Paññāsanipāte kadā nuhantiādikā āyasmato tālapuṭattherassa gāthā.
In the Paññāsanipāta are the verses of the Venerable Tālapuṭa, beginning with kadā nuhaṃ.
Trong Ngũ Thập Tập, các bài kệ bắt đầu bằng Kadā nuhaṃ v.v. là của Tôn giả Trưởng lão Tālapuṭa.
Kā uppatti?
What is the origin?
Sự phát sinh là gì?
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe aññatarasmiṃ naṭakule nibbattitvā viññutaṃ patto kulānurūpesu naccaṭṭhānesu nipphattiṃ gantvā sakalajambudīpe pākaṭo naṭagāmaṇi ahosi.
This one too, having performed meritorious deeds under previous Buddhas and accumulated wholesome karma conducive to liberation in various existences, was reborn in a family of actors in Rājagaha during this Buddha-era. Having attained maturity, he excelled in performances befitting his family, becoming a renowned actor-chief throughout the entire Jambudīpa.
Vị này cũng đã tích lũy thiện nghiệp là nhân duyên mạnh mẽ cho sự thoát ly khỏi luân hồi trong các kiếp quá khứ dưới thời các vị Phật trước, và trong thời kỳ Phật pháp này, vị ấy đã tái sinh vào một gia đình diễn viên ở Rājagaha. Khi trưởng thành, vị ấy đã đạt đến sự thành thạo trong các màn trình diễn phù hợp với gia đình mình và trở thành một thủ lĩnh diễn viên nổi tiếng khắp toàn cõi Jambudīpa.
So pañcasatamātugāmaparivāro mahatā naṭavibhavena gāmanigamarājadhānīsu samajjaṃ dassetvā, mahantaṃ pūjāsakkāraṃ labhitvā, vicaranto rājagahaṃ āgantvā, nagaravāsīnaṃ samajjaṃ dassetvā, laddhasammānasakkāro ñāṇassa paripākaṃ gatattā satthu santikaṃ gantvā, vanditvā ekamantaṃ nisinno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutametaṃ, bhante, pubbakānaṃ ācariyapācariyānaṃ naṭānaṃ bhāsamānānaṃ ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’ti, idha bhagavā kimāhā’’ti.
Accompanied by five hundred women, he traveled, displaying his great acting prowess in villages, towns, and royal capitals, receiving great honor and respect. Arriving in Rājagaha, he displayed a performance to the city dwellers, and having received honor and respect, due to the maturation of his knowledge, he went to the Teacher, paid homage, and sat to one side, saying to the Blessed One: "It has been heard, Venerable Sir, from our former teachers and grand-teachers, the actors, speaking thus: 'That actor who, in the midst of the stage, in the midst of a performance, makes people laugh and rejoice with truth and falsehood, after the breakup of the body, after death, is reborn in the company of the laughing devas.' What does the Blessed One say about this?"
Với đoàn tùy tùng gồm năm trăm phụ nữ và sự giàu có về nghệ thuật diễn xuất, vị ấy đã trình diễn ở các làng, thị trấn và kinh đô. Sau khi nhận được sự tôn kính và cúng dường lớn lao, vị ấy đi đến Rājagaha, trình diễn cho cư dân thành phố, và sau khi nhận được sự tôn trọng và cúng dường, do trí tuệ đã chín muồi, vị ấy đã đến gặp Đức Phật, đảnh lễ và ngồi xuống một bên, rồi thưa với Đức Thế Tôn: “Bạch Đức Thế Tôn, con đã nghe các vị thầy tổ diễn viên tiền bối nói rằng: ‘Người diễn viên nào trên sân khấu, giữa đám đông, làm cho mọi người vui cười và thích thú bằng những lời nói thật và dối, thì sau khi thân hoại mạng chung sẽ tái sinh vào cõi bạn bè của chư thiên vui vẻ.’ Về điều này, Đức Thế Tôn nói gì?”
Atha naṃ bhagavā tikkhattuṃ paṭikkhipi ‘‘mā maṃ etaṃ pucchī’’ti.
Then the Blessed One rejected him three times, saying, "Do not ask me about this."
Sau đó, Đức Thế Tôn đã ba lần từ chối vị ấy: “Chớ hỏi Ta điều này.”
Catutthavāraṃ puṭṭho āha – ‘‘gāmaṇi, ime sattā pakatiyāpi rāgabandhanabaddhā dosabandhanabaddhā mohabandhanabaddhā tesaṃ bhiyyopi rajanīye dosanīye mohanīye dhamme upasaṃharanto pamādetvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā niraye upapajjati.
When asked for the fourth time, he said, "Chief, these beings are naturally bound by the bonds of lust, bound by the bonds of hatred, bound by the bonds of delusion. By presenting them with things that further excite lust, hatred, and delusion, he makes them heedless, and after the breakup of the body, after death, he is reborn in hell.
Khi được hỏi lần thứ tư, Đức Thế Tôn nói: “Thủ lĩnh, những chúng sinh này vốn dĩ đã bị trói buộc bởi sự trói buộc của tham, bị trói buộc bởi sự trói buộc của sân, bị trói buộc bởi sự trói buộc của si. Nếu người nào lại còn đưa đến những pháp làm cho họ tham đắm, sân hận, và si mê, làm cho họ phóng dật, thì sau khi thân hoại mạng chung, người ấy sẽ tái sinh vào địa ngục.
Sace panassa evaṃdiṭṭhi hoti ‘yo so naṭo raṅgamajjhe samajjamajjhe saccālikena janaṃ hāseti rameti, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā pahāsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’’’ti sāssa hoti micchādiṭṭhi.
If, however, he holds such a view: 'That actor who, in the midst of the stage, in the midst of a performance, makes people laugh and rejoice with truth and falsehood, after the breakup of the body, after death, is reborn in the company of the laughing devas'—that is his wrong view."
Nếu người ấy có tà kiến như vầy: ‘Người diễn viên nào trên sân khấu, giữa đám đông, làm cho mọi người vui cười và thích thú bằng những lời nói thật và dối, thì sau khi thân hoại mạng chung sẽ tái sinh vào cõi bạn bè của chư thiên vui vẻ,’ thì đó là tà kiến của người ấy.
Micchādiṭṭhissa ca dvinnaṃ gatīnaṃ aññatarā gati icchitabbā, nirayassa vā tiracchānayoniyā vāti.
And for one with wrong view, one of two destinations is to be desired: either hell or the animal realm.
Đối với người có tà kiến, một trong hai đường tái sinh này là điều đáng mong đợi: địa ngục hoặc loài súc sinh.”
Taṃ sutvā tālapuṭo gāmaṇi parodi.
Having heard that, Tālapuṭa the headman wept.
Nghe vậy, thủ lĩnh Tālapuṭa đã khóc.
Nanu gāmaṇi pageva mayā paṭikkhitto ‘‘mā maṃ etaṃ pucchī’’ti (saṃ. ni. 4.354)?
"Headman, didn't I forbid you earlier, saying, 'Do not ask me about this'?"
“Thủ lĩnh, Ta đã từ chối ngay từ đầu: ‘Chớ hỏi Ta điều này’ phải không?
‘‘Nāhaṃ, bhante, etaṃ rodāmi, yaṃ maṃ bhagavā naṭānaṃ abhisamparāyaṃ evamāhā’’ti.
"Venerable Sir, I do not weep because the Blessed One spoke thus to me about the future destiny of actors."
“Bạch Đức Thế Tôn, con không khóc vì Đức Thế Tôn đã nói như vậy về tương lai của các diễn viên.
Api cāhaṃ, bhante, pubbakehi ācariyapācariyehi naṭehi vañcito ‘‘naṭo mahājanassa naṭasamajjaṃ dassetvā sugatiṃ upapajjatī’’ti.
"But, Venerable Sir, I was deceived by previous teachers and grand-teachers, the actors, who said, 'An actor, having displayed a performance to the public, is reborn in a good destination.'"
Mà bạch Đức Thế Tôn, con đã bị các vị thầy tổ diễn viên tiền bối lừa dối rằng: ‘Diễn viên nào trình diễn cho đại chúng xem, sẽ tái sinh vào thiện thú.’”
So satthu santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā laddhūpasampanno vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi, adhigatārahatto pana arahattappattito pubbe yenākārena attano cittaṃ niggaṇhanavasena yonisomanasikāro udapādi, taṃ anekadhā vibhajitvā dassetuṃ –
Having heard the Dhamma from the Teacher, he gained faith, went forth into homelessness, received the higher ordination, and while practicing vipassanā, he soon attained Arahantship. To show in many ways how, before attaining Arahantship, he had developed appropriate attention (yonisomanasikāra) by subduing his own mind, these verses follow:
Sau khi nghe Pháp từ Đức Thế Tôn, Tālapuṭa đã có niềm tin, xuất gia, thọ giới Tỳ-kheo, và trong khi thực hành thiền quán, vị ấy đã nhanh chóng đạt được A-la-hán quả. Sau khi đạt được A-la-hán quả, để trình bày chi tiết về cách mà tâm của vị ấy đã được chế ngự trước khi đạt A-la-hán quả, và cách mà sự tác ý đúng đắn (yonisomanasikāra) đã phát sinh, vị ấy đã phân tích theo nhiều cách để chỉ ra điều đó—
Tattha kadā nuhanti kadā nu ahaṃ.
There, kadā nuhaṃ means when indeed shall I.
Trong đó, kadā nuhaṃ có nghĩa là khi nào ta.
Pabbatakandarāsūti pabbatesu ca kandaresu ca, pabbatassa vā kandarāsu.
Pabbatakandarāsu means in mountains and in caves, or in the caves of the mountain.
Pabbatakandarāsu có nghĩa là trong các núi và trong các hang động, hoặc trong các hang động của núi.
Ekākiyoti ekako.
Ekākiyo means alone.
Ekākiyo có nghĩa là một mình.
Addutiyoti nittaṇho.
Addutiyo means free from craving.
Addutiyo có nghĩa là không có tham ái.
Taṇhā hi purisassa dutiyā nāma.
Indeed, craving is called a person’s companion.
Tham ái quả thật là người bạn thứ hai của con người.
Vihassanti viharissāmi.
Vihassaṃ means I shall dwell.
Vihassaṃ có nghĩa là ta sẽ an trú.
Aniccato sabbabhavaṃ vipassanti kāmabhavādibhedaṃ sabbampi bhavaṃ ‘‘hutvā abhāvaṭṭhena anicca’’nti vipassanto kadā nu viharissanti yojanā.
Aniccato sabbabhavaṃ vipassa means "When shall I dwell discerning all existence, such as the existence of sensual pleasure, as impermanent in the sense of existing and then not existing?" This is the construction.
Aniccato sabbabhavaṃ vipassaṃ có nghĩa là khi nào ta sẽ an trú, quán sát tất cả các hữu, bao gồm hữu dục, v.v., là vô thường với ý nghĩa “sau khi sinh ra thì không tồn tại”.
Nidassanamattañcetaṃ, ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ, yaṃ dukkhaṃ tadanattā’’ti vacanato (saṃ. ni. 3.15) itarampi lakkhaṇadvayaṃ vuttamevāti daṭṭhabbaṃ.
This is merely an illustration, and it should be understood that the other two characteristics (suffering and non-self) are also stated, according to the saying, "What is impermanent is suffering; what is suffering is non-self."
Đây chỉ là một ví dụ, theo lời dạy “cái gì vô thường thì khổ, cái gì khổ thì vô ngã” (Saṃ. Ni. 3.15), hai đặc tính còn lại cũng đã được nói đến.
Taṃ me idaṃ taṃ nu kadā bhavissatīti taṃ idaṃ me parivitakkitaṃ kadā nu bhavissati, kadā nu kho matthakaṃ pāpuṇissatīti attho.
Taṃ me idaṃ taṃ nu kadā bhavissatī means "When indeed will this thought of mine come to be? When indeed will it reach its culmination?" This is the meaning.
Taṃ me idaṃ taṃ nu kadā bhavissatīti có nghĩa là ý nghĩ này của ta khi nào sẽ thành hiện thực, khi nào sẽ đạt đến đỉnh cao.
Taṃ nūti cettha tanti nipātamattaṃ.
Here, taṃ nu means that taṃ is merely a particle.
Trong taṃ nū này, taṃ chỉ là một giới từ.
Ayañhettha saṅkhepattho – kadā nu kho ahaṃ mahāgajo viya saṅkhalikabandhanaṃ, gihibandhanaṃ chinditvā pabbajitvā kāyavivekaṃ paribrūhayanto ekākī pabbatakandarāsu adutiyo sabbattha nirapekkho sabbasaṅkhāragataṃ aniccādito vipassanto viharissāmīti.
Here is the brief meaning: "When indeed shall I, like a great elephant breaking its chain-bondage, breaking the bondage of household life, having gone forth, developing physical seclusion, alone in mountain caves, without a second (craving), unattached to anything, discerning all conditioned phenomena as impermanent and so on, dwell?" This is the meaning.
Tóm tắt ý nghĩa ở đây là: “Khi nào ta sẽ sống một mình trong các hang động núi, không có người thứ hai (không có tham ái), không bám víu vào bất cứ điều gì, quán sát tất cả các hành là vô thường, v.v., sau khi cắt đứt xiềng xích của gia đình, xuất gia và phát triển sự cô độc về thân, giống như một con voi lớn phá vỡ xiềng xích?”
