Jātakapāḷi-2

4808

540. Suvaṇṇasāmajātakaṃ (3)

540. The Suvaṇṇasāma Jātaka (3)

540. Suvaṇṇasāma Jātaka (3)

4809

296.

4810

‘‘Ko nu maṃ usunā vijjhi, pamattaṃ udahārakaṃ^* ;

"Who shot me with an arrow, me, unwary, carrying water?

“Ai đã bắn ta bằng mũi tên, khi ta đang lơ đễnh múc nước?

4811

Khattiyo brāhmaṇo vesso, ko maṃ viddhā nilīyasi.

Are you a warrior, a brahmin, a merchant? Who are you, hiding after shooting me?

Khattiya, Bà-la-môn, hay Vessa, ai đã bắn ta rồi ẩn mình?

4812

297.

4813

‘‘Na me maṃsāni khajjāni, cammenattho na vijjati;

My flesh is not to be eaten, there is no need for my hide;

Thịt ta không dùng để ăn, da ta cũng không có giá trị;

4814

Atha kena nu vaṇṇena, viddheyyaṃ maṃ amaññatha.

Then for what reason did you think me worthy of being shot?

Vậy với lý do gì, ngươi lại nghĩ ta đáng bị bắn?

4815

298.

4816

‘‘Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ;

Who are you, and whose son are you? How are we to know you?

Ngươi là ai, con của ai, làm sao chúng ta biết được ngươi?

4817

Puṭṭho me samma akkhāhi, kiṃ maṃ viddhā nilīyasi’’.

Friend, answer me when asked, why do you hide after shooting me?"

Này bạn, khi được hỏi, hãy nói cho ta biết, sao ngươi bắn ta rồi ẩn mình?”

4818

299.

4819

‘‘Rājāhamasmi kāsīnaṃ, pīḷiyakkhoti maṃ vidū;

"I am the king of Kāsī, they know me as Pīḷiyakkha;

“Ta là vua xứ Kāsī, người ta biết ta là Pīḷiyakkha;

4820

Lobhā raṭṭhaṃ pahitvāna, migamesaṃ carāmahaṃ.

Out of greed, having abandoned the kingdom, I roam hunting deer.

Vì lòng tham, ta đã bỏ vương quốc, đi săn thú rừng.

4821

300.

4822

‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;

I am skilled in archery, renowned as Daḷhadhamma;

Ta thiện xảo về bắn cung, nổi tiếng là Daḷhadhamma;

4823

Nāgopi me na mucceyya, āgato usupātanaṃ.

Even an elephant, if it comes within my arrow's range, would not escape me.

Ngay cả voi cũng không thoát được ta, nếu đã vào tầm bắn mũi tên.”

4824

301.

4825

‘‘Ko vā tvaṃ kassa vā putto^* , kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ;

Who are you, and whose son are you? How are we to know you?

“Ngươi là ai, con của ai, làm sao chúng ta biết được ngươi?

4826

Pituno attano cāpi, nāmagottaṃ pavedaya’’.

Declare your name and clan, both your father's and your own."

Hãy cho biết tên và dòng họ của cha và của chính ngươi.”

4827

302.

4828

‘‘Nesādaputto bhaddante, sāmo iti maṃ ñātayo;

"Good sir, I am the son of a hunter, my relatives called me Sāma while I lived;

“Thưa đại đức, con là con của người Nesāda, bà con gọi con là Sāma;

4829

Āmantayiṃsu jīvantaṃ, svajjevāhaṃ gato^* saye.

Today I lie here, having come to this state.

Khi còn sống, họ gọi con như vậy, nhưng hôm nay con đã chết rồi.

4830

303.

4831

‘‘Viddhosmi puthusallena, savisena yathā migo;

I am wounded by a broad arrow, like a deer by a poisoned dart;

Con bị trúng một mũi tên độc lớn, như một con thú bị trúng độc;

4832

Sakamhi lohite rāja, passa semi paripluto.

King, see me lying drenched in my own blood.

Thưa vua, hãy nhìn con nằm đây, đầm đìa trong máu của chính mình.

4833

304.

4834

‘‘Paṭivāmagataṃ^* sallaṃ, passa dhimhāmi^* lohitaṃ;

See the arrow lodged deep, I am bleeding;

Hãy nhìn mũi tên cắm sâu vào, con đang rỉ máu;

4835

Āturo tyānupucchāmi, kiṃ maṃ viddhā nilīyasi.

I, who am afflicted, ask you, why do you hide after shooting me?

Con đang đau đớn hỏi vua, sao vua bắn con rồi ẩn mình?

4836

305.

4837

‘‘Ajinamhi haññate dīpi, nāgo dantehi haññate;

A leopard is killed for its skin, an elephant is killed for its tusks;

Con báo bị giết vì da, con voi bị giết vì ngà;

4838

Atha kena nu vaṇṇena, viddheyyaṃ maṃ amaññatha’’.

Then for what reason did you think me worthy of being shot?"

Vậy với lý do gì, vua lại nghĩ con đáng bị bắn?”

4839

306.

4840

‘‘Migo upaṭṭhito āsi, āgato usupātanaṃ;

"A deer had appeared, having come within my arrow's range;

“Này Sāma, một con nai đã đến, vào tầm bắn của mũi tên;

4841

Taṃ disvā ubbijī sāma, tena kodho mamāvisi’’.

Seeing it, Sāma, you startled it, and anger seized me."

Thấy nó, ngươi đã làm nó hoảng sợ, vì thế cơn giận đã xâm chiếm ta.”

4842

307.

4843

‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattosmi viññutaṃ;

“Since I remember myself, since I attained understanding,

“Từ khi con nhớ được mình, từ khi con đạt đến sự hiểu biết;

4844

Na maṃ migā uttasanti, araññe sāpadānipi.

even wild animals in the forest do not frighten me.

Các loài thú rừng, kể cả những loài hung dữ, không hề sợ hãi con.

4845

308.

4846

‘‘Yato nidhiṃ parihariṃ, yato pattosmi yobbanaṃ;

Since I carried the treasure, since I attained youth,

Từ khi con mang thức ăn về, từ khi con đạt đến tuổi thanh niên;

4847

Na maṃ migā uttasanti, araññe sāpadānipi.

even wild animals in the forest do not frighten me.

Các loài thú rừng, kể cả những loài hung dữ, không hề sợ hãi con.

4848

309.

4849

‘‘Bhīrū kimpurisā rāja, pabbate gandhamādane;

Cowardly are the kinnaras, O king, on the Gandhamādana mountain.

Thưa vua, những Kimpurisa nhút nhát trên núi Gandhamādana;

4850

Sammodamānā gacchāma, pabbatāni vanāni ca.

We go delighting through mountains and forests.

Chúng con cùng nhau đi qua các núi và rừng.

4851

310.

