Catusaccantogadhattā catunnaṃ ariyasaccānaṃ gāthāyaṃ ‘‘catusaccadaso’’ti nippadesato saccāni gahitānīti nippadesato eva tadatthaṃ vibhāvento ‘‘cattāri saccānī’’tiādimāha.
Because they are included within the Four Noble Truths, and since the truths are grasped without qualification as "one who sees the four truths" in the verse, he states " cattāri saccānī" (four truths) and so on, explaining their meaning also without qualification.
Do nằm trong Tứ Thánh Đế, trong bài kệ “catusaccadaso” (thấy Tứ Thánh Đế), các sự thật đã được nắm bắt một cách không phân biệt; do đó, để giải thích ý nghĩa đó một cách không phân biệt, đã nói “cattāri saccānī” (bốn sự thật), v.v.
Tattha samāhaṭānīti samānītāni, cittena ekato gahitānīti adhippāyo.
Here, " samāhaṭānī" means brought together, the intention being that they are grasped together by the mind.
Ở đây, samāhaṭānī có nghĩa là được tập hợp lại, ý nghĩa là được tâm nắm giữ cùng nhau.
‘‘Samāhaṭānī’’ti ca etena samāhāre ayaṃ samāsoti dasseti.
And by " samāhaṭānī," he shows that this compound is a collective compound (samāhāra).
Và với từ “samāhaṭānī”, điều này cho thấy đây là một danh từ ghép theo nghĩa tập hợp.
Tenevassa katekattassa catusaccanti napuṃsakaniddeso ‘‘tivaṭṭa’’ntiādīsu viya.
Therefore, its neuter gender form "catusacca" (four truths) for a collective unit is like in "tivaṭṭa" (three cycles) and so on.
Chính vì vậy, sự chỉ định giống trung tính “catusaccanti” cho sự đồng nhất này giống như trong “tivaṭṭa”, v.v.
Pattādipakkhepena hissa na itthiliṅgatā yathā pañcapattaṃ, catuyugaṃ, tibhuvananti, taṃ catusaccaṃ passi adakkhi, pariññāpahānasacchikiriyābhāvanābhisamayavasena paṭivijjhīti attho.
By being an adjunct to patta (bowl) and so on, it is not in the feminine gender, just like pañcapattaṃ (five bowls), catuyugaṃ (four yugas), tibhuvananti (three worlds). The meaning is that he saw, perceived, penetrated that Four Noble Truths by way of full understanding, abandoning, realization, and development.
Do việc loại bỏ các từ như "patta" (bát), nó không mang giống cái, giống như "pañcapattaṃ" (năm bát), "catuyugaṃ" (bốn cặp), "tibhuvananti" (ba cõi). Vị ấy đã thấy, đã chứng kiến Tứ Thánh Đế, tức là đã thâm nhập chúng theo cách chứng ngộ bằng sự liễu tri (pariññā), đoạn trừ (pahāna), chứng đạt (sacchikiriyā) và tu tập (bhāvanā).
Kasmā panettha anantāparimāṇesu anaññasādhāraṇesu mahākaruṇāsabbaññutaññāṇādīsu buddhaguṇesu saṃvijjamānesu sāvakehi, paccekabuddhehi ca sādhāraṇena catusaccadassanena bhagavantaṃ thometīti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘satipi sāvakāna’’ntiādi.
Pondering the objection as to why the Blessed One is praised here by a vision of the Four Noble Truths which is common to disciples and Paccekabuddhas, while there exist immeasurable, innumerable, and unique qualities of the Buddha such as great compassion and omniscience, it is said: "Even though it is common to disciples..." and so on.
Tại sao ở đây, khi các phẩm chất của Đức Phật như đại bi (mahākaruṇā), toàn giác trí (sabbaññutaññāṇa) v.v., vô biên, vô lượng và không ai khác có được, lại tán dương Đức Thế Tôn bằng sự thấy Tứ Thánh Đế, một điều mà các đệ tử (sāvaka) và độc giác Phật (paccekabuddha) cũng có được? Nhận thấy câu hỏi này, (văn bản) nói "mặc dù các đệ tử cũng có" v.v.
Tattha ‘‘anaññapubbakattā’’ti iminā sāvakehi, ‘‘tattha cā’’tiādinā paccekabuddhehi ca bhagavato catusaccadassanassa asādhāraṇataṃ, niratisayatañca dasseti.
There, by "because it was not seen by others before," it shows the uniqueness and unsurpassed nature of the Blessed One's vision of the Four Noble Truths compared to that of disciples, and by "and there," compared to that of Paccekabuddhas.
Ở đây, với cụm từ "anaññapubbakattā" (chưa từng có ai khác), (văn bản) cho thấy sự không tương đồng (asādhāraṇatā) của sự thấy Tứ Thánh Đế của Đức Thế Tôn so với các đệ tử, và với cụm từ "tattha cā" (và ở đó) v.v., (văn bản) cho thấy sự không tương đồng và vô thượng (niratisayatā) của sự thấy Tứ Thánh Đế của Đức Thế Tôn so với các độc giác Phật.
Parasantānesu pasāritabhāvena supākaṭattāti desanānubhāvena veneyyasantānesu catusaccadassanassa vitthāritabhāvena yāva devamanussesu suppakāsitattā.
"Because it is clearly manifest by being spread in the minds of others" means that through the power of his teaching, the vision of the Four Noble Truths was widely extended in the minds of those to be trained, and thus it was clearly proclaimed among gods and humans.
"Parasantānesu pasāritabhāvena supākaṭattā" (do sự phổ biến rõ ràng trong dòng tâm thức của người khác) có nghĩa là do sự phổ biến của sự thấy Tứ Thánh Đế trong dòng tâm thức của những người có thể được giáo hóa, nhờ năng lực thuyết pháp, nó đã được công bố rộng rãi giữa chư thiên và loài người.
Nāthasaddaṃ loke yācanupatāpissariyāsīsāsu paṭhantīti tamatthaṃ dassetuṃ ‘‘nāthatīti nātho’’tiādi vuttaṃ.
To show the meaning of the word nātha, which in the world is understood in the sense of 'asking', 'suffering', 'lordship', and 'blessing', it is said: "One who asks (nāthati) is a nātha," and so on.
Từ "Nātha" (Đấng Bảo Hộ) được dùng trong thế gian với các nghĩa cầu xin, đau khổ, uy quyền và chúc phúc, để chỉ rõ nghĩa đó, (văn bản) đã nói "nāthatīti nātho" (người cầu xin là nātho) v.v.
Tattha yasmā bhagavā catusaccadassanabhāveneva attano hitasukhāsīsāya kilesabyasanupatāpanassa, hitapaṭipattiyācanassa ca matthakaṃ patto, tasmā taṃ teneva pakāsitanti atthuddhāraṃ anāmasitvā paduddhāravasena nāthasaddassa atthaṃ dassento ‘‘veneyyānaṃ hitasukhaṃ āsīsatī’’tiādimāha.
There, since the Blessed One, through his vision of the Four Noble Truths, has reached the pinnacle of wishing for his own well-being and happiness, of alleviating the afflictions and woes of defilements, and of seeking wholesome practice, therefore, without touching upon the extraction of meaning from the entire passage, but by way of extracting meaning from the words themselves, he shows the meaning of the word nātha, saying: "He wishes for the well-being and happiness of those to be trained," and so on.
Ở đây, vì Đức Thế Tôn đã đạt đến đỉnh cao của sự mong cầu hạnh phúc và lợi ích cho bản thân, cũng như sự đau khổ do phiền não và sự cầu xin thực hành lợi ích, chỉ bằng sự thấy Tứ Thánh Đế, nên không cần phải đề cập đến ý nghĩa đó, (văn bản) đã giải thích nghĩa của từ "nātha" theo cách giải thích từ ngữ, nói "veneyyānaṃ hitasukhaṃ āsīsatī" (mong cầu lợi ích và hạnh phúc cho những người có thể được giáo hóa) v.v.
‘‘Catusaccadaso’’ti vā iminā anaññasādhāraṇo bhagavato ñāṇānubhāvo pakāsitoti ‘‘nātho’’ti iminā anaññasādhāraṇaṃ karuṇānubhāvaṃ vibhāvetuṃ ‘‘veneyyāna’’ntiādi vuttaṃ.
Or, by the phrase "knower of the Four Noble Truths" the unique power of the Blessed One's knowledge is proclaimed; therefore, to reveal the unique power of his compassion by the word "nātho", the phrase "of those to be trained" and so on is stated.
Hoặc, với cụm từ "Catusaccadaso" (người thấy Tứ Thánh Đế), năng lực trí tuệ vô song của Đức Thế Tôn được công bố, và để thể hiện năng lực từ bi vô song với cụm từ "nātho" (Đấng Bảo Hộ), (văn bản) đã nói "veneyyānaṃ" (cho những người có thể được giáo hóa) v.v.
Paramena cittissariyena samannāgato bhagavā nāthoti vuccatīti yojanā.
The Blessed One, endowed with supreme mastery over mind, is called nātha - this is the connection.
Đức Thế Tôn được gọi là "Nātha" vì Ngài có đầy đủ uy quyền tối thượng của tâm (cittissariya).
Tathā paramena cittissariyena samannāgato sabbasatte guṇehi īsatīti yojetabbaṃ.
Similarly, it should be connected as: endowed with supreme mastery over mind, he rules over all beings with virtues.
Tương tự, cần hiểu rằng Ngài có đầy đủ uy quyền tối thượng của tâm, và Ngài cai quản tất cả chúng sinh bằng các phẩm chất (guṇa).
Cittissariyenāti ariyiddhiādinā citte vasībhāvena.
"By mastery over mind" means by the mastery of mind through noble attainments and so on.
"Cittissariyena" (bằng uy quyền của tâm) có nghĩa là do sự làm chủ tâm bằng các thần thông (ariya-iddhi) v.v.
Guṇehi īsatīti paramukkaṃsagatehi attano sīlādiguṇehi dhammena issariyaṃ vattetīti attho.
"He rules with virtues" means that he exercises dominion by Dhamma through his own virtues such as morality, which have reached the highest excellence.
"Guṇehi īsatī" (cai quản bằng các phẩm chất) có nghĩa là Ngài thực thi quyền năng một cách hợp pháp bằng các phẩm chất giới (sīla) v.v., của Ngài đã đạt đến mức tối thượng.
Evaṃbhūto yasmā sabbābhibhū nāma hoti, tena vuttaṃ ‘‘abhibhavatī’’ti.
Since one who is such becomes a conqueror of all, it is said: "He overcomes."
Vì một người như vậy là người vượt trội tất cả, nên đã nói "abhibhavatī" (vượt trội).
Tathā cāha ‘‘sadevake, bhikkhave, loke…pe… abhibhū anabhibhūto, tasmā ‘tathāgato’ti vuccatī’’ti (a. ni. 4.23; dī. ni. 1.188).
And thus it is said: "Monks, in the world with its gods...pe... he is the conqueror, unconquered; therefore he is called 'Tathāgata'."
Và như đã nói: "Này các Tỳ-kheo, trong thế gian với chư thiên…v.v… vượt trội, không bị vượt trội, vì vậy được gọi là ‘Tathāgata’" (A. IV, 23; D. I, 188).
Duvidhenāpi issariyatthaṃ nāthasaddaṃ dasseti.
It shows the word nātha in both senses of lordship.
Từ "nātha" được dùng để chỉ ý nghĩa uy quyền theo cả hai cách.
Aṭṭhārasappabhedāya desanāya thomanamevāti yojanā.
It is indeed a praise of the teaching of eighteen varieties - this is the connection.
Đó là sự tán dương giáo pháp có mười tám loại.
Samānagaṇanaguṇehīti samānagaṇanehi guṇehi karaṇabhūtehi.
"By qualities of similar number" means by qualities similar in number, which are instrumental.
"Samānagaṇanaguṇehī" (bằng các phẩm chất có số lượng tương đương) có nghĩa là bằng các phẩm chất có số lượng tương đương làm phương tiện.
Yathāvuttena niratisayena catusaccadassanenāti sabbaññutaññāṇassa, dasabalesu vasībhāvassa ca padaṭṭhānabhūtena.
"By the unsurpassed vision of the Four Noble Truths as stated" refers to that which is the basis for omniscience and mastery over the ten powers.
"Yathāvuttena niratisayena catusaccadassanenā" (bằng sự thấy Tứ Thánh Đế vô thượng như đã nói) có nghĩa là làm nền tảng cho toàn giác trí (sabbaññutaññāṇa) và sự làm chủ mười lực (dasabala).
Saccābhisambodhena hi abhinīhārānurūpaṃ rūpārūpadhammesu chattiṃsakoṭisatasahassamukhappavattena sātisayaṃ santatisamūhakiccārammaṇaghanappabhedena mahāvajirañāṇasaṅkhātena buddhāveṇikena sammasanena sambhūtena bhagavā sammāsambodhiyaṃ patiṭṭhitova kusalādibhedena, phassādibhedena ca dhamme vibhajanto cittuppādakaṇḍādivasena dhammasaṅgahaṃ catudhā desetuṃ samattho ahosi.
Indeed, through the complete awakening to the Truths, brought about by the Buddha's unique comprehensive insight, which is like a great diamond knowledge, manifesting in thirty-six hundred thousand aspects in both material and immaterial phenomena, unparalleled and arising from the penetration of the continuity, aggregate, function, and object in accordance with his aspirations, the Blessed One, established in complete enlightenment, was able to teach the Dhammasaṅgaṇī in four ways, by classifying phenomena into wholesome and so on, and contact and so on, according to sections on the arising of mind and so on.
Thật vậy, nhờ sự chứng ngộ các sự thật, Đức Thế Tôn, với sự quán sát đặc biệt của chư Phật, được gọi là đại kim cương trí (mahāvajirañāṇa), phát sinh từ sự quán sát các pháp sắc và vô sắc theo ba mươi sáu trăm ngàn cửa ngõ, với sự phân loại đặc biệt về chức năng, đối tượng và sự tập hợp của các dòng tâm thức liên tục, phù hợp với sự phát nguyện, đã có khả năng phân loại các pháp thành thiện (kusala) v.v., và xúc (phassa) v.v., ngay khi Ngài thành tựu Chánh Đẳng Giác, và có thể thuyết giảng Dhammasaṅgaṇī thành bốn phần theo chương về các tâm sinh (cittuppādakaṇḍa) v.v.
Tathā atītaṃse appaṭihatañāṇatādibuddhadhammasamannāgato bhagavā atītādibhedato khandhādike vibhajitvā desetuṃ samattho ahosi.
Similarly, the Blessed One, endowed with the Buddha qualities such as unobstructed knowledge regarding the past, was able to analyze and teach aggregates and so on according to their past and other distinctions.
Tương tự, Đức Thế Tôn, có đầy đủ các pháp Phật như trí tuệ không bị chướng ngại (appaṭihatañāṇa) trong quá khứ v.v., đã có khả năng phân loại và thuyết giảng về các uẩn (khandha) v.v., theo quá khứ v.v.
Tena vuttaṃ ‘‘yathāvuttena…pe… vibhaṅga’’nti.
Therefore, it is said: "as stated...pe... Vibhaṅga."
Vì vậy, đã nói "yathāvuttena…v.v… vibhaṅga" (bằng sự phân tích như đã nói).
‘‘Sabbaññubhāsitattā’’ti vatvā puna ‘‘asabbaññunā desetuṃ asakkuṇeyyataṃ dassento’’ti etena dhammasaṅgaṇīvibhaṅgānaṃ anvayato byatirekato ca sammāsambuddhappaveditataññeva vibhāveti.
By first saying "because it was expounded by the Omniscient One" and then "showing that it could not be taught by a non-omniscient one," he thereby demonstrates that the Dhammasaṅgaṇī and Vibhaṅga were revealed only by a Sammāsambuddha, both directly and indirectly.
Sau khi nói "Sabbaññubhāsitattā" (do được bậc Toàn Giác thuyết giảng), rồi lại nói "asabbaññunā desetuṃ asakkuṇeyyataṃ dassento" (cho thấy rằng người không phải bậc Toàn Giác không thể thuyết giảng), điều này làm rõ rằng Dhammasaṅgaṇī và Vibhaṅga chỉ được thuyết giảng bởi bậc Chánh Đẳng Giác, cả về mặt thuận và nghịch.
Sammāsambuddhatādiguṇeti buddharatanassa sammāsambuddhatā, dhammasaṅgharatanānaṃ svākkhātatā, suppaṭipannatāti evamādiguṇe pakāseti.
"Qualities such as that of a Sammāsambuddha" means that it reveals qualities such as the Buddhahood of the Buddha jewel, the well-proclaimed nature of the Dhamma jewel, and the well-practiced nature of the Saṅgha jewel.
"Sammāsambuddhatādiguṇe" (các phẩm chất như Chánh Đẳng Giác) có nghĩa là công bố các phẩm chất như Chánh Đẳng Giác của Phật Bảo, sự khéo léo được thuyết giảng (svākkhātatā) của Pháp Bảo và Tăng Bảo, và sự thực hành chân chính (suppaṭipannatā) của Tăng Bảo.
Atītaṃseti atītakoṭṭhāse, pubbanteti attho.
"Regarding the past" means in the past division, in the past period.
"Atītaṃse" (trong phần quá khứ) có nghĩa là trong phần quá khứ, tức là trong thời gian quá khứ.
Appaṭihatanti nappaṭihataṃ, ñāṇassa paṭighāto nāma aññāṇaṃ, sabbampi vā kilesajātaṃ.
"Unobstructed" means not obstructed; obstruction of knowledge is ignorance, or indeed all types of defilements.
"Appaṭihataṃ" (không bị chướng ngại) có nghĩa là không bị chướng ngại. Sự chướng ngại của trí tuệ là vô minh, hoặc tất cả các loại phiền não.
Taṃ yasmā bhagavato saha vāsanāya pahīnaṃ, tasmāssa atītaṃse sabbatthakameva ñeyyāvaraṇappahānena ñāṇaṃ appaṭihatanti vuccati.
Since that has been abandoned by the Blessed One together with its latent tendencies, his knowledge regarding the past, in all aspects, is said to be unobstructed due to the abandonment of the defilement-obscuration.
Vì tất cả những điều đó đã được Đức Thế Tôn đoạn trừ cùng với các tập khí, nên trí tuệ của Ngài trong quá khứ được gọi là không bị chướng ngại, do sự đoạn trừ tất cả các chướng ngại đối với đối tượng nhận biết.
Esa nayo sesesupi.
This method applies to the remaining ones as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Kiṃ panetāni pāṭiyekkaṃ visuṃ ñāṇāni, udāhu atītādīsu pavattanakañāṇāni eva?
Are these individual, separate knowledges, or are they merely knowledges operating in the past and so on?
Vậy những trí tuệ này là những trí tuệ riêng biệt, hay chỉ là những trí tuệ hoạt động trong quá khứ v.v.?
Tīsu kālesu appaṭihatañāṇāni nāma pāṭiyekkaṃ bhagavato tīṇi ñāṇānevāti vadanti.
They say that the unobstructed knowledges in the three times are indeed three distinct knowledges of the Blessed One.
Họ nói rằng những trí tuệ không bị chướng ngại trong ba thời gian là ba trí tuệ riêng biệt của Đức Thế Tôn.
Ekaṃyeva hutvā tīsu kālesu appaṭihatañāṇaṃ nāma sabbaññutaññāṇameva.
The unobstructed knowledge existing as one in the three times is simply omniscience itself.
Trí tuệ không bị chướng ngại trong ba thời gian, chỉ là một, chính là toàn giác trí (sabbaññutaññāṇa).
Sabbaṃ kāyakammanti yaṃ kiñci bhagavatā kattabbaṃ kāyakammaṃ.
"All bodily action" refers to whatever bodily action is to be done by the Blessed One.
"Sabbaṃ kāyakamma" (tất cả hành động thân) có nghĩa là bất kỳ hành động thân nào Đức Thế Tôn cần làm.
Ñāṇapubbaṅgamanti ñāṇapurecārikaṃ.
"Preceded by knowledge" means having knowledge as its forerunner.
"Ñāṇapubbaṅgama" (trí tuệ đi trước) có nghĩa là trí tuệ dẫn đầu.
Ñāṇānuparivattanti ñāṇassa anuparivattanakaṃ, sabbaṃ kāyapayogaṃ pavattento bhagavā ñāṇena paricchinditvā ñāṇasahitameva pavattetīti attho.
"Following knowledge" means following knowledge; the meaning is that the Blessed One, while performing all bodily actions, defines them with knowledge and performs them accompanied by knowledge.
"Ñāṇānuparivatta" (trí tuệ theo sau) có nghĩa là trí tuệ theo sau. Khi Đức Thế Tôn thực hiện tất cả các hoạt động thân, Ngài thực hiện chúng sau khi đã quán sát bằng trí tuệ, tức là cùng với trí tuệ.
Sesapadadvayepi eseva nayo.
The same method applies to the remaining two phrases.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho hai từ còn lại.
Chandassāti kattukamyatāya, mahākaruṇāsamāyogato sattānaṃ ekantahitesitāya hitakiriyāchandassāti attho.
"Of aspiration" means of the desire to act, and due to being imbued with great compassion, it means the aspiration for wholesome action, out of a fervent wish for the welfare of beings.
"Chandassā" (của ý muốn) có nghĩa là của ý muốn hành động, tức là của ý muốn thực hiện lợi ích do sự kết hợp với đại bi (mahākaruṇā), mong muốn lợi ích tuyệt đối cho chúng sinh.
Dhammadesanāyāti dhammakathāya.
"Of teaching the Dhamma" means of discoursing on the Dhamma.
"Dhammadesanāyā" (của sự thuyết pháp) có nghĩa là của bài pháp.
Aparikkhayāparimeyyapaṭibhānatāya hi bhagavato karaṇasampattiyā ca dhammadesanā nirantaraṃ pavattiyamānāpi na kadācipi parikkhayaṃ gacchati, aññadatthu uparūpari vaḍḍhateva.
Indeed, due to the Blessed One's inexhaustible and immeasurable ready wit and the perfection of his faculties, even though his Dhamma teaching is continuously delivered, it never diminishes; rather, it constantly increases.
Thật vậy, do sự ứng đối không suy giảm, không giới hạn của Đức Thế Tôn và sự hoàn hảo trong việc thực hiện, sự thuyết pháp của Ngài, dù được thực hiện liên tục, cũng không bao giờ cạn kiệt, mà chỉ tăng trưởng không ngừng.
Vīriyassāti parahitapaṭipattiyaṃ ussāhassa.
"Of energy" means of zeal in practicing for the welfare of others.
"Vīriyassā" (của tinh tấn) có nghĩa là của sự nỗ lực trong việc thực hành lợi ích cho người khác.
Vimuttiyāti phalavimuttiyā.
"Of liberation" means of fruit-liberation.
"Vimuttiyā" (của giải thoát) có nghĩa là của sự giải thoát quả (phalavimutti).
Ettha ca samādhiādīnaṃ ahāni taṃtaṃpaṭipakkhassa savāsanapahīnattā anaññasādhāraṇatāya veditabbā.
Here, the non-loss of concentration and so on should be understood as unique, owing to the abandonment of their respective opponents, together with their latent tendencies.
Ở đây, sự không suy giảm của định (samādhi) v.v., cần được hiểu là vô song, do sự đoạn trừ đối thủ của chúng cùng với các tập khí.
Chandādīnaṃ pana mahākaruṇāsamāyogatopi.
The aspiration and so on, however, are also due to being imbued with great compassion.
Còn đối với ý muốn (chanda) v.v., là do sự kết hợp với đại bi (mahākaruṇā).
Sesaṃ suviññeyyameva.
The rest is easily understood.
Phần còn lại rất dễ hiểu.
1. Te eva dhammeti te eva kusalādike tikadukehi saṅgahite dhamme.
1. "Those same phenomena" means those same wholesome and other phenomena, encompassed by the sets of three.
1. "Te eva dhamme" (chính những pháp ấy) có nghĩa là chính những pháp ấy, như thiện (kusala) v.v., được bao gồm trong các bộ ba (tikaduka).
Suttante khandhādivasena vutte khandhādivasena vibhajitunti yojanā.
The connection is: to classify phenomena mentioned in the Suttanta by way of aggregates and so on, by way of aggregates and so on.
Cần hiểu rằng (Ngài) đã phân loại những pháp được nói đến trong các kinh tạng theo các uẩn (khandha) v.v., thành các uẩn v.v.
Nanu suttante paṭisambhidāvasena te na vuttāti?
But were they not mentioned in the Suttanta by way of Paṭisambhidā?
Chẳng phải chúng không được nói đến trong các kinh tạng theo cách phân tích (paṭisambhidā) sao?
Yadipi sarūpato na vuttā, ‘‘jarāmaraṇe ñāṇaṃ, jarāmaraṇasamudaye ñāṇa’’ntiādinā (saṃ. ni. 2.33) pana hetuhetuphalādīsu ñāṇavibhāgassa vuttattā atthato vuttā eva honti, paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 2.30) vā paṭisambhidānaṃ āgatattā suttante paṭisambhidāvasenapi te dhammā vuttā eva.
Although they were not mentioned in their exact form, they are implicitly mentioned through the division of knowledge into causes and effects, as in "knowledge of old age and death, knowledge of the origin of old age and death" and so on; or, since Paṭisambhidā are found in the Paṭisambhidāmagga, those phenomena are indeed mentioned in the Suttanta by way of Paṭisambhidā.
Mặc dù chúng không được nói đến về mặt hình thức, nhưng chúng đã được nói đến về mặt ý nghĩa, do sự phân loại trí tuệ về nhân, quả của nhân v.v., được nói đến trong các câu như "trí tuệ về già chết, trí tuệ về nguồn gốc của già chết" v.v. (S. II, 33), hoặc do sự xuất hiện của các phân tích trong Paṭisambhidāmagga (Paṭi. Ma. II, 30), những pháp ấy đã được nói đến trong các kinh tạng theo cách phân tích.
Tatthāti tasmiṃ suttante.
Therein means in that Sutta.
Ở đó nghĩa là trong kinh đó.
Saṅkhepenāti samāsena.
Briefly means concisely.
Một cách vắn tắt nghĩa là tóm tắt.
Uddesaniddesamatteneva hi suttante khandhādayo desitā, na paṭiniddesādināti saṅkhepena te tattha vuttāti vuttā.
For indeed, in the Sutta, the aggregates and so forth are taught only by way of enumeration and explanation, not by way of re-explanation and so forth; thus, it is said that they are stated therein briefly.
Quả thật, trong kinh, các uẩn, v.v. được thuyết giảng chỉ bằng cách nêu lên và giải thích, không phải bằng cách giải thích lại, v.v., nên nói rằng chúng được nói đến một cách vắn tắt ở đó.
Tatthāti vā dhammasaṅgahe.
Or therein means in the Dhammasaṅgaṇī.
Hoặc ở đó nghĩa là trong Pháp Tụ.
Tatthāpi hi ‘‘tasmiṃ kho pana samaye cattāro khandhā hontī’’tiādinā (dha. sa. 58) khandhādayo saṅkhepena vuttāti.
For there too, with phrases such as “At that time, there are four aggregates,” the aggregates, etc., are stated briefly.
Quả thật, ở đó cũng vậy, các uẩn, v.v. được nói đến một cách vắn tắt bằng câu ‘‘Vào lúc đó, có bốn uẩn’’ v.v.
Vibhajīyanti ettha, etena vā khandhādayoti vibhaṅgo, te eva pakirīyanti paṭṭhapīyanti ettha, etena vāti pakaraṇaṃ, vibhaṅgo ca so pakaraṇañcāti vibhaṅgappakaraṇaṃ.
Wherein the aggregates, etc., are analyzed, or by which they are analyzed, that is the Vibhaṅga (analysis); wherein these same are spread out, established, or by which they are spread out, established, that is the Pakaraṇa (treatise); and that which is both Vibhaṅga and Pakaraṇa is the Vibhaṅgappakaraṇa (Treatise on Analysis).
Các uẩn, v.v. được phân tích ở đây, hoặc bằng điều này, nên gọi là Vibhaṅga (Phân Tích); chúng được rải ra, được thiết lập ở đây, hoặc bằng điều này, nên gọi là Pakaraṇa (Luận); đó là Vibhaṅga và cũng là Pakaraṇa, nên gọi là Vibhaṅgappakaraṇaṃ (Phân Tích Luận).
Ādisaddatthajotakenāti ‘‘iti vā, iti evarūpā naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato’’tiādīsu (dī. ni. 1.13) viya ādisaddassa atthadīpakena.
By the indicator of the meaning of the word ādi means by that which clarifies the meaning of the word ādi, as in phrases such as “...or thus, having refrained from such forms of dancing, singing, instrumental music, and shows.”
Bằng cách làm sáng tỏ ý nghĩa của từ ādi (vân vân) nghĩa là bằng cách làm sáng tỏ ý nghĩa của từ ādi, như trong các câu ‘‘như vậy, hoặc như vậy, đã từ bỏ việc xem các trò ca múa nhạc kịch’’ v.v.
Pakāratthajotakenāti ‘‘iti kho, bhikkhave, sappaṭibhayo bālo, appaṭibhayo paṇḍito’’tiādīsu (a. ni. 3.1) viya pakāratthavibhāvakena.
By the indicator of the meaning of pakāra means by that which elucidates the meaning of pakāra (manner), as in phrases such as “Thus, bhikkhus, the fool is fraught with danger, the wise person is free from danger.”
Bằng cách làm sáng tỏ ý nghĩa của loại nghĩa là bằng cách làm sáng tỏ ý nghĩa của loại, như trong các câu ‘‘Này các Tỳ-kheo, như vậy, kẻ ngu si đáng sợ, người trí không đáng sợ’’ v.v.
‘‘Ekadesena samudāyaṃ nidassetī’’ti etena ‘‘rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho’’ti ettha itisaddassa nidassanatthataṃ dasseti.
“It indicates the whole by a part” means by this, it shows that the word iti in “the rūpakkhandha... up to... the viññāṇakkhandha” has the meaning of indication.
Bằng câu ‘‘Nó biểu thị toàn thể bằng một phần’’, nó chỉ ra ý nghĩa biểu thị của từ iti (như vậy) ở đây: ‘‘sắc uẩn…v.v… thức uẩn’’.
Nidassanatthopi hi iti-saddo diṭṭho yathā ‘‘atthīti kho, kaccāna, ayameko anto’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.15; 3.90).
For indeed, the word iti is seen to have the meaning of indication, as in phrases such as “To say ‘it exists,’ Kaccāna, is one extreme.”
Quả thật, từ iti cũng được thấy có ý nghĩa biểu thị, như trong các câu ‘‘Này Kaccāna, có nghĩa là một cực đoan’’ v.v.
Parisamāpanattho vā ‘‘tasmātiha me, bhikkhave, dhammadāyādā bhavatha, no āmisadāyādā.
Or it has the meaning of completion, as in phrases such as “Therefore, bhikkhus, be heirs of Dhamma, not heirs of material things. I have compassion for you: ‘How might my disciples be heirs of Dhamma, not heirs of material things?’”
Hoặc có ý nghĩa kết thúc, như trong các câu ‘‘Vì vậy, này các Tỳ-kheo, hãy là người thừa tự Pháp của Ta, chứ không phải người thừa tự vật chất.