Bhinnapaṭandharoti bhinnavatthadharo, gāthāsukhatthaṃ nakārāgamaṃ katvā vuttaṃ.
Bhinnapaṭandharo means one who wears torn garments; the addition of the letter 'n' was made for the sake of metrical ease.
Bhinnapaṭandharo có nghĩa là người mặc y đã bị xé rách; từ này được dùng với sự thêm vào âm ‘n’ để thuận tiện cho vần điệu của kệ.
Satthakacchinnaagghaphassavaṇṇabhinnaṃ paṭacīvaraṃ dhārentoti attho.
The meaning is: "wearing a patched robe, cut by a knife, with its color spoiled by patches."
Ý nghĩa là người mặc y đã bị cắt bằng dao, vá nhiều lần và màu sắc đã phai.
Munīti pabbajito.
Munī means a recluse.
Munī có nghĩa là người xuất gia.
Amamoti kule vā gaṇe vā mamattābhāvena amamo.
Amamo means one who is free from possessiveness, due to the absence of possessiveness towards family or community.
Amamo có nghĩa là không có sự chấp thủ (mamatta) đối với gia đình hay đoàn thể.
Katthacipi ārammaṇe āsīsanāya abhāvena nirāso.
Nirāso means one who is free from longing, due to the absence of longing for any object.
Nirāso có nghĩa là không có mong cầu đối với bất kỳ đối tượng nào.
Hantvā sukhī pavanagato vihassanti rāgādike kilese ariyamaggena samucchinditvā maggasukhena phalasukhena sukhī mahāvanagato kadā nu kho ahaṃ viharissāmi.
Hantvā sukhī pavanagato vihassa means "When indeed shall I, having eradicated defilements such as lust by the Noble Path, happy with the happiness of the path and the happiness of the fruit, having gone to the great forest, dwell?"
Hantvā sukhī pavanagato vihassaṃ có nghĩa là khi nào ta sẽ an trú trong rừng lớn, hạnh phúc với an lạc của Đạo và an lạc của Quả, sau khi đã diệt trừ các phiền não như tham ái bằng Thánh đạo.
Vadharoganīḷanti maraṇassa ca rogassa ca kulāvakabhūtaṃ.
Vadharoganīḷaṃ means a nest for death and disease.
Vadharoganīḷaṃ có nghĩa là cái tổ của sự chết chóc và bệnh tật.
Kāyaṃ imanti imaṃ khandhapañcakasaṅkhātaṃ kāyaṃ.
Kāyaṃ imaṃ means this body, which consists of the five aggregates.
Kāyaṃ imaṃ có nghĩa là thân này, tức là cái thân bao gồm năm uẩn.
Khandhapañcakopi hi ‘‘avijjāgatassa, bhikkhave, purisapuggalassa taṇhānugatassa ayameva kāyo bahiddhā nāmarūpa’’ntiādīsu kāyo vuccati.
Indeed, the five aggregates are also called "body" in passages such as, "For a person caught in ignorance and followed by craving, O bhikkhus, this very body is form-and-mentality externally."
Năm uẩn cũng được gọi là thân trong các đoạn kinh như “Này các tỳ-khưu, đối với người phàm phu bị vô minh che lấp, bị tham ái dẫn dắt, chính thân này và danh sắc bên ngoài là thân.”
Maccujarāyupaddutanti maraṇena ceva jarāya ca pīḷitaṃ, vipassamāno ahaṃ bhayahetupahānena vītabhayo, taṃ nu kadā bhavissatīti attho.
Maccujarāyupaddutaṃ means afflicted by death and old age. "I, discerning this, will be vītabhayo (fearless) by abandoning the cause of fear." This is the meaning: "When indeed will that come to be?"
Maccujarāyupaddutaṃ có nghĩa là bị áp bức bởi cái chết và sự già nua. Ta sẽ là người vītabhayo (không còn sợ hãi) do đã diệt trừ nguyên nhân của sự sợ hãi. Ý nghĩa là: khi nào điều đó sẽ xảy ra?
Bhayajananinti pañcavīsatiyā mahābhayānaṃ uppādakāraṇabhūtaṃ kāyikassa ca cetasikassa ca sakalassapi vaṭṭadukkhassa āvahanato dukhāvahaṃ.
Bhayajananiṃ means the cause of the twenty-five great fears, and dukhāvahaṃ means bringing all suffering of saṃsāra, both physical and mental, since it leads to it.
Bhayajananiṃ có nghĩa là nguyên nhân sinh ra hai mươi lăm nỗi sợ hãi lớn. Dukkhāvahaṃ có nghĩa là mang lại khổ đau vì nó mang đến tất cả khổ đau của vòng luân hồi, cả về thể chất lẫn tinh thần.
Taṇhālataṃ bahuvidhānuvattaninti bahuvidhañca ārammaṇaṃ bhavameva vā anuvattati santanotīti bahuvidhānuvattaniṃ, taṇhāsaṅkhātalataṃ.
Taṇhālataṃ bahuvidhānuvattaniṃ means the creeper of craving that follows or extends to various objects or indeed to existence itself, hence "bahuvidhānuvattaniṃ."
Taṇhālataṃ bahuvidhānuvattaniṃ có nghĩa là dây leo tham ái, theo đuổi nhiều loại đối tượng khác nhau hoặc chỉ theo đuổi sự hiện hữu, tức là nó lan rộng và tiếp nối nhiều loại đối tượng hoặc sự hiện hữu.
Paññāmayanti maggapaññāmayaṃ sunisitaṃ asikhaggaṃ vīriyapaggahitena saddhāhatthena gahetvā samucchinditvā ‘‘kadā nuhaṃ vase’’ti yaṃ parivitakkitaṃ, tampi kadā bhavissatīti yojanā.
"When indeed shall I, having taken the sharp, keen-edged sword of wisdom, which is born of the path-wisdom and grasped by the hand of faith supported by effort, eradicate it?" This is the construction for "kadā nuhaṃ vase" (when indeed shall I dwell), meaning "When will that also come to be?"
Paññāmayaṃ có nghĩa là được tạo thành từ trí tuệ Đạo (magga-paññā), một thanh kiếm sắc bén, được cầm bằng bàn tay tín tâm (saddhā-hattha) được hỗ trợ bởi tinh tấn (vīriya-paggahita). Sau khi nắm giữ và hoàn toàn cắt đứt nó, ý nghĩa là: “Khi nào ta sẽ an trú?” Điều mà ta đã suy tư, khi nào nó sẽ thành hiện thực?
Uggatejanti samathavipassanāvasena nisitatāya tikkhatejaṃ.
Uggatejaṃ means having keen power, being sharpened by samatha and vipassanā.
Uggatejaṃ có nghĩa là có sức mạnh sắc bén do được mài giũa bằng Sa-ma-tha và Vipassanā.
Satthaṃ isīnanti buddhapaccekabuddhaariyasāvakaisīnaṃ satthabhūtaṃ.
Satthaṃ isīnaṃ means the weapon of the sages, i.e., the Buddhas, Paccekabuddhas, and Noble disciples.
Satthaṃ isīnaṃ có nghĩa là vũ khí của các bậc Hiền giả như chư Phật, chư Độc Giác Phật và chư Thánh đệ tử.
Māraṃ sasenaṃ sahasā bhañjissanti kilesasenāya sasenaṃ abhisaṅkhārādimāraṃ sahasā sīghameva bhañjissāmi.
Māraṃ sasenaṃ sahasā bhañjissaṃ means "I shall swiftly crush Māra with his army of defilements, the Māra of volitional formations, etc."
Māraṃ sasenaṃ sahasā bhañjissaṃ có nghĩa là ta sẽ nhanh chóng phá tan Māra cùng với quân đội của hắn, tức là Māra của các hành và các phiền não.
Sīhāsaneti thirāsane, aparājitapallaṅketi attho.
Sīhāsane means on a firm seat, that is, on the unvanquished throne.
Sīhāsane có nghĩa là trên ngai vàng vững chắc, tức là trên Bất Bại Tọa.
Tandīti ālasiyaṃ.
Tandī means laziness.
Tandī có nghĩa là sự lười biếng.
Khudāti jighacchā.
Khudā means hunger.
Khudā có nghĩa là sự đói khát.
Kīṭasarīsapāti kīṭañceva sarīsapā ca.
Kīṭasarīsapā means insects and reptiles.
Kīṭasarīsapā có nghĩa là côn trùng và bò sát.
Na bādhayissantīti maṃ na byādhayissanti sukhadukkhasomanassadomanassānaṃ jhānehi paṭibāhitattāti adhippāyo.
Na bādhayissantī means they will not afflict me, implying that pleasure, pain, joy, and sorrow are repelled by the jhānas.
Na bādhayissanti có nghĩa là chúng sẽ không làm phiền ta, ý là chúng sẽ không gây ra khổ đau, lạc thú, hoan hỷ hay ưu phiền vì những điều đó đã bị đẩy lùi bởi các thiền định.
Giribbajeti pabbatakandarāya.
Giribbaje means in a mountain cave.
Giribbaje có nghĩa là trong hang động núi.
Atthatthiyanti sadatthasaṅkhātena atthena atthikaṃ.
Desirous of one's own welfare means desiring welfare, which is reckoned as one's true benefit.
Atthatthiyaṃ có nghĩa là mong muốn lợi ích, tức là lợi ích của chính mình.
Rūpeti cakkhuviññeyyarūpe.
In forms (rūpa) means in visible forms cognizable by the eye.
Rūpe có nghĩa là các sắc pháp có thể nhận biết bằng mắt.
Amiteti ñāṇena amite, aparicchinne apariññāteti attho.
Limitless (amite) means limitless by knowledge, meaning not fully comprehended or fully known.
Amite có nghĩa là vô lượng bằng trí tuệ, tức là không giới hạn, không được biết đến.
Phusitabbeti, phoṭṭhabbe.
To be touched refers to tangibles (phoṭṭhabba).
Phusitabbe có nghĩa là xúc chạm được.
Dhammeti manoviññeyyadhamme.
In mental objects (dhamme) means in mental objects cognizable by the mind.
Dhamme có nghĩa là các pháp có thể nhận biết bằng ý.
Amiteti vā aparimāṇe nīlādivasena anekabhedabhinne rūpe bherisaddādivasena, mūlarasādivasena, kakkhaḷamudutādivasena, sukhadukkhādivasena ca, anekabhedasaddādike cāti attho.
Alternatively, limitless (amite) means immeasurable, having many divisions according to blue and other colors in forms, and according to drum sounds and other sounds, root flavors and other flavors, hardness and softness, happiness and suffering, and so forth, meaning in sounds and so on having many divisions.
Amite cũng có nghĩa là vô lượng, tức là các sắc pháp có nhiều loại khác nhau như xanh, v.v., và các âm thanh, v.v., có nhiều loại khác nhau như tiếng trống, v.v., các vị, v.v., như vị gốc, v.v., các xúc chạm, v.v., như cứng mềm, v.v., và khổ lạc, v.v.
Ādittatoti ekādasahi aggīhi ādittabhāvato.
Because of being ablaze means because of being ablaze with the eleven fires.
Ādittato có nghĩa là bị đốt cháy bởi mười một ngọn lửa.
Samathehi yuttoti jhānavipassanāmaggasamādhīhi samannāgato.
Endowed with tranquillity means endowed with the jhāna, vipassanā, and magga (path) concentrations.
Samathehi yutto có nghĩa là được trang bị thiền định, tuệ quán và định của đạo.
Paññāya dacchanti vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya dakkhissaṃ.
I shall see with wisdom means I shall see with path-wisdom accompanied by vipassanā-wisdom.
Paññāya dacchaṃ có nghĩa là ta sẽ thấy bằng trí tuệ của đạo, cùng với tuệ quán.
Kaṭṭheti dārukkhandhe.
Logs means blocks of wood.
Kaṭṭhe (trên cây gỗ) nghĩa là trên thân cây.
Tiṇeti tiṇānaṃ khandhe.
Grasses means bundles of grass.
Tiṇe (trên cỏ) nghĩa là trên thân cỏ.
Imeti ime mama santatipariyāpanne pañca khandhe.
These means these five aggregates (khandha) included in my continuity.
Ime (những điều này) nghĩa là năm uẩn này thuộc về dòng dõi của tôi.
Amite ca dhammeti tato aññena indriyakkhandhena amite rūpadhamme.
And limitless phenomena means the limitless rūpa phenomena (material forms) which are other than these aggregates of faculties.
Amite ca dhamme (và các pháp vô biên) nghĩa là các pháp sắc không thể đếm được bằng các uẩn căn khác ngoài những uẩn đó.
Tenāha – ‘‘ajjhattikāneva ca bāhirāni cā’’ti.
Therefore, it is said – "both internal and external."
Vì vậy đã nói – ‘‘ajjhattikāneva ca bāhirāni cā’’ (những điều nội tại và những điều bên ngoài).
Samaṃ tuleyyanti aniccādivasena ceva asārādiupamāvasena ca sabbaṃ samameva katvā tīreyyaṃ.
I shall weigh equally means I shall cross over everything by treating it equally, both in terms of impermanence (anicca) and so forth, and in terms of similes like being essence-less (asāra) and so forth.
Samaṃ tuleyya (tôi sẽ cân nhắc bình đẳng) nghĩa là tôi sẽ xem xét tất cả một cách bình đẳng, theo phương diện vô thường, v.v., và theo phương diện ví dụ về vô cốt lõi, v.v.
