling in Sāvatthī, in Jeta Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
55. Vào thời đó, Đức Phật, Thế Tôn, đang trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena āyasmā anuruddho kosalesu janapade* sāvatthiṃ gacchanto sāyaṃ aññataraṃ gāmaṃ upagacchi.
At that time, Venerable Anuruddha, travelling in the Kosala country to Sāvatthī, arrived at a certain village in the evening.
Vào thời đó, Tôn giả Anuruddha, khi đang đi từ các xứ Kosala đến Sāvatthī, vào buổi chiều đã đến một ngôi làng nọ.
Tena kho pana samayena tasmiṃ gāme aññatarissā itthiyā āvasathāgāraṃ paññattaṃ hoti.
At that time, in that village, a guest house had been prepared by a certain woman.
Vào thời đó, trong ngôi làng ấy, có một ngôi nhà trọ được chuẩn bị cho một phụ nữ nọ.
Atha kho āyasmā anuruddho yena sā itthī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ itthiṃ etadavoca – ‘‘sace te, bhagini, agaru, vaseyyāma ekarattaṃ āvasathāgāre’’ti.
Then Venerable Anuruddha approached that woman; having approached, he said to that woman: ‘‘Sister, if it is not burdensome for you, we would like to stay for one night in the guest house.’’
Sau đó, Tôn giả Anuruddha đã đi đến chỗ người phụ nữ ấy; sau khi đến, Ngài đã nói với người phụ nữ ấy: “Này cô em, nếu cô không ngại, chúng tôi muốn trú một đêm trong nhà trọ.”
‘‘Vaseyyātha, bhante’’ti.
‘‘You may stay, venerable sir,’’ she replied.
“Bạch Đại đức, xin cứ trú.”
Aññepi addhikā yena sā itthī tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā taṃ itthiṃ etadavocuṃ – ‘‘sace te, ayye, agaru vaseyyāma ekarattaṃ āvasathāgāre’’ti.
Other travellers also approached that woman; having approached, they said to that woman: ‘‘Lady, if it is not burdensome for you, we would like to stay for one night in the guest house.’’
Những người lữ hành khác cũng đã đi đến chỗ người phụ nữ ấy; sau khi đến, họ đã nói với người phụ nữ ấy: “Này cô, nếu cô không ngại, chúng tôi muốn trú một đêm trong nhà trọ.”
‘‘Eso kho ayyo samaṇo paṭhamaṃ upagato; sace so anujānāti, vaseyyāthā’’ti.
‘‘That venerable ascetic arrived first; if he gives permission, you may stay,’’ she replied.
“Vị sa-môn ấy đã đến trước; nếu Ngài cho phép, xin quý vị cứ trú.”
Atha kho te addhikā yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavocuṃ – ‘‘sace te, bhante, agaru, vaseyyāma ekarattaṃ āvasathāgāre’’ti.
Then those travelers approached Venerable Anuruddha; having approached, they said to Venerable Anuruddha, "If it is not burdensome for you, Venerable Sir, we would like to stay one night in the guesthouse."
Rồi những người khách bộ hành ấy đi đến chỗ Tôn giả Anuruddha; sau khi đến, họ nói với Tôn giả Anuruddha rằng: “Bạch Tôn giả, nếu Tôn giả không phiền, chúng con xin ở lại một đêm trong nhà khách.”
‘‘Vaseyyātha, āvuso’’ti.
"You may stay, friends."
“(Các) hiền giả cứ ở lại.”
Atha kho sā itthī āyasmante anuruddhe saha dassanena paṭibaddhacittā ahosi.
Then that woman, immediately upon seeing Venerable Anuruddha, became enamored of him.
Rồi người phụ nữ ấy, vừa nhìn thấy Tôn giả Anuruddha đã bị tâm ý ràng buộc.
Atha kho sā itthī yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘ayyo, bhante, imehi manussehi ākiṇṇo na phāsu viharissati.
Then that woman approached Venerable Anuruddha; having approached, she said to Venerable Anuruddha, "Venerable Sir, the noble one will not dwell comfortably, being crowded by these people.
Rồi người phụ nữ ấy đi đến chỗ Tôn giả Anuruddha; sau khi đến, cô ấy nói với Tôn giả Anuruddha rằng: “Bạch Tôn giả, Ngài sẽ không an ổn khi ở chung với những người này.
Sādhāhaṃ, bhante, ayyassa mañcakaṃ abbhantaraṃ paññapeyya’’nti.
Good, Venerable Sir, I shall arrange a small couch for the noble one inside."
Bạch Tôn giả, con xin trải giường cho Ngài ở bên trong.”
Adhivāsesi kho āyasmā anuruddho tuṇhībhāvena.
Venerable Anuruddha consented by remaining silent.
Tôn giả Anuruddha đã chấp thuận bằng sự im lặng.
Atha kho sā itthī āyasmato anuruddhassa mañcakaṃ abbhantaraṃ paññapetvā alaṅkatappaṭiyattā gandhagandhinī yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘ayyo, bhante, abhirūpo dassanīyo pāsādiko, ahaṃ camhi abhirūpā dassanīyā pāsādikā.
Then that woman, having arranged a small couch for Venerable Anuruddha inside, adorned and prepared, fragrant with perfumes, approached Venerable Anuruddha; having approached, she said to Venerable Anuruddha, "Venerable Sir, the noble one is handsome, lovely to behold, and charming; I am also handsome, lovely to behold, and charming.
Rồi người phụ nữ ấy, sau khi trải giường cho Tôn giả Anuruddha ở bên trong, cô ấy đã trang điểm kỹ lưỡng, thơm ngát mùi hương, đi đến chỗ Tôn giả Anuruddha; sau khi đến, cô ấy nói với Tôn giả Anuruddha rằng: “Bạch Tôn giả, Ngài có hình dáng đẹp đẽ, đáng chiêm ngưỡng, dễ thương; con cũng có hình dáng đẹp đẽ, đáng chiêm ngưỡng, dễ thương.
Sādhāhaṃ, bhante, ayyassa pajāpati bhaveyya’’nti.
Good, Venerable Sir, I wish to be the noble one's wife."
Bạch Tôn giả, con xin làm vợ của Ngài.”
Evaṃ vutte āyasmā anuruddho tuṇhī ahosi.
When this was said, Venerable Anuruddha remained silent.
Khi được nói như vậy, Tôn giả Anuruddha vẫn im lặng.
Dutiyampi kho…pe… tatiyampi kho sā itthī āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘ayyo, bhante, abhirūpo dassanīyo pāsādiko, ahañcamhi abhirūpā dassanīyā pāsādikā.
A second time... and a third time that woman said to Venerable Anuruddha, "Venerable Sir, the noble one is handsome, lovely to behold, and charming; I am also handsome, lovely to behold, and charming.
Lần thứ hai… Lần thứ ba, người phụ nữ ấy nói với Tôn giả Anuruddha rằng: “Bạch Tôn giả, Ngài có hình dáng đẹp đẽ, đáng chiêm ngưỡng, dễ thương; con cũng có hình dáng đẹp đẽ, đáng chiêm ngưỡng, dễ thương.
Sādhu, bhante, ayyo mañceva paṭicchatu* sabbañca sāpateyya’’nti.
Good, Venerable Sir, may the noble one accept me and all the wealth."
Bạch Tôn giả, Ngài hãy nhận lấy cả con và tất cả tài sản này.”
Tatiyampi kho āyasmā anuruddho tuṇhī ahosi.
A third time Venerable Anuruddha remained silent.
Lần thứ ba, Tôn giả Anuruddha vẫn im lặng.
