Niruttidīpanī

2149

Chaṭṭhīvibhattirāsi

Section on the Sixth Case

Phần cách thứ sáu

2150

Kasmiṃ atthe chaṭṭhī?

In what sense is the sixth case used?

Cách thứ sáu dùng trong ý nghĩa nào?

2151

320. Chaṭṭhī sambandhe^* .

320. The sixth case is for relation.

320. Cách thứ sáu (dùng cho) quan hệ.

2152

Dvinnaṃ sambandhīnaṃ kenaci pakārena āyattabhāvo sambandho nāma, sambandhe jotetabbe visesanasambandhimhi chaṭṭhī hoti.

The dependence of two related things in some way is called relation (sambandha). When a relation is to be expressed, the sixth case is used for the qualifying related term.

Sự phụ thuộc theo một cách nào đó giữa hai đối tượng có quan hệ được gọi là quan hệ. Khi cần biểu thị quan hệ, cách thứ sáu được dùng cho đối tượng có quan hệ làm định ngữ.

2153

Tattha kriyākārakasañjāto assedambhāvahetuko sambandho nāmāti vuttaṃ.

Here, it is stated that a relation arising from action and agent, based on the sense of "this belongs to that," is called such.

Ở đây, quan hệ phát sinh từ hành động và tác nhân, có nguyên nhân là sự sở hữu, được gọi là quan hệ.

Tattha dve sambandhino aññamaññaṃ taṃtaṃkriyaṃ karonti, taṃ disvā ‘‘ime aññamaññasambandhino’’ti jānantassa dvinnaṃ kārakānaṃ dvinnaṃ kriyānañca saṃyogaṃ nissāya sambandhopi vidito hoti, evaṃ sambandho kriyākārakasañjāto, ‘imassa aya’nti evaṃ pavattabuddhiyā hetubhūtattā assedambhāvahetuko ca.

Here, the two related things perform their respective actions. Seeing this, for one who understands "these are related to each other," the relation is known by virtue of the conjunction of the two agents and the two actions. Thus, the relation arises from action and agent, and it is based on the sense of "this belongs to that" because it is the cause of such an understanding.

Ở đó, hai đối tượng có quan hệ thực hiện hành động tương ứng của chúng, và khi người biết thấy điều đó, họ hiểu rằng "những điều này có quan hệ với nhau" do sự kết hợp của hai tác nhân và hai hành động, như vậy quan hệ phát sinh từ hành động và tác nhân, và có nguyên nhân là sự sở hữu do là nguyên nhân của ý niệm "của người này là cái này" phát sinh.

2154

Tattha sambandho tividho sāmisambandho, nānāttasambandho, kriyākārakasambandhoti.

Here, relation is of three kinds: sāmisambandha (possessive relation), nānāttasambandha (difference relation), and kriyākārakasambandha (action-agent relation).

Ở đây, quan hệ có ba loại: quan hệ sở hữu, quan hệ khác biệt, và quan hệ hành động-tác nhân.

2155

Tattha ‘sāmī’ti yassa kassaci visesanasambandhino nāmaṃ, tasmā visesyapadatthassa taṃtaṃvisesanabhāvena sambandho sāmisambandho nāma.

Here, 'sāmī' is the name of any qualifying related term. Therefore, the relation by which a qualified entity functions as a qualifier to that entity is called sāmisambandha.

Ở đây, "sāmī" là tên của bất kỳ đối tượng có quan hệ làm định ngữ nào, do đó, quan hệ với đối tượng được định nghĩa theo cách nó là định ngữ tương ứng được gọi là quan hệ sở hữu.

2156

So visesyapadatthabhedena anekavidho.

It is of many kinds, depending on the distinction of the qualified entity.

Nó có nhiều loại tùy theo sự khác biệt của đối tượng được định nghĩa.

2157

Tattha tassa mātā, tassa pitāiccādi janakasambandho nāma.

Here, "his mother," "his father," and so on, is called janakasambandha (generating relation).

Ở đây, mẹ của người ấy, cha của người ấy, v.v. được gọi là quan hệ sinh thành.

2158

Tassā putto, tassā dhītā iccādi jaññasambandho nāma.

"Her son," "her daughter," and so on, is called jaññasambandha (generated relation).

Con trai của người ấy, con gái của người ấy, v.v. được gọi là quan hệ được sinh ra.

2159

Tassa bhātā, tassa bhaginī iccādi kulasambandho nāma.

"His brother," "his sister," and so on, is called kulasambandha (family relation).

Anh trai của người ấy, chị gái của người ấy, v.v. được gọi là quan hệ gia tộc.

2160

Sakko devānamindo^* iccādi sāmisambandho nāma.

"Sakka, king of devas," and so on, is called sāmisambandha (possessive relation).

Sakka, vua của chư thiên, v.v. được gọi là quan hệ sở hữu.

2161

Pahūtaṃ me dhanaṃ sakka^* , bhikkhussa pattacīvaraṃ iccādi saṃsambandho nāma.

"I have abundant wealth, Sakka"; "the bhikkhu's bowl and robe," and so on, is called saṃsambandha (connection relation).

Này Sakka, tôi có nhiều tài sản; y bát của Tỳ-kheo, v.v. được gọi là quan hệ sở hữu.

2162

Ambavanassa avidūre, nibbānasseva santike^* iccādi samīpasambandho nāma.

‘Not far from the mango grove,’ ‘just near Nibbāna,’ and so on, is called the proximity relation.

Không xa khu rừng xoài, gần Niết-bàn^* v.v... gọi là quan hệ gần gũi (samīpasambandha).

2163

Suvaṇṇassa rāsi, bhikkhūnaṃ samūho iccādi samūhasambandho nāma.

‘A heap of gold,’ ‘a company of bhikkhus,’ and so on, is called the collection relation.

Đống vàng, nhóm Tỳ-kheo v.v... gọi là quan hệ tập hợp (samūhasambandha).

2164

Manussasseva te sīsaṃ^* , rukkhassa sākhā iccādi avayavasambandho nāma.

‘That head of a human,’ ‘a branch of a tree,’ and so on, is called the part-whole relation.

Đầu của người^*, cành cây v.v... gọi là quan hệ bộ phận (avayavasambandha).

2165

Suvaṇṇassa bhājanaṃ, alābussa kaṭāhaṃ, bhaṭṭhadhaññānaṃ sattu iccādi vikārasambandho nāma.

‘A vessel of gold,’ ‘a bowl of gourd,’ ‘flour of parched grains,’ and so on, is called the modification relation.

Bát vàng, tô bầu, bột của ngũ cốc rang v.v... gọi là quan hệ biến đổi (vikārasambandha).

2166

Yavassa aṅkuro, meghassa saddo, pupphānaṃ gandho, phalānaṃ raso, aggissa dhūmo iccādi kāriyasambandho nāma.

‘A sprout of barley,’ ‘the sound of a cloud,’ ‘the fragrance of flowers,’ ‘the taste of fruits,’ ‘the smoke of fire,’ and so on, is called the effect relation.

Mầm lúa mạch, tiếng mây, hương hoa, vị trái cây, khói lửa v.v... gọi là quan hệ kết quả (kāriyasambandha).

2167

Khandhānaṃ jāti, khandhānaṃ jarā, khandhānaṃ bhedo^* iccādi avatthāsambandho nāma.

‘The birth of aggregates,’ ‘the aging of aggregates,’ ‘the breaking up of aggregates,’ and so on, is called the condition relation.

Sự sinh của các uẩn, sự già của các uẩn, sự hoại của các uẩn^* v.v... gọi là quan hệ trạng thái (avatthāsambandha).

2168

Suvaṇṇassa vaṇṇo, vaṇṇo na khīyyetha tathāgatassa^* , buddhassa kittisaddo, sippikānaṃ sataṃ natthi^* , tilānaṃ muṭṭhi iccādi guṇasambandho nāma.

‘The color of gold,’ ‘the Tathāgata’s complexion does not fade,’ ‘the good reputation of the Buddha,’ ‘there is no hundred for artisans,’ ‘a handful of sesame seeds,’ and so on, is called the quality relation.

Màu vàng, màu sắc của Như Lai không phai^*, tiếng tăm của Đức Phật, không có một trăm người thợ^*, một nắm mè v.v... gọi là quan hệ phẩm chất (guṇasambandha).

2169

Pādassa ukkhipanaṃ, hatthassa samiñjanaṃ, dhātūnaṃ gamanaṃ ṭhānaṃ iccādi kriyāsambandho nāma.