Gaṅgaṃ yamunaṃ sarassatinti etā mahānadiyo asajjamāno bhāvanāmayāya iddhiyā kadā nu patareyyanti yojanā.
The Gaṅgā, Yamunā, and Sarasvatī – the connection is: "When will I cross these great rivers, unattached, by the power born of meditation?"
Gaṅgaṃ yamunaṃ sarassati (sông Hằng, Yamunā, Sarassatī) nghĩa là khi nào tôi sẽ vượt qua những con sông lớn này mà không bị vướng mắc, bằng iddhiyā (thần thông) do tu tập (bhāvanāmaya)?
Pātālakhittaṃ baḷavāmukhañcāti pātāya alaṃ pariyattanti pātālaṃ, tadeva khittaṃ, pathaviyā saṇṭhahanakāle tathā ṭhitanti pātālakhittaṃ.
Pātālakhittaṃ baḷavāmukhañca – Pātāla (abyss) means that which is capable of falling, that which is sufficient for falling. That very abyss, when thrown, settled in that way at the time of the earth's stabilization, therefore it is Pātālakhitta (the abyss-thrown). It refers to the shores within the earth of the ocean, which have divisions of hundreds of yojanas; some are dwelling places for nāgas and so on, while others remain empty.
Pātālakhittaṃ baḷavāmukhañcā (và Baḷavāmukha bị ném xuống vực sâu). Pātāla là đủ để rơi xuống. Cái đó, khi bị ném, khi trái đất được hình thành, nó đã ở đó, nên gọi là pātālakhittaṃ.
Yojanasatikādibhedāni samuddassa antopathaviyā tīraṭṭhānāni, yesu kānici nāgādīnaṃ vasanaṭṭhānāni honti, kānici suññāniyeva hutvā tiṭṭhanti.
There are shore-places within the earth of the ocean, having distinctions of hundreds of yojanas; some are dwelling places for nāgas and so on, and some remain just empty.
Đó là những khu vực ven biển dưới đáy biển, có nhiều loại khác nhau như hàng trăm yojana, trong đó một số là nơi cư trú của nāga, v.v., một số khác thì trống rỗng.
Baḷavāmukhanti mahāsamudde mahantaṃ āvaṭṭamukhaṃ.
Baḷavāmukha means a great whirlpool mouth in the great ocean.
Baḷavāmukha là một xoáy nước lớn trong đại dương.
Mahānirayadvārassa hi vivaṭakāle mahāaggikkhandho tato nikkhanto tadabhimukhaṃ anekayojanasatāyāmavitthāraṃ heṭṭhā samuddapadesaṃ ḍahati, tasmiṃ daḍḍhe upari udakaṃ āvaṭṭākārena paribbhamantaṃ mahatā saddena heṭṭhā nipatati.
When the door of the Great Hell is opened, a huge mass of fire emerges from it and burns the ocean region below, which extends for hundreds of yojanas in length and width towards it. When it is burnt, the water above rotates in the form of a whirlpool and falls below with a great sound.
Khi cánh cửa của đại địa ngục mở ra, một khối lửa lớn thoát ra từ đó và đốt cháy một khu vực đáy biển dài và rộng hàng trăm yojana về phía đó. Khi khu vực đó bị đốt cháy, nước phía trên xoáy tròn và đổ xuống dưới với tiếng động lớn.
Tattha baḷavāmukhasamaññā, iti tañca pātālakhittaṃ baḷavāmukhañca vibhiṃsanaṃ bhayānakaṃ asajjamāno iddhiyā kadā nu patareyyanti yaṃ parivitakkitaṃ, taṃ kadā nu bhavissati, bhāvanāmayaṃ iddhiṃ nibbattetvā kadā nu evaṃ iddhiṃ vaḷañjissāmīti attho.
There, it is called Baḷavāmukha. The question "When will I, unattached, by power, cross that Pātālakhitta and Baḷavāmukha, which are terrifying and frightening?" is a reflection, meaning: "When will that happen? When, having developed power born of meditation, will I be able to exercise such power?"
Ở đó có tên Baḷavāmukha. Vậy thì khi nào tôi sẽ vượt qua Pātālakhittaṃ và Baḷavāmukha đáng sợ (vibhiṃsanaṃ) mà không bị vướng mắc, bằng thần thông? Điều tôi đã suy tư đó, khi nào sẽ xảy ra? Khi nào tôi sẽ phát triển thần thông do tu tập và sử dụng thần thông như vậy?
Iṇaṭṭova daliddako nidhiṃ ārādhayitvāti yathā koci daliddo jīvikapakato iṇaṃ gahetvā taṃ sodhetuṃ asakkonto iṇaṭṭo iṇena aṭṭito dhanikehi pīḷito nidhiṃ ārādhayitvā adhigantvā iṇañca sodhetvā sukhena ca jīvanto tuṭṭho bhaveyya, evaṃ ahampi kadā nu iṇasadisaṃ kāmacchandaṃ pahāya mahesino ariyadhanasampuṇṇatāya maṇikanakādiratanasampuṇṇanidhisadisaṃ buddhassa sāsanaṃ adhigantvā tuṭṭho bhaveyyanti yaṃ parivitakkitaṃ, taṃ kadā nu bhavissatīti.
Like a poor man in debt who has acquired a treasure – Just as a poor man, deprived of livelihood, who took a loan and was unable to repay it, oppressed by creditors, attains a treasure, repays the debt, and lives happily, thus becoming content, so too, "When will I, having abandoned sensual desire (kāmacchanda) which is like a debt, attain the dispensation (sāsana) of the Great Seer (Buddha), which is like a treasure full of gems, gold, and other jewels due to its fullness of noble wealth, and become content?" This is the reflection: "When will that happen?"
Iṇaṭṭova daliddako nidhiṃ ārādhayitvā (như người nghèo mắc nợ tìm được kho báu) nghĩa là như một người nghèo khó, không có kế sinh nhai, vay nợ, không thể trả được, mắc nợ, bị chủ nợ hành hạ, tìm được kho báu, trả hết nợ, sống an lạc và hoan hỷ. Cũng vậy, khi nào tôi sẽ từ bỏ dục vọng giống như nợ nần, đạt được sāsanaṃ (giáo pháp) của Đức Phật (buddhassa) giống như kho báu đầy châu báu, vàng bạc, v.v., do sự đầy đủ các tài sản cao quý (ariyadhanasampuṇṇatāya) của mahesino (Đại hiền triết), và hoan hỷ? Điều tôi đã suy tư đó, khi nào sẽ xảy ra?
Evaṃ pabbajjato pubbe nekkhammavitakkavasena pavattaṃ attano vitakkapavattiṃ dassetvā idāni pabbajitvā yehākārehi attānaṃ ovaditvā adhigacchi, te dassento ‘‘bahūni vassānī’’tiādikā gāthā abhāsi.
Having thus shown his mental reflections that arose out of the thought of renunciation (nekkhamma-vitakka) before his ordination, he now spoke the verses beginning with "Many years" etc., showing the ways in which he exhorted himself and attained enlightenment after ordination.
Sau khi trình bày sự vận hành của tư duy của mình, vốn phát sinh từ tư duy xuất ly trước khi xuất gia, bây giờ để chỉ ra những cách mà ngài đã tự khuyên nhủ và đạt được khi đã xuất gia, ngài đã nói những bài kệ bắt đầu bằng ‘‘bahūni vassānī’’ (nhiều năm).
Tattha bahūni vassāni tayāmhi yācito, agāravāsena alaṃ nu te idanti anekasaṃvaccharāni vividhadukkhānubandhena agāramajjhe vāsena alaṃ pariyattameva teti, ambho citta, idaṃ tayā anekāni saṃvaccharāni ahaṃ amhi nanu yācito.
In this, "Many years have I been implored by you; enough, surely, is this householder's life for you?" means "O mind, have I not been implored by you for many years, for this householder's life full of various sufferings, is it not enough for you?"
Trong đó, bahūni vassāni tayāmhi yācito, agāravāsena alaṃ nu te ida (nhiều năm ta đã được ngươi khẩn cầu, cuộc sống gia đình này đã đủ cho ngươi chưa) nghĩa là cuộc sống trong gia đình với sự ràng buộc của nhiều khổ đau đã quá đủ cho ngươi rồi. Hỡi tâm, ta đã được ngươi khẩn cầu nhiều năm rồi, phải không?
Taṃ dāni maṃ pabbajitaṃ samānanti taṃ maṃ tayā tathā ussāhanena pabbajitaṃ samānaṃ kena kāraṇena citta tuvaṃ na yuñjasi, samathavipassanaṃ chaḍḍetvā nihīne ālasiye niyojesīti attho.
"And now, when I am ordained" – O mind, for what reason do you not engage me, who have been ordained with such enthusiasm by you? The meaning is: "Why do you abandon samatha-vipassanā and lead me to ignoble laziness?"
Taṃ dāni maṃ pabbajitaṃ samāna (bây giờ ta đã xuất gia) nghĩa là hỡi tâm, tại sao ngươi lại không chuyên tâm vào ta, người đã xuất gia với sự cố gắng như vậy, mà lại từ bỏ samatha và vipassanā để chuyên tâm vào sự lười biếng thấp kém?
Nanu ahaṃ, citta, tayāmhi yācitoti, ambho citta, ahaṃ tayā nanu yācito amhi āyācito maññe.
"Surely I, O mind, have been implored by you," meaning, "O mind, surely I have been implored by you, I think."
Nanu (chẳng phải) ta, hỡi tâm, đã được ngươi khẩn cầu sao? Hỡi tâm, ta đã được ngươi khẩn cầu, ta nghĩ vậy.
Yadi yācito, kasmā idāni tadanurūpaṃ na paṭipajjasīti adhippāyo.
The intention is: "If I have been implored, why do you not act accordingly now?"
Nếu đã được khẩn cầu, tại sao bây giờ ngươi lại không hành động tương xứng với điều đó? Đó là ý nghĩa.
‘‘Giribbaje’’tiādinā yācitākāraṃ dasseti.
The manner of his imploring is shown by "in the mountain cavern" and so forth.
Bằng ‘‘Giribbaje’’ (trong núi) v.v., ngài chỉ ra cách đã được khẩn cầu.
Citrachadā vihaṅgamā vicitrapekhuṇapakkhino, mayūrāti attho.
Birds with variegated wings refers to peacocks, birds with diverse feather-fans.
Citrachadā vihaṅgamā (những con chim có cánh sặc sỡ) nghĩa là những con công có bộ lông cánh sặc sỡ.
Mahindaghosatthanitābhigajjinoti jalaghosatthanitena hetunā suṭṭhu gajjanasīlā.
Roaring with a sound like Indra's thunder means prone to roaring loudly due to the sound of water (rain).
Mahindaghosatthanitābhigajjino (gầm thét vang dội như tiếng sấm của Indra) nghĩa là chúng thường gầm thét rất lớn do tiếng sấm của nước.
Te taṃ ramessanti vanamhi jhāyinanti te mayūrā taṃ vane jhānapasutaṃ ramessantīti nanu tayā yācitoti dasseti.
"They will delight you, meditating in the forest" – He shows that "Surely you were implored by me with these words: 'These peacocks will delight you, meditating in the forest!'"
Te taṃ ramessanti vanamhi jhāyina (chúng sẽ làm ngươi hoan hỷ khi thiền định trong rừng) ngài chỉ ra rằng chẳng phải ngươi đã khẩn cầu rằng những con công đó sẽ làm ngươi hoan hỷ khi thiền định trong rừng sao?
Mameva etaṃ na hi tvaṃ paresanti etaṃ, citta, mameva tasmā tvaṃ paresaṃ na hosi.
“ Mameva etaṃ na hi tvaṃ paresa” means, “This, O mind, is mine; therefore, you do not belong to others.”
Mameva etaṃ na hi tvaṃ paresa (điều này là của riêng ta, không phải của người khác) nghĩa là hỡi tâm, điều này là của riêng ta, vì vậy ngươi không phải của người khác.
Tvaṃ pana aññesaṃ viya katvā sannāhakāle kilesamāre yujjhituṃ bhāvanāsannāhakāle nati vatvā paridevitena kiṃ payojanaṃ, idāni taṃ aññathā vattituṃ na dassāmīti adhippāyo.
But as if you were another's, what is the purpose of lamenting and saying, “No,” at the time of armoring (yourself) for battle with the defilement-Māra, the time of developing armament? The intention is, “Now I will not let you act otherwise.”
Ngươi lại hành động như thể ngươi là của người khác, vậy thì sannāhakāle (trong thời gian chuẩn bị) để chiến đấu với các phiền não (kilesamāre), trong thời gian chuẩn bị tu tập (bhāvanāsannāhakāle), nói rằng "không phải vậy", thì than vãn kiṃ (có ích gì)? Ý nghĩa là bây giờ ta sẽ không cho phép ngươi hành động khác đi.
Sabbaṃ idaṃ calamiti pekkhamānoti yasmā ‘‘idaṃ cittaṃ aññañca sabbaṃ tebhūmakasaṅkhāraṃ calaṃ anavaṭṭhita’’nti paññācakkhunā olokento gehato kāmehi ca abhinikkhamiṃ amatapadaṃ nibbānaṃ jigīsaṃ pariyesanto, tasmā, citta, ananuvattanto nibbānaṃ pariyesanameva karomīti adhippāyo.