4852

(‘‘Na maṃ migā uttasanti, araññe sāpadānipi;)^*

(Even wild animals in the forest do not frighten me;)

(“Các loài thú rừng, kể cả những loài săn mồi, không làm ta sợ hãi;)

4853

Atha kena nu vaṇṇena, utrāsanti migā mamaṃ’’^* .

Then by what appearance do the deer frighten me?”

Vậy với lý do gì, các loài thú lại sợ hãi con?”

4854

311.

4855

‘‘Na taṃ tasa^* migo sāma, kiṃ tāhaṃ alikaṃ bhaṇe;

“That deer did not see you, Sāma, why should I speak a lie?

“Này Sāma, con nai đó không sợ ngươi, sao ta lại nói dối?

4856

Kodhalobhābhibhūtāhaṃ, usuṃ te taṃ avassajiṃ^* .

Overcome by anger and greed, I shot that arrow at you.

Bị cơn giận và lòng tham chi phối, ta đã bắn mũi tên đó vào ngươi.

4857

312.

4858

‘‘Kuto nu sāma āgamma, kassa vā pahito tuvaṃ;

From where have you come, Sāma, or by whom were you sent?

Này Sāma, ngươi từ đâu đến, hay do ai phái đến?

4859

Udahāro nadiṃ gaccha, āgato migasammataṃ’’.

A water-carrier, you came to the river, mistaken for a deer.”

Ngươi đến sông múc nước, đã đến nơi được thú vật chấp nhận.”

4860

313.

4861

‘‘Andhā mātāpitā mayhaṃ, te bharāmi brahāvane;

“My parents are blind; I support them in the great forest.

“Cha mẹ con bị mù, con phụng dưỡng họ trong rừng lớn;

4862

Tesāhaṃ udakāhāro, āgato migasammataṃ.

I, a water-carrier for them, came, mistaken for a deer.

Con đến múc nước cho họ, đã đến nơi được thú vật chấp nhận.

4863

314.

4864

‘‘Atthi nesaṃ usāmattaṃ, atha sāhassa jīvitaṃ;

They have a measure of strength, and a thousand years of life;

Họ có một chút sức lực, và sự sống của họ là một ngàn;

4865

Udakassa alābhena, maññe andhā marissare.

I think my blind parents will die from lack of water.

Con nghĩ, cha mẹ mù sẽ chết vì không có nước.

4866

315.

4867

‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;

This suffering is not so great for me; it can indeed be overcome by a man.

Nỗi khổ này không quá lớn đối với con, vì con người có thể chịu đựng được;

4868

Yañca ammaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.

But that I will not see my mother—that is more painful to me than this.

Nhưng việc con không thể nhìn thấy mẹ, đó là nỗi khổ lớn hơn đối với con.

4869

316.

4870

‘‘Na me idaṃ tathā dukkhaṃ, labbhā hi pumunā idaṃ;

This suffering is not so great for me; it can indeed be overcome by a man.

Nỗi khổ này không quá lớn đối với con, vì con người có thể chịu đựng được;

4871

Yañca tātaṃ na passāmi, taṃ me dukkhataraṃ ito.

But that I will not see my father—that is more painful to me than this.

Nhưng việc con không thể nhìn thấy cha, đó là nỗi khổ lớn hơn đối với con.

4872

317.

4873

‘‘Sā nūna kapaṇā ammā, cirarattāya rucchati^* ;

That poor mother will surely weep for a long time;

Chắc chắn người mẹ đáng thương đó sẽ khóc than suốt đêm dài;

4874

Aḍḍharatteva ratte vā, nadīva avasucchati^* .

At midnight or during the day, she will dry up like a river.

Giữa đêm hoặc vào ban đêm, bà sẽ khô héo như dòng sông.

4875

318.

4876

‘‘So nūna kapaṇo tāto, cirarattāya rucchati^* ;

That poor father will surely weep for a long time;

Chắc chắn người cha đáng thương đó sẽ khóc than suốt đêm dài;

4877

Aḍḍharatteva ratte vā, nadīva avasucchati^* .

At midnight or during the day, he will dry up like a river.

Giữa đêm hoặc vào ban đêm, ông sẽ khô héo như dòng sông.

4878

319.

4879

‘‘Uṭṭhānapādacariyāya^* , pādasambāhanassa ca;

For rising and serving, and for massaging their feet,

Vì sự chăm sóc, vì sự xoa bóp chân;

4880

Sāma tāta vilapantā, hiṇḍissanti brahāvane.

my mother and father will wander in the great forest, lamenting, ‘Sāma!’

Này Sāma, cha mẹ sẽ lang thang trong rừng lớn mà than khóc.

4881

320.

4882

‘‘Idampi dutiyaṃ sallaṃ, kampeti hadayaṃ mamaṃ;

This is a second dart that shakes my heart;

Đây là mũi tên thứ hai, làm tim con rung động;

4883

Yañca andhe na passāmi, maññe hissāmi^* jīvitaṃ’’.

that I will not see my blind parents—I think I shall lose my life.”

Vì con không thể nhìn thấy cha mẹ mù, con nghĩ mình sẽ mất mạng.”

4884

321.

4885

‘‘Mā bāḷhaṃ paridevesi, sāma kalyāṇadassana;

“Do not lament so much, Sāma, you of beautiful appearance;

“Này Sāma, người có vẻ đẹp phúc hậu, đừng than khóc quá nhiều;

4886

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.

I will become a servant and support them for you in the great forest.

Ta sẽ làm người phục vụ, phụng dưỡng cha mẹ ngươi trong rừng lớn.

4887

322.

4888

‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;

I am skilled in archery, renowned as a strong bowman;

Ta thiện xảo về bắn cung, nổi tiếng là Daḷhadhamma;

4889

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.

I will become a servant and support them for you in the great forest.

Ta sẽ làm người phục vụ, phụng dưỡng cha mẹ ngươi trong rừng lớn.

4890

323.

4891

‘‘Migānaṃ^* vighāsamanvesaṃ, vanamūlaphalāni ca;

Seeking food for the deer, and roots and fruits of the forest;

Tìm kiếm thức ăn cho thú vật, rễ cây và trái cây rừng;

4892

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissaṃ te brahāvane.

I will become a servant and support them for you in the great forest.

Ta sẽ làm người phục vụ, phụng dưỡng cha mẹ ngươi trong rừng lớn.

4893

324.

4894

‘‘Katamaṃ taṃ vanaṃ sāma, yattha mātāpitā tava;

Which forest is it, Sāma, where your parents are?

Này Sāma, khu rừng nào là nơi cha mẹ ngươi ở?

4895

Ahaṃ te tathā bharissaṃ, yathā te abharī tuvaṃ’’.

I will support them for you, just as you supported them.”

Ta sẽ phụng dưỡng họ như ngươi đã từng phụng dưỡng.”

4896

325.