Atha kho sā itthī sāṭakaṃ nikkhipitvā āyasmato anuruddhassa purato caṅkamatipi tiṭṭhatipi nisīdatipi seyyampi kappeti.
Then that woman took off her upper garment and walked, stood, sat, and lay down before Venerable Anuruddha.
Rồi người phụ nữ ấy cởi bỏ y phục, đi kinh hành, đứng, ngồi và nằm trước mặt Tôn giả Anuruddha.
Atha kho āyasmā anuruddho indriyāni okkhipitvā taṃ itthiṃ neva olokesi napi ālapi.
Then Venerable Anuruddha, lowering his faculties, neither looked at nor spoke to that woman.
Rồi Tôn giả Anuruddha cúi thấp các căn, không nhìn cũng không nói chuyện với người phụ nữ ấy.
Atha kho sā itthī – ‘‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho!
Then that woman thought, "Oh, wonderful indeed! Oh, amazing indeed!
Rồi người phụ nữ ấy (nghĩ): “Thật kỳ diệu thay, thật hy hữu thay!
Bahū me manussā satenapi sahassenapi pahiṇanti.
Many men send me a hundred or a thousand (coins).
Nhiều người đã gửi cho ta hàng trăm, hàng ngàn (vật quý).
Ayaṃ pana samaṇo – mayā sāmaṃ yāciyamāno – na icchati mañceva paṭicchituṃ sabbañca sāpateyya’’nti sāṭakaṃ nivāsetvā āyasmato anuruddhassa pādesu sirasā nipatitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘accayo maṃ, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ yāhaṃ evamakāsiṃ.
But this recluse – though I myself request him – does not wish to accept me or all the wealth!" Having put on her upper garment again, she prostrated herself at Venerable Anuruddha's feet and said to Venerable Anuruddha, "An offense, Venerable Sir, has overcome me, as foolish, as deluded, as unskillful as I am, that I acted thus.
Còn vị Sa-môn này, khi ta tự mình cầu xin, lại không muốn nhận lấy cả ta và tất cả tài sản này.” Sau khi mặc lại y phục, cô ấy cúi đầu lạy dưới chân Tôn giả Anuruddha và nói với Tôn giả Anuruddha rằng: “Bạch Tôn giả, con đã phạm lỗi, như một kẻ ngu si, như một kẻ mê muội, như một kẻ bất thiện khi con đã làm như vậy.
Tassā me, bhante, ayyo accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā’’ti.
May the noble one, Venerable Sir, accept this offense of mine as an offense, for future restraint."
Bạch Tôn giả, xin Ngài hãy chấp nhận lỗi lầm của con như một lỗi lầm, để con sẽ tự chế ngự trong tương lai.”
‘‘Taggha tvaṃ, bhagini, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ yā tvaṃ evamakāsi.
"Indeed, sister, an offense has overcome you, as foolish, as deluded, as unskillful as you are, that you acted thus.
“Này cô em, đúng là cô đã phạm lỗi, như một kẻ ngu si, như một kẻ mê muội, như một kẻ bất thiện khi cô đã làm như vậy.
Yato ca kho tvaṃ, bhagini, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma.
But since you, sister, see the offense as an offense and rectify it according to the Dhamma, we accept that from you.
Nhưng này cô em, vì cô đã thấy lỗi lầm là lỗi lầm và đã sửa chữa đúng pháp, nên chúng tôi chấp nhận (lời sám hối) của cô.
Vuddhi hesā, bhagini, ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti āyatiñca saṃvaraṃ āpajjatī’’ti.
For this, sister, is growth in the noble discipline: that one sees an offense as an offense, rectifies it according to the Dhamma, and undertakes future restraint."
Này cô em, đó là sự tiến bộ trong Giới luật của bậc Thánh, khi một người thấy lỗi lầm là lỗi lầm, sửa chữa đúng pháp và tự chế ngự trong tương lai.”
Atha kho sā itthī tassā rattiyā accayena āyasmantaṃ anuruddhaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā, āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then that woman, when that night had passed, personally satisfied and served Venerable Anuruddha with excellent solid and soft food, and when Venerable Anuruddha had eaten and removed his hand from the bowl, she bowed to him and sat down to one side.
Rồi người phụ nữ ấy, sau khi đêm đã qua, tự tay dâng cúng Tôn giả Anuruddha những thức ăn cứng và mềm thượng hạng, làm cho Ngài thỏa mãn và no đủ, sau khi Tôn giả Anuruddha đã dùng bữa và rửa tay, cô ấy đảnh lễ Ngài rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ itthiṃ āyasmā anuruddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
To that woman, sitting to one side, Venerable Anuruddha instructed, exhorted, inspired, and gladdened with a Dhamma talk.
Tôn giả Anuruddha đã dùng lời giáo pháp để khai thị, khích lệ, làm phấn khởi và làm hoan hỷ người phụ nữ đang ngồi một bên ấy.
Atha kho sā itthī – āyasmatā anuruddhena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā – āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante!
Then that woman, having been instructed, exhorted, inspired, and gladdened with a Dhamma talk by Venerable Anuruddha, said to Venerable Anuruddha, "Excellent, Venerable Sir, excellent, Venerable Sir!
Rồi người phụ nữ ấy, sau khi được Tôn giả Anuruddha dùng lời giáo pháp để khai thị, khích lệ, làm phấn khởi và làm hoan hỷ, đã nói với Tôn giả Anuruddha rằng: “Bạch Tôn giả, thật tuyệt vời! Bạch Tôn giả, thật tuyệt vời!
Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti, evamevaṃ ayyena anuruddhena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, Venerable Sir, one might set upright what was overturned, reveal what was hidden, show the way to one who was lost, or hold a lamp in the darkness so that those with eyes may see forms—even so has the Dhamma been made clear by the noble Anuruddha in various ways.
Bạch Tôn giả, ví như người ta dựng đứng cái bị lật úp, phơi bày cái bị che giấu, chỉ đường cho người bị lạc, hoặc cầm đèn dầu trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy các hình sắc, cũng vậy, Tôn giả Anuruddha đã thuyết giảng giáo pháp bằng nhiều phương cách khác nhau.
Esāhaṃ, bhante, taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to that Blessed One, to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Bạch Tôn giả, con xin quy y Đức Thế Tôn, quy y Giáo Pháp và quy y Tăng Chúng.
Upāsikaṃ maṃ ayyo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
May the noble one consider me a lay follower who has taken refuge from this day forth as long as life lasts."
Xin Ngài hãy ghi nhận con là một nữ cận sự, từ nay cho đến trọn đời, đã quy y.”
Atha kho āyasmā anuruddho sāvatthiyaṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi.
Then Venerable Anuruddha went to Sāvatthī and informed the bhikkhus of this matter.
Rồi Tôn giả Anuruddha đi đến Sāvatthī và kể lại sự việc ấy cho các Tỳ-khưu.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā anuruddho mātugāmena sahaseyyaṃ kappessatī’’ti!
Those bhikkhus who were of few desires... grumbled, complained, and criticized, saying, "How can Venerable Anuruddha engage in cohabitation with a woman!"
Những Tỳ-khưu ít dục… họ đã phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Làm sao Tôn giả Anuruddha lại có thể ngủ chung với phụ nữ như vậy!”
Atha kho te bhikkhū āyasmantaṃ anuruddhaṃ anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, anuruddha, mātugāmena sahaseyyaṃ kappesī’’ti?
Then those bhikkhus, having criticized Venerable Anuruddha in various ways, informed the Blessed One of this matter... "Is it true, Anuruddha, that you engaged in cohabitation with a woman?"
