Vibhaṅgapāḷi

931

2. Abhidhammabhājanīyaṃ

2. The Abhidhamma Section

2. Phần phân tích theo Vi Diệu Pháp

932

1. Paccayacatukkaṃ

1. The Quadrad of Conditions

1. Bộ bốn về Duyên

933

243. Avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

243. With ignorance as condition, formations; with formations as condition, consciousness; with consciousness as condition, nāma; with nāma as condition, the sixth sense-sphere; with the sixth sense-sphere as condition, contact; with contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving; with craving as condition, clinging; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành; do các hành làm duyên nên có thức; do thức làm duyên nên có danh; do danh làm duyên nên có lục nhập; do lục nhập làm duyên nên có xúc; do xúc làm duyên nên có thọ; do thọ làm duyên nên có ái; do ái làm duyên nên có thủ; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

934

Avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

With ignorance as condition, formations; with formations as condition, consciousness; with consciousness as condition, nāma; with nāma as condition, contact; with contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving; with craving as condition, clinging; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành; do các hành làm duyên nên có thức; do thức làm duyên nên có danh; do danh làm duyên nên có xúc; do xúc làm duyên nên có thọ; do thọ làm duyên nên có ái; do ái làm duyên nên có thủ; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

935

Avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

With ignorance as condition, formations; with formations as condition, consciousness; with consciousness as condition, nāmarūpa; with nāmarūpa as condition, the sixth sense-sphere; with the sixth sense-sphere as condition, contact; with contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving; with craving as condition, clinging; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành; do các hành làm duyên nên có thức; do thức làm duyên nên có danh sắc; do danh sắc làm duyên nên có lục nhập; do lục nhập làm duyên nên có xúc; do xúc làm duyên nên có thọ; do thọ làm duyên nên có ái; do ái làm duyên nên có thủ; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

936

Avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

With ignorance as condition, formations; with formations as condition, consciousness; with consciousness as condition, nāmarūpa; with nāmarūpa as condition, the six sense-spheres; with the sixth sense-sphere as condition, contact; with contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving; with craving as condition, clinging; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành; do các hành làm duyên nên có thức; do thức làm duyên nên có danh sắc; do danh sắc làm duyên nên có sáu xứ; do lục nhập làm duyên nên có xúc; do xúc làm duyên nên có thọ; do thọ làm duyên nên có ái; do ái làm duyên nên có thủ; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

937

Paccayacatukkaṃ.

The Quadrad of Conditions.

Bộ bốn về Duyên.

938

2. Hetucatukkaṃ

2. The Quadrad of Roots

2. Bộ bốn về Nhân

939

244. Avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇahetukaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmahetukaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

244. With ignorance as condition, formations rooted in ignorance; with formations as condition, consciousness rooted in formations; with consciousness as condition, nāma rooted in consciousness; with nāma as condition, the sixth sense-sphere rooted in nāma; with the sixth sense-sphere as condition, contact rooted in the sixth sense-sphere; with contact as condition, feeling rooted in contact; with feeling as condition, craving rooted in feeling; with craving as condition, clinging rooted in craving; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành do vô minh làm nhân; do các hành làm duyên nên có thức do các hành làm nhân; do thức làm duyên nên có danh do thức làm nhân; do danh làm duyên nên có lục nhập do danh làm nhân; do lục nhập làm duyên nên có xúc do lục nhập làm nhân; do xúc làm duyên nên có thọ do xúc làm nhân; do thọ làm duyên nên có ái do thọ làm nhân; do ái làm duyên nên có thủ do ái làm nhân; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

940

Avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇahetukaṃ, nāmapaccayā phasso nāmahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

With ignorance as condition, formations rooted in ignorance; with formations as condition, consciousness rooted in formations; with consciousness as condition, nāma rooted in consciousness; with nāma as condition, contact rooted in nāma; with contact as condition, feeling rooted in contact; with feeling as condition, craving rooted in feeling; with craving as condition, clinging rooted in craving; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành do vô minh làm nhân; do các hành làm duyên nên có thức do các hành làm nhân; do thức làm duyên nên có danh do thức làm nhân; do danh làm duyên nên có xúc do danh làm nhân; do xúc làm duyên nên có thọ do xúc làm nhân; do thọ làm duyên nên có ái do thọ làm nhân; do ái làm duyên nên có thủ do ái làm nhân; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

941

Avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇahetukaṃ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmarūpahetukaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

With ignorance as condition, formations rooted in ignorance; with formations as condition, consciousness rooted in formations; with consciousness as condition, nāmarūpa rooted in consciousness; with nāmarūpa as condition, the sixth sense-sphere rooted in nāmarūpa; with the sixth sense-sphere as condition, contact rooted in the sixth sense-sphere; with contact as condition, feeling rooted in contact; with feeling as condition, craving rooted in feeling; with craving as condition, clinging rooted in craving; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành do vô minh làm nhân; do các hành làm duyên nên có thức do các hành làm nhân; do thức làm duyên nên có danh sắc do thức làm nhân; do danh sắc làm duyên nên có lục nhập do danh sắc làm nhân; do lục nhập làm duyên nên có xúc do lục nhập làm nhân; do xúc làm duyên nên có thọ do xúc làm nhân; do thọ làm duyên nên có ái do thọ làm nhân; do ái làm duyên nên có thủ do ái làm nhân; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

942

Avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇahetukaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ nāmarūpahetukaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

With ignorance as condition, formations rooted in ignorance; with formations as condition, consciousness rooted in formations; with consciousness as condition, nāmarūpa rooted in consciousness; with nāmarūpa as condition, the six sense-spheres rooted in nāmarūpa; with the sixth sense-sphere as condition, contact rooted in the sixth sense-sphere; with contact as condition, feeling rooted in contact; with feeling as condition, craving rooted in feeling; with craving as condition, clinging rooted in craving; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành do vô minh làm nhân; do các hành làm duyên nên có thức do các hành làm nhân; do thức làm duyên nên có danh sắc do thức làm nhân; do danh sắc làm duyên nên có sáu xứ do danh sắc làm nhân; do lục nhập làm duyên nên có xúc do lục nhập làm nhân; do xúc làm duyên nên có thọ do xúc làm nhân; do thọ làm duyên nên có ái do thọ làm nhân; do ái làm duyên nên có thủ do ái làm nhân; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

943

Hetucatukkaṃ.

The Quadrad of Roots.

Bộ bốn về Nhân.

944

3. Sampayuttacatukkaṃ

3. The Quadrad of Association

3. Bộ bốn về Đồng Tương Ưng

945

245. Avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇasampayuttaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāsampayuttaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

245. With ignorance as condition, formations associated with ignorance; with formations as condition, consciousness associated with formations; with consciousness as condition, nāma associated with consciousness; with nāma as condition, the sixth sense-sphere associated with nāma; with the sixth sense-sphere as condition, contact associated with the sixth sense-sphere; with contact as condition, feeling associated with contact; with feeling as condition, craving associated with feeling; with craving as condition, clinging associated with craving; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành đồng tương ưng với vô minh; do các hành làm duyên nên có thức đồng tương ưng với các hành; do thức làm duyên nên có danh đồng tương ưng với thức; do danh làm duyên nên có lục nhập đồng tương ưng với danh; do lục nhập làm duyên nên có xúc đồng tương ưng với lục nhập; do xúc làm duyên nên có thọ đồng tương ưng với xúc; do thọ làm duyên nên có ái đồng tương ưng với thọ; do ái làm duyên nên có thủ đồng tương ưng với ái; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

946

Avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇasampayuttaṃ, nāmapaccayā phasso nāmasampayutto, phassapaccayā vedanā phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāsampayuttaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

With ignorance as condition, formations associated with ignorance; with formations as condition, consciousness associated with formations; with consciousness as condition, nāma associated with consciousness; with nāma as condition, contact associated with nāma; with contact as condition, feeling associated with contact; with feeling as condition, craving associated with feeling; with craving as condition, clinging associated with craving; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành đồng tương ưng với vô minh; do các hành làm duyên nên có thức đồng tương ưng với các hành; do thức làm duyên nên có danh đồng tương ưng với thức; do danh làm duyên nên có xúc đồng tương ưng với danh; do xúc làm duyên nên có thọ đồng tương ưng với xúc; do thọ làm duyên nên có ái đồng tương ưng với thọ; do ái làm duyên nên có thủ đồng tương ưng với ái; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

947

Avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇasampayuttaṃ nāmaṃ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmarūpasampayuttaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāsampayuttaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

With ignorance as condition, formations associated with ignorance; with formations as condition, consciousness associated with formations; with consciousness as condition, nāmarūpa (nāma) associated with consciousness; with nāmarūpa as condition, the sixth sense-sphere associated with nāmarūpa; with the sixth sense-sphere as condition, contact associated with the sixth sense-sphere; with contact as condition, feeling associated with contact; with feeling as condition, craving associated with feeling; with craving as condition, clinging associated with craving; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death.

Do vô minh làm duyên nên có các hành đồng tương ưng với vô minh; do các hành làm duyên nên có thức đồng tương ưng với các hành; do thức làm duyên nên có danh sắc đồng tương ưng với thức; do danh sắc làm duyên nên có lục nhập đồng tương ưng với danh sắc; do lục nhập làm duyên nên có xúc đồng tương ưng với lục nhập; do xúc làm duyên nên có thọ đồng tương ưng với xúc; do thọ làm duyên nên có ái đồng tương ưng với thọ; do ái làm duyên nên có thủ đồng tương ưng với ái; do thủ làm duyên nên có hữu; do hữu làm duyên nên có sinh; do sinh làm duyên nên có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ uẩn này xảy ra.

948

Avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇasampayuttaṃ nāmaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṃ upādānasampayuttaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

Ignorance is a condition for volitional formations conjoined with ignorance; volitional formations are a condition for consciousness conjoined with volitional formations; consciousness is a condition for mentality-materiality, the mentality aspect of which is conjoined with consciousness; mentality-materiality is a condition for the six sense bases, the sixth sense base of which is conjoined with mentality; the sixth sense base is a condition for contact conjoined with the sixth sense base; contact is a condition for feeling conjoined with contact; feeling is a condition for craving conjoined with feeling; craving is a condition for clinging conjoined with clinging; clinging is a condition for becoming; becoming is a condition for birth; birth is a condition for old age and death.

Do vô minh (avijjā) mà có các hành (saṅkhāra) tương ưng với vô minh; do các hành mà có thức (viññāṇa) tương ưng với các hành; do thức mà có danh (nāma) tương ưng với thức trong danh sắc (nāmarūpa); do danh sắc mà có sáu xứ (saḷāyatana) tương ưng với danh trong sáu xứ; do sáu xứ mà có xúc (phassa) tương ưng với sáu xứ; do xúc mà có thọ (vedanā) tương ưng với xúc; do thọ mà có ái (taṇhā) tương ưng với thọ; do ái mà có thủ (upādāna) tương ưng với thủ; do thủ mà có hữu (bhava); do hữu mà có sinh (jāti); do sinh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ uẩn này khởi lên.

949

Sampayuttacatukkaṃ.

The Tetrad of Conjoined Factors.

Bốn nhóm tương ưng.

950

4. Aññamaññacatukkaṃ

4. The Tetrad of Mutuality

4. Bốn nhóm hỗ tương

951

246. Avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayāpi avijjā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi saṅkhāro; viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayāpi viññāṇaṃ; nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmaṃ; chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ; phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayāpi phasso; vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayāpi vedanā; taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayāpi taṇhā; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

Ignorance is a condition for volitional formations, and volitional formations are also a condition for ignorance; volitional formations are a condition for consciousness, and consciousness is also a condition for volitional formations; consciousness is a condition for mentality, and mentality is also a condition for consciousness; mentality is a condition for the sixth sense base, and the sixth sense base is also a condition for mentality; the sixth sense base is a condition for contact, and contact is also a condition for the sixth sense base; contact is a condition for feeling, and feeling is also a condition for contact; feeling is a condition for craving, and craving is also a condition for feeling; craving is a condition for clinging, and clinging is also a condition for craving; clinging is a condition for becoming; becoming is a condition for birth; birth is a condition for old age and death.

Do vô minh (avijjā) mà có các hành (saṅkhāra), và do các hành mà có vô minh; do các hành mà có thức (viññāṇa), và do thức mà có các hành; do thức mà có danh (nāma), và do danh mà có thức; do danh mà có sáu xứ (chaṭṭhāyatana), và do sáu xứ mà có danh; do sáu xứ mà có xúc (phassa), và do xúc mà có sáu xứ; do xúc mà có thọ (vedanā), và do thọ mà có xúc; do thọ mà có ái (taṇhā), và do ái mà có thọ; do ái mà có thủ (upādāna), và do thủ mà có ái; do thủ mà có hữu (bhava); do hữu mà có sinh (jāti); do sinh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ uẩn này khởi lên.

952

Avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayāpi avijjā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi saṅkhāro; viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayāpi viññāṇaṃ; nāmapaccayā phasso, phassapaccayāpi nāmaṃ; phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayāpi phasso; vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayāpi vedanā; taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayāpi taṇhā; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

Ignorance is a condition for volitional formations, and volitional formations are also a condition for ignorance; volitional formations are a condition for consciousness, and consciousness is also a condition for volitional formations; consciousness is a condition for mentality, and mentality is also a condition for consciousness; mentality is a condition for contact, and contact is also a condition for mentality; contact is a condition for feeling, and feeling is also a condition for contact; feeling is a condition for craving, and craving is also a condition for feeling; craving is a condition for clinging, and clinging is also a condition for craving; clinging is a condition for becoming; becoming is a condition for birth; birth is a condition for old age and death.

Do vô minh (avijjā) mà có các hành (saṅkhāra), và do các hành mà có vô minh; do các hành mà có thức (viññāṇa), và do thức mà có các hành; do thức mà có danh (nāma), và do danh mà có thức; do danh mà có xúc (phassa), và do xúc mà có danh; do xúc mà có thọ (vedanā), và do thọ mà có xúc; do thọ mà có ái (taṇhā), và do ái mà có thọ; do ái mà có thủ (upādāna), và do thủ mà có ái; do thủ mà có hữu (bhava); do hữu mà có sinh (jāti); do sinh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ uẩn này khởi lên.

953

Avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayāpi avijjā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi saṅkhāro; viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ; nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṃ; chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ; phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayāpi phasso; vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayāpi vedanā; taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayāpi taṇhā; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

Ignorance is a condition for volitional formations, and volitional formations are also a condition for ignorance; volitional formations are a condition for consciousness, and consciousness is also a condition for volitional formations; consciousness is a condition for mentality-materiality, and mentality-materiality is also a condition for consciousness; mentality-materiality is a condition for the sixth sense base, and the sixth sense base is also a condition for mentality-materiality; the sixth sense base is a condition for contact, and contact is also a condition for the sixth sense base; contact is a condition for feeling, and feeling is also a condition for contact; feeling is a condition for craving, and craving is also a condition for feeling; craving is a condition for clinging, and clinging is also a condition for craving; clinging is a condition for becoming; becoming is a condition for birth; birth is a condition for old age and death.

Do vô minh (avijjā) mà có các hành (saṅkhāra), và do các hành mà có vô minh; do các hành mà có thức (viññāṇa), và do thức mà có các hành; do thức mà có danh sắc (nāmarūpa), và do danh sắc mà có thức; do danh sắc mà có sáu xứ (chaṭṭhāyatana), và do sáu xứ mà có danh sắc; do sáu xứ mà có xúc (phassa), và do xúc mà có sáu xứ; do xúc mà có thọ (vedanā), và do thọ mà có xúc; do thọ mà có ái (taṇhā), và do ái mà có thọ; do ái mà có thủ (upādāna), và do thủ mà có ái; do thủ mà có hữu (bhava); do hữu mà có sinh (jāti); do sinh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ uẩn này khởi lên.

954

Avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayāpi avijjā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi saṅkhāro; viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ; nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṃ; chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ; phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayāpi phasso; vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayāpi vedanā; taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayāpi taṇhā; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

Ignorance is a condition for volitional formations, and volitional formations are also a condition for ignorance; volitional formations are a condition for consciousness, and consciousness is also a condition for volitional formations; consciousness is a condition for mentality-materiality, and mentality-materiality is also a condition for consciousness; mentality-materiality is a condition for the six sense bases, and the sixth sense base is also a condition for mentality-materiality; the sixth sense base is a condition for contact, and contact is also a condition for the sixth sense base; contact is a condition for feeling, and feeling is also a condition for contact; feeling is a condition for craving, and craving is also a condition for feeling; craving is a condition for clinging, and clinging is also a condition for craving; clinging is a condition for becoming; becoming is a condition for birth; birth is a condition for old age and death.

Do vô minh (avijjā) mà có các hành (saṅkhāra), và do các hành mà có vô minh; do các hành mà có thức (viññāṇa), và do thức mà có các hành; do thức mà có danh sắc (nāmarūpa), và do danh sắc mà có thức; do danh sắc mà có sáu xứ (saḷāyatana), và do sáu xứ mà có danh sắc; do sáu xứ mà có xúc (phassa), và do xúc mà có sáu xứ; do xúc mà có thọ (vedanā), và do thọ mà có xúc; do thọ mà có ái (taṇhā), và do ái mà có thọ; do ái mà có thủ (upādāna), và do thủ mà có ái; do thủ mà có hữu (bhava); do hữu mà có sinh (jāti); do sinh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ uẩn này khởi lên.

955

Aññamaññacatukkaṃ.

The Tetrad of Mutuality.

Bốn nhóm hỗ tương.

956

Mātikā

Matrix

Mạtika

957

247. Saṅkhārapaccayā avijjā…pe… viññāṇapaccayā avijjā…pe… nāmapaccayā avijjā…pe… chaṭṭhāyatanapaccayā avijjā…pe… phassapaccayā avijjā…pe… vedanāpaccayā avijjā…pe… taṇhāpaccayā avijjā…pe… upādānapaccayā avijjā…pe… avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

Volitional formations are a condition for ignorance…pe… consciousness is a condition for ignorance…pe… mentality is a condition for ignorance…pe… the sixth sense base is a condition for ignorance…pe… contact is a condition for ignorance…pe… feeling is a condition for ignorance…pe… craving is a condition for ignorance…pe… clinging is a condition for ignorance…pe… ignorance is a condition for volitional formations; volitional formations are a condition for consciousness; consciousness is a condition for mentality; mentality is a condition for the sixth sense base; the sixth sense base is a condition for contact; contact is a condition for feeling; feeling is a condition for craving; craving is a condition for clinging; clinging is a condition for becoming; becoming is a condition for birth; birth is a condition for old age and death.

Do các hành (saṅkhāra) mà có vô minh (avijjā)… v.v… do thức (viññāṇa) mà có vô minh… v.v… do danh (nāma) mà có vô minh… v.v… do sáu xứ (chaṭṭhāyatana) mà có vô minh… v.v… do xúc (phassa) mà có vô minh… v.v… do thọ (vedanā) mà có vô minh… v.v… do ái (taṇhā) mà có vô minh… v.v… do thủ (upādāna) mà có vô minh… v.v… Do vô minh mà có các hành; do các hành mà có thức; do thức mà có danh; do danh mà có sáu xứ; do sáu xứ mà có xúc; do xúc mà có thọ; do thọ mà có ái; do ái mà có thủ; do thủ mà có hữu; do hữu mà có sinh; do sinh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ uẩn này khởi lên.

958

Mātikā.

Matrix.

Mạtika.

959

5. Paccayacatukkaṃ

5. The Tetrad of Conditions

5. Bốn nhóm duyên

960

248. Katame dhammā akusalā?

Which phenomena are unwholesome?

Những pháp nào là bất thiện?

Yasmiṃ samaye akusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti somanassasahagataṃ diṭṭhigatasampayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when an unwholesome mind arises, accompanied by joy and associated with wrong view, having as its object a visible form, or a sound, or an odor, or a taste, or a tactile sensation, or a mental phenomenon, or whatever else it may apprehend, at that time ignorance is a condition for volitional formations; volitional formations are a condition for consciousness; consciousness is a condition for mentality; mentality is a condition for the sixth sense base; the sixth sense base is a condition for contact; contact is a condition for feeling; feeling is a condition for craving; craving is a condition for clinging; clinging is a condition for becoming; becoming is a condition for birth; birth is a condition for old age and death.

Vào lúc tâm bất thiện khởi lên, tương ưng với hỷ và tà kiến, duyên theo sắc cảnh, hay thanh cảnh, hay hương cảnh, hay vị cảnh, hay xúc cảnh, hay pháp cảnh, hoặc bất cứ cảnh nào, vào lúc ấy, do vô minh (avijjā) mà có các hành (saṅkhāra); do các hành mà có thức (viññāṇa); do thức mà có danh (nāma); do danh mà có sáu xứ (chaṭṭhāyatana); do sáu xứ mà có xúc (phassa); do xúc mà có thọ (vedanā); do thọ mà có ái (taṇhā); do ái mà có thủ (upādāna); do thủ mà có hữu (bhava); do hữu mà có sinh (jāti); do sinh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ uẩn này khởi lên.

961

249. Tattha katamā avijjā?

Herein, what is ignorance?

Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That unknowing, not seeing…pe… the bond of ignorance, delusion, the root of unwholesomeness – this is called "ignorance."

Sự không hiểu biết, không thấy… v.v… sự mê lầm, si mê, gốc rễ của bất thiện – đây gọi là “vô minh”.

962

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro?

Herein, what is that volitional formation conditioned by ignorance?

Trong đó, các hành do vô minh mà có là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ^* – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro’’.

That volition, volitional activity, the state of having willed – this is called "volitional formation conditioned by ignorance."

Ý chí, sự cố ý, trạng thái của sự cố ý – đây gọi là “các hành do vô minh mà có”.

963

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Herein, what is that consciousness conditioned by volitional formations?

Trong đó, thức do các hành mà có là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness, heart, intellect, mind-base, faculty of mind, consciousness, aggregate of consciousness, the consciousness-element pertaining to that – this is called "consciousness conditioned by volitional formations."

Tâm, ý, ý thức, trái tim, sự trong sáng, ý, ý xứ, ý căn, thức, uẩn thức, giới ý thức tùy thuộc vào đó – đây gọi là “thức do các hành mà có”.

964

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmaṃ?

Herein, what is that mentality conditioned by consciousness?

Trong đó, danh do thức mà có là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations – this is called "mentality conditioned by consciousness."

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – đây gọi là “danh do thức mà có”.

965

Tattha katamaṃ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ?

Herein, what is that sixth sense base conditioned by mentality?

Trong đó, sáu xứ do danh mà có là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness, heart, intellect, mind-base, faculty of mind, consciousness, aggregate of consciousness, the consciousness-element pertaining to that – this is called "the sixth sense base conditioned by mentality."

Tâm, ý, ý thức, trái tim, sự trong sáng, ý, ý xứ, ý căn, thức, uẩn thức, giới ý thức tùy thuộc vào đó – đây gọi là “sáu xứ do danh mà có”.

966

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso?

Herein, what is that contact conditioned by the sixth sense base?

Trong đó, xúc do sáu xứ mà có là gì?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That contact, touching, complete touching, the state of having completely touched – this is called "contact conditioned by the sixth sense base."

Sự xúc chạm, sự tiếp xúc, sự tiếp xúc hoàn toàn, trạng thái đã tiếp xúc hoàn toàn – đây gọi là “xúc do sáu xứ mà có”.

967

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Herein, what is that feeling conditioned by contact?

Trong đó, thọ do xúc mà có là gì?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That mental pleasantness, mental happiness, feeling of mental pleasantness born of mental contact, feeling of mental happiness born of mental contact – this is called "feeling conditioned by contact."

Cái khả lạc thuộc tâm, cái an lạc thuộc tâm, cảm giác khả lạc, an lạc do tâm xúc sinh, thọ khả lạc, an lạc do tâm xúc sinh – đây gọi là “thọ do xúc mà có”.

968

Tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā?

Herein, what is that craving conditioned by feeling?

Trong đó, ái do thọ mà có là gì?

Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandī nandirāgo cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā taṇhā’’.

That passion which is attachment, affection, fondness, delight, the delight of passion, the mind's attachment — this is called "craving conditioned by feeling".

Tham ái, sự tham ái mãnh liệt, sự khuynh hướng, sự chiều theo, hỷ, hỷ ái, sự tham ái của tâm – đây được gọi là “duyên cảm thọ phát sinh tham ái”.

969

Tattha katamaṃ taṇhāpaccayā upādānaṃ?

Therein, what is clinging conditioned by craving?

Trong đó, thế nào là duyên tham ái phát sinh chấp thủ?

Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho patiṭṭhāho abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho^* – idaṃ vuccati ‘‘taṇhāpaccayā upādānaṃ’’.

That view, fixed view, thicket of views, wilderness of views, perversion of views, vacillation of views, fetter of views, grasping, insistence, adherence, distorted grasping, wrong path, wrongness, extremist view, perverted grasping — this is called "clinging conditioned by craving".

Tà kiến, kiến giải, rừng kiến chấp, sa mạc kiến chấp, sự dao động của kiến chấp, sự quằn quại của kiến chấp, kiết sử kiến chấp, sự nắm giữ, sự bám víu, sự cố chấp, sự chấp thủ sai lầm, con đường sai lầm, tà đạo, tà tính, căn cứ ngoại đạo, sự nắm giữ sai lầm – đây được gọi là “duyên tham ái phát sinh chấp thủ”.

970

Tattha katamo upādānapaccayā bhavo?

Therein, what is existence conditioned by clinging?

Trong đó, thế nào là duyên chấp thủ phát sinh hữu?

Ṭhapetvā upādānaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘upādānapaccayā bhavo’’.

Excluding clinging, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations, the aggregate of consciousness — this is called "existence conditioned by clinging".

Trừ chấp thủ ra, uẩn cảm thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “duyên chấp thủ phát sinh hữu”.

971

Tattha katamā bhavapaccayā jāti?

Therein, what is birth conditioned by existence?

Trong đó, thế nào là duyên hữu phát sinh sinh?

Yā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ jāti sañjāti nibbatti abhinibbatti pātubhāvo – ayaṃ vuccati ‘‘bhavapaccayā jāti’’.

That birth, production, arising, manifestation, appearance of those various phenomena — this is called "birth conditioned by existence".

Sự sinh, sự phát sinh, sự hiện hữu, sự hiện hữu đặc biệt, sự xuất hiện của những pháp ấy, những pháp ấy – đây được gọi là “duyên hữu phát sinh sinh”.

972

Tattha katamaṃ jātipaccayā jarāmaraṇaṃ?

Therein, what is aging and death conditioned by birth?

Trong đó, thế nào là duyên sinh phát sinh già-chết?

Atthi jarā, atthi maraṇaṃ.

There is aging, there is death.

Có già, có chết.

Tattha katamā jarā?

Therein, what is aging?

Trong đó, thế nào là già?

Yā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ jarā jīraṇatā āyuno saṃhāni – ayaṃ vuccati ‘‘jarā’’.

That aging, decay, wearing away of life of those various phenomena — this is called "aging".

Sự già, sự lão hóa, sự suy giảm tuổi thọ của những pháp ấy, những pháp ấy – đây được gọi là “già”.

Tattha katamaṃ maraṇaṃ?

Therein, what is death?

Trong đó, thế nào là chết?

Yo tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ khayo vayo bhedo paribhedo aniccatā antaradhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘maraṇaṃ’’.

That dissolution, perishing, breaking up, complete breaking up, impermanence, disappearance of those various phenomena — this is called "death".

Sự hoại diệt, sự suy tàn, sự tan rã, sự tan rã hoàn toàn, sự vô thường, sự biến mất của những pháp ấy, những pháp ấy – đây được gọi là “chết”.

Iti ayañca jarā, idañca maraṇaṃ.

Thus, this is aging, and this is death.

Như vậy, đây là già, và đây là chết.

Idaṃ vuccati ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇaṃ’’.

This is called "aging and death conditioned by birth".

Đây được gọi là “duyên sinh phát sinh già-chết”.

973

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này phát sinh.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa saṅgati hoti, samāgamo hoti, samodhānaṃ hoti, pātubhāvo hoti.

Thus there is the gathering, the coming together, the conjunction, the appearance of this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này có sự kết hợp, có sự hội tụ, có sự tương ứng, có sự xuất hiện.

Tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Vì vậy được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này phát sinh”.

974

250. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

250. At that time, volitional formations are conditioned by ignorance; consciousness is conditioned by volitional formations; mentality is conditioned by consciousness; contact is conditioned by mentality; feeling is conditioned by contact; craving is conditioned by feeling; clinging is conditioned by craving; existence is conditioned by clinging; birth is conditioned by existence; aging and death are conditioned by birth.

250. Vào thời điểm ấy, duyên vô minh phát sinh hành, duyên hành phát sinh thức, duyên thức phát sinh danh, duyên danh phát sinh xúc, duyên xúc phát sinh cảm thọ, duyên cảm thọ phát sinh tham ái, duyên tham ái phát sinh chấp thủ, duyên chấp thủ phát sinh hữu, duyên hữu phát sinh sinh, duyên sinh phát sinh già-chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này phát sinh.

975

251. Tattha katamā avijjā?

251. Therein, what is ignorance?

251. Trong đó, thế nào là vô minh?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That unknowing, non-seeing... and so on... the fetter of ignorance, delusion, the root of unwholesomeness — this is called "ignorance".

Sự không biết, sự không thấy…pe… sự vô minh bao phủ, sự si mê, gốc rễ bất thiện – đây được gọi là “vô minh”.

976

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro?

Therein, what are volitional formations conditioned by ignorance?

Trong đó, thế nào là duyên vô minh phát sinh hành?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro’’.

That volition, act of volition, state of having willed — this is called "volitional formations conditioned by ignorance".

Ý chí, sự cố ý, trạng thái cố ý – đây được gọi là “duyên vô minh phát sinh hành”.

977

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Therein, what is consciousness conditioned by volitional formations?

Trong đó, thế nào là duyên hành phát sinh thức?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness... and so on... the element of mind-consciousness associated with that — this is called "consciousness conditioned by volitional formations".

Tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “duyên hành phát sinh thức”.

978

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmaṃ?

Therein, what is mentality conditioned by consciousness?

Trong đó, thế nào là duyên thức phát sinh danh?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations — this is called "mentality conditioned by consciousness".

Uẩn cảm thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là “duyên thức phát sinh danh”.

979

Nāmapaccayā phassoti.

Contact conditioned by mentality.

Duyên danh phát sinh xúc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Therein, what is mentality?

Trong đó, thế nào là danh?

Ṭhapetvā phassaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

Excluding contact, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations, the aggregate of consciousness — this is called "mentality".

Trừ xúc ra, uẩn cảm thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “danh”.

980

Tattha katamo nāmapaccayā phasso?

Therein, what is contact conditioned by mentality?

Trong đó, thế nào là duyên danh phát sinh xúc?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayā phasso’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That contact, touching, coming into contact, state of having come into contact — this is called "contact conditioned by mentality"... and so on... therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Sự xúc chạm, sự tiếp xúc, trạng thái tiếp xúc – đây được gọi là “duyên danh phát sinh xúc”…pe… vì vậy được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này phát sinh”.

981

Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At that time, volitional formations are conditioned by ignorance; consciousness is conditioned by volitional formations; mentality-and-materiality is conditioned by consciousness; the six sense-bases are conditioned by mentality-and-materiality; contact is conditioned by the six sense-bases; feeling is conditioned by contact; craving is conditioned by feeling; clinging is conditioned by craving; existence is conditioned by clinging; birth is conditioned by existence; aging and death are conditioned by birth.

Vào thời điểm ấy, duyên vô minh phát sinh hành, duyên hành phát sinh thức, duyên thức phát sinh danh sắc, duyên danh sắc phát sinh lục xứ, duyên lục xứ phát sinh xúc, duyên xúc phát sinh cảm thọ, duyên cảm thọ phát sinh tham ái, duyên tham ái phát sinh chấp thủ, duyên chấp thủ phát sinh hữu, duyên hữu phát sinh sinh, duyên sinh phát sinh già-chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này phát sinh.

982

253. Tattha katamā avijjā?

253. Therein, what is ignorance?

253. Trong đó, thế nào là vô minh?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That not knowing, not seeing... (and so on) ... the defilement of ignorance, delusion, the root of unwholesome – this is called 'ignorance'.

Sự không biết, sự không thấy…pe… sự vô minh bao phủ, sự si mê, gốc rễ bất thiện – đây được gọi là “vô minh”.

983

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro?

What, in this case, are volitional formations conditioned by ignorance?

Trong đó, thế nào là duyên vô minh phát sinh hành?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro’’.

That volition, purposing, the state of having purposed – this is called 'volitional formations conditioned by ignorance'.

Ý chí, sự cố ý, trạng thái cố ý – đây được gọi là “duyên vô minh phát sinh hành”.

984

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

What, in this case, is consciousness conditioned by volitional formations?

Trong đó, thế nào là duyên hành phát sinh thức?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness... (and so on) ... the corresponding mind-consciousness element – this is called 'consciousness conditioned by volitional formations'.

Tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “duyên hành phát sinh thức”.

985

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ?

What, in this case, is mind-and-matter conditioned by consciousness?

Trong đó, thế nào là duyên thức phát sinh danh sắc?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is mind, there is matter.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

What, in this case, is mind?

Trong đó, thế nào là danh?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate – this is called 'mind'.

Uẩn cảm thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

What, in this case, is matter?

Trong đó, thế nào là sắc?

Cakkhāyatanassa upacayo, sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo, kāyāyatanassa upacayo, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The accumulation of the eye sense base, the accumulation of the ear sense base, the accumulation of the nose sense base, the accumulation of the tongue sense base, the accumulation of the body sense base, or any other matter arisen from mind, having mind as its cause, originating from mind – this is called 'matter'.

Sự tích tụ của nhãn xứ, sự tích tụ của nhĩ xứ, sự tích tụ của tỷ xứ, sự tích tụ của thiệt xứ, sự tích tụ của thân xứ, hoặc bất kỳ sắc nào khác do tâm sinh, do tâm làm nhân, do tâm khởi lên – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this mind and this matter.