4897

‘‘Ayaṃ ekapadī rāja, yoyaṃ ussīsake mama;

“This is the single path, O king, which is at my head;

“Thưa vua, đây là con đường mòn, nằm ở phía đầu giường của con;

4898

Ito gantvā aḍḍhakosaṃ, tattha nesaṃ agārakaṃ;

Going from here for half a league, there is their dwelling;

Từ đây đi nửa kosa, ở đó có nhà của họ;

4899

Yattha mātāpitā mayhaṃ, te bharassu ito gato.

Where my parents are, you should support them after going from here.

Cha mẹ con ở đó, vua hãy đến đó mà phụng dưỡng họ.

4900

326.

4901

‘‘Namo te kāsirājatthu, namo te kāsivaḍḍhana;

Homage to you, O King of Kāsi! Homage to you, increaser of Kāsi!

Kính chào vua xứ Kāsī, kính chào người làm tăng trưởng xứ Kāsī;

4902

Andhā mātāpitā mayhaṃ, te bharassu brahāvane.

My parents are blind; please support them in the great forest.

Cha mẹ con bị mù, xin vua hãy phụng dưỡng họ trong rừng lớn.

4903

327.

4904

‘‘Añjaliṃ te paggaṇhāmi, kāsirāja namatthu te;

I raise my joined hands to you, O King of Kāsi, homage to you!

Con xin chắp tay kính chào vua xứ Kāsī, xin kính chào vua;

4905

Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, vutto vajjāsi vandanaṃ’’.

To my mother and father, you should speak my salutations.”

Hãy nói lời chào của con đến cha mẹ con.”

4906

328.

4907

‘‘Idaṃ vatvāna so sāmo, yuvā kalyāṇadassano;

Having said this, Sāma, the youth of beautiful appearance,

Nói xong lời đó, Sāma trẻ tuổi, có vẻ đẹp phúc hậu ấy;

4908

Mucchito visavegena, visaññī samapajjatha.

fainted from the poison's power, and became unconscious.

Đã ngất xỉu vì nọc độc, bất tỉnh nhân sự.

4909

329.

4910

‘‘Sa rājā paridevesi, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;

Then the king lamented, with much compassion;

Vị vua đó đã than khóc rất nhiều, với lòng từ bi;

4911

Ajarāmarohaṃ āsiṃ, ajjetaṃ ñāmi^* no pure;

I was deathless, I did not know this before;

Ta đã nghĩ mình bất lão bất tử, nhưng hôm nay ta mới biết, không phải trước đây;

4912

Sāmaṃ kālaṅkataṃ disvā, natthi maccussa nāgamo.

Having seen Sāma dead, there is no escape from death.

Thấy Sāma đã chết, không có sự thoát khỏi cái chết.

4913

330.

4914

‘‘Yassu maṃ paṭimanteti, savisena samappito;

“He who conversed with me, struck by the poisoned arrow;

Người mà ta đã nói chuyện, khi bị trúng độc;

4915

Svajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsati.

Now, when such a time has come, he speaks nothing to me.

Nay đã chết, không nói gì với ta nữa.

4916

331.

4917

‘‘Nirayaṃ nūna gacchāmi, ettha me natthi saṃsayo;

“Surely I shall go to hell, there is no doubt for me in this;

Chắc chắn ta sẽ đi địa ngục, về điều này ta không nghi ngờ gì;

4918

Tadā hi pakataṃ pāpaṃ, cirarattāya kibbisaṃ.

For then I committed evil, a long-lasting sin.

Thật vậy, tội ác đã gây ra, là một nghiệp xấu kéo dài.

4919

332.

4920

‘‘Bhavanti tassa vattāro, gāme kibbisakārako;

“In the village, there are those who speak of the wrongdoer;

Trong làng, có những người tố cáo kẻ gây tội ác;

4921

Araññe nimmanussamhi, ko maṃ vattumarahati.

In the deserted forest, who can speak of me?

Trong rừng vắng người này, ai sẽ tố cáo ta?

4922

333.

4923

‘‘Sārayanti hi kammāni, gāme saṃgaccha māṇavā;

“Indeed, young men in the village recall deeds when they meet;

Trong làng, những người trẻ tuổi gặp nhau sẽ nhắc nhở về những hành động;

4924

Araññe nimmanussamhi, ko nu maṃ sārayissati’’.

In the deserted forest, who will remind me?”

Trong rừng vắng người này, ai sẽ nhắc nhở ta?”

4925

334.

4926

‘‘Sā devatā antarahitā, pabbate gandhamādane;

That deity, having vanished, on the Gandhamādana mountain;

Vị thiên nữ đó đã ẩn mình trên núi Gandhamādana;

4927

Raññova anukampāya, imā gāthā abhāsatha.

Out of compassion for the king, spoke these verses.

Vì lòng thương xót nhà vua, đã nói những bài kệ này.

4928

335.

4929

‘‘Āguṃ kira mahārāja, akari^* kamma dukkaṭaṃ;

“Indeed, great king, you have committed an evil deed;

“Thưa đại vương, ngài đã phạm tội, đã làm một ác nghiệp;

4930

Adūsakā pitāputtā, tayo ekūsunā hatā.

An innocent father and son, three were slain by one arrow.”

Cha và con vô tội, ba người đã bị giết bởi một mũi tên.

4931

336.

4932

‘‘Ehi taṃ anusikkhāmi, yathā te sugatī siyā;

“Come, I will teach you, so that you may have a good destination;

Hãy đến, ta sẽ dạy ngài, để ngài có được thiện nghiệp;

4933

Dhammenandhe vane posa, maññehaṃ sugatī tayā.

Righteously support the blind in the forest, I believe you will have a good destination by that.”

Hãy phụng dưỡng cha mẹ mù trong rừng một cách đúng Pháp, ta nghĩ ngài sẽ có được thiện nghiệp.”

4934

337.

4935

‘‘Sa rājā paridevitvā, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;

That king, having lamented with much compassion;

Vị vua đó đã than khóc rất nhiều, với lòng từ bi;

4936

Udakakumbhamādāya, pakkāmi dakkhiṇāmukho.

Took a water pot and departed, facing south.

Cầm bình nước lên, ngài đi về phía nam.

4937

338.

4938

‘‘Kassa nu eso padasaddo, manussasseva āgato;

“Whose footstep is this, it sounds like a human’s;

“Tiếng bước chân này của ai, dường như là của con người;

4939

Neso sāmassa nigghoso, ko nu tvamasi mārisa.

This is not Sāma’s sound, who are you, good sir?”

Đây không phải là tiếng của Sāma, này hiền giả, ngươi là ai?”

4940

339.

4941

‘‘Santañhi sāmo vajati, santaṃ pādāni neyati^* ;

“Indeed, Sāma walks gently, he places his feet gently;

“Sāma đi một cách nhẹ nhàng, bước chân của nó nhẹ nhàng;

4942

Neso sāmassa nigghoso, ko nu tvamasi mārisa’’.

