Dandhā mayhaṃ gatītiādikā āyasmato cūḷapanthakattherassa gāthā.
The verses beginning Dandhā mayhaṃ gatī (My progress is slow) are those of the Venerable Cūḷapanthaka Thera.
Các kệ bắt đầu bằng “Bước đi của tôi chậm chạp” (Dandhā mayhaṃ gatī) là của Tôn giả Trưởng lão Cūḷapanthaka.
Kā uppatti?
What is the origin?
Sự phát sinh là gì?
Yadettha aṭṭhuppattivasena vattabbaṃ, taṃ aṭṭhakanipāte mahāpanthakavatthusmiṃ (theragā. aṭṭha. 2.mahāpanthakattheragāthāvaṇṇanā) vuttameva.
Whatever needs to be said here by way of origin is already stated in the story of Mahāpanthaka in the Aṭṭhakanipāta.
Những gì cần nói ở đây về sự phát sinh của câu chuyện đã được nói trong câu chuyện về Mahāpanthaka trong tập Aṭṭhaka-nipāta.
Ayaṃ pana viseso – mahāpanthakatthero arahattaṃ patvā aggaphalasukhena vītināmento cintesi – ‘‘kathaṃ nu kho sakkā cūḷapanthakampi imasmiṃ sukhe patiṭṭhapetu’’nti?
This is the difference: Mahāpanthaka Thera, having attained arahantship and dwelling in the happiness of the supreme fruit, thought, "How can I establish Cūḷapanthaka in this happiness?"
Tuy nhiên, đây là một điểm đặc biệt: Trưởng lão Mahāpanthaka, sau khi đạt A-la-hán, đang sống trong hạnh phúc quả vị tối thượng, đã suy nghĩ: “Làm thế nào để có thể giúp Cūḷapanthaka an trú trong hạnh phúc này?”
So attano ayyakaṃ dhanaseṭṭhiṃ upasaṅkamitvā āha – ‘‘sace, mahāseṭṭhi, anujānātha, ahaṃ cūḷapanthakaṃ pabbājeyya’’nti.
So he approached his maternal grandfather, the wealthy merchant, and said, "If, great merchant, you permit, I would ordain Cūḷapanthaka."
Ngài đến gặp ông nội mình là đại phú hộ Dhanaseṭṭhi và nói: “Thưa đại phú hộ, nếu ngài cho phép, con sẽ cho Cūḷapanthaka xuất gia.”
‘‘Pabbājetha, bhante’’ti.
"Please ordain him, venerable sir," he replied.
“Thưa Đại đức, xin hãy cho xuất gia.”
Thero taṃ pabbājesi.
The Elder ordained him.
Vị Trưởng lão đã cho ông ấy xuất gia.
So dasasu sīlesu patiṭṭhito bhātu santike –
Established in the ten precepts, he tried to learn the verse from his brother:
Ông ấy, sau khi an trú trong mười giới, đã học từ huynh trưởng mình –
Gāthaṃ uggaṇhanto catūhi māsehi gahetuṃ nāsakkhi, gahitagahitaṃ padaṃ hadaye na tiṭṭhati.
He could not grasp it even in four months; whatever he learned, not a single word remained in his heart.
Khi học kệ này, ông không thể thuộc lòng trong bốn tháng, mỗi từ học được đều không giữ được trong tâm.
Atha naṃ mahāpanthako āha – ‘‘panthaka, tvaṃ imasmiṃ sāsane abhabbo, catūhi māsehi ekagāthampi gahetuṃ na sakkosi.
Then Mahāpanthaka said to him, "Panthaka, you are incapable in this Dispensation; you cannot learn even one verse in four months.
Lúc đó, Mahāpanthaka nói với ông: “Panthaka, con không xứng đáng với giáo pháp này, con không thể thuộc nổi một kệ trong bốn tháng.
Pabbajitakiccaṃ pana tvaṃ kathaṃ matthakaṃ pāpessasi?
How then will you bring the task of a renunciant to completion?
Vậy làm sao con có thể hoàn thành công việc của một người xuất gia?
Nikkhama ito’’ti.
Leave this place!"
Hãy rời khỏi đây!”
So therena paṇāmito dvārakoṭṭhakasamīpe rodamāno aṭṭhāsi.
Dismissed by the Elder, he stood weeping near the monastery gate.
Bị vị Trưởng lão đuổi đi, ông đứng khóc gần cổng.
Tena ca samayena satthā jīvakambavane viharati.
At that time, the Teacher was dwelling in Jīvaka's Mango Grove.
Vào thời điểm đó, Đức Thế Tôn đang trú tại vườn xoài của Jīvaka.
Atha jīvako purisaṃ pesesi, ‘‘pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ satthāraṃ nimantehī’’ti.
Then Jīvaka sent a man, saying, "Invite the Teacher with five hundred bhikkhus."
Lúc đó, Jīvaka sai một người đi mời Đức Thế Tôn cùng với năm trăm tỳ-khưu.
Tena ca samayena āyasmā mahāpanthako bhattuddesako hoti.
At that time, the Venerable Mahāpanthaka was the food dispatcher.
Vào thời điểm đó, Tôn giả Mahāpanthaka là người sắp xếp bữa ăn.
So ‘‘pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ bhikkhaṃ paṭicchatha, bhante’’ti vutto ‘‘cūḷapanthakaṃ ṭhapetvā sesānaṃ paṭicchāmī’’ti āha.
When asked, "Please accept alms for five hundred bhikkhus, venerable sir," he replied, "I accept for the rest, except Cūḷapanthaka."
Khi được yêu cầu: “Thưa Đại đức, xin hãy nhận bữa ăn cho năm trăm tỳ-khưu,” Ngài nói: “Tôi sẽ nhận cho tất cả trừ Cūḷapanthaka.”
Taṃ sutvā cūḷapanthako bhiyyosomattāya domanassappatto ahosi.
Hearing that, Cūḷapanthaka became even more distressed.
Nghe vậy, Cūḷapanthaka càng thêm đau khổ.
Satthā tassa cittakkhedaṃ ñatvā, ‘‘cūḷapanthako mayā katena upāyena bujjhissatī’’ti tassa avidūre ṭhāne attānaṃ dassetvā ‘‘kiṃ, panthaka, rodasī’’ti pucchi.
The Teacher, knowing his mental anguish, thought, "Cūḷapanthaka will awaken by the means I devise," and showing Himself at a place not far from him, asked, "Why do you weep, Panthaka?"
Đức Thế Tôn biết được nỗi buồn của ông, và nghĩ: “Cūḷapanthaka sẽ giác ngộ nhờ phương tiện do Ta tạo ra.” Ngài hiện thân ở gần ông và hỏi: “Panthaka, con khóc gì vậy?”
‘‘Bhātā maṃ, bhante, paṇāmetī’’ti āha.
"My brother, venerable sir, has dismissed me," he replied.
“Bạch Thế Tôn, huynh trưởng đuổi con đi,” ông ấy nói.
‘‘Panthaka, mā cintayi, mama sāsane tuyhaṃ pabbajjā, ehi, imaṃ gahetvā ‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’nti manasi karohī’’ti iddhiyā suddhaṃ coḷakkhaṇḍaṃ abhisaṅkharitvā adāsi.
"Panthaka, do not worry; your ordination is in my Dispensation. Come, take this and contemplate 'dust-removing cloth, dust-removing cloth'!" Thus, by his psychic power, he created a pure piece of cloth and gave it to him.
“Panthaka, đừng lo lắng. Trong giáo pháp của Ta, ngươi có thể xuất gia. Hãy đến, cầm tấm vải này và quán niệm ‘vải lau bụi, vải lau bụi’,” rồi với thần thông, Ngài tạo ra một mảnh vải sạch và trao cho ông.
So satthārā dinnaṃ coḷakkhaṇḍaṃ ‘‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’’nti hatthena parimajjanto nisīdi.
Taking the piece of cloth given by the Teacher, he sat down, rubbing it with his hand, contemplating "dust-removing cloth, dust-removing cloth."
Ông ấy cầm mảnh vải do Đức Bổn Sư ban cho, vừa xoa bóp bằng tay vừa quán niệm “vải lau bụi, vải lau bụi” rồi ngồi xuống.
Tassa taṃ parimajjantassa kiliṭṭhadhātukaṃ jātaṃ, puna parimajjantassa ukkhaliparipuñchanasadisaṃ jātaṃ.
As he rubbed it, it became soiled. When he rubbed it again, it became like a cooking pot scourer.
Khi ông xoa bóp tấm vải đó, nó trở nên dơ bẩn; khi ông xoa bóp lần nữa, nó trở nên giống như giẻ lau nồi.
So ñāṇassa paripakkattā evaṃ cintesi – ‘‘idaṃ coḷakkhaṇḍaṃ pakatiyā parisuddhaṃ, imaṃ upādiṇṇakasarīraṃ nissāya kiliṭṭhaṃ aññathā jātaṃ, tasmā aniccaṃ yathāpetaṃ, evaṃ cittampī’’ti khayavayaṃ paṭṭhapetvā tasmiṃyeva nimitte jhānāni nibbattetvā jhānapādakaṃ vipassanaṃ paṭṭhapetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
Due to the maturity of his wisdom, he thought, "This piece of cloth is naturally pure, but due to this body (upādiṇṇaka-sarīra) that has been grasped, it has become soiled and transformed. Therefore, it is impermanent. Just as this is impermanent, so too is the mind." Establishing the process of decay and dissolution, he developed jhāna in that very sign, and establishing vipassanā as based on jhāna, he attained arahantship together with the paṭisambhidā (analytic insights).
Do trí tuệ đã chín muồi, ông ấy suy nghĩ như sau: “Mảnh vải này vốn dĩ trong sạch, nhưng vì nương vào thân thể do nghiệp thọ sanh này mà nó trở nên dơ bẩn, biến đổi. Do đó, nó vô thường. Cũng như vậy, tâm cũng vô thường.” Sau khi thiết lập sự hoại diệt, ông ấy phát khởi các thiền định ngay trên đề mục đó, rồi thiết lập thiền quán dựa trên nền tảng thiền định, và đạt được A-la-hán quả cùng với các Tứ Vô Ngại Giải.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.2.35-54) –
Thus it is said in the Apadāna:
Vì thế, điều này đã được nói trong Apadāna:
Arahattamaggenevassa tepiṭakaṃ pañcābhiññā ca āgamiṃsu.
By the path of Arahatship alone, the Tepiṭaka and the five abhiññās came to him.
Chỉ bằng con đường A-la-hán quả, Tipiṭaka và năm Abhiññā đã đến với ông.
Satthā ekena ūnehi pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ gantvā jīvakassa nivesane paññatte āsane nisīdi.
The Teacher, together with five hundred monks, less one, went and sat on the seats prepared in Jīvaka’s residence.
Đức Bổn Sư cùng với năm trăm vị Tỳ-khưu (trừ một vị) đã đi và ngồi vào chỗ đã được sắp đặt tại nhà của Jīvaka.
Cūḷapanthako pana attano bhikkhāya appaṭicchitattā eva na gato.
Cūḷapanthaka, however, did not go, because his alms-food had not been accepted.
Tuy nhiên, Cūḷapanthaka đã không đi vì ông không được chấp nhận cho việc khất thực của mình.
Jīvako yāguṃ dātuṃ ārabhi, satthā pattaṃ hatthena pidahi.
Jīvaka began to offer gruel, and the Teacher covered his bowl with his hand.
Jīvaka bắt đầu dâng cháo, Đức Bổn Sư che bát bằng tay.
‘‘Kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti vutte – ‘‘vihāre eko bhikkhu atthi, jīvakā’’ti.
When asked, “Why do you not accept it, venerable sir?” (the Teacher replied,) “There is one monk in the monastery, Jīvaka.”
Khi được hỏi, “Bạch Thế Tôn, vì sao Ngài không thọ nhận?” Ngài đáp, “Này Jīvaka, có một vị Tỳ-khưu ở trong tu viện.”
So purisaṃ pahiṇi, ‘‘gaccha, bhaṇe, vihāre nisinnaṃ ayyaṃ gahetvā ehī’’ti.
So he sent a man, (saying,) “Go, my good man, and fetch the venerable one sitting in the monastery.”
Ông ấy sai một người, “Này anh, hãy đi và đưa vị Tôn giả đang ngồi trong tu viện đến đây.”
Cūḷapanthakattheropi rūpena kiriyāya ca ekampi ekena asadisaṃ bhikkhusahassaṃ nimminitvā nisīdi.
Venerable Cūḷapanthaka also created a thousand monks, not one of whom resembled another in appearance or action, and sat down.
Tôn giả Cūḷapanthaka cũng đã tạo ra một ngàn vị Tỳ-khưu, mỗi vị có hình dáng và hành động không giống nhau, rồi ngồi xuống.
So puriso vihāre bhikkhūnaṃ bahubhāvaṃ disvā gantvā jīvakassa kathesi – ‘‘imasmā bhikkhusaṅghā vihāre bhikkhusaṅgho bahutaro, pakkositabbaṃ ayyaṃ na jānāmī’’ti.
That man, seeing the great number of monks in the monastery, went and told Jīvaka, “There are more monks in the monastery than in this assembly of monks; I do not know which venerable one is to be invited.”
Người đàn ông đó thấy số lượng Tỳ-khưu đông đảo trong tu viện, bèn quay lại và nói với Jīvaka, “Số lượng Tỳ-khưu trong tu viện nhiều hơn số lượng Tỳ-khưu ở đây, con không biết vị Tôn giả nào cần được mời.”
Jīvako satthāraṃ paṭipucchi – ‘‘konāmo, bhante, vihāre nisinno bhikkhū’’ti?
Jīvaka asked the Teacher in return, “What is the name of the monk sitting in the monastery, venerable sir?”
Jīvaka hỏi lại Đức Bổn Sư, “Bạch Thế Tôn, vị Tỳ-khưu đang ngồi trong tu viện tên là gì?”
‘‘Cūḷapanthako nāma, jīvakā’’ti.
“Cūḷapanthaka is his name, Jīvaka.”
“Này Jīvaka, tên là Cūḷapanthaka.”
‘‘Gaccha, bhaṇe, ‘cūḷapanthako nāma kataro’ti pucchitvā taṃ ānehī’’ti.
“Go, my good man, ask, ‘Which one is Cūḷapanthaka?’ and bring him.”
“Này anh, hãy đi hỏi ‘Ai là Cūḷapanthaka?’ rồi đưa ông ấy đến đây.”
So vihāraṃ gantvā ‘‘cūḷapanthako nāma kataro, bhante’’ti pucchi.
He went to the monastery and asked, “Which one is Cūḷapanthaka, venerable sirs?”
Người đàn ông đó đi đến tu viện và hỏi, “Bạch quý Tôn giả, ai là Cūḷapanthaka?”
‘‘Ahaṃ cūḷapanthako’’,‘‘ahaṃ cūḷapanthako’’ti ekapahāreneva bhikkhusahassampi kathesi.
“I am Cūḷapanthaka,” “I am Cūḷapanthaka,” a thousand monks replied at once.
“Tôi là Cūḷapanthaka,” “Tôi là Cūḷapanthaka,” một ngàn vị Tỳ-khưu đồng thanh nói.
So punāgantvā taṃ pavattiṃ jīvakassa ārocesi.
He returned again and reported that matter to Jīvaka.
Người đàn ông đó lại quay về và báo cáo sự việc cho Jīvaka.
Jīvako paṭividdhasaccattā ‘‘iddhimā maññe, ayyo’’ti nayato ñatvā ‘‘gaccha, bhaṇe, paṭhamaṃ kathanakamayyameva ‘tumhe satthā pakkosatī’ti vatvā cīvarakaṇṇe gaṇhā’’ti āha.
Jīvaka, having penetrated the truths, knew by that method that “the venerable one must be endowed with psychic power,” and said, “Go, my good man, first tell the venerable one who spoke first, ‘The Teacher summons you,’ and take hold of the corner of his robe.”
Jīvaka, vì đã thấu hiểu chân lý, biết rằng “Chắc chắn vị Tôn giả có thần thông,” nên nói, “Này anh, hãy đi, nói với vị Tôn giả đã nói đầu tiên rằng ‘Đức Bổn Sư mời quý vị,’ rồi nắm lấy góc y của ông ấy.”
So vihāraṃ gantvā tathā akāsi, tāvadeva nimmitabhikkhū antaradhāyiṃsu.
He went to the monastery and did so; immediately the created monks disappeared.
Người đàn ông đó đi đến tu viện và làm như vậy, ngay lập tức các vị Tỳ-khưu được tạo ra biến mất.
So theraṃ gahetvā agamāsi.
He then took the Elder and left.
Ông ấy dẫn vị Trưởng lão đi.
Satthā tasmiṃ khaṇe yāguñca khajjakādibhedañca paṭiggaṇhi.
The Teacher accepted the gruel and various kinds of hard food at that moment.
Đức Bổn Sư đã thọ nhận cháo và các loại thực phẩm khác vào lúc đó.
Dasabale bhattakiccaṃ katvā vihāraṃ gate dhammasabhāyaṃ kathā udapādi – ‘‘aho buddhānaṃ ānubhāvo, yatra hi nāma cattāro māse ekagāthaṃ gahetuṃ asakkontampi lahukena khaṇeneva evaṃ mahiddhikaṃ akaṃsū’’ti.
