Table of Contents

⮲

Niruttidīpanī

Edit
4036
Uvaṇṇantadhāturūpa
Uvaṇṇantadhāturūpa (Verb forms ending in the vowel ‘u’)
Các dạng động từ tận cùng bằng nguyên âm ‘u’
4037
Cu-cavane, ju-sīghagamane, thu-abhitthavane, du-gatiyaṃ upatāpe ca, bhū-sattāyaṃ, yu-missane gatiyañca, ru-sadde, brū-viyattiyaṃ vācāyaṃ, su-sandane janane ca, sū-pasavane, hu-dāne bhakkhane pūjāyaṃ sattiyañca, hū-sattāyaṃ.
Cu - in moving, Ju - in swift movement, Thu - in praising, Du - in going and tormenting, Bhū - in being, Yu - in mixing and going, Ru - in sounding, Brū - in speaking clearly, Su - in flowing and producing, Sū - in producing, Hu - in giving, eating, worshipping, and being able, Hū - in being.
Cu (chuyển động), ju (đi nhanh), thu (tán dương), du (đi và đau khổ), bhū (hiện hữu), yu (trộn lẫn và đi), ru (phát ra âm thanh), brū (nói rõ ràng), su (chảy và sinh ra), sū (sinh ra), hu (cúng dường, ăn, thờ cúng và có khả năng), hū (hiện hữu).
4038
Tyādyuppatti, ‘kattari lo’ti lapaccayo, uvaṇṇassa avādeso, ‘dīgho sarassā’ti sakammikadhātūnaṃ kyamhi dīgho.
Origin of these and others: The suffix ‘la’ is applied in the agent ("kattari lo"); substitution of 'ava' for 'u'; lengthening of the vowel for intransitive verbs when 'kya' is added ("dīgho sarassā").
Sự hình thành của các hậu tố như ‘tyādi’: Hậu tố ‘la’ theo quy tắc ‘kattari lo’, ‘ava’ thay thế cho ‘u’, ‘dīgho sarassā’ (nguyên âm dài) đối với các động từ tự thân trong thể bị động.
4039
Cu-cavane, cavati, cavanti.
Cu - in moving: he moves, they move.
Cu (chuyển động): chuyển động, chuyển động.
4040
Ṇimhi-cāveti, cāvayati.
In ṇi (causative): he causes to move, he causes to move.
Trong thể sai khiến (ṇi): khiến chuyển động, khiến chuyển động.
4041
Ju-sīghagamane, javati, javanti.
Ju - in swift movement: he moves swiftly, they move swiftly.
Ju (đi nhanh): đi nhanh, đi nhanh.
4042
Thu-abhitthavane, abhitthavati, abhitthavanti.
Thu - in praising: he praises, they praise.
Thu (tán dương): tán dương, tán dương.
4043
‘Bahula’nti adhikatattā kyamhi kvaci vuddhi, avādeso, abhitthavīyati, abhitthavīyanti, abhitthaviyyati, abhitthaviyyanti.
Since "bahula" (frequently) is mentioned, sometimes there is a vowel change and 'ava' substitution when 'kya' is added: he is praised, they are praised, he is praised, they are praised.
Do ‘bahula’ (thường xuyên), đôi khi có sự tăng trưởng trong thể bị động, ‘ava’ thay thế, được tán dương, được tán dương, được tán dương, được tán dương.
4044
Du-upatāpe, upaddavati, upaddavanti.
Du - in tormenting: he torments, they torment.
Du (đau khổ): đau khổ, đau khổ.
4045
Bhū-sattāyaṃ, sambhoti, sambhavati.
Bhū - in being: he arises, he becomes.
Bhū (hiện hữu): hiện hữu, hiện hữu.
4046
Yu-gatiyaṃ, yavati.
Yu - in going: he goes.
Yu (đi): đi.
4047
Ru-sadde, ravati, ravanti, viravati, viravanti.
Ru - in sounding: he sounds, they sound, he cries out, they cry out.
Ru (phát ra âm thanh): phát ra âm thanh, phát ra âm thanh, phát ra âm thanh, phát ra âm thanh.
4048
Brū-viyattiyaṃ vācāyaṃ –
Brū - in speaking clearly:
Brū (nói rõ ràng) –
4049
618. Na brūsso.
618. Not for Brū.
618. Không có ‘o’ cho brū.
4050
Byañjane pare brūssa o na hoti.
'O' does not occur for 'brū' before a consonant.
‘O’ không xảy ra cho ‘brū’ khi theo sau là một phụ âm.
4051
Brūti.
He speaks.
Nói.
4052
619. Brūto tissīu* .
619. 'Ī' for 'brū' with 'ti', 'ssī', 'u'.
619. ‘ī’ cho ‘ti’ của brū.
4053
Brūto tissa ādimhi īña hoti.
The initial 'ī' occurs for 'brū' with 'ti'. Elision of the previous vowel before 'ī'.
‘ī’ xảy ra ở đầu ‘ti’ của ‘brū’.
Īmhi pubbalopo.
Elision of the previous vowel before 'ī'.
Trong trường hợp ‘ī’, nguyên âm trước bị lược bỏ.
4054
Bravīti.
He speaks.
Nói.
4055
620. Yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare* .
620. 'Iyaṅa' and 'uvaṅa' for 'i' and 'u' vowels before a vowel.
620. ‘iyaṅ’ và ‘uvaṅ’ cho các nguyên âm ‘i’ và ‘u’ khi theo sau là một nguyên âm.
4056
Ivaṇṇu’vaṇṇantānaṃ dhātūnaṃ kvaci iyaṅa, uvaṅa honti sare.
Sometimes 'iyaṅa' and 'uvaṅa' occur for verb roots ending in 'i' and 'u' before a vowel.
Đôi khi ‘iyaṅ’ và ‘uvaṅ’ xảy ra cho các động từ tận cùng bằng ‘i’ và ‘u’ khi theo sau là một nguyên âm.
4057
Bruvanti, brunti vā.
They speak, or they speak.
Nói, hoặc nói.
‘‘Ajānantā no pabruntī’’ti pāḷi.
The canonical text is "Ajānantā no pabruntī" (Not knowing, they do not speak to us).
Lời dạy là: “Không biết, họ không nói.”
Brūsi, brūtha, brūmi, brūma.
You speak, you (plural) speak, I speak, we speak.
Bạn nói, các bạn nói, tôi nói, chúng tôi nói.
4058
621. Tyantīnaṃ ṭaṭū* .
621. 'Ṭa' and 'ṭū' for 'ti' and 'antī'.
621. ‘ṭa’ và ‘ṭū’ cho ‘ti’ và ‘antī’.
4059
Ti, antīsu brūssa āha hoti, tesañca ṭa, ṭū honti.
'Āha' occurs for 'brū' with 'ti' and 'antī', and 'ṭa' and 'ṭū' occur for them.
‘āha’ xảy ra cho ‘brū’ khi theo sau là ‘ti’ và ‘antī’, và ‘ṭa’, ‘ṭū’ xảy ra cho chúng.
4060
So āha, te āhu.
He said, they said.
Ông ấy nói, họ nói.
4061
Atrimā pāḷī-nibbānaṃ bhagavā āha, sabbaganthapamocanaṃ, āha tesañca yo nirodho* , yaṃ pare sukhato āhu, tadariyā āhu dukkhato.
Further canonical texts: "Nibbāna, Bhagavā said, is the release from all fetters. And that cessation, he said to them." "What others call happiness, the Noble Ones call suffering. What others call suffering, the Noble Ones know as happiness."
Lời dạy thêm: “Đức Thế Tôn nói Nibbāna, sự giải thoát khỏi mọi ràng buộc, Ngài nói về sự diệt trừ của chúng, điều mà người khác gọi là hạnh phúc, các bậc Thánh gọi là khổ đau.