This is not Sāma’s sound, who are you, good sir?”

Đây không phải là tiếng của Sāma, này hiền giả, ngươi là ai?”

4943

340.

4944

‘‘Rājāhamasmi kāsīnaṃ, pīḷiyakkhoti maṃ vidū;

“I am the king of Kāsī, they know me as Pīḷiyakkha;

“Ta là vua xứ Kāsī, người ta biết ta là Pīḷiyakkha;

4945

Lobhā raṭṭhaṃ pahitvāna, migamesaṃ carāmahaṃ.

Through greed, having abandoned my kingdom, I wander hunting deer.”

Vì lòng tham, ta đã bỏ vương quốc, đi săn thú rừng.

4946

341.

4947

‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;

“I am skilled in archery, renowned as Daḷhadhamma;

Ta thiện xảo về bắn cung, nổi tiếng là Daḷhadhamma;

4948

Nāgopi me na mucceyya, āgato usupātanaṃ’’.

Even an elephant would not escape me, having come within arrow-shot.”

Ngay cả voi cũng không thoát được ta, nếu đã vào tầm bắn mũi tên.”

4949

342.

4950

‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

“Welcome, great king, and you have not come from afar;

“Hoan nghênh ngài, thưa đại vương, ngài đã đến không quá xa;

4951

Issarosi anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.

You have arrived as master, declare what is here.”

Ngài là chủ nhân đã đến, hãy nói những gì có ở đây.”

4952

343.

4953

‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;

“Tinduka fruits, piyāla fruits, madhuka, kāsumāriya;

Những trái Tinduka, Piyāla, Madhuka, Kāsumāri;

4954

Phalāni khuddakappāni, bhuñja rāja varaṃ varaṃ.

And small fruits, O king, eat the very best.”

Những trái cây nhỏ, thưa vua, hãy ăn những thứ tốt nhất.

4955

344.

4956

‘‘Idampi pānīyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;

“This cool drinking water, brought from a mountain cave;

Đây cũng là nước uống mát lạnh, mang từ hang núi về;

4957

Tato piva mahārāja, sace tvaṃ abhikaṅkhasi’’.

Drink from it, great king, if you desire.”

Từ đó, đại vương, nếu ngài muốn uống.”

4958

345.

4959

‘‘Nālaṃ andhā vane daṭṭhuṃ, ko nu vo phalamāhari;

“The blind cannot see in the forest, who brought you these fruits?

“Người mù không thể nhìn thấy trong rừng, ai đã mang trái cây cho các ngươi?

4960

Anandhassevayaṃ sammā, nivāpo mayha khāyati’’.

This provision seems to me, good sir, to be for one who is not blind.”

Này bạn, thức ăn này có vẻ như là của người không mù.”

4961

346.

4962

‘‘Daharo yuvā nātibrahā, sāmo kalyāṇadassano;

“Young, youthful, not too tall, Sāma of beautiful appearance;

“Một chàng trai trẻ, không quá cao, da đen (Sāma), có dung mạo khả ái;

4963

Dīghassa kesā asitā, atho sūnagga^* vellitā.

His hair is long and black, and curled at the ends.”

Tóc dài đen nhánh, và xoăn tít ở ngọn.

4964

347.

4965

‘‘So have phalamāharitvā, ito ādāya^* kamaṇḍaluṃ;

“He, having brought fruits, and taken a water pot from here;

Chắc chắn là người ấy đã mang trái cây đến, rồi cầm bình nước từ đây,

4966

Nadiṃ gato udahāro, maññe na dūramāgato’’.

Went to the river to fetch water, I think he has not gone far.”

Đã đi đến sông lấy nước, ta nghĩ người ấy chưa đi xa.”

4967

348.

4968

‘‘Ahaṃ taṃ avadhiṃ sāmaṃ, yo tuyhaṃ paricārako;

“I have slain that Sāma, who is your attendant;

“Ta đã giết Sāma đó, người hầu của các ngươi;

4969

Yaṃ kumāraṃ pavedetha, sāmaṃ kalyāṇadassanaṃ.

The young man whom you spoke of, Sāma of beautiful appearance.”

Chàng trai mà các ngươi nói đến, Sāma có dung mạo khả ái.

4970

349.

4971

‘‘Dīghassa kesā asitā, atho sūnaggavellitā;

“His hair is long and black, and curled at the ends;

Tóc dài đen nhánh, và xoăn tít ở ngọn;

4972

Tesu lohitalittesu, seti sāmo mayā hato’’.

Sāma lies slain by me, stained with blood.”

Sāma bị ta giết đang nằm đó, dính đầy máu.”

4973

350.

4974

‘‘Kena dukūlamantesi, hato sāmoti vādinā;

“How did you dare to speak, saying ‘Sāma is slain’?

“Ngài nói lời gì vậy? Ngài nói Sāma đã chết?

4975

Hato sāmoti sutvāna, hadayaṃ me pavedhati.

Having heard ‘Sāma is slain’, my heart trembles.”

Nghe nói Sāma đã chết, tim tôi rung động.

4976

351.

4977

‘‘Assatthasseva taruṇaṃ, pavāḷaṃ māluteritaṃ;

“Like a young shoot of an assattha tree, stirred by the wind;

Như chồi non của cây bồ đề, bị gió lay động;

4978

Hato sāmoti sutvāna, hadayaṃ me pavedhati’’.

Having heard ‘Sāma is slain’, my heart trembles.”

Nghe nói Sāma đã chết, tim tôi rung động.”

4979

352.

4980

‘‘Pārike kāsirājāyaṃ, so sāmaṃ migasammate;

“This king of Kāsī, the hunter of deer, struck Sāma;

“Này Parikā, vị vua xứ Kāsī này, đã bắn Sāma, người được xem như loài nai,

4981

Kodhasā usunā vijjhi, tassa mā pāpamicchimhā’’.

He pierced him with an arrow in anger, may we not wish evil upon him.”

Với mũi tên do sự giận dữ. Đừng mong điều ác cho người ấy.”

4982

353.

4983

‘‘Kicchā laddho piyo putto, yo andhe abharī vane;

“A beloved son, difficult to obtain, who supported the blind in the forest;

“Người con trai yêu quý khó khăn lắm mới có được, người đã nuôi dưỡng cha mẹ mù lòa trong rừng;

4984

Taṃ ekaputtaṃ ghātimhi, kathaṃ cittaṃ na kopaye’’.

Having slain that only son, how can one’s mind not be angered?”

Ta đã giết đứa con trai duy nhất ấy, làm sao tâm không nổi giận?”

4985

354.