‘The raising of the foot,’ ‘the bending of the arm,’ ‘the going and standing of the elements,’ and so on, is called the action relation.

Sự nhấc chân lên, sự co tay lại, sự đi đứng của các giới v.v... gọi là quan hệ hành động (kriyāsambandha).

2170

Cātumahārājikānaṃ ṭhānaṃ iccādi ṭhānasambandho nāma.

‘The realm of the Four Great Kings,’ and so on, is called the place relation.

Chỗ ở của chư Thiên Tứ Đại Thiên Vương v.v... gọi là quan hệ nơi chốn (ṭhānasambandha).

Evamādinā nayena sāmisambandho anekasahassappabhedo, so ca kriyāsambandhābhāvā kārako nāma na hoti.

In this manner, the possessive relation is of countless thousands of kinds; and it is not called a kāraka due to the absence of an action relation.

Theo cách này, quan hệ sở hữu (sāmisambandha) có hàng ngàn loại khác nhau, và do không có quan hệ hành động, nên nó không phải là tác nhân (kāraka).

Yadi evaṃ ‘‘pādassa ukkhipanaṃ’’ iccādi kriyāsambandho nāmāti idaṃ na yujjatīti?

If so, then is this statement, ‘the raising of the foot,’ and so on, is called the action relation, not justifiable?

Nếu vậy, thì việc nói ‘‘sự nhấc chân lên’’ (pādassa ukkhipanaṃ) v.v... gọi là quan hệ hành động (kriyāsambandha) là không hợp lý phải không?

Vuccate – kriyāsambandhābhāvāti idaṃ sādhakabhāvena sambandhābhāvaṃ sandhāya vuttaṃ, siddhāya pana kriyāya sambandhaṃ sandhāya kriyāsambandho nāma vuttoti.

It is said: The statement ‘due to the absence of an action relation’ was made with reference to the absence of a relation in the sense of an agent (sādhaka). But the action relation was spoken of with reference to the relation of an accomplished action.

Được nói rằng – việc nói không có quan hệ hành động là để chỉ không có quan hệ theo nghĩa tác thành, còn việc nói quan hệ hành động là để chỉ quan hệ với hành động đã hoàn thành.

2171

Nānāttasambandhe pana nānāatthesu chaṭṭhī hoti.

In the diverse relation, however, the genitive (chaṭṭhī) occurs in diverse meanings.

Trong quan hệ khác biệt (nānāttasambandha) thì cách sáu (chaṭṭhī) được dùng cho các ý nghĩa khác nhau.

Tattha ṇī, āvīpaccayānaṃ kamme niccaṃ chaṭṭhī, jhānassa lābhī, cīvarassa lābhī, dhanassa lābhī, ādīnavassa dassāvī, atthi rūpānaṃ dassāvī, atthi samavisamassa dassāvī, atthi tārakarūpānaṃ dassāvī, atthi candimasūriyānaṃ dassāvī.

Therein, for the suffixes ṇī and āvī, the genitive (chaṭṭhī) is always in the sense of the object: ‘one who gains jhāna,’ ‘one who gains robes,’ ‘one who gains wealth,’ ‘one who sees danger,’ ‘one who sees forms,’ ‘one who sees even and uneven,’ ‘one who sees stellar forms,’ ‘one who sees the sun and moon.’

Trong đó, đối với các hậu tố ṇī và āvī, cách sáu luôn được dùng trong tân ngữ: người đắc thiền (jhānassa lābhī), người đắc y (cīvarassa lābhī), người đắc tài sản (dhanassa lābhī), người thấy sự nguy hiểm (ādīnavassa dassāvī), có người thấy các sắc pháp (atthi rūpānaṃ dassāvī), có người thấy sự bằng phẳng và gồ ghề (atthi samavisamassa dassāvī), có người thấy các hình dạng sao (atthi tārakarūpānaṃ dassāvī), có người thấy mặt trăng và mặt trời (atthi candimasūriyānaṃ dassāvī).

2172

Tu, aka, ana, ṇapaccayānaṃ yoge kvaci kammatthe chaṭṭhī.

For the suffixes tu, aka, ana, and ṇa, the genitive (chaṭṭhī) sometimes occurs in the sense of the object.

Đối với các hậu tố tu, aka, ana, ṇa, cách sáu đôi khi được dùng trong nghĩa tân ngữ.

2173

Tupaccaye tāva –

Firstly, with the suffix tu –

Trước hết, đối với hậu tố tu –

2174

Tassa bhavanti vattāro^* , sahasā kammassa kattāro, amatassa dātā^* , bhinnānaṃ sandhātā^* , sahitānaṃ vā anuppadātā^* iccādi.

‘They are speakers of it,’ ‘doers of deeds quickly,’ ‘a giver of the deathless,’ ‘a mender of broken things,’ ‘or one who gives to those who are united,’ and so on.

Họ là những người nói về điều đó^*, những người làm nghiệp một cách vội vã, người ban bố bất tử (amatassa dātā)^*, người hàn gắn những điều đã tan vỡ^*, hoặc người ban bố những điều đã được tập hợp^* v.v...

2175

Kvacīti kiṃ?

Why ‘sometimes’?

Tại sao lại là “đôi khi” (kvaci)?

Gambhīrañca kathaṃ kattā^* , gādhaṃ kattā novasitā^* , kālena dhammīkathaṃ bhāsitā, sarasi tvaṃ evarūpaṃ vācaṃ bhāsitā, paresaṃ puññaṃ anumodetā, bujjhitā saccāni^* iccādi.

‘One who speaks a profound discourse,’ ‘one who speaks a ford, not a settlement,’ ‘one who speaks a Dhamma talk at the right time,’ ‘do you remember having spoken such words?’, ‘one who rejoices in the merits of others,’ ‘one who awakens to the truths,’ and so on.

Người nói một câu chuyện sâu sắc^*, người tạo ra một nền tảng vững chắc, không phải là người mới^*, người nói pháp thoại đúng lúc, bạn có nhớ đã nói lời như vậy không, người tùy hỷ phước báu của người khác, người giác ngộ các chân lý^* v.v...

2176

Akapaccaye –

With the suffix aka –

Đối với hậu tố aka –

2177

Kammassa kārako natthi, vipākassa ca vedako^* , avisaṃvādako lokassa^* iccādi.

‘There is no doer of kamma, nor experiencer of its result,’ ‘one who does not deceive the world,’ and so on.

Không có người làm nghiệp, và không có người cảm thọ quả báo^*, người không lừa dối thế gian^* v.v...

2178

Kvacīti kiṃ?

Why ‘sometimes’?

Tại sao lại là “đôi khi” (kvaci)?

Mahatiṃ mahiṃ anusāsako, janaṃ aheṭhako, kaṭaṃ kārako, pasavo ghātako iccādi.

‘One who rules a great earth,’ ‘one who does not harm people,’ ‘one who makes a mat,’ ‘one who kills animals,’ and so on.

Người cai trị một vùng đất rộng lớn, người không làm hại người dân, người làm chiếu, người giết gia súc v.v...

2179

Anapaccaye –

With the suffix ana –

Đối với hậu tố ana –

2180

Pāpassa akaraṇaṃ sukhaṃ^* , bhārassa ukkhipanaṃ, hatthassa gahaṇaṃ, hatthassa parāmasanaṃ, aññatarassa aṅgassa parāmasanaṃ^* iccādi.

‘Not doing evil is happiness,’ ‘the lifting of the burden,’ ‘the taking of the hand,’ ‘the touching of the hand,’ ‘the touching of a certain limb,’ and so on.

Không làm điều ác là hạnh phúc^*, sự nhấc gánh lên, sự nắm tay, sự chạm tay, sự chạm vào một bộ phận nào đó^* v.v...

2181

Kvacīti kiṃ?

Why ‘sometimes’?

Tại sao lại là “đôi khi” (kvaci)?

Bhagavantaṃ dassanāya^* iccādi.

‘To see the Blessed One,’ and so on.

Để gặp Đức Thế Tôn^* v.v...

2182

Ṇapaccaye –

With the suffix ṇa –

Đối với hậu tố ṇa –

2183

Acchariyo arajakena vatthānaṃ rāgo, agopālakena gāvīnaṃ doho, appapuññena lābhānaṃ lābho, hatthassa gāho, pattassa paṭiggāho iccādi.

