195. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu viharati sundarikāya nadiyā tīre.
195. At one time the Blessed One was staying in the Kosala country, on the bank of the Sundarikā River.
Một thời, Đức Thế Tôn trú ở xứ Kosala, bên bờ sông Sundarikā.
Tena kho pana samayena sundarikabhāradvājo brāhmaṇo sundarikāya nadiyā tīre aggiṃ juhati, aggihuttaṃ paricarati.
At that time, the brahmin Sundarikabhāradvāja was performing a fire sacrifice and attending the sacred fire on the bank of the Sundarikā River.
Vào lúc ấy, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja đang cúng dường lửa và chăm lo việc tế lửa bên bờ sông Sundarikā.
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo aggiṃ juhitvā aggihuttaṃ paricaritvā uṭṭhāyāsanā samantā catuddisā anuvilokesi – ‘‘ko nu kho imaṃ habyasesaṃ bhuñjeyyā’’ti?
Then, after performing the fire sacrifice and attending the sacred fire, the brahmin Sundarikabhāradvāja rose from his seat and looked around in all four directions, wondering: “Who could consume this remnant of the oblation?”
Khi ấy, sau khi cúng dường lửa và chăm lo việc tế lửa xong, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja từ chỗ ngồi đứng dậy, nhìn quanh bốn phương và tự hỏi: “Ai có thể thọ hưởng phần vật cúng tế còn lại này?”
Addasā kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle sasīsaṃ pārutaṃ nisinnaṃ.
The brahmin Sundarikabhāradvāja saw the Blessed One sitting at the root of a certain tree, with his head covered.
Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja thấy Đức Thế Tôn đang ngồi dưới gốc một cây nọ, trùm kín cả đầu.
Disvāna vāmena hatthena habyasesaṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena kamaṇḍaluṃ gahetvā yena bhagavā tenupasaṅkami.
Having seen him, he took the remnant of the oblation in his left hand and a water-pot in his right hand, and approached the Blessed One.
Thấy vậy, ông tay trái cầm phần vật cúng tế còn lại, tay phải cầm bình nước, đi đến chỗ Đức Thế Tôn.
Atha kho bhagavā sundarikabhāradvājassa brāhmaṇassa padasaddena sīsaṃ vivari.
Then the Blessed One uncovered his head at the sound of the brahmin Sundarikabhāradvāja’s footsteps.
Bấy giờ, nghe tiếng bước chân của Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja, Đức Thế Tôn liền mở tấm y che đầu ra.
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo ‘muṇḍo ayaṃ bhavaṃ, muṇḍako ayaṃ bhava’nti tatova puna nivattitukāmo ahosi.
Then the brahmin Sundarikabhāradvāja thought: ‘This venerable one is shaven-headed, this venerable one is a wretched shaven-head,’ and wished to turn back from that very place.
Khi ấy, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja nghĩ: “Vị này đầu trọc, vị này là kẻ đầu trọc,” rồi muốn quay trở về ngay từ chỗ đó.
Atha kho sundarikabhāradvājassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘muṇḍāpi hi idhekacce brāhmaṇā bhavanti; yaṃnūnāhaṃ taṃ upasaṅkamitvā jātiṃ puccheyya’nti.
But then the thought occurred to the brahmin Sundarikabhāradvāja: ‘Some brahmins here are indeed shaven-headed; what if I were to approach him and ask about his birth?’
Nhưng rồi, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja lại nghĩ: “Ở đây cũng có những Bà-la-môn đầu trọc; vậy ta nên đến hỏi về dòng dõi của vị ấy.”
‘‘Atha kassa cāhaṃ, bho gotama, imaṃ habyasesaṃ dammī’’ti?
“Then to whom, Venerable Gotama, shall I give this remnant of the oblation?”
“Vậy thưa Tôn giả Gotama, con nên dâng phần vật cúng tế còn lại này cho ai?”
