Etthāti etesu dvīsu.
Here means in these two.
Ở đây (ettha) nghĩa là trong hai điều này.
Ekakuṭikādibhedo sabbopi gāmoti veditabboti sambandho.
The connection is that every kind of village, such as one with a single hut, is to be understood as a village.
Cần hiểu rằng tất cả các loại làng, bắt đầu từ làng một túp lều, đều là làng (gāmo), đó là mối liên hệ.
Tattha ekakuṭikādibhedoti yasmiṃ gāme ekā eva kuṭi ekaṃ gehaṃ seyyathāpi malayajanapade, ayaṃ ekakuṭiko gāmo nāma.
Therein, such as one with a single hut means: a village in which there is only one hut, one house, just as in the Malaya country, this is called a village with a single hut.
Trong đó, ekakuṭikādibhedo (loại làng một túp lều v.v.) nghĩa là làng mà trong đó chỉ có một túp lều, một ngôi nhà, ví dụ như ở xứ Malayā, làng này được gọi là làng một túp lều (ekakuṭiko gāmo).
Ādisaddena ‘‘dvikuṭikopi gāmo, tikuṭikopi gāmo, catukkuṭikopi gāmo’’ti (pārā. 92) vuttappabhedaṃ saṅgaṇhāti.
By the word ādi, he includes the types mentioned as “a village with two huts is also a village, a village with three huts is also a village, a village with four huts is also a village.”
Từ v.v. (ādi) bao gồm các loại đã được nói đến như ‘‘làng hai túp lều, làng ba túp lều, làng bốn túp lều’’.
Abhinavaniviṭṭho ekakuṭikādigāmo pana yāva manussā pavisitvā vāsaṃ na kappenti, tāva gāmasaṅkhaṃ na gacchati.
However, a newly established village of one or more huts does not count as a village until people have entered and taken up residence.
Tuy nhiên, một làng mới thành lập, dù là làng một túp lều v.v., sẽ không được tính là làng cho đến khi con người vào ở.
Kiṃbhūtoti āha ‘‘parikkhitto vā’’tiādi.
What kind is it? To this, he said, “Whether enclosed,” and so on.
Nó có hình dạng như thế nào? Kinh văn nói: ‘‘Được bao quanh hay’’ v.v.
Tattha parikkhitto nāma iṭṭhakapākāraṃ ādiṃ katvā antamaso kaṇṭakasākhāhipi parikkhitto.
Therein, enclosed means enclosed by anything from a brick wall down to at least thorny branches.
Trong đó, được bao quanh (parikkhitto) nghĩa là được bao quanh bởi tường gạch v.v., cho đến cả hàng rào gai.
Tabbiparīto aparikkhitto.
The opposite of that is aparikkhitto.
Ngược lại với điều đó là không được bao quanh (aparikkhitto).
Amanusso nāma yo sabbaso vā manussānaṃ abhāvena yakkhapariggahabhūto, yato vā manussā kenaci karaṇīyena punapi āgantukāmā eva apakkantā, yato pana nirapekkhā hutvā pakkamanti, so gāmasaṅkhaṃ na gacchati.
Amanusso is the name for a place that has become possessed by yakkhas either due to the complete absence of humans, or from which humans have departed for some business with the intention of returning again; but a place from which they depart having become unconcerned does not fall into the category of a village.
Không có người (amanusso) nghĩa là nơi hoàn toàn không có người, bị các dạ xoa chiếm giữ, hoặc nơi con người đã rời đi với ý định sẽ quay lại vì một lý do nào đó; nhưng nếu họ rời đi mà không có ý định quay lại, thì nơi đó không được tính là làng.
Na kevalaṃ ekakuṭikādibhedovāti āha ‘‘antamaso’’tiādi.
He said “at least” and so on to show that it is not just the various kinds such as one with a single hut.
Không chỉ là loại làng một túp lều v.v., kinh văn nói: ‘‘cho đến cả’’ v.v.
Yo koci satthopīti jaṅghasatthasakaṭasatthādīsu yo koci satthopi.
Any caravan whatsoever means any caravan whatsoever among those such as a caravan of foot-travelers or a caravan of carts.
Bất cứ đoàn người nào (yo koci satthopī) nghĩa là bất cứ đoàn người nào trong các đoàn người đi bộ, đoàn xe bò v.v.
Imasmiṃ sikkhāpade nigamanagarāni viya gāmaggahaṇeneva gāmūpacāropi saṅgahitoti āha ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti.
In this training rule, just as market towns and cities are included by the term ‘village’, so too is the village precinct included; therefore, he said “excluding a village and a village precinct.”
Trong học giới này, việc bao gồm cả các thị trấn và thành phố bằng cách dùng từ ‘‘làng’’ cũng bao gồm cả vùng lân cận làng, kinh văn nói: ‘‘ngoại trừ làng và vùng lân cận làng’’.
Aññathā pana mātikāya anavasesato avahāraṭṭhānapariggaho kato nāma na hoti, na ca buddhā sāvasesaṃ pārājikaṃ paññāpenti.
Otherwise, the inclusion of the place of theft would not be made without remainder in the mātikā, and the Buddhas do not lay down a pārājika with a remainder.
Nếu không, việc xác định nơi trộm cắp sẽ không được thực hiện đầy đủ trong phần mātikā, và các vị Phật không ban hành giới Pārājika còn sót lại.
Tatthāti tesu gāmagāmūpacāresu.
There means in those villages and village precincts.
Trong đó (tatthā) nghĩa là trong hai vùng lân cận làng và vùng lân cận nhà đó.
Dvāreti nibbakosassa udakapatanaṭṭhānato abbhantare.
At the door means inside the place where water from the eaves falls.
Ở cửa (dvāre) nghĩa là bên trong từ nơi nước rơi xuống từ mái hiên.
Antogeheti pamukhassa abbhantare.
Inside the house means inside the porch.
Trong nhà (antogehe) nghĩa là bên trong sân trước.
Kataparikkhepoti pākāravatiādīhi kataparikkhepo.
Having an enclosure made means having an enclosure made by means of a wall, fence, and so on.
Đã được bao quanh (kataparikkhepo) nghĩa là đã được bao quanh bởi tường rào v.v.
Suppapatanādiparicchedo panettha aparikkhittagharaṃ sandhāya vutto.
Herein, the boundary determined by the fall of a winnowing basket and so on is stated with reference to an unenclosed house.
Sự phân định bằng khoảng cách ném đá v.v. ở đây được nói đến để chỉ nhà không có hàng rào.
Na kevalaṃ gharassa purato, atha kho samantato tattakova paricchedo gharūpacāro nāmāti gahetabbaṃ.
It should be understood that not only in front of the house, but a boundary of that same extent all around is what is called the house precinct.
Cần hiểu rằng không chỉ phía trước nhà, mà xung quanh nhà, một khoảng cách tương tự như vậy được gọi là vùng lân cận nhà.
‘‘Purato’’tiādikaṃ pana lokiyehi tathākaraṇato vuttaṃ.
However, “in front” and so on is stated because that is what is done by worldly people.
Tuy nhiên, các từ ‘‘phía trước’’ v.v. được nói đến do cách làm của người đời.
Thāmamajjhimassāti majjhimathāmassa, neva appathāmassa, na mahāthāmassāti vuttaṃ hoti.
Of one with medium strength means of one with medium strength, not of one with little strength, nor of one with great strength; this is what is said.
Của người có sức lực trung bình (thāmamajjhimassā) nghĩa là của người có sức lực trung bình, không phải người yếu sức, cũng không phải người có sức lực mạnh mẽ.
‘‘Yathā taruṇamanussā’’tiādinā yathā mātugāmo kāke uḍḍāpento ujukameva hatthaṃ ukkhipitvā leḍḍuṃ khipati, yathā ca udakukkhepe udakaṃ khipanti, evaṃ khittassa leḍḍussa patitaṭṭhānaṃ paṭikkhipati.
By “just as a young person” and so on, he rejects the landing spot of a clod thrown just as a woman, wanting to scare away crows, raises her hand straight up and throws a clod, and just as they throw water in the water-throwing ceremony.
Bằng cách nói ‘‘như những người trẻ tuổi’’ v.v., kinh văn bác bỏ việc xác định nơi rơi của hòn đá được ném ra, như khi một người phụ nữ ném đá để đuổi quạ, cô ấy giơ thẳng tay lên và ném, hoặc như khi người ta ném nước vào giếng.
Pavattitvāti luṭhitvā, parivattitvāti vuttaṃ hoti.
Having rolled means having tumbled, having turned over; this is what is said.
Đã lăn (pavattitvā) nghĩa là đã lăn tròn, đã xoay tròn.
Tassa sace dve indakhīlā hontīti (pārā. aṭṭha. 1.92) tassa parikkhittassa gāmassa sace anurādhapurasseva dve ummārā honti.
If it has two indakhīlas means if that enclosed village has two door-thresholds, like Anurādhapura.
Nếu làng đó có hai cột trụ (tassa sace dve indakhīlā honti) nghĩa là nếu làng có hàng rào đó có hai ngưỡng cửa như Anurādhapura.
Yassa pana eko, tassa gāmadvārabāhānaṃ vemajjhe ṭhitassa leḍḍupātabbhantaraṃ gāmūpacāro nāma.
But for one that has one, the area within the fall of a clod for a person standing in the middle of the village gateposts is called the village precinct.
Tuy nhiên, đối với làng chỉ có một ngưỡng cửa, thì vùng bên trong khoảng cách ném đá của người đứng giữa hai trụ cổng làng được gọi là vùng lân cận làng (gāmūpacāro).
Yatra pana indakhīlo natthi, tatra gāmadvārabāhānaṃ vemajjhaṃ.
Where there is no indakhīla, the middle of the village gateposts is it.
Nơi nào không có cột trụ (indakhīla), thì là khoảng giữa hai trụ cổng làng.
Yatra dvārabāhāpi natthi, tattha ubhosu passesu vatiyā vā pākārassa vā koṭivemajjhaṃva indakhīlaṭṭhāniyattā indakhīloti gahetabbaṃ.
Where there are no gateposts either, the very middle of the end of the fence or wall on both sides should be taken as the indakhīla, as it is in the position of an indakhīla.
Nơi nào không có trụ cổng, thì khoảng giữa hai đầu của hàng rào hoặc tường ở hai bên được coi là cột trụ (indakhīla) vì nó có chức năng như cột trụ.
Yo pana gāmo pubbe mahā hutvā pacchā kulesu naṭṭhesu appako hoti, so gharūpacārato leḍḍupāteneva paricchinditabbo.
But a village that was formerly large and later becomes small when the families have been destroyed, should be delimited from the house precinct only by the fall of a clod.
Tuy nhiên, một làng trước đây lớn, sau đó các gia đình bị hủy hoại và trở nên nhỏ bé, thì phải được phân định bằng khoảng cách ném đá từ vùng lân cận nhà.
Purimaparicchedo panassa parikkhittassāpi aparikkhittassāpi appamāṇamevāti.
But its former boundary, whether enclosed or unenclosed, is indeed without measure.
Sự phân định trước đây của nó, dù có hàng rào hay không có hàng rào, đều không có giới hạn.
Nanu cetaṃ aparikkhittassa upacāradassanaṃ padabhājanena viruddhamiva dissati.
But surely, this showing of the precinct for an unenclosed village seems to be in conflict with the Padabhājana.
Chẳng phải sự trình bày về vùng lân cận của làng không có hàng rào này dường như mâu thuẫn với phần phân tích từ ngữ (padabhājana) sao?
Tattha hi ‘‘gāmūpacāro nāma parikkhittassa gāmassa indakhīle ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti (pārā. 92) vatvā ‘‘aparikkhittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti (pārā. 92) ettakameva vuttaṃ, na pana taṃ leḍḍupātaṃ gāmasaṅkhepaṃ katvā tato paraṃ gāmūpacāroti vuttoti āha ‘‘padabhājanepi hi imināva nayena attho veditabbo’’ti.
For there, after saying, “A village precinct is the fall of a clod for a man of medium strength standing at the indakhīla of an enclosed village,” only this much was said: “the fall of a clod for a man of medium strength standing in the house precinct of an unenclosed village,” but it was not said that after making that clod-fall the extent of the village, what is beyond that is the village precinct; therefore, he said, “even in the Padabhājana, the meaning should be understood in this very way.”
Trong đó, sau khi nói ‘‘Vùng lân cận làng (gāmūpacāro) là khoảng cách ném đá của người có sức lực trung bình đứng ở cột trụ của làng có hàng rào’’, chỉ nói ‘‘khoảng cách ném đá của người có sức lực trung bình đứng trong vùng lân cận nhà của làng không có hàng rào’’, chứ không nói rằng khoảng cách ném đá đó là sự thu hẹp của làng và sau đó là vùng lân cận làng. Để trả lời, kinh văn nói: ‘‘Ngay cả trong phần phân tích từ ngữ, ý nghĩa cũng phải được hiểu theo cách này’’.
Ayamettha adhippāyo – idha gāmo nāma duvidho hoti parikkhitto ca aparikkhitto ca (pārā. aṭṭha. 1.92).
This is the intention here: in this context, a village is of two kinds: enclosed and unenclosed.
Ý nghĩa ở đây là: Ở đây, làng có hai loại: làng có hàng rào (parikkhitto) và làng không có hàng rào (aparikkhitto).
Tatra parikkhittassa parikkhepoyeva paricchedo.
Therein, for an enclosed one, the enclosure itself is the boundary.
Trong đó, đối với làng có hàng rào, chính hàng rào là ranh giới.
Tasmā tassa visuṃ paricchedaṃ avatvā ‘‘gāmūpacāro nāma parikkhittassa gāmassa indakhīle ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti pāḷiyaṃ vuttaṃ.
Therefore, without stating a separate boundary for it, it is said in the Pāḷi, “A village precinct is the fall of a clod for a man of medium strength standing at the indakhīla of an enclosed village.”
Vì vậy, không nói riêng về ranh giới của làng có hàng rào, mà trong kinh điển đã nói: ‘‘Vùng lân cận làng là khoảng cách ném đá của người có sức lực trung bình đứng ở cột trụ của làng có hàng rào’’.
Aparikkhittassa pana gāmassa gāmaparicchedo vattabbo.
But for an unenclosed village, the village boundary must be stated.
Tuy nhiên, đối với làng không có hàng rào, cần phải nói đến ranh giới của làng.
Tasmā tassa gāmassa gāmaparicchedadassanatthaṃ ‘‘aparikkhittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti (pārā. 92) vuttaṃ.
Therefore, to show the village boundary of that village, it is said, “the fall of a clod for a man of medium strength standing in the house precinct of an unenclosed village.”
Vì vậy, để chỉ ra ranh giới của làng đó, đã nói: ‘‘khoảng cách ném đá của người có sức lực trung bình đứng trong vùng lân cận nhà của làng không có hàng rào’’.
Gāmaparicchede ca dassite gāmūpacāralakkhaṇaṃ pubbe vuttanayeneva sakkā ñātunti puna ‘‘tattha ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti na vuttaṃ, attho pana tatthāpi ayameva yathāvuttoti.
And when the village boundary has been shown, the characteristic of the gāmūpacāra can be known by the method already stated before; therefore, it was not said again, "the fall of a clod from a man of average strength standing there." However, even there, this very meaning as stated should be understood.
Và khi ranh giới của làng đã được chỉ ra, đặc điểm của vùng lân cận làng có thể được biết theo cách đã nói trước đó, nên không nói lại ‘‘khoảng cách ném đá của người có sức lực trung bình đứng ở đó’’, nhưng ý nghĩa ở đó cũng chính là điều đã nói.
Yo pana gharūpacāre ṭhitassa leḍḍupātaṃyeva ‘‘gāmūpacāro’’ti vadati, tassa gharūpacāro ‘‘gāmo’’ti āpajjati.
But for one who says that the gāmūpacāra is just the fall of a clod from a person standing in the gharūpacāra (house environs), for him it would follow that the gharūpacāra is the "village."
Tuy nhiên, người nào nói rằng khoảng cách ném đá của người đứng trong vùng lân cận nhà chính là ‘‘vùng lân cận làng’’, thì đối với người đó, vùng lân cận nhà sẽ trở thành ‘‘làng’’.
Tato gharaṃ gharūpacāro, gāmo gāmūpacāroti esa vibhāgo saṅkarīyati.
Consequently, this division—house, house environs; village, village environs—becomes confused.
Từ đó, sự phân biệt giữa nhà, vùng lân cận nhà, làng, vùng lân cận làng sẽ bị lẫn lộn.
Asaṃkarato cettha vinicchayo veditabbo.
And here, the decision should be understood without confusion.
Cần phải hiểu rõ sự phân định ở đây một cách không lẫn lộn.
Tasmā pāḷiñca aṭṭhakathañca saṃsanditvā vuttanayenevettha gāmo, gāmūpacāro ca veditabboti.
Therefore, by comparing the Pāḷi and the Commentary, the village and the village environs should be understood here according to the method that has been stated.
Vì vậy, sau khi đối chiếu kinh điển và chú giải, làng và vùng lân cận làng ở đây cần được hiểu theo cách đã nói.
Tatthāti tesu dvīsu upacāresu.
Therein means: in those two environs.
Trong đó (tatthā) nghĩa là trong hai vùng lân cận đó.
Yvāyaṃ upacāro dassitoti sambandho.
The connection is: this upacāra which has been shown.
Mối liên hệ là: vùng lân cận này được chỉ ra.
Vikāle gāmappavesanādīsūti ettha ādisaddena asaṃkaccikāgāmappavesanaṃ (pāci. 1225) saṅgaṇhāti.
In entering a village at the wrong time, etc.: here, by the word etc., entering a village without a saṅkaccikā is included.
Trong cụm từ Vikāle gāmappavesanādīsū (vào làng không đúng lúc, v.v.), từ ādi (v.v.) bao gồm việc vào làng mà không có saṃkaccikā (y vai).
Yo pana parikkhittassa gāmassa upacāro vutto, so na katthaci vinayapiṭake upayogaṃ gato.
But that upacāra of an enclosed village which was mentioned has not been utilized anywhere in the Vinaya Piṭaka.
Tuy nhiên, ranh giới của ngôi làng đã được bao quanh, đã được nói đến, thì không được sử dụng ở bất cứ đâu trong Tạng Luật.
Kevalaṃ aparikkhittassa parikkhepokāsato aparo eko leḍḍupāto gāmūpacāro nāmāti ñāpanatthaṃ vutto.
It was stated merely to make known that for an unenclosed village, another single clod-throw from the place of the enclosure is called the gāmūpacāra.
Chỉ là, để làm rõ rằng một khoảng ném đất (leḍḍupāta) khác tính từ ranh giới của một ngôi làng chưa được bao quanh được gọi là gāmūpacāra (ranh giới làng).
Evaṃ vutte hi ñāyati ‘‘parikkhittassāpi ce gāmassa eko leḍḍupāto kappiyabhūmi samāno upacāroti vutto, pageva aparikkhittassa parikkhepokāsato eko’’ti.
For when this is stated, it is understood: "If even for an enclosed village a single clod-throw, being suitable ground, is called the upacāra, how much more so for an unenclosed village from the place of the enclosure."
Vì khi đã nói như vậy, người ta hiểu rằng: “Nếu một khoảng ném đất (leḍḍupāta) của một ngôi làng đã được bao quanh được gọi là upacāra (ranh giới) tương đương với đất hợp pháp (kappiyabhūmi), thì huống chi một khoảng ném đất (leḍḍupāta) tính từ ranh giới của một ngôi làng chưa được bao quanh.”
Imesaṃ paricchedadassanatthanti imesaṃ gāmāraññānaṃ paricchedadassanatthaṃ vuttā aṭṭhakathāyaṃ.
To show the boundaries of these: this was stated in the Commentary to show the boundaries of these villages and forests.
Imesaṃ paricchedadassanatthaṃ (để chỉ ra ranh giới của những điều này) có nghĩa là, để chỉ ra ranh giới của những ngôi làng và rừng này, đã được nói đến trong Chú Giải.
Pārājikavatthunti pādagghanakaṃ.
The object of a pārājika means: a foot-ornament.
Pārājikavatthu (sự việc dẫn đến Ba-la-di) là tài sản có giá trị một pāda (một phần tư đồng tiền).
Avaharantassāti gaṇhantassa.
Of one taking away means: of one taking.
Avaharantassā (đối với người lấy đi) có nghĩa là đối với người lấy đi.
Adinnanti (pārā. aṭṭha. 92) dantaponasikkhāpade attano santakampi appaṭiggahitakaṃ kappiyaṃ ajjhoharaṇīyaṃ vuccati, idha pana yaṃ kiñci parapariggahitaṃ sasāmikaṃ bhaṇḍaṃ, tadetaṃ tehi sāmikehi kāyena vā vācāya vā na dinnanti adinnaṃ.
Not given: In the training rule on tooth-cleaners, even what is one's own but has not been formally received, if it is a suitable item to be consumed, is called "not given." Here, however, it is any article belonging to another and owned by someone; this is "not given" because it has not been given by those owners either by body or by speech.
Adinnaṃ (vật không được cho) trong giới luật về cây xỉa răng, được dùng để chỉ thức ăn, đồ uống, đồ nhai, đồ nếm hợp pháp của chính mình nhưng chưa được nhận, còn ở đây, adinnaṃ là bất kỳ tài sản nào thuộc sở hữu của người khác, có chủ, mà những chủ nhân đó không trao bằng thân hay khẩu.
Avahārappahonakameva pana dassetuṃ ‘‘aññassa manussajātikassa santaka’’nti vuttaṃ.
But to show precisely what is liable to be taken away, it was said "belonging to another of the human race."
Tuy nhiên, để chỉ rõ rằng đó là vật đủ để cấu thành hành vi trộm cắp, nên đã nói “aññassa manussajātikassa santakaṃ” (tài sản của người thuộc loài người khác).
Saṅkhāsaddasseva ta-kārena vaḍḍhetvā vuttattā ‘‘saṅkhā saṅkhātanti atthato eka’’nti vuttaṃ.
Because the word saṅkhā itself was stated with the addition of the letter ta, it was said "saṅkhā and saṅkhāta are one in meaning."
Vì từ saṅkhā được thêm chữ ta để trở thành saṅkhāta, nên đã nói “saṅkhā saṅkhātaṃti atthato ekaṃ” (saṅkhā và saṅkhāta là một về nghĩa).
Tattha atthato ekanti padatthato ekaṃ, anatthantaranti vuttaṃ hoti.
Therein, one in meaning means one in the meaning of the word; it is said to be not different in meaning.
Ở đó, atthato ekaṃ có nghĩa là một về nghĩa của từ, tức là không có nghĩa khác.
Koṭṭhāsassetaṃ nāmaṃ bhāgato saṅkhāyati upaṭṭhātīti katvā.
This is a name for a portion, because it is counted or appears as a part.
Koṭṭhāsassetaṃ nāmaṃ (đây là tên của một phần) vì nó được tính toán hoặc xuất hiện theo phần.
Papañcasaṅkhāti sattānaṃ saṃsāre papañcenti cirāyantīti papañcā, taṇhāmānadiṭṭhiyo, yassa vā uppannā, taṃ ‘‘ratto’’ti vā ‘‘matto’’ti vā ‘‘micchādiṭṭhiniviṭṭho’’ti vā papañcenti byañjentīti papañcā, saṅkhā vuccati koṭṭhāso, papañcāva saṅkhā papañcasaṅkhā, papañcakoṭṭhāsāti attho, taṇhāmānadiṭṭhiyoti vuttaṃ hoti.
Papañcasaṅkhā: they proliferate or prolong beings in saṃsāra, thus they are papañcā, namely, craving, conceit, and wrong views; or, when they have arisen in someone, they proliferate or manifest that person as "impassioned," "intoxicated," or "engrossed in wrong views," thus they are papañcā. Saṅkhā is said to be a portion. Papañcā themselves are saṅkhā, hence papañcasaṅkhā; the meaning is portions of papañca. It is said to be craving, conceit, and wrong views.
Papañcasaṅkhā (sự tính toán về papañca) có nghĩa là: những thứ kéo dài sự tồn tại của chúng sinh trong vòng luân hồi được gọi là papañcā (sự kéo dài), đó là tham ái, kiêu mạn, và tà kiến; hoặc những thứ khi phát sinh trong một người, làm cho người đó bị kéo dài (papañcenti), tức là biểu lộ (byañjenti) người đó là “đắm nhiễm” (ratto), hoặc “say đắm” (matto), hoặc “bám chấp tà kiến” (micchādiṭṭhiniviṭṭho), thì những thứ đó được gọi là papañcā. Saṅkhā được gọi là một phần (koṭṭhāsa). Papañcā chính là saṅkhā nên gọi là papañcasaṅkhā, nghĩa là phần của papañca, tức là tham ái, kiêu mạn và tà kiến.
Theyyacittasaṅkhātoti ‘‘theyyacitto’’ti kathito.
Termed theyyacitta means: called "one with a thievish mind."
Theyyacittasaṅkhāto (được gọi là có tâm trộm cắp) có nghĩa là được gọi là “có tâm trộm cắp” (theyyacitto).
Eko cittakoṭṭhāsoti vissāsatāvakālikādiggāhavasappavattaatheyyacittakoṭṭhāsato añño cittakoṭṭhāso.
A certain portion of mind means: a portion of mind other than the portion of non-thievish mind that arises from taking through familiarity, for a temporary period, and so on.
Eko cittakoṭṭhāso (một phần của tâm) là một phần của tâm khác với phần tâm không trộm cắp, vốn phát sinh do sự tin tưởng, tạm thời nắm giữ, v.v.
Theyyasaṅkhātenāti theyyabhūtacittakoṭṭhāsena.
By what is termed theft means: by the portion of mind that has become theft.
Theyyasaṅkhātenā (bởi cái được gọi là trộm cắp) có nghĩa là bởi phần tâm đã trở thành trộm cắp.
Yadi evaṃ atha kasmā etassa vibhaṅge ‘‘theyyacitto avaharaṇacitto’’ti (pārā. 92) vuttanti āha ‘‘yo cā’’tiādi.
If so, why then in the analysis of this was it said "a thievish mind, a mind to take away"? He said "And whatever..." and so on.
Nếu vậy, tại sao trong phần phân tích giới luật này lại nói “theyyacitto avaharaṇacitto” (tâm trộm cắp, tâm lấy trộm)? Về điều này, đã nói “yo cā” (và điều gì) v.v.
Byañjanaṃ anādiyitvāti byañjane ādaraṃ akatvāti attho, saddatthamanapekkhitvāti vuttaṃ hoti.
Without considering the expression means: without paying attention to the expression; it is said to be without regard for the literal meaning.
Byañjanaṃ anādiyitvā (không quan tâm đến từ ngữ) có nghĩa là không chú ý đến từ ngữ, tức là không quan tâm đến nghĩa của từ.
Atthamevāti bhāvatthameva.
Only the meaning means: only the essential meaning.
Atthamevā (chỉ có nghĩa) có nghĩa là chỉ có nghĩa thực sự.
Te pana avahārāti te pañcavīsati avahārā.
But those acts of taking away means: those twenty-five acts of taking away.
Te pana avahārā (những hành vi trộm cắp đó) có nghĩa là hai mươi lăm hành vi trộm cắp đó.
Saviññāṇakāviññāṇakavasena nānāvidho bhaṇḍo etassa pañcakassāti nānābhaṇḍaṃ, pañcannaṃ avahārānaṃ samūho pañcakaṃ, pañcaparimāṇamassāti vā pañcakaṃ, nānābhaṇḍameva pañcakaṃ nānābhaṇḍapañcakaṃ.
Various kinds of goods, animate and inanimate, belong to this pentad, thus it is a pentad of various goods. A group of five acts of taking away is a pentad, or it has a measure of five, thus it is a pentad. The pentad of various goods is the nānābhaṇḍapañcaka.
Vì tài sản của năm loại này có nhiều loại, bao gồm cả vật có tri giác và vật vô tri giác, nên gọi là nānābhaṇḍaṃ (tài sản đa dạng). Tập hợp của năm hành vi trộm cắp là pañcakaṃ (nhóm năm), hoặc vì số lượng của nó là năm nên gọi là pañcakaṃ. Nānābhaṇḍa chính là pañcaka nên gọi là nānābhaṇḍapañcakaṃ (nhóm năm tài sản đa dạng).
Saviññāṇakavasena eko bhaṇḍo etassāti ekabhaṇḍaṃ.
One kind of goods, being animate, belongs to it, thus it is one kind of goods.
Vì chỉ có một loại tài sản có tri giác nên gọi là ekabhaṇḍaṃ (tài sản đơn nhất).
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is by the method already stated.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Sāhatthikova pañcakaṃ sāhatthikapañcakaṃ.
The pentad of what is done by one's own hand is the sāhatthikapañcaka.
Chỉ có hành vi tự tay làm là nhóm năm, nên gọi là sāhatthikapañcakaṃ (nhóm năm tự tay làm).
Ādipadavasena cetaṃ nāmaṃ kusalādittikassa kusalattikavohāro viya.
And this name is based on the first term, like the designation kusalattika for the triad beginning with kusala.
Và tên này được đặt theo từ đầu, giống như cách gọi kusalattika (bộ ba thiện) cho kusalādittika (bộ ba bắt đầu bằng thiện).
Tasmā sāhatthikādipañcakanti atthato daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood in meaning as the pentad beginning with sāhatthika.
Do đó, cần hiểu theo nghĩa là sāhatthikādipañcakaṃ (nhóm năm bắt đầu bằng tự tay làm).
Esa nayo sesesu pañcakadvayesu.
This is the method for the remaining two pentads.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho hai nhóm năm còn lại.
Etassevāti ‘‘ādiyeyyā’’ti etasseva mātikāpadassa.
Of this very means: of this very mātikā-term, "ādiyeyya".
Etassevā (chỉ của điều này) có nghĩa là chỉ của từ gốc ādiyeyya (nên lấy).
Imesaṃ padānaṃ vasenāti imesaṃ pañcannaṃ padānaṃ vasena.
By means of these terms means: by means of these five terms.
Imesaṃ padānaṃ vasenā (theo các từ này) có nghĩa là theo năm từ này.
Ettha ca paṭhamapadaṃ abhiyogavasena vuttaṃ, dutiyapadaṃ aññesaṃ bhaṇḍaṃ harantassa gacchato vasena, tatiyapadaṃ upanikkhittabhaṇḍavasena, catutthaṃ saviññāṇakavasena, pañcamaṃ thale nikkhittādivasena vuttanti veditabbaṃ.
And here, it should be understood that the first term is stated by way of legal action, the second term by way of one who goes carrying another's goods, the third term by way of deposited goods, the fourth by way of animate things, and the fifth by way of things placed on the ground and so on.
Ở đây, từ thứ nhất được nói theo nghĩa khởi kiện (abhiyoga), từ thứ hai theo nghĩa người mang tài sản của người khác đi, từ thứ ba theo nghĩa tài sản được ký gửi, từ thứ tư theo nghĩa vật có tri giác, và từ thứ năm theo nghĩa vật được đặt trên đất liền, v.v. Điều này cần được hiểu.
Idāni nesaṃ atthayojanaṃ dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādimāha.
Now, to show the application of their meaning, he said "tatthā" and so on.
Bây giờ, để chỉ ra cách áp dụng nghĩa của chúng, đã nói “tatthā” (ở đó) v.v.
Tattha tatthāti tesu dvīsu pañcakesu.
Therein, tatthā means: in those two pentads.
Ở đó, tatthā (ở đó) có nghĩa là trong hai nhóm năm đó.
Itaranti ekabhaṇḍapañcakaṃ.
The other means: the pentad of a single item.