Như vậy, đây là danh, và đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ’’.

This is called 'mind-and-matter conditioned by consciousness'.

Đây được gọi là “duyên thức phát sinh danh sắc”.

986

Nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatananti.

The six sense bases conditioned by mind-and-matter.

Duyên danh sắc phát sinh lục xứ.

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is mind, there is matter.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

What, in this case, is mind?

Trong đó, thế nào là danh?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate – this is called 'mind'.

Uẩn cảm thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

What, in this case, is matter?

Trong đó, thế nào là sắc?

Yaṃ rūpaṃ nissāya manoviññāṇadhātu vattati – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

That matter upon which the mind-consciousness element operates – this is called 'matter'.

Sắc mà nương vào đó ý thức giới vận hành – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this mind and this matter.

Như vậy, đây là danh, và đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpaṃ’’.

This is called 'mind-and-matter'.

Đây được gọi là “danh sắc”.

987

Tattha katamaṃ nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ?

What, in this case, are the six sense bases conditioned by mind-and-matter?

Trong đó, thế nào là duyên danh sắc phát sinh lục xứ?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness... (and so on) ... the corresponding mind-consciousness element – this is called 'the six sense bases conditioned by mind-and-matter'.

Tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “duyên danh sắc phát sinh lục xứ”.

988

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso?

What, in this case, is contact conditioned by the six sense bases?

Trong đó, thế nào là duyên lục xứ phát sinh xúc?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That contact, touching, coming into contact, the state of having come into contact – this is called 'contact conditioned by the six sense bases'... (and so on) ... thus it is said: 'This is how the origin of this entire mass of suffering comes to be'.

Sự xúc chạm, sự tiếp xúc, trạng thái tiếp xúc – đây được gọi là “duyên lục xứ phát sinh xúc”…pe… vì vậy được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này phát sinh”.

989

254. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

254. At that time, volitional formations are conditioned by ignorance; consciousness is conditioned by volitional formations; mind-and-matter is conditioned by consciousness; the six sense bases are conditioned by mind-and-matter; contact is conditioned by the six sense bases; feeling is conditioned by contact; craving is conditioned by feeling; clinging is conditioned by craving; becoming is conditioned by clinging; birth is conditioned by becoming; aging-and-death is conditioned by birth.

254. Vào thời điểm ấy, duyên vô minh phát sinh hành, duyên hành phát sinh thức, duyên thức phát sinh danh sắc, duyên danh sắc phát sinh sáu xứ, duyên sáu xứ phát sinh xúc, duyên xúc phát sinh cảm thọ, duyên cảm thọ phát sinh tham ái, duyên tham ái phát sinh chấp thủ, duyên chấp thủ phát sinh hữu, duyên hữu phát sinh sinh, duyên sinh phát sinh già-chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus, the origin of this entire mass of suffering comes to be.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này phát sinh.

990

255. Tattha katamā avijjā?

255. What, in this case, is ignorance?

255. Trong đó, thế nào là vô minh?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That not knowing, not seeing... (and so on) ... the defilement of ignorance, delusion, the root of unwholesome – this is called 'ignorance'.

Sự không biết, sự không thấy…pe… sự vô minh bao phủ, sự si mê, gốc rễ bất thiện – đây được gọi là “vô minh”.

991

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro?

What, in this case, are volitional formations conditioned by ignorance?

Trong đó, thế nào là duyên vô minh phát sinh hành?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro’’.

That volition, purposing, the state of having purposed – this is called 'volitional formations conditioned by ignorance'.

Ý chí, sự cố ý, trạng thái cố ý – đây được gọi là “duyên vô minh phát sinh hành”.

992

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

What, in this case, is consciousness conditioned by volitional formations?

Trong đó, thế nào là duyên hành phát sinh thức?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness... (and so on) ... the corresponding mind-consciousness element – this is called 'consciousness conditioned by volitional formations'.

Tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “duyên hành phát sinh thức”.

993

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ?

What, in this case, is mind-and-matter conditioned by consciousness?

Trong đó, thế nào là duyên thức phát sinh danh sắc?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is mind, there is matter.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

What is nāma here?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate—this is called "nāma".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

What is rūpa here?

Trong đó, sắc là gì?

Cakkhāyatanassa upacayo, sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo, kāyāyatanassa upacayo, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The development of the eye-base, the development of the ear-base, the development of the nose-base, the development of the tongue-base, the development of the body-base, and whatever other rūpa exists that is mind-born, mind-caused, mind-originated—this is called "rūpa".

Sự phát triển của nhãn xứ, sự phát triển của nhĩ xứ, sự phát triển của tỷ xứ, sự phát triển của thiệt xứ, sự phát triển của thân xứ, hoặc bất cứ sắc nào khác do tâm sinh, có tâm làm nhân, có tâm làm nguyên nhân khởi lên – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is nāma, and this is rūpa.

Như vậy, đây là danh, đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ’’.

This is called "nāmarūpa conditioned by viññāṇa".

Đây được gọi là “duyên thức mà có danh sắc”.

994

Nāmarūpapaccayā saḷāyatananti.

"The six sense bases conditioned by nāmarūpa."

Duyên danh sắc mà có sáu xứ.

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

What is nāma here?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate—this is called "nāma".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

What is rūpa here?

Trong đó, sắc là gì?

Cattāro ca mahābhūtā, yañca rūpaṃ nissāya manoviññāṇadhātu vattati – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The four great elements and whatever rūpa exists relying on which the mind-consciousness element operates—this is called "rūpa".

Bốn đại chủng, và sắc mà nương vào đó ý thức giới vận hành – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is nāma, and this is rūpa.

Như vậy, đây là danh, đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpaṃ’’.

This is called "nāmarūpa".

Đây được gọi là “danh sắc”.

995

Tattha katamaṃ nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ?

What is meant here by "the six sense bases conditioned by nāmarūpa"?

Trong đó, duyên danh sắc mà có sáu xứ là gì?

Cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ – idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ’’.

The eye-base, the ear-base, the nose-base, the tongue-base, the body-base, the mind-base—this is called "the six sense bases conditioned by nāmarūpa".

Nhãn xứ, nhĩ xứ, tỷ xứ, thiệt xứ, thân xứ, ý xứ – đây được gọi là “duyên danh sắc mà có sáu xứ”.

996

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso?

What is meant here by "contact conditioned by the sixth sense base"?

Trong đó, duyên sáu xứ mà có xúc là gì?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

The contact, the touching, the full touching, the state of having fully touched—this is called "contact conditioned by the sixth sense base"…pe… Therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Xúc nào, sự tiếp xúc, sự hoàn toàn tiếp xúc, trạng thái hoàn toàn tiếp xúc – đây được gọi là “duyên sáu xứ mà có xúc”…pe… Do đó, được nói là “toàn bộ khối khổ này khởi lên như vậy”.

997

Paccayacatukkaṃ.

The Quadrad of Conditions.

Tứ phần về Duyên.

998

6. Hetucatukkaṃ

6. The Quadrad of Causes

6. Tứ phần về Nhân

999

256. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇahetukaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmahetukaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

256. At that time, volitional formations conditioned by ignorance have ignorance as their cause; consciousness conditioned by volitional formations has volitional formations as its cause; nāma conditioned by consciousness has consciousness as its cause; the six sense bases conditioned by nāma have nāma as their cause; contact conditioned by the six sense bases has the six sense bases as its cause; feeling conditioned by contact has contact as its cause; craving conditioned by feeling has feeling as its cause; clinging conditioned by craving has craving as its cause; existence conditioned by clinging; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

256. Vào thời điểm đó, duyên vô minh mà có hành, hành có vô minh làm nhân; duyên hành mà có thức, thức có hành làm nhân; duyên thức mà có danh, danh có thức làm nhân; duyên danh mà có sáu xứ, sáu xứ có danh làm nhân; duyên sáu xứ mà có xúc, xúc có sáu xứ làm nhân; duyên xúc mà có thọ, thọ có xúc làm nhân; duyên thọ mà có ái, ái có thọ làm nhân; duyên ái mà có thủ, thủ có ái làm nhân; duyên thủ mà có hữu, duyên hữu mà có sinh, duyên sinh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Toàn bộ khối khổ này khởi lên như vậy.

1000

257. Tattha katamā avijjā?

257. What is ignorance here?

257. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That unknowing, not seeing…pe… the taint of ignorance, delusion, the root of unwholesome states—this is called "ignorance".

Sự không hiểu biết, sự không thấy…pe… sự che ám của vô minh, sự si mê, gốc rễ của bất thiện – đây được gọi là “vô minh”.

1001

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko?

What is meant here by "volitional formations conditioned by ignorance, having ignorance as their cause"?

Trong đó, duyên vô minh mà có hành, hành có vô minh làm nhân là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko’’.

That volition, intending, the state of having intended—this is called "volitional formations conditioned by ignorance, having ignorance as their cause".

Ý chí nào, sự tác ý, trạng thái đã tác ý – đây được gọi là “duyên vô minh mà có hành, hành có vô minh làm nhân”.

1002

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ?

What is meant here by "consciousness conditioned by volitional formations, having volitional formations as its cause"?

Trong đó, duyên hành mà có thức, thức có hành làm nhân là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ’’.

That mind, mentality, thought…pe… that mind-consciousness element corresponding to it—this is called "consciousness conditioned by volitional formations, having volitional formations as its cause".

Tâm nào, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “duyên hành mà có thức, thức có hành làm nhân”.

1003

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇahetukaṃ?

What is meant here by "nāma conditioned by consciousness, having consciousness as its cause"?

Trong đó, duyên thức mà có danh, danh có thức làm nhân là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇahetukaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate—this is called "nāma conditioned by consciousness, having consciousness as its cause".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – đây được gọi là “duyên thức mà có danh, danh có thức làm nhân”.

1004

Tattha katamaṃ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmahetukaṃ?

What is meant here by "the six sense bases conditioned by nāma, having nāma as their cause"?

Trong đó, duyên danh mà có sáu xứ, sáu xứ có danh làm nhân là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmahetukaṃ’’.

That mind, mentality, thought…pe… that mind-consciousness element corresponding to it—this is called "the six sense bases conditioned by nāma, having nāma as their cause".

Tâm nào, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “duyên danh mà có sáu xứ, sáu xứ có danh làm nhân”.

1005

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko?

What is meant here by "contact conditioned by the sixth sense base, having the sixth sense base as its cause"?

Trong đó, duyên sáu xứ mà có xúc, xúc có sáu xứ làm nhân là gì?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko’’.

The contact, the touching, the full touching, the state of having fully touched—this is called "contact conditioned by the sixth sense base, having the sixth sense base as its cause".

Xúc nào, sự tiếp xúc, sự hoàn toàn tiếp xúc, trạng thái hoàn toàn tiếp xúc – đây được gọi là “duyên sáu xứ mà có xúc, xúc có sáu xứ làm nhân”.

1006

Tattha katamā phassapaccayā vedanā phassahetukā?

What is meant here by "feeling conditioned by contact, having contact as its cause"?

Trong đó, duyên xúc mà có thọ, thọ có xúc làm nhân là gì?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā phassahetukā’’.

That mental pleasantness, mental happiness, pleasant and happy feeling born of mental contact, pleasant and happy feeling born of mental contact—this is called "feeling conditioned by contact, having contact as its cause".

Cảm giác dễ chịu thuộc về tâm, sự vui sướng thuộc về tâm, cảm giác dễ chịu và vui sướng do xúc chạm của ý sinh, thọ dễ chịu và vui sướng do xúc chạm của ý sinh – đây được gọi là “duyên xúc mà có thọ, thọ có xúc làm nhân”.

1007

Tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā?

What is meant here by "craving conditioned by feeling, having feeling as its cause"?

Trong đó, duyên thọ mà có ái, ái có thọ làm nhân là gì?

Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā’’.

That passion, attachment…pe… the mind's attachment—this is called "craving conditioned by feeling, having feeling as its cause".

Tham nào, sự tham ái…pe… sự tham ái của tâm – đây được gọi là “duyên thọ mà có ái, ái có thọ làm nhân”.

1008

Tattha katamaṃ taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ?

What is meant here by "clinging conditioned by craving, having craving as its cause"?

Trong đó, duyên ái mà có thủ, thủ có ái làm nhân là gì?

Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ…pe… titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – idaṃ vuccati ‘‘taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti’’ti.

That view, wrong view…pe… the realm of wrong views, the grasping of perversion—this is called "clinging conditioned by craving, having craving as its cause"…pe… Therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Tà kiến nào, sự chấp thủ tà kiến…pe… nơi nương tựa của tà kiến, sự chấp thủ sai lầm – đây được gọi là “duyên ái mà có thủ, thủ có ái làm nhân”…pe… Do đó, được nói là “toàn bộ khối khổ này khởi lên như vậy”.

1009

258. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇahetukaṃ, nāmapaccayā phasso nāmahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

258. At that time, volitional formations conditioned by ignorance have ignorance as their cause; consciousness conditioned by volitional formations has volitional formations as its cause; nāma conditioned by consciousness has consciousness as its cause; contact conditioned by nāma has nāma as its cause; feeling conditioned by contact has contact as its cause; craving conditioned by feeling has feeling as its cause; clinging conditioned by craving has craving as its cause; existence conditioned by clinging; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

258. Vào thời điểm đó, duyên vô minh mà có hành, hành có vô minh làm nhân; duyên hành mà có thức, thức có hành làm nhân; duyên thức mà có danh, danh có thức làm nhân; duyên danh mà có xúc, xúc có danh làm nhân; duyên xúc mà có thọ, thọ có xúc làm nhân; duyên thọ mà có ái, ái có thọ làm nhân; duyên ái mà có thủ, thủ có ái làm nhân; duyên thủ mà có hữu, duyên hữu mà có sinh, duyên sinh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Toàn bộ khối khổ này khởi lên như vậy.

1010

259. Tattha katamā avijjā?

259. What is ignorance here?

259. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That unknowing, not seeing…pe… the taint of ignorance, delusion, the root of unwholesome states—this is called "ignorance".

Sự không hiểu biết, sự không thấy…pe… sự che ám của vô minh, sự si mê, gốc rễ của bất thiện – đây được gọi là “vô minh”.

1011

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko?

What is meant here by "volitional formations conditioned by ignorance, having ignorance as their cause"?

Trong đó, duyên vô minh mà có hành, hành có vô minh làm nhân là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko’’.

That volition, intending, the state of having intended—this is called "volitional formations conditioned by ignorance, having ignorance as their cause".

Ý chí nào, sự tác ý, trạng thái đã tác ý – đây được gọi là “duyên vô minh mà có hành, hành có vô minh làm nhân”.

1012

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ?

What is meant here by "consciousness conditioned by volitional formations, having volitional formations as its cause"?

Trong đó, duyên hành mà có thức, thức có hành làm nhân là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ.

That mind, mentality, thought…pe… that mind-consciousness element corresponding to it—this is called "consciousness conditioned by volitional formations, having volitional formations as its cause".

Tâm nào, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là duyên hành mà có thức, thức có hành làm nhân.

1013

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇahetukaṃ?

What is meant here by "nāma conditioned by consciousness, having consciousness as its cause"?

Trong đó, duyên thức mà có danh, danh có thức làm nhân là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇahetukaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate—this is called "nāma conditioned by consciousness, having consciousness as its cause".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – đây được gọi là “duyên thức mà có danh, danh có thức làm nhân”.

1014

Nāmapaccayā phasso nāmahetukoti.

"Contact conditioned by nāma, having nāma as its cause."

Duyên danh mà có xúc, xúc có danh làm nhân.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

What is nāma here?

Trong đó, danh là gì?

Ṭhapetvā phassaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

Apart from contact, the feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate, the consciousness aggregate—this is called "nāma".

Trừ xúc ra, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn – đây được gọi là “danh”.

1015

Tattha katamo nāmapaccayā phasso nāmahetuko?

What is meant here by "contact conditioned by nāma, having nāma as its cause"?

Trong đó, duyên danh mà có xúc, xúc có danh làm nhân là gì?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayā phasso nāmahetuko’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

The contact, the touching, the full touching, the state of having fully touched—this is called "contact conditioned by nāma, having nāma as its cause"…pe… Therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Xúc nào, sự tiếp xúc, sự hoàn toàn tiếp xúc, trạng thái hoàn toàn tiếp xúc – đây được gọi là “duyên danh mà có xúc, xúc có danh làm nhân”…pe… Do đó, được nói là “toàn bộ khối khổ này khởi lên như vậy”.

1016

260. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇahetukaṃ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmarūpahetukaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

260. At that time, volitional formations conditioned by ignorance have ignorance as their cause; consciousness conditioned by volitional formations has volitional formations as its cause; nāmarūpa conditioned by consciousness has consciousness as its cause; the six sense bases conditioned by nāmarūpa have nāmarūpa as their cause; contact conditioned by the six sense bases has the six sense bases as its cause; feeling conditioned by contact has contact as its cause; craving conditioned by feeling has feeling as its cause; clinging conditioned by craving has craving as its cause; existence conditioned by clinging; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

260. Vào thời điểm đó, duyên vô minh mà có hành, hành có vô minh làm nhân; duyên hành mà có thức, thức có hành làm nhân; duyên thức mà có danh sắc, danh sắc có thức làm nhân; duyên danh sắc mà có sáu xứ, sáu xứ có danh sắc làm nhân; duyên sáu xứ mà có xúc, xúc có sáu xứ làm nhân; duyên xúc mà có thọ, thọ có xúc làm nhân; duyên thọ mà có ái, ái có thọ làm nhân; duyên ái mà có thủ, thủ có ái làm nhân; duyên thủ mà có hữu, duyên hữu mà có sinh, duyên sinh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Toàn bộ khối khổ này khởi lên như vậy.

1017

261. Tattha katamā avijjā?

261. What is ignorance here?

261. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That unknowing, not seeing…pe… the taint of ignorance, delusion, the root of unwholesome states—this is called "ignorance".

Sự không hiểu biết, sự không thấy…pe… sự che ám của vô minh, sự si mê, gốc rễ của bất thiện – đây được gọi là “vô minh”.

1018

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko?

Therein, what is the volitional formation conditioned by ignorance, having ignorance as its cause?

Trong đó, hành do vô minh duyên, có vô minh làm nhân là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko’’.

That volition, intention, act of intending – this is called "volitional formation conditioned by ignorance, having ignorance as its cause."

Ý chí, sự tác ý, sự tác ý đã làm nào – điều này được gọi là “hành do vô minh duyên, có vô minh làm nhân”.

1019

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ?

Therein, what is consciousness conditioned by volitional formations, having volitional formations as its cause?

Trong đó, thức do hành duyên, có hành làm nhân là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness… (and so on) … the mind-consciousness element arising from that – this is called "consciousness conditioned by volitional formations, having volitional formations as its cause."

Tâm, ý, tâm ý nào… (vân vân)… ý thức giới tương ưng – điều này được gọi là “thức do hành duyên, có hành làm nhân”.

1020

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇahetukaṃ?

Therein, what is mind-and-matter conditioned by consciousness, having consciousness as its cause?

Trong đó, danh sắc do thức duyên, có thức làm nhân là gì?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is mind, there is matter.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Therein, what is mind (nāma)?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate – this is called "mind."

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – điều này được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Therein, what is matter (rūpa)?

Trong đó, sắc là gì?

Cakkhāyatanassa upacayo, sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo, kāyāyatanassa upacayo, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The accumulation of the eye-base, the accumulation of the ear-base, the accumulation of the nose-base, the accumulation of the tongue-base, the accumulation of the body-base, or any other matter that is mind-born, having mind as its cause, originating from mind – this is called "matter."

Sự tập khởi của nhãn xứ, sự tập khởi của nhĩ xứ, sự tập khởi của tỷ xứ, sự tập khởi của thiệt xứ, sự tập khởi của thân xứ, hoặc bất cứ sắc nào khác do tâm sinh, có tâm làm nhân, do tâm khởi – điều này được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is mind, and this is matter.

Như vậy, đây là danh, đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇahetukaṃ’’.

This is called "mind-and-matter conditioned by consciousness, having consciousness as its cause."

Điều này được gọi là “danh sắc do thức duyên, có thức làm nhân”.

1021

Nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmarūpahetukanti.

Conditioned by mind-and-matter is the sixth base, having mind-and-matter as its cause.

Sáu xứ do danh sắc duyên, có danh sắc làm nhân.

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is mind, there is matter.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Therein, what is mind (nāma)?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate – this is called "mind."

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – điều này được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Therein, what is matter (rūpa)?

Trong đó, sắc là gì?

Yaṃ rūpaṃ nissāya manoviññāṇadhātu vattati – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

That matter by relying on which the mind-consciousness element occurs – this is called "matter."

Sắc nào mà nương vào đó ý thức giới vận hành – điều này được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is mind, and this is matter.

Như vậy, đây là danh, đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpaṃ’’.

This is called "mind-and-matter."

Điều này được gọi là “danh sắc”.

1022

Tattha katamaṃ nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmarūpahetukaṃ?

Therein, what is the sixth base conditioned by mind-and-matter, having mind-and-matter as its cause?

Trong đó, sáu xứ do danh sắc duyên, có danh sắc làm nhân là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmarūpahetukaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness… (and so on) … the mind-consciousness element arising from that – this is called "the sixth base conditioned by mind-and-matter, having mind-and-matter as its cause."

Tâm, ý, tâm ý nào… (vân vân)… ý thức giới tương ưng – điều này được gọi là “sáu xứ do danh sắc duyên, có danh sắc làm nhân”.

1023

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko?

Therein, what is contact conditioned by the sixth base, having the sixth base as its cause?

Trong đó, xúc do sáu xứ duyên, có sáu xứ làm nhân là gì?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That contact, touching, full touching, state of having fully touched – this is called "contact conditioned by the sixth base, having the sixth base as its cause"… (and so on) … therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Sự xúc chạm, sự tiếp xúc, sự đã tiếp xúc nào – điều này được gọi là “xúc do sáu xứ duyên, có sáu xứ làm nhân”… (vân vân)… do đó được gọi là “toàn bộ khối khổ này khởi lên như vậy”.

1024

262. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇahetukaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ nāmarūpahetukaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At that time, conditioned by ignorance is volitional formation, having ignorance as its cause; conditioned by volitional formation is consciousness, having volitional formation as its cause; conditioned by consciousness is mind-and-matter, having consciousness as its cause; conditioned by mind-and-matter is the six sense bases, having mind-and-matter as its cause; conditioned by the sixth sense base is contact, having the sixth sense base as its cause; conditioned by contact is feeling, having contact as its cause; conditioned by feeling is craving, having feeling as its cause; conditioned by craving is clinging, having craving as its cause; conditioned by clinging is existence; conditioned by existence is birth; conditioned by birth is old age and death.

262. Vào lúc đó, hành do vô minh duyên, có vô minh làm nhân; thức do hành duyên, có hành làm nhân; danh sắc do thức duyên, có thức làm nhân; sáu xứ do danh sắc duyên, có danh sắc làm nhân; xúc do sáu xứ duyên, có sáu xứ làm nhân; thọ do xúc duyên, có xúc làm nhân; ái do thọ duyên, có thọ làm nhân; thủ do ái duyên, có ái làm nhân; hữu do thủ duyên; sanh do hữu duyên; già chết do sanh duyên.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Toàn bộ khối khổ này khởi lên như vậy.

1025

263. Tattha katamā avijjā?

Therein, what is ignorance?

263. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That unknowing, not seeing… (and so on) … blindness, delusion, root of unwholesome – this is called "ignorance."

Sự không hiểu biết, sự không thấy… (vân vân)… sự trói buộc của vô minh, si mê, căn bất thiện – điều này được gọi là “vô minh”.

1026

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko?

Therein, what is the volitional formation conditioned by ignorance, having ignorance as its cause?

Trong đó, hành do vô minh duyên, có vô minh làm nhân là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāhetuko’’.

That volition, intention, act of intending – this is called "volitional formation conditioned by ignorance, having ignorance as its cause."

Ý chí, sự tác ý, sự tác ý đã làm nào – điều này được gọi là “hành do vô minh duyên, có vô minh làm nhân”.

1027

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ?

Therein, what is consciousness conditioned by volitional formations, having volitional formations as its cause?

Trong đó, thức do hành duyên, có hành làm nhân là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness… (and so on) … the mind-consciousness element arising from that – this is called "consciousness conditioned by volitional formations, having volitional formations as its cause."

Tâm, ý, tâm ý nào… (vân vân)… ý thức giới tương ưng – điều này được gọi là “thức do hành duyên, có hành làm nhân”.

1028

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇahetukaṃ?

Therein, what is mind-and-matter conditioned by consciousness, having consciousness as its cause?

Trong đó, danh sắc do thức duyên, có thức làm nhân là gì?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is mind, there is matter.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Therein, what is mind (nāma)?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate – this is called "mind."

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – điều này được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Therein, what is matter (rūpa)?

Trong đó, sắc là gì?

Cakkhāyatanassa upacayo, sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo, kāyāyatanassa upacayo, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The accumulation of the eye-base, the accumulation of the ear-base, the accumulation of the nose-base, the accumulation of the tongue-base, the accumulation of the body-base, or any other matter that is mind-born, having mind as its cause, originating from mind – this is called "matter."

Sự tập khởi của nhãn xứ, sự tập khởi của nhĩ xứ, sự tập khởi của tỷ xứ, sự tập khởi của thiệt xứ, sự tập khởi của thân xứ, hoặc bất cứ sắc nào khác do tâm sinh, có tâm làm nhân, do tâm khởi – điều này được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is mind, and this is matter.

Như vậy, đây là danh, đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇahetukaṃ’’.

This is called "mind-and-matter conditioned by consciousness, having consciousness as its cause."

Điều này được gọi là “danh sắc do thức duyên, có thức làm nhân”.

1029

Nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ nāmarūpahetukanti.

Conditioned by mind-and-matter is the six sense bases, having mind-and-matter as its cause.

Sáu xứ do danh sắc duyên, có danh sắc làm nhân.

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is mind, there is matter.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Therein, what is mind (nāma)?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate – this is called "mind."

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – điều này được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Therein, what is matter (rūpa)?

Trong đó, sắc là gì?

Cattāro ca mahābhūtā, yañca rūpaṃ nissāya manoviññāṇadhātu vattati – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The four great primary elements, and that matter by relying on which the mind-consciousness element occurs – this is called "matter."

Bốn đại chủng, và sắc nào mà nương vào đó ý thức giới vận hành – điều này được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is mind, and this is matter.

Như vậy, đây là danh, đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpaṃ’’.

This is called "mind-and-matter."

Điều này được gọi là “danh sắc”.

1030

Tattha katamaṃ nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ nāmarūpahetukaṃ?

Therein, what is the six sense bases conditioned by mind-and-matter, having mind-and-matter as its cause?

Trong đó, sáu xứ do danh sắc duyên, có danh sắc làm nhân là gì?

Cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ – idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ nāmarūpahetukaṃ’’.

The eye-base, the ear-base, the nose-base, the tongue-base, the body-base, the mind-base – this is called "the six sense bases conditioned by mind-and-matter, having mind-and-matter as its cause."

Nhãn xứ, nhĩ xứ, tỷ xứ, thiệt xứ, thân xứ, ý xứ – điều này được gọi là “sáu xứ do danh sắc duyên, có danh sắc làm nhân”.

1031

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko?

Therein, what is contact conditioned by the sixth base, having the sixth base as its cause?

Trong đó, xúc do sáu xứ duyên, có sáu xứ làm nhân là gì?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko’’.

That contact, touching, full touching, state of having fully touched – this is called "contact conditioned by the sixth base, having the sixth base as its cause."

Sự xúc chạm, sự tiếp xúc, sự đã tiếp xúc nào – điều này được gọi là “xúc do sáu xứ duyên, có sáu xứ làm nhân”.

1032

Tattha katamā phassapaccayā vedanā phassahetukā?

Therein, what is feeling conditioned by contact, having contact as its cause?

Trong đó, thọ do xúc duyên, có xúc làm nhân là gì?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā phassahetukā’’.

That mental pleasantness, mental happiness, pleasant and happy feeling born of mental contact, pleasant and happy feeling born of mental contact – this is called "feeling conditioned by contact, having contact as its cause."

Sự dễ chịu thuộc tâm, sự lạc thuộc tâm, cảm giác dễ chịu lạc do tâm xúc sinh, thọ dễ chịu lạc do tâm xúc sinh nào – điều này được gọi là “thọ do xúc duyên, có xúc làm nhân”.

1033

Tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā?

Therein, what is craving conditioned by feeling, having feeling as its cause?

Trong đó, ái do thọ duyên, có thọ làm nhân là gì?

Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā taṇhā vedanāhetukā’’.

That passion, attachment… (and so on) … passion of the mind – this is called "craving conditioned by feeling, having feeling as its cause."

Sự tham ái, sự tham ái mạnh mẽ… (vân vân)… sự tham ái của tâm – điều này được gọi là “ái do thọ duyên, có thọ làm nhân”.

1034

Tattha katamaṃ taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ?

Therein, what is clinging conditioned by craving, having craving as its cause?

Trong đó, thủ do ái duyên, có ái làm nhân là gì?

Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ…pe… titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – idaṃ vuccati ‘‘taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāhetukaṃ’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That view, fixed view… (and so on) … wrong grasp of a doctrine, perversion – this is called "clinging conditioned by craving, having craving as its cause"… (and so on) … therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Tà kiến, quan điểm tà kiến… (vân vân)… chỗ nương tựa của tà kiến, sự chấp thủ sai lầm – điều này được gọi là “thủ do ái duyên, có ái làm nhân”… (vân vân)… do đó được gọi là “toàn bộ khối khổ này khởi lên như vậy”.

1035

Hetucatukkaṃ.

The Tetrad of Cause.

Tứ phần về nhân.

1036

7. Sampayuttacatukkaṃ

7. The Tetrad of Association

7. Tứ phần về tương ưng

1037

Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇasampayuttaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāsampayuttaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At that time, conditioned by ignorance is volitional formation, associated with ignorance; conditioned by volitional formation is consciousness, associated with volitional formation; conditioned by consciousness is mind, associated with consciousness; conditioned by mind is the sixth base, associated with mind; conditioned by the sixth base is contact, associated with the sixth base; conditioned by contact is feeling, associated with contact; conditioned by feeling is craving, associated with feeling; conditioned by craving is clinging, associated with craving; conditioned by clinging is existence; conditioned by existence is birth; conditioned by birth is old age and death.

Vào lúc đó, hành tương ưng với vô minh do vô minh duyên; thức tương ưng với hành do hành duyên; danh tương ưng với thức do thức duyên; sáu xứ tương ưng với danh do danh duyên; xúc tương ưng với sáu xứ do sáu xứ duyên; thọ tương ưng với xúc do xúc duyên; ái tương ưng với thọ do thọ duyên; thủ tương ưng với ái do ái duyên; hữu do thủ duyên; sanh do hữu duyên; già chết do sanh duyên.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Toàn bộ khối khổ này khởi lên như vậy.

1038

265. Tattha katamā avijjā?

Therein, what is ignorance?

265. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That unknowing, not seeing… (and so on) … blindness, delusion, root of unwholesome – this is called "ignorance."

Sự không hiểu biết, sự không thấy… (vân vân)… sự trói buộc của vô minh, si mê, căn bất thiện – điều này được gọi là “vô minh”.

1039

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto?

Therein, what is the volitional formation conditioned by ignorance, associated with ignorance?

Trong đó, hành tương ưng với vô minh do vô minh duyên là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto’’.

That volition, intention, act of intending – this is called "volitional formation conditioned by ignorance, associated with ignorance."

Ý chí, sự tác ý, sự tác ý đã làm nào – điều này được gọi là “hành tương ưng với vô minh do vô minh duyên”.

1040

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ?

Among these, what is consciousness conditioned by formations, associated with formations?

Trong đó, cái gì là thức tương ưng với hành, do hành làm duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ’’.

That mind, mentation, intellect... the mental-consciousness element pertaining thereto – this is called "consciousness conditioned by formations, associated with formations".

Cái tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “thức tương ưng với hành, do hành làm duyên”.

1041

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇasampayuttaṃ?

Among these, what is mentality conditioned by consciousness, associated with consciousness?

Trong đó, cái gì là danh tương ưng với thức, do thức làm duyên?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇasampayuttaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called "mentality conditioned by consciousness, associated with consciousness".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – đây được gọi là “danh tương ưng với thức, do thức làm duyên”.

1042

Tattha katamaṃ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ?

Among these, what is the sixth sense base conditioned by mentality, associated with mentality?

Trong đó, cái gì là lục nhập tương ưng với danh, do danh làm duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ’’.

That mind, mentation, intellect... the mental-consciousness element pertaining thereto – this is called "the sixth sense base conditioned by mentality, associated with mentality".

Cái tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “lục nhập tương ưng với danh, do danh làm duyên”.

1043

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto?

Among these, what is contact conditioned by the sixth sense base, associated with the sixth sense base?

Trong đó, cái gì là xúc tương ưng với lục nhập, do lục nhập làm duyên?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto’’.

That contact, touching, coming into contact, the state of having come into contact – this is called "contact conditioned by the sixth sense base, associated with the sixth sense base".

Cái xúc, sự tiếp xúc, sự va chạm, trạng thái tiếp xúc – đây được gọi là “xúc tương ưng với lục nhập, do lục nhập làm duyên”.

1044

Tattha katamā phassapaccayā vedanā phassasampayuttā?

Among these, what is feeling conditioned by contact, associated with contact?

Trong đó, cái gì là thọ tương ưng với xúc, do xúc làm duyên?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā phassasampayuttā’’.

That mental pleasantness, mental happiness, the pleasant and happy feeling born of mental contact, the pleasant and happy feeling born of mental contact – this is called "feeling conditioned by contact, associated with contact".

Cái lạc tâm sở, cái khổ tâm sở, cái lạc khổ do tâm xúc sinh, cái cảm thọ lạc khổ do tâm xúc sinh – đây được gọi là “thọ tương ưng với xúc, do xúc làm duyên”.

1045

Tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā?

Among these, what is craving conditioned by feeling, associated with feeling?