‘‘Na khvāhaṃ, brāhmaṇa, passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yasseso habyaseso bhutto sammā pariṇāmaṃ gaccheyya aññatra, brāhmaṇa, tathāgatassa vā tathāgatasāvakassa vā.
“O brahmin, I do not see anyone in the world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation with its ascetics and brahmins, devas and humans, for whom this remnant of the oblation, if consumed, would become properly assimilated, apart from a Tathāgata or a disciple of a Tathāgata.
“Này Bà-la-môn, trong thế giới có chư Thiên, Ma vương, Phạm thiên, trong chúng sinh có Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người, Ta không thấy ai, ngoài Như Lai hoặc đệ tử của Như Lai, mà khi ăn phần vật cúng tế này có thể tiêu hóa được hoàn toàn.
Tena hi tvaṃ, brāhmaṇa, taṃ habyasesaṃ appaharite vā chaḍḍehi appāṇake vā udake opilāpehī’’ti.
Therefore, O brahmin, either discard that remnant of the oblation in a place where there is no green vegetation, or cast it into water where there are no living creatures.”
Vậy nên, này Bà-la-môn, ngươi hãy vứt phần vật cúng tế ấy vào nơi không có cỏ xanh, hoặc thả trôi trong nước không có chúng sinh.”
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo taṃ habyasesaṃ appāṇake udake opilāpesi.
Then the brahmin Sundarikabhāradvāja cast that remnant of the oblation into water where there were no living creatures.
Khi ấy, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja thả phần vật cúng tế ấy trôi trong nước không có chúng sinh.
Atha kho so habyaseso udake pakkhitto cicciṭāyati ciṭiciṭāyati sandhūpāyati sampadhūpāyati.
Then, as that remnant of the oblation was cast into the water, it sizzled, it crackled, it smoked, it fumed.
Và rồi, phần vật cúng tế ấy, khi được thả xuống nước, đã kêu lên xèo xèo, xì xì, bốc khói và tỏa khói nghi ngút.
Seyyathāpi nāma phālo* divasaṃsantatto* udake pakkhitto cicciṭāyati ciṭiciṭāyati sandhūpāyati sampadhūpāyati; evameva so habyaseso udake pakkhitto cicciṭāyati ciṭiciṭāyati sandhūpāyati sampadhūpāyati.
Just as a ploughshare, heated all day, when cast into water sizzles, crackles, smokes, and fumes; so too, that remnant of the oblation, when cast into the water, sizzled, crackled, smoked, and fumed.
Ví như một lưỡi cày được nung nóng suốt ngày, khi thả vào nước, nó kêu lên xèo xèo, xì xì, bốc khói và tỏa khói nghi ngút; cũng vậy, phần vật cúng tế ấy, khi được thả xuống nước, đã kêu lên xèo xèo, xì xì, bốc khói và tỏa khói nghi ngút.
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo saṃviggo lomahaṭṭhajāto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then the brahmin Sundarikabhāradvāja, stirred and with hairs standing on end, approached the Blessed One; having approached, he stood to one side.
Khi ấy, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja kinh hãi, lông tóc dựng đứng, liền đi đến chỗ Đức Thế Tôn; đến nơi, ông đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho sundarikabhāradvājaṃ brāhmaṇaṃ bhagavā gāthāhi ajjhabhāsi –
Standing to one side, the Blessed One addressed the brahmin Sundarikabhāradvāja with these verses:
Đức Thế Tôn đã nói những câu kệ này với Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja đang đứng một bên:
196. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu viharati aññatarasmiṃ vanasaṇḍe.
196. At one time the Blessed One was staying in the Kosala country, in a certain forest thicket.
Một thời, Đức Thế Tôn trú ở xứ Kosala, trong một khu rừng nọ.
Tena kho pana samayena aññatarassa bhāradvājagottassa brāhmaṇassa catuddasa balībaddā naṭṭhā honti.
At that time, fourteen oxen belonging to a certain brahmin of the Bhāradvāja clan had gone missing.