Itaraṃ (cái khác) có nghĩa là nhóm năm tài sản đơn nhất (ekabhaṇḍapañcakaṃ).
Ārāmanti pupphārāmaphalārāmaṃ.
Monastery means: a flower monastery or a fruit monastery.
Ārāmaṃ (khu vườn) có nghĩa là khu vườn hoa và khu vườn cây ăn quả.
Abhiyuñjatīti (pārā. aṭṭha. 1.102) parasantakaṃ ‘‘mama santakova aya’’nti musā bhaṇitvā abhiyuñjati codeti, aṭṭaṃ karotīti attho.
Takes legal action means: having falsely stated of another's property, "This is my property," he takes legal action, he accuses, he brings a lawsuit; this is the meaning.
Abhiyuñjatī (kiện cáo) có nghĩa là nói dối rằng “khu vườn này là của tôi” và kiện cáo, tố cáo tài sản của người khác, tức là gây ra tranh chấp.
Sampajānamusāvādepi adinnādānassa pubbapayogattā dukkaṭanti āha ‘‘āpatti dukkaṭassā’’ti, dukkaṭasaṅkhātā āpatti bhaveyyāti attho.
Since it is a preliminary act of taking what is not given even in a case of a conscious lie, it is a dukkaṭa; thus he said "an offence of dukkaṭa", meaning, an offence classified as a dukkaṭa would be incurred.
Dù là cố ý nói dối, nhưng vì là hành động chuẩn bị cho việc lấy của không cho, nên là dukkaṭa (ác tác), do đó đã nói “āpatti dukkaṭassā” (có tội ác tác), nghĩa là sẽ có tội được gọi là dukkaṭa.
Atha vā dukkaṭasaññitassa vītikkamassa āpajjananti attho.
Or else, it means the incurring of a transgression designated as a dukkaṭa.
Hoặc, có nghĩa là phạm vào lỗi lầm được gọi là dukkaṭa.
Esa nayo ‘‘āpatti thullaccayassā’’tiādīsu.
This is the method in "an offence of thullaccaya" and so on.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các trường hợp như “āpatti thullaccayassā” (có tội thô trọng), v.v.
Sāmikassa vimatiṃ uppādetīti vinicchayakusalatāya, balavanissitādibhāvena vā ārāmasāmikassa saṃsayaṃ janeti.
He causes doubt to arise in the owner means: through skill in judgment or by being dependent on the powerful, etc., he generates suspicion in the owner of the monastery.
Sāmikassa vimatiṃ uppādetī (làm phát sinh sự nghi ngờ cho chủ nhân) có nghĩa là làm cho chủ nhân khu vườn nghi ngờ, do sự khéo léo trong việc xét xử hoặc do người đó có thế lực, v.v.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Tañhi tathā vinicchayappasutaṃ disvā sāmiko cinteti ‘‘sakkhissāmi nu kho ahaṃ imaṃ ārāmaṃ attano kātuṃ, na sakkhissāmi nu kho’’ti.
Seeing him so engaged in the legal process, the owner thinks: "Will I be able to make this monastery my own, or will I not be able to?"
Thấy người đó (vị tỳ-khưu) hăng hái trong việc xét xử như vậy, chủ nhân suy nghĩ: “Liệu mình có thể biến khu vườn này thành của mình được không, hay không thể?”
Evaṃ tassa vimati uppajjamānā tena uppāditā hoti.
Thus, the doubt arising in him is caused by that one.
Như vậy, sự nghi ngờ phát sinh trong người chủ đó là do người kia (vị tỳ-khưu) làm cho phát sinh.
Dhuraṃ nikkhipatīti yadā pana sāmiko ‘‘ayaṃ thaddho kakkhaḷo jīvitabrahmacariyantarāyampi me kareyya, alaṃ dāni mayhaṃ iminā ārāmenā’’ti dhuraṃ nikkhipati, ussāhaṃ ṭhapeti, attano santakakaraṇe nirussāho hotīti attho.
He lays down the burden means: when the owner thinks, "This one is stubborn and harsh; he might even cause an obstacle to my life and holy life. Enough now of this monastery for me," he lays down the burden, he gives up the effort; meaning, he becomes without effort in making it his own.
Dhuraṃ nikkhipatī (buông bỏ gánh nặng) có nghĩa là khi chủ nhân buông bỏ gánh nặng, tức là từ bỏ nỗ lực, trở nên không còn ý chí để biến khu vườn thành của mình, với suy nghĩ: “Người này (vị tỳ-khưu) cứng nhắc, thô lỗ, có thể gây nguy hiểm đến mạng sống và phạm hạnh của mình, vậy thì khu vườn này không còn ích lợi gì cho mình nữa.”
Āpatti pārājikassa sace sayampi katadhuranikkhepo cāti adhippāyo.
An offence of pārājika; the intention is, if he himself has also laid down the burden.
Āpatti pārājikassa (phạm tội Ba-la-di) có ý nghĩa là nếu người khởi kiện cũng đã buông bỏ gánh nặng.
Atha pana sāmikena dhure nikkhittepi abhiyuñjako dhuraṃ anikkhipitvāva ‘‘imaṃ suṭṭhu pīḷetvā mama āṇāpavattiṃ dassetvā kiṅkārappaṭissāvibhāve ṭhapetvā dassāmī’’ti dātabbabhāve saussāho, rakkhati tāva.
But if, even when the owner has laid down the burden, the accuser, without laying down the burden himself, is still making an effort to give it back, thinking, "Having thoroughly oppressed him, having shown my authority, and having established him in a state of obediently asking 'What is to be done?', I will give it back," he is protected for the time being.
Tuy nhiên, nếu chủ nhân đã buông bỏ gánh nặng, nhưng người khởi kiện không buông bỏ gánh nặng mà vẫn hăng hái muốn lấy được tài sản, nghĩ rằng: “Mình sẽ hành hạ người này thật nặng, cho người này thấy quyền lực của mình, và đặt người này vào vị trí phải vâng lời, rồi mình sẽ lấy nó,” thì chừng nào người đó còn hăng hái như vậy, chừng đó vẫn còn giữ giới.
Athāpi abhiyuñjako acchinditvā ‘‘na dāni imaṃ imassa dassāmī’’ti dhuraṃ nikkhipati, sāmiko pana dhuraṃ na nikkhipati, pakkhaṃ pariyesati, kālaṃ āgameti, ‘‘lajjiparisaṃ tāva labhāmi, pacchā jānissāmī’’ti gahaṇeyeva saussāho hoti, rakkhatiyeva.
And if the accuser, having taken it, lays down the burden, thinking, "Now I will not give this to him," but the owner does not lay down the burden, seeks a faction, waits for the right time, and is still making an effort to get it, thinking, "Let me first find a conscientious assembly, then I will know," he is still protected.
Hoặc nếu người khởi kiện đã cướp đoạt và buông bỏ gánh nặng, nói rằng: “Bây giờ mình sẽ không trả lại khu vườn này cho người kia nữa,” nhưng chủ nhân lại không buông bỏ gánh nặng, mà tìm kiếm phe cánh, chờ đợi thời cơ, nghĩ rằng: “Mình sẽ tìm được một hội đồng có liêm sỉ, sau đó mình sẽ biết,” và vẫn hăng hái muốn lấy lại, thì chừng nào còn như vậy, chừng đó vẫn còn giữ giới.
Yadā pana ‘‘sopi na dassāmī’’ti, ‘‘sāmikopi na lacchāmī’’ti evaṃ ubho dhuraṃ nikkhipanti, tadā abhiyuñjakassa pārājikaṃ.
But when both lay down the burden, the one thinking, "I will not give it," and the owner thinking, "I will not get it," then for the accuser, it is a pārājika.
Nhưng khi cả hai đều buông bỏ gánh nặng, tức là người khởi kiện nghĩ: “Mình sẽ không trả lại,” và chủ nhân nghĩ: “Mình sẽ không lấy được,” thì lúc đó người khởi kiện phạm tội Ba-la-di.
Aññassa bhaṇḍaṃ harantoti vetanena vā mittabhāvena vā aññassa bhaṇḍaṃ haranto.
Carrying another's goods means: carrying another's goods either for wages or out of friendship.
Aññassa bhaṇḍaṃ haranto (người mang tài sản của người khác đi) có nghĩa là người mang tài sản của người khác đi, do tiền công hoặc do tình bạn.
Sīse bhāranti sīse ṭhitabhāraṃ.
A load on the head means: a load placed on the head.
Sīse bhāraṃ (gánh nặng trên đầu) có nghĩa là gánh nặng đặt trên đầu.
Sīsassa tāva purimagale galavāṭako, piṭṭhigale kesañci kesante āvaṭṭo hoti, galasseva ubhosu passesu kesañci kesā oruyha jāyanti, ye ‘‘kaṇṇacūḷikā’’ti vuccanti, tesaṃ adhobhāgo cāti ayaṃ heṭṭhimako paricchedo, tato upari sīsaṃ, etthantare ṭhitabhāranti vuttaṃ hoti.
The lower boundary is this: the hollow of the throat in the front of the neck, for some a cowlick at the hairline on the back of the neck, and for some, hair that grows down on both sides of the neck, which are called "kaṇṇacūḷikā", and the part below them. Above that is the head; it is said to mean a load placed within this area.
Trước hết, ranh giới của đầu cần được hiểu như sau: ở phía trước cổ có galavāṭaka (hõm cổ), ở phía sau cổ của một số người có āvaṭṭa (xoáy tóc) ở cuối tóc, và ở hai bên cổ của một số người, tóc mọc dài xuống, được gọi là kaṇṇacūḷikā (tóc mai), và phần dưới của chúng – đây là ranh giới dưới. Phần trên của ranh giới đó là sīsaṃ (đầu). Có nghĩa là gánh nặng đặt trong khoảng này.
Khandhaṃ oropetīti ubhosu passesu kaṇṇacūḷikāhi paṭṭhāya heṭṭhā, kapparehi paṭṭhāya upari, piṭṭhigalāvaṭṭato ca galavāṭakato ca paṭṭhāya heṭṭhā, piṭṭhivemajjhāvaṭṭato ca uraparicchedamajjhe, hadayāvāṭakato ca paṭṭhāya upari khandho, taṃ oropeti.
Lowers it to the shoulder means: below the kaṇṇacūḷikā on both sides, above the elbows, below the cowlick on the back of the neck and the hollow of the throat, and above the cowlick in the middle of the back and the middle of the chest's boundary, the hollow of the heart—this is the shoulder; he lowers it to that.
Đặt gánh xuống vai (Khandhaṃ oropeti) nghĩa là: ở cả hai bên, từ dái tai trở xuống, từ khuỷu tay trở lên, từ gáy cổ và cổ họng trở xuống, từ giữa lưng và giữa ngực, từ hõm tim trở lên thì đó là vai (khandho); đặt gánh đó xuống.
Ayaṃ panettha vinicchayo – yo bhikkhu ‘‘idaṃ gahetvā ettha yāhī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.101) sāmikehi anāṇatto sayameva ‘‘mayhaṃ idaṃ nāma detha, ahaṃ vo bhaṇḍaṃ vahāmī’’ti tesaṃ bhaṇḍaṃ sīsena ādāya gacchanto theyyacittena taṃ bhaṇḍaṃ āmasati, dukkaṭaṃ.
And this is the legal decision here: if a bhikkhu, not being instructed by the owners, "Take this and go there," on his own accord says, "Give me such-and-such, I will carry your goods," and while going, having taken their goods on his head, he touches those goods with a thievish thought, it is a dukkaṭa.
Đây là sự phân định trong trường hợp này: Tỳ-kheo nào không được chủ nhân sai bảo “Hãy cầm cái này đi đến đây”, mà tự mình nói “Hãy đưa cho tôi vật này, tôi sẽ vác đồ cho quý vị”, rồi với ý định trộm cắp, cầm đồ của họ trên đầu mà đi, chạm vào đồ vật đó thì phạm tội dukkata.
Yathāvuttasīsaparicchedaṃ anatikkamantova ito cito ca ghaṃsanto sāretipi paccāsāretipi, thullaccayaṃ.
Without transgressing the aforementioned boundary of the head, if he rubs it here and there, moves it forward, or moves it back, it is a thullaccaya offense.
Nếu tỳ-kheo đó không vượt quá giới hạn đầu đã nói trên, mà chỉ cọ xát từ chỗ này sang chỗ khác, xê dịch tới hoặc xê dịch lui thì phạm tội thullaccaya.
Khandhaṃ oropitamatte kiñcāpi sāmikānaṃ ‘‘vahatū’’ti cittaṃ atthi, tehi pana anāṇattattā pārājikaṃ.
The moment it is lowered to the shoulder, even though the owners may have the thought, "Let him carry it," because he was not instructed by them, it is a pārājika offense.
Ngay khi vừa đặt gánh xuống vai, dù chủ nhân có ý muốn “Hãy vác đi”, nhưng vì không được họ sai bảo nên đó là tội pārājika.
Khandhaṃ pana anoropetvāpi sīsato kesaggamattampi cāventassa pārājikaṃ.
Furthermore, even without lowering it to the shoulder, for one who moves it from the head by even a hair's breadth, it is a pārājika offense.
Mà nếu không đặt gánh xuống vai, nhưng chỉ làm cho đầu tóc xê dịch dù chỉ một sợi tóc thì cũng phạm tội pārājika.
Yamakabhārassa pana eko bhāgo sīse patiṭṭhāti, eko piṭṭhiyaṃ, tattha dvinnaṃ ṭhānānaṃ vasena vinicchayo veditabbo.
As for a balanced load on a shoulder pole, one part rests on the head and one on the back; in that case, the determination should be understood according to the two positions.
Đối với gánh đôi, một phần đặt trên đầu, một phần đặt trên lưng, thì phải hiểu sự phân định theo hai vị trí đó.
Ayaṃ pana suddhasīsabhārasseva vasena vutto.
This, however, was stated solely with regard to a load purely on the head.
Tuy nhiên, điều này chỉ được nói riêng cho trường hợp gánh trên đầu.
Yo cāyaṃ sīsabhāre vutto, khandhabhārādīsupi ayameva vinicchayo veditabbo.
And this determination which was stated for a load on the head should be understood for loads on the shoulder and so on as well.
Sự phân định được nói cho gánh trên đầu cũng phải được hiểu áp dụng cho gánh trên vai và các loại gánh khác.
Upanikkhittaṃ bhaṇḍanti saṅgopanatthāya attano hatthe parehi ṭhapitabhaṇḍaṃ.
Deposited goods means goods placed in one's hand by others for safekeeping.
Vật đã được ký gửi (Upanikkhittaṃ bhaṇḍaṃ) là vật mà người khác đã đặt vào tay mình để bảo quản.
Ahaṃ na gaṇhāmīti sambandho.
The connection is with "I do not take."
Có sự liên kết với câu “Tôi không nhận”.
Atītatthe cetaṃ vattamānavacanaṃ, nāhaṃ gahesinti attho.
And this is a present tense verb used in the sense of the past; the meaning is, "I did not take."
Đây là lời nói ở thì hiện tại nhưng mang ý nghĩa quá khứ, nghĩa là “Tôi đã không nhận”.
Dukkaṭaṃ (pārā. aṭṭha. 1.111) sampajānamusāvādepi adinnādānassa pubbapayogattā.
Because it is a preliminary act of taking what is not given, even in the case of a deliberate lie, it is a dukkaṭa offense.
Dukkata là vì việc này là tiền đề cho tội trộm cắp (adinnādāna), dù là nói dối có chủ ý (sampajānamusāvāda).
‘‘Kiṃ tumhe bhaṇatha, nevidaṃ mayhaṃ anurūpaṃ, na tumhāka’’ntiādīni vadantassāpi dukkaṭameva.
For one who says such things as, "What are you saying? This is not suitable for me, nor for you," it is also a dukkaṭa offense.
Ngay cả khi nói “Các ông nói gì vậy? Điều này không phù hợp với tôi, cũng không phù hợp với các ông”, v.v., thì cũng chỉ phạm tội dukkata.
Sāmikassa vimatiṃ uppādetīti ‘‘raho mayā etassa hatthe ṭhapitaṃ, na añño koci jānāti, dassati nu kho me, no’’ti sāmikassa vimatiṃ uppādeti.
He causes doubt for the owner means he causes doubt for the owner, who thinks, "In private, I placed it in his hand, no one else knows. Will he give it to me or not?"
Khiến chủ nhân nghi ngờ (Sāmikassa vimatiṃ uppādeti) nghĩa là khiến chủ nhân nghi ngờ rằng: “Vật này do tôi bí mật đặt vào tay vị này, không ai khác biết. Liệu vị này có trả lại cho tôi không, hay không?”
Dhuraṃ nikkhipatīti tassa pharusādibhāvaṃ disvā ussāhaṃ ṭhapeti.
He lays down the burden means that, seeing his harshness and so forth, he gives up the effort.
Buông bỏ trách nhiệm (Dhuraṃ nikkhipati) nghĩa là thấy sự thô lỗ, v.v. của vị ấy, thì buông bỏ ý định (nhận lại vật đó).
Tatra sacāyaṃ bhikkhu ‘‘kilametvā naṃ dassāmī’’ti dāne saussāho, rakkhati tāva.
In that case, if this bhikkhu is zealous in giving, thinking, "I will give it to him after making him weary," he is safe for the time being.
Trong trường hợp đó, nếu tỳ-kheo này có ý định trả lại vật đó sau khi làm cho chủ nhân mệt mỏi, thì vị ấy vẫn giữ vật đó.
Sace so dāne nirussāho, bhaṇḍasāmiko pana gahaṇe saussāho, rakkhateva.
If he is unzealous in giving, but the owner of the goods is zealous in taking, he is still safe.
Nếu vị ấy không có ý định trả lại, nhưng chủ nhân có ý định nhận lại, thì vị ấy vẫn giữ vật đó.
Yadi pana so tasmiṃ dāne nirussāho, bhaṇḍasāmikopi ‘‘na mayhaṃ dassatī’’ti dhuraṃ nikkhipati, evaṃ ubhinnaṃ dhuranikkhepena bhikkhuno pārājikaṃ.
But if he is unzealous in giving, and the owner of the goods also lays down the burden, thinking, "He will not give it to me," then through the laying down of the burden by both, it is a pārājika offense for the bhikkhu.
Nhưng nếu vị ấy không có ý định trả lại, và chủ nhân cũng buông bỏ trách nhiệm vì nghĩ “Vị này sẽ không trả lại cho tôi”, thì khi cả hai bên đều buông bỏ trách nhiệm, tỳ-kheo phạm tội pārājika.
Yadipi mukhena ‘‘dassāmī’’ti vadati, cittena pana adātukāmo, evampi sāmikassa dhuranikkhepena bhikkhuno pārājikaṃ.
Even if he says with his mouth, "I will give it," but in his mind is unwilling to give, it is still a pārājika offense for the bhikkhu when the owner lays down the burden.
Dù miệng nói “Tôi sẽ trả lại”, nhưng trong tâm không muốn trả, thì khi chủ nhân buông bỏ trách nhiệm, tỳ-kheo cũng phạm tội pārājika.
Sahabhaṇḍahārakaṃ nessāmīti ‘‘sahabhaṇḍahārakaṃ bhaṇḍaṃ nessāmī’’ti cintetvā.
I will take the one carrying the goods means thinking, "I will take the goods together with the one carrying them."
Tôi sẽ mang theo đồ vật (Sahabhaṇḍahārakaṃ nessāmīti) nghĩa là suy nghĩ “Tôi sẽ mang theo đồ vật cùng với người vác đồ”.
Paṭhamaṃ pādaṃ atikkāmetīti bhaṇḍahārakaṃ tajjetvā tassa gamanapathaṃ vāretvā attanā rucitamaggaṃ ekapādaṃ atikkāmeti.
He makes him take the first step means that, having threatened the goods-carrier and blocked his path of travel, he makes him take one step onto a path of his own choosing.
Vượt qua bước chân đầu tiên (Paṭhamaṃ pādaṃ atikkāmetīti) nghĩa là đe dọa người vác đồ, chặn đường đi của họ, rồi tự mình bước một bước vào con đường mình muốn.
Thalaṭṭhanti (pārā. aṭṭha. 1.95) thale nikkhittaṃ, bhūmitale vā pāsāṇapabbatatalādīsu vā yattha katthaci paṭicchanne vā appaṭicchanne vā ṭhapitanti attho.
On dry land means placed on the ground; the meaning is that it is placed either concealed or unconcealed anywhere on the surface of the ground or on the surface of a rock, mountain, and so on.
Vật ở trên đất (Thalaṭṭhaṃ) nghĩa là vật được đặt trên đất, trên mặt đất, trên đá, trên đỉnh núi, v.v., ở bất cứ nơi nào được che đậy hoặc không được che đậy.
Phandāpeti, thullaccayanti yo phandāpeti, tassa payoge payoge thullaccayaṃ, āmasane dukkaṭaṃ, phandāpane thullaccayañca visuṃ visuṃ theyyacittena āmasanaphandāpanapayoge karontasseva hoti.
He makes it tremble, a thullaccaya offense means for one who makes it tremble, there is a thullaccaya offense for each and every attempt. A dukkaṭa offense for touching and a thullaccaya offense for making it tremble occur only for one who, with the intention to steal, makes separate attempts of touching and making it tremble.
Làm rung chuyển, thullaccaya (Phandāpeti, thullaccayaṃ) nghĩa là đối với người làm rung chuyển, mỗi lần thực hiện hành vi thì phạm tội thullaccaya; khi chạm vào thì phạm dukkata; tội thullaccaya do làm rung chuyển chỉ xảy ra riêng biệt đối với người thực hiện hành vi chạm vào và làm rung chuyển với ý định trộm cắp.
‘‘Ekapayogena gaṇhantassa pana uddhāre pārājikameva, na dukkaṭathullaccayānī’’ti vadanti.
But some say, "For one who takes it in a single attempt, there is only a pārājika offense upon lifting, not dukkaṭa and thullaccaya offenses."
Họ nói rằng: “Đối với người lấy bằng một hành vi duy nhất, thì chỉ phạm tội pārājika khi lấy đi, không có dukkata hay thullaccaya.”
Ṭhānāti ṭhitaṭṭhānato.
From its place means from the place where it was situated.
Từ vị trí (Ṭhānā) nghĩa là từ vị trí đã đặt.
Sace taṃ thalaṭṭhaṃ rāsikataṃ hoti, antokumbhiyaṃ bhājanagatakaraṇamuṭṭhicchedanavinicchayena vinicchinitabbaṃ.
If that thing on dry land is made into a pile, it should be determined by the ruling on making it enter one's own pot or the ruling on cutting off a handful, as in the case of things inside a pot.
Nếu vật đó là một đống đồ trên đất, thì phải phân định theo cách phân định lấy ra khỏi bình, lấy ra khỏi nồi hoặc cắt bằng tay.
Sace ekābaddhaṃ silesaniyyāsādi, pakkamadhuphāṇitavinicchayena vinicchinitabbaṃ.
If it is a single connected mass, such as adhesive, resin, and so on, it should be determined by the ruling on cooked honey and molasses.
Nếu vật đó dính liền với nhau bằng keo, nhựa, v.v., thì phải phân định theo cách phân định mật ong, đường phèn đã được nấu chín.
Sace garukaṃ hoti bhārabaddhaṃ lohapiṇḍitelamadhughaṭādi vā, kumbhiyaṃ ṭhānācāvanavinicchayena vinicchinitabbaṃ.
If it is heavy and tied into a load, or a lump of iron, a pot of oil, honey, and so on, it should be determined by the ruling on moving it from its place in the pot.
Nếu vật đó nặng, được buộc thành gánh, như cục sắt, dầu, mật ong, v.v., thì phải phân định theo cách phân định làm dịch chuyển khỏi vị trí trong nồi.
Saṅkhalikābaddhassa ca ṭhānabhedo sallakkhetabbo.
And for something bound by a chain, the change of place should be noted.
Và phải lưu ý sự khác biệt về vị trí đối với vật bị xích lại.
Pattharitvā ṭhapitaṃ pana pāvārattharaṇakaṭasārakādiṃ ujukaṃ gahetvā ākaḍḍhati, pārimante orimantena phuṭṭhokāsaṃ atikkante pārājikaṃ.
If he takes something that was laid out spread, such as a cloak, a floor-covering, a mat, a rug, and so on, and pulls it straight, when the far end passes the spot touched by the near end, it is a pārājika offense.
Còn đối với vật được trải ra như áo choàng, thảm, chiếu, v.v., nếu kéo thẳng, khi mép xa vượt qua vị trí mép gần đã chạm thì phạm tội pārājika.
Tatheva gahetvā parato pellati, pārimante phuṭṭhokāsaṃ orimante atikkante pārājikaṃ.
If he takes it in the same way and pushes it away, when the near end passes the spot touched by the far end, it is a pārājika offense.
Tương tự, nếu cầm rồi đẩy ra xa, khi mép xa vượt qua vị trí mép gần đã chạm thì phạm tội pārājika.
Vāmato vā dakkhiṇato vā apanāmentassa vāmantena vā dakkhiṇantena vā phuṭṭhokāsaṃ dakkhiṇante vā vāmante vā atikkante pārājikaṃ.
For one moving it from the left or the right, when the right end or the left end passes the spot touched by the left end or the right end, it is a pārājika offense.
Nếu dịch chuyển sang trái hoặc sang phải, khi mép trái hoặc mép phải vượt qua vị trí đã chạm ở mép phải hoặc mép trái thì phạm tội pārājika.
Veṭhetvā uddharati, kesaggamattaṃ ākāsagataṃ karontassa pārājikaṃ.
If he rolls it up and lifts it, for one who makes it airborne by even a hair's breadth, it is a pārājika offense.
Nếu cuộn lại rồi nhấc lên, khi làm cho dù chỉ một sợi tóc lên không trung thì phạm tội pārājika.
Sako hattho sahattho, tena nibbatto, tassa vā sambandhīti sāhatthiko, avahāro.
One's own hand is sahattho (one's own hand); the taking that is effected by it, or is related to it, is sāhatthiko (by one's own hand).
Bàn tay của chính mình là sahattho, hành vi trộm cắp được thực hiện bằng bàn tay đó, hoặc có liên quan đến bàn tay đó, thì gọi là sāhatthiko.
Āṇāpanaṃ āṇatti, tāya āṇattiyā nibbatto avahāro āṇattiko.
Commanding is āṇatti; a theft that arises from that command is āṇattiko.
Sự sai bảo là āṇatti, hành vi trộm cắp được thực hiện bằng sự sai bảo đó thì gọi là āṇattiko.
Nissajjanaṃ nissaggo, suṅkaghātaṭṭhāne, parikappitokāse ca ṭhatvā bhaṇḍassa bahi nipātanaṃ, nissaggova nissaggiyo.
Abandoning is nissaggo; standing at a place for evading customs duty or at a predetermined place and dropping goods outside is also nissaggiyo.
Sự từ bỏ là nissaggo, việc ném đồ vật ra ngoài khi đứng ở trạm thu thuế hoặc ở một nơi đã định trước; chính sự từ bỏ đó là nissaggiyo.
Kiriyāsiddhito puretarameva pārājikāpattisaṅkhātaṃ atthaṃ sādhetīti atthasādhako.
Because it accomplishes the result designated as a pārājika offense even before the completion of the act, it is called atthasādhako.
Vì nó hoàn thành mục đích, tức là tội pārājika, ngay trước khi hành động được hoàn tất, nên gọi là atthasādhako (hoàn thành mục đích).
Dhurassa ālayasaṅkhātassa bhārassa nikkhipanaṃ pariccajanaṃ nirussāhabhāvāpajjanaṃ dhuranikkhepo.
The laying down of the burden, which is designated as attachment to the responsibility—that is, abandoning it, reaching a state of no effort—is dhuranikkhepo.
Sự buông bỏ trách nhiệm, tức là gánh nặng của sự ràng buộc, sự từ bỏ, sự trở nên không nhiệt tình, là dhuranikkhepo.
Idāni byañjane ādaraṃ akatvā tesaṃ atthamattameva dassento ‘‘tattha sāhatthiko nāmā’’tiādimāha.
Now, without paying attention to the wording, showing only the meaning, he said, “Tattha sāhatthiko nāmā,” and so on.
Bây giờ, không chú ý đến hình thức từ ngữ, chỉ trình bày ý nghĩa của chúng, nên đoạn văn nói “Trong đó, sāhatthiko là”, v.v.
Sahatthāti sahatthena.
Sahatthā means by one's own hand.
Sahatthā nghĩa là bằng chính tay mình.
Karaṇatthe hi idaṃ nissakkavacanaṃ.
For this is a term used in the instrumental sense.
Quả thật, từ này là một từ ở cách công cụ (karaṇatthe nissakkavacanaṃ).
‘‘Asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’’ti aññaṃ āṇāpetīti etthāpi āṇattikkhaṇe eva āpatti daṭṭhabbā.
In the phrase “he commands another, saying, ‘Steal such-and-such’s goods,’” the offense should be understood to occur at the very moment of the command.
Trong câu “Sai bảo người khác lấy trộm đồ của người kia” (Asukassa bhaṇḍaṃ avaharāti aññaṃ āṇāpetī), cũng phải hiểu rằng tội lỗi phát sinh ngay tại thời điểm ra lệnh.
Yadi evaṃ imassa, atthasādhakassa ca ko visesoti?
If so, what is the difference between this and the atthasādhaka?
Nếu vậy, sự khác biệt giữa điều này và atthasādhaka là gì?
Taṃ khaṇaṃ eva gahaṇe niyuñjanaṃ āṇattikapayogo, kālantarena gahaṇatthaṃ niyogo atthasādhakoti (sārattha. ṭī. 2.92; vi. vi. ṭī. 1.92) ayametesaṃ visesoti.
Engaging someone to take something at that very moment is the āṇattika method; engaging someone to take something at a later time is the atthasādhaka. This is the difference between them.
Sự sai bảo để lấy ngay lập tức là hành vi āṇattika, sự sai bảo để lấy vào một thời điểm sau là atthasādhaka; đây là sự khác biệt giữa chúng.
Tenevāha ‘‘asukassa bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā taṃ avaharāti āṇāpetī’’ti.
For that very reason, he said, “He commands, saying, ‘When you are able, steal such-and-such’s goods.’”
Chính vì thế mà có câu “Sai bảo ‘Khi nào có thể, hãy lấy trộm đồ của người kia’”.
Koci parapariveṇādīni paviṭṭho kiñci lobhaneyyabhaṇḍaṃ disvā dvārappamukhādivasena yaṃ ṭhānaṃ ‘‘sace maṃ etthantare passissanti, daṭṭhukāmatāya gahetvā vicaranto viya dassāmi, no ce passissanti, harissāmī’’ti parikappeti, ayaṃ parikappitokāso.
When someone enters another's monastic compound and, seeing some desirable item, predetermines a place—by way of a doorway, entrance hall, or the like—thinking, "If they see me within this area, I will act as if I am just walking around holding it because I want to look at it, but if they do not see me, I will steal it," this is a predetermined place.
Nếu một người nào đó vào khu vực riêng của người khác, v.v., nhìn thấy một vật đáng ham muốn, rồi tự định một vị trí ở cửa chính, v.v., và nghĩ: “Nếu họ nhìn thấy ta ở đây, ta sẽ giả vờ như đang cầm đi dạo vì muốn xem, nếu không thấy, ta sẽ lấy trộm”, thì đây là nơi đã định trước (parikappitokāso).
Āṇattikkhaṇeyeva pārājikanti (pārā. aṭṭha. 1.121) atthasādhakacetanākkhaṇeyeva pārājikaṃ.