“ Sabbaṃ idaṃ calamiti pekkhamāno” means, “Because, seeing with the eye of wisdom that ‘this mind and all other saṅkhāras of the three planes are unsteady and impermanent,’ I went forth from home and sensual pleasures, seeking the Deathless State, Nibbāna. Therefore, O mind, by not following (you), I only seek Nibbāna.”
Sabbaṃ idaṃ calamiti pekkhamāno (thấy rằng tất cả những điều này là vô thường) nghĩa là vì ta đã xuất ly khỏi nhà và các dục lạc, nhìn thấy bằng tuệ nhãn rằng "tâm này và tất cả các hành hữu vi trong ba cõi đều là vô thường (calaṃ), không ổn định (anavaṭṭhita)", jigīsaṃ (tìm kiếm) amatapadaṃ (con đường bất tử) là Niết Bàn. Vì vậy, hỡi tâm, ta sẽ không tuân theo ngươi, mà chỉ tìm kiếm Niết Bàn.
Punapi cittaṃyeva niggahetuṃ mantento ‘‘mayūrakoñcābhirutamhī’’tiādimāha.
Again, intending to restrain the mind, he said, “ mayūrakoñcābhirutamhī” and so on.
Để chế ngự tâm một lần nữa, ngài nói ‘‘mayūrakoñcābhirutamhī’’ (trong tiếng kêu của công và sếu) v.v.
Tattha mayūrakoñcābhirutamhīti sikhīhi sārasehi ca abhikūjite.
Here, “ mayūrakoñcābhirutamhī” means, “resounding with peacocks and cranes.”
Trong đó, mayūrakoñcābhirutamhī (trong tiếng kêu của công và sếu) nghĩa là được chim công và chim sếu hót vang.
Dīpīhi byagghehi purakkhato vasanti mettāvihāritāya evarūpehi tiracchānagatehi purakkhato parivārito hutvā vane vasanto, etena suññabhāvaparibrūhanamāha.
“ Dīpīhi byagghehi purakkhato vasa” means, “Dwelling in the forest, surrounded by such animals as leopards and tigers due to cultivating loving-kindness.” This refers to the enhancement of solitude.
Sống được hổ báo bao quanh là do sống với tâm từ, được những loài súc sinh như vậy bao quanh, vây bọc, sống trong rừng. Điều này nói lên sự tăng trưởng trạng thái vắng lặng.
Kāye apekkhaṃ jahāti sabbaso kāye nirapekkho jaha, etena pahitattataṃ vadati.
“ Kāye apekkhaṃ jahā” means, “Completely abandon all expectation regarding the body.” This refers to exertion.
Từ bỏ sự chấp trước vào thân là hoàn toàn từ bỏ, không chấp trước vào thân. Điều này nói lên sự kiên định.
Mā virādhayāti imaṃ sudullabhaṃ navamaṃ khaṇaṃ mā virādhehi.
“ Mā virādhayā” means, “Do not miss this exceedingly rare ninth moment.”
Đừng làm mất đi là đừng làm mất đi thời khắc thứ chín, vô cùng khó có được này.
Itissu maṃ, citta, pure niyuñjasīti evañhi tvaṃ, citta, maṃ pabbajjato pubbe sammāpaṭipattiyaṃ uyyojesīti attho.
“ Itissu maṃ, citta, pure niyuñjasī” means, “Thus, O mind, you indeed urged me towards right practice before I went forth.”
Hỡi tâm, trước đây ngươi đã thúc giục ta như vậy có nghĩa là: Hỡi tâm, trước khi ta xuất gia, ngươi đã thúc giục ta thực hành chánh pháp như vậy.
Bhāvehīti uppādehi vaḍḍhehi ca.
“ Bhāvehī” means, “Produce and develop.”
Hãy phát triển là hãy sinh khởi và tăng trưởng.
Jhānānīti paṭhamādīni cattāri jhānāni.
“ Jhānāni” means, “the four jhāna, starting with the first.”
Các thiền định là bốn thiền định từ sơ thiền trở đi.
Indriyānīti saddhādīni pañcindriyāni.
“ Indriyāni” means, “the five faculties, such as faith.”
Các căn là năm căn Tín (saddhā) v.v.
Balānīti tāniyeva pañca balāni.
“ Balāni” means, “those same five powers.”
Các lực là chính năm lực đó.
Bojjhaṅgasamādhibhāvanāti satta bojjhaṅge catasso samādhibhāvanā ca.
“ Bojjhaṅgasamādhibhāvanā” means, “the seven factors of enlightenment and the four developments of concentration.”
Sự tu tập các giác chi và định là bảy giác chi và bốn sự tu tập định.
Tisso ca vijjāti pubbenivāsañāṇādikā tisso vijjā ca.
“ Tisso ca vijjā” means, “the three knowledges, such as knowledge of past lives.”
Và ba minh là ba minh bắt đầu bằng Túc mạng trí (pubbenivāsañāṇa).
Phusa pāpuṇāhi buddhasāsane sammāsambuddhaovāde ṭhito.
“ Phusa” means, “attain,” “ buddhasāsane” means, “abiding in the counsel of the Perfectly Enlightened One.”
Hãy đạt được điều này trong giáo pháp của Đức Phật, khi an trú trong lời giáo huấn của Đức Chánh Đẳng Giác.
Khandheti upādānakkhandhe.
“ Khandhe” means, “the aggregates of clinging (upādānakkhandha).”
Các uẩn là các thủ uẩn.
Paṭipassa yonisoti rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhatoti evamādīhi vividhehi pakārehi vipassanāñāṇena sammā upāyena nayena passa.
“ Paṭipassa yoniso” means, “rightly observe by means of vipassanā knowledge in various ways, such as as a disease, a boil, a dart, an evil, an affliction, by proper means and method.”
Hãy quán sát một cách như lý (yoniso) là hãy quán sát đúng đắn, một cách khéo léo bằng tuệ quán, theo nhiều cách khác nhau, như bệnh tật, mụn nhọt, mũi tên, nguy hiểm, tai ương.
Taṃ jahāti taṃ dukkhassa samudayaṃ taṇhaṃ pajaha, samucchinda.
“ Taṃ jahā” means, “abandon that craving, the origin of suffering; cut it off entirely.”
Hãy từ bỏ điều đó là hãy từ bỏ, hãy đoạn diệt tham ái, nguyên nhân của khổ đau.
Idhevāti imasmiṃyeva attabhāve.
“ Idhevā” means, “right in this very existence.”
Ngay tại đây là ngay trong kiếp sống này.
Aniccantiādi antavantato aniccantikato tāvakālikato niccapaṭikkhepato ca aniccanti vā passa.
“ Anicca” means, “Observe (it) as impermanent due to having a beginning and end, due to being ultimately impermanent, due to being temporary, and due to being the opposite of permanence.”
Vô thường (anicca) v.v... là hãy quán sát là vô thường vì có giới hạn, vì có điểm kết thúc là vô thường, vì chỉ tạm thời, và vì phủ nhận sự thường hằng.
Dukkhanti te udayabbayapaṭipīḷanato sappaṭibhayato dukkhamato sukhapaṭikkhepato dukkhanti vā passa.
“ Dukkha” means, “Observe (it) as suffering due to being oppressed by arising and passing away, due to being fearful, due to being difficult to endure, and due to being the opposite of happiness.”
Khổ (dukkha) là hãy quán sát là khổ vì bị áp bức bởi sự sinh diệt, vì có sự sợ hãi, vì khó chịu đựng, và vì phủ nhận sự sung sướng.
Suññanti avasavattanato asāmikato asārato attapaṭikkhepato ca suññaṃ, tato eva anattāti.
“ Suñña” means, “empty due to not being subject to one's will, due to being without a master, due to being without essence, and due to rejecting self; hence, anattā.”
Không (suñña) là không vì không theo ý muốn, vì không có chủ sở hữu, vì không có cốt lõi, và vì phủ nhận tự ngã. Từ đó, vô ngã (anattā).
Vigarahitabbato avaḍḍhiābādhanato ca aghanti ca vadhanti ca vipassa yonisoti yojanā.
The connection is: “Observe yoniso (wisely) as agha (evil) and vadha (destructive) due to being blameable and due to causing no growth but rather affliction.”
Và vì đáng bị chỉ trích, vì gây ra sự suy yếu và tai ương, hãy quán sát là nguy hiểm (agha) và sự hủy diệt (vadha) một cách như lý (yoniso).
Manovicāre uparundha cetasoti manovicārasaññino gehasitasomanassupavicārādike aṭṭhārasa cetaso uparundha vārehi nirodhehi.
“ Manovicāre uparundha cetaso” means, “Restrain or stop the eighteen mental perceptions (manovicāra), such as the investigations of household-based happiness.”
Hãy ngăn chặn các ý hành trong tâm là hãy ngăn chặn, hãy chấm dứt mười tám loại ý hành (manovicāra) trong tâm, như những ý hành liên quan đến sự hoan hỷ thế tục.
Muṇḍoti muṇḍabhāvaṃ upagato, ohāritakesamassuko.
“ Muṇḍo” means, “having attained a shaven state, with hair and beard removed.”
Đầu trọc (muṇḍo) là đã cạo tóc và râu, trở thành người đầu trọc.
Virūpoti tena muṇḍabhāvena parūḷhalomatāya chinnabhinnakāsāya vatthatāya virūpo vevaṇṇiyaṃ upagato.
“ Virūpo” means, “disfigured, having undergone a change of appearance due to that shaven state, due to overgrown hair, and due to wearing torn and patched robes dyed with kāsāya.”
Xấu xí (virūpo) là do đầu trọc, do lông mọc lộn xộn, do mặc y cà sa bị cắt vá, trở nên xấu xí, biến đổi hình dạng.
Abhisāpamāgatoti ‘‘piṇḍolo vicarati pattapāṇī’’ti ariyehi kātabbaṃ abhisāpaṃ upagato.
“ Abhisāpamāgato” means, “having incurred the curse to be undertaken by the noble ones, ‘He wanders for alms with a bowl in hand’.”
Đã nhận lời nguyền rủa là đã nhận lời nguyền rủa mà các bậc Thánh thường nói: "Kẻ ăn xin đi khất thực với bát trong tay."
Vuttañhetaṃ – ‘‘abhisāpoyaṃ, bhikkhave, lokasmiṃ piṇḍolo vicarasi pattapāṇī’’ti (saṃ. ni. 3.80).
For this was said: “This is a curse, bhikkhus, in the world: ‘You wander for alms with a bowl in hand’” (Saṃ. Ni. 3.80).
Điều này đã được nói: "Này các Tỳ-kheo, đây là lời nguyền rủa trong thế gian: 'Ngươi đi khất thực với bát trong tay'."
Tenāha ‘‘kapālahatthova kulesu bhikkhasū’’ti.
Therefore, it is said, “ kapālahatthova kulesu bhikkhasū” (Wander for alms in families as if with a skull in hand).
Do đó, Ngài nói: "Hãy khất thực trong các gia đình như cầm bát sọ người."
Yuñjassu satthuvacaneti sammāsambuddhassa ovāde yogaṃ karohi anuyuñjassu.
“ Yuñjassu satthuvacane” means, “Engage and apply yourself repeatedly in the counsel of the Perfectly Enlightened One.”
Hãy tinh tấn theo lời Phật dạy là hãy thực hành, hãy tinh tấn theo lời giáo huấn của Đức Chánh Đẳng Giác.
Sadā dhute ratoti sabbakālañca dhutaguṇe abhirato.
“ Sadā dhute rato” means, “always delighted in the practice of ascetic virtues (dhutaguṇa).”
Luôn hoan hỷ trong hạnh đầu đà là luôn hoan hỷ trong các pháp hạnh đầu đà.
Tathūpamaṃ cittamidaṃ karosīti yathā koci puriso phalāni icchanto phalarukkhe ropetvā tato aladdhaphalova te mūlato chindituṃ icchati, citta, tvaṃ tathūpamaṃ tappaṭibhāgaṃ idaṃ karosi.
“ Tathūpamaṃ cittamidaṃ karosī” means, “O mind, you are doing this, which is similar to that: just as some person, desiring fruits, plants fruit trees and then, not having obtained fruits from them, wishes to cut them down at the root.”
Ngươi đang làm cho tâm này giống như vậy có nghĩa là: Hỡi tâm, ngươi đang làm cho tâm này giống như một người nào đó muốn có trái cây, đã trồng cây ăn quả, nhưng không nhận được trái, lại muốn chặt bỏ chúng từ gốc. Ngươi đang làm cho tâm này trở nên tương tự như vậy.
Yaṃ maṃ aniccamhi cale niyuñjasīti yaṃ maṃ pabbajjāya niyojetvā pabbajitvā addhāgataṃ pabbajjāphalaṃ aniccamhi cale saṃsāramukhe niyuñjasi niyojanavasena pavattesi.
“ Yaṃ maṃ aniccamhi cale niyuñjasī” means, “You, by urging me to go forth and having gone forth, being far along, now engage me, involve me, in the unsteady and impermanent mouth of saṃsāra, away from the fruit of going forth.”
Ngươi đã thúc giục ta trong sự vô thường, lay động có nghĩa là: Ngươi đã thúc giục ta xuất gia, sau khi xuất gia, ngươi lại khiến ta đi vào con đường vô thường, lay động của vòng luân hồi, là quả của sự xuất gia đã trải qua một thời gian dài.