Yaṃ pare dukkhato āhu, tadariyā sukhato vidū* .
"What others call suffering, the Noble Ones know as happiness."
Điều mà người khác gọi là khổ đau, các bậc Thánh biết là hạnh phúc.”
Tattha ‘āhā’ti katheti.
There, 'āhā' means 'he says'.
Ở đó, ‘āha’ nghĩa là nói.
‘Āhū’ti kathenti.
'Āhū' means 'they say'.
‘Āhū’ nghĩa là nói.
4062
Brūtu, brūvantu, brūhi maṅgalamuttamaṃ* , brūtha, brūmi, brūma.
Let him speak, let them speak, "Speak to me the highest blessing," you (plural) speak, I speak, we speak.
Hãy nói, hãy nói, hãy nói cho tôi điều tốt lành tối thượng, các bạn hãy nói, tôi nói, chúng tôi nói.
4063
Eyyādimhi-brūssa uvaṅa hoti, bruveyya, bruveyyuṃ.
In 'eyyādi' (optative/potential mood): 'uvaṅa' occurs for 'brū' at the end of the root: he might speak, they might speak.
Trong trường hợp ‘eyyādi’: ‘uvaṅ’ xảy ra cho ‘brū’, nên nói, nên nói.
4064
Īādimhi sare pare brūssa ottaṃ, ossa ca avādeso, abravi, abravuṃ, abraviṃsu.
Before 'īādi' (aorist tense) vowel, 'otta' occurs for 'brū', and 'ava' substitution for 'o': he spoke, they spoke, they spoke.
Trong trường hợp ‘īādimhi’: ‘o’ xảy ra cho ‘brū’ khi theo sau là một nguyên âm, và ‘ava’ thay thế cho ‘o’, đã nói, đã nói, đã nói.
4065
Uvādese-abruvi, abruvuṃ, abruviṃsu.
With 'uva' substitution: he spoke, they spoke, they spoke.
Trong trường hợp ‘uvādese’: đã nói, đã nói, đã nói.
4066
Parokkhamhi –
In the perfect tense:
Trong thì quá khứ xa –
4067
622. Aādīsvāho brūssa* .
622. 'Āha' for 'brū' in 'āādi'.
622. ‘āha’ cho ‘brū’ khi theo sau là ‘aādi’.
4068
Aādīsu brūssa āha bhavati.
'Āha' occurs for 'brū' in 'āādi'.
‘āha’ xảy ra cho ‘brū’ khi theo sau là ‘aādi’.
4069
So āha, te āhu.
He said, they said.
Ông ấy nói, họ nói.
4070
623. Ussaṃsvāhā vā* .
623. 'Aṃsu' for 'u' is optional.
623. ‘aṃsu’ cho ‘u’ tùy chọn.
4071
Āhādesamhā parassa uvacanassa aṃsu hoti vā.
Sometimes 'aṃsu' occurs for the plural pronoun following 'āha'.
‘aṃsu’ tùy chọn xảy ra cho số nhiều ‘u’ theo sau ‘āhādesa’.
4072
Te āhaṃsu, saccaṃ kirevamāhaṃsu, narā ekacciyā idha* .
They said: "Indeed, some people here spoke thus."
Họ đã nói, quả thật một số người ở đây đã nói như vậy.
4073
Su-sandane, nadī savati, savanti, ābhavaggā savanti.
Su - in flowing: a river flows, they flow, they flow up to the highest existence.
Su (chảy): sông chảy, chảy, từ cõi hiện hữu chảy.
4074
Sū-pasavane, puññaṃ pasavati* , pasavanti.
Sū - in producing: he produces merit, they produce.
Sū (sinh ra): sinh ra công đức, sinh ra.
4075
Hu-pūjāyaṃ, ‘parokkhāyañcā’ti dvittaṃ, ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’ti hassa jo, juhoti, juhonti.
Hu - in worshipping: by "parokkhāyañcā" (and in the perfect), there is reduplication. By "kavaggahānaṃ cavaggajā" (for 'ka' and 'ga' groups, 'ca' and 'ja' are substituted), 'ja' for 'ha': he offers, they offer.
Hu (cúng dường): ‘dvittaṃ’ (nhân đôi) cũng trong thì quá khứ xa, ‘jo’ cho ‘ha’ theo quy tắc ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’, cúng dường, cúng dường.
4076
Kamme-tena aggi hūyate.
In the passive: the fire is offered by him.
Trong thể bị động: lửa được cúng dường bởi ông ấy.
4077
Ṇimhi-juhāveti, juhāvayati.
In ṇi (causative): he causes to offer, he causes to offer.
Trong thể sai khiến (ṇi): khiến cúng dường, khiến cúng dường.
4078
Ṇāpimhi-juhāpeti, juhāpayati.
In ṇāpi (causative): he causes to offer, he causes to offer.
Trong thể sai khiến (ṇāpi): khiến cúng dường, khiến cúng dường.
4079
Hu-sattiyaṃ, pahoti, sampahoti, pahonti, sampahonti.
Hu - in being able: he is able, he is fully able, they are able, they are fully able.
Hu (có khả năng): có khả năng, có khả năng, có khả năng, có khả năng.
4080
Hū-sattāyaṃ, hoti, honti, hotu, hontu.
Hū - in being: he is, they are, let him be, let them be.
Hū (hiện hữu): là, là, hãy là, hãy là.
4081
Eyyādimhi- ‘yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare’ti dhātvantassa uvādeso, huveyya, huveyyuṃ.
In 'eyyādi': by "yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare," 'uva' substitution occurs for the final vowel of the root: he might be, they might be.
Trong trường hợp ‘eyyādimhi’: ‘uvādeso’ (thay thế bằng ‘u’) cho nguyên âm cuối của động từ theo quy tắc ‘yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare’, nên là, nên là.
4082
Āādimhi-so ahuvā.
In 'āādi': he was. "This mango tree, endowed with color, fragrance, and fruit, existed before." "You were my friend before." They were, you were, you (plural) were. "Meditate, bhikkhus, do not be heedless, do not be regretful afterwards." He was, or he was, we were.
Trong trường hợp ‘āādimhi’: ông ấy đã là.
Vaṇṇagandhaphalūpeto, amboyaṃ ahuvā pure* .
"This mango tree, endowed with color, fragrance, and fruit, existed before."
Cây xoài này, với màu sắc, mùi hương và quả, đã từng là.
Ahuvā te pure sakhā* , te ahuvū, tvaṃ ahuvo, tumhe ahuvattha* , jhāyatha bhikkhave mā pamādāttha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ahuva, ahuvaṃ vā, ahuvamhā.
"You were my friend before." They were, you were, you (plural) were. "Meditate, bhikkhus, do not be heedless, do not be regretful afterwards." He was, or he was, we were.
Bạn đã từng là bạn của họ, họ đã từng là, bạn đã từng là, các bạn đã từng là, hỡi các Tỳ-khưu, hãy thiền định, đừng lơ là, đừng hối tiếc về sau, đã là, hoặc đã là, chúng tôi đã là.
‘‘Akaramhasa te kiccaṃ, yaṃ balaṃ ahuvamhase* .
"We did that task for you, by the power that we had."
“Chúng tôi đã làm những gì cần làm cho bạn, những gì chúng tôi có thể làm.”
Ahuvamheva mayaṃ pubbe, na nāhuvamhā’’ti* pāḷiyo.
Canonical texts: "We existed before, we did not not exist."
Lời dạy là: “Chúng tôi đã từng là trước đây, chúng tôi không phải là không có.”
4083
Īādimhi sāgamo, ahosi, pāturahosi.
In 'īādi' with augment: he was, he manifested.
Trong trường hợp ‘īādimhi’: ‘sāgamo’ (thêm ‘sa’), đã là, đã xuất hiện.