Pārājika at the moment of the command means pārājika at the very moment of the volition that accomplishes the purpose.
Pārājika xảy ra ngay trong khoảnh khắc ra lệnh có nghĩa là pārājika xảy ra ngay trong khoảnh khắc ý chí hoàn thành mục đích*.
Sacepi avahārako saṭṭhivassātikkamenapi taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āṇāpako ca antarāyeva kālaṃ karoti, hīnāya vā āvattati, assamaṇova hutvā kālaṃ vā karissati, hīnāya vā āvattissati, avahārakassa pana avahārakkhaṇeyeva pārājikaṃ.
Even if the one who steals the item does so after sixty years have passed, and the one who gave the command dies in the interim or reverts to the lay life, he will die or revert to the lay life having already become a non-monk. For the one who steals, however, the pārājika occurs at the very moment of the theft.
Dù kẻ trộm có lấy được món đồ đó sau sáu mươi năm, và người ra lệnh chết trong khoảng thời gian đó, hoặc hoàn tục, hoặc sẽ chết khi không còn là sa-môn, hoặc sẽ hoàn tục, nhưng đối với kẻ trộm, pārājika xảy ra ngay trong khoảnh khắc trộm cắp.
Pādagghanakatelanti (pārā. aṭṭha. 1.94) ettha pādo nāma kahāpaṇassa catuttho bhāgo, taṃ agghatīti pādagghanakaṃ, pādagghanakañca taṃ telañcāti pādagghanakatelaṃ.
In oil worth a pāda, a pāda is a quarter of a kahāpaṇa; that which is worth it is pādagghanakaṃ; it is oil worth a pāda, thus pādagghanakatelaṃ.
Ở đây, pādagghanakatela có nghĩa là dầu có giá trị bằng một phần tư đồng kahāpaṇa. Pāda là một phần tư đồng kahāpaṇa. Cái gì có giá trị bằng đó được gọi là pādagghanaka. Cái đó là pādagghanaka và đó là dầu, nên gọi là pādagghanakatela.
Upāhanā ādi yesaṃ vatthūnaṃ tāni upāhanādīni.
Those items of which sandals are the first are upāhanādīni (sandals and so on).
Những vật phẩm mà dép (upāhanā) là khởi đầu được gọi là upāhanādīni (các loại dép và những thứ khác).
Ādisaddena dukūlasāṭakacammakkhaṇḍādīnaṃ gahaṇaṃ.
By the word ādi (and so on), fine cloth, robes, pieces of leather, and so on, are included.
Bằng từ ādi (vân vân) bao gồm các loại vải dukūla, mảnh da, v.v.
Pakkhipatīti theyyacittena pakkhipati.
He puts it in means he puts it in with the intention to steal.
Pakkhipatī (cho vào) có nghĩa là cho vào với ý định trộm cắp.
Tenāha ‘‘hatthato muttamatteyeva pārājika’’nti sace pana attanopi kumbhiyaṃ añño sappiṃ vā telaṃ vā ākirati, tatra cāyaṃ theyyacittena telapivanakaṃ bhaṇḍaṃ pakkhipati, vuttanayeneva pārājikaṃ.
Therefore, he said, “Pārājika occurs at the very moment it is released from the hand.” If, however, another pours ghee or oil into his own pot, and into that he puts an item that soaks up oil with the intention to steal, the pārājika occurs in the way described.
Vì thế, có lời nói: “Pārājika xảy ra ngay khi rời khỏi tay.” Nếu một người khác đổ bơ hoặc dầu vào bình của chính mình, và người này với ý định trộm cắp cho một vật dùng để uống dầu vào đó, thì pārājika sẽ xảy ra theo cách đã nói.
Kāyena vā vācāya vā payuñjanaṃ āṇāpanaṃ payogo, āṇattassa bhaṇḍaggahaṇato pubbattā pubbo, iti pubbo ca so payogo cāti pubbapayogo.
Application with the body or with speech, that is, commanding, is payogo (application); because it precedes the taking of the goods by the one commanded, it is pubbo (prior); thus, it is a prior application, a pubbapayogo.
Sự thúc đẩy hoặc ra lệnh bằng thân hoặc lời nói là payoga (hành vi). Vì nó xảy ra trước khi người được ra lệnh lấy đồ, nên nó là pubba (trước). Như vậy, nó vừa là pubba vừa là payoga, nên gọi là pubbapayoga (hành vi trước).
Payogena saha vattamāno avahāro sahapayogo.
A theft that occurs together with the application is sahapayogo.
Hành vi trộm cắp xảy ra cùng lúc với payoga là sahapayoga (hành vi đồng thời).
Samaṃ ekī hutvā vidahitvā mantetvā avaharaṇaṃ saṃvidhāvahāro, aññamaññaṃ saññuppattiyā katāvahāroti vuttaṃ hoti.
Stealing after having come together as one, arranged, and conspired is saṃvidhāvahāro; this means a theft committed through mutual agreement.
Việc trộm cắp được thực hiện bằng cách thỏa thuận, hợp nhất và bàn bạc với nhau là saṃvidhāvahāro (trộm cắp theo thỏa thuận); nghĩa là việc trộm cắp được thực hiện bằng cách tạo ra sự hiểu biết lẫn nhau.
Pubbaṇhādikālaparicchedena sañjānanaṃ saṅketo, tassa kammaṃ saṅketakammaṃ.
Recognizing by means of a time division, such as morning, is saṅketo (an agreement); the act of this is saṅketakammaṃ (an act by agreement).
Việc ghi nhớ bằng cách phân chia thời gian như buổi sáng, v.v., là saṅketo (dấu hiệu); hành động đó là saṅketakammaṃ (hành vi dấu hiệu).
Nimittassa kammaṃ nimittakammaṃ, saññuppādanatthaṃ kassaci nimittassa karaṇanti attho.
The act of a sign is nimittakammaṃ; the meaning is the making of some sign for the purpose of conveying a signal.
Hành động của dấu hiệu là nimittakammaṃ (hành vi dấu hiệu), nghĩa là tạo ra một dấu hiệu nào đó để tạo ra sự nhận biết.
Tatthāti yathāvuttesu pubbapayogādīsu pañcasu.
Therein means among the five as stated, pubbapayoga and so on.
Tatthā (trong đó) có nghĩa là trong năm loại đã nói ở trên, như pubbapayoga, v.v.
Khilādīni saṅkāmetvā khettādiggahaṇavasenāti khilaṃ, rajjuṃ, vatiṃ, mariyādaṃ vā pākāraṃ vā saṅkāmetvā khettaggahaṇavasena, khilaṃ, rajjuṃ, vatiṃ, mariyādaṃ vā pākāraṃ vā saṅkāmetvā vatthuggahaṇavasena.
By means of taking a field, etc., after moving a boundary post, etc. means: by means of taking a field after moving a boundary post, a rope, a fence, a boundary line, or a wall; or by means of taking a plot of land after moving a boundary post, a rope, a fence, a boundary line, or a wall.
Bằng cách di chuyển các cọc rào, v.v., và chiếm đoạt ruộng đất, v.v. có nghĩa là bằng cách di chuyển cọc rào, dây thừng, hàng rào, ranh giới hoặc tường thành để chiếm đoạt ruộng đất, hoặc bằng cách di chuyển cọc rào, dây thừng, hàng rào, ranh giới hoặc tường thành để chiếm đoạt đất đai.
Sace pana dvīhi khilehi gahetabbaṃ hoti, paṭhame khile thullaccayaṃ, dutiye pārājikaṃ (pārā. aṭṭha. 1.104).
But if it is to be taken by means of two boundary posts, there is a thullaccaya offense for the first post, and a pārājika offense for the second.
Nếu phải lấy bằng hai cọc rào, thì cọc rào thứ nhất là thullaccaya, cọc rào thứ hai là pārājika.
Sace tīhi gahetabbaṃ hoti, paṭhame dukkaṭaṃ, dutiye thullaccayaṃ, tatiye pārājikaṃ.
If it is to be taken by means of three, there is a dukkaṭa offense for the first, a thullaccaya for the second, and a pārājika for the third.
Nếu phải lấy bằng ba cọc rào, thì cọc rào thứ nhất là dukkaṭa, cọc rào thứ hai là thullaccaya, cọc rào thứ ba là pārājika.
Evaṃ bahukesupi avasāne dve ṭhapetvā purimehi dukkaṭaṃ, avasāne dvinnaṃ ekena thullaccayaṃ, itarena pārājikaṃ.
Similarly, in cases with many posts, setting aside the final two, there is a dukkaṭa offense for the preceding ones; of the final two, there is a thullaccaya for one, and a pārājika for the other.
Cũng vậy, trong nhiều trường hợp, trừ hai cái cuối, các cái trước là dukkaṭa, một trong hai cái cuối là thullaccaya, và cái còn lại là pārājika.
Rajjupasāraṇādīsupi eseva nayo.
This same method applies to stretching a rope and so on.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho việc căng dây, v.v.
Yaṃ pana samantapāsādikāyaṃ ‘‘tañca kho sāmikānaṃ dhuranikkhepenā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.104) vuttaṃ, taṃ ‘‘khettaṃ abhiyuñjati, āpatti dukkaṭassā’’tiādi (pārā. 104) -adhikāre vuttattā abhiyogavasena gahaṇaṃ sandhāyāti daṭṭhabbaṃ.
However, what is stated in the Samantapāsādikā, "and that, indeed, is through the owners' relinquishment of responsibility," should be understood as referring to taking by means of a legal claim, as it is stated in the section beginning, "He lays claim to the field; there is an offense of dukkaṭa."
Tuy nhiên, điều đã được nói trong Samantapāsādikā là “và điều đó là do chủ sở hữu đã từ bỏ trách nhiệm” cần được hiểu là liên quan đến việc chiếm đoạt, vì nó đã được nói trong phần “chiếm đoạt ruộng đất, phạm dukkaṭa”, v.v.
Saṃvidahitvāti etasseva vevacanaṃ.
Having arranged is a synonym for this very word.
Saṃvidahitvā là từ đồng nghĩa của từ này.
Saṃmantayitvāti ekacchandatāya ekajjhāsayatāya bhaṇitvāti attho.
Having consulted means having spoken with a common will, with a single intention.
Saṃmantayitvā có nghĩa là nói chuyện với nhau với cùng ý muốn và cùng ý định.
Imasmiṃ avahāre asammohatthaṃ ‘‘evaṃ saṃvidahitvā gatesu hī’’tiādimāha.
To avoid confusion in this type of taking, he said, "Indeed, for those who take after having arranged thus..." and so on.
Để tránh nhầm lẫn trong hành vi trộm cắp này, đã nói: “Nếu đã thỏa thuận như vậy và đã lấy,” v.v.
Sañjānanakammanti pubbaṇhādikālaparicchedavasena saññāṇakaraṇaṃ.
The act of recognition is the making of a sign by means of defining a time, such as the forenoon.
Sañjānanakammaṃ (hành vi nhận biết) là việc tạo ra sự nhận biết bằng cách phân chia thời gian như buổi sáng, v.v.
Tenāha ‘‘sace hī’’tiādi.
Therefore, he said, "For if..." and so on.
Vì thế, đã nói: “Sace hī” (Nếu vậy) v.v.
Ettha ca ‘‘purebhattaṃ avaharā’’ti vutte (pārā. aṭṭha. 1.119) ajja vā purebhattaṃ avaharatu, sve vā, anāgate vā saṃvacchare, natthi visaṅketo, ubhinnampi pārājikaṃ.
And here, when it is said, "Take it before the meal," whether he takes it before the meal today, or tomorrow, or in a future year, there is no deviation from the agreement; for both, there is a pārājika offense.
Ở đây, nếu nói “hãy trộm cắp trước bữa ăn”, thì dù trộm cắp trước bữa ăn hôm nay, ngày mai, hay trong năm tới, không có sự sai lệch về dấu hiệu, cả hai đều phạm pārājika.
Sace pana ‘‘ajja purebhattaṃ avaharā’’ti vutte sve avaharati.
But if, when it is said, "Take it before the meal today," he takes it tomorrow,
Nhưng nếu nói “hãy trộm cắp trước bữa ăn hôm nay”, mà lại trộm cắp vào ngày mai.
‘‘Ajjā’’ti niyamitaṃ saṅketaṃ atikkamma pacchā avahaṭaṃ hoti.
it is considered taken later, transgressing the specified agreement "today."
Đó là việc trộm cắp đã xảy ra sau khi vượt quá dấu hiệu đã định là “hôm nay”.
Sace ‘‘sve purebhattaṃ avaharā’’ti vutte ajja purebhattaṃ avaharati, ‘‘sve’’ti niyamitaṃ taṃ saṅketaṃ apatvā pure avahaṭaṃ hoti, evaṃ avaharantassa avahārakasseva pārājikaṃ, mūlaṭṭhassa anāpatti.
If, when it is said, "Take it before the meal tomorrow," he takes it before the meal today, it is considered taken earlier, before reaching the specified agreement "tomorrow." For one who takes it thus, the pārājika offense is only for the taker; for the one who instigated it, there is no offense.
Nếu nói “hãy trộm cắp trước bữa ăn ngày mai”, mà lại trộm cắp trước bữa ăn hôm nay, thì đó là việc trộm cắp đã xảy ra trước khi đến dấu hiệu đã định là “ngày mai”. Trong trường hợp trộm cắp như vậy, chỉ kẻ trộm phạm pārājika, người ra lệnh không phạm.
‘‘Sveva purebhatta’’nti vutte tadaheva vā, sve pacchābhattaṃ vā avaharantopi taṃsaṅketato pure ca pacchā ca avaharati.
When it is said, "before the meal tomorrow," one who takes it on that same day, or after the meal tomorrow, also takes it before and after that agreed time.
Người trộm cắp vào chính ngày đó hoặc vào buổi chiều ngày mai, khi được nói “chỉ trước bữa ăn ngày mai”, cũng là trộm cắp trước và sau dấu hiệu đó.
Yo pana evaṃakatvā yathāparicchinnakālameva avaharati, ayaṃ saṅketato apure apacchā taṃ avaharatīti veditabbo.
But one who, not doing so, takes it at the very time that was defined, this one should be known as one who takes it not before and not after the agreed time.
Người nào không làm như vậy mà chỉ trộm cắp vào đúng thời gian đã định, người đó được biết là trộm cắp món đồ đó không trước không sau dấu hiệu.
Esa nayo pacchābhattarattindivesupi, purimayāmamajjhimayāmapacchimayāmakāḷajuṇhamāsautusaṃvaccharādivasenāpi ettha saṅketavisaṅketatā veditabbā.
This is the method for after the meal, night, and day as well. Here, agreement and deviation from the agreement should be understood by way of the first watch, the middle watch, the last watch, the dark and bright fortnights, the month, the season, the year, and so on.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho buổi chiều, ban đêm và ban ngày, và sự phù hợp hay không phù hợp của dấu hiệu ở đây cần được hiểu theo các canh giờ đầu, giữa, cuối, các tuần trăng sáng, trăng tối, các mùa, các năm, v.v.
Parabhaṇḍāvahārasaññuppādassa hetuttā akkhinikhaṇādīneva nimittanti akkhinikhaṇādinimittaṃ, tassa karaṇaṃ akkhinikhaṇādinimittakaraṇaṃ.
Because they are the cause for the arising of the perception of taking another's property, winking and so on are themselves the sign; thus, a sign such as winking. Making it is the making of a sign such as winking.
Vì là nguyên nhân tạo ra sự nhận biết về việc trộm cắp tài sản của người khác, nên việc nháy mắt, v.v., là dấu hiệu. Dấu hiệu nháy mắt, v.v., hành động đó là hành động tạo dấu hiệu nháy mắt, v.v.
Ādisaddena bhamukukkhepasīsakampanahatthalaṅghanapāṇippahāraaṅguliphoṭanagīvunnāmanaukkāsanādianekappakāraṃ saṅgaṇhāti.
By the word ādi (etc.), he includes many types, such as raising the eyebrow, shaking the head, raising the hand, clapping the hands, snapping the fingers, raising the neck, and coughing.
Bằng từ ādi (vân vân) bao gồm nhiều loại khác nhau như nhướn mày, lắc đầu, vẫy tay, vỗ tay, búng ngón tay, ngửa cổ, ho khan, v.v.
Sesamettha saṅketakamme vuttanayameva.
The rest here is according to the method stated in the act of agreement.
Những điều còn lại ở đây cũng theo nguyên tắc đã nói trong saṅketakamma.
Theno vuccati coro, tassa bhāvo theyyaṃ, tena avaharaṇaṃ theyyāvahāro.
A thief is called a theno; his state is theyyaṃ; taking by that is theyyāvahāro (taking by theft).
Theno được gọi là kẻ trộm, bản chất của kẻ trộm là theyyaṃ (sự trộm cắp), hành vi trộm cắp bằng cách đó là theyyāvahāro (trộm cắp bằng sự trộm cắp).
Pasayha abhibhavitvā avaharaṇaṃ pasayhāvahāro.
Taking by forcibly overpowering is pasayhāvahāro (taking by force).
Hành vi trộm cắp bằng cách áp đảo, lấn át là pasayhāvahāro (trộm cắp bằng vũ lực).
Vatthasuttādikaṃ paricchijja kappanaṃ parikappo, tena avaharaṇaṃ parikappāvahāro.
Conceiving a plan after defining cloth, thread, etc., is parikappo; taking by that is parikappāvahāro (taking by planning).
Việc phân chia và sắp đặt các loại vải, chỉ, v.v., là parikappo (sự sắp đặt), hành vi trộm cắp bằng cách đó là parikappāvahāro (trộm cắp bằng sự sắp đặt).
Tiṇapaṇṇādīhi paṭicchannassa avahāro paṭicchannāvahāro.
The taking of what is concealed by grass, leaves, etc., is paṭicchannāvahāro (taking of what is concealed).
Hành vi trộm cắp một vật bị che đậy bằng cỏ, lá, v.v., là paṭicchannāvahāro (trộm cắp che đậy).
Kusena avahāro kusāvahāro.
Taking by means of a ticket is kusāvahāro (taking by ticket).
Hành vi trộm cắp bằng que tre là kusāvahāro (trộm cắp bằng que tre).
Kūṭamānakūṭakahāpaṇādīhīti ettha kūṭamānaṃ (dī. ni. aṭṭha. 1.10; ma. ni. aṭṭha. 1.293; pu. pa. aṭṭha. 179) nāma hadayabhedasikhābhedarajjubhedavasena tividhaṃ mānakūṭaṃ.
In the phrase by means of fraudulent measures, counterfeit kahāpaṇas, etc., here kūṭamānaṃ (fraudulent measure) is a threefold fraudulent measuring by way of piercing the heart, breaking the peak, and breaking the cord.
Trong cụm từ kūṭamānakūṭakahāpaṇādīhi (bằng các loại cân gian lận, tiền giả, v.v.), kūṭamānaṃ là cân gian lận có ba loại: hadayabheda (làm thủng đáy), sikhābheda (làm lệch chóp) và rajjubheda (làm sai dây).
Tattha hadayanti nāḷiādimānabhājanānaṃ abbhantaraṃ, tassa bhedo chiddakaraṇaṃ hadayabhedo, so sappitelādiminanakāle labbhati.
Therein, hadaya (heart) is the interior of measuring vessels such as a nāḷi. The piercing of it, the making of a hole, is hadayabhedo (piercing the heart). This is found at the time of measuring ghee, oil, and so on.
Trong đó, hadaya là phần bên trong của các vật đong như nāḷi, v.v., sự phá vỡ nó, tức là việc tạo ra một lỗ thủng, là hadayabhedo (làm thủng đáy); điều này xảy ra khi đong bơ, dầu, v.v.
Tāni hi gaṇhanto heṭṭhāchiddena mānena ‘‘saṇikaṃ āsiñcā’’ti vatvā antobhājane bahuṃ paggharāpetvā gaṇhāti, dadanto ca chiddaṃ pidhāya sīghaṃ pūretvā deti.
Indeed, one taking these things, using a measure with a hole at the bottom, says, "Pour slowly," and takes it after letting a large amount flow out into the inner vessel. And when giving, he covers the hole and gives it after filling it quickly.
Khi nhận các vật đó, người ta dùng vật đong có lỗ ở đáy, nói “hãy đổ từ từ”, và để nhiều chảy vào bên trong vật chứa rồi nhận; khi đưa, người ta bịt lỗ lại, đổ đầy nhanh chóng rồi đưa.
Tambakaṃsādimayo kūṭo kahāpaṇo kūṭakahāpaṇo.
A counterfeit kahāpaṇa made of copper, bronze, and so forth is a kūṭakahāpaṇo.
Đồng kahāpaṇa giả làm bằng đồng, hợp kim, v.v., là kūṭakahāpaṇo (tiền giả).
Ādisaddena tulākūṭakaṃsakūṭavañcanādiṃ saṅgaṇhāti.
By the word ādi, it includes fraudulent scales, fraudulent bowls, deception, and so forth.
Bằng từ ādi (vân vân) bao gồm các loại cân gian lận (tulākūṭa), bát gian lận (kaṃsakūṭa), sự lừa dối, v.v.
Tattha tulākūṭaṃ rūpakūṭaṃ, aṅgakūṭaṃ, gahaṇakūṭaṃ, paṭicchannakūṭanti catubbidhaṃ hoti.
Therein, tulākūṭaṃ is of four kinds: rūpakūṭaṃ, aṅgakūṭaṃ, gahaṇakūṭaṃ, and paṭicchannakūṭaṃ.
Trong đó, tulākūṭaṃ có bốn loại: rūpakūṭaṃ (gian lận hình thức), aṅgakūṭaṃ (gian lận bộ phận), gahaṇakūṭaṃ (gian lận cách cầm) và paṭicchannakūṭaṃ (gian lận che giấu).
Tattha rūpakūṭaṃ nāma dve tulā samarūpā katvā gaṇhanto mahatiyā gaṇhāti, dadanto khuddikāya deti.
Therein, rūpakūṭaṃ is when, having made two scales of the same appearance, one takes with the larger one and gives with the smaller one.
Trong đó, rūpakūṭaṃ (gian lận hình thức) là khi người ta làm hai cái cân có hình dạng giống nhau, khi nhận thì dùng cái lớn, khi đưa thì dùng cái nhỏ.
Aṅgakūṭaṃ nāma gaṇhanto pacchābhāge hatthena tulaṃ akkamati, dadanto pubbabhāge akkamati.
Aṅgakūṭaṃ is when, taking, one presses down on the scale with the hand on the back part; when giving, one presses down on the front part.
Aṅgakūṭaṃ (gian lận bộ phận) là khi nhận thì dùng tay đè lên phía sau của cân, khi đưa thì đè lên phía trước.
Gahaṇakūṭaṃ nāma gaṇhanto mūle rajjuṃ gaṇhāti, dadanto agge.
Gahaṇakūṭaṃ is when, taking, one holds the cord at the base; when giving, at the tip.
Lừa dối bằng cách nắm (Gahaṇakūṭaṃ) là khi lấy thì nắm dây ở gốc, khi cho thì nắm ở ngọn.
Paṭicchannakūṭaṃ nāma tulaṃ susiraṃ katvā anto ayacuṇṇaṃ pakkhipitvā gaṇhanto taṃ pacchābhāge karoti, dadanto aggabhāge.
Paṭicchannakūṭaṃ is when, having made the scale hollow and put iron powder inside, one moves it to the back part when taking, and to the front part when giving.
Lừa dối bằng cách che giấu (Paṭicchannakūṭaṃ) là khi làm rỗng cán cân rồi bỏ bột sắt vào bên trong, lúc lấy thì đặt bột sắt ở phía sau, lúc cho thì đặt ở phía trước.
Kaṃso vuccati suvaṇṇapāti, tāya vañcanaṃ kaṃsakūṭaṃ.
Kaṃso is said to be a golden bowl; deceiving with it is kaṃsakūṭaṃ.
Kaṃso được gọi là bát vàng. Lừa dối bằng bát đó gọi là kaṃsakūṭaṃ (lừa dối bằng bát).
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Ekaṃ suvaṇṇapātiṃ katvā aññā dve tisso lohapātiyo suvaṇṇavaṇṇā karonti.
Having made one golden bowl, they make two or three other bronze bowls have the color of gold.
Làm một bát vàng và hai ba bát đồng có màu vàng.
Tato janapadaṃ gantvā kiñcideva aḍḍhaṃ kulaṃ pavisitvā ‘‘suvaṇṇabhājanāni kiṇāthā’’ti vatvā agghe pucchite samagghataraṃ dātukāmā honti.
Then, going to the countryside and entering some wealthy household, they say, "Buy these golden vessels," and when asked the price, they are willing to give them for a very cheap price.
Sau đó, đi đến một vùng đất nào đó, vào một gia đình giàu có và nói: “Quý vị có muốn mua đồ vàng không?” Khi được hỏi giá, họ muốn bán với giá rẻ hơn nhiều.
Tato tehi ‘‘kathaṃ imesaṃ suvaṇṇabhāvo jānitabbo’’ti vutte ‘‘vīmaṃsitvā gaṇhathā’’ti suvaṇṇapātiṃ pāsāṇe ghaṃsitvā sabbā pātiyo datvā gacchati.
Then, when those people say, "How can the golden nature of these be known?", they reply, "Examine them and take them," and after rubbing the golden bowl on a stone, they give all the bowls and leave.
Khi những người đó nói: “Làm sao để biết đây là vàng thật?”, họ nói: “Hãy thử rồi lấy đi”, và mài bát vàng vào đá, rồi đưa tất cả các bát và bỏ đi.
Vañcanaṃ nāma tehi tehi upāyehi paresaṃ vañcanaṃ.
Vañcanaṃ is the deceiving of others by various means.
Lừa dối (Vañcanaṃ) là lừa dối người khác bằng nhiều cách khác nhau.
Tatridamekaṃ vatthu – eko kira luddako migañca migapotakañca gahetvā āgacchati, tameko dhutto ‘‘kiṃ bho migo agghati, kiṃ migapotako’’ti āha.
Herein is one story: a certain hunter was coming, having caught a deer and a fawn. A certain rogue said to him, "Friend, what is the deer worth, and what is the fawn worth?"
Đây là một câu chuyện về điều đó – có một người thợ săn bắt được một con nai và một con nai con rồi trở về. Một kẻ lừa đảo hỏi người đó: “Này bạn, con nai lớn giá bao nhiêu, con nai con giá bao nhiêu?”
‘‘Migo dve kahāpaṇe, migapotako eka’’nti vutte ekaṃ kahāpaṇaṃ datvā migapotakaṃ gahetvā thokaṃ gantvā nivattento ‘‘na me bho migapotakena attho, migaṃ me dehī’’ti āha.
When he replied, "The deer is worth two kahāpaṇas, the fawn one," he gave one kahāpaṇa, took the fawn, went a short distance, and turning back said, "Friend, I have no need for the fawn, give me the deer."
Khi được trả lời: “Con nai lớn hai đồng kahāpaṇa, con nai con một đồng”, kẻ đó đưa một đồng kahāpaṇa, lấy con nai con, đi một đoạn ngắn rồi quay lại nói: “Này bạn, tôi không cần con nai con, hãy đưa con nai lớn cho tôi.”
‘‘Tena hi dve kahāpaṇe dehī’’ti āha.
He said, "In that case, give me two kahāpaṇas."
Người thợ săn nói: “Vậy thì hãy đưa hai đồng kahāpaṇa.”
So āha ‘‘nanu bho mayā paṭhamaṃ eko kahāpaṇo dinno’’ti.
He said, "Friend, did I not first give you one kahāpaṇa?"
Kẻ đó nói: “Này bạn, tôi đã đưa một đồng kahāpaṇa lúc đầu rồi mà?”
Āma dinno, imaṃ migapotakaṃ gaṇha, evaṃ so ca kahāpaṇo, ayañca kahāpaṇagghanako migapotakoti dve kahāpaṇā bhavissantīti.
"Yes, you gave it. Take this fawn; thus, that kahāpaṇa and this fawn worth one kahāpaṇa will be two kahāpaṇas."
“Đúng vậy, đã đưa rồi. Hãy lấy con nai con này. Như vậy, đồng kahāpaṇa đó và con nai con trị giá một đồng kahāpaṇa này sẽ thành hai đồng kahāpaṇa.”
So ‘‘kāraṇaṃ vadatī’’ti sallakkhetvā migapotakaṃ gahetvā migaṃ adāsīti.
He, thinking, "He speaks reason," took the fawn and gave him the deer.
Người thợ săn nghĩ: “Người này nói có lý,” rồi lấy con nai con và đưa con nai lớn.
Pasayhāti (pārā. aṭṭha. 1.138) pare abhibhuyya.
Pasayhā means having overpowered others.
Pasayhā có nghĩa là áp đảo người khác.
Gāmaṃ ghātentīti gāmaghātakā, gāmaṃ paharantā corā, te ādi yesaṃ te gāmaghātakādayo.
Those who destroy a village are gāmaghātakā, thieves who attack a village; those who have these as their beginning are gāmaghātakādayo.
Những kẻ tàn phá làng gọi là gāmaghātakā, những tên cướp tấn công làng, những kẻ đó là khởi đầu của gāmaghātakādayo (những kẻ tàn phá làng và những kẻ khác).
Ādisaddena cettha panthaghātakādīnaṃ gahaṇaṃ.
And here, by the word ādi, the inclusion of highway robbers and so forth is to be understood.
Ở đây, từ ādi (và những kẻ khác) bao gồm những kẻ cướp đường (panthaghātaka) và những kẻ khác.
Uddhāreyeva pārājikanti ‘‘sace sāṭako bhavissati, gaṇhissāmī’’ti parikappassa pavattattā, sāṭakassa ca tattha sabbhāvato.
Uddhāreyeva pārājikanti means because the intention "If it is a cloth, I will take it" has occurred, and because the cloth is present there.
Chỉ cần nhấc lên là phạm tội Pārājika là vì đã có ý định “nếu có áo thì sẽ lấy”, và chiếc áo đó thực sự có ở đó.
Padavārena kāretabboti bhūmiyaṃ anikkhipitvāva vīmaṃsitattā vuttaṃ.
Padavārena kāretabboti is said because it was examined without putting it down on the ground.
Phải làm bằng cách dùng chân được nói vì đã thử mà không đặt xuống đất.
Bhaṇḍadeyyanti yaṃ parassa naṭṭhaṃ, tassa mūlaṃ vā tadeva vā bhaṇḍaṃ dātabbanti attho.
Bhaṇḍadeyyanti means that the value of what was lost to another, or that very item, should be given.
Bhaṇḍadeyyaṃ có nghĩa là phải trả lại món đồ đã mất của người khác hoặc giá trị của nó.
Paresanti kīḷantānaṃ, pavisantānaṃ vā paresaṃ manussānaṃ.
Paresanti means of other people who are playing or entering.
Của người khác (Paresaṃ) tức là của những người đang chơi đùa hoặc đang vào.
‘‘Pacchā gaṇhissāmī’’ti paṃsunā vā paṇṇena vā paṭicchādetīti ‘‘sace idāneva onamitvā gaṇhissāmi, ‘kiṃ samaṇo gaṇhātī’ti maṃ jānitvā viheṭheyyuṃ pacchā gaṇhissāmī’’ti paṃsunā vā paṇṇena vā paṭicchādeti.
"Pacchā gaṇhissāmī"ti paṃsunā vā paṇṇena vā paṭicchādetīti means thinking, "If I bend down and take it right now, they might find out 'What is the monk taking?' and harass me; I will take it later," he covers it with dust or a leaf.