Rūpābhāvato arūpā.
“ Arūpā” means, “formless,” due to the absence of rūpa.
Vô sắc (arūpā) vì không có sắc.
Cittassa hi tādisaṃ saṇṭhānaṃ nīlādivaṇṇabhedo vā natthi, tasmā vuttaṃ arūpāti.
Indeed, the mind has no such shape, nor distinctions of color like blue, etc.; therefore, it is said to be formless.
Thật vậy, tâm không có hình dáng như vậy, cũng không có sự khác biệt về màu sắc như xanh v.v. Do đó, được gọi là vô sắc.
Dūraṭṭhānappavattiyā dūraṅgama.
“ Dūraṅgama” means, “far-reaching,” due to its operation at distant places.
Đi xa (dūraṅgama) vì hoạt động ở nơi xa.
Yadipi cittassa makkaṭasuttamattampi puratthimādidisābhāgena gamanaṃ nāma natthi, dūre santaṃ pana ārammaṇaṃ sampaṭicchatīti dūraṅgama.
Although the mind does not actually travel even a monkey-thread's worth in eastern or other directions, it apprehends distant objects, hence it is far-reaching.
Mặc dù tâm không có sự di chuyển dù chỉ một sợi tơ nhện về phía đông hay các hướng khác, nhưng nó tiếp nhận đối tượng ở xa, nên được gọi là đi xa.
Ekoyeva hutvā caraṇavasena pavattanato ekacāri, antamaso dve tīṇipi cittāni ekato uppajjituṃ samatthāni nāma natthi, ekameva pana cittaṃ ekasmiṃ santāne uppajjati.
“ Ekacāri” means, “one-going,” due to its operation as a single entity. At most, not even two or three minds can arise together; only one mind arises in a single stream of consciousness.
Độc hành (ekacāri) vì hoạt động một mình. Ít nhất là hai hoặc ba tâm cũng không thể sinh khởi cùng lúc. Chỉ có một tâm sinh khởi trong một dòng tâm thức.
Tasmiṃ niruddhe aparampi ekameva uppajjati, tasmā ekacāri.
When that ceases, another single mind arises; therefore, it is one-going.
Khi tâm đó diệt, một tâm khác cũng chỉ sinh khởi một mình. Do đó, nó là độc hành.
Na te karissaṃ vacanaṃ idānihanti yadipi pubbe tava vase anuvattiṃ, idāni pana satthu ovādaṃ laddhakālato paṭṭhāya cittavasiko na bhavissāmi.
“ Na te karissaṃ vacanaṃ idāniha” means, “Although I previously conformed to your will, from the time I received the Teacher's counsel, I will no longer be subject to the mind.”
Nay ta sẽ không nghe lời ngươi có nghĩa là: Mặc dù trước đây ta đã tuân theo ý muốn của ngươi, nhưng từ khi nhận được lời giáo huấn của Đức Phật, ta sẽ không còn bị tâm chi phối nữa.
Kasmāti ce?
“Why is that?”
Tại sao ư?
Dukkhā hi kāmā kaṭukā mahabbhayā kāmā nāmete atītepi dukkhā, āyatimpi kaṭukaphalā, attānuvādādibhedena mahatā bhayena anubandhantā mahabbhayā.
“ Dukkhā hi kāmā kaṭukā mahabbhayā” means, “Sensual pleasures were painful in the past, their fruit is bitter in the future, and they are fraught with great fear, being connected with grave dangers such as self-reproach.”
Các dục lạc thật khổ đau, cay đắng và đầy hiểm nguy là các dục lạc này trong quá khứ cũng khổ đau, trong tương lai cũng mang lại quả báo cay đắng, và bị đeo bám bởi những hiểm nguy lớn như sự tự trách mình v.v., nên chúng đầy hiểm nguy.
Nibbānamevābhimano carissaṃ tasmā nibbānameva uddissa abhimukhacitto viharissaṃ.
I shall dwell with my mind set on Nibbāna; therefore, I shall dwell with my mind directed towards Nibbāna itself.
Ta sẽ an trú với tâm hướng về Niết Bàn vì vậy, ta sẽ an trú với tâm hướng về Niết Bàn.
Ahirikkatāyāti yathāvajjaṃ keḷiṃ karonto viya nillajjatāya.
Because of shamelessness means, like one who makes light of wrongdoing, due to being shameless.
Vì vô tàm (ahirikkatāyā) là vì không biết hổ thẹn, như thể đang đùa giỡn với lỗi lầm.
Cittahetūti ekadā nigaṇṭho, ekadā paribbājakādiko honto anavaṭṭhitacitto puriso viya cittavasiko hutvā.
Due to mind means, being controlled by the mind, like a person with an unstable mind, who is sometimes a Nigaṇṭha, sometimes an ascetic, and so forth.
Vì tâm (cittahetū) là bị tâm chi phối, như một người có tâm không ổn định, lúc là Ni-kiền-tử, lúc là du sĩ v.v.
Dūrakantanāti rājādīhi mettaṃ katvā tesu dubbhitvā dubbhibhāvena.
Due to distant relations means, by befriending kings and so forth, then betraying them, by means of such treachery.
Vì sự xa cách (dūrakantanā) là do kết bạn với vua chúa v.v., rồi phản bội họ, do sự phản bội.
Ājīvahetūti ājīvakāraṇā jīvikāpakato hutvā ājīvikābhayena ahaṃ na nikkhamiṃ na pabbajiṃ.
For livelihood means, becoming one who provides for a living due to the reason of livelihood, for fear of livelihood, I did not go forth, I did not ordain.
Vì kế sinh nhai (ājīvahetū) là vì lý do sinh kế, vì sợ hãi về sinh kế, ta đã không xuất gia.
Kato ca te, citta, paṭissavo mayāti, ‘‘pabbajitakālato paṭṭhāya na tava vase vattāmi, mameva pana vase vattāmī’’ti, citta, mayā nanu paṭiññā katāti dasseti.
"What promise was made by me to you, O mind?" This shows that, "From the time of ordination onwards, I will not be subject to your will, but rather you will be subject to my will." O mind, was not a promise made by me?
Hỡi tâm, ta đã hứa với ngươi điều gì? Điều này cho thấy: Hỡi tâm, ta đã hứa rằng "từ khi xuất gia, ta sẽ không theo ý ngươi, mà sẽ theo ý ta." Phải chăng ta đã hứa như vậy?
Appicchatā sappurisehi vaṇṇitāti ‘‘paccayesu sabbaso appicchā nāma sādhū’’ti buddhādīhi pasaṭṭhā, tathā makkhappahānaṃ paresaṃ guṇe makkhanassa pahānaṃ vūpasamo sabbassa dukkhassa vūpasamo nibbāpanaṃ sappurisehi vaṇṇitaṃ.
"Fewness of wishes is praised by good people" means, "Fewness of wishes in regard to requisites is indeed excellent," praised by the Buddhas and other good people. Likewise, abandonment of disparagement, the abandoning of disparaging the virtues of others, the appeasement of all suffering, Nibbāna, is praised by good people.
Sự thiểu dục được các bậc chân nhân ca ngợi có nghĩa là: "Sự thiểu dục hoàn toàn đối với các vật dụng là tốt đẹp" được chư Phật v.v. ca ngợi. Tương tự, sự đoạn trừ sự che giấu (makkhappahānaṃ) sự che giấu công đức của người khác, sự chấm dứt (vūpasamo) mọi khổ đau, Niết Bàn, cũng được các bậc chân nhân ca ngợi.
Itissu maṃ, citta, tadā niyuñjasi, ‘‘samma, tayā tesu guṇesu patiṭṭhātabba’’nti, citta, tvaṃ evaṃ tadā niyuñjasi.
"So then, O mind, you enjoined me at that time": "Friend, you should establish yourself in those virtues." O mind, you enjoined me thus at that time.
Hỡi tâm, khi đó ngươi đã thúc giục ta như vậy, có nghĩa là: "Này bạn, bạn nên an trú trong những đức tính đó," hỡi tâm, khi đó ngươi đã thúc giục ta như vậy.
Idāni tvaṃ gacchasi pubbaciṇṇaṃ idāni maṃ tvaṃ pahāya attano purimāciṇṇaṃ mahicchatādiṃ paṭipajjasi, kiṃ nāmetanti adhippāyo.
"Now you go to your former ways": Now you abandon me and follow your former ways of excessive desire and so forth. What is this, is the intention.
Bây giờ ngươi lại đi theo thói quen cũ có nghĩa là: Bây giờ ngươi lại bỏ ta mà đi theo thói quen cũ của ngươi, như sự đa dục v.v. Ý nghĩa là gì?
Yamatthaṃ sandhāya ‘‘gacchasi pubbaciṇṇa’’nti vuttaṃ.
It is with this meaning in mind that it was said, "you go to your former ways."
Điều mà Ngài nói "ngươi đi theo thói quen cũ" là để ám chỉ điều này.
Taṃ dassetuṃ ‘‘taṇhā avijjā cā’’tiādi vuttaṃ.
To show that, it was said, "Craving and ignorance, etc."
Để chỉ rõ điều đó, Ngài nói: "Tham ái (taṇhā) và vô minh (avijjā)" v.v.
Tattha taṇhāti paccayesu taṇhā, avijjāti tattheva ādīnavapaṭicchādikā avijjā.
Therein, craving means craving for requisites; ignorance means ignorance that conceals the danger in those very things.
Trong đó, tham ái là tham ái đối với các vật dụng, vô minh là vô minh che lấp sự nguy hiểm ngay trong đó.
Piyāpiyanti puttadārādīsu pemasaṅkhāto piyabhāvo ceva pantasenāsanesu adhikusaladhammesu anabhiratisaṅkhāto appiyabhāvo ca ubhayattha anurodhapaṭivirodho.
"Pleasant and unpleasant" means, the state of being pleasant, i.e., affection for sons, wives, and so forth, and the state of being unpleasant, i.e., not delighting in remote dwelling places and higher wholesome dhammas, both adherence and aversion to both.
Thích và không thích là sự yêu thích đối với con cái, vợ con v.v., và sự không hoan hỷ đối với các pháp thiện cao thượng như chỗ ở vắng vẻ v.v., cả hai đều là sự ràng buộc và đối kháng.
Subhāni rūpānīti ajjhattaṃ bahiddhā ca subharūpāni.
"Beautiful forms" means beautiful forms, both internal and external.
Các sắc đẹp (subhāni rūpāni) là các sắc đẹp bên trong và bên ngoài.
Sukhā vedanāti iṭṭhārammaṇe paṭicca uppajjanasukhavedanā.
"Pleasant feeling" means pleasant feeling that arises dependent on a desirable object.
Thọ lạc (sukhā vedanā) là thọ lạc sinh khởi do duyên với đối tượng khả ái.
Manāpiyā kāmaguṇāti vuttāvasesā manoramā kāmakoṭṭhāsā.
"Agreeable sense objects" means the remaining delightful portions of sense objects.
Các dục lạc khả ý (manāpiyā kāmaguṇā) là các phần dục lạc khả ý còn lại đã được nói đến.
Vantāti nirūpato taṃnissitassa chandarāgassa vikkhambhanapahānena chaḍḍitatāya pariccattatāya ca vantā.
"Vomited" means rejected and abandoned by the suppression and abandonment of the sensual desire connected to them, due to their unsubstantiality.
Đã từ bỏ (vantā) là đã từ bỏ, đã vứt bỏ do sự đoạn trừ và dứt bỏ tham ái dựa vào chúng, không còn chấp thủ.
Vante ahaṃ āvamituṃ na ussaheti evaṃ te chaḍḍite puna paccāvamituṃ ahaṃ na sakkomi, pariccattā eva hontīti vadati.
"I cannot bear to re-vomit what has been vomited" means, "I cannot bring myself to re-vomit those things which have been rejected. They remain abandoned," he says.
“Thưa Tôn giả, con không thể nôn ra lại.” Khi đã từ bỏ như vậy, con không thể nôn ra lại những thứ đó; chúng đã hoàn toàn bị từ bỏ, là lời nói.
Sabbatthāti sabbesu bhavesu sabbāsu yonīsu sabbāsu gatīsu viññāṇaṭṭhitīsu ca.
"Everywhere" means, in all existences, in all wombs, in all destinations, and in all stations of consciousness.
“Ở khắp mọi nơi” là ở tất cả các cõi, tất cả các loài sinh, tất cả các cảnh giới và các trú xứ của thức.
Vaco kataṃ mayāti, ambho citta, tava vacanaṃ mayā kataṃ.
"A word was given by me" means, "O mind, your word was given by me."
“Lời hứa đã được ta thực hiện” có nghĩa là, này tâm, lời hứa của ngươi đã được ta thực hiện.
Karonto ca bahūsu jātīsu na mesi kopitoti anekāsu jātīsu pana mayā na kopito asi.
And doing so, "You were not angered by me in many births": "Indeed, in countless births, you were not angered by me."
Và khi thực hiện, “trong nhiều kiếp, ngươi không bị ta phẫn nộ” có nghĩa là, trong vô số kiếp, ta đã không phẫn nộ với ngươi.
Mayā neva paribhavito.
You were never disdained by me.
Ngươi chưa từng bị ta khinh miệt.
Tathāpi ajjhattasambhavo attani sambhūto hutvāpi tava akataññutāya dukkhe cīraṃ saṃsaritaṃ tayā kateti tayā nibbattite anādimati saṃsāradukkhe sucirakālaṃ mayā saṃsaritaṃ paribbhamitaṃ.