Atthi me tumhesu anukampā ‘kinti me sāvakā dhammadāyādā bhaveyyuṃ, no āmisadāyādā’ti’’ (ma. ni. 1.29) evamādīsu viya.
.
Ta có lòng thương xót đối với các con: ‘Làm sao các đệ tử của Ta có thể là người thừa tự Pháp, chứ không phải người thừa tự vật chất?’ ’’ v.v.
Parisamāpanañhetaṃ suttantabhājanīyassa ekadesadassanena yadidaṃ ‘‘pañcakkhandhā rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandho’’ti tāva tadatthassa saṅgahitattā.
For this is the completion of the Suttanta-Bhājanīya by showing a part, namely, “the five aggregates: the rūpakkhandha... up to... the viññāṇakkhandha,” since its meaning is thereby encompassed.
Đây là sự kết thúc của phần phân tích trong kinh bằng cách chỉ ra một phần, đó là ‘‘năm uẩn: sắc uẩn…v.v… thức uẩn’’, vì ý nghĩa của nó đã được bao hàm.
Tatthāti vibhaṅgappakaraṇe.
Therein means in the Vibhaṅgappakaraṇa.
Ở đó nghĩa là trong Phân Tích Luận.
‘‘Nibbānavajjāna’’nti ettha yadi nibbānavajjānaṃ…pe… appakatarapadattā khandhānaṃ khandhavibhaṅgo ādimhi vutto, nanu saha nibbānena sabbadhammasaṅgāhakattā, sabbadhammasaṅgāhakehi ca āyatanādīhi khandhehi ca appakatarapadattā saccavibhaṅgo ādimhi vattabboti?
In “excluding Nibbāna,” if the analysis of aggregates is stated first because the aggregates are fewer in terms of terms... excluding Nibbāna... then should not the analysis of truths be stated first, as it encompasses all phenomena together with Nibbāna, and is fewer in terms of terms than the aggregates, sense bases, etc., which encompass all phenomena?
Trong câu ‘‘trừ Niết-bàn’’, nếu nói rằng vì các uẩn…v.v… có ít từ hơn so với Niết-bàn, nên Phân tích Uẩn được nói đến ở đầu, vậy thì chẳng phải Phân tích Chân lý nên được nói đến ở đầu sao, vì nó bao hàm tất cả các pháp cùng với Niết-bàn, và các Chân lý có ít từ hơn so với các xứ, v.v. và các uẩn, vốn bao hàm tất cả các pháp?
Na, tatthāpi dukkhasaccavibhaṅge ekadesena khandhānaṃ eva vibhajitabbato.
No, because even in the analysis of the Dukkha Sacca, the aggregates themselves are to be analyzed in part.
Không, vì ở đó, trong Phân tích Khổ Thánh đế, các uẩn cũng được phân tích một phần.
Yathāha ‘‘tattha katamaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ?
As it is said: “Therein, what is the Noble Truth of Suffering?
Như đã nói: ‘‘Trong đó, thế nào là Khổ Thánh đế?
Jātipi dukkhā…pe… saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā’’ti (vibha. 190; dī. ni. 2.387; ma. ni. 1.120; 3.373).
Birth is suffering... up to... in brief, the five clinging-aggregates are suffering.”
Sanh cũng là khổ…v.v… tóm lại, năm thủ uẩn là khổ’’.
Idha pana anavasesatova khandhā vibhajīyantīti nibbānavajjānaṃ…pe… appakatarapadattā khandhānaṃ khandhavibhaṅgo ādimhi vutto.
Here, however, the aggregates are analyzed completely; thus, the analysis of aggregates is stated first because the aggregates are fewer in terms of terms... excluding Nibbāna.
Nhưng ở đây, các uẩn được phân tích hoàn toàn, nên Phân tích Uẩn được nói đến ở đầu vì các uẩn…v.v… có ít từ hơn so với Niết-bàn.
Apica rūpasammūḷhā arūpasammūḷhā ubhayasammūḷhāti tividhā bodhaneyyapuggalā, tathā saṃkhittarucino vitthārarucino nātisaṅkhepavitthārarucino, tikkhindriyā mudindriyā majjhimindriyāti ca.
Furthermore, there are three kinds of individuals to be guided: those deluded about rūpa, those deluded about arūpa, and those deluded about both; likewise, those who prefer conciseness, those who prefer elaboration, and those who prefer neither excessive conciseness nor elaboration; and those with keen faculties, dull faculties, and moderate faculties.
Hơn nữa, có ba loại người cần được giác ngộ: những người mê lầm về sắc, những người mê lầm về vô sắc, và những người mê lầm về cả hai; cũng như những người có khuynh hướng tóm tắt, những người có khuynh hướng chi tiết, và những người không có khuynh hướng quá tóm tắt hay quá chi tiết; những người có căn bén nhạy, những người có căn yếu kém, và những người có căn trung bình.
Tesu arūpasammūḷhānaṃ upakārāya khandhadesanā, rūpasammūḷhānaṃ āyatanadesanā, ubhayasammūḷhānaṃ dhātudesanā.
Among these, the teaching of aggregates is for the benefit of those deluded about arūpa, the teaching of sense bases is for those deluded about rūpa, and the teaching of elements is for those deluded about both.
Trong số đó, sự thuyết giảng về các uẩn là để giúp đỡ những người mê lầm về vô sắc; sự thuyết giảng về các xứ là để giúp đỡ những người mê lầm về sắc; sự thuyết giảng về các giới là để giúp đỡ những người mê lầm về cả hai.
Tathā saṃkhittarucīnaṃ khandhadesanā, nātisaṅkhepavitthārarucīnaṃ āyatanadesanā, vitthārarucīnaṃ dhātudesanā.
Similarly, the teaching of aggregates is for those who prefer conciseness, the teaching of sense bases is for those who prefer neither excessive conciseness nor elaboration, and the teaching of elements is for those who prefer elaboration.
Tương tự, sự thuyết giảng về các uẩn là dành cho những người có khuynh hướng tóm tắt; sự thuyết giảng về các xứ là dành cho những người không có khuynh hướng quá tóm tắt hay quá chi tiết; sự thuyết giảng về các giới là dành cho những người có khuynh hướng chi tiết.
Tikkhindriyānaṃ khandhadesanā, majjhimindriyānaṃ āyatanadesanā, mudindriyānaṃ dhātudesanāti iminā payojanena anukkamena ca khandhāyatanadhātuvibhaṅgānaṃ desanākkamova veditabbo.
The teaching of aggregates is for those with keen faculties, the teaching of sense bases is for those with moderate faculties, and the teaching of elements is for those with dull faculties—by this purpose and by sequence, the order of teaching the analyses of aggregates, sense bases, and elements should be understood.
Sự thuyết giảng về các uẩn là dành cho những người có căn bén nhạy; sự thuyết giảng về các xứ là dành cho những người có căn trung bình; sự thuyết giảng về các giới là dành cho những người có căn yếu kém. Với mục đích này và theo thứ tự này, cần phải hiểu thứ tự thuyết giảng của các Phân tích Uẩn, Xứ, Giới.
Taṃ panetaṃ khandhādittayaṃ pavattinivattitadubhayahetumukheneva ñāyamānaṃ yathābhūtāvabodhāya hoti, nāññathāti dassanatthaṃ saccavibhaṅgadesanā pavattā.
And this triad of aggregates, etc., when understood through the causes of continuation and cessation and both, leads to understanding things as they are, and not otherwise; to show this, the teaching of the analysis of truths was set forth.
Ba phần Uẩn, v.v. này, khi được hiểu theo phương diện nhân của sự tiếp diễn và sự chấm dứt, sẽ dẫn đến sự giác ngộ đúng như thực, không phải cách khác. Để chỉ ra điều này, sự thuyết giảng về Phân tích Chân lý đã được khởi lên.
So ca yathābhūtāvabodho visesato indriyasannissayenāti indriyavibhaṅgadesanā.
And that understanding of things as they are comes especially through the support of the faculties; hence, the teaching of the analysis of faculties.
Sự giác ngộ đúng như thực đó đặc biệt dựa vào các căn, nên có sự thuyết giảng về Phân tích Căn.
Indriyānañca indaṭṭho taṃtaṃpaccayadhammabhūtānaṃ yathāsakaṃ paccayuppannesu paccayabhāvavisesenevāti paccayapaccayuppannavibhāgasandassanī paccayākāravibhaṅgadesanā.
And the meaning of sovereignty (indaṭṭha) of the faculties, being the conditions for their respective conditioned phenomena, is by way of their specific conditionality for the conditioned phenomena; hence, the teaching of the analysis of modes of conditionality, which illustrates the division between conditions and conditioned phenomena.
Và ý nghĩa quyền năng của các căn, là các pháp nhân duyên tương ứng, nằm ở sự đặc biệt của chúng như là nhân duyên đối với các pháp do nhân duyên sinh tương ứng. Vì vậy, có sự thuyết giảng về Phân tích Các Khía Cạnh Nhân Duyên, để chỉ ra sự phân biệt giữa nhân duyên và pháp do nhân duyên sinh.
Paccayākārassa khandhādīnañca aviparītasabhāvāvabodho satipaṭṭhānādīsu sammāmanasikārenāti satipaṭṭhānasammappadhānaiddhipādabojjhaṅgamaggaṅgavibhaṅgadesanā.
The understanding of the unperverted nature of the modes of conditionality and the aggregates, etc., comes through proper attention in the satipaṭṭhānas, etc.; hence, the teaching of the analyses of satipaṭṭhāna, sammappadhāna, iddhipāda, bojjhaṅga, and maggaṅga.
Sự giác ngộ bản chất không sai lệch của các khía cạnh nhân duyên và các uẩn, v.v. là nhờ sự tác ý đúng đắn trong các niệm xứ, v.v. Vì vậy, có sự thuyết giảng về Phân tích Niệm Xứ, Chánh Cần, Như Ý Túc, Giác Chi, Đạo Chi.
Svāyaṃ satipaṭṭhānādīsu sammāmanasikāro imāya paṭipattiyā hotīti jhānaappamaññāvibhaṅgadesanā, sā sammāpaṭipatti ettake sīle patiṭṭhitassa sambhavatīti sikkhāpadavibhaṅgadesanā, yathāvuttāya ca sammāpaṭipattiyā ime ānisaṃsāti paṭisambhidāñāṇavibhaṅgadesanā, te cime ñāṇavisesā imesu kilesesu pahīyantesu ca sambhavanti, nāññathāti kilesavibhaṅgadesanā, evaṃ vitthārato desite khandhādike saṅkhepatopi jānantassa atthasiddhi hoti evāti dassanatthaṃ pariyosāne dhammahadayavibhaṅgadesanā pavattāti evametesaṃ aṭṭhārasannaṃ mahāvibhaṅgānaṃ desanākkamakāraṇaṃ veditabbaṃ.
And this proper attention in the satipaṭṭhānas, etc., occurs through this practice; hence, the teaching of the analyses of jhāna and appamaññā. That right practice is possible for one established in such sīla; hence, the teaching of the analysis of sikkhāpada. And these are the benefits of the right practice as stated; hence, the teaching of the analysis of paṭisambhidāñāṇa. And these specific knowledges arise when these defilements are abandoned, and not otherwise; hence, the teaching of the analysis of defilements. Thus, to show that even for one who understands the aggregates, etc., taught extensively, there is still success of purpose by understanding them concisely, the teaching of the analysis of Dhammahadaya is set forth at the end. In this way, the reason for the order of teaching these eighteen great analyses should be understood.
Sự tác ý đúng đắn trong các niệm xứ, v.v. này xảy ra nhờ thực hành này, nên có sự thuyết giảng về Phân tích Thiền Định và Vô Lượng Tâm; sự thực hành đúng đắn đó có thể có được khi đã an trú vào các giới như vậy, nên có sự thuyết giảng về Phân tích Giới Học; và những lợi ích này là từ sự thực hành đúng đắn đã nói, nên có sự thuyết giảng về Phân tích Tứ Vô Ngại Giải; và những loại trí đặc biệt này có thể có được khi các phiền não này được đoạn trừ, không phải cách khác, nên có sự thuyết giảng về Phân tích Phiền Não; và để chỉ ra rằng ngay cả khi các uẩn, v.v. được thuyết giảng chi tiết như vậy, người hiểu biết một cách tóm tắt cũng đạt được mục đích, nên cuối cùng có sự thuyết giảng về Phân tích Tâm Pháp. Như vậy, cần phải hiểu lý do của thứ tự thuyết giảng của mười tám Phân tích lớn này.
Rūpādīnanti rūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇānaṃ.
Of rūpa, etc. means of rūpa, vedanā, saññā, saṅkhāra, and viññāṇa.
Của sắc, v.v. nghĩa là của sắc, thọ, tưởng, hành, thức.
Vedayitādisabhāvattābhāvāti yathākkamaṃ anubhavanasañjānanābhisaṅkharaṇādisabhāvattābhāvā.
Due to the absence of the nature of feeling, etc. means due to the absence of the nature of experiencing, perceiving, constructing, etc., respectively.
Do không có bản chất thọ, v.v. nghĩa là do không có bản chất tương ứng là kinh nghiệm, nhận biết, tạo tác, v.v.
Na hi rūpaṃ vedayitādisabhāvaṃ, vedanādi vā ruppanādisabhāvaṃ.
For rūpa is not of the nature of feeling, etc., nor is vedanā, etc., of the nature of being oppressed, etc.
Quả thật, sắc không có bản chất thọ, v.v., và thọ, v.v. không có bản chất biến hoại, v.v.
Yato rūpādīnaṃ vedanāsamavarodhanena ‘‘cattāro khandhā’’tiādinā saṅkhipitvā khandhā 06 desetabbā siyuṃ.
From which, by encompassing vedanā, etc., with rūpa, it would be possible to teach aggregates concisely as “four aggregates,” etc.
Vì vậy, nếu các uẩn được tóm tắt thành ‘‘bốn uẩn’’ v.v. bằng cách bao gồm sắc, v.v. vào thọ, thì các uẩn 06 nên được thuyết giảng.
Ruppanādito aññassābhāvāti ruppanānubhavanādisabhāvato aññassa atītādike gahetvā rāsivasena vattabbassa saṃkhittassa sabhāvassa abhāvā.
Due to the absence of anything other than the nature of being oppressed, etc. means due to the absence of a concise nature that could be spoken of as a collection, taking into account past, etc., apart from the nature of being oppressed, experienced, etc.
Do không có điều gì khác ngoài sự biến hoại, v.v. nghĩa là do không có bản chất tóm tắt nào khác để nói đến như một đống, bao gồm quá khứ, v.v., ngoài bản chất biến hoại, kinh nghiệm, v.v.
Na hi cetasikādibhāvo vedanādīnaṃ sabhāvo.
For the mental state, etc., is not the nature of vedanā, etc.
Quả thật, bản chất của thọ, v.v. không phải là trạng thái tâm sở.
Heṭṭhā gaṇanesūti pañcato heṭṭhā gaṇanesu.
In enumerations below means in enumerations below five.
Trong các phép đếm dưới nghĩa là trong các phép đếm dưới năm.
Aniṭṭhānanti apariyosānaṃ.
Non-completion means non-conclusion.
Sự không kết thúc nghĩa là sự không hoàn tất.
Rūpādīsu hi katipaye, ekampi vā aggahetvā vuccamānā khandhavasena desanā anavasesasaṅkhatadhammasaṅgāhinī na sambhavati.
For if the teaching of aggregates is spoken of by not including some or even one of rūpa, etc., it cannot encompass all conditioned phenomena.
Quả thật, sự thuyết giảng theo uẩn, khi được nói đến mà không bao gồm một số hoặc thậm chí một trong các sắc, v.v., thì không thể bao hàm tất cả các pháp hữu vi còn lại.
Khandhassāti rāsaṭṭhassa khandhassa.
Of the aggregate means of the aggregate in the sense of a heap.
Của uẩn nghĩa là của uẩn có ý nghĩa là đống.
Tenevāha ‘‘na hī’’tiādi.
That is why it says “for indeed,” etc.
Vì vậy, đã nói ‘‘Quả thật, không’’ v.v.
Savibhāgadhammehīti sappabhedadhammehi.
By phenomena with divisions means by phenomena with distinctions.
Với các pháp có phân biệt nghĩa là với các pháp có chủng loại.
‘‘Saddatthasahitaṃ khandhasaddassa visayaṃ dassetī’’ti etena rāsisaddassa viya rāsaṭṭhe khandhasaddassa vācakabhāvena pavattiṃ dasseti pariyāyantarabhāvato.
“It indicates the sphere of the word khandha together with its etymological meaning” means by this, it shows the operation of the word khandha as an expresser in the sense of a heap, similar to the word rāsi, due to its being an alternative term.
Bằng câu ‘‘Nó chỉ ra phạm vi ý nghĩa của từ khandha cùng với ý nghĩa từ ngữ’’, nó chỉ ra sự hiện hữu của từ khandha với tư cách là từ biểu thị ý nghĩa đống, giống như từ rāsi (đống), do có trạng thái khác biệt.
Guṇādīsu pana kevalaṃ tabbisayapayogabhāveneva pavatti, na vācakabhāvenāti āha ‘‘guṇe…pe… na saddattha’’nti.
However, in the case of qualities (guṇa), etc., it operates merely by being used in that sphere, not as an expresser; thus, he says “in qualities... up to... not the etymological meaning.”
Tuy nhiên, trong các phẩm chất, v.v., sự hiện hữu chỉ là sự sử dụng trong phạm vi đó, không phải với tư cách là từ biểu thị. Vì vậy, đã nói ‘‘trong phẩm chất…v.v… không phải ý nghĩa từ ngữ’’.
Khandhasaddoti sīlādisadde sannidhāpito khandhasaddo.
The word khandha means the word khandha placed in conjunction with words like sīla, etc.
Từ khandha nghĩa là từ khandha được đặt gần các từ sīla (giới), v.v.
Tenevāha ‘‘sīlādiguṇavisiṭṭhaṃ rāsaṭṭhaṃ dīpetī’’ti.
That is why he says “it illuminates the sense of a heap endowed with qualities like sīla, etc.”
Vì vậy, đã nói ‘‘Nó chỉ ra một đống được đặc trưng bởi các phẩm chất như giới, v.v.’’.
Kecīti dhammasirittheraṃ sandhāya vadati.
Some means referring to Elder Dhammasiri.
Một số người nói đến Trưởng lão Dhammasiri.
Etthāti ‘‘sīlakkhandho samādhikkhandho’’ti (dī. ni. 3.355) ettha.
Here means in “sīlakkhandha, samādhikkhandha.”
Ở đây nghĩa là trong câu ‘‘giới uẩn, định uẩn’’.
Na kevalañca so eva, aṭṭhakathācariyehipi ettha guṇatthatā icchitā eva.
Not only that, but even the commentarial teachers desired the meaning of 'quality' here.
Và không chỉ vị ấy, ý nghĩa là phẩm chất ở đây cũng đã được các vị Chú giải sư chấp nhận.
Tathā hi aṭṭhasāliniyaṃ ‘‘sīlakkhandho samādhikkhandhotiādīsu guṇaṭṭhenā’’ti (dha. sa. aṭṭha. 5) vuttaṃ.
Thus, in the Aṭṭhasālinī, it is stated: "in 'the aggregate of morality (sīlakkhandha), the aggregate of concentration (samādhikkhandha),' and so on, by way of quality."
Thật vậy, trong bộ Aṭṭhasālinī có nói: “Trong các (trường hợp) như là giới uẩn, định uẩn, (từ khandha) có ý nghĩa là phẩm chất”.
Nanu ca kevalopi khandhasaddo ‘‘tiṇṇaṃ kho, māṇava, khandhānaṃ vaṇṇavādī, na kho, āvuso visākha, tīhi khandhehi ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅgahito’’ti (ma. ni. 1.462) ca ādīsu sīlādivācako diṭṭhoti?
But is it not seen that the word khandha alone, in phrases like "I praise the three khandhas, O youth," and "Indeed, friend Visākha, the Noble Eightfold Path is not comprised of three khandhas," refers to morality and so on?
Nhưng chẳng phải từ khandha đơn thuần cũng được thấy là chỉ cho giới và các pháp tương tự trong các câu như “Này thanh niên, là người tán thán ba uẩn” và “Này hiền hữu Visākha, Thánh đạo Tám ngành không được bao gồm bởi ba uẩn” hay sao?
Na, tatthāpi adhikārādivacchedakavasenevassa sīlādīsu pavattidassanato.
No, for even there, its occurrence in relation to morality and so on is seen to be by way of the delimitation of context, etc.
Không phải vậy, vì ngay cả ở đó, sự xuất hiện của nó trong giới và các pháp tương tự cũng được thấy là do sự phân định của văn cảnh và các yếu tố khác.
Na khandhasaddo paññattisaddassa atthe vattatīti niruttivohārādisaddā viya paññattipariyāyo na hotīti attho.
The meaning is that the word khandha does not function in the sense of the word paññatti, just as terms like nirutti and vohāra are not synonyms for paññatti.
Từ khandha không vận hành theo nghĩa của từ paññatti có nghĩa là nó không phải là một từ đồng nghĩa với paññatti, giống như các từ nirutti, vohāra, v.v.
Dārukkhandhoti paññatti hotīti tassa khandhasaddassa paññattivisesappavattitaṃ dasseti.
It shows that the word khandha applies specifically to paññatti when it says, " a pile of wood (dārukkhandha) is a paññatti".
Dārukkhandha là một paññatti cho thấy rằng từ khandha đó được vận hành trong một loại paññatti đặc biệt.
Viññāṇakkhandhoti khandhasaddoti ‘‘viññāṇaṃ viññāṇakkhandho’’ti (yama. 1.khandhayamaka.32) ettha vutto khandhasaddo.
The word khandha in " aggregate of consciousness (viññāṇakkhandha)" refers to the word khandha mentioned in "consciousness is the aggregate of consciousness".
Từ khandha trong viññāṇakkhandha là từ khandha được nói đến ở đây: “thức là thức uẩn”.
Samudāye niruḷhoti atītādibhedabhinnassa paññāya abhisaṃyūhanena rāsikate viññāṇasamūhe niruḷho.
" Established in the collection" means established in the group of consciousnesses, which are differentiated by categories such as past, etc., and aggregated by wisdom.
Đã thành thông dụng trong ý nghĩa tập hợp có nghĩa là đã thành thông dụng trong tập hợp thức được tích tụ lại bằng trí tuệ, được phân chia theo các thời quá khứ, v.v.
Tāya eva ruḷhiyā pavattatīti tāya samudāye niruḷhatāya tadavayave ekasmimpi viññāṇe pavattatīti.
" It operates by that very convention" means that by being established in the collection, it also operates with regard to even a single instance of consciousness, which is a part of that collection.
Vận hành chính bởi sự thông dụng đó có nghĩa là do sự thông dụng trong ý nghĩa tập hợp đó, nó cũng vận hành trong một thức đơn lẻ là một phần của tập hợp ấy.
Ettha ca ñāṇasampayutte niruḷho kosallasambhūtaṭṭhena kusalabhāvo viya ñāṇavippayutte viññāṇasamudāye niruḷho tadekadesepi ruḷhiyā pavattatīti veditabbaṃ.
Here, it should be understood that just as the quality of being wholesome (kusalabhāva) is established in what is associated with knowledge by way of being born of skill, so too, something established in a collection of consciousnesses dissociated from knowledge operates by convention even with regard to a part of that collection.
Và ở đây, cần hiểu rằng, giống như trạng thái thiện (kusalabhāva) thành thông dụng trong (pháp) tương ưng với trí tuệ với ý nghĩa là được sinh ra từ sự khéo léo, thì (từ khandha) đã thành thông dụng trong tập hợp thức không tương ưng với trí tuệ cũng vận hành theo sự thông dụng trong một phần của tập hợp ấy.
Atha vā kiñci nimittaṃ gahetvā satipi aññasmiṃ tannimittayutte kismiñcideva visaye sammutiyā cirakālatāvasena nimittavirahepi pavatti ruḷhi nāma, yathā mahiyaṃ setīti mahiṃso, gacchantīti gāvoti, evaṃ khandhasaddassāpi ruḷhibhāvo veditabbo.
Alternatively, ruḷhi (convention) is when, after taking some characteristic and even though there is something else with that characteristic, it is applied by agreement for a long time to some particular object, even in the absence of that characteristic; for example, mahiṃso (buffalo) because it sleeps on the earth (mahiyaṃ seti), gāvo (cows) because they go (gacchanti); in this way, the conventional nature of the word khandha should also be understood.
Hoặc, ruḷhi là sự vận hành trong một đối tượng cụ thể nào đó theo quy ước, do đã tồn tại lâu dài, sau khi đã lấy một dấu hiệu nào đó, ngay cả khi có một đối tượng khác có cùng dấu hiệu đó, và ngay cả khi không có dấu hiệu đó. Ví dụ như, mahiṃso là con trâu vì nó nằm trên mặt đất (mahiyaṃ seti), gāvo là con bò vì chúng đi (gacchanti). Tương tự, trạng thái ruḷhi của từ khandha cũng cần được hiểu như vậy.
Rāsito guṇatoti sabbattha bhummatthe vā nissakkavacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
" By way of heap, by way of quality" – in all instances, this should be understood as an ablative in the sense of location.
Từ rāsi, từ guṇa nên được xem là cách nói chỉ sự xuất phát hoặc ở trong cách dùng chỉ vị trí ở khắp mọi nơi.
Niyametvāti vavatthapetvā.
" Having defined" means having distinguished.
Sau khi xác định là sau khi thiết lập.
Piṇḍaṭṭhoti saṅghātattho.
" Meaning of aggregation" means the meaning of being a collection.
Ý nghĩa là khối là ý nghĩa là sự hợp lại.
Tasmāti yasmā pañceva khandhā vuttā, koṭṭhāsaṭṭhe ca khandhaṭṭhe nibbānassa vasena chaṭṭhenāpi khandhena bhavitabbaṃ, tasmā khandhaṭṭho nāma rāsaṭṭhoti yuttaṃ.
" Therefore," since only five aggregates are spoken of, and in the sense of 'part' and 'aggregate', there should also be a sixth aggregate by way of Nibbāna, therefore, " the meaning of aggregate is the meaning of heap" is appropriate.
Do đó, vì chỉ có năm uẩn được nói đến, và nếu ý nghĩa của uẩn là phần, thì phải có uẩn thứ sáu là Nibbāna, do đó hợp lý rằng ý nghĩa của uẩn là ý nghĩa của đống.
‘‘Yesaṃ vā atītādivasena bhedo atthī’’tiādinā atītādivibhāgabhinnesu ruppanādisabhāvadhammesu visuṃ visuṃ koṭṭhāsabhāvena gayhamānesu tabbibhāgarahitassa ekassa nibbānassa rāsaṭṭhatā viya koṭṭhāsaṭṭhatāpi na sambhavatīti dasseti.
By the phrase, " of which there is differentiation by way of past, etc.," it is shown that when the states of nature (dhammas) that have the characteristic of being crushed, etc., and are differentiated by divisions such as past, are individually taken as parts, Nibbāna, which is devoid of such divisions, cannot have the meaning of a heap, just as it cannot have the meaning of a part.
Bằng câu “Hoặc những pháp nào có sự phân chia theo quá khứ, v.v.” và các câu tiếp theo, ngài chỉ ra rằng đối với Nibbāna duy nhất, không có sự phân chia như vậy, thì ý nghĩa là phần cũng không thể có, giống như ý nghĩa là đống không thể có, khi các pháp có tự tánh hoại diệt, v.v., được phân chia theo quá khứ, v.v., được xem xét riêng lẻ như từng phần.
Etena paññattiyāpi khandhesu aggahaṇe kāraṇaṃ vuttanti veditabbaṃ.
By this, it should be understood that the reason for not including paññatti among the khandhas has been stated.
Cần hiểu rằng, qua điều này, lý do tại sao paññatti cũng không được kể vào trong các uẩn đã được nói đến.
Kasmā panettha phassādike viya saṅkhārakkhandhe anavarodhetvā vedanāsaññā visuṃ khandhabhāvena gahitāti?
Why are feeling and perception taken as separate aggregates here, without being included in the aggregate of formations, as is the case with contact, etc.?
Tại sao ở đây thọ và tưởng lại được xem xét riêng thành các uẩn mà không được bao gồm trong hành uẩn như xúc và các pháp khác?
Vivādamūlatādivisesadassanatthaṃ.
To show the specific characteristics such as being the root of disputes.
Để chỉ ra sự đặc biệt là cội rễ của tranh cãi, v.v.
Gahaṭṭhānañhi vivādakāraṇaṃ kāmajjhosānaṃ.
For householders, the cause of disputes is attachment to sensual pleasures.
Đối với hàng tại gia, nguyên nhân của tranh cãi là sự đắm chìm trong các dục.
Vuttañcetaṃ ‘‘puna caparaṃ, bhikkhave, kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu mātāpi puttena vivadati, puttopi mātarā vivadatī’’tiādi (ma. ni. 1.168, 178).
This has been stated: "Furthermore, bhikkhus, due to sensual pleasures, because of sensual pleasures, on account of sensual pleasures, for the sake of sensual pleasures, mother disputes with son, son disputes with mother," and so on.
Và điều này đã được nói: “Và này các Tỳ khưu, một lần nữa, do duyên dục, do nhân dục, do nguyên nhân từ dục, chính vì dục mà mẹ cũng tranh cãi với con, con cũng tranh cãi với mẹ”, v.v.
Pabbajitānaṃ diṭṭhābhiniveso.
For renunciants, it is adherence to views.
Đối với hàng xuất gia, (nguyên nhân) là sự cố chấp vào tà kiến.
Vuttampi cetaṃ ‘‘ye diṭṭhimuggayha vivādayanti, ‘idameva sacca’nti (su. ni. 838; mahāni. 67) ca vādayantī’’tiādi.
This too has been stated: "Those who grasp views and dispute, asserting, 'This alone is truth'," and so on.
Và điều này cũng đã được nói: “Những người cố chấp vào tà kiến mà tranh cãi, và họ nói rằng ‘Chỉ có điều này là sự thật’”, v.v.
Tesu kāmajjhosānaṃ vedanassādena hoti, diṭṭhābhiniveso saññāvipallāsena.
Among these, attachment to sensual pleasures arises from the enjoyment of feeling, and adherence to views arises from the distortion of perception.
Trong số đó, sự đắm chìm trong các dục là do sự thưởng thức vị ngọt của thọ, còn sự cố chấp vào tà kiến là do sự sai lệch của tưởng.
Saññāvipallāsena hi cittavipallāso, cittavipallāsena diṭṭhimānataṇhāpapañcānaṃ vipallāsoti.
For by the distortion of perception comes the distortion of mind, and by the distortion of mind comes the distortion of views, conceit, craving, and mental proliferation (papañca).
Thật vậy, do tưởng sai lệch mà có tâm sai lệch, do tâm sai lệch mà có sự sai lệch của các hý luận tà kiến, ngã mạn và tham ái.
Tathā vedanānugiddho vipallatthasañño ca saṃsarati.
Similarly, one who is infatuated with feeling and has distorted perception wanders on in saṃsāra.
Tương tự, người tham đắm trong thọ và có tưởng sai lệch thì luân hồi.
Vedanānugiddhassa hi vedanāpaccayā taṇhā siddhā hoti, tato ca taṇhāpaccayā upādānanti āvaṭṭati bhavacakkaṃ.