Vào lúc ấy, mười bốn con bò đực của một Bà-la-môn thuộc dòng dõi Bhāradvāja bị mất.
Atha kho bhāradvājagotto brāhmaṇo te balībadde gavesanto yena so vanasaṇḍo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā addasa bhagavantaṃ tasmiṃ vanasaṇḍe nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
Then the brahmin of the Bhāradvāja clan, searching for those oxen, approached that forest thicket; having approached, he saw the Blessed One sitting in that forest thicket, with legs crossed, body erect, and mindfulness established in front of him.
Khi ấy, Bà-la-môn thuộc dòng dõi Bhāradvāja, trong khi tìm kiếm những con bò đực ấy, đã đi đến khu rừng đó; đến nơi, ông thấy Đức Thế Tôn đang ngồi trong khu rừng ấy, xếp bằng, giữ thân ngay thẳng, an trú chánh niệm trước mặt.
Disvāna yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavato santike imā gāthāyo abhāsi –
Having seen him, he approached the Blessed One; having approached, he spoke these verses in the presence of the Blessed One:
Thấy vậy, ông đi đến chỗ Đức Thế Tôn; đến nơi, ông nói những câu kệ này trước sự hiện diện của Đức Thế Tôn:
Evaṃ vutte, bhāradvājagotto brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama!
When this was said, the brahmin of the Bhāradvāja clan said to the Blessed One, "Excellent, Venerable Gotama, excellent, Venerable Gotama!
Khi nói vậy, Bà-la-môn Bharadvajagotta bạch Thế Tôn: “Thật tuyệt vời thay, Tôn giả Gotama! Thật tuyệt vời thay, Tôn giả Gotama!
Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evameva bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, Venerable Gotama, one might set upright what was overturned, or reveal what was hidden, or show the way to one who was lost, or hold up a lamp in the darkness so that those with eyes might see forms; in the same way has the Dhamma been made clear by the Venerable Gotama in many ways.
Ví như, Tôn giả Gotama, người ta dựng đứng vật bị lật úp, mở ra vật bị che đậy, chỉ đường cho người bị lạc, hoặc cầm đèn trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy các hình sắc; cũng vậy, Chánh pháp đã được Tôn giả Gotama thuyết giảng bằng nhiều phương cách.
Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to the Venerable Gotama, to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Con xin quy y Tôn giả Gotama, quy y Pháp và quy y Tăng.
Labheyyāhaṃ bhoto gotamassa santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti.
May I receive the going forth in the presence of the Venerable Gotama, may I receive the full ordination."
Con xin được xuất gia dưới sự hướng dẫn của Tôn giả Gotama, xin được thọ giới Cụ túc.”
Alattha kho bhāradvājagotto brāhmaṇo bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.
The brahmin of the Bhāradvāja clan indeed received the going forth in the presence of the Blessed One, he received the full ordination.
Bà-la-môn Bharadvajagotta đã được xuất gia dưới sự hướng dẫn của Thế Tôn, đã được thọ giới Cụ túc.
Acirūpasampanno panāyasmā bhāradvājo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Not long after his full ordination, Venerable Bhāradvāja, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, before long realized for himself with direct knowledge, in this very life, that unexcelled culmination of the holy life for the sake of which sons of good families rightly go forth from the household life into homelessness, and he abided in it.
Không bao lâu sau khi thọ giới Cụ túc, Tôn giả Bharadvaja sống một mình, ẩn dật, tinh cần, nhiệt tâm, nỗ lực, và không bao lâu sau, Ngài đã tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú vào mục đích tối thượng của đời sống Phạm hạnh—vì mục đích ấy mà các thiện nam tử xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình—ngay trong hiện tại.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He understood: "Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being."
Ngài đã chứng biết: “Sự sinh đã tận, đời sống Phạm hạnh đã hoàn thành, những việc cần làm đã làm, không còn tái sinh vào trạng thái này nữa.”
Aññataro ca panāyasmā bhāradvājo arahataṃ ahosīti.