After the Ten-Powered One had finished his meal and returned to the monastery, a discussion arose in the Dhamma hall: “Oh, the power of the Buddhas! To think that they made even one who could not learn a single stanza in four months so greatly endowed with psychic power in such a short time!”
Sau khi Đức Thập Lực dùng bữa và trở về tu viện, một cuộc đàm luận đã phát sinh trong Pháp đường: “Ôi, uy lực của chư Phật thật phi thường! Một người không thể học thuộc một bài kệ trong bốn tháng, vậy mà trong một khoảnh khắc ngắn ngủi, Ngài đã làm cho người ấy trở nên có đại thần thông như vậy.”
Satthā tesaṃ bhikkhūnaṃ kathāsallāpaṃ sutvā āgantvā buddhāsane nisajja, ‘‘kiṃ vadetha, bhikkhave’’ti pucchitvā, ‘‘imaṃ nāma, bhante’’ti vutte, ‘‘bhikkhave, cūḷapanthakena idāni mayhaṃ ovāde ṭhatvā lokuttaradāyajjaṃ laddhaṃ, pubbe pana lokiyadāyajja’’nti vatvā tehi yācito cūḷaseṭṭhijātakaṃ (jā. 1.1.4) kathesi.
The Teacher, hearing the conversation of those monks, came and sat on the Buddha’s seat, and asking, “What are you speaking of, monks?” and when told, “This, venerable sir,” he said, “Monks, Cūḷapanthaka has now, by abiding in my instruction, obtained the supramundane inheritance; previously, however, it was a mundane inheritance,” and being entreated by them, he related the Cūḷaseṭṭhi Jātaka.
Đức Bổn Sư nghe cuộc đàm luận của các vị Tỳ-khưu, bèn đến ngồi trên Phật tọa, hỏi, “Này các Tỳ-khưu, các ông đang nói gì vậy?” Khi được đáp, “Bạch Thế Tôn, chúng con đang nói về điều này,” Ngài nói, “Này các Tỳ-khưu, Cūḷapanthaka bây giờ đã đạt được di sản siêu thế nhờ an trú trong lời giáo huấn của Ta, còn trước đây là di sản thế tục,” rồi theo lời thỉnh cầu của họ, Ngài đã kể chuyện Cūḷaseṭṭhijātaka.
Aparabhāge taṃ satthā ariyagaṇaparivuto dhammāsane nisinno manomayaṃ kāyaṃ abhinimminantānaṃ bhikkhūnaṃ cetovivaṭṭakusalānañca aggaṭṭhāne ṭhapesi.
Later, the Teacher, surrounded by the assembly of noble ones and seated on the Dhamma seat, placed him at the foremost position among the monks who create mind-made bodies and those skilled in mind-development.
Sau này, Đức Bổn Sư, ngồi trên Pháp tọa được vây quanh bởi hội chúng A-la-hán, đã đặt ông ấy vào vị trí tối thượng trong số các vị Tỳ-khưu có khả năng tạo ra thân do ý tạo và các vị thiện xảo trong việc chuyển hóa tâm.
So aparena samayena bhikkhūhi ‘‘tathā dandhadhātukena kathaṃ tayā saccāni paṭividdhānī’’ti puṭṭho bhātu paṇāmanato paṭṭhāya attano paṭipattiṃ pakāsento –
Later, being asked by the monks, “How did you, being so slow-witted, penetrate the truths?” he revealed his practice, starting from his brother’s expulsion of him, (saying):
Sau đó, vào một thời điểm khác, khi được các Tỳ-khưu hỏi, “Làm thế nào mà một người có căn tánh chậm chạp như vậy lại có thể thấu hiểu các chân lý?” Ông ấy đã tuyên bố con đường thực hành của mình, bắt đầu từ việc bị huynh trưởng đuổi đi:
Tattha dandhāti, mandā, catuppadikaṃ gāthaṃ catūhi māsehi gahetuṃ asamatthabhāvena dubbalā.
There, dandhā means slow, weak due to being unable to learn a four-lined stanza in four months.
Trong đó, dandhā có nghĩa là chậm chạp, yếu kém do không có khả năng học thuộc một bài kệ bốn câu trong bốn tháng.
Gatīti ñāṇagati.
Gati means the course of knowledge.
Gatī có nghĩa là sự hiểu biết (ñāṇa-gati).
Āsīti, ahosi.
Āsī means was.
Āsī có nghĩa là đã là.
Paribhūtoti, tato eva ‘‘muṭṭhassati asampajāno’’ti hīḷito.
Paribhūto means despised because of being “mindless and without full awareness” due to that very reason.
Paribhūto có nghĩa là bị khinh thường do đó, bị chế giễu là “mất chánh niệm, không tỉnh giác”.
Pureti, pubbe puthujjanakāle.
Pure means before, in the time when he was an ordinary person.
Pure có nghĩa là trước đây, vào thời còn là phàm nhân.
Bhātā cāti samuccayattho ca-saddo, na kevalaṃ paribhūtova, atha kho bhātāpi maṃ paṇāmesi, ‘‘panthaka, tvaṃ duppañño ahetuko maññe, tasmā pabbajitakiccaṃ matthakaṃ pāpetuṃ asamattho, na imassa sāsanassa anucchaviko, gaccha dāni tuyhaṃ ayyakaghara’’nti nikkaḍḍhesi.
The particle ca in bhātā cā means cumulative, not just despised, but also his brother paṇāmesi me, “Panthaka, you are dull-witted, I suppose you are without cause, therefore, being unable to bring the task of a renunciant to completion, you are not suitable for this Dispensation, go now to your grandfather’s house,” he expelled him.
Bhātā cā thì từ “ca” (cā) có nghĩa là tập hợp, không chỉ bị khinh thường mà còn bị người anh đuổi đi (paṇāmesi), nói rằng: “Panthaka, ta nghĩ ngươi là kẻ kém trí, vô duyên, vì vậy ngươi không thể hoàn thành việc xuất gia, không xứng đáng với giáo pháp này. Bây giờ ngươi hãy về nhà ông bà của ngươi đi!” và đã đuổi tôi ra.
Bhātāti, bhātarā.
Bhātā (in the explanation) means by the brother.
Bhātā có nghĩa là bởi người anh.
Bhagavā tattha āgacchīti, mahākaruṇāsañcoditamānaso maṃ anuggaṇhanto bhagavā yatthāhaṃ ṭhito, tattha āgacchi.
Bhagavā tattha āgacchi means the Bhagavā, with his mind aroused by great compassion, came to where I was, favoring me.
Bhagavā tattha āgacchī có nghĩa là Đức Thế Tôn, với tâm được thúc đẩy bởi lòng đại bi, đã đến nơi tôi đang đứng để giúp đỡ tôi.
Āgantvā ca, ‘‘panthaka, ahaṃ te satthā, na mahāpanthako, maṃ uddissa tava pabbajjā’’ti samassāsento sīsaṃ mayhaṃ parāmasi jālābandhanamudutalunapīṇavarāyataṅgulisamupasobhitena vikasitapadumasassirīkena cakkaṅkitena hatthatalena ‘‘idāniyeva mama putto bhavissatī’’ti dīpento mayhaṃ sīsaṃ parāmasi.
And having come, “Panthaka, I am your Teacher, not Mahāpanthaka, your ordination is for me,” thus comforting me, sīsaṃ mayhaṃ parāmasi he touched my head with his hand, which was adorned with a network of radiance, soft, delicate, plump, and long fingers, resplendent like an opened lotus, and marked with a wheel, indicating “now he will become my son.”
Sau khi đến, Ngài an ủi tôi rằng: “Panthaka, Ta là Bậc Đạo Sư của con, không phải Mahāpanthaka. Sự xuất gia của con là vì Ta,” và Ngài chạm vào đầu tôi (sīsaṃ mayhaṃ parāmasi) bằng lòng bàn tay được tô điểm bởi những ngón tay mềm mại, thon dài, đẹp đẽ như những chùm hoa, rực rỡ như hoa sen nở, và có dấu bánh xe, biểu thị rằng: “Bây giờ con sẽ là con trai của Ta.”
Bāhāya maṃ gahetvānāti, ‘‘kasmā tvaṃ, idha tiṭṭhasī’’ti candanagandhagandhinā attano hatthena maṃ bhuje gahetvā antosaṅghārāmaṃ pavesesi.
Bāhāya maṃ gahetvānā means, “Why do you stand here?” holding me by the arm with his hand, fragrant with sandalwood scent, he led me into the monastery.
Bāhāya maṃ gahetvānā có nghĩa là Ngài hỏi: “Tại sao con đứng ở đây?” rồi dùng tay Ngài thơm mùi gỗ đàn hương nắm lấy cánh tay tôi và đưa tôi vào bên trong Tăng xá.
Pādāsi pādapuñchaninti pādapuñchaniṃ katvā pādāsi ‘‘rajoharaṇanti manasi karohī’’ti adāsīti attho.
Pādāsi pādapuñchaniṃ means, having made it a foot-wiping cloth, he gave it; the meaning is he gave it (saying), “Consider this as a dust-removing cloth.”
Pādāsi pādapuñchani có nghĩa là Ngài đã ban cho tôi một miếng giẻ lau chân, ý là Ngài đã ban cho tôi và bảo: “Hãy xem đây là miếng giẻ lau bụi.”
‘‘Adāsī’’ti ‘‘pādapuñchani’’nti ca paṭhanti.
Some read “adāsī” and “pādapuñchani” (as separate words).
Có người đọc là “adāsī” và “pādapuñchani”.
Keci pana ‘‘pādapuñchani’’nti pādapuñchanacoḷakkhaṇḍaṃ pādāsī’’ti vadanti.
However, some say, “pādapuñchani” means he gave a piece of cloth for wiping feet.
Một số người lại nói: “Pādapuñchani” là “Ngài đã ban cho một mảnh vải lau chân.”
Tadayuttaṃ iddhiyā abhisaṅkharitvā coḷakkhaṇḍassa dinnattā.
That is not appropriate, as a piece of cloth was given after being supernormally created by psychic power.
Điều đó không hợp lý vì mảnh vải được ban cho sau khi được biến hóa bằng thần thông.
Etaṃ suddhaṃ adhiṭṭhehi, ekamantaṃ svadhiṭṭhitanti, etaṃ suddhaṃ coḷakkhaṇḍaṃ ‘‘rajoharaṇaṃ, rajoharaṇa’’nti manasikārena svadhiṭṭhitaṃ katvā ekamantaṃ ekamante vivitte gandhakuṭipamukhe nisinno adhiṭṭhehi tathā cittaṃ samāhitaṃ katvā pavattehi.
"Resolve upon this pure thing, being appropriately resolved upon a secluded spot." Having made this pure piece of cloth resolved upon by way of attention, saying "dust-removing cloth, dust-removing cloth," sitting in an appropriate, secluded place like the forefront of the Gandhakuti, resolve upon it; and thus, having made the mind concentrated, develop it.
Etaṃ suddhaṃ adhiṭṭhehi, ekamantaṃ svadhiṭṭhita có nghĩa là: “Hãy an trú tâm vào mảnh vải sạch này, xem nó là ‘giẻ lau bụi, giẻ lau bụi’, và sau khi an trú tâm như vậy, hãy ngồi một mình ở một nơi vắng vẻ, chẳng hạn như trước hương thất, và hãy tiếp tục hành thiền với tâm định tĩnh như vậy.”
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvāti, tassa bhagavato vacanaṃ ovādaṃ ahaṃ sutvā tasmiṃ sāsane ovāde rato abhirato hutvā vihāsiṃ yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjiṃ.
"Having heard his words," I, having heard the words, the advice of the Blessed One, became delighted and remained delighted in that advice of the Dispensation, practicing as instructed.
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā có nghĩa là: Sau khi nghe lời giáo huấn của Đức Thế Tôn, tôi đã an trú (rato) và an trú (vihāsiṃ) trong giáo pháp đó, thực hành đúng như đã được dạy.
Paṭipajjanto ca samādhiṃ paṭipādesiṃ, uttamatthassa pattiyāti, uttamattho nāma arahattaṃ, tassa adhigamāya kasiṇaparikammavasena rūpajjhānāni nibbattetvā jhānapādakaṃ vipassanaṃ paṭṭhapetvā maggapaṭipāṭiyā aggamaggasamādhiṃ sampādesinti attho.
And while practicing, "I brought about concentration for the attainment of the highest goal." The highest goal is Arahantship. For the attainment of that Arahantship, it means that by developing rūpa jhāna through kasiṇa preliminary work, and establishing vipassanā with jhāna as its basis, I attained the concentration of the Noble Path in due course of the path.
Khi thực hành, tôi đã thành tựu định, để đạt được mục đích tối thượng (samādhiṃ paṭipādesiṃ, uttamatthassa pattiyā). Mục đích tối thượng là A-la-hán quả. Ý nghĩa là: để đạt được A-la-hán quả, tôi đã phát triển các thiền sắc giới thông qua việc thực hành kasiṇa, sau đó thiết lập thiền quán (vipassanā) dựa trên thiền định (jhāna-pādakaṃ), và tuần tự theo các đạo lộ, tôi đã thành tựu chánh định của đạo lộ tối thượng (aggamaggasamādhi).
Ettha hi samādhīti upacārasamādhito paṭṭhāya yāva catutthamaggasamādhi, tāva samādhisāmaññena gahito, aggaphalasamādhi pana uttamatthaggahaṇena, sātisayaṃ cevāyaṃ samādhikusalo, tasmā ‘‘samādhiṃ paṭipādesi’’nti āha.
Here, 'concentration' refers to concentration in general, starting from access concentration up to the concentration of the fourth Path; but the concentration of the highest fruition is taken by 'highest goal'. This Elder was exceptionally skilled in concentration, therefore it is said, "I brought about concentration."
Ở đây, từ “samādhi” (định) được dùng chung để chỉ định từ cận hành định (upacāra-samādhi) cho đến định của Tứ đạo lộ (catuttha-magga-samādhi). Còn định của quả tối thượng (aggaphala-samādhi) thì được bao hàm trong từ “uttamatthaggahaṇena” (đạt được mục đích tối thượng). Vị Tôn giả này rất thiện xảo trong định, vì vậy mới nói “đã thành tựu định” (samādhiṃ paṭipādesi).
Samādhikusalatāya hi ayamāyasmā cetovivaṭṭakusalo nāma jāto, mahāpanthakatthero pana vipassanākusalatāya saññāvivaṭṭakusalo nāma.
Indeed, due to his skill in concentration, this Venerable One was named 'Skilled in the Development of Mind' (Cetovivaṭṭa-kusala), while the Elder Mahāpanthaka, due to his skill in insight, was named 'Skilled in the Development of Perception' (Saññā-vivaṭṭa-kusala).
Do thiện xảo trong định, Tôn giả này được gọi là người thiện xảo trong việc giải thoát tâm (cetovivaṭṭakusalo). Còn Đại Trưởng lão Mahāpanthaka thì được gọi là người thiện xảo trong việc giải thoát tuệ (saññāvivaṭṭakusalo) do thiện xảo trong thiền quán (vipassanā).
Eko cettha samādhilakkhaṇe cheko, eko vipassanālakkhaṇe, eko samādhigāḷho, eko vipassanāgāḷho eko aṅgasaṃkhitte cheko, eko ārammaṇasaṃkhitte, eko aṅgavavatthāne, eko ārammaṇavavatthāneti vaṇṇenti.
One of these was skillful in the characteristic of concentration, one in the characteristic of insight; one was firm in concentration, one was firm in insight; one was skillful in the concise presentation of factors, one in the concise presentation of objects; one was skillful in the ascertainment of factors, one in the ascertainment of objects—so they explain.
Một vị thiện xảo về đặc tính của định, một vị thiện xảo về đặc tính của thiền quán; một vị kiên cố trong định, một vị kiên cố trong thiền quán; một vị thiện xảo trong việc tóm tắt các chi, một vị thiện xảo trong việc tóm tắt các đối tượng; một vị thiện xảo trong việc phân biệt các chi, một vị thiện xảo trong việc phân biệt các đối tượng — đó là cách họ giải thích.
Apica cūḷapanthakatthero sātisayaṃ catunnaṃ rūpāvacarajjhānānaṃ lābhitāya cetovivaṭṭakusalo vutto, mahāpanthakatthero sātisayaṃ catunnaṃ arūpāvacarajjhānānaṃ lābhitāya saññāvivaṭṭakusalo.
Furthermore, the Elder Cūḷapanthaka is called 'Skilled in the Development of Mind' due to his exceptional attainment of the four rūpāvacara jhāna, while the Elder Mahāpanthaka is called 'Skilled in the Development of Perception' due to his exceptional attainment of the four arūpāvacara jhāna.
Hơn nữa, Tiểu Trưởng lão Cūḷapanthaka được gọi là người thiện xảo trong việc giải thoát tâm (cetovivaṭṭakusalo) vì Ngài có được bốn thiền sắc giới một cách xuất sắc. Đại Trưởng lão Mahāpanthaka được gọi là người thiện xảo trong việc giải thoát tuệ (saññāvivaṭṭakusalo) vì Ngài có được bốn thiền vô sắc giới một cách xuất sắc.
Paṭhamo vā rūpāvacarajjhānalābhī hutvā jhānaṅgehi vuṭṭhāya arahattaṃ pattoti cetovivaṭṭakusalo, itaro arūpāvacarajjhānalābhī hutvā jhānaṅgehi vuṭṭhāya arahattaṃ pattoti saññāvivaṭṭakusalo.