For one infatuated with feeling, craving is established conditioned by feeling, and from that, conditioned by craving, arises clinging – thus the wheel of existence revolves.
Thật vậy, đối với người tham đắm trong thọ, tham ái do duyên thọ mà thành tựu, và từ đó, do duyên tham ái mà có thủ, và bánh xe hữu tiếp tục quay.
Vipallatthasaññissa ca ‘‘saññānidānā hi papañcasaṅkhā’’ti (su. ni. 880) vacanato diṭṭhimānataṇhāpapañcānaṃ anupacchedato saṃsārassa anupacchedova.
And for one with distorted perception, as it is said, "Proliferations are conditioned by perception," the non-cessation of views, conceit, craving, and mental proliferation means the non-cessation of saṃsāra.
Và đối với người có tưởng sai lệch, theo câu nói “Vì các hý luận có tưởng làm nhân duyên”, do không đoạn trừ được các hý luận tà kiến, ngã mạn và tham ái, nên luân hồi cũng không được đoạn trừ.
Iti vivādakāraṇānaṃ kāmajjhosānadiṭṭhābhinivesānaṃ kāraṇabhāvo saṃsārahetubhāvoti imassa vivādamūlatādivisesassa dassanatthaṃ saṅkhārakkhandhe anavarodhetvā vedanāsaññā visuṃ khandhabhāvena gahitāti veditabbaṃ.
Thus, it should be understood that feeling and perception are taken as separate aggregates, without being included in the aggregate of formations, in order to show this specific characteristic of being the root of disputes, i.e., the causal nature of attachment to sensual pleasures and adherence to views, which are causes of disputes, and thus causes of saṃsāra.
Do đó, cần hiểu rằng, để chỉ ra sự đặc biệt này là cội rễ của tranh cãi, v.v., tức là trạng thái làm nguyên nhân cho sự đắm chìm trong các dục và sự cố chấp vào tà kiến, vốn là nguyên nhân của tranh cãi, và là trạng thái làm nhân duyên cho luân hồi, nên thọ và tưởng được xem xét riêng thành các uẩn mà không được bao gồm trong hành uẩn.
Okāsesūti vibhajanakiriyāya pavattiṭṭhānabhāvato atītādayo okāsāti vuttā.
" In the situations" – past, etc., are called 'situations' because they are the places where the activity of division occurs.
Trong các trường hợp có nghĩa là quá khứ, v.v. được gọi là các trường hợp (okāsa) vì chúng là nơi diễn ra hành động phân tích.
Itisaddenāti ‘‘upādāyarūpa’’nti evaṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttaitisaddena.
" By the word iti" – by the word iti mentioned in the commentary as "materiality grasped (upādāyarūpa)."
Bằng từ iti là bằng từ iti được nói trong chú giải như thế này: “upādāyarūpa”.
Nidassanatthenāti udāharaṇatthena.
" In the sense of example" means in the sense of illustration.
Với ý nghĩa là sự nêu gương là với ý nghĩa là ví dụ.
Sabboti sakalo ekādasasu okāsesu vibhatto vibhajananayo.
" All" refers to the entire method of division, divided into eleven situations.
Tất cả là toàn bộ phương pháp phân tích được phân chia trong mười một trường hợp.
Idañca vibhajananti ‘‘cattāro ca mahābhūtā…pe… upādāyarūpa’’nti evaṃ vibhattaṃ idañca vibhajanaṃ.
" And this division" refers to this division which is divided as "the four great primary elements... etc. ...materiality grasped."
Và sự phân tích này là sự phân tích này được phân chia như sau: “bốn đại chủng… cho đến… sắc y sinh”.
Oḷārikādīsūti oḷārikasukhumahīnapaṇītadūrasantikesu.
" In the gross, etc." refers to the gross, subtle, inferior, excellent, distant, and near.
Trong thô, v.v. là trong thô, tế, hạ liệt, cao thượng, xa, gần.
Cakkhāyatanantiādivibhajanañcāti ‘‘cakkhāyatanaṃ…pe… phoṭṭhabbāyatanaṃ itthindriyaṃ…pe… kabaḷīkāro āhāro rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbāti evaṃ pavattaṃ vibhajanañca.
" And the division of the eye-base, etc." refers to the division that proceeds as "the eye-base... etc. ...the tangible-base, the femininity faculty... etc. ...nutriment taken as a lump, forms, sounds, smells, tastes, tangibles."
Và sự phân tích nhãn xứ, v.v. là sự phân tích diễn ra như sau: “nhãn xứ… cho đến… xúc xứ, nữ căn… cho đến… đoàn thực, sắc, thanh, hương, vị, xúc”.
Yathāsambhavanti yathārahaṃ.
" As far as is appropriate" means suitably.
Tùy theo khả năng là tùy theo sự thích hợp.
Ekādasasu okāsesu yaṃ yattha vibhajanaṃ yuttaṃ, taṃ tattha yojetabbaṃ.
The division that is appropriate for each of the eleven situations should be applied there.
Trong mười một trường hợp, sự phân tích nào thích hợp ở đâu thì nên được áp dụng ở đó.
Evaṃ vedanākkhandhādīsupīti yathā rūpakkhandhe yathāsambhavaṃ ekādasasu okāsesu vibhajanaṃ yojetabbanti vuttaṃ, evaṃ vedanākkhandhādīsupi yathāsambhavaṃ ekādasasu okāsesu vibhajanaṃ yojetabbanti attho.
" Likewise in the aggregate of feeling, etc." means that just as it was stated that the division should be applied as far as appropriate in the eleven situations for the aggregate of materiality, so too, the division should be applied as far as appropriate in the eleven situations for the aggregate of feeling, etc.
Tương tự trong thọ uẩn, v.v. cũng vậy có nghĩa là, như đã nói rằng trong sắc uẩn, sự phân tích trong mười một trường hợp nên được áp dụng tùy theo khả năng, tương tự trong thọ uẩn, v.v. cũng vậy, sự phân tích trong mười một trường hợp nên được áp dụng tùy theo khả năng.
Tattha vedanākkhandho tāva purime okāsapañcake sukhādivedanāttikavasena vibhatto, itarasmiṃ kusalattikavedanāttikasamāpannadukasāsavadukavasena.
Therein, the aggregate of feeling is divided in the first five situations according to the triad of feelings (pleasant, etc.), and in the remaining ones according to the triad of wholesome, etc., the dyad of associated with resultant, and the dyad of with taints.
Trong đó, thọ uẩn trước hết được phân tích trong năm trường hợp đầu tiên theo bộ ba thọ lạc, v.v., và trong các trường hợp còn lại theo bộ ba thiện, bộ ba thọ, bộ đôi tương ưng và bộ đôi hữu lậu.
Saññākkhandho pana purime okāsapañcake chaphassadvāravasena, itarasmiṃ oḷārikaduke paṭighasamphassadukavasena ceva yathāvuttakusalattikādivasena ca vibhatto.
The aggregate of perception, however, is divided in the first five situations by way of the six doors of contact, and in the remaining ones, in the dyad of gross, etc., by way of the dyad of impingement-contact and by way of the aforementioned triad of wholesome, etc.
Còn tưởng uẩn thì được phân tích trong năm trường hợp đầu tiên theo sáu cửa xúc, và trong các trường hợp còn lại, trong bộ đôi thô, v.v., theo bộ đôi hữu đối ngại xúc và theo bộ ba thiện, v.v. đã nói.
Sesesu kusalattikādivaseneva.
In the remaining ones, it is only by way of the triad of wholesome, etc.
Trong các trường hợp còn lại, chỉ theo bộ ba thiện, v.v.
Tathā saṅkhārakkhandho.
Similarly for the aggregate of formations.
Hành uẩn cũng tương tự.
Paṭighasamphassaduko panettha nattheva.
The dyad of impingement-contact is not present here.
Ở đây hoàn toàn không có bộ đôi hữu đối ngại xúc.
Cetanāya eva cettha niddeso saṅkhārakkhandhadhammānaṃ cetanāppadhānabhāvadassanatthaṃ.
The designation here of only volition (cetanā) is to show the predominance of volition among the phenomena of the aggregate of formations.
Sự trình bày về tư ở đây là để chỉ ra rằng tư là pháp chủ đạo trong các pháp thuộc hành uẩn.
Tathā hi sā ‘‘saṅkhārakkhandho’’ti vuttā.
For it is called "the aggregate of formations."
Thật vậy, nó được gọi là “hành uẩn”.
Tatthāti tasmiṃ viññāṇakkhandhassa vibhajane paṭiniddese.
" Therein" refers to that specific designation in the division of the aggregate of consciousness.
Trong đó là trong sự trình bày về sự phân tích của thức uẩn.
Taṃ pana dvayanti manodhātumanoviññāṇadhātudvayaṃ.
" Those two" refers to the two elements: the mind-element and the mind-consciousness element.
Bộ đôi đó là bộ đôi ý giới và ý thức giới.
Yañhi sattaviññāṇadhātudesanāyaṃ ‘‘manodhātu, manoviññāṇadhātū’’ti dvayaṃ desitaṃ, taṃ chaviññāṇakāyadesanāyaṃ ‘‘manoviññāṇa’’ntveva vuccatīti.
For what is taught as the dyad "mind-element, mind-consciousness element" in the teaching of the seven elements of consciousness, is referred to as "mind-consciousness" in the teaching of the six consciousness-groups.
Thật vậy, bộ đôi được thuyết giảng là “ý giới, ý thức giới” trong bài thuyết giảng về bảy thức giới, thì trong bài thuyết giảng về sáu thân thức, nó chỉ được gọi là “ý thức”.
Purimasantānassa bhedanti purimasantānassa vināsaṃ, vināsāpadesena cettha santāne visadisuppādameva dasseti.
The breaking up of the former continuum means the destruction of the former continuum; and here, by the designation of destruction, it indicates merely the arising of dissimilar states in the continuum.
Sự tan rã của dòng liên tục trước đó là sự hủy diệt của dòng liên tục trước đó, và ở đây, bằng cách viện dẫn sự hủy diệt, chỉ cho thấy sự phát sinh không tương đồng trong dòng liên tục.
Tenevāha ‘‘visadisasantānuppattidassanato’’ti.
Therefore, it says: ‘‘Because the arising of a dissimilar continuum is seen’’.
Vì vậy, nói rằng ‘‘vì thấy sự phát sinh của dòng liên tục không tương đồng’’.
Nanu ca arūpadhammānampi virodhipaccayasamavāye visadisuppatti atthīti?
But is there not an arising of dissimilar states even in mental phenomena (arūpadhammas) when hostile conditions converge?
Há không phải các pháp vô sắc cũng có sự phát sinh không tương đồng khi có sự hội tụ của các duyên đối nghịch sao?
Saccaṃ atthi, sā pana na pākaṭatarā, pākaṭatarā ca idhādhippetā.
Indeed, there is; but that is not so evident, and what is intended here is the more evident.
Đúng vậy, có, nhưng điều đó không rõ ràng lắm, và điều được ngụ ý ở đây là điều rõ ràng hơn.
Tenevāha ‘‘sītādisannipāte’’ti.
Therefore, it says: ‘‘at the confluence of cold and so forth’’.
Vì vậy, nói rằng ‘‘khi có sự hội tụ của lạnh, v.v.’’.
Tathā cāha bhagavā ‘‘sītenapi ruppati, uṇhenapi ruppatī’’tiādi (saṃ. ni. 3.79).
Thus, the Blessed One said, ‘‘It is afflicted by cold, it is afflicted by heat’’, and so on.
Và Thế Tôn đã nói: ‘‘Bị lạnh làm cho hư hoại, bị nóng làm cho hư hoại’’, v.v. (Saṃ. ni. 3.79).
Idāni bheda-saddo ujukameva vikārāpattiṃ vadatīti dassento ‘‘bhedo cā’’tiādimāha.
Now, showing that the word bheda directly means a change in condition, it says ‘‘And breaking up’’ and so on.
Bây giờ, từ bheda (tan rã) trực tiếp nói về sự biến đổi, nên nói ‘‘và sự tan rã’’, v.v.
Visadisarūpuppattiyeva, na uppannassa aññathābhāvoti adhippāyo.
The intention is the mere arising of a dissimilar form, not a change of an already arisen form.
Ý nghĩa là chỉ sự phát sinh của sắc không tương đồng, chứ không phải sự biến đổi của cái đã phát sinh.
Tena kāpiliyaṃ pariṇāmavādaṃ paṭikkhipati.
By this, it rejects the theory of transformation of the Kāpilas.
Do đó, bác bỏ thuyết biến đổi của phái Kāpila.
Yadi purimasantānato bhedo visadisuppatti ruppanaṃ, evaṃ sante lakkhaṇassa atippasaṅgo siyāti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘arūpakkhandhāna’’ntiādi.
Considering the objection that if the breaking up from the former continuum means the arising of dissimilar states (visadisuppatti) and affliction (ruppana), then the definition of characteristic (lakkhaṇa) would be over-applicable, it states: ‘‘of the immaterial aggregates’’ and so on.
Nếu sự tan rã từ dòng liên tục trước đó là sự phát sinh không tương đồng, là sự hư hoại, thì sẽ có sự quá rộng của đặc tính, nghĩ đến sự chất vấn đó, nên nói ‘‘của các uẩn vô sắc’’, v.v.
Ettha sītādīhīti ādi-saddena yathā uṇhajighacchādayo saṅgayhanti, evaṃ āhārādīnampi saṅgaho daṭṭhabbo.
Here, in ‘‘by cold and so forth’’, by the word ādi (and so forth), just as heat, hunger, etc., are included, so too the inclusion of food and so forth should be understood.
Ở đây, bởi lạnh, v.v., với từ v.v., cũng như nóng, đói, v.v. được bao gồm, thì cũng phải hiểu rằng thức ăn, v.v. cũng được bao gồm.
Yenāti yena sītādīhi samāgamena.
By which means by which convergence with cold and so forth.
Yenā (bằng cái gì) là bằng sự hội tụ của lạnh, v.v.
Tatthāti tesu rūpadhammesu.
Therein means in those material phenomena.
Tatthā (ở đó) là ở những pháp sắc đó.
Āhārādikassa vā ṭhitippattassāti sambandho.
Or the connection is: of food and so forth, or of that which has attained subsistence.
Hoặc là sự liên kết với ‘‘của cái đã đạt được sự tồn tại của thức ăn, v.v.’’.
Yathā rūpadhammānaṃ ṭhitikkhaṇe sītādīhi samāgamo hoti, evaṃ arūpakkhandhānaṃ aññehi samāgamo natthi atilahuparivattito, tasmā arūpadhammā rūpadhammānaṃ viya pākaṭassa vikārassa abhāvato ‘‘ruppantī’’ti, ‘‘ruppanalakkhaṇā’’ti ca na vuccantīti sambandho.
Just as material phenomena, at the moment of subsistence, converge with cold and so forth, so too the immaterial aggregates do not converge with other things because of their extremely subtle change; therefore, immaterial phenomena are not said to ‘‘be afflicted’’ or ‘‘have the characteristic of affliction’’ like material phenomena, due to the absence of evident change—this is the connection.
Cũng như các pháp sắc có sự hội tụ với lạnh, v.v. vào khoảnh khắc tồn tại, thì các uẩn vô sắc không có sự hội tụ với những cái khác vì sự biến đổi quá vi tế, do đó, các pháp vô sắc không được gọi là ‘‘bị hư hoại’’ và ‘‘có đặc tính hư hoại’’ như các pháp sắc vì không có sự biến đổi rõ ràng, đó là sự liên kết.
‘‘Ruppatī’’ti padassa kattukammasādhanānaṃ vasena atthaṃ dassetuṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘kuppati ghaṭṭīyati pīḷīyati bhijjatī’’ti vuttanti tadatthaṃ vivaranto ‘‘kuppatīti etenā’’tiādimāha.
To show the meaning of the word ‘‘ruppati’’ in terms of agent and object, it explains what was stated in the commentary as ‘‘it is disturbed, it is struck, it is oppressed, it is broken’’, by saying ‘‘By ‘it is disturbed’ ’’ and so on.
Để chỉ ý nghĩa của từ ‘‘ruppatī’’ (bị hư hoại) theo nghĩa chủ động và bị động, trong Chú Giải có nói ‘‘kuppati (bị xáo động), ghaṭṭīyati (bị va chạm), pīḷīyati (bị áp bức), bhijjati (bị tan vỡ)’’, nên khi giải thích ý nghĩa đó, nói rằng ‘‘bởi điều này, kuppatī’’, v.v.
Kopādikiriyāti kopasaṅghaṭṭanapīḷanakiriyā.
The action of disturbing and so forth means the action of disturbing, striking, and oppressing.
Hành động xáo động, v.v. là hành động xáo động, va chạm, áp bức.
Kopa-saddo cettha khobhapariyāyo veditabbo.
The word kopa here should be understood as a synonym for perturbation.
Từ kopa (xáo động) ở đây phải hiểu là đồng nghĩa với khobha (rung động).
Kattubhūto kammabhūto ca atthoti kattukammasādhanānaṃ vasena vuccamāno bhūtupādāyarūpasaṅkhāto attho.
The meaning as agent and object refers to the meaning, described in terms of agent and object, which is designated as derived form (bhūtupādāyarūpa).
Ý nghĩa chủ động và bị động là ý nghĩa được gọi là sắc sở tạo (bhūtupādāyarūpa) theo cách nói chủ động và bị động.
Kammakattutthena bhijjati-saddenāti yadā kammakattuttho ruppati-saddo, tadā bhijjati-saddopi tadattho eva veditabboti attho.
By the word bhijjati in the sense of agent-object means that when the word ruppati is in the sense of agent-object, then the word bhijjati should also be understood as having that same meaning.
Bởi từ bhijjati (bị tan vỡ) với nghĩa bị động chủ động là khi từ ruppati (bị hư hoại) có nghĩa bị động chủ động, thì từ bhijjati cũng phải hiểu có ý nghĩa đó.
Tattha yadā kammatthe ‘‘ruppatī’’ti padaṃ, tadā ‘‘sītenā’’tiādīsu kattuatthe karaṇavacanaṃ.
Here, when the word ‘‘ruppati’’ is in the objective sense, then in ‘‘by cold’’ and so forth, it is an instrumental case in the agentive sense.
Ở đó, khi từ ‘‘ruppatī’’ có nghĩa bị động, thì trong ‘‘sītenā’’ (bởi lạnh), v.v. là cách nói công cụ với nghĩa chủ động.
Yadā pana ‘‘ruppatī’’ti padaṃ kattuatthe kammakattuatthe vā, tadā hetumhi karaṇavacanaṃ veditabbaṃ.
But when the word ‘‘ruppati’’ is in the agentive sense or agent-objective sense, then it should be understood as an instrumental case in the sense of cause.
Nhưng khi từ ‘‘ruppatī’’ có nghĩa chủ động hoặc bị động chủ động, thì phải hiểu là cách nói công cụ trong nghĩa nguyên nhân.
‘‘Yaṃ pana ruppatī’’tiādinā ‘‘kuppatī’’tiādīnaṃ kattukammatthānampi atthavacanānaṃ vacane kāraṇaṃ dasseti.
By ‘‘Whatever is afflicted’’ and so on, it shows the reason for stating even the agentive and objective meanings of ‘‘it is disturbed’’ and so on.
Bằng ‘‘cái gì bị hư hoại’’, v.v., chỉ ra lý do để nói các ý nghĩa chủ động và bị động của ‘‘kuppatī’’ (bị xáo động), v.v.
Yadipi attha-saddo ‘‘pīḷanaṭṭho’’tiādīsu (paṭi. ma. 1.17; 2.8) sabhāvapariyāyopi hoti, ‘‘kenaṭṭhenā’’ti panettha abhidheyyapariyāyo adhippetoti āha ‘‘kenaṭṭhenāti pucchāsabhāgavasena ruppanaṭṭhenā’’ti, ruppanasaddābhidheyyabhāvenāti attho.
Although the word attha is also a synonym for essence in phrases like ‘‘the meaning of oppression’’ and so on, here, in ‘‘by what meaning’’, the intended meaning is a synonym for the expressible. Thus, it says: ‘‘‘By what meaning?’ means, in accordance with the nature of the question, by the meaning of affliction’’, which means by the nature of being expressed by the word ruppana.
Mặc dù từ attha (ý nghĩa) trong ‘‘pīḷanaṭṭho’’ (ý nghĩa áp bức), v.v. (Paṭi. Ma. 1.17; 2.8) cũng là đồng nghĩa với bản chất, nhưng ở đây, từ attha (ý nghĩa) được ngụ ý là đồng nghĩa với đối tượng được gọi tên, nên nói rằng ‘‘kenaṭṭhenāti (bằng ý nghĩa gì) là ruppanaṭṭhenā (bằng ý nghĩa hư hoại) theo cách hỏi về bản chất’’, tức là bằng cách được gọi tên là ruppana (sự hư hoại).
Tenevāha ‘‘na kevalaṃ saddatthoyeva ruppana’’nti.
Therefore, it says: ‘‘Affliction is not merely the literal meaning of the word’’.
Vì vậy, nói rằng ‘‘không chỉ ý nghĩa của từ là sự hư hoại’’.
Tassa atthassāti tassa bhūtupādāyappabhedassa sabhāvadhammassa.
Of that meaning means of that inherent nature (sabhāvadhammā) which is differentiated as derived form (bhūtupādāya).
Của ý nghĩa đó là của pháp bản chất có sự khác biệt về sắc sở tạo đó.
Ruppanalakkhaṇañca nāmetaṃ aniccatādi viya kakkhaḷattādito aññanti na gahetabbaṃ.
The characteristic of affliction (ruppanalakkhaṇa) should not be taken as something different from harshness (kakkhaḷatta) and so forth, like impermanence (aniccatā) and so on.
Và đặc tính hư hoại này không nên hiểu là khác với sự cứng rắn, v.v. như vô thường, v.v.
Paññattiviseso hi tanti, kakkhaḷattādīnaṃyeva pana arūpadhammavidhuro sabhāvavisesoti veditabbaṃ.
For it is a specific designation, but it should be understood as a specific nature of harshness and so forth, which is devoid of immaterial phenomena.
Vì đó là một sự phân biệt khái niệm, nhưng phải hiểu là một bản chất đặc biệt của chính sự cứng rắn, v.v. mà các pháp vô sắc không có.
3. Pakaraṇappattaṃ rūpaṃ pakkhipitvā mātikā ṭhapitāti ānetvā sambandho.
3. The connection is made by inserting the form pertinent to the section and establishing a matrix.
Sau khi đưa sắc được đề cập vào, tiêu đề được đặt ra, đó là sự liên kết.
Mahābhūtu…pe… āpajjati tappakārabhāvena atītaṃse gaṇanaṃ gatanti vuttattāti adhippāyo.
The great elements… etcetera… it attains means that it is intended that it has entered into the calculation of the past in that manner, as stated.
Đại chủng…v.v… rơi vào là ý nghĩa rằng nó được tính vào quá khứ theo cách đó, như đã nói.
‘‘Na hī’’tiādinā dhammantaranivattanatthatā pakārantaranivattanatthatā ca bhūtupādāyagahaṇassa natthīti dasseti.
By ‘‘For not’’ and so on, it is shown that taking derived form (bhūtupādāya) does not serve to exclude other dhammas or to exclude other kinds.
Bằng ‘‘không phải vậy’’, v.v., chỉ ra rằng không có việc loại bỏ các pháp khác hoặc loại bỏ các loại khác đối với việc nắm giữ sắc sở tạo.
Taṃdassaneti gaṇanantaradassane.
In showing that means in showing other calculations.
Trong việc chỉ ra điều đó là trong việc chỉ ra một sự tính toán khác.
Taṃsabhāvattāti bhūtupādāyasabhāvattā.
Because of its nature means because of its nature as derived form.
Vì có bản chất đó là vì có bản chất sắc sở tạo.
‘‘Na cā’’tiādinā bhūtupādāyasabhāvo atītaṃsagaṇitatāya taṃsabhāvassapi aññathā gaṇitattā, ataṃsabhāvassa ca tathā gaṇitattā akāraṇanti dasseti.
By ‘‘And not’’ and so on, it is shown that the nature of derived form is not the cause, because that which has that nature is counted differently in the past, and that which does not have that nature is also counted in that way.
Bằng ‘‘và không phải vậy’’, v.v., chỉ ra rằng bản chất sắc sở tạo không phải là nguyên nhân vì bản chất đó được tính vào quá khứ theo cách khác, và cái không phải bản chất đó cũng được tính như vậy.
‘‘Ajjhatta…pe… labbhatī’’ti etena dutiyanaye na kevalaṃ yathāvuttova doso, atha kho abyāpitopi dosoti dasseti.
By ‘‘Internal… etcetera… is obtained’’, it is shown that in the second method, not only is there the aforementioned fault, but also a fault of non-pervasion.
Bằng ‘‘nội tại…v.v… được tìm thấy’’, chỉ ra rằng trong phương pháp thứ hai, không chỉ có lỗi đã nói, mà còn có lỗi không phổ biến.
Tadetaṃ pana akāraṇaṃ kāraṇabhāvasseva anadhippetattā.
This, however, is not a cause because the state of being a cause is not intended.
Nhưng điều đó không phải là nguyên nhân vì bản chất nguyên nhân không được ngụ ý.
Na hettha bhūtupādāyarūpabhāvo atītaṃse gaṇanassa kāraṇanti adhippetaṃ, yato yathāvuttadosāpatti siyā.
For here, the state of being a derived form is not intended to be the cause of calculation in the past, lest the aforementioned fault should arise.
Vì ở đây, bản chất sắc sở tạo không được ngụ ý là nguyên nhân của việc tính vào quá khứ, vì nếu vậy sẽ có lỗi đã nói.
‘‘Kintī’’ti ettha ‘‘ki’’nti pubbe yaṃ ‘‘rūpa’’nti sāmaññato gahitaṃ, tassa sarūpapucchā.
In ‘‘What then?’’, the question ‘‘what’’ refers to the nature of that which was previously generally taken as ‘‘form’’.
Ở đây, trong ‘‘Kintī’’, ‘‘ki’’ là câu hỏi về bản chất của cái đã được nắm giữ chung là ‘‘sắc’’ trước đó.
Iti-saddo nidassanattho, na kāraṇattho.
The word iti is for illustration, not for cause.
Từ iti có nghĩa là chỉ định, không phải nguyên nhân.
Tenassa yaṃ rūpaṃ atītaṃ niruddhaṃ…pe… atītaṃsena saṅgahitaṃ atītakoṭṭhāse gaṇanaṃ gataṃ, taṃ kinti ce?
Therefore, if that form which is past, ceased… etcetera… included in the past aspect, having entered into the calculation of the past division, what then?
Do đó, nếu cái sắc đã qua, đã diệt…v.v… được bao gồm trong phần quá khứ, được tính vào phần quá khứ, thì nó là gì?
‘‘Cattāro ca…pe… rūpa’’nti bhūtupādāyavibhāgadassanamukhena visesaṃ nidasseti.
‘‘The four great elements… etcetera… form’’ illustrates the specific nature by showing the division of derived form.
‘‘Bốn…v.v… sắc’’ chỉ ra sự đặc biệt bằng cách trình bày sự phân chia sắc sở tạo.
Yattakā hi idha visesā niddiṭṭhā cakkhāyatanādayo, tesamidaṃ nidassananti.
For all the specific distinctions, such as the eye faculty, that are indicated here, this is an illustration.
Tất cả những đặc biệt được chỉ ra ở đây, như nhãn xứ, v.v., đây là sự chỉ định của chúng.
Na cettha purimanayato aviseso.
And there is no lack of distinction here from the former method.
Và ở đây không có sự khác biệt so với phương pháp trước.
Tattha hi rūpassa bhūtupādāyatāmattasabhāvadassanatā vuttā.
For there, the mere nature of form as derived form was stated.
Vì ở đó đã nói về việc chỉ ra bản chất sắc sở tạo của sắc.
Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘atītarūpampi bhūtāni cevā’’tiādi.
Therefore, the commentary states: ‘‘Even past form is the great elements’’, and so on.
Vì vậy, trong Chú Giải nói ‘‘sắc quá khứ cũng là các đại chủng’’, v.v.
Idha pana bhūtupādāyena nidassanabhūtena rūpassa sabbavisesavibhāvanatā dassitā.
Here, however, the complete elucidation of all the specific characteristics of rūpa is shown by means of derived matter (bhūtupādāya) as an illustrative example.
Tuy nhiên, ở đây, sự hiển bày tất cả các đặc tính của sắc được trình bày bằng cách lấy sắc do vật chất làm ví dụ.
Evañca katvā abyāpitadosopi cettha anokāsova, yaṃ rūpaṃ ajjhattaṃ…pe… upādinnaṃ, kinti?
And having done so, the fault of non-comprehensiveness is also impossible here, regarding "that rūpa which is internal...etc....grasped-at," why is that so?
Và khi làm như vậy, lỗi không phổ quát cũng không có chỗ ở đây, rằng sắc bên trong…pe… được chấp thủ, là gì?
Cattāro ca…pe… rūpanti tadaññavisesanidassanassa adhippetattā.
Because the intention is to illustrate other specific characteristics by "the four great elements...etc....rūpa."
Bốn…pe… sắc, vì ý định là để trình bày các đặc tính khác.
Tathā cāha ‘‘evaṃ sabbattha attho veditabbo’’ti.
And thus it is said: "In this way, the meaning should be understood everywhere."
Và như vậy, Ngài nói: ‘‘Ý nghĩa phải được hiểu như vậy ở khắp mọi nơi’’.
Pariyāyadesanattāti sabhāvato pariyāyanaṃ parivattanaṃ pariyāyo, ujukaṃ appavattīti attho.
Pariyāyadesanattā (because it is a teaching by way of indirect method) means, in its nature, indirectness (pariyāyanaṃ), change, a mode of expression (pariyāyo); the meaning is not straightforward and direct.
Pariyāyadesanattā (do là sự thuyết giảng gián tiếp) có nghĩa là theo bản chất, sự xoay chuyển, sự thay đổi là pariyāya (gián tiếp), nghĩa là không trực tiếp, không liên tục.
Pariyāyena, pariyāyabhūtā vā desanā etthāti pariyāyadesanaṃ, suttantaṃ.
Pariyāya (indirect method), or a teaching that is by way of pariyāya, is a Suttanta.
Sự thuyết giảng bằng cách gián tiếp, hoặc sự thuyết giảng mang tính gián tiếp, được gọi là pariyāyadesana (thuyết giảng gián tiếp), tức là các kinh Suttanta.
Suttantañhi veneyyajjhāsayavasena desetabbadhamme lesato labbhamānabhāvakathanaṃ, na ujunippadesabhāvakathananti pariyāyadesanaṃ nāma.
For a Suttanta is a statement of the availability of things to be taught, in a general way, according to the dispositions of those to be trained, not a statement of their straightforward and precise nature, hence it is called a teaching by way of indirect method (pariyāyadesanaṃ).
Thật vậy, kinh Suttanta là sự trình bày các pháp cần được thuyết giảng một cách gián tiếp (lesato) tùy theo khuynh hướng của người được hóa độ, chứ không phải là sự trình bày một cách trực tiếp và rõ ràng, do đó được gọi là pariyāyadesana.
