Yo eva garūnantiādikā āyasmato kosiyattherassa gāthā.
The verses beginning "Yoceva garūnaṃ" are those of the Venerable Elder Kosīya.
Các bài kệ của Trưởng lão Kosīya bắt đầu bằng Yo eva garūnaṃ.
Kā uppatti?
What is their origin?
Sự kiện phát sinh là gì?
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannacitto ucchukhaṇḍikaṃ adāsi.
This Elder too, having performed meritorious deeds under former Buddhas, accumulating wholesome kamma that would lead to liberation in various existences, was born into a good family during the time of Vipassī Bhagavā. Having attained maturity, one day he saw the Teacher and, with a serene mind, offered him a piece of sugarcane.
Vị này cũng đã tạo công đức trong các thời chư Phật quá khứ, tích lũy các thiện nghiệp là nhân duyên cho sự thoát ly vòng luân hồi trong các kiếp khác nhau. Vào thời Đức Phật Vipassī, ông sinh ra trong một gia đình quý tộc, khi trưởng thành, một ngày nọ, ông thấy Đức Đạo Sư và với tâm hoan hỷ, ông đã dâng một khúc mía.
So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe brāhmaṇakule nibbatti, kosiyotissa gottavasena nāmaṃ akāsi.
Due to that meritorious deed, wandering among devas and humans, he was reborn in a brahmin family in the Magadha kingdom during this Buddha-era, and was named Kosiyya after his clan.
Nhờ công đức đó, ông đã luân hồi trong cõi trời và cõi người. Trong thời Đức Phật hiện tại, ông sinh ra trong một gia đình Bà-la-môn ở xứ Magadha, và được đặt tên là Kosīya theo họ của ông.
So viññutaṃ patto āyasmantaṃ dhammasenāpatiṃ abhiṇhaṃ upasaṅkamati, tassa santike dhammaṃ suṇāti.
Having reached maturity, he frequently approached the Venerable Dhammasenāpati and listened to the Dhamma from him.
Khi trưởng thành, ông thường xuyên đến gặp Trưởng lão Dhammasenāpati (Xá-lợi-phất), và nghe pháp từ ngài.
So tena sāsane paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
Having gained faith in the Dispensation through him, he went forth and, diligently practicing meditation, soon attained Arahantship.
Với niềm tin đã có được vào Giáo Pháp, ông đã xuất gia và chuyên cần tu tập đề mục thiền, chẳng bao lâu sau đã đạt đến A-la-hán quả.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.44.44-49) –
Therefore it is said in the Apadāna:
Do đó, trong Apadāna đã nói –
Tattha yoti khattiyādīsu catūsu parisāsu yo koci.
Therein, yo means any one among the four assemblies, such as khattiyas.
Trong đó, yo (người nào) là bất kỳ ai trong bốn hội chúng như các vị Sát-đế-lợi, v.v..
Veti byattaṃ.
Ve is an emphatic particle.
Ve là từ dùng để nhấn mạnh.
Garūnanti sīlādigaruguṇayuttānaṃ paṇḍitānaṃ.
Garūnaṃ means of the wise ones, the teachers, endowed with virtues such as sīla.
Garūnaṃ (của các bậc tôn kính) là của các bậc hiền trí có các đức tính đáng tôn kính như giới, v.v..
Vacanaññūti tesaṃ anusāsanīvacanaṃ jānanto, yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāno paṭipajjitvā ca tassa phalaṃ jānantoti attho.
Vacanaññū means one who knows their words of instruction, who practices as instructed, and having practiced, knows its fruit; this is the meaning.
Vacanaññū (biết lời) là người biết lời giáo huấn của các vị ấy, nghĩa là người thực hành theo lời dạy và sau khi thực hành thì biết được quả của nó.
Dhīroti dhitisampanno.
Dhīro means endowed with fortitude.
Dhīro (bậc trí) là người đầy đủ sự kiên trì (dhiti).
Vase ca tamhi janayetha pemanti tasmiṃ garūnaṃ vacane ovāde vaseyya yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjeyya, paṭipajjitvā ‘‘iminā vatāhaṃ ovādena imaṃ jātiādidukkhaṃ vītivatto’’ti tattha janayetha pemaṃ gāravaṃ uppādeyya.