Alternatively, the former, having attained the rūpāvacara jhāna, rose from the jhāna factors and attained Arahantship, hence he is 'Skilled in the Development of Mind'. The latter, having attained the arūpāvacara jhāna, rose from the jhāna factors and attained Arahantship, hence he is 'Skilled in the Development of Perception'.
Hoặc vị thứ nhất (Cūḷapanthaka), sau khi đạt được các thiền sắc giới và xuất khỏi các chi thiền, đã chứng A-la-hán quả, nên được gọi là người thiện xảo trong việc giải thoát tâm (cetovivaṭṭakusalo). Vị kia (Mahāpanthaka), sau khi đạt được các thiền vô sắc giới và xuất khỏi các chi thiền, đã chứng A-la-hán quả, nên được gọi là người thiện xảo trong việc giải thoát tuệ (saññāvivaṭṭakusalo).
Manomayaṃ pana kāyaṃ nibbattento aññe tayo vā cattāro vā nibbattanti, na bahuke, ekasadiseyeva ca katvā nibbattenti, ekavidhameva kammaṃ kurumāne.
However, when one creates mind-made bodies, others create three or four, not many; and they make them exactly alike, performing the same kind of action.
Tuy nhiên, những người khác khi hóa hiện thân ý sinh (manomaya kāya) thì chỉ hóa hiện ba hoặc bốn thân, không nhiều, và họ hóa hiện các thân giống hệt nhau, thực hiện cùng một loại công việc.
Ayaṃ pana thero ekāvajjanena samaṇasahassaṃ māpesi, dvepi na kāyena ekasadise akāsi, na ekavidhaṃ kammaṃ kurumāne.
But this Elder created a thousand monks with a single advertence; he did not make even two of them physically alike, nor did he make them perform the same kind of action.
Còn vị Trưởng lão này (Cūḷapanthaka) chỉ với một lần chú tâm đã hóa hiện một ngàn vị Sa-môn, và Ngài không hóa hiện hai thân nào giống nhau về hình thể, cũng không hóa hiện các thân thực hiện cùng một loại công việc.
Tasmā manomayaṃ kāyaṃ abhinimminantānaṃ aggo nāma jāto.
Therefore, he became pre-eminent among those who create mind-made bodies.
Vì vậy, Ngài được gọi là bậc tối thượng trong số những người hóa hiện thân ý sinh.
Idāni attano adhigatavisesaṃ dassetuṃ ‘‘pubbenivāsaṃ jānāmī’’tiādimāha.
Now, to show his special attainments, he said, " I know past lives," and so on.
Bây giờ, để trình bày những đặc biệt mà mình đã chứng đắc, Ngài nói: “Tôi biết các đời quá khứ” (pubbenivāsaṃ jānāmī) và những câu tiếp theo.
Kāmañcāyaṃ thero chaḷabhiñño, yā pana abhiññā āsavakkhayañāṇādhigamassa bahūpakārā, taṃ dassanatthaṃ ‘‘pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhita’’nti vatvā ‘‘tisso vijjā anuppattā’’ti vuttaṃ.
Although this Elder possessed the six Higher Knowledges, the knowledge that is greatly beneficial for the attainment of the knowledge of the destruction of cankers is shown by saying, " I know past lives, the divine eye is purified," and then "the three Knowledges have been attained."
Mặc dù vị Trưởng lão này là bậc Lục thông (chaḷabhiñño), nhưng để chỉ ra những thắng trí hữu ích nhất cho việc chứng đắc lậu tận trí (āsavakkhayañāṇa), Ngài đã nói: “Tôi biết các đời quá khứ, thiên nhãn đã được thanh tịnh” (pubbenivāsaṃ jānāmi, dibbacakkhu visodhita) rồi sau đó nói: “Ba minh đã được thành tựu” (tisso vijjā anuppattā).
Pubbenivāsayathākammupagaanāgataṃsañāṇāni hi vipassanācārassa bahūpakārāni, na tathā itarañāṇāni.
Indeed, the knowledges of past lives, of beings' destinies according to their karma, and of the future are greatly beneficial for the practice of insight, unlike the other knowledges.
Thật vậy, các trí tuệ về túc mạng (pubbenivāsa), nghiệp báo (yathākammupaga) và vị lai (anāgataṃsa) rất hữu ích cho sự thực hành thiền quán (vipassanācāra), không như các trí tuệ khác.
Sahassakkhattunti sahassaṃ.
"A thousand times" means a thousand.
Sahassakkhattu có nghĩa là một ngàn.
‘‘Sahassavāra’’nti keci vadanti.
Some say "a thousand occasions".
Một số người nói “một ngàn lần” (sahassavāraṃ).
Ekāvajjanena pana thero sahasse manomaye kāye nimmini, na vārena.
But the Elder created a thousand mind-made bodies with a single advertence, not on separate occasions.
Tuy nhiên, vị Trưởng lão đã hóa hiện một ngàn thân ý sinh chỉ với một lần chú tâm, không phải theo số lần.
Te ca kho aññamaññamasadise vividhañca kammaṃ karonte.
And those (created bodies) were dissimilar to each other and performing various actions.
Và những thân đó không giống nhau, và thực hiện nhiều loại công việc khác nhau.
‘‘Kiṃ pana sāvakānampi evarūpaṃ iddhinimmānaṃ sambhavatī’’ti?
"But is such a creation by psychic power possible even for disciples?"
“Vậy thì, liệu sự hóa hiện thần thông như vậy có thể xảy ra với các đệ tử không?”
Na sambhavati sabbesaṃ, abhinīhārasampattiyā pana ayameva thero evamakāsi, tathā hesa iminā aṅgena etadagge ṭhapito.
It is not possible for all; only this Elder performed it due to the fulfillment of his aspiration, for which reason he was placed at the forefront in this aspect.
Không phải tất cả đều có thể, nhưng chính vị Trưởng lão này đã làm được điều đó nhờ sự thành tựu lời nguyện (abhinīhāra-sampattiyā). Vì vậy, Ngài đã được đặt vào vị trí tối thượng (etadagge) về phương diện này.
Panthako nisīdīti attānameva paraṃ viya vadati.
"Panthaka sat" — he speaks of himself as if he were another.
Panthako nisīdī có nghĩa là Ngài nói về chính mình như thể là người khác.
Ambavaneti, ambavane jīvakena katavihāre.
"In the mango grove" — in the monastery built by Jīvaka in the mango grove.
Ambavane có nghĩa là trong khu vườn xoài, tại tu viện do Jīvaka xây dựng.
Vehāsādupasaṅkaminti vehāsāti karaṇe nissakkavacanaṃ, vehāsenāti attho, da-kāro padasandhikaro.
"Approached through the air" — "vehāsā" is a locative case used for the instrumental; it means "through the air." The syllable "da" serves as a connective particle.
Vehāsādupasaṅkami thì vehāsā là từ chỉ cách thức trong ngũ cách, có nghĩa là “bằng không trung” (vehāsena). Chữ “da” là để nối từ.
Athāti, mama nisajjāya pacchā.
"Then" — after my sitting.
Athā có nghĩa là sau khi tôi ngồi.
Paṭiggahīti dakkhiṇodakaṃ paṭiggaṇhi.
"He received" — he received the water of dedication.
Paṭiggahī có nghĩa là đã thọ nhận nước cúng dường.
Āyāgo sabbalokassāti, sabbassa sadevakassa lokassa aggadakkhiṇeyyatāya deyyadhammaṃ ānetvā yajitabbaṭṭhānabhūto.
"Worth offering for all the world" — being worthy of the highest offerings for the entire world, including devas, he is the place to which offerings should be brought and offered.
Āyāgo sabbalokassā có nghĩa là Ngài là nơi xứng đáng được cúng dường của tất cả chúng sinh, bao gồm cả chư thiên, là nơi mà người ta mang vật cúng dường đến để dâng cúng.
Āhutīnaṃ paṭiggahoti, mahāphalabhāvakaraṇena dakkhiṇāhutīnaṃ paṭiggaṇhako.
"Recipient of offerings" — one who receives offerings of dedication by making them yield great fruit.
Āhutīnaṃ paṭiggaho có nghĩa là Ngài là đấng thọ nhận các lễ vật cúng dường vì Ngài làm cho chúng sinh đạt được quả báo lớn.
Paṭiggaṇhittha dakkhiṇanti jīvakena upanītaṃ yāgukhajjādibhedaṃ dakkhiṇaṃ paṭiggahesi.
"He received the offering" — he received the offering, consisting of rice gruel, edibles, and so on, brought by Jīvaka.
Paṭiggaṇhittha dakkhiṇa có nghĩa là Ngài đã thọ nhận vật cúng dường (dakkhiṇa) do Jīvaka mang đến, bao gồm cháo, bánh và các loại thực phẩm khác.
Atha kho bhagavā katabhattakicco āyasmantaṃ cūḷapanthakaṃ āṇāpesi – ‘‘anumodanaṃ karohī’’ti.
Then, having finished his meal, the Blessed One commanded the Venerable Cūḷapanthaka, "Recite the anumodanā."
Sau đó, Đức Thế Tôn, sau khi dùng bữa xong, đã ra lệnh cho Tôn giả Cūḷapanthaka: “Hãy thuyết bài tán thán (anumodanā).”
So sineruṃ gahetvā mahāsamuddaṃ manthento viya pabhinnapaṭisambhidāppattatāya tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ saṅkhobhento satthu ajjhāsayaṃ gaṇhanto anumodanaṃ akāsi.
He, like one holding Mount Sineru and churning the great ocean, being endowed with analytical knowledges (paṭisambhidā), stirred the Tipiṭaka Buddha-word and, grasping the Teacher's intention, performed the anumodanā.
Vị ấy, như người nắm núi Sineru khuấy động đại dương, đã làm rung chuyển Tam tạng Phật ngôn (Tepiṭaka Buddhavacana) nhờ sự chứng đắc vô ngại giải (paṭisambhidāppatta), và đã thuyết bài tán thán (anumodanā) theo ý nguyện của Bậc Đạo Sư.
Tathā upanissayasampannopi cāyamāyasmā tathārūpāya kammapilotikāya paribādhito catuppadikaṃ gāthaṃ catūhipi māsehi gahetuṃ nāsakkhi.
Though this Venerable One was thus endowed with supporting conditions, he was afflicted by such a karmic impediment that he could not learn a four-lined verse in four months.
Mặc dù Tôn giả này có đầy đủ các nhân duyên (upanissayasampannopi) như vậy, nhưng do một chướng nghiệp (kammapilotikāya) nào đó, Ngài đã không thể học thuộc một bài kệ bốn câu trong suốt bốn tháng.
Taṃ panassa upanissayasampattiṃ oloketvā satthā pubbacariyānurūpaṃ yonisomanasikāre niyojesi.
But the Teacher, seeing his abundance of supporting conditions, instructed him in proper attention (yonisomanasikāra) suitable for his former practice.
Tuy nhiên, Đức Đạo Sư, thấy được sự đầy đủ nhân duyên của Ngài, đã hướng dẫn Ngài thực hành tác ý đúng đắn (yonisomanasikāre) phù hợp với các vị thầy tiền bối.
Tathā hi bhagavā tadā jīvakassa nivesane nisinno eva ‘‘cūḷapanthakassa cittaṃ samāhitaṃ, vīthipaṭipannā vipassanā’’ti ñatvā yathānisinnova attānaṃ dassetvā, ‘‘panthaka, yadipāyaṃ pilotikā saṃkiliṭṭhā rajānukiṇṇā, ito pana añño eva ariyassa vinaye saṃkileso rajo cāti dassento –
Thus, the Blessed One, sitting in Jīvaka's mansion, knowing, "Cūḷapanthaka's mind is concentrated, his insight is on the right path," revealed Himself just as He was sitting, and saying, "Panthaka, if this piece of cloth is defiled and covered with dust, but there is another defilement and dust in the Noble Discipline"—
Thật vậy, lúc bấy giờ, Thế Tôn đang ngự tại nhà của Jīvaka, Ngài biết rằng "tâm của Cūḷapanthaka đã định, vipassanā đã đi đúng đường", liền hiện thân Ngài như đang ngồi, và nói: "Panthaka, nếu mảnh vải này bị dơ bẩn, bám đầy bụi, thì trong giáo pháp của bậc Thánh, sự ô nhiễm và bụi bẩn lại là một thứ khác" – Ngài muốn chỉ ra điều đó.
Nānākulamalasampuṇṇotiādikā āyasmato kappattherassa gāthā.
The verses of the Venerable Elder Kappa begin with " Full of various defilements from different families" and so on.
Bài kệ của Trưởng lão Kappa, bắt đầu bằng Nānākulamalasampuṇṇo (Đầy dẫy đủ loại cấu uế).
Kā uppatti?
What is the origin?
Sự việc khởi nguyên thế nào?
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle vibhavasampanne kule nibbattitvā pitu accayena viññutaṃ patto nānāvirāgavaṇṇavicittehi vatthehi anekavidhehi ābharaṇehi nānāvidhehi maṇiratanehi bahuvidhehi pupphadāmamālādīhi ca kapparukkhaṃ nāma alaṅkaritvā tena satthu thūpaṃ pūjesi.
This Elder, too, having accumulated merit in various existences, having made aspirations under previous Buddhas, was born into a wealthy family during the time of the Blessed One Siddhattha. Upon his father's demise, having reached maturity, he adorned a wish-fulfilling tree (kapparukkha) with garments of various bright colors, numerous ornaments, various gems, and many garlands of flowers, and with it, he paid homage to the Buddha's stupa.
Vị này cũng vậy, đã tạo thiện nghiệp từ thời các Đức Phật quá khứ, tích lũy công đức trong các kiếp sống khác nhau, và vào thời Đức Phật Siddhattha, đã tái sinh vào một gia đình giàu có. Sau khi cha qua đời, ông trở nên hiểu biết, trang trí một cây ước nguyện (kapparukkha) bằng các loại vải có màu sắc rực rỡ khác nhau, nhiều loại trang sức, các loại ngọc quý, và nhiều loại vòng hoa, v.v., rồi dùng cây đó cúng dường tháp của Đức Thế Tôn.
So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde magadharaṭṭhe maṇḍalikarājakule nibbattitvā pitu accayena rajje patiṭṭhito kāmesu ativiya ratto giddho hutvā viharati.
Through that meritorious deed, he wandered through devas and humans, and in this Buddha-dispensation, he was born into a princely family in the country of Magadha. Upon his father's demise, he was established in the kingship, living greatly attached and greedy for sensual pleasures.
Do nghiệp thiện đó, ông đã luân hồi trong cõi trời và cõi người. Trong thời Đức Phật hiện tại, ông tái sinh vào một gia đình hoàng tộc ở xứ Magadha, sau khi cha qua đời, ông lên ngôi vua, sống rất say đắm và tham luyến các dục.
Taṃ satthā mahākaruṇāsamāpattito vuṭṭhāya lokaṃ volokento ñāṇajāle paññāyamānaṃ disvā, ‘‘kiṃ nu kho bhavissatī’’ti āvajjento, ‘‘esa mama santike asubhakathaṃ sutvā kāmesu virattacitto hutvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇissatī’’ti ñatvā ākāsena tattha gantvā –
The Teacher, having emerged from the attainment of great compassion, surveyed the world and, seeing him appear in the net of knowledge, reflected, "What will become of him?" He knew, "This one, having heard the discourse on impurity from me, will become dispassionate towards sensual pleasures, go forth, and attain Arahantship." Having known this, he went there through the air and spoke:
Đức Thế Tôn, sau khi xuất khỏi đại bi định, quán sát thế gian, thấy ông hiện rõ trong lưới trí tuệ, liền suy xét: "Điều gì sẽ xảy ra?", và biết rằng: "Vị này sẽ nghe pháp bất tịnh từ Ta, tâm sẽ nhàm chán các dục, rồi xuất gia và chứng đắc A-la-hán quả." Ngài liền bay trên không đến đó –
Imāhi gāthāhi tassa asubhakathaṃ kathesi.
With these verses, he spoke to him a discourse on impurity.
Ngài đã thuyết giảng pháp bất tịnh cho vị đó bằng những bài kệ này.
So satthu sammukhā anekākāravokāraṃ yāthāvato sarīrasabhāvavibhāvanaṃ asubhakathaṃ sutvā sakena kāyena aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno saṃviggahadayo satthāraṃ vanditvā, ‘‘labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajja’’nti pabbajjaṃ yāci.
Having heard this discourse on impurity, which truly clarified the nature of the body in manifold ways, from the Teacher’s presence, he became disgusted with his own body, ashamed, and repelled. With a heart stirred, he bowed to the Teacher and requested ordination, saying, “Bhante, may I receive ordination from the Blessed One.”
Sau khi nghe pháp bất tịnh về bản chất thật của thân thể với nhiều khía cạnh khác nhau từ Đức Thế Tôn, vị đó cảm thấy chán ghét, hổ thẹn và ghê tởm thân mình. Với trái tim kinh sợ, vị đó đảnh lễ Đức Thế Tôn và thỉnh cầu xuất gia: "Bạch Thế Tôn, con xin được xuất gia trong giáo pháp của Đức Thế Tôn."
Satthā samīpe ṭhitamaññataraṃ bhikkhuṃ āṇāpesi – ‘‘gaccha, bhikkhu, imaṃ pabbājetvā upasampādetvā ānehī’’ti.