‘Wonderful is the dyeing of clothes by one without a washerman,’ ‘the milking of cows by one without a cowherd,’ ‘the gain of benefits by one with little merit,’ ‘the taking of the hand,’ ‘the receiving of the bowl,’ and so on.

Thật kỳ diệu, một người không có thợ nhuộm lại nhuộm được vải, một người không có người chăn bò lại vắt được sữa bò, một người ít phước lại được lợi lộc, sự nắm tay, sự thọ nhận bát v.v...

2184

Tvāpaccayepi kvaci kammani chaṭṭhī, alajjīnaṃ nissāya, āyasmato nissāya vacchāmi, catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pasādo^* iccādi.

Even with the suffix tvā, the genitive (chaṭṭhī) sometimes occurs in the object sense: ‘depending on the shameless,’ ‘I shall dwell depending on the Venerable one,’ ‘faith arises dependent on the four great elements,’ and so on.

Ngay cả đối với hậu tố tvā, đôi khi cách sáu được dùng trong tân ngữ: nương tựa những người vô tàm, tôi sẽ sống nương tựa Tôn giả, sự thanh tịnh phát sinh do bốn đại^* v.v...

2185

Kattari ta, tavantu, tāvī, māna’ntānaṃ yoge pana kammani dutiyā eva, sukhakāmo vihāraṃ kato, gāmaṃ gato, odanaṃ bhuttavā bhuttāvī, kammaṃ kurumāno, kammaṃ karonto iccādi.

However, for the suffixes ta, tavantu, tāvī, māna, and anta in the sense of the agent, the accusative (dutiyā) is always in the object sense: ‘one who has made a dwelling desirous of happiness,’ ‘one who has gone to the village,’ ‘one who has eaten rice,’ ‘one who is eating kamma,’ ‘one who is doing kamma,’ and so on.

Tuy nhiên, khi dùng với các hậu tố ta, tavantu, tāvī, māna, anta, cách hai luôn được dùng trong tân ngữ: người mong muốn hạnh phúc đã làm trú xứ, người đã đi đến làng, người đã ăn cơm, người đang làm việc, người đang làm việc v.v...

2186

Kvaci chaṭṭhīpi dissati, dhammassa gutto medhāvī^* iccādi.

Sometimes the genitive (chaṭṭhī) is also seen: ‘the wise one guarded by the Dhamma,’ and so on.

Đôi khi cách sáu cũng được thấy: người trí tuệ được bảo vệ bởi Pháp^* v.v...

2187

Sara, isu, cinta, isa, dayadhātūnaṃ kammani chaṭṭhī vā, mātussa sarati, mātaraṃ sarati, pitussa sarati, pitaraṃ sarati, na rajjassa sarissasi^* , na tesaṃ koci sarati, sattānaṃ kammapaccayā^* , āpattipariyantaṃ nassarati, rattipariyantaṃ nassarati^* , puttassa icchati puttaṃ vā, mātussa cinteti mātaraṃ vā, therassa ajjhesati theraṃ vā, telassa dayati telaṃ vā, rakkhatīti attho.

For the verbal roots sara, isu, cinta, isa, and daya, the genitive (chaṭṭhī) or accusative (dutiya) occurs in the object sense: ‘he remembers his mother’ or ‘he remembers mother,’ ‘he remembers his father’ or ‘he remembers father,’ ‘you will not remember the kingdom,’ ‘no one remembers them,’ ‘beings are conditioned by kamma,’ ‘does not remember the end of the offence,’ ‘does not remember the end of the night,’ ‘he desires a son’ or ‘he desires son,’ ‘he thinks of his mother’ or ‘he thinks mother,’ ‘he requests the elder’ or ‘he requests elder,’ ‘he cherishes the oil’ or ‘he cherishes oil,’ meaning he protects.

Đối với các động từ sara, isu, cinta, isa, daya, cách sáu hoặc cách hai được dùng trong tân ngữ: nhớ mẹ (mātussa sarati hoặc mātaraṃ sarati), nhớ cha (pitussa sarati hoặc pitaraṃ sarati), bạn sẽ không nhớ vương quốc^*, không ai nhớ họ, do nghiệp của chúng sinh^*, không nhớ giới hạn của tội, không nhớ giới hạn của đêm^*, muốn con (puttassa icchati hoặc puttaṃ), nghĩ về mẹ (mātussa cinteti hoặc mātaraṃ), thỉnh vị trưởng lão (therassa ajjhesati hoặc theraṃ), thương dầu (telassa dayati hoặc telaṃ), nghĩa là bảo vệ.

2188

Karadhātussa abhisaṅkharaṇatthavācino kamme chaṭṭhī, udakassa paṭikurute udakaṃ vā, kaṇḍassa paṭikurute kaṇḍaṃ vā iccādi.

For the verbal root kara when it means ‘to prepare,’ the genitive (chaṭṭhī) occurs in the object sense: ‘he prepares water’ or ‘he prepares for water,’ ‘he prepares for an arrow’ or ‘he prepares an arrow,’ and so on.

Đối với động từ karadhātu khi mang nghĩa tạo tác (abhisaṅkharaṇa), cách sáu được dùng trong tân ngữ: tạo tác nước (udakassa paṭikurute hoặc udakaṃ), tạo tác mũi tên (kaṇḍassa paṭikurute hoặc kaṇḍaṃ) v.v...

2189

Tapaccaye pūjanatthādidhātūnaṃ kattari chaṭṭhī vā, rañño sammato raññā vā, gāmassa pūjito gāmena vā, rañño sakkato raññā vā, rañño apacito raññā vā, rañño mānito^* raññā vā, tathā suppaṭividdhā buddhānaṃ dhammadhātu, amataṃ tesaṃ paribhuttaṃ, yesaṃ kāyagatāsati paribhuttā^* , amataṃ tesaṃ viraddhaṃ, yesaṃ kāyagatāsati viraddhā^* .

For the suffix ta, for verbal roots of praising and so on, the genitive (chaṭṭhī) or instrumental (tatiyā) occurs in the agent sense: ‘esteemed by the king’ or ‘esteemed by the king,’ ‘honored by the village’ or ‘honored by the village,’ ‘respected by the king’ or ‘respected by the king,’ ‘revered by the king’ or ‘revered by the king,’ ‘honored by the king’ or ‘honored by the king’; likewise, ‘the Dhamma-element well-penetrated by the Buddhas,’ ‘the Deathless has been enjoyed by those who have developed mindfulness of the body,’ ‘the Deathless has been neglected by those who have neglected mindfulness of the body.’

Đối với hậu tố ta, cách sáu hoặc cách ba được dùng trong chủ ngữ của các động từ có nghĩa tôn kính v.v...: được vua chấp thuận (rañño sammato hoặc raññā), được làng cúng dường (gāmassa pūjito hoặc gāmena), được vua tôn kính (rañño sakkato hoặc raññā), được vua cung kính (rañño apacito hoặc raññā), được vua tôn trọng^* (rañño mānito hoặc raññā). Tương tự, Pháp giới của chư Phật đã được thâm nhập một cách hoàn hảo, bất tử đã được những người có niệm thân thọ hưởng^*, bất tử đã bị những người có niệm thân lãng quên^*.

2190

Tipaccayepi kvaci kattari chaṭṭhī vā, sobhaṇā kaccāyanassa pakati kaccāyanena vā, sobhaṇā buddhaghosassa pakati buddhaghosena vā iccādi.

Even for the suffix ti, the genitive (chaṭṭhī) or instrumental (tatiyā) sometimes occurs in the agent sense: ‘Kaccayana’s nature is beautiful’ or ‘the nature is beautiful by Kaccayana,’ ‘Buddhaghosa’s nature is beautiful’ or ‘the nature is beautiful by Buddhaghosa,’ and so on.

Ngay cả đối với hậu tố ti, đôi khi cách sáu hoặc cách ba được dùng trong chủ ngữ: bản chất của Kaccāyana thật tốt đẹp (kaccāyanassa pakati sobhaṇā hoặc kaccāyanena), bản chất của Buddhaghosa thật tốt đẹp (buddhaghosassa pakati sobhaṇā hoặc buddhaghosena) v.v...

2191

Pūjanatthānaṃ pūraṇatthānañca karaṇe chaṭṭhī, pupphassa buddhaṃ pūjeti pupphena vā, ghatassa aggiṃ juhoti ghatena vā, pattaṃ udakassa pūretvā, pūraṃ nānāppakārassa asucino^* , bālo pūrati pāpassa^* , dhīro pūrati puññassa^* pūrati dhaññānaṃ vā muggānaṃ vā māsānaṃ vā iccādi.