“Tôi sẽ lấy sau” rồi che bằng đất hoặc lá (‘‘Pacchā gaṇhissāmī’’ti paṃsunā vā paṇṇena vā paṭicchādetī) có nghĩa là: “Nếu bây giờ tôi cúi xuống lấy, họ sẽ biết ‘Sa-môn này đang lấy gì?’ và sẽ làm phiền tôi, tôi sẽ lấy sau.” Rồi che bằng đất hoặc lá.
Uddhāro natthīti ṭhānācāvanaṃ natthīti attho.
Uddhāro natthīti means there is no displacement from its position.
Không có sự nhấc lên (Uddhāro natthī) có nghĩa là không có sự di chuyển khỏi vị trí.
Sāmikāti antāgāmaṃ pavisitukāmā bhaṇḍasāmikā manussā.
Sāmikāti means the owners of the item who wish to enter the village.
Chủ sở hữu (Sāmikā) là những người chủ của món đồ muốn vào trong làng.
Uddhāreti uddharaṇe, ṭhānācāvaneti attho.
Uddhāreti means on lifting, that is, on displacing it from its position.
Khi nhấc lên (Uddhāre) có nghĩa là khi nhấc lên, tức là khi di chuyển khỏi vị trí.
Ṭhānācāvanañcettha heṭṭhā vuttanayānusārena veditabbaṃ.
And displacement from its position here should be understood according to the method stated above.
Sự di chuyển khỏi vị trí ở đây phải được hiểu theo cách đã nói ở trên.
Pavesetīti ṭhānācāvanavasena paveseti, heṭṭhimantena phuṭṭhokāsaṃ kesaggamattampi uparimantena atikkāmento pavesetīti attho.
Causes to enter means: he causes it to enter by means of displacing it from its location; the meaning is that he causes it to enter by making the upper edge pass beyond the place touched by the lower edge, even by a hair's tip.
Đưa vào (Pavesetī) có nghĩa là đưa vào bằng cách di chuyển khỏi vị trí, tức là đưa vào dù chỉ một sợi tóc vượt qua phần dưới đã chạm đến bằng phần trên.
Samagghataranti appagghataraṃ.
Of lesser value means of very little value.
Samagghataraṃ có nghĩa là rẻ hơn.
Uddhaṭamatte avahāroti sakabhāvappayogassa niṭṭhāpitattā, na atthasādhakavasena.
Theft at the mere lifting is because the effort to make it one's own has been completed, not by means of atthasādhaka theft.
Tội trộm cắp chỉ phát sinh khi đã nhấc lên là vì đã hoàn tất hành động chiếm hữu, không phải theo cách làm lợi cho mục đích.
Uddhāre rakkhati attano koṭṭhāse pātetukāmatāya uddhaṭattā.
He guards it at the lifting because it was lifted with the desire to make it fall into his own share.
Khi nhấc lên thì bảo vệ là vì đã nhấc lên với ý muốn đưa vào phần của mình.
Eseva nayo pātanepi rakkhatīti etthāpi.
This same method applies also to he guards it at the dropping.
Tương tự như vậy đối với khi đặt xuống cũng bảo vệ.
‘‘Uddhāreyeva rakkhatī’’ti imināva pātane na rakkhatīti atthe siddhepi atthasādhakavasena atthaṃ dassetuṃ ‘‘taṃ uddharitvā’’tiādi vuttaṃ.
Although the meaning "he does not guard it at the dropping" is established by the phrase “he guards it only at the lifting,” the passage beginning with “having lifted it” was stated to show the meaning in terms of atthasādhaka theft.
Mặc dù ý nghĩa “khi đặt xuống thì không bảo vệ” đã được thiết lập bởi câu “chỉ khi nhấc lên thì bảo vệ”, nhưng để trình bày ý nghĩa theo cách làm lợi cho mục đích, câu “nhấc cái đó lên” và những câu khác đã được nói.
Sace pana dvīsupi koṭṭhāsesu patitadaṇḍake adassanaṃ gameti (pārā. aṭṭha. 1.138), tato avasesabhikkhūsu gatesu itaro ‘‘mayhaṃ, bhante, daṇḍako na paññāyatī’’ti, ‘‘mayhampi, āvuso, na paññāyatī’’ti, ‘‘katamo pana, bhante, mayhaṃ bhāgo’’ti.
But if he makes the dropped lots disappear in both shares, and then, after the remaining bhikkhus have left, the other one says, “Venerable sir, my lot is not to be found,” and he replies, “Friend, mine is not to be found either,” and the first asks, “Venerable sir, which is my share?”
Tuy nhiên, nếu một vị tỳ-khưu làm cho những cây que đã rơi vào cả hai phần không nhìn thấy, sau đó khi các vị tỳ-khưu còn lại đã đi, vị kia nói: “Bạch Đại đức, cây que của con không thấy đâu cả”, và vị kia nói: “Thưa Tôn giả, của tôi cũng không thấy đâu cả.” “Bạch Đại đức, vậy phần của con là phần nào?”
‘‘Ayaṃ tuyhaṃ bhāgo’’ti attano bhāgaṃ dasseti.
He shows his own share, saying, “This is your share.”
“Đây là phần của Tôn giả,” rồi chỉ phần của mình.
Tasmiṃ vivaditvā vā avivaditvā vā taṃ gaṇhitvā gate itaro tassa bhāgaṃ uddharati, uddhāre pārājikaṃ.
When that bhikkhu, after arguing or not arguing, has taken it and gone, the other one lifts that bhikkhu's share; at the lifting, it is a pārājika.
Khi vị kia đã tranh cãi hoặc không tranh cãi mà lấy phần đó rồi đi, vị này nhấc phần của vị kia lên, thì phạm tội Pārājika khi nhấc lên.
Sacepi tena ‘‘ahaṃ mama bhāgaṃ tuyhaṃ na demi, tvaṃ pana attano bhāgaṃ ñatvā gaṇhā’’ti vuttepi ‘‘nāyaṃ mamā’’ti jānantopi tasseva bhāgaṃ gaṇhāti, uddhāre pārājikaṃ.
Even if that bhikkhu had said, “I am not giving you my share; you should know and take your own share,” if this one, knowing “this is not mine,” still takes that bhikkhu's share, at the lifting, it is a pārājika.
Ngay cả khi vị kia nói: “Tôi không đưa phần của tôi cho Tôn giả, nhưng Tôn giả hãy biết phần của mình mà lấy đi,” mà vị này biết “đây không phải của tôi” nhưng vẫn lấy phần của vị kia, thì phạm tội Pārājika khi nhấc lên.
Sace pana itaro ‘‘ayaṃ tuyhaṃ bhāgo, ayaṃ mayhaṃ bhāgoti kiṃ iminā vivādenā’’ti cintetvā ‘‘mayhaṃ vā patto hotu, tumhākaṃ vā, yo varabhāgo, taṃ tumhe gaṇhathā’’ti vadati, dinnakaṃ nāma gahitaṃ hoti, natthettha avahāro.
But if the other one, thinking, “What is the point of this dispute, saying ‘this is your share, this is my share’?” says, “Whether it has fallen to me or to you, whichever is the better share, you take it,” what is taken is considered given; there is no theft here.
Tuy nhiên, nếu vị kia nghĩ: “Đây là phần của Tôn giả, đây là phần của tôi, tranh cãi làm gì?” rồi nói: “Dù là phần của tôi hay của Tôn giả, phần nào tốt hơn thì Tôn giả hãy lấy đi,” thì đó là việc đã được cho và đã được lấy, không có tội trộm cắp ở đây.
Sace so vivādabhīruko bhikkhu ‘‘yaṃ tuyhaṃ ruccati, taṃ gaṇhā’’ti vutto attano pattaṃ varabhāgaṃ ṭhapetvā lāmakaṃyeva gahetvā gacchati, tato itarassa vicinitāvasesaṃ gaṇhantassāpi avahāro nattheva.
If that bhikkhu who is afraid of disputes, having been told, “Take whichever you like,” sets aside the better share that has fallen to him and takes only the inferior one and leaves, then even for the other one who takes what remains after the selection, there is no theft at all.
Nếu vị tỳ-khưu sợ tranh cãi đó, khi được nói: “Tôn giả thích phần nào thì lấy phần đó,” đã bỏ lại phần tốt hơn của mình mà chỉ lấy phần kém hơn rồi đi, thì vị kia lấy phần còn lại sau khi đã chọn cũng không có tội trộm cắp.
Evamimāni pañca pañcakāni samodhānetvā ime pañcavīsati avahārā veditabbā.
Thus, by combining these five pentads, these twenty-five types of theft should be understood.
Như vậy, cần phải biết hai mươi lăm tội trộm cắp này bằng cách kết hợp năm nhóm năm điều này.
Niṭṭhito ‘‘ādiyeyyā’’ti imassa padassa vinicchayo.
The analysis of the word “ādiyeyya” is concluded.
Sự phân tích từ “ādiyeyyā” đã hoàn tất.
Tenāha ‘‘iti yaṃ vuttaṃ…pe… yassattho pakāsito hotī’’ti.
Therefore, he said, “Thus what was said… and so on… the meaning of which is made clear.”
Vì thế, đã nói: “Như đã nói…pe… ý nghĩa của nó đã được làm sáng tỏ.”
Rājānoti kiñcāpi avisesena vuttaṃ, aparādhānurūpaṃ pana chejjabhejjānusāsako pamāṇabhūtova idhādhippetoti āha ‘‘rājānoti idaṃ bimbisāraṃyeva sandhāya vutta’’nti.
Although kings is stated without specification, a standard-setting king who instructs by cutting and breaking in accordance with the offense is intended here. Therefore, he said, “The word ‘kings’ is stated in reference to Bimbisāra.”
Các vị vua (Rājāno) mặc dù được nói một cách chung chung, nhưng ở đây có ý muốn nói đến vị vua có thẩm quyền ra lệnh chặt chém, chia cắt tùy theo tội lỗi, vì thế đã nói: “Câu ‘các vị vua’ này được nói để chỉ riêng vua Bimbisāra.”
So hi dhammikarājattā yathāpaveṇiyāva karoti.
For, being a righteous king, he acts according to tradition.
Vì ngài là một vị vua công chính, ngài hành động theo truyền thống.
Aññe pana kākaṇikamattassapi sīsaṃ chindeyyuṃ, bahukassāpi na vā kiñci kareyyuṃ.
But other kings might cut off a head for the value of a mere kākaṇika, or they might do nothing at all even for a large amount.
Còn những vị vua khác có thể chặt đầu vì một đồng kākaṇika, hoặc không làm gì cả dù là một số lượng lớn.
Tenāha ‘‘aññe panā’’tiādi.
Therefore, he said, “But others…” and so on.
Vì thế đã nói: “Còn những vị khác…” và những câu khác.
Hananaṃ nāma pothanañceva chedanañcāti āha ‘‘hatthādīhi vā’’tiādi.
Striking means both beating and cutting. Therefore, he said, “With hands, etc.”
Việc đánh đập có nghĩa là cả việc đánh và việc chặt, vì thế đã nói: “bằng tay và những thứ khác” và những câu khác.
Ādisaddena pādakasāvettaaḍḍhadaṇḍakānaṃ gahaṇaṃ.
By the word etc., feet, thorny canes, and half-staffs are included.
Từ ādi (và những thứ khác) bao gồm gậy có gai, gậy không gai, gậy dài nửa sải tay.
Rajjubandhanādīhīti ādisaddena andubandhanasaṅkhalikābandhanagharabandhananagarabandhanapurisaguttīnaṃ gahaṇaṃ.
In with rope-binding, etc., by the word etc., confinement in stocks, binding with chains, house-arrest, city-arrest, and being placed under guard are included.
Bằng cách trói bằng dây và những thứ khác (Rajjubandhanādīhī) – từ ādi (và những thứ khác) ở đây bao gồm việc trói bằng xiềng xích, trói bằng dây xích, trói trong nhà, trói trong thành phố, và việc canh gác người.
Nīhareyyunti raṭṭhato nikkhāmeyyuṃ.
They would banish means they would expel from the country.
Sẽ trục xuất (Nīhareyyuṃ) có nghĩa là sẽ đuổi ra khỏi đất nước.
Corosi…pe… thenosīti ettha ‘‘paribhāseyyu’’nti padaṃ ajjhāharitabbaṃ ūnattā padappayogassa.
Here in “You are a robber… and so on… you are a thief,” because the phrasing is incomplete, the word “they would revile” should be supplied.
Trong câu “Ngươi là kẻ trộm…pe… ngươi là kẻ cắp” (Corosi…pe… thenosī), cần phải thêm từ “sẽ mắng chửi” (paribhāseyyuṃ) vì cách dùng từ còn thiếu sót.
Tenāha ‘‘imehi vacanehi paribhāseyyu’’nti.
Therefore, he said, “They would revile with these words.”
Vì thế đã nói: “sẽ mắng chửi bằng những lời này.”
Yathārūpaṃ pana yasmā pādato paṭṭhāya hoti, tasmā ‘‘pādassa vā pādārahassa vā’’ti āha.
Since “of such a kind” starts from a pāda, he said, “of a pāda or what is worth a pāda.”
Vì tài sản có giá trị từ một phần tư kahāpaṇa trở lên, nên đã nói: “của một phần tư kahāpaṇa hoặc của vật trị giá một phần tư kahāpaṇa.”
Porāṇakassa kahāpaṇassa catuttho bhāgo pādo, pādaṃ arahatīti pādāraho, tassa pādassa vā pādārahassa vā.
A quarter of an ancient kahāpaṇa is a pāda; that which is worth a pāda is pādāraha; thus, of a pāda or of what is worth a pāda.
Pādo là một phần tư của đồng kahāpaṇa cổ. Vật đáng giá một phần tư kahāpaṇa gọi là pādāraho. Của một phần tư kahāpaṇa hoặc của vật trị giá một phần tư kahāpaṇa.
Ettha ca pādena kahāpaṇassa catutthabhāgaṃ akappiyabhaṇḍameva dasseti, pādārahena pādagghanakaṃ kappiyabhaṇḍaṃ.
And here, by pāda he indicates only an unsuitable item that is a quarter of a kahāpaṇa; by pādāraha, a suitable item worth a pāda.
Ở đây, từ pāda chỉ loại tài sản không được phép có giá trị bằng một phần tư kahāpaṇa, còn từ pādāraha chỉ loại tài sản được phép có giá trị bằng một phần tư kahāpaṇa.
Ettāvatā heṭṭhimantadassanena sabbākārena dutiyapārājikappahonakavatthu dassitaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.
It should be seen that by this much, through showing the lower limit, the object sufficient for the second pārājika is shown in all its aspects.
Bằng cách chỉ ra giới hạn thấp nhất này, đối tượng dẫn đến tội Pārājika thứ hai đã được trình bày đầy đủ mọi phương diện. Nên hiểu như vậy.
Porāṇakassāti (sārattha. ṭī. 2.88; vi. vi. ṭī. 1.88) porāṇasatthānurūpaṃ uppāditassa lakkhaṇasampannassa nīlakahāpaṇasadisassa kahāpaṇassa.
Of an ancient one means of a kahāpaṇa produced according to ancient treatises, endowed with marks, and similar to a blue kahāpaṇa.
Porāṇakassa (của cái cũ) có nghĩa là của đồng kahāpaṇa được sản xuất theo các kinh điển cổ, có đầy đủ dấu hiệu và giống như đồng nīlakahāpaṇa (kahāpaṇa màu xanh/nguyên chất).
Etena rudradāmakādīni paṭikkhipati.
By this, he rejects coins such as the rudradāmaka.
Với điều này, nó bác bỏ các đồng tiền như rudradāmaka.
Evaṃ asādhāraṇavinicchayaṃ dassetvā idāni sādhāraṇavinicchayaṃ dassetuṃ ‘‘rājagahe’’tiādimāha.
Having thus shown the specific ruling, now, to show the general ruling, he said “rājagahe” and so on.
Sau khi trình bày sự quyết định không phổ biến như vậy, bây giờ để trình bày sự quyết định phổ biến, Ngài nói ‘‘rājagahe’’ (tại Rājagaha) v.v.
Raññoti bimbisārarañño.
Rañño means of King Bimbisāra.
Rañño (của vua) có nghĩa là của vua Bimbisāra.
Māsako nāma porāṇakassa kahāpaṇassa vīsatimo bhāgo.
A māsaka is the twentieth part of an ancient kahāpaṇa.
Māsaka là một phần hai mươi của đồng kahāpaṇa cổ.
Yo loke ‘‘mañjeṭṭhī’’tipi vuccati.
It is also called “mañjeṭṭhī” in the world.
Nó cũng được gọi là “mañjeṭṭhī” trong thế gian.
Idāni imasmiṃ adinnādāne vinicchayaṃ dassetuṃ ‘‘sabbatthā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show the ruling on this theft, “sabbatthā” and so on was said.
Bây giờ, để trình bày sự quyết định trong tội trộm cắp này, Ngài đã nói ‘‘sabbatthā’’ (ở khắp mọi nơi) v.v.
Sabbatthāti ūnamāsakātirekamāsakapañcamāsakesu.
Sabbatthā means in cases of less than a māsaka, more than a māsaka, and five māsakas.
Sabbatthā (ở khắp mọi nơi) có nghĩa là trong các trường hợp māsaka dưới giá trị, māsaka trên giá trị, và năm māsaka.
Parihīnāparihīnavasenāti agghassa parihīnāparihīnavasena.
Parihīnāparihīnavasenā means by way of the value having diminished or not diminished.
Parihīnāparihīnavasena (theo cách giảm giá hoặc không giảm giá) có nghĩa là theo cách giảm giá hoặc không giảm giá của vật phẩm.
Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana evaṃ veditabbo – idañhi adinnādānaṃ vinicchinantena otiṇṇe vatthusmiṃ sahasā avinicchinitvā pañca ṭhānāni oloketabbāni.
This is the summary here, but the detailed explanation should be understood as follows: when judging this theft, upon a case arising, one should not judge hastily but should examine five points.
Đây là tóm tắt về điều này, nhưng sự giải thích chi tiết nên được hiểu như sau: khi quyết định về tội trộm cắp này, không nên quyết định vội vàng khi một trường hợp được đưa ra, mà nên xem xét năm điểm.
Yāni sandhāya porāṇā āhu –
In reference to which, the ancients said:
Liên quan đến những điều mà các bậc tiền bối đã nói:
Tattha ca vatthūti bhaṇḍaṃ.
Therein, vatthu means the article.
Trong đó, vatthu (vật) là hàng hóa.
Avahārakena hi ‘‘mayā idaṃ nāma avahaṭa’’nti vuttepi āpattiṃ anāropetvāva taṃ bhaṇḍaṃ sasāmikaṃ vā asāmikaṃ vāti upaparikkhitabbaṃ.
For even when the thief says, “I have stolen such-and-such an item,” without imposing an offense, that article should be investigated as to whether it has an owner or is ownerless.
Ngay cả khi người trộm nói “tôi đã trộm vật này,” không nên buộc tội ngay mà nên điều tra xem hàng hóa đó có chủ hay không có chủ.
Sasāmikepi sāmikānaṃ sālayabhāvo vā nirālayabhāvo vā upaparikkhitabbo.
Even if it has an owner, it should be investigated whether the owners have attachment or lack of attachment.
Nếu có chủ, cũng nên điều tra xem chủ nhân có quan tâm hay không quan tâm đến vật đó.
Sace tesaṃ sālayakāle avahaṭaṃ, bhaṇḍaṃ agghāpetvā āpatti kāretabbā.
If it was stolen at a time when they had attachment, the article should be valued and the offense determined.
Nếu vật bị trộm vào thời điểm chủ nhân quan tâm, thì nên định giá vật đó và buộc tội.
Sace nirālayakāle, na pārājikena kāretabbo.
If at a time of no attachment, he should not be dealt with for a pārājika.
Nếu vào thời điểm chủ nhân không quan tâm, thì không nên buộc tội Pārājika.
Bhaṇḍasāmikesu pana bhaṇḍaṃ āharāpentesu bhaṇḍaṃ dātabbaṃ.
However, if the owners of the article have it brought back, the article should be given.
Tuy nhiên, nếu chủ nhân của vật yêu cầu trả lại, thì vật đó nên được trả lại.
Ayamettha sāmīci.
This is the proper conduct here.
Đây là cách xử lý đúng đắn trong trường hợp này.
Evaṃ vatthu oloketabbaṃ.
Thus, the object should be examined.
Như vậy, vật cần được xem xét.
Agghoti (pārā. aṭṭha. 1.92) bhaṇḍaggho.
Aggho means the value of the article.
Agha (giá trị) là giá trị của hàng hóa.
Navabhaṇḍassa hi yo aggho, so pacchā parihāyati.
For whatever the value of a new article is, that value later diminishes.
Giá trị của một vật mới sẽ giảm dần sau này.
Yathā navadhoto patto aṭṭha vā dasa vā agghati, so pacchā bhinno vā chiddo vā āṇigaṇṭhikāhato vā appaggho hoti, tasmā na sabbadā bhaṇḍaṃ pakatiaggheneva kātabbanti.
Just as a newly fired bowl is worth eight or ten, but later, if it is broken, or has a hole, or is repaired with a pin and patch, it becomes of little value; therefore, an article should not always be assessed at its original value.
Ví dụ, một cái bát mới rửa có giá tám hoặc mười đồng, nhưng sau này nếu nó bị vỡ, bị thủng, hoặc bị hư hại do đinh, nó sẽ có giá trị thấp hơn. Do đó, không phải lúc nào cũng nên định giá vật theo giá trị ban đầu.
Evaṃ aggho oloketabbo.
Thus, the value should be examined.
Như vậy, giá trị cần được xem xét.
Paribhogoti bhaṇḍassa paribhogo.
Paribhogo means the use of the article.
Paribhoga (sự sử dụng) là sự sử dụng của hàng hóa.
Paribhogenāpi hi vāsiādibhaṇḍassa aggho parihāyati, tasmā evaṃ upaparikkhitabbaṃ – sace koci kassaci pādagghanakaṃ vāsiṃ harati, tatra vāsisāmiko pucchitabbo ‘‘tayā ayaṃ vāsi kittakena kītā’’ti.
For the value of articles like an adze also diminishes through use. Therefore, it should be investigated thus: if someone steals another’s adze worth a pāda, the owner of the adze should be asked, “For how much did you buy this adze?”
Do sự sử dụng, giá trị của các vật như rìu cũng giảm. Vì vậy, nên điều tra như sau: nếu ai đó lấy trộm một cái rìu có giá trị một pāda của người khác, thì nên hỏi chủ nhân của cái rìu đó: “Thưa Tôn giả, cái rìu này ngài mua bao nhiêu?”
‘‘Pādena, bhante’’ti.
“For a pāda, venerable sir.”
“Bạch Tôn giả, một pāda.”
‘‘Kiṃ pana te kiṇitvāva ṭhapitā, udāhu taṃ valañjesī’’ti?
“But did you just keep it after buying it, or did you use it?”
“Ngài mua xong rồi cất đi, hay ngài đã sử dụng nó?”
Sace vadati ‘‘ekadivasaṃ me dantakaṭṭhaṃ vā rajanachalli vā pattapacanadāru vā chinnaṃ, ghaṃsitvā vā nisitā’’ti.
If he says, “One day I cut a tooth-stick, or dye-bark, or firewood for firing a bowl, or it has been rubbed and sharpened.”
Nếu người đó nói: “Có một ngày tôi đã dùng nó để chặt cây tăm, vỏ cây nhuộm, hoặc củi để nấu bát, hoặc đã mài sắc nó.”
Athassa porāṇo aggho bhaṭṭhoti veditabbo.
Then it should be understood that its original value has been lost.
Thì nên biết rằng giá trị ban đầu của nó đã giảm.
Yathā ca vāsiyā, evaṃ añjaniyā vā añjanisalākāya vā kuñcikāya vā palālena vā thusehi vā iṭṭhakacuṇṇena vā ekavāraṃ ghaṃsitvā dhovanamattenāpi aggho bhassati.
And just as with the adze, so too the value is lost for an eyeliner pot or an eyeliner applicator or a key, even by the mere act of rubbing and washing it once with straw, or with husks, or with brick dust.
Giống như cái rìu, giá trị của hộp thuốc mắt, que thuốc mắt, chìa khóa, hoặc ngay cả việc chà xát và rửa một lần bằng rơm, trấu, hoặc bột gạch cũng làm giảm giá trị.
Tipumaṇḍalassa makaradantacchedanenāpi parimaddanamattenāpi, udakasāṭikāya sakiṃ nivāsanapārupanenāpi, paribhogasīsena aṃse vā sīse vā ṭhapanamattenāpi, taṇḍulādīnaṃ papphoṭanenāpi tato ekaṃ vā dve vā apanayanenapi, antamaso ekaṃ pāsāṇasakkharaṃ uddharitvā chaḍḍitamattenāpi, sappitelādīnaṃ bhājanantaraparivattanenapi, antamaso tato makkhikaṃ vā kipillikaṃ vā uddharitvā chaḍḍitamattenapi, guḷapiṇḍakassa madhurabhāvajānanatthaṃ nakhena vijjhitvā aṇumattaṃ gahitamattenapi aggho bhassati.
The value is lost for a tin disc even by carving makara-teeth on it or by merely striking it; for a water-cloth, even by wearing or wrapping it once; for an item of use, by merely placing it on the shoulder or head; for rice and so on, by winnowing it or by removing one or two grains from it, or even by just picking up and discarding a single pebble; for ghee, oil, and so on, by transferring it to another container, or even by just removing and discarding a fly or an ant from it; for a lump of jaggery, by piercing it with a fingernail and taking a tiny amount to know its sweetness.
Ngay cả việc cắt một vòng thiếc bằng răng cá mập, hoặc chỉ cần nhào nặn, hoặc một lần mặc y tắm, hoặc chỉ cần đặt lên vai hoặc đầu, hoặc chỉ cần thổi bay một hoặc hai hạt gạo, hoặc chỉ cần nhặt một viên đá nhỏ và vứt đi, hoặc chỉ cần đổi dầu bơ sang một bình khác, hoặc chỉ cần nhặt một con ruồi hoặc kiến ra và vứt đi, hoặc chỉ cần dùng móng tay chọc vào một viên đường để biết độ ngọt và lấy một chút, thì giá trị cũng giảm.
Tasmā yaṃ kiñci pādagghanakaṃ vuttanayeneva sāmikena paribhogena ūnaṃ kataṃ hoti, na taṃ avahārako bhikkhu pārājikena kāretabboti.
Therefore, whatever is worth a pāda has been made deficient by the owner's use in the way already stated; the bhikkhu who steals it should not be made to have committed a pārājika offense.
Vì vậy, bất cứ vật gì có giá trị một pāda mà chủ nhân đã làm giảm giá trị bằng cách sử dụng theo cách đã nói, thì vị tỳ khưu trộm cắp vật đó không nên bị buộc tội Pārājika.
Evaṃ paribhogo oloketabbo.
Thus, the use should be examined.
Như vậy, sự sử dụng cần được xem xét.
Evaṃ tattha vinicchayaṃ dassetvā idāni anāpattiṃ dassento ‘‘sakasaññissā’’tiādimāha.
Having thus shown the decision there, now, showing what is not an offense, he said “for one with the perception of it being his own,” and so on.
Sau khi trình bày sự quyết định ở đó, bây giờ để trình bày sự không phạm tội, Ngài nói ‘‘sakasaññissā’’ (cho người có ý nghĩ là của mình) v.v.
Tattha sakasaññissāti ‘‘mayhaṃ santakaṃ idaṃ bhaṇḍa’’nti evaṃ sakasaññissa parabhaṇḍampi gaṇhato gahaṇe anāpatti, gahitaṃ pana puna dātabbaṃ.
Therein, “for one with the perception of it being his own” means: for one who takes another's property with the perception that "this property is my own," there is no offense in the taking, but what was taken must be returned.
Trong đó, sakasaññissā (cho người có ý nghĩ là của mình) có nghĩa là không phạm tội khi lấy vật của người khác với ý nghĩ “vật này là của tôi”; tuy nhiên, vật đã lấy phải được trả lại.
Sace sāmikehi ‘‘dehī’’ti vutto na deti, tesaṃ dhuranikkhepe pārājikaṃ.
If, when told by the owners, "Give it back," he does not give it, at the time of their relinquishing responsibility, it is a pārājika offense.
Nếu chủ nhân nói “hãy trả lại” mà người đó không trả, thì khi họ từ bỏ quyền sở hữu, đó là tội Pārājika.
Vissāsaggāheti (pārā. aṭṭha. 1.131) vissāsaggahaṇepi anāpatti.
“In taking with confidence”: there is no offense in taking with confidence.
Vissāsaggāhe (trong trường hợp lấy do tin tưởng) cũng không phạm tội.
Vissāsaggāhalakkhaṇaṃ pana iminā suttena jānitabbaṃ –
The characteristic of taking with confidence should be known through this Sutta:
Tuy nhiên, đặc điểm của việc lấy do tin tưởng nên được biết qua bài kinh này:
Tattha sandiṭṭhoti diṭṭhamattakamitto.
Therein, an acquaintance means a friend who is merely an acquaintance.
Trong đó, sandiṭṭho (đã gặp gỡ) là bạn bè chỉ mới gặp mặt.
Sambhattoti daḷhamitto.
A companion means a close friend.
Sambhatto (đã thân thiết) là bạn bè thân thiết.
Ālapitoti ‘‘mama santakaṃ yaṃ icchasi, taṃ gaṇheyyāsi, āpucchitvā gahaṇe kāraṇaṃ natthī’’ti vutto.
One who has given leave means one who has said, "Take whatever of mine you wish; there is no reason to ask before taking."
Ālapito (đã được nói chuyện) là người đã được nói rằng: “Vật gì của tôi mà anh muốn, anh cứ lấy, không cần phải hỏi khi lấy.”
Jīvatīti anuṭṭhānaseyyāya sayitopi yāva jīvitindriyupacchedaṃ na pāpuṇāti.
He is alive means as long as he has not reached the cutting off of the life faculty, even if he is lying in a bed from which he cannot rise.
Jīvati (còn sống) là người dù đang nằm liệt giường nhưng chưa đến lúc chấm dứt sinh mạng.
Gahite ca attamanoti gahite tuṭṭhacitto.
Pleased when it is taken means having a delighted mind when it is taken.
Gahite ca attamano (và hoan hỷ khi vật được lấy) là người có tâm hoan hỷ khi vật được lấy.
Evarūpassa santakaṃ ‘‘gahite me attamano bhavissatī’’ti jānantena gahetuṃ vaṭṭati.
It is allowable for one who knows, "He will be pleased with me when it is taken," to take the property of such a person.
Được phép lấy vật của người như vậy, khi biết rằng “người đó sẽ hoan hỷ khi vật được lấy.”
Anavasesapariyādānavasena cetāni pañcaṅgāni vuttāni.
These five factors are stated by way of a complete and exhaustive enumeration.
Năm yếu tố này được nói đến theo cách lấy hết tất cả không còn gì.
Vissāsaggāho pana tīhi aṅgehi ruhati.
However, taking with confidence is established by three factors.
Tuy nhiên, việc lấy do tin tưởng được chấp nhận với ba yếu tố.
Sandiṭṭho, jīvati, gahite attamano, sambhatto, jīvati, gahite attamano, ālapito, jīvati, gahite attamanoti evaṃ.
Thus: he is an acquaintance, he is alive, and he is pleased when it is taken; he is a companion, he is alive, and he is pleased when it is taken; he has given leave, he is alive, and he is pleased when it is taken.
Đã gặp gỡ, còn sống, hoan hỷ khi vật được lấy; đã thân thiết, còn sống, hoan hỷ khi vật được lấy; đã được nói chuyện, còn sống, hoan hỷ khi vật được lấy – như vậy.