Teneva taṃ ‘‘yathānulomasāsana’’nti vuccati.
Therefore, it is called "teaching in accordance with the natural order (yathānulomasāsana)."
Chính vì thế, nó được gọi là ‘‘yathānulomasāsana’’ (lời dạy theo sự thuận tiện).
Abhidhammo pana desetabbadhamme ujunippadesakathananti nippariyāyadesanaṃ nāma, yato ‘‘yathādhammasāsana’’nti vuccati.
Abhidhamma, however, is a straightforward statement of the things to be taught, hence it is called a teaching by way of direct method (nippariyāyadesanaṃ), because it is called "teaching in accordance with the Dhamma (yathādhammasāsana)."
Còn Vi Diệu Pháp (Abhidhamma) là sự trình bày các pháp cần được thuyết giảng một cách trực tiếp và rõ ràng, do đó được gọi là nippariyāyadesana (thuyết giảng trực tiếp), vì nó được gọi là ‘‘yathādhammasāsana’’ (lời dạy theo pháp).
Nicchayena desoti vavatthānato kathanaṃ.
Nicchayena deso (a definitive statement) is a statement by way of demarcation.
Nicchayena deso (sự thuyết giảng một cách quyết định) là sự trình bày bằng cách phân định rõ ràng.
Tathā bhaddekarattasuttādīsu (ma. ni. 3.272 ādayo) viya atītādibhāvo atītānāgatapaccuppannabhāvo addhāvasena idhāpi khandhavibhaṅge suttantabhājanīyattā niddisitabbo siyāti yojanā.
Similarly, the past, etc., i.e., past, future, and present states, according to the period, as in the Bhaddekarattasutta (M.III.272ff) and others, should also be designated here in the Analysis of Aggregates, because it is an analysis according to the Suttanta method; this is the construction.
Tương tự, trong các kinh như Bhaddekarattasutta (Ma. Ni. 3.272 trở đi), trạng thái quá khứ, v.v., tức là trạng thái quá khứ, vị lai, hiện tại theo thời gian, cũng phải được chỉ định ở đây trong phần phân tích các uẩn (khandhavibhaṅga) do là phần phân tích theo kinh Suttanta, đó là cách kết hợp.
Sannipatitanti samāgataṃ.
Sannipatita (gathered) means come together.
Sannipatita (tập hợp) có nghĩa là tụ họp lại.
Santānavasenāti pubbāparavasena.
Santānavasenā (by way of continuum) means in a successive manner.
Santānavasena (theo dòng liên tục) có nghĩa là theo thứ tự trước sau.
Pubbenāparassa samappamāṇatāya anūnaṃ anadhikaṃ, tato eva ekākāraṃ.
Anūnaṃ anadhikaṃ (neither deficient nor excessive) because the preceding and succeeding are of equal measure, and for that very reason ekākāraṃ (of one kind).
Do sự đồng đều giữa cái trước và cái sau, nên không thiếu không thừa, và do đó đồng nhất.
Pavattikālavasena vā anūnaṃ anadhikaṃ, samānasabhāvatāya ekākāraṃ.
Or, anūnaṃ anadhikaṃ by way of the period of occurrence, and ekākāraṃ because of its identical nature.
Hoặc theo thời gian diễn tiến, không thiếu không thừa, do bản chất tương đồng nên đồng nhất.
Tena visabhāgautunā anantaritataṃ dasseti.
Thereby, it shows that it is not interrupted by a dissimilar season.
Điều này cho thấy sự không bị gián đoạn bởi các mùa khác loại.
Evaṃ āhārepīti ettha visabhāgāhārena anantarito anekavāraṃ anekadivasampi bhutto sabhāgekāhāraṃ nāma.
Evaṃ āhārepī (similarly in the case of nutriment): Here, a nutriment of a similar kind, consumed many times or even for many days without interruption by a dissimilar nutriment, is called "one nutriment."
Trong câu ‘‘evaṃ āhārepī’’ (cũng vậy đối với thức ăn), thức ăn cùng loại được ăn nhiều lần, thậm chí nhiều ngày, mà không bị gián đoạn bởi thức ăn khác loại, được gọi là ekāhāra (thức ăn duy nhất).
‘‘Tato pubbe visabhāgautuāhārasamuṭṭhānaṃ atītaṃ, pacchā anāgata’’nti hi vuttanti.
For it is said: "What arose from a dissimilar season and nutriment before that is past; what comes after is future."
Vì đã nói rằng: ‘‘Trước đó là quá khứ do mùa và thức ăn khác loại sinh ra, sau đó là vị lai’’.
‘‘Ekāhārasamuṭṭhāna’’nti pana vuttattā ekasseva āhārassa yojanā yuttarūpāti apare.
But others say that since "arising from one nutriment (ekāhārasamuṭṭhāna)" is stated, the construction should properly refer to one single nutriment.
Tuy nhiên, những người khác nói rằng, vì đã nói ‘‘ekāhārasamuṭṭhāna’’ (do một thức ăn sinh ra), nên sự kết hợp của một thức ăn duy nhất là phù hợp hơn.
Pañcadvāravasenāti ettha pañcadvārāvajjanato paṭṭhāya yāva tadārammaṇaṃ, yāva javanaṃ, yāva vā voṭṭhabbanaṃ, tāva pavattā cittasantati ekavīthi.
Pañcadvāravasenā (by way of the five doors): Here, the continuum of consciousness, beginning from the five-door adverting (pañcadvārāvajjanato) up to retention (tadārammaṇaṃ), or up to the impulsion (javanaṃ), or up to the determining (voṭṭhabbanaṃ), is one thought-process (ekavīthi).
Trong câu ‘‘pañcadvāravasena’’ (theo năm cửa), dòng tâm thức diễn tiến từ sự chú ý ở năm cửa (pañcadvārāvajjanato) cho đến tadārammaṇa (tiếp thọ), hoặc cho đến javana (tốc hành), hoặc cho đến voṭṭhabbana (phân biệt), được gọi là một lộ trình (ekavīthi).
Ekajavanasamuṭṭhānanti ekajavanavārasamuṭṭhānaṃ.
Ekajavanasamuṭṭhāna (arising from one impulsion) means arising from one occasion of impulsion (javana-vāra).
Ekajavanasamuṭṭhāna (do một tốc hành sinh ra) có nghĩa là do một lượt tốc hành sinh ra.
Ettha ca samayaṃ anāmasitvāva santativasena, santatiñca anāmasitvāva samayavasena atītādivibhāgo gahetabbo.
And here, the division into past, etc., should be understood by way of continuum without mentioning time, and by way of time without mentioning continuum.
Ở đây, sự phân chia quá khứ, v.v. phải được hiểu theo dòng liên tục mà không đề cập đến thời gian, và theo thời gian mà không đề cập đến dòng liên tục.
Tesanti hetupaccayānaṃ.
Tesaṃ (of these) means of the causes and conditions.
Tesaṃ (của chúng) là của các nhân duyên.
Kalāpassāti rūpakalāpassa.
Kalāpassā (of the group) means of the rūpa-group.
Kalāpassa (của nhóm) là của nhóm sắc (rūpakalāpa).
Kammānantarādīti kammādi, anantarādīti paccekaṃ ādi-saddo yojetabbo.
Kammānantarādī (karma-contiguous, etc.): The word ādi (etc.) should be construed separately for kamma (karma) and anantara (contiguous).
Kammānantarādī (nghiệp và liền sau, v.v.) có nghĩa là nghiệp, v.v. và liền sau, v.v.; từ ‘‘ādi’’ (v.v.) phải được kết hợp riêng lẻ.
Tattha paṭhamena ādisaddena upanissayapaccayassa āhārādino ca dutiyena samanantarānantarūpanissayādino saṅgaho veditabbo.
There, by the first ādi, the condition of decisive support (upanissaya) and nutriment (āhāra), etc., are included; by the second, the contiguous (samanantara), immediate (anantara), decisive support (upanissaya), etc., are to be understood as included.
Ở đây, với từ ‘‘ādi’’ thứ nhất, phải hiểu sự bao gồm của duyên y chỉ (upanissayapaccaya) và thức ăn, v.v.; với từ ‘‘ādi’’ thứ hai, phải hiểu sự bao gồm của duyên đồng thời vô gián (samanantarānantarūpanissaya), v.v.
Cittuppādassa cettha kammānantarādipaccayavasena, itarassa kammādivaseneva janakabhāve yojanā daṭṭhabbā.
Here, the generation of a thought-moment (cittuppāda) should be understood as by way of karma-contiguous, etc., conditions, and the other (rūpa) as by way of karma, etc., conditions.
Ở đây, sự kết hợp của tâm sinh (cittuppāda) là do các duyên nghiệp và liền sau, v.v., còn cái khác là do các duyên nghiệp, v.v. tạo ra, phải được thấy.
Tathā cittuppādassa purejātavasena, itarassa pacchājātavasena, ubhayesampi sahajātavasena upatthambhanaṃ veditabbaṃ.
Similarly, the support (upatthambhanaṃ) for the thought-moment should be understood as by way of pre-natally arisen (purejāta), and for the other as by way of post-natally arisen (pacchājāta), and for both as by way of co-arisen (sahajāta).
Tương tự, sự hỗ trợ của tâm sinh là do duyên tiền sinh (purejāta), còn cái khác là do duyên hậu sinh (pacchājāta), và cả hai đều do duyên đồng sinh (sahajāta) phải được hiểu.
Tenevāha ‘‘yathāsambhavaṃ yojetabba’’nti.
Therefore it is said: "It should be construed as appropriate."
Chính vì thế, Ngài nói: ‘‘Phải kết hợp tùy theo sự khả thi’’.
Uppādakkhaṇeti hetukiccakkhaṇe.
Uppādakkhaṇe (at the moment of arising) means at the moment of the causal function.
Uppādakkhaṇe (vào sát na sinh) là vào sát na của chức năng nhân (hetukiccakkhaṇa).
Hetukiccaṃ nāma tassa tassa uppādetabbassa uppattikaraṇaṃ, tañca tasmiṃ khaṇe uppannaphalattā tato paraṃ kattabbābhāvato niṭṭhitañcāti daṭṭhabbaṃ.
Causal function (hetukiccaṃ) is the causing of the arising of whatever is to be produced, and it should be understood as completed at that moment, because the fruit has arisen at that moment, and there is nothing further to be done.
Chức năng nhân là sự tạo ra cái cần được sinh ra, và điều đó phải được hiểu là đã hoàn thành vào sát na đó do đã sinh ra quả, và không còn gì phải làm sau đó.
Itaraṃ pana tīsupi khaṇesu paccayakiccaṃ daṭṭhabbanti yojanā.
The other (the condition's function), however, should be understood as occurring in all three moments; this is the construction.
Còn cái khác, chức năng duyên phải được thấy trong cả ba sát na, đó là cách kết hợp.
Devamanussasampattibhaveti sampattiyutte sampanne devamanussabhave.
Devamanussasampattibhave (in states of divine and human prosperity) means in divine and human existences that are endowed with prosperity, accomplished.
Devamanussasampattibhave (trong các cảnh giới đầy đủ sự thành tựu của chư thiên và loài người) có nghĩa là trong các cảnh giới chư thiên và loài người đã thành tựu, đầy đủ sự thành tựu.
Samiddhasobhanatāti abhivuddhasobhanatā.
Samiddhasobhanatā (flourishing beauty) means developed beauty.
Samiddhasobhanatā (sự tốt đẹp thịnh vượng) có nghĩa là sự tốt đẹp phát triển.
Tato evāti sampattivirahato eva, asampannattā evāti attho.
Tato evā (from that very reason) means from the absence of prosperity, from being unaccomplished.
Tato evā (chính vì thế) có nghĩa là chính vì thiếu sự thành tựu, chính vì không thành tựu.
Tesaṃyeva hatthiādīnaṃ sukhassa hetubhāvaṃ na gacchanti sāraṇādivasena dukkhapaccayattā.
Tesaṃyeva hatthiādīnaṃ sukhassa hetubhāvaṃ na gacchanti (they do not become a cause of happiness for those same elephants, etc.) because they are a cause of suffering by way of being driven, etc.
Tesaṃyeva hatthiādīnaṃ sukhassa hetubhāvaṃ na gacchanti (chúng không trở thành nguyên nhân của hạnh phúc cho chính những con voi, v.v.) vì chúng là duyên của khổ do bị điều khiển, v.v.
Tesanti hatthirūpādīnaṃ.
Tesaṃ (of those) means of the forms of elephants, etc.
Tesaṃ (của chúng) là của các hình tướng voi, v.v.
‘‘Tassa tassevā’’tiādinā yathāvuttamatthaṃ vivarati.
‘‘Tassa tassevā’’ (of that very one) and so on, explains the meaning as stated.
Với câu ‘‘tassa tassevā’’ (chỉ của cái đó, của cái đó), Ngài giải thích ý nghĩa đã nói.
Akusalena attanā katena nibbattaṃ dukkhassa paccayo hotīti yojanā.
The construction is: what is produced by oneself through unwholesome karma becomes a cause of suffering.
Nghiệp bất thiện do tự mình tạo ra trở thành duyên của khổ, đó là cách kết hợp.
Tasmāti yasmā kammaṃ yasmiṃ santāne nibbattaṃ, tattheva sukhadukkhānaṃ paccayo hoti, na aññattha, tasmā.
Tasmā (therefore) means because karma produced in one's own continuum becomes a cause of happiness and suffering there itself, and not elsewhere, therefore.
Tasmā (do đó) có nghĩa là vì nghiệp sinh ra trong dòng tương tục nào thì trở thành duyên của khổ và lạc trong chính dòng tương tục đó, chứ không phải ở nơi khác, do đó.
Aṭṭhakathāyaṃ panāti ekaccamatadassanaṃ.
Aṭṭhakathāyaṃ panā (but in the Commentary) is the showing of a certain opinion.
Aṭṭhakathāyaṃ panā (nhưng trong Chú giải) là sự trình bày một quan điểm.
Tattha ‘‘aniṭṭhaṃ nāma natthī’’ti yasmā paṭisedhadvayena kusalakammajassa iṭṭhabhāvo niyato, tasmā ‘‘kusalakammajameva iṭṭha’’nti evaṃ aniyametvā ‘‘kusalakammajaṃ iṭṭhamevā’’ti evamettha niyamo gahetabboti dassento ‘‘akusalakammajampī’’tiādimāha.
There, ‘‘aniṭṭhaṃ nāma natthī’’ (there is nothing undesirable): since the desirable nature of what is born of wholesome karma is definite by way of two negations, it is not by limiting "only what is born of wholesome karma is desirable," but rather by taking the rule "what is born of wholesome karma is indeed desirable." To show this, it says ‘‘akusalakammajampī’’ (even what is born of unwholesome karma) and so on.
Ở đó, ‘‘aniṭṭhaṃ nāma natthī’’ (không có gì gọi là không mong muốn) có nghĩa là vì sự mong muốn của quả nghiệp thiện là cố định bằng cách phủ định kép, do đó, để không giới hạn rằng ‘‘chỉ có quả nghiệp thiện là mong muốn’’, mà để chỉ ra rằng ‘‘quả nghiệp thiện chắc chắn là mong muốn’’, thì quy định này phải được hiểu ở đây, nên Ngài nói ‘‘akusalakammajampī’’ (ngay cả quả nghiệp bất thiện).
Kinti akusalakammajaṃ sobhanaṃ, yaṃ paresaṃ iṭṭhaṃ nāma siyā?
What, then, is born of unwholesome karma and is beautiful, which might be desirable to others?
Quả nghiệp bất thiện là gì mà lại tốt đẹp, mà lại được người khác mong muốn?
Yadi duggatiyaṃ kesañci tiracchānānaṃ saṇṭhānādisampatti sugatiyaṃ sattānaṃ akusalanissandena virūparūpatā viya kusalanissandena, kathaṃ tassā akusalakammajatā.
If it refers to some animal forms in an unfortunate realm that are attractive, similar to how the ugly forms of beings in a fortunate realm arise from the outflow of unwholesome karma, how can that be due to unwholesome karma?
Nếu trong ác đạo, sự thành tựu về hình dáng, v.v. của một số loài súc sinh, hoặc trong thiện đạo, hình tướng xấu xí của chúng sinh do quả bất thiện, thì làm sao nó lại là quả nghiệp bất thiện?
Atha pana yaṃ kesañci amanāpampi samānaṃ rūpaṃ manāpaṃ hutvā upaṭṭhāti, taṃ sandhāya vuttaṃ, evampi yathā kesañci tiracchānādīnaṃ kusalakammajaṃ manussādirūpaṃ amanāpato upaṭṭhahantampi kusalavipākasseva ārammaṇabhāvato atthato iṭṭhameva nāma hoti, evaṃ akusalakammajaṃ kesañci manāpaṃ hutvā upaṭṭhahantampi akusalavipākasseva ārammaṇabhāvato atthato aniṭṭhameva nāma hoti, evañcetaṃ sampaṭicchitabbaṃ.
But if it is said with reference to some rūpa that, although unpleasing to some, appears as pleasing, even then, just as for some animals, etc., a human form, etc., born of wholesome karma, even if it appears as unpleasing, is in reality desirable because it is an object of wholesome vipāka; similarly, what is born of unwholesome karma, even if it appears pleasing to some, is in reality undesirable because it is an object of unwholesome vipāka. This should be accepted as such.
Tuy nhiên, nếu câu này được nói để chỉ những hình tướng mà đối với một số người là không vừa ý nhưng lại hiện ra là vừa ý, thì cũng vậy, giống như đối với một số súc sinh, v.v., hình tướng người, v.v. do nghiệp thiện sinh ra, dù hiện ra là không vừa ý, nhưng vì là đối tượng của quả thiện, nên về bản chất, nó vẫn là mong muốn; tương tự, hình tướng do nghiệp bất thiện sinh ra, dù hiện ra là vừa ý đối với một số người, nhưng vì là đối tượng của quả bất thiện, nên về bản chất, nó vẫn là không mong muốn, và điều này phải được chấp nhận như vậy.
Aññathā ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko uppajjeyyā’’tiādiaṭṭhānapāḷiyā (ma. ni. 3.131) virodho siyā.
Otherwise, there would be a contradiction with the passage on impossibility (aṭṭhānapāḷi) such as "It is impossible, there is no occasion, that a pleasant, lovely, agreeable result should arise from bodily misconduct" (M.III.131).
Nếu không, sẽ có sự mâu thuẫn với đoạn Pāḷi về sự không thể xảy ra (aṭṭhānapāḷi) như ‘‘Điều này là không thể, không có cơ hội, rằng quả báo mong muốn, khả ái, vừa ý sẽ sinh ra từ thân ác hạnh’’ (Ma. Ni. 3.131).
Tenevāha ‘‘kusalakammajassa panā’’tiādi.
Therefore, it says ‘‘kusalakammajassa panā’’ (but for what is born of wholesome karma) and so on.
Chính vì thế, Ngài nói ‘‘kusalakammajassa panā’’ (nhưng của quả nghiệp thiện), v.v.
Sabbesanti attano, paresañca.
Sabbesaṃ (for all) means for oneself and for others.
Sabbesaṃ (của tất cả) là của chính mình và của người khác.
Iṭṭhassa abhāvo vattabboti yathā ‘‘kusalakammajaṃ aniṭṭhaṃ nāma natthī’’ti vuttaṃ, evaṃ kiñcāpi ‘‘akusalakammajaṃ iṭṭhaṃ nāma natthī’’ti aṭṭhakathāyaṃ na vuttaṃ, tena pana nayadassanena akusalakammajassa abhāvo vutto eva hotīti so saṃvaṇṇanāvasena niddhāretvā vattabboti adhippāyo.
Iṭṭhassa abhāvo veditabbo (the absence of the desirable should be stated): Just as it is said "what is born of wholesome karma is never undesirable," so too, even though the commentary does not say "what is born of unwholesome karma is never desirable," by showing that method, the absence of desirable results from unwholesome karma is indeed stated. The intention is that this should be elucidated and stated in the way of commentary.
Iṭṭhassa abhāvo vattabbo (sự không có cái mong muốn phải được nói) có nghĩa là giống như đã nói ‘‘không có gì gọi là không mong muốn đối với quả nghiệp thiện’’, thì mặc dù trong Chú giải không nói ‘‘không có gì gọi là mong muốn đối với quả nghiệp bất thiện’’, nhưng bằng cách chỉ ra phương pháp đó, sự không có quả nghiệp bất thiện đã được nói rồi, nên điều đó phải được xác định và nói ra theo cách giải thích, đó là ý định.
Etena kusalakammajameva iṭṭhanti purimapadāvadhāraṇassa gahetabbataṃ dasseti.
By this, it shows that the restriction of the former word, "only what is born of wholesome karma is desirable," should be taken.
Điều này chỉ ra rằng sự giới hạn của từ đầu tiên ‘‘chỉ có quả nghiệp thiện là mong muốn’’ phải được chấp nhận.
Idāni ‘‘hatthiādīnampī’’tiādinā tamevatthaṃ vivarati.
Now, ‘‘hatthiādīnampī’’ (even for elephants, etc.) and so on, elaborates on that very meaning.
Bây giờ, với câu ‘‘hatthiādīnampī’’ (ngay cả của voi, v.v.), Ngài giải thích lại ý nghĩa đó.
Kusalavipākassāti etthāpi kusalavipākasseva ārammaṇanti attho.
Kusalavipākassā (of wholesome vipāka): Here too, the meaning is "only an object of wholesome vipāka."
Trong câu Kusalavipākassā (của quả thiện) này, ý nghĩa cũng là chỉ là đối tượng của quả thiện.
Manussānanti ca nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ.
Manussāna (for humans) should be understood as merely an example.
Và Manussānaṃ (của loài người) phải được xem là chỉ là một ví dụ.
Itaresampi ca akusalakammajaṃ akusalavipākasseva, kusalakammajañca kusalavipākasseva ārammaṇanti dassitovāyaṃ nayoti.
And this method is shown: for others too, what is born of unwholesome karma is an object only of unwholesome vipāka, and what is born of wholesome karma is an object only of wholesome vipāka.
Và đối với những loài khác, quả nghiệp bất thiện cũng chỉ là đối tượng của quả bất thiện, và quả nghiệp thiện cũng chỉ là đối tượng của quả thiện, đây là phương pháp đã được chỉ ra.
Kasmā pana iṭṭhāniṭṭhamissite vatthumhi manāpatāva saṇṭhātīti āha ‘‘iṭṭhārammaṇena…pe… sakkā vattu’’nti.
"Why is it that in a matter mixed with desirable and undesirable, only desirability is established?" To this, it is said: "By means of a desirable object... one can speak (of it as desirable)."
Vì sao sự khả ái lại tồn tại trong đối tượng có cả đáng ưa lẫn đáng ghét? Ngài nói: “Do đối tượng khả ái…v.v… có thể nói”.
Suṭṭhu vuttanti ‘‘iṭṭhāniṭṭhaṃ ekantato vipākeneva paricchijjatī’’ti vadantehi iṭṭhāniṭṭhārammaṇavavatthānaṃ sammadeva vuttaṃ.
"Well said" refers to the excellent definition of desirable and undesirable objects given by those who state that "desirable and undesirable are exclusively determined by their results (vipāka)."
“Đã nói rất đúng” nghĩa là sự phân định đối tượng đáng ưa và đáng ghét đã được nói đúng đắn bởi những người nói rằng “đáng ưa và đáng ghét hoàn toàn được phân định bởi quả báo”.
Taṃ anugantvāti vipākavasena iṭṭhāniṭṭhārammaṇavavatthānaṃ anugantvā.
"Following that" means following the determination of desirable and undesirable objects by way of results (vipāka).
“Theo đó” nghĩa là theo sự phân định đối tượng đáng ưa và đáng ghét theo phương diện quả báo.
Sabbatthāti sugatiduggatīsu, sabbesu vā ārammaṇesu.
"Everywhere" refers to good and bad destinations (sugati-duggati), or in all objects.
“Ở khắp mọi nơi” nghĩa là ở cõi thiện và cõi ác, hoặc ở tất cả các đối tượng.
‘‘Aniṭṭhā’’ti vacaneneva tesaṃ iṭṭhatā nivattitāti āha ‘‘sadisatā ca rūpādibhāvoyevā’’ti.
Since the desirability of those things is eliminated by the very word "undesirable," it is said: "And the similarity is merely the state of forms and so on."
Chỉ với lời nói “không đáng ưa” thì tính đáng ưa của chúng đã bị loại bỏ, nên ngài nói: “Và sự tương đồng chính là trạng thái sắc, v.v…”.
Iṭṭhāneva rūpādīni kāmaguṇāti sutte vuttānīti mittapaṭipakkho amitto viya iṭṭhapaṭipakkhā aniṭṭhāti adhippetāti vuttaṃ ‘‘aniṭṭhāti…pe… vohāro viyā’’ti.
Since forms and so on are called "sense pleasures" (kāmaguṇa) only when they are desirable in the suttas, it is intended that undesirable things are the opposite of desirable, just as an enemy is the opposite of a friend. Thus, it is said: "Undesirable... is like a designation."
Trong kinh, sắc, v.v… đáng ưa được gọi là dục lạc. Điều này có nghĩa là những thứ không đáng ưa là đối nghịch với những thứ đáng ưa, giống như kẻ thù là đối nghịch với bạn bè. Đó là điều đã được nói: “Không đáng ưa…v.v… giống như cách gọi”.
Sabbāni vāti ettha ‘‘piyarūpaṃ sātarūpa’’nti (dī. ni. 2.400; ma. ni. 1.133; vibha. 203) vacanato kathaṃ aniṭṭhānaṃ rūpādīnaṃ kāmaguṇabhāvāpattīti ce?
If one asks, "How can undesirable forms and so on become sense pleasures, given the statement 'forms that are agreeable and pleasant' (piyarūpaṃ sātarūpaṃ)?"
“Hoặc tất cả” ở đây, nếu có người hỏi: “Theo lời dạy ‘dạng đáng yêu, dạng đáng thích’ (Dī. Ni. 2.400; Ma. Ni. 1.133; Vibha. 203), thì làm sao những sắc, v.v… không đáng ưa lại trở thành dục lạc được?”
Tesampi vipallāsavasena taṇhāvatthubhāvato piyarūpabhāvassa adhippetattā.
It is because their state of being agreeable (piyarūpa) is also intended, due to delusion (vipallāsa) making them objects of craving (taṇhā). (dī. ni. 2.400; ma. ni. 1.133; vibha. 203)
Thì đó là vì chúng cũng được xem là dạng đáng yêu do là đối tượng của tham ái theo cách hiểu sai lầm.
Yadi evaṃ kathaṃ ‘‘cakkhuviññeyyāni rūpāni iṭṭhānī’’tiādisuttapadaṃ (ma. ni. 1.166; 2.155; 3.57; saṃ. ni. 5.30) nīyatīti āha ‘‘atisayenā’’tiādi.
If so, how is the suttapada "forms cognizable by the eye are desirable" (ma. ni. 1.166; 2.155; 3.57; saṃ. ni. 5.30) to be understood? To this, it is said: "exceedingly," and so on.
Nếu vậy, làm sao câu kinh “các sắc do mắt nhận thức là đáng ưa” (Ma. Ni. 1.166; 2.155; 3.57; Saṃ. Ni. 5.30) được giải thích? Ngài nói: “một cách đặc biệt” v.v….
Indriyabaddharūpavasena pāḷiyaṃ hīnadukaniddeso pavattoti dassetuṃ ‘‘dvīsupi hīnapaṇītapadesū’’tiādimāha.
To show that the Pāḷi text presents the pair of "inferior" and "superior" based on the sense-organ-bound forms, it states: "in both designations of inferior and superior," and so on.
Để chỉ ra rằng trong kinh Pali, sự phân loại nhị nguyên thấp kém được trình bày theo phương diện sắc bị các căn ràng buộc, ngài nói: “Trong cả hai phần thấp kém và cao thượng” v.v….
Avayavayoge sāmivacanaṃ, na kattarīti adhippāyo.
The intention is that the genitive case is for part-whole relationship (avayavayoga), not for agent (kattari).
Ý nghĩa là “sở hữu cách là trong sự kết hợp các bộ phận, không phải là chủ cách”.
‘‘Tesaṃ tesaṃ sattāna’’nti indriyabaddharūpe niddiṭṭhe kasmā kammajavasena attho vutto, na catusantativasenāti āha ‘‘sattasantāna…pe… vutta’’nti.
When "of those beings" (tesaṃ tesaṃ sattānaṃ) is mentioned in relation to sense-organ-bound forms, why is the meaning explained by way of karma-born (kammaja) and not by way of the four continuities (catusantana)? To this, it is said: "the continuity of beings... is stated."
Khi các sắc bị các căn ràng buộc được trình bày là “của những chúng sanh đó”, vì sao ý nghĩa được nói theo phương diện do nghiệp sanh, mà không phải theo phương diện bốn dòng tương tục? Ngài nói: “Dòng tương tục của chúng sanh…v.v… đã được nói”.
Padhānattā hi kammajavasena atthaṃ vatvā sesesu ‘‘evaṃ utusamuṭṭhānādīsupī’’ti aṭṭhakathāyaṃ atideso kato.
Indeed, after explaining the meaning by way of karma-born due to its prominence, an over-application (atidesa) was made in the Aṭṭhakathā to the remaining cases, saying, "Thus, in things arisen from season, and so on."
Vì là chính yếu, sau khi nói ý nghĩa theo phương diện do nghiệp sanh, trong các phần còn lại, chú giải đã khái quát hóa rằng “tương tự như vậy đối với các sắc do thời tiết sanh, v.v…”.
‘‘Tehi tehīti etasmiṃ atthe’’ti iminā ‘‘tesaṃ tesa’’nti kattari sāmivacanaṃ āsaṅkati.
The phrase "in this meaning of 'by those (tehi tehi)'" suggests the genitive case "of those (tesaṃ tesaṃ)" as an agent (kattari). (pāci. 239)
Với câu “Trong ý nghĩa ‘bởi những thứ đó’”, sở hữu cách “của những thứ đó” được nghi ngờ là chủ cách.
Tathā sati visaye vā sāmivacane laddhaguṇaṃ dasseti ‘‘na kammajavasenevā’’tiādinā, kammajaggahaṇañcettha upalakkhaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
If that is the case, it shows the quality obtained when the genitive case is in the sense of an object: "not only by way of karma-born," and so on. The mention of "karma-born" here should be seen as an illustration.
Trong trường hợp đó, hoặc trong sở hữu cách liên quan đến đối tượng, ngài chỉ ra phẩm chất đã đạt được bằng cách nói “không chỉ theo phương diện do nghiệp sanh” v.v…, và sự nắm bắt “do nghiệp sanh” ở đây phải được hiểu là một ví dụ.
Vibhāgo nāma asaṅkaro, vitthāro cāti ‘‘vibhatta’’nti padassa ‘‘vavatthitaṃ, pakāsita’’nti ca atthamāha.
Since division (vibāgha) means non-mixture (asaṅkara) and elaboration (vitthāra), the word "vibhatta" is explained with the meanings "established" and "revealed."
Phân biệt có nghĩa là không lẫn lộn và là sự mở rộng, vì vậy ngài nói “đã được phân biệt” có nghĩa là “đã được xác định, đã được làm rõ”.
Aññesanti atiaḍḍhadaliddānaṃ.
"To others" means to the extremely poor.