4084
Mahāvuttinā īlopo rasso ca.
By Mahāvutti, 'ī' is elided and shortened.
Theo Mahāvutti, ‘īlopo’ (lược bỏ ‘ī’) và ‘rasso’ (nguyên âm ngắn).
Ahudeva bhayaṃ ahu chambhitattaṃ.
There was indeed fear, there was terror.
Đã có nỗi sợ hãi, đã có sự rùng mình.
Ahudeva kukkuccaṃ, ahu vippaṭisāro* .
There was indeed remorse, there was regret.
Đã có sự hối hận, đã có sự hối tiếc.
Ādīnavo pāturahu* , dibbo ratho pāturahu.
Danger manifested, a divine chariot manifested.
Sự nguy hiểm đã xuất hiện, cỗ xe trời đã xuất hiện.
4085
624. Hūto resuṃ* .
624. 'Resuṃ' for 'Hū'.
624. ‘resuṃ’ từ ‘hū’.
4086
Hūto ñuṃvacanassa resuṃ hoti.
'Resuṃ' occurs for the plural pronoun from 'Hū'.
‘resuṃ’ xảy ra cho số nhiều ‘ñuṃ’ của ‘hū’.
Suttavibhattena mhāssa resumhā ca.
And by "suttavibhatta" (grammatical division), 'resumhā' for 'mhā'.
Và ‘resumhā’ cho ‘mhā’ theo Suttavibhaṅga.
‘Rānubandhentasarādissā’ti dhātvantalopo.
Elision of the final vowel of the root by "rānubandhentasarādissā" (when 'ra' is affixed to a vowel-ending root, etc.).
Nguyên âm cuối của động từ bị lược bỏ theo quy tắc ‘rānubandhentasarādissā’.
4087
Te pubbe ahesuṃ.
They were before.
Họ đã từng là trước đây.
Uvādese ahuvuṃ, pubbassaralope ahuṃ.
With 'uva' substitution, they were; with elision of the initial vowel, they were.
Trong trường hợp ‘uvādese’: đã là, trong trường hợp lược bỏ nguyên âm trước: đã là.
4088
Atrimā pāḷī- sabbamhi taṃ araññamhi, yāvantettha dijā ahuṃ* .
Further canonical text: "In that whole forest, as many birds as there were."
Lời dạy thêm: “Trong toàn bộ khu rừng đó, có bao nhiêu loài chim đã là.”
Kūṭāgārasahassāni, sabbasoṇṇamayā ahuṃ* .
"Thousands of pinnacled houses, all made of gold, existed."
“Hàng ngàn tòa nhà chóp nhọn, tất cả đều bằng vàng ròng đã là.”
4089
Ossa si, ittha, ttho.
For 'o': 'si', 'ittha', 'ttho'.
‘si’, ‘ittha’, ‘ttho’ cho ‘o’.
Tvaṃ ahosi, ahuvi, ahuvittha, ahuvittho.
You were, you were, you (plural) were, you (plural) were.
Bạn đã là, bạn đã là, bạn đã là, bạn đã là.
4090
Mahāvuttinā olopo rasso, mā bhoti kupitā ahu* , māhu pacchānutāpinī* , ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhānaṃ, na nu kho ahosiṃ, kinnu kho ahosiṃ, kathaṃ nu kho ahosiṃ* , ahaṃ ahuviṃ, mayaṃ ahosimhā, ahosimha vā.
By Mahāvutti, 'o' elision and shortening: "Do not be angry, mā bhoti!" "Do not be regretful afterwards." "Did I exist in the past? Did I not exist? What did I exist as? How did I exist?" I was, we were, or we were.
Theo Mahāvutti, ‘olopo’ (lược bỏ ‘o’) và ‘rasso’ (nguyên âm ngắn), đừng giận dữ, đừng hối tiếc về sau, tôi đã là trong quá khứ, tôi đã không là, tôi đã là gì, tôi đã là như thế nào, tôi đã là, chúng tôi đã là, hoặc chúng tôi đã là.
Ahesumhā nu kho mayaṃ atītamaddhānaṃ, na nu kho ahesumhā, kinnu kho ahesumhā, kathaṃ nu kho ahesumhā* .
"Did we exist in the past? Did we not exist? What did we exist as? How did we exist?"
Chúng tôi đã là trong quá khứ, chúng tôi đã không là, chúng tôi đã là gì, chúng tôi đã là như thế nào.
Mayaṃ pubbe ahuvimhā, ahumhā vā.
We were before, or we were.
Chúng tôi đã từng là trước đây, hoặc chúng tôi đã là.
‘‘Mayaṃ pubbe dānapatino ahumhā’’ti* pāḷi.
Canonical text: "We were givers of donations before."
Lời dạy là: “Chúng tôi đã từng là những người bố thí trước đây.”
4091
Rassatte-ahumha.
With shortening: we were.
Trong trường hợp ‘rassatte’: chúng tôi đã là.
4092
Mahāvuttinā mhāssa uñca.
By Mahāvutti, 'uñca' for 'mhā'.
Theo Mahāvutti, ‘uñca’ cho ‘mhā’.
‘‘Pañcasatā mayaṃ sabbā, tāvatiṃsupagā ahu’’nti pāḷi.
Canonical text: "All five hundred of us, ascended to Tāvatiṃsa."
Lời dạy là: “Tất cả năm trăm chúng tôi đã là những người đi đến cõi trời Đao Lợi.”
4093
Parachakke assa aṃ, ahaṃ pubbe ahuvaṃ, ahuva vā.
In the other case, 'aṃ' for 'assa': I was before, or I was.
Trong ‘parachakke’: ‘aṃ’ cho ‘assa’, tôi đã từng là trước đây, hoặc tôi đã là.
4094
‘Paro kvacī’ti paralopo, ahuṃ.
By "paro kvaci" (sometimes of the latter), elision of the latter: I was.
‘paralopo’ (lược bỏ sau) theo quy tắc ‘Paro kvacī’, đã là.
4095
Atrimā pāḷī- ‘‘ahaṃ kevaṭṭagāmasmiṃ, ahuṃ kevaṭṭadārako* , cakkavattī ahuṃ rājā, jambumaṇḍassa issaro.
The following Pali passage: ‘‘I was a fisherman’s son in the fisherman’s village, I was a Cakkavatti king, sovereign of Jambumaṇḍa.
Lời dạy thêm: “Tôi đã là một đứa trẻ đánh cá trong làng chài, tôi đã là một vị vua chuyển luân vương, chúa tể của Jambumaṇḍa.
Sattakkhattuṃ mahābrahmā, vasavattī tadā ahuṃ.
Seven times I was Mahābrahmā, a vasavattī at that time.
Bảy lần tôi đã là Đại Phạm Thiên, người có quyền năng.
Muddhābhisitto khattiyo, manussādhipatī ahu’’nti.
I was an anointed khattiya, a ruler of men.’’
Tôi đã là một chiến binh được phong vương, chúa tể của loài người.”
Mayaṃ ahuvimhe.
We were.
Chúng tôi đã là.
4096
Ssatyādimhi –
In the future tense (ssatyādimhi) –
Trong trường hợp ‘ssatyādimhi’ –
4097
625. Hūssa hehehihohi ssaccādo* .
625. For hū, he, he, hi, ho, hi in the future tense (ssaccādo) .
625. Hūssa hehehihohi ssaccādo* .
4098
Ssatyādimhi hūdhātussa he ca hohi ca hohi ca honti.
In the future tense (ssatyādimhi), for the root hū, he and ho and hi occur.
Khi ssati v.v. theo sau, các biến thể he, hehi và hohi xảy ra đối với (gốc) hū.
4099
Hessati, hessanti, hehissati, hehissanti, hohissati, hohissanti.