Trong đó, cái gì là ái tương ưng với thọ, do thọ làm duyên?

Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā’’.

That lust, attachment... the attachment of the mind – this is called "craving conditioned by feeling, associated with feeling".

Cái tham, sự tham ái…pe… sự tham ái của tâm – đây được gọi là “ái tương ưng với thọ, do thọ làm duyên”.

1046

Tattha katamaṃ taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāsampayuttaṃ?

Among these, what is clinging conditioned by craving, associated with craving?

Trong đó, cái gì là thủ tương ưng với ái, do ái làm duyên?

Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ…pe… titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – idaṃ vuccati ‘‘taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāsampayuttaṃ’’ …pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That wrong view, object of wrong view... resort of false doctrine, perverted apprehension – this is called "clinging conditioned by craving, associated with craving"... in this way it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Cái tà kiến, kiến chấp…pe… chỗ nương tựa của tà kiến, sự chấp thủ sai lầm – đây được gọi là “thủ tương ưng với ái, do ái làm duyên”…pe… Do đó, được nói rằng: “Như vậy, toàn bộ khối khổ này sinh khởi”.

1047

266. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇasampayuttaṃ, nāmapaccayā phasso nāmasampayutto, phassapaccayā vedanā phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāsampayuttaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At that time: formations conditioned by ignorance, associated with ignorance; consciousness conditioned by formations, associated with formations; mentality conditioned by consciousness, associated with consciousness; contact conditioned by mentality, associated with mentality; feeling conditioned by contact, associated with contact; craving conditioned by feeling, associated with feeling; clinging conditioned by craving, associated with craving; existence conditioned by clinging; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

266. Vào thời điểm đó, hành tương ưng với vô minh, do vô minh làm duyên; thức tương ưng với hành, do hành làm duyên; danh tương ưng với thức, do thức làm duyên; xúc tương ưng với danh, do danh làm duyên; thọ tương ưng với xúc, do xúc làm duyên; ái tương ưng với thọ, do thọ làm duyên; thủ tương ưng với ái, do ái làm duyên; hữu do thủ làm duyên; sinh do hữu làm duyên; già chết do sinh làm duyên.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sinh khởi.

1048

267. Tattha katamā avijjā?

Among these, what is ignorance?

267. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That unknowing, not seeing... the impediment of ignorance, delusion, the root of unwholesome states – this is called "ignorance".

Cái không trí, không thấy…pe… sự mê lầm, si mê, căn bất thiện – đây được gọi là “vô minh”.

1049

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto?

Among these, what are formations conditioned by ignorance, associated with ignorance?

Trong đó, cái gì là hành tương ưng với vô minh, do vô minh làm duyên?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto’’.

That volition, purposive thought, the state of having intended – this is called "formations conditioned by ignorance, associated with ignorance".

Cái tư, sự tác ý, trạng thái tác ý – đây được gọi là “hành tương ưng với vô minh, do vô minh làm duyên”.

1050

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ?

Among these, what is consciousness conditioned by formations, associated with formations?

Trong đó, cái gì là thức tương ưng với hành, do hành làm duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ’’.

That mind, mentation, intellect... the mental-consciousness element pertaining thereto – this is called "consciousness conditioned by formations, associated with formations".

Cái tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “thức tương ưng với hành, do hành làm duyên”.

1051

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇasampayuttaṃ?

Among these, what is mentality conditioned by consciousness, associated with consciousness?

Trong đó, cái gì là danh tương ưng với thức, do thức làm duyên?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇasampayuttaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called "mentality conditioned by consciousness, associated with consciousness".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – đây được gọi là “danh tương ưng với thức, do thức làm duyên”.

1052

Nāmapaccayā phasso nāmasampayuttoti.

Contact conditioned by mentality, associated with mentality.

“Xúc tương ưng với danh, do danh làm duyên” nghĩa là gì?

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is mentality?

Trong đó, danh là gì?

Ṭhapetvā phassaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

Excluding contact, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations, the aggregate of consciousness – this is called "mentality".

Trừ xúc ra, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn – đây được gọi là “danh”.

1053

Tattha katamo nāmapaccayā phasso nāmasampayutto?

Among these, what is contact conditioned by mentality, associated with mentality?

Trong đó, cái gì là xúc tương ưng với danh, do danh làm duyên?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayā phasso nāmasampayutto’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That contact, touching, coming into contact, the state of having come into contact – this is called "contact conditioned by mentality, associated with mentality"... in this way it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Cái xúc, sự tiếp xúc, sự va chạm, trạng thái tiếp xúc – đây được gọi là “xúc tương ưng với danh, do danh làm duyên”…pe… Do đó, được nói rằng: “Như vậy, toàn bộ khối khổ này sinh khởi”.

1054

268. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇasampayuttaṃ nāmaṃ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāsampayuttaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At that time: formations conditioned by ignorance, associated with ignorance; consciousness conditioned by formations, associated with formations; mentality-and-materiality, mentality, conditioned by consciousness, associated with consciousness; the sixth sense base conditioned by mentality-and-materiality, associated with mentality; contact conditioned by the sixth sense base, associated with the sixth sense base; feeling conditioned by contact, associated with contact; craving conditioned by feeling, associated with feeling; clinging conditioned by craving, associated with craving; existence conditioned by clinging; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

268. Vào thời điểm đó, hành tương ưng với vô minh, do vô minh làm duyên; thức tương ưng với hành, do hành làm duyên; danh sắc tương ưng với thức, do thức làm duyên là danh; lục nhập tương ưng với danh, do danh sắc làm duyên; xúc tương ưng với lục nhập, do lục nhập làm duyên; thọ tương ưng với xúc, do xúc làm duyên; ái tương ưng với thọ, do thọ làm duyên; thủ tương ưng với ái, do ái làm duyên; hữu do thủ làm duyên; sinh do hữu làm duyên; già chết do sinh làm duyên.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sinh khởi.

1055

269. Tattha katamā avijjā?

Among these, what is ignorance?

269. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That unknowing, not seeing... the impediment of ignorance, delusion, the root of unwholesome states – this is called "ignorance".

Cái không trí, không thấy…pe… sự mê lầm, si mê, căn bất thiện – đây được gọi là “vô minh”.

1056

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto?

Among these, what are formations conditioned by ignorance, associated with ignorance?

Trong đó, cái gì là hành tương ưng với vô minh, do vô minh làm duyên?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto’’.

That volition, purposive thought, the state of having intended – this is called "formations conditioned by ignorance, associated with ignorance".

Cái tư, sự tác ý, trạng thái tác ý – đây được gọi là “hành tương ưng với vô minh, do vô minh làm duyên”.

1057

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ?

Among these, what is consciousness conditioned by formations, associated with formations?

Trong đó, cái gì là thức tương ưng với hành, do hành làm duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ …pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ’’.

That mind, mentation, intellect... the mental-consciousness element pertaining thereto – this is called "consciousness conditioned by formations, associated with formations".

Cái tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “thức tương ưng với hành, do hành làm duyên”.

1058

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇasampayuttaṃ nāmaṃ?

Among these, what is mentality-and-materiality, mentality, conditioned by consciousness, associated with consciousness?

Trong đó, cái gì là danh sắc tương ưng với thức, do thức làm duyên là danh?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is mentality, there is materiality.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is mentality?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called "mentality".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Among these, what is materiality?

Trong đó, sắc là gì?

Cakkhāyatanassa upacayo, sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo, kāyāyatanassa upacayo, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The growth of the eye base, the growth of the ear base, the growth of the nose base, the growth of the tongue base, the growth of the body base, or any other materiality born of mind, having mind as its cause, originating from mind – this is called "materiality".

Sự tích tập của nhãn xứ, sự tích tập của nhĩ xứ, sự tích tập của tỷ xứ, sự tích tập của thiệt xứ, sự tích tập của thân xứ, hoặc bất kỳ sắc nào khác do tâm sinh, do tâm làm nhân, do tâm khởi – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is mentality, and this is materiality.

Như vậy, đây là danh, và đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇasampayuttaṃ nāmaṃ’’.

This is called "mentality-and-materiality, mentality, conditioned by consciousness, associated with consciousness".

Đây được gọi là “danh sắc tương ưng với thức, do thức làm duyên là danh”.

1059

Nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmasampayuttanti.

The sixth sense base conditioned by mentality-and-materiality, associated with mentality.

“Lục nhập tương ưng với danh, do danh sắc làm duyên” nghĩa là gì?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is mentality, there is materiality.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is mentality?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called "mentality".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Among these, what is materiality?

Trong đó, sắc là gì?

Yaṃ rūpaṃ nissāya manoviññāṇadhātu vattati – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The materiality on which the mental-consciousness element depends – this is called "materiality".

Sắc nương vào đó ý thức giới vận hành – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is mentality, and this is materiality.

Như vậy, đây là danh, và đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpaṃ’’.

This is called "mentality-and-materiality".

Đây được gọi là “danh sắc”.

1060

Tattha katamaṃ nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ?

Among these, what is the sixth sense base conditioned by mentality-and-materiality, associated with mentality?

Trong đó, cái gì là lục nhập tương ưng với danh, do danh sắc làm duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ’’.

That mind, mentation, intellect... the mental-consciousness element pertaining thereto – this is called "the sixth sense base conditioned by mentality-and-materiality, associated with mentality".

Cái tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “lục nhập tương ưng với danh, do danh sắc làm duyên”.

1061

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto?

Among these, what is contact conditioned by the sixth sense base, associated with the sixth sense base?

Trong đó, cái gì là xúc tương ưng với lục nhập, do lục nhập làm duyên?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That contact, touching, coming into contact, the state of having come into contact – this is called "contact conditioned by the sixth sense base, associated with the sixth sense base"... in this way it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Cái xúc, sự tiếp xúc, sự va chạm, trạng thái tiếp xúc – đây được gọi là “xúc tương ưng với lục nhập, do lục nhập làm duyên”…pe… Do đó, được nói rằng: “Như vậy, toàn bộ khối khổ này sinh khởi”.

1062

270. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇasampayuttaṃ nāmaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā phassasampayuttā, vedanāpaccayā taṇhā vedanāsampayuttā, taṇhāpaccayā upādānaṃ taṇhāsampayuttaṃ; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At that time, conditioned by avijjā, there is saṅkhāra associated with avijjā; conditioned by saṅkhāra, there is viññāṇa associated with saṅkhāra; conditioned by viññāṇa, there is nāma and rūpa, nāma associated with viññāṇa; conditioned by nāmarūpa, there are the six sense bases (saḷāyatana), the sixth sense base associated with nāma; conditioned by the sixth sense base, there is phassa associated with the sixth sense base; conditioned by phassa, there is vedanā associated with phassa; conditioned by vedanā, there is taṇhā associated with vedanā; conditioned by taṇhā, there is upādāna associated with taṇhā; conditioned by upādāna, there is bhava; conditioned by bhava, there is jāti; conditioned by jāti, there is jarāmaraṇa (aging and death).

270. Vào thời điểm đó, do vô minh duyên khởi hành tương ưng với vô minh; do hành duyên khởi thức tương ưng với hành; do thức duyên khởi danh-sắc, danh tương ưng với thức; do danh-sắc duyên khởi sáu xứ, sáu xứ tương ưng với danh; do sáu xứ duyên khởi xúc tương ưng với sáu xứ; do xúc duyên khởi thọ tương ưng với xúc; do thọ duyên khởi ái tương ưng với thọ; do ái duyên khởi thủ tương ưng với ái; do thủ duyên khởi hữu; do hữu duyên khởi sinh; do sinh duyên khởi già-chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này khởi lên.

1063

271. Tattha katamā avijjā?

What is avijjā there?

271. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That ignorance, not seeing…pe… lack of understanding, delusion, the root of unwholesome actions—this is called "avijjā".

Sự không hiểu biết, không thấy…pe… sự mê mờ, gốc rễ của bất thiện, sự mê lầm—đây gọi là “vô minh”.

1064

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto?

What is saṅkhāra associated with avijjā there, conditioned by avijjā?

Trong đó, hành tương ưng với vô minh do vô minh duyên khởi là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro avijjāsampayutto’’.

That volition, intention, the state of intending—this is called "saṅkhāra associated with avijjā, conditioned by avijjā".

Ý chí, sự cố ý, sự đã cố ý—đây gọi là “hành tương ưng với vô minh do vô minh duyên khởi”.

1065

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ?

What is viññāṇa associated with saṅkhāra there, conditioned by saṅkhāra?

Trong đó, thức tương ưng với hành do hành duyên khởi là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness…pe… the related mind-consciousness element—this is called "viññāṇa associated with saṅkhāra, conditioned by saṅkhāra".

Tâm, ý, ý thức…pe… tâm giới ý thức phát sinh từ đó—đây gọi là “thức tương ưng với hành do hành duyên khởi”.

1066

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇasampayuttaṃ nāmaṃ?

What is nāma and rūpa, nāma associated with viññāṇa there, conditioned by viññāṇa?

Trong đó, danh tương ưng với thức do thức duyên khởi là gì?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

What is nāma there?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling (vedanākkhandha), the aggregate of perception (saññākkhandha), the aggregate of mental formations (saṅkhārakkhandha)—this is called "nāma".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn—đây gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

What is rūpa there?

Trong đó, sắc là gì?

Cakkhāyatanassa upacayo, sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo, kāyāyatanassa upacayo, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The accumulation of the eye-sense base, the accumulation of the ear-sense base, the accumulation of the nose-sense base, the accumulation of the tongue-sense base, the accumulation of the body-sense base, or any other rūpa that exists, born of mind, with mind as its cause, originating from mind—this is called "rūpa".

Sự tích lũy của nhãn xứ, sự tích lũy của nhĩ xứ, sự tích lũy của tỷ xứ, sự tích lũy của thiệt xứ, sự tích lũy của thân xứ, hoặc bất kỳ sắc nào khác do tâm sinh, do tâm làm nhân, do tâm khởi—đây gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is nāma, and this is rūpa.

Như vậy, đây là danh, đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ viññāṇasampayuttaṃ nāmaṃ’’.

This is called "nāma and rūpa, nāma associated with viññāṇa, conditioned by viññāṇa".

Đây gọi là “danh tương ưng với thức do thức duyên khởi”.

1067

Nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ chaṭṭhāyatananti.

The six sense bases (saḷāyatana), the sixth sense base associated with nāma, conditioned by nāmarūpa.

Sáu xứ tương ưng với danh do danh-sắc duyên khởi.

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

What is nāma there?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling (vedanākkhandha), the aggregate of perception (saññākkhandha), the aggregate of mental formations (saṅkhārakkhandha)—this is called "nāma".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn—đây gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

What is rūpa there?

Trong đó, sắc là gì?

Cattāro ca mahābhūtā, yañca rūpaṃ nissāya manoviññāṇadhātu vattati – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The four great elements, and that rūpa depending on which the mind-consciousness element functions—this is called "rūpa".

Bốn đại và sắc mà nương vào đó ý thức giới vận hành—đây gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is nāma, and this is rūpa.

Như vậy, đây là danh, đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpaṃ’’.

This is called "nāmarūpa".

Đây gọi là “danh-sắc”.

1068

Tattha katamaṃ nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ chaṭṭhāyatanaṃ?

What are the six sense bases (saḷāyatana), the sixth sense base associated with nāma, conditioned by nāmarūpa there?

Trong đó, sáu xứ tương ưng với danh do danh-sắc duyên khởi là gì?

Cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ – idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ chaṭṭhāyatanaṃ’’.

The eye-sense base, the ear-sense base, the nose-sense base, the tongue-sense base, the body-sense base, the mind-sense base—this is called "the six sense bases, the sixth sense base associated with nāma, conditioned by nāmarūpa".

Nhãn xứ, nhĩ xứ, tỷ xứ, thiệt xứ, thân xứ, ý xứ—đây gọi là “sáu xứ tương ưng với danh do danh-sắc duyên khởi”.

1069

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto?

What is phassa associated with the sixth sense base there, conditioned by the sixth sense base?

Trong đó, xúc tương ưng với sáu xứ do sáu xứ duyên khởi là gì?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That contact, touching, coming into contact, the state of having come into contact—this is called "phassa associated with the sixth sense base, conditioned by the sixth sense base"…pe… by this it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Sự xúc chạm, sự tiếp xúc, sự đã tiếp xúc—đây gọi là “xúc tương ưng với sáu xứ do sáu xứ duyên khởi”…pe… Vì vậy, nói rằng “như vậy, toàn bộ khối khổ này khởi lên”.

1070

Sampayuttacatukkaṃ.

The Chapter on Association (Sampayutta Catukka).

Tứ Đề Tương Ưng (Sampayuttacatukka).

1071

8. Aññamaññacatukkaṃ

8. The Chapter on Mutual Condition (Aññamañña Catukka)

8. Tứ Đề Tương Hỗ (Aññamaññacatukka)

1072

272. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayāpi avijjā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi saṅkhāro; viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayāpi viññāṇaṃ; nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmaṃ; chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ; phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayāpi phasso; vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayāpi vedanā; taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayāpi taṇhā; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At that time, conditioned by avijjā, there is saṅkhāra; and conditioned by saṅkhāra, there is avijjā; conditioned by saṅkhāra, there is viññāṇa; and conditioned by viññāṇa, there is saṅkhāra; conditioned by viññāṇa, there is nāma; and conditioned by nāma, there is viññāṇa; conditioned by nāma, there is the sixth sense base; and conditioned by the sixth sense base, there is nāma; conditioned by the sixth sense base, there is phassa; and conditioned by phassa, there is the sixth sense base; conditioned by phassa, there is vedanā; and conditioned by vedanā, there is phassa; conditioned by vedanā, there is taṇhā; and conditioned by taṇhā, there is vedanā; conditioned by taṇhā, there is upādāna; and conditioned by upādāna, there is taṇhā; conditioned by upādāna, there is bhava; conditioned by bhava, there is jāti; conditioned by jāti, there is jarāmaraṇa.

272. Vào thời điểm đó, do vô minh duyên khởi hành, và do hành cũng duyên khởi vô minh; do hành duyên khởi thức, và do thức cũng duyên khởi hành; do thức duyên khởi danh, và do danh cũng duyên khởi thức; do danh duyên khởi sáu xứ, và do sáu xứ cũng duyên khởi danh; do sáu xứ duyên khởi xúc, và do xúc cũng duyên khởi sáu xứ; do xúc duyên khởi thọ, và do thọ cũng duyên khởi xúc; do thọ duyên khởi ái, và do ái cũng duyên khởi thọ; do ái duyên khởi thủ, và do thủ cũng duyên khởi ái; do thủ duyên khởi hữu; do hữu duyên khởi sinh; do sinh duyên khởi già-chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này khởi lên.

1073

273. Tattha katamā avijjā?

What is avijjā there?

273. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That ignorance, not seeing…pe… lack of understanding, delusion, the root of unwholesome actions—this is called "avijjā".

Sự không hiểu biết, không thấy…pe… sự mê mờ, gốc rễ của bất thiện, sự mê lầm—đây gọi là “vô minh”.

1074

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro?

What is saṅkhāra there, conditioned by avijjā?

Trong đó, hành do vô minh duyên khởi là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro’’.

That volition, intention, the state of intending—this is called "saṅkhāra conditioned by avijjā".

Ý chí, sự cố ý, sự đã cố ý—đây gọi là “hành do vô minh duyên khởi”.

1075

Tattha katamā saṅkhārapaccayāpi avijjā?

What is avijjā there, conditioned by saṅkhāra?

Trong đó, vô minh cũng do hành duyên khởi là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayāpi avijjā’’.

That ignorance, not seeing…pe… lack of understanding, delusion, the root of unwholesome actions—this is called "avijjā conditioned by saṅkhāra".

Sự không hiểu biết, không thấy…pe… sự mê mờ, gốc rễ của bất thiện, sự mê lầm—đây gọi là “vô minh cũng do hành duyên khởi”.

1076

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

What is viññāṇa there, conditioned by saṅkhāra?

Trong đó, thức do hành duyên khởi là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ.

That mind, mentality, consciousness…pe… the related mind-consciousness element—this is called "viññāṇa conditioned by saṅkhāra".

Tâm, ý, ý thức…pe… tâm giới ý thức phát sinh từ đó—đây gọi là thức do hành duyên khởi.

1077

Tattha katamo viññāṇapaccayāpi saṅkhāro?

What is saṅkhāra there, conditioned by viññāṇa?

Trong đó, hành cũng do thức duyên khởi là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayāpi saṅkhāro’’.

That volition, intention, the state of intending—this is called "saṅkhāra conditioned by viññāṇa".

Ý chí, sự cố ý, sự đã cố ý—đây gọi là “hành cũng do thức duyên khởi”.

1078

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmaṃ?

What is nāma there, conditioned by viññāṇa?

Trong đó, danh do thức duyên khởi là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling (vedanākkhandha), the aggregate of perception (saññākkhandha), the aggregate of mental formations (saṅkhārakkhandha)—this is called "nāma conditioned by viññāṇa".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn—đây gọi là “danh do thức duyên khởi”.

1079

Tattha katamaṃ nāmapaccayāpi viññāṇaṃ?

What is viññāṇa there, conditioned by nāma?

Trong đó, thức cũng do danh duyên khởi là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayāpi viññāṇaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness…pe… the related mind-consciousness element—this is called "viññāṇa conditioned by nāma".

Tâm, ý, ý thức…pe… tâm giới ý thức phát sinh từ đó—đây gọi là “thức cũng do danh duyên khởi”.

1080

Tattha katamaṃ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ?

What is the sixth sense base there, conditioned by nāma?

Trong đó, sáu xứ do danh duyên khởi là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness…pe… the related mind-consciousness element—this is called "the sixth sense base conditioned by nāma".

Tâm, ý, ý thức…pe… tâm giới ý thức phát sinh từ đó—đây gọi là “sáu xứ do danh duyên khởi”.

1081

Tattha katamaṃ chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmaṃ?

What is nāma there, conditioned by the sixth sense base?

Trong đó, danh cũng do sáu xứ duyên khởi là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling (vedanākkhandha), the aggregate of perception (saññākkhandha), the aggregate of mental formations (saṅkhārakkhandha)—this is called "nāma conditioned by the sixth sense base".

Thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn—đây gọi là “danh cũng do sáu xứ duyên khởi”.

1082

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso?

What is phassa there, conditioned by the sixth sense base?

Trong đó, xúc do sáu xứ duyên khởi là gì?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That contact, touching, coming into contact, the state of having come into contact—this is called "phassa conditioned by the sixth sense base".

Sự xúc chạm, sự tiếp xúc, sự đã tiếp xúc—đây gọi là “xúc do sáu xứ duyên khởi”.

1083

Tattha katamaṃ phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ?

What is the sixth sense base there, conditioned by phassa?

Trong đó, sáu xứ cũng do xúc duyên khởi là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness…pe… the related mind-consciousness element—this is called "the sixth sense base conditioned by phassa".

Tâm, ý, ý thức…pe… tâm giới ý thức phát sinh từ đó—đây gọi là “sáu xứ cũng do xúc duyên khởi”.

1084

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

What is vedanā there, conditioned by phassa?

Trong đó, thọ do xúc duyên khởi là gì?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That mental pleasantness, mental happiness, pleasant and happy feeling born of mental contact, pleasant and happy feeling born of mental contact—this is called "vedanā conditioned by phassa".

Cảm giác dễ chịu về tâm, hạnh phúc về tâm, cảm giác dễ chịu hạnh phúc do tâm xúc chạm sinh ra, thọ dễ chịu hạnh phúc do tâm xúc chạm sinh ra—đây gọi là “thọ do xúc duyên khởi”.

1085

Tattha katamo vedanāpaccayāpi phasso?

What is phassa there, conditioned by vedanā?

Trong đó, xúc cũng do thọ duyên khởi là gì?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayāpi phasso’’.

That contact, touching, coming into contact, the state of having come into contact—this is called "phassa conditioned by vedanā".

Sự xúc chạm, sự tiếp xúc, sự đã tiếp xúc—đây gọi là “xúc cũng do thọ duyên khởi”.

1086

Tattha katamā vedanāpaccayā taṇhā?

What is taṇhā there, conditioned by vedanā?

Trong đó, ái do thọ duyên khởi là gì?

Yo rāgo sārāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā taṇhā’’.

That passion, lust…pe… the mind’s lust—this is called "taṇhā conditioned by vedanā".

Tham, sự tham ái…pe… sự tham ái của tâm—đây gọi là “ái do thọ duyên khởi”.

1087

Tattha katamā taṇhāpaccayāpi vedanā?

What is vedanā there, conditioned by taṇhā?

Trong đó, thọ cũng do ái duyên khởi là gì?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘taṇhāpaccayāpi vedanā’’.

That mental pleasantness, mental happiness, pleasant and happy feeling born of mental contact, pleasant and happy feeling born of mental contact—this is called "vedanā conditioned by taṇhā".

Cảm giác dễ chịu về tâm, hạnh phúc về tâm, cảm giác dễ chịu hạnh phúc do tâm xúc chạm sinh ra, thọ dễ chịu hạnh phúc do tâm xúc chạm sinh ra—đây gọi là “thọ cũng do ái duyên khởi”.

1088

Tattha katamaṃ taṇhāpaccayā upādānaṃ?

What is upādāna there, conditioned by taṇhā?

Trong đó, thủ do ái duyên khởi là gì?

Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ…pe… titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho – idaṃ vuccati ‘‘taṇhāpaccayā upādānaṃ’’.

That view, fixed view... (and so on) ... the philosophical position, the perverted grasping – this is called 'clinging conditioned by craving'.

Những tà kiến, kiến chấp…pe… tà kiến xứ, sự chấp thủ sai lầm – đây được gọi là ‘‘do tham ái duyên chấp thủ’’.

1089

Tattha katamā upādānapaccayāpi taṇhā?

What, in this case, is craving conditioned by clinging?

Trong đó, tham ái nào là do chấp thủ duyên?

Yo rāgo…pe… cittassa sārāgo – ayaṃ vuccati ‘‘upādānapaccayāpi taṇhā’’.

That lust... (and so on) ... the attachment of the mind – this is called 'craving also conditioned by clinging'.

Tham dục nào…pe… tâm tham đắm – đây được gọi là ‘‘tham ái do chấp thủ duyên’’.

1090

Tattha katamo upādānapaccayā bhavo?

What, in this case, is becoming conditioned by clinging?

Trong đó, hữu nào là do chấp thủ duyên?

Ṭhapetvā upādānaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘upādānapaccayā bhavo’’.

Apart from clinging, the feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate, the consciousness aggregate – this is called 'becoming conditioned by clinging'.

Trừ chấp thủ ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là ‘‘hữu do chấp thủ duyên’’.

1091

Tattha katamā bhavapaccayā jāti?

What, in this case, is birth conditioned by becoming?

Trong đó, sinh nào là do hữu duyên?

Yā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ jāti sañjāti nibbatti abhinibbati pātubhāvo – ayaṃ vuccati ‘‘bhavapaccayā jāti’’.

That birth, coming to be, production, reproduction, manifestation of these various phenomena – this is called 'birth conditioned by becoming'.

Sự sinh, sự phát sinh, sự xuất hiện, sự sinh khởi, sự hiển lộ của các pháp ấy – đây được gọi là ‘‘sinh do hữu duyên’’.

1092

Tattha katamaṃ jātipaccayā jarāmaraṇaṃ?

What, in this case, is aging-and-death conditioned by birth?

Trong đó, già chết nào là do sinh duyên?

Atthi jarā, atthi maraṇaṃ.

There is aging, there is death.

Có già, có chết.

Tattha katamā jarā?

What, in this case, is aging?

Trong đó, già là gì?

Yā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ jarā jīraṇatā āyuno saṃhāni – ayaṃ vuccati ‘‘jarā’’.

That aging, decay, decline of life of these various phenomena – this is called 'aging'.

Sự già, sự lão hóa, sự suy giảm tuổi thọ của các pháp ấy – đây được gọi là ‘‘già’’.

Tattha katamaṃ maraṇaṃ?

What, in this case, is death?

Trong đó, chết là gì?

Yo tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ khayo vayo bhedo paribhedo aniccatā antaradhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘maraṇaṃ’’.

That perishing, decay, dissolution, disintegration, impermanence, disappearance of these various phenomena – this is called 'death'.

Sự hoại diệt, sự tiêu vong, sự tan rã, sự phân hủy, sự vô thường, sự biến mất của các pháp ấy – đây được gọi là ‘‘chết’’.

Iti ayañca jarā, idañca maraṇaṃ.

Thus, this aging and this death.

Như vậy, đây là già, đây là chết.

Idaṃ vuccati ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇaṃ’’.

This is called 'aging-and-death conditioned by birth'.

Đây được gọi là ‘‘già chết do sinh duyên’’.

1093

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

Thus the origin of this entire mass of suffering comes to be.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này tập khởi.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa saṅgati hoti, samāgamo hoti, samodhānaṃ hoti, pātubhāvo hoti.

Thus there is convergence, coming together, combination, manifestation of this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này có sự hội tụ, có sự kết hợp, có sự tổng hợp, có sự hiển lộ.

Tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Therefore it is said: 'Thus the origin of this entire mass of suffering comes to be'.

Vì vậy, được gọi là ‘‘như vậy, toàn bộ khối khổ này tập khởi’’.

1094

274. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayāpi avijjā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi saṅkhāro; viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayāpi viññāṇaṃ; nāmapaccayā phasso, phassapaccayāpi nāmaṃ; phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayāpi phasso; vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayāpi vedanā; taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayāpi taṇhā; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

274. At that time, volitional formations are conditioned by ignorance, and ignorance is also conditioned by volitional formations; consciousness is conditioned by volitional formations, and volitional formations are also conditioned by consciousness; mind is conditioned by consciousness, and consciousness is also conditioned by mind; contact is conditioned by mind, and mind is also conditioned by contact; feeling is conditioned by contact, and contact is also conditioned by feeling; craving is conditioned by feeling, and feeling is also conditioned by craving; clinging is conditioned by craving, and craving is also conditioned by clinging; becoming is conditioned by clinging; birth is conditioned by becoming; aging-and-death is conditioned by birth.

274. Vào thời điểm đó, vô minh duyên hành, hành cũng duyên vô minh; hành duyên thức, thức cũng duyên hành; thức duyên danh, danh cũng duyên thức; danh duyên xúc, xúc cũng duyên danh; xúc duyên thọ, thọ cũng duyên xúc; thọ duyên tham ái, tham ái cũng duyên thọ; tham ái duyên chấp thủ, chấp thủ cũng duyên tham ái; chấp thủ duyên hữu, hữu duyên sinh, sinh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus the origin of this entire mass of suffering comes to be.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này tập khởi.

1095

275. Tattha katamā avijjā?

275. What, in this case, is ignorance?

275. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That not knowing, not seeing... (and so on) ... the defilement of ignorance, delusion, the root of unwholesome – this is called 'ignorance'.

Sự không biết, sự không thấy…pe… sự trói buộc của vô minh, si mê, gốc rễ của bất thiện – đây được gọi là ‘‘vô minh’’.

1096

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro?

What, in this case, are volitional formations conditioned by ignorance?

Trong đó, hành nào là do vô minh duyên?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro’’.

That volition, purposing, the state of having purposed – this is called 'volitional formations conditioned by ignorance'.

Tư, sự tác ý, trạng thái đã tác ý – đây được gọi là ‘‘hành do vô minh duyên’’.

1097

Tattha katamā saṅkhārapaccayāpi avijjā?

What, in this case, is ignorance also conditioned by volitional formations?

Trong đó, vô minh nào cũng là do hành duyên?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayāpi avijjā’’.

That not knowing, not seeing... (and so on) ... the defilement of ignorance, delusion, the root of unwholesome – this is called 'ignorance also conditioned by volitional formations'.

Sự không biết, sự không thấy…pe… sự trói buộc của vô minh, si mê, gốc rễ của bất thiện – đây được gọi là ‘‘vô minh cũng do hành duyên’’.

1098

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

What, in this case, is consciousness conditioned by volitional formations?

Trong đó, thức nào là do hành duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness... (and so on) ... the corresponding mind-consciousness element – this is called 'consciousness conditioned by volitional formations'.

Tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là ‘‘thức do hành duyên’’.

1099

Tattha katamo viññāṇapaccayāpi saṅkhāro?

What, in this case, are volitional formations also conditioned by consciousness?

Trong đó, hành nào cũng là do thức duyên?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayāpi saṅkhāro’’.

That volition, purposing, the state of having purposed – this is called 'volitional formations also conditioned by consciousness'.

Tư, sự tác ý, trạng thái đã tác ý – đây được gọi là ‘‘hành cũng do thức duyên’’.

1100

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmaṃ?

What, in this case, is mind conditioned by consciousness?

Trong đó, danh nào là do thức duyên?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmaṃ’’.

The feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate – this is called 'mind conditioned by consciousness'.

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là ‘‘danh do thức duyên’’.

1101

Tattha katamaṃ nāmapaccayāpi viññāṇaṃ?

What, in this case, is consciousness also conditioned by mind?

Trong đó, thức nào cũng là do danh duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayāpi viññāṇaṃ’’.

That mind, mentality, consciousness... (and so on) ... the corresponding mind-consciousness element – this is called 'consciousness also conditioned by mind'.

Tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là ‘‘thức cũng do danh duyên’’.

1102

Nāmapaccayā phassoti.

Contact conditioned by mind.

Danh duyên xúc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

What, in this case, is mind?

Trong đó, danh là gì?

Ṭhapetvā phassaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

Apart from contact, the feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate, the consciousness aggregate – this is called 'mind'.

Trừ xúc ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là ‘‘danh’’.

1103

Tattha katamo nāmapaccayā phasso?

What, in this case, is contact conditioned by mind?

Trong đó, xúc nào là do danh duyên?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayā phasso’’.

That contact, touching, coming into contact, the state of having come into contact – this is called 'contact conditioned by mind'.

Sự xúc chạm, sự tiếp xúc, trạng thái đã tiếp xúc – đây được gọi là ‘‘xúc do danh duyên’’.

1104

Tattha katamaṃ phassapaccayāpi nāmaṃ?

What, in this case, is mind also conditioned by contact?