And Venerable Bhāradvāja became one of the Arahants.
Và Tôn giả Bharadvaja đã trở thành một trong các vị A-la-hán.
197. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati dakkhiṇāgirismiṃ ekanāḷāyaṃ brāhmaṇagāme.
Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling among the Magadhans in the brahmin village of Ekanāḷā in Dakkhiṇāgiri.
197. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại xứ Magadha, trong làng Bà-la-môn Ekanala, ở Dakkhinagiri.
Tena kho pana samayena kasibhāradvājassa* brāhmaṇassa pañcamattāni naṅgalasatāni payuttāni honti vappakāle.
Now at that time, five hundred ploughs belonging to the brahmin Kasibhāradvāja were yoked for the sowing season.
Lúc bấy giờ, vào mùa gieo sạ, năm trăm cỗ cày của Bà-la-môn Kasibharadvaja đang được sử dụng.
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena kasibhāradvājassa brāhmaṇassa kammanto tenupasaṅkami.
Then the Blessed One, having dressed in the morning and taken his bowl and robe, went to where the work of the brahmin Kasibhāradvāja was taking place.
Rồi Thế Tôn, vào buổi sáng, đắp y, mang bát và y, đi đến nơi làm việc của Bà-la-môn Kasibharadvaja.
Tena kho pana samayena kasibhāradvājassa brāhmaṇassa parivesanā vattati.
Now at that time, the brahmin Kasibhāradvāja was serving food (to his workers).
Lúc bấy giờ, nơi Bà-la-môn Kasibharadvaja đang có sự thiết đãi thức ăn.
Atha kho bhagavā yena parivesanā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then the Blessed One went to where the serving of food was taking place; having gone there, he stood to one side.
Rồi Thế Tôn đi đến nơi thiết đãi thức ăn; sau khi đến, Ngài đứng sang một bên.
Addasā kho kasibhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ piṇḍāya ṭhitaṃ.
The brahmin Kasibhāradvāja saw the Blessed One standing for alms.
Bà-la-môn Kasibharadvaja thấy Thế Tôn đang đứng khất thực.
Disvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, samaṇa, kasāmi ca vapāmi ca, kasitvā ca vapitvā ca bhuñjāmi.
Seeing him, he said to the Blessed One, "I, recluse, plough and sow, and having ploughed and sown, I eat.
Thấy vậy, ông nói với Thế Tôn: “Này Sa-môn, tôi cày và gieo, sau khi cày và gieo thì tôi ăn.
Tvampi, samaṇa, kasassu ca vapassu ca, kasitvā ca vapitvā ca bhuñjassū’’ti.
You too, recluse, should plough and sow, and having ploughed and sown, you should eat."
Này Sa-môn, Ngài cũng hãy cày và gieo, sau khi cày và gieo thì hãy ăn.”
‘‘Ahampi kho, brāhmaṇa, kasāmi ca vapāmi ca, kasitvā ca vapitvā ca bhuñjāmī’’ti.
"I too, brahmin, plough and sow, and having ploughed and sown, I eat," said the Blessed One.
“Này Bà-la-môn, tôi cũng cày và gieo, sau khi cày và gieo thì tôi ăn.”
Na kho mayaṃ passāma bhoto gotamassa yugaṃ vā naṅgalaṃ vā phālaṃ vā pācanaṃ vā balībadde vā, atha ca pana bhavaṃ gotamo evamāha – ‘‘ahampi kho, brāhmaṇa, kasāmi ca vapāmi ca, kasitvā ca vapitvā ca bhuñjāmī’’ti.
"We do not see your yoke, Venerable Gotama, nor your plough, nor your ploughshare, nor your goad, nor your oxen, yet the Venerable Gotama says: 'I too, brahmin, plough and sow, and having ploughed and sown, I eat.'"
“Chúng tôi không thấy ách, cày, lưỡi cày, roi thúc bò hay bò đực của Tôn giả Gotama, vậy mà Tôn giả Gotama lại nói: ‘Này Bà-la-môn, tôi cũng cày và gieo, sau khi cày và gieo thì tôi ăn’.”