“Của những người khác” nghĩa là của những người cực kỳ nghèo khổ.
Idaṃ iṭṭhaṃ, aniṭṭhañca hotīti ettha ca-saddena aniṭṭhaṃ, iṭṭhañca hotīti ayampi attho vuttoti veditabbaṃ.
It should be understood that in the phrase "This is desirable and undesirable," the word "ca" (and) also implies the meaning "this is undesirable and desirable."
Trong câu “Điều này là đáng ưa, và cũng là không đáng ưa”, cần biết rằng với từ “và”, ý nghĩa “không đáng ưa, và cũng là đáng ưa” cũng đã được nói.
Aniṭṭhaṃ iṭṭhanti iṭṭhassa ‘‘aniṭṭha’’nti, aniṭṭhassa ‘‘iṭṭha’’nti gahaṇe yathāsaṅkhyaṃ yojanā.
"Undesirable as desirable": This is an interpretation according to sequence (yathāsaṅkhya yojanā), meaning apprehending the desirable as "undesirable" and the undesirable as "desirable."
“Không đáng ưa là đáng ưa” nghĩa là, khi nắm bắt cái đáng ưa là “không đáng ưa”, và cái không đáng ưa là “đáng ưa”, thì cách sắp xếp tương ứng được áp dụng.
Indriyavikārāpattiādināti ettha ādi-saddena pubbābhisaṅkhārādiṃ saṅgaṇhāti.
In "by way of sensory perversion, and so on," the word "ādi" (and so on) includes past volitional formations (pubbābhisaṅkhāra), and so on.
Trong câu “do sự thay đổi của các căn, v.v…”, từ “v.v…” bao gồm các hành nghiệp quá khứ, v.v….
Puretaraṃ pavattacittābhisaṅkhāravasenāpi hi vināva saññāvipallāsaṃ iṭṭhaṃ ‘‘aniṭṭha’’nti, aniṭṭhañca ‘‘iṭṭha’’nti gayhatīti.
Indeed, even without perversion of perception, the desirable is apprehended as "undesirable" and the undesirable as "desirable" by way of previously occurring mental volitional formations.
Thật vậy, ngay cả khi không có sự đảo ngược của tưởng, cái đáng ưa cũng được nắm bắt là “không đáng ưa”, và cái không đáng ưa là “đáng ưa” do sự tạo tác của tâm đã xảy ra trước đó.
Tena vipākenāti tena kusalākusalavipākena.
"By that vipāka" means by that wholesome or unwholesome vipāka.
“Bởi quả báo đó” nghĩa là bởi quả báo thiện và bất thiện đó.
Ārammaṇassa iṭṭhāniṭṭhatanti yattha taṃ uppajjati, tassa buddharūpādikassa gūthādikassa ca ārammaṇassa yathākkamaṃ iṭṭhataṃ aniṭṭhatañca nidasseti.
"The desirability and undesirability of the object" indicates the desirability and undesirability, respectively, of the object where that (vipāka) arises—for example, a Buddha-image or a pile of excrement.
“Tính đáng ưa và không đáng ưa của đối tượng” chỉ ra tính đáng ưa và không đáng ưa tương ứng của đối tượng mà nó phát sinh, chẳng hạn như sắc Phật, v.v… và phân, v.v….
Vijjamānepi saññāvipallāse ārammaṇena vipākaniyamadassananti iṭṭhārammaṇe kusalavipākova uppajjati, aniṭṭhārammaṇe akusalavipākovāti evaṃ ārammaṇena vipākaniyamadassanaṃ.
"Showing the fixed rule of vipāka by the object even when perversion of perception is present": This refers to showing that a wholesome vipāka arises only with a desirable object, and an unwholesome vipāka arises only with an undesirable object, thereby showing the fixed rule of vipāka by the object.
“Ngay cả khi có sự đảo ngược của tưởng, sự chỉ ra sự cố định của quả báo bởi đối tượng” nghĩa là sự chỉ ra sự cố định của quả báo bởi đối tượng như vậy: chỉ quả báo thiện phát sinh trong đối tượng đáng ưa, và chỉ quả báo bất thiện phát sinh trong đối tượng không đáng ưa.
Ārammaṇaniyamadassanatthanti yaṃ kusalavipākassa ārammaṇaṃ, taṃ iṭṭhaṃ nāma.
"For the purpose of showing the fixed rule of the object": This is for the purpose of showing that an object of wholesome vipāka is called "desirable,"
“Để chỉ ra sự cố định của đối tượng” nghĩa là để chỉ ra rằng đối tượng của quả báo thiện được gọi là đáng ưa.
Yaṃ akusalavipākassa ārammaṇaṃ, taṃ aniṭṭhaṃ nāmāti dassanatthaṃ.
and an object of unwholesome vipāka is called "undesirable."
Và đối tượng của quả báo bất thiện được gọi là không đáng ưa.
Ārammaṇena niyāmito hi vipāko attano upakārakassa ārammaṇassa niyāmako hotīti.
Indeed, vipāka, being regulated by its object, regulates its supporting object.
Thật vậy, quả báo được cố định bởi đối tượng sẽ cố định đối tượng là yếu tố hỗ trợ cho chính nó.
‘‘Bhindamāno’’ti sambhindamānoti vuttaṃ hotīti āha ‘‘missakaṃ karonto’’ti.
Since "bhindamāno" means "sambhindamāno" (mixing), it is said: "making it mixed."
“Phá vỡ” được nói là “trộn lẫn”, nên ngài nói: “làm cho lẫn lộn”.
Yasmā pana bhedanaṃ vibhāgakaraṇampi hoti, tasmā dutiyavikappe ‘‘bhindamāno’’ti padassa ‘‘visuṃ karonto’’ti atthamāha.
However, since "breaking" (bhedana) can also mean "making a distinction" (vibhāgakaraṇa), in the second alternative, the word "bhindamāno" is given the meaning "making it separate."
Tuy nhiên, vì sự phá vỡ cũng có nghĩa là sự phân chia, nên trong lựa chọn thứ hai, ngài nói ý nghĩa của từ “phá vỡ” là “làm cho riêng biệt”.
Tatiyavikappe pana bhindamānoti vināsentoti attho.
In the third alternative, bhindamāno means "destroying."
Trong lựa chọn thứ ba, “phá vỡ” có nghĩa là hủy diệt.
Tenāha ‘‘santikabhāvaṃ bhinditvā dūrabhāvaṃ, dūrabhāvañca bhinditvā santikabhāvaṃ karonto’’ti.
Therefore, it is said: "destroying its closeness and making it distant; and destroying its distance and making it close."
Vì thế ngài nói: “phá vỡ trạng thái gần để làm thành trạng thái xa, và phá vỡ trạng thái xa để làm thành trạng thái gần”.
Na hi sakkā santikassa tabbhāvaṃ avināsetvā dūrabhāvaṃ kātuṃ, tathā itarassāpi.
Indeed, it is not possible to make something close into something distant without destroying its closeness, and similarly for the reverse.
Thật vậy, không thể làm cho cái gần thành cái xa mà không hủy diệt trạng thái của nó, và tương tự đối với cái kia.
Santikabhāvakaraṇena na bhindati na vināseti, na ca okāsadūrato lakkhaṇato dūraṃ visuṃ karaṇena bhindati vibhāgaṃ karoti, nāpi okāsadūrena lakkhaṇato dūraṃ vomissakakaraṇena bhindati sambhindatīti yojanā.
The construction is: "By making it close, one does not break or destroy; nor by separating the distance in space from the distance in characteristic, one breaks or differentiates; nor by mixing the distance in space with the distance in characteristic, one breaks or intertwines."
Sự sắp xếp là: bằng cách làm cho gần, nó không phá vỡ, không hủy diệt; và bằng cách làm cho cái xa theo đặc tính riêng biệt khỏi cái xa theo không gian, nó không phá vỡ, không phân chia; cũng không phải bằng cách làm cho cái xa theo đặc tính lẫn lộn với cái xa theo không gian, nó phá vỡ, nó trộn lẫn.
‘‘Tidhā attho daṭṭhabbo’’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ ‘‘na hī’’tiādinā vivarati.
"The meaning should be understood in three ways": This concisely stated meaning is elaborated upon by "Indeed, not..." and so on.
“Ý nghĩa phải được hiểu theo ba cách”, ngài giải thích ý nghĩa đã được nói tóm tắt bằng cách nói “thật vậy” v.v….
Visuṃ karoti, vomissakaṃ karotīti karoti-saddaṃ ānetvā sambandho.
The connection is made by supplying the verb "karoti" (makes): "makes separate," "makes mixed."
Sự liên kết là bằng cách thêm từ “làm” vào “làm cho riêng biệt” và “làm cho lẫn lộn”.
‘‘Etthāpī’’tiādinā yathā ‘‘okāsato dūrameva bhindatī’’ti ettha okāsato dūrassa okāsato santikabhāvakaraṇaṃ adhippetanti vināsanaṃ bhedanaṃ, evaṃ ‘‘na lakkhaṇato dūraṃ bhindatī’’ti etthāpi lakkhaṇato dūrassa lakkhaṇato santikabhāvākaraṇaṃ abhedanaṃ avināsananti imamatthaṃ dasseti.
By "Here also," and so on, it is shown that just as in "indeed, it only breaks what is distant in space," the destruction (bhedana) is intended to be the making of what is distant in space into closeness in space; similarly, in "it does not break what is distant in characteristic," the non-destruction (abhedana) is intended to be the non-making of what is distant in characteristic into closeness in characteristic.
Với câu “Ở đây cũng vậy” v.v…, ngài chỉ ra ý nghĩa này: giống như trong câu “chỉ phá vỡ cái xa theo không gian” ở đây, việc làm cho cái xa theo không gian thành trạng thái gần theo không gian được ngụ ý là sự hủy diệt, sự phá vỡ; thì tương tự, trong câu “không phá vỡ cái xa theo đặc tính” ở đây, việc không làm cho cái xa theo đặc tính thành trạng thái gần theo đặc tính được ngụ ý là sự không phá vỡ, sự không hủy diệt.
Vomissakakaraṇavibhāgakaraṇatthataṃ sandhāyāha ‘‘bhindamānoti ettha ca aññathā bhedanaṃ vutta’’nti.
Referring to the meaning of mixing and differentiating, it is said: "And in 'bhindamāno' here, 'breaking' is stated differently."
Ngài nói liên quan đến ý nghĩa của sự làm cho lẫn lộn và sự phân chia: “Trong ‘phá vỡ’ ở đây, sự phá vỡ đã được nói theo cách khác”.
Pacchimanaye vināsanatthameva sandhāya ‘‘bhedanaṃ idha ca aññathā vutta’’nti avoca.
In the latter method, referring only to the meaning of destruction, it did not say: "And 'breaking' here is stated differently."
Theo cách giải thích sau, ngài chỉ nói liên quan đến ý nghĩa của sự hủy diệt: “Sự phá vỡ ở đây cũng đã được nói theo cách khác”.
8. Cakkhādayo pasādāti oḷārikattabhāvapariyāpannā cakkhusotaghānajivhāpasādā, manomayattabhāvapariyāpannā cakkhusotappasādā ca.
8. Eye and other sensitivities means the eye, ear, nose, and tongue sensitivities that are included in the category of gross existence, and the eye and ear sensitivities that are included in the category of mind-made existence.
8. Các tịnh sắc mắt, v.v. là các tịnh sắc mắt, tai, mũi, lưỡi thuộc về trạng thái thô, và các tịnh sắc mắt, tai thuộc về trạng thái ý tạo (ý sanh).
Kāyavohāraṃ arahantīti kāyantogadhattā kāyekadesattā ca kāyoti vattabbataṃ arahanti.
Deserve the designation of 'body' means that being included within the body and being a part of the body, they deserve to be called 'body'.
Xứng đáng được gọi là thân (kāyavohāraṃ arahanti) là vì đã đi vào trong thân và là một phần của thân, nên xứng đáng được gọi là thân (kāya).
Kāyoti hi attabhāvopi vuccati ‘‘sakkāyadiṭṭhī’’tiādīsu (saṃ. ni. 1.21; 3.155), karajakāyopi ‘‘so imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimminātī’’tiādīsu (paṭi. ma. 3.14).
Indeed, 'Body' is also called 'self-existence' in passages such as "sakkāyadiṭṭhi" and so on, and also 'physical body' in passages such as "he creates another body from this body" and so on.
Thật vậy, thân (kāya) cũng được gọi là hữu thể, như trong các đoạn ‘‘sakkāyadiṭṭhī’’ (kiến chấp về thân) v.v.; và cũng được gọi là thân do nghiệp sanh, như trong các đoạn ‘‘vị ấy tạo ra một thân khác từ thân này’’ v.v.
Tabbatthukāti cakkhādinissitā kāyikāti pariyāyena vuttā, nippariyāyena pana cetasikāva.
Having those as their basis means 'bodily' as stated indirectly, being dependent on the eye and so on; directly, however, they are mental.
Nương vào đó (tabbatthukā) là được nói theo cách gián tiếp là thuộc về thân, nương tựa vào mắt, v.v.; nhưng theo cách trực tiếp thì chúng là các tâm sở.
Yathāha ‘‘yaṃ tasmiṃ samaye tajjācakkhuviññāṇadhātusamphassajaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayita’’ntiādi (dha. sa. 152).
As it is said, "Whatever mental feeling arises from eye-consciousness-contact at that time, which is neither pleasant nor unpleasant, an indifferent feeling arising from mind-contact" and so on.
Như đã nói: ‘‘Vào lúc đó, cảm thọ không dễ chịu cũng không khó chịu, không khổ cũng không lạc, thuộc về tâm sở, sanh do xúc chạm của ý môn, sanh do xúc chạm của nhãn thức giới liên quan đến điều đó’’ v.v.
‘‘Na hi cakkhādayo kāyappasādā hontī’’ti iminā kāyapasādanissitā vedanā nippariyāyena kāyikāti dasseti.
"For the eye and so on are not bodily sensitivities" – by this, it is shown that feelings dependent on bodily sensitivity are directly bodily.
Với câu ‘‘Thật vậy, các tịnh sắc mắt, v.v. không phải là tịnh sắc thân’’, điều này cho thấy rằng các cảm thọ nương tựa vào tịnh sắc thân là cảm thọ thuộc về thân theo cách trực tiếp.
Kāyikacetasikādibhāvenāti ādi-saddena kusalākusalābyākatādibhāvā saṅgayhanti.
By being bodily, mental, etc. – by the word 'etc.', states such as wholesome, unwholesome, and indeterminate are included.
Theo phân loại thân, tâm, v.v. (kāyikacetasikādibhāvena), với từ v.v. bao gồm các phân loại thiện, bất thiện, vô ký, v.v.
Tenāti sukhādivedanekadesassa addhāsamayavasena atītādibhāvābhāvena.
By that means by the absence of past, etc., states for a part of the feeling, such as happiness, due to time and occasion.
Do đó (tena) là vì không có trạng thái quá khứ, v.v. của một phần cảm thọ lạc, v.v. theo thời gian và khoảnh khắc.
Keci panettha ‘‘heṭṭhā dassitanayattā pākaṭattā addhāvasena, ekamuhuttādipubbaṇhādīsu utuādinā rūpassa viya vedanāya vibhāgo na gayhatīti samayavasena ca atītādibhedo na dassito’’ti vadanti.
Some here say: "Because it has been shown below and is clear, the distinction of past, etc., has not been shown with regard to time, nor with regard to occasion, as the division of feeling is not taken like that of rūpa due to season, etc., in one-moment intervals or forenoons, etc."
Một số người ở đây nói rằng: ‘‘Vì đã được trình bày ở dưới và vì rõ ràng, nên không có sự phân chia cảm thọ theo thời gian (quá khứ, v.v.) theo nghĩa thời gian (addhā), và không có sự phân chia cảm thọ theo khoảnh khắc (samaya) như sắc pháp theo mùa, v.v. trong một khoảnh khắc, buổi sáng, v.v.’’
Santānavasena pavattānampi vedanānaṃ cittena samūhato gahetabbataṃ sandhāyāha ‘‘vedanāsamudāyo’’ti.
Referring to the fact that even feelings occurring in a continuum must be taken as a collection with consciousness, he says "a collection of feelings".
Với ý định rằng các cảm thọ dù tiếp diễn theo dòng tương tục cũng phải được hiểu là một tổng hợp với tâm, nên nói ‘‘tập hợp cảm thọ’’ (vedanāsamudāyo).
Tehīti addhāsamayavasena atītādibhāvehi.
By them means by those past, etc., states due to time and occasion.
Bởi những điều đó (tehi) là bởi các trạng thái quá khứ, v.v. theo thời gian và khoảnh khắc.
Etthāti etasmiṃ vibhaṅge.
Here means in this Vibhaṅga.
Ở đây (ettha) là trong phần phân tích này.
Teti ‘‘vedanekadesā’’ti vuttā kāyikacetasikādibhāvena bhinnā sukhādivedanāvisesā.
They are the specific types of feelings, such as happiness, differentiated by being bodily, mental, and so on, which were referred to as "parts of feeling".
Chúng (te) là các loại cảm thọ lạc, v.v. khác nhau theo phân loại thân, tâm, v.v. được gọi là ‘‘một phần cảm thọ’’.
Yadi vedanekadesā ettha gahitā, khaṇaparicchinnāva te gahetabbā, na santatiparicchinnāti āha ‘‘ekasantatiyaṃ panā’’tiādi.
If parts of feeling are taken here, they must be taken as momentary, not as continuous; thus he says "but in one continuum" and so on.
Nếu các phần cảm thọ được lấy ở đây, thì chúng phải được lấy theo từng khoảnh khắc, không phải theo dòng tương tục, nên nói ‘‘nhưng trong một dòng tương tục’’ v.v.
Tesūti sukhādibhedesu.
Among them means among the distinctions of happiness, etc.
Trong những điều đó (tesu) là trong các loại lạc, v.v.
Bhedoti viseso.
Distinction means a specific difference.
Sự khác biệt (bhedo) là sự đặc biệt.
Tassāti sukhādivisesassa.
Of that means of that specific happiness, etc.
Của điều đó (tassā) là của sự đặc biệt về lạc, v.v.
Yathā cettha, evaṃ ‘‘taṃsahitataduppādakā’’ti etthāpi taṃ-saddena sukhādiviseso paccāmaṭṭhoti veditabbo.
Just as it is here, so too in "together with them and produced by them", the word 'them' should be understood to refer back to the specific happiness, etc.
Cũng như ở đây, trong ‘‘taṃsahitataduppādakā’’ (cùng với điều đó và sanh ra điều đó), từ ‘‘taṃ’’ (điều đó) cũng được hiểu là chỉ sự đặc biệt về lạc, v.v.
Santati paricchedikā bhavituṃ arahatīti sambandho.
The connection is that the continuum can be the demarcator.
Dòng tương tục có thể là yếu tố phân định, đó là mối liên hệ.
Santatikhaṇavaseneva paricchedo vutto, na addhāsamayavasenāti adhippāyo.
The intention is that the demarcation is stated according to the continuum-moment, not according to time and occasion.
Ý nghĩa là sự phân định được nói theo dòng tương tục và khoảnh khắc, không phải theo thời gian và khoảnh khắc.
11. Santāpanakiccanti pariḍahanakiccaṃ.
11. The function of tormenting means the function of burning up.
11. Chức năng thiêu đốt (santāpanakiccaṃ) là chức năng làm cháy bỏng.
Jātiādisaṅkaranti jātisabhāvapuggalalokiyalokuttarato saṅkaraṃ sambhedaṃ akatvā.
Without mingling of kinds, etc. means without mingling or confusion in terms of kind, nature, person, mundane, or supramundane.
Không lẫn lộn về loại, v.v. (jātiādisaṅkaraṃ) là không tạo ra sự lẫn lộn, sự pha trộn về loại, cá nhân, thế gian và xuất thế gian.
Samānajātiyanti ekajātiyaṃ.
Of the same kind means of one kind.
Cùng loại (samānajātiyaṃ) là cùng một loại.
Sukhato tajjātiyā adukkhamasukhā paṇītāti yojetabbāti sambandho.
The connection is that it should be construed as: "Compared to happiness, the neutral feeling of that kind is refined."
Nên kết hợp rằng: từ lạc, loại không khổ không lạc của nó là vi diệu.
Samānabhedeti bhūmantarādisamānavibhāge.
In similar categories means in similar divisions of realms, etc.
Trong cùng một loại (samānabhede) là trong cùng một sự phân chia như các cõi, v.v.
Upabrūhitānaṃ dhātūnanti uḷārarūpasamuṭṭhāpanena paṇītānaṃ rūpadhammānaṃ.
Of the expanded elements means of the rūpa-dhammas that are refined through the production of gross rūpa.
Các pháp đã được tăng trưởng (upabrūhitānaṃ dhātūnaṃ) là các pháp sắc vi diệu đã được làm cho cao quý bằng cách tạo ra các sắc pháp thô.
Vibādhitānanti nippīḷitānaṃ milāpitānaṃ.
Harassed means afflicted, withered.
Bị chèn ép (vibādhitānaṃ) là bị áp bức, bị làm cho héo mòn.
Ubhayanti sukhādidvayaṃ.
Both means the pair of happiness, etc.
Cả hai (ubhayaṃ) là hai loại lạc, v.v.
Ettha ca khobhanā, āluḷanā ca kāyikasukhassa vasena veditabbā.
Here, 'stirring' and 'churning' should be understood in terms of bodily happiness.
Ở đây, sự khuấy động (khobhanā) và sự làm xáo trộn (āluḷanā) phải được hiểu theo nghĩa của lạc thân.
Abhisandanā jhānasukhassa.
'Overflowing' in terms of jhāna-happiness.
Sự tràn ngập (abhisandanā) là của lạc thiền.
Madayanā kāmasukhassa.
'Intoxicating' in terms of sensual happiness.
Sự say mê (madayanā) là của lạc dục.
Tathā chādanā.
Similarly, 'covering'.
Cũng vậy, sự che phủ (chādanā).
Āsiñcanā sabbassa.
'Sprinkling' for all.
Sự tưới tẩm (āsiñcanā) là của tất cả.
Chādanā āsiñcanā vā sabbassa vasena veditabbā.
'Covering' or 'sprinkling' should be understood for all.
Sự che phủ (chādanā) hoặc sự tưới tẩm (āsiñcanā) phải được hiểu theo nghĩa của tất cả.
Sabhāvādibhedena cāti sabhāvapuggalalokiyādibhedena ca.
And by distinctions of nature, etc. means and by distinctions of nature, person, mundane, and so on.
Và theo sự phân loại bản chất, v.v. (sabhāvādibhedena cā) là theo sự phân loại bản chất, cá nhân, thế gian, v.v.
Ekantapaṇīte lokuttare hīnapaṇītānaṃ paṭipadānaṃ vasena hīnapaṇītatā.
In the absolutely refined supramundane, inferiority and superiority exist according to the inferior and superior practices.
Trong các pháp xuất thế gian hoàn toàn cao quý, có sự thấp kém và cao quý theo các con đường thực hành thấp kém và cao quý.
Ekantahīne akusale chandādivasena hīnapaṇītatā, oḷārikasukhumatā ca.
In the absolutely inferior unwholesome, inferiority and superiority exist according to desire, etc., and also grossness and subtlety.
Trong các pháp bất thiện hoàn toàn thấp kém, có sự thấp kém và cao quý theo tham ái, v.v., và có sự thô và vi tế.
Tathā hi vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yā oḷārikā, sā hīnā.
Thus, it is said in the Commentary: "That which is gross, that is inferior.
Như đã nói trong Aṭṭhakathā: ‘‘Cái nào thô, cái đó thấp kém.
Yā sukhumā, sā paṇītā’’ti (vibha. aṭṭha. 11).
That which is subtle, that is refined."
Cái nào vi tế, cái đó cao quý’’ (Vibha. Aṭṭha. 11).
Akusalādīsu dosasahagatādiantarabhedavasena upādāyupādāya oḷārikasukhumatā taṃtaṃvāpanavasena vuccati, na kusalākusalādivasenāti āha ‘‘taṃtaṃvāpanavasena kathanepi parivattanaṃ natthī’’ti.
In the unwholesome, etc., grossness and subtlety are spoken of in specific ways, based on the internal distinctions such as being accompanied by hatred, taking one by one, and not based on wholesome or unwholesome and so on. Thus, it says: "Even in stating them in specific ways, there is no change."
Trong các pháp bất thiện, v.v., sự thô và vi tế được nói theo từng trường hợp, dựa trên sự khác biệt bên trong như đồng hành với sân, v.v., chứ không phải theo thiện, bất thiện, v.v., nên nói ‘‘ngay cả khi nói theo từng trường hợp, cũng không có sự thay đổi’’.
Dosussannatāyāti kilesādhikatāya.
Due to an abundance of defilements means due to an excess of defilements.
Vì sự tràn đầy sân hận (dosussannatāya) là vì sự nhiều phiền não.
Tathāti dosussannatāya.
Similarly means due to an abundance of defilements.
Cũng vậy (tathā) là vì sự tràn đầy sân hận.
Kathaṃ pana kusalesu dosussannatā?
But how can there be an abundance of defilements in wholesome states?
Nhưng làm sao có sự tràn đầy sân hận trong các pháp thiện?
Upanissayavasena, kilesādhikehi santāne pavattamānā kusalā dhammā kilesehi sambādhappattiyā tiṇādīhi sambādhappattāni viya sassāni vipulaphalauḷāraphalā na hontīti.
By way of strong support: wholesome dhammas occurring in continuums that are abundant in defilements do not become prolific and gross in fruit, like crops oppressed by grass and so on, due to being oppressed by defilements.
Theo nghĩa nương tựa, các pháp thiện đang diễn ra trong dòng tương tục của những người có nhiều phiền não, do bị phiền não chèn ép, giống như cây trồng bị cỏ dại chèn ép, không cho quả dồi dào, quả lớn.
Tathāti mandadosatāya.
Similarly means due to a paucity of defilements.
Cũng vậy (tathā) là vì ít sân hận.
Kusalānaṃ mandadosatāpi vuttanayānusārena veditabbā.
The paucity of defilements in wholesome states should also be understood according to the method stated.
Sự ít sân hận của các pháp thiện cũng phải được hiểu theo phương pháp đã nói.
Oḷārikasukhumanikantīti ettha antogadhavisesaṃ nikantiyā oḷārikasukhumatāsāmaññaṃ vuttaṃ.
In gross and subtle craving, the general characteristic of grossness and subtlety in craving is stated, which includes specific differences.
Trong oḷārikasukhumanikantī (sự thích thú thô và vi tế), sự chung chung về thô và vi tế được nói với sự đặc biệt bao hàm trong sự thích thú.
Yathā hettha oḷārikasāmaññena oḷārikoḷārikataroḷārikatamā nikantiyo gayhanti, tathā sukhumasukhumatarasukhumatamā sukhumatāsāmaññena gayhantīti.
Just as here, cravings that are gross, grosser, and grossest are taken by the general characteristic of grossness, so too, cravings that are subtle, subtler, and subtlest are taken by the general characteristic of subtlety.
Cũng như ở đây, các loại thích thú thô, thô hơn, thô nhất được lấy theo sự chung chung về thô, thì các loại thích thú vi tế, vi tế hơn, vi tế nhất cũng được lấy theo sự chung chung về vi tế.
Sukhumatamanikantivatthunti cettha yāva bhavaggaṃ vipassanāñāṇañca veditabbaṃ.
In "the object of the subtlest craving" here, vipassanā-ñāṇa up to the Bhavagga should be understood.
Trong ‘‘sukhumatamanikantivatthu’’ (đối tượng của sự thích thú vi tế nhất), phải hiểu là trí tuệ quán chiếu cho đến đỉnh hữu (bhavagga).
Santikato akusalatoti akusalabhāvena santikato lobhasahagatādiakusalavedayitato.
Near from the unwholesome means near in terms of being unwholesome, from unwholesome feelings such as those accompanied by greed.
Từ gần, từ bất thiện (santikato akusalato) là từ cảm thọ bất thiện đồng hành với tham, v.v. gần về phương diện bất thiện.
Akusalāti dosasahagatādiakusalavedanā dūreti yathā uddharīyati.
Unwholesome means unwholesome feelings such as those accompanied by hatred, are far away in the sense of being removed.
Bất thiện (akusalā) là các cảm thọ bất thiện đồng hành với sân, v.v. xa như đã được trích dẫn.
Tato dūrato kusalato ti tato akusalato dūrato kāmāvacarādikusalavedayitato kusalā kāmāvacarādikusalavedanā.
Far from that, from the wholesome means far from that unwholesome, from wholesome feelings such as those in the sensuous sphere; wholesome refers to wholesome feelings in the sensuous sphere, etc.
Từ xa đó, từ thiện (tato dūrato kusalato) là từ cảm thọ thiện thuộc cõi dục, v.v. xa hơn cảm thọ bất thiện đó, các cảm thọ thiện thuộc cõi dục, v.v. là thiện.
‘‘Na sakkā’’ti vuttaṃ uddharituṃ asakkuṇeyyataṃ ‘‘tathā hi satī’’tiādinā vivarati.
The statement "it is not possible" (to remove) is explained by "for if it were so" and so on.
Câu ‘‘không thể’’ (na sakkā) được nói để giải thích sự không thể trích dẫn, bằng cách nói ‘‘thật vậy, nếu là như vậy’’ v.v.
Tasmāti yasmā dūrato santikuddharaṇaṃ vuttanayena santikato santikuddharaṇameva hoti, tathā sati atthaviseso na hoti, upādāyupādāya dūrasantikatā idha vuccati.
Therefore means because removing from afar, as stated, would simply be removing from near, and in that case, there would be no specific meaning. The proximity and distance here are spoken of by taking one thing after another.
Do đó (tasmā) là vì sự trích dẫn từ xa theo phương pháp đã nói chỉ là sự trích dẫn từ gần đến gần, và nếu là như vậy thì không có sự đặc biệt về ý nghĩa, sự xa và gần được nói ở đây theo từng trường hợp.
Tasmā santikato santikuddharaṇañca na sakkā kātuṃ atthavisesābhāvato, anadhippetattā cāti adhippāyo.
Therefore, removing from near is also not possible, due to the absence of specific meaning and because it is not intended, so is the intention.
Do đó, không thể thực hiện sự trích dẫn từ gần đến gần vì không có sự đặc biệt về ý nghĩa và vì không phải là điều mong muốn, đó là ý nghĩa.
Nanu ca atisayavacanicchāvasena attheva atthavisesoti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘dūradūrataratāya viya santikasantikataratāya ca anadhippetattā’’ti.
Thinking that there is indeed a specific meaning by way of wishing to express intensity, he says: "and because extreme distance and closeness are not intended."
Tuy nhiên, khi xem xét câu hỏi rằng có sự đặc biệt về ý nghĩa do mong muốn nói về sự vượt trội, nên nói ‘‘vì sự xa hơn và gần hơn không phải là điều mong muốn, như sự xa và xa hơn, và sự gần và gần hơn’’.
Yāti akusalavedanā.
Which means unwholesome feeling.
Cái nào (yā) là cảm thọ bất thiện.
Tatoti kusalavedayitato.
From that means from wholesome feeling.
Từ đó (tato) là từ cảm thọ thiện.