For verbal roots of praising and filling, the genitive (chaṭṭhī) occurs in the instrumental sense: ‘he worships the Buddha with flowers’ or ‘he worships the Buddha with a flower,’ ‘he offers ghee to the fire’ or ‘he offers ghee to the fire,’ ‘having filled the bowl with water,’ ‘full of various impurities,’ ‘the fool fills himself with evil,’ ‘the wise one fills himself with merit,’ ‘he fills with grains’ or ‘with mung beans’ or ‘with black beans,’ and so on.

Đối với các động từ có nghĩa cúng dường (pūjana) và làm đầy (pūraṇa), cách sáu được dùng trong công cụ: cúng dường Đức Phật bằng hoa (pupphassa buddhaṃ pūjeti hoặc pupphena), cúng dường lửa bằng bơ lỏng (ghatassa aggiṃ juhoti hoặc ghatena), làm đầy bát bằng nước (pattaṃ udakassa pūretvā), đầy đủ các loại bất tịnh^*, kẻ ngu làm đầy điều ác^*, người trí làm đầy điều thiện^*, làm đầy bằng lúa, hoặc đậu xanh, hoặc đậu đen v.v...

Tatiyā vā, khemā nāma pokkharaṇī, puṇṇā haṃsehi tiṭṭhati.

Or the instrumental (tatiyā): ‘The pond named Khema stands full of geese.’

Hoặc cách ba: hồ sen tên Khemā đầy ắp thiên nga.

2192

Tabba, rujādiyoge pana sampadāne catutthī eva, yakkhasenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ^* , devadattassa rujjati, rajakassa vatthaṃ dadāti iccādi.

But for tabba, ruji, and so on, the dative (catutthī) is always in the sense of the recipient: ‘it should be complained about to the leaders of the yakkha army, it should be cried out, it should be shouted out,’ ‘it is painful for Devadatta,’ ‘he gives clothes to the washerman,’ and so on.

Tuy nhiên, khi dùng với tabba, rujādi, cách bốn luôn được dùng trong tặng cách: cần phải than vãn, cần phải kêu la, cần phải gào thét với các vị tướng quân quỷ^*, đau khổ cho Devadatta, cho vải cho người thợ giặt v.v...

2193

Bhayatthādīnaṃ apādāne bahulaṃ chaṭṭhī, kiṃ nu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, sabbe tasanti daṇḍassa, sabbe bhāyanti maccuno^* , bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ^* , mā bhikkhave puññānaṃ bhāyittha^* , saṅkhātuṃ nopi sakkomi, musāvādassa ottapaṃ^* iccādi.

For verbal roots of fear and so on, the genitive (chaṭṭhī) frequently occurs in the ablative sense: ‘Why do I fear that happiness?’, ‘All tremble at punishment, all fear death,’ ‘one who fears the four poisonous snakes,’ ‘Bhikkhus, do not be afraid of meritorious deeds,’ ‘I am unable to reckon the shame of false speech,’ and so on.

Đối với các động từ có nghĩa sợ hãi v.v... cách sáu thường được dùng trong xuất xứ: tại sao tôi lại sợ hạnh phúc đó, tất cả đều run sợ gậy gộc, tất cả đều sợ chết^*, sợ hãi bốn con rắn độc^*, này các Tỳ-kheo, chớ sợ phước báu^*, tôi không thể tính toán được, sự hổ thẹn về lời nói dối^* v.v...

Tattha ‘ottapa’nti ottappanto.

Here, ‘ottapaṃ’ means being ashamed.

Trong đó, ‘ottapa’ có nghĩa là hổ thẹn (ottappanto).

Tathā aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa^* iccādi ca.

Likewise, "I am the foremost in the world, I am the chief in the world," and so on.

Cũng như: Tôi là bậc tối thượng của thế gian, tôi là bậc trưởng thượng của thế gian, v.v...

2194

Kusala, kovida, pasādatthānaṃ ādhāre chaṭṭhī, kusalā naccagītassa^* , kusalo tvaṃ rathassa aṅgapaccaṅgānaṃ^* , amacce tāta jānāhi, dhīre atthassa kovide^* , narā dhammassa kovidā^* , maggāmaggassa kovidā, ‘‘keci iddhīsu kovidā’’tipi atthi, santi yakkhā buddhassa pasannā^* , dhammassa pasannā, saṅghassa pasannā, buddhe pasannā, dhamme pasannā, saṅghe pasannā vā.

The genitive case (chaṭṭhī) is used with words like kusala (skilled), kovida (expert), and pasāda (faith/trust) to indicate the basis: "skilled in dancing and singing," "you are skilled in the parts and components of a chariot," "my dear, know the ministers, the wise ones, expert in meaning," "men expert in the Dhamma," "expert in the right and wrong paths," and also "some are expert in psychic powers"; "there are yakkhas devoted to the Buddha," "devoted to the Dhamma," "devoted to the Saṅgha," or "devoted in the Buddha," "devoted in the Dhamma," "devoted in the Saṅgha."

Giới từ sở hữu (chaṭṭhī) trong nghĩa "nền tảng" (ādhāra) cho các từ như "kusala" (khéo léo), "kovida" (thành thạo), "pasādatthānaṃ" (chỗ tịnh tín). Ví dụ: kusalā naccagītassa (khéo léo trong ca múa), kusalo tvaṃ rathassa aṅgapaccaṅgānaṃ (ngươi khéo léo về các bộ phận của cỗ xe), amacce tāta jānāhi, dhīre atthassa kovide (Này con, hãy biết các vị quan, những người trí tuệ, thành thạo về mục đích), narā dhammassa kovidā (người thành thạo về Pháp), maggāmaggassa kovidā (thành thạo về đường và phi đạo). Cũng có keci iddhīsu kovidā (một số người thành thạo về các thần thông). santi yakkhā buddhassa pasannā (có các dạ xoa tịnh tín nơi Đức Phật), dhammassa pasannā (tịnh tín nơi Pháp), saṅghassa pasannā (tịnh tín nơi Tăng), hoặc buddhe pasannā (tịnh tín nơi Đức Phật), dhamme pasannā (tịnh tín nơi Pháp), saṅghe pasannā.

Tathā cetopariyañāṇassa, vasī homi mahāmuni.

Likewise, "O Great Sage, I am master of the knowledge of penetration of others' minds (cetopariyañāṇa)."

Cũng vậy, cetopariyañāṇassa, vasī homi mahāmuni (Đại ẩn sĩ, tôi thành thạo về tâm thông).

Jhānassa vasimhi iccādi.

"I am master of jhāna," and so on.

Jhānassa vasimhi (tôi thành thạo về thiền) v.v.

2195

321. Chaṭṭhī hetvatthehi^* .

321. The Genitive Case (Chaṭṭhī) for Causal Meanings.

321. Giới từ sở hữu (chaṭṭhī) trong nghĩa nguyên nhân (hetvatthehi).

2196

Hetvatthehi yoge hetumhi chaṭṭhī hoti.

When associated with causal meanings, the genitive case (chaṭṭhī) occurs in the cause.

Khi có liên hệ với các từ có nghĩa nguyên nhân, giới từ sở hữu (chaṭṭhī) được dùng để chỉ nguyên nhân.

2197

Taṃ kissa hetu^* , aṅgavarassa hetu, udarassa hetu, udarassa kāraṇā^* iccādi.

"For what reason is that?", "for the sake of the chief limb," "for the sake of the stomach," "because of the stomach," and so on.

Taṃ kissa hetu (Điều đó do nguyên nhân gì?), aṅgavarassa hetu (do thân thể), udarassa hetu (do bụng), udarassa kāraṇā (vì bụng) v.v.

2198

322. Tulyatthena vā tatiyā^* .

322. Or the Instrumental Case (Tatiyā) for Similarity.

322. Hoặc giới từ công cụ (tatiyā) với nghĩa tương đồng (tulyatthena).

2199

Tulyatthena yoge chaṭṭhī hoti tatiyā vā.

When associated with words denoting similarity, the genitive case (chaṭṭhī) or the instrumental case (tatiyā) occurs.

Khi có liên hệ với các từ có nghĩa tương đồng, giới từ sở hữu (chaṭṭhī) hoặc giới từ công cụ (tatiyā) được dùng.

2200

Tulyo pitu pitarā vā, sadiso pitu pitarā vā.

"Similar to the father" or "similar with the father," "equal to the father" or "equal with the father."