Trong đó, danh nào cũng là do xúc duyên?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘phassapaccayāpi nāmaṃ’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations, the aggregate of consciousness – this is called "nāma also due to contact"…pe… thus it is said "thus there is the arising of this entire mass of suffering."

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là ‘‘danh cũng do xúc duyên’’…pe… vì vậy, được gọi là ‘‘như vậy, toàn bộ khối khổ này tập khởi’’.

1105

276. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayāpi avijjā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi saṅkhāro; viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ; nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṃ; chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ; phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayāpi phasso; vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayāpi vedanā; taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayāpi taṇhā; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

276. At that time, volitional formations (saṅkhāra) arise conditioned by ignorance (avijjā); and ignorance (avijjā) also arises conditioned by volitional formations (saṅkhāra). Consciousness (viññāṇa) arises conditioned by volitional formations (saṅkhāra); and volitional formations (saṅkhāra) also arise conditioned by consciousness (viññāṇa). Name-and-form (nāmarūpa) arises conditioned by consciousness (viññāṇa); and consciousness (viññāṇa) also arises conditioned by name-and-form (nāmarūpa). The sixth sense-base (chaṭṭhāyatana) arises conditioned by name-and-form (nāmarūpa); and name-and-form (nāmarūpa) also arises conditioned by the sixth sense-base (chaṭṭhāyatana). Contact (phassa) arises conditioned by the sixth sense-base (chaṭṭhāyatana); and the sixth sense-base (chaṭṭhāyatana) also arises conditioned by contact (phassa). Feeling (vedanā) arises conditioned by contact (phassa); and contact (phassa) also arises conditioned by feeling (vedanā). Craving (taṇhā) arises conditioned by feeling (vedanā); and feeling (vedanā) also arises conditioned by craving (taṇhā). Clinging (upādāna) arises conditioned by craving (taṇhā); and craving (taṇhā) also arises conditioned by clinging (upādāna). Existence (bhava) arises conditioned by clinging (upādāna); birth (jāti) arises conditioned by existence (bhava); old age and death (jarāmaraṇa) arise conditioned by birth (jāti).

276. Vào thời điểm đó, vô minh duyên hành, hành cũng duyên vô minh; hành duyên thức, thức cũng duyên hành; thức duyên danh sắc, danh sắc cũng duyên thức; danh sắc duyên sáu xứ, sáu xứ cũng duyên danh sắc; sáu xứ duyên xúc, xúc cũng duyên sáu xứ; xúc duyên thọ, thọ cũng duyên xúc; thọ duyên tham ái, tham ái cũng duyên thọ; tham ái duyên chấp thủ, chấp thủ cũng duyên tham ái; chấp thủ duyên hữu, hữu duyên sinh, sinh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the arising of this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này tập khởi.

1106

277. Tattha katamā avijjā?

277. Among these, what is ignorance (avijjā)?

277. Trong đó, vô minh là gì?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

Whatever unknowing, non-seeing…pe… ignorance, delusion, the root of unwholesome states – this is called "ignorance".

Sự không biết, sự không thấy…pe… sự trói buộc của vô minh, si mê, gốc rễ của bất thiện – đây được gọi là ‘‘vô minh’’.

1107

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro?

Among these, what are the volitional formations (saṅkhāra) conditioned by ignorance (avijjā)?

Trong đó, hành nào là do vô minh duyên?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro.

Whatever volition, intending, having intended – this is called "volitional formations conditioned by ignorance".

Tư, sự tác ý, trạng thái đã tác ý – đây được gọi là ‘‘hành do vô minh duyên’’.

1108

Tattha katamā saṅkhārapaccayāpi avijjā?

Among these, what is ignorance (avijjā) also conditioned by volitional formations (saṅkhāra)?

Trong đó, vô minh nào cũng là do hành duyên?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayāpi avijjā’’.

Whatever unknowing, non-seeing…pe… ignorance, delusion, the root of unwholesome states – this is called "ignorance also conditioned by volitional formations".

Sự không biết, sự không thấy…pe… sự trói buộc của vô minh, si mê, gốc rễ của bất thiện – đây được gọi là ‘‘vô minh cũng do hành duyên’’.

1109

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Among these, what is consciousness (viññāṇa) conditioned by volitional formations (saṅkhāra)?

Trong đó, thức nào là do hành duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’.

Whatever mind, mentation, mentality…pe… the element of mind-consciousness originating from that – this is called "consciousness conditioned by volitional formations".

Tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là ‘‘thức do hành duyên’’.

1110

Tattha katamo viññāṇapaccayāpi saṅkhāro?

Among these, what are the volitional formations (saṅkhāra) also conditioned by consciousness (viññāṇa)?

Trong đó, hành nào cũng là do thức duyên?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayāpi saṅkhāro’’.

Whatever volition, intending, having intended – this is called "volitional formations also conditioned by consciousness".

Tư, sự tác ý, trạng thái đã tác ý – đây được gọi là ‘‘hành cũng do thức duyên’’.

1111

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ?

Among these, what is name-and-form (nāmarūpa) conditioned by consciousness (viññāṇa)?

Trong đó, danh sắc nào là do thức duyên?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is nāma?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations – this is called "nāma".

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là ‘‘danh’’.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Among these, what is rūpa?

Trong đó, sắc là gì?

Cakkhāyatanassa upacayo, sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo, kāyāyatanassa upacayo, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The accumulation of the eye sense-base, the accumulation of the ear sense-base, the accumulation of the nose sense-base, the accumulation of the tongue sense-base, the accumulation of the body sense-base, or whatever other rūpa that exists, born of mind, caused by mind, originated by mind – this is called "rūpa".

Sự tích lũy của nhãn xứ, sự tích lũy của nhĩ xứ, sự tích lũy của tỷ xứ, sự tích lũy của thiệt xứ, sự tích lũy của thân xứ, hoặc bất kỳ sắc nào khác do tâm sinh, do tâm làm nhân, do tâm khởi lên – đây được gọi là ‘‘sắc’’.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is nāma, and this is rūpa.

Như vậy, đây là danh, đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ’’.

This is called "name-and-form conditioned by consciousness".

Đây được gọi là ‘‘danh sắc do thức duyên’’.

1112

Nāmarūpapaccayāpi viññāṇanti.

Consciousness (viññāṇa) also conditioned by name-and-form.

Thức cũng do danh sắc duyên.

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is nāma?

Trong đó, danh là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations – this is called "nāma".

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là ‘‘danh’’.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Among these, what is rūpa?

Trong đó, sắc là gì?

Yaṃ rūpaṃ nissāya manoviññāṇadhātu vattati – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

Whatever rūpa by relying on which the mind-consciousness element functions – this is called "rūpa".

Sắc nào nương tựa vào đó ý thức giới vận hành – đây được gọi là ‘‘sắc’’.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this is nāma, and this is rūpa.

Như vậy, đây là danh, đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpaṃ’’.

This is called "name-and-form".

Đây được gọi là ‘‘danh sắc’’.

1113

Tattha katamaṃ nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ?

Among these, what is consciousness (viññāṇa) also conditioned by name-and-form (nāmarūpa)?

Trong đó, thức nào cũng là do danh sắc duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ’’.

Whatever mind, mentation, mentality…pe… the element of mind-consciousness originating from that – this is called "consciousness also conditioned by name-and-form".

Tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là ‘‘thức cũng do danh sắc duyên’’.

1114

Nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatananti.

From nāmarūpa, the sixth sense base.

Do danh sắc mà có sáu xứ.

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is nāma?

Trong đó, thế nào là danh?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called ‘nāma’.

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Among these, what is rūpa?

Trong đó, thế nào là sắc?

Yaṃ rūpaṃ nissāya manoviññāṇadhātu vattati – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

That rūpa based on which the mind-consciousness element operates – this is called ‘rūpa’.

Sắc nào mà nương vào đó tâm thức giới (manoviññāṇadhātu) vận hành – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this nāma and this rūpa.

Như vậy, đây là danh và đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpaṃ’’.

This is called ‘nāmarūpa’.

Đây được gọi là “danh sắc”.

1115

Tattha katamaṃ nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ?

Among these, what is the sixth sense base dependent on nāmarūpa?

Trong đó, thế nào là sáu xứ (chaṭṭhāyatana) do danh sắc làm duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ’’.

That which is mind, intellection, mentation…and so on… the mind-consciousness element associated with it – this is called ‘the sixth sense base dependent on nāmarūpa’.

Tâm nào, ý nào, ý thức nào…pe… tâm thức giới (manoviññāṇadhātu) tương ứng với nó – đây được gọi là “sáu xứ (chaṭṭhāyatana) do danh sắc làm duyên”.

1116

Tattha katamaṃ chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṃ?

Among these, what is nāmarūpa also dependent on the sixth sense base?

Trong đó, thế nào là danh sắc (nāmarūpa) do sáu xứ (chaṭṭhāyatana) làm duyên?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is nāma?

Trong đó, thế nào là danh?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called ‘nāma’.

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Among these, what is rūpa?

Trong đó, thế nào là sắc?

Cakkhāyatanassa upacayo, sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo, kāyāyatanassa upacayo, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The growth of the eye base, the growth of the ear base, the growth of the nose base, the growth of the tongue base, the growth of the body base, or any other rūpa that exists, born of mind, caused by mind, originated from mind – this is called ‘rūpa’.

Sự tích lũy của nhãn xứ, sự tích lũy của nhĩ xứ, sự tích lũy của tỷ xứ, sự tích lũy của thiệt xứ, sự tích lũy của thân xứ, hoặc bất kỳ sắc nào khác do tâm sinh ra, do tâm làm nhân, do tâm khởi lên – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this nāma and this rūpa.

Như vậy, đây là danh và đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṃ’’.

This is called ‘nāmarūpa also dependent on the sixth sense base’.

Đây được gọi là “danh sắc (nāmarūpa) do sáu xứ (chaṭṭhāyatana) làm duyên”.

1117

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso?

Among these, what is contact dependent on the sixth sense base?

Trong đó, thế nào là xúc (phassa) do sáu xứ (chaṭṭhāyatana) làm duyên?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That which is contact, touching, full touching, the state of having fully touched – this is called ‘contact dependent on the sixth sense base’.

Xúc nào, sự tiếp xúc nào, sự tiếp chạm nào, trạng thái tiếp chạm nào – đây được gọi là “xúc (phassa) do sáu xứ (chaṭṭhāyatana) làm duyên”.

1118

Tattha katamaṃ phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ?

Among these, what is the sixth sense base also dependent on contact?

Trong đó, thế nào là sáu xứ (chaṭṭhāyatana) do xúc (phassa) làm duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That which is mind, intellection, mentation…and so on… the mind-consciousness element associated with it – this is called ‘the sixth sense base also dependent on contact’…and so on… Therefore, it is said: ‘Thus arises this entire mass of suffering.’

Tâm nào, ý nào, ý thức nào…pe… tâm thức giới (manoviññāṇadhātu) tương ứng với nó – đây được gọi là “sáu xứ (chaṭṭhāyatana) do xúc (phassa) làm duyên”…pe… Do đó, có câu: “Như vậy, toàn bộ khối khổ này sinh khởi”.

1119

278. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayāpi avijjā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi saṅkhāro; viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ; nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṃ; chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ; phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayāpi phasso; vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayāpi vedanā; taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayāpi taṇhā; upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

278. At that time, dependent on ignorance are mental formations; dependent on mental formations is also ignorance; dependent on mental formations is consciousness; dependent on consciousness is also mental formations; dependent on consciousness is nāmarūpa; dependent on nāmarūpa is also consciousness; dependent on nāmarūpa are the six sense bases; dependent on the sixth sense base is also nāmarūpa; dependent on the sixth sense base is contact; dependent on contact is also the sixth sense base; dependent on contact is feeling; dependent on feeling is also contact; dependent on feeling is craving; dependent on craving is also feeling; dependent on craving is clinging; dependent on clinging is also craving; dependent on clinging is becoming; dependent on becoming is birth; dependent on birth is old age and death.

278. Vào thời điểm đó, do vô minh mà có hành; do hành mà cũng có vô minh; do hành mà có thức; do thức mà cũng có hành; do thức mà có danh sắc; do danh sắc mà cũng có thức; do danh sắc mà có sáu xứ; do sáu xứ mà cũng có danh sắc; do sáu xứ mà có xúc; do xúc mà cũng có sáu xứ; do xúc mà có thọ; do thọ mà cũng có xúc; do thọ mà có ái; do ái mà cũng có thọ; do ái mà có thủ; do thủ mà cũng có ái; do thủ mà có hữu; do hữu mà có sinh; do sinh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sinh khởi.

1120

279. Tattha katamā avijjā?

279. Among these, what is ignorance?

279. Trong đó, thế nào là vô minh (avijjā)?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That which is unknowing, not seeing…and so on… the blaze of ignorance, delusion, the root of unwholesome states – this is called ‘ignorance’.

Sự không hiểu biết nào, sự không thấy nào…pe… sự trói buộc của vô minh, sự si mê, cội rễ của bất thiện – đây được gọi là “vô minh”.

1121

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro?

Among these, what are mental formations dependent on ignorance?

Trong đó, thế nào là hành (saṅkhāra) do vô minh (avijjā) làm duyên?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro’’.

That which is volition, conceiving, the state of having conceived – this is called ‘mental formations dependent on ignorance’.

Ý chí nào, sự tác ý nào, trạng thái tác ý nào – đây được gọi là “hành (saṅkhāra) do vô minh (avijjā) làm duyên”.

1122

Tattha katamā saṅkhārapaccayāpi avijjā?

Among these, what is ignorance also dependent on mental formations?

Trong đó, thế nào là vô minh (avijjā) do hành (saṅkhāra) làm duyên?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayāpi avijjā’’.

That which is unknowing, not seeing…and so on… the blaze of ignorance, delusion, the root of unwholesome states – this is called ‘ignorance also dependent on mental formations’.

Sự không hiểu biết nào, sự không thấy nào…pe… sự trói buộc của vô minh, sự si mê, cội rễ của bất thiện – đây được gọi là “vô minh (avijjā) do hành (saṅkhāra) làm duyên”.

1123

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Among these, what is consciousness dependent on mental formations?

Trong đó, thế nào là thức (viññāṇa) do hành (saṅkhāra) làm duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’.

That which is mind, intellection, mentation…and so on… the mind-consciousness element associated with it – this is called ‘consciousness dependent on mental formations’.

Tâm nào, ý nào, ý thức nào…pe… tâm thức giới (manoviññāṇadhātu) tương ứng với nó – đây được gọi là “thức (viññāṇa) do hành (saṅkhāra) làm duyên”.

1124

Tattha katamo viññāṇapaccayāpi saṅkhāro?

Among these, what are mental formations also dependent on consciousness?

Trong đó, thế nào là hành (saṅkhāra) do thức (viññāṇa) làm duyên?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayāpi saṅkhāro’’.

That which is volition, conceiving, the state of having conceived – this is called ‘mental formations also dependent on consciousness’.

Ý chí nào, sự tác ý nào, trạng thái tác ý nào – đây được gọi là “hành (saṅkhāra) do thức (viññāṇa) làm duyên”.

1125

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ?

Among these, what is nāmarūpa dependent on consciousness?

Trong đó, thế nào là danh sắc (nāmarūpa) do thức (viññāṇa) làm duyên?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is nāma?

Trong đó, thế nào là danh?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati nāmaṃ.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called nāma.

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là danh.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Among these, what is rūpa?

Trong đó, thế nào là sắc?

Cakkhāyatanassa upacayo, sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo, kāyāyatanassa upacayo, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The growth of the eye base, the growth of the ear base, the growth of the nose base, the growth of the tongue base, the growth of the body base, or any other rūpa that exists, born of mind, caused by mind, originated from mind – this is called ‘rūpa’.

Sự tích lũy của nhãn xứ, sự tích lũy của nhĩ xứ, sự tích lũy của tỷ xứ, sự tích lũy của thiệt xứ, sự tích lũy của thân xứ, hoặc bất kỳ sắc nào khác do tâm sinh ra, do tâm làm nhân, do tâm khởi lên – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this nāma and this rūpa.

Như vậy, đây là danh và đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ’’.

This is called ‘nāmarūpa dependent on consciousness’.

Đây được gọi là “danh sắc (nāmarūpa) do thức (viññāṇa) làm duyên”.

1126

Nāmarūpapaccayāpi viññāṇanti.

Consciousness is also dependent on nāmarūpa.

Thức (viññāṇa) cũng do danh sắc (nāmarūpa) làm duyên.

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is nāma?

Trong đó, thế nào là danh?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called ‘nāma’.

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Among these, what is rūpa?

Trong đó, thế nào là sắc?

Yaṃ rūpaṃ nissāya manoviññāṇadhātu vattati – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

That rūpa based on which the mind-consciousness element operates – this is called ‘rūpa’.

Sắc nào mà nương vào đó tâm thức giới (manoviññāṇadhātu) vận hành – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this nāma and this rūpa.

Như vậy, đây là danh và đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpaṃ’’.

This is called ‘nāmarūpa’.

Đây được gọi là “danh sắc”.

1127

Tattha katamaṃ nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ?

Among these, what is consciousness also dependent on nāmarūpa?

Trong đó, thế nào là thức (viññāṇa) do danh sắc (nāmarūpa) làm duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ’’.

That which is mind, intellection, mentation…and so on… the mind-consciousness element associated with it – this is called ‘consciousness also dependent on nāmarūpa’.

Tâm nào, ý nào, ý thức nào…pe… tâm thức giới (manoviññāṇadhātu) tương ứng với nó – đây được gọi là “thức (viññāṇa) do danh sắc (nāmarūpa) làm duyên”.

1128

Nāmarūpapaccayā saḷāyatananti.

From nāmarūpa, the six sense bases.

Do danh sắc mà có sáu xứ.

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is nāma?

Trong đó, thế nào là danh?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called ‘nāma’.

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Among these, what is rūpa?

Trong đó, thế nào là sắc?

Cattāro ca mahābhūtā, yañca rūpaṃ nissāya manoviññāṇadhātu vattati – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The four great elements, and that rūpa based on which the mind-consciousness element operates – this is called ‘rūpa’.

Bốn đại chủng và sắc nào mà nương vào đó tâm thức giới (manoviññāṇadhātu) vận hành – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this nāma and this rūpa.

Như vậy, đây là danh và đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpaṃ’’.

This is called ‘nāmarūpa’.

Đây được gọi là “danh sắc”.

1129

Tattha katamaṃ nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ?

Among these, what are the six sense bases dependent on nāmarūpa?

Trong đó, thế nào là sáu xứ (saḷāyatana) do danh sắc (nāmarūpa) làm duyên?

Cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ – idaṃ vuccati ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ’’.

The eye base, the ear base, the nose base, the tongue base, the body base, the mind base – this is called ‘the six sense bases dependent on nāmarūpa’.

Nhãn xứ, nhĩ xứ, tỷ xứ, thiệt xứ, thân xứ, ý xứ – đây được gọi là “sáu xứ (saḷāyatana) do danh sắc (nāmarūpa) làm duyên”.

1130

Tattha katamaṃ chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṃ?

Among these, what is nāmarūpa also dependent on the sixth sense base?

Trong đó, thế nào là danh sắc (nāmarūpa) do sáu xứ (chaṭṭhāyatana) làm duyên?

Atthi nāmaṃ, atthi rūpaṃ.

There is nāma, there is rūpa.

Có danh, có sắc.

Tattha katamaṃ nāmaṃ?

Among these, what is nāma?

Trong đó, thế nào là danh?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called ‘nāma’.

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – đây được gọi là “danh”.

Tattha katamaṃ rūpaṃ?

Among these, what is rūpa?

Trong đó, thế nào là sắc?

Cakkhāyatanassa upacayo, sotāyatanassa upacayo, ghānāyatanassa upacayo, jivhāyatanassa upacayo, kāyāyatanassa upacayo, yaṃ vā panaññampi atthi rūpaṃ cittajaṃ cittahetukaṃ cittasamuṭṭhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘rūpaṃ’’.

The growth of the eye base, the growth of the ear base, the growth of the nose base, the growth of the tongue base, the growth of the body base, or any other rūpa that exists, born of mind, caused by mind, originated from mind – this is called ‘rūpa’.

Sự tích lũy của nhãn xứ, sự tích lũy của nhĩ xứ, sự tích lũy của tỷ xứ, sự tích lũy của thiệt xứ, sự tích lũy của thân xứ, hoặc bất kỳ sắc nào khác do tâm sinh ra, do tâm làm nhân, do tâm khởi lên – đây được gọi là “sắc”.

Iti idañca nāmaṃ, idañca rūpaṃ.

Thus, this nāma and this rūpa.

Như vậy, đây là danh và đây là sắc.

Idaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmarūpaṃ’’.

This is called ‘nāmarūpa also dependent on the sixth sense base’.

Đây được gọi là “danh sắc (nāmarūpa) do sáu xứ (chaṭṭhāyatana) làm duyên”.

1131

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso?

Among these, what is contact dependent on the sixth sense base?

Trong đó, thế nào là xúc (phassa) do sáu xứ (chaṭṭhāyatana) làm duyên?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That which is contact, touching, full touching, the state of having fully touched – this is called ‘contact dependent on the sixth sense base’.

Xúc nào, sự tiếp xúc nào, sự tiếp chạm nào, trạng thái tiếp chạm nào – đây được gọi là “xúc (phassa) do sáu xứ (chaṭṭhāyatana) làm duyên”.

1132

Tattha katamaṃ phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ?

Among these, what is the sixth sense base also dependent on contact?

Trong đó, thế nào là sáu xứ (chaṭṭhāyatana) do xúc (phassa) làm duyên?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ’’.

That which is mind, intellection, mentation…and so on… the mind-consciousness element associated with it – this is called ‘the sixth sense base also dependent on contact’.

Tâm nào, ý nào, ý thức nào…pe… tâm thức giới (manoviññāṇadhātu) tương ứng với nó – đây được gọi là “sáu xứ (chaṭṭhāyatana) do xúc (phassa) làm duyên”.

1133

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Among these, what is feeling dependent on contact?

Trong đó, thế nào là thọ (vedanā) do xúc (phassa) làm duyên?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That which is mental pleasantness, mental happiness, pleasant and happy feeling born of mental contact, pleasant and happy feeling born of mental contact – this is called ‘feeling dependent on contact’…and so on… Therefore, it is said: ‘Thus arises this entire mass of suffering.’

Cái dễ chịu thuộc tâm nào, cái lạc thuộc tâm nào, cảm giác dễ chịu lạc do tâm xúc sinh ra nào, thọ dễ chịu lạc do tâm xúc sinh ra nào – đây được gọi là “thọ (vedanā) do xúc (phassa) làm duyên”…pe… Do đó, có câu: “Như vậy, toàn bộ khối khổ này sinh khởi”.

1134

Aññamaññacatukkaṃ.

The Quadruple of Mutual Dependence.

Tứ duyên tương hỗ.

1135

9. Akusalaniddeso

9. Exposition of Unwholesome States

9. Giải thích về các pháp bất thiện

1136

280. Katame dhammā akusalā?

280. What are unwholesome phenomena?

280. Những pháp nào là bất thiện?

Yasmiṃ samaye akusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti somanassasahagataṃ diṭṭhigatasampayuttaṃ sasaṅkhārena…pe… somanassasahagataṃ diṭṭhigatavippayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā…pe… somanassasahagataṃ diṭṭhigatavippayuttaṃ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At whatever time unwholesome consciousness arises, accompanied by joy, associated with wrong view, with prompting…^*… accompanied by joy, dissociated from wrong view, with a visible object…^*… accompanied by joy, dissociated from wrong view, with prompting, with a visible object, or an audible object, or an olfactory object, or a gustatory object, or a tactile object, or a mental object, or whatever it may be that is taken as an object, at that time, dependent on ignorance is volitional formation; dependent on volitional formation is consciousness; dependent on consciousness is mentality; dependent on mentality is the sixth sense-base; dependent on the sixth sense-base is contact; dependent on contact is feeling; dependent on feeling is craving; dependent on craving is determination; dependent on determination is existence; dependent on existence is birth; dependent on birth is old age and death.

Vào thời điểm nào tâm bất thiện khởi lên, câu hữu với hỷ, tương ưng tà kiến, có tác động…pe… câu hữu với hỷ, không tương ưng tà kiến, duyên cảnh sắc, hoặc…pe… câu hữu với hỷ, không tương ưng tà kiến, có tác động, duyên cảnh sắc, hoặc cảnh thinh, hoặc cảnh khí, hoặc cảnh vị, hoặc cảnh xúc, hoặc cảnh pháp, hoặc duyên bất cứ gì khác, vào thời điểm ấy, do vô minh duyên hành, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên lục nhập, do lục nhập duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên ái, do ái duyên quyết định, do quyết định duyên hữu, do hữu duyên sinh, do sinh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.

1137

281. Tattha katamā avijjā?

281. What is ignorance there?

281. Trong đó, thế nào là vô minh?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’.

That which is unknowing, not seeing…^*… the impediment of ignorance, delusion, the root of unwholesomeness – this is called ‘ignorance’.

Sự không biết, sự không thấy…pe… sự mê mờ, si mê, gốc rễ của bất thiện – đây được gọi là “vô minh”.

1138

Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro?

What is volitional formation dependent on ignorance there?

Trong đó, thế nào là do vô minh duyên hành?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati avijjāpaccayā saṅkhāro…pe….

That which is volition, thinking, the state of having thought – this is called volitional formation dependent on ignorance…^*….

Sự tác ý, sự tư niệm, trạng thái của sự tư niệm – đây được gọi là do vô minh duyên hành…pe….

1139

Tattha katamo taṇhāpaccayā adhimokkho?

What is determination dependent on craving there?

Trong đó, thế nào là do ái duyên quyết định?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘taṇhāpaccayā adhimokkho’’.

That which is the determination of consciousness, the becoming determined, the state of being determined by that – this is called ‘determination dependent on craving’.

Sự quyết định của tâm, sự quyết đoán, trạng thái của sự quyết đoán ấy – đây được gọi là “do ái duyên quyết định”.

1140

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

What is existence dependent on determination there?

Trong đó, thế nào là do quyết định duyên hữu?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Excluding determination, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations, the aggregate of consciousness – this is called ‘existence dependent on determination’…^*… Therefore, it is said: “Thus is the origin of this entire mass of suffering.”

Ngoài quyết định ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “do quyết định duyên hữu”…pe… bởi vậy được nói là “như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này”.

1141

282. Katame dhammā akusalā?

282. What are unwholesome phenomena?

282. Những pháp nào là bất thiện?

Yasmiṃ samaye akusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ diṭṭhigatasampayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At whatever time unwholesome consciousness arises, accompanied by equanimity, associated with wrong view, with a visible object, or an audible object, or an olfactory object, or a gustatory object, or a tactile object, or a mental object, or whatever it may be that is taken as an object, at that time, dependent on ignorance is volitional formation; dependent on volitional formation is consciousness; dependent on consciousness is mentality; dependent on mentality is the sixth sense-base; dependent on the sixth sense-base is contact; dependent on contact is feeling; dependent on feeling is craving; dependent on craving is clinging; dependent on clinging is existence; dependent on existence is birth; dependent on birth is old age and death.

Vào thời điểm nào tâm bất thiện khởi lên, câu hữu với xả, tương ưng tà kiến, duyên cảnh sắc, hoặc cảnh thinh, hoặc cảnh khí, hoặc cảnh vị, hoặc cảnh xúc, hoặc cảnh pháp, hoặc duyên bất cứ gì khác, vào thời điểm ấy, do vô minh duyên hành, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên lục nhập, do lục nhập duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên ái, do ái duyên thủ, do thủ duyên hữu, do hữu duyên sinh, do sinh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.

1142

283. Tattha katamā avijjā?

283. What is ignorance there?

283. Trong đó, thế nào là vô minh?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati avijjā…pe….

That which is unknowing, not seeing…^*… the impediment of ignorance, delusion, the root of unwholesomeness – this is called ignorance…^*….

Sự không biết, sự không thấy…pe… sự mê mờ, si mê, gốc rễ của bất thiện – đây được gọi là vô minh…pe….

1143

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

What is feeling dependent on contact there?

Trong đó, thế nào là do xúc duyên thọ?

Yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That which is neither pleasant nor unpleasant mental feeling, neither painful nor pleasurable feeling born of mental contact – this is called ‘feeling dependent on contact’…^*… Therefore, it is said: “Thus is the origin of this entire mass of suffering.”

Sự cảm thọ không dễ chịu cũng không khó chịu do tâm sở, sự cảm thọ không khổ không lạc do xúc chạm tâm, sự cảm thọ không khổ không lạc do xúc chạm tâm – đây được gọi là “do xúc duyên thọ”…pe… bởi vậy được nói là “như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này”.

1144

284. Katame dhammā akusalā?

284. What are unwholesome phenomena?

284. Những pháp nào là bất thiện?

Yasmiṃ samaye akusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ diṭṭhigatasampayuttaṃ sasaṅkhārena…pe… upekkhāsahagataṃ diṭṭhigatavippayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā…pe… upekkhāsahagataṃ diṭṭhigatavippayuttaṃ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At whatever time unwholesome consciousness arises, accompanied by equanimity, associated with wrong view, with prompting…^*… accompanied by equanimity, dissociated from wrong view, with a visible object…^*… accompanied by equanimity, dissociated from wrong view, with prompting, with a visible object, or an audible object, or an olfactory object, or a gustatory object, or a tactile object, or a mental object, or whatever it may be that is taken as an object, at that time, dependent on ignorance is volitional formation; dependent on volitional formation is consciousness; dependent on consciousness is mentality; dependent on mentality is the sixth sense-base; dependent on the sixth sense-base is contact; dependent on contact is feeling; dependent on feeling is craving; dependent on craving is determination; dependent on determination is existence; dependent on existence is birth; dependent on birth is old age and death.

Vào thời điểm nào tâm bất thiện khởi lên, câu hữu với xả, tương ưng tà kiến, có tác động…pe… câu hữu với xả, không tương ưng tà kiến, duyên cảnh sắc, hoặc…pe… câu hữu với xả, không tương ưng tà kiến, có tác động, duyên cảnh sắc, hoặc cảnh thinh, hoặc cảnh khí, hoặc cảnh vị, hoặc cảnh xúc, hoặc cảnh pháp, hoặc duyên bất cứ gì khác, vào thời điểm ấy, do vô minh duyên hành, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên lục nhập, do lục nhập duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên ái, do ái duyên quyết định, do quyết định duyên hữu, do hữu duyên sinh, do sinh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.

1145

285. Tattha katamā avijjā…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

285. What is ignorance there?…^*… Therefore, it is said: “Thus is the origin of this entire mass of suffering.”

285. Trong đó, thế nào là vô minh…pe… bởi vậy được nói là “như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này”.

1146

286. Katame dhammā akusalā?

286. What are unwholesome phenomena?

286. Những pháp nào là bất thiện?

Yasmiṃ samaye akusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti domanassasahagataṃ paṭighasampayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā…pe… domanassasahagataṃ paṭighasampayuttaṃ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā paṭighaṃ, paṭighapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At whatever time unwholesome consciousness arises, accompanied by displeasure, associated with irritation, with a visible object…^*… accompanied by displeasure, associated with irritation, with prompting, with a visible object, or an audible object, or an olfactory object, or a gustatory object, or a tactile object, or a mental object, or whatever it may be that is taken as an object, at that time, dependent on ignorance is volitional formation; dependent on volitional formation is consciousness; dependent on consciousness is mentality; dependent on mentality is the sixth sense-base; dependent on the sixth sense-base is contact; dependent on contact is feeling; dependent on feeling is irritation; dependent on irritation is determination; dependent on determination is existence; dependent on existence is birth; dependent on birth is old age and death.

Vào thời điểm nào tâm bất thiện khởi lên, câu hữu với ưu, tương ưng sân, duyên cảnh sắc, hoặc…pe… câu hữu với ưu, tương ưng sân, có tác động, duyên cảnh sắc, hoặc cảnh thinh, hoặc cảnh khí, hoặc cảnh vị, hoặc cảnh xúc, hoặc cảnh pháp, hoặc duyên bất cứ gì khác, vào thời điểm ấy, do vô minh duyên hành, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên lục nhập, do lục nhập duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên sân, do sân duyên quyết định, do quyết định duyên hữu, do hữu duyên sinh, do sinh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.

1147

287. Tattha katamā avijjā?

287. What is ignorance there?

287. Trong đó, thế nào là vô minh?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That which is unknowing, not seeing…^*… the impediment of ignorance, delusion, the root of unwholesomeness – this is called ‘ignorance’…^*… this is called ‘contact dependent on the sixth sense-base’.

Sự không biết, sự không thấy…pe… sự mê mờ, si mê, gốc rễ của bất thiện – đây được gọi là “vô minh”…pe… đây được gọi là “do lục nhập duyên xúc”.

1148

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

What is feeling dependent on contact there?

Trong đó, thế nào là do xúc duyên thọ?

Yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That which is unpleasant mental feeling, painful mental feeling, unpleasant, painful feeling born of mental contact – this is called ‘feeling dependent on contact’.

Sự không dễ chịu do tâm sở, sự khổ do tâm sở, sự cảm thọ không dễ chịu, khổ do xúc chạm tâm, sự cảm thọ không dễ chịu, khổ do xúc chạm tâm – đây được gọi là “do xúc duyên thọ”.

1149

Tattha katamaṃ vedanāpaccayā paṭighaṃ?

What is irritation dependent on feeling there?

Trong đó, thế nào là do thọ duyên sân?

Yo cittassa āghāto…pe… caṇḍikkaṃ asuropo^* anattamanatā cittassa – idaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā paṭighaṃ’’.

That which is the resentment of consciousness…^*… ferocity, ill-will, mental displeasure – this is called ‘irritation dependent on feeling’.

Sự oán giận của tâm…pe… sự hung bạo, sự không hài lòng, sự không vừa ý của tâm – đây được gọi là “do thọ duyên sân”.

1150

Tattha katamo paṭighapaccayā adhimokkho?

What is determination dependent on irritation there?

Trong đó, thế nào là do sân duyên quyết định?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘paṭighapaccayā adhimokkho’’.