The Teacher instructed a certain bhikkhu standing nearby, “Go, bhikkhu, ordain him, give him the higher ordination, and bring him back.”
Đức Thế Tôn liền ra lệnh cho một Tỳ-khưu đang đứng gần: "Này Tỳ-khưu, hãy đi, cho vị này xuất gia, rồi thọ cụ túc giới và đưa về đây."
So taṃ tacapañcakakammaṭṭhānaṃ datvā pabbājesi.
That bhikkhu gave him the five-part meditation on the body (tacapañcakakammaṭṭhāna) and ordained him.
Vị Tỳ-khưu đó đã ban cho ông pháp hành về năm phần của thân (tacapañcakakammaṭṭhāna) và cho ông xuất gia.
So khuraggeyeva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
He attained Arahantship with the four analytical knowledges (paṭisambhidā) right at the cutting edge of the razor.
Ngay khi cạo tóc, ông đã chứng đắc A-la-hán quả cùng với các Paṭisambhidā.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. tera 1.4.102-107) –
Therefore, it is stated in the Apadāna:
Vì vậy, trong Apadāna đã nói:
Tattha nānākulamalasampuṇṇoti, nānākulehi nānābhāgehi malehi sampuṇṇo, kesalomādinānāvidhaasucikoṭṭhāsabharitoti attho.
Therein, nānākulamalasampuṇṇo means filled with diverse collections of impurities, or to be precise, filled with various impure constituents such as hair and body-hair.
Trong đó, nānākulamalasampuṇṇo có nghĩa là đầy dẫy đủ loại cấu uế, đủ loại phần dơ bẩn; tức là đầy những phần bất tịnh khác nhau như tóc, lông, v.v.
Mahāukkārasambhavoti, ukkāro vuccati vaccakūpaṃ.
Mahāukkārasambhavo means "ukkāro" refers to a cesspool.
Mahāukkārasambhavo – ukkāra được gọi là hố phân.
Yattakavayā mātā, tattakaṃ kālaṃ kārapariseditavaccakūpasadisatāya mātu kucchi idha ‘‘mahāukkāro’’ti adhippeto.
Here, the mother's womb is intended as a "great cesspool" due to its similarity to an uncleaned cesspool for as long as the mother exists.
Cái bụng của người mẹ, vì giống như một hố phân không được dọn sạch trong suốt thời gian người mẹ còn sống, nên ở đây được gọi là "mahāukkāra".
So kucchi sambhavo uppattiṭṭhānaṃ etassāti mahāukkārasambhavo.
It is the origin, the birthplace, of this body, hence it is "mahāukkārasambhavo."
Và bởi vì cái bụng đó là nơi phát sinh, là nơi khởi nguồn của nó, nên được gọi là mahāukkārasambhavo.
Candanikaṃvāti candanikaṃ nāma ucchiṭṭhodakagabbhamalādīnaṃ chaḍḍanaṭṭhānaṃ, yaṃ jaṇṇumattaṃ asucibharitampi hoti, tādisanti attho.
Candanikaṃvā means candanika is a place for discarding waste water, fetal impurities, etc., which can be filled with filth up to the knees; such is its meaning.
Candanikaṃvā – candanika là nơi đổ nước rửa chén, chất thải thai nhi, v.v., có thể chứa đầy chất bất tịnh đến đầu gối; ý nói là giống như vậy.
Paripakkanti, pariṇataṃ purāṇaṃ.
Paripakkaṃ means ripe, old.
Paripakkaṃ có nghĩa là chín muồi, cũ kỹ.
Tena yathā caṇḍālagāmadvāre nidāghasamaye thullaphusitake deve vassante udakena samupabyūḷhamuttakarīsaaṭṭhicammanhārukhaṇḍakheḷasiṅghāṇikādinānākuṇapabharitaṃ kaddamodakāluḷitaṃ katipayadivasātikkamena saṃjāta kimikulākulaṃ sūriyātapasantāpakuthitaṃ upari pheṇapubbuḷakāni muñcantaṃ abhinīlavaṇṇaṃ paramaduggandhaṃ jegucchaṃ candanikāvāṭaṃ neva upagantuṃ, na daṭṭhuṃ araharūpaṃ hutvā tiṭṭhati, tathārūpoyaṃ kāyoti dasseti.
By this, it shows that just as a drain pit at the entrance of a pariah village, in the hot season, when heavy rain falls, becomes muddied with water mixed with urine, excrement, bones, skin, tendons, phlegm, snot, and other diverse putrid matter; after a few days, it becomes swarming with maggots, boiled by the heat of the sun, emitting foamy bubbles on top, dark blue in color, extremely foul-smelling, repulsive, and unfit to approach or even to look at—this body is likewise.
Điều này chỉ ra rằng, giống như vào mùa hè, khi trời mưa lớn ở cổng làng của người tiện dân, nước mưa cuốn theo nước tiểu, phân, xương, da, gân, đờm, nước mũi, và các loại xác chết khác nhau, biến thành bùn lầy, sau vài ngày sinh ra vô số côn trùng, bị sức nóng mặt trời làm cho sôi sục, nổi bọt và bong bóng lên trên, có màu xanh sẫm, mùi hôi thối cực độ, một cái hố rác ghê tởm mà không ai muốn đến gần hay nhìn thấy, thân này cũng giống như vậy.
Sadā dukkhatāmūlayogato asucipaggharaṇato uppādajarāmaraṇehi uddhumāyanaparipaccanabhijjanasabhāvattā ca mahanto gaṇḍo viyāti mahāgaṇḍo.
Because of its constant connection to the root of suffering, the oozing of impurities, and its nature of swelling, festering, and breaking due to birth, aging, and death, it is like a great boil, hence mahāgaṇḍo.
Mahāgaṇḍo (khối u lớn) vì luôn liên quan đến gốc rễ của khổ đau, luôn tiết ra chất bất tịnh, và có bản chất sưng phồng, thối rữa, vỡ nát do sinh, già, chết.
Sabbatthakameva dukkhavedanānubaddhattā gaṇḍānaṃ sahanato asucivissandanato ca mahanto vaṇo viyāti mahāvaṇo gūthakūpena gāḷitoti, vaccakūpena vacceneva vā bharito.
Because it is always accompanied by painful feelings, and oozes impurities due to being rubbed and struck, it is like a great sore, hence mahāvaṇo. Gūthakūpena gāḷhito means filled with excrement, or only with excrement, in a cesspool.
Mahāvaṇo (vết thương lớn) vì luôn gắn liền với cảm thọ khổ đau ở khắp mọi nơi, và vì tiết ra chất bất tịnh. Gūthakūpena gāḷhito có nghĩa là đầy phân hoặc đầy hố phân.
‘‘Gūthakūpanigāḷhito’’tipi pāḷi, vaccakūpato nikkhantoti attho.
"Gūthakūpanigāḷhito" is also a reading, meaning emerged from a cesspool.
Cũng có bản Pali là "gūthakūpanigāḷhito", nghĩa là thoát ra từ hố phân.
Āpopaggharaṇo kāyo, sadā sandati pūtikanti, ayaṃ kāyo āpodhātuyā sadā paggharaṇasīlo, tañca kho pittasemhasedamuttādikaṃ pūtikaṃ asuciṃyeva sandati, na kadāci sucinti attho.
Āpopaggharaṇo kāyo, sadā sandati pūtikaṃ means this body constantly exudes water element, and what it exudes is indeed putrid impurity like bile, phlegm, sweat, urine, etc.; it is never pure.
Āpopaggharaṇo kāyo, sadā sandati pūtikaṃ có nghĩa là thân này luôn có thói quen tiết ra các chất lỏng (āpodhātu), và những chất lỏng đó là mật, đờm, mồ hôi, nước tiểu, v.v., chỉ là những thứ hôi thối và bất tịnh, không bao giờ sạch sẽ; đó là ý nghĩa.
Saṭṭhikaṇḍarasambandhoti, gīvāya uparimabhāgato paṭṭhāya sarīraṃ vinaddhamānā sarīrassa purimapacchimadakkhiṇavāmapassesu paccekaṃ pañca pañca katvā vīsati, hatthapāde vinaddhamānā tesaṃ purimapacchimapassesu pañca pañca katvā cattālīsāti saṭṭhiyā kaṇḍarehi mahānhārūhi sabbaso baddho vinaddhoti saṭṭhikaṇḍarasambandho.
Saṭṭhikaṇḍarasambandho means bound and interwoven everywhere by sixty great sinews: twenty in the front, back, right, and left sides of the body (five each) starting from the upper part of the neck and extending down; and forty in the front, back, right, and left sides of the arms and legs (five each).
Saṭṭhikaṇḍarasambandho có nghĩa là được kết nối hoàn toàn bởi sáu mươi gân lớn: hai mươi gân ở phía trước, sau, phải, trái của thân mình (mỗi bên năm gân) bắt đầu từ phần trên cổ, và bốn mươi gân ở phía trước và sau của tay và chân (mỗi bên năm gân).
Maṃsalepanalepitoti, maṃsasaṅkhātena lepanena litto, navamaṃsapesisatānulittoti attho.
Maṃsalepanalepito means smeared with a coating consisting of flesh, meaning smeared with nine hundred pieces of flesh.
Maṃsalepanalepito có nghĩa là được trát, được phết bởi lớp thịt, tức là được bao phủ bởi chín trăm miếng thịt.
Cammakañcukasannaddhoti, cammasaṅkhātena kañcukena sabbaso onaddho pariyonaddho paricchinno.
Cammakañcukasannaddho means entirely enveloped, wrapped, and covered by a skin-like sheath.
Cammakañcukasannaddho có nghĩa là được bao bọc hoàn toàn bởi lớp da như áo giáp, được che phủ toàn bộ.
Pūtikāyoti, sabbaso pūtigandhiko kāyo.
Pūtikāyo means a body with a foul odor everywhere.
Pūtikāyo có nghĩa là thân thể hôi thối hoàn toàn.
Niratthakoti, nippayojano.
Niratthako means useless.
Niratthako có nghĩa là vô ích.
Aññesañhi pāṇīnaṃ kāyo cammādiviniyogena siyā sappayojano, na tathā manussakāyoti.
For the bodies of other beings, there might be use for skin, etc., but not so for the human body.
Thân thể của các loài hữu tình khác có thể hữu ích nhờ việc sử dụng da thịt, v.v., nhưng thân thể con người thì không như vậy.
Aṭṭhisaṅghātaghaṭitoti, atirekatisatānaṃ aṭṭhīnaṃ saṅghātena ghaṭito sambandho.
Aṭṭhisaṅghātaghaṭito means connected and joined by a collection of over three hundred bones.
Aṭṭhisaṅghātaghaṭito có nghĩa là được kết nối, được gắn kết bởi một khối xương gồm hơn ba trăm khúc xương.
Nhārusuttanibandhanoti, suttasadisehi navahi nhārusatehi nibandhito.
Nhārusuttanibandhano means permanently bound by nine hundred tendons resembling threads.
Nhārusuttanibandhano có nghĩa là được cột chặt bởi chín trăm gân giống như sợi chỉ.
Nekesaṃ saṃgatībhāvāti, catumahābhūtajīvitindriyaassāsapassāsaviññāṇādīnaṃ samavāyasambandhena suttamerakasamavāyena yantaṃ viya ṭhānādiiriyāpathaṃ kappeti.
Nekesaṃ saṃgatībhāvā means through the harmonious connection of many things like the four great elements, the life faculty, in-breaths, out-breaths, and consciousness, it performs postures such as standing, like a machine composed of interwoven threads.
Nekesaṃ saṃgatībhāvā có nghĩa là do sự kết hợp của nhiều yếu tố như tứ đại, sinh mạng quyền, hơi thở ra vào, thức, v.v., thân thể này tạo ra các oai nghi đi đứng, v.v., như một cỗ máy được kết hợp bởi các sợi chỉ và trục.
Dhuvappayāto maraṇāyāti, maraṇassa atthāya ekantagamano, nibbattito paṭṭhāya maraṇaṃ pati pavatto.
Dhuvappayāto maraṇāya means an absolute going towards death; from the moment of birth, it progresses towards death.
Dhuvappayāto maraṇāyā có nghĩa là chắc chắn hướng đến cái chết, tức là từ khi sinh ra đã tiến về cái chết.
Tato eva maccurājassa maraṇassa santike ṭhito.
Therefore, he stands near death, the King of Death.
Do đó, nó đứng gần tử thần, tức là cái chết.
Idheva chaḍḍayitvānāti, imasmiṃyeva loke kāyaṃ chaḍḍetvā, yathārucitaṭṭhānagāmī ayaṃ satto, tasmā ‘‘pahāya gamanīyo ayaṃ kāyo’’ti evampi saṅgo na kātabboti dasseti.
"Having cast it off right here" means, having cast off the body in this very world, this being goes to any place he desires. Therefore, it is shown that one should not form attachment, thinking, "This body is to be abandoned and departed from."
Idheva chaḍḍayitvānā có nghĩa là vứt bỏ thân thể này ngay tại thế gian này, chúng sinh này đi đến nơi mình mong muốn; do đó, thân thể này cần phải được từ bỏ, không nên chấp trước vào nó.
Avijjāya nivutoti, avijjānīvaraṇena nivuto paṭicchāditādīnavo, aññathā ko ettha saṅgaṃ janeyyāti adhippāyo.
"Covered by ignorance" means covered by the hindrance of ignorance, with its disadvantages concealed; otherwise, who would generate attachment here? That is the meaning.
Avijjāya nivuto có nghĩa là bị vô minh che lấp, bị vô minh che giấu những hiểm họa; nếu không, ai sẽ chấp trước vào nó chứ?
Catuganthenāti, abhijjhākāyaganthādinā catubbidhena ganthena ganthito, ganthaniyabhāvena vinaddhito.
"By the four bonds" means bound by the fourfold bonds such as the bodily bond of covetousness (abhijjhākāyagantha), constricted by the nature of being bound.
Catuganthenā có nghĩa là bị trói buộc bởi bốn loại kiết sử như tham ái kiết sử thân, v.v., bị ràng buộc bởi bản chất của sự trói buộc.
Oghasaṃsīdanoti, oghaniyabhāvena kāmoghādīsu catūsu oghesu saṃsīdanako.
"Sunk in the floods" means one who sinks in the four floods (ogha) such as the flood of sensual desires (kāmogha), due to being of the nature of the floods.
Oghasaṃsīdano có nghĩa là bị chìm đắm trong bốn dòng nước lũ (oghā) như dục lậu (kāmogha), v.v., do bản chất của dòng nước lũ.
Appahīnabhāvena santāne anu anu sentīti anusayā, kāmarāgādayo anusayā.
The anusayas are those defilements, like sensual passion, that lie latent in the mental continuum, arising again and again because they are not eradicated.
Anusaya (tiềm miên) là những phiền não chưa được đoạn trừ, chúng ẩn náu trong dòng tâm thức hết lần này đến lần khác, như dục tham (kāmarāga), v.v.
Tesaṃ jālena otthato abhibhūtoti anusayājālamotthato.
"Overwhelmed by the net of latent defilements" means overcome, oppressed by the net of these latent defilements.
Bị lưới của chúng bao phủ, bị áp đảo, nên gọi là anusayājālamotthato.
Makāro padasandhikaro, gāthāsukhatthaṃ dīghaṃ katvā vuttaṃ.
The letter 'm' makes the word connection; it is stated with a long vowel for metrical ease.
Chữ "ma" là để nối âm, được kéo dài để phù hợp với nhịp điệu bài kệ.
Kāmacchandādinā pañcavidhena nīvaraṇena yutto adhimuttoti pañcanīvaraṇe yutto, karaṇatthe bhummavacanaṃ.
"Endowed with the five hindrances" means endowed with, inclined towards, the five hindrances such as sensual desire (kāmacchanda); the locative case (bhummavacana) here indicates the instrumental sense.
Pañcanīvaraṇe yutto có nghĩa là bị trói buộc, bị chi phối bởi năm triền cái như dục tham (kāmacchanda), v.v.; đây là cách dùng địa cách (bhummavacana) với nghĩa công cụ (karaṇattha).
Kāmavitakkādinā micchāvitakkena samappito samassitoti vitakkena samappito.
"Filled with thoughts" means endowed with, oppressed by, wrong thoughts (micchāvitakka) such as thoughts of sensual desire (kāmavitakka).
Vitakkena samappito có nghĩa là bị chi phối, bị áp bức bởi tà tư duy như dục tư duy (kāmavitakka), v.v.
Taṇhāmūlenānugatoti, taṇhāsaṅkhātena bhavamūlena anubaddho.
"Followed by the root of craving" means bound by the root of existence (bhavamūla) which is craving (taṇhā).
Taṇhāmūlenānugato có nghĩa là bị ràng buộc bởi gốc rễ của hữu (bhava) tức là tham ái (taṇhā).
Mohacchādanachāditoti, sammohasaṅkhātena āvaraṇena paliguṇṭhito.
"Covered by the veil of delusion" means enshrouded by the covering (āvaraṇa) which is delusion (sammoha).
Mohacchādanachādito có nghĩa là bị che phủ, bị bao bọc bởi lớp màn si mê (sammoha).
Sabbametaṃ saviññāṇakaṃ karajakāyaṃ sandhāya vadati.
All this refers to the body born of parents, endowed with consciousness.
