198. Sabbavisayappaṭipattinivāraṇavasena samantato sīdanaṃ saṃsīdanaṃ, uṭṭhetumpi asakkuṇeyyatākaraṇavasena atibalavaṃ, virūpaṃ vā sīdanaṃ visīdanaṃ.
198. Saṃsīdanaṃ is sinking completely, preventing access to all objects. Visīdanaṃ is an extremely strong sinking, or a distorted sinking, causing inability to rise.
198. Saṃsīdanaṃ là sự chìm đắm hoàn toàn, ngăn cản sự tiếp cận mọi đối tượng; visīdanaṃ là sự chìm đắm cực mạnh hoặc bất thường, khiến không thể đứng dậy được.
Aññaṃ visayaṃ agantvā ñātibyasanādīsu virūpo āsaṅgo tattheva avabandhatā byāsatti.
Byāsatti is a distorted clinging to family misfortunes and similar things, without going to other objects, being bound to them.
Byāsatti là sự gắn bó bất thường, sự ràng buộc vào một đối tượng như sự mất mát người thân, không đi đến đối tượng khác.
Nitthunanakaraṇato nitthunanaraso.
Nitthunanaraso is the essence of lamenting, due to the act of groaning.
Nitthunanaraso (có vị than vãn) là do hành động than vãn.
Visīdanaṃ visādo.
Sinking is visādo (despondency).
Sự chìm đắm (visīdanaṃ) là visādo (sự chán nản).
Sayaṃ na dukkho dosattā saṅkhārakkhandhapariyāpannadhammantarattā vā.
Upāyāsa itself is not suffering because it is a defilement (dosa) or because it is another phenomenon included in the saṅkhāra-khandha.
Bản thân nó không phải là khổ, vì nó là một trạng thái tâm lý (dosa) hoặc là một pháp khác thuộc uẩn hành (saṅkhārakkhandha).
Ye pana domanassameva upāyāsoti vadeyyuṃ, te ‘‘upāyāso tīhi khandhehi ekenāyatanena ekāya dhātuyā sampayutto, ekena khandhena ekenāyatanena ekāya dhātuyā kehici sampayutto’’ti (dhātu. 249) imāya pāḷiyā paṭikkhipitabbā.
But those who might say that domanassa itself is upāyāsa should be refuted by this Pāḷi text: "Upāyāsa is associated with three khandhas, one āyatana, and one dhātu; it is associated with some by one khandha, one āyatana, and one dhātu."
Những ai nói rằng ưu (domanassa) chính là tuyệt vọng (upāyāsa) thì cần phải bác bỏ bằng đoạn kinh văn này: “Upāyāsa tương ưng với ba uẩn, một xứ, một giới, và với một số yếu tố tương ưng với một uẩn, một xứ, một giới” (Dhātu. 249).
Visādappattiyā sukhadukkhakāraṇaṃ agaṇayitvā dukkhaṭṭhānādīni karontānaṃ upāyāso kāyikadukkhassa vatthu hoti, visādanavaseneva ñātivināsādīni cintentānaṃ domanassassa.
Upāyāsa becomes the basis for bodily suffering for those who, having fallen into despondency, act in ways that cause suffering, without considering what brings happiness or suffering; and it becomes the basis for domanassa for those who contemplate the destruction of relatives and similar things out of despondency.
Do đạt đến trạng thái chán nản (visāda), không kể đến nguyên nhân của lạc và khổ, upāyāsa trở thành đối tượng của khổ thân đối với những người thực hiện các hành động như đứng ở nơi đau khổ, và là đối tượng của ưu đối với những người suy nghĩ về sự mất mát người thân, v.v., chỉ do sự chán nản.
Attano pavattikkhaṇeyeva upāyāso domanassasampayogato cittaṃ paridahati, avipphārikatākaraṇavasena kāyaṃ visādeti, tadubhayakaraṇeneva tato paraṃ taṃnimittaṃ kāyikaṃ cetasikañca adhimattaṃ dukkhaṃ janayatīti dukkho vutto.
At the very moment of its occurrence, upāyāsa afflicts the mind due to its association with domanassa; it causes the body to despond by making it listless; and by causing both of these, it subsequently gives rise to excessive bodily and mental suffering due to that cause. Therefore, it is called dukkha.
Ngay tại khoảnh khắc tự phát sinh, upāyāsa thiêu đốt tâm do tương ưng với ưu, làm cho thân thể chán nản do tạo ra trạng thái không thể lan tỏa, và chính do hai hành động này mà sau đó nó sinh ra khổ thân và tâm cực độ do đó, nên nó được gọi là khổ.
199. Na appiyantīti na gamiyanti, na pavesīyantīti attho.
199. Na appiyantī means they are not reached, not entered; this is the meaning.
199. Na appiyantī có nghĩa là không đến, không đi vào.
Anatthanti byasanaṃ, dukkhaṃ vā.
Anatthaṃ means misfortune or suffering.
Anattha là sự tai họa, hoặc khổ.
Ahitanti tassa hetuṃ.
Ahitaṃ means its cause.
Ahita là nguyên nhân của điều đó.
Dutiye atthavikappe atthaṃ na kāmentīti anatthakāmātiādi asamatthasamāsopi yojito.
In the second interpretation of the meaning, anatthakāmā (those who desire unbeneficial things) and so on, an asamatthasamāsa (compound with mismatched meaning) is also applied, meaning those who do not wish for increase (of faith, etc.).
Trong cách giải thích nghĩa thứ hai, anatthakāmā (không mong muốn lợi ích), v.v., cũng được kết hợp như một hợp từ không tương thích.
‘‘Asūriyapassāni mukhānī’’tiādīsu viya hi yena samāso, na tassāyaṃ paṭisedhako a-kāroti.
For instance, in phrases like "asūriyapassāni mukhāni" (faces that cannot see the sun), the prefix "a-" does not negate the word with which the compound is formed.
Vì, như trong các câu như “asūriyapassāni mukhānī” (những khuôn mặt không nhìn thấy mặt trời), v.v., chữ a này không phải là phủ định của từ mà nó được hợp thành.
Yasmiṃ kismiñci nibbhaye yogakkhema-saddo niruḷho dukkhayogato khemattā.
The word yogakkhema is established in the sense of 'fearlessness' in any context, due to being safe from the yoke of suffering.
Từ yogakkhema (sự an toàn khỏi xiềng xích) được thiết lập trong bất kỳ sự không sợ hãi nào, vì nó an toàn khỏi sự ràng buộc của khổ.
Saṅgatiādīsu saṅkhāravasena yaṃ labbhati, taṃ gahetabbaṃ.
In saṅgati (association) and so on, what is obtained through the agency of saṅkhāras should be understood.
Trong saṅgati (hội họp), v.v., cần hiểu nghĩa được tìm thấy theo các hành (saṅkhāra).
Na hi saṅkhārānaṃ ṭhānanisajjādayo bhojanādikiccesu vā sahakaraṇaṃ vijjatīti pacchimadvayaṃ tadatthavasena labbhatīti na sakkā vattunti.
Indeed, saṅkhāras do not have postures like standing and sitting, nor do they have co-operation in activities like eating; therefore, it cannot be said that the latter two terms (samodhāna and missībhāva) are obtained in that sense.
Vì không có các tư thế như đứng, ngồi, v.v., của các hành, cũng không có sự hợp tác trong các hoạt động như ăn uống, v.v., nên không thể nói rằng hai từ cuối (samodhāna và missībhāva) được hiểu theo nghĩa đó.
Yaṃ labbhatīti vā yaṃ atthajātaṃ labbhatīti attho.
Or, yaṃ labbhatī means "whatever kind of meaning is obtained".
Hoặc yaṃ labbhatī có nghĩa là bất kỳ loại lợi ích nào được tìm thấy.
Tena yathā labbhati saṅgatiādīsu attho, tathā yojetabbo.
Therefore, the meaning should be applied to saṅgati and so on as it is obtained.
Do đó, nghĩa trong saṅgati, v.v., cần được kết hợp tùy theo cách nó được tìm thấy.
Puggalassa hi saṅgati gantvā saṅkhārehi saṃyogo hoti, āgatehi ca tehi, puggalassa ca attano ṭhānādīsu saṅkhārehi sahabhāvo hoti, sabbakiriyāsu ca missībhāvoti.
For a person, saṅgati means going and being joined with saṅkhāras, and also with those that come; and the person's own state of being together with saṅkhāras in standing, etc., and being mixed in all activities.
Vì sự hội họp của một người là sự kết hợp với các hành khi đi đến, và cũng với các hành khi chúng đến; và sự cùng tồn tại của một người với các hành trong các tư thế đứng, v.v., của chính mình; và sự hòa trộn trong mọi hoạt động.
Anatthabhāvo upaddavabhāvo.
Anatthabhāvo (state of unbeneficialness) is the state of affliction.
Anatthabhāvo là trạng thái của sự tai họa.
Aniṭṭhānaṃ āpāthagamanamattaṃ taṃgahaṇamattañca appiyasampayogo, na pana pathaviphassādayo viya appiyasampayogo nāma eko dhammo atthīti āha ‘‘so atthato eko dhammo nāma natthī’’ti.
The mere approaching of undesired things and the mere grasping of them is appiyasampayogo (association with the undesirable). But there is no single phenomenon called appiyasampayoga like earth element, touch, etc., so it says "so atthato eko dhammo nāma natthī" (in ultimate sense, it is not a single phenomenon).
Việc chỉ tiếp xúc với những điều không mong muốn và việc chỉ nắm giữ chúng là appiyasampayoga (sự tương ưng với điều không ưa thích), nhưng không có một pháp duy nhất nào gọi là appiyasampayoga như xúc chạm đất, v.v., nên đã nói “so atthato eko dhammo nāma natthī” (về bản chất, không có một pháp duy nhất nào như vậy).
Aniṭṭhāni kaṇṭakādīni amittā ca usuādīhi vijjhanādidukkhaṃ uppādenti.
Undesired things like thorns, and enemies, cause suffering such as being pierced by arrows and so on.
Những điều không mong muốn như gai, v.v., và kẻ thù gây ra khổ đau như bị đâm bằng mũi tên, v.v.
200. Minantīti nāḷiyādīsu dhaññaṃ viya anto pakkhipanti, na bahi karontīti attho.
200. Minantī means they put inside, like grains in a measuring vessel, not outside; this is the meaning.
200. Minantī có nghĩa là họ đặt vào bên trong như lúa trong các thùng chứa, v.v., chứ không để ra ngoài.
Amā-saddo sahabhāvadīpako.
The word amā indicates togetherness.
Từ amā biểu thị sự cùng tồn tại.
Ñāyanti vā ajjhattikāicceva.
Or, ñāyanti means they are understood as internal (ajjhattika) persons.
Hoặc ñāyanti có nghĩa là chỉ những người bên trong.
Ñātibyasanādiko hutvā upaṭṭhātīti byasanapaccupaṭṭhāno.
It manifests as the destruction of relatives and similar misfortunes, hence byasanapaccupaṭṭhāno.
Byasanapaccupaṭṭhāno (có sự hiện diện của tai họa) là do xuất hiện dưới dạng tai họa của người thân, v.v.
Sokuppādaneneva sarīraṃ sosenti, kisaṃ karonti, akisampi nirojatākaraṇena milāpenti, tato ca kāyikaṃ dukkhaṃ uppajjatīti taduppādakatā vuttā.
By causing sorrow, they dry up the body, make it thin; even if not thin, they make it wither by causing it to lack vitality; and from this, bodily suffering arises. Thus, its capacity to produce suffering is stated.