Hessati, hessanti, hehissati, hehissanti, hohissati, hohissanti.
Hessati, hessanti, hehissati, hehissanti, hohissati, hohissanti.
Buddho hessaṃ sadevake* , anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ* .
‘‘I shall be a Buddha among gods and men’’, ‘‘in the future time, we shall be face to face with this.’’
Buddho hessaṃ sadevake (Phật sẽ là, cùng với chư thiên)* , anāgatamhi addhāne (trong thời vị lai), hessāma sammukhā imaṃ (chúng ta sẽ là, đối mặt với điều này)* .
4100
626. Dakkha sakkha hehi hohīhi lopo* .
626. Elision of ssa for dakkha, sakkha, he, hi, ho, hi .
626. Dakkha sakkha hehi hohīhi lopo* .
4101
Etehi ādesehi ssassa lopo hoti vā.
For these substitutions, the ssa is optionally elided.
Sự lược bỏ ss có thể xảy ra từ các biến thể này.
Suttavibhattena aññehipi ssalopo.
And by Suttavibhanga, ssa is deleted in other cases.
Sự lược bỏ ss cũng xảy ra từ những từ khác theo Suttavibhaṅga.
4102
Sakkhisi tvaṃ kuṇḍalini, maññisi khattabandhuni* .
Are you able, Kuṇḍalinī? Do you consider, Khattabandhunī?
Sakkhisi tvaṃ kuṇḍalini (hỡi Kuṇḍalinī, ngươi có thể), maññisi khattabandhuni (hỡi nữ Khattiya, ngươi nghĩ)* .
Na hi sakkhinti chettuṃ* , adhammo haññiti dhammamajja* , brahmadatto palāyiti iccādi.
Indeed they cannot cut; unrighteousness kills righteousness; Brahmadatta flees, and so on.
Na hi sakkhinti chettuṃ (họ không thể cắt)* , adhammo haññiti dhammamajja (phi pháp hủy hoại pháp)* , brahmadatto palāyiti (Brahmadatta bỏ trốn) v.v.
4103
Hehiti, hehinti, hohiti, hohinti.
Will be, will be, will be, will be.
Hehiti, hehinti, hohiti, hohinti.
4104
Atrimā pāḷī-piyo ca me hehiti mālabhārī, ahañca naṃ mālinī ajjhupessaṃ* , tilodano hehiti sādhupakko* .
The following Pali passages: "He will be dear to me, garland-bearer, and I, Mālinī, will attend on him"; "the sesame-rice will be well-cooked."
Một đoạn Pāḷi khác: piyo ca me hehiti mālabhārī (người yêu dấu của ta sẽ mang vòng hoa), ahañca naṃ mālinī ajjhupessaṃ (và ta, người mang vòng hoa, sẽ đến gần người ấy)* , tilodano hehiti sādhupakko (cơm mè sẽ được nấu chín kỹ)* .
Doso pemañca hehiti* .
"Hatred and love will be."
Doso pemañca hehiti (sự thù hận và tình yêu sẽ là)* .
Mama tvaṃ hehisi bhariyā* .
"You will be my wife."
Mama tvaṃ hehisi bhariyā (ngươi sẽ là vợ của ta)* .
Tato sukhī hohisi vītarāgo.
"Then you will be happy, devoid of lust."
Tato sukhī hohisi vītarāgo (sau đó ngươi sẽ hạnh phúc, thoát ly tham ái).
Khippaṃ hohisi anāsavo* iccādi.
"You will swiftly be taintless," and so on.
Khippaṃ hohisi anāsavo (ngươi sẽ mau chóng trở thành vô lậu)* v.v.
4105
Iti bhūvādigaṇe uvaṇṇantadhāturūpaṃ.
Thus concludes the section on verbs ending in a vowel in the Bhūvādigaṇa.
Như vậy là các dạng thức của động từ tận cùng bằng u trong Bhūvādigaṇa đã hoàn tất.
4106
Edantadhāturūpa
Edanta Verbs
Các dạng thức của động từ tận cùng bằng e
4107
E-āgatiyaṃ gatiyañca, ke-sadde, khe-khādanu’paṭṭhānesu, ge-sadde, apapubba ce-pūjāyaṃ, jhe-cintāyaṃ dāha’jjhānesu ca, te-pālane, the-sadda, saṅghātesu, de-suddhi, niddāsu, pe-vuddhiyaṃ, bhe-bhaye, le-chedane, ve-gatiyaṃ tantasantāne ca, se-antakriyāyaṃ, hare-lajjāyaṃ, gile-kilamane, pale-gatiyaṃ, mile-hāniyaṃ.
The root E- in going; Ke- in sound; Khe- in eating and attending; Ge- in sound; Ce- with apa prefix in worshipping; Jhe- in thinking, burning, and meditating; Te- in protecting; The- in sound and combining; De- in purifying and sleeping; Pe- in increasing; Bhe- in fearing; Le- in cutting; Ve- in going and weaving; Se- in concluding; Hare- in shyness; Gile- in tiring; Pale- in going; Mile- in diminishing.
E- trong nghĩa “đi lại” và “chuyển động”; ke- trong nghĩa “âm thanh”; khe- trong nghĩa “ăn” và “phục vụ”; ge- trong nghĩa “âm thanh”; ce- với tiền tố apa- trong nghĩa “tôn kính”; jhe- trong nghĩa “suy nghĩ”, “thiêu đốt” và “thiền định”; te- trong nghĩa “bảo vệ”; the- trong nghĩa “âm thanh” và “tập hợp”; de- trong nghĩa “thanh tịnh” và “ngủ”; pe- trong nghĩa “tăng trưởng”; bhe- trong nghĩa “sợ hãi”; le- trong nghĩa “cắt”; ve- trong nghĩa “đi lại” và “dệt”; se- trong nghĩa “kết thúc”; hare- trong nghĩa “xấu hổ”; gile- trong nghĩa “mệt mỏi”; pale- trong nghĩa “đi lại”; mile- trong nghĩa “suy giảm”.
4108
Ṇānubandhapaccayena vinā yesaṃ dhātūnaṃ āyādeso labbhati, te edantā nāma.
Those roots for which the substitution of āya occurs without the suffix ṇa, are called edanta (e-ending) roots.
Những động từ mà āyādeso (sự thay thế āya) được chấp nhận mà không có tiếp vĩ ngữ ṇānubandha, được gọi là edanta (tận cùng bằng e).
Mahāvuttinā yalope sati ādantehi samānarūpaṃ, ādantānañca yāgame sati edantehi samānarūpaṃ, tasmā ādanta, edantā yebhuyyena samānarūpā bhavanti.
According to the Mahāvutti, when ya is deleted, they are similar in form to ādanta roots, and when ya is added to ādanta roots, they are similar in form to edanta roots. Therefore, ādanta and edanta roots are mostly similar in form.
Khi yalopo (sự lược bỏ y) xảy ra theo Mahāvutti, chúng có dạng tương tự như ādanta (tận cùng bằng ā); và khi yāgama (sự thêm y) xảy ra đối với ādanta, chúng có dạng tương tự như edanta. Do đó, ādanta và edanta thường có dạng tương tự nhau.
4109
Mahāvuttinā edantānaṃ tyādīsu tabbādīsu ca āyādeso, kvaci yalopo, e-āgatiyaṃ.
According to the Mahāvutti, for edanta roots, āya is substituted in tyādi and tabbādi forms, and in some cases ya is deleted. For the root E- in going:
Theo Mahāvutti, đối với edanta, āyādeso xảy ra trong tyādi và tabbādi; đôi khi yalopo xảy ra. E- trong nghĩa “đi lại”.
Ayaṃ so sārathī eti* , sace enti manussattaṃ* , lakkhaṇaṃ passa āyantaṃ, migasaṅghapurakkhataṃ* , yoga’māyanti maccuno* , āyāmāvuso* , āyāmānanda* .