Tất cả những điều này được nói đến khi đề cập đến thân thể do cha mẹ sinh ra (karajakāya) có thức (saviññāṇaka).
Saviññāṇako hi attabhāvo ‘‘ucchinnabhavanettiko, bhikkhave, tathāgatassa kāyo tiṭṭhati, ayañceva kāyo bahiddhā ca nāmarūpa’’ntiādīsu (dī. ni. 1.1.147) kāyoti vuccati, evāyaṃ vattate kāyoti evaṃ ‘‘nānākulamalasampuṇṇo’’tiādinā ‘‘avijjāya nivuto’’tiādinā ca vuttappakārena ayaṃ kāyo vattati, vattanto ca kammayantena sukatadukkaṭena kammasaṅkhātena yantena yantito saṅghaṭito.
For a conscious individual existence is called "body" in passages such as "Monks, the Tathāgata's body stands with the rope of existence cut off, and this body and name-and-form externally" (Dī. Ni. 1.1.147). Thus, "this body proceeds" in the manner described by "full of various uncleanliness and impurities" and "covered by ignorance," and while proceeding, this body is "driven by the machine of kamma," by the machine called kamma, both wholesome and unwholesome, connected together.
Thật vậy, tự ngã có thức được gọi là thân (kāya) trong các đoạn kinh như "Này các Tỳ-kheo, thân của Như Lai vẫn còn tồn tại, đã đoạn trừ sợi dây dẫn đến hữu; thân này và danh sắc bên ngoài" (Dī. Ni. 1.1.147); evāyaṃ vattate kāyo có nghĩa là thân này vận hành theo cách đã nói ở trên, từ "nānākulamalasampuṇṇo" cho đến "avijjāya nivuto", và khi vận hành, nó bị kammayantena (cỗ máy nghiệp) yantito (vận hành), tức là bị ràng buộc bởi nghiệp thiện và bất thiện.
Yathā vā khemantaṃ gantuṃ na sakkoti, tathā saṅkhobhito sugatiduggatīsu vattati paribbhamati.
Just as one cannot go to a safe place, so too, being agitated, one proceeds and wanders in good and bad destinations.
Giống như không thể đi đến nơi an toàn, thân này bị xáo động và trôi lăn trong các cõi thiện và ác.
Sampatti ca vipatyantāti yā ettha sampatti, sā vipattipariyosānā.
"Prosperity ends in ruin" means whatever prosperity there is here, it ends in ruin.
Sampatti ca vipatyantā có nghĩa là bất kỳ sự thành tựu nào ở đây cũng đều có kết thúc là sự suy tàn.
Sabbañhi yobbanaṃ jarāpariyosānaṃ, sabbaṃ ārogyaṃ byādhipariyosānaṃ, sabbaṃ jīvitaṃ maraṇapariyosānaṃ, sabbo samāgamo viyogapariyosāno.
For all youth ends in old age, all health ends in sickness, all life ends in death, all union ends in separation.
Thật vậy, mọi tuổi trẻ đều kết thúc bằng tuổi già, mọi sức khỏe đều kết thúc bằng bệnh tật, mọi sự sống đều kết thúc bằng cái chết, mọi cuộc gặp gỡ đều kết thúc bằng sự chia ly.
Tenāha ‘‘nānābhāvo vipajjatī’’ti.
Therefore, it is said, "variety falls into ruin."
Vì vậy, Đức Phật đã nói "nānābhāvo vipajjatī".
Nānābhāvoti, vinābhāvo vippayogo, so kadāci vippayuñjakassa vasena, kadāci vippayuñjitabbassa vasenāti vividhaṃ pajjati pāpuṇīyati.
"Variety" means separation, disunion; this occurs in various ways, sometimes through the one who causes separation, sometimes through the one to be separated.
Nānābhāvo có nghĩa là sự chia ly, sự xa cách, điều này xảy ra theo nhiều cách, đôi khi là do người chia ly, đôi khi là do đối tượng bị chia ly.
Yemaṃ kāyaṃ mamāyantīti ye andhabālā puthujjanā evaṃ asubhaṃ aniccaṃ adhuvaṃ dukkhaṃ asāraṃ imaṃ kāyaṃ ‘‘mama ida’’nti gaṇhantā mamāyanti chandarāgaṃ uppādenti, te jātiādīhi nirayādīhi ca ghoraṃ bhayānakaṃ apaṇḍitehi abhiramitabbato kaṭasisaṅkhātaṃ saṃsāraṃ punappunaṃ jananamaraṇādīhi vaḍḍhenti, tenāha ‘‘ādiyanti punabbhava’’nti.
"Those who cling to this body as 'mine'" means those blind, foolish ordinary people (puthujjana) who, seeing this body which is impure, impermanent, unstable, suffering, and devoid of essence, seize it thinking, "This is mine," and generate sensual passion. Those people repeatedly increase this terrifying saṃsāra, which is dreadful and should be delighted in by the unwise, and is called a charnel ground, through births, hells, and so on. Therefore, it is said, "they take on renewed existence."
Yemaṃ kāyaṃ mamāyantī có nghĩa là những phàm phu ngu si, mù quáng nào chấp thủ thân thể bất tịnh, vô thường, không bền vững, khổ đau, vô ngã này là "của tôi" và sinh ra tham ái, họ sẽ làm tăng trưởng luân hồi, tức là sự tái sinh và cái chết, v.v., cái luân hồi đáng sợ, đáng kinh hãi, mà những kẻ ngu si ưa thích, được gọi là kaṭasi. Vì vậy, Đức Phật đã nói "ādiyanti punabbhava" (họ chấp thủ sự tái sinh).
Yemaṃ kāyaṃ vivajjenti, gūthalittaṃva pannaganti yathā nāma puriso sukhakāmo jīvitukāmo gūthagataṃ āsīvisaṃ disvā jigucchaniyatāya vā sappaṭibhayatāya vā vivajjeti na allīyati, evamevaṃ ye paṇḍitā kulaputtā asucibhāvena jegucchaṃ aniccādibhāvena sappaṭibhayaṃ imaṃ kāyaṃ vivajjenti chandarāgappahānena pajahanti.
"Those who avoid this body, as a snake smeared with excrement" — just as a person desirous of happiness and life, seeing a venomous snake covered in excrement, avoids it and does not cling to it out of disgust or fear, so too, wise noble sons (kulaputta), through the abandonment of sensual passion, avoid and cast off this body, which is loathsome due to its impurity and terrifying due to its impermanence and so on.
Yemaṃ kāyaṃ vivajjenti, gūthalittaṃva pannaga có nghĩa là giống như một người muốn hạnh phúc, muốn sống, khi thấy một con rắn độc nằm trong phân, vì ghê tởm hoặc vì sợ hãi mà tránh xa, không bám víu; cũng vậy, những người con của gia đình có trí tuệ, vì sự bất tịnh mà ghê tởm, vì sự vô thường, v.v., mà sợ hãi thân thể này, họ tránh xa nó, từ bỏ nó bằng cách đoạn trừ tham ái.
Te bhavamūlaṃ avijjaṃ bhavataṇhañca vamitvā chaḍḍetvā accantameva pahāya tato eva sabbaso anāsavā saupādisesāya anupādisesāya ca nibbānadhātuyā parinibbāyissantīti.
Having disgorged and cast off ignorance, the root of existence, and craving for existence, they will completely abandon it and, being entirely free from defilements (anāsava), attain Parinibbāna in the Nibbāna-element with substratum remaining (saupādisesanibbānadhātu) and without substratum remaining (anupādisesanibbānadhātu).
Những người đó, sau khi nôn ra và vứt bỏ gốc rễ của hữu là vô minh và ái hữu, hoàn toàn từ bỏ chúng, và do đó, hoàn toàn vô lậu, sẽ nhập Niết-bàn trong hai loại Niết-bàn giới là hữu dư y Niết-bàn và vô dư y Niết-bàn.
Vivittaṃ appanigghosantiādikā āyasmato upasenattherassa gāthā.
The verses beginning "Secluded, with little sound," belong to the venerable Upasena Thera.
Các bài kệ của Trưởng lão Upasena, bắt đầu bằng Vivittaṃ appanigghosaṃ.
Kā uppatti?
What is the origin story?
Sự kiện phát sinh là gì?
Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā vayappatto satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ suṇamāno satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ samantapāsādikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā satthu adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde nālakagāme rūpasārībrāhmaṇiyā kucchimhi nibbatti, upasenotissa nāmaṃ ahosi.
It is said that in the time of Padumuttara Bhagavā, he was born in a family home in the city of Haṃsavatī. Having come of age, he went to the Teacher and, while listening to the Dhamma, saw the Teacher place a certain bhikkhu in the foremost position among those perfectly endowed with inspiring conduct (samantapāsādika). He then performed a meritorious act for the Teacher, aspired to that position, and having performed wholesome deeds throughout his life, wandered through the realms of devas and humans. In this Buddha-era, he was reborn in the womb of the brahmin lady Rūpasārī in the village of Nāḷaka, and his name was Upasena.
Nghe nói, vào thời Đức Phật Padumuttara, vị này sinh ra trong một gia đình quý tộc ở thành phố Haṃsavatī, khi đến tuổi trưởng thành, đã đến gặp Đức Phật, nghe pháp, và thấy Đức Phật đặt một Tỳ-kheo vào vị trí tối thượng trong số những vị có oai nghi thanh tịnh (samantapāsādika), bèn thực hiện công đức cúng dường Đức Phật và cầu nguyện đạt được vị trí đó. Sau khi làm các thiện nghiệp suốt đời, vị này luân hồi trong cõi trời và người, và trong thời kỳ Đức Phật hiện tại, đã tái sinh vào bụng của một nữ Bà-la-môn tên Rūpasārī ở làng Nāḷaka, được đặt tên là Upasena.
So vayappatto tayo vede uggahetvā satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā upasampadāya ekavassiko ‘‘ariyagabbhaṃ vaḍḍhemī’’ti ekaṃ kulaputtaṃ attano santike upasampādetvā tena saddhiṃ satthu santikaṃ gato.
Having come of age, he mastered the three Vedas. Listening to the Dhamma in the presence of the Teacher, he gained faith and went forth. After one year of full ordination, thinking, "I will foster the noble lineage," he ordained a young man in his presence and went with him to the Teacher.
Khi đến tuổi trưởng thành, vị này đã học ba bộ Veda, sau đó nghe pháp từ Đức Phật, phát khởi niềm tin, xuất gia, và sau một năm thọ giới Cụ túc, nghĩ rằng "tôi sẽ làm tăng trưởng dòng dõi Thánh (ariyagabbha)", đã thọ giới Cụ túc cho một thiện nam tử dưới sự hướng dẫn của mình, rồi cùng với vị đệ tử đó đến gặp Đức Phật.
Satthārā cassa tassa avassikassa bhikkhuno saddhivihārikabhāvaṃ sutvā, ‘‘atilahuṃ kho tvaṃ, moghapurisa, bāhullāya āvatto’’ti (mahāva. 75) garahito.
When the Teacher heard about this bhikkhu, who was not yet a year ordained, having a saddhivihārika (co-resident pupil), he reproached him, saying, "Indeed, you, foolish man, have very quickly become involved in multiplicity."
Khi Đức Phật nghe nói về việc Tỳ-kheo đó (Upasena) đã có đệ tử dù chưa đủ hạ lạp, Ngài đã quở trách: "Này kẻ vô ích, con đã quá nhanh chóng sa vào sự bận rộn!"
‘‘Idānāhaṃ yadipi parisaṃ nissāya satthārā garahito, parisaṃyeva pana nissāya satthu pāsaṃsopi bhavissāmī’’ti vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
He resolved, "Although I am now reproached by the Teacher on account of the assembly, I shall also be praised by the Teacher on account of the assembly." Thus, engaging in the work of insight (vipassanā), he soon attained Arahantship.
Vị ấy nghĩ: "Bây giờ, dù tôi bị Đức Phật quở trách vì hội chúng, nhưng cũng chính nhờ hội chúng mà tôi sẽ được Đức Phật khen ngợi", rồi thực hành thiền quán (vipassanā), chẳng bao lâu đã đạt được A-la-hán quả.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.2.86-96) –
Therefore, it is stated in the Apadāna:
Vì vậy, trong Apadāna (Apa. Thera 1.2.86-96) có nói:
Arahattaṃ pana patvā sayampi sabbe dhutaṅgadhamme samādāya vattati, aññepi tadatthāya samādapeti, tena naṃ bhagavā samantapāsādikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi.
Having attained Arahantship, he himself observed all the dhutaṅga practices, and inspired others to undertake them for that purpose. Therefore, Bhagavā placed him in the foremost position among those perfectly endowed with inspiring conduct.
Sau khi đạt được A-la-hán quả, chính ngài đã thực hành tất cả các pháp Dhutaṅga và khuyến khích người khác thực hành vì mục đích đó. Vì vậy, Đức Thế Tôn đã đặt ngài vào vị trí hàng đầu trong số những người có oai nghi thanh tịnh khắp mọi nơi (Samantapāsādika).
So aparena samayena kosambiyaṃ kalahe uppanne bhikkhusaṅghe ca dvidhābhūte ekena bhikkhunā taṃ kalahaṃ parivajjitukāmena ‘‘etarahi kho kalaho uppanno, saṅgho dvidhābhūto, kathaṃ nu kho mayā paṭipajjitabba’’nti puṭṭho vivekavāsato paṭṭhāya tassa paṭipattiṃ kathento –
So, on another occasion, when a dispute arose in Kosambī, and the Saṅgha was divided, a certain bhikkhu, wishing to avoid that dispute, asked, "Indeed, a dispute has arisen, the Saṅgha is divided. How should I proceed?" Wishing to teach him the practice, starting from dwelling in seclusion, he spoke thus:
Sau đó, vào một thời điểm khác, khi một cuộc tranh chấp nảy sinh ở Kosambī và Tăng đoàn bị chia rẽ, một Tỳ-kheo muốn tránh cuộc tranh chấp đó đã hỏi: “Hiện giờ, một cuộc tranh chấp đã nảy sinh, Tăng đoàn bị chia rẽ, vậy con nên hành xử như thế nào?” Ngài đã kể lại cách thực hành của mình từ khi sống ẩn dật, nói rằng:
Tattha vivittanti, janavivittaṃ suññaṃ araññādiṃ.
Therein, vivittaṃ means a solitary forest, etc., secluded from people.
Ở đây, vivittaṃ có nghĩa là một nơi vắng vẻ, không có người, như rừng rậm, v.v.
Appanigghosanti, nissaddaṃ saddasaṅghaṭṭanarahitaṃ.
Appanigghosaṃ means soundless, devoid of sound clashes.
Appanigghosaṃ có nghĩa là không có tiếng ồn, không có sự va chạm của âm thanh.
Vāḷamiganisevitanti, sīhabyagghadīpivāḷamigehi caritaṃ.
Vāḷamiganisevitaṃ means frequented by wild beasts such as lions, tigers, and leopards.
Vāḷamiganisevitaṃ có nghĩa là nơi sư tử, hổ, báo và các loài thú dữ khác sinh sống.
Imināpi janavivekaṃyeva dasseti pantasenāsanabhāvadīpanato.
This also shows seclusion from people, by indicating the nature of a remote dwelling place.
Điều này cũng chỉ ra sự vắng vẻ của con người, vì nó mô tả một trú xứ ở nơi hẻo lánh.
Senāsananti, sayituṃ āsayituñca yuttabhāvena vasanaṭṭhānaṃ idha senāsananti adhippetaṃ.
Senāsanaṃ here refers to a dwelling place suitable for sleeping and resting.
Senāsanaṃ ở đây có nghĩa là nơi thích hợp để ngủ và thiền định, tức là trú xứ.
Paṭisallānakāraṇāti, paṭisallānanimittaṃ, nānārammaṇato nivattetvā kammaṭṭhāneyeva cittassa paṭi paṭi sammadeva allīyanatthaṃ.
Paṭisallānakāraṇā means for the purpose of meditation, for the mind to adhere perfectly and rightly to the meditation subject, having withdrawn from various objects.
Paṭisallānakāraṇā có nghĩa là vì mục đích thiền định (paṭisallāna), để tâm hoàn toàn an trú vào đề mục thiền định, tách rời khỏi các đối tượng khác nhau.
Evaṃ bhāvanānurūpaṃ senāsanaṃ niddisanto senāsane santosaṃ dassetvā idāni cīvarādīsupi taṃ dassetuṃ ‘‘saṃkārapuñjā’’tiādi vuttaṃ.
Thus, having indicated a dwelling place suitable for development, and having shown contentment with the dwelling place, now to show it also in robes, etc., it is said, ‘‘saṃkārapuñjā’’ and so on.
Sau khi chỉ ra trú xứ phù hợp với sự tu tập như vậy, và thể hiện sự bằng lòng với trú xứ, bây giờ để thể hiện sự bằng lòng đó trong y phục, v.v., câu “saṅkārapuñjā” v.v. đã được nói.
Tattha saṃkārapuñjāti saṃkārānaṃ puñjaṃ saṃkārapuñjaṃ, tato kacavaraṭṭhānā.
Therein, saṃkārapuñjā means a heap of rubbish, from places where refuse is dumped.
Ở đây, saṅkārapuñjā có nghĩa là đống rác, tức là từ nơi đổ rác.
Āhatvāti āharitvā.
Āhatvā means having brought.
Āhatvā có nghĩa là nhặt về.