Tulyo pitu pitarā vā (giống cha), sadiso pitu pitarā vā (tương tự cha).

Iti nānāttasambandho.

Thus, the relationship of difference.

Như vậy là liên hệ đa dạng.

2201

Kriyākārakasambandho nāma kārakānaṃ kriyāya saha sādhaka, sādhyabhāvena aññamaññāpekkhatā avinābhāvitā vuccati, na hi kriyaṃ vinā kārakaṃ nāma sijjhati, na ca kārakaṃ vinā kriyā nāma sijjhatīti, sā pana chaṭṭhīvisayo na hotīti.

The Kriyākāraka relationship means the mutual dependence and inseparability of kārakas with the verb in the sense of effecting and being effected. For without a verb, no kāraka comes into existence, and without a kāraka, no verb comes into existence. But this is not the domain of the genitive case (chaṭṭhī).

Cái gọi là liên hệ hành động-tác nhân (kriyākārakasambandho) được nói đến là sự tương thuộc, sự bất khả phân ly giữa các tác nhân với hành động, ở trạng thái làm cho thành tựu và được làm cho thành tựu. Bởi vì không có hành động thì không có tác nhân nào thành tựu, và không có tác nhân thì không có hành động nào thành tựu. Tuy nhiên, điều đó không thuộc phạm vi của giới từ sở hữu (chaṭṭhī).

2202

Chaṭṭhīvibhattirāsi niṭṭhito.

The section on the Genitive Case (Chaṭṭhīvibhatti) is concluded.

Phần giới từ sở hữu (chaṭṭhīvibhatti) đã hoàn tất.

2203

Sattamīvibhattirāsi

The Section on the Locative Case (Sattamīvibhatti)

Phần giới từ vị trí (sattamīvibhatti)

2204

Kasmiṃ atthe sattamī?

In what meaning is the locative case (sattamī) used?

Giới từ vị trí (sattamī) được dùng trong nghĩa gì?

2205

323. Sattamyādhāre^* .

323. The Locative Case (Sattamī) for the Basis (Ādhāra).

323. Giới từ vị trí (sattamī) trong nghĩa nền tảng (ādhāre).

2206

Ādhāro, okāso, adhikaraṇanti atthato ekaṃ, ādhāratthe sattamī hoti.

Ādhāra, okāsa, and adhikaraṇa are one in meaning; the locative case (sattamī) occurs in the meaning of basis.

Nền tảng (ādhāra), không gian (okāsa), đối tượng (adhikaraṇa) là một về nghĩa; giới từ vị trí (sattamī) được dùng trong nghĩa nền tảng.

Kattukammaṭṭhaṃ kriyaṃ bhuso dhāretīti ādhāro.

That which strongly supports the verb that pertains to the agent or the object is called ādhāra (basis).

Cái gì nâng đỡ mạnh mẽ hành động của chủ ngữ và tân ngữ được gọi là nền tảng (ādhāra).

2207

Kaṭe nisīdati puriso, thāliyaṃ odanaṃ pacati.

"A man sits on the mat," "he cooks rice in the pot."

Kaṭe nisīdati puriso (người ngồi trên chiếu), thāliyaṃ odanaṃ pacati (nấu cơm trong nồi).

Tattha kaṭo kattubhūte purise ṭhitaṃ nisīdanakriyaṃ dhāreti, thālī kammabhūte taṇḍule ṭhitaṃ pacanakriyaṃ dhāreti.

In these, the mat supports the act of sitting, which pertains to the agent, the man; the pot supports the act of cooking, which pertains to the object, the rice.

Ở đó, chiếu nâng đỡ hành động ngồi của người ở trạng thái chủ ngữ; nồi nâng đỡ hành động nấu của gạo ở trạng thái tân ngữ.

2208

So catubbidho byāpikādhāro, opasilesikādhāro, sāmīpikādhāro, vesayikādhāroti.

It is of four kinds: pervasive basis (byāpikādhāra), inherent basis (opasilesikādhāra), proximity basis (sāmīpikādhāra), and topical basis (vesayikādhāra).

Nó có bốn loại: nền tảng bao trùm (byāpikādhāra), nền tảng tiếp xúc (opasilesikādhāra), nền tảng gần gũi (sāmīpikādhāra), nền tảng chủ đề (vesayikādhāra).

2209

Tattha yasmiṃ ādheyyavatthu sakale vā ekadese vā byāpetvā tiṭṭhati, so byāpiko.

Among these, that in which the object to be supported (ādheyyavatthu) exists pervading the whole or a part, is the pervasive basis (byāpika).

Trong đó, cái mà vật được đặt vào (ādheyyavatthu) tồn tại bao trùm toàn bộ hoặc một phần, đó là bao trùm (byāpiko).

Yathā?

How?

Ví dụ?

Tilesu telaṃ tiṭṭhati, ucchūsu raso tiṭṭhati, jalesu khīraṃ tiṭṭhati, dadhimhi sappi tiṭṭhatīti.

"Oil is in the sesame seeds," "juice is in the sugarcane," "milk is in the water," "ghee is in the curds."

Tilesu telaṃ tiṭṭhati (dầu có trong mè), ucchūsu raso tiṭṭhati (nước mía có trong cây mía), jalesu khīraṃ tiṭṭhati (sữa có trong nước), dadhimhi sappi tiṭṭhati (bơ có trong sữa đông).

2210

Yasmiṃ ādheyyavatthu allīyitvā vā tiṭṭhati, adhiṭṭhitamattaṃ hutvā vā tiṭṭhati, so opasilesiko.

That in which the object to be supported (ādheyyavatthu) exists by adhering or by merely being established, is the inherent basis (opasilesika).

Cái mà vật được đặt vào (ādheyyavatthu) tồn tại bằng cách bám vào hoặc tồn tại chỉ như một sự cư ngụ, đó là tiếp xúc (opasilesiko).

Yathā?

How?

Ví dụ?

Ukkhaliyaṃ ācāmo tiṭṭhati, ghaṭesu udakaṃ tiṭṭhati, āsane nisīdati bhikkhu, pariyaṅke rājā seti.

"Rice-gruel is in the cooking pot," "water is in the jars," "the bhikkhu sits on the seat," "the king sleeps on the couch."

Ukkhaliyaṃ ācāmo tiṭṭhati (cháo có trong nồi), ghaṭesu udakaṃ tiṭṭhati (nước có trong bình), āsane nisīdati bhikkhu (tỳ khưu ngồi trên ghế), pariyaṅke rājā seti (vua nằm trên giường).

2211

Yo pana attho ādheyyassa avatthubhūtopi tadāyattavuttidīpanatthaṃ ādhārabhāvena vohariyati, so sāmīpiko nāma.

That meaning, however, which, although not being the substance of the object to be supported (ādheyyassa avatthubhūtopi), is spoken of as a basis to indicate its dependent existence, is called proximity basis (sāmīpika).

Cái mà ý nghĩa không phải là vật chất của vật được đặt vào, nhưng được nói đến như một nền tảng để làm nổi bật sự phụ thuộc của nó, đó là gần gũi (sāmīpiko).

Yathā?

How?

Ví dụ?

Gaṅgāyaṃ ghoso tiṭṭhati, sāvatthiyaṃ viharati bhagavāti^* .

"A village is on the Ganges," "the Blessed One dwells in Sāvatthī."

Gaṅgāyaṃ ghoso tiṭṭhati (tiếng ồn có ở sông Hằng), sāvatthiyaṃ viharati bhagavā (Đức Thế Tôn trú ở Sāvatthī).

2212

Yo ca attho attanā vinā ādheyyassa aññatthattaṃ kriyaṃ sampādetuṃ asakkuṇeyyattā ādhārabhāvena vohariyati, yo ca ādheyyassa anaññābhimukhabhāvadīpanatthaṃ ādhārabhāvena vohariyati, so vesayiko nāma.

And that meaning which, because the object to be supported (ādheyyassa) cannot perform its action elsewhere without it, is spoken of as a basis, and that which is spoken of as a basis to indicate the non-aversion of the object to be supported, is called topical basis (vesayika).

Và cái mà ý nghĩa, nếu không có nó, vật được đặt vào không thể hoàn thành hành động ở nơi khác, nên được nói đến như một nền tảng; và cái được nói đến như một nền tảng để làm nổi bật sự không hướng đến cái khác của vật được đặt vào, đó là chủ đề (vesayiko).

Yathā?

How?