Rồi các Tỳ-khưu ấy, sau khi đã chỉ trích Tôn giả Anuruddha bằng nhiều phương cách khác nhau, đã kể lại sự việc ấy cho Đức Thế Tôn… “Này Anuruddha, có thật là ông đã ngủ chung với phụ nữ không?”
‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti.
"It is true, Blessed One."
“Bạch Đức Thế Tôn, có thật.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, anuruddha, mātugāmena sahaseyyaṃ kappessasi!
The Buddha, the Blessed One, criticized him... "How can you, Anuruddha, engage in cohabitation with a woman!
Đức Phật Thế Tôn đã quở trách… “Này Anuruddha, làm sao ông lại có thể ngủ chung với phụ nữ như vậy!
Netaṃ, anuruddha, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
This, Anuruddha, is not for the conviction of the unconvicted... And thus, bhikkhus, you should recite this training rule:
Này các Tỳ-khưu, điều này không phải để làm cho những người chưa có niềm tin phát sinh niềm tin… Này các Tỳ-khưu, các ông hãy đọc giới điều này như sau:
60. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
60. At one time the Buddha, the Blessed One, was dwelling at Sāvatthī, in Jeta's Grove, Anāthapiṇḍika's Park.
60. Vào thời điểm đó, Đức Phật, Thế Tôn, đang cư ngụ tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena āyasmā udāyī sāvatthiyaṃ kulūpako hoti, bahukāni kulāni upasaṅkamati.
Now at that time, Venerable Udāyī was a frequent visitor to families in Sāvatthī; he approached many families.
Vào thời điểm đó, Tôn giả Udāyī là một Tỳ-khưu thường xuyên đến các gia đình (kulūpako) ở Sāvatthī, thường xuyên đến nhiều gia đình.
Atha kho āyasmā udāyī pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena aññataraṃ kulaṃ tenupasaṅkami.
Then Venerable Udāyī, having dressed in the morning, and taking his bowl and robe, approached a certain family.
Rồi Tôn giả Udāyī, vào buổi sáng sớm, đắp y, mang y bát, đi đến một gia đình nọ.
Tena kho pana samayena gharaṇī nivesanadvāre nisinnā hoti, gharasuṇhā āvasathadvāre nisinnā hoti.
At that time, the mistress of the house was sitting at the entrance to the dwelling, and the daughter-in-law was sitting at the entrance to the guest room.
Vào thời điểm đó, người vợ chủ nhà đang ngồi ở cửa nhà, người con dâu đang ngồi ở cửa phòng khách.
Atha kho āyasmā udāyī yena gharaṇī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā gharaṇiyā upakaṇṇake dhammaṃ desesi.
Then Venerable Udāyī approached the mistress of the house; having approached, he taught Dhamma into the mistress's ear.
Rồi Tôn giả Udāyī đi đến chỗ người vợ chủ nhà; sau khi đến, Ngài thuyết pháp kề tai người vợ chủ nhà.
Atha kho gharasuṇhāya etadahosi – ‘‘ki nu kho so samaṇo sassuyā jāro udāhu obhāsatī’’ti?
Then the daughter-in-law thought: “Is this samaṇa my mother-in-law’s lover, or is he speaking rudely?”
Rồi người con dâu suy nghĩ: “Không biết vị Sa-môn này là tình nhân của mẹ chồng mình hay đang nói những lời thô tục?”
Atha kho āyasmā udāyī gharaṇiyā upakaṇṇake dhammaṃ desetvā yena gharasuṇhā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā gharasuṇhāya upakaṇṇake dhammaṃ desesi.
Then Venerable Udāyī, having taught Dhamma into the mistress’s ear, approached the daughter-in-law; having approached, he taught Dhamma into the daughter-in-law’s ear.
Rồi Tôn giả Udāyī, sau khi thuyết pháp kề tai người vợ chủ nhà, đi đến chỗ người con dâu; sau khi đến, Ngài thuyết pháp kề tai người con dâu.
Atha kho gharaṇiyā etadahosi – ‘‘kiṃ nu kho so samaṇo gharasuṇhāya jāro udāhu obhāsatī’’ti?
Then the mistress of the house thought: “Is this samaṇa my daughter-in-law’s lover, or is he speaking rudely?”
Rồi người vợ chủ nhà suy nghĩ: “Không biết vị Sa-môn này là tình nhân của con dâu mình hay đang nói những lời thô tục?”
Atha kho āyasmā udāyī gharasuṇhāya upakaṇṇake dhammaṃ desetvā pakkāmi.
Then Venerable Udāyī, having taught Dhamma into the daughter-in-law’s ear, departed.
Rồi Tôn giả Udāyī, sau khi thuyết pháp kề tai người con dâu, bỏ đi.
Atha kho gharaṇī gharasuṇhaṃ etadavoca – ‘‘he je, kiṃ te eso samaṇo avocā’’ti?
Then the mistress of the house said to the daughter-in-law: “Hey, what did that samaṇa say to you?”
Rồi người vợ chủ nhà nói với người con dâu: “Này con, vị Sa-môn đó đã nói gì với con?”
‘‘Dhammaṃ me, ayye, desesi’’.
“He taught me Dhamma, madam.”
“Thưa mẹ, Ngài đã thuyết pháp cho con.”
‘‘Ayyāya pana kiṃ avocā’’ti?
“And what did he say to madam?”
“Vậy Ngài đã nói gì với mẹ?”
‘‘Mayhampi dhammaṃ desesī’’ti.
“He taught me Dhamma as well.”
“Ngài cũng thuyết pháp cho con,” (người con dâu đáp).
Tā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma ayyo udāyī mātugāmassa upakaṇṇake dhammaṃ desessati!
They complained, grumbled, and criticized: “How could Venerable Udāyī teach Dhamma into a woman’s ear!
Họ phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Sao mà Tôn giả Udāyī lại thuyết pháp kề tai phụ nữ như vậy!
Nanu nāma vissaṭṭhena vivaṭena dhammo desetabbo’’ti?
Shouldn’t Dhamma be taught with a clear, open voice?”
Chẳng phải pháp phải được thuyết một cách cởi mở, công khai sao?”
Assosuṃ kho bhikkhū tāsaṃ itthīnaṃ ujjhāyantīnaṃ khiyyantīnaṃ vipācentīnaṃ.
The bhikkhus heard those women complaining, grumbling, and criticizing.
Các Tỳ-khưu đã nghe những người phụ nữ đó phàn nàn, bực tức, chỉ trích.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āyasmā udāyī mātugāmassa dhammaṃ desessatī’’ti!
Those bhikkhus who were of few desires…pe… complained, grumbled, and criticized: “How could Venerable Udāyī teach Dhamma to a woman!”
Những Tỳ-khưu có ít dục vọng… (vân vân)… họ phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Sao mà Tôn giả Udāyī lại thuyết pháp cho phụ nữ như vậy!”
Atha kho te bhikkhū āyasmantaṃ udāyiṃ anekapariyāyena vigarahitvā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, udāyi, mātugāmassa dhammaṃ desesī’’ti?
Then those bhikkhus criticized Venerable Udāyī in various ways and reported the matter to the Blessed One…pe… “Is it true, Udāyī, that you taught Dhamma to a woman?”
Rồi các Tỳ-khưu đó, sau khi quở trách Tôn giả Udāyī bằng nhiều cách, đã trình bày sự việc đó lên Thế Tôn… (vân vân)… “Này Udāyī, có thật là ông đã thuyết pháp cho phụ nữ không?”
‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti.
“It is true, Blessed One.”
“Thật vậy, bạch Thế Tôn.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, mātugāmassa dhammaṃ desessasi.