Vase ca tamhi janayetha pemaṃ means one should abide in that word of the teachers, in that advice, one should practice as instructed, and having practiced, one should generate love and respect for it, thinking, “Indeed, by this advice, I have overcome this suffering beginning with birth.”
Vase ca tamhi janayetha pemaṃ (và nên phát sinh lòng yêu mến trong đó) là nên an trú trong lời giáo huấn của các bậc tôn kính, nên thực hành theo lời dạy, và sau khi thực hành, nên phát sinh lòng yêu mến, sự tôn kính trong đó với ý nghĩ: “Chắc chắn nhờ lời giáo huấn này mà ta đã vượt qua khổ đau như sinh, v.v. này.”
Idañhi dvayaṃ ‘‘garūnaṃ vacanaññu dhīro’’ti padadvayena vuttassevatthassa pākaṭakaraṇaṃ.
This pair of phrases makes clear the meaning already stated by the two words “garūnaṃ vacanaññu dhīro”.
Thật vậy, hai từ này là để làm rõ ý nghĩa đã được nói bằng hai từ “garūnaṃ vacanaññu dhīro” (bậc trí biết lời của các bậc tôn kính).
Soti yo garūnaṃ vacanaññū dhīro, so yathānusiṭṭhaṃ paṭipattiyā tattha bhattimā ca nāma hoti, jīvitahetupi tassa anatikkamanato paṇḍito ca nāma hoti.
So means, whoever is wise and knows the words of the teachers, by practicing as instructed, he is indeed bhattimā (devoted) in that practice, and because he does not transgress it even for the sake of life, he is indeed paṇḍito (wise).
So (người ấy) là người nào biết lời của các bậc tôn kính, là bậc trí, thì người ấy, nhờ sự thực hành theo lời dạy, bhattimā (có lòng tin) và paṇḍito (là bậc hiền trí), vì không vượt qua lời dạy ấy ngay cả vì mạng sống.
Ñatvā ca dhammesu visesi assāti tathā paṭipajjanto ca tāya eva paṭipattiyā catunnaṃ ariyasaccānaṃ jānanahetu lokiyalokuttaradhammesu vijjāttayādivasena ‘‘tevijjo, chaḷabhiñño, paṭisambhidāpatto’’ti visesi visesavā siyāti attho.
Ñatvā ca dhammesu visesi assāti means, such a practitioner, by that very practice, due to knowing the four Noble Truths, would be distinguished in worldly and supramundane dhammas, by virtue of the three knowledges (vijjāttaya) and so on, being “one with three knowledges, one with six abhiññās, one who has attained paṭisambhidā”; this is the meaning.
Ñatvā ca dhammesu visesi assā (và sau khi đã thấu hiểu các pháp, người ấy sẽ trở nên đặc biệt) là người thực hành như vậy, nhờ sự thực hành đó và nhờ biết được Tứ Diệu Đế, sẽ trở thành người đặc biệt, có phẩm chất vượt trội trong các pháp thế gian và siêu thế, như tam minh (tevijjo), lục thông (chaḷabhiñño), đạt được các tuệ phân tích (paṭisambhidāpatto), v.v..
Yanti yaṃ puggalaṃ paṭipattiyā antarāyakaraṇato ‘‘āpadā’’ti laddhavohārā sotuṇhakhuppipāsādipākaṭaparissayā ceva rāgādipaṭicchannaparissayā ca uppatitā uppannā, uḷārā balavantopi nakkhambhayante na kiñci cālenti.
Yaṃ means that person whom even the manifest dangers, such as cold, heat, hunger, thirst, which are called āpadā because they obstruct practice, and also the hidden dangers like rāga, having uppatitā arisen, and being uḷārā strong, nakkhambhayante do not shake at all.
Yaṃ (điều gì) là những hiểm nguy rõ ràng như lạnh, nóng, đói, khát, v.v., và những hiểm nguy tiềm ẩn như tham, v.v., được gọi là āpadā (hiểm nguy) vì chúng gây trở ngại cho sự thực hành, dù uppatitā (phát sinh) và uḷārā (mạnh mẽ) đến đâu cũng nakkhambhayante (không thể lay chuyển) người ấy.