Chỉ bằng cách gây ra sầu khổ, họ làm cho thân thể khô héo, gầy gò; ngay cả khi không gầy gò, họ cũng làm cho thân thể héo mòn bằng cách làm cho nó không có sức sống; và do đó, khổ thân phát sinh; do đó, khả năng gây ra khổ thân được nói đến.
201. Yasmiṃ kāle jātiyā na āgantabbaṃ, taṃ kālaṃ gahetvā āha ‘‘parinibbutesu ca vijjamānaṃ jātiyā anāgamana’’nti.
201. Taking the time when birth should not occur, it is said, "parinibbutesu ca vijjamānaṃ jātiyā anāgamanaṃ" (the non-occurrence of birth existing for those who are completely extinguished).
201. Nói đến “parinibbutesu ca vijjamānaṃ jātiyā anāgamana” (sự không tái sinh tồn tại ở những vị đã nhập Niết Bàn) là để chỉ thời điểm mà sự tái sinh không thể xảy ra.
Yampīti yenapīti attho vutto.
Yampī is stated with the meaning "by which" (yenāpi).
Yampī có nghĩa là "bằng cái gì đó".
Yadāpi pana yaṃ-saddo ‘‘iccha’’nti etaṃ apekkhati, tadāpi alābhavisiṭṭhā icchā vuttā hoti.
But when the word yaṃ refers to "icchaṃ" (desire), then a desire distinguished by non-acquisition is stated.
Tuy nhiên, khi từ yaṃ liên quan đến "iccha" (sự mong muốn), thì đó là sự mong muốn đặc biệt về sự không đạt được.
Yadā ‘‘na labhatī’’ti etaṃ apekkhati, tadā icchāvisiṭṭho alābho vutto hoti.
When it refers to "na labhatī" (does not obtain), then non-acquisition distinguished by desire is stated.
Khi nó liên quan đến "na labhatī" (không đạt được), thì đó là sự không đạt được đặc biệt về sự mong muốn.
So panatthato añño dhammo natthi, tathāpi alabbhaneyyaicchāva vuttā hoti.
However, in ultimate sense, it is not another phenomenon; nevertheless, only the desire for the unobtainable is stated.
Tuy nhiên, về bản chất, không có pháp nào khác, nhưng đó là sự mong muốn không thể đạt được.
Apāpuṇitabbesu pavattattā eva ‘‘appattipaccupaṭṭhānā’’ti vuttā.
It is called "appattipaccupaṭṭhānā" (appearing as non-attainment) precisely because it arises in relation to what cannot be attained.
Chúng được gọi là “appattipaccupaṭṭhānā” (có sự hiện diện của sự không đạt được) vì chúng phát sinh trong những điều không thể đạt được.
Yattha hi sā icchā pavattā, taṃ vatthuṃ apāpuṇantī hutvā gayhatīti.
For, the object in which that desire arises is grasped as unattainable.
Vì đối tượng mà sự mong muốn đó phát sinh được nắm giữ như là không thể đạt được.
Pāvakādayo yathā indhanādīni bādhenti, evaṃ bādhayamānā.
They are harassing just as fire and so forth harass fuel and so on.
Như lửa và các thứ khác làm hại củi, v.v., thì chúng làm hại như vậy.
Māraṇantikadukkhābhighātenāti iminā atipākaṭena jātijarādukkhavighātajasokādayo dasseti.
By this very obvious phrase, "through the affliction of suffering that leads to death," it points to the grief and so forth that arise from the harassment of suffering such as birth and aging.
Bằng cách này, với sự hủy hoại của khổ đau đến chết chóc, Ngài chỉ ra các nỗi sầu bi, v.v., phát sinh từ sự hủy hoại của khổ sinh, già.
Tatoti paridevato uddhaṃ.
"Tato" means beyond lamentation.
Tato (từ đó): là từ trên sự than khóc.
Kaṇṭha sosādi sandhi bandhacchedanādi janaka dhātukkhobha samāyogato kāyassa ābādhanadukkhaṃ dukkhaṃ.
The suffering of torment to the body is dukkha due to the combination of elemental imbalance that causes dryness of throat and so on, and the cutting of joints and so on.
Sự khổ đau làm hại thân thể là kāyassa ābādhanadukkhaṃ dukkhaṃ (khổ làm hại thân), do sự kết hợp của sự xáo trộn các yếu tố tạo ra khô cổ, v.v., và sự đứt gãy các khớp nối, v.v.
Yesu kesucīti tissassa vā phussassa vā upādānakkhandhesu sabbampi cakkhurogādidukkhaṃ sabbasattagataṃ evaṃpakāramevāti saṅkhipitvā dassentoti attho.
"Yesu kesucī" means that for anyone, whether Tissa or Phussa, all suffering, such as eye diseases and so on, within the aggregates of clinging, is of this very nature for all beings. This is the intention in summarizing and showing it thus.
Yesu kesucī (trong bất cứ điều gì): nghĩa là Ngài tóm tắt để chỉ ra rằng tất cả khổ đau như bệnh mắt, v.v., trong các uẩn bị chấp thủ của Tissa hay Phussa, tất cả khổ đau trong tất cả chúng sinh đều chỉ có năm loại uẩn bị chấp thủ như vậy.
203. Uttarapadalopaṃ katvā ‘‘punabbhavakaraṇaṃ punobbhavo’’tiāha.
Having dropped the latter part of the compound, it says, "punabbhavakaraṇaṃ punabbhavo" (rebirth-making is rebirth).
Sau khi bỏ đi hậu tố, Ngài nói "punabbhavakaraṇaṃ punobbhavo" (sự tạo ra tái sinh là tái sinh).
‘‘Manosamphasso’’ti ettha mano viya ca purimapadassa okārantatā daṭṭhabbā.
In the phrase "manosamphasso" (mind-contact), the ending in -o of the prior word (mano) should be understood as similar.
Trong từ "manosamphasso" (xúc ý), tiền tố phải được xem là có âm cuối 'o' giống như 'mano'.
Atha vā sīlaṭṭhena ika-saddena gamiyatthattā kiriyāvācakassa saddassa adassanaṃ daṭṭhabbaṃ yathā ‘‘apūpabhakkhanasīlo āpūpiko’’ti.
Alternatively, the absence of the word denoting action should be understood because the meaning of 'making' (karaṇa) is conveyed by the suffix -ika, in the sense of 'habit' (sīlaṭṭhena), as in "apūpabhakkhanasīlo āpūpiko" (one who habitually eats cakes is a cake-eater).
Hoặc, do ý nghĩa của hành động được biểu thị bởi hậu tố 'ika' theo nghĩa 'sīla' (tập quán), nên việc không thấy từ chỉ hành động phải được hiểu, như trong "apūpabhakkhanasīlo āpūpiko" (người có thói quen ăn bánh là āpūpika).
‘‘Taddhitā’’iti bahuvacananiddesā vicittattā vā taddhitānaṃ abhidhānalakkhaṇattā vā ‘‘punabbhavaṃ detī’’tiādīsu atthesu ponobbhavikasaddasiddhi daṭṭhabbā.
Due to the indication of the plural in "Taddhitā" (taddhita suffixes), or due to the varied nature of taddhita suffixes, or due to their characteristic of denoting meaning, the formation of the word ponobbhavika (leading to renewed existence) in meanings such as "gives rise to renewed existence" should be understood.
Từ sự chỉ định số nhiều "Taddhitā" (các hậu tố taddhita), hoặc do sự đa dạng của các hậu tố taddhita, hoặc do chúng có đặc tính biểu thị ý nghĩa, nên sự thành lập của từ "ponobbhavika" trong các ý nghĩa như "mang lại tái sinh" phải được hiểu.
Tattha kammasahajātā punabbhavaṃ deti, kammasahāyabhūtā tadasahajātā punabbhavāya saṃvattati, duvidhāpi punappunaṃ bhave nibbatteti.
Among these, the craving that arises together with kamma brings renewed existence; the craving that acts as a companion to kamma and does not arise together with it leads to renewed existence. Both types repeatedly generate existence.
Trong đó, ái đồng sinh với nghiệp mang lại tái sinh; ái là bạn của nghiệp, không đồng sinh với nghiệp, dẫn đến tái sinh; cả hai loại đều tạo ra các đời sống lặp đi lặp lại.
Tenevāha ‘‘punabbhavassa dāyikāpī’’tiādi.
For this very reason, it is said, "punabbhavassa dāyikāpī" (also giving rise to renewed existence) and so on.
Vì thế, Ngài nói "punabbhavassa dāyikāpī" (cũng là người mang lại tái sinh), v.v.
Ponobbhavikāyevāti nāmaṃ labhatīti punabbhavaṃ dāyikāpi adāyikāpi punabbhavaṃ deticceva ponobbhavikāti samānavipākāti nāmaṃ labhati samānasabhāvattā tadānubhāvattā ca.
"Ponobbhavikāyevāti nāmaṃ labhatī" (it obtains the name 'ponobbhavikā' precisely because it is ponobbhavika) means that craving, whether it gives rise to renewed existence or not, is called ponobbhavika, and obtains the name of having a similar result (samānavipākā), because its nature is similar (in desiring existence) and it has the same influence.
Ponobbhavikāyevāti nāmaṃ labhatī (chỉ đạt được tên là ponobbhavika): ái mang lại tái sinh và ái không mang lại tái sinh đều chỉ được gọi là "mang lại tái sinh" hoặc "ponobbhavika" (có thói quen tạo ra tái sinh) hoặc "samānavipākā" (có quả báo giống nhau), do chúng có bản chất giống nhau và có khả năng tạo ra quả báo đó.
Evaṃ itaresu daṭṭhabbaṃ.
Thus, it should be understood in other cases as well.
Tương tự, điều này phải được hiểu đối với các trường hợp khác.
Tattha upadhimhi yathānibbatte attabhāve vipaccanakammaṃ etissāti upadhivepakkā.
Among these, upadhivepakkā (producing results in upadhi) means that kamma, which ripens in the upadhi (support), in whatever state of existence (attabhāva) it arises, belongs to this (craving).
Trong đó, upadhivepakkā (ái có quả báo trong các uẩn) là ái mà nghiệp trổ quả trong thân thể được tạo ra trong các uẩn.
Nandanaṭṭhena nandī, rañjanaṭṭhena rāgo.
Nandī (delight) in the sense of delighting; rāgo (lust) in the sense of attaching.
Nandī (hoan hỷ) theo nghĩa vui thích, rāgo (tham ái) theo nghĩa say đắm.
Yo ca nandirāgo, yā ca taṇhā, ubhayametaṃ ekatthaṃ, byañjanameva nānanti taṇhā ‘‘nandirāgena saddhiṃ atthato ekattaṃ gatā’’ti vuttā.
Whatever is nandirāga (delight and lust) and whatever is taṇhā (craving)—both are one in meaning, only the expression differs. Therefore, taṇhā is said to have "atthato ekattaṃ gatā" (attained identity in meaning) with nandirāga.
Hoan hỷ và tham ái, và tham ái (taṇhā) đều là một về mặt ý nghĩa, chỉ khác nhau về cách biểu đạt; vì thế, taṇhā được nói là "nandirāgena saddhiṃ atthato ekattaṃ gatā" (đã đạt được sự đồng nhất về ý nghĩa với hoan hỷ và tham ái).
Rāgasambandhena ‘‘uppannassā’’ti vuttaṃ.
"Uppannassā" (of that which has arisen) is stated in connection with rāga (lust).
Từ "uppannassā" (của cái đã sinh) được nói ra do liên quan đến rāga (tham ái).
Rūpārūpabhavarāgo visuṃ vakkhatīti kāmabhave eva bhavapatthanāuppatti vuttāti veditabbā.