"This charioteer comes"; "If humans attain existence"; "Look at the approaching omen, preceded by a herd of deer"; "They approach the bond of death"; "Come, friends"; "Come, Ānanda."
Ayaṃ so sārathī eti (người đánh xe đó đang đến)* , sace enti manussattaṃ (nếu họ đến với nhân loại)* , lakkhaṇaṃ passa āyantaṃ (hãy nhìn dấu hiệu đang đến), migasaṅghapurakkhataṃ (được bầy thú vây quanh)* , yoga’māyanti maccuno (họ đi đến sự ràng buộc của cái chết)* , āyāmāvuso (hãy đến, này hiền giả)* , āyāmānanda (hãy đến, này Ānanda)* .
4110
Ettha edhātu āgaccha, gacchāmāti atthadvayaṃ vadati, yādhātuvasena āgaccha, yāmātipi atthaṃ vadanti.
Here, the root E- means both "to come" and "to go." Some also interpret it as "to come" and "to go" from the root Yā-.
Ở đây, động từ e- có hai nghĩa là “đến” và “đi”. Tương tự, dựa trên động từ yā-, họ cũng nói có nghĩa là “đến” và “đi”.
4111
E-vuddhiyaṃ vā, ‘‘kāyo, apāyo, upāyo, samudāyo’’tiādīsu –
Or E- in increasing, as in "body," "woeful state," "means," "assembly," etc.:
E- trong nghĩa “tăng trưởng” hoặc “kāyo, apāyo, upāyo, samudāyo” v.v. –
4112
Kucchitā dhammā āyanti vaḍḍhanti etthāti kāyo, ‘āyo’ti vuccati vaḍḍhi, tato apeto apāyo, tena upeto upāyo, avayavadhammā samudenti etthāti samudāyo, paribyattaṃ āyanti etenāti pariyāyo.
"Body" (kāya) means "that in which impure phenomena arise and grow." "Income" (āyo) is called growth; "woeful state" (apāyo) is that which is separated from it; "means" (upāyo) is that which is connected with it; "assembly" (samudāyo) is that in which component phenomena arise; "method" (pariyāyo) is that by which things are distinctly manifested.
Kucchitā dhammā āyanti vaḍḍhanti etthāti kāyo (những pháp xấu xa đến và tăng trưởng ở đây, đó là kāyo); ‘āyo’ được gọi là sự tăng trưởng; apeto tato apāyo (đi ra khỏi đó là apāyo); upeto tena upāyo (được tiếp cận bởi đó là upāyo); avayavadhammā samudenti etthāti samudāyo (các pháp thành phần khởi lên ở đây, đó là samudāyo); paribyattaṃ āyanti etenāti pariyāyo (họ đến một cách rõ ràng bằng điều này, đó là pariyāyo).
4113
Ke-sadde, kāyati.
The root Ke- in sound: kāyati (sounds).
Ke- trong nghĩa “âm thanh”, kāyati.
4114
Kamme-kiyyati.
In the passive voice, kiyyati (is sounded).
Trong thể bị động, kīyati.
4115
Khe-khādane, tiṇaṃ khāyati, vikkhāyati, undurā khāyanti, vikkhāyanti.
The root Khe- in eating: tiṇaṃ khāyati (grass is eaten), vikkhāyati (is eaten up), undurā khāyanti (mice eat), vikkhāyanti (eat up).
Khe- trong nghĩa “ăn”, tiṇaṃ khāyati (cỏ được ăn), vikkhāyati (bị ăn hết), undurā khāyanti (chuột ăn), vikkhāyanti (bị ăn hết).
4116
Khe-upaṭṭhāne, khāyati, pakkhāyati, alakkhī viya khāyati.
The root Khe- in attending: khāyati (attends), pakkhāyati (attends closely), alakkhī viya khāyati (appears like misfortune).
Khe- trong nghĩa “phục vụ”, khāyati (phục vụ), pakkhāyati (phục vụ tốt), alakkhī viya khāyati (phục vụ như một người bất hạnh).
4117
Ge-sadde, gāyati, gāyanti.
The root Ge- in sound: gāyati (sings), gāyanti (sing).
Ge- trong nghĩa “âm thanh”, gāyati (hát), gāyanti (họ hát).
4118
Apapubba ce-pūjāyaṃ, apacāyati, ye vuddha’mapacāyanti* .
The root Ce- with apa prefix in worshipping: apacāyati (honors), "those who honor the elders."
Ce- với tiền tố apa- trong nghĩa “tôn kính”, apacāyati (tôn kính), ye vuddha’mapacāyanti (những ai tôn kính người lớn tuổi)* .
4119
Jhe-cintāyaṃ, jhāyati, jhāyanti, pajjhāyati, pajjhāyanti, abhijjhāyati, abhijjhāyanti.
The root Jhe- in thinking: jhāyati (thinks), jhāyanti (think), pajjhāyati (worries), pajjhāyanti (worry), abhijjhāyati (longs for), abhijjhāyanti (long for).
Jhe- trong nghĩa “suy nghĩ”, jhāyati (suy nghĩ), jhāyanti (họ suy nghĩ), pajjhāyati (suy nghĩ sâu sắc), pajjhāyanti (họ suy nghĩ sâu sắc), abhijjhāyati (khao khát), abhijjhāyanti (họ khao khát).
4120
Jhe-olokane, nijjhāyati, nijjhāyanti, upanijjhāyati, upanijjhāyanti, ujjhāyati, ujjhāyanti.
The root Jhe- in looking: nijjhāyati (contemplates), nijjhāyanti (contemplate), upanijjhāyati (observes closely), upanijjhāyanti (observe closely), ujjhāyati (frowns at), ujjhāyanti (frown at).
Jhe- trong nghĩa “nhìn”, nijjhāyati (quan sát), nijjhāyanti (họ quan sát), upanijjhāyati (quan sát kỹ), upanijjhāyanti (họ quan sát kỹ), ujjhāyati (nhìn chằm chằm), ujjhāyanti (họ nhìn chằm chằm).
4121
Jhe-dayhane, padīpo jhāyati, parijjhāyati.
The root Jhe- in burning: padīpo jhāyati (the lamp burns), parijjhāyati (burns completely).
Jhe- trong nghĩa “thiêu đốt”, padīpo jhāyati (ngọn đèn cháy), parijjhāyati (cháy rụi).
4122
Kamme-jhāyīyati.
In the passive voice, jhāyīyati (is burned).
Trong thể bị động, jhāyīyati.
4123
Ṇāpimhi yalopo, kaṭṭhaṃ jhāpeti, jhāpenti, jhāpayati, jhāpayanti.
With ṇa suffix, ya is deleted: kaṭṭhaṃ jhāpeti (makes the wood burn), jhāpenti (make burn), jhāpayati (causes to burn), jhāpayanti (cause to burn).
Khi có ṇāpi và yalopo, kaṭṭhaṃ jhāpeti (đốt củi), jhāpenti (họ đốt), jhāpayati (khiến cháy), jhāpayanti (họ khiến cháy).
4124
Jhe-ajjhayane saṃpubbo, mahāvuttinā niggahītassa jādeso, sajjhāyati, sajjhāyanti, mantaṃ sajjhāyati.
The root Jhe- in studying, with saṃ prefix: according to the Mahāvutti, the niggahīta is substituted with ja: sajjhāyati (recites), sajjhāyanti (recite), mantaṃ sajjhāyati (recites a mantra).
Jhe- trong nghĩa “học hỏi” với tiền tố saṃ-, theo Mahāvutti, niggahīta biến thành jādeso, sajjhāyati (học thuộc lòng), sajjhāyanti (họ học thuộc lòng), mantaṃ sajjhāyati (học thuộc lòng câu thần chú).