Paṭisaṅkhayantanti paṭisaṅkhāyamānaṃ paṭisaṅkhānabale ṭhitanti attho.
Paṭisaṅkhayantaṃ means one who is reflecting, one who stands firm in the power of reflection; this is the meaning.
Paṭisaṅkhayantaṃ (người đang quán xét) nghĩa là người đang an trú trong sức mạnh của sự quán xét.
Soti yo daḷhatarāhi āpadāhipi akkhambhanīyo, so thāmavā dhitimā daḷhaparakkamo nāma hoti.
So means, whoever is unshakeable even by very strong dangers, he is called thāmavā (strong), resolute, and firm in effort.
So (người ấy) là người không thể bị lay chuyển bởi những hiểm nguy mạnh mẽ hơn, người ấy được gọi là thāmavā (có sức mạnh), kiên trì, có nỗ lực kiên cường.
Anavasesasaṃkilesapakkhassa abhibhavanakapaññābalasamaṅgitāya paṇḍito ca nāma hoti.
And he is called paṇḍito (wise) because he is endowed with the power of wisdom that overcomes all defilements.
Người ấy cũng được gọi là paṇḍito (bậc hiền trí) vì có trí tuệ và sức mạnh để chế ngự mọi phiền não.
Tathābhūto ca ñatvā ca dhammesu visesi assāti taṃ vuttatthameva.
And such a one, ñatvā ca dhammesu visesi assāti, that is the same meaning as stated before.
Và người như vậy, ñatvā ca dhammesu visesi assā (và sau khi đã thấu hiểu các pháp, người ấy sẽ trở nên đặc biệt), ý nghĩa đã được nói.
Samuddova ṭhitoti samuddo viya ṭhitasabhāvo.
Samuddova ṭhito means one whose nature is to stand like the ocean.
Samuddova ṭhito (đứng vững như biển cả) là có bản chất đứng vững như biển cả.
Yathā hi caturāsītiyojanasahassagambhīre sinerupādasamīpe mahāsamuddo aṭṭhahipi disāhi uṭṭhitehi pakativātehi aniñjanato ṭhito anejo gambhīro ca, evaṃ kilesavātehi titthiyavādavātehi ca akampanīyato ṭhito anejo.
Just as the great ocean near the foot of Mount Sineru, which is eighty-four thousand yojanas deep, stands ṭhito anejo (unshaken and profound) because it is not stirred by the natural winds arising from all eight directions, so too, one is ṭhito anejo (stands unshaken) because one is unshakeable by the winds of defilements and the winds of heretical views.
Như biển lớn sâu tám vạn bốn ngàn dojana gần chân núi Sineru, không bị lay động bởi những cơn gió tự nhiên thổi từ tám phương, nên nó ṭhito anejo (đứng vững, không xao động) và sâu; cũng vậy, người ấy ṭhito anejo (đứng vững, không xao động) vì không bị lay chuyển bởi gió phiền não và gió tà kiến của các ngoại đạo.
Gambhīrassa anupacitañāṇasambhārehi aladdhagādhassa nipuṇassa sukhumassa paṭiccasamuppādādiatthassa paṭivijjhanena gambhīrapañño nipuṇatthadassī.
Gambhīrapañño nipuṇatthadassī means profound in wisdom and discerning subtle meanings, by penetrating the deep, subtle, and profound meaning of dependent origination (paṭiccasamuppāda) and so on, which cannot be fathomed by those whose accumulation of knowledge is not developed.
Gambhīrapañño nipuṇatthadassī (có trí tuệ sâu xa, thấy rõ các ý nghĩa vi tế) là người có trí tuệ sâu sắc, thấu hiểu những ý nghĩa vi tế, tinh tế như Duyên khởi, v.v., mà những người có trí tuệ chưa tích lũy không thể đạt được.
Asaṃhāriyo nāma ca hoti paṇḍito so tādiso puggalo kilesehi devaputtamārādīsu vā kenaci asaṃhāriyatāya asaṃhāriyo nāma hoti, yathāvuttena atthena paṇḍito ca nāma hoti.