The Buddha, the Blessed One, criticized him…pe… “How can you, foolish man, teach Dhamma to a woman?
Đức Phật, Thế Tôn, đã quở trách… (vân vân)… “Này kẻ ngu si, sao mà ông lại thuyết pháp cho phụ nữ như vậy?
Netaṃ moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
This, foolish man, is not for the conviction of the unconvinced…pe… And thus, bhikkhus, you should recite this training rule:
Này kẻ ngu si, điều này không đem lại sự hoan hỷ cho những người chưa hoan hỷ… (vân vân)… Này các Tỳ-khưu, các ông hãy tụng giới học này như sau:
61. Tena kho pana samayena upāsikā bhikkhū passitvā etadavocuṃ – ‘‘iṅghāyyā dhammaṃ desethā’’ti.
61. Now at that time, female lay followers, having seen the bhikkhus, said: “Please, sirs, teach Dhamma!”
61. Vào thời điểm đó, các nữ cư sĩ thấy các Tỳ-khưu liền nói: “Xin các Tôn giả hãy thuyết pháp!”
‘‘Na, bhaginī, kappati mātugāmassa dhammaṃ desetu’’nti.
“Sisters, it is not permissible to teach Dhamma to women.”
“Này các chị, không được phép thuyết pháp cho phụ nữ.”
‘‘Iṅghāyyā chappañcavācāhi dhammaṃ desetha, sakkā ettakenapi dhammo aññātu’’nti.
“Please, sirs, teach Dhamma in five or six words; it is possible to understand Dhamma even with that much.”
“Xin các Tôn giả hãy thuyết pháp bằng năm sáu lời! Chỉ cần bấy nhiêu cũng có thể hiểu được Pháp rồi.”
‘‘Na, bhaginī, kappati mātugāmassa dhammaṃ desetu’’nti.
“Sisters, it is not permissible to teach Dhamma to women.”
“Này các chị, không được phép thuyết pháp cho phụ nữ.”
Kukkuccāyantā na desesuṃ.
Feeling remorse, they did not teach.
Vì lo sợ phạm giới, các Ngài đã không thuyết pháp.
Upāsikā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma ayyā amhehi yāciyamānā dhammaṃ na desessantī’’ti!
The female lay followers complained, grumbled, and criticized: “How can the sirs, when requested by us, not teach Dhamma!”
Các nữ cư sĩ phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Sao mà các Tôn giả lại không thuyết pháp khi chúng tôi thỉnh cầu!”
Assosuṃ kho bhikkhū tāsaṃ upāsikānaṃ ujjhāyantīnaṃ khiyyantīnaṃ vipācentīnaṃ.
The bhikkhus heard those female lay followers complaining, grumbling, and criticizing.
Các Tỳ-khưu đã nghe những nữ cư sĩ đó phàn nàn, bực tức, chỉ trích.
Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
Then those bhikkhus reported the matter to the Blessed One.
Rồi các Tỳ-khưu đó đã trình bày sự việc đó lên Thế Tôn.
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, mātugāmassa chappañcavācāhi dhammaṃ desetuṃ.
Then the Blessed One, on this occasion, on this account, having given a Dhamma talk, addressed the bhikkhus: “Bhikkhus, I allow teaching Dhamma to a woman in five or six words.
Rồi Thế Tôn, nhân duyên này, nhân sự việc này, đã thuyết pháp thoại, rồi Ngài gọi các Tỳ-khưu và nói: “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép thuyết pháp cho phụ nữ bằng năm sáu lời.
Evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
And thus, bhikkhus, you should recite this training rule:
Này các Tỳ-khưu, các ông hãy tụng giới học này như sau:
67.* Tena samayena buddho bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
67. At one time the Buddha, the Blessed One, was dwelling in Vesālī, in the Great Wood, at the Gabled Hall.
67. Lúc bấy giờ, Đức Phật, Thế Tôn, đang ngụ tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có mái nhọn.
Tena kho pana samayena sambahulā sandiṭṭhā sambhattā bhikkhū vaggumudāya nadiyā tīre vassaṃ upagacchiṃsu.
At that time, many bhikkhus who were well-known to each other and accustomed to each other had entered the Rains-residence on the bank of the Vaggumudā River.
Vào lúc ấy, nhiều Tỳ-khưu quen biết, thân thiết đã nhập hạ bên bờ sông Vaggumudā.
Tena kho pana samayena vajjī dubbhikkhā hoti – dvīhitikā setaṭṭhikā salākāvuttā, na sukarā uñchena paggahena yāpetuṃ.
At that time, the Vajji country was afflicted by famine—marked by two or three meals (per month), white bones, and allocated food portions—making it difficult to sustain life by gleaning and gathering.
Vào lúc ấy, xứ Vajjī gặp nạn đói – hai lần thiếu thốn, xương trắng đầy đường, khó khăn để sinh sống bằng cách nhặt nhạnh và xin ăn.
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘etarahi kho vajjī dubbhikkhā – dvīhitikā setaṭṭhikā salākāvuttā, na sukarā uñchena paggahena yāpetuṃ.
Then it occurred to those bhikkhus: "Now the Vajji country is afflicted by famine—marked by two or three meals (per month), white bones, and allocated food portions—making it difficult to sustain life by gleaning and gathering.
Sau đó, các Tỳ-khưu ấy suy nghĩ: “Bây giờ xứ Vajjī đang gặp nạn đói – hai lần thiếu thốn, xương trắng đầy đường, khó khăn để sinh sống bằng cách nhặt nhạnh và xin ăn.
Kena nu kho mayaṃ upāyena samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vaseyyāma, na ca piṇḍakena kilameyyāmā’’ti?
By what means, being united, harmonious, and without dispute, might we comfortably pass the Rains-residence and not be distressed for almsfood?"
Vậy chúng ta phải làm cách nào để có thể an cư mùa mưa một cách hòa hợp, vui vẻ, không tranh chấp, và không bị khổ sở vì việc xin ăn?”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘handa mayaṃ, āvuso, gihīnaṃ kammantaṃ adhiṭṭhema.
Some said: "Come, friends, let us undertake the laypeople’s work.
Một số vị nói: “Này chư Hiền, chúng ta hãy nhận làm công việc của gia chủ.
Evaṃ te amhākaṃ dātuṃ maññissanti.
In this way, they will think to give to us.
Như vậy, họ sẽ nghĩ đến việc cúng dường cho chúng ta.
Evaṃ mayaṃ samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasissāma, na ca piṇḍakena kilamissāmā’’ti.
In this way, being united, harmonious, and without dispute, we shall comfortably pass the Rains-residence and not be distressed for almsfood."
Như vậy, chúng ta sẽ an cư mùa mưa một cách hòa hợp, vui vẻ, không tranh chấp, và không bị khổ sở vì việc xin ăn.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘alaṃ, āvuso, kiṃ gihīnaṃ kammantaṃ adhiṭṭhitena?
Some said: "Enough, friends, what is the point of undertaking the laypeople’s work?
Một số vị nói: “Đủ rồi, chư Hiền, tại sao phải nhận làm công việc của gia chủ?
Handa mayaṃ, āvuso, gihīnaṃ dūteyyaṃ harāma.
Come, friends, let us carry messages for the laypeople.
Này chư Hiền, chúng ta hãy làm sứ giả cho gia chủ.
Evaṃ te amhākaṃ dātuṃ maññissanti.
In this way, they will think to give to us.
Như vậy, họ sẽ nghĩ đến việc cúng dường cho chúng ta.
Evaṃ mayaṃ samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasissāma, na ca piṇḍakena kilamissāmā’’ti.