Ví dụ?

Ākāse sakuṇā pakkhanti, bhūmīsu manussā caranti, udake macchā caranti, bhagavantaṃ pādesu vandati, pādesu patitvā rodati, pāpasmiṃ ramatī mano^* , pasanno buddhasāsaneti^* .

"Birds fly in the sky," "humans walk on the earth," "fish swim in the water," "he bows to the Blessed One at his feet," "he falls at his feet and weeps," "the mind delights in evil," "devoted to the Buddha's dispensation."

Ākāse sakuṇā pakkhanti (chim bay trên trời), bhūmīsu manussā caranti (người đi trên đất), udake macchā caranti (cá bơi trong nước), bhagavantaṃ pādesu vandati (đảnh lễ Đức Thế Tôn ở chân), pādesu patitvā rodati (khóc khi ngã xuống chân), pāpasmiṃ ramatī mano (tâm hoan hỷ trong điều ác), pasanno buddhasāsaneti (tịnh tín nơi giáo pháp của Đức Phật).

2213

324. Nimitte^* .

324. For the Sign (Nimitta).

324. Trong nghĩa dấu hiệu (nimitte).

2214

Niminanti sañjānanti etenāti nimittaṃ, nemittakasahabhāvino saññāṇakāraṇassetaṃ nāmaṃ, tasmiṃ nimitte sattamī hoti.

That by which one discerns or recognizes is nimitta (sign); this is the name for the cause of recognition that accompanies the sign. In the meaning of that sign, the locative case (sattamī) occurs.

Cái mà nhờ đó người ta nhận biết, phân biệt được gọi là dấu hiệu (nimittaṃ); đây là tên gọi của nguyên nhân nhận biết đi kèm với người có dấu hiệu. Trong dấu hiệu đó, giới từ vị trí (sattamī) được dùng.

2215

Dīpi cammesu haññate, kuñjaro dantesu haññate, musāvāde pācittiyaṃ^* , omasavāde pācittiyaṃ^* iccādi.

"A leopard is killed for its skin," "an elephant is killed for its tusks," "an offense (pācittiya) for false speech," "an offense (pācittiya) for insulting speech," and so on.

Dīpi cammesu haññate (cọp bị giết vì da), kuñjaro dantesu haññate (voi bị giết vì ngà), musāvāde pācittiyaṃ (tội pācittiya vì nói dối), omasavāde pācittiyaṃ (tội pācittiya vì nói lời thô tục) v.v.

2216

325. Yambhāvo bhāvalakkhaṇaṃ^* .

325. When one state (bhāva) is the characteristic (lakkhaṇa) of another state.

325. Khi một trạng thái là dấu hiệu của một trạng thái khác (yambhāvo bhāvalakkhaṇaṃ).

2217

Yādiso bhāvo yambhāvo, lakkhiyati etenāti lakkhaṇaṃ, bhāvantarassa lakkhaṇaṃ bhāvalakkhaṇaṃ, yambhāvo bhāvantarassa lakkhaṇaṃ hoti, tasmiṃ bhāve gamyamāne sattamī hoti, chaṭṭhīpi dissati.

A state of a certain kind is yambhāvo (that state), that by which something is characterized is lakkhaṇa (characteristic). A characteristic of another state is bhāvalakkhaṇa. When that state, which is a characteristic of another state, is indicated, the locative case (sattamī) occurs, and the genitive case (chaṭṭhī) is also seen.

Trạng thái như thế nào được gọi là yambhāvo (trạng thái đó); cái mà nhờ đó được nhận biết được gọi là lakkhaṇaṃ (dấu hiệu); dấu hiệu của một trạng thái khác được gọi là dấu hiệu trạng thái (bhāvalakkhaṇaṃ). Khi trạng thái đó là dấu hiệu của một trạng thái khác, giới từ vị trí (sattamī) được dùng; giới từ sở hữu (chaṭṭhī) cũng được thấy.

2218

Acirapakkantassa sāriputtassa brāhmaṇo kālamakāsi^* , appamattassa te viharato itthāgāropi te appamatto viharissati^* iccādi.

"When Sāriputta had just departed, the brahmin passed away," "while you dwell heedful, your household will also dwell heedful," and so on.

Acirapakkantassa sāriputtassa brāhmaṇo kālamakāsi (khi Sāriputta vừa đi khỏi, vị Bà la môn qua đời), appamattassa te viharato itthāgāropi te appamatto viharissati (khi ngươi sống không phóng dật, các cung nữ của ngươi cũng sẽ sống không phóng dật) v.v.

2219

Imasmiṃ sati idaṃ hoti, imasmiṃ asati idaṃ na hoti^* , acirapakkante bhagavati brāhmaṇo kālamakāsi, sabbe maggā vivajjanti, gacchante lokanāyake^* .

"When this exists, that exists; when this does not exist, that does not exist," "when the Blessed One had just departed, the brahmin passed away," "all paths become deserted when the world-leader goes."

Imasmiṃ sati idaṃ hoti, imasmiṃ asati idaṃ na hoti (khi cái này có, cái kia có; khi cái này không có, cái kia không có), acirapakkante bhagavati brāhmaṇo kālamakāsi (khi Đức Thế Tôn vừa đi khỏi, vị Bà la môn qua đời), sabbe maggā vivajjanti, gacchante lokanāyake (tất cả các con đường đều tránh né, khi vị Đạo sư của thế gian ra đi).

Gāvīsu duyhamānāsu gato, gāvīsu duddhāsu āgato iccādi.

"He went when the cows were being milked," "he came when the cows had been milked," and so on.

Gāvīsu duyhamānāsu gato (đi khi bò đang được vắt sữa), gāvīsu duddhāsu āgato (đến khi bò đã được vắt sữa) v.v.

2220

Kvaci paṭhamāpi bahulaṃ dissati, gacchanto so bhāradvājo, addasā accutaṃ isiṃ^* .

Occasionally, the nominative case (paṭhamā) is also frequently seen: "That Bhāradvāja, as he was going, saw the steadfast sage."

Đôi khi, giới từ chủ ngữ (paṭhamā) cũng thường được thấy: gacchanto so bhāradvājo, addasā accutaṃ isiṃ (khi Bà la môn Bhāradvāja đang đi, ông thấy vị ẩn sĩ bất biến).

Yāyamāno mahārājā, addā sīdantare nage^* iccādi.

"The great king, as he was journeying, saw the elephants sinking in the river," and so on.

Yāyamāno mahārājā, addā sīdantare nage (khi đại vương đang đi, ông thấy con voi đang chìm giữa biển) v.v.

2221

Pubbaṇhasamaye gato, sāyanhasamaye āgato iccādi vesayikādhāro eva.

"He went in the morning," "he came in the evening," and so on, are simply instances of the topical basis (vesayikādhāra).

Pubbaṇhasamaye gato (đi vào buổi sáng), sāyanhasamaye āgato (đến vào buổi tối) v.v. đều là nền tảng chủ đề (vesayikādhāra).

2222

Tathā akāle vassatī tassa, kāle tassa na vassati^* .

Likewise, "It rains at the wrong time for him; it does not rain at the right time for him."

Cũng vậy, akāle vassatī tassa, kāle tassa na vassati (với người đó, trời mưa trái mùa; với người đó, trời không mưa đúng mùa).

Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako^* iccādi.

"In a hundred thousand aeons from now, the Leader will arise," and so on.

Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako (từ đây một trăm ngàn kiếp, vị Đạo sư đã xuất hiện) v.v.

2223

326. Chaṭṭhī cānādare^* .

326. And the Genitive Case (Chaṭṭhī) for Disregard (Anādara).

326. Và giới từ sở hữu (chaṭṭhī) trong nghĩa không quan tâm (anādare).

2224

‘Anādaro’ti dvinnaṃ lakkhaṇa, lakkhitabbakriyānaṃ ekappahārena pavattiyā adhivacanaṃ, anādarabhūte bhāvalakkhaṇe gamyamāne sattamī chaṭṭhī ca hoti.

Anādaro (disregard) is the designation for the simultaneous occurrence of two actions, the characterized and the characterizer. When the disregardful state is indicated as the characterizing state (bhāvalakkhaṇa), the locative case (sattamī) and the genitive case (chaṭṭhī) occur.

Anādaro là tên gọi của sự xảy ra đồng thời của hai hành động, hành động dấu hiệu và hành động được đánh dấu. Khi dấu hiệu trạng thái (bhāvalakkhaṇa) có nghĩa không quan tâm, giới từ vị trí (sattamī) và giới từ sở hữu (chaṭṭhī) được dùng.