Nevertheless, "Born within", though born within myself, due to your ingratitude, "I have long wandered in suffering created by you" means, "I have wandered for a very long time, roamed in the beginningless suffering of saṃsāra, which was brought about by you."
Dù vậy, “sinh ra từ nội tại” (tức là tự thân sinh ra), nhưng do sự vô ơn của ngươi, “ta đã luân hồi lâu dài trong khổ đau do ngươi tạo ra” có nghĩa là, ta đã luân hồi, lang thang trong khổ đau luân hồi vô thủy do ngươi tạo ra, trong một thời gian rất dài.
Idāni ‘‘dukkhe ciraṃ saṃsaritaṃ tayā kate’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ uppattibhedena gatibhedena ca vitthārato dassento ‘‘tvaññevā’’tiādimāha.
Now, desiring to show in detail, through different types of arising and different types of destinations, the meaning briefly stated as "I have long wandered in suffering created by you," he uttered the words beginning with, "You yourself".
Bây giờ, để trình bày chi tiết ý nghĩa đã được nói vắn tắt là “ta đã luân hồi lâu dài trong khổ đau do ngươi tạo ra” theo các loại sinh và các loại cảnh giới, Đức Phật đã nói “Chính ngươi” và tiếp theo.
Tattha rājadasīti rājā asi, dakāro padasandhikaro, vessā ca suddā ca bhavāma ekadā taveva vāhasāti yojanā.
Therein, rājadasī means, "you are a king." The letter 'd' here is for euphonic conjunction between words. The interpretation is, "we are sometimes merchants and sometimes commoners, due to your doing, O mind."
Trong đó, “nữ hoàng” có nghĩa là ngươi là vua, chữ ‘da’ là từ nối các từ, và đôi khi chúng ta là thương nhân và tiện dân, tất cả đều là do ngươi mang lại, là cách kết nối câu.
Devattanaṃ vāpīti devabhāvaṃ vāpi tvaṃyeva no amhākaṃ, citta, karosīti yojanā.
"Or godhood" means, "you yourself, O mind, make us gods too." This is the interpretation.
“Hoặc là cõi trời” có nghĩa là, này tâm, chính ngươi tạo ra cõi trời cho chúng ta, là cách kết nối câu.
Vāhasāti kāraṇabhāvena.
Vāhasā means, by being the cause.
“Mang lại” có nghĩa là do làm nguyên nhân.
Nanu dubbhissasi maṃ punappunanti punappunaṃ dubbhissasi nuna, yathā pubbe tvaṃ anantāsu jātīsu, citta, mittapaṭirūpako sapatto hutvā mayhaṃ punappunaṃ dubbhi, idāni tathā dubbhissasi maññe, pubbe viya cāretuṃ na dassāmīti adhippāyo.
"Surely you will not betray me again and again?" This means, "Surely you will betray me again and again? Just as you, O mind, formerly betrayed me again and again in countless births, acting as a deceitful friend, an enemy, I imagine you will betray me thus now. I will not allow you to lead me astray as before," is the intention.
“Chắc chắn ngươi sẽ lừa dối ta hết lần này đến lần khác phải không?” có nghĩa là, này tâm, chắc chắn ngươi sẽ lừa dối ta hết lần này đến lần khác, giống như trước đây, trong vô số kiếp, ngươi đã là một kẻ thù giả dạng bạn bè, lừa dối ta hết lần này đến lần khác. Bây giờ, ta nghĩ ngươi sẽ lừa dối như vậy, nhưng ta sẽ không cho ngươi đi lại như trước nữa, là ý nghĩa.
Muhuṃ muhuṃ cāraṇikaṃva dassayanti abhiṇhato caraṇārahaṃ viya mano dassento caraṇārahaṃ purisaṃ vañcetvā caragopakaṃ nipphādento viya punappunaṃ taṃ taṃ bhavaṃ dassento.
"Showing me as a repeated wanderer" means, constantly showing me as if fit for wandering, and repeatedly showing this or that existence, like one who deceives a person fit for wandering and establishes a network of spies.
“Hết lần này đến lần khác, ngươi chỉ cho thấy sự lang thang” có nghĩa là, ngươi cho thấy tâm như một kẻ đáng bị lang thang liên tục, như thể lừa dối một người đáng bị lang thang và tạo ra một người trông coi tù, ngươi hết lần này đến lần khác chỉ cho thấy các cõi ấy.
Ummattakeneva mayā palobhasīti ummattakapurisena viya mayā saddhiṃ kīḷanto taṃ taṃ palobhanīyaṃ dassetvā palobhasi.
"You entice me like a madman" means, you play with me like a madman, enticing me by showing this and that enticing thing.
“Ngươi lừa dối ta như một kẻ điên” có nghĩa là, ngươi chơi đùa với ta như một kẻ điên, và lừa dối ta bằng cách chỉ cho thấy những thứ quyến rũ đó.
Kiñcāpi te, citta, virādhitaṃ mayāti, ambho citta, kiṃ nāma te mayā viraddhaṃ, taṃ kathehīti adhippāyo.
"What, O mind, have I done wrong to you?" This means, "O mind, what exactly have I done wrong to you? Tell me that," is the intention.
“Này tâm, dù ta đã làm gì sai với ngươi?” có nghĩa là, này tâm, hãy nói cho ta biết ta đã làm gì sai với ngươi, là ý nghĩa.
Idaṃ pure cittanti idaṃ cittaṃ nāma ito pubbe rūpādīsu ārammaṇesu rajjanādinā, yena ākārena icchati, yattheva cassa kāmo uppajjati, tassa vasena yatthakāmaṃ yathā vicarantassa sukhaṃ hoti, tatheva ca caranto yathāsukhaṃ dīgharattaṃ cārikaṃ acari.
"This mind before" means that this mind, before this time, regarding objects such as forms, through attachment and so forth, in whatever way it desired, wherever its desire arose, according to its will, it wandered as it pleased, for a long time, as it was comfortable.
“Này tâm, trước đây” có nghĩa là, trước đây, tâm này đã lang thang trong một thời gian dài tùy ý, tùy thích, tùy theo cách nó muốn, nơi nào nó phát sinh dục vọng, nó đã lang thang một cách dễ chịu như vậy.
Ajjāhaṃ pabhinnamadaṃ mattahatthiṃ hatthācariyasaṅkhāto cheko aṅkusaggaho aṅkusena viya yonisomanasikārena naṃ niggahessāmi, nassa vītikkamituṃ dassāmīti.
Today, I, an expert elephant-trainer, like one holding a goad, will restrain this rutting, intoxicated elephant with proper attention, and I will not allow it to transgress.
Hôm nay, ta sẽ chế ngự nó bằng sự tác ý đúng đắn, như một người huấn luyện voi lành nghề dùng móc sắt để chế ngự một con voi say đang nổi điên; ta sẽ không cho nó vượt quá giới hạn.
Satthā ca me lokamimaṃ adhiṭṭhahīti mama satthā sammāsambuddho imaṃ anavasesakhandhalokaṃ ñāṇena adhiṭṭhahi.
"And my Teacher has established this world" means, my Teacher, the Perfectly Self-Enlightened One, comprehended this entire world of aggregates with his knowledge.
“Và bậc Đạo sư của ta đã xác định thế giới này” có nghĩa là, bậc Đạo sư của ta, Đức Chánh Đẳng Giác, đã xác định thế giới các uẩn không còn sót lại này bằng trí tuệ.
Hutvā abhāvaṭṭhena aniccato, kassacipi dhuvassa thāvarassa abhāvato addhuvato sukhasārādīnaṃ abhāvato asārato.
As impermanent in the sense of existing and then not existing; as unstable in the sense of there being no permanence or stability whatsoever; as insubstantial in the sense of lacking happiness, essence, and so forth.
“Vô thường” theo nghĩa là đã có rồi sẽ không còn, “không bền vững” vì không có gì là vĩnh cửu, kiên cố, “không có cốt lõi” vì không có hạnh phúc, tinh túy, v.v.
Pakkhanda maṃ, citta, jinassa sāsaneti tasmā yāthāvato paṭipajjituṃ, citta, maṃ jinassa bhagavato sāsane pakkhandehi anuppavesehi.
"Leap forth, O mind, into the Victor's Teaching": Therefore, O mind, make me leap forth, enter into the Teaching of the Victor, the Blessed One, to practice truly.
“Này tâm, hãy lao vào giáo pháp của Đấng Chiến Thắng” có nghĩa là, vì vậy, này tâm, hãy đưa ta vào giáo pháp của Đức Thế Tôn, Đấng Chiến Thắng, để thực hành đúng như thật.
‘‘Pakkhandima’’ntipi pāḷi, jinassa sāsane imaṃ lokaṃ ñāṇena pakkhanda, yāthāvato tārehi, pakkhandanto ca vipassanāñāṇamaggena yāpento suduttarato mahantato saṃsāramahoghato maṃ tārehi.
The reading "pakkhandimaṃ" also exists, meaning, "in the Teaching of the Victor, penetrate this world with knowledge, lead it across truly. And by penetrating it, by passing through the path of Vipassanā knowledge, lead me across from the very difficult, great flood of saṃsāra."
Cũng có bản là “Pakkhandimaṃ” (hãy lao vào ta), có nghĩa là, này tâm, hãy lao vào thế giới này bằng trí tuệ trong giáo pháp của Đấng Chiến Thắng, hãy giúp ta vượt qua đúng như thật. Và khi lao vào, hãy giúp ta vượt qua khỏi đại hồng thủy luân hồi rộng lớn, rất khó vượt qua, bằng cách sống theo con đường trí tuệ thiền quán.
Na te idaṃ, citta, yathā purāṇakanti, ambho citta, idaṃ attabhāvagehaṃ porāṇakaṃ viya tava na hotīti attho.
"This, O mind, is not as it was of old for you" means, "O mind, this body is not yours as it was in the past."
“Này tâm, đây không còn như xưa nữa” có nghĩa là, này tâm, ngôi nhà thân này không còn là của ngươi như trước nữa.
Nāhaṃ alaṃ tuyha vase nivattitunti idānāhaṃ tava vase nivattituṃ na yutto.
"I am not fit to submit to your will" means, "Now I am not fit to submit to your will."
“Ta không còn thuộc về sự kiểm soát của ngươi nữa” có nghĩa là, bây giờ ta không còn thích hợp để ở dưới sự kiểm soát của ngươi nữa.
Yasmā mahesino bhagavato pabbajitomhi sāsane.
Because I have gone forth into the Teaching of the Great Seer, the Blessed One.
Bởi vì “ta đã xuất gia” trong giáo pháp của Đức Thế Tôn, “Đấng Đại Hiền”.
Pabbajitakālato ca paṭṭhāya samaṇā nāma mādisāva na honti vināsadhārino, ekaṃsato samaṇāyeva hontīti attho.
And from the time of ordination onwards, ascetics like me are not destroyers; they are ascetics in every respect, is the meaning.
Và kể từ khi xuất gia, các sa-môn như ta không phải là những người hủy hoại (giới), mà chắc chắn là những sa-môn (sống đúng theo giới luật), là ý nghĩa.
Nagāti sineruhimavantādayo sabbe pabbatā.
"Mountains" means, all mountains like Sineru and Himavanta, etc.
“Các ngọn núi” là tất cả các ngọn núi như Sineru, Himavanta, v.v.
Samuddāti puratthimasamuddādayo sītasamuddādayo, na sabbe samuddā.
"Oceans" means, the eastern oceans, the cold oceans, etc., not all oceans.
“Các đại dương” là các đại dương như đại dương phía Đông, đại dương lạnh, v.v., không phải tất cả các đại dương.
Saritāti gaṅgādayo sabbā nadiyo ca.
"Rivers" means, all rivers like the Gaṅgā, etc.
“Các con sông” là tất cả các con sông như Gaṅgā, v.v.
Vasundharāti pathavī.
"Vasundharā" means, the earth.
“Trái đất” là mặt đất.
Disā catassoti puratthimādibhedā catasso disā.
The four directions means the four directions, such as the eastern and others.
“Bốn phương” là bốn phương như phía Đông, v.v.
Vidisāti puratthimadakkhiṇādayo catasso anudisā.
The intermediate directions are the four intermediate directions, such as the southeast and others.
“Các phương phụ” là bốn phương phụ như Đông Nam, v.v.
Adhoti heṭṭhā yāva udakasandhārakavāyukhandhā.
Below means downwards, as far as the air element supporting the water.
“Phía dưới” là xuống tận các khối gió giữ nước.
Divāti devalokā.
Above means the deva worlds.
“Cõi trời” là các cõi chư thiên.
Divāggahaṇena cettha tattha gate sattasaṅkhāre vadati.
And here, by the taking of "divā" (above), it refers to the conditioned beings that have gone there.
Ở đây, việc đề cập đến “cõi trời” là nói đến các chúng sinh và các hành đã đến đó.
Sabbe aniccā tibhavā upaddutāti sabbe kāmabhavādayo tayo bhavā aniccā ceva jātiādīhi rāgādīhi kilesehi upaddutā pīḷitā ca, na ettha kiñci khemaṭṭhānaṃ nāma atthi, tadabhāvato kuhiṃ gato, citta, sukhaṃ ramissasi, tasmā tato nissaraṇañcettha pariyesāhīti adhippāyo.