Asaṃhāriyo nāma ca hoti paṇḍito: Such a person is called asaṃhāriyo (unshakeable) because he cannot be shaken by defilements or by any Māra, such as Devaputtamāra, and he is called paṇḍito (wise) by the meaning stated.
Asaṃhāriyo nāma ca hoti paṇḍito (người ấy được gọi là bậc hiền trí không thể bị lay chuyển): Người như vậy được gọi là asaṃhāriyo (không thể bị lay chuyển) vì không thể bị lay chuyển bởi các phiền não, hay bởi bất kỳ vị Ma vương nào như Thiên tử Ma, v.v., và được gọi là paṇḍito (bậc hiền trí) theo ý nghĩa đã nêu.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is in the same manner as stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Bahussutoti pariyattibāhusaccavasena bahussuto, suttageyyādi bahuṃ sutaṃ etassāti bahussuto.
Bahussuta means one who is extensively learned by virtue of having much learning in the Pariyatti; for that person, there is much learning such as Sutta, Geyya, etc., therefore he is called bahussuta.
Bahussuto (đa văn) là người đa văn theo nghĩa có nhiều điều đã học về pariyatti, nghĩa là người này đã nghe nhiều Sutta, Geyya, v.v..
Tameva dhammaṃ suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasaṃ viya avinassantameva dhāretīti dhammadharo ca hoti.
That very Dhamma, he bears without perishing, like lion's fat placed in a golden vessel; therefore, he is also a Dhammadhara.
Người ấy cũng là dhammadharo (người thọ trì Pháp), vì người ấy giữ gìn Pháp đó không mất đi, giống như dầu sư tử được đựng trong bình vàng.
Dhammassa hoti anudhammacārīti yathāsutassa yathāpariyattassa dhammassa atthamaññāya dhammamaññāya navalokuttaradhammassa anurūpaṃ dhammaṃ pubbabhāgapaṭipadāsaṅkhātaṃ catupārisuddhisīladhutaṅgaasubhakammaṭṭhānādibhedaṃ carati paṭipajjatīti anudhammacārī hoti, ‘‘ajja ajjevā’’ti paṭivedhaṃ ākaṅkhanto vicarati.
He is an anudhammacārī of the Dhamma means, understanding the meaning and knowing the Pāḷi of the Dhamma as heard and as learned, he practices the Dhamma that is suitable for the ninefold supramundane Dhamma, which is called the preliminary practice, and which has divisions such as the fourfold purification of sīla, the dhutaṅgas, and asubha meditation subjects, etc.; thus, he is an anudhammacārī, and he wanders, longing for penetration, saying, "Today, today!"
Dhammassa hoti anudhammacārī (sống tùy thuận theo Pháp) là người hiểu ý nghĩa của Pháp đã nghe, đã học, hiểu Pháp, và thực hành Pháp phù hợp với Cửu Siêu Thế Pháp, tức là thực hành con đường sơ khởi (pubbabhāgapaṭipadā) bao gồm Tứ Thanh Tịnh Giới (catupārisuddhisīla), các pháp đầu đà (dhutaṅga), các đề mục thiền bất tịnh (asubhakammaṭṭhāna), v.v., và người ấy đi lại với mong muốn đạt được sự chứng ngộ (paṭivedha) “ngay hôm nay, ngay hôm nay!”
So tādiso nāma ca hoti paṇḍitoti yo puggalo yaṃ garuṃ nissāya bahussuto dhammadharo dhammassa ca anudhammacārī hoti.
Such a one is indeed a paṇḍita means the person who, relying on that teacher, is bahussuta, a Dhammadhara, and an anudhammacārī of the Dhamma.
So tādiso nāma ca hoti paṇḍito (người ấy được gọi là bậc hiền trí như vậy) là người nào nương tựa vào một vị thầy mà trở thành người đa văn, thọ trì Pháp và sống tùy thuận theo Pháp.
So ca tādiso tena garunā sadiso paṇḍito nāma hoti paṭipattiyā sadisabhāvato.
And such a one is similar to that teacher, being a paṇḍita by virtue of being similar in practice.
Người ấy tādiso (như vậy), tức là một bậc hiền trí giống như vị thầy đó, vì sự giống nhau trong sự thực hành.
Tathābhūto pana so ñatvā ca dhammesu visesi assa, taṃ vuttatthaṃva.