2225

Maccu gacchati ādāya, pekkhamāne mahājane.

"Death carries away, while the great multitude looks on."

Maccu gacchati ādāya, pekkhamāne mahājane (tử thần mang đi, trong khi đại chúng đang nhìn).

Ākoṭayanto so neti, sivirājassa pekkhato^* .

"He strikes and leads him away, while King Sivi looks on."

Ākoṭayanto so neti, sivirājassa pekkhato (người đó đánh đập mà mang đi, trong khi vua Sivi đang nhìn).

Akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ rudantānaṃ pabbaji, anagāriyupetassa, vippamuttassa te sato.

"He went forth, while his unwilling mother and father wept." "While you, a recluse, are mindful and liberated,"

Akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ rudantānaṃ pabbaji (ông xuất gia khi cha mẹ không muốn và đang khóc), anagāriyupetassa, vippamuttassa te sato (khi ngươi đã từ bỏ gia đình, đã giải thoát).

Samaṇassa na taṃ sādhu, yadaññamanusocati^* .

"It is not good for a samaṇa to lament for another."

Samaṇassa na taṃ sādhu, yadaññamanusocati (với một sa môn, điều đó không tốt, khi ông ta than khóc cho người khác).

2226

327. Yato niddhāraṇaṃ^* .

327. When there is Determination (Niddhāraṇa).

327. Cái mà từ đó có sự phân biệt (yato niddhāraṇaṃ).

2227

Jāti, guṇa, kriyā, nāmehi samudāyato ekadesassa puthakkaraṇaṃ niddhāraṇaṃ, yato taṃ niddhāraṇaṃ jāyati, tasmiṃ samudāye chaṭṭhī, sattamiyo honti.

The separation of a part from a whole by means of class (jāti), quality (guṇa), action (kriyā), or name (nāma) is niddhāraṇa (determination). In that whole from which the determination arises, the genitive case (chaṭṭhī) and the locative case (sattamī) occur.

Sự tách biệt một phần ra khỏi một tổng thể dựa trên chủng loại, phẩm chất, hành động, tên gọi được gọi là sự phân biệt (niddhāraṇaṃ). Từ cái mà sự phân biệt đó phát sinh, giới từ sở hữu (chaṭṭhī) và giới từ vị trí (sattamī) được dùng trong tổng thể đó.

2228

Jātiyaṃ tāva –

First, in terms of class:

Trước hết, về chủng loại:

2229

Manussānaṃ khattiyo sūratamo, manussesu khattiyo sūratamo.

"Among humans, the khattiya is the bravest," or "among humans, the khattiya is the bravest."

Manussānaṃ khattiyo sūratamo (trong số loài người, người khattiya là dũng mãnh nhất), manussesu khattiyo sūratamo (trong số loài người, người khattiya là dũng mãnh nhất).

2230

Guṇe –

In qualities –

Về phẩm chất:

2231

Kaṇhā gāvīnaṃ sampannakhīratamā, kaṇhāgāvīsu sampannakhīratamā.

Among cows, the black cow is richest in milk; among black cows, she is richest in milk.

Kaṇhā gāvīnaṃ sampannakhīratamā (trong số các con bò, con bò đen cho nhiều sữa nhất), kaṇhāgāvīsu sampannakhīratamā (trong số các con bò, con bò đen cho nhiều sữa nhất).

2232

Kriyāyaṃ –

In action –

Về hành động:

2233

Addhikānaṃ dhāvanto sīghatamo, addhikesu dhāvanto sīghatamo.

Among travellers, one running is the fastest; among those running, he is the fastest.

Người chạy nhanh nhất trong số các lữ khách, người chạy nhanh nhất trong số các lữ khách.

2234

Nāme –

In names –

Trong danh từ –

2235

Āyasmā ānando arahataṃ aññataro, arahantesu aññataro iccādi.

Venerable Ānanda is one among Arahants; he is one among the Arahants, and so on.

Tôn giả Ānanda là một trong các vị A-la-hán, một trong số các vị A-la-hán, v.v.

2236

Idha nānāttasattamī vuccate.

Here, the locative of differentiation (nānātta-sattamī) is explained.

Ở đây, cách sở thuộc biệt dị được nói đến.

2237

Kammatthe sattamī, bhikkhūsu abhivādenti^* , puttaṃ muddhani cumbitvā, purisaṃ nānābāhāsu gahetvā^* iccādi.

The locative of object (kammattha-sattamī): they salute the bhikkhus; having kissed the son on the head; having seized the man by the arms, and so on.

Cách sở thuộc theo nghĩa đối tượng (kamma): họ đảnh lễ các tỳ-khưu, sau khi hôn con trên đầu, sau khi nắm người đàn ông ở nhiều cánh tay, v.v.

2238

Atha vā ‘muddhani, bāhāsū’ti ādhāre eva bhummaṃ.

Or, ‘on the head’ and ‘on the arms’ are simply locative of support (ādhāra-bhūmi).

Hoặc là ‘trên đầu, ở cánh tay’ là cách sở thuộc chỉ nơi chốn.

Yathā?

For example?

Như thế nào?

Rukkhaṃ mūle chindati, rukkhaṃ khandhe chindati, purisaṃ sīse paharati, bhagavantaṃ pādesu vandati.

He cuts the tree at the root; he cuts the tree at the trunk; he strikes the man on the head; he bows to the Blessed One at his feet.

Chặt cây ở gốc, chặt cây ở thân, đánh người ở đầu, đảnh lễ Đức Thế Tôn ở chân.

2239

Karaṇe ca sattamī, hatthesu piṇḍāya caranti^* , pattesu piṇḍāya caranti, pathesu gacchanti, sopi maṃ anusāseyya, sampaṭicchāmi matthake^* .

And the locative of instrument (karaṇa-sattamī): they wander for alms with their hands; they wander for alms with their bowls; they travel on paths; “he too should advise me, I accept it on my head”.

Và cách sở thuộc theo nghĩa công cụ (karaṇa): họ đi khất thực bằng tay, họ đi khất thực bằng bát, họ đi trên đường, người ấy cũng sẽ khuyên bảo tôi, tôi chấp nhận trên đầu.

2240

Sampadāne ca sattamī, saṅghe dinne mahapphalaṃ, saṅghe gotamī dadeyyāsi, saṅghe dinne ahañceva pūjito bhavissāmi^* , viceyya dānaṃ dātabbaṃ, yattha dinnaṃ mahapphalaṃ^* .

And the locative of indirect object (sampadāna-sattamī): great is the fruit when given to the Saṅgha; O Gotamī, you should give to the Saṅgha; “when given to the Saṅgha, I too will be honored”; “a gift should be given discriminately, where it is given, there is great fruit”.

Và cách sở thuộc theo nghĩa bố thí (sampadāna): cúng dường đến Tăng chúng có quả lớn, Gotamī hãy cúng dường đến Tăng chúng, cúng dường đến Tăng chúng thì chính tôi sẽ được cúng dường, nên chọn lọc mà bố thí, nơi nào bố thí có quả lớn.

Etesu pana visayasattamīpi yujjati.

In these cases, however, the locative of sphere (visaya-sattamī) is also applicable.

Trong những trường hợp này, cách sở thuộc chỉ phạm vi (visaya-sattamī) cũng được áp dụng.

2241

Apādāne ca sattamī, gadalīsu gaje rakkhantiiccādi.

And the locative of separation (apādāna-sattamī): they protect elephants from the thorn-bushes, and so on.

Và cách sở thuộc theo nghĩa xuất xứ (apādāna): họ bảo vệ voi khỏi cây chuối, v.v.

2242

Sāmissarādiyoge pana chaṭṭhī sattamī ca hoti, gunnaṃ sāmi, gosu sāmi, gunnaṃ issaro, gosu issaro, gunnaṃ adhipati, gosu adhipati, gunnaṃ dāyādo, gosu dāyādo, gunnaṃ sakkhi, gosu sakkhi, gunnaṃ patibhū, gosu patibhū, gunnaṃ pasuto, gosu pasuto, āyutto kaṭakaraṇassa, āyutto kaṭakaraṇeti, etesu pana sambandhe chaṭṭhī, visayādhāre sattamī.