Yo pana jīvati, na ca gahite attamano hoti, tassa santakaṃ vissāsabhāvena gahitampi puna dātabbaṃ.
But if someone is alive but is not pleased when it is taken, his property, even if taken with confidence, must be returned.
Tuy nhiên, nếu người đó còn sống nhưng không hoan hỷ khi vật được lấy, thì vật của người đó, dù đã được lấy do tin tưởng, cũng phải được trả lại.
Dadantena ca matakadhanaṃ tāva ye tassa dhane issarā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā, tesaṃ dātabbaṃ.
And when returning it, the property of a deceased person should be given to those who are masters of his property, whether they are householders or monastics.
Và khi trả lại, trước hết nên trả tài sản của người đã mất cho những người chủ sở hữu tài sản đó, dù là gia chủ hay người xuất gia.
Anattamanassa santakaṃ tasseva dātabbaṃ.
The property of one who is not pleased should be given back to that very person.
Tài sản của người không hoan hỷ nên được trả lại cho chính người đó.
Yo pana paṭhamaṃyeva ‘‘suṭṭhu kataṃ tayā mama santakaṃ gaṇhantenā’’ti vacībhedena vā cittuppādamattena vā anumoditvā pacchā kenaci kāraṇena kupito, so paccāharāpetuṃ na labhati.
But one who at the very first approved, either by word of mouth or by a mere thought, saying, “You did well in taking my property,” and later becomes angry for some reason, cannot get it back.
Hơn nữa, vị Tỳ-khưu nào ban đầu đã hoan hỷ bằng lời nói hoặc chỉ bằng tâm ý rằng: ‘Ngươi đã làm tốt khi lấy đồ của ta’, sau đó vì một lý do nào đó mà nổi giận, thì vị ấy không được phép đòi lại.
Yo ca adātukāmo, cittena pana adhivāseti, na kiñci vadati, sopi puna paccāharāpetuṃ na labhati.
And one who is unwilling to give but endures it in his mind and says nothing, also cannot get it back.
Và vị nào không muốn cho, nhưng trong tâm lại chấp nhận, không nói gì cả, vị ấy cũng không được phép đòi lại lần nữa.
Yo pana ‘‘mayā tumhākaṃ santakaṃ gahita’’nti vā ‘‘paribhutta’’nti vā vutto gahitaṃ vā hotu, paribhuttaṃ vā, ‘‘mayā pana taṃ kenacideva karaṇīyena ṭhapitaṃ, pākatikaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vadati, ayaṃ paccāharāpetuṃ labhati.
But one who, when told, “I have taken your property,” or “I have used it,” says, “Whether it was taken or used, I had set it aside for some purpose; it is proper to restore it to its original state,” this one can get it back.
Còn vị nào khi được nói rằng: ‘Tôi đã lấy đồ của quý vị’ hoặc ‘Tôi đã dùng rồi’, dù đã lấy hay đã dùng, mà nói rằng: ‘Tôi đã cất giữ món đó vì một việc cần thiết nào đó, có thể làm cho nó trở lại bình thường’, thì vị ấy được phép đòi lại.
Tāvakāliketi ‘‘paṭidassāmi paṭikarissāmī’’ti evaṃ gaṇhantassa tāvakālikepi gahaṇe anāpatti.
“On a temporary basis”: for one who takes thinking, “I will give it back, I will make it up,” there is no offense in taking it on a temporary basis.
Tāvakālike (tạm thời): Vị ấy không phạm lỗi khi lấy đồ với ý nghĩ: ‘Tôi sẽ trả lại, tôi sẽ đền bù’, ngay cả khi việc lấy đó là tạm thời.
Gahitaṃ pana sace bhaṇḍasāmiko puggalo vā gaṇo vā ‘‘tuyhevetaṃ hotū’’ti anujānāti, iccetaṃ kusalaṃ.
However, if the owner of the item, whether an individual or a group, permits it, saying, “Let it be yours,” this is good.
Tuy nhiên, nếu chủ nhân món đồ, dù là một cá nhân hay một nhóm, cho phép rằng: ‘Món đó thuộc về ngươi’, thì điều đó là tốt.
No ce anujānāti, āharāpente dātabbaṃ.
If they do not permit it, it must be given back when they ask for its return.
Nếu không cho phép, thì phải trả lại khi bị đòi.
Saṅghasantakaṃ pana paṭidātumeva vaṭṭati.
But property belonging to the Sangha should certainly be returned.
Còn đồ của Tăng-già thì chỉ nên trả lại.
Petapariggaheti ettha pana pettivisaye upapannāpi, kālaṃ katvā tasmiṃyeva attabhāve nibbattāpi, cātumahārājikādayo devāpi sabbe ‘‘petā’’tveva saṅkhyaṃ gatā, tesaṃ pariggahe anāpatti.
“In the case of a peta’s possession”: here, those who have arisen in the realm of petas, those who have died and been reborn in that very same existence, and also devas such as the Cātumahārājikas—all are counted as “petas.” In taking their possessions, there is no offense.
Petapariggahe (đồ vật của ngạ quỷ): Trong trường hợp này, tất cả những chúng sinh tái sinh vào cõi ngạ quỷ, hoặc những chúng sinh đã chết và tái sinh ngay trong kiếp đó, hoặc các vị trời như Tứ Đại Thiên Vương, đều được gọi là ‘ngạ quỷ’ (petā). Không phạm lỗi khi lấy đồ vật của họ.
Devatāya pana uddissa balikammaṃ karontehi rukkhādīsu laggitasāṭake vattabbameva natthi.
Moreover, there is nothing to be said about a cloth hung on trees and so on by those making an offering dedicated to a deity.
Đối với những tấm y treo trên cây cối hoặc các vật khác do những người làm lễ cúng dường chư thiên để lại, thì không có gì đáng nói.
Tañca kho ārakkhakehi apariggahite, pariggahitaṃ pana gahetuṃ na vaṭṭati (sārattha. ṭī. 2.131).
And that, too, is when it is not claimed by guardians; but if it is claimed, it is not allowable to take it.
Tuy nhiên, nếu chúng không bị các vị thần hộ trì sở hữu, thì được phép lấy; nhưng nếu đã bị sở hữu, thì không được phép lấy.
Paṃsukūlasaññissāti ‘‘asāmikaṃ idaṃ paṃsukūla’’nti evasaññissāpi gahaṇe anāpatti.
For one with the perception of it being a dust-heap cloth means: there is no offense in taking for one who has the perception, "This is ownerless, a dust-heap cloth."
Paṃsukūlasaññissā: Không phạm lỗi ngay cả khi vị ấy có nhận thức rằng: ‘Đây là y phấn tảo (paṃsukūla) không có chủ’.
Sace pana taṃ sasāmikaṃ hoti, āharāpente dātabbaṃ.
But if it has an owner, it should be given back when they come to claim it.
Tuy nhiên, nếu món đồ đó có chủ, thì phải trả lại khi bị đòi.
Ummattakādīni pubbe vuttappakārāneva.
The insane and so forth are of the same kind as mentioned before.
Ummattakādīni (người điên, v.v.) đã được giải thích theo cách tương tự trong giới điều thứ nhất.
Ādikammiko panettha dhaniyo.
Here, the original perpetrator is Dhaniya.
Ādikammiko ở đây là Dhanika.
Avasesānaṃ pana rajakabhaṇḍikādicorānaṃ chabbaggiyādīnaṃ āpattiyeva.
But for the remaining thieves of the washerman's bundle and so forth, the group-of-six bhikkhus and so on, there is indeed an offense.
Còn đối với những kẻ trộm khác như những kẻ trộm bọc đồ của thợ giặt, nhóm sáu Tỳ-khưu, v.v., thì chắc chắn là phạm lỗi.
Sacittakehi tīhi samuṭṭhānehi idaṃ samuṭṭhātīti āha ‘‘adinnādānasamuṭṭhāna’’nti.
Because this arises from three origins that are associated with intention, he said "it has the same origins as taking what is not given."
Giới điều này khởi lên từ ba nguyên nhân có ý thức, do đó nói là “adinnādānasamuṭṭhāna” (khởi lên từ việc lấy của không cho).
Tathā hi sāhatthikaṃ kāyacittato samuṭṭhāti.
Indeed, a sāhatthika act originates from body and mind.
Thật vậy, sāhatthikaṃ (tự tay làm) khởi lên từ thân và ý.
Āṇattikaṃ vācācittato samuṭṭhāti.
An āṇattika act originates from speech and mind.
Āṇattikaṃ (sai bảo người khác) khởi lên từ lời nói và ý.
Sāhattikāṇattikaṃ kāyavācācittato samuṭṭhāti, tañca kho ‘‘bhāriyamidaṃ, tvaṃ ekapassaṃ gaṇha, ahaṃ ekapassa’’nti saṃvidhāya ubhayesaṃ payogena ekassa vatthuno ṭhānācāvane labbhati.
A sāhattikāṇattika act originates from body, speech, and mind, and it is found in the displacing of a single object through the effort of both, after having made an agreement, "This is heavy, you take one side, I will take one side."
Sāhatthikāṇattikaṃ (tự tay làm và sai bảo người khác) khởi lên từ thân, lời nói và ý, và điều này được áp dụng khi cả hai cùng phối hợp hành động để di chuyển một vật khỏi vị trí của nó, với thỏa thuận rằng: ‘Vật này nặng, ngươi hãy cầm một bên, ta cầm một bên’.
‘‘Kāyavacīkamma’’nti avacanaṃ pana kāyavācānaṃ īdise ṭhāne aṅgamattattā.
However, the non-mention of "bodily and verbal action" is because in such a case, the body and speech are merely factors.
Việc không nói “kāyavacīkamma” (hành động thân và khẩu) là vì thân và khẩu trong trường hợp như vậy chỉ là yếu tố phụ.
Yāya pana cetanāya samuṭṭhāpito payogo sāhatthiko vā āṇattiko vā padhānabhāvena ṭhānācāvanaṃ sādheti, tassā vasena āpatti kāretabbā.
But the offense should be determined according to the volition by which the effort, whether sāhatthika or āṇattika, is instigated and which accomplishes the displacement as the principal factor.
Tuy nhiên, việc phạm lỗi phải được xác định dựa trên ý định (cetanā) đã khởi lên hành động, dù là tự tay làm hay sai bảo người khác, mà chủ yếu dẫn đến việc di chuyển vật khỏi vị trí của nó.
Aññathā sāhatthikaṃ vā āṇattikassa aṅgaṃ na hoti, āṇattikaṃ vā sāhatthikassāti idaṃ virujjhati.
Otherwise, the statement that a sāhatthika act is not a factor for an āṇattika act, or an āṇattika act for a sāhatthika act, would be contradicted.
Nếu không, thì điều này sẽ mâu thuẫn khi cho rằng hành động tự tay làm không phải là yếu tố của hành động sai bảo người khác, hoặc hành động sai bảo người khác không phải là yếu tố của hành động tự tay làm.
‘‘Adinnaṃ ādiyāmī’’ti saññāya abhāvena muccanato saññāvimokkhaṃ.
It is an exemption through perception because one is absolved due to the absence of the perception, "I am taking what is not given."
Saññāvimokkhaṃ (thoát khỏi lỗi nhờ nhận thức) là việc được giải thoát khỏi lỗi do không có nhận thức rằng: ‘Tôi đang lấy của không cho’.
Kāyena kataṃ kammaṃ kāyakammaṃ, kāyadvārena katanti attho.
An act done by the body is bodily action; the meaning is, done through the body door.
Hành động được thực hiện bằng thân là kāyakammaṃ, nghĩa là hành động được thực hiện qua thân môn.
Vacīkammanti etthāpi eseva nayo.
In verbal action as well, this is the same method.
Đối với vacīkammaṃ (khẩu nghiệp) cũng theo cách tương tự.
Tuṭṭho vā bhīto vā majjhatto vā naṃ āpajjatīti tivedanaṃ.
It has three kinds of feeling because one commits it while being pleased, or afraid, or neutral.
Vị ấy phạm lỗi với ba cảm thọ (tivedanaṃ): hoan hỷ, sợ hãi, hoặc thờ ơ.
Sesaṃ paṭhamasikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ.
The rest should be understood in the same way as stated in the first training rule.
Các phần còn lại nên được hiểu theo cách đã trình bày trong giới điều thứ nhất.
Santi sahatthe upasaggo.
Saṃ is a prefix in the sense of "with."
Sa là một tiếp đầu ngữ mang nghĩa “cùng với”.
Tena saddhiṃ ussukkavacanametaṃ ‘‘sañciccā’’ti āha ‘‘sañcetetvā’’tiādi.
This word "sañcicca" indicates effort together with that prefix; therefore, he said "having intended" and so on.
Cùng với đó là lời nói biểu thị sự cố ý, nên nói “sañcetetvā” (cố ý) v.v.
Ussukkavacananti ettha ussukkavacanaṃ (sārattha. ṭī. 2.172) nāma pubbakālakiriyāvacanaṃ.
Here, in "a word indicating effort," what is called "a word indicating effort" is a word for a past action.
Trong từ ussukkavacanaṃ (lời nói cố ý) này, ussukkavacanaṃ có nghĩa là lời nói chỉ hành động xảy ra trước.
Ayañhi samānakattukesu pubbāparakālakiriyāvacanesu pubbakālakiriyāvacanassa niruttivohāro.
For this is the grammatical term for a word indicating a past action among words for past and subsequent actions that have the same agent.
Đây là thuật ngữ ngữ pháp chỉ hành động xảy ra trước trong số các hành động xảy ra trước và sau có cùng chủ thể.
Idāni ‘‘saddhiṃ cetetvā’’ti iminā saṅkhepena vuttamevatthaṃ pākaṭaṃ katvā dassetuṃ ‘‘pāṇo’’tiādimāha.
Now, to clarify and show the meaning that was stated concisely by "having intended with," he said "a living being" and so on.
Bây giờ, để làm rõ nghĩa đã được nói tóm tắt bằng cụm từ “saddhiṃ cetetvā” (cùng với ý định), đoạn văn bắt đầu bằng “pāṇo” (sinh mạng) v.v. được đưa ra.
Tattha ‘‘pāṇo’’ti saññāya saddhiṃyevāti ‘‘pāṇo’’ti saññaṃ avijahitvā eva, ‘‘pāṇo’’ti saññuppattiyā anantaranti vuttaṃ hoti.
Therein, "together with the perception 'a living being'" means: without having abandoned the perception "it is a living being"; it is said to mean immediately after the arising of the perception "it is a living being."
Trong đó, “pāṇo”ti saññāya saddhiṃyevā có nghĩa là “không từ bỏ nhận thức rằng ‘đây là sinh mạng’”, tức là ngay sau khi nhận thức ‘đây là sinh mạng’ khởi lên.
Evañca katvā kathaṃ ekakkhaṇe ekassa cittassa ubhayārammaṇabhāvoti edisī codanā anavakāsāti daṭṭhabbaṃ.
And having put it this way, it should be seen that an objection such as, "How can a single mind have two objects in one moment?" has no opportunity.
Và khi đã làm như vậy, câu hỏi “làm sao một tâm trong một sát-na có thể có hai đối tượng (vừa là sinh mạng, vừa là ý định giết hại)?” trở nên vô hiệu.
Keci pana ‘‘ñātapariññāya diṭṭhasabhāvesu dhammesu tīraṇapariññāya tilakkhaṇaṃ āropetvā (sārattha. ṭī. 2.172) ‘rūpaṃ anicca’ntiādinā sabhāvena saddhiṃ ekakkhaṇe aniccādilakkhaṇajānanaṃ viya ‘pāṇo’ti saññāya saddhiṃyeva ‘vadhāmi na’nti jānātī’’ti vadanti.
Some, however, say: "Just as one knows the characteristics of impermanence and so forth in a single moment together with the intrinsic nature through the words 'form is impermanent,' etc., by applying the three characteristics through the full understanding of scrutiny (tīraṇa-pariññā) to phenomena whose intrinsic natures have been seen through the full understanding of what is known (ñāta-pariññā), so too one knows 'I will kill it' together with the perception 'it is a living being.'"
Một số người nói rằng: “Giống như khi nhận thức được ba đặc tính (vô thường, khổ, vô ngã) trong các pháp đã được thấy rõ bằng Ñātapariññā (trí tuệ hiểu biết) và suy xét bằng Tīraṇapariññā (trí tuệ phân biệt) – ví dụ, biết rằng ‘sắc là vô thường’ v.v. trong cùng một sát-na – thì vị ấy cũng biết rằng ‘đây là sinh mạng’ và ‘tôi sẽ giết nó’ trong cùng một sát-na.”
Apare pana ācariyā tatthāpi evaṃ na kathenti.
But other teachers do not explain it this way even in that case.
Nhưng các vị đạo sư khác không giải thích như vậy về điều đó.
Ettha ca manussaviggaho’’ti avatvā ‘‘pāṇo’’ti vacanaṃ ‘‘manusso aya’’nti ajānitvā kevalaṃ sattasaññāya ghātentassāpi pārājikabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
And here, the word "living being," instead of saying "a human form," is stated to show that it is a pārājika offense even for one who kills with the mere perception of a being, without knowing "this is a human."
Và ở đây, việc không nói “manussaviggaho” (thân người) mà nói “pāṇo” (sinh mạng) là để chỉ rằng ngay cả khi một Tỳ-khưu giết một chúng sinh mà không biết ‘đây là một con người’, mà chỉ có nhận thức về ‘chúng sinh’, thì vị ấy vẫn phạm tội pārājika.
Cetetvāti cintetvā.
Having intended means having thought.
Cetetvā có nghĩa là đã suy nghĩ.
Pakappetvāti abhivicāretvā, sanniṭṭhānaṃ karitvāti attho.
Having contrived means having deliberated, having made a decision.
Pakappetvā có nghĩa là đã xem xét kỹ lưỡng, tức là đã đưa ra quyết định.
Idāni manussaattabhāvaṃ ādito paṭṭhāya dassetuṃ ‘‘manussaviggaha’’ntiādimāha.
Now, to show the human state of existence from the beginning, he said "a human form" and so on.
Bây giờ, để trình bày về thân người từ lúc ban đầu, đoạn văn bắt đầu bằng “manussaviggaha” (thân người) v.v. được đưa ra.
Tattha kalalato paṭṭhāyāti paṭisandhiviññāṇena saddhiṃ uppannakalalarūpato paṭṭhāya.
Therein, "from the kalala onwards" means from the kalala-rūpa that has arisen together with the relinking consciousness.
Trong đó, kalalato paṭṭhāyā (từ lúc kalala) có nghĩa là từ hình thái kalala khởi lên cùng với thức tái sinh (paṭisandhiviññāṇa).
Kalalarūpaṃ nāma itthipurisānaṃ kāyavatthubhāvadasakavasena samatiṃsa rūpāni, napuṃsakānaṃ kāyavatthudasakavasena vīsati.
Kalala-rūpa means thirty material phenomena for women and men, by way of the body-decad, heart-basis-decad, and sex-decad; and twenty for neuters, by way of the body-decad and heart-basis-decad.
Kalalarūpaṃ (hình thái kalala) là ba mươi sắc pháp đối với nam và nữ theo cách thập sắc thân và thập sắc nền tảng; hai mươi sắc pháp đối với người lưỡng tính theo cách thập sắc thân và thập sắc nền tảng.
Tattha itthipurisānaṃ kalalarūpaṃ jātiuṇṇāya ekena aṃsunā uddhaṭatelabindumattaṃ hoti acchaṃ vippasannaṃ.
Therein, the kalala-rūpa of women and men is the size of a drop of oil lifted up by a single strand of wool from a fine-fleeced sheep; it is clear and very limpid.
Trong đó, hình thái kalala của nam và nữ có kích thước bằng một giọt dầu được nhúng bằng một sợi lông cừu non, trong suốt và rất trong.
Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ –
And this has been said in the commentary:
Điều này đã được nói trong Chú giải rằng:
Evaṃ parittakaṃ vatthuṃ ādiṃ katvā yāva maraṇakālā etthantare anupubbena vuḍḍhippatto attabhāvo manussaviggaho nāmāti vuttaṃ hoti.
This means that, beginning with such a minute basis, the individual existence that has gradually developed in the interval up to the time of death is called a human form.
Như vậy, từ một vật chất nhỏ bé như vậy làm khởi điểm, cho đến thời điểm chết, thân đã phát triển tuần tự trong khoảng thời gian này được gọi là thân người.
Idañca yebhuyyavaseneva vuttaṃ.
And this was stated by way of generalization.
Và điều này được nói chủ yếu.
Opapātikasaṃsedajāpi hi manussā pārājikavatthuyeva.
Indeed, humans of spontaneous birth (opapātika) and moisture-born (saṃsedaja) are also objects of a pārājika offense.
Vì ngay cả những con người sinh ra do hóa sinh (opapātika) và sinh ra từ ẩm ướt (saṃsedajā) cũng là đối tượng của tội pārājika.
Kalalakālepīti paṭhamasattāhepi.
Even during the kalala stage means: even in the first week.
Kalalakālepī (ngay cả trong thời kỳ kalala) có nghĩa là ngay cả trong tuần đầu tiên.
Tattha hi santativasena pavattamānaṃ kalalasaṅkhātaṃ attabhāvaṃ jīvitā voropetuṃ sakkā, na pana sabbapaṭhamaṃ kalalarūpaṃ.
For in that stage, it is possible to deprive of life the individual existence called kalala that is proceeding by way of continuity, but not the very first kalala-form.
Trong thời kỳ đó, có thể tước đoạt sinh mạng của một chúng sinh được gọi là kalala đang tiếp diễn theo dòng chảy, nhưng không thể tước đoạt sinh mạng của hình thái kalala ban đầu.
Paṭisandhicittena hi saddhiṃ tiṃsa kammajarūpāni nibbattanti.
Indeed, thirty forms born of kamma arise together with the relinking consciousness.
Vì cùng với tâm tái sinh (paṭisandhicitta), ba mươi sắc pháp do nghiệp sinh (kammajarūpāni) khởi lên.
Tesu pana ṭhitesuyeva soḷasa bhavaṅgacittāni uppajjitvā nirujjhanti.
While they are still present, sixteen bhavaṅga-cittas arise and cease.
Trong khi những sắc pháp đó tồn tại, mười sáu tâm hộ kiếp (bhavaṅgacittāni) khởi lên rồi diệt đi.
Etasmiṃ antare gahitapaṭisandhikassa dārakassa vā mātuyā vā panassa antarāyo natthi.
In this interval, there is no danger to the child who has taken relinking or to its mother.
Trong khoảng thời gian này, không có nguy hiểm cho đứa trẻ đã thọ nhận tái sinh hoặc cho mẹ của nó.
Ayañhi maraṇassa anokāso nāma.
Indeed, this is called an occasion where death cannot occur.
Đây được gọi là thời điểm không có cái chết.
Bhesajjasampadānenāti gabbhapātanabhesajjadānena.
By giving medicine means: by giving medicine that causes an abortion.
Bhesajjasampadānenā (bằng cách cung cấp thuốc) có nghĩa là bằng cách cho thuốc phá thai.
Tato vā uddhampīti abbudapesikālādīsupi.
Or from then onwards means: also during the stages of the abbuda, pesi, and so on.
Tato vā uddhampī (hoặc thậm chí sau đó) có nghĩa là ngay cả trong giai đoạn bào thai là bọt, cục thịt, v.v.
Jīvitā viyojeyyāti santativikopanavasena jīvitindriyato apaneyya.
Should deprive of life means: one should remove from the life faculty by way of destroying the continuity.
Jīvitā viyojeyyā (có thể tước đoạt mạng sống) có nghĩa là loại bỏ khỏi sinh mạng (jīvitindriya) bằng cách phá hủy sự liên tục (của dòng sống).
Imassa panatthassāti ‘‘sañcicca manussaviggahaṃ jīvitā voropeyyā’’ti (pārā. 171) imassa atthassa.
Of this meaning means: of this meaning of “one should intentionally deprive a human form of life.”
Imassa panatthassā (đối với ý nghĩa này) có nghĩa là đối với ý nghĩa của câu ‘‘cố ý tước đoạt mạng sống của một con người’’ (sañcicca manussaviggahaṃ jīvitā voropeyyā).
Āvibhāvatthanti pakāsanatthaṃ.
To make clear means: for the purpose of clarifying.
Āvibhāvatthaṃ (để làm cho rõ ràng) có nghĩa là để làm cho hiển lộ.
Pāṇassa atipāto pāṇātipāto, pāṇavadho pāṇaghātoti vuttaṃ hoti.
The destruction of a living being is pāṇātipāta; this means the killing of a living being, the slaying of a living being.
Sự tước đoạt mạng sống của một chúng sinh là pāṇātipāto (sát sinh); việc giết hại chúng sinh được gọi là pāṇaghāto (giết hại chúng sinh).
Sattoti khandhasantāno.
A being means: the continuity of the aggregates.
Satto (chúng sinh) có nghĩa là dòng tương tục của các uẩn.
Tattha hi sattapaññatti.
For in that is the designation ‘being’.
Trong đó, có sự chế định về chúng sinh.
Jīvitindriyanti rūpārūpajīvitindriyaṃ.
The life faculty means: the material and immaterial life faculty.
Jīvitindriyaṃ (sinh mạng) có nghĩa là sinh mạng thuộc sắc và vô sắc.
Rūpajīvitindriye hi vikopite itarampi taṃsambandhatāya vinassatīti.
For when the material life faculty is destroyed, the other also perishes due to its connection with it.
Vì khi sinh mạng thuộc sắc bị hủy hoại, thì sinh mạng thuộc vô sắc cũng bị hủy hoại do có sự liên hệ với nó.
Yāya cetanāyāti tasmiṃ pāṇe pāṇasaññino kāyavacīdvārānaṃ aññataradvārappavattāya yāya cetanāya.
By which volition means: by whichever volition, occurring through one of the doors of body or speech, of one who perceives that being as a living being.
Yāya cetanāyā (bằng ý chí nào) có nghĩa là bằng ý chí nào phát sinh qua một trong hai cửa thân hoặc khẩu, khi có nhận thức về chúng sinh đó là chúng sinh.
Manodvāre pana pavattāya vadhakacetanāya pāṇātipātabhāvo natthi.
However, for a volition to kill that occurs at the mind-door, there is no state of pāṇātipāta.
Tuy nhiên, ý chí giết người phát sinh qua ý môn thì không phải là pāṇātipāta (sát sinh).
Sā cetanāti sā jīvitindriyupacchedakaupakkamasamuṭṭhāpikā kāyavacīdvārānaṃ aññataradvārappavattā vadhakacetanā.
That volition means: that volition to kill, occurring through one of the doors of body or speech, which originates the effort that cuts off the life faculty.
Sā cetanā (ý chí đó) có nghĩa là ý chí giết người đó, phát sinh qua một trong hai cửa thân hoặc khẩu, là nguyên nhân khởi phát hành động hủy hoại sinh mạng.
Idaṃ vuttaṃ hoti – yāya cetanāya pavattamānassa jīvitindriyassa nissayabhūtesu mahābhūtesu upakkamakaraṇahetu taṃmahābhūtapaccayā uppajjanakamahābhūtā nuppajjissanti (sārattha. ṭī. 2.172), sā tādisapayogasamuṭṭhāpikā cetanā pāṇātipāto.
This is what is meant: that volition which originates such an effort, by which, due to the application of an effort upon the great elements that are the support of the ongoing life faculty, the great elements that would have arisen will not arise, is pāṇātipāta.
Điều này có nghĩa là: ý chí nào khởi phát hành động tác động lên các đại chủng là nền tảng của sinh mạng đang tồn tại, khiến cho các đại chủng sinh khởi từ duyên đó không thể sinh khởi, thì ý chí khởi phát hành động như vậy chính là pāṇātipāta (sát sinh).
Laddhūpakkamāni hi mahābhūtāni itarabhūtāni viya na visadānīti samānajātikānaṃ kāraṇaṃ na hontīti.
Indeed, the great elements that have received an effort are not as clear as other elements, and thus they do not become a cause for those of the same kind.
Vì các đại chủng đã bị tác động không còn trong sạch như các đại chủng khác, nên chúng không thể là nguyên nhân cho các chủng loại tương tự.
Pāṇātipāto assa atthīti pāṇātipātī.
One who has pāṇātipāta is a pāṇātipātī.
Người có pāṇātipāta (sát sinh) thì gọi là pāṇātipātī (người sát sinh).
Saṃsagge ayamīkāro.
This ‘ī’ suffix is in the sense of association.
Âm ‘ī’ này dùng để chỉ sự liên hệ.
Tenāha ‘‘vuttacetanāya samaṅgipuggalo’’ti.
Therefore, he said, “a person endowed with the aforesaid volition.”
Vì vậy, có câu ‘‘vuttacetanāya samaṅgipuggalo’’ (người có ý chí đã nói).
Sako hattho sahattho, tena nibbatto payogo sāhatthiko.
One’s own hand is sahattho; the effort produced by that is sāhatthiko.
Bàn tay của chính mình là sahattho (tay mình), hành động được thực hiện bằng tay đó là sāhatthiko (tự tay hành động).
Nissajjanaṃ nissaggo, sova nissaggiyo.
Releasing is nissaggo; that itself is nissaggiyo.
Việc vứt bỏ là nissaggo (sự vứt bỏ), chính nó là nissaggiyo (việc vứt bỏ).
Evaṃ āṇattiko.
Similarly, āṇattiko.
Tương tự, āṇattiko (việc sai khiến).
Vijjāmayo mantaparijappanayogo.
Vijjāmayo is the practice of reciting mantras.
Vijjāmayo (do thần chú) là hành động thực hành thần chú.
Iddhimayo kammavipākajiddhimayo.
Iddhimayo is psychic power resulting from the fruition of kamma.
Iddhimayo (do thần thông) là thần thông sinh ra từ quả của nghiệp.
Idāni yathāvutteyeva cha payoge vibhajitvā dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to divide and show the six efforts just as they were stated, the passage beginning with “Therein” was said.
Bây giờ, để phân tích và trình bày sáu phương pháp đã nói ở trên, câu ‘‘tatthā’’ (trong đó) v.v. đã được nói.
Tattha tatthāti tesu chasu payogesu.
Therein, therein means: among those six efforts.
Trong đó, tatthā (trong đó) có nghĩa là trong sáu phương pháp đó.
Sāhatthikoti ettha hattho upalakkhaṇabhāvena gahitoti āha ‘‘kāyena vā’’tiādi.
In the term sāhatthiko, the word ‘hand’ is taken as a characteristic mark; therefore he said, “by the body,” and so on.
Trong từ sāhatthiko, bàn tay được lấy làm dấu hiệu, vì vậy có câu ‘‘kāyena vā’’ (hoặc bằng thân) v.v.
Tattha kāyenāti hatthena vā pādena vā muṭṭhinā vā jāṇunā vā yena kenaci aṅgapaccaṅgena.
Therein, by the body means: by the hand, the foot, the fist, the knee, or by any major or minor limb.
Trong đó, kāyena (bằng thân) có nghĩa là bằng tay, bằng chân, bằng nắm đấm, bằng đầu gối, hoặc bằng bất kỳ bộ phận nào của thân thể.
Kāyekadeso hettha hatthādikāyo avayave samudāyopacāro yathā ‘‘gāmo daḍḍho’’ti.
Here, a part of the body, such as the hand, is called ‘body’; this is the figurative use of a whole for a part, as in “the village was burned.”
Ở đây, một phần của thân thể như tay v.v. được gọi là kāya (thân thể) theo cách ẩn dụ từ bộ phận đến toàn thể, như trong câu ‘‘gāmo daḍḍho’’ (làng bị cháy).