It should be understood that the arising of the wish for existence is stated only in the sensuous realm (kāmabhava), because the lust for form and formless existence (rūpārūpabhavarāga) will be explained separately.
Tham ái đối với sắc giới và vô sắc giới sẽ được nói riêng, nên phải hiểu rằng sự phát sinh của sự khao khát đời sống chỉ được nói đến trong dục giới.
Tasmiṃ tasmiṃ piyarūpe paṭhamuppattivasena ‘‘uppajjatī’’ti vuttā, punappunaṃ pavattivasena ‘‘nivisatī’’ti, pariyuṭṭhānānusayavasena vā uppattinivesā yojetabbā.
It is said "uppajjatī" (arises) in the sense of first arising in each lovely and delightful form; it is said "nivisatī" (becomes established) in the sense of recurring. Alternatively, the arising and establishment should be connected with the sense of obsessions (pariyuṭṭhāna) and underlying tendencies (anusaya).
Trong mỗi đối tượng đáng yêu đó, nó được nói là "uppajjatī" (phát sinh) theo nghĩa phát sinh lần đầu, và "nivisatī" (an trú) theo nghĩa tiếp tục diễn ra lặp đi lặp lại, hoặc sự phát sinh và an trú phải được liên hệ với phiền não tiềm tàng (pariyuṭṭhāna) và tùy miên (anusaya).
Sampattiyanti manussasobhagge devatte ca.
"Sampattiyaṃ" means in human prosperity and in godhood.
Trong sampattiya (sự thành tựu): là trong vẻ đẹp của loài người và trong cõi trời.
Attano cakkhunti savatthukaṃ cakkhumāha, sapasādaṃ vā maṃsapiṇḍaṃ.
"Attano cakkhuṃ" (one's own eye) refers to the eye with its physical basis, or the lump of flesh with its eye-sensitivity.
Attano cakkhuṃ (mắt của chính mình): Ngài nói đến mắt có căn cứ, hoặc khối thịt có tịnh sắc.
Vippasannapañcapasādanti parisuddhanīlapītalohitakaṇhaodātavaṇṇapasādaṃ.
"Vippasannapañcapasādaṃ" (fivefold clear sensitivity) refers to the perfectly pure sensitivity having blue, yellow, red, black, and white colors.
Vippasannapañcapasādaṃ (năm tịnh sắc trong suốt): là tịnh sắc có màu xanh, vàng, đỏ, đen, trắng trong sạch.
Rajatapanāḷikaṃ viya chiddaṃ abbhantare odātattā.
Like a silver tube, because the hole is white inside.
Rajatapanāḷikaṃ viya (như ống bạc): lỗ tai trắng bên trong.
Pāmaṅgasuttaṃ viya lambakaṇṇabaddhaṃ.
Like a builder's plumb line, bound to dangling ears.
Pāmaṅgasuttaṃ viya (như sợi chỉ của thợ mộc): tai được buộc treo lủng lẳng.
Tuṅgā uccā dīghā nāsikā tuṅganāsikā, evaṃ laddhavohāraṃ attano ghānaṃ.
A nose that is high and long is a tuṅganāsikā (high nose). In this way, their nose (ghānaṃ) is said to be "laddhavohāraṃ" (having obtained such a designation).
Mũi cao và dài là tuṅganāsikā (mũi cao), ghānaṃ (mũi) của chính mình laddhavohāraṃ (được gọi tên) như vậy.
‘‘Laddhavohārā’’ti vā pāṭho.
Or, the reading is "Laddhavohārā" (having obtained such designations).
Hoặc là, có bài đọc là "Laddhavohārā".
Tasmiṃ sati tuṅgā nāsikā yesaṃ, te tuṅganāsikā.
When that (reading) exists, those who have high noses are tuṅganāsikā (high-nosed).
Khi có điều đó, những người có mũi cao là tuṅganāsikā.
Evaṃ laddhavohārā sattā attano ghānanti yojanā kātabbā.
Thus, the construction should be made as: laddhavohārā (having obtained such designations) beings (sattā) consider their own nose (ghānaṃ).
Như vậy, phải liên hệ rằng các chúng sinh laddhavohārā (được gọi tên) như vậy xem mũi của mình.
Jivhaṃ…pe… maññanti vaṇṇā saṇṭhānato kiccato ca.
They consider the tongue... based on its color, shape, and function.
Jivhaṃ…pe… maññanti (lưỡi…v.v… cho là): theo màu sắc, hình dáng và chức năng.
Manaṃ…pe… uḷāraṃ maññanti atītādiatthavicinanasamatthaṃ.
They consider the mind... noble because it is capable of investigating past and other matters.
Manaṃ…pe… uḷāraṃ maññanti (ý…v.v… cho là cao thượng): có khả năng phân tích các đối tượng quá khứ, v.v.
Attanā paṭiladdhānīti ajjhattañca sarīragandhādīni bahiddhā ca vilepanagandhādīni.
"Attanā paṭiladdhānī" (obtained by oneself) means bodily scents and so on internally, and anointing scents and so on externally.
Attanā paṭiladdhānī (những gì đã đạt được bởi chính mình): là các mùi hương của cơ thể, v.v., bên trong và các mùi hương của thuốc xức, v.v., bên ngoài.
Uppajjamānā uppajjatīti yadā uppajjamānā hoti, tadā ettha uppajjatīti sāmaññena gahitā uppādakiriyā lakkhaṇabhāvena vuttā, visayavisiṭṭhā lakkhitabbabhāvena.
"Uppajjamānā uppajjatī" (that which is arising, arises) means that when it is arising, then the act of arising, taken in a general sense (uppajjamānā), is stated here as a characteristic, while the act of arising, distinguished by its object (uppajjati), is stated as that which is to be characterized.
Uppajjamānā uppajjatī (cái đang sinh thì sinh): khi cái đang sinh thì nó sinh ở đây; hành động sinh (uppāda-kiriyā) được nắm bắt một cách tổng quát đã được nói đến theo nghĩa đặc tính, và hành động sinh được phân biệt bởi đối tượng đã được nói đến theo nghĩa cái cần được đặc tính hóa.
Na hi sāmaññavisesehi nānattavohāro na hotīti.
For indeed, there is no absence of distinguishing designation between general and particular.
Thật vậy, không phải là không có sự phân biệt về cách gọi tên giữa cái chung và cái riêng.
Uppajjamānāti vā anicchito uppādo hetubhāvena vutto.
Alternatively, "uppajjamānā" (that which is arising) states the unconfirmed arising as a cause.
Hoặc là, uppajjamānā (cái đang sinh) là sự phát sinh không xác định đã được nói đến theo nghĩa nguyên nhân.
Uppajjatīti nicchito phalabhāvena ‘‘yadi uppajjamānā hoti, ettha uppajjatī’’ti.
"Uppajjatī" (arises) states the confirmed (arising) as an effect: "If it is arising, it arises here."
Uppajjatī (nó sinh) là sự phát sinh đã xác định theo nghĩa kết quả: "nếu cái đang sinh, thì nó sinh ở đây".
So hi tena upayojito viya hoti.
For that (effect) is as if caused by that (cause).
Thật vậy, nó giống như được cái kia (uppajjamānā) sử dụng.
Sīho vedhake paṭipajjati, na usumhi, suvāno leḍḍumhi paṭipajjati, na pahārake.
A lion attacks the hunter, not the arrow; a dog attacks the thrower, not the stone.
Sư tử tấn công người thợ săn, không phải mũi tên; chó tấn công cục đất, không phải người ném.
Khayagamanavasena virajjati, appavattigamanavasena nirujjhati.
It becomes dispassionate by going to destruction; it ceases by going to non-continuation.
Theo nghĩa đi đến sự tiêu diệt thì virajjati (ly tham), theo nghĩa đi đến sự không tái diễn thì nirujjhati (diệt tận).
Anapekkhatāya cajanavasena hānivasena ca cajīyati, puna yathā na pavattati, tathā dūrakhipanavasena paṭinissajjīyati, bandhanabhūtāya mocanavasena muccati, asaṃkilesavasena na allīyati.
It is relinquished by abandoning due to non-attachment and by diminution; it is entirely given up so that it does not recur, by casting it far away; it is liberated by freeing from bondage; it does not cling due to non-defilement.
Theo nghĩa từ bỏ không bám víu và theo nghĩa suy giảm thì cajīyati (bị từ bỏ); theo nghĩa ném đi xa để không tái diễn nữa thì paṭinissajjīyati (bị xả bỏ hoàn toàn); theo nghĩa giải thoát khỏi sự ràng buộc thì muccati (được giải thoát); theo nghĩa không bị nhiễm ô thì na allīyati (không bám dính).
Āyūhanaṃ samudayo, tappaṭipakkhavasena anāyūhanaṃ.
Accumulation is origin; non-accumulation is due to its opposition to that.
Sự tích lũy là tập khởi, theo nghĩa đối lập với điều đó thì là anāyūhanaṃ (không tích lũy).
Apaññattinti apaññāpanaṃ, ‘‘tittaalābu atthī’’ti vohārābhāvaṃ vā.
"Apaññatti" means non-designation, or the absence of the designation "there is a bitter gourd."
Apaññatti (không hiển lộ): là sự không hiển lộ, hoặc sự không có cách nói "có bầu đắng".
Tittaalābuvalliyā appavattiṃ icchanto puriso viya maggo daṭṭhabbo, tassa tassā appavattininnacittassa mūlacchedanaṃ viya maggassa nibbānārammaṇassa taṇhāpahānaṃ.
The path should be understood like a person wishing for the non-continuation of a bitter gourd vine. The abandonment of craving by the path, which has Nibbāna as its object, is like cutting the root of that vine by that person whose mind is inclined towards its non-continuation.
Con đường phải được xem như người đàn ông muốn sự không tái diễn của dây bầu đắng; sự đoạn trừ tham ái của con đường, có Niết Bàn làm đối tượng, giống như sự cắt đứt gốc rễ của tâm người đàn ông đã hướng đến sự không tái diễn của dây bầu đắng.
Tadāppavatti viya taṇhāya appavattibhūtaṃ nibbānaṃ daṭṭhabbaṃ.
Nibbāna, which is the non-continuation of craving, should be understood like the non-continuation of that vine.
Niết Bàn phải được xem là sự không tái diễn của tham ái, giống như sự không tái diễn của dây bầu đắng.
Dutiyūpamāya dakkhiṇadvāraṃ viya nibbānaṃ, coraghātakā viya maggo daṭṭhabbo, purimā vā upamā maggena niruddhāya piyarūpasātarūpesu niruddhāti vattabbatādassanatthaṃ vuttā, pacchimā nibbānaṃ āgamma niruddhāyapi.
In the second simile, Nibbāna should be understood like the south gate, and the path like the executioners of thieves. Alternatively, the first simile was stated to show that craving, ceased by the path, is ceased in lovely and delightful forms, while the latter (simile was stated) to show that it is also ceased with reference to Nibbāna.
Trong ví dụ thứ hai, Niết Bàn giống như cửa phía Nam, con đường phải được xem như những kẻ giết cướp; hoặc ví dụ trước được nói ra để chỉ rằng tham ái đã bị diệt bởi con đường thì đã bị diệt trong các đối tượng khả ái và khả lạc, và ví dụ sau cũng chỉ ra rằng tham ái đã bị diệt nhờ Niết Bàn.
205. Aññamaggapaṭikkhepanatthanti titthiyehi kappitassa maggassa dukkhanirodhagāminipaṭipadābhāvaṃ paṭikkhepetunti attho, aññassa vā maggabhāvapaṭikkhepo aññamaggapaṭikkhepo.