However, in conjunction with words like sāmin (master) and issara (lord), both the genitive (chaṭṭhī) and locative (sattamī) are used: master of the cows (gunnaṃ sāmi), master over the cows (gosu sāmi); lord of the cows (gunnaṃ issaro), lord over the cows (gosu issaro); ruler of the cows (gunnaṃ adhipati), ruler over the cows (gosu adhipati); heir of the cows (gunnaṃ dāyādo), heir over the cows (gosu dāyādo); witness for the cows (gunnaṃ sakkhi), witness in the case of the cows (gosu sakkhi); surety for the cows (gunnaṃ paṭibhū), surety for the cows (gosu paṭibhū); born from the cows (gunnaṃ pasuto), born among the cows (gosu pasuto); intent on making a mat (āyutto kaṭakaraṇassa), intent on making a mat (āyutto kaṭakaraṇe). In these instances, the genitive denotes relation (sambandha), and the locative denotes sphere of support (visayādhāra).

Tuy nhiên, trong trường hợp kết hợp với sāmissa v.v., thì cách sở hữu (chaṭṭhī) và cách sở thuộc (sattamī) đều có thể dùng: chủ của đàn bò, chủ trong đàn bò; người cai quản đàn bò, người cai quản trong đàn bò; người đứng đầu đàn bò, người đứng đầu trong đàn bò; người thừa kế đàn bò, người thừa kế trong đàn bò; người làm chứng cho đàn bò, người làm chứng trong đàn bò; người bảo lãnh cho đàn bò, người bảo lãnh trong đàn bò; người được sinh ra từ đàn bò, người được sinh ra trong đàn bò; người được bổ nhiệm làm việc, người được bổ nhiệm làm việc. Trong những trường hợp này, cách sở hữu chỉ sự liên hệ, cách sở thuộc chỉ phạm vi hoặc nơi chốn.

Ñāṇasmiṃ pasanno, ñāṇasmiṃ ussukkoti visayādhāre sattamī.

Delighted in knowledge (ñāṇasmiṃ pasanno), eager in knowledge (ñāṇasmiṃ ussukko) — this is locative of sphere of support.

Hoan hỷ trong trí tuệ, nhiệt tâm trong trí tuệ là cách sở thuộc chỉ phạm vi.

Ñāṇena pasanno, ñāṇena ussukkoti karaṇe tatiyā.

Delighted by knowledge (ñāṇena pasanno), eager by knowledge (ñāṇena ussukko) — this is instrumental (tatiyā).

Hoan hỷ bởi trí tuệ, nhiệt tâm bởi trí tuệ là cách công cụ (tatiyā).

2243

328. Sattamyādhikye^* .

328. Locative in excess.

328. Sattamyādhikye.

2244

Adhikabhāvatthe upena yuttā liṅgamhā sattamī hoti.

When conjoined with ‘upa’ (near, on, over) in the sense of excess, the locative case is used after the nominal base.

Cách sở thuộc (sattamī) xuất hiện từ một danh từ khi kết hợp với upasagga (tiền tố) mang ý nghĩa vượt trội.

2245

Upa khāriyaṃ doṇo, upa nikkhe kahāpaṇaṃ, atirekadoṇā khārī, atirekakahāpaṇaṃ nikkhanti vuttaṃ hoti.

A doṇa is in excess of a khārī (upa khāriyaṃ doṇo); a kahāpaṇa is in excess of a nikkhā (upa nikkhe kahāpaṇaṃ); it is stated that a khārī is more than a doṇa, and a nikkhā is more than a kahāpaṇa.

Upa khāriyaṃ doṇo (một doṇa hơn một khārī), upa nikkhe kahāpaṇaṃ (một kahāpaṇa hơn một nikka), nghĩa là một khārī có hơn một doṇa, một nikka có hơn một kahāpaṇa.

2246

329. Sāmittedhinā^* .

329. With ‘adhi’ in the sense of mastery.

329. Sāmittedhinā.

2247

Sāmibhāvatthe adhinā yuttā liṅgamhā sattamī hoti.

When conjoined with ‘adhi’ (over, above) in the sense of mastery, the locative case is used after the nominal base.

Cách sở thuộc (sattamī) xuất hiện từ một danh từ khi kết hợp với adhi mang ý nghĩa chủ quyền.

2248

Adhi brahmadatte pañcālā, adhi pañcālesu brahmadatto, adhi devesu buddho.

The Pañcālās are under Brahmadatta (adhi brahmadatte pañcālā); Brahmadatta is over the Pañcālās (adhi pañcālesu brahmadatto); the Buddha is supreme among devas (adhi devesu buddho).

Adhi brahmadatte pañcālā (Pañcālā thuộc quyền Brahmadatta), adhi pañcālesu brahmadatto (Brahmadatta cai trị Pañcālā), adhi devesu buddho (Đức Phật là chủ tể trong chư thiên).

Tattha ‘adhi brahmadatte pañcālā’ti brahmadattissarā pañcālaraṭṭhavāsinoti vadanti, ‘pañcālā’ti vā janapadanāmattā bahuvacanaṃ, kadāci pañcālarājā brahmadatte kāsiraññe issaro, kadāci brahmadatto pañcālaraññe issaroti attho.

There, ‘adhi brahmadatte pañcālā’ means that the residents of the Pañcāla country have Brahmadatta as their master, they say; or, ‘Pañcālā’ is a country name and is therefore plural. Sometimes, it means the king of Pañcāla is master over King Brahmadatta of Kāsī; sometimes, Brahmadatta is master over the king of Pañcāla.

Trong đó, ‘adhi brahmadatte pañcālā’ có nghĩa là những người dân xứ Pañcālā thuộc quyền vua Brahmadatta, hoặc ‘Pañcālā’ là tên một xứ nên dùng số nhiều, đôi khi vua Pañcālā là chủ tể của vua Kāsī là Brahmadatta, đôi khi Brahmadatta là chủ tể của vua Pañcālā.

2249

330. Sabbādito sabbā^* .

330. From all (pronouns) etc., all (cases).

330. Sabbādito sabbā.

2250

Hetvatthehi yoge sabbādīhi sabbanāmehi hetvatthe sabbā vibhattiyo honti.

In conjunction with words denoting cause, all cases are used with all pronouns beginning with ‘sabba’ (all) in the sense of cause.

Khi kết hợp với các từ chỉ nguyên nhân, tất cả các cách (vibhatti) đều xuất hiện từ các đại từ sabbādī.

2251

Kiṃ kāraṇaṃ, kena kāraṇena^* , kiṃ nimittaṃ, kena nimittena, kiṃ payojanaṃ, kena payojanena, kenaṭṭhena^* , kena vaṇṇena^* , kimatthaṃ, kuto nidānaṃ^* , kissa hetu^* , kasmiṃ nidāne, etasmiṃ nidāne^* , etasmiṃ pakaraṇe^* iccādi.

What is the reason? (kiṃ kāraṇaṃ, kena kāraṇena); what is the cause? (kiṃ nimittaṃ, kena nimittena); what is the purpose? (kiṃ payojanaṃ, kena payojanena); for what purpose? (kenaṭṭhena); by what color? (kena vaṇṇena); for what reason? (kimatthaṃ); from what origin? (kuto nidānaṃ); for what cause? (kissa hetu); in what origin? (kasmiṃ nidāne); in this origin (etasmiṃ nidāne); in this context (etasmiṃ pakaraṇe), and so on.

Vì lý do gì, do nguyên nhân gì, vì dấu hiệu gì, do dấu hiệu gì, vì mục đích gì, do mục đích gì, vì ý nghĩa gì, vì màu sắc gì, vì mục đích gì, do nguyên nhân nào, vì lý do gì, trong nguyên nhân này, trong trường hợp này, v.v.

2252

Sattamīvibhattirāsi niṭṭhito.

The section on the Locative Case is concluded.

Phần cách sở thuộc (sattamī-vibhatti) đã hoàn tất.

2253

Iti niruttidīpaniyā nāma moggallānadīpaniyā

Thus, in the Niruttidīpanī, also called Moggallānadīpanī,

Như vậy, trong Niruttidīpanī tức Moggallānadīpanī,

2254

Kārakakaṇḍo niṭṭhito.

The Chapter on Kāraka is concluded.

Phần Kārakakaṇḍa (Chương về Căn bản) đã hoàn tất.

Table of Contents

Chaṭṭhīvibhattirāsi

Section on the Sixth Case

Phần cách thứ sáu

Sattamīvibhattirāsi

The Section on the Locative Case (Sattamīvibhatti)

Phần giới từ vị trí (sattamīvibhatti)

Settings