In this way, being united, harmonious, and without dispute, we shall comfortably pass the Rains-residence and not be distressed for almsfood."
Như vậy, chúng ta sẽ an cư mùa mưa một cách hòa hợp, vui vẻ, không tranh chấp, và không bị khổ sở vì việc xin ăn.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘alaṃ, āvuso; kiṃ gihīnaṃ kammantaṃ adhiṭṭhitena!
Some said: "Enough, friends! What is the point of undertaking the laypeople’s work!
Một số vị nói: “Đủ rồi, chư Hiền; tại sao phải nhận làm công việc của gia chủ!
Kiṃ gihīnaṃ dūteyyaṃ haṭena!
What is the point of carrying messages for the laypeople!
Tại sao phải làm sứ giả cho gia chủ!
Handa mayaṃ, āvuso, gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsissāma – ‘asuko bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu dutiyassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu tatiyassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu catutthassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu sotāpanno, asuko bhikkhu sakadāgāmī, asuko bhikkhu anāgāmī, asuko bhikkhu arahā, asuko bhikkhu tevijjo, asuko bhikkhu chaḷabhiññoti.
Come, friends, let us speak to the laypeople in praise of each other’s superhuman states (uttarimanussadhamma)—‘Such and such a bhikkhu is a recipient of the first jhāna, such and such a bhikkhu is a recipient of the second jhāna, such and such a bhikkhu is a recipient of the third jhāna, such and such a bhikkhu is a recipient of the fourth jhāna, such and such a bhikkhu is a Sotāpanna, such and such a bhikkhu is a Sakadāgāmī, such and such a bhikkhu is an Anāgāmī, such and such a bhikkhu is an Arahant, such and such a bhikkhu is endowed with the three knowledges (tevijjo), such and such a bhikkhu is endowed with the six supernormal powers (chaḷabhiñño).
Này chư Hiền, chúng ta hãy ca ngợi lẫn nhau về pháp thượng nhân trước các gia chủ – ‘Vị Tỳ-khưu kia là người đắc sơ thiền, vị Tỳ-khưu kia là người đắc nhị thiền, vị Tỳ-khưu kia là người đắc tam thiền, vị Tỳ-khưu kia là người đắc tứ thiền, vị Tỳ-khưu kia là bậc Dự Lưu, vị Tỳ-khưu kia là bậc Nhất Lai, vị Tỳ-khưu kia là bậc Bất Hoàn, vị Tỳ-khưu kia là bậc A-la-hán, vị Tỳ-khưu kia là bậc Tam Minh, vị Tỳ-khưu kia là bậc Lục Thông’.
Evaṃ te amhākaṃ dātuṃ maññissanti.
In this way, they will think to give to us.
Như vậy, họ sẽ nghĩ đến việc cúng dường cho chúng ta.
Evaṃ mayaṃ samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasissāma, na ca piṇḍakena kilamissāmā’’ti.
In this way, being united, harmonious, and without dispute, we shall comfortably pass the Rains-residence and not be distressed for almsfood.’"
Như vậy, chúng ta sẽ an cư mùa mưa một cách hòa hợp, vui vẻ, không tranh chấp, và không bị khổ sở vì việc xin ăn.”
Eso yeva kho, āvuso, seyyo, yo amhākaṃ gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇo bhāsito’’ti.
"Indeed, friends, this is better, that we speak to the laypeople in praise of each other’s superhuman states."
“Này chư Hiền, đây chính là cách tốt nhất, đó là chúng ta ca ngợi lẫn nhau về pháp thượng nhân trước các gia chủ.”
Atha kho te bhikkhū gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsiṃsu – ‘‘asuko bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī…pe… asuko bhikkhu chaḷabhiñño’’ti.
Then those bhikkhus spoke to the laypeople in praise of each other’s superhuman states: "Such and such a bhikkhu is a recipient of the first jhāna… (pe) …such and such a bhikkhu is endowed with the six supernormal powers."
Sau đó, các Tỳ-khưu ấy đã ca ngợi lẫn nhau về pháp thượng nhân trước các gia chủ – “Vị Tỳ-khưu kia là người đắc sơ thiền… cho đến… vị Tỳ-khưu kia là bậc Lục Thông.”
Atha kho te manussā – ‘‘lābhā vata no, suladdhaṃ vata no, yesaṃ no evarūpā bhikkhū vassaṃ upagatā, na vata no ito pubbe evarūpā bhikkhū vassaṃ upagatā, yathayime bhikkhū sīlavanto kalyāṇadhammā’’ti.
Then those people thought: "Indeed, it is our gain! Indeed, we have gained well, to have such bhikkhus enter the Rains-residence with us! Never before have such bhikkhus entered the Rains-residence with us as these bhikkhus who are virtuous and of excellent conduct!"
Sau đó, những người ấy nói: “Thật là lợi lộc cho chúng ta, thật là may mắn cho chúng ta, những vị Tỳ-khưu như thế này đã đến an cư mùa mưa với chúng ta. Trước đây chưa từng có những vị Tỳ-khưu như thế này đến an cư mùa mưa với chúng ta, những vị Tỳ-khưu có giới hạnh và pháp lành như thế này.”
Te na tādisāni bhojanāni attanā bhuñjanti, mātāpitūnaṃ denti puttadārassa denti dāsakammakaraporisassa denti mittāmaccānaṃ denti ñātisālohitānaṃ denti yādisāni bhikkhūnaṃ denti.
They themselves did not eat such food, nor did they give it to their parents, children, wives, slaves, servants, friends, acquaintances, or relatives, as the food they gave to the bhikkhus.
Họ không tự mình ăn những món ăn như vậy, không dâng cho cha mẹ, không dâng cho vợ con, không dâng cho người hầu kẻ hạ, không dâng cho bạn bè thân quyến, không dâng cho bà con ruột thịt, mà dâng những món ăn như vậy cho các Tỳ-khưu.
Na tādisāni khādanīyāni sāyanīyāni pānāni attanā khādanti sāyanti pivanti* mātāpitūnaṃ denti puttadārassa denti dāsakammakaraporisassa denti mittāmaccānaṃ denti ñātisālohitānaṃ denti, yādisāni bhikkhūnaṃ denti.
They themselves did not eat, consume, or drink such solid food, soft food, or beverages, nor did they give them to their parents, children, wives, slaves, servants, friends, acquaintances, or relatives, as they gave to the bhikkhus.
Họ không tự mình ăn, nhấm nháp, uống những món ăn, thức uống như vậy, không dâng cho cha mẹ, không dâng cho vợ con, không dâng cho người hầu kẻ hạ, không dâng cho bạn bè thân quyến, không dâng cho bà con ruột thịt, mà dâng những món ăn, thức uống như vậy cho các Tỳ-khưu.
Atha kho te bhikkhū vaṇṇavā ahesuṃ pīṇindriyā pasannamukhavaṇṇā vippasannachavivaṇṇā.
Then those bhikkhus were of good complexion, with well-nourished faculties, clear facial complexions, and radiant skin-complexions.
Sau đó, các Tỳ-khưu ấy có vẻ mặt tươi tắn, các căn đầy đặn, sắc mặt rạng rỡ, màu da trong trẻo.
68. Āciṇṇaṃ kho panetaṃ vassaṃvuṭṭhānaṃ bhikkhūnaṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ.
68. It is customary for bhikkhus who have completed the Rains-residence to approach the Blessed One for an audience.
68. Các Tỳ-khưu đã an cư mùa mưa thường đến yết kiến Đức Thế Tôn.
Atha kho te bhikkhū vassaṃvuṭṭhā temāsaccayena senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena vesālī tena pakkamiṃsu.