That which is the determination of consciousness, the becoming determined, the state of being determined by that – this is called ‘determination dependent on irritation’.

Sự quyết định của tâm, sự quyết đoán, trạng thái của sự quyết đoán ấy – đây được gọi là “do sân duyên quyết định”.

1151

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

What is existence dependent on determination there?

Trong đó, thế nào là do quyết định duyên hữu?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Excluding determination, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations, the aggregate of consciousness – this is called ‘existence dependent on determination’…^*… Therefore, it is said: “Thus is the origin of this entire mass of suffering.”

Ngoài quyết định ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “do quyết định duyên hữu”…pe… bởi vậy được nói là “như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này”.

1152

288. Katame dhammā akusalā?

288. What are unwholesome phenomena?

288. Những pháp nào là bất thiện?

Yasmiṃ samaye akusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ vicikicchāsampayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā vicikicchā, vicikicchāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when unwholesome consciousness associated with equanimity and conjoined with doubt arises, having as its object form, or sound, or odor, or taste, or touch, or mental phenomena, or whatever else, at that time, dependent on ignorance, there is volitional formation; dependent on volitional formation, there is consciousness; dependent on consciousness, there is mentality; dependent on mentality, there is the sixth sense base; dependent on the sixth sense base, there is contact; dependent on contact, there is feeling; dependent on feeling, there is doubt; dependent on doubt, there is becoming; dependent on becoming, there is birth; dependent on birth, there is old age and death.

Vào lúc nào tâm bất thiện khởi lên, câu hữu với xả, tương ưng với hoài nghi, hoặc duyên vào đối tượng sắc, hoặc đối tượng thinh, hoặc đối tượng khí, hoặc đối tượng vị, hoặc đối tượng xúc, hoặc đối tượng pháp, hoặc duyên vào bất cứ cái gì, vào lúc ấy, do vô minh duyên hành, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên sáu xứ, do sáu xứ duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên hoài nghi, do hoài nghi duyên hữu, do hữu duyên sinh, do sinh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.

1153

289. Tattha katamā avijjā?

289. What is ignorance there?

289. Trong đó, thế nào là vô minh (avijjā)?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That lack of knowledge, not seeing…— the defilement of ignorance, delusion, the root of the unwholesome — this is called "ignorance"…— this is called "contact dependent on the sixth sense base."

Cái không hiểu biết, cái không thấy…pe… cái xiềng xích vô minh, cái si mê, cái gốc bất thiện – đây được gọi là “vô minh (avijjā)”…pe… đây được gọi là “do sáu xứ duyên xúc”.

1154

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

What is feeling dependent on contact there?

Trong đó, thế nào là do xúc duyên thọ (vedanā)?

Yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That mental neutral feeling, born of mental contact, neither pleasant nor unpleasant; that neither-painful-nor-pleasant feeling born of mental contact — this is called "feeling dependent on contact."

Cái cảm thọ tâm sở không dễ chịu cũng không khó chịu, do xúc chạm tâm mà sinh, cái cảm thọ không khổ không lạc; cái thọ không khổ không lạc do xúc chạm tâm mà sinh – đây được gọi là “do xúc duyên thọ”.

1155

Tattha katamā vedanāpaccayā vicikicchā?

What is doubt dependent on feeling there?

Trong đó, thế nào là do thọ duyên hoài nghi (vicikicchā)?

Yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvidhāpatho^* saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhaṇā^* chambhitattaṃ cittassa manovilekho – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā vicikicchā’’.

That wavering, doubting, state of doubt, perplexity, uncertainty, indecision, two-pronged path, vacillation, grasping at many alternatives, a flapping about, a flailing about, an inability to fathom, the paralysis of the mind, a mental scratching — this is called "doubt dependent on feeling."

Cái nghi ngờ, sự nghi ngờ, trạng thái nghi ngờ, sự do dự, hoài nghi (vicikicchā), sự lưỡng lự, con đường hai ngả, sự hoang mang, sự nắm giữ không chắc chắn, sự dao động, sự xao động, sự không thấu triệt, sự rụt rè, sự bôi nhọ tâm – đây được gọi là “do thọ duyên hoài nghi”.

1156

Tattha katamo vicikicchāpaccayā bhavo?

What is becoming dependent on doubt there?

Trong đó, thế nào là do hoài nghi duyên hữu (bhava)?

Ṭhapetvā vicikicchaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘vicikicchāpaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Excluding doubt, the feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate, the consciousness aggregate — this is called "becoming dependent on doubt"…— that is why it is said, "Thus there is the origin of this entire mass of suffering."

Trừ hoài nghi ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “do hoài nghi duyên hữu”…pe… bởi thế nên được gọi là “như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này”.

1157

290. Katame dhammā akusalā?

290. Which phenomena are unwholesome?

290. Thế nào là các pháp bất thiện?

Yasmiṃ samaye akusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ uddhaccasampayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā uddhaccaṃ, uddhaccapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when unwholesome consciousness associated with equanimity and conjoined with restlessness arises, having as its object form, or sound, or odor, or taste, or touch, or mental phenomena, or whatever else, at that time, dependent on ignorance, there is volitional formation; dependent on volitional formation, there is consciousness; dependent on consciousness, there is mentality; dependent on mentality, there is the sixth sense base; dependent on the sixth sense base, there is contact; dependent on contact, there is feeling; dependent on feeling, there is restlessness; dependent on restlessness, there is resolve; dependent on resolve, there is becoming; dependent on becoming, there is birth; dependent on birth, there is old age and death.

Vào lúc nào tâm bất thiện khởi lên, câu hữu với xả, tương ưng với phóng dật (uddhacca), hoặc duyên vào đối tượng sắc, hoặc đối tượng thinh, hoặc đối tượng khí, hoặc đối tượng vị, hoặc đối tượng xúc, hoặc đối tượng pháp, hoặc duyên vào bất cứ cái gì, vào lúc ấy, do vô minh duyên hành, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên sáu xứ, do sáu xứ duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên phóng dật, do phóng dật duyên quyết định (adhimokkha), do quyết định duyên hữu, do hữu duyên sinh, do sinh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.

1158

291. Tattha katamā avijjā?

291. What is ignorance there?

291. Trong đó, thế nào là vô minh (avijjā)?

Yaṃ aññāṇaṃ adassanaṃ…pe… avijjālaṅgī moho akusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjā’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That lack of knowledge, not seeing…— the defilement of ignorance, delusion, the root of the unwholesome — this is called "ignorance"…— this is called "contact dependent on the sixth sense base."

Cái không hiểu biết, cái không thấy…pe… cái xiềng xích vô minh, cái si mê, cái gốc bất thiện – đây được gọi là “vô minh (avijjā)”…pe… đây được gọi là “do sáu xứ duyên xúc”.

1159

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

What is feeling dependent on contact there?

Trong đó, thế nào là do xúc duyên thọ (vedanā)?

Yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That mental neutral feeling, born of mental contact, neither pleasant nor unpleasant; that neither-painful-nor-pleasant feeling born of mental contact — this is called "feeling dependent on contact."

Cái cảm thọ tâm sở không dễ chịu cũng không khó chịu, do xúc chạm tâm mà sinh, cái cảm thọ không khổ không lạc do xúc chạm tâm mà sinh – đây được gọi là “do xúc duyên thọ”.

1160

Tattha katamaṃ vedanāpaccayā uddhaccaṃ?

What is restlessness dependent on feeling there?

Trong đó, thế nào là do thọ duyên phóng dật (uddhacca)?

Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa – idaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā uddhaccaṃ’’.

That restlessness of mind, uncalmness, distraction of thought, agitation of mind — this is called "restlessness dependent on feeling."

Cái phóng dật của tâm, sự không lắng dịu, sự tán loạn của tâm, sự hoang mang của tâm – đây được gọi là “do thọ duyên phóng dật”.

1161

Tattha katamo uddhaccapaccayā adhimokkho?

What is resolve dependent on restlessness there?

Trong đó, thế nào là do phóng dật duyên quyết định (adhimokkha)?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘uddhaccapaccayā adhimokkho’’.

That resolve of mind, determination, being determined on that — this is called "resolve dependent on restlessness."

Cái quyết định của tâm, sự quyết định, trạng thái quyết định ấy – đây được gọi là “do phóng dật duyên quyết định”.

1162

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

What is becoming dependent on resolve there?

Trong đó, thế nào là do quyết định duyên hữu (bhava)?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Excluding resolve, the feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate, the consciousness aggregate — this is called "becoming dependent on resolve"…— that is why it is said, "Thus there is the origin of this entire mass of suffering."

Trừ quyết định ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “do quyết định duyên hữu”…pe… bởi thế nên được gọi là “như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này”.

1163

Akusalaniddeso.

Description of the Unwholesome.

Phần Giải Thích Các Pháp Bất Thiện.

1164

10. Kusalaniddeso

10. Description of the Wholesome

10. Phần Giải Thích Các Pháp Thiện

1165

292. Katame dhammā kusalā?

292. Which phenomena are wholesome?

292. Thế nào là các pháp thiện?

Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti somanassasahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when wholesome Kāmāvacara consciousness associated with joy and conjoined with knowledge arises, having as its object form, or sound, or odor, or taste, or touch, or mental phenomena, or whatever else, at that time, dependent on the roots of wholesomeness, there is volitional formation; dependent on volitional formation, there is consciousness; dependent on consciousness, there is mentality; dependent on mentality, there is the sixth sense base; dependent on the sixth sense base, there is contact; dependent on contact, there is feeling; dependent on feeling, there is serenity; dependent on serenity, there is resolve; dependent on resolve, there is becoming; dependent on becoming, there is birth; dependent on birth, there is old age and death.

Vào lúc nào tâm thiện dục giới khởi lên, câu hữu với hỷ, tương ưng với trí tuệ, hoặc duyên vào đối tượng sắc, hoặc đối tượng thinh, hoặc đối tượng khí, hoặc đối tượng vị, hoặc đối tượng xúc, hoặc đối tượng pháp, hoặc duyên vào bất cứ cái gì, vào lúc ấy, do các căn lành (kusalamūla) duyên hành, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên sáu xứ, do sáu xứ duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên tịnh tín (pasāda), do tịnh tín duyên quyết định (adhimokkha), do quyết định duyên hữu, do hữu duyên sinh, do sinh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.

1166

293. Tattha katame kusalamūlā?

293. Which are the roots of wholesomeness there?

293. Trong đó, thế nào là các căn lành (kusalamūla)?

Alobho, adoso, amoho.

Non-greed, non-hatred, non-delusion.

Không tham (alobha), không sân (adosa), không si (amoha).

1167

Tattha katamo alobho?

What is non-greed there?

Trong đó, thế nào là không tham (alobha)?

Yo alobho alubbhanā alubbhitattaṃ asārāgo asārajjanā asārajjitattaṃ anabhijjhā alobho kusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘alobho’’.

That non-greed, not being greedy, the state of not being greedy, non-attachment, not clinging, the state of not clinging, non-covetousness, non-greed, a root of wholesomeness — this is called "non-greed."

Cái không tham, sự không tham, trạng thái không tham, sự không say đắm, sự không say mê, trạng thái không say mê, sự không tham lam, không tham là căn lành – đây được gọi là “không tham”.

1168

Tattha katamo adoso?

What is non-hatred there?

Trong đó, thế nào là không sân (adosa)?

Yo adoso adussanā adussitattaṃ abyāpādo abyāpajjo adoso kusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘adoso’’.

That non-hatred, not being hateful, the state of not being hateful, non-ill-will, non-malice, non-hatred, a root of wholesomeness — this is called "non-hatred."

Cái không sân, sự không sân, trạng thái không sân, sự không ác ý, không sân là căn lành – đây được gọi là “không sân”.

1169

Tattha katamo amoho?

What is non-delusion there?

Trong đó, thế nào là không si (amoha)?

Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – ayaṃ vuccati ‘‘amoho’’.

That wisdom, understanding…— non-delusion, investigation of phenomena, right view — this is called "non-delusion."

Cái trí tuệ, sự hiểu biết…pe… không si, sự trạch pháp, chánh kiến – đây được gọi là “không si”.

Ime vuccanti ‘‘kusalamūlā’’.

These are called "roots of wholesomeness."

Đây được gọi là “các căn lành”.

1170

Tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro?

What is volitional formation dependent on the roots of wholesomeness there?

Trong đó, thế nào là do các căn lành duyên hành (saṅkhāra)?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘kusalamūlapaccayā saṅkhāro’’.

That volition, conceiving, the state of having conceived — this is called "volitional formation dependent on the roots of wholesomeness."

Cái tác ý (cetanā), sự tác ý, trạng thái tác ý – đây được gọi là “do các căn lành duyên hành”.

1171

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ…pe… viññāṇapaccayā nāmaṃ…pe… nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ…pe… chaṭṭhāyatanapaccayā phasso…pe… phassapaccayā vedanā…pe… ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

What is consciousness dependent on volitional formation there…— what is mentality dependent on consciousness…— what is the sixth sense base dependent on mentality…— what is contact dependent on the sixth sense base…— what is feeling dependent on contact…— this is called "feeling dependent on contact."

Trong đó, thế nào là do hành duyên thức (viññāṇa)…pe… do thức duyên danh (nāma)…pe… do danh duyên sáu xứ (chaṭṭhāyatana)…pe… do sáu xứ duyên xúc (phassa)…pe… do xúc duyên thọ (vedanā)…pe… đây được gọi là “do xúc duyên thọ”.

1172

Tattha katamo vedanāpaccayā pasādo?

What is serenity dependent on feeling there?

Trong đó, thế nào là do thọ duyên tịnh tín (pasāda)?

Yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā pasādo’’.

That faith, belief, conviction, clear serene confidence — this is called "serenity dependent on feeling."

Cái đức tin (saddhā), sự tin tưởng, sự chấp nhận, sự tịnh tín sâu sắc – đây được gọi là “do thọ duyên tịnh tín”.

1173

Tattha katamo pasādapaccayā adhimokkho?

What is resolve dependent on serenity there?

Trong đó, thế nào là do tịnh tín duyên quyết định (adhimokkha)?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘pasādapaccayā adhimokkho’’.

That resolve of mind, determination, being determined on that — this is called "resolve dependent on serenity."

Cái quyết định của tâm, sự quyết định, trạng thái quyết định ấy – đây được gọi là “do tịnh tín duyên quyết định”.

1174

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

What is becoming dependent on resolve there?

Trong đó, thế nào là do quyết định duyên hữu (bhava)?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Excluding resolve, the feeling aggregate, the perception aggregate, the volitional formations aggregate, the consciousness aggregate — this is called "becoming dependent on resolve"…— that is why it is said, "Thus there is the origin of this entire mass of suffering."

Trừ quyết định ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “do quyết định duyên hữu”…pe… bởi thế nên được gọi là “như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này”.

1175

294. Katame dhammā kusalā?

294. Which phenomena are wholesome?

294. Thế nào là các pháp thiện?

Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti somanassasahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṃ vā…pe… somanassasahagataṃ ñāṇavippayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā…pe… somanassasahagataṃ ñāṇavippayuttaṃ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when a wholesome kāmāvacara consciousness has arisen, accompanied by joy, associated with knowledge, with prompting, having a visible object, or… (the same applies to) accompanied by joy, dissociated from knowledge, having a visible object, or… (the same applies to) accompanied by joy, dissociated from knowledge, with prompting, having a visible object, or having a sound object, or a smell object, or a taste object, or a touch object, or a mental object, or whatever else it may be dependent on—at that time, conditioned by wholesome roots are volitional formations; conditioned by volitional formations is consciousness; conditioned by consciousness is mentality; conditioned by mentality is the sixth sense base; conditioned by the sixth sense base is contact; conditioned by contact is feeling; conditioned by feeling is clarity; conditioned by clarity is decision; conditioned by decision is becoming; conditioned by becoming is birth; conditioned by birth are aging and death.

Vào thời điểm nào tâm thiện dục giới sanh khởi, đồng sanh với hỷ, hợp trí, có tác động, duyên sắc cảnh…pe… đồng sanh với hỷ, ly trí, duyên sắc cảnh…pe… đồng sanh với hỷ, ly trí, có tác động, duyên sắc cảnh, hoặc duyên thanh cảnh, hoặc duyên hương cảnh, hoặc duyên vị cảnh, hoặc duyên xúc cảnh, hoặc duyên pháp cảnh, hoặc duyên bất cứ cái gì, vào thời điểm ấy, do duyên thiện căn mà có hành (saṅkhāra), do duyên hành mà có thức (viññāṇa), do duyên thức mà có danh (nāma), do duyên danh mà có lục nhập (chaṭṭhāyatana), do duyên lục nhập mà có xúc (phassa), do duyên xúc mà có thọ (vedanā), do duyên thọ mà có tịnh (pasāda), do duyên tịnh mà có thắng giải (adhimokkha), do duyên thắng giải mà có hữu (bhava), do duyên hữu mà có sanh (jāti), do duyên sanh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1176

295. Tattha katame kusalamūlā?

295. Therein, what are the wholesome roots?

295. Trong đó, những thiện căn (kusalamūla) nào?

Alobho, adoso.

Non-greed, non-hatred.

Vô tham (alobha), vô sân (adosa).

1177

Tattha katamo alobho?

Therein, what is non-greed?

Trong đó, vô tham là gì?

Yo alobho alubbhanā alubbhitattaṃ asārāgo asārajjanā asārajjitattaṃ anabhijjhā alobho kusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘alobho’’.

That which is non-greed, not being greedy, the state of not having been greedy, non-attachment, not clinging, the state of not having clung, non-covetousness, non-greed as a wholesome root—this is called “non-greed.”

Sự vô tham, không tham đắm, trạng thái không tham đắm; sự không dính mắc, không dính líu, trạng thái không dính líu; sự không tham dục – vô tham là thiện căn – đây được gọi là “vô tham”.

1178

Tattha katamo adoso?

Therein, what is non-hatred?

Trong đó, vô sân là gì?

Yo adoso adussanā adussitattaṃ abyāpādo abyāpajjo adoso kusalamūlaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘adoso’’.

That which is non-hatred, not being hateful, the state of not having been hateful, absence of ill-will, not being malevolent, non-hatred as a wholesome root—this is called “non-hatred.”

Sự vô sân, không sân hận, trạng thái không sân hận; sự không ác ý, không làm hại – vô sân là thiện căn – đây được gọi là “vô sân”.

Ime vuccanti ‘‘kusalamūlā’’.

These are called “wholesome roots.”

Những điều này được gọi là “thiện căn”.

1179

Tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro?

Therein, what is the volitional formation conditioned by wholesome roots?

Trong đó, do duyên thiện căn mà có hành (saṅkhāra) là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘kusalamūlapaccayā saṅkhāro’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That which is volition, the act of conceiving, the state of having conceived—this is called “volitional formation conditioned by wholesome roots”… (the same applies to) this is called “contact conditioned by the sixth sense base.”

Sự tác ý (cetanā), sự tác ý mạnh mẽ, trạng thái đã tác ý mạnh mẽ – đây được gọi là “do duyên thiện căn mà có hành”…pe… đây được gọi là “do duyên lục nhập mà có xúc”.

1180

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Therein, what is the feeling conditioned by contact?

Trong đó, do duyên xúc mà có thọ (vedanā) là gì?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That which is mental pleasantness, mental happiness, pleasant and happy feeling born of mental contact, pleasant and happy feeling born of mental contact—this is called “feeling conditioned by contact”… (the same applies to) therefore it is said, “Thus arises this entire mass of suffering.”

Cái sự dễ chịu thuộc tâm, cái sự lạc thuộc tâm, cái sự cảm thọ dễ chịu, lạc do tâm xúc sanh, cái thọ dễ chịu, lạc do tâm xúc sanh – đây được gọi là “do duyên xúc mà có thọ”…pe… vì vậy được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi”.

1181

296. Katame dhammā kusalā?

296. Which states are wholesome?

296. Những pháp nào là thiện?

Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā…pe… upekkhāsahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when a wholesome kāmāvacara consciousness has arisen, accompanied by equanimity, associated with knowledge, having a visible object, or… (the same applies to) accompanied by equanimity, associated with knowledge, with prompting, having a visible object, or having a sound object, or a smell object, or a taste object, or a touch object, or a mental object, or whatever else it may be dependent on—at that time, conditioned by wholesome roots are volitional formations; conditioned by volitional formations is consciousness; conditioned by consciousness is mentality; conditioned by mentality is the sixth sense base; conditioned by the sixth sense base is contact; conditioned by contact is feeling; conditioned by feeling is clarity; conditioned by clarity is decision; conditioned by decision is becoming; conditioned by becoming is birth; conditioned by birth are aging and death.

Vào thời điểm nào tâm thiện dục giới sanh khởi, đồng sanh với xả, hợp trí, duyên sắc cảnh…pe… đồng sanh với xả, hợp trí, có tác động, duyên sắc cảnh, hoặc duyên thanh cảnh, hoặc duyên hương cảnh, hoặc duyên vị cảnh, hoặc duyên xúc cảnh, hoặc duyên pháp cảnh, hoặc duyên bất cứ cái gì, vào thời điểm ấy, do duyên thiện căn mà có hành (saṅkhāra), do duyên hành mà có thức (viññāṇa), do duyên thức mà có danh (nāma), do duyên danh mà có lục nhập (chaṭṭhāyatana), do duyên lục nhập mà có xúc (phassa), do duyên xúc mà có thọ (vedanā), do duyên thọ mà có tịnh (pasāda), do duyên tịnh mà có thắng giải (adhimokkha), do duyên thắng giải mà có hữu (bhava), do duyên hữu mà có sanh (jāti), do duyên sanh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1182

297. Tattha katame kusalamūlā?

297. Therein, what are the wholesome roots?

297. Trong đó, những thiện căn nào?

Alobho, adoso, amoho – ime vuccanti ‘‘kusalamūlā’’.

Non-greed, non-hatred, non-delusion—these are called “wholesome roots.”

Vô tham (alobha), vô sân (adosa), vô si (amoha) – những điều này được gọi là “thiện căn”.

1183

Tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro?

Therein, what is the volitional formation conditioned by wholesome roots?

Trong đó, do duyên thiện căn mà có hành (saṅkhāro) là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘kusalamūlapaccayā saṅkhāro’’…pe… ayaṃ vuccati – ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That which is volition, the act of conceiving, the state of having conceived—this is called “volitional formation conditioned by wholesome roots”… (the same applies to) this is called “contact conditioned by the sixth sense base.”

Sự tác ý (cetanā), sự tác ý mạnh mẽ, trạng thái đã tác ý mạnh mẽ – đây được gọi là “do duyên thiện căn mà có hành”…pe… đây được gọi là “do duyên lục nhập mà có xúc”.

1184

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Therein, what is the feeling conditioned by contact?

Trong đó, do duyên xúc mà có thọ (vedanā) là gì?

Yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That which is mental neither pleasant nor unpleasant, neither painful nor pleasant feeling born of mental contact, neither painful nor pleasant feeling born of mental contact—this is called “feeling conditioned by contact”… (the same applies to) therefore it is said, “Thus arises this entire mass of suffering.”

Cái sự không dễ chịu cũng không không dễ chịu thuộc tâm, cái sự cảm thọ không khổ không lạc do tâm xúc sanh, cái thọ không khổ không lạc do tâm xúc sanh – đây được gọi là “do duyên xúc mà có thọ”…pe… vì vậy được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi”.

1185

Katame dhammā kusalā?

Which states are wholesome?

Những pháp nào là thiện?

Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ ñāṇavippayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā…pe… upekkhāsahagataṃ ñāṇavippayuttaṃ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṃ vā saddārammaṇaṃ vā gandhārammaṇaṃ vā rasārammaṇaṃ vā phoṭṭhabbārammaṇaṃ vā dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when a wholesome kāmāvacara consciousness has arisen, accompanied by equanimity, dissociated from knowledge, having a visible object, or… (the same applies to) accompanied by equanimity, dissociated from knowledge, with prompting, having a visible object, or having a sound object, or a smell object, or a taste object, or a touch object, or a mental object, or whatever else it may be dependent on—at that time, conditioned by wholesome roots are volitional formations; conditioned by volitional formations is consciousness; conditioned by consciousness is mentality; conditioned by mentality is the sixth sense base; conditioned by the sixth sense base is contact; conditioned by contact is feeling; conditioned by feeling is clarity; conditioned by clarity is decision; conditioned by decision is becoming; conditioned by becoming is birth; conditioned by birth are aging and death.

Vào thời điểm nào tâm thiện dục giới sanh khởi, đồng sanh với xả, ly trí, duyên sắc cảnh…pe… đồng sanh với xả, ly trí, có tác động, duyên sắc cảnh, hoặc duyên thanh cảnh, hoặc duyên hương cảnh, hoặc duyên vị cảnh, hoặc duyên xúc cảnh, hoặc duyên pháp cảnh, hoặc duyên bất cứ cái gì, vào thời điểm ấy, do duyên thiện căn mà có hành (saṅkhāra), do duyên hành mà có thức (viññāṇa), do duyên thức mà có danh (nāma), do duyên danh mà có lục nhập (chaṭṭhāyatana), do duyên lục nhập mà có xúc (phassa), do duyên xúc mà có thọ (vedanā), do duyên thọ mà có tịnh (pasāda), do duyên tịnh mà có thắng giải (adhimokkha), do duyên thắng giải mà có hữu (bhava), do duyên hữu mà có sanh (jāti), do duyên sanh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1186

299. Tattha katame kusalamūlā?

299. Therein, what are the wholesome roots?

299. Trong đó, những thiện căn nào?

Alobho, adoso – ime vuccanti ‘‘kusalamūlā’’.

Non-greed, non-hatred—these are called “wholesome roots.”

Vô tham (alobha), vô sân (adosa) – những điều này được gọi là “thiện căn”.

1187

Tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro?

Therein, what is the volitional formation conditioned by wholesome roots?

Trong đó, do duyên thiện căn mà có hành (saṅkhāro) là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘kusalamūlapaccayā saṅkhāro’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That which is volition, the act of conceiving, the state of having conceived—this is called “volitional formation conditioned by wholesome roots”… (the same applies to) therefore it is said, “Thus arises this entire mass of suffering.”

Sự tác ý (cetanā), sự tác ý mạnh mẽ, trạng thái đã tác ý mạnh mẽ – đây được gọi là “do duyên thiện căn mà có hành”…pe… vì vậy được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi”.

1188

300. Katame dhammā kusalā?

300. Which states are wholesome?

300. Những pháp nào là thiện?

Yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ^* , tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when one develops the path to rebirth in the rūpa-loka, quite secluded from sensual pleasures… (the same applies to) one enters and abides in the first jhāna, meditating on the earth kasina—at that time, conditioned by wholesome roots are volitional formations; conditioned by volitional formations is consciousness; conditioned by consciousness is mentality; conditioned by mentality is the sixth sense base; conditioned by the sixth sense base is contact; conditioned by contact is feeling; conditioned by feeling is clarity; conditioned by clarity is decision; conditioned by decision is becoming; conditioned by becoming is birth; conditioned by birth are aging and death.

Vào thời điểm nào hành giả tu tập con đường tái sanh vào cõi sắc, hoàn toàn ly dục…pe… chứng và an trú thiền thứ nhất với địa biến xứ (pathavīkasiṇa), vào thời điểm ấy, do duyên thiện căn mà có hành (saṅkhāra), do duyên hành mà có thức (viññāṇa), do duyên thức mà có danh (nāma), do duyên danh mà có lục nhập (chaṭṭhāyatana), do duyên lục nhập mà có xúc (phassa), do duyên xúc mà có thọ (vedanā), do duyên thọ mà có tịnh (pasāda), do duyên tịnh mà có thắng giải (adhimokkha), do duyên thắng giải mà có hữu (bhava), do duyên hữu mà có sanh (jāti), do duyên sanh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1189

301. Tattha katame kusalamūlā?

301. Therein, what are the wholesome roots?

301. Trong đó, những thiện căn nào?

Alobho, adoso, amoho – ime vuccanti ‘‘kusalamūlā’’.

Non-greed, non-hatred, non-delusion—these are called “wholesome roots.”

Vô tham (alobha), vô sân (adosa), vô si (amoha) – những điều này được gọi là “thiện căn”.

1190

Tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro?

Therein, what is the volitional formation conditioned by wholesome roots?

Trong đó, do duyên thiện căn mà có hành (saṅkhāro) là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘kusalamūlapaccayā saṅkhāro’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That which is volition, the act of conceiving, the state of having conceived—this is called “volitional formation conditioned by wholesome roots”… (the same applies to) therefore it is said, “Thus arises this entire mass of suffering.”

Sự tác ý (cetanā), sự tác ý mạnh mẽ, trạng thái đã tác ý mạnh mẽ – đây được gọi là “do duyên thiện căn mà có hành”…pe… vì vậy được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi”.

1191

302. Katame dhammā kusalā?

302. Which states are wholesome?

302. Những pháp nào là thiện?

Yasmiṃ samaye arūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when one develops the path to rebirth in the arūpa-loka, having completely transcended the base of nothingness, one enters and abides in the fourth jhāna, accompanied by the perception of the base of neither perception nor non-perception, through the abandonment of pleasure… (the same applies to) and having abandoned happiness and suffering, and with the disappearance of former joy and sorrow—at that time, conditioned by wholesome roots are volitional formations; conditioned by volitional formations is consciousness; conditioned by consciousness is mentality; conditioned by mentality is the sixth sense base; conditioned by the sixth sense base is contact; conditioned by contact is feeling; conditioned by feeling is clarity; conditioned by clarity is decision; conditioned by decision is becoming; conditioned by becoming is birth; conditioned by birth are aging and death.

Vào thời điểm nào hành giả tu tập con đường tái sanh vào cõi vô sắc, hoàn toàn vượt qua không vô biên xứ, chứng và an trú phi tưởng phi phi tưởng xứ (nevasaññānāsaññāyatana) đồng sanh với tưởng, do sự đoạn trừ lạc…pe… thiền thứ tư, vào thời điểm ấy, do duyên thiện căn mà có hành (saṅkhāra), do duyên hành mà có thức (viññāṇa), do duyên thức mà có danh (nāma), do duyên danh mà có lục nhập (chaṭṭhāyatana), do duyên lục nhập mà có xúc (phassa), do duyên xúc mà có thọ (vedanā), do duyên thọ mà có tịnh (pasāda), do duyên tịnh mà có thắng giải (adhimokkha), do duyên thắng giải mà có hữu (bhava), do duyên hữu mà có sanh (jāti), do duyên sanh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1192

303. Tattha katame kusalamūlā?

303. Therein, what are the wholesome roots?

303. Trong đó, những thiện căn nào?

Alobho, adoso, amoho – ime vuccanti ‘‘kusalamūlā’’.

Non-greed, non-hatred, non-delusion—these are called “wholesome roots.”

Vô tham (alobha), vô sân (adosa), vô si (amoha) – những điều này được gọi là “thiện căn”.

1193

Tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro?

Among these, what is the volitional formation conditioned by wholesome roots?

Trong đó, hành do duyên thiện căn là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘kusalamūlapaccayā saṅkhāro’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That volition, intention, the state of having intended – this is called ‘volitional formation conditioned by wholesome roots’…pe… this is called ‘contact conditioned by the sixth sense-base’.

Ý chí, sự cố ý, sự đã cố ý – điều này được gọi là “hành do duyên thiện căn”…pe… điều này được gọi là “xúc do duyên lục nhập”.

1194

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Among these, what is feeling conditioned by contact?

Trong đó, thọ do duyên xúc là gì?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That mental pleasantness, mental happiness, pleasant and happy feeling born of mental contact, pleasant and happy feeling born of mental contact – this is called ‘feeling conditioned by contact’…pe… by this it is said: ‘Thus there is the origin of this entire mass of suffering’.

Sự cảm thọ dễ chịu thuộc tâm, sự cảm thọ lạc thuộc tâm, sự cảm thọ dễ chịu lạc do tâm xúc sinh, sự cảm thọ dễ chịu lạc do tâm xúc sinh – điều này được gọi là “thọ do duyên xúc”…pe… do đó được gọi là “toàn bộ khối khổ này phát sinh như vậy”.

1195

304. Katame dhammā kusalā?

304. Which phenomena are wholesome?

304. Những pháp nào là thiện?

Yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when one develops the supramundane jhāna, which leads to liberation, tends towards accumulation's cessation, for the abandoning of wrong views, for the attainment of the first stage, having quite secluded oneself from sensual pleasures…pe… one enters and dwells in the first jhāna with difficult practice and slow direct knowledge, at that time there is volitional formation conditioned by wholesome roots; consciousness conditioned by volitional formation; nāma conditioned by consciousness; the sixth sense-base conditioned by nāma; contact conditioned by the sixth sense-base; feeling conditioned by contact; confidence conditioned by feeling; determination conditioned by confidence; existence conditioned by determination; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

Vào thời điểm hành thiền siêu thế, đưa đến giải thoát, đưa đến sự diệt trừ (phiền não), để đoạn trừ các tà kiến, để đạt được tầng địa vị thứ nhất, hoàn toàn ly dục…pe… chứng và an trú thiền thứ nhất với đạo lộ khổ hạnh và trí tuệ chậm phát sinh, vào thời điểm ấy, hành do duyên thiện căn, thức do duyên hành, danh do duyên thức, lục nhập do duyên danh, xúc do duyên lục nhập, thọ do duyên xúc, tịnh tín do duyên thọ, thắng giải do duyên tịnh tín, hữu do duyên thắng giải, sinh do duyên hữu, già chết do duyên sinh.

Evametesaṃ dhammānaṃ samudayo hoti.

Thus there is the origin of these phenomena.

Sự phát sinh của những pháp này là như vậy.

1196

305. Tattha katame kusalamūlā?

305. Among these, what are the wholesome roots?

305. Trong đó, những thiện căn là gì?

Alobho, adoso, amoho.

Non-greed, non-hatred, non-delusion.

Vô tham, vô sân, vô si.

1197

Tattha katamo alobho…pe… adoso…pe… amoho?

Among these, what is non-greed…pe… non-hatred…pe… non-delusion?

Trong đó, vô tham là gì…pe… vô sân là gì…pe… vô si là gì?

Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi dhammavicayasambojjhaṅgo maggaṅgaṃ maggapariyāpannaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘amoho’’.

That wisdom, knowing…pe… non-delusion, investigation of phenomena, right view, the enlightenment factor of investigation of phenomena, a factor of the path, included in the path – this is called ‘non-delusion’.

Trí tuệ, sự hiểu biết…pe… vô si, trạch pháp, chánh kiến, trạch pháp giác chi, chi phần của đạo lộ, thuộc về đạo lộ – điều này được gọi là “vô si”.

Ime vuccanti ‘‘kusalamūlā’’.

These are called ‘wholesome roots’.

Những điều này được gọi là “thiện căn”.

1198

Tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro?

Among these, what is the volitional formation conditioned by wholesome roots?

Trong đó, hành do duyên thiện căn là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘kusalamūlapaccayā saṅkhāro’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That volition, intention, the state of having intended – this is called ‘volitional formation conditioned by wholesome roots’…pe… this is called ‘contact conditioned by the sixth sense-base’.

Ý chí, sự cố ý, sự đã cố ý – điều này được gọi là “hành do duyên thiện căn”…pe… điều này được gọi là “xúc do duyên lục nhập”.

1199

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Among these, what is feeling conditioned by contact?

Trong đó, thọ do duyên xúc là gì?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That mental pleasantness, mental happiness, pleasant and happy feeling born of mental contact, pleasant and happy feeling born of mental contact – this is called ‘feeling conditioned by contact’.

Sự cảm thọ dễ chịu thuộc tâm, sự cảm thọ lạc thuộc tâm, sự cảm thọ dễ chịu lạc do tâm xúc sinh, sự cảm thọ dễ chịu lạc do tâm xúc sinh – điều này được gọi là “thọ do duyên xúc”.

1200

Tattha katamo vedanāpaccayā pasādo?

Among these, what is confidence conditioned by feeling?

Trong đó, tịnh tín do duyên thọ là gì?

Yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā pasādo’’.

That faith, conviction, acceptance, serene confidence – this is called ‘confidence conditioned by feeling’.

Đức tin, sự tin tưởng, sự chấp nhận, sự tịnh tín – điều này được gọi là “tịnh tín do duyên thọ”.

1201

Tattha katamo pasādapaccayā adhimokkho?

Among these, what is determination conditioned by confidence?

Trong đó, thắng giải do duyên tịnh tín là gì?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘pasādapaccayā adhimokkho’’.

That determination of mind, resolution, being intent on that – this is called ‘determination conditioned by confidence’.

Sự thắng giải của tâm, sự quyết định, sự quyết định về điều đó – điều này được gọi là “thắng giải do duyên tịnh tín”.

1202

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

Among these, what is existence conditioned by determination?

Trong đó, hữu do duyên thắng giải là gì?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇaṃ’’.

Excluding determination, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations, the aggregate of consciousness – this is called ‘existence conditioned by determination’…pe… this is called ‘aging and death conditioned by birth’.

Trừ thắng giải ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – điều này được gọi là “hữu do duyên thắng giải”…pe… điều này được gọi là “già chết do duyên sinh”.

1203

Evametesaṃ dhammānaṃ samudayo hotīti.

Thus there is the origin of these phenomena.

Sự phát sinh của những pháp này là như vậy.

Evametesaṃ dhammānaṃ saṅgati hoti, samāgamo hoti, samodhānaṃ hoti, pātubhāvo hoti.

Thus there is the convergence of these phenomena, the coming together, the conjunction, the manifestation.

Sự kết hợp của những pháp này là như vậy, sự tụ hội là như vậy, sự tổng hợp là như vậy, sự hiển bày là như vậy.

Tena vuccati ‘‘evametesaṃ dhammānaṃ samudayo hotī’’ti.

Therefore, it is said: ‘Thus there is the origin of these phenomena’.

Do đó được gọi là “sự phát sinh của những pháp này là như vậy”.

1204

Kusalaniddeso.

The Description of Wholesome Phenomena.

Phần Giải Thích Thiện Pháp.

1205

11. Abyākataniddeso

11. The Description of Undetermined Phenomena

11. Phần Giải Thích Vô Ký

1206

306. Katame dhammā abyākatā?

306. Which phenomena are undetermined?

306. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ cakkhuviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ rūpārammaṇaṃ, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when eye-consciousness, accompanied by upekkhā, with a visible object, arises as a result of a wholesome kamma performed and accumulated in the sense-sphere, at that time there is consciousness conditioned by volitional formation; nāma conditioned by consciousness; the sixth sense-base conditioned by nāma; contact conditioned by the sixth sense-base; feeling conditioned by contact; existence conditioned by feeling; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

Vào thời điểm do đã tạo tác, đã tích lũy nghiệp thiện thuộc cõi dục, nhãn thức quả dị thục sinh khởi, câu hữu với xả, lấy sắc làm đối tượng, vào thời điểm ấy, thức do duyên hành, danh do duyên thức, lục nhập do duyên danh, xúc do duyên lục nhập, thọ do duyên xúc, hữu do duyên thọ, sinh do duyên hữu, già chết do duyên sinh.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the origin of this entire mass of suffering.

Toàn bộ khối khổ này phát sinh như vậy.

1207

307. Tattha katamo saṅkhāro?

307. Among these, what is volitional formation?

307. Trong đó, hành là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhāro’’.

That volition, intention, the state of having intended – this is called ‘volitional formation’.

Ý chí, sự cố ý, sự đã cố ý – điều này được gọi là “hành”.

1208

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Among these, what is consciousness conditioned by volitional formation?

Trong đó, thức do duyên hành là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjācakkhuviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’.

That mind, mentality, thinking…pe… the eye-consciousness element born of that – this is called ‘consciousness conditioned by volitional formation’.

Tâm, ý, ý thức…pe… nhãn thức giới tương ứng với điều đó – điều này được gọi là “thức do duyên hành”.

1209

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmaṃ?

Among these, what is nāma conditioned by consciousness?

Trong đó, danh do duyên thức là gì?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations – this is called ‘nāma conditioned by consciousness’.

Uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành – điều này được gọi là “danh do duyên thức”.

1210

Tattha katamaṃ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ?

Among these, what is the sixth sense-base conditioned by nāma?

Trong đó, lục nhập do duyên danh là gì?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjācakkhuviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ’’.

That mind, mentality, thinking…pe… the eye-consciousness element born of that – this is called ‘the sixth sense-base conditioned by nāma’.

Tâm, ý, ý thức…pe… nhãn thức giới tương ứng với điều đó – điều này được gọi là “lục nhập do duyên danh”.

1211

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso?

Among these, what is contact conditioned by the sixth sense-base?

Trong đó, xúc do duyên lục nhập là gì?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That contact, touching, coming into contact, the state of having come into contact – this is called ‘contact conditioned by the sixth sense-base’.

Sự xúc chạm, sự tiếp xúc, sự đã tiếp xúc – điều này được gọi là “xúc do duyên lục nhập”.

1212

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Among these, what is feeling conditioned by contact?

Trong đó, thọ do duyên xúc là gì?

Yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That mental neither pleasant nor unpleasant, neither painful nor pleasurable feeling born of mental contact, neither painful nor pleasurable feeling born of mental contact – this is called ‘feeling conditioned by contact’.

Sự cảm thọ không dễ chịu cũng không không dễ chịu thuộc tâm, sự cảm thọ không khổ không lạc do tâm xúc sinh, sự cảm thọ không khổ không lạc do tâm xúc sinh – điều này được gọi là “thọ do duyên xúc”.

1213

Tattha katamo vedanāpaccayā bhavo?

Among these, what is existence conditioned by feeling?

Trong đó, hữu do duyên thọ là gì?

Ṭhapetvā vedanaṃ, saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Excluding feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations, the aggregate of consciousness – this is called ‘existence conditioned by feeling’…pe… by this it is said: ‘Thus there is the origin of this entire mass of suffering’.

Trừ thọ ra, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – điều này được gọi là “hữu do duyên thọ”…pe… do đó được gọi là “toàn bộ khối khổ này phát sinh như vậy”.

1214

308. Tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārahetukaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇahetukaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmahetukaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanahetuko, phassapaccayā vedanā phassahetukā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

308. At that time, consciousness conditioned by volitional formation has volitional formation as its cause; nāma conditioned by consciousness has consciousness as its cause; the sixth sense-base conditioned by nāma has nāma as its cause; contact conditioned by the sixth sense-base has the sixth sense-base as its cause; feeling conditioned by contact has contact as its cause; existence conditioned by feeling; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

308. Vào thời điểm ấy, thức do duyên hành là do hành làm nhân, danh do duyên thức là do thức làm nhân, lục nhập do duyên danh là do danh làm nhân, xúc do duyên lục nhập là do lục nhập làm nhân, thọ do duyên xúc là do xúc làm nhân, hữu do duyên thọ, sinh do duyên hữu, già chết do duyên sinh.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the origin of this entire mass of suffering.

Toàn bộ khối khổ này phát sinh như vậy.

1215

309. Tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ saṅkhārasampayuttaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ viññāṇasampayuttaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ nāmasampayuttaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso chaṭṭhāyatanasampayutto, phassapaccayā vedanā phassasampayuttā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

309. At that time, consciousness conditioned by volitional formation is conjoined with volitional formation; nāma conditioned by consciousness is conjoined with consciousness; the sixth sense-base conditioned by nāma is conjoined with nāma; contact conditioned by the sixth sense-base is conjoined with the sixth sense-base; feeling conditioned by contact is conjoined with contact; existence conditioned by feeling; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

309. Vào thời điểm ấy, thức do duyên hành là tương ưng với hành, danh do duyên thức là tương ưng với thức, lục nhập do duyên danh là tương ưng với danh, xúc do duyên lục nhập là tương ưng với lục nhập, thọ do duyên xúc là tương ưng với xúc, hữu do duyên thọ, sinh do duyên hữu, già chết do duyên sinh.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the origin of this entire mass of suffering.

Toàn bộ khối khổ này phát sinh như vậy.

1216

310. Tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi saṅkhāro; viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayāpi viññāṇaṃ; nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayāpi nāmaṃ; chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayāpi chaṭṭhāyatanaṃ; phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayāpi phasso; vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

310. At that time, consciousness conditioned by volitional formation, and volitional formation is also conditioned by consciousness; nāma conditioned by consciousness, and consciousness is also conditioned by nāma; the sixth sense-base conditioned by nāma, and nāma is also conditioned by the sixth sense-base; contact conditioned by the sixth sense-base, and the sixth sense-base is also conditioned by contact; feeling conditioned by contact, and contact is also conditioned by feeling; existence conditioned by feeling; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

310. Vào thời điểm ấy, thức do duyên hành, hành cũng do duyên thức; danh do duyên thức, thức cũng do duyên danh; lục nhập do duyên danh, danh cũng do duyên lục nhập; xúc do duyên lục nhập, lục nhập cũng do duyên xúc; thọ do duyên xúc, xúc cũng do duyên thọ; hữu do duyên thọ, sinh do duyên hữu, già chết do duyên sinh.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the origin of this entire mass of suffering.

Toàn bộ khối khổ này phát sinh như vậy.

1217

311. Katame dhammā abyākatā?

311. Which phenomena are undetermined?

311. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ sotaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ saddārammaṇaṃ…pe… ghānaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ gandhārammaṇaṃ…pe… jivhāviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ rasārammaṇaṃ…pe… kāyaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti sukhasahagataṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to the performance and accumulation of wholesome kamma in the sense-sphere, resultant ear-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with sound as its object…—nose-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with odor as its object…—tongue-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with taste as its object…—body-consciousness has arisen, accompanied by pleasure, with touch as its object, at that time, dependent on volitional formations (saṅkhāra) is consciousness (viññāṇa); dependent on consciousness is mentality (nāma); dependent on mentality is the sixth sense base (chaṭṭhāyatana); dependent on the sixth sense base is contact (phassa); dependent on contact is feeling (vedanā); dependent on feeling is existence (bhava); dependent on existence is birth (jāti); dependent on birth are old age and death (jarāmaraṇa).

Vào lúc nào, do nghiệp thiện dục giới đã làm, đã tích lũy, quả nhĩ thức sanh khởi đồng sanh với xả, đối tượng là âm thanh… (tương tự với) khứu thức sanh khởi đồng sanh với xả, đối tượng là mùi… (tương tự với) thiệt thức sanh khởi đồng sanh với xả, đối tượng là vị… (tương tự với) thân thức sanh khởi đồng sanh với lạc, đối tượng là xúc; vào lúc đó, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên lục nhập, do lục nhập duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên hữu, do hữu duyên sanh, do sanh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1218

312. Tattha katamo saṅkhāro?

312. Herein, what are volitional formations (saṅkhāra)?

312. Trong đó, thế nào là hành (saṅkhāra)?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhāro’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That volition, mental volition, the state of having volitionally formed—this is called "volitional formations (saṅkhāra)"…pe… this is called "contact (phassa) dependent on the sixth sense base."

Ý chí (cetanā), tác ý (sañcetanā), sự đã tác ý (sañcetayitattaṃ) – đây được gọi là “hành”… (tương tự với) đây được gọi là “do lục nhập duyên xúc”.

1219

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Herein, what is feeling (vedanā) dependent on contact (phassa)?

Trong đó, thế nào là do xúc duyên thọ?

Yaṃ kāyikaṃ sātaṃ kāyikaṃ sukhaṃ kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That bodily pleasure, bodily happiness, agreeable and happy feeling arisen from bodily contact, agreeable and happy feeling arisen from bodily contact—this is called "feeling (vedanā) dependent on contact (phassa)."

Sự dễ chịu thuộc thân, sự lạc thuộc thân, sự cảm thọ dễ chịu lạc do thân xúc sanh, sự thọ dễ chịu lạc do thân xúc sanh – đây được gọi là “do xúc duyên thọ”.

1220

Tattha katamo vedanāpaccayā bhavo?

Herein, what is existence (bhava) dependent on feeling (vedanā)?

Trong đó, thế nào là do thọ duyên hữu?

Ṭhapetvā vedanaṃ, saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Excluding feeling, the aggregate of perception (saññākkhandha), the aggregate of volitional formations (saṅkhārakkhandha), the aggregate of consciousness (viññāṇakkhandha)—this is called "existence (bhava) dependent on feeling (vedanā)"…pe… therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Ngoài thọ ra, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “do thọ duyên hữu”… (tương tự với) bởi vậy được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi”.

1221

313. Katame dhammā abyākatā?

313. What are the undeterminable (abyākata) phenomena?

313. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manodhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇā vā saddārammaṇā vā gandhārammaṇā vā rasārammaṇā vā phoṭṭhabbārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to the performance and accumulation of wholesome kamma in the sense-sphere, resultant mind-element (manodhātu) has arisen, accompanied by equanimity, with visual forms, or sounds, or odors, or tastes, or touches as its object, or whatever it may be, at that time, dependent on volitional formations (saṅkhāra) is consciousness (viññāṇa); dependent on consciousness is mentality (nāma); dependent on mentality is the sixth sense base (chaṭṭhāyatana); dependent on the sixth sense base is contact (phassa); dependent on contact is feeling (vedanā); dependent on feeling is determination (adhimokkha); dependent on determination is existence (bhava); dependent on existence is birth (jāti); dependent on birth are old age and death (jarāmaraṇa).

Vào lúc nào, do nghiệp thiện dục giới đã làm, đã tích lũy, quả ý giới (manodhātu) sanh khởi đồng sanh với xả, đối tượng là sắc hoặc âm thanh hoặc mùi hoặc vị hoặc xúc hoặc bất cứ đối tượng nào; vào lúc đó, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên lục nhập, do lục nhập duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên thắng giải (adhimokkho), do thắng giải duyên hữu, do hữu duyên sanh, do sanh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1222

314. Tattha katamo saṅkhāro?

314. Herein, what are volitional formations (saṅkhāra)?

314. Trong đó, thế nào là hành (saṅkhāra)?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhāro’’.

That volition, mental volition, the state of having volitionally formed—this is called "volitional formations (saṅkhāra)."

Ý chí (cetanā), tác ý (sañcetanā), sự đã tác ý (sañcetayitattaṃ) – đây được gọi là “hành”.

1223

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Herein, what is consciousness (viññāṇa) dependent on volitional formations (saṅkhāra)?

Trong đó, thế nào là do hành duyên thức?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanodhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That mind (citta), intellect (mano), mentality (mānasa)…pe… the mind-element (manodhātu) pertaining thereto—this is called "consciousness (viññāṇa) dependent on volitional formations (saṅkhāra)"…pe… this is called "contact (phassa) dependent on the sixth sense base."

Tâm (cittaṃ), ý (mano), ý thức (mānasaṃ)… (tương tự với) ý giới tương ứng – đây được gọi là “do hành duyên thức”… (tương tự với) đây được gọi là “do lục nhập duyên xúc”.

1224

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Herein, what is feeling (vedanā) dependent on contact (phassa)?

Trong đó, thế nào là do xúc duyên thọ?

Yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That mental feeling which is neither pleasant nor unpleasant, neither agreeable nor disagreeable, indifferent feeling arisen from mental contact, indifferent feeling arisen from mental contact—this is called "feeling (vedanā) dependent on contact (phassa)."

Sự không dễ chịu không không dễ chịu thuộc tâm, sự cảm thọ không khổ không lạc do tâm xúc sanh, sự thọ không khổ không lạc do tâm xúc sanh – đây được gọi là “do xúc duyên thọ”.

1225

Tattha katamo vedanāpaccayā adhimokkho?

Herein, what is determination (adhimokkha) dependent on feeling (vedanā)?

Trong đó, thế nào là do thọ duyên thắng giải?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā adhimokkho’’.

That determination of the mind, resolve, being thoroughly resolved thereon—this is called "determination (adhimokkha) dependent on feeling (vedanā)."

Sự thắng giải của tâm (cittassa adhimokkho), sự quyết định (adhimuccanā), sự đã quyết định đó (tadadhimuttatā) – đây được gọi là “do thọ duyên thắng giải”.

1226

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

Herein, what is existence (bhava) dependent on determination (adhimokkha)?

Trong đó, thế nào là do thắng giải duyên hữu?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Excluding determination, the aggregate of feeling (vedanākkhandha), the aggregate of perception (saññākkhandha), the aggregate of volitional formations (saṅkhārakkhandha), the aggregate of consciousness (viññāṇakkhandha)—this is called "existence (bhava) dependent on determination (adhimokkha)"…pe… therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Ngoài thắng giải ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “do thắng giải duyên hữu”… (tương tự với) bởi vậy được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi”.

1227

315. Katame dhammā abyākatā?

315. What are the undeterminable (abyākata) phenomena?

315. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassasahagatā rūpārammaṇā vā saddārammaṇā vā gandhārammaṇā vā rasārammaṇā vā phoṭṭhabbārammaṇā vā dhammārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to the performance and accumulation of wholesome kamma in the sense-sphere, resultant mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu) has arisen, accompanied by joy, with visual forms, or sounds, or odors, or tastes, or touches, or mental phenomena as its object, or whatever it may be, at that time, dependent on volitional formations (saṅkhāra) is consciousness (viññāṇa); dependent on consciousness is mentality (nāma); dependent on mentality is the sixth sense base (chaṭṭhāyatana); dependent on the sixth sense base is contact (phassa); dependent on contact is feeling (vedanā); dependent on feeling is determination (adhimokkha); dependent on determination is existence (bhava); dependent on existence is birth (jāti); dependent on birth are old age and death (jarāmaraṇa).

Vào lúc nào, do nghiệp thiện dục giới đã làm, đã tích lũy, quả ý thức giới (manoviññāṇadhātu) sanh khởi đồng sanh với hỷ, đối tượng là sắc hoặc âm thanh hoặc mùi hoặc vị hoặc xúc hoặc pháp trần hoặc bất cứ đối tượng nào; vào lúc đó, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên lục nhập, do lục nhập duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên thắng giải, do thắng giải duyên hữu, do hữu duyên sanh, do sanh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1228

316. Tattha katamo saṅkhāro?

316. Herein, what are volitional formations (saṅkhāra)?

316. Trong đó, thế nào là hành (saṅkhāro)?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhāro’’.

That volition, mental volition, the state of having volitionally formed—this is called "volitional formations (saṅkhāra)."

Ý chí (cetanā), tác ý (sañcetanā), sự đã tác ý (sañcetayitattaṃ) – đây được gọi là “hành”.

1229

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Herein, what is consciousness (viññāṇa) dependent on volitional formations (saṅkhāra)?

Trong đó, thế nào là do hành duyên thức?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That mind (citta), intellect (mano), mentality (mānasa)…pe… the mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu) pertaining thereto—this is called "consciousness (viññāṇa) dependent on volitional formations (saṅkhāra)"…pe… this is called "contact (phassa) dependent on the sixth sense base."

Tâm (cittaṃ), ý (mano), ý thức (mānasaṃ)… (tương tự với) ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “do hành duyên thức”… (tương tự với) đây được gọi là “do lục nhập duyên xúc”.

1230

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Herein, what is feeling (vedanā) dependent on contact (phassa)?

Trong đó, thế nào là do xúc duyên thọ?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That mental pleasure, mental happiness, agreeable and happy feeling arisen from mental contact, agreeable and happy feeling arisen from mental contact—this is called "feeling (vedanā) dependent on contact (phassa)."

Sự dễ chịu thuộc tâm, sự lạc thuộc tâm, sự cảm thọ dễ chịu lạc do tâm xúc sanh, sự thọ dễ chịu lạc do tâm xúc sanh – đây được gọi là “do xúc duyên thọ”.

1231

Tattha katamo vedanāpaccayā adhimokkho?

Herein, what is determination (adhimokkha) dependent on feeling (vedanā)?

Trong đó, thế nào là do thọ duyên thắng giải?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā adhimokkho’’.

That determination of the mind, resolve, being thoroughly resolved thereon—this is called "determination (adhimokkha) dependent on feeling (vedanā)."

Sự thắng giải của tâm (cittassa adhimokkho), sự quyết định (adhimuccanā), sự đã quyết định đó (tadadhimuttatā) – đây được gọi là “do thọ duyên thắng giải”.

1232

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

Herein, what is existence (bhava) dependent on determination (adhimokkha)?

Trong đó, thế nào là do thắng giải duyên hữu?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Excluding determination, the aggregate of feeling (vedanākkhandha), the aggregate of perception (saññākkhandha), the aggregate of volitional formations (saṅkhārakkhandha), the aggregate of consciousness (viññāṇakkhandha)—this is called "existence (bhava) dependent on determination (adhimokkha)"…pe… therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Ngoài thắng giải ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “do thắng giải duyên hữu”… (tương tự với) bởi vậy được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi”.

1233

317. Katame dhammā abyākatā?

317. What are the undeterminable (abyākata) phenomena?

317. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇā vā saddārammaṇā vā gandhārammaṇā vā rasārammaṇā vā phoṭṭhabbārammaṇā vā dhammārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to the performance and accumulation of wholesome kamma in the sense-sphere, resultant mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu) has arisen, accompanied by equanimity, with visual forms, or sounds, or odors, or tastes, or touches, or mental phenomena as its object, or whatever it may be, at that time, dependent on volitional formations (saṅkhāra) is consciousness (viññāṇa); dependent on consciousness is mentality (nāma); dependent on mentality is the sixth sense base (chaṭṭhāyatana); dependent on the sixth sense base is contact (phassa); dependent on contact is feeling (vedanā); dependent on feeling is determination (adhimokkha); dependent on determination is existence (bhava); dependent on existence is birth (jāti); dependent on birth are old age and death (jarāmaraṇa).

Vào lúc nào, do nghiệp thiện dục giới đã làm, đã tích lũy, quả ý thức giới (manoviññāṇadhātu) sanh khởi đồng sanh với xả, đối tượng là sắc hoặc âm thanh hoặc mùi hoặc vị hoặc xúc hoặc pháp trần hoặc bất cứ đối tượng nào; vào lúc đó, do hành duyên thức, do thức duyên danh, do danh duyên lục nhập, do lục nhập duyên xúc, do xúc duyên thọ, do thọ duyên thắng giải, do thắng giải duyên hữu, do hữu duyên sanh, do sanh duyên già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1234

318. Tattha katamo saṅkhāro?

318. Herein, what are volitional formations (saṅkhāra)?

318. Trong đó, thế nào là hành (saṅkhāro)?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhāro’’.

That volition, mental volition, the state of having volitionally formed—this is called "volitional formations (saṅkhāra)."

Ý chí (cetanā), tác ý (sañcetanā), sự đã tác ý (sañcetayitattaṃ) – đây được gọi là “hành”.

1235

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Herein, what is consciousness (viññāṇa) dependent on volitional formations (saṅkhāra)?

Trong đó, thế nào là do hành duyên thức?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That mind (citta), intellect (mano), mentality (mānasa)…pe… the mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu) pertaining thereto—this is called "consciousness (viññāṇa) dependent on volitional formations (saṅkhāra)"…pe… this is called "contact (phassa) dependent on the sixth sense base."

Tâm (cittaṃ), ý (mano), ý thức (mānasaṃ)… (tương tự với) ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “do hành duyên thức”… (tương tự với) đây được gọi là “do lục nhập duyên xúc”.

1236

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Herein, what is feeling (vedanā) dependent on contact (phassa)?

Trong đó, thế nào là do xúc duyên thọ?

Yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That mental feeling which is neither pleasant nor unpleasant, neither agreeable nor disagreeable, indifferent feeling arisen from mental contact, indifferent feeling arisen from mental contact—this is called "feeling (vedanā) dependent on contact (phassa)."

Sự không dễ chịu không không dễ chịu thuộc tâm, sự cảm thọ không khổ không lạc do tâm xúc sanh, sự thọ không khổ không lạc do tâm xúc sanh – đây được gọi là “do xúc duyên thọ”.

1237

Tattha katamo vedanāpaccayā adhimokkho?

Herein, what is determination (adhimokkha) dependent on feeling (vedanā)?

Trong đó, thế nào là do thọ duyên thắng giải?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā adhimokkho’’.

Whatever is the mind’s determination, resolve, or the state of being resolved — this is called "determination conditioned by feeling."

Sự quyết định của tâm, sự quyết định mạnh mẽ, sự kiên định trong quyết định đó – điều này được gọi là ‘‘do thọ mà có sự quyết định’’.

1238

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

Herein, what is existence conditioned by determination?

Trong đó, cái gì là ‘‘do sự quyết định mà có hữu’’?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Apart from determination, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations, and the aggregate of consciousness — this is called "existence conditioned by determination." …thus it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Ngoại trừ sự quyết định, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – điều này được gọi là ‘‘do sự quyết định mà có hữu’’…pe… do đó được nói là ‘‘như vậy sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra’’.

1239

319. Katame dhammā abyākatā?

319. Which phenomena are indeterminate?

319. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassasahagatā ñāṇasampayuttā…pe… somanassasahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena…pe… somanassasahagatā ñāṇavippayuttā…pe… somanassasahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena…pe… upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā…pe… upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena…pe… upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā…pe… upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena rūpārammaṇā vā…pe… dhammārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to a wholesome Kamma of the sensuous realm having been done and accumulated, resultant mind-consciousness element arises accompanied by joy and connected with knowledge…pe… accompanied by joy and connected with knowledge with prompting…pe… accompanied by joy and unconnected with knowledge…pe… accompanied by joy and unconnected with knowledge with prompting…pe… accompanied by equanimity and connected with knowledge…pe… accompanied by equanimity and connected with knowledge with prompting…pe… accompanied by equanimity and unconnected with knowledge…pe… accompanied by equanimity and unconnected with knowledge with prompting, perceiving a visible form…pe… or a mental object, or whatever object it may be; at that time, consciousness is conditioned by mental formations, mentality-materiality is conditioned by consciousness, the sixth sense-base is conditioned by mentality-materiality, contact is conditioned by the sixth sense-base, feeling is conditioned by contact, faith is conditioned by feeling, determination is conditioned by faith, existence is conditioned by determination, birth is conditioned by existence, old age and death are conditioned by birth.

Vào thời điểm mà do nghiệp thiện dục giới đã được tạo tác, đã được tích lũy, thức ý giới quả đã khởi lên, tương ưng với hỷ, tương ưng với trí…pe… tương ưng với hỷ, tương ưng với trí, có tác động…pe… tương ưng với hỷ, không tương ưng với trí…pe… tương ưng với hỷ, không tương ưng với trí, có tác động…pe… tương ưng với xả, tương ưng với trí…pe… tương ưng với xả, tương ưng với trí, có tác động…pe… tương ưng với xả, không tương ưng với trí…pe… tương ưng với xả, không tương ưng với trí, có tác động, đối với cảnh sắc…pe… hoặc đối với cảnh pháp, hoặc đối với bất cứ cảnh nào, vào thời điểm đó, do hành mà có thức, do thức mà có danh, do danh mà có lục xứ, do lục xứ mà có xúc, do xúc mà có thọ, do thọ mà có sự tịnh tín, do sự tịnh tín mà có sự quyết định, do sự quyết định mà có hữu, do hữu mà có sanh, do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1240

320. Tattha katamo saṅkhāro?

320. Herein, what is a mental formation?

320. Trong đó, cái gì là hành?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhāro’’.

Whatever is volition, thinking, the state of having intended — this is called a "mental formation."

Ý chí, sự tư niệm, sự đã tư niệm – điều này được gọi là ‘‘hành’’.

1241

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Herein, what is consciousness conditioned by mental formations?

Trong đó, cái gì là ‘‘do hành mà có thức’’?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

Whatever is mind, thought, mentation…pe… that mind-consciousness element — this is called "consciousness conditioned by mental formations." …this is called "feeling conditioned by contact."

Cái tâm, ý, ý thức…pe… thức ý giới tương ứng đó – điều này được gọi là ‘‘do hành mà có thức’’…pe… điều này được gọi là ‘‘do xúc mà có thọ’’.

1242

Tattha katamo vedanāpaccayā pasādo?

Herein, what is faith conditioned by feeling?

Trong đó, cái gì là ‘‘do thọ mà có sự tịnh tín’’?

Yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā pasādo’’.

Whatever is faith, believing, conviction, profound confidence — this is called "faith conditioned by feeling."

Sự tín, sự tin tưởng, sự chấp nhận, sự tịnh tín sâu sắc – điều này được gọi là ‘‘do thọ mà có sự tịnh tín’’.

1243

Tattha katamo pasādapaccayā adhimokkho?

Herein, what is determination conditioned by faith?

Trong đó, cái gì là ‘‘do sự tịnh tín mà có sự quyết định’’?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘pasādapaccayā adhimokkho’’.

Whatever is the mind’s determination, resolve, or the state of being resolved — this is called "determination conditioned by faith."

Sự quyết định của tâm, sự quyết định mạnh mẽ, sự kiên định trong quyết định đó – điều này được gọi là ‘‘do sự tịnh tín mà có sự quyết định’’.

1244

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

Herein, what is existence conditioned by determination?

Trong đó, cái gì là ‘‘do sự quyết định mà có hữu’’?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Apart from determination, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations, and the aggregate of consciousness — this is called "existence conditioned by determination." …thus it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Ngoại trừ sự quyết định, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – điều này được gọi là ‘‘do sự quyết định mà có hữu’’…pe… do đó được nói là ‘‘như vậy sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra’’.

1245

321. Katame dhammā abyākatā?

321. Which phenomena are indeterminate?

321. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti – ime dhammā kusalā.

At the time when one develops the path to rebirth in the form realm, quite secluded from sensual pleasures…pe… having attained and remained in the first jhāna with earth-kasiṇa, at that time there is contact…pe… there is non-distraction — these phenomena are wholesome.

Vào thời điểm mà hành giả tu tập con đường tái sanh vào cõi sắc, hoàn toàn thoát ly khỏi các dục…pe… chứng và an trú thiền thứ nhất với địa biến xứ, vào thời điểm đó có xúc…pe… có sự không tán loạn – những pháp này là thiện.

1246

Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

Due to that very wholesome Kamma of the form realm having been done and accumulated, as a result, having attained and remained in the first jhāna, quite secluded from sensual pleasures…pe… with earth-kasiṇa, at that time, consciousness is conditioned by mental formations, mentality-materiality is conditioned by consciousness, the sixth sense-base is conditioned by mentality-materiality, contact is conditioned by the sixth sense-base, feeling is conditioned by contact, faith is conditioned by feeling, determination is conditioned by faith, existence is conditioned by determination, birth is conditioned by existence, old age and death are conditioned by birth.

Do nghiệp thiện sắc giới đó đã được tạo tác, đã được tích lũy, quả của nó là hoàn toàn thoát ly khỏi các dục…pe… chứng và an trú thiền thứ nhất với địa biến xứ, vào thời điểm đó, do hành mà có thức, do thức mà có danh, do danh mà có lục xứ, do lục xứ mà có xúc, do xúc mà có thọ, do thọ mà có sự tịnh tín, do sự tịnh tín mà có sự quyết định, do sự quyết định mà có hữu, do hữu mà có sanh, do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1247

322. Katame dhammā abyākatā?

322. Which phenomena are indeterminate?

322. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye arūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti – ime dhammā kusalā.

At the time when one develops the path to rebirth in the formless realm, having wholly transcended the base of nothingness, having attained and remained in the fourth jhāna accompanied by the perception of neither-perception-nor-non-perception, and by the abandonment of pleasure…pe… at that time there is contact…pe… there is non-distraction — these phenomena are wholesome.

Vào thời điểm mà hành giả tu tập con đường tái sanh vào cõi vô sắc, vượt qua hoàn toàn không vô biên xứ, chứng và an trú thiền thứ tư tương ưng với tưởng phi tưởng xứ, do sự đoạn trừ lạc…pe…, vào thời điểm đó có xúc…pe… có sự không tán loạn – những pháp này là thiện.