Tatoti tathā āhaṭacoḷakkhaṇḍehi.
Tato means from those pieces of cloth so brought.
Tato có nghĩa là từ những mảnh vải đã nhặt về như vậy.
Karaṇe hi idaṃ nissakkavacanaṃ lūkhanti satthalūkharajanalūkhādinā lūkhaṃ avaṇṇāmaṭṭhaṃ.
Indeed, this is an ablative case word in the sense of 'by means of'. Lūkhaṃ means coarse, unrefined, by reason of coarse threads, coarse dyes, etc.
Đây là một từ ở cách công cụ (karaṇa). Lūkhaṃ có nghĩa là thô ráp, không mịn màng, do sự thô ráp của sợi chỉ, sự thô ráp của thuốc nhuộm, v.v.
Dhāreyyāti nivāsanādivasena parihareyya, etena cīvarasantosaṃ vadati.
Dhāreyyā means he should wear, by way of undergarments, etc. By this, he speaks of contentment with robes.
Dhāreyyā có nghĩa là mặc y phục, v.v. Điều này nói về sự bằng lòng với y phục.
Nīca manaṃ karitvānāti ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikāna’’ntiādikaṃ (itivu. 91; saṃ. ni. 3.80) sugatovādaṃ anussaritvā nihatamānadappaṃ cittaṃ katvā.
Nīcaṃ manaṃ karitvānā means having made the mind humble and pride-free, recalling the Buddha’s instruction, "Bhikkhus, this is the lowest form of livelihood," etc.
Nīcaṃ manaṃ karitvānā có nghĩa là sau khi nhớ lại lời dạy của Đức Thế Tôn như “Này các Tỳ-kheo, đây là cách sống thấp kém nhất,” v.v. (Itivu. 91; Saṃ. Ni. 3.80), làm cho tâm không còn kiêu mạn và tự phụ.
Sapadānanti gharesu avakhaṇḍarahitaṃ; anugharanti attho.
Sapadānaṃ means without interruption in houses; the meaning is "from house to house".
Sapadānaṃ có nghĩa là không bỏ sót nhà nào; tức là đi khất thực từng nhà.
Tenāha ‘‘kulā kula’’nti.
Therefore it is said, ‘‘kulā kula’’.
Vì vậy, đã nói “kulā kulaṃ”.
Kulā kulanti kulato kulaṃ, kulānupubbiyā gharapaṭipāṭiyāti attho.
Kulā kula means from house to house, in a continuous sequence of houses, this is the meaning.
Kulā kulaṃ có nghĩa là từ nhà này sang nhà khác, tức là theo thứ tự từng nhà.
Piṇḍikāyāti missakabhikkhāya, iminā piṇḍapātasantosaṃ vadati.
Piṇḍikāyā means for a mixed alms-meal; by this, he speaks of contentment with alms-food.
Piṇḍikāyā có nghĩa là khất thực thức ăn hỗn hợp. Điều này nói về sự bằng lòng với thức ăn khất thực.
Guttadvāroti supihitacakkhādidvāro.
Guttadvāro means one whose sense-doors, such as the eye, are well guarded.
Guttadvāro có nghĩa là người có các căn môn như mắt, v.v. được bảo vệ tốt.
Susaṃvutoti hatthakukkuccādīnaṃ abhāvena suṭṭhu saṃvuto.
Susaṃvuto means well-restrained due to the absence of agitation of hands, etc.
Susaṃvuto có nghĩa là được chế ngự tốt do không có sự lo lắng về hành động, v.v.
Lūkhenapi vāti apisaddo samuccaye, vā-saddo vikappe.
Lūkhenapi vā — the word ‘api’ is for accumulation, and the word ‘vā’ for alternative.
Lūkhenapi vā ở đây, từ api có nghĩa là "và", từ vā có nghĩa là "hoặc".
Ubhayenapi lūkhenapi appenapi yena kenaci sulabhena itarītarena santusse samaṃ sammā tusseyya.
By both, even with coarse food, even with little food, with whatever is easily obtainable, with whatever he gets, santusse means he should be equally and truly content.
Với cả hai điều đó, Tỳ-kheo nên bằng lòng với bất cứ thứ gì thô xấu, ít ỏi, dễ kiếm, hoặc bất cứ thứ gì khác, một cách bình đẳng và đúng đắn.
Tenāha ‘‘nāññaṃ patthe rasaṃ bahu’’nti.
Therefore it is said, ‘‘nāññaṃ patthe rasaṃ bahu’’.
Vì vậy, đã nói “nāññaṃ patthe rasaṃ bahuṃ”.
Nāññaṃ patthe rasaṃ bahunti attanā yathāladdhato aññaṃ madhurādirasaṃ bahuṃ paṇītañca na pattheyya na piheyya, iminā gilānapaccayepi santoso dassito hoti.
Nāññaṃ patthe rasaṃ bahu means he should not desire or long for any other flavor, such as sweet, or much exquisite food, other than what he has obtained. By this, contentment with requisites for the sick is also shown.
Nāññaṃ patthe rasaṃ bahuṃ có nghĩa là không nên mong cầu hay khao khát bất kỳ hương vị ngọt ngào hay nhiều món ăn ngon khác ngoài những gì mình đã nhận được. Điều này cũng thể hiện sự bằng lòng với các vật dụng chữa bệnh.
Rasesu gedhavāraṇatthaṃ pana kāraṇaṃ vadanto rasesu anugiddhassa, jhāne na ramatī mano’’ti āha.
To prevent attachment to flavors, he states the reason thus: ‘‘rasesu anugiddhassa, jhāne na ramatī mano’’.
Để ngăn chặn sự tham đắm vào các hương vị, Ngài đã nói lý do: “rasesu anugiddhassa, jhāne na ramatī mano”.
Indriyasaṃvarampi aparipūrentassa kuto vikkhittacittasamādhānanti adhippāyo.
The intention is that for one who does not fully develop sense-restraint, how can there be concentration of a distracted mind?
Ý nghĩa là: làm sao một người không hoàn thiện sự chế ngự các căn lại có thể có tâm định tĩnh không tán loạn?
Evaṃ catūsu paccayesu sallekhapaṭipattiṃ dassetvā idāni avasiṭṭhakathāvatthūni dassetuṃ ‘‘appiccho cevā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus shown the practice of purification in the four requisites, now to show the remaining topics of discussion, ‘‘appiccho cevā’’ and so on, is said.
Sau khi trình bày sự thực hành thanh tịnh trong bốn vật dụng, bây giờ để trình bày các chủ đề còn lại, câu “appiccho cevā” v.v. đã được nói.
Tattha appicchoti, aniccho catūsu paccayesu icchārahito, tena catubbidhapaccayesu taṇhuppādavikkhambhanamāha.
Therein, appiccho means having no desire for the four requisites, being free from craving. By this, he speaks of overcoming the arising of craving for the four kinds of requisites.
Ở đây, appiccho có nghĩa là không có mong muốn, không có ước muốn đối với bốn vật dụng. Điều này nói về việc ngăn chặn sự phát sinh của tham ái đối với bốn loại vật dụng.
Santuṭṭhoti, catūsu paccayesu yathālābhasantosādinā santuṭṭho.
Santuṭṭho means content with the four requisites by way of contentment with what is obtained, etc.
Santuṭṭho có nghĩa là bằng lòng với bốn vật dụng, bằng lòng với những gì đã nhận được, v.v.
Yo hi –
For he who—
Vì người nào –
Pavivittoti gaṇasaṅgaṇikaṃ pahāya kāyena pavivitto vūpakaṭṭho.
Pavivitto means secluded in body, withdrawn, having abandoned gatherings and crowds.
Pavivitto có nghĩa là từ bỏ sự tụ tập đông người, sống ẩn dật về thân.
Cittavivekādike hi parato vakkhati.
As for mental seclusion, etc., he will speak of it later.
Sự ẩn dật của tâm, v.v. sẽ được nói sau.
Vaseti sabbattha yojetabbaṃ.
Vase should be applied everywhere.
Vase nên được áp dụng cho tất cả các trường hợp.
Moneyyadhammasamannāgamena muni.
Muni by being endowed with the qualities of a sage.
Muni là người đầy đủ các pháp của bậc ẩn sĩ (moneyyadhamma).
Asaṃsaṭṭhoti dassanasavanasamullapanasambhogakāyasaṃsaggānaṃ abhāvena asaṃsaṭṭho yathāvuttasaṃsaggarahito.
Asaṃsaṭṭho means unassociated, free from the aforementioned associations of seeing, hearing, conversing, enjoying, and physical contact.
Asaṃsaṭṭho có nghĩa là không giao du, không có sự tiếp xúc như đã nói, do không có sự gặp gỡ, nghe, nói chuyện, hưởng thụ và tiếp xúc thân thể.
Ubhayanti, gahaṭṭhehi anāgārehi cāti ubhayehipi asaṃsaṭṭho.
Ubayaṃ means unassociated with both householders and anāgāras (those who have gone forth).
Ubhayaṃ có nghĩa là không giao du với cả gia chủ và người không gia đình.
Karaṇe hi idaṃ paccattavacanaṃ.
Indeed, this is a nominative word in the sense of instrumentality.
Đây là một từ ở cách chủ cách (paccattavacana) trong ngữ cảnh công cụ (karaṇa).
Attānaṃ dassaye tathāti ajaḷo amūgopi samāno yathā jaḷo vā mūgo vā, tathā attānaṃ dasseyya, etena pāgabbiyappahānamāha.
Attānaṃ dassaye tathā means even though he is not dull or mute, he should show himself as if he were dull or mute. By this, he speaks of abandoning arrogance.
Attānaṃ dassaye tathā có nghĩa là dù không ngu dại hay câm lặng, người ấy nên tỏ ra như một người ngu dại hoặc câm lặng. Điều này nói về việc từ bỏ sự thô lỗ.
Jaḷo va mūgo vāti ca gāthāsukhatthaṃ rassattaṃ kataṃ, samuccayattho ca vāsaddo.
And jaḷo va mūgo vā has been shortened for metrical convenience, and the word ‘vā’ carries the sense of conjunction.
Jaḷo va mūgo vā được rút ngắn (rassattaṃ) để phù hợp với vần điệu của câu kệ, và từ vā có nghĩa là "và" (samuccayattho).
Nātivelaṃ sambhāseyyāti ativelaṃ atikkantapamāṇaṃ na bhāseyya, mattabhāṇī assāti attho.
Nātivelaṃ sambhāseyyā means he should not speak beyond measure, meaning he should be a moderate speaker.
Nātivelaṃ sambhāseyyā có nghĩa là không nên nói quá mức, tức là nên nói vừa phải.
Saṅghamajjhamhīti bhikkhusaṅghe, janasamūhe vā.
Saṅghamajjhamhī means in the assembly of bhikkhus, or among people.
Saṅghamajjhamhi có nghĩa là trong Tăng đoàn, hoặc trong đám đông.
Na so upavade kañcīti so yathāvuttapaṭipattiko bhikkhu hīnaṃ vā majjhimaṃ vā ukkaṭṭhaṃ vā yaṃkiñci na vācāya upavadeyya.
Na so upavade kañci means that bhikkhu, who practices as described, should not verbally blame anyone, be they inferior, middling, or superior.
Na so upavade kañcī có nghĩa là vị Tỳ-kheo thực hành như đã nói, không nên chê bai bất kỳ ai, dù là thấp kém, trung bình hay cao thượng, bằng lời nói.
Upaghātaṃ vivajjayeti kāyena upaghātaṃ pariviheṭhanaṃ vajjeyya.
Upaghātaṃ vivajjaye means he should avoid harming others physically.
Upaghātaṃ vivajjaye có nghĩa là nên tránh làm hại người khác bằng thân thể.
Saṃvuto pātimokkhasminti pātimokkhamhi pātimokkhasaṃvarasīle saṃvuto assa, pātimokkhasaṃvarena pihitakāyavāco siyāti attho.
Saṃvuto pātimokkhasmiṃ means he should be restrained by the Pātimokkha, meaning he should have his body and speech guarded by the restraint of the Pātimokkha.
Saṃvuto pātimokkhasmiṃ có nghĩa là nên giữ giới Pātimokkha, tức là nên chế ngự thân và khẩu bằng sự phòng hộ Pātimokkha.
Mattaññū cassa bhojaneti pariyesanapaṭiggahaṇaparibhogavissajjanesu bhojane pamāṇaññū siyā.
Mattaññū cassa bhojane means he should know moderation in food, in seeking, receiving, consuming, and relinquishing it.
Mattaññū cassa bhojane có nghĩa là nên biết tiết độ trong việc tìm kiếm, nhận lãnh, sử dụng và từ bỏ thức ăn.
Suggahītanimittassāti ‘‘evaṃ me manasi karoto cittaṃ samāhitaṃ ahosī’’ti tadākāraṃ sallakkhento suṭṭhu gahitasamādhinimitto assa.
Suggahītanimittassā means he should have the nimitta of concentration well-grasped, observing its nature thus: "When I attended to it in this way, my mind became concentrated."
Suggahītanimittassā có nghĩa là “của người đã nắm vững tướng”. Người đó sẽ có tướng định (samādhi-nimitta) đã được nắm vững một cách hoàn hảo, khi nhận biết đặc tính đó rằng: “Khi tôi chú tâm như vậy, tâm tôi đã trở nên định tĩnh.”
‘‘Suggahītanimitto so’’tipi pāṭho, so yogīti attho.
Suggahītanimitto so’tipi pāṭho (also reads 'he is one with a well-grasped nimitta'); the meaning is that yogi.
Cũng có cách đọc là ‘‘Suggahītanimitto so’’ (yogi đó có tướng đã nắm vững), nghĩa là vị yogi đó.
Cittassuppādakovidoti evaṃ bhāvayato cittaṃ līnaṃ hoti, ‘‘evaṃ uddhata’’nti līnassa uddhatassa ca cittassa uppattikāraṇe kusalo assa.
Cittassuppādakovido means he should be skilled in the causes of the mind's arising, knowing "when I develop thus, the mind becomes dull" or "thus it becomes agitated," skilled in the causes for the arising of a dull or agitated mind.
Cittassuppādakovido có nghĩa là khéo léo trong sự khởi lên của tâm. Khi hành thiền như vậy, tâm trở nên hôn trầm (līna), hoặc “tâm trở nên phóng dật” (uddhata); vị ấy sẽ khéo léo trong các nguyên nhân khiến tâm hôn trầm và phóng dật khởi lên.
Līne hi citte dhammavicayavīriyapītisambojjhaṅgā bhāvetabbā, uddhate passaddhisamādhiupekkhāsambojjhaṅgā.
Indeed, when the mind is sluggish, the enlightenment factors of investigation of phenomena, energy, and rapture should be developed; when agitated, the enlightenment factors of tranquility, concentration, and equanimity.
Thật vậy, khi tâm hôn trầm, các chi giác ngộ trạch pháp (dhammavicaya), tinh tấn (vīriya), hỷ (pīti) cần được tu tập; khi tâm phóng dật, các chi giác ngộ khinh an (passaddhi), định (samādhi), xả (upekkhā) cần được tu tập.
Satisambojjhaṅgo pana sabbattha icchitabbo.
However, the enlightenment factor of mindfulness is desired everywhere.
Còn chi giác ngộ niệm (sati) thì cần được mong muốn ở mọi nơi.
Tenāha bhagavā – ‘‘yasmiñca kho, bhikkhave, samaye līnaṃ cittaṃ hoti, kālo tasmiṃ samaye dhammavicayasambojjhaṅgassa bhāvanāyā’’tiādi (saṃ. ni. 5.234).
Therefore, the Blessed One said: ‘Indeed, monks, when the mind is sluggish, that is the time for the development of the enlightenment factor of investigation of phenomena,’ and so on.
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói: “Này các Tỳ-kheo, khi tâm bị chìm đắm, đó là lúc tu tập pháp trạch giác chi” và vân vân.
Samathaṃ anuyuñjeyyāti samathabhāvanaṃ bhāveyya, anuppannaṃ samādhiṃ uppādeyya, uppannañca yāva vasībhāvappatti, tāva vaḍḍheyya byūheyyāti attho.
‘ He should apply himself to tranquility’ means he should develop tranquility meditation, generate concentration that has not yet arisen, and strengthen and expand concentration that has arisen until it reaches mastery – this is the meaning.
Nên thực hành samatha nghĩa là nên tu tập thiền định (samatha-bhāvanā), làm phát sinh định (samādhi) chưa phát sinh, và phát triển định đã phát sinh cho đến khi đạt được sự thuần thục.
Kālena ca vipassananti yathāladdhaṃ samādhiṃ nikantiyā apariyādānena hānabhāgiyaṃ ṭhitibhāgiyaṃ vā akatvā nibbedhabhāgiyaṃva katvā kālena vipassanañca anuyuñjeyya.
‘ And insight at the right time’ means, without making the acquired concentration prone to decline or stability due to clinging and without exhausting it, but making it prone to penetration, he should apply himself to insight at the right time.
Và tu tập vipassanā đúng lúc nghĩa là, không để cho định đã đạt được bị suy giảm do sự chấp thủ, không để nó trở thành yếu kém hay trì trệ, mà biến nó thành yếu tố dẫn đến sự thâm nhập (nibbedhabhāgiyaṃva katvā), rồi tu tập vipassanā đúng lúc.