"Aññamaggapaṭikkhepanattha" (for the rejection of other paths) means to reject that the path conceived by sectarians is not a practice leading to the cessation of suffering. Alternatively, aññamaggapaṭikkhepo (rejection of other paths) is the rejection of the state of being a path for another (practice).
Aññamaggapaṭikkhepanattha (để bác bỏ các con đường khác): nghĩa là để bác bỏ rằng con đường do các ngoại đạo tưởng tượng không phải là đạo lộ đưa đến sự chấm dứt khổ đau, hoặc sự bác bỏ bản chất con đường của bất kỳ con đường nào khác là aññamaggapaṭikkhepo (bác bỏ con đường khác).
Puggalassa ariyabhāvakarattā ariyaṃ karotīti ariyo, ariyaphalapaṭilābhakarattā ariyaṃ labhāpeti janetīti ariyo.
Because it makes the individual noble, it is noble; because it causes the attainment of noble fruits, it makes or generates the noble.
Vì nó làm cho một người trở thành bậc Thánh, nên nó là ariyo (Thánh); vì nó làm cho đạt được quả Thánh, sinh ra quả Thánh, nên nó là ariyo (Thánh).
Attano kiccavasena phalavasena ca ariyanāmalābho eva vuttoti daṭṭhabbo.
It should be understood that the attainment of the name "Ariya" (Noble One) is stated based on its function and its fruit.
Việc đạt được danh xưng Thánh (ariya) chỉ được nói đến theo chức năng và kết quả của chính nó, nên cần được hiểu như vậy.
Aṭṭha aṅgāni assāti aññapadatthasamāsaṃ akatvā ‘‘aṭṭhaṅgāni assa santīti aṭṭhaṅgiko’’ti padasiddhi daṭṭhabbā.
Without making it an aññapadattha-samāsa, the formation of the word "aṭṭhaṅgiko" (having eight factors) should be understood as "aṭṭha aṅgāni assa santīti" (eight factors exist for it).
Không tạo thành hợp thể aññapadattha (hợp thể có nghĩa là 'cái khác'), cần phải hiểu sự hình thành từ ‘‘aṭṭhaṅgāni assa santīti aṭṭhaṅgiko’’ (có tám chi phần nên gọi là Bát chi).
Caturaṅgasamannāgatā vācā janaṃ saṅgaṇhātīti tabbipakkhaviratisabhāvā sammāvācā bhedakaramicchāvācāpahānena jane sampayutte ca pariggaṇhanakiccavatī hotīti ‘‘pariggahalakkhaṇā’’ti vuttā.
Just as speech endowed with four factors gathers people, so Right Speech (sammā-vācā), whose nature is abstention from its opposite, wrong speech (micchā-vācā), by abandoning divisive wrong speech, becomes engaged in the task of gathering people and associated states; thus, it is called "characterized by gathering".
Lời nói đầy đủ bốn chi phần thu hút mọi người, nên Chánh ngữ (sammāvācā), vốn có bản chất là sự kiêng cữ khỏi điều đối nghịch với nó, bằng cách từ bỏ tà ngữ gây chia rẽ, có chức năng thu hút mọi người và các pháp tương ưng. Do đó, nó được gọi là ‘‘có đặc tính thu hút’’ (pariggahalakkhaṇā).
Yathā cīvarakammādiko kammanto ekaṃ kātabbaṃ samuṭṭhāpeti nipphādeti, taṃtaṃkiriyānipphādako vā cetanāsaṅkhāto kammanto hatthapādacalanādikaṃ kiriyaṃ samuṭṭhāpeti, evaṃ sāvajjakattabbakiriyāsamuṭṭhāpakamicchākammantappahānena sammākammanto niravajjasamuṭṭhāpanakiccavā hoti, sampayuttadhamme ca samuṭṭhāpento eva pavattatīti ‘‘samuṭṭhāpanalakkhaṇo’’ti vutto.
Just as an action like tailoring robes brings about and completes a certain task, or just as volitional action (cetanā), which causes the completion of various activities, brings about activities like moving hands and feet; so too, Right Action (sammā-kammanto), by abandoning wrong action (micchā-kammanta) which brings about blameworthy and necessary activities, becomes engaged in the task of bringing about blameless activities, and it proceeds by bringing about associated states; thus, it is called "characterized by bringing forth".
Như một hành động (kammanta) như may y phục, v.v., khởi phát và hoàn thành một việc cần làm, hoặc như ý chí (cetanā) được gọi là hành động (kammanta) hoàn thành các hành vi đó, khởi phát các hành vi như cử động tay chân; cũng vậy, Chánh nghiệp (sammākammanta), bằng cách từ bỏ tà nghiệp khởi phát các hành vi đáng trách, có chức năng khởi phát những điều không đáng trách, và hoạt động bằng cách khởi phát các pháp tương ưng. Do đó, nó được gọi là ‘‘có đặc tính khởi phát’’ (samuṭṭhāpanalakkhaṇo).
Kāyavācānaṃ khandhasantānassa ca saṃkilesabhūtamicchāājīvappahānena sammāājīvo ‘‘vodāpanalakkhaṇo’’ti vutto.
Right Livelihood (sammā-ājīva), by abandoning wrong livelihood (micchā-ājīva) which is defilement for body, speech, and the continuity of aggregates, is called "characterized by purification".
Chánh mạng (sammāājīvo) được gọi là ‘‘có đặc tính làm thanh tịnh’’ (vodāpanalakkhaṇo) bằng cách từ bỏ tà mạng, vốn là sự ô nhiễm của thân, khẩu và dòng tương tục của các uẩn.
Attano paccanīkakilesā diṭṭhekaṭṭhā avijjādayo.
Opposing defilements of oneself are avijjā and so forth, which are co-existent in terms of view and co-existent in terms of abandonment.
Các phiền não đối nghịch với chính nó là vô minh, v.v., vốn đồng nhất với tà kiến (diṭṭhi) trong việc sinh khởi và đoạn trừ.
Passatīti pakāsetīti attho.
'Sees' means 'makes manifest'.
Thấy có nghĩa là làm cho hiển lộ.
Teneva hi aṅgena tattha paccavekkhaṇā pavattatīti.
For indeed, by that very factor, the review takes place there.
Chính nhờ chi phần đó mà sự quán xét (paccavekkhaṇā) hoạt động trong đó.
Tathevāti attano paccanīkakilesehi saddhinti attho.
'Similarly' means 'together with one's opposing defilements'.
Cũng vậy có nghĩa là cùng với các phiền não đối nghịch với chính nó.
Kiccatoti pubbabhāgehi dukkhādiñāṇehi kattabbakiccassa idha nipphattito, imasseva vā ñāṇassa dukkhādippakāsanakiccato.
From the point of view of function means from the accomplishment here of the function to be performed by the previous knowledges of suffering and so forth, or from the function of manifesting suffering and so forth by this very knowledge.
Theo chức năng, là do sự hoàn thành chức năng cần làm ở đây từ các tri kiến về khổ, v.v., trong giai đoạn trước; hoặc do chức năng hiển lộ khổ, v.v., của chính tri kiến này.
Tīṇi nāmāni labhati kāmasaṅkappādippahānakiccanipphattito.
It obtains three names due to the accomplishment of the function of abandoning sensuous thoughts and so forth.
Đạt được ba tên gọi là do sự hoàn thành chức năng từ bỏ các dục tầm, v.v.
Sikkhāpadavibhaṅge (vibha. 703 ādayo) ‘‘viraticetanā sabbe sampayuttadhammā ca sikkhāpadānī’’ti vuttāti tattha padhānānaṃ viraticetanānaṃ vasena ‘‘viratiyopi honti cetanāyopī’’ti āha.
In the Sikkhāpadavibhaṅga it is said, "volition of abstention and all associated phenomena are the precepts"; therefore, due to the prominence of the volitions of abstention, he says "they are both abstentions and volitions".
Trong Phân tích Giới luật (Vibha. 703, v.v.), có nói: ‘‘Sự kiêng cữ (viraticetanā) và tất cả các pháp tương ưng là các giới luật (sikkhāpadāni)’’. Do đó, theo nghĩa của các ý chí kiêng cữ (viraticetanā) là chính, nên nói ‘‘có cả sự kiêng cữ và ý chí’’.
Musāvādādīhi viramaṇakāle vā viratiyo subhāsitādivācābhāsanādikāle ca cetanāyo yojetabbā, maggakkhaṇe viratiyova cetanānaṃ amaggaṅgattā ekassa ñāṇassa dukkhādiñāṇatā viya ekāya viratiyā musāvādādiviratibhāvo viya ca ekāya cetanāya sammāvācādikiccattayasādhanasabhāvābhāvā sammāvācādibhāvāsiddhito, taṃsiddhiyañca aṅgattayattāsiddhito ca.
Abstentions should be applied during the time of abstaining from false speech and so forth, and volitions during the time of speaking well-spoken words and so forth; at the moment of the Path, it is only abstentions, because volitions are not factors of the path. And just as one knowledge (Right View) is knowledge of suffering and so forth, and just as one abstention is abstention from false speech and so forth, similarly, due to the absence of the nature of one volition to accomplish the three functions of Right Speech and so forth, the establishment of Right Speech and so forth is not achieved. And even if they were established, the establishment of the three factors would not be achieved.
Hoặc, trong thời gian kiêng cữ khỏi nói dối, v.v., thì các sự kiêng cữ (virati) cần được áp dụng; và trong thời gian nói những lời tốt đẹp, v.v., thì các ý chí (cetanā) cần được áp dụng. Trong sát-na Đạo, chỉ có các sự kiêng cữ là do các ý chí không phải là chi phần của Đạo; và như một tri kiến duy nhất có thể là tri kiến về khổ, v.v.; và như một sự kiêng cữ duy nhất có thể là sự kiêng cữ khỏi nói dối, v.v.; nhưng một ý chí duy nhất không thể có bản chất hoàn thành ba chức năng của chánh ngữ, v.v., nên sự thành tựu chánh ngữ, v.v., không thể xảy ra; và nếu có sự thành tựu đó, thì sự thành tựu ba chi phần cũng không thể xảy ra.
Pubbabhāgepi maggakkhaṇepi sammāsamādhi evāti yadipi samādhiupakārakānaṃ abhiniropanānumajjanasampiyāyanabrūhanasantasukhānaṃ vitakkādīnaṃ vasena catūhi jhānehi sammāsamādhi vibhatto, tathāpi vāyāmo viya anuppannākusalānuppādanādicatuvāyāmakiccaṃ, sati viya ca asubhāsukhāniccānattesu kāyādīsu subhādisaññāpahānacatusatikiccaṃ, eko samādhi catukkajjhānasamādhikiccaṃ na sādhetīti pubbabhāgepi paṭhamajjhānasamādhicitte jhānasamādhi paṭhamajjhānasamādhi eva maggakkhaṇepi, tathā pubbabhāgepi catutthajjhānasamādhicitte jhānasamādhi catutthajjhānasamādhi eva maggakkhaṇepīti attho.
Even in the preliminary stage and at the moment of the Path, it is only Right Concentration (sammā-samādhi). Although Right Concentration is analyzed into the four jhānas in terms of vitakka and so forth, which are beneficial to concentration, and which are the implanting, rubbing, endearing, strengthening, and calm happiness; nevertheless, just as effort (vīriya) accomplishes the fourfold function of effort such as preventing the arising of unarisen unwholesome states, and just as mindfulness (sati) accomplishes the fourfold function of mindfulness such as abandoning perceptions of beauty and so forth in the body and so forth which are ugly, painful, impermanent, and not-self, so one concentration does not accomplish the function of the four jhānas. Therefore, even in the preliminary stage, in the concentration-mind of the first jhāna, the jhāna-concentration is just the first jhāna-concentration; and even at the moment of the Path, it is the same. Similarly, even in the preliminary stage, in the concentration-mind of the fourth jhāna, the jhāna-concentration is just the fourth jhāna-concentration; and even at the moment of the Path, it is the same. This is the meaning.