Idha vuttassa dūrassāti imasmiṃ vedanākkhandhavibhaṅge ‘‘akusalā vedanā kusalābyākatāhi vedanāhi dūre’’tiādinā (vibha. 13) vuttassa dūrassa.
Of that which is stated as ‘far’ here refers to the "far" mentioned in this exposition of the aggregate of feeling, such as "unwholesome feelings are far from wholesome and indeterminate feelings," and so on (Vibh. 13).
Đối với cái xa được nói đến ở đây là cái xa được nói đến trong phần phân tích uẩn thọ này, như trong câu ‘‘thọ bất thiện xa lìa thọ thiện và thọ vô ký’’ v.v… (Vibh. 13).
Dūrato accantavisabhāgattāti yato yaṃ ‘‘dūre’’ti vuttaṃ, tato accantavisadisattā tassa vasena dūre santikaṃ natthīti na sakkā dūrato santikaṃ uddharituṃ.
Because of being extremely dissimilar from the far means that from whatever is stated as "far," because of its extreme dissimilarity, it is said that " there is no 'near' in the 'far,' so it is not possible to extract 'near' from 'far'."
Vì hoàn toàn khác biệt với cái xa: bởi vì cái gì được nói là ‘‘xa’’, thì nó hoàn toàn khác biệt với cái đó; do đó, không thể rút ra cái gần từ cái xa, vì cái gần không tồn tại trong cái xa.
Ayañhettha adhippāyo – heṭṭhā yā vedanā yāya vedanāya dūreti vuttā, sā eva tassā kenacipi pariyāyena santiketi na uddharitabbāti.
The intention here is: the feeling that was previously stated to be "far" from another feeling should not be extracted as "near" to that same feeling by any means.
Ở đây, ý nghĩa là: thọ nào được nói là xa lìa thọ nào ở dưới, thì không nên rút ra rằng thọ đó bằng bất kỳ cách nào lại gần với thọ kia.
Santiketi vuttavedanaṃyeva sandhāya vadati.
Near is stated with reference to the aforementioned feeling itself.
Santike (cái gần) là nói đến chính thọ đã được đề cập.
Bhinneti lobhasahagatādivasena vibhatte.
Divided means divided by way of being accompanied by greed, etc.
Bhinne (khác biệt) là được phân chia theo cách như đồng sinh với tham, v.v.
Tatthevāti ‘‘santike’’ti vuttaatthe eva.
In that very same means in the very same sense as "near" was stated.
Tattheva (ngay tại đó) là ngay tại ý nghĩa được nói là ‘‘gần’’.
Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘akusalā vedanā akusalāya vedanāya santike’’ti evaṃ vuttaakusalāya vedanāyameva lobhasahagatādivasena vibhattāya dūrabhāvopi labbhati.
This is what is meant: Even within that unwholesome feeling, which is stated as "unwholesome feelings are near to unwholesome feelings," and is divided by being accompanied by greed, etc., the state of being "far" is also found.
Điều này có nghĩa là: ngay trong thọ bất thiện được nói là ‘‘thọ bất thiện gần với thọ bất thiện’’, thì trạng thái xa lìa cũng được tìm thấy trong chính thọ bất thiện đã được phân chia theo cách như đồng sinh với tham, v.v.
Evaṃ sesesupīti.
Likewise in the remaining cases.
Tương tự như vậy trong các trường hợp còn lại.
Yadi santikato dūraṃ labbhati, yadaggena dūraṃ labbhati, tadaggena dūrato santikaṃ uddhariyeyyāti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘upādāyupādāya dūrato ca santikaṃ na sakkā uddharitu’’ntiādi.
Bearing in mind the objection, "If 'far' is extracted from 'near,' then 'near' should also be extracted from 'far' by the same criterion," it is said: " It is not possible to extract 'near' from 'far' by taking each individually," and so on.
Nếu cái xa được tìm thấy từ cái gần, thì cái gần cũng có thể được rút ra từ cái xa đến mức độ mà cái xa được tìm thấy; đã nghĩ đến câu hỏi này, nên nói: ‘‘Không thể rút ra cái gần từ cái xa bằng cách tùy thuộc vào từng cái’’ v.v…
Tassattho – yaṃ santikato dūraṃ labbhati, yadipi taṃ visabhāgaṭṭhena labbhati, tathāpi yaṃ tattha santikaṃ labbhati, taṃ sabhāgaṭṭheneva labbhatīti santikatova santikaṃ uddhaṭaṃ siyāti.
Its meaning is: Although "far" is extracted from "near," and that is obtained by way of dissimilarity, nevertheless, what is obtained as "near" therein is obtained only by way of similarity; thus, "near" would be extracted only from "near."
Ý nghĩa của câu đó là: mặc dù cái xa được tìm thấy từ cái gần, và cái đó được tìm thấy theo nghĩa khác biệt, nhưng cái gần được tìm thấy ở đó thì chỉ được tìm thấy theo nghĩa tương tự; do đó, cái gần có thể được rút ra từ chính cái gần.
Tasmāti yasmā visabhāgaṭṭhena dūratā, sabhāgaṭṭhena ca santikatā icchitā, tasmā.
Therefore means because dissimilarity is desired for "farness," and similarity for "nearness."
Tasmā (Do đó) là: bởi vì trạng thái xa lìa được mong muốn theo nghĩa khác biệt, và trạng thái gần được mong muốn theo nghĩa tương tự; do đó.
Lobhasahagatāya dosasahagatā visabhāgatāya dūre samānā kathaṃ santike bhaveyyāti adhippāyo.
The intention is: how could a feeling accompanied by aversion be near to a feeling accompanied by greed, when they are far due to dissimilarity?
Ý nghĩa là: thọ đồng sinh với sân, vốn xa lìa thọ đồng sinh với tham do trạng thái khác biệt, làm sao có thể gần được?
Nanu tāsaṃ akusalasabhāgatā labbhatevāti tattha uttaramāha ‘‘visabhāgatā’’tiādi.
Lest it be said that their unwholesome similarity is indeed found, the answer is given: " dissimilarity," and so on.
Há không phải trạng thái bất thiện của chúng vẫn được tìm thấy sao? Để trả lời điều đó, nói: ‘‘visabhāgatā’’ (trạng thái khác biệt) v.v…
Tattha bhedaṃ aggahetvā na pavattatīti bhedaṃ visesaṃ asadisataṃ gahetvā eva pavattati visabhāgatā.
Therein, it does not occur without apprehending distinction means that dissimilarity occurs only by apprehending distinction, i.e., difference, dissimilarity.
Ở đó, bhedaṃ aggahetvā na pavattatī (không xảy ra nếu không nắm giữ sự khác biệt) có nghĩa là: trạng thái khác biệt chỉ xảy ra khi nắm giữ sự khác biệt, sự đặc thù, sự không tương đồng.
Dūratāyāti idhādhippetāya dūratāya sabhāgassa abyāpakattā dūrato santikuddharaṇaṃ na sakkā kātuṃ.
Of farness: because that which is similar to the farness intended here is not pervasive, it is not possible to extract "near" from "far."
Dūratāyā (Đối với cái xa): vì cái tương tự không bao trùm cái xa được đề cập ở đây, nên không thể rút ra cái gần từ cái xa.
Sati hi sabhāgabyāpakatte siyā santikatāti dūrato santikuddharaṇaṃ sakkā kātunti adhippāyo.
The intention is: if there were pervasiveness by similarity, then it would be "nearness," and it would be possible to extract "near" from "far."
Ý nghĩa là: nếu có sự bao trùm của cái tương tự, thì có thể có trạng thái gần, và có thể rút ra cái gần từ cái xa.
‘‘Na hī’’tiādinā tamevatthaṃ pākaṭaṃ karoti.
By " Indeed not," and so on, that very meaning is made clear.
Bằng câu ‘‘Na hī’’ (Thật vậy, không phải) v.v…, làm rõ ý nghĩa đó.
Sabhāgatāti sāmaññaṃ.
Similarity means generality.
Sabhāgatā (Trạng thái tương tự) là sự phổ biến.
Bhedanti visesaṃ.
Distinction means particularity.
Bhedaṃ (Sự khác biệt) là sự đặc thù.
Antogadhaṃ katvāvāti abhibyāpetvāva.
By making it included means by making it pervaded.
Antogadhaṃ katvāvā (Bao gồm) là bao trùm.
Visabhāgabyāpakattā santikatāyāti idhādhippetavisabhāgaṃ byāpetvā pavattanato heṭṭhā vuttasantikatāya santikato dūruddharaṇaṃ sakkā kātuṃ.
Because of the pervasiveness of dissimilarity for nearness: because the dissimilarity intended here extends to the "nearness" mentioned previously, it is possible to extract "far" from "near."
Vì trạng thái gần được bao trùm bởi trạng thái khác biệt: bởi vì trạng thái gần được nói ở dưới xảy ra bằng cách bao trùm trạng thái khác biệt được đề cập ở đây, nên có thể rút ra cái xa từ cái gần.
Tamevatthaṃ ‘‘akusalatā hī’’tiādinā pākaṭaṃ karoti.
That very meaning is made clear by " For unwholesomeness," and so on.
Làm rõ ý nghĩa đó bằng câu ‘‘akusalatā hī’’ (Thật vậy, trạng thái bất thiện) v.v…
Viññeyyabhāve, na uppattiyanti adhippāyo.
The intention is in the state of being knowable, not in the state of arising.
Trong trạng thái có thể nhận thức được, không phải trong sự phát sinh, đó là ý nghĩa.
Vacananti saddo, nāmanti attho.
Expression means a sound, that is, a name.
Vacanaṃ (Lời nói) là âm thanh, tức là danh.
Vacanādhīnāti gahetabbataṃ pati saddādhīnā, nāmāyattagahaṇāti attho.
Dependent on expression means dependent on sound for its graspability, that is, its apprehension is dependent on a name.
Vacanādhīnā (Phụ thuộc vào lời nói) là phụ thuộc vào âm thanh để nắm bắt, tức là sự nắm bắt phụ thuộc vào danh.
Yadettha vattabbaṃ, taṃ nāmarūpaduke (dha. sa. mūlaṭī. 101-108) vuttameva.
Whatever needs to be said here has already been stated in the pair of name and form (Dhs. Mūlaṭī. 101-108).
Điều cần nói ở đây đã được nói trong cặp danh sắc (Dhs. Mūlaṭī. 101-108).
Adhivacanaṃ paññattipakāsakaṃ ñāpakaṃ etesaṃ atthīti adhivacanā yathā arisasoti.
Adhivacanā (terms of designation) are those by which there is an indication, a revealing designation, as in "king."
Adhivacanā (Những lời gọi) là những cái có lời gọi, sự biểu thị khái niệm, sự biểu thị này có tác dụng làm cho các pháp được biết đến, ví dụ như ‘‘người mù’’.
Tatojoti adhivacanasaṅkhātato arūpakkhandhato jāto.
Born from that means born from that formless aggregate which consists of designation.
Tatojo (Phát sinh từ đó) là phát sinh từ uẩn vô sắc được gọi là lời gọi.
Arūpakkhandhapariyāpannattā phassepi yathāvutto attho sambhavatīti dassetuṃ ‘‘samphassoyeva vā’’tiādimāha.
To show that the aforementioned meaning is possible even for contact, as it is included in the formless aggregates, it is said: " or contact itself," and so on.
Để chỉ ra rằng ý nghĩa đã nói cũng có thể xảy ra trong xúc, vì nó nằm trong phạm vi uẩn vô sắc, nên nói ‘‘samphassoyeva vā’’ (hoặc chính là xúc) v.v…
Na kevalaṃ manodvārikaphasse eva, atha kho pañcadvārikaphassepi ‘‘viññeyyabhāve vacanaṃ adhikicca pavattā adhivacanā’’tiādivuttappakāro attho sambhavati.
Not only in mind-door contact, but also in the five-door contact, the meaning described, such as "designations that occur with reference to an expression in the state of being knowable," is possible.
Không chỉ trong xúc ý môn, mà trong xúc ngũ môn cũng có thể xảy ra ý nghĩa được nói đến như ‘‘những lời gọi phát sinh dựa trên lời nói trong trạng thái có thể nhận thức được’’ v.v…
Itīti tasmā.
Thus means therefore.
Iti (Như vậy) là do đó.
Tena pariyāyenāti manosamphassajapariyāyena.
By that method means by the method of being born from mind-contact.
Tena pariyāyenā (Bằng cách đó) là bằng cách phát sinh từ ý xúc.
Tatojāpīti pañcadvārikaphassajātāpi.
Born from that too means born from the five-door contact too.
Tatojāpi (Cũng phát sinh từ đó) là cũng phát sinh từ xúc ngũ môn.
Aññappakārāsambhavatoti paṭighasamphassajapariyāyassa asambhavato.
Because no other kind is possible means because the method of being born from impingement-contact is not possible.
Aññappakārāsambhavato (Vì không có cách khác) là vì không có cách phát sinh từ xúc va chạm.
Āveṇikaṃ paṭighasamphassajatā.
Unique means being born from impingement-contact.
Āveṇikaṃ là sự phát sinh từ xúc va chạm.
Pakārantaraṃ adhivacanasamphassajatā.
Another kind means being born from designation-contact.
Pakārantaraṃ là cách khác, tức là sự phát sinh từ xúc lời gọi.
Yadi evanti yadi pañcadvārikaphassehi uppannasaññā pariyāyato nippariyāyato ca ‘‘adhivacanasamphassajā’’ti vuccanti, evaṃ cattāropi arūpino khandhā evaṃ vattuṃ yuttā.
If so, that is, if perceptions arising from the five-door contacts are called "born from designation-contact" both directly and indirectly, then all four formless aggregates should likewise be described.
Yadi evaṃ (Nếu vậy) là nếu tưởng phát sinh từ xúc ngũ môn được gọi là ‘‘phát sinh từ xúc lời gọi’’ một cách gián tiếp và trực tiếp, thì cả bốn uẩn vô sắc cũng nên được nói như vậy.
Evaṃ sante saññāva kasmā ‘‘adhivacanasamphassajā’’ti vuttāti āha ‘‘tiṇṇaṃ khandhāna’’ntiādi.
If that is the case, why is perception alone said to be "born from designation-contact"? To this it is said: " of the three aggregates," and so on.
Nếu vậy, tại sao chỉ tưởng được gọi là ‘‘phát sinh từ xúc lời gọi’’? Để trả lời câu hỏi đó, nói: ‘‘tiṇṇaṃ khandhāna’’ (của ba uẩn) v.v…
Tattha tiṇṇaṃ khandhānanti vedanāsaṅkhāraviññāṇakkhandhānaṃ.
Therein, of the three aggregates refers to the aggregates of feeling, formations, and consciousness.
Ở đó, tiṇṇaṃ khandhānaṃ là của các uẩn thọ, hành và thức.
Atthavasenāti ‘‘vacanaṃ adhikicca pavattā adhivacanā’’tiādinā vuttaatthavasena anvatthatāvasena.
By way of meaning means by way of the expressive meaning, the proper meaning, stated as "designations that occur with reference to an expression," and so on.
Atthavasenā (Theo nghĩa) là theo ý nghĩa được nói là ‘‘những lời gọi phát sinh dựa trên lời nói’’, tức là theo nghĩa phù hợp.
Attano pattampi nāmanti ‘‘adhivacanasamphassajā’’ti evaṃ attano anuppattampi nāmaṃ.
Its own name, even if it does not apply means its own name, "born from designation-contact," even if it does not apply.
Attano pattampi nāmaṃ (Ngay cả danh xưng của chính nó) là danh xưng không thuộc về nó, ví dụ như ‘‘phát sinh từ xúc lời gọi’’.
Dhammābhilāpoti sabhāvanirutti.
Verbal expression of phenomena means the natural utterance.
Dhammābhilāpo (Sự diễn tả pháp) là sự diễn tả bản chất.
Pubbe catunnaṃ arūpakkhandhānaṃ sādhāraṇopi adhivacanasamphassajavohāro ruḷhivasena saññāya eva pavattoti vatvā idāni so tadaññārūpakkhandhasādhāraṇo saññāya nivesitoti dassetuṃ ‘‘atha vā’’tiādimāha.
Having first stated that the term "born from designation-contact," though common to the four formless aggregates, is conventionally applied only to perception, it is now said, by " or else," and so on, that this term, common to other formless aggregates, is assigned to perception.
Sau khi nói rằng thuật ngữ ‘‘phát sinh từ xúc lời gọi’’, vốn phổ biến cho bốn uẩn vô sắc trước đây, chỉ được sử dụng cho tưởng theo tập quán, bây giờ để chỉ ra rằng nó được gán cho tưởng, vốn phổ biến cho các uẩn vô sắc khác, nên nói: ‘‘atha vā’’ (hoặc là) v.v…
Rajjitvā olokanādīsūti ettha ādi-saddena kujjhitvā olokanādi viya rajjitvā savanādipi saṅgayhatīti veditabbaṃ, tathāsotāvadhānādinopi rattatādivijānananimittatāsambhavato.
In 'gazing with attachment,' and so on, it should be understood that by the word " and so on" is included listening with attachment, just as gazing with anger, etc., because the characteristic of knowing attachment, etc., is possible even through attention to sound, etc.
Trong câu Rajjitvā olokanādīsū (Trong việc nhìn ngắm một cách tham ái, v.v.), cần hiểu rằng từ ādi (v.v.) cũng bao gồm việc nghe một cách tham ái, v.v., giống như việc nhìn ngắm một cách sân hận, v.v., vì trạng thái tham ái, v.v., có thể được nhận biết qua sự chú ý của người nghe, v.v.
Cakkhusamphassajāsaññāya pana pākaṭabhāvaṃ nidassanavasena dassetuṃ ‘‘olokanaṃ cakkhuviññāṇavisayasamāgame’’tiādimāha.
To show the obviousness of perception born from eye-contact by way of an example, it is said: " Gazing is the coming together of eye-consciousness and its object," and so on.
Để chỉ ra sự rõ ràng của tưởng phát sinh từ nhãn xúc bằng cách ví dụ, nói: ‘‘olokanaṃ cakkhuviññāṇavisayasamāgame’’ (Sự nhìn ngắm khi nhãn thức tiếp xúc với đối tượng) v.v…
20. ‘‘Heṭṭhimakoṭiyāti etthā’’ti idaṃ paṭhamaṃ ‘‘heṭṭhimakoṭiyā’’ti vacanaṃ sandhāya vuttaṃ.
20. " At the lowest level, here" is said with reference to the first utterance, "at the lowest level."
20. ‘‘Heṭṭhimakoṭiyāti etthā’’ (Trong câu ‘‘ở mức thấp nhất’’) là nói đến câu ‘‘ở mức thấp nhất’’ đầu tiên.
Tassa hi bhummavasena attho gahetabbo.
For its meaning should be understood in the locative sense.
Ý nghĩa của nó phải được hiểu theo nghĩa vị trí.
Tenāha ‘‘tattha hi padhānaṃ dassita’’nti.
Therefore it is said: " for therein the principal is shown."
Vì vậy, nói: ‘‘tattha hi padhānaṃ dassita’’ (ở đó, cái chính đã được chỉ ra).
Heṭṭhimakoṭiyāva padhānaṃ dassitanti imamatthaṃ gahetvā ‘‘yadi eva’’ntiādinā codeti.
Taking this meaning, that only the principal is shown at the lowest level, it raises an objection by saying: " if so," and so on.
Nắm giữ ý nghĩa rằng cái chính chỉ được chỉ ra ở mức thấp nhất, nên hỏi: ‘‘yadi eva’’ (nếu vậy) v.v…
Itaro ‘‘heṭṭhimakoṭiyā padhānameva dassita’’nti evamettha niyamo gahetabboti dassento ‘‘uparimakoṭigatabhāvenā’’tiādinā taṃ pariharati.
The other refutes it by saying: " by way of being at the highest level," and so on, showing that the rule here should be understood as "only the principal is shown at the lowest level."
Người kia, để chỉ ra rằng ở đây quy tắc là ‘‘chỉ cái chính được chỉ ra ở mức thấp nhất’’, nên giải thích điều đó bằng cách nói: ‘‘uparimakoṭigatabhāvenā’’ (bằng trạng thái đạt đến mức cao nhất) v.v…
Padhānasseva dassanaṃ.
It is the showing of the principal itself.
Chỉ là sự chỉ ra của cái chính.
Padhāne hi dassite appadhānampi atthato dassitameva hotīti.
For when the principal is shown, the non-principal is also shown in essence.
Quả thật, khi điều chính yếu được chỉ ra, ngay cả điều phụ cũng chính là được chỉ ra về mặt ý nghĩa.
Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘taṃsampayuttasaṅkhārā pana tāya gahitāya gahitāva hontī’’ti.
Therefore, the commentary says: "The associated formations, when that is grasped, are indeed grasped."
Vì vậy, trong Chú giải có nói: "Nhưng các hành tương ưng với nó, khi nó được nắm giữ, thì chúng cũng chính là được nắm giữ."
Yaṃ heṭṭhimakoṭiyaṃ labbhati, taṃ uparimakoṭiyampi labbhati evāti āha ‘‘heṭṭhimakoṭi hi sabbabyāpikā’’ti.
What is included in the lower limit is indeed included in the upper limit, thus it says: "For the lower limit is all-pervasive."
Cái gì được lấy ở cấp độ thấp nhất, thì cái đó cũng chính là được lấy ở cấp độ cao nhất, vì vậy đã nói: "Vì cấp độ thấp nhất bao trùm tất cả."
Dutiye karaṇaniddesataṃ dassetuṃ ‘‘āgatāti sambandho’’ti āha.
To show the designation of the instrument in the second instance, it says: "The connection is 'āgatā' (arisen)."
Để chỉ ra tính cách chỉ định phương tiện trong đoạn thứ hai, đã nói: "có liên quan đến 'đã đến'."
Āgamanakiriyā hi heṭṭhimakoṭiyā karaṇabhāvena tattha vuttāti.
For the act of coming is stated there as being in the instrumental case of the lower limit.
Vì hành động đến được nói đến ở đó với tính cách là phương tiện của cấp độ thấp nhất.
Yathā ca āgamanakiriyāya, evaṃ vacanakiriyāyapi heṭṭhimakoṭiyā karaṇabhāvo sambhavatīti dassetuṃ ‘‘purimepi vā’’tiādimāha.
To show that just as in the act of coming, so too in the act of speaking, the instrumental aspect of the lower limit is possible, it states "or in the former" and so on.
Và để chỉ ra rằng tính cách phương tiện của cấp độ thấp nhất có thể xảy ra đối với hành động nói, cũng như đối với hành động đến, đã nói: "hoặc trong đoạn trước" v.v.
‘‘Ekūnapaññāsappabhede’’ti idaṃ lokiyacittuppāde pāḷiāgatānaṃ saṅkhārakkhandhadhammānaṃ uparimakoṭiṃ sandhāya vuttaṃ.
The phrase "in forty-nine kinds" is stated with reference to the upper limit of the dhammas of the saṅkhārakkhandha that are found in the Pāḷi for mundane cittuppāda.
"Bốn mươi chín loại" này được nói đến để chỉ cấp độ cao nhất của các pháp uẩn hành được đề cập trong Pāḷi trong các tâm sanh thế gian.
Yevāpanakadhammehi saddhiṃ uparimakoṭiyā gayhamānāya ‘‘tepaññāsā’’ti vattabbaṃ siyā, lokuttaracittuppādavasena pana ‘‘sattapaññāsā’’ti.
If taken with the additional dhammas as the upper limit, it should be said "fifty-three"; but in terms of supramundane cittuppāda, it should be "fifty-seven."
Nếu cấp độ cao nhất được lấy cùng với các pháp yevāpanaka, thì nên nói là "năm mươi ba", nhưng theo các tâm sanh siêu thế thì là "năm mươi bảy".
Samuggama-padassa tatvato pariyāyato ca atthaṃ dasseti ‘‘sañjātiyaṃ ādiuppattiya’’nti.
It explains the meaning of the word samuggama in its literal and figurative sense, saying: "in coming into existence, in primary arising."
Giải thích ý nghĩa của từ samuggama theo nghĩa chân thật và theo nghĩa gián tiếp: "trong sự sanh khởi, trong sự khởi đầu."
Bhedato pana samāyoge uggamananti.
By differentiation, it is "arising in conjunction."
Nhưng theo sự phân biệt thì là sự sanh khởi trong sự kết hợp.
Tattha kena samāyoge, kuto, kathañca uggamananti vicāraṇāyaṃ āha ‘‘taṃtaṃpaccayasamāyoge’’tiādi.
To investigate with what conjunction, from where, and how it arises, it says: "in conjunction with its respective conditions" and so on.
Trong đó, đối với câu hỏi về sự sanh khởi trong sự kết hợp với cái gì, từ đâu và như thế nào, đã nói: "trong sự kết hợp của các duyên tương ứng" v.v.
Tatthevāti pañcavokārabhave eva.
"There itself" means in the pañcavokāra existence itself.
"Ở đó" có nghĩa là chỉ trong cõi ngũ uẩn.
Tattha hi pañcakkhandhā paripuṇṇā samuggacchanti.
For there, the five aggregates fully arise.
Vì ở đó, năm uẩn sanh khởi một cách đầy đủ.
Yathādhigatānaṃ adhigatappakārānaṃ, paṭisandhikānanti attho.
"As attained" means "of the attained kind," that is, connected with rebirth.
"Yathādhigatānaṃ" có nghĩa là theo các loại đã đạt được, tức là các loại liên quan đến tái tục.
Opapātikasamuggameneva cettha saṃsedajasamuggamopi gahitoti daṭṭhabbo pañcakkhandhapariyāpannānaṃ tadā uppajjanārahānaṃ uppajjanato.
Here, the arising through spontaneous generation (opapātika) should be understood as also including the arising through moisture-born generation (saṃsedaja), because the five aggregates, which are capable of arising at that time, arise.
Ở đây, sự sanh khởi do ẩm thấp cũng phải được hiểu là bao gồm trong sự sanh khởi do hóa sanh, vì các pháp thuộc năm uẩn, những pháp thích hợp để sanh khởi vào lúc đó, đều sanh khởi.
Tattha saṃsedajā uppajjitvā vaḍḍhanti, itare na vaḍḍhantīti idametesaṃ nānākaraṇaṃ.
There, the moisture-born grow, while the others do not; this is their difference.
Trong đó, các loài sanh do ẩm thấp sanh ra rồi lớn lên, còn các loài khác thì không lớn lên; đây là sự khác biệt giữa chúng.
Sukhumajātiyalomā eva kira keci eḷakā himavante vijjanti, tesaṃ lomaṃ sandhāya ‘‘jātimantaeḷakaloma’’nti vuttaṃ atisukhumattā tesaṃ lomānaṃ.
It is said that some sheep with extremely fine wool exist in the Himalayas, and with reference to their wool, "wool of a pure-bred sheep" is stated because their wool is extremely fine.
Có lẽ có một số loài cừu ở Hy Mã Lạp Sơn có lông rất mịn, và "lông cừu có phẩm chất" được nói đến để chỉ lông của chúng, vì lông của chúng rất mịn.
Keci pana ‘‘ajapākatikeḷakādīhi saṅkararahitānaṃ tesaṃ eḷakavisesānaṃ nibbatteḷakassa lomaṃ jātiuṇṇā, tampi taṅkhaṇanibbattassā’’ti vadanti.
However, some say, "The wool of a sheep born from a specific type of sheep, free from mixture with wild goats and such, is pure wool (jātiuṇṇā), and that too is for what is born at that very moment."
Một số người khác lại nói rằng: "Lông của con cừu được sanh ra từ những con cừu đặc biệt không pha tạp với cừu hoang hay cừu thường v.v. là lông có phẩm chất, và đó cũng là lông của con cừu mới được sanh ra."
Gabbhaṃ phāletvā gahitassāti apare.
Others say, "that which is taken by cutting open the womb."
Những người khác nói: "Đó là lông được lấy ra bằng cách mổ bụng."
Evaṃsaṇṭhānanti jātiuṇṇaṃsuno paggharitvā agge ṭhitatelabindusaṇṭhānaṃ.
"Of such a form" means having the form of an oil drop that has dripped from a strand of pure wool and is suspended at the tip.
"Hình dạng như vậy" là hình dạng của giọt dầu chảy ra từ sợi lông có phẩm chất và đọng lại ở đầu.
Vaṇṇappaṭibhāgoti rūpapaṭicchanno saṇṭhānapaṭicchanno ca.
"Appearance" refers to being concealed by form and concealed by shape.
"Vaṇṇappaṭibhāgo" có nghĩa là sự che phủ của màu sắc và sự che phủ của hình dạng.
Na tassa tassa khandhassa paripuṇṇataṃ, taṃtaṃkhandhekadesasseva vuttattāti adhippāyo.
"Not the completeness of that particular aggregate," the intention being that only a part of that particular aggregate is stated.
"Không phải sự đầy đủ của từng uẩn đó", ý nghĩa là chỉ nói đến một phần của từng uẩn đó.
Kāmāvacarānanti kāmāvacarasattānaṃ.
"Of those in the sensuous realm" means of beings in the sensuous realm.
"Kāmāvacarānaṃ" có nghĩa là của các chúng sanh trong cõi Dục.
Parihīnāyatanassāti parihīnassa cakkhādiāyatanassa vasena.
"Of one whose sense-bases are diminished" means due to the diminished eye and other sense-bases.
"Parihīnāyatanassa" có nghĩa là do sự suy giảm của các xứ như nhãn xứ v.v.
Tattha duggatiyaṃ andhassa cakkhudasakavasena, badhirassa sotadasakavasena, andhabadhirassa ubhayavasena santatisīsahāni veditabbā.
There, the loss of the head of continuity should be understood for a blind person in a bad destiny due to the eye-decad, for a deaf person due to the ear-decad, and for a blind and deaf person due to both.
Trong đó, cần phải hiểu rằng sự suy giảm của các đầu mối liên tục (santatisīsa) đối với người mù trong khổ cảnh là do thập sắc nhãn, đối với người điếc là do thập sắc nhĩ, và đối với người mù điếc là do cả hai.
Napuṃsakassa pana bhāvahāni vuttā eva.
However, the loss of gender is already stated for an impotent person.
Còn đối với người ái nam ái nữ, sự suy giảm của giới tính đã được nói đến rồi.
Tathā andhabadhirāghānakassa cakkhusotaghānavasena.
Similarly, for a blind, deaf, and noseless person, due to the eye, ear, and nose.
Tương tự, đối với người mù, điếc, không có mũi là do nhãn, nhĩ và tỷ.
Taṃ pana dhammahadayavibhaṅgapāḷiyā virujjhati.
But that contradicts the Dhammahadaya-vibhaṅga Pāḷi.
Tuy nhiên, điều đó mâu thuẫn với Pāḷi của Dhammahadayavibhaṅga.
Taṃ parato āvi bhavissati.
That will become evident later.
Điều đó sẽ được làm rõ sau.
Rūpāvacarānaṃ pana cakkhusotavatthujīvitavasena cattāri santatisīsānīti itaresaṃ vasena santatisīsahāni veditabbā.
For those in the fine-material realm, the four heads of continuity are the eye, ear, physical base, and life faculty; thus, the loss of the head of continuity should be understood in terms of the others.
Còn đối với các chúng sanh trong cõi Sắc, có bốn đầu mối liên tục là nhãn, nhĩ, vật và mạng; vì vậy, sự suy giảm của các đầu mối liên tục cần phải được hiểu theo các trường hợp khác.