Atha vā kālena ca vipassananti samathaṃ anuyuñjanto tassa thirībhūtakāle saṅkocaṃ anāpajjitvā ariyamaggādhigamāya vipassanaṃ anuyuñjeyya.
Alternatively, ‘ and insight at the right time’ means that one who applies himself to tranquility, when it has become firm, should not become complacent but apply himself to insight for the attainment of the Noble Path.
Hoặc, và tu tập vipassanā đúng lúc nghĩa là, khi thực hành samatha, vào lúc samatha đã trở nên vững chắc, không để tâm bị co rút lại, mà nên thực hành vipassanā để đạt đến Thánh đạo.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
Tena vuttaṃ – ‘‘vīriyasātaccasampanno’’tiādi.
Thus it is said: ‘‘ endowed with continuous energy,’’ and so on.
Do đó, đã nói: “người đầy đủ sự tinh tấn liên tục” và vân vân.
Satatabhāvo sātaccaṃ, vīriyassa sātaccaṃ, tena sampanno samannāgato, satatapavattavīriyo, niccapaggahitavīriyoti attho.
Continuous presence is sātaccaṃ (continuity); the continuity of energy; endowed or possessed of it, meaning one whose energy is continuously active, whose energy is constantly exerted.
Trạng thái liên tục là sātaccaṃ, sự liên tục của tinh tấn, người đầy đủ điều đó, nghĩa là người có tinh tấn luôn luôn vận hành, tinh tấn luôn được duy trì.
Yuttayogo sadā siyāti sabbakālaṃ bhāvanānuyutto siyā.
‘ He should always be yoked to the practice’ means he should always be devoted to meditation.
Luôn luôn tinh tấn thực hành nghĩa là luôn luôn tinh tấn tu tập.
Dukkhantanti vaṭṭadukkhassa antaṃ pariyosānaṃ nirodhaṃ nibbānaṃ appatvā vissāsaṃ na eyya na gaccheyya.
‘ The end of suffering’ means he should not come to or reach complacency without having attained the end, the cessation, Nibbāna, which is the end of the suffering of Saṃsāra.
Đến cuối khổ nghĩa là không tự mãn, không đi đến sự tự mãn trước khi đạt đến sự chấm dứt, sự diệt trừ, Nibbāna của khổ luân hồi.
‘‘Ahaṃ parisuddhasīlo jhānalābhī abhiññālābhī vipassanaṃ matthakaṃ pāpetvā ṭhito’’ti vā vissaṭṭho na bhaveyyāti attho.
This means he should not become lax thinking, "I am pure in conduct, an attainer of jhānas, an attainer of supernormal powers, and have brought insight to its culmination."
Nghĩa là, không nên tự mãn rằng: “Ta là người giới hạnh thanh tịnh, đã đạt được thiền định, đã đạt được thắng trí, đã hoàn thành vipassanā.”
Evaṃ viharamānassāti, evaṃ vivittasenāsanasevanādinā vipassanāvasena yuttayogatāpariyosānena vidhinā viharantassa.
‘ One who abides thus’ refers to one who abides in such a way, by resorting to secluded abodes and so on, by means of insight, culminating in the practice of diligent effort.
Khi sống như vậy nghĩa là, khi sống theo phương pháp như vậy, từ việc sống nơi thanh vắng cho đến việc tinh tấn thực hành vipassanā.
Suddhikāmassāti, ñāṇadassanavisuddhiṃ accantavisuddhiṃ nibbānaṃ arahattañca icchantassa.
‘ One who desires purity’ refers to one who desires the purity of knowledge and vision, absolute purity, Nibbāna, and Arahantship.
Người mong cầu sự thanh tịnh nghĩa là, người mong cầu sự thanh tịnh của tri kiến (ñāṇadassanavisuddhi), sự thanh tịnh tuyệt đối (accantavisuddhi), Nibbāna và A-la-hán quả.
Saṃsāre bhayassa ikkhato bhikkhuno, kāmāsavādayo sabbe āsavā khīyanti khayaṃ abbhatthaṃ gacchanti, tesaṃ khayagamaneneva saupādisesaanupādisesapabhedaṃ duvidhampi nibbānaṃ adhigacchati pāpuṇāti.
For the bhikkhu who perceives danger in Saṃsāra, all the taints, such as the taint of sensual desire, are destroyed and come to an end, to cessation; and by that destruction of the taints alone, he attains the two kinds of Nibbāna, with and without substratum remaining.
Đối với vị Tỳ-kheo nhìn thấy sự nguy hiểm trong vòng luân hồi, tất cả các lậu hoặc như lậu hoặc dục (kāmāsava) đều bị diệt trừ, đều đi đến sự diệt tận, sự chấm dứt, và chỉ riêng nhờ sự diệt tận các lậu hoặc đó, vị ấy đạt đến Nibbāna cả hai loại: hữu dư y và vô dư y.
Vijāneyya sakaṃ atthantiādikā āyasmato aparassa gotamattherassa gāthā.
‘ One should know one’s own welfare’ and so on, these are the verses of the Venerable Elder Another Gotama.
Kệ của Trưởng lão Gotama (khác) bắt đầu bằng “Nên biết lợi ích của mình” và vân vân.
Kā uppatti?
What is the origin?
Sự phát sinh là gì?
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā amhākaṃ bhagavato uppattito puretarameva sāvatthiyaṃ udiccabrāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū hutvā, vādamaggaṃ uggahetvā attano vādassa upari uttariṃ vadantaṃ alabhanto tehi tehi viggāhikakathaṃ anuyutto vicarati.
This Elder too, having accumulated merit as a condition for liberation in various existences, having made aspirations under previous Buddhas, was born in a brahmin family of the Udicca clan in Sāvatthī even before the arising of our Blessed One. Having reached maturity, he became skilled in the three Vedas, mastered the art of debate, and, unable to find anyone superior to challenge his views, wandered about engaging in controversial discussions with various people.
Vị này cũng vậy, đã tạo thiện nghiệp trong các kiếp quá khứ dưới thời các Đức Phật trước, tích lũy các thiện pháp làm nhân duyên cho sự thoát ly luân hồi trong các kiếp sống khác nhau, rồi sinh ra trong một gia đình Bà-la-môn ở Sāvatthī trước khi Đức Thế Tôn của chúng ta xuất hiện. Khi trưởng thành, vị ấy trở thành người thông thạo ba bộ Veda, nắm vững phương pháp tranh luận, và vì không tìm được ai có thể tranh luận vượt trội hơn mình, vị ấy đã đi khắp nơi, luôn tìm cách tranh cãi với người khác.
Atha amhākaṃ bhagavā loke uppajjitvā pavattitavaradhammacakko anupubbena yasādike veneyye vinetvā anāthapiṇḍikassa abhiyācanāya sāvatthiṃ upagacchi.
Then our Blessed One arose in the world, set in motion the supreme Wheel of Dhamma, and, having gradually disciplined worthy disciples such as Yasa, arrived in Sāvatthī at the request of Anāthapiṇḍika.
Sau đó, Đức Thế Tôn của chúng ta xuất hiện trên thế gian, chuyển bánh xe Pháp thù thắng, và dần dần giáo hóa các chúng sinh hữu duyên như Yasa và các vị khác, rồi đến Sāvatthī theo lời thỉnh cầu của Trưởng giả Anāthapiṇḍika.
Tadā satthu jetavanapaṭiggahe paṭiladdhasaddho satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā pabbajjaṃ yāci.
At that time, having gained faith at the acceptance of Jetavana monastery by the Teacher, he approached the Teacher, listened to the Dhamma, and requested ordination.
Lúc bấy giờ, vị ấy đã có niềm tin khi Đức Đạo Sư nhận tinh xá Jetavana, liền đến gần Đức Đạo Sư, nghe Pháp và xin xuất gia.
Satthā aññataraṃ piṇḍacārikaṃ bhikkhuṃ āṇāpesi – ‘‘bhikkhu, imaṃ pabbājehī’’ti.
The Teacher instructed a certain bhikkhu who went on alms round, saying, ‘‘Bhikkhu, ordain him.’’
Đức Đạo Sư đã truyền lệnh cho một Tỳ-kheo khất thực rằng: “Này Tỳ-kheo, hãy cho người này xuất gia.”
So tena pabbājiyamāno khuraggeyeva arahattaṃ pāpuṇitvā kosalajanapadaṃ gantvā tattha ciraṃ vasitvā puna sāvatthiṃ paccāgami.
As he was being ordained by that bhikkhu, he attained Arahantship at the very edge of the razor. He then went to the Kosala country, stayed there for a long time, and later returned to Sāvatthī.
Khi được vị Tỳ-kheo đó cho xuất gia, vị ấy đã đạt được A-la-hán quả ngay khi cạo tóc. Sau đó, vị ấy đến xứ Kosala, sống ở đó một thời gian dài, rồi trở về Sāvatthī.
Taṃ bahū ñātakā brāhmaṇamahāsālā upasaṅkamitvā payirupāsitvā nisinnā ‘‘imasmiṃ loke bahū samaṇabrāhmaṇā saṃsāre suddhivādā, tesu katamesaṃ nu kho vādo niyyāniko, kathaṃ paṭipajjanto saṃsārato sujjhatī’’ti pucchiṃsu.
Many of his relatives, distinguished brahmins, approached him, attended upon him, and sat down, asking, ‘‘In this world, many ascetics and brahmins advocate purity in Saṃsāra. Among them, whose doctrine, indeed, leads to liberation? How does one practice to become pure from Saṃsāra?’’
Nhiều bà-la-môn đại phú gia là quyến thuộc đã đến gần, cung kính hầu hạ và ngồi xuống, hỏi rằng: “Trong thế gian này, có nhiều Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương sự thanh tịnh trong vòng luân hồi. Trong số họ, giáo lý của ai là dẫn đến sự giải thoát? Thực hành như thế nào thì được thanh tịnh khỏi luân hồi?”
Thero tesaṃ tamatthaṃ pakāsento –
Desiring to make this matter clear to them, the Elder spoke these verses:
Vị Trưởng lão đã giảng giải ý nghĩa đó cho họ:
Tattha vijāneyya sakaṃ atthanti, viññūjātiko puriso attano atthaṃ yāthāvato vicāretvā jāneyya.
Here, ‘ one should know one’s own welfare’ means a wise person should consider and know his own welfare as it truly is.
Trong đó, nên biết lợi ích của mình nghĩa là, người có trí tuệ nên xem xét và biết rõ lợi ích của bản thân.
Vicārento ca avalokeyyātha pāvacanaṃ idha loke puthusamaṇabrāhmaṇehi sammāsambuddhena ca pavuttaṃ pāvacanaṃ, samayo.
And while considering, ‘ and then examine the teaching’ means he should examine with the eye of wisdom the teaching proclaimed by the Samaṇas and Brahmins in this world, and by the Sammāsambuddha, which is the teaching.
Khi xem xét, vị ấy nên xem xét lời giáo huấn (pāvacanaṃ) – lời giáo huấn được thuyết bởi các Sa-môn, Bà-la-môn khác nhau và bởi Đức Chánh Đẳng Giác trong thế gian này, tức là các giáo lý.
Tattha yaṃ niyyānikaṃ, taṃ olokeyya paññācakkhunā passeyya.
He should look for that which leads to liberation.
Trong đó, điều gì dẫn đến sự giải thoát, vị ấy nên xem xét, nên nhìn bằng tuệ nhãn.
Ime hi nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā anicce ‘‘nicca’’nti, anattani ‘‘attā’’ti, asuddhimaggañca ‘‘suddhimaggo’’ti micchābhinivesino aññamaññañca viruddhavādā, tasmā nesaṃ vādo aniyyāniko.
Indeed, these Samaṇas and Brahmins of various sects are wrongly convinced about the impermanent as permanent, the non-self as self, and the impure path as the pure path, and they contradict each other; therefore, their doctrine does not lead to liberation.
Thật vậy, các Sa-môn, Bà-la-môn thuộc các ngoại đạo khác nhau này, do chấp thủ sai lầm, cho cái vô thường là thường, cái vô ngã là ngã, và con đường không thanh tịnh là con đường thanh tịnh, họ mâu thuẫn lẫn nhau trong giáo lý, do đó giáo lý của họ không dẫn đến sự giải thoát.
Sammāsambuddho pana ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā, santaṃ nibbāna’’nti sayambhūñāṇena yathābhūtaṃ abbhaññāya pavedeti, tasmā ‘‘tassa vādo niyyāniko’’ti satthu sāsanamahantataṃ olokeyyāti attho.
The Sammāsambuddha, however, proclaims, "All conditioned things are impermanent, all phenomena are not-self, Nibbāna is peace" having understood them as they truly are with self-arisen knowledge; therefore, the meaning is that one should behold the greatness of the Teacher's dispensation, saying, "His doctrine leads to liberation."
Tuy nhiên, Đức Chánh Đẳng Giác, sau khi tự mình thấu hiểu đúng như thật bằng trí tuệ tự sinh rằng “tất cả các hành là vô thường, tất cả các pháp là vô ngã, Nibbāna là tịch tịnh,” đã thuyết giảng. Do đó, nghĩa là, vị ấy nên xem xét sự vĩ đại của giáo pháp của Đức Đạo Sư, vì “giáo lý của Ngài là dẫn đến sự giải thoát.”
Yañcettha assa patirūpaṃ, sāmaññaṃ ajjhūpagatassāti, sāmaññaṃ samaṇabhāvaṃ pabbajjaṃ upagatassa kulaputtassa yaṃ ettha sāsane pabbajitabhāve vā patirūpaṃ yuttarūpaṃ sāruppaṃ assa siyā, tampi apalokeyya.
‘ And whatever here is suitable for one who has entered ascetic life’ means that whatever is suitable, proper, or appropriate for a young man who has entered ascetic life, monkhood, ordination in this dispensation, he should also examine that.
Điều gì phù hợp cho người đã đạt đến đời sống Sa-môn ở đây nghĩa là, điều gì phù hợp, thích hợp, xứng đáng cho một thiện nam tử đã đạt đến đời sống Sa-môn, tức là xuất gia, trong giáo pháp này, trong đời sống xuất gia, vị ấy cũng nên xem xét.
Kiṃ pana tanti āha ‘‘mittaṃ idha ca kalyāṇa’’ntiādi.
“What is it?” he says, “good friends here,” and so forth.
Vậy đó là gì? Vị ấy nói: “Bạn lành ở đây” và vân vân.
Imasmiṃ sāsane kalyāṇamittaṃ seviyamānaṃ samaṇassa patirūpanti yojanā.
The explanation is that associating with good friends in this Dispensation is suitable for a renunciant.
Việc thân cận bạn lành trong giáo pháp này là điều phù hợp với Sa-môn, đó là sự kết nối ý nghĩa.
Esa nayo itaresupi.
This method applies to the others as well.
Điều này cũng áp dụng cho các từ ngữ khác.
Kalyāṇamittañhi nissāya akusalaṃ pajahati, kusalaṃ bhāveti, suddhamattānaṃ pariharati.
Indeed, relying on a good friend, one abandons unwholesome actions, develops wholesome actions, and maintains a purified self.
Thật vậy, nhờ nương tựa bạn lành, người ta từ bỏ bất thiện, tu tập thiện, và giữ gìn bản thân thanh tịnh.
Sikkhā vipulaṃ samādānanti vipulaṃ sikkhāsamādānaṃ, mahatiyā nibbānāvahāya adhisīlādisikkhāya anuṭṭhānanti attho.
“Extensive undertaking of training” means the extensive undertaking of training, the diligent practice of the higher morality (adhisīla) and other trainings which lead to Nibbāna.
Sự thọ trì giới luật rộng lớn nghĩa là, sự thọ trì giới luật rộng lớn, tức là sự tinh tấn không ngừng trong các giới học như tăng thượng giới học (adhisīla-sikkhā) dẫn đến Nibbāna vĩ đại.
Sussūsā ca garūnanti garūnaṃ ācariyupajjhāyādīnaṃ kalyāṇamittānaṃ ovādassa sotukamyatā pāricariyā ca.
“Obedience to elders” means the desire to listen to the admonition of one’s teachers, preceptors, and other good friends, and attending to them.
Sự lắng nghe các bậc tôn kính nghĩa là, sự mong muốn lắng nghe lời khuyên và sự phục vụ các bậc tôn kính như thầy tổ, bạn lành.
Etanti kalyāṇamittasevanādi.
“This” refers to associating with good friends, and so forth.
Điều này nghĩa là việc thân cận bạn lành và vân vân.
Buddhesu sagāravatāti sabbaññubuddhesu ‘‘sammāsambuddho bhagavā’’ti gāravayogo garucittīkāro.
“Reverence for the Buddhas” means devotion and respectful honor towards the Omniscient Buddhas, thinking, “The Blessed One is a Perfectly Self-Enlightened One.”
Sự tôn kính các Đức Phật nghĩa là, sự tôn kính, sự kính trọng các Đức Phật Toàn Giác, rằng “Đức Thế Tôn là Chánh Đẳng Giác.”
Dhamme apaciti yathābhūtanti ariyadhamme yāthāvato apacāyanaṃ ādarena abhipūjanaṃ.
“True respect for the Dhamma” means honoring and revering the noble Dhamma truly and with respect.
Sự tôn kính Pháp đúng như thật có nghĩa là sự tôn kính, sự phụng thờ với lòng thành kính đối với các Pháp cao thượng một cách chân thật.
Saṅgheti ariyasaṅghe.