Trong giai đoạn trước và trong sát-na Đạo, chỉ có Chánh định (sammāsamādhi). Mặc dù Chánh định được phân loại thành bốn thiền (jhāna) theo các yếu tố hỗ trợ định như vitakka, v.v., vốn là sự hướng tâm, sự quán sát kỹ lưỡng, sự hoan hỷ, sự tăng trưởng và sự an lạc; nhưng giống như tinh tấn (vāyāma) hoàn thành bốn chức năng tinh tấn như không cho các ác pháp chưa sinh khởi, v.v., sinh khởi; và giống như niệm (sati) hoàn thành bốn chức năng niệm là từ bỏ các tưởng về sự thanh tịnh, v.v., trong thân, v.v., vốn là bất tịnh, khổ, vô thường, vô ngã; một định duy nhất không thể hoàn thành chức năng định của bốn thiền. Do đó, trong giai đoạn trước, định thiền trong tâm định sơ thiền chỉ là định sơ thiền, và cũng vậy trong sát-na Đạo. Tương tự, trong giai đoạn trước, định thiền trong tâm định tứ thiền chỉ là định tứ thiền, và cũng vậy trong sát-na Đạo.
Vacībhedassa upakārako vitakko sāvajjānavajjavacībhedanivattanapavattanakarāya sammāvācāyapi upakārako evāti ‘‘svāya’’ntiādimāha.
Vitakka, which is helpful for the articulation of speech, is also helpful for Right Speech (sammā-vācā) which prevents blameworthy articulation and promotes blameless articulation; thus, he says "and that" and so forth.
Tầm (vitakka), vốn là yếu tố hỗ trợ cho sự diễn đạt lời nói, cũng là yếu tố hỗ trợ cho Chánh ngữ (sammāvācā), vốn làm ngừng các lời nói đáng trách và không đáng trách. Do đó, có nói ‘‘svāya’’ (cái đó).
Vacībhedaniyāmikā vācā kāyikakiriyāniyāmakassa sammākammantassa upakārikā.
Speech (vācā), which regulates the articulation of speech, is helpful to Right Action (sammā-kammanta), which regulates bodily actions.
Lời nói (vācā), vốn điều hòa sự diễn đạt lời nói, là yếu tố hỗ trợ cho Chánh nghiệp (sammākammanta), vốn điều hòa hành vi thân.
Idaṃ vīriyanti catusammappadhānavīriyaṃ.
This energy (vīriya) refers to the energy of the four right efforts (catusammappadhāna-vīriya).
Sự tinh tấn này là tinh tấn Tứ Chánh cần (catusammappadhānavīriyaṃ).
Gatiyoti nipphattiyo, kiccādisabhāve vā.
'Courses' (gatiyo) means accomplishments, or the natures of functions and so forth.
Gatiyo có nghĩa là sự thành tựu, hoặc bản chất của các chức năng, v.v.
Samanvesitvāti upadhāretvā.
'Having thoroughly investigated' means 'having deliberated'.
Samanvesitvā có nghĩa là quán sát kỹ lưỡng.
Kiccatoti pariññādito.
From the point of view of function means from full understanding (pariññā) and so forth.
Theo chức năng là từ sự liễu tri, v.v.
Ārammaṇapaṭivedhoti sacchikiriyāpaṭivedhamāha.
'Penetration of the object' refers to the penetration of realization (sacchikiriyā-paṭivedha).
Sự thấu hiểu đối tượng (ārammaṇapaṭivedho) nói đến sự thấu hiểu thực chứng (sacchikiriyāpaṭivedhaṃ).
Sabbampi paṭivedhañāṇaṃ lokuttaranti kasmā vuttaṃ, nanu uggahādipaṭivedho ca paṭivedhova, na ca so lokuttaroti?
Why is it said that "all knowledge of penetration is supramundane"? Is not the penetration of learning and so forth also penetration, and is that not mundane?
Tại sao nói ‘‘tất cả tri kiến thấu hiểu đều là siêu thế’’? Chẳng phải sự thấu hiểu nắm bắt, v.v., cũng là sự thấu hiểu sao, và nó không phải là siêu thế ư?
Na, kevalena paṭivedha-saddena uggahādipaṭivedhānaṃ avacanīyattā, paṭivedhanimittattā vā uggahādivasena pavattaṃ dukkhādīsu pubbabhāge ñāṇaṃ ‘‘paṭivedho’’ti vuttaṃ, na paṭivedhattā, paṭivedhabhūtameva pana ñāṇaṃ sandhāyāha ‘‘sabbampi paṭivedhañāṇaṃ lokuttara’’nti.
No, because the penetrations of learning and so forth are not meant by the mere word "penetration", or because knowledge in the preliminary stage regarding suffering and so forth, which proceeds by way of learning and so forth, is called "penetration" because it is a cause for penetration, not because it is penetration itself. However, referring to the knowledge that is actual penetration, he says "all knowledge of penetration is supramundane".
Không, vì các sự thấu hiểu nắm bắt, v.v., không thể được nói đến chỉ bằng từ ‘‘thấu hiểu’’, hoặc vì chúng là nguyên nhân của sự thấu hiểu. Tri kiến trong giai đoạn trước về khổ, v.v., hoạt động theo cách nắm bắt, v.v., được gọi là ‘‘thấu hiểu’’, không phải vì nó là sự thấu hiểu. Nhưng khi nói ‘‘tất cả tri kiến thấu hiểu đều là siêu thế’’, là ám chỉ tri kiến vốn là sự thấu hiểu thực sự.
Uggahaparipucchāñāṇānipi savanañāṇe eva avarodhaṃ gacchantīti ‘‘savanadhāraṇasammasanañāṇaṃ lokiya’’nti tividhameva ñāṇamāha.
The knowledges of learning and questioning are also included in the knowledge of hearing; thus, he mentions only three kinds of knowledge as "the mundane knowledges of hearing, retaining, and reflecting".
Tri kiến nắm bắt và tri kiến hỏi han cũng được bao gồm trong tri kiến lắng nghe. Do đó, chỉ nói đến ba loại tri kiến: ‘‘tri kiến lắng nghe, ghi nhớ và suy xét là thế gian’’.
Uggahādīhi saccapariggaṇhanaṃ pariggaho.
'Full understanding' (pariggaho) is the full understanding of the truths through learning and so forth.
Sự thấu hiểu các Chân đế bằng cách nắm bắt, v.v., là sự thấu triệt (pariggaho).
Pāḷiyaṃ vibhattesūti katarapāḷiyaṃ?
'Analyzed in the Pāḷi' – in which Pāḷi?
Trong các bản Pāḷi đã được phân loại (Pāḷiyaṃ vibhattesu) là trong bản Pāḷi nào?
Dhammasaṅgahe tāva aṭṭha kasiṇāni dasa asubhā cattāro brahmavihārā cattāri āruppāni vibhattāni, āgamesu dasa anussatiyo āhāre paṭikūlasaññā catudhātuvavatthānanti imāni cāti tattha tattha vibhattaṃ.
In the Dhammasaṅgaṇī, eight kasiṇas, ten asubhas, four brahmavihāras, and four āruppas are analyzed. In the Āgamas, ten anussatis, the perception of repulsiveness in food, and the analysis of the four elements are analyzed in various places.
Trong Dhammasaṅgaṇī, tám kasiṇa, mười asubha, bốn brahmavihāra, bốn āruppa đã được phân loại. Trong Āgama, mười anussati, tưởng về sự ghê tởm của thức ăn, sự phân tích bốn đại, v.v., cũng đã được phân loại ở từng nơi.
Imesu tīsūti kāmādīsu tīsu ṭhānesu.
'In these three' refers to the three states of sensuous desires and so forth.
Trong ba điều này là trong ba nơi như dục, v.v.
Ayaṃ panassāti maggabhāvena catubbidhampi ekattena gahetvā assa maggassa ayaṃ jhānavasena sabbasadisasabbāsadisaekaccasadisatā viseso.
'And this difference of its own' refers to this distinction, regarding the four kinds of paths taken as one in terms of their path-nature, that it is entirely similar, entirely dissimilar, or partly similar in terms of jhāna.
Ayaṃ panassā có nghĩa là sự đặc biệt của đạo này, khi nắm bắt cả bốn loại đạo như một, là sự tương đồng hoàn toàn, sự không tương đồng hoàn toàn và sự tương đồng một phần theo thiền.
Pādakajjhānaniyāmena hotī ti idha pādakajjhānaniyāmaṃ dhuraṃ katvā āha, aṭṭhasāliniyaṃ pana vipassanāniyāmaṃ tattha sabbavādāvirodhato, idha pana sammasitajjhānapuggalajjhāsayavādanivattanato pādakajjhānaniyāmaṃ.
'It occurs according to the rule of the foundation jhāna': Here, he speaks by making the rule of the foundation jhāna (pādaka-jhāna-niyāma) primary. In the Aṭṭhasālinī, however, he speaks of the rule of insight (vipassanā-niyāma) because there is no contradiction with any of the views. Here, however, he speaks of the rule of the foundation jhāna to exclude the views of sammasitajjhāna (jhāna of reflection) and puggalajjhāsayavāda (view based on a person's disposition).
Xảy ra theo quy luật của thiền nền tảng (pādakajjhānaniyāmena hotīti). Ở đây, quy luật của thiền nền tảng được xem là chính yếu. Trong Aṭṭhasālinī, quy luật của vipassanā được xem là chính yếu vì nó không mâu thuẫn với tất cả các quan điểm; còn ở đây, quy luật của thiền nền tảng được xem là chính yếu vì nó bác bỏ quan điểm thiền quán xét (sammasitajjhāna) và quan điểm khuynh hướng cá nhân (puggalajjhāsayavāda).
Vipassanāniyāmo pana sādhāraṇattā idhāpi na paṭikkhittoti daṭṭhabbo.
However, the rule of insight (vipassanā-niyāma) is universal, so it is not rejected here either; this should be understood.
Tuy nhiên, quy luật của vipassanā không bị bác bỏ ở đây vì tính phổ quát của nó, nên cần được hiểu như vậy.
Aññe cācariyavādā vakkhamānā vibhajitabbāti yathāvuttameva tāva pādakajjhānaniyāmaṃ vibhajanto āha ‘‘pādakajjhānaniyāmena tāvā’’ti.
Other views of teachers, which will be stated, should be analyzed. So, first he analyzes the aforementioned rule of the foundation jhāna by saying "first of all, by the rule of the foundation jhāna".
Các quan điểm của các bậc thầy khác sẽ được giải thích. Do đó, trước tiên, để giải thích quy luật của thiền nền tảng như đã nói, có nói ‘‘pādakajjhānaniyāmena tāvā’’.
Āruppe catukkapañcaka…pe… vuttaṃ aṭṭhasāliniyanti adhippāyo.
"In the immaterial attainments, a fourfold or fivefold... etc.... it is stated" means it is stated in the Aṭṭhasālinī.
Trong các cõi vô sắc, tứ thiền, ngũ thiền, v.v., đã được nói đến trong Aṭṭhasālinī, đó là ý nghĩa.
Nanu tattha ‘‘āruppe tikacatukkajjhānaṃ uppajjatī’’ti vuttaṃ, na ‘‘catukkapañcakajjhāna’’nti?
Isn't it said there, "the three- and four-fold jhānas arise in the immaterial realms," not "the four- and five-fold jhānas"?