Kāyappaṭibaddhenāti kāyato amocitena asiādinā paharaṇena.
By what is connected to the body means: by a weapon such as a sword that is not released from the body.
Kāyappaṭibaddhenā (bằng vật gắn liền với thân) có nghĩa là bằng vũ khí như gươm v.v. không rời khỏi thân.
Paharaṇanti kāyaviññattisahitāya vadhakacetanāya adhippetatthasādhanaṃ.
A weapon means: the accomplishment of the intended purpose by a volition to kill accompanied by bodily intimation.
Paharaṇaṃ (sự đánh) là việc hoàn thành mục đích mong muốn bằng ý chí giết người kèm theo thân biểu.
Kāyena vā sattiādīnaṃ, kāyappaṭibaddhena vā usuyantapāsāṇādīnaṃ nissajjananti yathāsambhavaṃ yojetabbaṃ.
The releasing of a spear or the like by the body, or the releasing of an arrow from a bow-machine, a stone, or the like by what is connected to the body should be applied as is appropriate.
Việc phóng thích giáo mác v.v. bằng thân, hoặc phóng thích tên, máy móc, đá v.v. bằng vật gắn liền với thân, nên được kết hợp tùy theo trường hợp.
Tatthāti tesu sāhatthikanissaggiyesu.
Therein means: among those sāhatthika and nissaggiya efforts.
Tatthā (trong đó) có nghĩa là trong các phương pháp tự tay hành động và phóng thích.
Uddissānuddissabhedatoti uddisitvā ca anuddisitvā ca pavattibhedena.
By the distinction of specified and unspecified means: by the distinction of proceeding having specified and not having specified.
Uddissānuddissabhedato (theo sự khác biệt giữa có chủ ý và không chủ ý) có nghĩa là theo sự khác biệt về hành động được thực hiện có chủ ý và không chủ ý.
Uddisanaṃ uddiso, so etassa atthīti uddisako, payogo, tasmiṃ.
Aiming at is uddiso; because this exists for it, it is uddisako, the effort, in that.
Sự chủ ý là uddiso, hành động có chủ ý là uddisako, trong đó.
Bajjhati etenāti baddho, kammameva baddho kammabaddho, pāṇātipātoti attho.
By this one is bound, thus it is baddho; kamma itself is baddho, hence kammabaddho; the meaning is the destruction of life.
Bị ràng buộc bởi điều này nên gọi là baddho (bị ràng buộc), chính nghiệp là baddho, gọi là kammabaddho (nghiệp bị ràng buộc), có nghĩa là pāṇātipāta (sát sinh).
Atha vā bandhanaṃ baddho, kammunā baddho kammabaddho, so assa hoti, pāṇātipātakammamassa siddhanti vuttaṃ hoti.
Or else, binding is baddho; bound by kamma is kammabaddho; this occurs for him, meaning the kamma of destroying life is accomplished for him.
Hoặc sự ràng buộc là baddho, bị ràng buộc bởi nghiệp là kammabaddho, điều đó có ở người đó, có nghĩa là nghiệp sát sinh của người đó đã thành tựu.
Ubhayatthāpīti uddisake, anuddisake cāti dvīsupi.
In both cases means in both the specified and the unspecified.
Ubhayatthāpi (ở cả hai trường hợp) có nghĩa là ở cả hai trường hợp có chủ ý và không chủ ý.
Pacchā vā teneva rogena maratūti yojanā.
The connection is: or let him die later from that very disease.
Hoặc sau đó người đó chết vì chính căn bệnh đó, là cách kết hợp câu.
Paharitakkhaṇeyevāti maraṇāya pahonakappahārassa laddhakkhaṇeyeva kammabaddho.
At the very moment of striking means he is bound by the kamma at the very moment the blow capable of causing death is delivered.
Paharitakkhaṇeyevā (ngay khi bị đánh) có nghĩa là ngay khi nhận được đòn đánh đủ mạnh để gây chết, thì nghiệp đã bị ràng buộc (kammabaddho).
Yadi avassaṃ tena maratīti adhippāyo.
The intention is: if he definitely dies from that.
Nếu ý định là người đó chắc chắn sẽ chết vì đòn đánh đó.
Sace pana maraṇādhippāyena pahāraṃ datvā tena amatassa puna aññena cittena pahāre dinne pacchāpi paṭhamappahāreneva marati, tadāva kammabaddho.
But if, after giving a blow with the intention to kill, he does not die from it, and then another blow is given with a different intention, and he later dies from the first blow, only then is he bound by the kamma.
Tuy nhiên, nếu sau khi đánh với ý định giết người mà người đó không chết, rồi sau đó bị đánh bằng một ý chí khác, và sau đó người đó chết vì đòn đánh đầu tiên, thì nghiệp mới bị ràng buộc (kammabaddho).
Atha dutiyapahārena marati, natthi pāṇātipāto.
If he dies from the second blow, there is no destruction of life.
Nếu người đó chết vì đòn đánh thứ hai, thì không có pāṇātipāta (sát sinh)*.
Ubhayehi matepi paṭhamappahāreneva kammabaddho, ubhayehipi amate nevatti pāṇātipāto.
Even if he dies from both, he is bound by the kamma only from the first blow; if he does not die from both, there is no destruction of life at all.
Ngay cả khi chết vì cả hai đòn, nghiệp vẫn bị ràng buộc bởi đòn đánh đầu tiên; nếu không chết vì cả hai đòn, thì không có pāṇātipāta (sát sinh).
Esa nayo bahūhipi ekassa pahāre dinne.
This is the method when many strike one.
Nguyên tắc này cũng áp dụng khi nhiều người đánh một người.
Tatrāpi hi yassa pahārena marati, tasseva kammabaddhoti. Āṇāpanaṃ nāma vacīviññattisahitāya vadhakacetanāya adhippetatthasādhanaṃ.
For there too, he whose blow causes death is the one bound by the kamma. Commanding is the accomplishment of the intended purpose through a murderous intention accompanied by verbal intimation.
Trong trường hợp đó, người nào gây ra đòn đánh khiến người đó chết, thì nghiệp của người đó mới bị ràng buộc. Āṇāpanaṃ (sự sai khiến) có nghĩa là việc hoàn thành mục đích mong muốn bằng ý chí giết người kèm theo khẩu biểu.
Puggaloti māretabbo puggalo.
Person means the person to be killed.
Puggalo (người) có nghĩa là người cần bị giết.
Tenāha ‘‘yaṃ hī’’tiādi.
Therefore, he said “yaṃ hī” and so on.
Vì vậy, có câu ‘‘yaṃ hī’’ (người nào) v.v.
Āṇāpakassa āpattīti āṇāpakassa āṇattikkhaṇe āpatti, āṇattassa māraṇakkhaṇe.
An offence for the commander means an offence for the commander at the moment of commanding, and for the one commanded at the moment of killing.
Āṇāpakassa āpattī (lỗi của người sai khiến) có nghĩa là lỗi xảy ra với người sai khiến vào thời điểm sai khiến, và với người được sai khiến vào thời điểm giết người.
Āṇāpako muccatīti āṇattasseva kammabaddho, vatthuvisesena panettha kammaviseso ca āpattiviseso ca hotīti.
The commander is released means only the one commanded is bound by the kamma; here, due to the specific object, there is a specific kamma and a specific offence.
Āṇāpako muccatī (người sai khiến được miễn) có nghĩa là nghiệp chỉ ràng buộc người được sai khiến; ở đây, có sự khác biệt về nghiệp và sự khác biệt về lỗi tùy thuộc vào đối tượng cụ thể.
‘‘Purebhattaṃ mārehī’’ti āṇatto purebhattameva māretīti ‘‘ajja sve’’ti aniyametvā ‘‘purebhattaṃ mārehī’’ti āṇatto yadā kadāci purebhattaṃ māreti.
Commanded, “Kill him before noon,” he kills him before noon means one who is commanded, “Kill him before noon,” without specifying “today” or “tomorrow,” kills him at some time before noon.
‘‘Purebhattaṃ mārehī’’ti āṇatto purebhattameva māretī (người được sai khiến ‘‘hãy giết trước bữa ăn’’ thì giết đúng trước bữa ăn) có nghĩa là người được sai khiến ‘‘hãy giết trước bữa ăn’’ mà không quy định ‘‘hôm nay hay ngày mai’’ thì giết vào bất cứ lúc nào trước bữa ăn.
Yo pana ‘‘ajja pubbaṇhe’’ti vutto majjhanhe vā sāyanhe vā sve vā pubbaṇhe māreti, visaṅketo hoti, āṇāpakassa natthi kammabaddho.
But one who, having been told “this morning,” kills at midday or in the evening, or the next morning, it is a disagreement; there is no kamma-binding for the commander.
Còn người được nói ‘‘hãy giết vào buổi sáng hôm nay’’ mà lại giết vào buổi trưa, buổi chiều, hoặc buổi sáng ngày mai, thì đó là sự không phù hợp, người sai khiến không bị ràng buộc bởi nghiệp.
Pubbaṇhe māretuṃ vāyamantassa majjhanhe jātepi eseva nayo.
This same method applies even if it becomes midday while he is trying to kill in the morning.
Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng cho người đang cố gắng giết vào buổi sáng mà đến buổi trưa.
Etena nayena sabbakālappabhedesu saṅketavisaṅketatā veditabbā.
By this method, agreement and disagreement should be understood in all the various divisions of time.
Theo nguyên tắc này, cần phải biết sự phù hợp và không phù hợp trong tất cả các loại thời gian.
Evaṃ vatthukālesu saṅketavisaṅketataṃ dassetvā idāni okāsādīsu saṅketavisaṅketataṃ atidisanto ‘‘iminā nayenā’’tiādimāha.
Having thus shown agreement and disagreement regarding the object and time, he now said “iminā nayenā” and so on, extending the principle to location and the others to show agreement and disagreement.
Sau khi trình bày sự phù hợp và không phù hợp về đối tượng và thời gian, bây giờ để mở rộng sang sự phù hợp và không phù hợp về địa điểm v.v., câu ‘‘iminā nayenā’’ (theo nguyên tắc này) v.v. đã được nói.
Tattha okāsoti (pārā. aṭṭha. 2.174) gāmo vā vanaṃ vā gehadvāraṃ vāti evamādiko.
Therein, location means a village, a forest, a house door, and so on.
Trong đó, okāso (địa điểm) có nghĩa là làng, rừng, cửa nhà v.v. như vậy.
Āvudhanti asi vā usu vā satti vāti evamādi.
Weapon means a sword, an arrow, a spear, and so on.
Āvudhaṃ (vũ khí) có nghĩa là gươm, tên, giáo v.v. như vậy.
Iriyāpathoti māretabbassa gamanaṃ vā nisajjā vāti evamādi.
Posture means the walking or sitting, and so on, of the one to be killed.
Iriyāpatho (oai nghi) có nghĩa là đi, ngồi v.v. của người cần bị giết như vậy.
Kiriyāvisesoti vijjhanaṃ vā chedanaṃ vā bhedanaṃ vā saṅkhamuṇḍakaṃ vāti evamādi.
Specific action means piercing, cutting, splitting, or beheading, and so on.
Kiriyāviseso (phương thức hành động đặc biệt) có nghĩa là đâm, cắt, chẻ, chặt đầu v.v. như vậy.
Imesu yathā yathā vadhako āṇatto, tathā tathā kate āṇāpakassa āpatti, aññathā kate visaṅketo hoti.
In these cases, if the killer acts exactly as commanded, there is an offence for the commander; if he acts otherwise, it is a disagreement.
Trong những trường hợp này, nếu người giết làm đúng như đã được sai khiến, thì người sai khiến mắc lỗi; nếu làm khác, thì đó là sự không phù hợp.
Tenāha ‘‘iminā nayenā’’tiādi.
Therefore, he said “iminā nayenā” and so on.
Vì vậy, có câu ‘‘iminā nayenā’’ (theo nguyên tắc này) v.v.
Tattha sabbatthāti okāsādīsu catūsu.
Therein, in all cases means in the four cases of location and so on.
Trong đó, sabbatthā (ở khắp mọi nơi) có nghĩa là ở bốn yếu tố: địa điểm v.v.
Hoti cettha –
And here there is this:
Ở đây có câu:
Opatanti etthāti opāto, āvāṭo, tassa khaṇanaṃ opātakkhaṇanaṃ.
They fall into it, thus it is an opāto, a pit; the digging of it is opātakkhaṇanaṃ.
Nơi mà người ta rơi xuống là opāto (cái hố), tức là một cái hố; việc đào cái hố đó là opātakkhaṇanaṃ (việc đào hố).
Apassenasaṃvidhānanti (pārā. aṭṭha. 2.177) apassenassa saṃvidhānaṃ.
Apassena-saṃvidhāna means the arranging of a support.
Apassenasaṃvidhānaṃ (sự sắp đặt chỗ dựa) có nghĩa là sự sắp đặt chỗ dựa.
Niccaparibhogo mañco vā pīṭhaṃ vā apassenaphalakaṃ vā divāṭṭhāne nisīdantassa apassenakatthambho vā tatthajātakarukkho vā caṅkame apassāya tiṭṭhantassa ālambanarukkho vā ālambanaphalakaṃ vā, sabbampetaṃ apassanīyaṭṭhena apassenaṃ nāma, tasmiṃ apassene yathā apassayantaṃ vijjhati vā chindati vā, tathā katvā vāsipharasusattiārakaṇṭakādīsu aññatarassa satthassa ṭhapananti attho.
A bed or chair for constant use, or a leaning-board; for one sitting in a day-stay place, a leaning-post or a tree that has grown there; for a monk standing leaning on a walking path, a support-tree or a support-plank—all of this, because it is something to lean on, is called an apassena. The meaning is the placing of some kind of weapon among things like an adze, axe, spear, awl, thorn, etc., on that support, having done so in such a way that it pierces or cuts one who leans on it.
Giường hoặc ghế được sử dụng thường xuyên, hoặc tấm ván dựa lưng; cột dựa lưng hoặc cây mọc tại chỗ dành cho người ngồi ở nơi ban ngày; cây vịn hoặc tấm ván vịn cho người đứng dựa ở nơi kinh hành – tất cả những thứ này được gọi là apassena (chỗ dựa) vì có ý nghĩa là chỗ dựa. Ý nghĩa là: đặt một trong các loại vũ khí như rìu, búa, giáo, dùi, hoặc gai nhọn, v.v., theo cách mà nó sẽ đâm hoặc cắt người dựa vào cái chỗ dựa đó.
Upanikkhipanaṃ nāma samīpe nikkhipanaṃ.
Upanikkhipana means placing near.
Upanikkhipanaṃ (sự đặt gần) có nghĩa là đặt gần.
Manāpassa vā amanāpassa vā rūpassa upaharaṇaṃ samīpe ṭhapanaṃ rūpūpahāro, attanā vā yakkhapetādivesaṃ gahetvā tiṭṭhanaṃ.
Bringing a pleasant or unpleasant form near, placing it nearby, is rūpūpahāra; or, oneself taking on the guise of a yakkha, peta, etc., and standing there.
Mang đến gần một sắc cảnh dễ chịu hoặc khó chịu, tức là đặt gần, được gọi là rūpūpahāro (sự mang sắc cảnh đến gần), hoặc tự mình hóa trang thành quỷ dạ xoa, ngạ quỷ, v.v., rồi đứng đó.
Ādisaddena saddūpahārādīnaṃ gahaṇaṃ.
By the word ādi, the bringing of sounds, etc., is included.
Từ ādi (vân vân) bao gồm sự mang âm thanh đến gần, v.v.
Etthāpīti thāvarapayogepi.
Etthāpi means: also in the case of a permanent contrivance.
Etthāpi (cũng ở đây) có nghĩa là ngay cả trong trường hợp cố định.
Uddissānuddissabhedo veditabbo, yato tatthapi pubbe vuttanayeneva kammabaddho hoti.
The distinction between specified and unspecified should be understood, because there too one is bound by kamma in the way previously stated.
Sự phân biệt giữa có chỉ định và không chỉ định cần được hiểu, vì ngay cả trong trường hợp đó, người đó cũng bị ràng buộc bởi nghiệp theo cách đã nói trước đây.
Ayaṃ pana viseso – mūlaṭṭhena opātādīsu paresaṃ mūlena vā mudhā vā dinnesupi yadi tappaccayā koci marati, mūlaṭṭhasseva kammabaddho.
But this is the difference: even if the originator gives pitfalls, etc., to others for a price or for free, if someone dies because of it, the originator is bound by kamma.
Tuy nhiên, đây là một điểm đặc biệt – trong trường hợp những cái hố, v.v., do người khác đào bằng tiền của họ hoặc miễn phí, nếu có ai đó chết vì nguyên nhân đó, thì người bị ràng buộc bởi nghiệp là người ban đầu.
Yadipi tena, aññena vā tatra opāte vināsetvā bhūmisame katepi paṃsuhārakā vā paṃsuṃ gaṇhantā, mūlakhaṇakā vā mūlāni khaṇantā āvāṭaṃ karonti, deve vā vassante kaddamo jāyati, tattha ca koci otaritvā vā laggitvā vā marati, mūlaṭṭhasseva kammabaddho.
Even if that person or another, having destroyed the pitfall and made it level with the ground, soil-carriers taking soil or root-diggers digging for roots make a pit, or when it rains mud forms, and someone falls in or gets stuck and dies, the originator is bound by kamma.
Ngay cả khi người đó hoặc người khác đã phá hủy những cái hố đó và san bằng mặt đất, nhưng những người lấy đất hoặc những người đào rễ lại tạo ra những cái hố, hoặc khi trời mưa thì bùn lầy xuất hiện, và nếu có ai đó rơi vào hoặc mắc kẹt trong đó mà chết, thì người bị ràng buộc bởi nghiệp là người ban đầu.
Yadi pana yena laddhaṃ, so vā añño vā vitthatataraṃ vā gambhīrataraṃ vā karoti, tappaccayā ca koci marati, ubhayesampi kammabaddho.
But if the one who received it or another makes it wider or deeper, and someone dies because of it, both are bound by kamma.
Tuy nhiên, nếu người nhận hoặc người khác làm cho nó rộng hơn hoặc sâu hơn, và có ai đó chết vì nguyên nhân đó, thì cả hai đều bị ràng buộc bởi nghiệp.
Yathā tu mūlāni mūlehi saṃsandanti, tathā tattha thale kate muccati.
However, one is freed when the ground there is made level in such a way that the roots intertwine with other roots.
Chỉ khi nào những cái gốc cây được san bằng với mặt đất, thì người đó mới được giải thoát.
Evaṃ apassenasaṃvidhānādīsupi yāva tesaṃ pavatti, tāva yathāsambhavaṃ kammabaddho veditabbo.
Thus, in the case of arranging a support, etc., as long as they exist, it should be understood that one is bound by kamma as may be applicable.
Tương tự, trong các trường hợp sắp xếp chỗ dựa, v.v., chừng nào chúng còn tồn tại, thì sự ràng buộc bởi nghiệp cần được hiểu là có thể xảy ra.
Kammasādhano vāyaṃ hārakasaddo bahulaṃvidhānena tatthāpi ṇvupaccayassa sijjhanatoti āha ‘‘atha vā’’tiādi.
This word hāraka is mostly used in the sense of the object of an action (kammasādhana), because the suffix ṇvu is also formed in that sense by extensive application; therefore, he said “atha vā” and so on.
Từ hārakā này, là một từ kammasādhana (dụng cụ của hành động), có thể được tạo thành với tiếp vĩ ngữ ṇvu theo quy tắc bahulavidhāna (quy tắc chung), nên ngài nói "atha vā" (hoặc là), v.v.
Jīvitaharaṇakaṃ, upanikkhipitabbaṃ vā satthameva hārakanti (sārattha. ṭī. 2.172) vikappadvayena vuttanti āha ‘‘satthañca taṃ hārakañcāti satthahāraka’’nti.
Because it was said with two alternatives—that which takes life, or the weapon itself that is to be placed nearby, is hāraka—he said “satthañca taṃ hārakañcāti satthahāraka”.
Ngài nói "satthañca taṃ hārakañcāti satthahāraka" (vũ khí đó là vật mang đến sự hủy diệt, nên gọi là satthahāraka) bằng hai cách giải thích: hoặc là vật mang đến sự sống, hoặc là vũ khí được đặt gần.
‘‘Hārakasattha’’nti vattabbe visesanassa paranipātaṃ katvā evaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
It should be seen that this was said by placing the adjective after the noun, when it should have been said as “hārakasattha”.
Cần phải hiểu rằng từ này được nói như vậy bằng cách đặt tính từ ở phía sau, thay vì nói hārakasatthaṃ.
Pariyeseyyāti gaveseyya.
Pariyeseyyā means he should search.
Pariyeseyyā (nên tìm kiếm) có nghĩa là nên tìm kiếm.
‘‘Yathā labhati, tathā kareyyā’’ti iminā pana adhippāyatthamāha, ‘‘upanikkhipeyyā’’ti iminā sikhāpattamatthaṃ.
But with “as he gets it, so he should do,” he states the intended meaning, and with “upanikkhipeyyā”, he states the meaning that has reached its peak.
Tuy nhiên, với câu "yathā labhati, tathā kareyyā" (nên làm theo cách mà người đó có thể đạt được), ngài nói về ý nghĩa ẩn ý, còn với câu "upanikkhipeyyā" (nên đặt gần), ngài nói về ý nghĩa của giới luật.
Itarathā hi ‘‘pariyeseyyā’’ti imassa ‘‘upanikkhipeyyā’’ti ayamattho adhippeto na siyā.
For otherwise, this meaning “upanikkhipeyyā” would not be intended for the word “pariyeseyyā”.
Nếu không, thì ý nghĩa của từ "pariyeseyyā" sẽ không phải là "upanikkhipeyyā".
Pariyiṭṭhamatteyevāti pariyesitamatteyeva.
Pariyiṭṭhamatteyeva means: at the mere moment of having searched.
Pariyiṭṭhamatteyevā (chỉ trong chừng mực đã tìm kiếm) có nghĩa là chỉ trong chừng mực đã tìm kiếm.
Yadi evaṃ atha kasmā pāḷiyaṃ ‘‘satthahārakaṃ vāssa pariyeseyyāti asiṃ vā sattiṃ vā bheṇḍiṃ vā laguḷaṃ vā pāsāṇaṃ vā satthaṃ vā visaṃ vā rajjuṃ vā’’ti (pārā. 172) vuttanti āha ‘‘padabhājane panā’’tiādi.
If so, why then was it said in the Pāḷi, “or he may search for a weapon-bringer for him, that is, a sword, a spear, a dart, a club, a stone, a knife, poison, or a rope”? He said “padabhājane panā” and so on.
Nếu vậy, tại sao trong Pāḷi lại nói "satthahārakaṃ vāssa pariyeseyyāti asiṃ vā sattiṃ vā bheṇḍiṃ vā laguḷaṃ vā pāsāṇaṃ vā satthaṃ vā visaṃ vā rajjuṃ vā" (nên tìm cho người đó một vũ khí mang đến sự hủy diệt, hoặc một thanh kiếm, hoặc một cây giáo, hoặc một cái nỏ, hoặc một cây gậy, hoặc một hòn đá, hoặc một con dao, hoặc một chất độc, hoặc một sợi dây thừng)? Ngài nói "padabhājane panā" (nhưng trong phần phân tích từ), v.v.
Assāti ‘‘satthahārakaṃ vāssa pariyeseyyā’’ti imassa padassa.
Assā means: of this phrase “satthahārakaṃ vāssa pariyeseyyā”.
Assā (của nó) là của từ "satthahārakaṃ vāssa pariyeseyyā".
Byañjanānurūpato paripuṇṇaṃ katvā atthassa avuttattā ‘‘byañjanaṃ anādiyitvā’’ti vuttaṃ.
Because the meaning was not stated in a way that was complete according to the letter, it was said “byañjanaṃ anādiyitvā”.
Vì ý nghĩa không được nói đầy đủ theo hình thức của từ, nên ngài nói "byañjanaṃ anādiyitvā" (không quan tâm đến hình thức).
Sasati hiṃsatīti satthaṃ, sasanti hiṃsanti etenāti vā satthaṃ.
It injures, it harms, thus it is a sattha; or, they injure, they harm with this, thus it is a sattha.
Nó làm hại, nó gây tổn thương, nên gọi là satthaṃ (vũ khí); hoặc người ta dùng nó để làm hại, để gây tổn thương, nên gọi là satthaṃ.
Ādisaddena ‘‘sattiṃ vā’’tiādipāḷisesaṃ saṅgaṇhāti.
By the word ādi, he includes the rest of the Pāḷi text, “sattiṃ vā”, etc.
Từ ādi (vân vân) bao gồm phần còn lại của Pāḷi như "sattiṃ vā" (hoặc một cây giáo), v.v.
Tattha laguḷanti muggaro.
Therein, laguḷa means a club.
Trong đó, laguḷaṃ (cây gậy) là một cây chùy.
Satthanti vuttāvasesaṃ yaṃ kiñci samukhaṃ veditabbaṃ.
By sattha, whatever remaining bladed weapon is meant should be understood.
Satthaṃ (vũ khí) là bất cứ thứ gì còn lại có lưỡi.
Yo evaṃ maratīti yo satthaṃ vā āharitvā, visaṃ vā khāditvā, rajjuyā vā ubbandhitvā, sobbhādīsu vā patitvā, aññehi vā aggipavesanaudakapavesanādīhi upāyehi marati.
“Whoever dies thus” means a person who dies by bringing a weapon, or eating poison, or hanging oneself with a rope, or falling into a pit and so on, or by other means such as entering a fire or entering water.
Yo evaṃ maratī (người nào chết như vậy) có nghĩa là người nào chết bằng cách mang vũ khí, hoặc uống thuốc độc, hoặc tự treo cổ bằng dây thừng, hoặc rơi vào hố sâu, v.v., hoặc bằng các phương tiện khác như tự thiêu, tự dìm nước, v.v.
‘‘So dhanaṃ vā labhatī’’tiādinā nayenāti so dhanaṃ vā labhati, yasaṃ vā labhati, saggaṃ vā gacchati, dhammo vāssa hotīti iminā nayena.
“By the method of ‘he obtains wealth,’ etc.” means by this method: “he obtains wealth, or he obtains fame, or he goes to heaven, or it is meritorious for him.”
"So dhanaṃ vā labhatī"tiādinā nayenā (theo cách "người đó sẽ nhận được tài sản", v.v.) có nghĩa là theo cách "người đó sẽ nhận được tài sản, hoặc sẽ nhận được danh tiếng, hoặc sẽ đi đến cõi trời, hoặc pháp sẽ là của người đó".
Kimanena veditabbanti āha ‘‘etenā’’tiādi.
What is to be understood by this? He said “by this,” etc.
Cần phải hiểu điều gì từ điều này? Ngài nói "etenā" (bằng điều này), v.v.
Tattha etenāti ‘‘maraṇavaṇṇaṃ vā saṃvaṇṇeyyā’’ti etena vacanena.
Therein, “by this” means by this statement: “or should praise the beauty of death.”
Trong đó, etenā (bằng điều này) là bằng lời nói "maraṇavaṇṇaṃ vā saṃvaṇṇeyyā" (hoặc nên ca ngợi cái chết).
Nayidha evanti idha manussaviggahapārājike na evaṃ, na pariyāyakathāya muccatīti attho.
“Not so here” means: here, in this pārājika concerning a human being, it is not so; the meaning is that one is not absolved by speaking indirectly.
Nayidha eva (không phải như vậy ở đây) có nghĩa là không phải như vậy ở đây trong manussaviggahapārājika (giới pārājika liên quan đến việc giết người), người đó không được giải thoát bằng cách nói gián tiếp.
Tenāha ‘‘saṃvaṇṇeyyā’’tiādi.
Therefore, he said “should praise,” etc.
Vì vậy, ngài nói "saṃvaṇṇeyyā" (nên ca ngợi), v.v.
‘‘Satthaṃ vā āharā’’tiādināti ettha ādisaddena ‘‘visaṃ vā khāda, rajjuyā vā ubbandhitvā kālaṃ karohi, sobbhe vā narake vā papāte vā papatā’’tiādiṃ (pārā. 172) sabbaṃ maraṇūpāyaṃ saṅgaṇhāti.
“By ‘or bring a weapon,’ etc.”: here, by the word “etc.”, he includes every means of death, such as “or eat poison, or die by hanging yourself with a rope, or fall into a pit, a naraka, or off a cliff,” etc.
"Satthaṃ vā āharā"tiādinā (bằng cách "hãy mang vũ khí", v.v.) – ở đây, từ ādi (vân vân) bao gồm tất cả các phương tiện gây chết như "hãy uống thuốc độc, hãy tự treo cổ bằng dây thừng mà chết, hãy rơi vào hố sâu, hoặc địa ngục, hoặc vực thẳm", v.v.
Ettha ca narako (pārā. aṭṭha. 2.172) nāma tattha tattha phalantiyā bhūmiyā sayameva nibbattā mahādarī, yattha hatthīpi patanti, corāpi nilīyitvā tiṭṭhanti.
And here, a naraka is a great chasm that has formed by itself in the ground that has split open in various places, where even elephants fall, and where thieves hide and stay.
Ở đây, narako (địa ngục) là một cái hố lớn tự nhiên hình thành do đất nứt ra ở nhiều nơi, nơi voi cũng rơi xuống, và kẻ trộm cũng ẩn náu.
Papātoti pabbatantare vā thalantare vā ekato chinno.
A cliff is a sheer drop between mountains or between pieces of land.
Papāto (vực thẳm) là một vách đá dựng đứng trong núi hoặc trên mặt đất.
Pāpakenāti lāmakena.
“By this wretched” means by this base.
Pāpakenā (bằng điều ác) có nghĩa là bằng điều xấu xa.
Dujjīvitenāti dukkhabahulattā dukkhena jīvitena.
“Miserable life” means by a life that is difficult due to much suffering.
Dujjīvitenā (bằng cuộc sống khó khăn) có nghĩa là bằng cuộc sống đầy đau khổ, vì có nhiều đau khổ.
Mataṃ te jīvitā seyyāti tava maraṇaṃ jīvitā sundarataraṃ.
“Death is better for you than life” means your death is better than your life.
Mataṃ te jīvitā seyyā (cái chết của ngươi tốt hơn cuộc sống) có nghĩa là cái chết của ngươi tốt hơn cuộc sống.
Cittamassa atthīti citto.
He has the intention (citta), thus he is one with intention (citto).
Có tâm nên gọi là citto (có tâm).
Tathā mano.
Similarly, one with mind (mano).
Tương tự, mano (ý).
Iti-saddo ‘‘sabbamatthīti kho, kaccāna, ayameko anto, sabbaṃ natthīti kho, kaccāna, ayaṃ dutiyo anto’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.15; 3.90) viya nidassane daṭṭhabbo yathāvuttassa buddhiyaṃ viparivattamānassa maraṇassa nidassanato.
The word “iti” should be seen here as an indicator, just as in “Everything exists, Kaccāna, this is one extreme; nothing exists, Kaccāna, this is the second extreme,” etc., because it indicates the death that is occurring in the mind as described.
Từ iti cần được hiểu là để minh họa, giống như trong các câu "Này Kaccāna, đây là một cực đoan: 'tất cả đều tồn tại'; này Kaccāna, đây là cực đoan thứ hai: 'tất cả đều không tồn tại'", v.v., vì nó minh họa cái chết đang thay đổi trong trí tuệ như đã nói.
Tenevāha ‘‘mataṃ te jīvitā seyyo’’tiādi.
Therefore, he said “death is better for you than life,” etc.
Vì vậy, ngài nói "mataṃ te jīvitā seyyo" (cái chết của ngươi tốt hơn cuộc sống), v.v.