4986

‘‘Kicchā laddho piyo putto, yo andhe abharī vane;

“A beloved son, difficult to obtain, who supported the blind in the forest;

“Người con trai yêu quý khó khăn lắm mới có được, người đã nuôi dưỡng cha mẹ mù lòa trong rừng;

4987

Taṃ ekaputtaṃ ghātimhi, akkodhaṃ āhu paṇḍitā’’.

Having slain that only son, the wise say one should be without anger.”

Ta đã giết đứa con trai duy nhất ấy, những người hiền trí nói rằng hãy không giận.”

4988

355.

4989

‘‘Mā bāḷhaṃ paridevetha, hato sāmoti vādinā;

“Do not lament excessively, saying ‘Sāma is slain’;

“Đừng than khóc quá nhiều, nói rằng Sāma đã chết;

4990

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane.

I, having become your servant, will support you in this great forest.”

Ta sẽ làm người phục vụ, và nuôi dưỡng các ngươi trong rừng lớn này.”

4991

356.

4992

‘‘Issatthe casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto;

“I am skilled in archery, renowned as Daḷhadhamma;

“Ta thành thạo về thuật bắn cung, được biết đến là người có cung mạnh;

4993

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane.

I, having become your servant, will support you in this great forest.”

Ta sẽ làm người phục vụ, và nuôi dưỡng các ngươi trong rừng lớn này.”

4994

357.

4995

‘‘Migānaṃ vighāsamanvesaṃ, vanamūlaphalāni ca;

“Searching for food for deer, and roots and fruits of the forest;

“Tìm kiếm thức ăn cho loài thú, và rễ cây, trái cây trong rừng;

4996

Ahaṃ kammakaro hutvā, bharissāmi brahāvane’’.

I, having become your servant, will support you in this great forest.”

Ta sẽ làm người phục vụ, và nuôi dưỡng các ngươi trong rừng lớn này.”

4997

358.

4998

‘‘Nesa dhammo mahārāja, netaṃ amhesu kappati;

“This is not proper, great king, this is not fitting for us;

“Đó không phải là Pháp, đại vương, điều đó không phù hợp với chúng tôi;

4999

Rājā tvamasi amhākaṃ, pāde vandāma te mayaṃ’’.

You are our king, we bow at your feet.”

Ngài là vua của chúng tôi, chúng tôi xin đảnh lễ dưới chân ngài.”

5000

359.

5001

‘‘Dhammaṃ nesāda bhaṇatha, katā apacitī tayā;

‘‘Speak the Dhamma, O hunter, a deed has been done by you;

“Này người thợ săn, hãy nói Pháp, ngươi đã đền đáp rồi;

5002

Pitā tvamasi^* amhākaṃ, mātā tvamasi pārike’’.

You are our father, you are our mother, O outcast.’’

Ngài là cha của chúng tôi, ngài là mẹ của chúng tôi, Parikā.”

5003

360.

5004

‘‘Namo te kāsirājatthu, namo te kāsivaḍḍhana;

‘‘Homage to you, O King of Kasi, homage to you, augmenter of Kasi;

“Kính lễ ngài, vua xứ Kāsī, kính lễ ngài, người làm lớn mạnh xứ Kāsī;

5005

Añjaliṃ te paggaṇhāma, yāva sāmānupāpaya.

We raise our joined hands to you, until Sāma is reached.

Chúng tôi chắp tay kính lễ ngài, hãy đưa chúng tôi đến chỗ Sāma.”

5006

361.

5007

‘‘Tassa pāde samajjantā^* , mukhañca bhujadassanaṃ;

‘‘Washing his feet, and seeing his face and arms;

“Khi chúng tôi chạm vào chân của người ấy, và khuôn mặt cùng cánh tay;

5008

Saṃsumbhamānā attānaṃ, kālamāgamayāmase’’.

Embracing ourselves, we pass the time.’’

Chúng tôi sẽ ôm ấp người ấy, và sẽ trải qua thời gian.”

5009

362.

5010

‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;

‘‘The vast forest, infested with wild animals, appears like the sky;

“Rừng lớn đầy thú dữ, trông như khoảng không trên trời;

5011

Yattha sāmo hato seti, candova patito chamā.

Where Sāma lies slain, like the moon fallen to earth.

Nơi Sāma bị giết nằm đó, như mặt trăng rơi xuống đất.”

5012

363.

5013

‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;

‘‘The vast forest, infested with wild animals, appears like the sky;

“Rừng lớn đầy thú dữ, trông như khoảng không trên trời;

5014

Yattha sāmo hato seti, sūriyova patito chamā.

Where Sāma lies slain, like the sun fallen to earth.

Nơi Sāma bị giết nằm đó, như mặt trời rơi xuống đất.”

5015

364.

5016

‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;

‘‘The vast forest, infested with wild animals, appears like the sky;

“Rừng lớn đầy thú dữ, trông như khoảng không trên trời;

5017

Yattha sāmo hato seti, paṃsunā patikuntito^* .

Where Sāma lies slain, covered in dust.

Nơi Sāma bị giết nằm đó, bị bụi bặm phủ kín.”

5018

365.

5019

‘‘Brahā vāḷamigākiṇṇaṃ, ākāsantaṃva dissati;

‘‘The vast forest, infested with wild animals, appears like the sky;

“Rừng lớn đầy thú dữ, trông như khoảng không trên trời;

5020

Yattha sāmo hato seti, idheva vasathassame’’.

Where Sāma lies slain, right here in the hermitage.’’

Nơi Sāma bị giết nằm đó, ngay tại tịnh xá này.”

5021

366.

5022

‘‘Yadi tattha sahassāni, satāni niyutāni^* ca;

‘‘Even if there were thousands, hundreds, and millions;

“Dù có hàng ngàn, hàng trăm, hàng vạn (sinh vật) ở đó;

5023

Nevamhākaṃ bhayaṃ koci, vane vāḷesu vijjati’’.

No fear of wild animals exists for us in the forest.’’

Chúng tôi không hề sợ hãi bất kỳ loài thú dữ nào trong rừng.”

5024

367.

5025

‘‘Tato andhānamādāya, kāsirājā brahāvane;

‘‘Then the King of Kasi, taking the blind ones in the great forest;

Sau đó, vua xứ Kāsī, nắm tay những người mù trong rừng lớn,

5026

Hatthe gahetvā pakkāmi, yattha sāmo hato ahu.

Holding their hands, set off to where Sāma had been slain.

Đã đi đến nơi Sāma bị giết.

5027

368.

5028

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

‘‘Seeing Sāma, their son, fallen and covered in dust;

Khi nhìn thấy Sāma, đứa con trai bị bụi bặm phủ kín, nằm đó;

5029

Apaviddhaṃ brahāraññe, candaṃva patitaṃ chamā.

Abandoned in the great forest, like the moon fallen to earth.

Bị bỏ rơi trong rừng lớn, như mặt trăng rơi xuống đất.

5030

369.