Há chẳng phải ở đó đã nói “trong cõi vô sắc, Tứ thiền và Ngũ thiền phát sinh” sao, chứ không phải “Tứ thiền và Ngũ thiền” sao?
Saccaṃ, yesu pana saṃsayo atthi, tesaṃ uppattidassanena, tenatthato catukkapañcakajjhānaṃ uppajjatīti vuttameva hotīti evamāhāti veditabbaṃ.
It is true, but by showing the arising of those three- and four-fold jhānas about which there is doubt, it is indeed stated that the four- and five-fold jhānas arise in meaning. Thus, it should be understood that this is what is meant.
Đúng vậy, nhưng đối với những thiền có sự nghi ngờ, do việc trình bày sự phát sinh của chúng, nên về mặt ý nghĩa, thiền tứ và ngũ thiền phát sinh, điều này đã được nói rồi. Do đó, cần phải hiểu rằng đã nói như vậy.
Samudāyañca apekkhitvā ‘‘tañca lokuttaraṃ, na lokiya’’nti āha.
And having regard to the aggregate, he said: “And that is supramundane, not mundane.”
Và khi xét đến toàn bộ thiền, (người biên soạn) đã nói: “Đó là siêu thế, không phải thế gian”.
Catutthajjhānameva hi lokiyaṃ tattha uppajjati, na catukkaṃ pañcakañcāti.
For only the mundane fourth jhāna arises there, not the aggregate of four or five (mundane jhānas).
Thật vậy, chỉ có tứ thiền thế gian phát sinh ở đó, chứ không phải tứ thiền hay ngũ thiền.
Ettha kathanti pādakajjhānassa abhāvā kathaṃ daṭṭhabbanti attho.
"How here?" means, due to the absence of the foundational jhāna, how should it be understood?
Ở đây, làm thế nào có nghĩa là làm thế nào để hiểu khi không có thiền làm nền tảng.
Taṃjhānikāva tassa tattha tayo maggā uppajjanti tajjhānikaṃ paṭhamaphalādiṃ pādakaṃ katvā uparimaggabhāvanāyāti adhippāyo, tikacatukkajjhānikaṃ pana maggaṃ bhāvetvā tatthuppannassa arūpajjhānaṃ tajjhānikaṃ phalañca pādakaṃ katvā uparimaggabhāvanāya aññajhānikāpi uppajjantīti jhānaṅgādiniyāmikā pubbābhisaṅkhārasamāpatti pādakaṃ, na sammasitabbāti phalassapi pādakatā daṭṭhabbā.
"For that individual, only three paths arise there that are associated with that jhāna" means that by making the first fruit, etc., associated with that jhāna, the cultivation of the higher path occurs. However, after cultivating a path associated with the three- or four-fold jhāna, for one who has arisen in those immaterial realms (arūpabhūmi), by making the arūpa-jhāna and its associated fruit the foundation for the cultivation of a higher path, paths associated with other jhānas also arise. Thus, the prior abhisankhārasamāpatti, which regulates the jhāna factors, etc., is the foundation, and it should not be contemplated; therefore, the fruit should also be seen as a foundation.
Ba đạo lộ tương ứng với thiền ấy phát sinh ở đó có nghĩa là khi thiền sơ quả v.v. tương ứng với thiền ấy được dùng làm nền tảng để tu tập các đạo lộ cao hơn. Tuy nhiên, khi một người đã tu tập đạo lộ tương ứng với tam thiền hoặc tứ thiền, và sau đó thiền vô sắc và quả tương ứng với thiền ấy phát sinh ở đó, thì các đạo lộ khác cũng phát sinh khi chúng được dùng làm nền tảng để tu tập các đạo lộ cao hơn. Do đó, sự chứng đắc do sự chuẩn bị trước, điều hòa các chi thiền v.v. là nền tảng, không cần phải xem xét kỹ lưỡng; và quả cũng phải được xem là nền tảng.
Dukkhañāṇādīnaṃ rūpādichaḷārammaṇattā nekkhammasaṅkappādīnaṃ kasiṇāditaṃtaṃkusalārammaṇārammaṇattā sammāvācādīnaṃ aṅgānaṃ taṃtaṃviramitabbādiārammaṇattā ‘‘yathānurūpa’’nti āha.
He said “accordingly” because the knowledge of suffering and so forth have the six objects of rūpa etc., the intentions of renunciation and so forth have their respective wholesome objects such as kasiṇa, and the factors of right speech and so forth have their respective objects such as things to be abstained from.
Do trí tuệ về Khổ v.v. có sáu đối tượng như sắc v.v., do ý định xuất ly v.v. có đối tượng là các đối tượng thiện như kasiṇa v.v., và do các chi như chánh ngữ v.v. có đối tượng là những điều cần tránh v.v., nên (người biên soạn) đã nói: “tương ứng”.
Tadanurūpoti avippaṭisārakarasīlaṃ vāyāmassa visesapaccayoti sīlānurūpatā vāyāmassa vuttā sampayuttassapi, sampayuttasseva ca vacanato ‘‘sīlabhūmiyaṃ patiṭṭhitassā’’ti avatvā ‘‘patiṭṭhamānassā’’ti vuttaṃ.
“In conformity with that” means that the sīla that prevents remorse is a special condition for effort, and thus the conformity of effort with sīla is stated, even for what is conjoined with it. And because it refers only to what is conjoined, it is said “as one established,” not “as one established on the ground of sīla.”
Tương ứng với điều đó có nghĩa là giới hạnh không hối tiếc là một duyên đặc biệt cho tinh tấn. Như vậy, sự tương ứng với giới hạnh đã được nói đến cho tinh tấn và cả những pháp đồng sanh. Và do chỉ nói về những pháp đồng sanh, nên thay vì nói “cho người đã an trú trên nền tảng giới hạnh”, đã nói “cho người đang an trú”.
Cetaso asammosoti ‘‘ekārakkho’’ti ettha vuttena satārakkhena cetaso rakkhitatā.
“The mind's non-confusion” is the protection of the mind by the protection of mindfulness, as stated in "one guard."
Tâm không xao nhãng là sự bảo vệ tâm bằng chánh niệm được nói đến ở đây trong cụm từ “một người bảo vệ”.
Tenāha ‘‘iti…pe… suvihitacittārakkhassā’’ti.
Therefore, he said, “thus…pe… for one whose mind is well-guarded.”
Do đó, (người biên soạn) đã nói: “Như vậy…v.v… cho người có sự bảo vệ tâm được sắp đặt tốt”.
Āsavakkhayañāṇassa vijjābhāvo vuttoti āsavakkhayasaṅkhāte magge tīhi khandhehi saṅgahite paññākkhandho vijjā, sīlassa catunnañca jhānānaṃ caraṇabhāvo vuttoti itare dve khandhā caraṇaṃ.
The attainment of knowledge of the destruction of the āsavas is said to be vijjā; thus, in the path called the destruction of the āsavas, which is encompassed by the three aggregates, the aggregate of wisdom is vijjā. And the purity of sīla and the four jhānas is said to be caraṇa; thus, the other two aggregates are caraṇa.
Trí tuệ diệt trừ lậu hoặc được nói là minh. Do đó, trong đạo lộ gọi là diệt trừ lậu hoặc, khi được bao gồm bởi ba uẩn, tuệ uẩn là minh, và giới hạnh cùng bốn thiền được nói là hạnh. Do đó, hai uẩn còn lại là hạnh.
Yanti etena nibbānaṃ gacchantīti yānaṃ, vipassanāva yānaṃ vipassanāyānaṃ.
That by which one goes to Nibbāna, by which one arrives, is the vehicle (yāna); vipassanā itself is the vehicle: vipassanāyāna.
Người ta đi đến Nibbāna bằng cái này, nên nó là phương tiện (yāna). Tuệ quán chính là phương tiện, phương tiện tuệ quán.
Sīlaṃ samādhissa visesapaccayo, samādhi vipassanāyāti samathassa upakārattā sīlakkhandho ca samathayānena saṅgahito.
Sīla is a special condition for samādhi, and samādhi for vipassanā; thus, because it is helpful for samatha, the aggregate of sīla is also included in the samathayāna.
Giới là duyên đặc biệt cho định, định là duyên đặc biệt cho tuệ quán. Vì vậy, do giới uẩn hỗ trợ cho sự an tịnh (samatha), nên giới uẩn cũng được bao gồm trong phương tiện an tịnh.
Vipassanāyānena kāmesu ādīnavaṃ vibhāvento samathayānena nirāmisaṃ jhānasukhaṃ apariccajanto antadvayakummaggaṃ vivajjeti.
By the vipassanāyāna, one avoids the wrong path of two extremes by clearly seeing the danger in sensual pleasures and by not abandoning the unworldly jhānaic bliss with the samathayāna.
Bằng phương tiện tuệ quán, một người biểu hiện sự nguy hiểm của các dục và bằng phương tiện an tịnh, không từ bỏ sự an lạc thiền vô vị lợi, người ấy tránh xa con đường sai lầm của hai cực đoan.
Paññā viya mohassa, sīlasamādhayo ca dosalobhānaṃ ujuvipaccanīkā adosālobhehi sādhetabbattā.
Just as wisdom is the direct opposite of delusion, sīla and samādhi are the direct opposites of hatred and greed, because they are to be perfected by non-hatred and non-greed.
Giống như tuệ là đối nghịch trực tiếp với si, giới và định cũng là đối nghịch trực tiếp với sân và tham, vì chúng phải được thành tựu bằng vô sân và vô tham.
Sīlasamādhipaññāyogato ādimajjhapariyosānakalyāṇaṃ.
It is beautiful in the beginning, middle, and end due to the combination of sīla, samādhi, and paññā.
Do sự kết hợp của giới, định và tuệ, nên tốt đẹp ở ban đầu, ở giữa và ở cuối.
Sīlādīni hi sāsanassa ādimajjhapariyosānanti.
For sīla and the other factors are the beginning, middle, and end of the Teaching.
Thật vậy, giới v.v. là ban đầu, ở giữa và ở cuối của giáo pháp.
Yasmiṃ ṭhito maggaṭṭho phalaṭṭho ca ariyo hoti, taṃ maggaphalasaṅkhātaṃ khandhattayasaṅgahitaṃ sāsanaṃ ariyabhūmi.
The Teaching, which comprises the three aggregates and is called the Path and the Fruit, is the Noble Realm (ariyabhūmi), because an individual on the path and an individual on the fruit, abiding therein, become noble ones.
Giáo pháp, được gọi là đạo và quả, được bao gồm bởi ba uẩn, nơi mà người đã chứng đạo và người đã chứng quả trở thành bậc A-la-hán, đó là Phạm hạnh địa.
206-214. Ariyasacca-saddo samudaye vattamāno pariññeyyabhāvarahite ekantapahātabbe taṇhāsaṅkhāte samudaye pavattati, na pahātabbapariññeyyesu avasesakilesāvasesākusalesu appahātabbesu ca sāsavakusalamūlāvasesasāsavakusalesūti sappadeso tattha samudayo hoti, kevalaṃ saccasadde nippadesoti āha ‘‘nippadesato samudayaṃ dassetu’’nti.
206-214. When the word "ariyasacca" applies to samudaya, it refers to the samudaya called taṇhā, which is entirely to be abandoned and is devoid of the characteristic of being comprehended. It does not apply to the remaining defilements and remaining unwholesome states that are to be abandoned and comprehended, nor to the remaining wholesome roots and remaining wholesome states associated with āsavas that are not to be abandoned. Thus, samudaya there is specific (sappadesa), but the word "sacca" alone is non-specific (nippadesa). Therefore, he said, "to show samudaya non-specifically."