Tesanti pañcannaṃ khandhānaṃ.
"Of these" means of the five aggregates.
"Tesaṃ" có nghĩa là của năm uẩn đó.
Vatthubhāvenāti vicāraṇāya adhiṭṭhānabhāvena.
"As the base" means as the substratum for investigation.
"Vatthubhāvena" có nghĩa là với tính cách là đối tượng của sự xem xét.
Paṭisandhiyaṃ uppannā pavattā pañcakkhandhāti paṭisandhikkhaṇe pavattikkhaṇe ca pañcakkhandhe dasseti.
"The five aggregates that have arisen at rebirth and continue" shows the five aggregates at the moment of rebirth and at the moment of continuation.
"Paṭisandhiyaṃ uppannā pavattā pañcakkhandhā" chỉ ra năm uẩn sanh khởi vào khoảnh khắc tái tục và tồn tại vào khoảnh khắc tiếp diễn.
Bhummaniddesoti ‘‘pañcasu khandhesū’’ti ayaṃ bhummaniddeso.
"Locative designation" means this locative designation of "in the five aggregates."
"Bhummaniddeso" là sự chỉ định địa phương "trong năm uẩn".
Aññathāti niddhāraṇe anadhippete.
"Otherwise" means if not intended as specifying.
"Aññathā" có nghĩa là khi sự xác định không được mong muốn.
‘‘Bhāvenabhāvalakkhaṇatthe’’ti idaṃ visayādiatthānaṃ idhāsambhavato vuttaṃ.
"In the sense of condition as an attribute" is stated because meanings like "object" are not applicable here.
"Bhāvenabhāvalakkhaṇatthe" được nói đến vì các ý nghĩa như đối tượng v.v. không thể có ở đây.
Ubhayanti rūpārūpaṃ.
"Both" means form and formless.
"Ubhayaṃ" có nghĩa là sắc và vô sắc.
Rūpārūpasantatinti rūpasamuṭṭhāpakaṃ rūpasantatiṃ arūpasantatiñca.
"Continuity of form and formless" means the continuity of form that arises from form, and the continuity of the formless.
"Rūpārūpasantatiṃ" có nghĩa là sự liên tục của sắc do sắc khởi sanh và sự liên tục của vô sắc.
‘‘Vatthu uppādakkhaṇe dubbalaṃ hotī’’ti idaṃ na paṭisandhikkhaṇaṃ eva, nāpi vatthurūpaṃ eva sandhāya vuttanti dassento āha ‘‘sabbarūpānaṃ uppādakkhaṇe dubbalataṃ sandhāya vutta’’nti.
To show that "the base is weak at the moment of arising" is not stated only with reference to the moment of rebirth, nor only to the form of the base, it says: "stated with reference to the weakness of all forms at the moment of arising."
Để chỉ ra rằng "Vật yếu ớt vào khoảnh khắc sanh khởi" không chỉ đề cập đến khoảnh khắc tái tục, cũng không chỉ đề cập đến sắc vật, đã nói: "được nói đến để chỉ sự yếu ớt của tất cả các sắc vào khoảnh khắc sanh khởi."
‘‘Tadā hī’’tiādi yathāvuttassa atthassa kāraṇavacanaṃ.
"For at that time" and so on is the reason for the meaning just stated.
"Tadā hi" v.v. là lời giải thích nguyên nhân của ý nghĩa đã nói.
Tattha tanti rūpaṃ.
There, "that" refers to form.
Trong đó, "taṃ" là sắc.
‘‘Kammakkhittattā’’ti idaṃ na kammajatāmattaṃ sandhāya vuttaṃ, atha kho kammajassa paṭhamuppattiyaṃ apatiṭṭhitataṃ sandhāyāti dassento ‘‘satipī’’tiādimāha.
To show that "due to being thrown by kamma" is not stated merely with reference to being kamma-born, but rather with reference to the unstableness of the kamma-born at its first arising, it states "even if there is" and so on.
Để chỉ ra rằng "Kammakkhittattā" không chỉ đề cập đến việc do nghiệp sanh, mà là do sự chưa vững chắc của nghiệp sanh vào lần đầu tiên, đã nói: "satipi" v.v.
Tato paranti tato paṭisandhito paraṃ.
"Thereafter" means after that rebirth.
"Tato paraṃ" có nghĩa là sau sự tái tục đó.
Sadisasantāne yathā patiṭṭhitaṃ, na tathā visadisasantāneti āha ‘‘samānasantatiya’’nti.
It states "in a similar continuity" because it is established in a similar continuity, but not in a dissimilar continuity.
Đã nói: "samānasantatiya" để chỉ ra rằng nó không vững chắc trong sự liên tục khác loại như nó vững chắc trong sự liên tục đồng loại.
Evaṃ uppādanirodhakkhaṇesu gahitesu aggahitesu ca soḷasasattarasacittakkhaṇāyukatā, tato adhikacittakkhaṇāyukatā ca siyāti dassetvā idāni tattha ṭhitapakkhaṃ dassento ‘‘yasmā panā’’tiādimāha.
Thus, having shown that depending on whether the moments of arising and ceasing are grasped or not, rūpa can last for sixteen, seventeen, or more citta-moments, he now states the adopted position, beginning with "Since".
Sau khi trình bày rằng tuổi thọ mười sáu, mười bảy sát-na tâm, hoặc hơn thế nữa, có thể xảy ra khi các sát-na sinh và diệt được chấp nhận hoặc không được chấp nhận, bây giờ để trình bày quan điểm đã được thiết lập ở đó, ngài nói "yasmā panā" (vì thế).
Tattha tassa dharamānakkhaṇe uppannesūti tassa utuno dharamānakkhaṇe uppannesu soḷasasu cittesu paṭisandhipi yasmā gahitā, tasmā utuno uppādakkhaṇo dharamānakkhaṇe gahitoti nirodhakkhaṇe aggahite ‘‘rūpe dharanteyeva soḷasa cittāni uppajjitvā nirujjhanti, taṃ pana sattarasamena cittena saddhiṃ nirujjhatī’’ti (vibha. aṭṭha. 26 pakiṇṇakakathā) evaṃ aṭṭhakathāyaṃ vakkhamānā adhikasoḷasacittakkhaṇāyukatā adhippetā.
Here, "when they arise in its moment of existence" means that since the paṭisandhi-citta is also included among the sixteen cittas that arise in the existing moment of that temperature, therefore, the moment of arising of temperature is grasped in the moment of existence. And when the moment of ceasing is not grasped, the meaning intended is "rūpa lasting for more than sixteen citta-moments," as will be stated in the Commentary: "While rūpa exists, sixteen cittas arise and cease, but that (rūpa) ceases together with the seventeenth citta."
Ở đó, "trong những tâm đã sinh trong sát-na hiện hữu của nó" nghĩa là, vì tâm tái tục cũng được bao gồm trong mười sáu tâm đã sinh trong sát-na hiện hữu của nhiệt độ đó, nên sát-na sinh của nhiệt độ được chấp nhận trong sát-na hiện hữu. Do đó, khi "sát-na diệt không được chấp nhận", thì sự tồn tại của sắc pháp hơn mười sáu sát-na tâm được hàm ý, như sẽ được nói trong Chú giải: "Trong khi sắc pháp còn tồn tại, mười sáu tâm sinh khởi và diệt đi, nhưng nó diệt cùng với tâm thứ mười bảy".
Gahite vā nirodhakkhaṇe soḷasacittakkhaṇāyukatā adhippetāti sambandho.
Or, when the moment of ceasing is grasped, "rūpa lasting for sixteen citta-moments" is intended—this is the connection.
Hoặc, khi sát-na diệt được chấp nhận, thì tuổi thọ mười sáu sát-na tâm được hàm ý – đây là sự liên kết.
Ettha ca ‘‘adhikasoḷasacittakkhaṇāyukatā’’ti idaṃ paṭisandhicittassa uppādakkhaṇo gahitoti katvā vuttaṃ.
And here, "rūpa lasting for more than sixteen citta-moments" is said, taking into account that the moment of arising of the paṭisandhi-citta is grasped.
Và ở đây, "tuổi thọ hơn mười sáu sát-na tâm" được nói đến dựa trên việc sát-na sinh của tâm tái tục được chấp nhận.
Yasmā pana paṭiccasamuppādavibhaṅgavaṇṇanāyaṃ ‘‘dve bhavaṅgāni, āvajjanaṃ, dassanaṃ, sampaṭicchanaṃ, santīraṇaṃ, voṭṭhabbanaṃ, pañca javanāni, dve tadārammaṇāni, ekaṃ cuticittanti pañcadasa cittakkhaṇā atītā honti, athāvasesaekacittakkhaṇāyuke’’ti (vibha. aṭṭha. 227), tathā tadārammaṇapariyosānāni, ‘‘ekaṃ cuticittaṃ, tadavasāne tasmiññeva ekacittakkhaṇaṭṭhitike ārammaṇe paṭisandhicittaṃ uppajjatī’’ti (vibha. aṭṭha. 227) ca vakkhati.
However, since it will be stated in the Paṭiccasamuppāda-Vibhaṅga-Vaṇṇanā (commentary on the analysis of dependent co-arising): "Two bhavaṅgas, advertence, seeing, receiving, investigating, determining, five javanas, two tadārammaṇas, one cuti-citta — fifteen citta-moments have passed. Then, in the remaining one citta-moment duration," and also, "at the end of tadārammaṇa, one cuti-citta; at its cessation, the paṭisandhi-citta arises in that same object, lasting for one citta-moment."
Tuy nhiên, vì trong bản chú giải về Vi Diệu Pháp Tương Ưng Duyên Khởi, ngài sẽ nói: "Hai bhavaṅga, sự hướng tâm, sự thấy, sự tiếp nhận, sự thẩm tra, sự quyết định, năm javana, hai tadārammaṇa, một tâm tử - mười lăm sát-na tâm đã trôi qua. Sau đó, trong một sát-na tâm còn lại", và cũng nói: "sau khi tadārammaṇa kết thúc, một tâm tử, và sau đó, trong cùng một sát-na tâm hiện hữu trên đối tượng đó, tâm tái tục sinh khởi".
Tasmā rūpassa soḷasacittakkhaṇāyukatāyapi atthasiddhi hotiyeva.
Therefore, the purpose is indeed served by rūpa lasting for sixteen citta-moments.
Vì vậy, ngay cả với tuổi thọ mười sáu sát-na tâm của sắc pháp, ý nghĩa vẫn được thành tựu.
Tenāha ‘‘soḷasacittakkhaṇāyukatā adhippetā’’ti.
Hence, he says "rūpa lasting for sixteen citta-moments is intended."
Vì thế, ngài nói: "tuổi thọ mười sáu sát-na tâm được hàm ý".
Tathāpi uppajjitvā bhavaṅgacalanassa paccayo hoti, na uppajjamānamevāti sattarasacittakkhaṇāyukatā veditabbā.
Nevertheless, it should be understood that it (rūpa) becomes a condition for the vibration of the bhavaṅga after arising, not while it is arising; thus, it lasts for seventeen citta-moments.
Tuy nhiên, nó sinh khởi rồi trở thành duyên cho sự dao động của bhavaṅga, chứ không phải ngay khi đang sinh khởi. Do đó, tuổi thọ mười bảy sát-na tâm cần được hiểu.
Yadi evanti yathā phalapattāni, evaṃ rūpārūpadhammā yadi dandhalahuparivattino.
If so: If rūpa and arūpa phenomena are slow or fast in their changes, like fruits and leaves.
"Nếu vậy" nghĩa là, nếu các pháp sắc và vô sắc thay đổi chậm hoặc nhanh như lá cây và quả.
Asamānaddhattāti atulyakālattā.
Due to differing durations: due to unequal times.
"Không đồng thời" nghĩa là không cùng thời gian.
Nicchiddesūti nibbivaresu.
In unbroken succession: without gaps.
"Không có khoảng trống" nghĩa là không có khe hở.
Tena nirantarappavattiṃ eva vibhāveti.
Thereby, it elucidates continuous progression.
Điều đó làm rõ sự tiếp diễn không ngừng.
Ayanti addhānaparicchedakathā.
This: is the discourse on the delimitation of duration.
"Điều này" là sự trình bày về sự phân chia thời gian.
Cittajarūpādīnaṃ na tathā nirantarabhāvena pavatti, yathā kammajarūpānanti āha ‘‘kammajarūpappavattiṃ sandhāyā’’ti.
The progression of citta-born rūpa and so on is not as continuous as that of kamma-born rūpa. Thus, he says, "referring to the progression of kamma-born rūpa."
Sắc pháp do tâm sinh ra v.v. không tiếp diễn liên tục như sắc pháp do nghiệp sinh ra. Vì thế, ngài nói: "liên quan đến sự tiếp diễn của sắc pháp do nghiệp sinh ra".
Kammajarūpānaṃ vā itaresaṃ mūlabhāvato padhānanti ‘‘kammajarūpappavattiṃ sandhāyā’’ti vuttaṃ.
Or, because kamma-born rūpas are the root of others, they are primary. Hence, it is said, "referring to the progression of kamma-born rūpa."
Hoặc, vì sắc pháp do nghiệp sinh ra là nền tảng của những sắc pháp khác, nên nó là chính yếu. Vì thế, ngài nói: "liên quan đến sự tiếp diễn của sắc pháp do nghiệp sinh ra".
Acittuppādakattā abyābajjhatāya nirodhasamāpattiyā nibbānapaṭibhāgatā veditabbā.
The similarity of nirodhasamāpatti to Nibbāna should be understood in terms of its non-arising of citta and its freedom from affliction.
Sự tương đồng của Diệt Thọ Tưởng Định với Nibbāna cần được hiểu là do nó không tạo ra tâm và không bị quấy rầy.
Pade padaṃ akkamitvāti lakuṇḍakapādatāya attano akkantapadasamīpe padaṃ nikkhipitvā.
Stepping foot by foot: placing a foot near the foot one has just stepped, like someone with lakuṇḍaka-pāda (a peculiar gait).
"Bước chân này sang chân kia" nghĩa là đặt chân bên cạnh bước chân mình đã bước, như người có bàn chân cong.
Yo hi sīghapadavikkamo lakuṇḍakapādo, so idhādhippetoti āha ‘‘lahuṃ lahuṃ akkamitvāti attho’’ti.
For one who takes quick steps, having a lakuṇḍaka-pāda is intended here. Thus, he says, "meaning, stepping very quickly."
Người có bước chân nhanh, bàn chân cong được hàm ý ở đây. Vì thế, ngài nói: "nghĩa là bước đi nhanh chóng".
Saheva nirujjhantīti rūpaṃ kammajamidhādhippetanti katvā vuttaṃ.
Ceasing together: This is stated assuming that kamma-born rūpa is intended here.
"Diệt đồng thời" được nói đến dựa trên việc sắc pháp do nghiệp sinh ra được hàm ý ở đây.
Utujaṃ pana cutito uddhampi pavattati eva.
However, temperature-born rūpa continues to exist even after cuti (death).
Nhưng sắc pháp do nhiệt độ sinh ra vẫn tiếp diễn ngay cả sau khi tâm tử.
Pubbe vuttanti ‘‘rūpassa sattarasacittakkhaṇā, arūpassa tato ekabhāgo’’ti (vibha. mūlaṭī. 20 pakiṇṇakakathāvaṇṇanā) evaṃ vuttaṃ addhānappakāraṃ.
As stated earlier: the kind of duration stated thus: "rūpa lasts for seventeen citta-moments, and arūpa for one part of that."
"Đã nói trước đây" là cách thức về thời gian đã được nói đến như: "sắc pháp mười bảy sát-na tâm, vô sắc pháp một phần của nó".
Ekuppādatoti samānuppādato.
Due to one arising: due to simultaneous arising.
"Do một sự sinh khởi" nghĩa là do sự sinh khởi đồng thời.
Samānattho hi ayaṃ eka-saddo.
For this word eka (one) has the meaning of samāna (same/similar).
Từ "eka" (một) này có nghĩa là "tương đồng".
Eko daṭṭhabbākāroti eko ñātapariññāya passitabbākāro.
One mode to be seen: one mode to be seen by knowing-and-understanding (ñāta-pariññā).
"Một cách để thấy" nghĩa là một cách để thấy bằng tri tuệ.
Evañhi soḷasākārā siyuṃ, itarathā vīsati, tato adhikā vā ete ākārā bhaveyyuṃ.
In this way, there would be sixteen modes; otherwise, these modes would be twenty or more.
Nếu vậy, sẽ có mười sáu khía cạnh; nếu không, sẽ có hai mươi, hoặc nhiều hơn.
Tassāti pacchimakammajassa.
Of that: of the last kamma-born.
"Của nó" là của sắc pháp do nghiệp sinh ra cuối cùng.
Heṭṭhā soḷasaketi pariyosānasoḷasakassa anantarātītasoḷasake.
In the lower sixteen: in the immediately preceding sixteen of the final sixteen.
"Trong mười sáu trước" là trong mười sáu sát-na ngay trước mười sáu sát-na cuối cùng.
Pacchimassāti tattha pacchimacittassa.
Of the last: of the last citta there.
"Của cái cuối cùng" là của tâm cuối cùng ở đó.
Nānānirodhabhāvaṃ viya ekuppādabhāvampi pacchimakammajassa ṭhapane kāraṇaṃ anicchanto ‘‘yadi panā’’ti sāsaṅkaṃ vadati.
Unwilling to accept the reason for placing the last kamma-born in the position of having one arising, just as it has various cessations, he says with doubt, "If however".
Không muốn có lý do để đặt sự đồng sinh của sắc pháp do nghiệp sinh ra cuối cùng, giống như sự dị diệt của nó, ngài nói "yadi panā" (nhưng nếu) với một sự nghi ngờ.
‘‘Sabbampī’’tiādinā tattha atippasaṅgaṃ dasseti.
By "all" and so on, he shows the over-extension there.
Ngài trình bày sự quá đáng ở đó bằng cách nói "sabbampī" (tất cả) v.v.
Vajjetabbaṃ nānuppādaṃ ekanirodhaṃ.
To be avoided: a single cessation, not a non-arising.
"Cần tránh" là không sinh khởi, một sự diệt.
Gahetabbaṃ ekuppādanānānirodhaṃ.
It is to be understood as having one origination and diverse cessations.
Cần phải hiểu là có một sự sanh và nhiều sự diệt.
Ubhayampi tadā natthi anuppajjanato.
Neither of these is present then because it does not arise.
Cả hai lúc ấy không có vì không sanh khởi.
Tenevāha ‘‘kammajarūpassa anuppattito’’ti.
Therefore, it is said: "due to the non-arising of kamma-born rūpa."
Do đó đã nói “do sự không sanh khởi của sắc do nghiệp sanh”.
Tato pubbeti pacchimakammajarūpuppajjanato oraṃ.
Before that means before the arising of the last kamma-born rūpa.
Trước đó là trước khi sắc do nghiệp sanh cuối cùng sanh khởi.
Aññassāti yassa cittassa uppādakkhaṇe uppannaṃ, tato aññassa cittassa.
Of another refers to another citta, from that citta at whose origination moment it arose.
Của một cái khác là của một tâm khác, từ cái mà sắc đã sanh khởi trong sát-na sanh của nó.
Ṭhitikkhaṇe uppannassa ekuppādatā, bhaṅgakkhaṇe uppannassa nānānirodhatā ca natthīti āha ‘‘ṭhitibhaṅgakkhaṇesu uppannarūpāni vajjetvā’’ti.
The characteristic of having one origination for what arises at the static moment, and the characteristic of having diverse cessations for what arises at the dissolution moment, are not present. Thus, it is said: "excluding rūpas that arise at the static and dissolution moments."
Vì không có sự đồng sanh đối với cái sanh khởi trong sát-na trụ, và không có sự dị diệt đối với cái sanh khởi trong sát-na diệt, nên đã nói “loại trừ các sắc sanh khởi trong sát-na trụ và sát-na diệt”.
Tenāti rūpena.
By that means by rūpa.
Bởi đó là bởi sắc.
‘‘Saṅkhalikassa viya sambandho’’ti etena avicchinnasambandho idha ‘‘paveṇī’’ti adhippetoti dasseti.
By "a connection like a chain," it is shown that an unbroken connection is here intended by "paveṇī."
“Sự liên kết như một chuỗi” – qua câu này, người ta chỉ ra rằng sự liên kết không gián đoạn ở đây được hiểu là “dòng chảy” (paveṇī).
Aññathāti vicchijjamānampi gahetvā ‘‘paveṇī’’ti vuccamāne.
Otherwise, if even what is interrupted is taken and called "paveṇī."
Nếu không thì sẽ được gọi là “dòng chảy” ngay cả khi bị gián đoạn.
Na hi rūpadhammānaṃ arūpadhammānaṃ viya anantarapaccayabhāvo atthīti rūpadhammānaṃ bhaṅgakkhaṇe uppannarūpadhamme aggahetvā ‘‘aṭṭhacattālīsā’’ti vuttaṃ.
Indeed, rūpa-dhamma do not have the condition of contiguity (anantara-paccaya) like arūpa-dhamma. Thus, "forty-eight" was stated without including the rūpa-dhamma that arise at the dissolution moment of rūpa-dhamma.
Thật vậy, các pháp sắc không có trạng thái duyên vô gián như các pháp vô sắc, nên đã nói “bốn mươi tám” mà không bao gồm các pháp sắc sanh khởi trong sát-na diệt của các pháp sắc.
Tesaṃ pana gahaṇe ekūnapaññāsāva siyāti āha ‘‘ekūnapaññāsakammajiyavacanaṃ kattabbaṃ siyā’’ti.
If they were included, it would be forty-nine. Thus, it is said: "the term forty-nine kammajā should be used."
Nếu bao gồm chúng, thì phải là bốn mươi chín, nên đã nói “phải nói là bốn mươi chín sắc do nghiệp sanh”.
Sudīpanattāti sukhadīpanattā, nayadassanabhāvena vā suṭṭhu dīpanattā.
Due to being well-explained means due to being easily explained, or due to being well-explained in terms of demonstrating the method.
Do sự trình bày rõ ràng là do sự trình bày dễ dàng, hoặc do sự trình bày rất rõ ràng theo cách chỉ ra phương pháp.
Tenevāha ‘‘etena hi nayenā’’tiādi.
Therefore, it is said: "by this method," and so on.
Do đó đã nói “thật vậy, theo phương pháp này” v.v..
Tattha tanti rūpaṃ.
There, that refers to rūpa.
Trong đó, nó là sắc.
Tenāti rūpena.
By that refers to by rūpa.
Bởi đó là bởi sắc.
Ubhayatthāti pacchimakammajarūpappavattiyaṃ, tato pubbe ca.
In both cases means in the occurrence of the last kamma-born rūpa, and before that.
Ở cả hai nơi là trong sự vận hành của sắc do nghiệp sanh cuối cùng, và cả trước đó.
Aññassāti ekassa cittassa ṭhitikkhaṇe uppajjitvā tato aññassa cittassa.
Of another refers to another citta, from the rūpa that arose at the static moment of one citta.
Của một cái khác là sắc sanh khởi trong sát-na trụ của một tâm, rồi của một tâm khác.
Tassāti rūpassa.
Of that refers to of that rūpa.
Của nó là của sắc.
Ettha ca pacchimakammajarūpappavattiyaṃ nirujjhanakanti vuttaṃ tato puretarappavattaṃ rūpaṃ veditabbaṃ.
Here, what is said to be ceasing in the occurrence of the last kamma-born rūpa should be understood as the rūpa that occurred earlier than that.
Ở đây, cái được nói là diệt trong sự vận hành của sắc do nghiệp sanh cuối cùng, cần phải hiểu là sắc vận hành trước đó.
Catusantatikarūpenātiādi yathāvuttasaṅgahagamanadassanaṃ.
By the rūpa with four continuities, and so on, shows the occurrence of the aforementioned inclusion.
Với sắc có bốn dòng chảy v.v. là sự chỉ ra cách đi vào sự tóm tắt như đã nói.
Etthāti etasmiṃ nānuppādekanirodhatādīpane.
Here refers to in this explanation of non-origination, single cessation, and so on.
Ở đây là trong sự trình bày về sự không đồng sanh và dị diệt này.
Ṭhitikkhaṇeti arūpassa rūpassa ca ṭhitikkhaṇe uppannassa rūpassa ca arūpassa ca dassitattā.
At the static moment means because the rūpa arising at the static moment of both arūpa and rūpa is shown.
Trong sát-na trụ là vì sắc sanh khởi trong sát-na trụ của vô sắc và sắc, và vô sắc và sắc đều được chỉ ra.
Adassitassāti yathā eva ettha, evaṃ tattha vibhajitvā adassitassa.
Of what is not shown refers to what is not shown by distinguishing it there, just as it is here.
Của cái không được chỉ ra là của cái không được phân tích và chỉ ra ở đó, như ở đây.
Kasmā panettha pacchimakammajena dīpanāyaṃ samatiṃsakammajarūpaggahaṇaṃ katanti āha ‘‘samatiṃsa…pe… yojita’’nti.
But why, in the explanation concerning the last kamma-born, is the thirty kamma-born rūpa taken here? It is said: "because thirty...and so on...is connected."
Tại sao ở đây, trong sự trình bày bằng sắc do nghiệp sanh cuối cùng, lại chấp nhận ba mươi sắc do nghiệp sanh? Người ta đã nói “ba mươi…pe… được kết hợp”.
Tato kammato jātā taṃkammajā, tesu.
Among those born from that kamma, taṃkammajā.
Từ nghiệp đó mà sanh ra là những cái do nghiệp đó sanh, trong số chúng.
Saṅkharotīti saṅkhāro, jīvitañca taṃ saṅkhāro cāti jīvitasaṅkhāro, āyu.
It conditions, therefore it is a saṅkhāra. Life is also that saṅkhāra, thus jīvitasaṅkhāra (life-condition), which is lifespan.
Cái gì tạo tác thì là sanh hành (saṅkhāra), và đó là sự sống và là sanh hành, nên là sanh hành của sự sống, tức là tuổi thọ.
Jīvitena saṅkharīyantīti jīvitasaṅkhārā, usmādayo.
They are conditioned by life, therefore they are jīvitasaṅkhārā (life-conditions), such as heat.
Những cái được tạo tác bởi sự sống thì là sanh hành của sự sống, tức là hơi ấm v.v..
Aññassa uppādakkhaṇeti yassa cittassa uppādakkhaṇe uppannaṃ rūpaṃ aññassa tato sattarasamassa uppādakkhaṇe, ṭhitikkhaṇe uppannaṃ aññassa ṭhitikkhaṇeti sambandho.
At the origination moment of another means that the rūpa which arose at the origination moment of one citta is connected with the origination moment of the seventeenth citta from that; and what arose at the static moment is connected with the static moment of another (citta).
Trong sát-na sanh của một cái khác là sắc sanh khởi trong sát-na sanh của tâm nào, thì trong sát-na sanh của tâm thứ mười bảy khác từ đó; cái sanh khởi trong sát-na trụ, thì trong sát-na trụ của cái khác – đó là sự liên kết.
‘‘Vuttanti adhippāyo’’ti idaṃ pāḷiyā virujjhantampi aṭṭhakathāyaṃ āgatabhāvadassanatthaṃ vuttanti ayamettha adhippāyoti attho.
"It is stated, is the intention": this means that even though it contradicts the Pāḷi, the intention here is that it is stated to show that it occurs in the Aṭṭhakathā.
“Đã nói, đó là ý nghĩa” – mặc dù điều này mâu thuẫn với Pāḷi, nhưng ý nghĩa ở đây là nó đã được nói để chỉ ra rằng nó xuất hiện trong Chú giải.
Kasmāti cittasamuṭṭhānarūpaṃ sandhāya pāḷi pavattā, aṭṭhakathāyaṃ pana kammajarūpanti sā tāya kena kāraṇena virujjhatīti āha ‘‘catu…pe… bhavitabbattā’’ti, nipphannassāti adhippāyo.
Why? The Pāḷi refers to citta-originated rūpa, but the Aṭṭhakathā refers to kamma-born rūpa. For what reason does the former contradict the latter? It is said: "because four...and so on...must be." The intention is, of what is arisen.
Tại sao Pāḷi đề cập đến sắc do tâm sanh, còn Chú giải lại nói sắc do nghiệp sanh, vậy tại sao nó lại mâu thuẫn với Pāḷi? Người ta đã nói “do bốn…pe… phải là”, ý nghĩa là đã thành tựu.
Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yo cāyaṃ cittasamuṭṭhānassa…pe… kammādisamuṭṭhānassāpi ayameva khaṇaniyamo’’ti (vibha. aṭṭha. 26 pakiṇṇakakathā).
Therefore, it is said in the Aṭṭhakathā: "And this rule of moment, which applies to citta-originated...and so on...applies also to kamma-originated, etc."
Do đó, Chú giải đã nói: “Và cái sự quy định sát-na này của sắc do tâm sanh…pe… cũng là sự quy định sát-na này của sắc do nghiệp v.v. sanh” (Vibhā. Aṭṭha. 26, Pakiṇṇakakathā).
Etehīti yathānīto yamakapāṭho, ‘‘kāyasaṅkhāro cittasamuṭṭhāno’’tiādiko aṭṭhakathāpadesoti etehi.
By these refers to the Yamaka text taken as it is, and to the Aṭṭhakathā statement "kāya-saṅkhāra is citta-originated," and so on.
Bởi những điều này là bởi những điều này – bài kệ Yamaka được đưa ra như vậy, và đoạn Chú giải bắt đầu bằng “thân hành do tâm sanh” v.v..
Natthiyeva ekuppādaekanirodhadīpanatoti adhippāyo.
There is certainly no explanation of single origination and single cessation; that is the intention.
Hoàn toàn không có sự trình bày về đồng sanh và đồng diệt – đó là ý nghĩa.
Tena hi vuttaṃ ‘‘yena cittena saddhiṃ uppajjati, tato paṭṭhāya sattarasamena saddhiṃ nirujjhatī’’tiādi.
For it is said: "With which citta it arises, starting from that, it ceases with the seventeenth," and so on.
Thật vậy, đã nói “nó sanh cùng với tâm nào, thì từ đó nó diệt cùng với tâm thứ mười bảy” v.v..
Puna ‘‘etehī’’ti iminā ekuppādanānānirodhanānuppādaekanirodhadīpanavasena pavattā aṭṭhakathāpadesā gahitāti veditabbaṃ, ubhayatthāpi vā etehi ācariyehīti attho.
Again, by "by these," it should be understood that the Aṭṭhakathā statements that occur in the sense of explaining single origination and diverse cessations, and non-origination and single cessation, are taken; or, in both cases, it means by these teachers.
Lại nữa, “bởi những điều này” cần phải hiểu là các đoạn Chú giải vận hành theo cách trình bày về sự đồng sanh, dị diệt, và không sanh, đồng diệt đã được chấp nhận, hoặc ý nghĩa là bởi những vị đạo sư này ở cả hai nơi.
Tatiyo bhāgo, tena adhikā soḷasacittakkhaṇāyukatā tatiya…pe… yukatā vuttāti sambandho.
The third part, by it, the extra sixteen citta-moments of lifespan, i.e., the third...and so on...lifespan is stated; this is the connection.