5031

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

‘‘Seeing Sāma, their son, fallen and covered in dust;

Khi nhìn thấy Sāma, đứa con trai bị bụi bặm phủ kín, nằm đó;

5032

Apaviddhaṃ brahāraññe, sūriyaṃva patitaṃ chamā.

Abandoned in the great forest, like the sun fallen to earth.

Bị bỏ rơi trong rừng lớn, như mặt trời rơi xuống đất.

5033

370.

5034

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

‘‘Seeing Sāma, their son, fallen and covered in dust;

Khi nhìn thấy Sāma, đứa con trai bị bụi bặm phủ kín, nằm đó;

5035

Apaviddhaṃ brahāraññe, kalūnaṃ^* paridevayuṃ.

Abandoned in the great forest, they lamented pitifully.

Họ đã than khóc một cách thảm thiết.

5036

371.

5037

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

‘‘Seeing Sāma, their son, fallen and covered in dust;

Khi nhìn thấy Sāma, đứa con trai bị bụi bặm phủ kín, nằm đó;

5038

Bāhā paggayha pakkanduṃ, adhammo kira bho iti.

They cried out, raising their arms, ‘Alas, this is unrighteous!’

Họ giơ tay lên và kêu khóc: “Ôi, thật là bất chính!”

5039

372.

5040

‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pamattosi, sāma kalyāṇadassana;

‘‘Indeed, you are deeply heedless, Sāma, of beautiful sight;

“Con thật sự quá lơ đễnh, Sāma có dung mạo khả ái;

5041

Yo ajjevaṃ^* gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.

Who, in this state today, says nothing to me.

Sao con không nói gì với mẹ vào lúc này?”

5042

373.

5043

‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ padittosi, sāma kalyāṇadassana;

‘‘Indeed, you are deeply inflamed, Sāma, of beautiful sight;

“Con thật sự quá nóng nảy, Sāma có dung mạo khả ái;

5044

Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.

Who, in this state today, says nothing to me.

Sao con không nói gì với mẹ vào lúc này?”

5045

374.

5046

‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pakuddhosi, sāma kalyāṇadassana;

‘‘Indeed, you are deeply angry, Sāma, of beautiful sight;

“Con thật sự quá giận dữ, Sāma có dung mạo khả ái;

5047

Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.

Who, in this state today, says nothing to me.

Sao con không nói gì với mẹ vào lúc này?”

5048

375.

5049

‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ pasuttosi, sāma kalyāṇadassana;

‘‘Indeed, you are deeply asleep, Sāma, of beautiful sight;

“Con thật sự quá ngủ say, Sāma có dung mạo khả ái;

5050

Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.

Who, in this state today, says nothing to me.

Sao con không nói gì với mẹ vào lúc này?”

5051

376.

5052

‘‘Bāḷhaṃ kho tvaṃ vimanosi, sāma kalyāṇadassana;

‘‘Indeed, you are deeply displeased, Sāma, of beautiful sight;

“Con thật sự quá buồn rầu, Sāma có dung mạo khả ái;

5053

Yo ajjevaṃ gate kāle, na kiñci mabhibhāsasi.

Who, in this state today, says nothing to me.

Sao con không nói gì với mẹ vào lúc này?”

5054

377.

5055

‘‘Jaṭaṃ valinaṃ paṃsugataṃ^* , ko dāni saṇṭhapessati^* ;

‘‘Who now will arrange the matted hair, the bark garments, the dust-covered things;

“Ai bây giờ sẽ chải mái tóc bết dính, rối bù, dính đầy bụi;

5056

Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.

Sāma is dead, the attendant of the blind.

Sāma đã chết, người phục vụ của những người mù.”

5057

378.

5058

‘‘Ko me sammajjamādāya^* , sammajjissati assamaṃ;

‘‘Who now, taking a broom, will sweep the hermitage for me;

“Ai bây giờ sẽ cầm chổi, quét dọn tịnh xá;

5059

Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.

Sāma is dead, the attendant of the blind.

Sāma đã chết, người phục vụ của những người mù.”

5060

379.

5061

‘‘Ko dāni nhāpayissati, sītenuṇhodakena ca;

‘‘Who now will bathe us, with cold and hot water;

“Ai bây giờ sẽ tắm rửa (cho chúng tôi), bằng nước lạnh và nước ấm;

5062

Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako.

Sāma is dead, the attendant of the blind.

Sāma đã chết, người phục vụ của những người mù.”

5063

380.

5064

‘‘Ko dāni bhojayissati, vanamūlaphalāni ca;

‘‘Who now will feed us, with forest roots and fruits?’’

“Ai bây giờ sẽ cho chúng tôi ăn, rễ cây và trái cây trong rừng?”

5065

Sāmo ayaṃ kālaṅkato, andhānaṃ paricārako’’.

Sāma is dead, the attendant of the blind.

Sāma đã chết, người phục vụ của những người mù.”

5066

381.

5067

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

‘‘Seeing Sāma, her son, fallen and covered in dust;

Khi nhìn thấy Sāma, đứa con trai bị bụi bặm phủ kín, nằm đó;

5068

Aṭṭitā puttasokena, mātā saccaṃ abhāsatha.

Afflicted by sorrow for her son, the mother spoke a truth.

Người mẹ, bị nỗi đau con cái giày vò, đã nói lời chân thật.

5069

382.

5070

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, dhammacārī pure ahu;

‘‘By the truth that Sāma was formerly a practitioner of Dhamma;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, trước đây là người sống theo Pháp;

5071

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma’s poison be neutralized.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5072

383.

5073

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, brahmacārī pure ahu;

‘‘By the truth that Sāma was formerly a brahmacārī;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, trước đây là người sống Phạm hạnh;

5074

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma’s poison be neutralized.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5075

384.

5076

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, saccavādī pure ahu;

‘‘By the truth that Sāma was formerly a speaker of truth;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, trước đây là người nói lời chân thật;

5077

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma’s poison be neutralized.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5078

385.

5079

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, mātāpettibharo^* ahu;

‘‘By the truth that Sāma was formerly a supporter of his parents;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, trước đây là người phụng dưỡng cha mẹ;

5080

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma’s poison be neutralized.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5081

386.

5082

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, kule jeṭṭhāpacāyiko;

‘‘By the truth that Sāma was formerly respectful of elders in the family;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, là người lớn nhất trong gia đình và được tôn kính;

5083

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma's poison be destroyed.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5084

387.

5085

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, pāṇā piyataro mama;

"By the truth by which this Sāma is dearer than my life;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, còn quý hơn cả mạng sống của tôi;

5086

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma's poison be destroyed.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5087

388.

5088

‘‘Yaṃ kiñcitthi kataṃ puññaṃ, mayhañceva pitucca te;

"Whatever merit has been done by me and by your father;

“Bất cứ công đức nào đã được tạo ra, bởi tôi và cha của con;

5089

Sabbena tena kusalena, visaṃ sāmassa haññatu’’.