Khi từ Ariyasacca (Thánh đế) được dùng cho Tập đế, nó chỉ Tập đế là ái, không có tính chất cần phải liễu tri, mà hoàn toàn phải đoạn trừ. Nó không chỉ các phiền não còn lại và các bất thiện còn lại phải đoạn trừ và liễu tri, cũng không chỉ các thiện căn hữu lậu còn lại và các thiện pháp hữu lậu còn lại không phải đoạn trừ. Do đó, Tập đế ở đó là hữu phần, còn trong từ "saccasadda" (chân lý) đơn thuần thì là vô phần. Vì vậy, (người biên soạn) đã nói: “để trình bày Tập đế một cách vô phần”.
Dukkhanirodhā pana ariyasaccadesanāyaṃ dhammato nippadesā eva.
However, Dukkha and Nirodha are truly non-specific in the teaching of the Noble Truths (ariyasacca-desanā), according to their nature.
Tuy nhiên, Khổ diệt trong sự thuyết giảng Thánh đế là vô phần về mặt pháp tánh.
Na hi tato añño dhammo atthi, yo saccadesanāyaṃ dukkhaṃ nirodhoti ca vattabbo siyā, maggopi aṭṭhaṅgikapañcaṅgikavāresu apubbo natthi, tasmā samudayameva ‘‘nippadesato dassetu’’nti vadati tassa sabbattha tīsupi vāresu apubbassa dassitattā.
For there is no other dhamma from which, in the teaching of the Truths, suffering and cessation could also be called different; and the Path (magga) is also not new in the contexts of the eight-fold and five-fold paths. Therefore, it is said, "to show samudaya non-specifically," because it has been shown everywhere as not new in all three contexts.
Thật vậy, không có pháp nào khác ngoài pháp ấy mà có thể được gọi là Khổ diệt trong sự thuyết giảng chân lý. Đạo lộ cũng không có gì mới mẻ trong các trường hợp Bát chi hay Ngũ chi. Do đó, (người biên soạn) chỉ nói “để trình bày Tập đế một cách vô phần”, vì nó đã được trình bày là không có gì mới mẻ trong tất cả ba trường hợp.
Apubbasamudayadassanatthāyapi hi saccadesanāyaṃ ‘‘tattha katamo dukkhasamudayo?
Indeed, it is also for the purpose of showing the non-newness of samudaya that the statement in the teaching of the Truths, "Therein, what is the origin of suffering? Craving (taṇhā),"
Thật vậy, để trình bày Tập đế không có gì mới mẻ, trong sự thuyết giảng chân lý, câu nói “Trong đó, đâu là Khổ Tập? Đó là ái” là để trình bày sự hiện hữu của từ “chân lý” chỉ trong ái thuần túy.
Taṇhā’’ti vacanaṃ kevalāya taṇhāya sacca-saddassa pavattidassanatthanti.
is for the purpose of showing that the word "sacca" applies to craving alone.
Tuy nhiên, theo cách thuyết giảng, sau khi bỏ qua Tập đế này nọ, Khổ, Diệt theo cách đoạn trừ Tập đế này nọ, và Đạo theo cách thiện siêu thế toàn bộ có Bát chi hay Ngũ chi, đã không được nói đến trong sự thuyết giảng Thánh đế. Do đó, Khổ v.v. ở đó đã được trình bày là hữu phần, và cũng có thể nói rằng sự thuyết giảng chân lý đã được nói đến để trình bày những điều đó là vô phần.
Desanāvasena pana taṃ taṃ samudayaṃ ṭhapetvā dukkhaṃ tassa tassa pahānavasena nirodho aṭṭhaṅgikapañcaṅgikasabbalokuttarakusalavasena maggo ca ariyasaccadesanāyaṃ na vuttoti dukkhādīni ca tattha sappadesāni dassitāni hontīti tāni ca nippadesāni dassetuṃ saccadesanā vuttāti vattuṃ vaṭṭati.
However, by way of discourse, by omitting this or that origin, neither suffering nor cessation (by way of abandoning this or that origin) nor the Path (by way of the eight-fold, five-fold, and all supramundane wholesome states) is mentioned in the Noble Truths discourse. Thus, suffering, etc., are shown there as specific (sappadesa). Therefore, it is appropriate to say that the Truths discourse was given to show these (suffering, etc.) as non-specific (nippadesa).
Và do đó, cần phải hiểu rằng câu nói “Tập đế được gọi là duyên” có nghĩa là nguyên nhân gốc rễ của Khổ như sanh v.v. do nghiệp và phiền não.
Paccayasaṅkhātanti kammakilesavasena jātiādidukkhassa mūlabhūtanti attho.
“That which is called condition” means that it is the root cause of suffering, such as birth, in terms of kamma and defilements.
Được gọi là duyên có nghĩa là cội rễ của khổ như sanh, v.v., do năng lực của nghiệp và phiền não.
Nirodhasaccaṃ…pe… pañcahākārehi niddiṭṭhanti ariyasaccadesanato saccadesanāya visesaṃ dasseti.
“The Truth of Cessation…pe… is designated in five ways” shows the distinction of the discourse on Truths (sacca-desanā) from the discourse on Noble Truths (ariyasacca-desanā).
Câu “Diệt đế…v.v… được chỉ định bằng năm phương diện” trình bày sự khác biệt của sự thuyết giảng chân lý so với sự thuyết giảng Thánh đế.
Tattha ‘‘tiṇṇannañca kusalamūlānaṃ avasesānañca sāsavakusalānaṃ pahāna’’nti idaṃ tesaṃ paccayānaṃ avijjātaṇhāupādānānaṃ pahānavasena, avijjādīsu vā pahīnesu tesaṃ appavattivasena vuttanti veditabbaṃ.
Therein, the statement "the abandoning of the three wholesome roots and the remaining wholesome states associated with āsavas" should be understood as referring to the abandoning of their causes, namely avijjā, taṇhā, and upādāna, or as referring to the non-arising of these wholesome states when avijjā and so forth are abandoned.
Trong đó, câu “sự đoạn trừ ba thiện căn và các thiện pháp hữu lậu còn lại” cần phải hiểu là được nói theo cách đoạn trừ các duyên của chúng là vô minh, ái, thủ, hoặc theo cách chúng không phát sinh khi vô minh v.v. đã được đoạn trừ.
Na hi kusalā pahātabbāti.
For wholesome states are not to be abandoned.
Thật vậy, các thiện pháp không phải là những gì cần phải đoạn trừ.
Pahānanti ca maggakiccavasena tadadhigamanīyaṃ nirodhaṃ dasseti, nirodhasseva vā taṇhādīnaṃ appavattibhāvo pahānanti daṭṭhabbaṃ.
And “abandoning” shows Nibbāna (nirodha), which is to be attained through the function of the path, or the non-arising of craving and so forth should be understood as “abandoning.”
Và sự đoạn trừ trình bày Nibbāna, là điều mà đạo lộ cần phải đạt đến theo chức năng của đạo lộ, hoặc sự không phát sinh của ái v.v. chính là sự đoạn trừ.
Yadipi ‘‘pubbeva kho panassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo suparisuddho hoti, evamassāyaṃ ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchatī’’ti (ma. ni. 3.431) lokuttaramaggakkhaṇe aṭṭhaṅgikamaggapāripūriyā upanissayadassanatthaṃ idaṃ vuttaṃ, tathāpi ‘‘pubbeva kho panā’’ti vacanaṃ kāyakammādisuddhiyā dūratarupanissayataṃ, cakkhādīsu asārajjantassa asaṃyuttassa asammūḷhassa ādīnavānupassino viharato tāyeva vuṭṭhānagāminiyā vipassanāya āyatiṃ pañcupādānakkhandhesu apacayaṃ gacchantesu sabbasaṅkhāresu vivaṭṭanavasena, ponobbhavikataṇhāya pahīyamānāya kilesadūrībhāvena, kāyikacetasikadarathasantāpapariḷāhesu pahīyamānesu passaddhakāyacittavasena kāyikacetasikasukhe paṭisaṃvediyamāne ‘‘yā tathābhūtassa diṭṭhi, sāssa hoti sammādiṭṭhī’’tiādinā (ma. ni. 3.431) vuttānaṃ vuṭṭhānagāminivipassanākkhaṇe pavattānaṃ pañcannaṃ sammādiṭṭhādīnaṃ aṅgānaṃ āsannatarupanissayatañca dassetīti āsannatarupanissayavasena pañcaṅgikaṃ maggaṃ sukhaṃ bujjhantānaṃ puggalānaṃ ajjhāsayavasena pañcaṅgikamaggadesanāya pavattataṃ dīpeti.
Even though it is said, “Indeed, his bodily action, verbal action, and livelihood are purified beforehand; thus, this Noble Eightfold Path of his attains the perfection of cultivation” (M. III. 431), this was said to show the strong support (upanissaya) for the perfection of the eight-fold path at the moment of the supramundane path. Nevertheless, the phrase “indeed, beforehand” also shows that the purity of bodily action, etc., is a more distant strong support for the Noble Path, and that the five factors of right view, etc., which operate at the moment of insight leading to emergence (vuṭṭhānagāminī vipassanā), as stated by “the view of such a one becomes right view,” etc. (M. III. 431), are a closer strong support. This is for one who abides without being vehemently attached, unconjoined, and undeluded to sights, etc., and who repeatedly contemplates dangers; as the five aggregates of clinging decline in the future; by way of turning away from all formations; as craving for renewed existence is abandoned; due to the distance from defilements; as bodily and mental distress, anxiety, and feverishness are abandoned; and by way of the tranquil body and mind, experiencing bodily and mental happiness. Thus, by way of the closer strong support, it reveals the prevalence of the teaching of the five-fold path, in accordance with the disposition of individuals who easily understand the five-fold path.
Mặc dù câu “Trước đó, thân nghiệp, khẩu nghiệp, mạng sống của người ấy đã hoàn toàn trong sạch. Như vậy, Thánh đạo Bát chi này của người ấy đạt đến sự viên mãn trong tu tập” được nói ra để trình bày duyên mạnh mẽ cho sự viên mãn của Thánh đạo Bát chi vào thời điểm đạo lộ siêu thế, tuy nhiên, câu “Trước đó” cũng trình bày duyên mạnh mẽ xa hơn cho sự trong sạch của thân nghiệp v.v., và duyên mạnh mẽ gần hơn cho năm chi như chánh kiến v.v. phát sinh vào thời điểm tuệ quán dẫn đến xuất ly, khi một hành giả sống không tham đắm vào mắt v.v., không bị ràng buộc, không bị mê mờ, quán chiếu sự nguy hiểm, và do tuệ quán dẫn đến xuất ly ấy mà các ngũ uẩn thủ chấp dần dần suy giảm, tất cả các hành pháp chuyển biến theo cách thoát ly, ái tái sinh bị đoạn trừ, các phiền não được đẩy lùi, và khi các sự lo âu, phiền muộn, khổ não về thân và tâm bị đoạn trừ, thì thân và tâm trở nên thanh tịnh, cảm nhận được sự an lạc về thân và tâm, và “tầm nhìn của người như vậy là chánh kiến” v.v. Như vậy, nó trình bày sự hiện hữu của sự thuyết giảng Ngũ chi đạo theo ý hướng của những người dễ dàng hiểu được Ngũ chi đạo do duyên mạnh mẽ gần hơn.
Tenāha ‘‘pubbeva kho…pe… suparisuddho hotīti vacanato’’tiādi.
Therefore, he said, “because of the statement, ‘Indeed, beforehand…pe… is purified’” and so forth.
Do đó, (người biên soạn) đã nói: “Do câu nói ‘Trước đó…v.v… hoàn toàn trong sạch’ v.v.”.