Nanu cettha ‘‘mano’’ti idampi atthato cittameva, atha kasmā vuttanti āha ‘‘ettha cā’’tiādi.
But is not this term “mano” also in meaning just citta? Why then was it said? He said, “And here,” etc.
Chẳng phải ở đây từ "mano" (ý) này cũng có nghĩa là tâm sao? Tại sao nó lại được nói ra? Ngài nói "ettha cā" (và ở đây), v.v.
Cittassa atthadīpanatthaṃ vuttanti nāyaṃ cittasaddo ‘‘cittasaṅkappo’’tiādīsu (pārā. 171) viya vicittādiattho, atha kho viññāṇavacanoti tassa atthadīpanatthaṃ vuttaṃ.
It is said to clarify the meaning of citta means: this word citta does not have the meaning of varied, etc., as in “cittasaṅkappo,” etc., but rather it is a term for consciousness. Therefore, it was said to clarify its meaning.
Cittassa atthadīpanatthaṃ vutta (được nói ra để làm sáng tỏ ý nghĩa của tâm) có nghĩa là từ citta này không có nghĩa là "đa dạng", v.v., như trong "cittasaṅkappo" (ý nghĩ đa dạng), v.v., mà là một từ chỉ viññāṇa (thức), và nó được nói ra để làm sáng tỏ ý nghĩa của nó.
Iminā punaruttidosābhāvaṃ dasseti.
By this, he shows the absence of the fault of redundancy.
Bằng cách này, ngài chỉ ra rằng không có lỗi lặp lại.
Kathametaṃ viññāyatīti āha ‘‘tenevassā’’tiādi.
How is this known? He said “therefore, for him,” etc.
Làm thế nào để hiểu điều này? Ngài nói "tenevassā" (vì vậy của người đó), v.v.
Citto nānāppakārako saṅkappo assāti cittasaṅkappo.
He has a varied (citto) intention (saṅkappo), thus he is one with varied intention (cittasaṅkappo).
Có những ý nghĩ đa dạng, nhiều loại, nên gọi là cittasaṅkappo (ý nghĩ đa dạng).
Vicittattho hettha cittasaddo ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekanikāyampi samanupassāmi evaṃ cittaṃ, yathayidaṃ, bhikkhave, tiracchānagatā’’tiādīsu (saṃ. ni. 3.100) viya.
Here, the word citta has the meaning of “varied,” as in “Monks, I do not see any other single group so varied as these animals,” etc.
Ở đây, từ citta có nghĩa là "đa dạng", giống như trong các câu "Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy một nhóm nào khác đa dạng như những con vật", v.v.
Tenāha ‘‘vicittasaṅkappo’’ti.
Therefore, he said “varied intention.”
Vì vậy, ngài nói "vicittasaṅkappo" (ý nghĩ đa dạng).
Etthāpi itisaddo āharitabboti ‘‘cittasaṅkappo’’ti imasmiṃ padepi adhikāravasena itisaddo āharitabbo.
“Here too the word iti should be brought in” means: in this term “cittasaṅkappo” as well, the word iti should be supplied by virtue of the context.
Ở đây, từ ‘iti’ cũng phải được thêm vào có nghĩa là trong từ “cittasaṅkappo” này, từ “iti” cũng phải được thêm vào theo nghĩa thích hợp.
Idañhi ‘‘iti cittasaṅkappo’’ti evaṃ avuttampi adhikārato vuttameva hotīti.
For even though it is not stated as “iti cittasaṅkappo,” it is as good as stated due to the context.
Thật vậy, dù không được nói rõ là “iti cittasaṅkappo” nhưng theo nghĩa thích hợp thì nó vẫn được xem là đã nói.
Saṅkappoti cettha ‘‘takko vitakko saṅkappo’’tiādīsu (dha. sa. 7) viya na vitakkasseva nāmaṃ, atha kho tassa ca aññesañcāti dassetuṃ ‘‘saṅkappoti cā’’tiādi āraddhaṃ.
And here, “saṅkappo” is not just a name for thought (vitakka), as in “thought (takko), initial thought (vitakko), intention (saṅkappo),” etc., but to show that it is a name for that and for others, he began with “And as for saṅkappo,” etc.
Ở đây, “ saṅkappo” không chỉ là tên của vitakka (tầm) như trong “takko vitakko saṅkappo” v.v. (Dhs. 7), mà là tên của vitakka và các pháp khác nữa; để chỉ rõ điều đó, câu “ saṅkappoti cā” v.v. đã được bắt đầu.
Saṃvidahanamattassāti saññācetanāvitakkasaṅkhātassa sabbassa saṃvidahanassa.
“Of the mere arranging” means of all arranging, designated as perception, volition, and thought.
Saṃvidahanamattassā (chỉ riêng sự sắp xếp) có nghĩa là tất cả sự sắp xếp được gọi là saññā (tưởng), cetanā (tư) và vitakka (tầm).
Sāmaññattho hettha mattasaddo ‘‘brāhmaṇamattaṃ bhojetī’’tiādīsu viya.
For here the word matta (mere) has a general sense, as in “he feeds the brahmin-folk (brāhmaṇamattaṃ),” etc.
Ở đây, từ “matta” có nghĩa chung, giống như trong “brāhmaṇamattaṃ bhojetī” (cho các Bà-la-môn ăn) v.v.
Tenāha ‘‘tañca saṃvidahana’’ntiādi.
Therefore, he said “and that arranging,” etc.
Vì thế mới nói “ tañca saṃvidahana” (và sự sắp xếp đó) v.v.
Iminā saṃvidahanaṃ nāmettha na vidhānanti dasseti.
By this, he shows that here “arranging” (saṃvidahanaṃ) is not “managing” (vidhānaṃ).
Với điều này, nó chỉ ra rằng saṃvidahana ở đây không phải là sự sắp đặt.
Adhippāyo nāma vitakko.
Intention (adhippāyo) is thought (vitakko).
Adhippāyo (ý định) là vitakka (tầm).
Uccāvacena kāraṇenāti (pārā. aṭṭha. 2.172) mahantāmahantena upāyena.
“By high and low means” means by great and small methods.
Uccāvacena kāraṇenā (bằng nhiều cách khác nhau) có nghĩa là bằng phương tiện cao thấp.
Tattha maraṇavaṇṇasaṃvaṇṇane tāva jīvite ādīnavadassanavasena avacākāratā, maraṇe vaṇṇabhaṇanavasena uccākāratā veditabbā.
Therein, first, in praising the beauty of death, the low manner should be understood as being by way of showing the danger in life, and the high manner should be understood as being by way of speaking of the beauty of death.
Trong đó, khi tán thán sự chết, cần hiểu rằng sự thấp kém là do nhìn thấy sự nguy hiểm trong cuộc sống, còn sự cao cả là do tán thán cái chết.
Samādapane pana muṭṭhijāṇunippothanādīhi maraṇasamādapanavasena uccākāratā, ekato bhuñjantassa nakhe visaṃ pakkhipitvā maraṇādisamādapanavasena avacākāratā veditabbā.
But in inducing, the high manner should be understood as being by way of inducing death through striking with the fist, knee, etc., and the low manner should be understood as being by way of inducing death, etc., by putting poison on the fingernail of one eating together.
Còn trong việc khuyến khích tự tử, sự cao cả là do khuyến khích tự tử bằng cách đấm nắm tay, đập đầu gối v.v., còn sự thấp kém là do khuyến khích tự tử bằng cách bỏ thuốc độc vào móng tay của người đang ăn chung v.v.
Evaṃ asādhāraṇavinicchayaṃ vatvā idāni sādhāraṇavinicchayaṃ dassetuṃ ‘‘vesāliya’’ntiādimāha.
Having thus stated the specific determination, now, in order to show the general determination, he said “in Vesāli,” and so on.
Sau khi nói về quyết định không phổ biến như vậy, bây giờ để chỉ ra quyết định phổ biến, Ngài nói “ vesāliya” v.v.
Opātakkhaṇanādīsu dukkaṭanti ettha sacepi jātapathaviṃ khaṇati, pāṇātipātassa pubbapayogattā payoge payoge dukkaṭaṃ.
Here, in “a dukkaṭa offense in digging pits, etc.”: even if one digs the natural earth, because it is a preliminary act of taking life, for each and every act there is a dukkaṭa offense.
Trong câu opātakkhaṇanādīsu dukkaṭa (tội dukkaṭa trong việc đào hố v.v.), dù có đào đất đã mọc cây, thì vì đó là hành động chuẩn bị cho việc sát sinh, nên mỗi hành động chuẩn bị đều là dukkaṭa.
Manussaviggaho nāgasupaṇṇādisadiso tiracchānagato tiracchānagatamanussaviggaho, yakkho ca peto ca tiracchānagatamanussaviggaho ca yakkhapetatiracchānagatamanussaviggahā, tesaṃ.
An animal form similar to that of a nāga, supaṇṇa, etc., which has a body like a human is a human-like animal form. A yakkha, a peta, and a human-like animal form are the yakkhas, petas, and human-like animal forms; of them.
Tiracchānagatamanussaviggaho (thân hình người của loài súc sinh) là loài súc sinh có thân hình giống như người, như Nāga, Supaṇṇa v.v. Yakkhapetatiracchānagatamanussaviggahā (những Yakkhā, Petā và loài súc sinh có thân hình người) là các Yakkhā, Petā và loài súc sinh có thân hình người; của chúng.
‘‘Tathā’’ti iminā thullaccayaṃ atidisati.
By “Thus,” he extends the ruling to a thullaccaya offense.
Với từ “ tathā” (cũng vậy) này, Ngài mở rộng sang tội thullaccaya.
Idāni ‘‘iminā nayenā’’tiādinā apassenasaṃvidhānādīsupi yathāvuttaāpattibhedaṃ atidisati.
Now, by “By this method,” and so on, he extends the aforesaid classification of offenses to cases such as arranging a back-rest and so on.
Bây giờ, với “ iminā nayenā” (theo cách này) v.v., Ngài cũng mở rộng các loại tội đã nói trên sang các việc như sắp đặt chỗ dựa lưng v.v.
Sabbatthāti apassenasaṃvidhānādīsu sabbesu payogesu.
In all cases means in all acts, such as arranging a back-rest and so on.
Sabbatthā (ở khắp mọi nơi) có nghĩa là trong tất cả các hành động như sắp đặt chỗ dựa lưng v.v.
Idāni anāpattiṃ dassetuṃ ‘‘asañciccā’’tiādimāha.
Now, in order to show what is not an offense, he said “Unintentionally,” and so on.
Bây giờ, để chỉ ra sự không phạm tội, Ngài nói “ asañciccā” (không cố ý) v.v.
Ettha ca ‘‘asañciccā’’ti (sārattha. ṭī. 2.179) idaṃ maraṇasaṃvattanikaupakkamassa asallakkhaṇaṃ sandhāya vuttaṃ, ‘‘ajānantassā’’ti idaṃ pana maraṇasaṃvattanikaupakaraṇassa ajānanaṃ sandhāya, ‘‘namaraṇādhippāyassā’’ti idaṃ upakkamaṃ jānantassāpi maraṇādhippāyassa abhāvaṃ.
And here, “Unintentionally” is said in reference to not noticing the undertaking that leads to death. “For one not knowing” is said in reference to not knowing the instrument that leads to death. “For one without the intention of causing death” is said in reference to the absence of the intention to cause death, even for one who knows of the undertaking.
Ở đây, “ asañciccā” được nói đến để chỉ sự không nhận biết hành động dẫn đến cái chết. Còn “ ajānantassā” (không biết) được nói đến để chỉ sự không biết về phương tiện dẫn đến cái chết. Còn “ namaraṇādhippāyassā” (không có ý định giết chết) là dù biết hành động nhưng không có ý định giết chết.
Tenāha ‘‘asañciccā’’tiādi.
Therefore, he said “Unintentionally,” and so on.
Vì thế mới nói “ asañciccā” v.v.
Acetetvāti asallakkhetvā, virajjhitvāti vuttaṃ hoti.
Without intending means without noticing; it is said to mean having failed.
Acetetvā (không suy nghĩ) có nghĩa là không nhận biết, tức là đã lầm lẫn.
Musalussāpanavatthusmiṃ viyāti ‘‘tena kho pana samayena aññataro bhikkhu bhattagge antaraghare āsanaṃ paññapento musale ussite ekaṃ musalaṃ aggahesi.
As in the case of lifting the pestle: “Now at that time, a certain bhikkhu, while preparing a seat in a dining hall within a house, took hold of one pestle from among pestles that were stood upright.
Giống như trong câu chuyện về việc nhấc chày (musalussāpana vatthusmiṃ) là giống như trong câu chuyện này: “Khi ấy, một Tỳ-khưu đang sắp xếp chỗ ngồi trong nhà ăn ở làng, đã cầm một cái chày khi những cái chày khác đang dựng đứng.
Dutiyo musalo paripatitvā aññatarassa dārakassa matthake avatthāsi.
The second pestle toppled over and landed on the head of a certain child.
Cái chày thứ hai rơi xuống và đè lên đầu một đứa trẻ.
So kālamakāsi.
He died.
Đứa trẻ đó chết.
Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… kiṃcitto tvaṃ bhikkhūti.
Remorse arose in him… and so on… ‘With what intention did you act, bhikkhu?’
Vị Tỳ-khưu đó cảm thấy hối hận… (v.v.)… ‘Này Tỳ-khưu, tâm ông thế nào?’
Asañcicca ahaṃ bhagavāti.
‘I acted unintentionally, Blessed One.’
‘Bạch Thế Tôn, con không cố ý.’
Anāpatti bhikkhu asañciccā’’ti (pārā. 180) imasmiṃ vatthusmiṃ viya.
‘There is no offense, bhikkhu, for one who acts unintentionally.’” As in this case.
‘Này Tỳ-khưu, không cố ý thì không phạm tội’”.
Bhesajjavatthusmiṃ viyāti ‘‘tena kho pana samayena aññatarā vañjhā itthī kulūpakaṃ bhikkhuṃ etadavoca ‘‘iṅghāyya bhesajjaṃ jānāhi, yenāhaṃ vijāyeyya’nti.
As in the case of the medicine: “Now at that time, a certain barren woman said this to a bhikkhu who was a family attendant: ‘Venerable sir, please find a medicine by which I might give birth.’
Giống như trong câu chuyện về thuốc (bhesajjavatthusmiṃ) là giống như trong câu chuyện này: “Khi ấy, một người phụ nữ hiếm muộn đến gặp một Tỳ-khưu thường lui tới các gia đình và nói: ‘Thưa Tôn giả, xin hãy biết một loại thuốc để con có thể sinh con.’
‘Suṭṭhu bhaginī’ti tassā bhesajjaṃ adāsi.
‘Very well, sister,’ he said, and gave her a medicine.
Vị Tỳ-khưu nói ‘Được, thưa chị’ và đã cho cô ấy thuốc.
Sā kālamakāsi.
She died.
Cô ấy đã chết.
Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… anāpatti bhikkhu pārājikassa, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 187) imasmiṃ vatthusmiṃ viya.
Remorse arose in him… and so on… ‘There is no offense of pārājika, bhikkhu, but there is an offense of dukkaṭa.’” As in this case.
Vị Tỳ-khưu đó cảm thấy hối hận… (v.v.)… ‘Này Tỳ-khưu, không phạm tội pārājika, phạm tội dukkaṭa’”.
Idha ādikammikā aññamaññaṃ jīvitā voropitabhikkhū, tesaṃ anāpatti.
Here, the original perpetrators were the bhikkhus who deprived one another of life; for them, there is no offense.
Ở đây, ādikammikā (những người đầu tiên phạm tội) là những Tỳ-khưu đã tước đoạt mạng sống của nhau; họ không phạm tội.
Avasesānaṃ maraṇavaṇṇasaṃvaṇṇanakādīnaṃ āpattiyeva.
For the remaining acts of praising death and so on, there is indeed an offense.
Những Tỳ-khưu còn lại, những người tán thán cái chết v.v., thì vẫn phạm tội.
Atha kathaṃ dukkhavedananti, nanu rājāno coraṃ disvā hasamānāpi ‘‘gacchatha, naṃ ghātethā’’ti vadantīti?
Then how can it be a painful feeling? Do not kings, even while laughing upon seeing a thief, say, “Go, execute him”?
Vậy tại sao lại là cảm giác khổ? Chẳng phải các vị vua khi thấy kẻ trộm, dù cười, vẫn nói “Hãy đi và giết hắn đi” sao?
Saccaṃ hasamānā vadanti, so pana hāso tesaṃ aññavisayo, sanniṭṭhāpakacetanā dukkhasampayuttāva.
It is true they speak while laughing, but that laughter of theirs has a different object; the determining volition is associated only with pain.
Đúng là họ nói khi đang cười, nhưng nụ cười đó của họ là về một đối tượng khác, còn cetanā (tư tâm sở) quyết định thì vẫn đi kèm với cảm giác khổ.
Vuttañhetaṃ samantapāsādikāyaṃ ‘‘sacepi hi sirisayanaṃ āruḷho rajjasampattisukhamanubhavanto rājā ‘coro deva ānīto’ti vutte ‘gacchatha naṃ mārethā’ti hasamāno bhaṇati, domanassacitteneva bhaṇatīti veditabbo.
For this has been said in the Samantapāsādikā: “For even if a king, having ascended the royal couch and enjoying the bliss of kingship, upon being told, ‘Your Majesty, a thief has been brought,’ says laughingly, ‘Go, kill him,’ it should be understood that he speaks only with a mind of displeasure.
Điều này đã được nói trong Samantapāsādikā: “Thật vậy, ngay cả khi một vị vua đang ngồi trên giường quý, hưởng thụ hạnh phúc của vương quốc, khi được báo ‘Tâu bệ hạ, kẻ trộm đã bị bắt’, dù cười mà nói ‘Hãy đi và giết hắn đi’, thì cũng phải hiểu rằng ông ta nói với tâm domanassa (ưu).
Sukhavokiṇṇattā, pana anuppabandhābhāvā ca dujjānametaṃ puthujjanehī’’ti (pārā. aṭṭha. 2.179).
But because it is mixed with pleasure and because there is no continuity, this is difficult for ordinary people to know.”
Tuy nhiên, vì có sự pha trộn với sukha (lạc) và không có sự liên tục, nên điều này khó mà biết được đối với những phàm phu.”
Anabhijānanti na abhijānaṃ.
Not knowing means not being one who knows.
Anabhijānaṃ (không biết) là không biết.
Yena hi yo dhammo adhigato, so tassa pākaṭo hotīti āha ‘‘sakasantāne’’tiādi.
For, whatever Dhamma has been attained by a person, it is manifest to him; therefore, he said “in his own continuity,” and so on.
Vì pháp nào mà một người đã chứng đắc, pháp đó sẽ hiển lộ đối với người ấy, nên Ngài nói “ sakasantāne” (trong dòng tâm thức của chính mình) v.v.
Uttarimanussānanti pakatimanussehi uttaritarānaṃ manussānaṃ, ukkaṭṭhamanussānanti attho.
Of superhuman beings means of humans who have surpassed ordinary humans; the meaning is, of excellent humans.
Uttarimanussānaṃ (của những người siêu việt) có nghĩa là của những người cao hơn người bình thường, tức là của những người ưu tú.
Dhammanti mahaggatalokuttarabhūtaṃ adhigatadhammaṃ.
Dhamma means the attained dhamma which is sublime and supramundane.
Dhammaṃ (pháp) là pháp đã chứng đắc thuộc về mahaggata (siêu thế) và lokuttara (xuất thế).
Atha vā uttarimanussadhammāti uttarimanussadhammo.
Alternatively, it is uttarimanussadhammo because it is superior to human dhamma.
Hoặc, uttarimanussadhammā (pháp siêu việt của con người) là uttarimanussadhammo.
Manussadhammo nāma vinā bhāvanāmanasikārena pakatiyā manussehi nibbattetabbo dasakusalakammapathadhammo.
Manussadhammo is the name for the dhamma of the ten wholesome courses of action, which is to be accomplished by humans naturally, without development and attention.
Manussadhammo (pháp của con người) là mười pháp kusala kammapatha (thiện nghiệp đạo) mà con người có thể tạo ra một cách tự nhiên mà không cần đến sự tu tập hay tác ý.
So hi manussānaṃ cittādhiṭṭhānamattena ijjhanato tesaṃ so bhāvitadhammo viya ṭhitoti tathā vutto, manussaggahaṇañcettha tesu bahulaṃ pavattanato.
Indeed, because it is accomplished by humans by the mere resolution of the mind, it stands as if it were a developed dhamma for them; thus it is so called. And the inclusion of 'manussa' here is because it occurs frequently among them.
Vì pháp đó được thành tựu chỉ bằng ý định của con người, nên nó được xem là đã hiện hữu đối với họ như một pháp đã được tu tập, và việc dùng từ “manussa” ở đây là vì nó thường xảy ra nơi họ.
Jhānādikaṃ pana tabbidhuranti tatuttari, iti uttari manussadhammāti uttarimanussadhammo, taṃ uttarimanussadhammanti evampettha attho daṭṭhabbo.
Jhāna and so on, however, are distinct from that, thus they are superior to it. In this way, because it is superior to human dhamma, it is uttarimanussadhammo. The meaning here should be understood thus: "that uttarimanussadhammo".
Tuy nhiên, jhāna (thiền) v.v. thì khác, nên nó là siêu việt hơn; vì thế, uttari manussadhammā (pháp siêu việt của con người) là uttarimanussadhammo, và nghĩa của nó ở đây phải được hiểu là taṃ uttarimanussadhammaṃ (pháp siêu việt của con người đó).
Samudācarantoti ārocento.
Samudācaranto means declaring.
Samudācaranto (người nói ra) có nghĩa là người công bố.
Kiñcāpi lokiyalokuttarā sabbāva paññā ‘‘ñāṇa’’nti vuccati, idha pana mahaggatalokuttarāva veditabbāti āha ‘‘mahaggatalokuttarapaññā jānanaṭṭhena ñāṇa’’nti.
Although all worldly and supramundane wisdom is called “ñāṇa,” here it should be understood as only sublime and supramundane, thus it is said: “Sublime and supramundane wisdom is ñāṇa in the sense of knowing.”
Mặc dù tất cả paññā (trí tuệ), dù là lokiya (thế gian) hay lokuttara (siêu thế), đều được gọi là “ñāṇa” (trí), nhưng ở đây chỉ nên hiểu là paññā thuộc về mahaggata và lokuttara, nên Ngài nói “ mahaggatalokuttarapaññā jānanaṭṭhena ñāṇa” (trí tuệ siêu thế và xuất thế là trí vì có chức năng biết).
Kilesehi ārakattā parisuddhaṭṭhena ariyanti āha ‘‘ariyaṃ visuddhaṃ uttama’’nti.
Because it is far from defilements, it is noble in the sense of being pure, thus it is said: “Ariyaṃ means pure, supreme.”
Vì xa lìa các kilesa (phiền não) và trong sạch, nên nó là ariya (Thánh), vì thế Ngài nói “ ariyaṃ visuddhaṃ uttama” (Thánh, thanh tịnh, tối thượng).
Ariyasaddo cettha visuddhapariyāyo, na lokuttarapariyāyo.
Here, the word ariya is a synonym for pure, not a synonym for supramundane.
Ở đây, từ ariya là đồng nghĩa với visuddha (thanh tịnh), chứ không phải đồng nghĩa với lokuttara (siêu thế).
Jhānādibhedeti ādisaddena ‘‘vimokkho, samādhi, samāpatti, ñāṇadassanaṃ, maggabhāvanā, phalasacchikiriyā, kilesappahānaṃ, vinīvaraṇatā cittassa, suññāgāre abhiratī’’ti (pārā. 198) ime saṅgaṇhāti.
In jhānādibhede, the word ādi includes these: “liberation, concentration, attainment, knowledge and vision, development of the path, realization of the fruit, abandonment of defilements, the mind being free from hindrances, and delight in a secluded dwelling.”
Trong jhānādibhede (các loại thiền định v.v.), từ “ ādi” (v.v.) bao gồm các pháp sau: vimokkho (giải thoát), samādhi (định), samāpatti (thiền chứng), ñāṇadassanaṃ (trí kiến), maggabhāvanā (tu tập đạo), phalasacchikiriyā (chứng đạt quả), kilesappahānaṃ (đoạn trừ phiền não), vinīvaraṇatā cittassa (tâm không chướng ngại), suññāgāre abhiratī (an trú trong nơi vắng vẻ).
Viññussa manussajātikassāti ārocetabbapuggalanidassanaṃ.
To a discerning human being is an indication of the person to whom it should be declared.
Đối với người có trí, thuộc loài người” là từ chỉ người cần được thông báo.
Etassa hi ārocite ārocitaṃ hoti, na devabrahmānaṃ, nāpi petayakkhatiracchānagatānanti.
For when it is declared to such a one, it is truly declared, not so when declared to devas and brahmās, nor to petas, yakkhas, and animals.
Thật vậy, khi thông báo cho người có trí thuộc loài người thì mới được xem là đã thông báo, chứ không phải thông báo cho chư thiên, Phạm thiên, ngạ quỷ, dạ xoa hay súc sinh.
Āroceyyāti vadeyya, viññāpeyyāti vuttaṃ hoti.
Āroceyya means one should speak, one should make known.
Āroceyyā (nên thông báo)” có nghĩa là nên nói, nên làm cho hiểu.
Vinā aññāpadesenāti ‘‘yo te vihāre vasati, so bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī’’tiādinā (pārā. 220) nayena aññāpadesaṃ vināti attho.
Without insinuation means without insinuation by way of saying, “The bhikkhu who lives in your monastery is an obtainer of the first jhāna,” and so on.
Vinā aññāpadesenā (không dùng cách ám chỉ)” có nghĩa là không dùng cách ám chỉ như: “Tỳ-khưu đang trú ở tịnh xá của ông là người đã chứng được sơ thiền”.
Idhevāti ‘‘iti jānāmi, iti passāmī’’ti imasmiṃyeva pade.
Idheva means in this very phrase: “Thus I know, thus I see.”
Idhevā (chính ở đây)” có nghĩa là chính ở từ ngữ “Ta biết như vậy, ta thấy như vậy”.
‘‘Tena vutta’’ntiādi nigamanaṃ.
“Tena vuttaṃ” and so on is the conclusion.
Câu “ Tena vutta (Do đó đã nói)” và các câu tương tự là phần kết luận.
‘‘Bhikkhubhāve ṭhatvā abhabbo jhānādīni adhigantu’’nti sikkhāpadātikkamassa antarāyakarattā vuttaṃ.
“While remaining in the state of a bhikkhu, he is incapable of attaining jhāna, etc.” is said because transgression of the training rule is an obstacle.
Bhikkhubhāve ṭhatvā abhabbo jhānādīni adhigantuṃ (khi còn là tỳ-khưu thì không thể chứng đắc thiền và các pháp khác)” được nói vì sự vi phạm giới luật là chướng ngại.
Bhikkhubhāvo hissa saggantarāyo ceva hoti maggantarāyo ca (pārā. aṭṭha. 2.198).
For his state as a bhikkhu becomes an obstacle to heaven and an obstacle to the path.
Thật vậy, trạng thái tỳ-khưu của người ấy trở thành chướng ngại cho thiên giới và chướng ngại cho đạo lộ.
Vuttañhetaṃ ‘‘sāmaññaṃ dupparāmaṭṭhaṃ, nirayāyupakaḍḍhatī’’ti (saṃ. ni. 1.89; dha. pa. 311).
It has been said: “The state of a recluse, wrongly grasped, drags one to hell.”
Điều này đã được nói: “Sự xuất gia được nắm giữ sai lầm sẽ kéo đến địa ngục”.
Aparampi vuttaṃ ‘‘sithilo hi paribbājo, bhiyyo ākirate raja’’nti (saṃ. ni. 1.89; dha. pa. 313).
It has also been said: “A lax wandering ascetic stirs up even more dust.”
Một điều khác cũng đã được nói: “Sự xuất gia lỏng lẻo sẽ càng làm tăng thêm bụi trần (phiền não)”.
Bhikkhubhāvoti pārājikaṃ āpajjitvā ‘‘samaṇo aha’’nti paṭijānanato vohāramattasiddho bhikkhubhāvo.
The state of a bhikkhu means the state of a bhikkhu established merely by convention, due to claiming “I am a recluse” after having committed a pārājika offense.
Bhikkhubhāvo (trạng thái tỳ-khưu)” có nghĩa là trạng thái tỳ-khưu chỉ tồn tại trên danh nghĩa do người ấy đã phạm tội Pārājika nhưng vẫn tự xưng là “Ta là Sa-môn”.
Dānādīhīti dānasaraṇasīlasaṃvarādīhi.
By giving, etc. means by giving, taking refuge, moral virtue, restraint, and so on.
Dānādīhi (bằng các pháp bố thí và các pháp khác)” có nghĩa là bằng các pháp bố thí, quy y, giữ giới, phòng hộ và các pháp khác.
Ajānamevāti ettha evāti avadhāraṇatthe nipāto.
In ajānamevā, the particle evā is used in the sense of delimitation.
Trong từ ajānamevā (chắc chắn không biết) này, từ eva là một giới từ dùng để nhấn mạnh.
‘‘Ajānameva’’ntipi paṭhanti.
Some also read it as “ajānamevaṃ.”
Cũng có người đọc là “ ajānameva”.
Tattha pana ‘‘evaṃ jānāmi, evaṃ passāmī’’ti avacanti yojetabbaṃ.
In that case, it should be connected as not speaking thus: “Thus I know, thus I see.”
Trong trường hợp đó, cần phải hiểu là “Ta đã nói ‘Ta biết như vậy, ta thấy như vậy’”.
Vacanatthavirahatoti ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji’’nti ādivacanassa (pārā. 209) atthabhūtena jhānādinā vajjitattā tucchaṃ udakādisuññaṃ bhājanaṃ viya.
Due to the absence of the meaning of the words means like a vessel empty of water and so on, because it is devoid of jhāna and so on, which are the meaning of the words “I entered the first jhāna,” etc.
Vacanatthavirahato (do thiếu ý nghĩa của lời nói)” có nghĩa là lời nói trống rỗng như một cái bình không có nước, do thiếu vắng thiền và các pháp khác là ý nghĩa của lời nói như: “Đã nhập sơ thiền”.
Musāti visaṃvādanapurekkhārassa paravisaṃvādako vacīpayogo, kāyapayogo vā.
Musā is a verbal or bodily action that deceives another, on the part of one who has the intention to deceive.
Musā (nói dối)” là sự vận dụng lời nói hoặc sự vận dụng thân thể làm cho người khác bị lừa dối, với ý định lừa dối.
Tenāha ‘‘vañcanādhippāyato musā’’ti.
Therefore, he said: “It is falsehood due to the intention to deceive.”
Do đó, đã nói: “ Musā (nói dối) là do ý định lừa gạt”.
Musā ca vañcanādhippāyo ca pubbabhāgakkhaṇe, taṅkhaṇe ca.
And the intention to deceive exists in the moment preceding and at the very moment.
Nói dối và ý định lừa gạt xảy ra ở khoảnh khắc tiền phần và ở khoảnh khắc đó.
Vuttañhi ‘‘pubbe vāssa hoti ‘musā bhaṇissa’nti, bhaṇantassa hoti ‘musā bhaṇāmī’’’ti (pārā. 200).
For it has been said: “Previously he thinks, ‘I will speak falsely,’ and while speaking he thinks, ‘I am speaking falsely.’”
Thật vậy, đã nói: “Trước đó người ấy có ý nghĩ ‘Ta sẽ nói dối’, khi đang nói thì có ý nghĩ ‘Ta đang nói dối’”.