All are impermanent, the three existences are afflicted means all three existences, such as the kāma-bhava, are impermanent and afflicted or tormented by defilements such as birth and passion; there is no secure place here. Therefore, since there is no such thing, where will you, O mind, go and find happiness? Therefore, the intention is to seek liberation from them here.
“Tất cả ba cõi đều vô thường và bị tai họa” có nghĩa là, tất cả ba cõi như cõi dục, v.v., đều vô thường và bị phiền não như sinh, v.v., và tham, v.v., làm khổ. Ở đây không có nơi nào an toàn cả. Vì không có nơi an toàn đó, này tâm, ngươi đi đâu mà vui vẻ được? Vì vậy, hãy tìm kiếm sự thoát ly ở đây, là ý nghĩa.
Dhitipparanti dhitiparāyaṇaṃ paramaṃ thirabhāve ṭhitaṃ mamaṃ, citta, kiṃ kāhisi, tato īsakampi maṃ cāletuṃ nāsakkhissasīti attho.
Firmly resolute (Dhitipparaṃ) means, “O mind, what will you do to me who am utterly resolute, established in supreme steadfastness? You will not be able to shake me even a little.” This is the meaning.
“Này tâm, ngươi sẽ làm gì ta, người có ý chí kiên định, người đã đạt đến trạng thái vững chắc tối thượng?” có nghĩa là, ngươi sẽ không thể lay chuyển ta dù chỉ một chút, là ý nghĩa.
Tenāha ‘‘na te alaṃ, citta, vasānuvattako’’ti.
Therefore, it is said, “You, O mind, are not fit to follow my will.”
Vì vậy, Đức Phật nói: “Này tâm, ngươi không thể khiến ta làm theo ý ngươi.”
Idāni tamevatthaṃ pākaṭataraṃ katvā dassento ‘‘na jātu bhastaṃ ubhatomukhaṃ chupe, dhiratthu pūraṃ navasotasandani’’nti āha.
Now, making that meaning clearer, he says, “Never should one touch a two-mouthed bellows, fie on a full thing, a flow of nine streams.”
Bây giờ, để làm rõ hơn ý nghĩa đó, Đức Phật nói: “Đừng bao giờ chạm vào cái túi hai miệng, đáng ghê tởm cái đầy ắp chảy ra từ chín lỗ.”
Tattha bhastanti ruttiṃ.
Here, bellows means speech.
Trong đó, “cái túi” là cái miệng.
Ubhatomukhanti putoḷiyā ubhatomukhaṃ.
Two-mouthed means the two mouths of a sack.
“Hai miệng” là hai miệng của một cái túi vải.
Na jātu chupeti ekaṃseneva pādenāpi na chupeyya, tathā dhiratthu pūraṃ navasotasandaninti nānappakārassa asucino pūraṃ navahi sotehi vaṇamukhehi asucisandaniṃ savatiṃ.
Never should one touch means one should absolutely not touch even with the foot. Similarly, fie on a full thing, a flow of nine streams means a thing full of various impurities, flowing with impurities from nine streams, which are wound openings.
“Đừng bao giờ chạm vào” có nghĩa là tuyệt đối không được chạm vào dù chỉ bằng chân. Tương tự, “đáng ghê tởm cái đầy ắp chảy ra từ chín lỗ” có nghĩa là cái đầy ắp những thứ bất tịnh đủ loại, chảy ra từ chín lỗ như các vết thương.
Tāya vaccakuṭiyā dhī atthu, tassā garahā hotu.
Fie on that privy; let there be disgust for it.
Thật đáng ghê tởm cái nhà xí đó, hãy khinh bỉ nó.
Evaṃ aṭṭhavīsatiyā gāthāhi niggaṇhanavasena cittaṃ ovaditvā idāni vivekaṭṭhānācikkhaṇādinā sampahaṃsento ‘‘varāhaeṇeyyavigāḷhasevite’’tiādimāha.
Having thus admonished his mind by means of twenty-eight verses of censure, he now delights it by pointing out places of solitude, saying, “in places frequented by boars and deer,” and so on.
Như vậy, sau khi khuyên nhủ tâm bằng hai mươi tám bài kệ theo cách chế ngự, bây giờ, để khích lệ tâm bằng cách chỉ ra nơi thanh vắng, v.v., Đức Phật nói “Nơi được heo rừng và nai rừng lui tới” và tiếp theo.
Tattha varāhaeṇeyyavigāḷhaseviteti varāhehi ceva eṇeyyehi ca ogāhetvā sevite.
Here, in places frequented by boars and deer means places entered and frequented by boars and deer.
Trong đó, “nơi được heo rừng và nai rừng lui tới” có nghĩa là nơi được heo rừng và nai rừng lui tới và cư ngụ.
Pabbhārakuṭṭeti pabbhāraṭṭhāne ceva pabbatasikhare ca.
In caves and mountain peaks means in mountainous regions and on mountain peaks.
“Hang động và đỉnh núi” là nơi hang động và đỉnh núi.
Pakateva sundareti pakatiyā eva sundare atittimanohare.
Naturally beautiful means naturally beautiful, exceedingly charming to the mind.
“Tự nhiên đẹp đẽ” là tự nhiên đẹp đẽ, vô cùng quyến rũ.
‘‘Pakativasundhare’’ti vā pāṭho, pākatike bhūmipadeseti attho.
Or the reading is “pakativasundhare,” meaning in natural land areas.
Cũng có bản là “Pakativasundhare”, có nghĩa là ở những vùng đất tự nhiên, là ý nghĩa.
Navambunā pāvusasittakānaneti pāvusavasena vuṭṭhena meghodakena upasittavasse sutheve vane.
In forests showered with new water by the rainy season means in the well-grown forest, watered by rain from the clouds in the rainy season.
“Trong rừng cây được tưới bằng nước mưa mới” có nghĩa là trong khu rừng được tưới bằng nước mưa từ những đám mây trong mùa mưa.
Tahiṃ guhāgehagato ramissasīti tasmiṃ pabbatakānane guhāsaṅkhātaṃ gehaṃ upagato bhāvanāratiyā abhiramissasi.
There, having gone to a cave-dwelling, you will delight means, having gone to a dwelling, which is a cave, in that mountain forest, you will delight in the joy of meditation.
“Đến đó, ngươi sẽ vui thích trong hang động như nhà” có nghĩa là, khi đến hang động như một ngôi nhà trong khu rừng núi đó, ngươi sẽ vui thích với niềm vui tu tập.
Vuṭṭhamhi deveti meghe adhippavuṭṭhe.
When the sky has rained means when the cloud has rained excessively.
“Khi trời mưa” có nghĩa là khi mây đã đổ mưa lớn.
Caturaṅgule tiṇeti teneva gassodakapātena tattha tattha tiṇe surattavaṇṇakambalasadise caturaṅgule jāte.
On four-finger high grass means when, by that fall of rainwater, grass resembling a beautiful red blanket has grown here and there to a height of four fingers.
“Trên cỏ cao bốn ngón tay” có nghĩa là do nước mưa đó, cỏ ở đó mọc cao bốn ngón tay, giống như một tấm thảm màu đỏ tươi.
Saṃpupphite meghanibhamhi kānaneti pāvusameghasaṅkāse kānane sammadeva pupphite.
In the forest blooming like a cloud means in the forest, blooming profusely, resembling a rainy season cloud.
“Trong khu rừng nở hoa như mây” có nghĩa là trong khu rừng giống như những đám mây mùa mưa, hoa nở rộ.
Nagantareti pabbatantare.
Between mountains means in the mountain pass.
“Giữa các ngọn núi” là giữa các ngọn núi.
Viṭapisamo sayissanti tarusadiso apariggaho hutvā nipajjissaṃ.
I will lie down like a tree means I will lie down unattached, like a tree.
“Ta sẽ nằm xuống như cây” có nghĩa là ta sẽ nằm xuống, không sở hữu gì, như một cái cây.
Taṃ me mudū hehiti tūlasannibhanti taṃ tiṇapaccattharaṇaṃ mudu sukhasamphassaṃ tūlasannibhaṃ tūlikasadisaṃ sayanaṃ me bhavissati.
That will be soft for me, like cotton means that grass mattress will be a soft, pleasant-to-the-touch bed for me, resembling a cotton mattress.
“Đó sẽ là chiếc giường mềm mại như bông gòn của ta” có nghĩa là, tấm trải cỏ đó sẽ là chiếc giường mềm mại, dễ chịu như bông gòn của ta.
Tathā tu kassāmi yathāpi issaroti yathā koci issarapuriso attano vacanakaradāsādiṃ vase vatteti, ahampi, citta, taṃ tathā karissāmi, mayhaṃ vase vattemiyeva.
Indeed, I will do as a ruler means just as some ruler controls his obedient servants, so too, O mind, I will do to you; I will certainly make you follow my will.
Tathā tu kassāmi yathāpi issaro – như một vị chủ nhân quyền uy khiến các tôi tớ vâng lời của mình hành động theo ý muốn của mình, này tâm, ta cũng sẽ khiến ngươi hành động như vậy, ta sẽ khiến ngươi hành động theo ý muốn của ta.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Yaṃ labbhati tenapi hotu me alanti catūsu paccayesu yaṃ yādisaṃ vā tādisaṃ vā labbhati, tena ca mayhaṃ alaṃ pariyattaṃ hotu.
Whatever is obtained, let that be enough for me means, of the four requisites, whatever kind is obtained, let that be enough and sufficient for me.
Yaṃ labbhati tenapi hotu me alaṃ – trong bốn vật dụng, bất cứ thứ gì được tìm thấy, dù là loại nào đi nữa, thì đối với ta, bấy nhiêu cũng đủ rồi, vừa đủ rồi.
Etena idaṃ dasseti – yasmā idhekacce sattā taṇhuppādahetu cittassa vase anuvattanti, ahaṃ pana taṇhuppādaṃ dūrato vajjento cittaṃ dāsaṃ viya karonto attano vase vattemīti.
By this, he demonstrates this: — "Because some beings here follow the will of the mind due to the arising of craving, I, however, will make the mind my servant, keeping craving far away, and make it follow my will."
Qua đây, điều này được chỉ ra là – bởi vì một số chúng sinh ở đây hành động theo ý muốn của tâm do sự phát sinh của tham ái, còn ta thì tránh xa sự phát sinh của tham ái, khiến tâm như một người nô lệ, và khiến nó hành động theo ý muốn của ta.
Na tāhaṃ kassāmi yathā atandito, biḷārabhastaṃva yathā sumadditanti citta taṇhuppādaparivajjanahetu, puna tanti cittaṃ āmasati, yathā aññopi koci sammappadhānayogena bhāvanāya atandito attano cittaṃ kammakkhamaṃ, kammayoggaṃ karoti, tathā ahampi, citta, taṃ kammakkhamaṃ, kammayoggaṃ mayhaṃ vase vattaṃ karissāmi.
I will not act like one who is diligent, as if a cat's skin well-kneaded – O mind, due to avoiding the arising of craving. The word "na" is merely a particle. Again, "taṃ" refers to the mind. Just as some other diligent person, through the application of right effort, makes his mind fit for work and suitable for action in meditation, so too, O mind, I will make you fit for work, suitable for action, and obedient to my will.
Na tāhaṃ kassāmi yathā atandito, biḷārabhastaṃva yathā sumadditaṃ – này tâm, vì tránh sự phát sinh của tham ái, từ puna để chỉ tâm, như một người khác không lười biếng trong việc tu tập nhờ sự tinh tấn chánh đáng, khiến tâm của mình trở nên thích hợp cho công việc, có khả năng làm việc, thì này tâm, ta cũng sẽ khiến ngươi thích hợp cho công việc, có khả năng làm việc, và hành động theo ý muốn của ta.
Yathā kiṃ?
Like what?
Như thế nào?
Biḷārabhastaṃva yathā sumadditaṃ, naiti nipātamattaṃ.
As if a cat's skin well-kneaded. "Na" is merely a particle.
Biḷārabhastaṃva yathā sumadditaṃ, na – từ na chỉ là một giới từ.
Yathā suṭṭhu madditaṃ biḷārabhastaṃ kammakkhamaṃ, kammayoggaṃ sukhena pariharaṇīyañca hoti, tathāhaṃ taṃ karissāmi.
Just as a well-kneaded cat's skin is fit for work, suitable for action, and easy to handle, so too will I make you.
Như một túi mèo được nhào nặn kỹ lưỡng trở nên thích hợp cho công việc, có khả năng làm việc và dễ dàng mang theo, ta cũng sẽ khiến ngươi như vậy.
Tayā sudantena avaṭṭhitena hīti hīti nipātamattaṃ, citta, samathavipassanābhāvanāhi suṭṭhu dantena tato eva sammadeva vipassanāvīthiṃ paṭipannattā avaṭṭhitena tayā.
By you, well-disciplined and unwavering – "Hī" is merely a particle. O mind, by you, well-disciplined through samatha and vipassanā meditation, and therefore, having rightly entered the path of insight, unwavering.
Tayā sudantena avaṭṭhitena hī – từ hī chỉ là một giới từ, này tâm, nhờ ngươi đã được thuần hóa kỹ lưỡng bằng sự tu tập samatha và vipassanā, và chính vì thế, đã đi đúng con đường vipassanā, không lay chuyển.