By all that wholesome kamma, may Sāma's poison be destroyed."

Với tất cả những thiện nghiệp đó, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5090

389.

5091

‘‘Disvāna patitaṃ sāmaṃ, puttakaṃ paṃsukunthitaṃ;

Seeing Sāma fallen, his son covered in dust,

Khi nhìn thấy Sāma, đứa con trai bị bụi bặm phủ kín, nằm đó;

5092

Aṭṭito puttasokena, pitā saccaṃ abhāsatha.

afflicted by sorrow for his son, the father uttered a truth.

Người cha, bị nỗi đau con cái giày vò, đã nói lời chân thật.

5093

390.

5094

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, dhammacārī pure ahu;

"By the truth by which this Sāma was formerly a practitioner of Dhamma;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, trước đây là người sống theo Pháp;

5095

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma's poison be destroyed.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5096

391.

5097

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, brahmacārī pure ahu;

"By the truth by which this Sāma was formerly a celibate practitioner (brahmacārī);

“Với lời chân thật rằng Sāma này, trước đây là người sống Phạm hạnh;

5098

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma's poison be destroyed.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5099

392.

5100

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, saccavādī pure ahu;

"By the truth by which this Sāma was formerly a speaker of truth;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, trước đây là người nói lời chân thật;

5101

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma's poison be destroyed.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5102

393.

5103

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, mātāpettibharo ahu;

"By the truth by which this Sāma was formerly a supporter of his parents;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, trước đây là người phụng dưỡng cha mẹ;

5104

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma's poison be destroyed.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5105

394.

5106

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, kule jeṭṭhāpacāyiko;

"By the truth by which this Sāma honored his elders in the family;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, là người lớn nhất trong gia đình và được tôn kính;

5107

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma's poison be destroyed.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5108

395.

5109

‘‘Yena saccenayaṃ sāmo, pāṇā piyataro mama;

"By the truth by which this Sāma is dearer than my life;

“Với lời chân thật rằng Sāma này, còn quý hơn cả mạng sống của tôi;

5110

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma's poison be destroyed.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5111

396.

5112

‘‘Yaṃ kiñcitthi^* kataṃ puññaṃ, mayhañceva mātucca te;

"Whatever merit has been done by me and by your mother;

“Bất cứ công đức nào đã được tạo ra, bởi tôi và mẹ của con;

5113

Sabbena tena kusalena, visaṃ sāmassa haññatu.

By all that wholesome kamma, may Sāma's poison be destroyed."

Với tất cả những thiện nghiệp đó, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5114

397.

5115

‘‘Sā devatā antarahitā, pabbate gandhamādane;

That deity, having vanished, on Mount Gandhamādana,

Vị thiên nữ đó, ẩn mình trên núi Gandhamādana,

5116

Sāmassa anukampāya, imaṃ saccaṃ abhāsatha.

out of compassion for Sāma, uttered this truth.

Vì lòng từ bi đối với Sāma, đã nói lời chân thật này.

5117

398.

5118

‘‘Pabbatyāhaṃ gandhamādane, cirarattanivāsinī^* ;

"I, a mountain deity, have long resided on Gandhamādana;

“Ta là nữ thần núi, đã cư ngụ lâu năm trên Gandhamādana;

5119

Na me piyataro koci, añño sāmena^* vijjati;

No one else is dearer to me than Sāma;

Không ai quý hơn Sāma đối với ta;

5120

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu.

By this utterance of truth, may Sāma's poison be destroyed.

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5121

399.

5122

‘‘Sabbe vanā gandhamayā, pabbate gandhamādane;

"All the forests are fragrant on Mount Gandhamādana;

“Tất cả các khu rừng đều thơm ngát, trên núi Gandhamādana;

5123

Etena saccavajjena, visaṃ sāmassa haññatu’’.

By this utterance of truth, may Sāma's poison be destroyed."

Với lời chân thật này, nguyện chất độc của Sāma tiêu tan.”

5124

400.

5125

Tesaṃ lālappamānānaṃ, bahuṃ kāruññasañhitaṃ;

While they were lamenting, with much compassion,

Khi họ đang than khóc, với nhiều lời từ bi;

5126

Khippaṃ sāmo samuṭṭhāsi, yuvā kalyāṇadassano.

Sāma quickly arose, youthful and fair to behold.

Sāma, chàng trai có dung mạo khả ái, nhanh chóng đứng dậy.

5127

401.

5128

‘‘Sāmohamasmi bhaddaṃ vo^* , sotthināmhi samuṭṭhito;

"I am Sāma, good fortune to you, I have arisen safe and sound;

“Thưa các ngài, tôi là Sāma, tôi đã phục hồi sức khỏe;

5129

Mā bāḷhaṃ paridevetha, mañjunābhivadetha maṃ’’.

Do not lament excessively, address me kindly."

Xin đừng than khóc quá nhiều, hãy nói chuyện với tôi một cách dịu dàng.”

5130

402.

5131

‘‘Svāgataṃ te mahārāja, atho te adurāgataṃ;

"Welcome, great king, and your arrival is not far;

“Hoan nghênh ngài, đại vương, ngài đã đến đây không xa;

5132

Issarosi anuppatto, yaṃ idhatthi pavedaya.

You have arrived as lord, declare what you wish here.

Ngài là chủ tể đã đến, xin hãy nói điều gì có ở đây.”

5133

403.

5134

‘‘Tindukāni piyālāni, madhuke kāsumāriyo;

Tinduka fruits, piyāla fruits, madhuka, kāsumāri;

“Có những quả Tinduka, Piyāla, Madhuka, Kāsumāriya;

5135

Phalāni khuddakappāni, bhuñja rāja varaṃ varaṃ.

Eat the best of the small fruits, O king.

Những loại quả nhỏ, xin đại vương hãy dùng tùy ý, loại nào ngon nhất.”

5136

404.

5137

‘‘Atthi me pāniyaṃ sītaṃ, ābhataṃ girigabbharā;

"I have cool drinking water, brought from a mountain cave;

“Tôi có nước uống mát lạnh, mang từ hang núi về;

5138

Tato piva mahārāja, sace tvaṃ abhikaṅkhasi’’.

Drink from it, great king, if you desire."

Xin đại vương hãy uống, nếu ngài muốn.”

5139

405.

5140

‘‘Sammuyhāmi pamuyhāmi, sabbā muyhanti me disā;

"I am bewildered, I am utterly confused, all directions are blurred to me;

“Ta bối rối, ta hoang mang, mọi phương hướng đều mờ mịt đối với ta;

5141

Petaṃ taṃ sāmamaddakkhiṃ, ko nu tvaṃ sāma jīvasi’’.

I saw Sāma as dead, who are you, Sāma, that you live?"