Then those bhikkhus, having completed the Rains-residence, after three months, packed up their lodging and, taking their bowls and robes, departed for Vesālī.
Sau đó, các Tỳ-khưu ấy, sau khi an cư mùa mưa ba tháng, đã thu xếp chỗ ở, mang y bát, rồi đi đến Vesālī.
Anupubbena yena vesālī mahāvanaṃ kūṭāgārasālā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
In due course, they approached the Blessed One at Vesālī, in the Great Wood, at the Gabled Hall; having approached and paid homage to the Blessed One, they sat down to one side.
Dần dần, họ đến Vesālī, Đại Lâm, giảng đường có mái nhọn, đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, họ đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Tena kho pana samayena disāsu vassaṃvuṭṭhā bhikkhū kisā honti lūkhā dubbaṇṇā uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā.
At that time, bhikkhus who had completed the Rains-residence in other directions were emaciated, rough, ill-complexioned, pale, and with visible veins on their limbs.
Vào lúc ấy, các Tỳ-khưu đã an cư mùa mưa ở các phương khác thì gầy gò, thô ráp, xanh xao, vàng vọt, gân cốt nổi rõ trên thân.
Vaggumudātīriyā pana bhikkhū vaṇṇavā honti pīṇindriyā pasannamukhavaṇṇā vippasannachavivaṇṇā.
But the bhikkhus from the Vaggumudā River bank were of good complexion, with well-nourished faculties, clear facial complexions, and radiant skin-complexions.
Còn các Tỳ-khưu bên bờ sông Vaggumudā thì có vẻ mặt tươi tắn, các căn đầy đặn, sắc mặt rạng rỡ, màu da trong trẻo.
Āciṇṇaṃ kho panetaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ āgantukehi bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammodituṃ.
It is customary for Buddhas, the Blessed Ones, to exchange pleasantries with arriving bhikkhus.
Các Đức Phật, Thế Tôn, thường chào hỏi các Tỳ-khưu mới đến.
Atha kho bhagavā vaggumudātīriye bhikkhū etadavoca – ‘‘kacci, bhikkhave, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasittha, na ca piṇḍakena kilamitthā’’ti?
Then the Blessed One addressed the bhikkhus from the Vaggumudā River bank thus: "I hope, bhikkhus, you are well? I hope you are keeping up? I hope you passed the Rains-residence comfortably, united, harmonious, and without dispute, and were not distressed for almsfood?"
Sau đó, Đức Thế Tôn hỏi các Tỳ-khưu bên bờ sông Vaggumudā rằng: “Này chư Tỳ-khưu, các ông có được an ổn không, có được sống dễ chịu không, các ông có an cư mùa mưa một cách hòa hợp, vui vẻ, không tranh chấp, và không bị khổ sở vì việc xin ăn không?”
‘‘Khamanīyaṃ bhagavā, yāpanīyaṃ bhagavā.
"We are well, Blessed One, we are keeping up, Blessed One.
“Bạch Đức Thế Tôn, chúng con được an ổn, bạch Đức Thế Tôn, chúng con được sống dễ chịu.
Samaggā ca mayaṃ, bhante, sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasimhā, na ca piṇḍakena kilamimhā’’ti.
And we passed the Rains-residence comfortably, venerable sir, united, harmonious, and without dispute, and were not distressed for almsfood."
Bạch Đức Thế Tôn, chúng con đã an cư mùa mưa một cách hòa hợp, vui vẻ, không tranh chấp, và không bị khổ sở vì việc xin ăn.”
Jānantāpi tathāgatā pucchanti, jānantāpi na pucchanti.
Tathāgatas ask even when they know; they do not ask even when they know.
Các Như Lai dù biết cũng hỏi, dù biết cũng không hỏi.
Kālaṃ viditvā pucchanti, kālaṃ viditvā na pucchanti.
They ask having known the proper time; they do not ask having known the improper time.
Biết thời điểm thì hỏi, biết thời điểm thì không hỏi.
Atthasañhitaṃ tathāgatā pucchanti, no anatthasañhitaṃ.
Tathāgatas ask what is connected with benefit, not what is not connected with benefit.
Các Như Lai hỏi những điều có lợi ích, không hỏi những điều vô ích.
Anatthasañhite setughāto tathāgatānaṃ.
For Tathāgatas, what is not connected with benefit is a barrier.
Đối với những điều vô ích, các Như Lai đã đóng cửa.
Dvīhākārehi buddhā bhagavanto bhikkhū paṭipucchanti – dhammaṃ vā desessāma, sāvakānaṃ vā sikkhāpadaṃ paññapessāmāti.
Buddhas, the Blessed Ones, question bhikkhus for two reasons: either to teach Dhamma or to lay down a training rule for their disciples.
Các Đức Phật, Thế Tôn, hỏi lại các Tỳ-khưu với hai mục đích: hoặc là để thuyết pháp, hoặc là để chế định giới học cho các đệ tử.
Atha kho bhagavā vaggumudātīriye bhikkhū etadavoca – ‘‘yathā kathaṃ pana tumhe, bhikkhave, samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasittha, na ca piṇḍakena kilamitthā’’ti?
Then the Blessed One said to the bhikkhus on the Vaggumudā River bank, "How then, bhikkhus, did you dwell together harmoniously, joyfully, without dispute, comfortably during the Rains, and not suffer from almsfood?"
Rồi Thế Tôn nói với các Tỳ-khưu ở Vaggumudā: "Này các Tỳ-khưu, các ông đã an cư mùa mưa một cách hòa hợp, hoan hỷ, không tranh cãi, và không gặp khó khăn về vật thực như thế nào?"
Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
Then those bhikkhus reported that matter to the Blessed One.
Rồi các Tỳ-khưu ấy đã trình bày sự việc đó lên Thế Tôn.
‘‘Kacci pana vo, bhikkhave, bhūta’’nti?
"Bhikkhus, has it truly occurred to you?"
"Này các Tỳ-khưu, phải chăng điều đó là có thật?"
‘‘Bhūtaṃ, bhagavā’’ti.
"It has, Blessed One," they said.
"Bạch Thế Tôn, là có thật."
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, bhikkhave, udarassa kāraṇā gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsissatha!
The Buddha, the Blessed One, rebuked them… How can you, bhikkhus, for the sake of your belly, declare to householders each other’s superior human quality (uttarimanussadhamma)!
Đức Phật, Thế Tôn, đã quở trách… (vân vân)… "Này các Tỳ-khưu, tại sao các ông vì cái bụng mà lại nói lên phẩm chất uttarimanussadhamma của nhau với hàng cư sĩ!"
Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
"This, bhikkhus, is not for the appeasement of those who are not appeased… So, bhikkhus, you should recite this training rule thus—
"Này các Tỳ-khưu, điều đó không phải để làm cho những người chưa có niềm tin phát sinh niềm tin… (vân vân)… Này các Tỳ-khưu, các ông nên đọc giới điều này như sau –
Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamañca jhānaṃ dutiyañca jhānaṃ tatiyañca jhānaṃ catutthañca jhānaṃ suññatañca vimokkhaṃ animittañca vimokkhaṃ appaṇihitañca vimokkhaṃ suññatañca samādhiṃ animittañca samādhiṃ appaṇihitañca samādhiṃ suññatañca samāpattiṃ animittañca samāpattiṃ appaṇihitañca samāpattiṃ tisso ca vijjā cattāro ca satipaṭṭhāne cattāro ca sammappadhāne cattāro ca iddhipāde pañca ca indriyāni pañca ca balāni satta ca bojjhaṅge ariyañca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ sotāpattiphalañca sakadāgāmiphalañca anāgāmiphalañca arahattañca* samāpajjiṃ…pe… rāgo ca me catto, doso ca me catto, moho ca me catto, vanto, mutto, pahīno, paṭinissaṭṭho, ukkheṭito samukkheṭito, rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa āpatti pācittiyassa.