Etañhi dvayaṃ aṅgabhūtaṃ, itaraṃ pana hotu vā, mā vā, akāraṇametaṃ.
Indeed, these two are the essential factors; as for the other, whether it occurs or not, it is not a cause.
Hai điều này là yếu tố cấu thành, còn các điều khác có hay không thì không quan trọng.
Abhaṇinti viññāpanaṃ akāsiṃ.
Abhaṇiṃ means I made it known.
Abhaṇiṃ (Ta đã nói)” có nghĩa là Ta đã làm cho hiểu.
Aññatra adhimānāti adhigato māno, adhiko vā māno adhimāno, thaddhamānoti attho, taṃ vināti attho.
Except for overestimation: Adhigato māno (conceit of having attained) or excessive conceit is adhimāna; the meaning is harsh conceit. The meaning is "without that".
Aññatra adhimānā (ngoại trừ sự kiêu căng quá mức)” có nghĩa là adhimāna là sự kiêu căng đã được chứng đắc, hoặc sự kiêu căng quá mức, nghĩa là sự kiêu căng cứng nhắc. Nghĩa là, ngoại trừ điều đó.
Kassa panāyaṃ adhimāno uppajjati, kassa nuppajjati?
Now, for whom does this overestimation arise, and for whom does it not arise?
Vậy sự kiêu căng quá mức này phát sinh ở ai, và không phát sinh ở ai?
Ariyasāvakassa tāva nuppajjati (pārā. aṭṭha. 2.196).
To begin with, it does not arise for a noble disciple.
Trước hết, nó không phát sinh ở bậc Thánh đệ tử.
So hi maggaphalanibbānapahīnakilesāvasiṭṭhakilesapaccavekkhaṇena sañjātasomanasso ariyaguṇappaṭivedhe nikkaṅkho, tasmā sotāpannādīnaṃ ‘‘ahaṃ sakadāgāmī’’tiādivasena māno nuppajjati.
For he, having joy arisen through reflection on the path, fruition, Nibbāna, the defilements abandoned, and the defilements remaining, is free from doubt regarding the realization of the noble qualities. Therefore, for stream-enterers and others, conceit in the sense of "I am a once-returner" and so on does not arise.
Vì vị ấy hoan hỷ do quán xét đạo, quả, Niết-bàn, các phiền não đã được đoạn trừ và các phiền não còn sót lại, không còn nghi ngờ về sự thâm nhập các Thánh đức. Do đó, sự kiêu căng như: “Ta là Bậc Nhất Lai” không phát sinh ở các Bậc Nhập Lưu và các Bậc khác.
Dussīlassa nuppajjati.
It does not arise for an immoral person.
Nó không phát sinh ở người ác giới.
So hi ariyaguṇādhigame nirāsova.
For he is without hope for the attainment of noble qualities.
Vì người ấy không có hy vọng chứng đắc Thánh đức.
Sīlavatopi pariccattakammaṭṭhānassa niddārāmatādimanuyuttassa nuppajjati, suparisuddhasīlassa pana kammaṭṭhāne appamattassa nāmarūpaṃ vavatthapetvā paccayapariggahena vitiṇṇakaṅkhassa tilakkhaṇaṃ āropetvā saṅkhāre sammasantassa āraddhavipassakassa uppajjati.
It also does not arise for one who is virtuous but has abandoned the meditation subject and is devoted to things like the delight in sleep. But it does arise for one who has perfectly pure virtue, is diligent in the meditation subject, has overcome doubt by grasping the conditions after having defined mind-and-matter, and, having applied the three characteristics, is an insight practitioner who has begun contemplating formations.
Nó không phát sinh ở người giữ giới nhưng đã từ bỏ đề mục thiền, chuyên tâm vào sự lười biếng và các điều tương tự. Tuy nhiên, nó phát sinh ở người giữ giới thanh tịnh, không phóng dật trong đề mục thiền, đã phân biệt danh sắc, đã vượt qua nghi ngờ bằng cách nắm giữ các duyên, đã an trú vào ba tướng và đang quán sát các hành, tức là người đã bắt đầu tu tập thiền quán.
Tenāha ‘‘yvāya’’ntiādi.
Therefore, he said “For whomever” and so on.
Do đó, đã nói: “ Yvāya (người nào)” và các câu tương tự.
Tattha tilakkhaṇaṃ āropetvāti (sārattha. ṭī. 2.196) kalāpasammasanavasena aniccādilakkhaṇattayaṃ āropetvā.
Therein, having applied the three characteristics means having applied the three characteristics of impermanence and so on by way of contemplation of groups.
Trong đó, tilakkhaṇaṃ āropetvā (an trú vào ba tướng)” có nghĩa là an trú vào ba tướng vô thường và các tướng khác theo cách quán xét các nhóm.
Sammasantassāti vipassantassa.
Of one contemplating means of one practicing insight.
Sammasantassā (đang quán sát)” có nghĩa là đang tu tập thiền quán.
Āraddhavipassakassāti udayabbayānupassanāya āraddhavipassakassa.
Of an insight practitioner who has begun means of an insight practitioner who has begun with the contemplation of arising and passing away.
Āraddhavipassakassā (người đã bắt đầu tu tập thiền quán)” có nghĩa là người đã bắt đầu tu tập thiền quán bằng cách quán sát sự sinh diệt.
Apatteti attano santāne uppattivasena apatte, anadhigateti vuttaṃ hoti.
Regarding what has not been attained means regarding what has not been attained by way of arising in one's own continuity; it means "not realized".
Apatte (chưa chứng đắc)” có nghĩa là chưa chứng đắc, chưa đạt được bằng cách phát sinh trong dòng tâm thức của mình.
Pattasaññitāsaṅkhātoti ‘‘patto mayā uttarimanussadhammo’’ti evaṃsaññitāsaṅkhāto adhimāno uppajjati.
Termed as the perception of having attained means the overestimation termed as the perception "the superhuman state has been attained by me" arises.
Pattasaññitāsaṅkhāto (do nhận thức sai lầm là đã chứng đắc)” có nghĩa là sự kiêu căng quá mức phát sinh do nhận thức sai lầm rằng: “Ta đã chứng đắc pháp thượng nhân”.
Uppanno ca suddhasamathalābhiṃ vā suddhavipassanālābhiṃ vā antarā ṭhapeti.
And when it has arisen, it places one who has attained pure serenity or one who has attained pure insight in an intermediate state.
Khi đã phát sinh, nó ngăn cản người đã chứng đắc thuần túy
So hi dasapi vīsampi tiṃsampi vassāni kilesasamudācāraṃ apassanto ‘‘ahaṃ sotāpanno’’ti vā ‘‘sakadāgāmī’’ti vā ‘‘anāgāmī’’ti vā maññati.
For he, not seeing the manifestation of defilements for ten, twenty, or even thirty years, thinks, "I am a stream-enterer," or "a once-returner," or "a non-returner."
Người ấy, không thấy sự phát sinh của phiền não trong mười, hai mươi, hoặc ba mươi năm, nghĩ rằng: “Ta là Bậc Nhập Lưu”, hoặc “Bậc Nhất Lai”, hoặc “Bậc Bất Lai”.
Samathavipassanālābhiṃ pana arahatteyeva ṭhapeti.
But for one who has attained both serenity and insight, it places him only at the level of Arahantship.
Tuy nhiên, người đã chứng đắc
Tassa hi samādhibalena kilesā vikkhambhitā, vipassanābalena saṅkhārā supariggahitā, tasmā saṭṭhimpi vassāni, asītimpi vassāni, vassasatampi kilesā na samudācaranti, khīṇāsavasseva cittācāro hoti.
For him, the defilements are suppressed by the power of concentration, and the formations are well-comprehended by the power of insight. Therefore, for sixty, eighty, or even a hundred years, the defilements do not manifest; the activity of his mind is like that of one whose cankers are destroyed.
Vì các phiền não của người ấy đã bị trấn áp bởi sức mạnh của định, và các hành đã được thấu hiểu rõ ràng bởi sức mạnh của tuệ quán. Do đó, trong sáu mươi, tám mươi, hoặc một trăm năm, các phiền não không phát sinh, tâm thức của người ấy giống như tâm thức của bậc đã đoạn tận các lậu hoặc.
So evaṃ dīgharattaṃ kilesasamudācāraṃ apassanto antarā aṭṭhatvāva ‘‘arahā aha’’nti maññatīti.
Thus, not seeing the manifestation of defilements for such a long time, without being established in an intermediate state, he thinks, "I am an Arahant."
Người ấy, không thấy sự phát sinh của phiền não trong một thời gian dài như vậy, nghĩ rằng: “Ta là A-la-hán” mà không bị ngăn cản ở giữa.
‘‘Taṃ adhimānaṃ ṭhapetvā’’ti iminā ‘‘aññatrā’’ti padaṃ apekkhitvā ‘‘adhimānā’’ti upayogatthe nissakkavacananti dasseti.
By "setting aside that overestimation," it shows that, with reference to the word "aññatra," the word "adhimānā" is a separative case in the sense of an objective case.
Bằng câu “ Taṃ adhimānaṃ ṭhapetvā (trừ bỏ sự kiêu căng quá mức đó)”, điều này cho thấy từ “ aññatrā” được mong đợi, và từ “ adhimānā” là một từ ngữ thuộc cách ly cách trong ý nghĩa sử dụng.
Pāpicchatāyāti pāpā icchā etassāti pāpiccho, tassa bhāvo pāpicchatā, tāya, pāpikāya icchāyāti attho.
Due to evil desire: He has an evil desire, thus he is one with evil desire; the state of that is evil desire, by that; the meaning is, by an evil desire.
Pāpicchatāyā (do ác dục)” có nghĩa là pāpiccho (người có ác dục) là người có ác dục. Pāpicchatā là trạng thái của người ấy, nghĩa là do ác dục.
Yā sā ‘‘idhekacco dussīlova samāno ‘sīlavā’ti maṃ jano jānātū’’tiādinā (vibha. 851) nayena vuttā, tāya asantaguṇasambhāvanicchāyāti vuttaṃ hoti.
That which is spoken of in the manner of "Here, someone, being immoral, wishes, 'May people know me as virtuous,'" and so on, by that desire to be esteemed for non-existent qualities, is what is meant.
Điều đó có nghĩa là do ước muốn được khen ngợi những đức tính không có, như đã được nói theo cách: “Ở đây, một số người tuy là người ác giới nhưng lại muốn mọi người biết mình là người giữ giới”.
Iminā pana mandattā momūhattā samudācarantassa anāpattīti dasseti.
By this, however, it is shown that there is no offense for one who speaks out of dullness or bewilderment.
Điều này cho thấy rằng không phạm tội đối với người nói do sự ngu dốt và sự mê muội.
Ayampīti pi-saddena na kevalaṃ purimā tayovāti dasseti.
This one also: By the word also, it shows that it is not only the previous three.
Ayampī (cả điều này)” – bằng từ pi, điều này cho thấy không chỉ có ba điều trước đó.
Asantanti abhūtaṃ.
Non-existent means unreal.
Asantaṃ (không có)” có nghĩa là không có thật.
Jhānādidhammanti jhānaṃ, vimokkho, samādhi, samāpatti, ñāṇadassanaṃ, maggabhāvanā, phalasacchikiriyā, kilesappahānaṃ, vinīvaraṇatā cittassa, suññāgāre abhiratī’’ti (pārā. 198) evaṃ vuttaṃ uttarimanussadhammaṃ.
The state of jhāna, etc. means the superhuman state spoken of as: "jhāna, liberation, concentration, attainment, knowledge and vision, development of the path, realization of the fruit, abandonment of defilements, the mind being free from hindrances, delight in an empty abode."
Jhānādidhammaṃ (pháp thiền và các pháp khác)” có nghĩa là pháp thượng nhân đã được nói như: “thiền, giải thoát, định, nhập định, tri kiến, tu tập đạo, chứng đắc quả, đoạn trừ phiền não, tâm không có triền cái, hoan hỷ trong nơi thanh vắng”.
Yassa ārocetīti (pārā. aṭṭha. 2.215) vācāya vā hatthavikārādīhi vā aṅgapaccaṅgacopanehi viññattipathe ṭhitassa yassa puggalassa āroceti.
To whom he announces means to whatever person, who is within the range of communication, he announces by speech or by bodily movements such as hand gestures or movements of the major and minor limbs.
Yassa ārocetī (người mà vị ấy thông báo)” có nghĩa là người mà vị ấy thông báo, dù bằng lời nói hay bằng các cử chỉ thân thể như cử động tay chân, ở trong phạm vi của sự truyền đạt.
Viññattipathaṃ pana atikkamitvā ṭhito koci ce dibbena cakkhunā (sārattha. ṭī. 2.215), dibbāya ca sotadhātuyā disvā ca sutvā ca jānāti, na pārājikaṃ.
However, if someone who is beyond the range of communication knows by seeing with the divine eye and hearing with the divine ear element, it is not a pārājika offense.
Tuy nhiên, nếu có ai đó vượt ra ngoài phạm vi truyền đạt, thấy bằng thiên nhãn và nghe bằng thiên nhĩ, rồi biết, thì không phạm tội Pārājika.
Yopi ‘‘kiṃ ayaṃ bhaṇatī’’ti saṃsayaṃ vā āpajjati, ciraṃ vīmaṃsitvā vā pacchā jānāti, ‘‘avijānanto’’icceva saṅkhyaṃ gacchati.
And whoever falls into doubt, thinking, "What is this one saying?" or comes to know later after investigating for a long time, is counted only as "one who does not understand."
Người nào nghi ngờ: “Người này đang nói gì vậy?”, hoặc sau khi suy xét kỹ mới hiểu, thì vẫn được xem là “không biết”.
Yo pana jhānādīni attano adhigamavasena vā uggahaparipucchādivasena vā na jānāti, kevalaṃ ‘‘jhāna’’nti vā ‘‘vimokkho’’ti vā vacanamattameva sutaṃ hoti, sopi tena vutte ‘‘jhānaṃ kira samāpajjī’’ti esa vadatīti yadi ettakamattampi jānāti, ‘‘jānāti’’cceva saṅkhyaṃ gacchati, tassa vutte pārājikameva.
But a person who does not know about jhāna, etc., either through his own attainment or through learning, questioning, etc., and has only heard the mere words “jhāna” or “vimokkha”—if that person, when it is said by the bhikkhu, understands even this much: ‘This one is saying, “He is said to have entered jhāna,”’ he is counted as one who “knows.” When it is said to him, it is a pārājika indeed.
Nhưng nếu người nào không biết các thiền (jhāna) v.v. do tự mình chứng đắc, hoặc do học hỏi, vấn đáp v.v., mà chỉ nghe lời nói suông “thiền” hay “giải thoát” mà thôi, người ấy cũng nếu biết dù chỉ chừng mực này: “Vị ấy nói rằng đã nhập thiền”, thì cũng được kể là “biết”, và nếu nói với người ấy thì phạm tội Pārājika.
Seso pana ekassa vā dvinnaṃ vā bahūnaṃ vā niyamitāniyamitavasena viseso sabbo sikkhāpaccakkhānakathāyaṃ vuttanayeneva veditabbo.
But the remaining details regarding one, two, or many, whether specified or unspecified, should be understood in the same way as stated in the discussion on renouncing the training.
Còn lại, tất cả các chi tiết về việc xác định hay không xác định, dù là một, hai hay nhiều người, thì phải được hiểu theo cách đã nói trong phần trình bày về việc từ bỏ học giới (sikkhāpaccakkhāna).
Pariyāyabhāsane pana ‘‘aha’’nti avuttattā paṭivijānantassa vuttepi thullaccayaṃ.
However, in the case of speaking indirectly, because “I” is not said, even when it is spoken to one who understands, it is a thullaccaya.
Tuy nhiên, trong trường hợp nói bóng gió, do không nói “tôi”, thì dù nói với người hiểu được, cũng chỉ là Thullaccaya.
Visaṃvādanādhippāyena musāvādapayogassa katattā appaṭivijānantassāpi dukkaṭanti āha ‘‘yo te vihāre vasati…pe… dukkaṭa’’nti.
Because the act of false speech was done with the intention to deceive, it is a dukkaṭa even for one who does not understand. Thus, he said: “Whoever dwells in your monastery…pe… a dukkaṭa.”
Do đã thực hiện hành vi nói dối với ý định lừa dối, nên dù người nghe không hiểu, cũng phạm Dukkaṭa. Vì thế, (văn bản) nói: “Tỳ khưu nào sống trong trú xứ của người ấy… v.v… Dukkaṭa”.
Anullapanādhippāyassāti ullapanādhippāyavirahitassa, abhūtārocanādhippāyavirahitassāti attho.
Of one without the intention of boasting means of one who is without the intention to boast; the meaning is, of one who is without the intention of declaring what is not true.
Anullapanādhippāyassā có nghĩa là không có ý định khoe khoang, không có ý định báo cáo điều không có.
Ummattakādayo pubbe vuttanayā eva.
The insane one and others are just as previously stated.
Những người điên loạn (ummattaka) v.v. thì theo cách đã nói ở trước.
Idha pana ādikammikā vaggumudātīriyabhikkhū, tesaṃ anāpatti.
Here, however, the first perpetrators are the bhikkhus from the banks of the Vaggumudā river; for them, there is no offense.
Ở đây, những người khởi đầu hành vi là các tỳ khưu Vaggumudātīriya, họ không phạm tội.
Idhāti imasmiṃ bhikkhupātimokkhe.
Here means in this Bhikkhu Pātimokkha.
Idha có nghĩa là trong giới bổn Pātimokkha của tỳ khưu này.
Uddiṭṭhapārājikaparidīpanamevāti uddiṭṭhānaṃ catunnaṃ pārājikānaṃ paridīpanavacanameva.
Is only the exposition of the recited pārājikas means it is only the word that expounds the four recited pārājikas.
Uddiṭṭhapārājikaparidīpanamevā có nghĩa là chỉ là lời nói để làm rõ bốn Pārājika đã được liệt kê.
Avadhāraṇaṃ pana na aññesampīti dassanatthaṃ.
The emphasis, however, is for the purpose of showing that it is not of others as well.
Còn từ “eva” (chỉ) là để chỉ rằng không có những cái khác nữa.
Tenāha ‘‘samodhānetvā panā’’tiādi.
Therefore, he said “But having consolidated…” and so on.
Do đó, (văn bản) nói: “Samodhānetvā pana” v.v.
Tattha samodhānetvāti tattha tattha āgatāni ettheva samodahitvā, pakkhipitvā rāsiṃ katvāti attho.
Therein, having consolidated means having brought together here those that have come up in various places; the meaning is, having included and made a collection.
Trong đó, samodhānetvā có nghĩa là tập hợp lại, gom góp những gì đã được đề cập ở đây đó, chất đống lại.
Pāḷiyaṃ āgatānīti uddesapāḷiyaṃ āgatāni.
Those that have come in the Pāḷi means those that have come in the recitation Pāḷi.
Pāḷiyaṃ āgatānī có nghĩa là những gì đã được đề cập trong bản Pāḷi của phần liệt kê.
Bhikkhunīnaṃ asādhāraṇāni cattārīti ubbhajāṇumaṇḍalikā, vajjappaṭicchādikā, ukkhittānuvattikā, aṭṭhavatthukāti imāni bhikkhunīnaṃ bhikkhūhi asādhāraṇāni cattāri.
The four not shared with bhikkhunīs means these four that are not shared by bhikkhunīs with bhikkhus: the ubbhajāṇumaṇḍalikā, the vajjappaṭicchādikā, the ukkhittānuvattikā, and the aṭṭhavatthukā.
Bhikkhunīnaṃ asādhāraṇāni cattārī có nghĩa là bốn điều này là không chung với các tỳ khưu đối với các tỳ khưu ni: ubbhajāṇumaṇḍalikā (tỳ khưu ni ngồi gác đầu gối lên), vajjappaṭicchādikā (tỳ khưu ni che giấu tội lỗi), ukkhittānuvattikā (tỳ khưu ni theo phe người bị khai trừ), và aṭṭhavatthukā (tám trường hợp của tỳ khưu ni).
Paṇḍakādīnañhi ekādasannaṃ abhabbabhāvo pārājikāpattisadisattā pārājikoti āha ‘‘ekādasanna’’ntiādi.
Because the state of being unfit of the eleven, such as the paṇḍaka, is similar to a pārājika offense, it is called a pārājika. Thus, he said “of the eleven…” and so on.
Việc mười một hạng người như paṇḍaka v.v. không có khả năng (đắc đạo) được gọi là Pārājika vì nó tương tự như tội Pārājika. Do đó, (văn bản) nói: “ekādasannaṃ” v.v.
Abhabbabhāvasaṅkhātehīti vatthuvipannatādinā pabbajjūpasampadāya naarahabhāvasaṅkhātehi.
Termed the state of being unfit means termed the state of not being worthy of going forth and higher ordination due to a defective basis and so on.
Abhabbabhāvasaṅkhātehī có nghĩa là do sự hư hỏng của căn bản (vatthu), họ không đủ tư cách xuất gia và thọ giới.
Paṇḍakatiracchānagataubhatobyañjanakā (pārā. aṭṭha. 2.233) hi tayo vatthuvipannā ahetukappaṭisandhikā, tesaṃ saggo avārito, maggo pana vārito.
Indeed, the three—the paṇḍaka, one who has gone over to an animal, and the ubhatobyañjanaka—have a defective basis, having a rootless relinking-consciousness. For them, heaven is not barred, but the path is barred.
Thật vậy, paṇḍaka (người ái nam ái nữ), tiracchānagata (người mang nghiệp súc sinh), ubhatobyañjanaka (người có hai bộ phận sinh dục) là ba hạng người có căn bản hư hỏng do tái sinh không có căn lành (ahetukappaṭisandhika); đối với họ, cõi trời không bị cấm, nhưng con đường (đạo quả) thì bị cấm.
Abhabbā hi te maggappaṭilābhāya vatthuvipannattā.
Indeed, they are unfit for the attainment of the path because their basis is defective.
Thật vậy, họ không có khả năng đạt được đạo quả vì căn bản đã hư hỏng.
Pabbajjāpi nesaṃ paṭikkhittā, tasmā tepi pārājikāva.
Going forth is also rejected for them; therefore, they too are pārājika.
Việc xuất gia của họ cũng bị cấm, do đó họ cũng là Pārājika.
Theyyasaṃvāsako, titthiyapakkantako, mātughātako, pitughātako, arahantaghātako, bhikkhunidūsako, lohituppādako, saṅghabhedakoti ime aṭṭha attano kiriyāya vipannattā abhabbaṭṭhānaṃ pattāti pārājikāva.
The one who co-resides furtively, the one who has gone over to the sectarians, the matricide, the patricide, the murderer of an Arahant, the defiler of a bhikkhunī, the one who has caused the Buddha's blood to flow, and the schismatic—these eight, having become defective through their own actions, have reached a state of being unfit, and are thus pārājika.
Theyyasaṃvāsaka (người sống chung với Tăng đoàn bằng cách lén lút), titthiyapakkantaka (người đã bỏ đạo để theo ngoại đạo), mātughātaka (người giết mẹ), pitughātaka (người giết cha), arahantaghātaka (người giết A-la-hán), bhikkhunidūsaka (người làm ô uế tỳ khưu ni), lohituppādaka (người làm chảy máu của Đức Phật), saṅghabhedaka (người phá hòa hợp Tăng đoàn) – tám hạng người này, do hành vi của chính họ đã hư hỏng, nên đã rơi vào tình trạng không có khả năng (đắc đạo), do đó cũng là Pārājika.
Tesu theyyasaṃvāsako, titthiyapakkantako, bhikkhunidūsakoti imesaṃ tiṇṇaṃ saggo avārito, maggo pana vāritova.
Among them, for these three—the one who co-resides furtively, the one who has gone over to the sectarians, and the defiler of a bhikkhunī—heaven is not barred, but the path is indeed barred.
Trong số đó, đối với ba hạng người: theyyasaṃvāsaka, titthiyapakkantaka, bhikkhunidūsaka, cõi trời không bị cấm, nhưng con đường (đạo quả) thì bị cấm.
Itaresaṃ pañcannaṃ ubhayampi vāritaṃ.
For the other five, both are barred.
Đối với năm hạng người còn lại, cả hai (cõi trời và đạo quả) đều bị cấm.
Te hi anantarāva narake nibbattanakasattā.
Indeed, they are beings who will be reborn in hell immediately after.
Thật vậy, họ là những chúng sinh sẽ tái sinh ngay lập tức vào địa ngục.
Yadā bhikkhunī vibbhamitukāmā hutvā kāsāvameva vā gihivatthaṃ vā gihinivāsanākārena nivāseti, tadā pārājikamāpannā nāma hotīti āha ‘‘gihibhāvaṃ patthayamānāyā’’tiādi.
When a bhikkhunī, wishing to disrobe, wears either a saffron-dyed robe or a householder's garment in the manner of a laywoman's dress, she is then said to have committed a pārājika. Thus, he said “of one desiring the state of a householder…” and so on.
Khi một tỳ khưu ni muốn hoàn tục và mặc y kāṣāya (y vàng) hoặc y phục của cư sĩ theo kiểu mặc của cư sĩ, thì được gọi là đã phạm Pārājika. Do đó, (văn bản) nói: “gihibhāvaṃ patthayamānāyā” v.v.
Sā hi ajjhācāravītikkamaṃ akatvāpi ettāvatā assamaṇī nāma hoti.
Indeed, even without committing a transgression of conduct, she is called a non-ascetic by that much alone.
Thật vậy, tỳ khưu ni ấy, dù chưa phạm giới trọng, nhưng chỉ với hành vi đó đã không còn là sa-môn nữa.
Dīghatāya lambamānaṃ aṅgajātametassāti lambī (sārattha. ṭī. 2.233).
He for whom the sexual organ is long and hanging is a lambī.
Lambī là người có bộ phận sinh dục dài, rủ xuống.
Na so ettāvatā pārājiko, atha kho yadā anabhiratiyā pīḷito attano aṅgajātaṃ mukhe vā vaccamagge vā paveseti, tadā pārājiko hoti.
He is not a pārājika by that much alone. But rather, when, afflicted by discontent, he inserts his own sexual organ into his mouth or anus, he then becomes a pārājika.
Người ấy chưa phạm Pārājika chỉ vì điều đó, mà khi bị sự bất mãn hành hạ, người ấy đưa bộ phận sinh dục của mình vào miệng hoặc hậu môn, thì lúc đó mới phạm Pārājika.
Mudukatā piṭṭhi etassāti mudupiṭṭhiko, kataparikammāya mudukāya piṭṭhiyā samannāgato.
He for whom the back is soft is a mudupiṭṭhiko; he is endowed with a back that has been prepared to be soft.
Mudupiṭṭhiko là người có lưng mềm mại, tức là người có lưng mềm mại đã được chuẩn bị.
Sopi yadā anabhiratiyā pīḷito attano aṅgajātaṃ attano mukhamaggavaccamaggesu aññataraṃ paveseti, tadā pārājiko hoti.
He too, when afflicted by discontent, inserts his own sexual organ into either his own mouth-passage or anus-passage, then becomes a pārājika.
Người ấy cũng vậy, khi bị sự bất mãn hành hạ, đưa bộ phận sinh dục của mình vào miệng hoặc hậu môn, thì lúc đó mới phạm Pārājika.
Parassa aṅgajātaṃ mukhena gaṇhātīti yo anabhiratiyā pīḷito parassa suttassa vā pamattassa vā aṅgajātaṃ mukhena gaṇhāti.
He takes another's sexual organ with the mouth means a person who, afflicted by discontent, takes with the mouth the sexual organ of another who is sleeping or heedless.
Parassa aṅgajātaṃ mukhena gaṇhātī là người bị sự bất mãn hành hạ, dùng miệng ngậm bộ phận sinh dục của người khác đang ngủ hoặc lơ đễnh.
Parassa aṅgajāte abhinisīdatīti yo anabhiratiyā pīḷito parassa aṅgajātaṃ kammaniyaṃ disvā attano vaccamaggena tassūpari nisīdati, taṃ attano vaccamaggaṃ pavesetīti attho.
"Sits down upon another's sexual organ" means: a bhikkhu who, afflicted by discontent, sees that another's sexual organ is workable, sits upon it with his own anal passage, which means he causes it to enter his own anal passage.
Parassa aṅgajāte abhinisīdatī là người bị sự bất mãn hành hạ, thấy bộ phận sinh dục của người khác thích hợp, rồi ngồi lên trên đó bằng hậu môn của mình, tức là đưa hậu môn của mình vào đó.
Etāni hi cattāri yasmā ubhinnaṃ rāgavasena sadisabhāvūpagatānaṃ dhammo ‘‘methunadhammo’’ti vuccati, tasmā ekena pariyāyena methunadhammaṃ appaṭisevitvāyeva kevalaṃ maggena maggappavesanavasena āpajjitabbattā methunadhammapārājikassa anulomentīti ‘‘anulomapārājikānī’’ti vuccanti.
Indeed, since the practice of two people who have reached a similar state through lust is called "sexual intercourse," these four, because in one sense they are to be fallen into merely by way of inserting an orifice into an orifice without having engaged in sexual intercourse, conform to the pārājika of sexual intercourse; therefore, they are called "conforming pārājikas."
Vì bốn điều này, hành vi của hai người cùng có dục vọng được gọi là “hành vi tà dâm” (methunadhamma), do đó, vì chúng phải được phạm bằng cách chỉ đưa bộ phận sinh dục vào mà không thực hiện hành vi tà dâm theo một cách khác, nên chúng được gọi là “anulomapārājikānī” (những Pārājika phụ thuộc) vì chúng phù hợp với Pārājika về hành vi tà dâm.
Etthāha – mātughātakapitughātakaarahantaghātakā tatiyapārājikaṃ āpannā, bhikkhunidūsako, lambiādayo cattāro ca paṭhamapārājikaṃ āpannā evāti katvā kuto catuvīsatīti (sārattha. ṭī. 2.233)?
Here it is said: Since a matricide, a patricide, and an arahant-killer have committed the third pārājika, and a defiler of a bhikkhunī, along with the four such as the one with a long penis, have committed the first pārājika, how can there be twenty-four?
Ở đây, có người hỏi: “Những người giết mẹ, giết cha, giết A-la-hán đã phạm Pārājika thứ ba, và người làm ô uế tỳ khưu ni, cùng bốn hạng người như lambī v.v. đã phạm Pārājika thứ nhất, vậy thì tại sao lại có hai mươi bốn Pārājika?”
Vuccate – mātughātakādayo hi cattāro idha anupasampannā eva adhippetā, lambiādayo cattāro kiñcāpi paṭhamapārājikena saṅgahitā, yasmā pana ekena pariyāyena methunadhammaṃ appaṭisevino honti, tasmā visuṃ vuttāti.
It is said: Here, the four beginning with the matricide are intended as those who are not ordained. Although the four beginning with the one with a long penis are included under the first pārājika, they are mentioned separately because in one sense they are non-practicers of sexual intercourse.
Trả lời: “Thật vậy, bốn hạng người giết mẹ v.v. ở đây được hiểu là những người chưa thọ giới, còn bốn hạng người lambī v.v., mặc dù được bao gồm trong Pārājika thứ nhất, nhưng vì họ không thực hiện hành vi tà dâm theo một cách khác, nên được đề cập riêng biệt.”
Dutiyavikappe kaccitthāti ettha kacci atthāti padacchedo kātabbo.
In the second alternative, in kaccitthā, the division of the words should be made as kacci atthā.
Trong lựa chọn thứ hai, ở từ kaccitthā, phải tách từ thành “kacci atthi”.