Atha kho kasibhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
Then the brahmin Kasibhāradvāja addressed the Blessed One with a verse:
Rồi Bà-la-môn Kasibharadvaja nói với Thế Tôn bằng bài kệ:
‘‘Bhuñjatu bhavaṃ gotamo.
"May the Venerable Gotama eat.
“Tôn giả Gotama hãy thọ thực.
Kassako bhavaṃ.
The Venerable One is a farmer.
Tôn giả là một nông dân.
Yañhi bhavaṃ gotamo amatapphalampi kasiṃ kasatī’’ti* .
For the Venerable Gotama cultivates farming that yields the fruit of the Deathless."
Vì Tôn giả Gotama đã cày cấy một nghề nông mang lại quả vị bất tử.”
Evaṃ vutte, kasibhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe… ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
When this was said, the brahmin Kasibhāradvāja said to the Blessed One: "Excellent, Venerable Gotama... (repeated phrase)... from this day forth, I go for refuge for as long as life lasts."
Khi nói vậy, Bà-la-môn Kasibharadvaja bạch Thế Tôn: “Thật tuyệt vời thay, Tôn giả Gotama… (như trên)… Từ nay cho đến trọn đời, con xin quy y Ngài.”
198. Sāvatthinidānaṃ.
Thus have I heard. At Sāvatthī.
198. Tại Savatthi.
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena udayassa brāhmaṇassa nivesanaṃ tenupasaṅkami.
Then the Blessed One, having dressed in the morning, taking his bowl and robe, approached the dwelling of the brahmin Udaya.
Rồi Thế Tôn, vào buổi sáng, đắp y, mang bát và y, đi đến nhà của Bà-la-môn Udaya.
Atha kho udayo brāhmaṇo bhagavato pattaṃ odanena pūresi.
Then the brahmin Udaya filled the Blessed One’s bowl with rice.
Rồi Bà-la-môn Udaya đổ đầy cơm vào bát của Thế Tôn.
Dutiyampi kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena udayassa brāhmaṇassa nivesanaṃ tenupasaṅkami…pe… tatiyampi kho udayo brāhmaṇo bhagavato pattaṃ odanena pūretvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pakaṭṭhakoyaṃ samaṇo gotamo punappunaṃ āgacchatī’’ti.
A second time, the Blessed One, having dressed in the morning, taking his bowl and robe, approached the dwelling of the brahmin Udaya… A third time, the brahmin Udaya, having filled the Blessed One’s bowl with rice, said to the Blessed One, “This ascetic Gotama is greedy; he comes again and again.”
Lần thứ hai, Thế Tôn cũng vào buổi sáng, đắp y, mang bát và y, đi đến nhà của Bà-la-môn Udaya… (như trên)… Lần thứ ba, Bà-la-môn Udaya đổ đầy cơm vào bát của Thế Tôn và nói với Ngài: “Vị Sa-môn Gotama này thật tham lam, cứ đến đi lặp đi lặp lại.”
Evaṃ vutte, udayo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama…pe… upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
When this was said, the brahmin Udaya said to the Blessed One, “Excellent, Venerable Gotama… From this day forward, may Venerable Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”
Khi được nói như vậy, Bà-la-môn Udaya thưa với Thế Tôn rằng: “Tuyệt vời thay, Tôn giả Gotama… (lược)… Xin Tôn giả Gotama hãy nhận lấy con làm cư sĩ, từ nay cho đến trọn đời, con xin quy y Ngài.”
199. Sāvatthinidānaṃ.
Occasion at Sāvatthī.
199. Tại Sāvatthī.
Tena kho pana samayena bhagavā vātehābādhiko hoti; āyasmā ca upavāṇo bhagavato upaṭṭhāko hoti.
At that time the Blessed One was afflicted by a wind illness; and Venerable Upavāṇa was the Blessed One’s attendant.