4125
Te-pālane, tāyati, tāyanti.
The root Te- in protecting: tāyati (protects), tāyanti (protect).
Te- trong nghĩa “bảo vệ”, tāyati (bảo vệ), tāyanti (họ bảo vệ).
4126
The-sadda, saṅghātesu, thāyati.
The root The- in sound and combining: thāyati (sounds).
The- trong nghĩa “âm thanh” và “tập hợp”, thāyati.
4127
De-suddhiyaṃ, vodāyati, vodāyanti.
The root De- in purifying: vodāyati (purifies), vodāyanti (purify).
De- trong nghĩa “thanh tịnh”, vodāyati (thanh tịnh), vodāyanti (họ thanh tịnh).
4128
De-soppane, niddāyati, niddāyanti.
The root De- in sleeping: niddāyati (sleeps), niddāyanti (sleep).
De- trong nghĩa “ngủ”, niddāyati (ngủ), niddāyanti (họ ngủ).
4129
Pe-vuddhiyaṃ, appāyati, appāyanti.
The root Pe- in increasing: appāyati (decreases), appāyanti (decrease).
Pe- trong nghĩa “tăng trưởng”, appāyati (tăng trưởng), appāyanti (họ tăng trưởng).
4130
Bhe-bhaye, bhāyati, bhāyanti, sabbe bhāyanti maccuno* , bhāyasi, sace bhāyatha dukkhassa* , kinnu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi* , nataṃ bhāyāmi āvuso, bhāyāma* .
The root Bhe- in fearing: bhāyati (fears), bhāyanti (fear), "all fear death"; bhāyasi (you fear), "if you fear suffering"; "Why do I fear that happiness?"; "I do not fear that, friend"; "we fear."
Bhe- trong nghĩa “sợ hãi”, bhāyati (sợ), bhāyanti (họ sợ), sabbe bhāyanti maccuno (tất cả đều sợ cái chết)* , bhāyasi (ngươi sợ), sace bhāyatha dukkhassa (nếu các ngươi sợ khổ)* , kinnu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi (tại sao ta lại sợ hạnh phúc đó?)* , nataṃ bhāyāmi āvuso (ta không sợ điều đó, này hiền giả), bhāyāma (chúng ta sợ)* .
4131
Ṇāpimhi-bhayāpeti, bhāyāpeti, bhāyāpayati.
With ṇa suffix: bhayāpeti (causes to fear), bhāyāpeti (causes to fear), bhāyāpayati (causes to fear).
Khi có ṇāpi- bhayāpeti (làm cho sợ), bhāyāpeti (làm cho sợ), bhāyāpayati (làm cho sợ).
4132
Īādimhi-mā bhāyi, mā soci* , mā cintayi.
In imperative (ending in ī): "Do not fear, do not grieve"; "do not think."
Khi có īādi- mā bhāyi (chớ sợ), mā soci (chớ sầu)* , mā cintayi (chớ lo lắng).
4133
Ssatyādimhi-bhāyissati, bhāyissanti.
In future tense (ending in ssa): bhāyissati (will fear), bhāyissanti (will fear).
Khi có ssatyādi- bhāyissati (sẽ sợ), bhāyissanti (họ sẽ sợ).
4134
Le-chedane, tiṇaṃ lāyati, sāliṃ lāyati, lāyanti.
The root Le- in cutting: tiṇaṃ lāyati (cuts grass), sāliṃ lāyati (reaps rice), lāyanti (cut).
Le- trong nghĩa “cắt”, tiṇaṃ lāyati (cắt cỏ), sāliṃ lāyati (cắt lúa), lāyanti (họ cắt).
4135
Ve-gatiyaṃ, vāto vāyati, vātā vāyanti.
The root Ve- in going: vāto vāyati (the wind blows), vātā vāyanti (winds blow).
Ve- trong nghĩa “đi lại”, vāto vāyati (gió thổi), vātā vāyanti (gió thổi).
4136
Ve-tantasantāne, tantaṃ vāyati, vāyanti.
The root Ve- in weaving: tantaṃ vāyati (weaves a thread), vāyanti (weave).
Ve- trong nghĩa “dệt”, tantaṃ vāyati (dệt vải), vāyanti (họ dệt).
4137
Kamme-vāyīyati, pubbalope vīyati, viyyati.
In the passive voice: vāyīyati (is woven), with deletion of the first part, vīyati (is woven), viyyati (is woven).
Trong thể bị động- vāyīyati, với pubbalopo (lược bỏ âm đầu) vīyati, viyyati.
4138
Ṇāpimhi-cīvaraṃ vāyāpeti* , vāyāpenti.
With ṇa suffix: cīvaraṃ vāyāpeti (causes a robe to be woven), vāyāpenti (cause to be woven).
Khi có ṇāpi- cīvaraṃ vāyāpeti (khiến y phục được dệt)* , vāyāpenti (họ khiến dệt).
4139
Se-antakriyāyaṃ, osāyati, pariyosāyati, ajjhosāyati.
The root Se- in concluding: osāyati (concludes), pariyosāyati (concludes entirely), ajjhosāyati (leans upon).
Se- trong nghĩa “kết thúc”, osāyati (kết thúc), pariyosāyati (kết thúc hoàn toàn), ajjhosāyati (kết thúc).
4140
Kamme-pariyosīyati.
In the passive voice: pariyosīyati (is concluded).
Trong thể bị động- pariyosīyati.
4141
Ṇāpimhi-pariyosāpeti.
With ṇa suffix: pariyosāpeti (causes to conclude).
Khi có ṇāpi- pariyosāpeti (khiến kết thúc hoàn toàn).
4142
627. Ṇiṇāpīnaṃ tesu.
627. Deletion of ṇi and ṇāpi in those.
627. Ṇiṇāpīnaṃ tesu.
4143
Ṇi, ṇāpīnaṃ lopo hoti tesuṇi, ṇāpīsu paresu.
Deletion of ṇi and ṇāpi occurs when ṇi and ṇāpi follow them.
Sự lược bỏ ṇi và ṇāpi xảy ra khi ṇi và ṇāpi theo sau.
4144
Bhikkhu attanā vippakataṃ kuṭiṃ parehi pariyosāpeti* .
"A monk causes others to complete a hut he himself started."
Bhikkhu attanā vippakataṃ kuṭiṃ parehi pariyosāpeti (Tỳ khưu khiến người khác hoàn tất túp lều do mình bỏ dở)* .
Ettha akammakattā dhātussa ‘kuṭi’nti ca ‘parehī’ti ca dve kammāni dvikkhattuṃ pavattehi kāritehi sijjhanti.
Here, due to the causative nature, the root with 'hut' and 'by others' as two objects, is completed by two causatives.
Ở đây, do bản chất của kārita (thể sai khiến), hai đối tượng ‘kuṭi’ và ‘parehi’ được hoàn thành hai lần bởi kārita.
4145
Anekassaraedantampi kiñci idha vuccati.
Some edanta roots with multiple vowels are also mentioned here.
Một số edanta có nhiều âm tiết cũng được đề cập ở đây.
4146
Hare-lajjāyaṃ, harāyati, harāyanti, aṭṭiyāmi harāyāmi* , harāyāma, harāyatīti hirī, mahāvuttinā upantassa ittaṃ.
The root Hare- in shyness: harāyati (is ashamed), harāyanti (are ashamed), "I am wearied, I am ashamed"; harāyāma (we are ashamed), harāyatīti hirī (shame is that which is ashamed). According to the Mahāvutti, the penultimate vowel becomes i.
Hare- trong nghĩa “xấu hổ”, harāyati (xấu hổ), harāyanti (họ xấu hổ), aṭṭiyāmi harāyāmi (ta chán ghét, ta xấu hổ)* , harāyāma (chúng ta xấu hổ), harāyatīti hirī (sự xấu hổ là harāyati), theo Mahāvutti, âm cuối cùng biến thành ittaṃ.