Ta đã tận mắt thấy ngươi như một người đã chết, hỡi Sāma, ngươi còn sống sao?”

5142

406.

5143

‘‘Api jīvaṃ mahārāja, purisaṃ gāḷhavedanaṃ;

"Even living, great king, a person in severe pain,

“Dù còn sống, đại vương, một người đang chịu đựng cơn đau dữ dội;

5144

Upanītamanasaṅkappaṃ, jīvantaṃ maññate mataṃ.

whose mind is overcome by thoughts, is considered dead while living.

Với tâm trí đã bị khuất phục, người ta nghĩ rằng người sống ấy đã chết.

5145

407.

5146

‘‘Api jīvaṃ mahārāja, purisaṃ gāḷhavedanaṃ;

"Even living, great king, a person in severe pain,

Dù còn sống, đại vương, một người đang chịu đựng cơn đau dữ dội;

5147

Taṃ nirodhagataṃ santaṃ, jīvantaṃ maññate mataṃ.

when that one is in a state of cessation, is considered dead while living.

Người ta nghĩ rằng người sống ấy đã chết, khi người ấy đã đạt đến sự diệt trừ.”

5148

408.

5149

‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā, macco dhammena posati;

"Whoever, a mortal, supports mother or father righteously;

“Người nào, với lòng hiếu thảo, nuôi dưỡng cha mẹ mình;

5150

Devāpi naṃ tikicchanti, mātāpettibharaṃ naraṃ.

Even the devas heal that person, the one who supports parents.

Chư thiên cũng chữa lành cho người ấy, người đã nuôi dưỡng cha mẹ.”

5151

409.

5152

‘‘Yo mātaraṃ pitaraṃ vā, macco dhammena posati;

"Whoever, a mortal, supports mother or father righteously;

“Người nào, với lòng hiếu thảo, nuôi dưỡng cha mẹ mình;

5153

Idheva naṃ pasaṃsanti, pecca sagge pamodati’’.

Here they praise him, and after death he rejoices in heaven."

Ở đời này họ được khen ngợi, sau khi chết họ hoan hỷ ở cõi trời.”

5154

410.

5155

‘‘Esa bhiyyo pamuyhāmi, sabbā muyhanti me disā;

"I am even more bewildered, all directions are blurred to me;

“Ta càng thêm bối rối, mọi phương hướng đều mờ mịt đối với ta;

5156

Saraṇaṃ taṃ sāma gacchāmi^* , tvañca me saraṇaṃ bhava’’.

I go for refuge to you, Sāma, and you be my refuge."

Hỡi Sāma, ta xin quy y ngươi, và ngươi hãy là nơi nương tựa của ta.”

5157

411.

5158

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;

"Practice Dhamma, great king, O warrior, towards your mother and father;

“Đại vương, hỡi Khattiya, hãy hành trì Pháp đối với cha mẹ;

5159

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

Having practiced Dhamma here, O king, you will go to heaven.

Ở đây hành trì Pháp xong, đại vương sẽ lên cõi trời.

5160

412.

5161

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya;

"Practice Dhamma, great king, O warrior, towards your sons and wives;

Đại vương, hỡi Khattiya, hãy hành trì Pháp đối với con cái và vợ;

5162

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

Having practiced Dhamma here, O king, you will go to heaven.

Ở đây hành trì Pháp xong, đại vương sẽ lên cõi trời.

5163

413.

5164

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya;

"Practice Dhamma, great king, O warrior, towards your friends and ministers;

Đại vương, hỡi Khattiya, hãy hành trì Pháp đối với bạn bè và các quan đại thần;

5165

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

Having practiced Dhamma here, O king, you will go to heaven.

Ở đây hành trì Pháp xong, đại vương sẽ lên cõi trời.

5166

414.

5167

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca;

"Practice Dhamma, great king, towards your conveyances and armies;

Đại vương, hãy hành trì Pháp đối với các phương tiện vận chuyển và quân đội;

5168

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

Having practiced Dhamma here, O king, you will go to heaven.

Ở đây hành trì Pháp xong, đại vương sẽ lên cõi trời.

5169

415.

5170

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca;

"Practice Dhamma, great king, in villages and towns;

Đại vương, hãy hành trì Pháp đối với các làng mạc và thị trấn;

5171

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

Having practiced Dhamma here, O king, you will go to heaven.

Ở đây hành trì Pháp xong, đại vương sẽ lên cõi trời.

5172

416.

5173

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu janapadesu ca;

"Practice Dhamma, O great king, in the kingdoms and provinces;

Đại vương, hãy hành trì Pháp đối với các vương quốc và đất nước;

5174

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

Having practiced Dhamma here, O king, you will go to heaven.

Ở đây hành trì Pháp xong, đại vương sẽ lên cõi trời.

5175

417.

5176

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, samaṇabrāhmaṇesu ca;

"Practice Dhamma, O great king, towards ascetics and brahmins;

Đại vương, hãy hành trì Pháp đối với các Sa-môn và Bà-la-môn;

5177

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

Having practiced Dhamma here, O king, you will go to heaven.

Ở đây hành trì Pháp xong, đại vương sẽ lên cõi trời.

5178

418.

5179

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya;

"Practice Dhamma, O great king, towards animals and birds, O noble one;

Đại vương, hỡi Khattiya, hãy hành trì Pháp đối với các loài thú và chim;

5180

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

Having practiced Dhamma here, O king, you will go to heaven.

Ở đây hành trì Pháp xong, đại vương sẽ lên cõi trời.

5181

419.

5182

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, dhammo ciṇṇo sukhāvaho;

"Practice Dhamma, O great king, for Dhamma practiced brings happiness;

Đại vương, hãy hành trì Pháp, Pháp được hành trì mang lại an lạc;

5183

Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.

Having practiced Dhamma here, O king, you will go to heaven.

Ở đây hành trì Pháp xong, đại vương sẽ lên cõi trời.

5184

420.

5185

‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, saindā devā sabrahmakā;

"Practice Dhamma, O great king, the devas with Sakka and Brahmā;

Đại vương, hãy hành trì Pháp, chư thiên cùng với Indra và Brahmā;

5186

Suciṇṇena divaṃ pattā, mā dhammaṃ rāja pāmado’’ti.

Have attained heaven through good practice; O king, do not neglect Dhamma."

Nhờ hành trì Pháp tốt mà đạt đến cõi trời, đại vương chớ xao lãng Pháp!”

5187

Suvaṇṇasāmajātakaṃ^* tatiyaṃ.

The Third, the Suvaṇṇasāma Jātaka.

Suvaṇṇasāmajātakaṃ thứ ba.

Table of Contents

540. Suvaṇṇasāmajātakaṃ (3)

540. The Suvaṇṇasāma Jātaka (3)

540. Suvaṇṇasāma Jātaka (3)

Settings