Such a one, however, having known, would be superior in the dhammas; that is as already stated.
Người như vậy, ñatvā ca dhammesu visesi assa (và sau khi đã thấu hiểu các pháp, người ấy sẽ trở nên đặc biệt), ý nghĩa đã được nói.
Atthañca yo jānāti bhāsitassāti yo puggalo sammāsambuddhena bhāsitassa pariyattidhammassa atthaṃ jānāti.
And whoever knows the meaning of what was spoken means the person who knows the meaning of the Pariyatti Dhamma spoken by the Perfectly Self-Enlightened One.
Atthañca yo jānāti bhāsitassa (người nào thấu hiểu ý nghĩa của lời đã được nói) là người nào thấu hiểu ý nghĩa của pariyatti-dhamma đã được Đức Chánh Đẳng Giác thuyết giảng.
Jānanto pana ‘‘idha sīlaṃ vuttaṃ, idha samādhi, idha paññā’’ti tattha tattha yathāvuttaṃ atthañca ñatvāna tathā karoti yathā satthārā anusiṭṭhaṃ, tathā paṭipajjati.
And knowing, thinking, "Here sīla is spoken of, here samādhi, here paññā," he knows the meaning and acts accordingly as instructed by the Teacher, he practices accordingly.
Và sau khi thấu hiểu, người ấy biết rằng “ở đây nói về giới, ở đây nói về định, ở đây nói về tuệ”, và atthañca ñatvāna tathā karoti (sau khi thấu hiểu ý nghĩa, người ấy hành động đúng như vậy), nghĩa là người ấy thực hành đúng như Đức Đạo Sư đã giáo huấn.
Atthantaro nāma sa hoti paṇḍitoti so evarūpo puggalo atthantaro atthakāraṇā sīlādiatthajānanamattameva upanissayaṃ katvā paṇḍito hoti.
Such a one is called a paṇḍita of meaning means such a person becomes a paṇḍita by taking the mere knowing of the meaning of sīla, etc., as a proximate cause for the sake of meaning.
Atthantaro nāma sa hoti paṇḍito (người ấy được gọi là bậc hiền trí thấu đáo ý nghĩa) là người như vậy trở thành bậc hiền trí chỉ nhờ vào việc thấu hiểu ý nghĩa của giới, v.v., làm nền tảng.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is in the manner already stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Ettha ca paṭhamagāthāya ‘‘yo ve garūna’’ntiādinā saddhūpanissayo visesabhāvo vutto, dutiyagāthāya ‘‘yaṃ āpadā’’ti ādinā vīriyūpanissayo, tatiyagāthāya ‘‘yo ve samuddova ṭhito’’tiādinā samādhūpanissayo, catutthagāthāya ‘‘bahussuto’’tiādinā satūpanissayo, pañcamagāthāya ‘‘atthañca yo jānātī’’tiādinā paññūpanissayo visesabhāvo vuttoti veditabbo.
Here, in the first verse, the special quality of reliance on faith is stated with "Whoever among teachers...", in the second verse, reliance on energy is stated with "Whom adversity...", in the third verse, reliance on concentration is stated with "Whoever stands like the ocean...", in the fourth verse, reliance on mindfulness is stated with "Bahussuta...", and in the fifth verse, the special quality of reliance on wisdom is stated with "And whoever knows the meaning...", thus it should be understood.
Trong đó, cần hiểu rằng: trong bài kệ đầu tiên, với “yo ve garūnaṃ”, v.v., đã nói về phẩm chất đặc biệt dựa trên đức tin (saddhā); trong bài kệ thứ hai, với “yaṃ āpadā”, v.v., đã nói về phẩm chất đặc biệt dựa trên tinh tấn (vīriya); trong bài kệ thứ ba, với “yo ve samuddova ṭhito”, v.v., đã nói về phẩm chất đặc biệt dựa trên định (samādhi); trong bài kệ thứ tư, với “bahussuto”, v.v., đã nói về phẩm chất đặc biệt dựa trên niệm (sati); và trong bài kệ thứ năm, với “atthañca yo jānāti”, v.v., đã nói về phẩm chất đặc biệt dựa trên trí tuệ (paññā).