4147
Gile-rujjane, gilāyati, piṭṭhi me āgilāyati* , gilāyanti.
The root Gile- in tiring: gilāyati (is tired), "my back is aching"; gilāyanti (are tired).
Gile- trong nghĩa “mệt mỏi”, gilāyati (mệt mỏi), piṭṭhi me āgilāyati (lưng ta mệt mỏi)* , gilāyanti (họ mệt mỏi).
4148
Pale-gatiyaṃ, palāyati, palāyanti.
The root Pale- in going: palāyati (flees), palāyanti (flee).
Pale- trong nghĩa “đi lại”, palāyati (bỏ trốn), palāyanti (họ bỏ trốn).
4149
Mile-hāniyaṃ, milāyati, milāyanti.
The root Mile- in diminishing: milāyati (fades), milāyanti (fade).
Mile- trong nghĩa “suy giảm”, milāyati (héo tàn), milāyanti (họ héo tàn).
4150
‘‘Jhānaṃ, ujjhānaṃ, nijjhānaṃ, tāṇaṃ, parittāṇaṃ, vodānaṃ, niddānaṃ, gilāno, palāto, milātanti’’ādīsu yalopo.
Deletion of ya in "meditation," "frowning," "contemplation," "protection," "complete protection," "purification," "sleep," "sick," "fled," "faded," and so on.
Trong ‘‘Jhānaṃ, ujjhānaṃ, nijjhānaṃ, tāṇaṃ, parittāṇaṃ, vodānaṃ, niddānaṃ, gilāno, palāto, milātanti’’ v.v., yalopo (sự lược bỏ y) xảy ra.
4151
Iti bhūvādigaṇe edantadhāturūpaṃ.
Thus concludes the section on edanta verbs in the Bhūvādigaṇa.
Như vậy là các dạng thức của động từ tận cùng bằng e trong Bhūvādigaṇa đã hoàn tất.
4152
Bhūvādigaṇe sarantadhātūnaṃ tyādyantarūpāni niṭṭhitāni.
Thus end the forms of vowel-ending roots in the Bhūvādigaṇa, including tyādi and antarūpa forms.
Các dạng thức tận cùng bằng tyādi của các động từ tận cùng bằng nguyên âm trong Bhūvādigaṇa đã hoàn tất.
4153
Byañjanantadhātu
Consonant-ending Roots
Động từ tận cùng bằng phụ âm
4154
Avuddhikarūpa
Unstrengthened Forms
Dạng thức không tăng trưởng
4155
Tudādigaṇa
Tudādigaṇa
Tudādigaṇa
4156
Atha byañjanantadhāturūpāni vuccante.
Now, consonant-ending verb forms are explained.
Bây giờ, các dạng thức của động từ tận cùng bằng phụ âm được trình bày.
Tāni ca avuddhika, savuddhikavasena duvidhāni honti.
These are of two kinds: unstrengthened and strengthened.
Chúng có hai loại: avuddhika (không tăng trưởng) và savuddhika (có tăng trưởng).
Tattha avuddhikāni tāva vuccante.
First, the unstrengthened ones are explained.
Trước hết, các dạng thức avuddhika được trình bày.
4157
Khipa, guha, tuda, disa, pisa, phusa, likha, vadhādi.
Khipa, guha, tuda, disa, pisa, phusa, likha, vadha, etc.
Khipa, guha, tuda, disa, pisa, phusa, likha, vadha, v.v.
4158
Idha dhātūnaṃ antassaro uccāraṇattho, so rūpavidhāne nappayujjate.
Here, the final vowel of the root is for pronunciation, and it is not used in the formation of verb forms.
Ở đây, nguyên âm cuối của các căn (dhātu) có mục đích phát âm, nó không được sử dụng trong việc hình thành từ (rūpavidhāna).
4159
628. Tudādīhi ko* .
628. From Tudādi roots, ka*.
628. Từ các căn Tudādi, có hậu tố "ka"*.
4160
Tudādīhi kānubandho apaccayo hoti.
From Tudādi roots, the suffix a with ka as an anubandha occurs.
Từ các căn Tudādi, hậu tố "a" có anubandha "ka" được thêm vào.
Kānubandho avuddhidīpanattho.
The anubandha ka indicates no strengthening.
Anubandha "ka" có mục đích chỉ ra sự không tăng trưởng.
4161
Khipa-khipane, khipati, pakkhipati, ukkhipati, okkhipati, nikkhipati, vikkhipati, paṭikkhipati, saṃkhipati.
The root Khipa- in throwing: khipati (throws), pakkhipati (puts in), ukkhipati (lifts up), okkhipati (throws down), nikkhipati (puts down), vikkhipati (scatters), paṭikkhipati (rejects), saṃkhipati (shortens).
Khipa-ném, khipati (ném), pakkhipati (ném vào), ukkhipati (ném lên), okkhipati (ném xuống), nikkhipati (ném ra), vikkhipati (ném tung tóe), paṭikkhipati (ném lại), saṃkhipati (tóm gọn).
4162
Kamme-khipīyati.
In the passive voice: khipīyati (is thrown).
Trong thể bị động (Kamme) – khipīyati.
4163
Kārite-khipeti, khipayati, khipāpeti, khipāpayati, khepeti, khepayati vā, udakaṃ khepeti, taṇhaṃ khepeti, khayāpetīti attho.
In the causative: khipeti (causes to throw), khipayati (causes to throw), khipāpeti (causes to throw), khipāpayati (causes to throw), or khepeti (destroys), khepayati (destroys); udakaṃ khepeti (destroys water), taṇhaṃ khepeti (destroys craving), meaning khayāpeti (causes to wane).
Trong thể sai khiến (Kārite) – khipeti, khipayati, khipāpeti, khipāpayati, hoặc khepeti, khepayati; udakaṃ khepeti (làm cạn nước), taṇhaṃ khepeti (làm cạn khát ái), có nghĩa là khayāpetīti (làm cho tiêu diệt).
4164
Guha-saṃvaraṇe, guhati, nigguhati.
The root Guha- in covering: guhati (covers), nigguhati (conceals).
Guha-che giấu, guhati (che giấu), nigguhati (che giấu kỹ).
4165
Kamme-guhiyati.
In the passive voice: guhiyati (is covered).
Trong thể bị động (Kamme) – guhiyati.
4166
Kārite gussa dīgho, gūheti, gūhayati, gūhāpeti, gūhāpayati.
In the causative, the u of gu is lengthened: gūheti (causes to cover), gūhayati (causes to cover), gūhāpeti (causes to cover), gūhāpayati (causes to cover).
Trong thể sai khiến (Kārite), nguyên âm "u" của gu được kéo dài – gūheti, gūhayati, gūhāpeti, gūhāpayati.
4167
Kamme-gūhāpīyati.
In the passive causative: gūhāpīyati (is caused to be covered).
Trong thể bị động (Kamme) – gūhāpīyati.
4168
Ghaṭa-cetāyaṃ, ghaṭati.
The root Ghaṭa- in striving: ghaṭati (strives).
Ghaṭa-cố gắng, ghaṭati (cố gắng).
4169
Kamme-ghaṭīyati.
In the passive voice: ghaṭīyati (is strived).
Trong thể bị động (Kamme) – ghaṭīyati.
4170
Kārite-ghaṭeti, ghaṭayati, ghaṭāpeti, ghaṭāpayati.
In the causative: ghaṭeti (causes to strive), ghaṭayati (causes to strive), ghaṭāpeti (causes to strive), ghaṭāpayati (causes to strive).
Trong thể sai khiến (Kārite) – ghaṭeti, ghaṭayati, ghaṭāpeti, ghaṭāpayati.