To declare means, for one who is not fully ordained, if he says: "And I attained the first jhāna, the second jhāna, the third jhāna, the fourth jhāna; and the empty liberation (suññatā vimokkha), the signless liberation (animittā vimokkha), the desireless liberation (appaṇihitā vimokkha); and the empty concentration (suññatā samādhi), the signless concentration (animittā samādhi), the desireless concentration (appaṇihitā samādhi); and the empty attainment (suññatā samāpatti), the signless attainment (animittā samāpatti), the desireless attainment (appaṇihitā samāpatti); and the three knowledges (tisso vijjā), the four establishments of mindfulness (cattāro satipaṭṭhānā), the four right strivings (cattāro sammappadhānā), the four bases of psychic power (cattāro iddhipādā), the five faculties (pañca indriyāni), the five powers (pañca balāni), the seven factors of enlightenment (satta bojjhaṅgā), and the Noble Eightfold Path (ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ); and the fruit of stream-entry (sotāpattiphala), the fruit of once-returning (sakadāgāmiphala), the fruit of non-returning (anāgāmiphala), and Arahantship (arahatta)…etc…; my greed has been cast off, my aversion has been cast off, my delusion has been cast off, vomited, liberated, abandoned, relinquished, uprooted, entirely uprooted; my mind is free from hindrances due to greed, my mind is free from hindrances due to aversion, my mind is free from hindrances due to delusion"—he incurs an offense of pācittiya.
Báo cho biết (Āroceyyā) là: nếu vị Tỳ-khưu nói với người chưa thọ giới Cụ túc rằng: “Tôi đã chứng đắc sơ thiền, nhị thiền, tam thiền, tứ thiền; giải thoát Không (Suññatā-vimokkha), giải thoát Vô tướng (Animitta-vimokkha), giải thoát Vô nguyện (Appaṇihita-vimokkha); định Không (Suññatā-samādhi), định Vô tướng (Animitta-samādhi), định Vô nguyện (Appaṇihita-samādhi); nhập Không (Suññatā-samāpatti), nhập Vô tướng (Animitta-samāpatti), nhập Vô nguyện (Appaṇihita-samāpatti); ba minh (tisso vijjā), bốn niệm xứ (cattāro satipaṭṭhāne), bốn chánh cần (cattāro sammappadhāne), bốn thần túc (cattāro iddhipāde), năm căn (pañca indriyāni), năm lực (pañca balāni), bảy giác chi (satta bojjhaṅge), Bát Chánh Đạo (ariya aṭṭhaṅgika magga); quả Dự lưu (sotāpattiphala), quả Nhất lai (sakadāgāmiphala), quả Bất hoàn (anāgāmiphala), A-la-hán (arahatta)… và vân vân… tham đã được tôi từ bỏ, sân đã được tôi từ bỏ, si đã được tôi từ bỏ, đã được nhổ bỏ, đã được xả ly, đã được đoạn trừ, đã được loại bỏ, đã được vứt đi, đã được vứt bỏ hoàn toàn; tâm tôi không còn chướng ngại do tham, tâm tôi không còn chướng ngại do sân, tâm tôi không còn chướng ngại do si”, thì phạm tội pācittiya.
Āroceyyāti anupasampannassa – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti vattukāmo ‘‘tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ, suññataṃ vimokkhaṃ, animittaṃ vimokkhaṃ, appaṇihitaṃ vimokkhaṃ, suññataṃ samādhiṃ, animittaṃ samādhiṃ, appaṇihitaṃ samādhiṃ, suññataṃ samāpattiṃ, animittaṃ samāpattiṃ, appaṇihitaṃ samāpattiṃ, tisso vijjā, cattāro satipaṭṭhāne, cattāro sammappadhāne, cattāro iddhipāde, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅge, ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmiphalaṃ, arahattaṃ* samāpajjiṃ…pe… rāgo me catto, doso me catto, moho me catto, vanto, mutto, pahīno; paṭinissaṭṭho, ukkheṭito, samukkheṭito; rāgā me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, dosā me cittaṃ vinīvaraṇaṃ, mohā me cittaṃ vinīvaraṇa’’nti bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pācittiyassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa.
To declare means, for one who is not fully ordained, if, intending to say: "I attained the first jhāna," he says: "I attained the third jhāna…etc… the fourth jhāna, the empty liberation, the signless liberation, the desireless liberation, the empty concentration, the signless concentration, the desireless concentration, the empty attainment, the signless attainment, the desireless attainment, the three knowledges, the four establishments of mindfulness, the four right strivings, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven factors of enlightenment, the Noble Eightfold Path, the fruit of stream-entry, the fruit of once-returning, the fruit of non-returning, Arahantship…etc…; my greed has been cast off, my aversion has been cast off, my delusion has been cast off, vomited, liberated, abandoned; relinquished, uprooted, entirely uprooted; my mind is free from hindrances due to greed, my mind is free from hindrances due to aversion, my mind is free from hindrances due to delusion," and he understands what he is saying, he incurs an offense of pācittiya; if he does not understand, he incurs an offense of dukkaṭa.
Báo cho biết (Āroceyyā) là: nếu vị Tỳ-khưu muốn nói với người chưa thọ giới Cụ túc rằng: “Tôi đã chứng đắc sơ thiền”, nhưng lại nói: “Tôi đã chứng đắc tam thiền… và vân vân… tứ thiền; giải thoát Không, giải thoát Vô tướng, giải thoát Vô nguyện; định Không, định Vô tướng, định Vô nguyện; nhập Không, nhập Vô tướng, nhập Vô nguyện; ba minh, bốn niệm xứ, bốn chánh cần, bốn thần túc, năm căn, năm lực, bảy giác chi, Bát Chánh Đạo; quả Dự lưu, quả Nhất lai, quả Bất hoàn, A-la-hán… và vân vân… tham đã được tôi từ bỏ, sân đã được tôi từ bỏ, si đã được tôi từ bỏ, đã được nhổ bỏ, đã được xả ly, đã được đoạn trừ; đã được loại bỏ, đã được vứt đi, đã được vứt bỏ hoàn toàn; tâm tôi không còn chướng ngại do tham, tâm tôi không còn chướng ngại do sân, tâm tôi không còn chướng ngại do si”, nếu biết rõ thì phạm tội pācittiya, nếu không biết rõ thì phạm tội dukkaṭa.
78. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
78. At one time the Buddha, the Blessed One, was staying at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
78. Vào thời ấy, Đức Phật, Thế Tôn, đang ngự tại Xá-vệ, trong Kỳ-viên, tịnh xá của ông Cấp Cô Độc.
Tena kho pana samayena āyasmā upanando sakyaputto chabbaggiyehi bhikkhūhi saddhiṃ bhaṇḍanakato hoti.
Now at that time, Venerable Upananda the Sakyan had a dispute with the group of six bhikkhus.
Vào thời ấy, Tôn giả Upānanda Sakyaputta đã tranh cãi với nhóm sáu tỳ-khưu.
So sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ āpattiṃ āpajjitvā saṅghaṃ tassā āpattiyā parivāsaṃ yāci.
Having incurred an offense of emission of semen with intention, he requested rehabilitation from the Saṅgha for that offense.
Vị ấy đã phạm tội xuất tinh có chủ ý và đã xin Tăng-già cho phép parivāsa (thời gian thử thách) vì tội ấy.