1248

Tasseva arūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

Due to that very wholesome Kamma of the formless realm having been done and accumulated, as a result, having wholly transcended the base of nothingness, having attained and remained in the fourth jhāna accompanied by the perception of neither-perception-nor-non-perception, and by the abandonment of pleasure…pe… at that time, consciousness is conditioned by mental formations, mentality-materiality is conditioned by consciousness, the sixth sense-base is conditioned by mentality-materiality, contact is conditioned by the sixth sense-base, feeling is conditioned by contact, faith is conditioned by feeling, determination is conditioned by faith, existence is conditioned by determination, birth is conditioned by existence, old age and death are conditioned by birth.

Do nghiệp thiện vô sắc giới đó đã được tạo tác, đã được tích lũy, quả của nó là vượt qua hoàn toàn không vô biên xứ, chứng và an trú thiền thứ tư tương ưng với tưởng phi tưởng xứ, do sự đoạn trừ lạc…pe…, vào thời điểm đó, do hành mà có thức, do thức mà có danh, do danh mà có lục xứ, do lục xứ mà có xúc, do xúc mà có thọ, do thọ mà có sự tịnh tín, do sự tịnh tín mà có sự quyết định, do sự quyết định mà có hữu, do hữu mà có sanh, do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1249

323. Katame dhammā abyākatā?

323. Which phenomena are indeterminate?

323. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti – ime dhammā kusalā.

At the time when one develops a supramundane jhāna, which is leading to liberation, leading to the eradication^*, for the abandonment of wrong views, for the attainment of the first stage, quite secluded from sensual pleasures…pe… having attained and remained in the first jhāna with painful practice and slow direct knowledge, at that time there is contact…pe… there is non-distraction — these phenomena are wholesome.

Vào thời điểm mà hành giả tu tập thiền siêu thế, có khả năng dẫn đến giải thoát, hướng đến sự diệt tận, để đoạn trừ các tà kiến, để chứng đắc địa vị đầu tiên, hoàn toàn thoát ly khỏi các dục…pe… chứng và an trú thiền thứ nhất với khổ hạnh và chậm đạt thắng trí, vào thời điểm đó có xúc…pe… có sự không tán loạn – những pháp này là thiện.

1250

Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

Due to that very supramundane wholesome jhāna having been done and developed, as a result, having attained and remained in the first jhāna, quite secluded from sensual pleasures…pe… with painful practice and slow direct knowledge, at that time, consciousness is conditioned by mental formations, mentality-materiality is conditioned by consciousness, the sixth sense-base is conditioned by mentality-materiality, contact is conditioned by the sixth sense-base, feeling is conditioned by contact, faith is conditioned by feeling, determination is conditioned by faith, existence is conditioned by determination, birth is conditioned by existence, old age and death are conditioned by birth.

Do thiền siêu thế thiện đó đã được tạo tác, đã được tu tập, quả của nó là hoàn toàn thoát ly khỏi các dục…pe… chứng và an trú thiền thứ nhất với khổ hạnh và chậm đạt thắng trí, vào thời điểm đó, do hành mà có thức, do thức mà có danh, do danh mà có lục xứ, do lục xứ mà có xúc, do xúc mà có thọ, do thọ mà có sự tịnh tín, do sự tịnh tín mà có sự quyết định, do sự quyết định mà có hữu, do hữu mà có sanh, do sanh mà có già chết.

Evametesaṃ dhammānaṃ samudayo hoti.

Thus arises the arising of these phenomena.

Như vậy sự tập khởi của những pháp này xảy ra.

1251

324. Katame dhammā abyākatā?

324. Which phenomena are indeterminate?

324. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ cakkhuviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ rūpārammaṇaṃ…pe… sotaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ saddārammaṇaṃ…pe… ghānaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ gandhārammaṇaṃ…pe… jivhāviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ rasārammaṇaṃ…pe… kāyaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti dukkhasahagataṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to unwholesome Kamma having been done and accumulated, resultant eye-consciousness arises accompanied by equanimity, perceiving a visible form…pe… ear-consciousness arises accompanied by equanimity, perceiving a sound…pe… nose-consciousness arises accompanied by equanimity, perceiving an odor…pe… tongue-consciousness arises accompanied by equanimity, perceiving a taste…pe… body-consciousness arises accompanied by pain, perceiving a tactile object; at that time, consciousness is conditioned by mental formations, mentality-materiality is conditioned by consciousness, the sixth sense-base is conditioned by mentality-materiality, contact is conditioned by the sixth sense-base, feeling is conditioned by contact, existence is conditioned by feeling, birth is conditioned by existence, old age and death are conditioned by birth.

Vào thời điểm mà do nghiệp bất thiện đã được tạo tác, đã được tích lũy, nhãn thức đã khởi lên tương ưng với xả, đối với cảnh sắc…pe… nhĩ thức đã khởi lên tương ưng với xả, đối với cảnh thinh…pe… tỷ thức đã khởi lên tương ưng với xả, đối với cảnh khí…pe… thiệt thức đã khởi lên tương ưng với xả, đối với cảnh vị…pe… thân thức đã khởi lên tương ưng với khổ, đối với cảnh xúc chạm, vào thời điểm đó, do hành mà có thức, do thức mà có danh, do danh mà có lục xứ, do lục xứ mà có xúc, do xúc mà có thọ, do thọ mà có hữu, do hữu mà có sanh, do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1252

325. Tattha katamo saṅkhāro?

325. Herein, what is a mental formation?

325. Trong đó, cái gì là hành?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhāro’’.

Whatever is volition, thinking, the state of having intended — this is called a "mental formation."

Ý chí, sự tư niệm, sự đã tư niệm – điều này được gọi là ‘‘hành’’.

1253

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Herein, what is consciousness conditioned by mental formations?

Trong đó, cái gì là ‘‘do hành mà có thức’’?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjākāyaviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That which is mind, thought, consciousness…pe… the body-consciousness element that corresponds to it – this is called ‘‘consciousness conditioned by volitional formations’’…pe… this is called ‘‘contact conditioned by the sixth sense base’’.

Cái tâm, ý, ý thức…v.v… thức thân giới tương ứng – đây được gọi là “do các hành duyên khởi thức”…v.v… đây được gọi là “do sáu xứ duyên khởi xúc”.

1254

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Among these, what is feeling conditioned by contact?

Trong đó, cái gì là thọ do xúc duyên khởi?

Yaṃ kāyikaṃ asātaṃ kāyikaṃ dukkhaṃ kāyasamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That which is bodily unpleasant, bodily suffering, unpleasant suffering arisen from bodily contact, unpleasant suffering-feeling arisen from bodily contact – this is called ‘‘feeling conditioned by contact’’.

Cái cảm giác khó chịu về thân, khổ về thân, cảm giác khó chịu khổ do thân xúc sinh, thọ khó chịu khổ do thân xúc sinh – đây được gọi là “thọ do xúc duyên khởi”.

1255

Tattha katamo vedanāpaccayā bhavo?

Among these, what is existence conditioned by feeling?

Trong đó, cái gì là hữu do thọ duyên khởi?

Ṭhapetvā vedanaṃ, saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Apart from feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations, the aggregate of consciousness – this is called ‘‘existence conditioned by feeling’’…pe… thereby it is said: ‘‘Thus there is the arising of this entire mass of suffering.’’

Ngoài thọ ra, là uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “hữu do thọ duyên khởi”…v.v… do đó được nói là “chính sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này là như vậy”.

1256

326. Katame dhammā abyākatā?

326. What are the undeterminable phenomena?

326. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manodhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇā vā saddārammaṇā vā gandhārammaṇā vā rasārammaṇā vā phoṭṭhabbārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When, due to the doing and accumulating of unwholesome kamma, the resultant mind-element has arisen, accompanied by equanimity, with a visible form as object, or a sound as object, or an odor as object, or a taste as object, or a tangible as object, or whatever else is taken as object – at that time: consciousness conditioned by volitional formations; nāma conditioned by consciousness; the sixth sense base conditioned by nāma; contact conditioned by the sixth sense base; feeling conditioned by contact; decision conditioned by feeling; existence conditioned by decision; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

Vào lúc tâm giới dị thục do nghiệp bất thiện đã làm, đã tích lũy, khởi lên đồng sanh với xả, lấy sắc làm cảnh hoặc lấy tiếng làm cảnh hoặc lấy mùi làm cảnh hoặc lấy vị làm cảnh hoặc lấy xúc làm cảnh, hoặc lấy bất cứ gì làm cảnh, vào lúc đó là thức do các hành duyên khởi, danh do thức duyên khởi, sáu xứ do danh duyên khởi, xúc do sáu xứ duyên khởi, thọ do xúc duyên khởi, quyết định do thọ duyên khởi, hữu do quyết định duyên khởi, sanh do hữu duyên khởi, già chết do sanh duyên khởi.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the arising of this entire mass of suffering.

Chính sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này là như vậy.

1257

327. Tattha katamo saṅkhāro?

327. Among these, what are volitional formations?

327. Trong đó, cái gì là hành?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati saṅkhāro.

That which is volition, intentionality, the state of having intended – this is called volitional formations.

Cái tư, sự tác ý, sự đã tác ý – đây được gọi là hành.

1258

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Among these, what is consciousness conditioned by volitional formations?

Trong đó, cái gì là thức do các hành duyên khởi?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanodhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That which is mind, thought, consciousness…pe… the mind-element that corresponds to it – this is called ‘‘consciousness conditioned by volitional formations’’…pe… this is called ‘‘contact conditioned by the sixth sense base’’.

Cái tâm, ý, ý thức…v.v… ý giới tương ứng – đây được gọi là “thức do các hành duyên khởi”…v.v… đây được gọi là “xúc do sáu xứ duyên khởi”.

1259

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Among these, what is feeling conditioned by contact?

Trong đó, cái gì là thọ do xúc duyên khởi?

Yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That which is mental neither pleasant nor unpleasant, neither painful nor pleasant feeling arisen from mental contact, neither painful nor pleasant feeling arisen from mental contact – this is called ‘‘feeling conditioned by contact’’.

Cái cảm giác không khổ không lạc về tâm, cảm giác không khổ không lạc do ý xúc sinh, thọ không khổ không lạc do ý xúc sinh – đây được gọi là “thọ do xúc duyên khởi”.

1260

Tattha katamo vedanāpaccayā adhimokkho?

Among these, what is decision conditioned by feeling?

Trong đó, cái gì là quyết định do thọ duyên khởi?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā adhimokkho’’.

That which is the mind's decision, determination, the state of being devoted to it – this is called ‘‘decision conditioned by feeling’’.

Cái quyết định của tâm, sự quyết định, sự quyết định như vậy – đây được gọi là “quyết định do thọ duyên khởi”.

1261

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

Among these, what is existence conditioned by decision?

Trong đó, cái gì là hữu do quyết định duyên khởi?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Apart from decision, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of volitional formations, the aggregate of consciousness – this is called ‘‘existence conditioned by decision’’…pe… thereby it is said: ‘‘Thus there is the arising of this entire mass of suffering.’’

Ngoài quyết định ra, là uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “hữu do quyết định duyên khởi”…v.v… do đó được nói là “chính sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này là như vậy”.

1262

328. Katame dhammā abyākatā?

328. What are the undeterminable phenomena?

328. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇā vā…pe… dhammārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When, due to the doing and accumulating of unwholesome kamma, the resultant mind-consciousness element has arisen, accompanied by equanimity, with a visible form as object…pe… or a mental phenomenon as object, or whatever else is taken as object – at that time: consciousness conditioned by volitional formations; nāma conditioned by consciousness; the sixth sense base conditioned by nāma; contact conditioned by the sixth sense base; feeling conditioned by contact; decision conditioned by feeling; existence conditioned by decision; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

Vào lúc ý thức giới dị thục do nghiệp bất thiện đã làm, đã tích lũy, khởi lên đồng sanh với xả, lấy sắc làm cảnh hoặc…v.v… lấy pháp làm cảnh, hoặc lấy bất cứ gì làm cảnh, vào lúc đó là thức do các hành duyên khởi, danh do thức duyên khởi, sáu xứ do danh duyên khởi, xúc do sáu xứ duyên khởi, thọ do xúc duyên khởi, quyết định do thọ duyên khởi, hữu do quyết định duyên khởi, sanh do hữu duyên khởi, già chết do sanh duyên khởi.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the arising of this entire mass of suffering.

Chính sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này là như vậy.

1263

329. Tattha katamo saṅkhāro?

329. Among these, what are volitional formations?

329. Trong đó, cái gì là hành?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘saṅkhāro’’.

That which is volition, intentionality, the state of having intended – this is called ‘‘volitional formations’’.

Cái tư, sự tác ý, sự đã tác ý – đây được gọi là “hành”.

1264

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Among these, what is consciousness conditioned by volitional formations?

Trong đó, cái gì là thức do các hành duyên khởi?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

That which is mind, thought, consciousness…pe… the mind-consciousness element that corresponds to it – this is called ‘‘consciousness conditioned by volitional formations’’…pe… thereby it is said: ‘‘Thus there is the arising of this entire mass of suffering.’’

Cái tâm, ý, ý thức…v.v… ý thức giới tương ứng – đây được gọi là “thức do các hành duyên khởi”…v.v… do đó được nói là “chính sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này là như vậy”.

1265

330. Katame dhammā abyākatā?

330. What are the undeterminable phenomena?

330. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye manodhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā upekkhāsahagatā rūpārammaṇā vā…pe… phoṭṭhabbārammaṇā vā…pe… manoviññāṇadhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā somanassasahagatā rūpārammaṇā vā…pe… dhammārammaṇā vā…pe… manoviññāṇadhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā upekkhāsahagatā rūpārammaṇā vā…pe… dhammārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When the mind-element has arisen, which is functional, neither wholesome nor unwholesome, and not the result of kamma, accompanied by equanimity, with a visible form as object…pe… or a tangible as object…pe… when the mind-consciousness element has arisen, which is functional, neither wholesome nor unwholesome, and not the result of kamma, accompanied by joy, with a visible form as object…pe… or a mental phenomenon as object…pe… when the mind-consciousness element has arisen, which is functional, neither wholesome nor unwholesome, and not the result of kamma, accompanied by equanimity, with a visible form as object…pe… or a mental phenomenon as object, or whatever else is taken as object – at that time: consciousness conditioned by volitional formations; nāma conditioned by consciousness; the sixth sense base conditioned by nāma; contact conditioned by the sixth sense base; feeling conditioned by contact; decision conditioned by feeling; existence conditioned by decision; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

Vào lúc ý giới khởi lên là hành vi không thiện không bất thiện và không phải là dị thục của nghiệp, đồng sanh với xả, lấy sắc làm cảnh hoặc…v.v… lấy xúc làm cảnh…v.v… ý thức giới khởi lên là hành vi không thiện không bất thiện và không phải là dị thục của nghiệp, đồng sanh với hỷ, lấy sắc làm cảnh hoặc…v.v… lấy pháp làm cảnh…v.v… ý thức giới khởi lên là hành vi không thiện không bất thiện và không phải là dị thục của nghiệp, đồng sanh với xả, lấy sắc làm cảnh hoặc…v.v… lấy pháp làm cảnh, hoặc lấy bất cứ gì làm cảnh, vào lúc đó là thức do các hành duyên khởi, danh do thức duyên khởi, sáu xứ do danh duyên khởi, xúc do sáu xứ duyên khởi, thọ do xúc duyên khởi, quyết định do thọ duyên khởi, hữu do quyết định duyên khởi, sanh do hữu duyên khởi, già chết do sanh duyên khởi.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the arising of this entire mass of suffering.

Chính sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này là như vậy.

1266

331. Katame dhammā abyākatā?

331. What are the undeterminable phenomena?

331. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye manoviññāṇadhātu uppannā hoti kiriyā neva kusalā nākusalā na ca kammavipākā somanassasahagatā ñāṇasampayuttā…pe… somanassasahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena…pe… somanassasahagatā ñāṇavippayuttā…pe… somanassasahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena…pe… upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā…pe… upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena…pe… upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā…pe… upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena rūpārammaṇā vā…pe… dhammārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When the mind-consciousness element has arisen, which is functional, neither wholesome nor unwholesome, and not the result of kamma, accompanied by joy, associated with knowledge…pe… accompanied by joy, associated with knowledge, with prompting…pe… accompanied by joy, dissociated from knowledge…pe… accompanied by joy, dissociated from knowledge, with prompting…pe… accompanied by equanimity, associated with knowledge…pe… accompanied by equanimity, associated with knowledge, with prompting…pe… accompanied by equanimity, dissociated from knowledge…pe… accompanied by equanimity, dissociated from knowledge, with prompting, with a visible form as object…pe… or a mental phenomenon as object, or whatever else is taken as object – at that time: consciousness conditioned by volitional formations; nāma conditioned by consciousness; the sixth sense base conditioned by nāma; contact conditioned by the sixth sense base; feeling conditioned by contact; serenity conditioned by feeling; decision conditioned by serenity; existence conditioned by decision; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

Vào lúc ý thức giới khởi lên là hành vi không thiện không bất thiện và không phải là dị thục của nghiệp, đồng sanh với hỷ, tương ưng với trí…v.v… đồng sanh với hỷ, tương ưng với trí, có tác động…v.v… đồng sanh với hỷ, không tương ưng với trí…v.v… đồng sanh với hỷ, không tương ưng với trí, có tác động…v.v… đồng sanh với xả, tương ưng với trí…v.v… đồng sanh với xả, tương ưng với trí, có tác động…v.v… đồng sanh với xả, không tương ưng với trí…v.v… đồng sanh với xả, không tương ưng với trí, có tác động, lấy sắc làm cảnh hoặc…v.v… lấy pháp làm cảnh, hoặc lấy bất cứ gì làm cảnh, vào lúc đó là thức do các hành duyên khởi, danh do thức duyên khởi, sáu xứ do danh duyên khởi, xúc do sáu xứ duyên khởi, thọ do xúc duyên khởi, tịnh tín do thọ duyên khởi, quyết định do tịnh tín duyên khởi, hữu do quyết định duyên khởi, sanh do hữu duyên khởi, già chết do sanh duyên khởi.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the arising of this entire mass of suffering.

Chính sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này là như vậy.

1267

332. Katame dhammā abyākatā?

332. What are the undeterminable phenomena?

332. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye rūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When one cultivates a rūpāvacara jhāna, which is functional, neither wholesome nor unwholesome, and not the result of kamma, a pleasant abiding in this present life, quite secluded from sensual pleasures…pe… and enters and dwells in the first jhāna, the earth kasiṇa – at that time: consciousness conditioned by volitional formations; nāma conditioned by consciousness; the sixth sense base conditioned by nāma; contact conditioned by the sixth sense base; feeling conditioned by contact; serenity conditioned by feeling; decision conditioned by serenity; existence conditioned by decision; birth conditioned by existence; aging and death conditioned by birth.

Vào lúc hành thiền sắc giới là hành vi không thiện không bất thiện và không phải là dị thục của nghiệp, trú an lạc ngay trong hiện tại, ly dục…v.v… chứng và trú thiền thứ nhất bằng địa biến xứ, vào lúc đó là thức do các hành duyên khởi, danh do thức duyên khởi, sáu xứ do danh duyên khởi, xúc do sáu xứ duyên khởi, thọ do xúc duyên khởi, tịnh tín do thọ duyên khởi, quyết định do tịnh tín duyên khởi, hữu do quyết định duyên khởi, sanh do hữu duyên khởi, già chết do sanh duyên khởi.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus there is the arising of this entire mass of suffering.

Chính sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này là như vậy.

1268

333. Katame dhammā abyākatā?

333. What are the undeterminable phenomena?

333. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye arūpāvacaraṃ jhānaṃ bhāveti kiriyaṃ neva kusalaṃ nākusalaṃ na ca kammavipākaṃ diṭṭhadhammasukhavihāraṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When one develops an immaterial jhāna, which is functional, neither wholesome nor unwholesome, and not a kamma-result, a pleasant abiding in this very life, completely transcending the base of nothingness, accompanied by the perception of the base of neither perception nor non-perception, and by the abandoning of pleasure… entering and abiding in the fourth jhāna; at that time, dependent on saṅkhāra, viññāṇa arises; dependent on viññāṇa, nāma arises; dependent on nāma, the sixth sense-base arises; dependent on the sixth sense-base, phassa arises; dependent on phassa, vedanā arises; dependent on vedanā, faith arises; dependent on faith, determination arises; dependent on determination, bhava arises; dependent on bhava, jāti arises; dependent on jāti, old age and death arise.

Vào lúc hành thiền vô sắc giới, là duy tác, không thiện không ác, không phải quả nghiệp, là sự an trú lạc hiện tại, hoàn toàn vượt qua Không Vô Biên Xứ, cùng với tưởng của Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, do sự đoạn diệt lạc…pe… chứng và an trú thiền thứ tư, vào lúc ấy, do các hành mà có thức; do thức mà có danh; do danh mà có sáu xứ; do sáu xứ mà có xúc; do xúc mà có thọ; do thọ mà có tịnh tín; do tịnh tín mà có thắng giải; do thắng giải mà có hữu; do hữu mà có sanh; do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1269

Abyākataniddeso.

Elucidation of the Undetermined.

Phần giải thích các pháp Vô ký.

1270

12. Avijjāmūlakakusalaniddeso

12. Elucidation of Wholesome States Rooted in Avijjā

12. Phần giải thích các pháp thiện do vô minh làm căn bản

1271

334. Katame dhammā kusalā?

334. What are wholesome states?

334. Những pháp nào là thiện?

Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti somanassasahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ rūpārammaṇaṃ vā…pe… dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When a wholesome consciousness of the sensuous sphere, accompanied by joy and conjoined with knowledge, has arisen, apprehending a visible form…or…a mental phenomenon, or whatever else it may apprehend; at that time, dependent on avijjā, saṅkhāra arises; dependent on saṅkhāra, viññāṇa arises; dependent on viññāṇa, nāma arises; dependent on nāma, the sixth sense-base arises; dependent on the sixth sense-base, phassa arises; dependent on phassa, vedanā arises; dependent on vedanā, faith arises; dependent on faith, determination arises; dependent on determination, bhava arises; dependent on bhava, jāti arises; dependent on jāti, old age and death arise.

Vào lúc tâm thiện dục giới sanh khởi, hợp với hỷ, tương ưng với trí, duyên theo cảnh sắc…pe… hoặc duyên theo cảnh pháp, hoặc duyên theo bất cứ cảnh nào, vào lúc ấy, do vô minh mà có hành; do hành mà có thức; do thức mà có danh; do danh mà có sáu xứ; do sáu xứ mà có xúc; do xúc mà có thọ; do thọ mà có tịnh tín; do tịnh tín mà có thắng giải; do thắng giải mà có hữu; do hữu mà có sanh; do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1272

335. Tattha katamo avijjāpaccayā saṅkhāro?

335. Among these, what is saṅkhāra dependent on avijjā?

335. Trong đó, do vô minh mà có hành là gì?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘avijjāpaccayā saṅkhāro’’…pe… ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

That volition, volitional activity, the state of having willed – this is called ‘‘saṅkhāra dependent on avijjā’’…pe… this is called ‘‘phassa dependent on the sixth sense-base’’.

Ý muốn, sự tác ý, sự đã tác ý – đây được gọi là “do vô minh mà có hành”…pe… đây được gọi là “do sáu xứ mà có xúc”.

1273

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Among these, what is vedanā dependent on phassa?

Trong đó, do xúc mà có thọ là gì?

Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

That mental pleasantness, mental happiness, the pleasant and happy feeling born of mental contact, the pleasant and happy vedanā born of mental contact – this is called ‘‘vedanā dependent on phassa’’.

Sự khả lạc thuộc tâm, sự lạc thuộc tâm, sự cảm thọ khả lạc lạc do tâm xúc sanh, sự cảm thọ khả lạc lạc do tâm xúc sanh – đây được gọi là “do xúc mà có thọ”.

1274

Tattha katamo vedanāpaccayā pasādo?

Among these, what is faith dependent on vedanā?

Trong đó, do thọ mà có tịnh tín là gì?

Yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā pasādo’’.

That faith, belief, acceptance, serene confidence – this is called ‘‘faith dependent on vedanā’’.

Niềm tin, sự tin tưởng, sự chấp nhận, sự thanh tịnh – đây được gọi là “do thọ mà có tịnh tín”.

1275

Tattha katamo pasādapaccayā adhimokkho?

Among these, what is determination dependent on faith?

Trong đó, do tịnh tín mà có thắng giải là gì?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘pasādapaccayā adhimokkho’’.

That determination of the mind, settling, the state of being resolved on that – this is called ‘‘determination dependent on faith’’.

Sự thắng giải của tâm, sự quyết định, sự quyết định như vậy – đây được gọi là “do tịnh tín mà có thắng giải”.

1276

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

Among these, what is bhava dependent on determination?

Trong đó, do thắng giải mà có hữu là gì?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Excluding determination, the aggregate of vedanā, the aggregate of perception, the aggregate of saṅkhāra, the aggregate of viññāṇa – this is called ‘‘bhava dependent on determination’’…pe… therefore it is said, ‘‘thus arises this entire mass of suffering’’.

Trừ thắng giải ra, uẩn thọ, uẩn tưởng, uẩn hành, uẩn thức – đây được gọi là “do thắng giải mà có hữu”…pe… do đó được gọi là “như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi”.

1277

336. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

336. At that time, dependent on avijjā, saṅkhāra arises; dependent on saṅkhāra, viññāṇa arises; dependent on viññāṇa, nāma arises; dependent on nāma, phassa arises; dependent on phassa, vedanā arises; dependent on vedanā, faith arises; dependent on faith, determination arises; dependent on determination, bhava arises; dependent on bhava, jāti arises; dependent on jāti, old age and death arise.

336. Vào lúc ấy, do vô minh mà có hành; do hành mà có thức; do thức mà có danh; do danh mà có xúc; do xúc mà có thọ; do thọ mà có tịnh tín; do tịnh tín mà có thắng giải; do thắng giải mà có hữu; do hữu mà có sanh; do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1278

337. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

337. At that time, dependent on avijjā, saṅkhāra arises; dependent on saṅkhāra, viññāṇa arises; dependent on viññāṇa, nāmarūpa arises; dependent on nāmarūpa, the sixth sense-base arises; dependent on the sixth sense-base, phassa arises; dependent on phassa, vedanā arises; dependent on vedanā, faith arises; dependent on faith, determination arises; dependent on determination, bhava arises; dependent on bhava, jāti arises; dependent on jāti, old age and death arise.

337. Vào lúc ấy, do vô minh mà có hành; do hành mà có thức; do thức mà có danh sắc; do danh sắc mà có sáu xứ; do sáu xứ mà có xúc; do xúc mà có thọ; do thọ mà có tịnh tín; do tịnh tín mà có thắng giải; do thắng giải mà có hữu; do hữu mà có sanh; do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1279

338. Tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

338. At that time, dependent on avijjā, saṅkhāra arises; dependent on saṅkhāra, viññāṇa arises; dependent on viññāṇa, nāmarūpa arises; dependent on nāmarūpa, the sixth sense-base arises; dependent on the sixth sense-base, phassa arises; dependent on phassa, vedanā arises; dependent on vedanā, faith arises; dependent on faith, determination arises; dependent on determination, bhava arises; dependent on bhava, jāti arises; dependent on jāti, old age and death arise.

338. Vào lúc ấy, do vô minh mà có hành; do hành mà có thức; do thức mà có danh sắc; do danh sắc mà có sáu xứ; do sáu xứ mà có xúc; do xúc mà có thọ; do thọ mà có tịnh tín; do tịnh tín mà có thắng giải; do thắng giải mà có hữu; do hữu mà có sanh; do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1280

339. Katame dhammā kusalā?

339. What are wholesome states?

339. Những pháp nào là thiện?

Yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ kusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti somanassasahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ sasaṅkhārena…pe… somanassasahagataṃ ñāṇavippayuttaṃ…pe… somanassasahagataṃ ñāṇavippayuttaṃ sasaṅkhārena…pe… upekkhāsahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ…pe… upekkhāsahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ sasaṅkhārena…pe… upekkhāsahagataṃ ñāṇavippayuttaṃ…pe… upekkhāsahagataṃ ñāṇavippayuttaṃ sasaṅkhārena rūpārammaṇaṃ vā…pe… dhammārammaṇaṃ vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When a wholesome consciousness of the sensuous sphere, accompanied by joy and conjoined with knowledge, prompted…pe… accompanied by joy and disjoined from knowledge…pe… accompanied by joy and disjoined from knowledge, prompted…pe… accompanied by equanimity and conjoined with knowledge…pe… accompanied by equanimity and conjoined with knowledge, prompted…pe… accompanied by equanimity and disjoined from knowledge…pe… accompanied by equanimity and disjoined from knowledge, prompted, apprehending a visible form…or…a mental phenomenon, or whatever else it may apprehend; at that time, dependent on avijjā, saṅkhāra arises; dependent on saṅkhāra, viññāṇa arises; dependent on viññāṇa, nāma arises; dependent on nāma, the sixth sense-base arises; dependent on the sixth sense-base, phassa arises; dependent on phassa, vedanā arises; dependent on vedanā, faith arises; dependent on faith, determination arises; dependent on determination, bhava arises; dependent on bhava, jāti arises; dependent on jāti, old age and death arise.

Vào lúc tâm thiện dục giới sanh khởi, hợp với hỷ, tương ưng với trí, có tác động…pe… hợp với hỷ, không tương ưng với trí…pe… hợp với hỷ, không tương ưng với trí, có tác động…pe… hợp với xả, tương ưng với trí…pe… hợp với xả, tương ưng với trí, có tác động…pe… hợp với xả, không tương ưng với trí…pe… hợp với xả, không tương ưng với trí, có tác động, duyên theo cảnh sắc…pe… hoặc duyên theo cảnh pháp, hoặc duyên theo bất cứ cảnh nào, vào lúc ấy, do vô minh mà có hành; do hành mà có thức; do thức mà có danh; do danh mà có sáu xứ; do sáu xứ mà có xúc; do xúc mà có thọ; do thọ mà có tịnh tín; do tịnh tín mà có thắng giải; do thắng giải mà có hữu; do hữu mà có sanh; do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1281

340. Katame dhammā kusalā?

340. What are wholesome states?

340. Những pháp nào là thiện?

Yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi …pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When one develops the path to rebirth in the rūpa-sphere, quite secluded from sensual pleasures…pe… entering and abiding in the first jhāna (with the earth kasiṇa); at that time, dependent on avijjā, saṅkhāra arises; dependent on saṅkhāra, viññāṇa arises; dependent on viññāṇa, nāma arises; dependent on nāma, the sixth sense-base arises; dependent on the sixth sense-base, phassa arises; dependent on phassa, vedanā arises; dependent on vedanā, faith arises; dependent on faith, determination arises; dependent on determination, bhava arises; dependent on bhava, jāti arises; dependent on jāti, old age and death arise.

Vào lúc hành đạo tái sanh sắc giới, ly dục hoàn toàn…pe… chứng và an trú thiền thứ nhất với địa biến xứ, vào lúc ấy, do vô minh mà có hành; do hành mà có thức; do thức mà có danh; do danh mà có sáu xứ; do sáu xứ mà có xúc; do xúc mà có thọ; do thọ mà có tịnh tín; do tịnh tín mà có thắng giải; do thắng giải mà có hữu; do hữu mà có sanh; do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1282

341. Katame dhammā kusalā?

341. What are wholesome states?

341. Những pháp nào là thiện?

Yasmiṃ samaye arūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When one develops the path to rebirth in the arūpa-sphere, completely transcending the base of nothingness, accompanied by the perception of the base of neither perception nor non-perception, and by the abandoning of pleasure… entering and abiding in the fourth jhāna; at that time, dependent on avijjā, saṅkhāra arises; dependent on saṅkhāra, viññāṇa arises; dependent on viññāṇa, nāma arises; dependent on nāma, the sixth sense-base arises; dependent on the sixth sense-base, phassa arises; dependent on phassa, vedanā arises; dependent on vedanā, faith arises; dependent on faith, determination arises; dependent on determination, bhava arises; dependent on bhava, jāti arises; dependent on jāti, old age and death arise.

Vào lúc hành đạo tái sanh vô sắc giới, hoàn toàn vượt qua Không Vô Biên Xứ, cùng với tưởng của Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, do sự đoạn diệt lạc…pe… chứng và an trú thiền thứ tư, vào lúc ấy, do vô minh mà có hành; do hành mà có thức; do thức mà có danh; do danh mà có sáu xứ; do sáu xứ mà có xúc; do xúc mà có thọ; do thọ mà có tịnh tín; do tịnh tín mà có thắng giải; do thắng giải mà có hữu; do hữu mà có sanh; do sanh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, toàn bộ khối khổ này sanh khởi.

1283

342. Katame dhammā kusalā?

342. What are wholesome states?

342. Những pháp nào là thiện?

Yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye avijjāpaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when one develops supramundane jhāna, leading to liberation, tending to the attenuation (of defilements), for the abandoning of wrong views, for the attainment of the first stage, secluded from sensual pleasures... enters upon and abides in the first jhāna, with painful practice and slow insight; at that time, dependent on ignorance (avijjā), there are volitional formations (saṅkhāra); dependent on volitional formations, there is consciousness (viññāṇa); dependent on consciousness, there is mentality (nāma); dependent on mentality, there is the sixth sense-base (chaṭṭhāyatana); dependent on the sixth sense-base, there is contact (phassa); dependent on contact, there is feeling (vedanā); dependent on feeling, there is clarity (pasāda); dependent on clarity, there is determination (adhimokkha); dependent on determination, there is existence (bhava); dependent on existence, there is birth (jāti); dependent on birth, there is old age and death (jarāmaraṇa).

Vào thời điểm nào, một người tu tập thiền siêu thế (lokuttara jhāna), đưa đến giải thoát, dẫn đến sự diệt trừ để đoạn trừ các tà kiến (diṭṭhigata), để đạt được giai đoạn đầu tiên (sơ địa), ly dục…pe… an trú vào sơ thiền, với thực hành khó khăn, chứng ngộ chậm chạp; vào thời điểm đó, do duyên vô minh (avijjā) mà có hành (saṅkhāra), do duyên hành mà có thức (viññāṇa), do duyên thức mà có danh (nāma), do duyên danh mà có sáu xứ (chaṭṭhāyatana), do duyên sáu xứ mà có xúc (phassa), do duyên xúc mà có thọ (vedanā), do duyên thọ mà có tịnh tín (pasāda), do duyên tịnh tín mà có thắng giải (adhimokkha), do duyên thắng giải mà có hữu (bhava), do duyên hữu mà có sinh (jāti), do duyên sinh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametesaṃ dhammānaṃ samudayo hoti.