4171
Tuda-byadhane, byadhanaṃ vijjhanaṃ, tudati, vitudati.
Tuda - in piercing. Byadhana means piercing; it pierces, it wounds.
Tuda-đâm chọc, byadhanaṃ (đâm chọc) là vijjhanaṃ (xuyên thủng), tudati (đâm chọc), vitudati (đâm chọc nhiều).
4172
Assa ette-tudeti, tudenti.
In this (active voice): he wounds, they wound.
Khi có "e" – tudeti, tudenti.
4173
Kamme-tudīyati.
In the passive voice: it is pierced.
Trong thể bị động (Kamme) – tudīyati.
4174
‘Tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’ti dassa jattaṃ.
According to ‘Tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’, the dha becomes ja.
Theo quy tắc ‘Tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’, chữ "d" biến thành "j".
‘Vaggalasehi te’ti yassa pubbarūpattaṃ, tujjati.
According to ‘Vaggalasehi te’, the ya becomes the preceding form: it is wounded.
Theo quy tắc ‘Vaggalasehi te’, chữ "y" đồng hóa với phụ âm trước, tujjati (bị đâm chọc).
4175
Kārite-tudeti, tudayati, tudāpeti, tudāpayati.
In the causative voice: he causes to pierce, he causes to pierce, he causes to pierce, he causes to pierce.
Trong thể sai khiến (Kārite) – tudeti, tudayati, tudāpeti, tudāpayati.
4176
Disī-uddisane, uddisanaṃ sarūpato kathanaṃ.
Disī - in pointing out. Pointing out means stating explicitly.
Disī-chỉ định, uddisanaṃ (chỉ định) là sarūpato kathanaṃ (nói rõ hình thức).
Uddisati, pātimokkhaṃ uddisanti* , niddisati, niddisanti, apadisati, apadisanti.
He points out, they point out the Pātimokkha, he specifies, they specify, he indicates, they indicate.
Uddisati (chỉ định), pātimokkhaṃ uddisanti* (chỉ định Pātimokkha), niddisati (giải thích), niddisanti (giải thích), apadisati (chỉ ra), apadisanti (chỉ ra).
4177
Kamme-uddisīyati, uddisīyanti.
In the passive voice: it is pointed out, they are pointed out.
Trong thể bị động (Kamme) – uddisīyati, uddisīyanti.
4178
Kārite-ācariyo sissaṃ pāḷidhammaṃ uddisāpeti, uddisāpayati, vācetīti attho.
In the causative voice: the teacher causes the student to recite (or points out) the Pāḷi Dhamma; that is, he causes to learn.
Trong thể sai khiến (Kārite) – ācariyo sissaṃ pāḷidhammaṃ uddisāpeti, uddisāpayati (vị đạo sư khiến học trò chỉ định Pháp Pāḷi), có nghĩa là vācetīti (khiến đọc).
Pāṭhesu pana sadvayampi dissati.
However, in the texts, both forms (with sa) are also seen.
Tuy nhiên, trong các bản văn, cả hai dạng đều được thấy.
4179
Nuda-khipane, nudati, panudati, vinodeti, paṭivinodeti vā.
Nuda - in casting away. He casts away, he casts away, he dispels, or he completely dispels.
Nuda-xua đuổi, nudati (xua đuổi), panudati (xua đuổi đi), vinodeti (giải tỏa), hoặc paṭivinodeti (giải tỏa trở lại).
4180
Kamme-panudīyati, panujjati.
In the passive voice: it is cast away, it is removed.
Trong thể bị động (Kamme) – panudīyati, panujjati.
4181
Kārite-panudeti, panudayati, panudāpeti, panudāpayati.
In the causative voice: he causes to cast away, he causes to cast away, he causes to cast away, he causes to cast away.
Trong thể sai khiến (Kārite) – panudeti, panudayati, panudāpeti, panudāpayati.
4182
Pisa-saṃcuṇṇe, pisati.
Pisa - in grinding. He grinds.
Pisa-nghiền nát, pisati (nghiền nát).
4183
Kamme-pisīyati.
In the passive voice: it is ground.
Trong thể bị động (Kamme) – pisīyati.
4184
Kārite-piseti, pisayati, pisāpeti, pisāpayati.
In the causative voice: he causes to grind, he causes to grind, he causes to grind, he causes to grind.
Trong thể sai khiến (Kārite) – piseti, pisayati, pisāpeti, pisāpayati.
4185
Phusa-samphasse pattiyañca, phusati, phusanti dhīrā nibbānaṃ* , vajjaṃ naṃ phuseyya* .
Phusa - in touching and attaining. He touches; the wise touch Nibbāna; a fault might touch him.
Phusa-chạm xúc và đạt được, phusati (chạm xúc), phusanti dhīrā nibbānaṃ* (bậc trí chạm xúc Niết Bàn), vajjaṃ naṃ phuseyya* (lỗi lầm có thể chạm đến người ấy).
4186
Kamme-phusīyati.
In the passive voice: it is touched.
Trong thể bị động (Kamme) – phusīyati.
4187
Kārite-phuseti, phusayati, phusāpeti, phusāpayati.
In the causative voice: he causes to touch, he causes to touch, he causes to touch, he causes to touch.
Trong thể sai khiến (Kārite) – phuseti, phusayati, phusāpeti, phusāpayati.
4188
Likha-lekhane, likhati, sallikhati, vilikhati.
Likha - in writing. He writes, he draws, he scratches.
Likha-viết, likhati (viết), sallikhati (ghi chú), vilikhati (cào xước).
4189
Kārite-likheti, sallikheti, vilikheti.
In the causative voice: he causes to write, he causes to draw, he causes to scratch.
Trong thể sai khiến (Kārite) – likheti, sallikheti, vilikheti.
4190
Vadha-hiṃsāyaṃ, vadhati, vadheti.
Vadha - in harming. He harms, he kills.
Vadha-làm hại, vadhati (làm hại), vadheti (giết hại).
4191
Kamme-vadhīyati.
In the passive voice: he is harmed.
Trong thể bị động (Kamme) – vadhīyati.
4192
Yamhi dhassa jhattaṃ, yassa pubbarūpaṃ.
Here, the dha becomes jha, and ya becomes the preceding form.
Trong đó chữ "dh" biến thành "jh", chữ "y" đồng hóa với phụ âm trước.
‘Catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’ti jhassa tatiyajattaṃ, vajjhati, vajjhanti, vajjhare.
According to ‘Catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’, the jha becomes ja: he is slain, they are slain, they are slain.
Theo quy tắc ‘Catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’, chữ "jh" (thứ ba) biến thành "j" (thứ ba), vajjhati, vajjhanti, vajjhare (bị giết hại).
Ime sattā haññantu vā vajjhantu vā* .
May these beings be harmed or slain.
Ime sattā haññantu vā vajjhantu vā* (mong cho những chúng sinh này bị giết hại hoặc bị trói buộc).
4193
Kārite-vadheti, vadhayati, vadhāpeti, vadhāpayati, sāmiko purisaṃ maggaṃ gameti, gamayati, gamāpeti, gamāpayati iccādīnipi idha vattabbāni.
In the causative voice: he causes to harm, he causes to harm, he causes to harm, he causes to harm. Similarly, examples like ‘the master causes the man to go on the road’ should also be mentioned here.
Trong thể sai khiến (Kārite) – vadheti, vadhayati, vadhāpeti, vadhāpayati; sāmiko purisaṃ maggaṃ gameti, gamayati, gamāpeti, gamāpayati (người chủ khiến người hầu đi đường), v.v., cũng nên được nói ở đây.
4194
Iti tudādigaṇo.
Thus ends the Tudādi Group.
Như vậy là nhóm Tudādi.
Next Page →

Settings