“For the Saṅgha” means for the noble Saṅgha.
Đối với Tăng có nghĩa là đối với Tăng đoàn cao thượng (ariyasaṅgha).
Cittīkāroti sakkāro sammānanaṃ.
“Honor” means respect and esteem.
Sự tôn trọng có nghĩa là sự cung kính, sự quý trọng.
Etanti ratanattayagarukaraṇaṃ.
“This” refers to revering the Triple Gem.
Điều này có nghĩa là sự tôn kính Tam Bảo.
Ācāragocare yuttoti kāyikavācasikavītikkamanasaṅkhātaṃ anācāraṃ, piṇḍapātādīnaṃ atthāya upasaṅkamituṃ ayuttaṭṭhānabhūtaṃ vesiyādiagocarañca pahāya kāyikavācasikaavītikkamanasaṅkhātena ācārena piṇḍapātādīnaṃ atthāya upasaṅkamituṃ yuttaṭṭhānabhūtena gocarena ca yutto sampanno, sampannaācāragocaroti attho.
“Engaged in right conduct and resort” means having abandoned improper bodily and verbal transgression (anācāra), and resorting to unsuitable places like those of courtesans for alms, etc.; being endowed with proper conduct, i.e., non-transgression by body and speech, and with suitable places for alms, etc., which are fit to approach. The meaning is: one possessed of excellent conduct and resort.
Người sống đúng oai nghi và phạm vi hành trì có nghĩa là người từ bỏ những hành vi bất thiện (anācāra) như vi phạm thân và khẩu, và từ bỏ những phạm vi hành trì (gocara) không thích hợp như nhà chứa v.v. để tìm kiếm vật thực bố thí; người đã đầy đủ những oai nghi (ācāra) như không vi phạm thân và khẩu, và những phạm vi hành trì thích hợp để tìm kiếm vật thực bố thí. Có nghĩa là người có oai nghi và phạm vi hành trì hoàn hảo.
Ājīvo sodhitoti veḷudānādiṃ buddhapaṭikuṭṭhaṃ anesanaṃ pahāya anavajjuppāde paccaye sevantassa ājīvo sodhito hoti suvisuddho, sodhitattā eva agārayho viññūhi.
“Purified livelihood” means having abandoned disapproved unrighteous seeking, such as offering bamboo (to householders), and by relying on blameless means of support, one’s livelihood is purified, utterly pure. And precisely because it is purified, it is “unblamable” by the wise.
Sinh kế được thanh lọc có nghĩa là người đã từ bỏ những cách tìm cầu không đúng Pháp bị Đức Phật quở trách như việc dâng cúng tre v.v., và sống nhờ những vật dụng không có lỗi lầm, thì sinh kế của người ấy được thanh lọc, hoàn toàn trong sạch. Vì đã được thanh lọc, nên không bị người trí quở trách.
Cittassa ca saṇṭhapananti yathā cakkhādidvārehi rūpādiārammaṇesu abhijjhādayo nappavattanti, evaṃ diṭṭhe diṭṭhamattādivasena cittassa sammā ṭhapanaṃ.
“Settling of the mind” means rightly settling the mind, such that greed and other defilements do not arise in sense-objects like sights, encountered through the eye-door and other doors, but rather the mind remains in the state of “seeing just the seen,” and so forth.
Và sự an định tâm có nghĩa là sự an định tâm đúng đắn, chẳng hạn như không để tham ái v.v. khởi lên đối với các đối tượng sắc v.v. qua các căn môn nhãn v.v., bằng cách quán sát cái thấy chỉ là cái thấy v.v.
Etanti ācāragocarasampatti ājīvapārisuddhi indriyesu guttadvāratāti etaṃ tayaṃ.
“This” refers to these three: accomplishment in conduct and resort, purity of livelihood, and guarding the doors of the senses.
Điều này có nghĩa là ba điều: sự hoàn hảo về oai nghi và phạm vi hành trì, sự trong sạch của sinh kế, và sự hộ trì các căn môn.
Sīlanti catupārisuddhisīlaṃ.
“Morality” refers to the fourfold purified morality (catupārisuddhisīla).
Giới có nghĩa là Tứ thanh tịnh giới.
Heṭṭhā hi bhinditvā vuttaṃ, idha abhinditvā vadati.
Below, it was stated by distinction; here, it speaks without distinction.
Ở dưới đã nói tách rời, ở đây nói không tách rời.
Bāhusaccanti bahussutabhāvo.
“Extensive learning” means being well-versed in many teachings.
Đa văn có nghĩa là sự học rộng nghe nhiều.
So hi bhāvanānuyogassa bahukāro, bojjhaṅgakosallaanuttarasītibhāvaadhicittayuttatādīsu sammā pavicayabahulassa samathavipassanānuyogo sampajjati.
This is of great help to one devoted to development (bhāvanā); for one who frequently discerns well the factors of enlightenment, the supreme peacefulness, the devotion to higher thought, etc., the application to samatha and vipassanā arises.
Điều này rất hữu ích cho sự tinh tấn tu tập, bởi vì sự tinh tấn tu tập samatha và vipassanā sẽ thành tựu cho người thường xuyên phân tích đúng đắn về các chi phần giác ngộ (bojjhaṅga), sự khéo léo, trạng thái hỷ lạc vô thượng, sự chú tâm vào định tâm v.v.
Dhammānaṃ pavicayo yathābhūtanti rūpārūpadhammānaṃ aviparītasalakkhaṇato sāmaññalakkhaṇato ca parivīmaṃsā.
“True discernment of Dhammas” means investigation of rūpa and arūpa dhammas according to their specific characteristics (salakkhaṇa) and common characteristics (sāmaññalakkhaṇa) without distortion.
Phân tích các pháp đúng như thật có nghĩa là sự quán xét các pháp sắc và vô sắc theo tự tướng và cộng tướng một cách không sai lệch.
Iminā adhipaññādhammavipassanamāha.
By this, he refers to vipassanā, the Dhamma of higher wisdom (adhipaññā).
Với điều này, Ngài nói về vipassanā là pháp thuộc tăng thượng tuệ.
Saccānaṃ abhisamayoti dukkhādīnaṃ ariyasaccānaṃ pariññābhisamayādivasena paṭivedho.
“Penetration of the Truths” means the realization of the Noble Truths of suffering and so forth, through full understanding (pariññābhisamaya) and other means of penetration.
Sự chứng ngộ các sự thật có nghĩa là sự thấu hiểu các Thánh đế như Khổ v.v. theo cách chứng ngộ bằng sự liễu tri v.v.
Svāyaṃ saccābhisamayo yathā hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘bhāveyyā’’tiādi vuttaṃ.
In order to show how this penetration of the Truths comes about, the verse beginning “He should develop” was spoken.
Để chỉ ra sự chứng ngộ các sự thật này diễn ra như thế nào, câu "nên tu tập" v.v. đã được nói.
Tattha bhāveyya ca aniccanti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā (dha. pa. 277) avibhāgato ‘‘yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppanna’’ntiādinā (vibha. 2; saṃ. ni. 3.49) vibhāgato vā sabbasaṅkhāresu aniccasaññaṃ bhāveyya uppādeyya ceva vaḍḍheyya cāti attho.
In this regard, “he should develop impermanence” means that he should develop and cultivate the perception of impermanence in all formations, either undifferentiated, such as “all formations are impermanent” (Dhp. 277), or differentiated, such as “whatever form, past, future, present,” and so forth (Vbh. 2; S. III, 49).
Trong đó, nên tu tập vô thường có nghĩa là nên tu tập, phát triển và tăng trưởng sự nhận thức về vô thường đối với tất cả các hành, hoặc bằng cách không phân biệt như "tất cả các hành đều vô thường" v.v. (Dhp. 277), hoặc bằng cách phân biệt như "bất cứ sắc nào, quá khứ, vị lai, hiện tại" v.v. (Vibh. 2; S. III, 49).
Anattasaññanti, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti pavattaṃ anattasaññañca bhāveyyāti yojanā.
“Perception of not-self” is to be construed as “he should also develop the perception of not-self which occurs as ‘all phenomena are not-self’.”
Sự nhận thức về vô ngã có nghĩa là nên tu tập sự nhận thức về vô ngã đã khởi lên rằng "tất cả các pháp đều vô ngã". Đây là cách liên kết.
Evaṃ sesesupi.
The same applies to the remaining terms.
Tương tự đối với các phần còn lại.
Asubhasaññanti, karajakāye sabbasmimpi vā tebhūmakasaṅkhāre kilesāsucipaggharaṇato ‘‘asubhā’’ti pavattasaññaṃ.
“Perception of repulsiveness” means the perception of “repulsiveness” that arises with regard to the entire physical body, or to the formations of the three planes of existence (tebhūmaka saṅkhāra), due to the outflow of defilements and impurities.
Sự nhận thức về bất tịnh có nghĩa là sự nhận thức đã khởi lên rằng "bất tịnh" đối với toàn bộ thân này hoặc đối với tất cả các hành trong tam giới, vì chúng tiết ra những thứ bất tịnh của phiền não.
Dukkhasaññāparivārā hi ayaṃ, eteneva cettha dukkhasaññāpi gahitāti veditabbaṃ.
This is encompassed by the perception of suffering; it should be understood that the perception of suffering is also included here by this very term.
Thật vậy, đây là phần đi kèm với sự nhận thức về khổ, và do đó, cần hiểu rằng sự nhận thức về khổ cũng được bao hàm ở đây.
Lokamhi ca anabhiratinti sabbaloke tebhūmakesu saṅkhāresu anābhiratisaññaṃ.
“Non-delight in the world” means the perception of non-delight in all the worlds, in the formations of the three planes of existence.
Và sự không hoan hỷ trong thế gian có nghĩa là sự nhận thức về sự không hoan hỷ đối với tất cả các hành trong tam giới.
Etena ādīnavānupassanaṃ nibbidānupassanañca vadati.
By this, he speaks of contemplation of disadvantage (ādīnavānupassana) and contemplation of disenchantment (nibbidānupassana).
Với điều này, Ngài nói về sự quán sát sự nguy hiểm (ādīnavānupassanā) và sự quán sát sự nhàm chán (nibbidānupassanā).
Evaṃ pana vipassanābhāvanaṃ anuyutto taṃ ussukkāpento ime dhamme vaḍḍheyyāti dassento ‘‘bhāveyya ca bojjhaṅge’’ti gāthamāha.
Thus, showing that one who diligently applies himself to the development of vipassanā should cultivate these dhammas with effort, he speaks the verse, “He should also develop the factors of enlightenment.”
Để chỉ ra rằng người tinh tấn tu tập thiền quán như vậy, khi nỗ lực, nên phát triển những pháp này, Ngài đã nói bài kệ "nên tu tập các chi phần giác ngộ".
Tassattho – bodhiyā satiādisattavidhadhammasāmaggiyā, bodhissa vā taṃsamaṅgino puggalassa aṅgāti bojjhaṅgā, satiādayo dhammā.
Its meaning is: the factors of enlightenment (bojjhaṅga) are the components of enlightenment (bodhi), or the qualities of a person endowed with it; these are the dhammas of mindfulness and the other seven factors.
Ý nghĩa của bài kệ đó là: Các chi phần giác ngộ (bojjhaṅga) là những chi phần của sự giác ngộ (bodhi) – sự phối hợp của bảy pháp như niệm v.v., hoặc là những chi phần của người đã thành tựu sự giác ngộ. Đó là các pháp như niệm v.v.
Te satiādike sattabojjhaṅge, chandaādīni cattāri iddhipādāni, saddhādīni pañcindriyāni, saddhādīniyeva pañca balāni, sammādiṭṭhiādīnaṃ vasena aṭṭhaṅgaariyamaggañca.
These seven factors of enlightenment (sati, etc.), the four bases of psychic power (iddhipādā) such as desire (chanda), the five faculties (indriyāni) such as faith (saddhā), the five powers (balāni) which are also faith and so forth, and the Noble Eightfold Path (ariyaṃmagga) by way of right view (sammādiṭṭhi) and so forth.
Người ấy nên tu tập, phát triển và tăng trưởng bảy chi phần giác ngộ như niệm v.v., bốn thần túc như ý chí (chanda) v.v., năm căn như tín (saddhā) v.v., năm lực cũng như tín v.v., và Bát Thánh Đạo (ariya magga) có tám chi phần như chánh kiến v.v.
Ca-saddena satipaṭṭhānāni sammappadhānāni ca gahitānīti sabbepi sattatiṃsappabhede bodhipakkhiyadhamme bhāveyya uppādeyya ceva vaḍḍheyya ca.
By the particle ‘ca’, the foundations of mindfulness (satipaṭṭhānā) and the right strivings (sammappadhānā) are included, meaning he should develop and cultivate all thirty-seven Bodhipakkhiyadhammas.
Với từ "ca" (và), các niệm xứ (satipaṭṭhāna) và các chánh cần (sammappadhāna) cũng được bao hàm. Có nghĩa là nên tu tập, phát triển và tăng trưởng tất cả ba mươi bảy pháp trợ đạo (bodhipakkhiyadhammā) có nhiều loại.
Tattha yadetesaṃ paṭhamamaggakkhaṇe uppādanaṃ, uparimaggakkhaṇe ca vaḍḍhanaṃ, etaṃ samaṇassa bhikkhuno sāruppanti.
Among these, their generation at the first moment of the path (magga) and their increase at the higher moments of the path, this is "suitable for a renunciant," a bhikkhu.
Trong đó, sự phát sinh của chúng vào sát na đạo thứ nhất, và sự tăng trưởng của chúng vào các sát na đạo cao hơn, điều này phù hợp với một sa môn (samaṇa), một tỳ khưu.
Evaṃ bodhipakkhiyasattatiṃsadhamme bhāvento yathā maggasaccaṃ bhāvanābhisamayavasena abhisameti, evaṃ samudayasaccaṃ pahānābhisamayavasena, nirodhasaccaṃ sacchikiriyābhisamayavasena abhisametīti dassento ‘‘taṇhaṃ pajaheyyā’’ti osānagāthamāha.
Thus, showing that by developing the thirty-seven Bodhipakkhiyadhammas, one realizes the Truth of the Path through the penetration of development (bhāvanābhisamaya), the Truth of the Origin through the penetration of abandonment (pahānābhisamaya), and the Truth of Cessation through the penetration of direct experience (sacchikiriyābhisamaya), he speaks the concluding verse, “He should abandon craving.”
Để chỉ ra rằng khi tu tập ba mươi bảy pháp trợ đạo như vậy, người ấy chứng ngộ Khổ đế bằng cách chứng ngộ tu tập, chứng ngộ Tập đế bằng cách chứng ngộ đoạn trừ, và chứng ngộ Diệt đế bằng cách chứng ngộ hiện quán, Ngài đã nói bài kệ cuối cùng "nên đoạn trừ tham ái".
Tattha taṇhaṃ pajaheyyāti, kāmataṇhādipabhedaṃ sabbaṃ taṇhaṃ ariyamaggena anavasesato samucchindeyya, monaṃ vuccati ñāṇaṃ, tena samannāgatattā muni.
Therein, “he should abandon craving” means he should utterly cut off all craving, classified as craving for sensual pleasures (kāmataṇhā) and so forth, without remainder, by the Noble Path. Knowledge is called mona, and because he is endowed with that, he is a “muni.”
Trong đó, nên đoạn trừ tham ái có nghĩa là nên đoạn trừ hoàn toàn tất cả các loại tham ái như dục ái v.v. bằng Thánh đạo. Trí tuệ được gọi là mona, và vì đã thành tựu trí tuệ đó, nên gọi là muni (bậc hiền giả).
Samūlake āsave padāleyyāti kāmarāgānusayādisamūlake kāmāsavādike sabbepi āsave bhindeyya samucchindeyya.
“He should destroy the root-bound defilements” means he should shatter and utterly eradicate all cankers (āsava), such as the canker of sensual desire (kāmāsava), which are rooted in latent tendencies like the latent tendency of sensual lust (kāmarāgānusaya).
Nên phá tan các lậu hoặc tận gốc rễ có nghĩa là nên phá tan, đoạn trừ hoàn toàn tất cả các lậu hoặc như dục lậu v.v. đã có gốc rễ từ các tùy miên dục tham v.v.
Vihareyya vippamuttoti evaṃ sabbaso kilesānaṃ pahīnattā sabbadhi vimutto sabbūpadhipaṭinissaggaṃ nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikatvā vihareyya.
“He should dwell utterly liberated” means that, having completely abandoned defilements in every way, he, being utterly liberated everywhere, should dwell having realized Nibbāna, the cessation of all attachment (upadhi), the total relinquishment.
Nên sống giải thoát hoàn toàn có nghĩa là vì đã đoạn trừ hoàn toàn các phiền não như vậy, nên người ấy đã hoàn toàn giải thoát khỏi mọi thứ, và sau khi hiện quán Niết Bàn (nirodha), sự từ bỏ tất cả mọi chấp thủ, nên sống an trú.
Etanti yadetaṃ viharaṇaṃ, etaṃ samaṇassa samitapāpassa bhikkhuno patirūpaṃ sāruppanti attho.
“This” refers to this dwelling; this dwelling is suitable for a renunciant, a bhikkhu whose evil has been calmed.
Điều này có nghĩa là sự an trú này, điều này là thích hợp, phù hợp với một sa môn, một tỳ khưu đã làm lắng dịu mọi ác nghiệp.