Thus arises the mass of these phenomena.

Như vậy, sự tập khởi của các pháp này xảy ra.

1284

Avijjāmūlakakusalaniddeso.

Description of Wholesome States with Ignorance as Root.

Giải thích về thiện pháp có gốc rễ từ vô minh.

1285

13. Kusalamūlakavipākaniddeso

13. Description of Vipāka Rooted in Wholesome States

13. Giải thích về quả dị thục có gốc rễ từ thiện pháp

1286

343. Katame dhammā abyākatā?

343. Which phenomena are indeterminate?

343. Các pháp nào là vô ký (abyākata)?

Yasmiṃ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ cakkhuviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ rūpārammaṇaṃ, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to the performance and accumulation of wholesome kamma in the sense-sphere, a resultant eye-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with a visible form as its object; at that time, dependent on the wholesome root, there are volitional formations; dependent on volitional formations, there is consciousness; dependent on consciousness, there is mentality; dependent on mentality, there is the sixth sense-base; dependent on the sixth sense-base, there is contact; dependent on contact, there is feeling; dependent on feeling, there is existence; dependent on existence, there is birth; dependent on birth, there is old age and death.

Vào thời điểm nào, do đã tạo tác và tích lũy nghiệp thiện (kusala kamma) thuộc cõi dục (kāmāvacara), nhãn thức (cakkhuviññāṇa) quả dị thục đã sinh khởi, đồng sanh với xả (upekkhāsahagata), có sắc cảnh (rūpārammaṇa) làm đối tượng; vào thời điểm đó, do duyên gốc rễ thiện (kusalamūla) mà có hành (saṅkhāra), do duyên hành mà có thức (viññāṇa), do duyên thức mà có danh (nāma), do duyên danh mà có sáu xứ (chaṭṭhāyatana), do duyên sáu xứ mà có xúc (phassa), do duyên xúc mà có thọ (vedanā), do duyên thọ mà có hữu (bhava), do duyên hữu mà có sinh (jāti), do duyên sinh mà có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1287

344. Tattha katamo kusalamūlapaccayā saṅkhāro?

344. Herein, what are the volitional formations dependent on the wholesome root?

344. Trong đó, hành nào do duyên gốc rễ thiện (kusalamūla) mà có?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘kusalamūlapaccayā saṅkhāro’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

The volition, the act of willing, the state of having willed – this is called "volitional formations dependent on the wholesome root"... and so on... therefore it is said: "Thus arises this entire mass of suffering."

Ý định (cetanā), sự tác ý (sañcetanā), trạng thái đã tác ý (sañcetayitatta) – đây được gọi là ‘‘hành do duyên gốc rễ thiện’’…pe… do đó, được nói rằng ‘‘như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra’’.

1288

345. Katame dhammā abyākatā?

345. Which phenomena are indeterminate?

345. Các pháp nào là vô ký (abyākata)?

Yasmiṃ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ sotaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ saddārammaṇaṃ…pe… ghānaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ gandhārammaṇaṃ…pe… jivhāviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ rasārammaṇaṃ…pe… kāyaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti sukhasahagataṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ…pe… manodhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇā vā…pe… phoṭṭhabbārammaṇā vā…pe… manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassasahagatā rūpārammaṇā vā…pe… dhammārammaṇā vā…pe… manoviññāṇadhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇā vā…pe… dhammārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to the performance and accumulation of wholesome kamma in the sense-sphere, a resultant ear-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with a sound as its object... a nose-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with an odor as its object... a tongue-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with a taste as its object... a body-consciousness has arisen, accompanied by happiness, with a tangible object... the mind-element (manodhātu) has arisen, accompanied by equanimity, with a visible form as its object... or with a tangible object... or the mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu) has arisen, accompanied by joy, with a visible form as its object... or with a mental phenomenon as its object... or the mind-consciousness element has arisen, accompanied by equanimity, with a visible form as its object... or with a mental phenomenon as its object, or whatever else it may be dependent on; at that time, dependent on the wholesome root, there are volitional formations; dependent on volitional formations, there is consciousness; dependent on consciousness, there is mentality; dependent on mentality, there is the sixth sense-base; dependent on the sixth sense-base, there is contact; dependent on contact, there is feeling; dependent on feeling, there is determination; dependent on determination, there is existence; dependent on existence, there is birth; dependent on birth, there is old age and death.

Vào thời điểm nào, do đã tạo tác và tích lũy nghiệp thiện (kusala kamma) thuộc cõi dục (kāmāvacara), nhĩ thức (sotaviññāṇa) quả dị thục đã sinh khởi, đồng sanh với xả, có âm thanh làm đối tượng…pe… tỷ thức (ghānaviññāṇa) đã sinh khởi, đồng sanh với xả, có mùi hương làm đối tượng…pe… thiệt thức (jivhāviññāṇa) đã sinh khởi, đồng sanh với xả, có vị làm đối tượng…pe… thân thức (kāyaviññāṇa) đã sinh khởi, đồng sanh với lạc (sukhasahagata), có xúc chạm làm đối tượng…pe… ý giới (manodhātu) đã sinh khởi, đồng sanh với xả, có sắc cảnh làm đối tượng…pe… hoặc có xúc chạm làm đối tượng…pe… ý thức giới (manoviññāṇadhātu) đã sinh khởi, đồng sanh với hỷ (somanassasahagata), có sắc cảnh làm đối tượng…pe… hoặc có pháp cảnh (dhammārammaṇa) làm đối tượng…pe… ý thức giới đã sinh khởi, đồng sanh với xả, có sắc cảnh làm đối tượng…pe… hoặc có pháp cảnh làm đối tượng, hoặc duyên bất cứ gì; vào thời điểm đó, do duyên gốc rễ thiện mà có hành, do duyên hành mà có thức, do duyên thức mà có danh, do duyên danh mà có sáu xứ, do duyên sáu xứ mà có xúc, do duyên xúc mà có thọ, do duyên thọ mà có thắng giải (adhimokkha), do duyên thắng giải mà có hữu, do duyên hữu mà có sinh, do duyên sinh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1289

346. Katame dhammā abyākatā?

346. Which phenomena are indeterminate?

346. Các pháp nào là vô ký (abyākata)?

Yasmiṃ samaye kāmāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti somanassasahagatā ñāṇasampayuttā…pe… somanassasahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena…pe… somanassasahagatā ñāṇavippayuttā…pe… somanassasahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena…pe… upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā…pe… upekkhāsahagatā ñāṇasampayuttā sasaṅkhārena…pe… upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā…pe… upekkhāsahagatā ñāṇavippayuttā sasaṅkhārena rūpārammaṇā vā…pe… dhammārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to the performance and accumulation of wholesome kamma in the sense-sphere, a resultant mind-consciousness element has arisen, accompanied by joy, connected with knowledge... accompanied by joy, connected with knowledge, with prompting... accompanied by joy, unconnected with knowledge... accompanied by joy, unconnected with knowledge, with prompting... accompanied by equanimity, connected with knowledge... accompanied by equanimity, connected with knowledge, with prompting... accompanied by equanimity, unconnected with knowledge... accompanied by equanimity, unconnected with knowledge, with prompting, with a visible form as its object... or with a mental phenomenon as its object, or whatever else it may be dependent on; at that time, dependent on the wholesome root, there are volitional formations; dependent on volitional formations, there is consciousness; dependent on consciousness, there is mentality; dependent on mentality, there is the sixth sense-base; dependent on the sixth sense-base, there is contact; dependent on contact, there is feeling; dependent on feeling, there is clarity; dependent on clarity, there is determination; dependent on determination, there is existence; dependent on existence, there is birth; dependent on birth, there is old age and death.

Vào thời điểm nào, do đã tạo tác và tích lũy nghiệp thiện (kusala kamma) thuộc cõi dục (kāmāvacara), ý thức giới (manoviññāṇadhātu) quả dị thục đã sinh khởi, đồng sanh với hỷ, tương ưng với tuệ (ñāṇasampayutta)…pe… đồng sanh với hỷ, tương ưng với tuệ, có tác động (sasaṅkhārena)…pe… đồng sanh với hỷ, không tương ưng với tuệ (ñāṇavippayutta)…pe… đồng sanh với hỷ, không tương ưng với tuệ, có tác động…pe… đồng sanh với xả, tương ưng với tuệ…pe… đồng sanh với xả, tương ưng với tuệ, có tác động…pe… đồng sanh với xả, không tương ưng với tuệ…pe… đồng sanh với xả, không tương ưng với tuệ, có tác động, có sắc cảnh làm đối tượng…pe… hoặc có pháp cảnh làm đối tượng, hoặc duyên bất cứ gì; vào thời điểm đó, do duyên gốc rễ thiện mà có hành, do duyên hành mà có thức, do duyên thức mà có danh, do duyên danh mà có sáu xứ, do duyên sáu xứ mà có xúc, do duyên xúc mà có thọ, do duyên thọ mà có tịnh tín (pasāda), do duyên tịnh tín mà có thắng giải (adhimokkha), do duyên thắng giải mà có hữu, do duyên hữu mà có sinh, do duyên sinh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1290

347. Katame dhammā abyākatā?

347. Which phenomena are indeterminate?

347. Các pháp nào là vô ký (abyākata)?

Yasmiṃ samaye rūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti – ime dhammā kusalā.

At the time when one develops the path for rebirth in the rūpa-sphere, secluded from sensual pleasures... enters upon and abides in the first jhāna, meditating on the earth kasiṇa; at that time, there is contact... there is non-distraction – these phenomena are wholesome.

Vào thời điểm nào, một người tu tập con đường tái sanh vào cõi sắc (rūpūpapatti), ly dục…pe… an trú vào sơ thiền với địa biến xứ (pathavīkasiṇa); vào thời điểm đó, có xúc (phassa)…pe… có bất loạn (avikkhepa) – những pháp này là thiện (kusala).

1291

Tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pathavīkasiṇaṃ, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When, due to the performance and accumulation of that same rūpāvacara wholesome kamma, the resultant (state) is to enter upon and abide in the first jhāna, secluded from sensual pleasures... meditating on the earth kasiṇa; at that time, dependent on the wholesome root, there are volitional formations; dependent on volitional formations, there is consciousness; dependent on consciousness, there is mentality; dependent on mentality, there is the sixth sense-base; dependent on the sixth sense-base, there is contact; dependent on contact, there is feeling; dependent on feeling, there is clarity; dependent on clarity, there is determination; dependent on determination, there is existence; dependent on existence, there is birth; dependent on birth, there is old age and death.

Do đã tạo tác và tích lũy nghiệp thiện (kusala kamma) thuộc cõi sắc (rūpāvacara) đó, quả dị thục là ly dục…pe… an trú vào sơ thiền với địa biến xứ; vào thời điểm đó, do duyên gốc rễ thiện mà có hành, do duyên hành mà có thức, do duyên thức mà có danh, do duyên danh mà có sáu xứ, do duyên sáu xứ mà có xúc, do duyên xúc mà có thọ, do duyên thọ mà có tịnh tín (pasāda), do duyên tịnh tín mà có thắng giải (adhimokkha), do duyên thắng giải mà có hữu, do duyên hữu mà có sinh, do duyên sinh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1292

348. Katame dhammā abyākatā?

348. Which phenomena are indeterminate?

348. Các pháp nào là vô ký (abyākata)?

Yasmiṃ samaye arūpūpapattiyā maggaṃ bhāveti sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti – ime dhammā kusalā.

At the time when one develops the path for rebirth in the arūpa-sphere, having completely transcended the sphere of nothingness, accompanied by the perception of the sphere of neither perception nor non-perception, and by the abandoning of happiness... enters upon and abides in the fourth jhāna; at that time, there is contact... there is non-distraction – these phenomena are wholesome.

Vào thời điểm nào, một người tu tập con đường tái sanh vào cõi vô sắc (arūpūpapatti), hoàn toàn vượt qua không vô biên xứ, an trú vào phi tưởng phi phi tưởng xứ (nevasaññānāsaññāyatana) đồng sanh với tưởng, và do đoạn trừ lạc…pe… an trú vào tứ thiền; vào thời điểm đó, có xúc (phassa)…pe… có bất loạn (avikkhepa) – những pháp này là thiện (kusala).

1293

Tasseva arūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanasaññāsahagataṃ sukhassa ca pahānā…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

When, due to the performance and accumulation of that same arūpāvacara wholesome kamma, the resultant (state) is to enter upon and abide in the fourth jhāna, having completely transcended the sphere of nothingness, accompanied by the perception of the sphere of neither perception nor non-perception, and by the abandoning of happiness...; at that time, dependent on the wholesome root, there are volitional formations; dependent on volitional formations, there is consciousness; dependent on consciousness, there is mentality; dependent on mentality, there is the sixth sense-base; dependent on the sixth sense-base, there is contact; dependent on contact, there is feeling; dependent on feeling, there is clarity; dependent on clarity, there is determination; dependent on determination, there is existence; dependent on existence, there is birth; dependent on birth, there is old age and death.

Do đã tạo tác và tích lũy nghiệp thiện (kusala kamma) thuộc cõi vô sắc (arūpāvacara) đó, quả dị thục là hoàn toàn vượt qua không vô biên xứ, an trú vào phi tưởng phi phi tưởng xứ đồng sanh với tưởng, và do đoạn trừ lạc…pe… an trú vào tứ thiền; vào thời điểm đó, do duyên gốc rễ thiện mà có hành, do duyên hành mà có thức, do duyên thức mà có danh, do duyên danh mà có sáu xứ, do duyên sáu xứ mà có xúc, do duyên xúc mà có thọ, do duyên thọ mà có tịnh tín (pasāda), do duyên tịnh tín mà có thắng giải (adhimokkha), do duyên thắng giải mà có hữu, do duyên hữu mà có sinh, do duyên sinh mà có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus arises this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1294

349. Katame dhammā abyākatā?

349. Which phenomena are indeterminate?

349. Các pháp nào là vô ký (abyākata)?

Yasmiṃ samaye lokuttaraṃ jhānaṃ bhāveti niyyānikaṃ apacayagāmiṃ diṭṭhigatānaṃ pahānāya paṭhamāya bhūmiyā pattiyā vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ, tasmiṃ samaye phasso hoti…pe… avikkhepo hoti – ime dhammā kusalā.

At the time when one develops supramundane jhāna, leading to liberation, tending to the attenuation (of defilements), for the abandoning of wrong views, for the attainment of the first stage, secluded from sensual pleasures... enters upon and abides in the first jhāna, with painful practice and slow insight; at that time, there is contact... there is non-distraction – these phenomena are wholesome.

Vào thời điểm nào, một người tu tập thiền siêu thế (lokuttara jhāna), đưa đến giải thoát, dẫn đến sự diệt trừ để đoạn trừ các tà kiến (diṭṭhigata), để đạt được giai đoạn đầu tiên (sơ địa), ly dục…pe… an trú vào sơ thiền, với thực hành khó khăn, chứng ngộ chậm chạp; vào thời điểm đó, có xúc (phassa)…pe… có bất loạn (avikkhepa) – những pháp này là thiện (kusala).

1295

Tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati dukkhapaṭipadaṃ dandhābhiññaṃ suññataṃ, tasmiṃ samaye kusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā pasādo, pasādapaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

Because of the performance and development of that same supramundane wholesome jhāna, its result is that, secluded from sensual pleasures... he enters upon and abides in the first jhāna, with difficult practice, slow direct knowledge, and emptiness; at that time, conditioning (saṅkhāra) arises dependent on wholesome roots; consciousness (viññāṇa) dependent on conditioning; mentality (nāma) dependent on consciousness; the sixth sense-base (chaṭṭhāyatana) dependent on mentality; contact (phasso) dependent on the sixth sense-base; feeling (vedanā) dependent on contact; confidence (pasāda) dependent on feeling; determination (adhimokkha) dependent on confidence; existence (bhava) dependent on determination; birth (jāti) dependent on existence; aging and death (jarāmaraṇa) dependent on birth.

Do sự thực hành, phát triển thiền siêu thế thiện ấy, quả dị thục (vipāka) là ly dục…pe… chứng và an trú sơ thiền là khổ đạo, trì độn thắng trí, không (suññata). Vào lúc ấy, do duyên thiện căn (kusalamūla), có hành (saṅkhāra); do duyên hành, có thức (viññāṇa); do duyên thức, có danh (nāma); do duyên danh, có lục nhập (chaṭṭhāyatana); do duyên lục nhập, có xúc (phassa); do duyên xúc, có thọ (vedanā); do duyên thọ, có tịnh tín (pasāda); do duyên tịnh tín, có thắng giải (adhimokkha); do duyên thắng giải, có hữu (bhava); do duyên hữu, có sinh (jāti); do duyên sinh, có già chết (jarāmaraṇa).

Evametesaṃ dhammānaṃ samudayo hoti.

Thus is the origin of these phenomena.

Như vậy, sự tập khởi của các pháp ấy xảy ra.

1296

Kusalamūlakavipākaniddeso.

Exposition of the Result of Wholesome Roots.

Chương giải thích quả dị thục do thiện căn.

1297

14. Akusalamūlakavipākaniddeso

14. Exposition of the Result of Unwholesome Roots

14. Chương giải thích quả dị thục do bất thiện căn

1298

350. Katame dhammā abyākatā?

350. Which phenomena are indeterminate?

350. Những pháp nào là vô ký (abyākata)?

Yasmiṃ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ cakkhuviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ rūpārammaṇaṃ, tasmiṃ samaye akusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to the performance and accumulation of unwholesome kamma, resultant eye-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with a visible object as its object; at that time, conditioning (saṅkhāra) arises dependent on unwholesome roots; consciousness (viññāṇa) dependent on conditioning; mentality (nāma) dependent on consciousness; the sixth sense-base (chaṭṭhāyatana) dependent on mentality; contact (phassa) dependent on the sixth sense-base; feeling (vedanā) dependent on contact; existence (bhava) dependent on feeling; birth (jāti) dependent on existence; aging and death (jarāmaraṇa) dependent on birth.

Vào lúc nào, do sự đã tạo, đã tích lũy nghiệp bất thiện, nhãn thức (cakkhuviññāṇa) quả dị thục khởi lên câu hữu với xả, đối với sắc cảnh (rūpārammaṇa), vào lúc ấy, do duyên bất thiện căn (akusalamūla), có hành (saṅkhāra); do duyên hành, có thức (viññāṇa); do duyên thức, có danh (nāma); do duyên danh, có lục nhập (chaṭṭhāyatana); do duyên lục nhập, có xúc (phassa); do duyên xúc, có thọ (vedanā); do duyên thọ, có hữu (bhava); do duyên hữu, có sinh (jāti); do duyên sinh, có già chết (jarāmaraṇa).

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1299

351. Tattha katamo akusalamūlapaccayā saṅkhāro?

351. Therein, what is conditioning (saṅkhāra) dependent on unwholesome roots?

351. Trong đó, hành nào do duyên bất thiện căn?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘akusalamūlapaccayā saṅkhāro’’…pe… tena vuccati ‘‘evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Whatever volition, planning, and state of having planned – this is called “conditioning (saṅkhāra) dependent on unwholesome roots”...pe... therefore it is said: “Thus is the origin of this entire mass of suffering.”

Ý chí (cetanā), tác ý (sañcetanā), sự đã tác ý (sañcetayitattaṃ) – cái này được gọi là “hành do duyên bất thiện căn”…pe… vì thế được nói rằng “như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra”.

1300

352. Katame dhammā abyākatā?

352. Which phenomena are indeterminate?

352. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ sotaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ saddārammaṇaṃ…pe… ghānaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ gandhārammaṇaṃ…pe… jivhāviññāṇaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ rasārammaṇaṃ…pe… kāyaviññāṇaṃ uppannaṃ hoti dukkhasahagataṃ phoṭṭhabbārammaṇaṃ…pe… manodhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇā vā…pe… phoṭṭhabbārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye akusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to the performance and accumulation of unwholesome kamma, resultant ear-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with a sound object as its object...pe... resultant nose-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with an odor object as its object...pe... resultant tongue-consciousness has arisen, accompanied by equanimity, with a taste object as its object...pe... resultant body-consciousness has arisen, accompanied by pain, with a tangible object as its object...pe... mind-element has arisen, accompanied by equanimity, with a visible object or...pe... a tangible object or whatever else it may apprehend; at that time, conditioning (saṅkhāra) arises dependent on unwholesome roots; consciousness (viññāṇa) dependent on conditioning; mentality (nāma) dependent on consciousness; the sixth sense-base (chaṭṭhāyatana) dependent on mentality; contact (phassa) dependent on the sixth sense-base; feeling (vedanā) dependent on contact; determination (adhimokkha) dependent on feeling; existence (bhava) dependent on determination; birth (jāti) dependent on existence; aging and death (jarāmaraṇa) dependent on birth.

Vào lúc nào, do sự đã tạo, đã tích lũy nghiệp bất thiện, nhĩ thức (sotaviññāṇa) quả dị thục khởi lên câu hữu với xả, đối với thinh cảnh (saddārammaṇa)…pe… tỷ thức (ghānaviññāṇa) quả dị thục khởi lên câu hữu với xả, đối với hương cảnh (gandhārammaṇa)…pe… thiệt thức (jivhāviññāṇa) quả dị thục khởi lên câu hữu với xả, đối với vị cảnh (rasārammaṇa)…pe… thân thức (kāyaviññāṇa) quả dị thục khởi lên câu hữu với khổ, đối với xúc cảnh (phoṭṭhabbārammaṇa)…pe… ý giới (manodhātu) quả dị thục khởi lên câu hữu với xả, đối với sắc cảnh (rūpārammaṇa) hay…pe… đối với xúc cảnh hay đối với bất cứ đối tượng nào, vào lúc ấy, do duyên bất thiện căn, có hành; do duyên hành, có thức; do duyên thức, có danh; do duyên danh, có lục nhập; do duyên lục nhập, có xúc; do duyên xúc, có thọ; do duyên thọ, có thắng giải; do duyên thắng giải, có hữu; do duyên hữu, có sinh; do duyên sinh, có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1301

353. Katame dhammā abyākatā?

353. Which phenomena are indeterminate?

353. Những pháp nào là vô ký?

Yasmiṃ samaye akusalassa kammassa katattā upacitattā vipākā manoviññāṇadhātu uppannā hoti upekkhāsahagatā rūpārammaṇā vā…pe… dhammārammaṇā vā yaṃ yaṃ vā panārabbha, tasmiṃ samaye akusalamūlapaccayā saṅkhāro, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmaṃ, nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ, chaṭṭhāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā adhimokkho, adhimokkhapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ.

At the time when, due to the performance and accumulation of unwholesome kamma, resultant mind-consciousness element has arisen, accompanied by equanimity, with a visible object or...pe... a mental object or whatever else it may apprehend; at that time, conditioning (saṅkhāra) arises dependent on unwholesome roots; consciousness (viññāṇa) dependent on conditioning; mentality (nāma) dependent on consciousness; the sixth sense-base (chaṭṭhāyatana) dependent on mentality; contact (phassa) dependent on the sixth sense-base; feeling (vedanā) dependent on contact; determination (adhimokkha) dependent on feeling; existence (bhava) dependent on determination; birth (jāti) dependent on existence; aging and death (jarāmaraṇa) dependent on birth.

Vào lúc nào, do sự đã tạo, đã tích lũy nghiệp bất thiện, ý thức giới (manoviññāṇadhātu) quả dị thục khởi lên câu hữu với xả, đối với sắc cảnh hay…pe… đối với pháp cảnh (dhammārammaṇa) hay đối với bất cứ đối tượng nào, vào lúc ấy, do duyên bất thiện căn, có hành; do duyên hành, có thức; do duyên thức, có danh; do duyên danh, có lục nhập; do duyên lục nhập, có xúc; do duyên xúc, có thọ; do duyên thọ, có thắng giải; do duyên thắng giải, có hữu; do duyên hữu, có sinh; do duyên sinh, có già chết.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

Thus is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

1302

354. Tattha katamo akusalamūlapaccayā saṅkhāro?

354. Therein, what is conditioning (saṅkhāra) dependent on unwholesome roots?

354. Trong đó, hành nào do duyên bất thiện căn?

Yā cetanā sañcetanā sañcetayitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘akusalamūlapaccayā saṅkhāro’’.

Whatever volition, planning, and state of having planned – this is called “conditioning (saṅkhāra) dependent on unwholesome roots.”

Ý chí, tác ý, sự đã tác ý – cái này được gọi là “hành do duyên bất thiện căn”.

1303

Tattha katamaṃ saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ?

Therein, what is consciousness (viññāṇa) dependent on conditioning?

Trong đó, thức nào do duyên hành?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ’’.

Whatever mind, mentation, mental faculty...pe... the mind-consciousness element pertaining thereto – this is called “consciousness (viññāṇa) dependent on conditioning.”

Tâm (citta), ý (mano), ý thức (mānasaṃ)…pe… ý thức giới tương ứng – cái này được gọi là “thức do duyên hành”.

1304

Tattha katamaṃ viññāṇapaccayā nāmaṃ?

Therein, what is mentality (nāma) dependent on consciousness?

Trong đó, danh nào do duyên thức?

Vedanākkhandho, saññākkhandho, saṅkhārakkhandho – idaṃ vuccati ‘‘viññāṇapaccayā nāmaṃ’’.

The aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations – this is called “mentality (nāma) dependent on consciousness.”

Thọ uẩn (vedanākkhandha), tưởng uẩn (saññākkhandha), hành uẩn (saṅkhārakkhandha) – cái này được gọi là “danh do duyên thức”.

1305

Tattha katamaṃ nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ?

Therein, what is the sixth sense-base (chaṭṭhāyatana) dependent on mentality?

Trong đó, lục nhập nào do duyên danh?

Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe… tajjāmanoviññāṇadhātu – idaṃ vuccati ‘‘nāmapaccayā chaṭṭhāyatanaṃ’’.

Whatever mind, mentation, mental faculty...pe... the mind-consciousness element pertaining thereto – this is called “the sixth sense-base (chaṭṭhāyatana) dependent on mentality.”

Tâm, ý, ý thức…pe… ý thức giới tương ứng – cái này được gọi là “lục nhập do duyên danh”.

1306

Tattha katamo chaṭṭhāyatanapaccayā phasso?

Therein, what is contact (phassa) dependent on the sixth sense-base?

Trong đó, xúc nào do duyên lục nhập?

Yo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati ‘‘chaṭṭhāyatanapaccayā phasso’’.

Whatever contact, touching, coming into contact, and state of having come into contact – this is called “contact (phassa) dependent on the sixth sense-base.”

Xúc (phassa), sự chạm (phusanā), sự chạm mạnh (samphusanā), sự đã chạm mạnh (samphusitattaṃ) – cái này được gọi là “xúc do duyên lục nhập”.

1307

Tattha katamā phassapaccayā vedanā?

Therein, what is feeling (vedanā) dependent on contact?

Trong đó, thọ nào do duyên xúc?

Yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā – ayaṃ vuccati ‘‘phassapaccayā vedanā’’.

Whatever mental neutral feeling, born of mind-contact, neither pleasant nor unpleasant; the neither pleasant nor unpleasant feeling born of mind-contact – this is called “feeling (vedanā) dependent on contact.”

Cái cảm thọ không vui cũng không buồn do tâm xúc sinh, cái cảm thọ không khổ không lạc do tâm xúc sinh – cái này được gọi là “thọ do duyên xúc”.

1308

Tattha katamo vedanāpaccayā adhimokkho?

Therein, what is determination (adhimokkha) dependent on feeling?

Trong đó, thắng giải nào do duyên thọ?

Yo cittassa adhimokkho adhimuccanā tadadhimuttatā – ayaṃ vuccati ‘‘vedanāpaccayā adhimokkho’’.

Whatever determination of mind, settling, and state of being settled – this is called “determination (adhimokkha) dependent on feeling.”

Sự thắng giải của tâm, sự quyết định (adhimuccanā), sự đã quyết định ấy (tadadhimuttatā) – cái này được gọi là “thắng giải do duyên thọ”.

1309

Tattha katamo adhimokkhapaccayā bhavo?

Therein, what is existence (bhava) dependent on determination?

Trong đó, hữu nào do duyên thắng giải?

Ṭhapetvā adhimokkhaṃ, vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho – ayaṃ vuccati ‘‘adhimokkhapaccayā bhavo’’.

Excluding determination, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of mental formations, the aggregate of consciousness – this is called “existence (bhava) dependent on determination.”

Ngoại trừ thắng giải, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn – cái này được gọi là “hữu do duyên thắng giải”.

1310

Tattha katamā bhavapaccayā jāti?

Therein, what is birth (jāti) dependent on existence?

Trong đó, sinh nào do duyên hữu?

Yā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ jāti sañjāti nibbatti abhinibbatti pātubhāvo – ayaṃ vuccati ‘‘bhavapaccayā jāti’’.

Whatever birth, originating, arising, coming into existence, and manifestation of those various phenomena – this is called “birth (jāti) dependent on existence.”

Sự sinh (jāti), sự đồng sinh (sañjāti), sự xuất hiện (nibbatti), sự hiện hữu (abhinibbatti), sự hiện bày (pātubhāvo) của các pháp ấy – cái này được gọi là “sinh do duyên hữu”.

1311

Tattha katamaṃ jātipaccayā jarāmaraṇaṃ?

Therein, what is aging and death (jarāmaraṇa) dependent on birth?

Trong đó, già chết nào do duyên sinh?

Atthi jarā, atthi maraṇaṃ.

There is aging, there is death.

Có già, có chết.

Tattha katamā jarā?

Therein, what is aging?

Trong đó, già nào?

Yā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ jarā jīraṇatā āyuno saṃhāni – ayaṃ vuccati jarā.

Whatever aging, decrepitude, and wearing away of life for those various phenomena – this is called aging.

Sự già (jarā), sự lão hóa (jīraṇatā), sự suy giảm của tuổi thọ (āyuno saṃhāni) của các pháp ấy – cái này được gọi là già.

Tattha katamaṃ maraṇaṃ?

Therein, what is death?

Trong đó, chết nào?

Yo tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ khayo vayo bhedo paribhedo aniccatā antaradhānaṃ – idaṃ vuccati ‘‘maraṇaṃ’’.

Whatever vanishing, decline, dissolution, disintegration, impermanence, and disappearance of those various phenomena – this is called “death.”

Sự hoại diệt (khaya), sự tiêu vong (vaya), sự tan rã (bheda), sự tan biến (paribheda), sự vô thường (aniccatā), sự biến mất (antaradhānaṃ) của các pháp ấy – cái này được gọi là “chết”.

Iti ayañca jarā, idañca maraṇaṃ.

Thus, this is aging, and this is death.

Như vậy, đây là già, đây là chết.

Idaṃ vuccati ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇaṃ’’.

This is called “aging and death (jarāmaraṇa) dependent on birth.”

Cái này được gọi là “già chết do duyên sinh”.

1312

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.

Thus is the origin of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa saṅgati hoti, samāgamo hoti, samodhānaṃ hoti, pātubhāvo hoti.

Thus there is convergence, coming together, combination, and manifestation of this entire mass of suffering.

Như vậy, sự hội tụ, sự kết hợp, sự tổng hợp, sự hiện bày của toàn bộ khối khổ này xảy ra.

Tena vuccati evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti.

Therefore it is said: “Thus is the origin of this entire mass of suffering.”

Vì thế được nói rằng “như vậy, sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này xảy ra”.

1313

Akusalamūlakavipākaniddeso.

Exposition of the Result of Unwholesome Roots.

Chương giải thích quả dị thục do bất thiện căn.

1314

Abhidhammabhājanīyaṃ.

Abhidhamma Analysis.

Phần phân tích Vi Diệu Pháp.

1315

Paṭiccasamuppādavibhaṅgo^* niṭṭhito.

The Analysis of Dependent Origination (Paṭiccasamuppāda-Vibhaṅga) is concluded.

Phân tích Duyên Khởi^* đã hoàn tất.

Table of Contents

2. Abhidhammabhājanīyaṃ

2. The Abhidhamma Section

2. Phần phân tích theo Vi Diệu Pháp

1. Paccayacatukkaṃ

1. The Quadrad of Conditions

1. Bộ bốn về Duyên

2. Hetucatukkaṃ

2. The Quadrad of Roots

2. Bộ bốn về Nhân

3. Sampayuttacatukkaṃ

3. The Quadrad of Association

3. Bộ bốn về Đồng Tương Ưng

4. Aññamaññacatukkaṃ

4. The Tetrad of Mutuality

4. Bốn nhóm hỗ tương

Mātikā

Matrix

Mạtika

5. Paccayacatukkaṃ

5. The Tetrad of Conditions

5. Bốn nhóm duyên

6. Hetucatukkaṃ

6. The Quadrad of Causes

6. Tứ phần về Nhân

7. Sampayuttacatukkaṃ

7. The Tetrad of Association

7. Tứ phần về tương ưng

8. Aññamaññacatukkaṃ

8. The Chapter on Mutual Condition (Aññamañña Catukka)

8. Tứ Đề Tương Hỗ (Aññamaññacatukka)

9. Akusalaniddeso

9. Exposition of Unwholesome States

9. Giải thích về các pháp bất thiện

10. Kusalaniddeso

10. Description of the Wholesome

10. Phần Giải Thích Các Pháp Thiện

11. Abyākataniddeso

11. The Description of Undetermined Phenomena

11. Phần Giải Thích Vô Ký

12. Avijjāmūlakakusalaniddeso

12. Elucidation of Wholesome States Rooted in Avijjā

12. Phần giải thích các pháp thiện do vô minh làm căn bản

13. Kusalamūlakavipākaniddeso

13. Description of Vipāka Rooted in Wholesome States

13. Giải thích về quả dị thục có gốc rễ từ thiện pháp

14. Akusalamūlakavipākaniddeso

14. Exposition of the Result of Unwholesome Roots

14. Chương giải thích quả dị thục do bất thiện căn

Settings