Hayena yoggācariyova ujjunāti yathā sudantena sudantattā eva ujunā avaṅkagatinā assājānīyena yoggācariyo assadammasārathi akhemaṭṭhānato khemantabhūmiṃ paṭipajjituṃ sakkoti, evaṃ pahomi maggaṃ paṭipajjituṃ sivanti asivabhāvakarānaṃ kilesānaṃ abhāvena sivaṃ.
Like a chariot-driver with a straight horse means just as a chariot-driver, a trainer of horses, can proceed from an insecure place to a secure ground with a well-trained, and thus straight-going, excellent horse, so too I am able to proceed on the auspicious path, which is auspicious due to the absence of defilements that cause inauspiciousness.
Hayena yoggācariyova ujjunā – như một người huấn luyện ngựa, một người lái xe thuần thục, nhờ một con ngựa thuần hóa tốt, và chính vì được thuần hóa tốt, nên đi thẳng, không lệch lạc, có thể đi từ nơi nguy hiểm đến vùng an toàn, cũng vậy, pahomi maggaṃ paṭipajjituṃ sivaṃ – một con đường an lành do không có các phiền não gây ra sự bất an.
Cittānurakkhīhīti attano cittaṃ anurakkhaṇasīlehi buddhādīhi sabbakālaṃ sevitaṃ ariyamaggaṃ ahaṃ paṭipajjituṃ adhigantuṃ pahomi sakkomīti.
By those who guard their minds means I am able to proceed on, to attain, the Noble Path, which has always been frequented by the Buddhas and others who are accustomed to guarding their own minds. This is the meaning.
Cittānurakkhīhi – ta có khả năng đạt được, đi theo con đường cao quý đã được các bậc giác ngộ như chư Phật, những người luôn bảo vệ tâm của mình, phụng sự mọi lúc.
Ārammaṇe taṃ balasā nibandhisaṃ, nāgaṃva thambhamhi daḷhāya rajjuyāti yathā hatthācariyo mahāhatthiṃ āḷānathambhe daḷhāya thirāya rajjuyā nibandhati, evamahaṃ, citta, kammaṭṭhānārammaṇe bhāvanābalena nibandhissaṃ.
I will bind you firmly to an object, like an elephant to a post with a strong rope means just as an elephant-trainer binds a great elephant to a strong post with a firm, strong rope, so too, O mind, I will bind you to the meditation object with the power of meditation.
Ārammaṇe taṃ balasā nibandhisaṃ, nāgaṃva thambhamhi daḷhāya rajjuyā – như người huấn luyện voi buộc một con voi lớn vào cột buộc voi bằng một sợi dây chắc chắn, bền chặt, cũng vậy, này tâm, ta sẽ buộc ngươi vào đối tượng thiền định bằng sức mạnh của sự tu tập.
Taṃ me suguttaṃ satiyā subhāvitanti taṃ tvaṃ, citta, mama satiyā suguttaṃ subhāvitañca hutvā.
You, well-guarded by my mindfulness, well-developed, means you, O mind, having become well-guarded by my mindfulness and well-developed.
Taṃ me suguttaṃ satiyā subhāvitaṃ – này tâm, ngươi sẽ được bảo vệ tốt và được tu tập tốt bởi chánh niệm của ta.
Anissitaṃ sabbabhavesu hehisīti ariyamaggabhāvanādibalena kāmabhavādīsu sabbesupi bhavesu taṇhādinissayehi anissitaṃ bhavissasi.
Will be unattached to all existences means by the power of developing the Noble Path, you will be unattached to all existences, such as the kāma-bhava, by the attachments of craving and so on.
Anissitaṃ sabbabhavesu hehisī – nhờ sức mạnh của sự tu tập con đường cao quý, ngươi sẽ không còn nương tựa vào bất kỳ tồn tại nào, như các cõi dục, v.v., không còn nương tựa vào tham ái và các thứ khác.
Paññāya chetvā vipathānusārinanti uppathagāminaṃ āyatanasamudayaṃ yāthāvato disvā yena samudayena uppathagāmī, tassa kilesavissandanaṃ kilesavipphanditaṃ indriyasaṃvarūpanissayāya paṭisaṅkhānapaññāya chinditvā sotavicchedanavasena āvaraṇaṃ katvā.
Having cut off that straying into wrong paths with wisdom means, having truly seen the arising of the sense bases that go astray, and having cut off the overflowing of defilements, the agitated movement of defilements, that caused the straying, with wisdom based on careful reflection for the restraint of the senses, thereby making an obstruction by cutting off the stream.
Paññāya chetvā vipathānusārinaṃ – sau khi thấy rõ sự tập khởi của các căn, vốn đi sai đường, một cách chân thật, và sau khi cắt đứt sự lan tràn của phiền não, sự lay động của phiền não, vốn là nguyên nhân khiến nó đi sai đường, bằng trí tuệ quán xét, dựa trên sự chế ngự các căn, tức là tạo ra một rào cản bằng cách cắt đứt dòng chảy.
Yogena niggayhāti vipassanābhāvanāsaṅkhātena yogena sāmatthiyavidhamanena niggahetvā.
Having subdued it with endeavor means having subdued it by means of endeavor, which is vipassanā meditation, by destroying its capability.
Yogena niggayhā – sau khi chế ngự bằng sự tinh tấn, tức là sự phá hủy khả năng bằng sự tu tập vipassanā.
Pathe nivesiyāti vipassanāvīthiyaṃ nivesetvā, patiṭṭhapetvā.
Having established it on the path means having established it on the path of insight.
Pathe nivesiyā – sau khi đưa vào, thiết lập trên con đường vipassanā.
Yadā pana vipassanā ussukkāpitā maggena ghaṭṭeti, tadā maggapaññāya ‘‘yaṃkiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti (mahāva. 16; saṃ. ni. 5.1081) nidassanena sabbaso āyatanasamudayassa vibhavaṃ sambhavañca asammohato disvā sadevake loke aggavādino sammāsambuddhassa dāyādo orasaputto hehisi bhavissasīti attho.
But when vipassanā is exerted and strikes the path, then by the wisdom of the path, perceiving without delusion that 'whatever arises is subject to cessation' by this illustration, the arising of the sense bases altogether and the non-arising of existence, then you shall be the true son and heir of the Perfectly Self-Enlightened One, the foremost speaker in the world with its deities. This is the meaning.
Và khi vipassanā được thúc đẩy và chạm đến con đường, thì khi đó, nhờ trí tuệ của con đường, sau khi thấy rõ sự diệt vong và sự tập khởi của tất cả các căn một cách không lầm lẫn, với sự chỉ dẫn rằng “bất cứ pháp nào có sự tập khởi, tất cả pháp đó đều có sự diệt diệt” (Mahāva. 16; Saṃ. Ni. 5.1081), thì trong thế gian này cùng với chư thiên, ngươi sẽ trở thành dāyādo (người thừa kế), một người con ruột của aggavādino (người thuyết pháp tối thượng), tức là Đức Chánh Đẳng Giác.
Catubbipallāsavasaṃ adhiṭṭhitanti anicce niccanti, asubhe subhanti, dukkhe sukhanti, anattani attāti imesaṃ catunnaṃ vipallāsānaṃ vasaṃ adhiṭṭhitaṃ anuvattantaṃ.
Catubbipallāsavasaṃ adhiṭṭhitanti means existing under the sway of these four perversions: permanence in the impermanent, beauty in the unbeautiful, pleasure in suffering, and self in the non-self, following the will of these four perversions.
Catubbipallāsavasaṃ adhiṭṭhitaṃ – bị chi phối bởi bốn sự điên đảo này: thấy vô thường là thường, thấy bất tịnh là tịnh, thấy khổ là lạc, thấy vô ngã là ngã.
Gāmaṇḍalaṃva parinesi, citta, manti, ambho citta, maṃ gāmadārakaṃ viya parikaḍḍhasi, ito cito parikaḍḍhasi.
Gāmaṇḍalaṃva parinesi, citta, manti means, "Oh mind, you drag me, just like a village child, you drag me here and there."
Gāmaṇḍalaṃva parinesi, citta, maṃ – này tâm, ngươi kéo ta đi như một đứa trẻ làng, ngươi kéo ta từ chỗ này đến chỗ khác.
Nanu saṃyojanabandhanacchidanti saṃyojanasaṅkhātānaṃ dasannaṃ bandhanānaṃ chedakaṃ kāruṇikaṃ mahāmuniṃ sammāsambuddhaṃ saṃsevasi nanu, ‘‘tathārūpe mahānubhāve dūratova vajjesi, mādise pana tapassine yathāruci parinesī’’ti appasādalesena satthāraṃ pasaṃsati.
Nanu saṃyojanabandhanacchidanti means, "Should you not resort to the Compassionate Great Sage, the Perfectly Self-Enlightened One, who severs the ten fetters called saṃyojana?" In a slight tone of displeasure, he praises the Teacher, saying, "You avoid those of such great power from afar, but you drag ascetics like me wherever you please."
Nanu saṃyojanabandhanacchidaṃ – ngươi không phụng sự Đức Chánh Đẳng Giác, kāruṇikaṃ mahāmuniṃ (Đại Hiền Giả từ bi), Đấng cắt đứt mười sự trói buộc gọi là kiết sử sao? Ngài ca ngợi Đức Bổn Sư với một chút bất mãn, rằng “Ngài tránh xa những bậc có đại thần thông như vậy, nhưng lại kéo những người tu khổ hạnh như ta đi khắp nơi theo ý muốn của Ngài.”
Migo yathāti yathā migo rukkhagacchalatādīhi suṭṭhu cittavicitte anākule kānane seri sayaṃvasī ramati.
Migo yathāti means, "Just as a deer, being independent and self-controlled, delights in a forest beautifully variegated with trees, shrubs, and creepers, and free from disturbance."
Migo yathā – như một con thú rừng vui chơi tự do trong một khu rừng không bị xáo trộn, được trang trí đẹp đẽ bằng cây cối, bụi rậm, dây leo, v.v.
Rammaṃ giriṃ pāvusaabbhamālininti evaṃ pāvusakāle samantato sumālinīhi thalajajalajamālāhi samannāgatattā abbhamāliniṃ janavivittatāya manoramatāya ca rammaṃ pabbataṃ labhitvā tattha nage ramissaṃ, asaṃsayaṃ ekaṃseneva tvaṃ, citta, parābhavissasi, saṃsārabyasanehi ṭhassasīti attho.
Rammaṃ giriṃ pāvusaabbhamālininti means, "So too, in the rainy season, I will obtain and delight in a charming mountain, garlanded with clouds, adorned all around with beautiful land and water flowers, delightful because of its seclusion from people. Asaṃsayaṃ (without doubt), you, O mind, shall be vanquished; you shall remain in the misfortunes of saṃsāra." This is the meaning.
Rammaṃ giriṃ pāvusaabbhamāliniṃ – cũng vậy, vào mùa mưa, ta sẽ vui chơi trên núi, sau khi tìm thấy một ngọn núi đẹp đẽ, đầy mây, vì nó được bao phủ bởi những chuỗi hoa trên cạn và dưới nước từ mọi phía vào mùa mưa, và vì nó vắng vẻ và dễ chịu. Asaṃsayaṃ (không nghi ngờ gì), ngươi, này tâm, chắc chắn sẽ bị đánh bại, ngươi sẽ tồn tại trong sự đau khổ của luân hồi, ý nghĩa là vậy.
Ye tuyha chandena vasena vattinoti sabbe puthujjane cittasāmaññena gahetvā vadati.
Ye tuyha chandena vasena vattinoti means, taking all ordinary people in the general sense of mind, he speaks.
Ye tuyha chandena vasena vattino – nói chung về tất cả phàm phu.
Tassattho – ye naranāriyo, ambho citta, tuyhaṃ chandena vasena ruciyā ṭhitā yaṃ gehanissitaṃ sukhaṃ anubhonti anubhavissanti, te aviddasū andhabālā, māravasānuvattino kilesamārādīnaṃ vase anuvattanasīlā, bhavābhinandī kāmādibhavameva abhinandanato, tava sāvakā anusiṭṭhikarā.
Its meaning is – ye (whichever) men and women, O mind, who follow your chandena vasena (will and liking), and anubhonti (experience) yaṃ sukhaṃ (whatever pleasure) dependent on the household, te aviddasū (those ignorant fools), māravasānuvattino (following the sway of Māra, i.e., of defilements), bhavābhinandī (delighting only in existence such as sensual existence), those disciples of yours act according to your instruction.
Ý nghĩa của nó là – này tâm, ye (những người) nam và nữ, những ai chandena vasena (theo ý muốn) của ngươi, yaṃ sukhaṃ anubhonti (trải nghiệm niềm vui) liên quan đến gia đình, thì te aviddasū (những kẻ ngu si), những kẻ mù quáng, māravasānuvattino (những kẻ theo ý muốn của Ma vương), những kẻ có thói quen làm theo ý muốn của các phiền não Ma vương, v.v., bhavābhinandī (những kẻ vui thích sự tồn tại), vì họ chỉ vui thích các cõi dục, v.v., họ là đệ tử của ngươi, làm theo lời dạy của ngươi.
Mayaṃ pana sammāsambuddhassa sāvakā, na tuyhaṃ vase anuvattāmāti.
But we are disciples of the Perfectly Self-Enlightened One, and we do not follow your sway.
Còn chúng ta là đệ tử của Đức Chánh Đẳng Giác, không hành động theo ý muốn của ngươi.