Vào lúc bấy giờ, Thế Tôn bị bệnh do gió; và Tôn giả Upavāṇa là thị giả của Thế Tôn.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ upavāṇaṃ āmantesi – ‘‘iṅgha me tvaṃ, upavāṇa, uṇhodakaṃ jānāhī’’ti.
Then the Blessed One addressed Venerable Upavāṇa, “Go, Upavāṇa, find me some hot water.”
Rồi Thế Tôn gọi Tôn giả Upavāṇa và nói: “Này Upavāṇa, hãy đi tìm nước nóng cho Ta.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā upavāṇo bhagavato paṭissutvā nivāsetvā pattacīvaramādāya yena devahitassa brāhmaṇassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā tuṇhībhūto ekamantaṃ aṭṭhāsi.
“Yes, Venerable Sir,” Venerable Upavāṇa replied to the Blessed One, then, having put on his lower robe, he took his bowl and robe and approached the dwelling of the brahmin Devahita; having approached, he stood silently to one side.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Upavāṇa vâng lời Thế Tôn, đắp y, cầm bát và y đi đến nhà của Bà-la-môn Devahita; sau khi đến, Tôn giả đứng sang một bên trong im lặng.
Addasā kho devahito brāhmaṇo āyasmantaṃ upavāṇaṃ tuṇhībhūtaṃ ekamantaṃ ṭhitaṃ.
The brahmin Devahita saw Venerable Upavāṇa standing silently to one side.
Bà-la-môn Devahita thấy Tôn giả Upavāṇa đứng sang một bên trong im lặng.
Disvāna āyasmantaṃ upavāṇaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
Having seen Venerable Upavāṇa, he addressed him in verse:
Sau khi thấy, ông nói với Tôn giả Upavāṇa bằng một bài kệ:
Atha kho devahito brāhmaṇo uṇhodakassa kājaṃ purisena gāhāpetvā phāṇitassa ca puṭaṃ āyasmato upavāṇassa pādāsi.
Then the brahmin Devahita had a man carry a load of hot water and gave a packet of treacle to Venerable Upavāṇa.
Rồi Bà-la-môn Devahita sai một người mang một gánh nước nóng và trao một gói đường phèn cho Tôn giả Upavāṇa.
Atha kho āyasmā upavāṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ uṇhodakena nhāpetvā* uṇhodakena phāṇitaṃ āloletvā bhagavato pādāsi.
Then Venerable Upavāṇa approached the Blessed One; having approached, he bathed the Blessed One with hot water, then dissolved the treacle in hot water and gave it to the Blessed One.
Rồi Tôn giả Upavāṇa đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, Tôn giả tắm cho Thế Tôn bằng nước nóng, rồi hòa đường phèn vào nước nóng và dâng lên Thế Tôn.
Atha kho bhagavato ābādho paṭippassambhi.
Then the Blessed One’s illness subsided.
Rồi bệnh của Thế Tôn thuyên giảm.
Atha kho devahito brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi.
Then the brahmin Devahita approached the Blessed One; having approached, he exchanged greetings with the Blessed One.
Rồi Bà-la-môn Devahita đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, ông chào hỏi Thế Tôn.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
After exchanging courteous and amiable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, ông ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho devahito brāhmaṇo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –
As he sat to one side, the brahmin Devahita addressed the Blessed One in verse:
Ngồi sang một bên, Bà-la-môn Devahita nói với Thế Tôn bằng một bài kệ:
Evaṃ vutte, devahito brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ bho gotama…pe… upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
When this was said, the brahmin Devahita said to the Blessed One, “Excellent, Venerable Gotama… From this day forward, may Venerable Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”
Khi được nói như vậy, Bà-la-môn Devahita thưa với Thế Tôn rằng: “Tuyệt vời thay, Tôn giả Gotama… (lược)… Xin Tôn giả Gotama hãy nhận lấy con làm cư sĩ, từ nay cho đến trọn đời, con xin quy y Ngài.”