Phần thứ ba, do đó, tuổi thọ mười sáu sát-na tâm vượt trội phần thứ ba…pe… tuổi thọ đã được nói – đó là sự liên kết.
Tatiya bhāgoti ca uppādaṭṭhitikkhaṇe upādāya bhaṅgakkhaṇo adhippeto.
And the third part refers to the dissolution moment, based on the origination and static moments.
Và phần thứ ba được hiểu là sát-na diệt, bắt đầu từ sát-na sanh và trụ.
Yasmiṃ ekādasa cittakkhaṇā atītā, avasesapañcacittakkhaṇāyuke, yasmiṃ pañcadasa cittakkhaṇā atītā, avasesaekacittakkhaṇāyuke tasmiṃyeva ārammaṇeti yojetabbaṃ.
It should be connected thus: when eleven citta-moments have passed, in what has a remaining five citta-moments of lifespan; when fifteen citta-moments have passed, in what has a remaining one citta-moment of lifespan, it is in that very object.
Nơi mà mười một sát-na tâm đã trôi qua, còn lại năm sát-na tâm; nơi mà mười lăm sát-na tâm đã trôi qua, còn lại một sát-na tâm – cần phải kết hợp với ý nghĩa là trong đối tượng đó.
Ubhayañcetaṃ yathākkamaṃ manodvāre pañcadvāre ca āpāthagataṃ veditabbaṃ.
And both of these should be understood as having come into range, in the mind-door and the five sense-doors, respectively.
Và cả hai điều này cần phải hiểu là xuất hiện trong lộ trình ý môn và ngũ môn theo thứ tự.
Na kho panevaṃ sakkā viññātuṃ ekacittakkhaṇātītaṃ ārammaṇaṃ sandhāya paṭiccasamuppādavibhaṅgaṭṭhakathāyaṃ (vibha. aṭṭha. 227) tathā vuttanti dassento ‘‘na hi sakkā’’tiādimāha.
But it is not possible to understand it in this way that it was stated thus in the Paṭiccasamuppāda Vibhaṅga Aṭṭhakathā concerning an object whose one citta-moment has passed. Therefore, he says: "it is not possible," and so on.
Nhưng không thể hiểu rằng điều đó đã được nói trong Chú giải Phân tích Duyên khởi (Vibhā. Aṭṭha. 227) liên quan đến đối tượng đã trôi qua một sát-na tâm, nên đã nói “thật vậy, không thể” v.v..
Pañcadasāti atirekapañcadasa cittakkhaṇā atītāti sambandho.
Fifteen refers to an excess of fifteen citta-moments having passed; this is the connection.
Mười lăm là đã trôi qua hơn mười lăm sát-na tâm – đó là sự liên kết.
‘‘Tasmā’’tiādinā yattha khaṇekadesaṃ aggahitanti na sakkā vattuṃ, tameva dasseti.
By "Therefore," and so on, he shows the very point where it cannot be said that a part of a moment has not been taken.
“Do đó” v.v. chỉ ra chính điều đó, nơi mà không thể nói là một phần nhỏ của sát-na đã không được chấp nhận.
Evaṃ tāva na rūpaṃ sattarasacittakkhaṇāyukaṃ, nāpi tatiyabhāgādhikasoḷasacittakkhaṇāyukaṃ, atha kho soḷasacittakkhaṇāyukamevāti dassitaṃ hoti.
Thus, it is shown that rūpa is not sixteen citta-moments long, nor is it sixteen citta-moments plus a third part, but rather it is indeed sixteen citta-moments long.
Như vậy, đã chỉ ra rằng sắc không có tuổi thọ mười bảy sát-na tâm, cũng không có tuổi thọ mười sáu sát-na tâm cộng thêm một phần ba, mà chỉ có tuổi thọ mười sáu sát-na tâm.
Kasmā panettha rūpameva samānepi aniccasaṅkhatādibhāve cirāyukaṃ jātanti?
But why is rūpa alone said to be long-lived here, even though it shares the characteristic of impermanence, conditionality, and so on?
Tại sao ở đây, mặc dù có chung trạng thái vô thường, hữu vi v.v., nhưng chỉ có sắc lại có tuổi thọ dài?
Dandhaparivattibhāvato.
Due to its slow transformation.
Do trạng thái chuyển biến chậm chạp.
Arūpadhammā hi sārammaṇā cittapubbaṅgamā, te yathābalaṃ attano ārammaṇavibhāvanavasena pavattantīti tadatthanipphattisamanantarameva nirujjhanato lahuparivattino.
Indeed, arūpa-dhamma are with an object, preceded by citta. They occur according to their power by revealing their objects. Therefore, they are quick to transform, ceasing immediately after the accomplishment of their purpose.
Thật vậy, các pháp vô sắc là có đối tượng, có tâm đi trước, chúng vận hành theo khả năng của mình bằng cách làm rõ đối tượng của chúng, nên chúng diệt ngay sau khi mục đích đó được thành tựu, do đó chúng chuyển biến nhanh chóng.
Tenāha bhagavā, ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekadhammampi samanupassāmi evaṃ lahuparivattaṃ, yadidaṃ, bhikkhave, citta’’nti (a. ni. 1.48).
Therefore, the Blessed One said: "Monks, I do not perceive any other single dhamma that is so swiftly transforming, as this citta, monks."
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói: “Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy một pháp nào khác chuyển biến nhanh chóng như vậy, đó là tâm này, này các Tỳ-khưu” (A. Ni. 1.48).
Rūpadhammā pana anārammaṇā, te ārammaṇavasena arūpadhammehi vibhāvetabbā.
Rūpa-dhamma, however, are without an object; they must be revealed by arūpa-dhamma in relation to objects.
Tuy nhiên, các pháp sắc là không đối tượng, chúng cần được làm rõ bởi các pháp vô sắc theo đối tượng.
Sā ca nesaṃ vohārānuguṇā vibhāvetabbatā attano dandhaparivattitāya, tesañca lahuparivattitāya soḷasahi sattarasahi vā cittakkhaṇehi nippajjatīti rūpamevettha cirāyukaṃ jātaṃ.
And their suitability for conventional usage, to be revealed, is accomplished in sixteen or seventeen citta-moments, due to their slow transformation and the swift transformation of arūpa-dhamma. Thus, rūpa alone here has become long-lived.
Và sự cần được làm rõ đó của chúng, phù hợp với sự sử dụng, được thành tựu trong mười sáu hoặc mười bảy sát-na tâm do sự chuyển biến chậm chạp của chúng và sự chuyển biến nhanh chóng của các pháp vô sắc, nên ở đây chỉ có sắc là có tuổi thọ dài.
Kiñca – lahuviññāṇavisayasantatimattādhīnavuttitāya tiṇṇaṃ khandhānaṃ, ārammaṇūpaladdhimattabhāvato viññāṇassa ca lahuparivattitā, dandhamahābhūtappaccayatāya pana rūpassa dandhaparivattitā.
Furthermore, the swift transformation of the three aggregates is due to their dependent occurrence, which is merely a continuum of swiftly cognized objects; and the swift transformation of viññāṇa is due to its being merely the apprehension of an object. The slow transformation of rūpa, however, is due to the slow great-elements as its conditions.
Hơn nữa – ba uẩn có sự chuyển biến nhanh chóng do sự vận hành chỉ phụ thuộc vào dòng chảy của đối tượng được nhận thức nhanh chóng, và thức có sự chuyển biến nhanh chóng do chỉ là trạng thái nhận biết đối tượng; nhưng sắc có sự chuyển biến chậm chạp do duyên đại hiển chậm chạp.
Nānādhātūsu tathāgatasseva yathābhūtañāṇaṃ, tena ca rūpameva purejātapaccayo vutto, pacchājātapaccayo ca tassevāti na ettha aniccasaṅkhatādibhāvasāmaññena rūpārūpaṃ samānāyukaṃ parikappetabbaṃ.
Just as the Tathāgata's knowledge of reality is in various elements, by that, rūpa alone is stated to be a pre-nascent condition, and a post-nascent condition for it alone. Therefore, rūpa and arūpa should not be conceived as having the same lifespan based on their common characteristic of impermanence, conditionality, and so on.
Chỉ có Như Lai mới có trí tuệ như thật về các giới khác nhau, và bởi trí tuệ đó, chỉ có sắc được nói là duyên tiền sanh, và duyên hậu sanh cũng là của sắc đó, nên ở đây không nên giả định rằng sắc và vô sắc có tuổi thọ bằng nhau do sự tương đồng về trạng thái vô thường, hữu vi v.v..
Vuttanayena rūpameva cirāyukanti niṭṭhamettha gantabbaṃ.
It must be concluded here that rūpa alone is long-lived, as explained.
Cần phải kết luận rằng chỉ có sắc là có tuổi thọ dài theo phương pháp đã nói.
Yathā ca rūpassa sattarasacittakkhaṇāyukatā, tatiyabhāgādhikasoḷasacittakkhaṇāyukatā vā na hoti, taṃ dassetvā yvāyaṃ aṭṭhakathāyaṃ cittassa ṭhitikkhaṇe rūpuppādo vutto, tattha ṭhitikkhaṇameva tāva cittassa ananujānanto ‘‘yo cettha…pe… vicāretabbo’’ti vatvā yamake uppannauppajjamānavārādipāḷiṃ āharanto ‘‘cittayamake’’tiādimāha.
Having shown that rūpa does not have a lifespan of seventeen mind-moments, or sixteen mind-moments plus a third, and not admitting the ṭhitikkhaṇa of citta itself in what is stated in the commentary about the arising of rūpa at the ṭhitikkhaṇa of citta, he says "whoever here... should be investigated," and bringing forth the Uppanna-uppajjamāna-vāra and other such Pali passages from the Yamaka, he begins with "in the Citta-yamaka."
Và cũng như sắc không có tuổi thọ mười bảy sát-na tâm, hoặc tuổi thọ mười sáu sát-na tâm cộng hơn một phần ba, sau khi chỉ ra điều đó, và đối với điều đã được nói trong Chú giải rằng sắc sanh khởi trong sát-na trụ của tâm, ở đây, trước hết không thừa nhận sát-na trụ của tâm, sau khi nói rằng ‘‘vị nào ở đây…(v.v.)… cần được xem xét’’, ngài đã đưa ra Pāli trong phẩm Đã Sanh và Đang Sanh, v.v. trong bộ Yamaka, và nói rằng ‘‘trong Cittayamaka’’ v.v.
Tattha paripuṇṇavissajjaneti ubhayampi yamakapadaṃ ahāpetvā katavissajjane.
Here, paripuṇṇavissajjana refers to an answer given without omitting either of the Yamaka terms.
Trong đó, trong câu trả lời đầy đủ có nghĩa là trong câu trả lời được thực hiện mà không bỏ sót cả hai vế của song đối.
Uppādakkhaṇe anāgatañcāti uppādakkhaṇe ca cittaṃ, anāgatañca cittaṃ na niruddhaṃ, nirujjhamānanti attho.
Uppādakkhaṇe anāgatañcā means that at the moment of arising, the citta, being not yet arisen, has not ceased; it is ceasing.
Và trong sát-na sanh và trong tương lai có nghĩa là tâm trong sát-na sanh và tâm trong tương lai thì không diệt, tức là đang diệt.
Ṭhitikkhaṇābhāvaṃ cittassa dīpetīti uppannauppajjamānavārādīsu ‘‘ṭhitikkhaṇe’’ti avacanaṃ cittassa ṭhitikkhaṇaṃ nāma natthīti imamatthaṃ dīpeti bodheti.
Ṭhitikkhaṇābhāvaṃ cittassa dīpetī means that the absence of the word "ṭhitikkhaṇa" in the Uppanna-uppajjamāna-vāra and so forth indicates and reveals that there is no such thing as a ṭhitikkhaṇa for citta.
Làm sáng tỏ sự không có sát-na trụ của tâm có nghĩa là việc không nói đến “trong sát-na trụ” trong các phẩm Đã Sanh và Đang Sanh, v.v. làm sáng tỏ, làm cho biết ý nghĩa này rằng không có cái gọi là sát-na trụ của tâm.
Na hi yathādhammasāsane abhidhamme labbhamānassa avacane kāraṇaṃ dissatīti adhippāyo.
For there is no discernible reason for its omission in the Abhidhamma, which is in accordance with the Dhamma teachings—this is the intention.
Ý rằng, không thấy có lý do gì cho việc không nói đến điều có thể tìm thấy trong Abhidhamma, giáo pháp như thật.
Na kevalamabhidhamme avacanameva cittassa ṭhitikkhaṇābhāvajotakaṃ, apica kho suttantapāḷipīti dassento ‘‘suttesupī’’tiādimāha.
Not only is the omission in the Abhidhamma an indicator of the absence of a ṭhitikkhaṇa for citta, but also in the Suttanta Pali; thus, he says, starting with "suttesupi" (also in the suttas).
Không chỉ việc không nói đến trong Abhidhamma là điều làm sáng tỏ sự không có sát-na trụ của tâm, mà còn cả Pāli trong Tạng Kinh nữa, ngài đã nói ‘‘cũng trong các kinh’’ v.v. để chỉ ra điều đó.
Tattha aññathattaṃ nāma pubbāparaviseso.
Here, aññathattaṃ refers to a distinction between earlier and later.
Trong đó, sự khác (aññathattaṃ) là sự khác biệt giữa trước và sau.
Khaṇadvayasamaṅgiṃ ṭhitanti paccuppannassa ṭhitabhāvamāha.
Khaṇadvayasamaṅgiṃ ṭhita describes the state of existing as present, comprising two moments.
Trụ, có đủ hai sát-na nói lên trạng thái trụ của hiện tại.
Aññathattaṃ pana santāneyeva veditabbaṃ.
However, this change must be understood only in terms of the continuum.
Tuy nhiên, sự khác cần được hiểu chỉ trong dòng tương tục.
Ettha ca keci ‘‘yathābhūto dhammo uppajjati, kiṃ tathābhūtova bhijjati, udāhu aññathābhūto?
Here, some say: "Does a dhamma arise as it truly is, and likewise break up as it truly is, or in a different state?
Và ở đây, một số người nói rằng: “Pháp sanh lên như thế nào, nó hoại diệt cũng như thế ấy, hay hoại diệt khác đi?
Yadi tathābhūtova bhijjati, na jaratāya sambhavo.
If it breaks up as it truly is, there is no possibility of decay.
Nếu nó hoại diệt như thế ấy, thì không thể có sự già.
Atha aññathābhūto, añño eva soti sabbathāpi ṭhitikkhaṇassa abhāvoyevā’’ti vadanti.
If it is in a different state, then it is another entity, so in any case, there is an absence of a ṭhitikkhaṇa."
Nếu khác đi, thì nó là một cái khác. Do đó, trong mọi trường hợp, chỉ có sự không tồn tại của sát-na trụ”.
Tattha ekadhammādhārabhāvepi uppādanirodhānaṃ aññova uppādakkhaṇo, añño nirodhakkhaṇo.
Here, even if arising and ceasing share the same single dhamma as their basis, the moment of arising is one, and the moment of ceasing is another.
Trong đó, mặc dù là nền tảng của một pháp duy nhất, nhưng sát-na sanh của sự sanh và diệt là khác, và sát-na diệt là khác.
Uppādāvatthañhi upādāya uppādakkhaṇo, nirodhāvatthaṃ upādāya nirodhakkhaṇo.
For the moment of arising is with reference to the state of arising, and the moment of ceasing is with reference to the state of ceasing.
Bởi vì, sát-na sanh là do dựa vào trạng thái sanh, và sát-na diệt là do dựa vào trạng thái diệt.
Uppādāvatthāya ca bhinnā nirodhāvatthāti ekasmiṃyeva sabhāvadhamme yathā icchitabbā, aññathā aññova dhammo uppajjati, añño dhammo nirujjhatīti āpajjeyya, evaṃ nirodhāvatthāya viya nirodhābhimukhāvatthāyapi bhavitabbaṃ.
And the state of ceasing is different from the state of arising in a single inherent dhamma, as should be desired; otherwise, it would follow that one dhamma arises and another dhamma ceases. In the same way as the state of ceasing, there must also be a state tending towards ceasing.
Và vì trạng thái diệt khác với trạng thái sanh, nên trong cùng một pháp tự tánh, cần phải được chấp nhận như vậy; nếu không, sẽ dẫn đến kết luận rằng một pháp khác sanh lên, một pháp khác diệt đi. Tương tự như trạng thái diệt, cũng phải có trạng thái hướng đến sự diệt.
Sā ṭhiti, jaratā cāti sampaṭicchitabbametaṃ.
This is the ṭhiti (static phase) and jaratā (decay), and this must be accepted.
Đó là sự trụ và sự già. Điều này cần được chấp nhận.
Yadi evaṃ kasmā pāḷiyaṃ ṭhitikkhaṇo na vuttoti?
If so, why is the ṭhitikkhaṇa not mentioned in the Pali?
Nếu vậy, tại sao sát-na trụ không được nói đến trong Pāli?
Vineyyajjhāsayānurodhena nayadassanavasena pāḷi gatāti veditabbā.
It should be understood that the Pali proceeds according to the disposition of the trainees and in the manner of showing the method.
Cần biết rằng Pāli được trình bày theo cách chỉ ra các phương pháp, tùy theo khuynh hướng của người cần được giáo hóa.
Abhidhammadesanāpi hi kadāci vineyyajjhāsayānurodhena pavattati.
Indeed, even Abhidhamma discourse sometimes occurs in accordance with the disposition of the trainees.
Thật vậy, ngay cả sự thuyết giảng Abhidhamma đôi khi cũng diễn ra tùy theo khuynh hướng của người cần được giáo hóa.
Tathā hi rūpassa uppādo ‘‘upacayo, santatī’’ti bhinditvā desito.
Thus, the arising of rūpa is taught by distinguishing it into "upacaya" (accumulation) and "santati" (continuity).
Cụ thể là, sự sanh của sắc được phân chia và thuyết giảng là “sự tích tập, sự tương tục”.
Hetusampayuttadukādidesanā cettha nidassitabbā.
And here, the teaching of the hetu-sampayutta-duka (pair of roots and associated phenomena) and so forth should be cited as an example.
Và sự thuyết giảng về song đề Tương Ưng Nhân, v.v. cần được dẫn chứng ở đây.
‘‘Yassa vā panā’’tiādi pucchāvacanaṃ.
"Yassa vā panā" and so forth is a question.
‘‘Còn của người nào’’ v.v. là câu hỏi.
Tassa ‘‘no’’ti vissajjanaṃ.
The answer to that is "no".
‘‘Không’’ là câu trả lời cho câu hỏi đó.
Samudayasaccaṃ nirujjhatīti cittuppādassa nirodhakkhaṇo vutto.
Samudayasaccaṃ nirujjhatī refers to the moment of cessation of the arising of citta.
Tập đế đang diệt là nói về sát-na diệt của tâm sanh.
Ayamettha adhippāyo – yadi cittassa bhaṅgakkhaṇe rūpaṃ uppajjeyya, taṃ dukkhasaccanti katvā ‘‘no’’ti vattuṃ na sakkā, vuttañcetaṃ.
The intention here is this: if rūpa were to arise at the moment of the breaking up of citta, it would be suffering-truth, and it would be impossible to say "no," yet it is stated.
Đây là ý nghĩa ở đây – nếu sắc sanh lên trong sát-na hoại của tâm, thì vì nó là Khổ đế, nên không thể nói là “không”. Nhưng điều đó đã được nói.
Tasmā viññāyati ‘‘cittassa nirodhakkhaṇe rūpuppādo natthī’’ti.
Therefore, it is understood that "there is no arising of rūpa at the moment of the cessation of citta."
Do đó, có thể hiểu rằng “không có sự sanh của sắc trong sát-na diệt của tâm”.
Tayidamakāraṇaṃ.
This, however, is not the reason.
Điều đó không phải là lý do.
Arūpalokañhi sandhāya, cittasamuṭṭhānarūpaṃ vā ‘‘no’’ti sakkā vattunti.
For it is possible to say "no" with reference to the arupā loka, or with reference to citta-originated rūpa.
Bởi vì, có thể nói “không” là nhắm đến cõi Vô Sắc, hoặc sắc do tâm sanh.
Ayañhi yamakadesanāya pakati, yadidaṃ yathāsambhavayojanā.
This is indeed the nature of the Yamaka discourse, namely, interpretation according to possibility.
Thật vậy, đây là thông lệ của sự thuyết giảng Yamaka, tức là sự áp dụng tùy theo khả năng.
Etena ‘‘na ca cittasamuṭṭhānarūpamevā’’tiādivacanaṃ paṭikkhittaṃ daṭṭhabbaṃ.
By this, the statement "not only citta-originated rūpa" and so forth should be understood as refuted.
Qua đó, cần thấy rằng câu nói “không chỉ có sắc do tâm sanh” v.v. đã bị bác bỏ.
Atha vā paccāsattiñāyena yaṃ samudayasaccaṃ nirujjhati, tena yaṃ dukkhasaccaṃ uppādetabbaṃ cittacetasikatappaṭibaddharūpasaṅkhātaṃ, tassa tadā uppatti natthīti ‘‘no’’ti vissajjanaṃ, na sabbassa.
Alternatively, by the principle of proximity, "no" is the answer because the dukkha-sacca, which is to be produced by the samudaya-sacca that ceases, namely, rūpa conditioned by citta and cetasikas, does not arise at that time, not because of the non-arising of all rūpa.
Hoặc là, theo nguyên tắc gần gũi, Tập đế nào đang diệt, thì Khổ đế nào cần được sanh ra bởi nó, tức là sắc liên quan đến tâm và tâm sở, sự sanh của sắc đó vào lúc ấy không có, nên câu trả lời là “không”, chứ không phải cho tất cả.
Sahuppādekanirodhavacanatoti ‘‘yassa kāyasaṅkhāro nirujjhati, tassa cittasaṅkhāro nirujjhatīti?
Sahuppādekanirodhavacanato means from the statement of co-arising and co-cessation, as in "For whom the bodily formations cease, for him do the mental formations cease? Yes."
Do lời nói về sự đồng sanh đồng diệt, câu hỏi là “Thân hành của người nào đang diệt, tâm hành của người đó cũng đang diệt phải không?
Āmantā’’ti (yama. 2.saṅkhārayamaka.79) evaṃ sahuppādasahanirodhavacanato.
Thus, from the statement of co-arising and co-cessation.
“Āmantā” (Vâng), do lời nói về sự đồng sanh và đồng diệt như vậy.
Tena vacanenāti ‘‘yassa kāyasaṅkhāro’’tiādivacanena.
Tena vacanenā means by the statement "For whom the bodily formations" and so forth.
Bởi lời nói đó có nghĩa là bởi lời nói “Thân hành của người nào” v.v.
Aññarūpānanti kammautuāhārajarūpānaṃ.
Aññarūpāna means kamma-originated, season-originated, and food-originated rūpas.
Của các sắc khác có nghĩa là của sắc do nghiệp, thời tiết, vật thực và sự già.
Sahuppādasahanirodhādikānanti etthāyaṃ yojanā – appaṭikkhittasahuppādasahanirodhaananuññātanānuppādanānānirodhaanivāritaabyākatabhāvānaṃ kammajādīnanti.
Sahuppādasahanirodhādikāna here is the construction: for the kamma-born and so forth, which are unrefuted co-arising and co-cessation, unpermitted non-arising, different cessation, and unprevented indeterminacy.
Của sự đồng sanh đồng diệt, v.v. ở đây, sự kết hợp là như sau: của các pháp do nghiệp sanh, v.v., mà sự đồng sanh đồng diệt không bị bác bỏ, sự không sanh không được thừa nhận, sự diệt khác nhau không bị ngăn cản, và trạng thái vô ký.
Etenāti ‘‘yassa kusalā dhammā uppajjantī’’tiādikena (yama. 3.dhammayamaka.163) pāṭhena, ‘‘na cittasamuṭṭhānarūpamevā’’ti yuttivacanena ca.
Etenā means by the passage starting with "For whom wholesome dhammas arise" and by the statement of reasoning "not only citta-originated rūpa."
Qua đó có nghĩa là qua đoạn Pāli “Pháp thiện của người nào đang sanh” v.v. (Yama. 3. Dhammayamaka.163), và qua lời biện luận “không chỉ có sắc do tâm sanh”.
Yamakapāḷianussaraṇeti yathādassitacittayamakapāḷiyā yathārutavaseneva anussaraṇe vijjamāne.
Yamakapāḷianussaraṇe means when remembering the Citta-yamaka Pali passage as demonstrated, strictly according to its expressed meaning.
Khi theo sát Pāli của Yamaka, có nghĩa là khi có sự theo sát Pāli của Cittayamaka đã được chỉ ra, đúng theo văn tự.
Bhijjamānatāti cittassa bhijjamānatā nāma nirujjhamānatā ṭhitiyā abhāvato.
Bhijjamānatā means the breaking up of citta, which is its ceasing, due to the absence of a ṭhiti (static phase).
Trạng thái đang hoại diệt có nghĩa là trạng thái đang hoại diệt của tâm, tức là đang diệt, do không có sự trụ.
Sahāyabhāvaṃ nāpi gacchati nissayatthibhāvādinā paccayabhāvābhāvato.
Sahāyabhāvaṃ nāpi gacchati means it does not even become an associate, due to the absence of being a condition in terms of support, etc.
Cũng không trở thành bạn đồng hành do không có trạng thái làm duyên bằng cách y chỉ, hiện hữu, v.v.
Uppādakkhaṇe eva hi anantarādipaccayalābhena cittassa balavatā.
Indeed, the strength of citta arises at the moment of its arising by obtaining conditions such as proximity.
Thật vậy, tâm chỉ mạnh mẽ trong sát-na sanh do nhận được các duyên Vô Gián, v.v.
Evañca satīti evañca utunāpi bhavaṅgacittassa uppādakkhaṇeyeva rūpasamuṭṭhāpane sati.
Evañca satī means, and this being the case, when rūpa is originated by season at the very moment of the arising of the bhavanga-citta.
Và khi như vậy có nghĩa là và khi thời tiết cũng làm sanh khởi sắc chỉ trong sát-na sanh của tâm hộ kiếp.
Taṃcittakkhaṇeti tassa cittassa khaṇe, khaṇadvayepīti attho.
Taṃcittakkhaṇe means in the moment of that citta, i.e., in both moments.
Trong sát-na của tâm đó có nghĩa là trong sát-na của tâm đó, tức là trong cả hai sát-na.
Tenevāti atilahuparivattibhāveneva.
Tenevā means precisely due to its extremely rapid change.
Chính vì thế có nghĩa là chính vì trạng thái biến đổi quá nhanh.
Atha vā tenevāti dandhaparivattikatāya rūpassa sakalaṃ ekacittakkhaṇaṃ uppajjamānabhāveneva.
Alternatively, tenevā means precisely due to the slow change of rūpa, by its state of arising during the entire single citta-moment.
Hoặc là, chính vì thế có nghĩa là chính vì trạng thái đang sanh của sắc trong suốt một sát-na tâm do sự biến đổi chậm chạp.
Tanti cittaṃ.
Ta refers to that citta.
Nó có nghĩa là tâm.
Paṭisandhicittaṃ sampayuttadhammānaṃ viya sahajātarūpadhammānampi sahajātādipaccayena paccayo hotīti āha ‘‘paṭisandhito uddha’’nti.
He states "paṭisandhito uddhaṃ" (after the relinking) that the paṭisandhi-citta is a condition for co-arisen rūpa-dhammas through the co-arisen condition, just as it is for associated dhammas.
Tâm tục sinh là duyên cho các pháp sắc đồng sanh bằng duyên đồng sanh, v.v., cũng như đối với các pháp tương ưng, ngài nói ‘‘sau khi tục sinh’’.
Cittasamuṭṭhānānaṃ cittaṃ sahajātādipaccayo hotiyevāti vuttaṃ ‘‘acittasamuṭṭhānāna’’nti.
It is stated "acittasamuṭṭhānānaṃ" (for what is not citta-originated) that citta is indeed a co-arisen condition for citta-originated phenomena.
Tâm là duyên đồng sanh, v.v. cho các sắc do tâm sanh, điều đó đã được nói, nên nói ‘‘đối với các sắc không do tâm sanh’’.
Tadanantaranti yena cittena sahuppannaṃ, tassa cittassa anantaraṃ.
Tadanantara means immediately after the citta with which it co-arises.
Ngay sau đó có nghĩa là ngay sau tâm mà nó đã đồng sanh.
Tanti rūpaṃ.
Ta refers to that rūpa.
Nó có nghĩa là sắc.
Tadanantaraṃ cittanti sahuppannacittānantaraṃ cittaṃ.
Tadanantaraṃ citta means the citta immediately after the co-arisen citta.
Tâm ngay sau đó có nghĩa là tâm ngay sau tâm đồng sanh.
Yadi evanti yadi sakalaṃ cittakkhaṇaṃ rūpaṃ uppajjamānameva hoti, cittassa uppādakkhaṇe eva rūpassa uppādārambhoti āha ‘‘na, cittanirodhakkhaṇe rūpuppādārambhābhāvato’’ti.
Yadi eva means if the rūpa is always in the process of arising during the entire citta-moment, and the beginning of the arising of rūpa is at the very moment of the arising of citta, then he says "no, because there is no beginning of the arising of rūpa at the moment of the cessation of citta."
Nếu vậy có nghĩa là nếu sắc chỉ đang sanh trong suốt sát-na tâm, thì sự bắt đầu sanh của sắc chỉ xảy ra trong sát-na sanh của tâm, ngài nói ‘‘không, vì không có sự bắt đầu sanh của sắc trong sát-na diệt của tâm’’.
Cittakkhaṇeti attanā sahuppannacittassa khaṇe.
Cittakkhaṇe means in the moment of the citta with which it co-arises.
Trong sát-na tâm có nghĩa là trong sát-na của tâm đồng sanh với chính nó.
Tanti rūpaṃ.
Ta refers to that rūpa.
Nó có nghĩa là sắc.
Rūpasamuṭṭhāpanapurejātapaccayakiccanti rūpasamuṭṭhāpanakiccañca purejātapaccayakiccañca.
Rūpasamuṭṭhāpanapurejātapaccayakicca means both the function of originating rūpa and the function of the pre-existent condition.
Nhiệm vụ làm sanh khởi sắc và nhiệm vụ của duyên tiền sanh có nghĩa là nhiệm vụ làm sanh khởi sắc và nhiệm vụ của duyên tiền sanh.
Ṭhitippattivisesālābhanti ṭhitippattiyā laddhabbo yo viseso, tassa alābhaṃ.
Ṭhitippattivisesālābha means the non-obtainment of the specific distinction that should be attained by ṭhitippatti (the attainment of static phase).
Sự không đạt được sự đặc biệt của việc đạt đến trạng thái trụ có nghĩa là sự không đạt được sự đặc biệt nào có thể có được từ việc đạt đến trạng thái trụ.
Idaṃ vuttanti ‘‘yena sahuppajjati, taṃcittakkhaṇe rūpaṃ uppajjamānamevā’’ti idaṃ pariyāyena vuttaṃ.
Idaṃ vutta means this statement, "that rūpa is always arising in the citta-moment with which it co-arises," is implicitly stated.
Điều này được nói có nghĩa là “sắc chỉ đang sanh trong sát-na của tâm mà nó đồng sanh”, điều này được nói một cách gián tiếp.