Evamidaṃ vacanatoti nissakkavacanaṃ desanupāyassa ñāpakanidassanaṃ hoti, vacanatoti vā attano vacanānurūpaṃ pañcaṅgikopi maggo paṭipadā evāti bhagavatā desitoti attho.
Thus, this word " vacanato" (from the statement) is a word indicating the reason, a showing forth of the method of teaching. Or, the meaning is that the Five-membered Path (pañcaṅgika magga) is indeed a practice (paṭipadā) in accordance with his own teaching, thus taught by the Blessed One.
Như vậy, từ vacanato này là một từ ở cách thứ năm (nissakkavacanaṃ), là một sự chỉ dẫn để biết phương pháp thuyết giảng. Hoặc, nghĩa là, vacanato có nghĩa là, theo lời dạy của chính Ngài, con đường năm chi (pañcaṅgika magga) cũng chính là đạo lộ (paṭipadā) mà Đức Thế Tôn đã thuyết giảng.
Devapure, tasmā taṃ desitanayaṃ dassetuṃ pañcaṅgikavāropi niddiṭṭho dhammasaṅgāhakehi.
In the realm of devas. Therefore, in order to show that method of teaching, the Five-membered Path (pañcaṅgika vāra) was also designated by the compilers of the Dhamma.
Ở cõi trời chư Thiên. Do đó, để chỉ ra phương pháp đã được thuyết giảng đó, các vị kết tập Pháp (dhammasaṅgāhaka) cũng đã trình bày phần năm chi (pañcaṅgikavāra).
Atha vā ‘‘pubbeva kho panassā’’ti vacaneneva ajjhāsayavisesakāraṇanidassakena puggalajjhāsayavasena pañcaṅgiko maggopi paṭipadā evāti desito hotīti āha ‘‘pubbeva kho pana…pe… vacanato pana…pe… desito’’ti, tasmā taṃ suttante desitanayaṃ dassetuṃ pañcaṅgikavāropi niddiṭṭho bhagavatā devapureti attho.
Alternatively, with the phrase " pubbeva kho panassā" (formerly indeed...), which indicates a special cause for the personal inclination, the Five-membered Path (pañcaṅgika magga) is taught as indeed a practice (paṭipadā) according to the inclination of the individual; thus it is said: " pubbeva kho pana...pe...vacanena pana...pe...desito." Therefore, the meaning is that in order to show that method taught in the Suttanta, the Five-membered Path (pañcaṅgika vāra) was also designated by the Blessed One in the realm of devas.
Hoặc, nghĩa là, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng rằng con đường năm chi (pañcaṅgika magga) cũng chính là đạo lộ (paṭipadā) tùy theo khuynh hướng của chúng sinh, chỉ qua lời dạy "pubbeva kho pana…pe…" này, vốn là sự chỉ dẫn về nguyên nhân của sự đặc biệt trong khuynh hướng (ajjhāsayavisesakāraṇanidassakaṃ). Do đó, để chỉ ra phương pháp đã được thuyết giảng trong các kinh (suttanta) đó, phần năm chi (pañcaṅgikavāra) cũng đã được Đức Thế Tôn trình bày ở cõi trời chư Thiên.
Jhānehi desanāpaveso, bhāvanāpaveso vā jhānābhiniveso.
The entry into the discourse through the jhānas, or the entry into development (bhāvanāpavesa), is jhānābhinivesa.
Sự nhập vào các thiền (jhāna), tức là sự nhập vào giáo pháp hoặc sự nhập vào sự tu tập, được gọi là jhānābhiniveso.
Ekekasmiṃ koṭṭhāse catunnaṃ catunnaṃ nayasahassānaṃ dassanaṃ gaṇanāsukhatthanti veditabbaṃ.
It should be understood that the presentation of four thousand methods in each section is for ease of enumeration.
Sự trình bày bốn ngàn phương pháp trong mỗi phần được hiểu là để dễ dàng trong việc đếm.
Yathā pana pāḷi ṭhitā, tathā ekekissā paṭipadāya suññatādīsu ca pañca pañca koṭṭhāse yojetvā pāḷigamanaṃ katanti viññāyati.
It is known that the Pali text proceeds by arranging five sections each for each practice (paṭipadā) and for suññatā (emptiness) and so on, in the way the Pali is set.
Tuy nhiên, người ta hiểu rằng, theo cách Pali được thiết lập, mỗi đạo lộ (paṭipadā) và các pháp như tánh không (suññatā) được kết hợp với năm phần để tạo thành sự diễn giải theo Pali.
Tattha aṭṭhaṅgikavāre dutiyajjhānādīsu tasmiṃ samaye sattaṅgiko maggo hotīti yojanā kātabbā, sabbasaṅgāhikavāre ca yathā vijjamānadhammavasenāti.
In that, in the section on the Eight-membered Path (aṭṭhaṅgika vāra), the explanation should be made that at that time, in the second jhāna and so on, it is a Seven-membered Path. And in the section on all-inclusive paths (sabbasaṅgāhikavāra), it is according to the existent dhammas.
Trong đó, trong phần tám chi (aṭṭhaṅgikavāra), cần phải kết hợp rằng vào thời điểm đó, con đường bảy chi (sattaṅgika magga) hiện hữu trong các thiền thứ hai (dutiya jhāna) trở đi, và trong phần bao gồm tất cả (sabbasaṅgāhikavāra) thì tùy theo các pháp hiện có.
215. Evaṃ purimesupi dvīsūti kasmā vuttaṃ, nanu suttantabhājanīye dukkhanirodhagāminipaṭipadāniddese lokiyalokuttaramissako maggo vutto.
215. Why is it said, " likewise in the former two"? Was not a mixed mundane and supramundane path mentioned in the description of the path leading to the cessation of suffering in the Suttantabhājanīya?
215. Tại sao lại nói "evaṃ purimesupi dvīsu" (cũng như vậy trong hai phần trước)? Chẳng phải trong phần Suttanta-bhājanīya, khi trình bày về con đường đưa đến sự diệt khổ (dukkha-nirodha-gāminipaṭipadā), đã nói về con đường pha trộn giữa thế gian và xuất thế gian (lokiyalokuttaramissako maggo) sao?
Tassa hi aṭṭhakathāyaṃ (vibha. aṭṭha. 205) ‘‘catūsu saccesu uggahādivasena pubbabhāgañāṇuppattiṃ sandhāya idaṃ ‘dukkhe ñāṇa’ntiādi vuttaṃ, paṭivedhakkhaṇe pana ekameva ñāṇaṃ hotī’’ti sammādiṭṭhiyā, tathā sammāsaṅkappādīnañca lokiyalokuttaramissakatā dassitā ‘‘apicesā sammādiṭṭhi nāma pubbabhāge nānākkhaṇā nānārammaṇā hoti, maggakkhaṇe ekakkhaṇā ekārammaṇā’’tiādinā cāti?
For in its Aṭṭhakathā, (it says) "This 'knowledge of suffering' and so on, is stated with reference to the arising of preliminary knowledge through grasping in the four Noble Truths, etc., but at the moment of penetration (paṭivedhakkhaṇa), there is only one knowledge," thus showing the mixed mundane and supramundane nature of right view (sammādiṭṭhi), and likewise for right intention (sammāsaṅkappa) and so on, with statements like "furthermore, this right view is of various moments and various objects in its preliminary stage, but at the moment of the path (maggakkhaṇa), it is of one moment and one object."
Vì trong chú giải của nó (VibhA. 205) đã nói rằng: "Lời dạy 'dukkhe ñāṇa' (trí tuệ về khổ) v.v... này được nói đến trong mối liên hệ với sự phát sinh của trí tuệ giai đoạn sơ khởi (pubbabhāgañāṇa) thông qua việc thấu hiểu Tứ Thánh Đế v.v... nhưng vào thời điểm chứng ngộ (paṭivedhakkhaṇa), chỉ có một trí tuệ duy nhất." Và tương tự, sự pha trộn giữa thế gian và xuất thế gian của Chánh Kiến (sammādiṭṭhi) và Chánh Tư Duy (sammāsaṅkappa) v.v... cũng đã được chỉ ra bằng lời dạy "Chánh Kiến này (sammādiṭṭhi), trong giai đoạn sơ khởi, có nhiều khoảnh khắc và nhiều đối tượng (nānākkhaṇā nānārammaṇā), nhưng vào khoảnh khắc Đạo (maggakkhaṇa), nó chỉ có một khoảnh khắc và một đối tượng (ekakkhaṇā ekārammaṇā)" v.v... phải không?
Saccametaṃ, evaṃ pana āgamanavasena tatthāpi catusaccakammaṭṭhānadassanādimukhena ariyova aṭṭhaṅgiko maggo dassito.
This is true, but even there, by way of occurrence, through the presentation of the four Noble Truths as a meditation subject (kammaṭṭhāna) and so on, only the noble (ariya) Eight-membered Path is shown.
Điều đó là đúng, nhưng theo cách tiếp cận này, ở đó cũng đã trình bày Bát Chánh Đạo (aṭṭhaṅgiko maggo) cao thượng (ariya) thông qua việc trình bày các đề mục thiền định Tứ Thánh Đế (catusaccakammaṭṭhāna) v.v...
Evañca katvā ‘‘paṭivedhakkhaṇe pana ekameva ñāṇaṃ hotī’’ti maggañāṇassa ekasseva dukkhañāṇāditā, ‘‘maggakkhaṇe pana…pe… ekova kusalasaṅkappo uppajjati, ayaṃ sammāsaṅkappo nāmā’’tiādinā maggasaṅkappādīnaṃ sammāsaṅkappāditā ca niddhāritā, pāḷiyañca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ uddisitvā tameva niddisituṃ ‘‘dukkhe ñāṇa’’ntiādi vuttaṃ.
And thus, by saying, "but at the moment of penetration, there is only one knowledge," the nature of the path-knowledge as being one in terms of suffering-knowledge and so on, is determined. And by saying, "but at the moment of the path...pe...only one wholesome intention arises, this is called right intention," the nature of the path-intention as being right intention and so on, is determined. And in the Pali, after stating the Eight-membered Path, "knowledge of suffering" and so on, is said to describe that very path.
Và khi đã làm như vậy, sự duy nhất của trí tuệ Đạo (maggañāṇa) là trí tuệ về khổ (dukkhañāṇa) v.v... đã được xác định qua lời dạy "vào khoảnh khắc chứng ngộ (paṭivedhakkhaṇa), chỉ có một trí tuệ duy nhất" và sự duy nhất của Chánh Tư Duy (sammāsaṅkappa) v.v... thuộc Đạo (magga) là Chánh Tư Duy v.v... đã được xác định qua lời dạy "vào khoảnh khắc Đạo (maggakkhaṇa)…pe… chỉ có một Chánh Tư Duy thiện (kusalasaṅkappa) phát sinh, đây gọi là Chánh Tư Duy" v.v... Và trong Pali, sau khi nêu lên Bát Chánh Đạo, lời dạy "dukkhe ñāṇa" v.v... đã được nói ra để trình bày chính nó.
Tena suttantabhājanīyepi dvinnaṃ lokiyatā, dvinnaṃ lokuttaratā vuttā ‘‘evaṃ purimesupi dvīsūti etenāti.
Thereby, in the Suttantabhājanīya too, the mundane nature of the two (Truths) and the supramundane nature of the two (Truths) are stated with the phrase " likewise in the former two."
Do đó, trong Suttanta-bhājanīya, tính thế gian của hai pháp và tính xuất thế gian của hai pháp đã được nói đến bằng lời dạy "evaṃ purimesupi dvīsu" này.