Tassa saṅgho tassā āpattiyā parivāsaṃ adāsi.
The Saṅgha granted him rehabilitation for that offense.
Tăng-già đã cho phép vị ấy parivāsa vì tội ấy.
Tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ aññatarassa pūgassa saṅghabhattaṃ hoti.
Now at that time, a certain assembly in Sāvatthī had a Saṅgha meal.
Vào thời ấy, có một buổi thọ trai của Tăng-già do một nhóm người ở Xá-vệ cúng dường.
So parivasanto bhattagge āsanapariyante nisīdi.
As he was undergoing rehabilitation, he sat at the end of the seating in the dining hall.
Vị ấy, đang trong thời gian parivāsa, đã ngồi ở cuối hàng ghế tại nơi thọ trai.
Chabbaggiyā bhikkhū te upāsake etadavocuṃ – ‘‘eso, āvuso, āyasmā upanando sakyaputto tumhākaṃ sambhāvito kulūpako; yeneva hatthena saddhādeyyaṃ bhuñjati teneva hatthena upakkamitvā asuciṃ mocesi.
The group of six bhikkhus said to those lay followers: ‘Friends, this Venerable Upananda the Sakyan is highly esteemed by you, a close family member; with the very hand with which he eats the offerings of faith, with that very hand he deliberately ejaculated semen.
Nhóm sáu tỳ-khưu đã nói với các cận sự nam ấy rằng: “Này các hiền giả, Tôn giả Upānanda Sakyaputta này là người thân cận, được các ông tôn kính; vị ấy đã dùng chính bàn tay mà vị ấy dùng để thọ dụng vật cúng dường bằng tín tâm để cố ý làm xuất tinh bất tịnh.
So sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ āpattiṃ āpajjitvā saṅghaṃ tassā āpattiyā parivāsaṃ yāci.
He incurred an offense of emission of semen with intention and requested rehabilitation from the Saṅgha for that offense.
Vị ấy đã phạm tội xuất tinh có chủ ý và đã xin Tăng-già cho phép parivāsa vì tội ấy.
Tassa saṅgho tassā āpattiyā parivāsaṃ adāsi.
The Saṅgha granted him rehabilitation for that offense.
Tăng-già đã cho phép vị ấy parivāsa vì tội ấy.
So parivasanto āsanapariyante nisinno’’ti.
He is sitting at the end of the seating, undergoing rehabilitation.’
Vị ấy, đang trong thời gian parivāsa, đang ngồi ở cuối hàng ghế”.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū bhikkhussa duṭṭhullaṃ āpattiṃ anupasampannassa ārocessantī’’ti…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, bhikkhussa duṭṭhullaṃ āpattiṃ anupasampannassa ārocethā’’ti?
Those bhikkhus who were modest…pe… complained, murmured, and criticized: ‘How can the group of six bhikkhus report a bhikkhu’s serious offense to an unordained person?’…pe… ‘Is it true, bhikkhus, that you reported a bhikkhu’s serious offense to an unordained person?’
Các tỳ-khưu có ít dục vọng... (vân vân)... đã than phiền, bực tức, chỉ trích: “Sao nhóm sáu tỳ-khưu lại báo cáo lỗi nặng của một tỳ-khưu cho người chưa thọ giới biết được chứ?”... (vân vân)... “Này các tỳ-khưu, có thật là các ông đã báo cáo lỗi nặng của một tỳ-khưu cho người chưa thọ giới biết không?”
‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti.
‘It is true, Blessed One.’
“Thật vậy, bạch Thế Tôn”.
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, bhikkhussa duṭṭhullaṃ āpattiṃ anupasampannassa ārocessatha!
The Buddha, the Blessed One, rebuked them…pe… ‘How can you, foolish men, report a bhikkhu’s serious offense to an unordained person!
Đức Phật, Thế Tôn, đã quở trách... (vân vân)... “Này những người ngu si, sao các ông lại báo cáo lỗi nặng của một tỳ-khưu cho người chưa thọ giới biết chứ!
Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
This, foolish men, is not for the conviction of the unconvinced…pe… And thus, bhikkhus, you should recite this training rule:
Này những người ngu si, điều này không đem lại sự hoan hỷ cho những người chưa có niềm tin... (vân vân)... Này các tỳ-khưu, các ông nên đọc tụng giới học này như sau:
84. Tena samayena buddho bhagavā āḷaviyaṃ viharati aggāḷave cetiye.
84. At one time the Buddha, the Blessed One, was dwelling in Āḷavī at the Aggāḷava Shrine.
84. Vào thời ấy, Đức Phật, Thế Tôn, đang trú tại Āḷavī, ở tháp Aggāḷava.
Tena kho pana samayena āḷavakā* bhikkhū navakammaṃ karontā pathaviṃ khaṇantipi khaṇāpentipi.
At that time, the bhikkhus from Āḷavī, while undertaking new construction work, were digging the earth themselves and having others dig it.
Vào lúc ấy, chư tỳ khưu Āḷavī đang làm công việc xây dựng mới, họ tự đào đất và sai người khác đào đất.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā pathaviṃ khaṇissantipi khaṇāpessantipi!
People complained, grumbled, and criticized, saying, "How can these Sakyan ascetics dig the earth themselves and have others dig it?
Mọi người phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Sao mà các sa-môn Thích tử lại tự đào đất và sai người khác đào đất được chứ!
Ekindriyaṃ samaṇā sakyaputtiyā jīvaṃ viheṭhentī’’ti!
The Sakyan ascetics destroy a living being with one faculty!"
Các sa-môn Thích tử đang làm hại sinh vật có một căn (ekindriya)!”
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ.
The bhikkhus heard those people complaining, grumbling, and criticizing.
Chư tỳ khưu đã nghe những lời phàn nàn, bực tức, chỉ trích của những người ấy.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma āḷavakā bhikkhū pathaviṃ khaṇissantipi khaṇāpessantipī’’ti…pe… ‘‘saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, pathaviṃ khaṇathapi khaṇāpethapī’’ti?
Those bhikkhus who were of few desires…pe… complained, grumbled, and criticized, saying, "How can the bhikkhus from Āḷavī dig the earth themselves and have others dig it?"…pe… "Is it true, bhikkhus, that you dig the earth yourselves and have others dig it?"
Những tỳ khưu thiểu dục ấy… (như trên)… họ phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Sao mà chư tỳ khưu Āḷavī lại tự đào đất và sai người khác đào đất được chứ!”… (như trên)… “Này các tỳ khưu, có thật là các ông tự đào đất và sai người khác đào đất không?”
‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti.
"It is true, Blessed One."
“Thật vậy, bạch Đức Thế Tôn.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, pathaviṃ khaṇissathapi khaṇāpessathapi!
The Buddha, the Blessed One, rebuked them…pe… "How can you, foolish men, dig the earth yourselves and have others dig it?
Đức Phật, Thế Tôn, khiển trách… (như trên)… “Này những kẻ rỗng tuếch, sao mà các ông lại tự đào đất và sai người khác đào đất được chứ!
Jīvasaññino hi, moghapurisā, manussā pathaviyā.
Foolish men, people perceive life in the earth.
Này những kẻ rỗng tuếch, con người nhận thức đất là có sinh mạng.
Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha –
This, foolish men, is not for the conversion of the unconverted…pe… And this is how you should recite this training rule, bhikkhus—
Này những kẻ rỗng tuếch, điều này không đem lại niềm tin cho những người chưa có niềm tin… (như trên)… Này các tỳ khưu, các ông hãy đọc giới bổn này như sau: