Table of Contents

⮲

Niruttidīpanī

Edit
3494

6. Ākhyātakaṇḍa

6. Ākhyātakaṇḍa (The Chapter on Verbs)

6. Chương Ākhyāta

3495
Suddhakatturūpa
Suddhakatturūpa (Forms of Pure Agent)
Dạng chủ động thuần túy (Suddhakatturūpa)
3496
Atha dhātupaccayasaṃsiddhaṃ kāla, kāraka, purisa, saṅkhyābhedadīpakaṃ liṅgabhedarahitaṃ kriyāpadhānavācakaṃ tyādyantanāmakaṃ ākhyātapadaṃ dīpiyate.
Now will be explained the finite verb (ākhyātapada), which is perfected by verb suffixes (dhātupaccayasaṃsiddhaṃ), indicates distinctions of tense, agent, person, and number, is devoid of gender distinctions, and functions as the primary verb, named with 'tyādi' and other endings.
Tiếp theo, sẽ trình bày về động từ (ākhyātapada), là từ chính yếu của hành động (kriyāpadhānavācakaṃ), được gọi là tyādyanta, được hình thành từ căn và tiếp vĩ ngữ (dhātupaccayasaṃsiddhaṃ), làm sáng tỏ sự khác biệt về thì (kāla), chủ cách (kāraka), ngôi (purisa), số (saṅkhyā), và không có sự khác biệt về giống (liṅgabhedarahitaṃ).
3497
Tattha kriyaṃ dhāretīti dhātu.
Therein, that which holds the action is a root (dhātu).
Trong đó, cái gì chứa đựng hành động thì gọi là căn (dhātu).
Sā pakatidhātu, vikatidhātu, nāmadhātuvasena tividhā.
It is threefold: natural roots (pakatidhātu), derivative roots (vikatidhātu), and nominal roots (nāmadhātu).
Căn ấy có ba loại: căn tự nhiên (pakatidhātu), căn biến đổi (vikatidhātu) và căn danh từ (nāmadhātu).
3498
Tattha bhū, hū, gamu, paca iccādi pakatidhātu nāma sabhāvena siddhattā.
Among these, 'bhū', 'hū', 'gamu', 'paca', etc., are called natural roots because they are established by their inherent nature.
Trong đó, bhū, hū, gamu, paca, v.v., được gọi là căn tự nhiên (pakatidhātu) vì chúng được hình thành một cách tự nhiên.
3499
Titikkha, tikiccha, bubhukkha, jighacchaiccādi vikatidhātu nāma saṅkhatavasena siddhattā.
'Titikkha', 'tikiccha', 'bubhukkha', 'jighaccha', etc., are called derivative roots because they are established by means of construction.
Titikkha, tikiccha, bubhukkha, jighaccha, v.v., được gọi là căn biến đổi (vikatidhātu) vì chúng được hình thành theo cách biến đổi.
3500
Puttīya, pabbatāya iccādi nāmadhātu nāma nāmabhūtassa sato kriyavācīpaccayayogena dhātuṭṭhāne ṭhitattā.
'Puttīya', 'pabbatāya', etc., are called nominal roots because, being originally nouns, they stand in the place of roots through conjunction with suffixes that express action.
Puttīya, pabbatāya, v.v., được gọi là căn danh từ (nāmadhātu) vì chúng đứng ở vị trí căn do sự kết hợp với tiếp vĩ ngữ biểu thị hành động, mặc dù bản chất là danh từ.
3501
Pakatidhātu ca sakammikā’kammikavasena duvidhā.
Natural roots are twofold: transitive (sakammikā) and intransitive (akammikā).
Căn tự nhiên lại có hai loại: có túc từ (sakammikā) và không có túc từ (akammikā).
3502
Tatthayā dhātu kammāpekkhaṃ kriyaṃ vadati, sā sakammikā nāma.
Therein, a root that expresses an action dependent on an object is called transitive.
Trong đó, căn nào nói lên hành động cần túc từ thì gọi là có túc từ (sakammikā).
Gāmaṃ gacchati, odanaṃ pacati iccādi.
For example, 'goes to the village,' 'cooks rice,' and so on.
Ví dụ: gāmaṃ gacchati (đi đến làng), odanaṃ pacati (nấu cơm).
3503
Yā kammanirapekkhaṃ kriyaṃ vadati, sā akammikā nāma.
One that expresses an action independent of an object is called intransitive.
Căn nào nói lên hành động không cần túc từ thì gọi là không có túc từ (akammikā).
Bhavati, hoti, tiṭṭhati, seti iccādi.
For example, 'is,' 'becomes,' 'stands,' 'lies down,' and so on.
Ví dụ: bhavati (có), hoti (là), tiṭṭhati (đứng), seti (nằm).
3504
Sakammikā ca ekakammika, dvikammikavasena duvidhā.
Transitive verbs are of two kinds: single-object (ekakammika) and double-object (dvikammika).
Căn có túc từ lại có hai loại: một túc từ (ekakammika) và hai túc từ (dvikammika).
3505
Tattha yā ekakammāpekkhaṃ kriyaṃ vadati, sā ekakammikā nāma.
Therein, a root that expresses an action dependent on one object is called single-object (ekakammika).
Trong đó, căn nào nói lên hành động cần một túc từ thì gọi là một túc từ.
Gāmaṃ gacchati, odanaṃ pacati iccādi.
For example, 'goes to the village,' 'cooks rice,' and so on.
Ví dụ: gāmaṃ gacchati (đi đến làng), odanaṃ pacati (nấu cơm).
3506
Yā padhānā’padhānavasena kammadvayāpekkhaṃ kriyaṃ vadati, sā dvikammikā nāma.
One that expresses an action dependent on two objects, primary and secondary, is called double-object (dvikammika).
Căn nào nói lên hành động cần hai túc từ, theo cách chính và phụ, thì gọi là hai túc từ.
3507
Sā ca nyādi, duhādivasena duvidhā.
These are of two kinds: those of the ni-class and those of the duh-class.
Căn ấy lại có hai loại: nyādi và duhādi.
3508
Tattha yā dhātu pāpanatthā hoti, sā nyādi nāma.
Therein, a root that signifies 'causing to reach' is called the ni-class.
Trong đó, căn nào có nghĩa là đưa đến thì gọi là nyādi.
Ajaṃ gāmaṃ neti, bhāraṃ gāmaṃ vahati, sākhaṃ gāmaṃ ākaḍḍhati.
He leads the goat to the village; he carries the burden to the village; he drags the branch to the village.
Ví dụ: Ajaṃ gāmaṃ neti (dẫn dê đến làng), bhāraṃ gāmaṃ vahati (mang vật nặng đến làng), sākhaṃ gāmaṃ ākaḍḍhati (kéo cành cây đến làng).
3509
Sesā dvikammikā duhādi nāma.
The remaining double-object verbs are called the duh-class.
Các căn hai túc từ còn lại thì gọi là duhādi.
Gāviṃ khīraṃ duhati, brāhmaṇaṃ kambalaṃ yācati, dāyakaṃ bhikkhaṃ bhikkhati, goṇaṃ vajaṃ rundhati, bhagavantaṃ pañhaṃ pucchati, sissaṃ dhammaṃ anusāsati, bhagavā bhikkhū etaṃ* avoca, rājā amaccaṃ vacanaṃ bravīti iccādi.
For example: milks the cow of milk, begs the brahmin for a robe, begs the donor for alms, obstructs the bull from the pen, asks the Fortunate One a question, instructs the disciple in the Dhamma, the Fortunate One spoke this* to the bhikkhus, the king speaks words to the minister, and so on.
Ví dụ: Gāviṃ khīraṃ duhati (vắt sữa bò), brāhmaṇaṃ kambalaṃ yācati (xin tấm chăn từ Bà-la-môn), dāyakaṃ bhikkhaṃ bhikkhati (khất thực từ thí chủ), goṇaṃ vajaṃ rundhati (nhốt bò vào chuồng), bhagavantaṃ pañhaṃ pucchati (hỏi Đức Thế Tôn một câu hỏi), sissaṃ dhammaṃ anusāsati (dạy pháp cho đệ tử), bhagavā bhikkhū etaṃ avoca (Đức Thế Tôn nói lời này với các Tỳ-kheo), rājā amaccaṃ vacanaṃ bravīti (vua nói lời với quan đại thần), v.v.
3510
Tattha yadā kammasmiṃ rūpaṃ sijjhati, tadā vibhatti, paccayā nyādimhi padhānakammaṃ vadanti, duhādimhi apadhānakammaṃ, sabbadhātūsu kāritayoge kāritakammanti, sabbañcetaṃ dhātūnaṃ pakatiatthavasena vuttaṃ, anekatthattā pana dhātūnaṃ atthantaravacane vā nānupasaggayoge vā akammikāpi sakammikā honti, sakammikāpi akammikā honti.
Therein, when the form is accomplished in the object, then the conjugational endings (vibhatti) and suffixes (paccaya) refer to the primary object in the ni-class, to the secondary object in the duh-class, and to the causative object in all roots with the causative suffix. All of this is stated based on the natural meaning of the roots. However, due to the roots having multiple meanings, or in the case of expressing a different meaning, or with the addition of various preverbs (upasagga), intransitive verbs can become transitive, and transitive verbs can become intransitive.
Trong đó, khi hình thái được hình thành trong túc từ, thì các biến cách và tiếp vĩ ngữ trong nyādi biểu thị túc từ chính, trong duhādi biểu thị túc từ phụ, và trong tất cả các căn khi có sự kết hợp của kārita (tiếp vĩ ngữ sai khiến) thì biểu thị túc từ sai khiến. Tất cả điều này được nói theo nghĩa tự nhiên của các căn. Tuy nhiên, do các căn có nhiều nghĩa, khi biểu thị một nghĩa khác hoặc khi kết hợp với các tiền tố khác nhau, căn không túc từ cũng có thể trở thành có túc từ, và căn có túc từ cũng có thể trở thành không túc từ.
3511
Atthantaravacane tāva –
First, regarding the expression of different meanings:
Về việc biểu thị nghĩa khác:
3512
Vida – sattāyaṃ, dhammo vijjati, saṃvijjati.
The root vida means 'to exist': the Dhamma exists, is found.
Vida – có mặt: dhammo vijjati (pháp có mặt), saṃvijjati (hiện hữu).
3513
Vida – ñāṇe, dhammaṃ vidati.
The root vida means 'to know': he knows the Dhamma.
Vida – biết: dhammaṃ vidati (biết pháp).
3514
Vida – lābhe, dhanaṃ vindati.
The root vida means 'to gain': he obtains wealth.
Vida – đạt được: dhanaṃ vindati (đạt được tài sản).
3515
Vida – anubhavane, sukhaṃ vedeti, vipākaṃ paṭisaṃvedeti* .
The root vida means 'to experience': he experiences happiness, he re-experiences the result.
Vida – trải nghiệm: sukhaṃ vedeti (cảm nhận hạnh phúc), vipākaṃ paṭisaṃvedeti (trải nghiệm quả báo).
3516
Vida – ārocane, vedayāmahaṃ bhante vedayatīti maṃ dhāretu* , kāraṇaṃ nivedeti, dhammaṃ paṭivedeti iccādi.
The root vida means 'to announce': "May the Venerable One know me as one who declares, 'I declare, venerable sir.'" He reports the cause, he realizes the Dhamma, and so on.
Vida – thông báo: vedayāmahaṃ bhante vedayatīti maṃ dhāretu (Bạch Đức Thế Tôn, xin Ngài ghi nhớ con là người đã thông báo), kāraṇaṃ nivedeti (thông báo nguyên nhân), dhammaṃ paṭivedeti (thông đạt pháp), v.v.
3517
Nānupasaggayoge –
With the addition of various preverbs:
Về việc kết hợp với các tiền tố khác nhau:
3518
Pada-gatiyaṃ, maggaṃ pajjati, paṭipajjati, maggo uppajjati, nipajjati, sampajjati, bhogo bhavati, sambhavati, bhogaṃ anubhavati, taṇhaṃ abhibhavati, paribhavati, adhibhavati, araññaṃ abhisambhavati, ajjhogāhatīti attho.
The root pada means 'to go': he enters the path (maggaṃ pajjati), he practices (paṭipajjati); the path arises (maggo uppajjati), he lies down (nipajjati), he attains (sampajjati); wealth comes into being (bhogo bhavati), it originates (sambhavati); he experiences enjoyment (bhogaṃ anubhavati); he overwhelms craving (taṇhaṃ abhibhavati), he despises (paribhavati), he dominates (adhibhavati); he penetrates the wilderness (araññaṃ abhisambhavati), meaning he plunges into it.
Pada-gatiyaṃ (đi): maggaṃ pajjati (đi vào con đường), paṭipajjati (thực hành); maggo uppajjati (con đường phát sinh), nipajjati (nằm xuống), sampajjati (thành tựu); bhogo bhavati (của cải có), sambhavati (phát sinh); bhogaṃ anubhavati (thọ hưởng của cải); taṇhaṃ abhibhavati (chế ngự tham ái), paribhavati (xem thường), adhibhavati (vượt trội); araññaṃ abhisambhavati (đi vào rừng sâu, nghĩa là ajjhogāhati).
Gacchantaṃ magge abhisambhavati, sampāpuṇātīti attho iccādi.
He meets the one going on the path (gacchantaṃ magge abhisambhavati), meaning he reaches him, and so on.
Gacchantaṃ magge abhisambhavati (gặp người đang đi trên đường, nghĩa là sampāpuṇāti), v.v.
3519
Padānaṃ byañjanasampattiyā vā atthasampattiyā vā upakārakā vibhatti, paccayā paccayā nāma.
Conjugational endings (vibhatti) and suffixes (paccaya) are those that aid the words either by their phonetic completeness or by their semantic completeness.
Các biến cách và tiếp vĩ ngữ được gọi là paccayā, chúng là những yếu tố hỗ trợ cho các từ ngữ về mặt ngữ pháp (byañjanasampattiyā) hoặc về mặt ý nghĩa (atthasampattiyā).
3520
Tattha vibhattiyo tyādi, tvādiiccādinā aṭṭhavidhā bhavanti, sarūpato channavutividhā.
Therein, the conjugational endings are eightfold as ti-class, tu-class, etc., and ninety-sixfold in their actual forms.
Trong đó, các biến cách có tám loại theo tyādi, tvādi, v.v., và có chín mươi sáu loại về hình thái.
3521
Tattha pubbachakkabhūtāni aṭṭhacattālīsarūpāni parassapadāni nāma.
Therein, the forty-eight forms comprising the first group are called parassapada.
Trong đó, bốn mươi tám hình thái thuộc nhóm đầu tiên được gọi là parassapadāni (tha động từ).
Parachakkabhūtāni aṭṭhacattālīsarūpāni attanopadāni nāma.
The forty-eight forms comprising the second group are called attanopada.
Bốn mươi tám hình thái thuộc nhóm sau được gọi là attanopadāni (tự động từ).
3522
Tattha parahitapaṭisaṃyuttesu ṭhānesu pavattibahulāni padāni parassapadāni nāma.
Therein, words that predominantly occur in contexts related to the benefit of others are called parassapada.
Trong đó, một số người nói rằng: các từ ngữ thường được sử dụng trong các trường hợp liên quan đến lợi ích của người khác được gọi là parassapadāni.
Attahitapaṭisaṃyuttesu pavattibahulāni attanopadāni nāmāti eke.
Words that predominantly occur in contexts related to one's own benefit are called attanopada— so say some.
Các từ ngữ thường được sử dụng trong các trường hợp liên quan đến lợi ích của chính mình được gọi là attanopadāni.
3523
Paro vuccati kattā sabbakriyāsādhāraṇattā, attā vuccati kammaṃ sakasakakriyāsādhāraṇattā, parassa abhidhāyakāni padāni parassapadāni, attano abhidhāyakāni padāni attanopadānīti aññe.
Parassapada refers to the agent (kattā) because it is common to all actions; attanopada refers to the object (kammaṃ) because it is specific to its own actions. Words that express the agent are parassapada; words that express the object are attanopada— so say others.
Những người khác nói rằng: paro (người khác) được gọi là chủ từ (kattā) vì nó phổ biến cho tất cả các hành động; attā (chính mình) được gọi là túc từ (kammaṃ) vì nó phổ biến cho các hành động riêng của từng cái; các từ ngữ biểu thị paro là parassapadāni, các từ ngữ biểu thị attā là attanopadāni.
3524
Attā vuccati padatthānaṃ sarīrabhūtā kriyā, kattunā pana sādhyaṭṭhena kriyarūpāni bhāva, kammānipi attāti vuccanti.
Attanopada refers to the action (kriyā), which is the essence of the word's meaning. However, actions in the form of states (bhāva) and objects (kammaṃ), which are to be accomplished by the agent, are also called atta.
Những người khác nói rằng: attā được gọi là hành động (kriyā) là bản chất của các đối tượng từ (padatthānaṃ sarīrabhūtā). Hơn nữa, các hình thái hành động như bhāva (trạng thái) và kamma (túc từ) được hoàn thành bởi chủ từ cũng được gọi là attā.
Sādhakaṭṭhena tehi parabhūto kattā paro nāmāti apare.
The agent (kattā), being distinct from these in the sense of the accomplisher, is called paro— so say still others.
Chủ từ, là paro (người khác) đối với chúng (bhāva, kamma) theo nghĩa là người hoàn thành, được gọi là paro.
3525
Attā vuccati amhattho, paro vuccati tumha, nāmattho, pubbachakkāni parabahulattā parassapadāni nāma, parachakkāni pana rūḷhīvasena attanopadāni nāmātipi vadanti.
Atta refers to the meaning of 'I', and paro refers to the meaning of 'you' and other nouns. The first set of endings (pubbachakka) are called parassapada due to the prevalence of 'others', while the second set (paracakka) are called attanopada by convention, so they say.
Attā được gọi là nghĩa của amha (tôi), paro được gọi là nghĩa của tumha (bạn) và nāma (danh từ). Nhóm đầu tiên được gọi là parassapadāni vì có nhiều paro, còn nhóm sau được gọi là attanopadāni theo nghĩa thông thường (rūḷhīvasena) – họ cũng nói như vậy.
Idaṃ na yujjati parachakkesu tabbahulamattassāpi asiddhattā.
This is not suitable, as even the prevalence of 'atta' is not established in the second set of endings.
Điều này không hợp lý vì ngay cả sự phổ biến của attā trong nhóm sau cũng không được chứng minh.
Pāḷibhāsaṃ pana patvā dvinnaṃ chakkānaṃ attahita, parahitesu vā tīsu kārakesu vā pavattinānāttaṃ na dissatiyeva, tasmā imasmiṃ ganthe taṃ nāmadvayaṃ na gahitanti daṭṭhabbaṃ.
Moreover, in Pāḷi language, no difference in occurrence regarding one's own benefit or others' benefit, or in the three kārakas, is observed between the two sets of endings. Therefore, it should be understood that these two designations are not adopted in this treatise.
Tuy nhiên, trong ngôn ngữ Pāḷi, sự khác biệt về cách sử dụng của hai nhóm này trong các trường hợp lợi ích của mình và lợi ích của người khác, hoặc trong ba chủ cách, không thực sự được thấy. Do đó, trong bộ sách này, hai tên gọi đó không được chấp nhận.
3526
Paccayā pana catubbidhā vikaraṇa, kicca, kārita, dhātupaccayavasena.
The suffixes (paccaya) are of four kinds: vikaraṇa, kicca, kārita, and dhātupaccaya.
Các tiếp vĩ ngữ (paccayā) có bốn loại: vikaraṇa, kicca, kārita, và dhātupaccaya.
3527
Tattha ye dhātusiddhāni tyādipadāni tabbādipadāni ca gaṇavibhāgavasena aññamaññaṃ visadisarūpāni karonti, te vikaraṇapaccayā nāma, la, ya, ṇoiccādayo.
Therein, those that make the ti-class words and tabba-class words derived from roots to have dissimilar forms from each other based on their class division are called vikaraṇa suffixes, such as a, ya, ṇo, and so on.
Trong đó, các tiếp vĩ ngữ làm cho các từ tyādi và tabbādi được hình thành từ căn có hình thái khác nhau theo sự phân chia nhóm, thì được gọi là vikaraṇapaccayā (tiếp vĩ ngữ biến đổi), ví dụ: la, ya, ṇo, v.v.
3528
Bhāva, kammavisayo kyo kiccapaccayo nāma.
The suffix kya in the sense of state (bhāva) and object (kamma) is called a kicca suffix.
Kyo, liên quan đến bhāva (trạng thái) và kamma (túc từ), được gọi là kiccapaccayo (tiếp vĩ ngữ cần thiết).
3529
Paresaṃ āṇāpanasaṅkhāte payojakabyāpāre pavattā ṇi, ṇāpipaccayā kāritapaccayā nāma.
The suffixes ṇi and ṇāpi, which indicate the agent's involvement in causing others to act (payojakabyāpāra), are called kārita suffixes.
Các tiếp vĩ ngữ ṇi, ṇāpi, được sử dụng trong hành động sai khiến (payojakabyāpāre) tức là ra lệnh cho người khác, được gọi là kāritapaccayā (tiếp vĩ ngữ sai khiến).
3530
Visuṃ taṃtaṃkriyavācībhāvena dhāturūpā kha, cha, saiccādikā paccayā dhātupaccayā nāma.
Suffixes like kha, cha, sa, and so on, which form roots by themselves, expressing specific actions, are called dhātupaccaya (root suffixes).
Các tiếp vĩ ngữ kha, cha, sa, v.v., có hình thái căn do biểu thị riêng biệt hành động tương ứng, được gọi là dhātupaccayā (tiếp vĩ ngữ căn).
3531
‘‘Kāla, kāraka, purisa, saṅkhyābhedadīpaka’’nti ettha atīta, paccuppannā’nāgata, kālavimuttavasena kālabhedo catubbidho.
Regarding "Kāla, kāraka, purisa, saṅkhyābhedadīpaka" (Illuminating the distinctions of time, case, person, and number), here the distinction of time (kālabheda) is fourfold: past, present, future, and timeless.
Trong cụm từ “Kāla, kāraka, purisa, saṅkhyābhedadīpakaṃ” (làm sáng tỏ sự khác biệt về thì, chủ cách, ngôi, số), sự khác biệt về thì (kālabhedo) có bốn loại: quá khứ (atīta), hiện tại (paccuppanna), vị lai (anāgata), và không thuộc thì (kālavimutta).
3532
Tattha hiyyattanī, ajjattanī* , parokkhāti imā tisso vibhattiyo atīte kāle vattanti.
Therein, these three endings—hiyyattanī (yesterday past), ajjattanī (today past), and parokkhā (remote past)—occur in the past tense.
Trong đó, ba biến cách hiyyattanī, ajjattanī, parokkhā được dùng trong thì quá khứ.
3533
Vattamānā, pañcamīti dve paccuppanne.
Two—vattamānā (present) and pañcamī (imperative/optative)—occur in the present tense.
Hai biến cách Vattamānā, Pañcamī được dùng trong thì hiện tại.
3534
Ekā bhavissantī anāgate.
One—bhavissantī (future)—occurs in the future tense.
Một biến cách Bhavissantī được dùng trong thì vị lai.
3535
Sattamī, kālātipattīti dve kālavimutte vattanti, ayaṃ kira porāṇiko vibhattīnaṃ kamo, so ca pāḷiyā sametiyeva.
Two—sattamī (potential/optative) and kālātīpattī (conditional past)—occur in the timeless state. This is said to be the ancient order of conjugational endings, and it accords with the Pāḷi text.
Hai biến cách Sattamī, Kālātipattī được dùng trong thì không thuộc thì. Đây là thứ tự các biến cách theo truyền thống cổ xưa, và nó phù hợp với Pāḷi.
3536
‘‘Sabbe saddhammagaruno, vihaṃsu viharanti ca.
"All honored the True Dhamma, they dwelt and they dwell,
“Tất cả những ai tôn kính Chánh pháp, đã sống, đang sống.
3537
Athopi viharissanti, esā buddhāna dhammatā’’ti* ca –
And also they will dwell; this is the nature of the Buddhas."
Và sẽ sống nữa, đó là quy luật của chư Phật.”
3538
‘‘Abbhatītā ca ye buddhā, vattamānā anāgatā’’ti ca* pāḷī.
And "Those Buddhas who have passed, those present, those not yet arisen" is the Pāḷi text.
Và “Chư Phật đã qua, hiện tại và vị lai” – là Pāḷi.
Imasmiṃ kame pañcamī, sattamīti nāmadvayampi anvatthavasena siddhaṃ bhavati.
In this order, the two names pañcamī and sattamī also become meaningful according to their literal sense.
Trong thứ tự này, hai tên gọi Pañcamī và Sattamī cũng được chứng minh theo nghĩa của chúng.
Pacchā pana garuno vatticchāvasena vibhattīnaṃ nānākamaṃ karonti.
Later, however, teachers make various orders of conjugational endings according to their own wishes.
Tuy nhiên, sau này các bậc thầy đã tạo ra nhiều thứ tự khác nhau cho các biến cách theo ý muốn của họ.
3539
Kattu, kamma, bhāvā pana kārakabhedo nāma.
Agent (kattu), object (kamma), and state (bhāva) are distinctions of kāraka (case).
Kattu (chủ động), kamma (bị động), bhāva (trạng thái) được gọi là sự khác biệt về chủ cách (kārakabhedo).
Tattha bhāvo duvidho sādhya, sādhanavasena visesana, visesyavasena ca.
Therein, bhāva is twofold: as that to be accomplished (sādhya) and as the means of accomplishment (sādhana), and as qualifier (visesana) and qualified (visesya).
Trong đó, bhāva có hai loại: sādhyabhāvo (trạng thái cần hoàn thành) và sādhanabhāvo (trạng thái hoàn thành), cũng như visesana (tính từ) và visesyā (danh từ được bổ nghĩa).
Tattha dhātvatthakriyā sādhyabhāvo nāma.
Therein, the action of the root's meaning is called sādhyabhāva (the state to be accomplished).
Trong đó, hành động của nghĩa căn được gọi là sādhyabhāvo.
Paccayatthakriyā sādhanabhāvo nāma.
The action of the suffix's meaning is called sādhanabhāva (the state of accomplishment).
Hành động của nghĩa tiếp vĩ ngữ được gọi là sādhanabhāvo.
3540
Tesu sādhyabhāvo nānādhātūnaṃ vasena nānāvidho hoti.
Among these, sādhyabhāva is of various kinds, depending on the various roots.
Trong số đó, sādhyabhāvo có nhiều loại tùy theo các căn khác nhau.
Sādhanabhāvo nānādhātvatthānaṃ pavattākārasaṅkhātena ekaṭṭhena ekova hoti.
Sādhanabhāva is one, in the sense of the mode of occurrence of various root meanings.
Trạng thái của tác nhân là một và giống nhau ở chỗ nó là cách thức hành động của các ý nghĩa động từ khác nhau.
So pana yathā jāti nāma anuppannapakkhe ṭhite saṅkhatadhamme uppādentī viya khāyati, tathā vohāravisayamatte ṭhite sabbadhātvatthe pātubhonte karonto viya khāyati, tasmā so sādhananti ca kārakanti ca vuccati.
This (sādhanabhāva) appears to make all root meanings manifest, which are merely in the sphere of conventional usage, just as 'birth' appears to bring into being conditioned phenomena that exist in an unarisen state. Therefore, it is called sādhana (means of accomplishment) and kāraka (causative/agentive).
Điều đó, giống như sự sinh ra dường như làm phát sinh các pháp hữu vi khi chúng chưa sinh, thì cũng dường như làm cho tất cả các ý nghĩa động từ xuất hiện trong phạm vi ngôn ngữ. Vì vậy, nó được gọi là tác nhân và cũng được gọi là kāraka (ngữ pháp).
Yathā ca jātivasena uppannā saṅkhatadhammā ‘‘cintanaṃ jātaṃ, phusanaṃ jāta’’ miccādinā ekantameva jātiṃ visesenti, tathā paccayatthavasena pātubhontā nānādhātvatthāpi ‘‘bhuyyate, gamyate, paccate, bhavanaṃ, gamanaṃ, pacana’’ miccādinā ekantameva paccayatthaṃ visesenti.
And just as conditioned phenomena, having arisen by way of birth, specifically qualify 'birth' with "thought has arisen, contact has arisen," and so on, so too various root meanings, becoming manifest by way of the suffix's meaning, specifically qualify the suffix's meaning with "it is, it is gone, it is cooked, being, going, cooking," and so on.
Cũng như các pháp hữu vi sinh khởi theo nghĩa sinh, như "tư duy sinh, xúc chạm sinh" v.v., chỉ rõ sự sinh khởi một cách tuyệt đối; cũng vậy, các nghĩa gốc động từ khác nhau hiện hữu theo nghĩa duyên, như "được là, được đi, được nấu, sự là, sự đi, sự nấu" v.v., chỉ rõ nghĩa duyên một cách tuyệt đối.
Vatticchāvasena pana bhāvasādhanapadesu dhātvattha, paccayatthānaṃ abhedopi vattuṃ yujjatiyeva.
However, in words signifying the state of being and instrument, it is indeed appropriate to speak of the non-difference of the meaning of the root and the meaning of the suffix due to the speaker's intention.
Nhưng theo ý muốn nói, trong các từ ngữ có nghĩa "trạng thái" (bhāvasādhana), sự không khác biệt giữa nghĩa gốc động từ và nghĩa duyên cũng hợp lý để nói.
Idha pana dvīsu bhāvesu sādhanabhāvo adhippetoti.
But here, the instrumental aspect is intended in both states of being.
Tuy nhiên, ở đây, nghĩa "sādhana" được đề cập đến trong cả hai trạng thái.
3541
Paṭhama, majjhimu’ttamapurisā purisabhedo.
The first, middle, and ultimate persons are classifications of persons.
Các ngôi thứ nhất, thứ hai, thứ ba là sự phân loại người.
‘Puriso’ti ca ‘‘yaṃkiñcāyaṃ purisapuggalo paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā’’ti* ettha attā eva vuccati, so ca attā ‘‘so karoti, so paṭisaṃvedetī’’ti* ettha kārakoti vuccati.
And by ‘person’ (puriso), as in ‘‘whatever this individual person experiences, whether happiness, suffering, or neither-painful-nor-pleasant’’, here, it is the self (attā) that is spoken of, and that self is called the agent (kāraka) as in ‘‘he acts, he experiences’’.
Và từ ‘puriso’ (người) trong câu ‘‘bất cứ điều gì người này cảm thọ, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc’’ ở đây được gọi là tự ngã (attā), và tự ngã đó được gọi là tác nhân (kāraka) trong câu ‘‘người ấy làm, người ấy cảm thọ’’.
Iti ‘puriso’ti kārako eva.
Thus, ‘person’ (puriso) is indeed the agent (kāraka).
Như vậy, ‘puriso’ chỉ là tác nhân.
3542
So ca tividho nāmattho, tumhattho, amhattho cāti.
And that (person) is of three kinds: referring to a noun (nāmattho), referring to ‘you’ (tumhattho), and referring to ‘I’ (amhattho).
Và tác nhân đó có ba loại: danh xưng (nāmattha), ngôi thứ hai (tumhattha), và ngôi thứ nhất (amhattha).
Tattha attano ajjhattasantānabhūtattā amhattho uttamapuriso nāma, sesā pana kamena paṭhamapuriso, majjhimapurisoti vuccanti.
Among these, ‘I’ (amhattho) is called the ultimate person (uttamapuriso) because it refers to one's own internal continuum, while the remaining are called, respectively, the first person (paṭhamapuriso) and the middle person (majjhimapuriso).
Trong đó, ngôi thứ nhất (uttamapurisa) là ngôi của tự ngã (amhattha) vì nó thuộc về dòng tâm thức nội tại của chính mình; còn lại thì lần lượt được gọi là ngôi thứ ba (paṭhamapurisa) và ngôi thứ hai (majjhimapurisa).
Vibhattiyo pana taddīpakattā paṭhamapurisādināmaṃ labhanti.
And the inflections (vibhattiyo) receive the names first person and so on, because they indicate these.
Các biến cách (vibhatti) thì mang tên ngôi thứ ba v.v. vì chúng là chỉ thị cho các ngôi đó.
Idañca nāmaṃ kārakabhede antogadhamevāti katvā imasmiṃ ganthe na gahitanti.
And this naming is included within the classification of agents, and so it is not taken up in this text.
Và tên gọi này đã được bao gồm trong sự phân loại tác nhân, do đó không được đề cập trong cuốn sách này.
3543
Saṅkhyābhedo duvidho ekatta, bahuttavasena.
The classification of number is twofold: singular and plural.
Sự phân loại số có hai loại: số ít (ekatta) và số nhiều (bahutta).
3544
‘Liṅgabhedarahita’nti ‘‘puriso gacchati, itthī gacchati, kulaṃ gacchati’’ iccādīsu ‘puriso’iccādīnaṃ abhidheyyapadānaṃ liṅgānugato rūpabhedo ākhyātapade natthi.
‘Devoid of gender distinction’ means that in expressions like ‘‘the man goes, the woman goes, the family goes’’, there is no change in form (rūpabhedo) in the verb (ākhyātapade) corresponding to the gender of the nominative words (abhidheyyapadānaṃ) like ‘man’ (puriso).
‘Không phân biệt giống’ có nghĩa là trong các câu như ‘‘người đàn ông đi, người phụ nữ đi, gia đình đi’’, không có sự khác biệt về hình thái trong động từ (ākhyātapada) theo giống của các từ được chỉ định (abhidheyyapada) như ‘puriso’ v.v.
3545
‘Kriyāpadhānavācaka’nti ettha kriyaṃ eva padhānato abhidhāti, na nāmapadaṃ viya dabbaṃ padhānato abhidhātīti adhippāyo.
In ‘indicating the primary action’, the intention is that it primarily expresses the action (kriyaṃ), and does not primarily express a substance (dabbaṃ) like a noun (nāmapadaṃ).
Ở đây, ‘chỉ định hành động là chính’ có nghĩa là nó chủ yếu chỉ định hành động, chứ không phải chỉ định vật chất là chính như danh từ (nāmapada).
3546
Tattha kriyā nāma dhātvatthabhāvo vuccati, sā ca kālavasena atītakriyā, paccuppannakriyā, anāgatakriyā, kālavimuttakriyāti catubbidhā hoti.
Here, action (kriyā) is called the state of being of the root’s meaning, and it is of four kinds according to time: past action, present action, future action, and timeless action.
Trong đó, hành động (kriyā) được gọi là trạng thái của nghĩa gốc động từ (dhātvattha), và nó có bốn loại theo thời gian: hành động quá khứ (atītakriyā), hành động hiện tại (paccuppannakriyā), hành động tương lai (anāgatakriyā), và hành động vượt thời gian (kālavimuttakriyā).
3547
Āṇattikriyā, āsiṭṭhakriyā, anumatikriyā, parikappakriyā, araha, sakka, vidhi, nimantanā’mantanādikriyāti bahuvidho kriyābhedoti.
Action is of many kinds: injunctive action, optative action, permissive action, suppositional action, as well as actions such as deserving, being able, prescriptive, invitation, and summons.
Sự phân loại hành động có nhiều loại như: hành động mệnh lệnh (āṇattikriyā), hành động cầu mong (āsiṭṭhakriyā), hành động cho phép (anumatikriyā), hành động giả định (parikappakriyā), hành động nên làm (araha), hành động có thể làm (sakka), hành động quy định (vidhi), hành động mời mọc (nimantanā’mantanādikriyā) v.v.
3548
Bhū-sattāyaṃ, santassa bhāvo sattā, tassaṃ sattāyaṃ, bhūdhātu sattāyamatthe vattate, sabbapadatthānaṃ sadda, buddhivisayabhāvena vijjamānabhāve vattatetyattho.
The root bhū means ‘to be’; the state of being of that which exists is sattā; in that state of being, the root bhū functions in the meaning of existence; that is, it functions in the meaning of the existence of all phenomena as objects of sound and comprehension.
Bhū-sattāyaṃ (động từ căn "bhū" có nghĩa là "sự hiện hữu"), trạng thái của sự hiện hữu là "sattā", trong "sattā" đó, động từ căn "bhū" được dùng với nghĩa "sự hiện hữu", có nghĩa là sự hiện hữu của tất cả các đối tượng của từ ngữ và nhận thức.
3549
561. Kriyatthā* .
561. Kriyatthā (Having the meaning of an action).
561. Kriyatthā.
3550
Adhikārasuttamidaṃ, kriyatthā paraṃ vibhatti, paccayā bhavantīti attho.
This is an adhikāra-sutta (governing rule), meaning that after a word having the meaning of an action (kriyatthā), inflections and suffixes appear.
Đây là một câu quy định (adhikārasutta), có nghĩa là các biến cách (vibhatti) và hậu tố (paccaya) xảy ra sau một nghĩa hành động (kriyattha).
Kriyā attho yassāti kriyattho.
Kriyattho means ‘that which has action as its meaning’.
Cái mà hành động là nghĩa của nó được gọi là kriyattha (nghĩa hành động).
Pakatidhātu, vikatidhātu, nāmadhātuvasena tividho dhātu, kāritapaccayantarūpampi vikatidhātumhi saṅgayhati.
Roots are of three kinds: primary roots, modified roots, and nominal roots; the form with the causative suffix is also included in modified roots.
Động từ căn có ba loại: gốc động từ nguyên thủy (pakatidhātu), gốc động từ biến đổi (vikatidhātu), gốc động từ danh xưng (nāmadhātu); hình thái có chứa hậu tố kārita cũng được bao gồm trong gốc động từ biến đổi.
3551
562. Vattamāneti anti si tha mi ma te ante se vhe e mhe* .
562. Vattamāneti anti si tha mi ma te ante se vhe e mhe (In the present tense, -ti, -anti, -si, -tha, -mi, -ma, -te, -ante, -se, -vhe, -e, -mhe).
562. Vattamāneti anti si tha mi ma te ante se vhe e mhe.
3552
Ārabhitvā niṭṭhaṃ anupagato bhāvo vattamāno nāma, taṃsambandhīkālopi tadūpacārena vattamānoti vuccati.
A state that has begun but not yet concluded is called present (vattamāno), and the time associated with it is also called present by transference.
Trạng thái đã bắt đầu nhưng chưa hoàn tất được gọi là hiện tại (vattamāna); và thời gian liên quan đến nó cũng được gọi là hiện tại theo cách dùng ẩn dụ.
Vattamāne kāle kriyatthā paraṃ tyādivibhattiyo bhavanti.
In the present tense, after a word signifying action, the inflections beginning with -ti appear.
Trong thì hiện tại, các biến cách tyādivibhatti xảy ra sau nghĩa hành động.
Ayañca vibhatti tyādīti ca vattamānakālavisayattā vattamānāti ca sijjhati.
And this inflection is designated by -tyādi (etc.) and by vattamānā (present) because it pertains to the present tense.
Và biến cách này được gọi là tyādi và vattamāna vì nó liên quan đến thì hiện tại.
3553
563. Pubbāparachakkānamekānekesu tumhamhasesesu dve dve majjhimuttamapaṭhamā* .
563. Pubbāparachakkānamekānekesu tumhamhasesesu dve dve majjhimuttamapaṭhamā (In the singular and plural, for 'you', 'I', and the rest, two each of the middle, ultimate, and first forms from the front and back sets).
563. Pubbāparachakkānamekānekesu tumhamhasesesu dve dve majjhimuttamapaṭhamā.
3554
Tumhanāmaṃ, amhanāmaṃ, tadubhayato sesanāmanti tīsu nāmesu payujjamānesu vā gamyamānesu vā ekasmiṃ vā anekesu vā atthesu pubbachakka, parachakkānaṃ dve dve majjhima, uttama, paṭhamā vibhattiyo bhavanti.
When the pronoun for 'you' (tumhanāmaṃ), the pronoun for 'I' (amhanāmaṃ), or the remaining pronouns (sesanāmaṃ) are used or implied, whether in singular or plural meanings, two each of the middle, ultimate, and first inflections appear from the front set (pubbachakka) and the back set (parachakka).
Khi các danh từ ngôi thứ hai (tumhanāma), danh từ ngôi thứ nhất (amhanāma), và danh từ còn lại (sesanāma) được sử dụng hoặc ngụ ý, dù là trong một nghĩa hay nhiều nghĩa, thì hai biến cách ngôi thứ hai, hai biến cách ngôi thứ nhất, và hai biến cách ngôi thứ ba sẽ xảy ra từ nhóm trước (pubbachakka) và nhóm sau (parachakka).
‘‘Uttamanti uttaraṃ antima’’nti cūḷamoggallāne vuttaṃ.
‘‘Ultimate means lattermost’’ is stated in the Cūḷamoggallāna.
Trong Cūḷamoggallāna, ‘‘uttamanti uttaraṃ antima’’ (ngôi thứ nhất là cuối cùng và cao nhất) đã được nói.
3555
Ettha ca vibhattividhānamukhena taṃtaṃsaññāvidhānampi siddhaṃ hoti.
And here, the designation of each respective term is also accomplished through the rule for inflections.
Ở đây, thông qua việc quy định các biến cách, việc quy định các tên gọi tương ứng cũng được thành tựu.
3556
Kathaṃ?Ti, anti, si, tha, mi, ma iti pubbachakkaṃ nāma.
How? The front set is -ti, -anti, -si, -tha, -mi, -ma.
Thế nào? Ti, anti, si, tha, mi, ma là nhóm trước (pubbachakka).
3557
Te, ante, se, vhe, e, mhe iti parachakkaṃ nāma.
The back set is -te, -ante, -se, -vhe, -e, -mhe.
Te, ante, se, vhe, e, mhe là nhóm sau (parachakka).
3558
Pubbachakke ca-ti, antidvayaṃ paṭhamadukaṃ nāma, si, thadvayaṃ majjhimadukaṃ nāma, mi, madvayaṃ uttamadukaṃ nāma.
In the front set, -ti and -anti are called the first pair, -si and -tha are called the middle pair, and -mi and -ma are called the ultimate pair.
Trong nhóm trước, ti, anti là cặp ngôi thứ ba; si, tha là cặp ngôi thứ hai; mi, ma là cặp ngôi thứ nhất.
Evaṃ parachakke.
Similarly in the back set.
Tương tự trong nhóm sau.
3559
Tattha tulyādhikaraṇabhūte sesanāme payujjamāne vā gamyamāne vā paṭhamadukaṃ bhavati.
There, when a correlative remaining pronoun (sesanāme) is used or implied, the first pair appears.
Trong đó, khi danh từ còn lại (sesanāma) ở cùng địa vị được sử dụng hoặc ngụ ý, cặp ngôi thứ ba sẽ xảy ra.
Tathā tumhanāme majjhimadukaṃ, amhanāme uttamadukaṃ.
Similarly, with the pronoun for 'you' (tumhanāme), the middle pair; with the pronoun for 'I' (amhanāme), the ultimate pair.
Tương tự, với danh từ ngôi thứ hai, cặp ngôi thứ hai; với danh từ ngôi thứ nhất, cặp ngôi thứ nhất.
Dukesu ca ekasmiṃ atthe vattabbe ekavacanaṃ, bahumhi vattabbe bahuvacanaṃ.
And within the pairs, if a singular meaning is to be expressed, the singular is used; if a plural meaning is to be expressed, the plural is used.
Và trong các cặp, khi muốn diễn đạt một nghĩa thì dùng số ít, khi muốn diễn đạt nhiều nghĩa thì dùng số nhiều.
3560
Ettha ca nāmānaṃ atthanissitā katvattha, kammatthā idha nāmatthāti vuccanti.
Here, the meanings of the nouns, referring to the agent and object, are called nominal meanings (nāmatthāti).
Ở đây, các danh từ có nghĩa chủ cách (katvattha) và nghĩa nghiệp cách (kammattha) dựa vào nghĩa của chúng được gọi là nāmattha (nghĩa danh từ).
Kattu, kammasaṅkhāte yasmiṃ nāmatthe tyādivibhattiyo bhavanti, so nāmattho tyādivācakānaṃ eva vāccabhūto vuttattho nāma hoti, na syādivibhattīnaṃ.
The nominal meaning, whether agentive or objective, for which inflections like -tyādi appear, is a meaning expressed by those very -tyādi forms, not by inflections like -syādi.
Nghĩa danh từ mà trong đó các biến cách tyādi xảy ra, tức là nghĩa chủ cách hoặc nghiệp cách, được gọi là vuttattha (nghĩa đã được nói) chỉ đối với các từ chỉ định tyādi, chứ không phải đối với các biến cách syādi.
3561
Vuttakattu, kammādhiṭṭhānassa ca liṅgatthassa vācakaṃ nāmapadaṃ abhidheyyapadaṃ nāma, etadeva tulyādhikaraṇapadanti ca vuccati.
And the nominal word that expresses the gender meaning, which is the locus of the expressed agent or object, is called the nominative word (abhidheyyapadaṃ); this same is also called the correlative word.
Danh từ chỉ định giống (liṅgattha) của chủ cách hoặc nghiệp cách đã được nói được gọi là abhidheyyapada (từ được chỉ định), và nó cũng được gọi là tulyādhikaraṇapada (từ đồng địa vị).
3562
Amādayo ca atthavācakavibhattiyo etasmiṃ okāsaṃ na labhanti, liṅgatthamattajotikā paṭhamāvibhatti eva okāsaṃ labhati.
And inflections like -ma (accusative) do not find a place here; only the nominative inflection, which merely indicates the gender meaning, finds a place.
Các biến cách amādi, là các biến cách chỉ định nghĩa, không có chỗ ở đây; chỉ biến cách paṭhamā, là biến cách chỉ rõ giống, có chỗ ở đây.
Evarūpāni tulyādhikaraṇabhūtāni abhidheyyapadāni sandhāya sutte ‘tumhamhasesesū’ti vuttaṃ.
Referring to such correlative nominative words, the sutta states ‘in 'you', 'I', and the rest’ (tumhamhasesesu).
Câu kinh đã nói ‘tumhamhasesesu’ là để chỉ những từ được chỉ định (abhidheyyapada) đồng địa vị như vậy.
3563
Idañca suttaṃ suddhehi tumha’mha, sesanāmehi yuttavākye ca missakehi yuttavākye cāti dvīsu dvīsu vākyesu veditabbaṃ.
And this sutta should be understood in two types of sentences: those combined with pure 'you', 'I', and remaining pronouns, and those combined with mixed pronouns.
Và câu kinh này cần được hiểu trong hai loại câu: câu chỉ dùng các danh từ ngôi thứ hai, ngôi thứ nhất và danh từ còn lại thuần túy, và câu dùng hỗn hợp.
3564
Tattha suddhehi yutte paccekaṃ dukāni vattanti.
Among these, when combined with pure pronouns, the respective pairs apply.
Trong đó, khi dùng thuần túy, các cặp xảy ra riêng lẻ.
Yathā?
How?
Ví dụ?
So gacchati, te gacchanti, tvaṃ gacchasi, tumhe gacchatha, ahaṃ gacchāmi, mayaṃ gacchāmāti.
He goes, they go, you (singular) go, you (plural) go, I go, we go.
So gacchati (người ấy đi), te gacchanti (họ đi), tvaṃ gacchasi (bạn đi), tumhe gacchatha (các bạn đi), ahaṃ gacchāmi (tôi đi), mayaṃ gacchāma (chúng tôi đi).
3565
Tathā suddhadvandepi.
Similarly in pure dual forms.
Tương tự trong trường hợp song hợp thuần túy (suddhadvanda).
Yathā?
How?
Ví dụ?
So ca so ca gacchati, gacchanti vā.
He and he goes, or they go.
So ca so ca gacchati (người ấy và người ấy đi), hoặc gacchanti (họ đi).
Te ca te ca gacchanti, so ca te ca gacchanti, tvañca tvañca gacchasi, gacchatha vā.
They and they go, he and they go, you (singular) and you (singular) go, or you (plural) go.
Te ca te ca gacchanti (họ và họ đi), so ca te ca gacchanti (người ấy và họ đi), tvañca tvañca gacchasi (bạn và bạn đi), hoặc gacchatha (các bạn đi).
Tumhe ca tumhe ca gacchatha, tvañca tumhe ca gacchathāti.
You (plural) and you (plural) go, you (singular) and you (plural) go.
Tumhe ca tumhe ca gacchatha (các bạn và các bạn đi), tvañca tumhe ca gacchatha (bạn và các bạn đi).
3566
Missakehi yutte dvandavākye pana ‘vippaṭisedhe’ti saṅketattā paradukāni eva okāsaṃ labhanti, tesu ca bahuvacanāni eva.
But in a mixed compound sentence, due to the rule ‘in case of conflict’, only the latter pairs apply, and among those, only the plural forms.
Tuy nhiên, trong câu song hợp dùng hỗn hợp (missakehi yutte dvandavākye), do quy tắc ‘vippaṭisedhe’ (trong trường hợp xung đột), chỉ các cặp sau (paradukāni) có chỗ, và trong đó chỉ các số nhiều (bahuvacanāni) có chỗ.
Yathā?
How?
Ví dụ?
So ca tvañca gacchatha, so ca ahañca gacchāma, tvañca ahañca gacchāma, so ca tvañca ahañca gacchāma.
He and you go, he and I go, you and I go, he and you and I go.
So ca tvañca gacchatha (người ấy và bạn đi), so ca ahañca gacchāma (người ấy và tôi đi), tvañca ahañca gacchāma (bạn và tôi đi), so ca tvañca ahañca gacchāma (người ấy, bạn và tôi đi).
Ekavacanacatukkaṃ.
A set of four singulars.
Bốn trường hợp số ít.
3567
Te ca tumhe ca gacchatha, te ca mayañca gacchāma, tumhe ca mayañca gacchāma, te ca tumhe ca mayañca gacchāma.
They and you (plural) go, they and we go, you (plural) and we go, they and you (plural) and we go.
Te ca tumhe ca gacchatha (họ và các bạn đi), te ca mayañca gacchāma (họ và chúng tôi đi), tumhe ca mayañca gacchāma (các bạn và chúng tôi đi), te ca tumhe ca mayañca gacchāma (họ, các bạn và chúng tôi đi).
Bahuvacanacatukkaṃ.
A set of four plurals.
Bốn trường hợp số nhiều.
3568
So ca tumhe ca gacchatha, so ca mayañca gacchāma, tvañca mayañca gacchāma, so ca tvañca mayañca gacchāma.
He and you (plural) go, he and we go, you (singular) and we go, he and you (singular) and we go.
Anh ấy và các bạn đi, anh ấy và chúng ta đi, bạn và chúng ta đi, anh ấy, bạn và chúng ta đi.
Ekavacanamūlacatukkaṃ.
A set of four singular roots.
Bộ bốn gốc số ít.
3569
Te ca tvañca gacchatha, te ca ahañca gacchāma, tumhe ca ahañca gacchāma, te ca tumhe ca ahañca gacchāma.
They and you (singular) go, they and I go, you (plural) and I go, they and you (plural) and I go.
Họ và bạn đi, họ và tôi đi, các bạn và tôi đi, họ, các bạn và tôi đi.
Bahuvacanamūlacatukkaṃ.
A set of four plural roots.
Bộ bốn gốc số nhiều.
3570
Api ca tvañca so ca gacchatha, ahañca so ca gacchāma, tvañca ahañca so ca gacchāma, tumhe ca so ca gacchatha, mayañca so ca gacchāma, tvañca te ca gacchatha, ahañca te ca gacchāmaiccādīnipi catukkāni veditabbāni.
Furthermore, other sets of four should be understood, such as: you and he go, I and he go, you and I and he go, you (plural) and he go, we and he go, you (singular) and they go, I and they go.
Hơn nữa, bạn và anh ấy đi, tôi và anh ấy đi, bạn, tôi và anh ấy đi, các bạn và anh ấy đi, chúng ta và anh ấy đi, bạn và họ đi, tôi và họ đi, v.v., những bộ bốn này cũng nên được biết.
3571
Atrimā pāḷī – tuvañca putto suṇisā ca nattā, sammodamānā gharamāvasetha* .
The following is the Pāḷi text: ‘‘You, son, daughter-in-law, and grandson, dwell in harmony at home.’’
Pāḷi tiếp theo – “Bạn, con trai, con dâu và cháu nội, hãy sống trong nhà một cách hòa hợp.”
Ahañca putto suṇisā ca nattā, sammodamānā gharamāvasema* .
I, my son, my daughter-in-law, and my grandson—may we live in harmony in this house.
“Tôi, con trai, con dâu và cháu nội, chúng ta hãy sống trong nhà một cách hòa hợp.”
3572
Ahañca dāni āyasmā ca sāriputto bhikkhusaṅghaṃ pariharissāma* .
I and the venerable Sāriputta will now look after the community of bhikkhus.
“Tôi và Tôn giả Sāriputta sẽ chăm sóc Tăng đoàn.”
3573
Ahañca ime ca bhikkhū samādhinā nisīdimhā.
I and these bhikkhus sat down in concentration.
Tôi và những Tỳ-kheo này đã ngồi trong thiền định.
3574
Ahañca bhariyā ca dānapatī ahumhā* .
I and my wife were benefactors.
Tôi và vợ đã là những thí chủ.
3575
Ahañca sāmiko ca dānapatī ahumhā* iccādi.
"I and my husband were benefactors," and so on.
Tôi và chồng đã là những thí chủ, v.v.
3576
Yaṃ pana ‘‘so ca gacchati, tvañca gacchasī’’ti vattabbe ‘‘tumhe gacchathā’’ti vā ‘‘so ca gacchati, ahañca gacchāmī’’ti vattabbe ‘‘mayaṃ gacchāmā’’ti vā vacanaṃ, taṃ pakatibahuvacanameva, na paropurisabahuvacanaṃ.
However, to say 'you all go' when it should be 'he goes and you go,' or to say 'we go' when it should be 'he goes and I go,' is simply a natural plural, not a plural of the third person.
Tuy nhiên, khi đáng lẽ phải nói “anh ấy đi và bạn đi” lại nói “các bạn đi”, hoặc khi đáng lẽ phải nói “anh ấy đi và tôi đi” lại nói “chúng ta đi”, thì đó là số nhiều thông thường, không phải số nhiều theo ngôi thứ ba.
3577
Yañca kaccāyane – ‘‘sabbesamekābhidhāne paro puriso’’ti* suttaṃ, tatthapi sabbesaṃ dvinnaṃ vā tiṇṇaṃ vā missakabhūtānaṃ nāma, tumha’mhānaṃ ekato abhidhāne missakadvandavākye paro puriso yojetabboti attho na na sambhavatīti.
And as for the Sutta in Kaccāyana's grammar—'When all are mentioned together, the third person is used'—even there, the meaning that the third person should be applied in a mixed compound sentence when two or three mixed entities, namely tumha and amha, are mentioned together, is not impossible.
Và trong Kaccāyana – Sutta “Trong số tất cả, ngôi thứ ba là ưu tiên” thì nghĩa là khi tên của hai hoặc ba người khác nhau, hoặc của ‘tumha’ (bạn) và ‘amha’ (chúng ta) được đề cập cùng lúc trong một câu kép, thì ngôi thứ ba nên được sử dụng, nghĩa này không phải là không thể xảy ra.
3578
564. Kattari lo* .
564. Lo in the agent.
564. Kattari lo (Trong chủ cách, ‘la’)
3579
Aparokkhesu māna, nta, tyādīsu paresu kriyatthā paraṃ kattari lānubandho apaccayo hoti.
After a verbal root, when māna, nta, tyādayo, etc., which denote the present time, follow, the suffix a with the indicatory letter l is used in the sense of the agent.
Khi māna, nta, tyādi, v.v., không phải là quá khứ, theo sau một động từ, tiếp vĩ ngữ ‘la’ được thêm vào trong chủ cách.
Lānubandho ‘ūlasse’ti sutte visesanattho.
The indicatory letter l has a specifying meaning in the Sutta 'ūlasse'.
Tiếp vĩ ngữ ‘la’ có nghĩa là đặc biệt trong sutta ‘ūlasse’.
3580
Etena yattha māna, nta, tyādayo kattari vattanti, tattha ayaṃ lapaccayoti lapaccayena tesaṃ kattuvācakabhāvaṃ ñāpeti, esa nayo ‘‘kyo bhāvakammesu…’’ iccādīsupi.
By this, it is made known that where māna, nta, tyādayo function in the agent, this la-suffix is used, thereby indicating their function as expressing the agent. The same method applies to "kyo bhāvakammesu..." and so on.
Qua đây, nó cho biết rằng tiếp vĩ ngữ ‘la’ được thêm vào khi māna, nta, tyādi, v.v., được dùng trong chủ cách, và tiếp vĩ ngữ ‘la’ biểu thị chức năng chủ cách của chúng. Tương tự như vậy trong “kyo bhāvakammesu…” v.v.
3581
Ettha ca vikaraṇapaccayā nāma byañjanapūraṇā eva honti, na atthapūraṇā, tasmā yasmiṃ payoge tehi vinā padarūpaṃ na sijjhati, tattheva te vattanti.
Here, the vikaraṇa suffixes are merely fillers of consonants, not fillers of meaning. Therefore, they are used only in constructions where the word-form cannot be completed without them.
Ở đây, các tiếp vĩ ngữ biến đổi (vikaraṇa) chỉ là để bổ sung phụ âm, không phải để bổ sung nghĩa. Do đó, chúng chỉ được sử dụng khi hình thái từ không thể hoàn thành nếu không có chúng.
Yattha sijjhati, tattha na vattanti, ayampi lapaccayo dhātuto paraṃ vibhattisare vā āgamasare vā asante vattati, sante pana ‘‘pacāmi, pacāma, pacāhi, gameti, gamenti, vajjeti, vajjenti’’-iccādīsu kāriyantaratthāya vattati.
Where it can be completed, they are not used. This la-suffix also applies after a root when there is no vowel of a case-ending or an augment-vowel; but when there is, as in "pacāmi, pacāma, pacāhi, gameti, gamenti, vajjeti, vajjenti," it is used for a different purpose.
Khi hình thái từ hoàn thành mà không có chúng, chúng không được sử dụng. Tiếp vĩ ngữ ‘la’ này cũng được sử dụng sau gốc động từ khi không có nguyên âm của biến cách hoặc nguyên âm thêm vào, nhưng khi có, nó được sử dụng cho các mục đích khác trong “pacāmi, pacāma, pacāhi, gameti, gamenti, vajjeti, vajjenti,” v.v.
Yattha ca paccayānaṃ lopo vihito, tattha gaṇantara, rūpantarappasaṅgapaṭisiddhāya vattati, aññattha na vattati.
And where the elision of suffixes is prescribed, it is used to prevent the occurrence of different roots or different forms; otherwise, it is not used.
Và khi sự loại bỏ các tiếp vĩ ngữ được quy định, nó được sử dụng để ngăn chặn sự xuất hiện của các nhóm hoặc hình thái khác, nếu không thì nó không được sử dụng.
3582
565. Yuvaṇṇānameo paccaye* .
565. E and O for I and U before a suffix.
565. Yuvaṇṇānameo paccaye (I và U trở thành E và O khi có tiếp vĩ ngữ theo sau)
3583
Vibhatti, paccayā paccayo nāma.
Vibhatti, paccayā, are called paccayo (suffix).
Biến cách và tiếp vĩ ngữ được gọi là paccaya (tiếp vĩ ngữ).
I, kī, khi, ci, ji iccādayo ivaṇṇā nāma.
I, kī, khi, ci, ji, etc., are called ivaṇṇā (i-vowels).
I, kī, khi, ci, ji, v.v., được gọi là ivaṇṇa (nguyên âm i).
Cu, ju, bhū, hū iccādayo uvaṇṇā nāma.
Cu, ju, bhū, hū, etc., are called uvaṇṇā (u-vowels).
Cu, ju, bhū, hū, v.v., được gọi là uvaṇṇa (nguyên âm u).
Paccaye pare ekakkharadhātvantānaṃ ivaṇṇu’vaṇṇānaṃ kamena e, ovuddhiyo honti.
When a suffix follows, the i-vowels and u-vowels at the end of single-syllable roots are respectively replaced by e and o (vuddhi).
Khi có tiếp vĩ ngữ theo sau, các nguyên âm i và u ở cuối gốc động từ một âm tiết lần lượt được tăng trưởng thành e và o.
‘Paro kvacī’ti parasaralopo.
'Paro kvacī' indicates elision of the following vowel.
‘Paro kvacī’ là sự loại bỏ nguyên âm theo sau.
3584
Saṃpubbo-sambhoti, sambhonti, sambhosi, sambhotha, sambhomi, sambhoma.
With saṃ prefix—sambhoti, sambhonti, sambhosi, sambhotha, sambhomi, sambhoma.
Với tiền tố ‘saṃ’ – sambhoti (nó xảy ra), sambhonti (chúng xảy ra), sambhosi (bạn xảy ra), sambhotha (các bạn xảy ra), sambhomi (tôi xảy ra), sambhoma (chúng ta xảy ra).
3585
Anupubbo-anubhavane, so bhogaṃ anubhoti, te bhogaṃ anubhonti, tvaṃ bhogaṃ anubhosi, tumhe bhogaṃ anubhotha, ahaṃ bhogaṃ anubhomi, mayaṃ bhogaṃ anubhoma.
With anu prefix—in experiencing: so bhogaṃ anubhoti (he experiences enjoyment), te bhogaṃ anubhonti (they experience enjoyment), tvaṃ bhogaṃ anubhosi (you experience enjoyment), tumhe bhogaṃ anubhotha (you all experience enjoyment), ahaṃ bhogaṃ anubhomi (I experience enjoyment), mayaṃ bhogaṃ anubhoma (we experience enjoyment).
Với tiền tố ‘anu’ – trong việc trải nghiệm, anh ấy trải nghiệm sự hưởng thụ, họ trải nghiệm sự hưởng thụ, bạn trải nghiệm sự hưởng thụ, các bạn trải nghiệm sự hưởng thụ, tôi trải nghiệm sự hưởng thụ, chúng ta trải nghiệm sự hưởng thụ.
3586
Tattha yathā ‘‘nīlo paṭo’’ti ettha nīlasaddassa attho duvidho vāccattho, abhidheyyatthoti.
Here, just as in "nīlo paṭo" (blue cloth), the meaning of the word nīla is twofold: expressed meaning (vāccattha) and denoted meaning (abhidheyyattha).
Ở đây, giống như trong “nīlo paṭo” (tấm vải xanh), nghĩa của từ nīla (xanh) có hai loại: vāccattha (nghĩa biểu thị trực tiếp) và abhidheyyattha (nghĩa được ám chỉ).
3587
Tattha guṇasaṅkhāto sakattho vāccattho nāma.
Here, its own meaning, which is the quality itself, is called the vāccattha.
Ở đây, nghĩa riêng của nó, tức là chất lượng (guṇa), được gọi là vāccattha.
3588
Guṇanissayo dabbattho abhidheyyattho nāma.
The meaning of the substance, which is the substratum of the quality, is called the abhidheyyattha.
Nghĩa của vật thể (dabba) dựa trên chất lượng được gọi là abhidheyyattha.
3589
Nīlasaddo pana vaccātthameva ujuṃ vadati, nīlasaddamattaṃ suṇanto nīlaguṇameva ujuṃ jānāti, tasmā ‘‘paṭo’’ iti padantarena nīlasaddassa abhidheyyattho ācikkhīyati.
The word nīla, however, directly expresses only the vāccattha; one who hears merely the word nīla directly understands only the quality of blueness. Therefore, the abhidheyyattha of the word nīla is conveyed by another word, "paṭo".
Từ nīla trực tiếp nói lên nghĩa biểu thị trực tiếp; khi nghe từ nīla, người ta trực tiếp biết đến chất lượng xanh. Do đó, nghĩa được ám chỉ của từ nīla được biểu thị bằng một từ khác là “paṭo”.
3590
Tathā ‘‘anubhotī’’ti ettha tisaddassa attho duvidho vāccattho, abhidheyyatthoti.
Similarly, in "anubhoti" (he experiences), the meaning of the ti suffix is twofold: vāccattha and abhidheyyattha.
Tương tự, trong “anubhotī” (trải nghiệm), nghĩa của tiếp vĩ ngữ ‘ti’ có hai loại: vāccattha và abhidheyyattha.
3591
Tattha kattusattisaṅkhāto sakattho vāccattho nāma.
Here, its own meaning, which is the agent's power, is called the expressed meaning.
Ở đây, nghĩa riêng của nó, tức là năng lực của người hành động (kattusatti), được gọi là vāccattha.
3592
Sattinissayo liṅgattho abhidheyyattho nāma.
The meaning of gender, which is the substratum of the power, is called the denoted meaning.
Nghĩa của giống (liṅga) dựa trên năng lực được gọi là abhidheyyattha.
3593
Tisaddo pana vāccatthameva ujuṃ vadati, na abhidheyyatthaṃ.
The ti suffix, however, directly expresses only the vāccattha, not the abhidheyyattha.
Tuy nhiên, tiếp vĩ ngữ ‘ti’ trực tiếp nói lên nghĩa biểu thị trực tiếp, chứ không phải nghĩa được ám chỉ.
‘‘Anubhotī’’ti suṇantosādhyakriyāsahitaṃ kattārameva ujuṃ jānāti, na kiñci dabbanti attho.
One who hears "anubhoti" directly understands only the agent together with the action to be performed, not any substance, that is the meaning.
Khi nghe “anubhotī”, người ta trực tiếp biết đến người hành động đi kèm với hành động đang diễn ra, chứ không phải bất kỳ vật thể nào.
Tasmā ‘‘so’’ iti padantarena tisaddassa abhidheyyattho ācikkhīyati, vāccatthassa pana tisaddeneva ujuṃ vuttattā tatiyāvibhattiyā puna ācikkhitabbakiccaṃ natthi, liṅgatthajotanatthaṃ abhidheyyapade paṭhamāvibhatti eva pavattatīti.
Therefore, the abhidheyyattha of the ti suffix is conveyed by another word, "so" (he); but since the vāccattha is directly expressed by the ti suffix itself, there is no need for the third case-ending to express it again. Only the first case-ending is used in the abhidheyyapada to indicate the gender.
Do đó, nghĩa được ám chỉ của tiếp vĩ ngữ ‘ti’ được biểu thị bằng một từ khác là “so” (anh ấy). Vì nghĩa biểu thị trực tiếp đã được nói rõ bằng chính tiếp vĩ ngữ ‘ti’, nên không cần thiết phải biểu thị lại bằng biến cách thứ ba, mà chỉ biến cách thứ nhất được sử dụng trong từ biểu thị nghĩa được ám chỉ để chỉ rõ giống.
Esa nayo sabbattha.
This method applies everywhere.
Nguyên tắc này áp dụng cho mọi trường hợp.
3594
566. Eonamayavā sare* .
566. Aya, avā for e, o before a vowel.
566. Eonamayavā sare (E và O trở thành Aya và Ava khi có nguyên âm theo sau)
3595
Sare pare e, onaṃ kamena aya, avā honti.
Before a vowel, e and o are replaced by aya and ava respectively.
Khi có nguyên âm theo sau, e và o lần lượt trở thành aya và ava.
Ya, vesu a-kāro uccāraṇattho.
The 'a' in ya and va is for pronunciation.
Âm ‘a’ trong ya và va là để phát âm.
3596
Bhavati, bhavanti, bhavasi, bhavatha.
Bhavati, bhavanti, bhavasi, bhavatha.
Bhavati (nó tồn tại), bhavanti (chúng tồn tại), bhavasi (bạn tồn tại), bhavatha (các bạn tồn tại).
3597
567. Himimesvassa* .
567. A becomes long before hi, mi, me.
567. Himimesvassa (A trở thành A dài khi có Hi, Mi, Me theo sau)
3598
Hi, mi, mesu paresu a-kārassa dīgho hoti.
When hi, mi, me follow, the vowel a becomes long.
Khi có hi, mi, me theo sau, nguyên âm ‘a’ trở thành nguyên âm dài.
3599
Bhavāmi, bhavāma.
Bhavāmi, bhavāma.
Bhavāmi (tôi tồn tại), bhavāma (chúng ta tồn tại).
3600
Parachakke – bhavate, bhavante, bhavase, bhavavhe, bhave, bhavamhe.
In the parachakka (passive forms): bhavate, bhavante, bhavase, bhavavhe, bhave, bhavamhe.
Trong nhóm Parassapada – bhavate, bhavante, bhavase, bhavavhe, bhave, bhavamhe.
3601
Papubbo bhū-pavattiyaṃ, nadī pabhavati.
With pa prefix, bhū in the sense of arising: nadī pabhavati (a river arises/flows forth).
Với tiền tố ‘pa’ và gốc ‘bhū’ – trong sự phát sinh, con sông chảy ra.
3602
Adhyā’bhi, paripubbo hiṃsāyaṃ, adhibhavati, abhibhavati, paribhavati.
With adhyā/abhi, pari prefix, in the sense of harming: adhibhavati (overcomes), abhibhavati (overcomes), paribhavati (insults).
Với tiền tố ‘adhyā’ và ‘abhi’, ‘pari’ – trong sự gây hại, adhibhavati (áp đảo), abhibhavati (chế ngự), paribhavati (xúc phạm).
3603
Vipubbo vināse, pākaṭe, sobhaṇe ca, vibhavati.
With vi prefix, in the sense of destruction, manifestation, or beauty: vibhavati (perishes, appears, thrives).
Với tiền tố ‘vi’ – trong sự hủy diệt, sự rõ ràng, và sự tốt đẹp, vibhavati (phát triển).
3604
Parāpubbo parājaye, parābhavati.
With parā prefix, in the sense of defeat: parābhavati (is defeated).
Với tiền tố ‘parā’ – trong sự thất bại, parābhavati (bị đánh bại).
3605
Abhi, saṃpubbo pattiyaṃ, ajjhogāhe ca, abhisambhavati, tathā pātubbhavati, āvibhavati iccādi.
With abhi, saṃ prefix, in the sense of attainment or immersion: abhisambhavati (attains fully, is fully born), also pātubbhavati (appears), āvibhavati (becomes manifest), and so on.
Với tiền tố ‘abhi’ và ‘saṃ’ – trong sự đạt được và sự đắm chìm, abhisambhavati (đạt đến sự giác ngộ), cũng như pātubbhavati (xuất hiện), āvibhavati (biểu lộ), v.v.
3606
Iti suddhakatturūpaṃ.
Thus, the forms of bhū (to be).
Như vậy là hình thái của gốc động từ ‘bhū’.
3607
Suddhabhāvakammarūpa
Forms in pure passive voice (bhāva) and agentless passive (kamma)
Hình thái Bhāva và Karma thuần túy
3608
568. Kyo bhāvakammesvaparokkhesu māna nta tyādīsu* .
568. Kya (suffix ya with indicatory k) for bhāva and kamma before māna, nta, tyādayo, etc. in the present tense.
568. Kyo bhāvakammesvaparokkhesu māna nta tyādīsu (Kyo trong bhāva và karma khi có māna, nta, tyādi, v.v., không phải là quá khứ)
3609
Parokkhāvajjitesu māna, ntapaccayesu tyādīsu ca paresu kriyatthā bhāvasmiṃ kammani ca kānubandho yapaccayo hoti, bahulādhikārā kvaci kattari ca.
After a verbal root, when māna, nta, and tyādayo which exclude parokkha (past tense) follow, the suffix ya with the indicatory letter k (k-anubandha) is used in the sense of bhāva (impersonal passive) and kamma (agentless passive), and sometimes in the sense of the agent due to the 'frequent usage' rule.
Khi các tiếp vĩ ngữ māna, nta, tyādi, v.v., không phải là quá khứ, theo sau một động từ, tiếp vĩ ngữ ‘ya’ với ‘ka’ là âm phụ được thêm vào trong bhāva (trạng thái) và karma (bị động), và đôi khi trong chủ cách do quy tắc ‘bahulādhikāra’ (quy tắc phổ biến).
3610
Rūpaṃ vibhuyyati, so pahīyissati* , bhattaṃ paccati, gimhe udakaṃ chijjati, kusūlo bhijjati.
Rūpaṃ vibhuyyati (form is disintegrated), so pahīyissati (he will be abandoned), bhattaṃ paccati (food is cooked), gimhe udakaṃ chijjati (water is cut off in summer), kusūlo bhijjati (the granary is broken).
Hình thái bị hủy hoại, anh ấy sẽ bị từ bỏ, cơm được nấu, nước bị cắt vào mùa hè, kho thóc bị vỡ.
3611
569. Na te kānubandhanāgamesu.
569. No (vowel change) in k indicatory letters and augments.
569. Na te kānubandhanāgamesu (Chúng không có trong các âm phụ ‘ka’ và các từ thêm vào)
3612
Kānubandhe nāgame ca ivaṇṇu’vaṇṇānaṃ assa ca te e, o,-ā na hontīti kyamhi vuddhi natthi.
The vowels i, u, and a do not change to e, o, ā respectively in suffixes with k as an indicatory letter or in augments, meaning there is no vuddhi in kya.
Trong các âm phụ ‘ka’ và các từ thêm vào, các nguyên âm ‘i’, ‘u’ và ‘a’ không trở thành ‘e’, ‘o’ và ‘ā’. Do đó, không có sự tăng trưởng trong ‘kya’.
3613
Kamme-tena purisena bhogo anubhūyati, tena bhogā anubhūyanti, tena tvaṃ anubhūyasi, tena tumhe anubhūyatha, tena ahaṃ anubhūyāmi, tena mayaṃ anubhūyāma.
In the passive: tena purisena bhogo anubhūyati (enjoyment is experienced by that man), tena bhogā anubhūyanti (enjoyments are experienced by him), tena tvaṃ anubhūyasi (you are experienced by him), tena tumhe anubhūyatha (you all are experienced by him), tena ahaṃ anubhūyāmi (I am experienced by him), tena mayaṃ anubhūyāma (we are experienced by him).
Trong bị động – Sự hưởng thụ được người đàn ông đó trải nghiệm, những sự hưởng thụ đó được trải nghiệm bởi người đó, bạn được trải nghiệm bởi người đó, các bạn được trải nghiệm bởi người đó, tôi được trải nghiệm bởi người đó, chúng ta được trải nghiệm bởi người đó.
Yassa dvittaṃ rassattañca, anubhuyyati, anubhuyyanti.
Where there is reduplication and shortening: anubhuyyati, anubhuyyanti.
Nơi có sự lặp lại và rút ngắn, anubhuyyati, anubhuyyanti.
3614
Tattha ‘‘anubhūyatī’’ti ettha kyapaccayasahitassa tisaddassa attho duvidho vāccattho, abhidheyyatthoti.
Here, in the word "anubhūyati", the meaning of the 'ti' suffix combined with the 'kya' suffix is twofold: the direct meaning (vāccattha) and the implied meaning (abhidheyyattha).
Trong đó, ở từ "anubhūyati", ý nghĩa của chữ "ti" có kèm tiếp vĩ ngữ "kya" có hai loại là nghĩa biểu thị (vāccattha) và nghĩa được nói đến (abhidheyyattha).
3615
Tattha kammasattisaṅkhāto sakattho vāccattho nāma.
Among these, the intrinsic meaning, which is the potency of the object (kamma-satti), is called the direct meaning (vāccattha).
Trong đó, ý nghĩa riêng của nó, được gọi là năng lực của nghiệp (kamma-satti), chính là nghĩa biểu thị (vāccattha).
3616
Sattinissayo liṅgattho abhidheyyattho nāma.
The meaning indicated by the gender, which is dependent on the potency, is called the implied meaning (abhidheyyattha).
Ý nghĩa của giới tính (liṅga), cái nương tựa vào năng lực, được gọi là nghĩa được nói đến (abhidheyyattha).
3617
Tisaddo pana kyapaccayasahito vāccatthameva ujuṃ vadati, na abhidheyyatthaṃ.
However, the word 'ti' with the 'kya' suffix directly expresses only the direct meaning, not the implied meaning.
Nhưng chữ "ti" có kèm tiếp vĩ ngữ "kya" nói thẳng về nghĩa biểu thị (vāccattha), chứ không phải nghĩa được nói đến (abhidheyyattha).
‘‘Anubhūyatī’’ti suṇanto sādhyakriyāsahitaṃ kammasattiṃ eva ujuṃ jānāti, na kiñci dabbanti vuttaṃ hoti.
One who hears "anubhūyati" directly understands only the potency of the object (kamma-satti) accompanied by the action being accomplished; it is said that nothing else is given.
Khi nghe "anubhūyati", người ta hiểu thẳng về năng lực của nghiệp (kamma-satti) có kèm hành động đang thực hiện, chứ không phải bất cứ điều gì khác.
Sesaṃ pubbe vuttanayameva.
The rest is as stated before.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói trước đây.
3618
Anubhūyate, anubhuyyate, anubhūyante, anubhuyyante, anubhūyase, anubhūyavhe, anubhūye, anubhuyye, anubhūyamhe, anubhuyyamhe.
Anubhūyate, anubhuyyate, anubhūyante, anubhuyyante, anubhūyase, anubhūyavhe, anubhūye, anubhuyye, anubhūyamhe, anubhuyyamhe.
Anubhūyate, anubhuyyate, anubhūyante, anubhuyyante, anubhūyase, anubhūyavhe, anubhūye, anubhuyye, anubhūyamhe, anubhuyyamhe.
3619
570. Garupubbā rassā re ntentīnaṃ* .
570. Garupubbā rassā re ntentīnaṃ.
570. Garupubbā rassā re ntentīnaṃ* .
3620
Garupubbamhā rassato nte, ntīnaṃ reādeso hoti.
After a short vowel preceded by a heavy syllable (guru), 're' is substituted for 'nte' and 'ntī'.
Từ một nguyên âm ngắn đứng trước bởi một âm nặng (garu), "re" được thay thế cho "nte" và "ntī".
3621
Jāyare, jāyanti, jāyare, jāyante, gacchare, gacchanti, gacchare, gacchante, gamissare, gamissanti, gamissare, gamissante.
Jāyare, jāyanti, jāyare, jāyante, gacchare, gacchanti, gacchare, gacchante, gamissare, gamissanti, gamissare, gamissante.
Jāyare, jāyanti, jāyare, jāyante, gacchare, gacchanti, gacchare, gacchante, gamissare, gamissanti, gamissare, gamissante.
3622
Garupubbāti kiṃ?
What if not "preceded by a heavy syllable (guru)"?
Tại sao lại là "garupubbā" (đứng trước bởi âm nặng)?
Pacanti, pacante.
Pacanti, pacante.
Pacanti, pacante.
3623
Rassāti kiṃ?
What if not "short vowel (rassa)"?
Tại sao lại là "rassā" (ngắn)?
Pācenti, pācante.
Pācenti, pācante.
Pācenti, pācante.
3624
Ettha ca suttavibhāgena ‘‘sabbaṃ hidaṃ bhañjare kālapariyāyaṃ* , muñcare bandhanasmā* , jīvare’ vāpi sussatī’’ti* etāni pāḷipadāni sijjhanti.
Here, by the division of the rule, these Pāḷi words are formed: "sabbaṃ hidaṃ bhañjare kālapariyāyaṃ", "muñcare bandhanasmā", "jīvare’ vāpi sussatī".
Ở đây, nhờ sự phân chia của quy tắc này, các từ Pali như "sabbaṃ hidaṃ bhañjare kālapariyāyaṃ"*, "muñcare bandhanasmā"*, "jīvare’vāpi sussatī"* được hình thành.
3625
Tattha ‘bhañjare’ti bhijjati, ‘muñcare’ti muñcantu, ‘jīvare’ vāpī’ti jīvanto’vāpi.
Among these, 'bhañjare' means it is broken; 'muñcare' means they may release; 'jīvare’ vāpi' means even living.
Trong đó, "bhañjare" là "bị phá vỡ", "muñcare" là "hãy giải thoát", "jīvare’vāpi" là "kẻ đang sống" hoặc "kẻ sống sót".
Anubhūyare, anubhūyanti, anubhūyare, anubhūyante.
Anubhūyare, anubhūyanti, anubhūyare, anubhūyante.
Anubhūyare, anubhūyanti, anubhūyare, anubhūyante.
3626
Bhāvo nāma bhavana, gamanādiko kriyākāro, so dhātunā eva tulyādhikaraṇabhāvena visesīyati, na nāmapadena, tasmā tattha tumha’mha, sesanāmavasena tyādidukavisesayogo nāma natthi, paṭhamadukameva tattha bhavati, dabbasseva ca tassa abyattasarūpattā saṅkhyābhedopi natthi, ekavacanameva bhavati.
Bhāva means becoming, an action-mode such as going, which is qualified by the verb itself in apposition, not by a noun. Therefore, there is no application of the pronouns 'tumha' and 'amha', or other nouns, to distinguish the 'tyādiduka' (the second pair of endings) in it. Only the first pair of endings occurs there. Since its unchangeable nature is like that of a substance, there is no distinction of number, and only the singular is used.
Bhāva (trạng thái) là sự hiện hữu, hành động như đi lại, v.v., nó được đặc trưng bởi gốc động từ theo cách đồng đẳng (tulyādhikaraṇa), chứ không phải bởi danh từ. Do đó, ở đó không có sự kết hợp đặc biệt của các cặp như "tuma", "amha" và các danh từ còn lại. Chỉ có cặp đầu tiên xuất hiện ở đó, và vì bản chất bất biến của nó như một thực thể, nên cũng không có sự phân biệt số, chỉ có số ít.
3627
Tena bhogaṃ anubhūyati, anubhuyyati, anubhūyate, anubhuyyate, anubhavanaṃ hotīti attho.
Thus, 'bhogaṃ anubhūyati', 'anubhuyyati', 'anubhūyate', 'anubhuyyate' means there is an experience.
Vì vậy, bhogaṃ anubhūyati, anubhuyyati, anubhūyate, anubhuyyate, có nghĩa là sự trải nghiệm xảy ra.
3628
Iti suddhabhāvakammarūpāni.
Thus end the forms of pure bhāva and kamma.
Như vậy là các hình thái bhāva (trạng thái) và kamma (nghiệp) thuần túy.
3629
Hetukatturūpa
Hetukattu forms
Hetukatturūpa (Hình thái chủ động sai khiến)
3630
571. Payojakabyāpāre ṇāpi ca* .
571. Payojakabyāpāre ṇāpi ca.
571. Payojakabyāpāre ṇāpi ca* .
3631
Yo suddhakattāraṃ payojeti, tassa payojakassa kattuno byāpāre kriyatthā ṇi ca ṇāpi ca honti.
When a person causes an agent to act, for the action of that causative agent, the suffixes ṇi and ṇāpi occur after the root.
Đối với hành động của chủ thể sai khiến, tức là người khiến người khác hành động, các tiếp vĩ ngữ ṇi và ṇāpi được sử dụng để chỉ hành động.
Ṇānubandhā vuddhutthā.
The suffixes with the indicatory 'ṇ' cause lengthening (vuddhi).
Các tiếp vĩ ngữ có ṇa là để chỉ sự tăng trưởng.
3632
Tesu ca ākārantato* ṇāpiyeva hoti, dāpeti, dāpayati.
Among these, only ṇāpi occurs after roots ending in 'ā': dāpeti, dāpayati.
Trong số đó, từ các gốc kết thúc bằng nguyên âm "ā", chỉ có ṇāpi được sử dụng: dāpeti, dāpayati.
3633
Uvaṇṇantato ṇiyeva, sāveti, sāvayati.
Only ṇi occurs after roots ending in 'u' or 'o': sāveti, sāvayati.
Từ các gốc kết thúc bằng nguyên âm "u" hoặc "o", chỉ có ṇi được sử dụng: sāveti, sāvayati.
3634
Sesato dvepi, pāceti, pācayati, pācāpeti, pācāpayati.
After others, both occur: pāceti, pācayati, pācāpeti, pācāpayati.
Từ các gốc còn lại, cả hai đều được sử dụng: pāceti, pācayati, pācāpeti, pācāpayati.
3635
Payojakabyāpāropi kriyā evāti tadatthavācīhi ṇi,-ṇāpīhi paraṃ vibhatti, paccayā bhavanti, dhātvantassa ca ṇi, ṇāpīnañca vuddhi.
The action of the causative agent is also an action, so case endings and suffixes occur after ṇi and ṇāpi, which express its meaning, and lengthening occurs to the final vowel of the root and to ṇi and ṇāpi.
Hành động sai khiến cũng là một hành động, vì vậy các biến cách và tiếp vĩ ngữ được thêm vào sau ṇi và ṇāpi, những từ biểu thị ý nghĩa đó, và có sự tăng trưởng (vuddhi) của nguyên âm cuối gốc động từ và của ṇi, ṇāpi.
3636
So maggaṃ bhāveti, te maggaṃ bhāventi, tvaṃ maggaṃ bhāvesi, tumhe maggaṃ bhāvetha, ahaṃ maggaṃ bhāvemi, mayaṃ maggaṃ bhāvema.
So maggaṃ bhāveti (He causes the path to be developed), te maggaṃ bhāventi (They cause the path to be developed), tvaṃ maggaṃ bhāvesi (You cause the path to be developed), tumhe maggaṃ bhāvetha (You all cause the path to be developed), ahaṃ maggaṃ bhāvemi (I cause the path to be developed), mayaṃ maggaṃ bhāvema (We cause the path to be developed).
So maggaṃ bhāveti (anh ấy tu tập con đường), te maggaṃ bhāventi (họ tu tập con đường), tvaṃ maggaṃ bhāvesi (bạn tu tập con đường), tumhe maggaṃ bhāvetha (các bạn tu tập con đường), ahaṃ maggaṃ bhāvemi (tôi tu tập con đường), mayaṃ maggaṃ bhāvema (chúng tôi tu tập con đường).
3637
572. Āyāvā ṇānubandhe* .
572. Āyāvā ṇānubandhe.
572. Āyāvā ṇānubandhe* .
3638
E, onaṃ kamena āya, āvā honti sarādo ṇānubandhe paccaye pare, suttavibhattiyā aṇānubandhepi āyā’vā honti.
'E' and 'o' are optionally replaced by 'āya' and 'āvā' respectively when a suffix with the indicatory 'ṇ' beginning with a vowel follows. By the rule's division, 'āya' and 'āvā' also occur when a suffix without the indicatory 'ṇ' follows.
"E" và "o" lần lượt trở thành "āya" và "āvā" khi có tiếp vĩ ngữ có ṇa đứng sau. Theo sự phân chia của quy tắc, "āya" và "āvā" cũng xuất hiện khi không có tiếp vĩ ngữ có ṇa.
3639
Ge-sadde, gāyati, gāyanti.
In the root 'ge' (to sing): gāyati, gāyanti.
Với gốc Ge-sadde (hát): gāyati, gāyanti.
3640
Apapubbo ce-pūjāyaṃ, apacāyati, apacāyanti.
The root 'ce' (to honor) preceded by 'apa': apacāyati, apacāyanti.
Với gốc ce-pūjāyaṃ (tôn kính) có tiền tố apa: apacāyati, apacāyanti.
3641
Jhe-cintāyaṃ, jhāyati, jhāyanti, ujjhāyati, nijjhāyati iccādi.
In the root 'jhe' (to think): jhāyati, jhāyanti, ujjhāyati, nijjhāyati, etc.
Với gốc Jhe-cintāyaṃ (suy nghĩ): jhāyati, jhāyanti, ujjhāyati, nijjhāyati, v.v.
3642
573. Ṇiṇāpyāpīhi ca* .
573. Ṇiṇāpyāpīhi ca.
573. Ṇiṇāpyāpīhi ca* .
3643
Ṇi, ṇāpi, āpīhi ca kattari lo hoti vā.
After ṇi, ṇāpi, and āpī, 'lo' (a kind of suffix) may optionally occur in the active voice.
Từ ṇi, ṇāpi, và āpi, "lo" (biến cách) được thêm vào chủ động (kattari) hoặc không.
3644
Kārayati, kārāpayati, saddāpayati.
Kārayati, kārāpayati, saddāpayati.
Kārayati, kārāpayati, saddāpayati.
3645
Iminā asare ṭhāne ayādesato paraṃ akāro hoti, so maggaṃ bhāvayati, bhāvayanti, bhāvayasi, bhāvayatha, bhāvayāmi, bhāvayāma.
By this rule, in a place without a long vowel, after the substitution 'aya', the vowel 'a' occurs: so maggaṃ bhāvayati (He causes the path to be developed), bhāvayanti (They cause to be developed), bhāvayasi (You cause to be developed), bhāvayatha (You all cause to be developed), bhāvayāmi (I cause to be developed), bhāvayāma (We cause to be developed).
Theo quy tắc này, ở những vị trí không có nguyên âm, một "a" được thêm vào sau sự thay thế "aya". So maggaṃ bhāvayati, bhāvayanti, bhāvayasi, bhāvayatha, bhāvayāmi, bhāvayāma.
3646
Iti hetukatturūpāni.
Thus end the forms of hetukattu (causative active).
Như vậy là các hình thái chủ động sai khiến (hetukatturūpa).
3647
Tyādi
Tyādi (Passive of Causative)
Tyādi (Các hình thái khác)
3648
‘Kyo bhāvakammesū…’ti ṇi, ṇāpipaccayantato yo.
After suffixes ṇi and ṇāpi, 'kya' (yo) occurs in the bhāva and kamma voices, as per 'Kyo bhāvakammesū...'
"Kyo bhāvakammesu..." (kya trong bhāva và kamma) là tiếp vĩ ngữ "ya" sau các tiếp vĩ ngữ ṇi và ṇāpi.
3649
574. Kyassa* .
574. Kyassa.
574. Kyassa* .
3650
Kriyatthā parassa kyassa ādimhi īña hoti.
The initial 'ñ' of 'kya' after a verb root becomes 'ī'.
Chữ "ī" được thêm vào đầu tiếp vĩ ngữ "kya" đứng sau một gốc động từ.
3651
Tena maggo bhāvīyati, tena maggā bhāvīyanti, tena tvaṃ bhāvīyasi, tena tumhe bhāvīyatha, tena ahaṃ bhāvīyāmi, tena mayaṃ bhāvīyāma.
Thus, tena maggo bhāvīyati (By him, the path is caused to be developed), tena maggā bhāvīyanti (By him, the paths are caused to be developed), tena tvaṃ bhāvīyasi (By him, you are caused to be developed), tena tumhe bhāvīyatha (By him, you all are caused to be developed), tena ahaṃ bhāvīyāmi (By him, I am caused to be developed), tena mayaṃ bhāvīyāma (By him, we are caused to be developed).
Vì vậy: tena maggo bhāvīyati (con đường được anh ấy tu tập), tena maggā bhāvīyanti (những con đường được anh ấy tu tập), tena tvaṃ bhāvīyasi (bạn được anh ấy tu tập), tena tumhe bhāvīyatha (các bạn được anh ấy tu tập), tena ahaṃ bhāvīyāmi (tôi được anh ấy tu tập), tena mayaṃ bhāvīyāma (chúng tôi được anh ấy tu tập).
3652
Rassatte-bhāviyati, bhāviyanti.
With shortening: bhāviyati, bhāviyanti.
Với nguyên âm ngắn: bhāviyati, bhāviyanti.
3653
Dvitte-bhāviyyati, bhāviyyanti.
With doubling: bhāviyyati, bhāviyyanti.
Với nguyên âm đôi: bhāviyyati, bhāviyyanti.
Tathā bhāvayīyati, bhāvayīyanti.
Similarly: bhāvayīyati, bhāvayīyanti.
Tương tự: bhāvayīyati, bhāvayīyanti.
3654
Rassatte-bhāvayiyati, bhāvayiyanti.
With shortening: bhāvayiyati, bhāvayiyanti.
Với nguyên âm ngắn: bhāvayiyati, bhāvayiyanti.
3655
Dvitte-bhāvayiyyati, bhāvayiyyanti.
With doubling: bhāvayiyyati, bhāvayiyyanti.
Với nguyên âm đôi: bhāvayiyyati, bhāvayiyyanti.
3656
Akammikāpi yā dhātu, kārite tve’kakammikā;
A root that is intransitive (akammika) in its simple form, becomes transitive with one object (ekakammika) in the causative;
Động từ không có đối tượng (akammikā), khi được sai khiến (kārite), trở thành động từ có một đối tượng (ekakammikā);
3657
Ekakammā dvikammā ca, dvikammā ca tikammakā.
A root with one object becomes transitive with two objects (dvikamma), and one with two objects becomes transitive with three objects (tikammaka).
Động từ có một đối tượng trở thành có hai đối tượng (dvikammā), và động từ có hai đối tượng trở thành có ba đối tượng (tikammakā).
3658
Iti suddhakatturūpaṃ, suddhakammarūpaṃ, hetukatturūpaṃ, hetukammarūpanti ekadhātumhi cattāri nipphannarūpāni labbhanti.
Thus, for a single root, four accomplished forms are obtained: pure active (suddhakatturūpa), pure passive (suddhakammarūpa), causative active (hetukatturūpa), and causative passive (hetukammarūpa).
Như vậy, trong một gốc động từ, có bốn hình thái được tạo thành: hình thái chủ động thuần túy (suddhakatturūpa), hình thái bị động thuần túy (suddhakammarūpa), hình thái chủ động sai khiến (hetukatturūpa), và hình thái bị động sai khiến (hetukammarūpa).
3659
Katturūpena cettha kammakatturūpampi saṅgayhati.
Here, the active form also includes the medio-passive (kammakattu) form.
Ở đây, hình thái chủ động (katturūpa) cũng bao gồm hình thái chủ động-bị động (kammakatturūpa).
Kusūlo bhijjati, bhijjanadhammo bhijjati.
Kusūlo bhijjati (The granary breaks), bhijjanadhammo bhijjati (That which has the nature of breaking, breaks).
Cái bồ lúa bị vỡ (kusūlo bhijjati), cái có tính chất bị vỡ thì bị vỡ (bhijjanadhammo bhijjati).
3660
Kammarūpena ca kattukammarūpampi saṅgayhati.
The passive form also includes the active-passive (kattukamma) form.
Hình thái bị động (kammarūpa) cũng bao gồm hình thái chủ động-bị động (kattukammarūpa).
Tattha yaṃ padaṃ kattuvācakaṃ samānaṃ saddarūpena kammarūpaṃ bhavati, taṃ kattukammarūpaṃ nāma, taṃ pāḷiyaṃ bahulaṃ dissati.
There, a word that is active in meaning but passive in its sound-form is called an active-passive form (kattukammarūpa), which is frequently seen in Pāḷi.
Trong đó, từ nào vừa là chủ động vừa là bị động theo hình thái ngữ pháp, thì được gọi là kattukammarūpa, điều này thường thấy trong kinh điển Pali.
3661
Rūpaṃ vibhāviyyati* , atikkamiyyati, samatikkamiyyati, vītivattiyyati, nimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu* , pavattaṃ abhibhuyyati* , cutiṃ abhibhuyyati, upapattiṃ abhibhuyyatīti* gotrabhu iccādi.
"Rūpaṃ vibhāviyyati" (Form is clearly discerned), "atikkamiyyati" (is overcome), "samatikkamiyyati" (is entirely overcome), "vītivattiyyati" (is transgressed), "nimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu" (the sign is overwhelmed, hence gotrabhu), "pavattaṃ abhibhuyyati" (the arisen is overwhelmed), "cutiṃ abhibhuyyati" (death is overwhelmed), "upapattiṃ abhibhuyyatīti gotrabhu" (rebirth is overwhelmed, hence gotrabhu), etc.
Rūpaṃ vibhāviyyati* (sắc được biểu hiện rõ ràng), atikkamiyyati (bị vượt qua), samatikkamiyyati (bị vượt qua hoàn toàn), vītivattiyyati (bị vượt qua), nimittaṃ abhibhuyyatīti gotrabhu* (tín tướng bị chế ngự, đó là gotrabhu), pavattaṃ abhibhuyyati* (sự tiếp diễn bị chế ngự), cutiṃ abhibhuyyati (sự chết bị chế ngự), upapattiṃ abhibhuyyatīti* gotrabhu (sự tái sinh bị chế ngự, đó là gotrabhu), v.v.
3662
Tathā so pahīyethāpi nopi pahīyetha* , so pahīyissati* , nihiyyati yaso tassa* , hiyyoti hiyyati poso, pareti parihāyati* , ājānīyā hasīyanti* , vidhurassa hadayaṃ dhaniyati* iccādi.
Similarly, "so pahīyethāpi nopi pahīyetha" (He might be abandoned, or might not be abandoned), "so pahīyissati" (He will be abandoned), "nihiyyati yaso tassa" (His fame declines), "hiyyo'ti hiyyati poso" (A person declines day by day), "pareti parihāyati" (He goes away, perishes), "ājānīyā hasīyanti" (Thoroughbreds are made to laugh), "vidhurassa hadayaṃ dhaniyati" (The heart of the distressed beats), etc.
Tương tự: so pahīyethāpi nopi pahīyetha* (người ấy có thể bị từ bỏ, hoặc không bị từ bỏ), so pahīyissati* (người ấy sẽ bị từ bỏ), nihiyyati yaso tassa* (danh tiếng của người ấy bị suy giảm), hiyyoti hiyyati poso (người bị suy giảm), pareti parihāyati* (người ấy bị suy tàn), ājānīyā hasīyanti* (những con ngựa tốt bị cười nhạo), vidhurassa hadayaṃ dhaniyati* (trái tim của người đau khổ bị rung động), v.v.
3663
Yañca ‘yamhi dā dhā mā thā hā pā maha mathādīnamī’ti kaccāyane suttaṃ, taṃ kammani icchanti, kattari eva yujjati kammani ivaṇṇāgamassa sabbhāvā.
And the rule in Kaccāyana, "yamhi dā dhā mā thā hā pā maha mathādīnamī" is desired for the kamma (passive) voice, but it applies in the kattu (active) voice, as there is the occurrence of the 'i' insertion in the kamma voice.
Và quy tắc trong Kaccāyana, "yamhi dā dhā mā thā hā pā maha mathādīnamī" (chữ "ī" cho dā, dhā, mā, thā, hā, pā, maha, matha, v.v.), được mong muốn ở thể bị động (kammani), nhưng nó chỉ phù hợp ở thể chủ động (kattari) vì sự hiện diện của nguyên âm "i" trong thể bị động.
Saddanītiyaṃ pana ‘‘so pahīyissatī’’ti padānaṃ bhāvarūpattaṃ daḷhaṃ vadati, tāni pana kattukammarūpāni evāti.
However, in the Saddanīti, it is strongly stated that words like "so pahīyissati" are bhāva forms, but they are in fact kattukamma forms.
Tuy nhiên, trong Saddanīti, nó khẳng định mạnh mẽ rằng các từ như "so pahīyissati" là hình thái bhāva (trạng thái), nhưng chúng thực sự là các hình thái chủ động-bị động (kattukammarūpa).
3664
Ettha ca vattamānaṃ catubbidhaṃ niccapavattaṃ, pavattāvirataṃ, pavattuparataṃ, samīpavattamānanti.
Here, the present tense is of four kinds: continuously enduring, active and not ceased, active and ceased, and immediately present.
Ở đây, thì hiện tại (vattamāna) có bốn loại: luôn diễn ra (niccapavatta), đang diễn ra chưa dừng (pavattāvirata), đã diễn ra và dừng lại (pavattuparata), và sắp diễn ra (samīpavattamāna).
3665
Tattha niccapavatte – idhāyaṃ pabbato tiṭṭhati, candimasūriyā pariyāyanti, disā bhanti virocamānā* .
Among these, in the case of continuously enduring: "idhāyaṃ pabbato tiṭṭhati" (This mountain stands here), "candimasūriyā pariyāyanti" (The sun and moon revolve), "disā bhanti virocamānā" (The directions shine, gleaming).
Trong đó, luôn diễn ra (niccapavatte): idhāyaṃ pabbato tiṭṭhati (ở đây, ngọn núi này đứng vững), candimasūriyā pariyāyanti (mặt trăng và mặt trời xoay vần), disā bhanti virocamānā* (các phương hướng sáng chói).
3666
Pavattāvirate – api nu te gahapati kule dānaṃ dīyatīti, dīyati me bhante kule dānaṃ* .
In the case of active and not ceased: "api nu te gahapati kule dānaṃ dīyatīti" (Householder, is almsgiving given in your family?), "dīyati me bhante kule dānaṃ" (Venerable Sir, almsgiving is given in my family).
Đang diễn ra chưa dừng (pavattāvirate): api nu te gahapati kule dānaṃ dīyatīti (này gia chủ, có phải sự bố thí đang được thực hiện trong gia đình ông không?), dīyati me bhante kule dānaṃ* (bạch Thế Tôn, sự bố thí đang được thực hiện trong gia đình con).
3667
Ettha ca yāva dāne saussāho, tāva yathāpavattā dānakriyā vattamānā eva nāma hoti ussāhassa aviratattā.
Here, as long as there is eagerness for giving, the act of giving, as it occurs, is called present because the eagerness has not ceased.
Ở đây, chừng nào còn sự nhiệt tình trong việc bố thí, chừng đó hành động bố thí vẫn được coi là đang diễn ra, vì sự nhiệt tình chưa chấm dứt.
3668
Pavattuparate – na khādati ayaṃ maṃsaṃ, neva pāṇaṃ hanati* , na adinnaṃ ādiyati* .
With regard to the present – he does not eat meat, nor does he kill living beings, nor does he take what is not given.
Pavattuparate (trong việc ngừng làm): người này không ăn thịt, không giết hại sinh vật, không lấy của không cho.
Ettha yāva tabbipakkhakriyaṃ na karoti, tāva viramaṇakriyā vattamānā eva nāma hoti.
Here, as long as one does not perform the opposing action, the action of abstention is indeed called present.
Ở đây, chừng nào người ấy chưa làm hành động đối lập với việc từ bỏ, thì hành động từ bỏ vẫn được coi là hiện tại.
3669
Samīpe – atīte – kuto nu tvaṃ āgacchasi* , rājagahato āgacchāmīti.
In the vicinity (of time) – in the past: ‘From where do you come?’ ‘I come from Rājagaha.’
Samīpe (trong sự gần gũi): trong quá khứ gần – bạn từ đâu đến? Tôi từ Rājagaha đến.
Anāgate – dhammaṃ te desemi, sādhukaṃ suṇohi.
In the future: ‘I will teach you the Dhamma; listen carefully.’
Tương lai – Ta sẽ thuyết pháp cho con, hãy lắng nghe kỹ.
3670
Suttavibhattena tadāyoge atītepi ayaṃ vibhatti hoti, vākacīrāni dhunanto, gacchāmi ambare tadā* .
According to the Suttavibhaṅga, in that context, this vibhatti also occurs in the past tense: ‘shaking his bark garments, I went in the sky then.’
Theo Suttavibhanga, trong trường hợp "tadā" (lúc đó), cách chia này cũng xảy ra trong quá khứ,* "rũ bỏ y vỏ cây, ta đi trên không trung lúc đó".
3671
Yāva, pure, purāyoge anāgatepi-idheva tāva tiṭṭhāhi, yāvāhaṃ āgacchāmi, yaṃnūnāhaṃ dhammañca vinayañca saṅgāyeyyaṃ* , pure adhammo dibbati, dhammo paṭibāhiyyati* , dante ime chinda purā marāmi* .
In contexts involving yāva, pure, purā (until, before), it also refers to the future: ‘Stay right here until I return’; ‘What if I were to recite the Dhamma and Vinaya?’; ‘before unrighteousness flourishes and righteousness is suppressed’; ‘Cut these teeth before I die.’
Trong trường hợp "yāva" (cho đến khi), "pure" (trước khi), "purā" (trước khi) cũng có thể dùng cho tương lai – "hãy ở lại đây cho đến khi ta trở lại", "mong sao ta có thể kết tập Pháp và Luật", "trước khi phi pháp thịnh hành, Pháp bị đẩy lùi", "hãy nhổ những chiếc răng này trước khi ta chết".
3672
Ekaṃsatthepi-nirayaṃ nūnagacchāmi, ettha me natthi saṃsayo* .
Also in the sense of certainty: ‘Surely I go to hell; there is no doubt for me in this.’
Trong ý nghĩa chắc chắn – "chắc chắn ta sẽ đi địa ngục, ta không còn nghi ngờ gì về điều này".
Avassambhāviyatthepi-dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ* , dhuvaṃ buddho bhavissati* vā.
Also in the sense of inevitability: ‘Surely I shall be a Buddha,’ or ‘Surely he will be a Buddha.’
Trong ý nghĩa không thể tránh khỏi – "chắc chắn ta sẽ là một vị Phật", hoặc "chắc chắn ta sẽ là một vị Phật".
3673
Aniyamatthepi-manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā* cintetīti cittaṃ* , phusatīti phasso* , bujjhatīti buddho.
Also in the sense of indefiniteness: ‘If one speaks or acts with a pure mind’; ‘It thinks, hence mind (citta)’; ‘It touches, hence contact (phassa)’; ‘He awakens, hence Buddha.’
Trong ý nghĩa không xác định – "Nếu một người nói hoặc hành động với tâm thanh tịnh", "cái suy nghĩ là tâm", "cái xúc chạm là xúc", "cái giác ngộ là Phật".
3674
Kadā karahiyogepi-kadā gacchati, karahi gacchati, gamissati vā.
Also with kadā and karahi (when): ‘When does he go?’ or ‘When will he go?’
Trong trường hợp "kadā" (khi nào), "karahi" (khi nào) – "khi nào đi", "khi nào đi", hoặc "sẽ đi".
3675
Iti tyādi.
Thus, etc.
Vân vân.
3676
Tvādi
Tvādi
Tvādi
3677
Atha tvādi vuccate.
Now the tvādi (imperative endings) are explained.
Bây giờ, Tvādi được nói đến.
3678
575. Tu antu hi tha mi ma taṃ antaṃ su vho e āmase* .
575. Tu antu hi tha mi ma taṃ antaṃ su vho e āmase.
575. Tu antu hi tha mi ma taṃ antaṃ su vho e āmase.
3679
Vattamāne kāle pañha, patthanā, vidhīsu kriyatthā tvādayo honti.
In the present tense, for questions, aspirations, and injunctions, the tvādi endings are used for actions.
Trong thì hiện tại, các hậu tố Tvādi được dùng cho các hành động mang ý nghĩa nghi vấn, mong ước, hoặc mệnh lệnh.
3680
Pañhe-dhammaṃ vā tvaṃ adhiyassu vinayaṃ vā* .
In questions: ‘Do you learn the Dhamma or the Vinaya?’
Trong nghi vấn – "con nên học Pháp hay Luật?".
3681
Patthanāsaddena āsīsādayopi saṅgayhanti.
By the term ‘aspirations,’ blessings and so forth are also included.
Với từ "mong ước", các ý nghĩa như chúc phúc cũng được bao gồm.
3682
Tattha patthanāyaṃ-bhavābhave saṃsaranto, saddho homi amaccharī.
There, in aspiration: ‘May I be faithful and unselfish as I wander through existences.’
Trong mong ước – "khi luân hồi trong các cõi hữu, mong ta là người có đức tin và không keo kiệt".
3683
Āsīsāyaṃ-etena saccavajjena, pajjunno abhivassatu* , sabbe bhadrāni passantu* , sabbe sattā averā hontu* .
In blessings: ‘By this truth, may the rain-god pour rain’; ‘May all behold auspicious things’; ‘May all beings be free from animosity.’
Trong chúc phúc – "nhờ lời nói chân thật này, mong Pajjunna (vị thần mưa) hãy đổ mưa", "mong tất cả thấy điều tốt lành", "mong tất cả chúng sinh không thù hận".
3684
Yācane-ekaṃ me nayanaṃ dehi* .
In begging: ‘Give me one eye.’
Trong cầu xin – "xin hãy cho ta một con mắt".
3685
Āyācane-desetu bhante bhagavā dhammaṃ* , ovadatu maṃ bhagavā* , anusāsatu maṃ sugata* , ullumpatu maṃ bhante saṅgho* , asmākaṃ adhipannānaṃ, khamassu rājakuñjara* , etha byagghā nivattavho* .
In requesting: ‘Let the Blessed One teach the Dhamma, Bhante’; ‘Let the Blessed One admonish me’; ‘Let the Sugata instruct me’; ‘Let the Saṅgha uplift me, Bhante’; ‘For us who are fallen, O lord of kings, forgive’; ‘Come, tigers, turn back!’
Trong thỉnh cầu – "Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy thuyết pháp", "Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy khuyên dạy con", "Bạch Thiện Thệ, xin hãy giáo huấn con", "Bạch Đại đức Tăng, xin Tăng đoàn hãy cứu vớt con", "xin hãy tha thứ cho chúng con, hỡi vua chúa loài người, những kẻ đang gặp nạn", "hỡi hổ, hãy quay lại đây".
3686
Vidhisaddena niyojanādayopi saṅgayhanti.
By the term ‘injunctions,’ commands and so forth are also included.
Với từ "mệnh lệnh", các ý nghĩa như ra lệnh cũng được bao gồm.
3687
Tattha vidhimhi-akusalaṃ pajahatha, kusalaṃ upasampajja viharatha* , evaṃ vitakketha, mā evaṃ vitakketha* .
There, in injunction: ‘Abandon the unwholesome, enter and dwell in the wholesome’; ‘Think thus, do not think thus.’
Trong mệnh lệnh – "hãy từ bỏ điều bất thiện, hãy an trú trong điều thiện", "hãy suy nghĩ như vậy, đừng suy nghĩ như vậy".
3688
Niyojane-etha bhikkhave sīlavā hotha* , appamādena sampādetha* , etha gaṇhatha bandhatha* , mā vo muñcittha kiñcanaṃ* .
In commanding: ‘Come, bhikkhus, be virtuous’; ‘Strive with heedfulness’; ‘Come, seize and bind’; ‘Do not let go of anything!’
Trong ra lệnh – "này các Tỳ-kheo, hãy giữ giới", "hãy hoàn thành* với sự không phóng dật", "hãy đến, hãy bắt giữ, hãy trói buộc", "đừng để bất cứ điều gì thoát khỏi các người".
3689
Ajjhesane-uddisatu bhante thero pātimokkhaṃ* .
In requesting to recite: ‘Let the Elder recite the Pātimokkha, Bhante.’
Trong thỉnh cầu – "Bạch Đại đức, xin trưởng lão hãy đọc Pātimokkha".
3690
Āṇattiyaṃ-suṇātu me bhante saṅgho* .
In announcing: ‘May the Saṅgha hear me, Bhante.’
Trong thông báo – "Bạch Đại đức Tăng, xin Tăng đoàn hãy lắng nghe con".
3691
Pesane-gacchatha tumhe sāriputtā* .
In sending: ‘Go, Sāriputtas!’
Trong sai phái – "này Sāriputta, các con hãy đi".
3692
Pavāraṇāyaṃ-vadatu maṃ bhante saṅgho* , vadetha bhante yenattho* .
In inviting a report (pavāraṇā): ‘Let the Saṅgha speak to me, Bhante’; ‘Speak, Bhante, for what purpose?’
Trong thỉnh tội – "Bạch Đại đức Tăng, xin Tăng đoàn hãy khiển trách con", "Bạch Đại đức, xin hãy nói điều gì cần thiết".
3693
Anumatiyaṃ-paribhuñja vā vissajjehi vā yathāpaccayaṃ vā karohi* .
In permission: ‘Use it, or give it away, or do with it according to need.’
Trong cho phép – "hãy thọ dụng hoặc phân phát hoặc làm theo những gì phù hợp".
3694
Varadāne-phussatī varavaṇṇābhe, varassu dasadhā vare* , icchitaṃ patthitaṃ tuyhaṃ, khippameva samijjhatu* .
In granting a boon: ‘O Phuṣṣatī, of excellent complexion, choose ten boons!’; ‘May your desired and wished-for things quickly be fulfilled.’
Trong ban phước – "hỡi Phussa, hỡi người có dung mạo tuyệt đẹp, hãy ước nguyện mười điều ước", "mong điều con mong muốn, điều con cầu nguyện, sẽ sớm thành tựu".
3695
Anuññāyaṃ-puccha vāsava maṃ pañhaṃ, yaṃ kiñci manasicchasi* .
In granting leave: ‘Ask me any question you wish, Vāsava.’
Trong cho phép – "hỡi Vāsava, hãy hỏi ta bất cứ câu hỏi nào mà ngài muốn".
3696
Katāvakāsā pucchavho* .
‘You have been granted permission, ask!’
"Các vị đã được phép, hãy hỏi".
3697
Sampaṭicchane-evaṃ hotu* .
In acceptance: ‘So be it.’
Trong chấp thuận – "mong điều đó xảy ra".
3698
Akkose-muddhā te phalatu sattadhā* , corā taṃ khaṇḍākhaṇḍikaṃ chindantu* .
In cursing: ‘May your head split into seven pieces!’; ‘May robbers cut you into pieces!’
Trong nguyền rủa – "mong đầu ngươi vỡ làm bảy mảnh", "mong những tên cướp chặt ngươi thành từng mảnh".
3699
Sapathe-etena saccavajjena, putto uppajjataṃ ise* , musā me bhaṇamānāya, muddhā phalatu sattadhā* .
In swearing: ‘By this truth, may a son be born to the sage!’; ‘If I speak falsely, may my head split into seven pieces!’
Trong thề nguyền – "nhờ lời nói chân thật này, mong một đứa con trai sẽ sinh ra cho vị ẩn sĩ", "nếu ta nói dối, mong đầu ta vỡ làm bảy mảnh".
3700
Āmantane-etu vessantaro rājā* , ‘‘ehi bhikkhu cara brahmacariyaṃ* , etha bhikkhave sīlavā hotha’’ iccādīsupi ehi, ethasaddā āmantane tiṭṭhanti.
In inviting: ‘Let King Vessantara come!’; ‘Come, bhikkhu, lead the holy life!’; ‘Come, bhikkhus, be virtuous!’—in these and similar expressions, the words ehi and etha stand for inviting.
Trong mời gọi – "mong Vessantara vương đến", "này Tỳ-kheo, hãy đến và sống đời Phạm hạnh", "này các Tỳ-kheo, hãy đến và giữ giới", vân vân, các từ "ehi" và "etha" được dùng trong mời gọi.
3701
Nimantane-adhivāsetu me bhante bhagavā svātanāya bhattaṃ* .
In formal invitation: ‘Let the Blessed One accept my meal for tomorrow, Bhante.’
Trong thỉnh mời – "Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy chấp nhận bữa ăn của con vào ngày mai".
3702
Pavedane-vedayatīti maṃ saṅgho dhāretu* , upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu* , punārāyu ca me laddho, evaṃ jānāhi mārisa* .
In announcing one's state: ‘Let the Saṅgha acknowledge me as having announced’; ‘Let the Venerable Gotama acknowledge me as a lay follower’; ‘And I have regained life; know this, respected one.’
Trong tuyên bố – "mong Tăng đoàn hãy xem con như người đã tuyên bố", "mong Tôn giả Gotama hãy xem con là một cận sự nam", "và ta đã được sống thêm tuổi thọ, này Mārisa, hãy biết điều đó".
3703
Pattakāle-parinibbātu bhante bhagavā, parinibbātu sugato, parinibbānakālo bhante bhagavato* , kālo kho te mahāvīra, uppajja mātukucchiyaṃ* , byākarohi aggivessana na dāni te tuṇhībhāvassa kālo* .
In due time: ‘Let the Blessed One attain parinibbāna, Bhante; let the Sugata attain parinibbāna; it is time for the Blessed One's parinibbāna, Bhante’; ‘It is indeed time for you, great hero, to enter your mother's womb’; ‘Declare it, Aggivessana, it is not now the time for your silence.’
Trong thời điểm thích hợp – "Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy nhập Niết-bàn, xin Thiện Thệ hãy nhập Niết-bàn, Bạch Thế Tôn, đã đến lúc Thế Tôn nhập Niết-bàn", "này Đại Hùng, đã đến lúc con sinh vào bụng mẹ", "này Aggivessana, hãy trả lời, bây giờ không phải là lúc ngài im lặng".
3704
Anubhotu, anubhontu, anubhohi, anubhotha, anubhomi, anubhoma, bhavatu, bhavantu, ‘himimesvassā’ti hi, mi, mesu assa dīgho, tvaṃ paṇḍito bhavāhi.
Anubhotu, anubhontu, anubhōhi, anubhotha, anubhomi, anubhoma, bhavatu, bhavantu. For hi, mi, mesu, the vowel is lengthened by ‘himimesvassā’: ‘You be wise (paṇḍito bhavāhi).’
Anubhotu, anubhontu, anubhohi, anubhotha, anubhomi, anubhoma, bhavatu, bhavantu, "himimesvassā" nghĩa là "hi", "mi", "mesu" có nguyên âm dài, "con là người trí tuệ, hãy trở thành".
3705
576. Hissato lopo* .
576. Deletion of hissa after a.
576. Hissato lopo.
3706
Akārato parassa hissa lopo hoti.
The hi after an a is deleted.
Âm "hi" sau nguyên âm "a" bị lược bỏ.
3707
Atoti kiṃ?
Why ‘after a’?
"Ato" nghĩa là gì?
Brūhi, dehi, hohi.
Because of brūhi, dehi, hohi.
Brūhi, dehi, hohi.
3708
Iminā ato hissa lopo, tvaṃ paṇḍito bhava.
By this rule, the hi after a is deleted: ‘You be wise (tvaṃ paṇḍito bhava).’
Nhờ quy tắc này, "hi" sau "a" bị lược bỏ,* "con là người trí tuệ, hãy trở thành".
3709
Tumhe paṇḍitā bhavatha, bhavāmi, bhavāma.
‘You (plural) be wise (tumhe paṇḍitā bhavatha),’ ‘I am (bhavāmi),’ ‘We are (bhavāma).’
Các con là người trí tuệ, hãy trở thành, ta trở thành, chúng ta trở thành.
3710
Parachakke-so bhavataṃ, te bhavantaṃ, tvaṃ bhavassu, tumhe bhavavho, ahaṃ bhave, mayaṃ bhavāmase, imāni suddhakatturūpāni.
In the other classes: ‘He may be (so bhavataṃ),’ ‘They may be (te bhavantaṃ),’ ‘You (singular) may be (tvaṃ bhavassu),’ ‘You (plural) may be (tumhe bhavavho),’ ‘I may be (ahaṃ bhave),’ ‘We may be (mayaṃ bhavāmase).’ These are the forms with paccatta (personal endings).
Trong các ngôi khác – "người ấy nên trở thành", "họ nên trở thành", "con nên trở thành", "các con nên trở thành", "ta nên trở thành", "chúng ta nên trở thành", đây là các dạng tự động từ.
3711
Anubhūyatu, anubhūyantu, anubhuyyatu, anubhuyyantu iccādi suddhakammarūpaṃ.
Anubhūyatu, anubhūyantu, anubhuyyatu, anubhuyyantu, etc., are the simple passive forms.
Anubhūyatu, anubhūyantu, anubhuyyatu, anubhuyyantu, vân vân, là dạng bị động thuần túy.
3712
Bhāvetu, bhāventu, bhāvayatu, bhāvayantu iccādi hetukatturūpaṃ.
Bhāvetu, bhāventu, bhāvayatu, bhāvayantu, etc., are the active causative forms.
Bhāvetu, bhāventu, bhāvayatu, bhāvayantu, vân vân, là dạng tự động từ.
3713
Bhāvīyatu, bhāvīyantu.
Bhāvīyatu, bhāvīyantu.
Bhāvīyatu, bhāvīyantu.
Rassatte-bhāviyatu, bhāviyantu.
With shortening: bhāviyatu, bhāviyantu.
Trong rút ngắn nguyên âm – bhāviyatu, bhāviyantu.
Dvitte-bhāviyyatu, bhāviyyantu.
With doubling: bhāviyyatu, bhāviyyantu.
Trong lặp đôi – bhāviyyatu, bhāviyyantu.
Tathā bhāvayīyatu, bhāvayīyantuiccādi hetukammarūpaṃ.
Likewise, bhāvayīyatu, bhāvayīyantu, etc., are the causative passive forms.
Tương tự, bhāvayīyatu, bhāvayīyantu, vân vân, là dạng bị động sai khiến.
3714
‘Eyyāthasse’iccādisuttena thassa vho, tumhe bhavavho, bhavatha vā.
By the sūtra ‘Eyyāthasse,’ tha becomes vho: ‘You (plural) may be (tumhe bhavavho),’ or ‘you may be (bhavatha).’
Theo quy tắc "Eyyāthasse", "tha" biến thành "vho",* "các con nên trở thành", hoặc "các con hãy trở thành".
3715
Iti tvādi.
Thus the tvādi.
Tvādi kết thúc.
3716
Eyyādi
Eyyādi
Eyyādi
3717
Atha eyyādi vuccate.
Now the eyyādi (optative endings) are explained.
Bây giờ, Eyyādi được nói đến.
3718
577. Hetuphalesveyya eyyuṃ eyyāsi eyyātha eyyāmi eyyāma etha eraṃ etho eyyāvho* eyyaṃ eyyāmhe vā* .
577. In cause and effect, the endings eyya, eyyuṃ, eyyāsi, eyyātha, eyyāmi, eyyāma, etha, eraṃ, etho, eyyāvho, eyyaṃ, or eyyāmhe.
577. Hetuphalesveyya eyyuṃ eyyāsi eyyātha eyyāmi eyyāma etha eraṃ etho eyyāvho eyyavho eyyāṃ eyyāmhe vā.
3719
Aññamaññasambandhiniyā hetukriyāyañca phalakriyāyañca kriyatthā eyyādayo honti vā.
The endings eyya and so forth may occur in the sense of action, both in the causative action and the resultant action, which are mutually related.
Trong hành động nguyên nhân và hành động kết quả có mối liên hệ với nhau, các hậu tố Eyyādi được dùng cho các hành động, hoặc.
Hetuphalesupi kadāci aññavibhattuppattidīpanattho vāsaddo, sace so yānaṃ labhissati, gamissati, sace na labhissati, na gamissati iccādi.
The word vā (or) here signifies the possible occurrence of other case endings even in cause and effect, for example: "If he obtains a vehicle, he will go; if he does not obtain it, he will not go."
Chữ vā (hoặc) cũng có ý nghĩa chỉ sự phát sinh của một trường hợp khác ngay cả trong nhân quả, như: nếu người ấy sẽ nhận được phương tiện, người ấy sẽ đi; nếu không nhận được, sẽ không đi, v.v.
3720
Sace saṅkhāro nicco bhaveyya, sukho nāma bhaveyya, sace so paṇḍito bhaveyya, sukhito bhaveyya.
If formations were permanent, they would be named happiness; if he were wise, he would be happy.
Nếu các hành là thường còn, thì chúng sẽ là hạnh phúc; nếu người ấy là bậc hiền trí, người ấy sẽ được hạnh phúc.
3721
578. Pañhapatthanāvidhīsu* .
578. In questions, aspirations, and injunctions.
578. Trong các trường hợp hỏi, mong ước và mệnh lệnh*.
3722
Etesu eyyādayo honti.
In these, eyya and so forth occur.
Trong những trường hợp này, các hình thái eyya v.v. xuất hiện.
3723
Pañhe-kinnu kho tvaṃ vinayaṃ vā adhiyyeyyāsi dhammaṃ vā.
In a question: "Would you study the Vinaya or the Dhamma?"
Trong câu hỏi: Này bạn, bạn sẽ học Luật hay Pháp?
3724
Patthanāyaṃ-bhaveyyaṃ jātijātiyaṃ.
In an aspiration: "May I be reborn in every birth."
Trong mong ước: Nguyện cho tôi được tái sinh trong mỗi kiếp.
3725
Vidhimhi-pāṇaṃ na haneyya, adinnaṃ na ādiyeyya, dānaṃ dadeyya, sīlaṃ rakkheyya.
In an injunction: "One should not kill living beings, one should not take what is not given, one should give dana, one should observe sīla."
Trong mệnh lệnh: Chớ sát sinh, chớ lấy của không cho, nên bố thí, nên giữ giới.
3726
579. Sattārahesveyyādī* .
579. In capability and worthiness, eyya and so forth.
579. Trong khả năng và xứng đáng*.
3727
Sattiyaṃ arahatthe ca eyyādayo honti.
In capability (satti) and the sense of worthiness (arahattha), eyya and so forth occur.
Trong khả năng (satti) và xứng đáng (arahattha), các hình thái eyya v.v. xuất hiện.
3728
Bhavaṃ rajjaṃ kareyya, bhavaṃ rajjaṃ kātuṃ sakko, kātuṃ arahoti attho.
"May your excellency rule the kingdom," meaning, "Your excellency is capable of ruling the kingdom, is worthy of ruling."
Ngài có thể cai trị vương quốc, nghĩa là ngài có khả năng cai trị vương quốc, ngài xứng đáng cai trị.
3729
So imaṃ vijaṭaye jaṭaṃ* .
"He should untangle this tangle."
Người ấy nên gỡ rối mớ bòng bong này*.
3730
580. Sambhāvane vā* .
580. Also in probability.
580. Hoặc trong khả năng có thể xảy ra*.
3731
Sambhāvanepi eyyādayo honti vā.
Also in probability (sambhāvana), eyya and so forth may occur.
Hoặc trong khả năng có thể xảy ra (sambhāvana) cũng có các hình thái eyya v.v.
3732
Pabbatamapi sirasā bhindeyya, bhaveyya, bhaveyyuṃ, bhaveyyāsi, bhaveyyātha, bhaveyyāmi, bhaveyyāma.
"He might even split a mountain with his head." The forms are bhaveyya, bhaveyyuṃ, bhaveyyāsi, bhaveyyātha, bhaveyyāmi, bhaveyyāma.
Người ấy có thể đập vỡ cả ngọn núi bằng đầu. bhaveyya, bhaveyyuṃ, bhaveyyāsi, bhaveyyātha, bhaveyyāmi, bhaveyyāma.
3733
Parachakke-so bhavetha, te bhaveraṃ, tvaṃ bhavetho, tumhe bhaveyyāvho, ahaṃ bhaveyyaṃ, mayaṃ bhaveyyāmhe, iti suddhakatturūpāni.
In the other conjugation: so bhavetha, te bhaveraṃ, tvaṃ bhavetho, tumhe bhaveyyāvho, ahaṃ bhaveyyaṃ, mayaṃ bhaveyyāmhe—such are the forms in the active voice.
Trong các hình thái khác: so bhavetha, te bhaveraṃ, tvaṃ bhavetho, tumhe bhaveyyāvho, ahaṃ bhaveyyaṃ, mayaṃ bhaveyyāmhe, v.v. là các hình thái tự thân (attano-rūpāni).
3734
Anubhūyeyya, anubhūyeyyuṃ.
Anubhūyeyya, anubhūyeyyuṃ.
anubhūyeyya, anubhūyeyyuṃ.
Dvitte rassattaṃ, anubhuyyeyya, anubhuyyeyyuṃ iccādi suddhakammarūpaṃ.
With shortening of the double consonant, anubhuyyeyya, anubhuyyeyyuṃ and so forth are forms in the pure passive voice.
Với sự rút ngắn âm đôi: anubhuyyeyya, anubhuyyeyyuṃ, v.v. là các hình thái bị động thuần túy.
3735
Bhāveyya, bhāveyyuṃ, bhāvayeyya, bhāvayeyyuṃ iccādi hetukatturūpaṃ.
Bhāveyya, bhāveyyuṃ, bhāvayeyya, bhāvayeyyuṃ and so forth are forms in the active voice.
bhāveyya, bhāveyyuṃ, bhāvayeyya, bhāvayeyyuṃ, v.v. là các hình thái tự thân.
3736
Bhāvīyeyya, bhāvīyeyyuṃ.
Bhāvīyeyya, bhāvīyeyyuṃ.
bhāvīyeyya, bhāvīyeyyuṃ.
Rassatte-bhāvayiyeyya, bhāvayiyeyyuṃ.
With shortening, bhāvayiyeyya, bhāvayiyeyyuṃ.
Với sự rút ngắn: bhāvayiyeyya, bhāvayiyeyyuṃ.
Dvitte-bhāviyyeyya, bhāviyyeyyuṃ.
With doubling, bhāviyyeyya, bhāviyyeyyuṃ.
Với âm đôi: bhāviyyeyya, bhāviyyeyyuṃ.
Tathā bhāvayīyeyya, bhāvayīyeyyuṃ iccādi hetukammarūpaṃ.
Likewise, bhāvayīyeyya, bhāvayīyeyyuṃ and so forth are forms in the causative passive voice.
Tương tự, bhāvayīyeyya, bhāvayīyeyyuṃ, v.v. là các hình thái bị động sai khiến.
3737
581. Eyyeyyāseyyaṃnaṃ ṭe* .
581. The final ṭe for eyya, eyyāsi, eyyaṃ.
581. ṭe cho eyya, eyyāsi, eyyaṃ*.
3738
Eyya, eyyāsi, eyyamiccetesaṃ ṭe hoti vā.
The ending ṭe may occur for eyya, eyyāsi, and eyyaṃ.
Đối với eyya, eyyāsi, eyyaṃ, ṭe có thể xuất hiện.
3739
Atrimā pāḷī-caje mattā sukhaṃ dhīro, passe ce vipulaṃ sukhaṃ* .
Relevant Pāḷi text: "The wise person should abandon a small pleasure if he sees a vast pleasure."
Các đoạn Pāḷi khác: Người trí nên từ bỏ hạnh phúc nhỏ, nếu thấy hạnh phúc lớn*.
Kiṃ tvaṃ sutasomā’nutappe* , dhīraṃ passe suṇe dhīraṃ, dhīrena saha saṃvase* iccādi.
"Why, Sutaso, should you repent?" "One should see a wise person, hear a wise person, associate with a wise person."
Này Sutasoma, sao ngươi lại hối hận?*, nên thấy người trí, nên nghe người trí, nên sống chung với người trí*, v.v.
3740
So bhave, bhaveyya, tvaṃ bhave, bhaveyyāsi, ahaṃ bhave, bhaveyyaṃ.
So bhave, bhaveyya; tvaṃ bhave, bhaveyyāsi; ahaṃ bhave, bhaveyyaṃ.
Người ấy bhave, bhaveyya; bạn bhave, bhaveyyāsi; tôi bhave, bhaveyyaṃ.
3741
582. Eyyuṃssuṃ* .
582. The final uṃ for eyyuṃ.
582. uṃ cho eyyuṃ*.
3742
Eyyuṃssa uṃ hoti vā.
The ending uṃ may occur for eyyuṃ.
uṃ có thể xuất hiện cho eyyuṃ.
3743
Atrimā pāḷī-vajjuṃ vā te na vā vajjuṃ, natthi nāsāya rūhanā* , upayānāni me dajjuṃ, rājaputta tayī gateti* .
Relevant Pāḷi text: "Whether they speak or not, there is no growing of the nose." "May they give me means of conveyance, O prince, when you have gone."
Các đoạn Pāḷi khác: Họ có thể nói hoặc không nói, không có sự mọc lên ở mũi*, hỡi hoàng tử, họ có thể dâng cho tôi những vật cúng dường khi ngài đến*.
3744
583. Eyyāmassemu ca* .
583. And emu for eyyāma.
583. emu cho eyyāma và u cho âm cuối*.
3745
Eyyāmassa emu ca hoti, antassa u ca.
The ending emu may occur for eyyāma, and u for the final a.
emu cũng xuất hiện cho eyyāma, và u cho âm cuối.
3746
Atrimā pāḷī-kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ* , muñcemu naṃ uragaṃ bandhanasmā* , dakkhemu te nāga nivesanāni* , gantvāna taṃ paṭikaremu accayaṃ, appeva naṃ putta labhemu jīvitaṃ* , dajjemu kho pañcasatāni bhoto* , pañhaṃ pucchemu mārisa* , viharemu averino* , tayājja guttā viharemu rattinti* .
Relevant Pāḷi text: "How should we know that, venerable sir?" "We should release that serpent from its bondage." "We shall see your nāga abodes." "Having gone, we shall rectify that transgression; may we obtain life, O son." "We should give five hundred to your excellency." "We should ask a question, dear sir." "May we dwell without enmity." "Protected by you today, may we dwell through the night."
Các đoạn Pāḷi khác: Bạch Thế Tôn, làm sao chúng con biết được Ngài?*, chúng con hãy giải thoát con rắn khỏi sự trói buộc*, chúng con hãy thấy những nơi ở của ngài, hỡi Nāga*, sau khi đi, chúng con hãy sửa chữa lỗi lầm đó, nguyện cho chúng con được sống sót, hỡi con trai*, chúng con hãy dâng năm trăm cho ngài*, hỡi Mārisa, chúng con hãy hỏi một câu hỏi*, chúng con hãy sống không thù hận*, nhờ ngài bảo vệ, hôm nay chúng con hãy sống yên ổn suốt đêm*.
Bhaveyyāmu, bhaveyyāma.
Bhaveyyāmu, bhaveyyāma.
bhaveyyāmu, bhaveyyāma.
3747
Mahāvuttinā kvaci majjhe yyā-kārassa lopo, atthaṃ dhammañca pucchesi* , uregaṇḍāyo bujjhesi, tāyo bujjhesi māṇava* , yathā gatiṃ me abhisambhavetha* , yathā gatiṃ te abhisambhavema* , okāsaṃ sampajānātha, vane yattha vasemaseti* .
According to Mahāvutti, sometimes the yyā in the middle is dropped: "You should ask the meaning and the Dhamma." "You should understand the boils on the chest; you should understand them, young man." "So that I might attain my destination." "So that we might attain your destination." "Discern the opportunity where we might dwell in the forest."
Theo Mahāvutti, đôi khi có sự lược bỏ yyā ở giữa, như: atthaṃ dhammañca pucchesi*, uregaṇḍāyo bujjhesi, tāyo bujjhesi māṇava*, yathā gatiṃ me abhisambhavetha*, yathā gatiṃ te abhisambhavema*, okāsaṃ sampajānātha, vane yattha vasemaseti*.
3748
‘Eyyāthasse’iccādisuttena eyyāthassa o ca, tumhe bhaveyyātho, bhaveyyātha vā.
Through the Sutta Eyyāthasse and so forth, o may occur for eyyātha: tumhe bhaveyyātho, or bhaveyyātha.
Theo kinh Eyyāthasse v.v., o cũng xuất hiện cho eyyātha, như: tumhe bhaveyyātho hoặc bhaveyyātha.
3749
Ettha ca pubbe vuttā pañha, patthanā, vidhippabhedā idhapi yathāpayogaṃ veditabbā.
And here, the previously mentioned categories of questions, aspirations, and injunctions should be understood according to their usage.
Ở đây, các loại câu hỏi, mong ước và mệnh lệnh đã nói ở trên cũng nên được hiểu tùy theo cách sử dụng.
Pañhasaddena paripañha, paripucchā, parivitakka, parivīmaṃsādayo saṅgayhanti.
The word pañha includes detailed inquiry, interrogation, deliberation, and investigation.
Với từ pañha (câu hỏi), các từ paripañha (hỏi kỹ), paripucchā (hỏi rõ), parivitakka (suy tư), parivīmaṃsā (xem xét) v.v. được bao gồm.
3750
Paripañhe-dhammaṃ vā paṭhamaṃ saṅgāyeyyāma vinayaṃ vā.
In detailed inquiry: "Should we first recite the Dhamma or the Vinaya?"
Trong hỏi kỹ: Chúng ta nên tụng tập Pháp hay Luật trước?
3751
Paripucchāyaṃ-vadetha bhante kimahaṃ kareyyaṃ, ko imassa attho, kathañcassa atthaṃ ahaṃ jāneyyaṃ.
In interrogation: "Speak, venerable sir, what should I do? What is its meaning? And how should I know its meaning?"
Trong hỏi rõ: Bạch Thế Tôn, con nên làm gì? Ý nghĩa của điều này là gì? Làm sao con có thể hiểu ý nghĩa của nó?
3752
Parivitakke-kassāhaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ deseyyaṃ* , yaṃnūnāhaṃ dhammañca vinayañca saṅgāyeyyaṃ* .
In deliberation: "To whom should I first teach the Dhamma?" "Why don't I recite the Dhamma and the Vinaya?"
Trong suy tư: Tôi nên thuyết Pháp cho ai trước?*, Hay là tôi nên tụng tập Pháp và Luật?*.
3753
Parivīmaṃsāyaṃ-gaccheyyaṃ vā ahaṃ uposathaṃ, na vāgaccheyyaṃ* .
In investigation: "Should I go to the Uposatha or not?"
Trong xem xét: Tôi có nên đi giữ ngày Uposatha, hay không nên đi?*.
3754
Patthanāyaṃ-evaṃrūpo siyaṃ ahaṃ anāgatamaddhānaṃ* , ummādantyā ramitvāna, sivirājā tato siyaṃ* , passeyya taṃ vassasataṃ arogaṃ* .
In aspiration: "May I be of such a form in the future time." "Having enjoyed Ummādantī, may I then be King Sivi." "May I see you for a hundred years, free from illness."
Trong mong ước: Nguyện cho tôi được như vậy trong tương lai*, sau khi vui chơi với Ummādantī, nguyện cho tôi được làm vua Sivi*, nguyện cho tôi được thấy ngài sống trăm tuổi không bệnh tật*.
3755
Āyācane-labheyyāhaṃ bhante bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampadaṃ* .
In supplication: "May I receive the going forth from the Blessed One, venerable sir; may I receive the full ordination."
Trong thỉnh cầu: Bạch Thế Tôn, con xin được xuất gia dưới sự che chở của Đức Thế Tôn, con xin được thọ giới Cụ túc*.
3756
Vidhimhi-careyya dhammaṃ* .
In injunction: "One should practice the Dhamma."
Trong mệnh lệnh: Nên sống theo Pháp*.
3757
Niyojane-careyyādittasīsova, natthi maccussa nā gamo* .
In appointment: "One should act like one whose head is aflame; there is no escape from death."
Trong sai bảo: Nên sống như người bị lửa đốt, không có sự trở lại của thần chết*.
3758
Ajjhesane-yassa siyā āpatti, so āvikareyya* , yassa nakkhamati, so bhāseyya* .
In invitation: "Whoever has an offense, let him reveal it." "Whoever disapproves, let him speak."
Trong thỉnh nguyện: Ai có tội, người ấy nên tiết lộ*, ai không đồng ý, người ấy nên nói*.
3759
Pavāraṇāyaṃ-vadeyyātha bhante yenattho* .
In invitation to speak: "Speak, venerable sirs, what is desired."
Trong mời gọi: Bạch Thế Tôn, xin ngài hãy nói điều gì cần thiết*.
3760
Anumatiyaṃ-taṃ jano hareyya vā daheyya vā yathāpaccayaṃ vā kareyya* .
In permission: "People may carry it, or burn it, or do with it as they wish."
Trong cho phép: Người ta có thể mang đi hoặc đốt hoặc làm tùy theo ý muốn*.
3761
Anuññāyaṃ-ākaṅkhamāno saṅgho kammaṃ kareyya* .
In authorization: "If the Saṅgha wishes, it may perform the act."
Trong chấp thuận: Nếu Tăng muốn, Tăng có thể hành sự*.
3762
Āmantane-yadā te pahiṇeyyāmi, tadā eyyāsi khattiya* .
In summoning: "When I send for you, then you should come, O warrior."
Trong mời gọi: Khi nào ta phái ngươi đi, khi đó ngươi hãy đến, hỡi Khattiya*.
3763
Nimantane-idha bhavaṃ nisīdeyya.
In invitation to sit: "Your excellency should sit here."
Trong thỉnh mời: Ngài hãy ngồi đây.
3764
Pattakāle-saṅgho uposathaṃ kareyya, pātimokkhaṃ uddiseyya* .
In due course: "The Saṅgha should observe Uposatha, should recite the Pātimokkha."
Trong thời điểm thích hợp: Tăng nên cử hành Uposatha, nên đọc Pātimokkha*.
3765
‘Sambhāvane vā’ti vāsaddo avuttavikappanattho, tena parikappa, kriyātipannādayo saṅgayhanti.
The word vā in Sambhāvane vā is for indicating unstated alternatives; thereby, supposition, unfulfilled conditions, and so forth are included.
Chữ vā trong Sambhāvane vā có ý nghĩa chỉ sự thay thế không được nói đến, do đó bao gồm cả suy đoán (parikappa) và điều kiện không xảy ra (kriyātipannā) v.v.
3766
Tattha parikappo duvidho bhūtā’bhūtavasena.
Among these, supposition is twofold: based on what is real and what is unreal.
Trong đó, suy đoán có hai loại: theo sự thật đã xảy ra và chưa xảy ra.
3767
Tattha bhūtaparikappe-yo bālaṃ seveyya, sopi bālo bhaveyya.
In supposition based on what is real: "Whoever associates with a fool would also become a fool."
Trong suy đoán theo sự thật đã xảy ra: Ai kết giao với kẻ ngu, người ấy cũng sẽ trở thành kẻ ngu.
3768
Abhūtaparikappe-yadā kacchapalomānaṃ, pāvāro tividho siyā* .
In supposition based on what is unreal: "When a cloak made of turtle hair might be of three kinds."
Trong suy đoán theo sự thật chưa xảy ra: Khi nào có áo choàng ba lớp làm từ lông rùa*.
Yadā sasavisāṇānaṃ, nisseṇī sukatā siyā* .
When a ladder could be made of rabbit horns.
Khi nào có thang làm từ sừng thỏ được làm tốt*.
3769
Kriyātipanne-sace so agāraṃ ajjhāvaseyya, rājā assa cakkavattī* .
In kriyātipanna (contrary to fact past conditional): sace so agāraṃ ajjhāvaseyya, rājā assa cakkavattī (if he were to dwell in a house, he would be a universal monarch).
Trong điều kiện không xảy ra: Nếu người ấy sống đời gia đình, người ấy sẽ là Chuyển Luân Vương*.
3770
Iti eyyādi.
Thus, the eyya forms.
Như vậy là các hình thái eyya v.v.
3771
Hiyyattanī
Hiyyattanī (Yesterday's Past Tense)
Hiyyattanī (Quá khứ không phải hôm nay)
3772
Atha hiyyattanī vuccate.
Now, hiyattanī is stated.
Bây giờ nói về Hiyyattanī.
3773
584. Anajjattane ā ū o ttha a mhā ttha tthuṃ se vhaṃ iṃ mhase* .
584. Ā, ū, o, ttha, a, mhā, ttha, tthuṃ, se, vhaṃ, iṃ, mhase in anajjattane.
584. ā, ū, o, ttha, a, mhā, ttha, tthuṃ, se, vhaṃ, iṃ, mhase cho Anajjattanī*.
3774
Ajjato aññasmiṃ bhūte kāle kriyatthā paraṃ āiccādayo honti.
After a verbal root, ā and so on become suffixes in the past tense other than ajjatta (today's past).
Ngoài hôm nay, vào thời gian đã qua khác, sau yếu tố động từ, các tiếp vĩ ngữ ā v.v. xuất hiện.
3775
585. Ā ī ssādīsvaña vā* .
585. A (augment) optionally before ā, ī, ssādayo.
585. Hoặc có a ở ā, ī, ssa v.v.
3776
Āiccādīsu īiccādīsu ssādīsu ca tesaṃ ādimhi aña hoti vā.
Before ā, ī, and ssādayo, an augment a occurs optionally at their beginning.
Ở đầu của các yếu tố ā v.v., ī v.v. và ssa v.v., hoặc có a.
3777
So abhavā, bhavā, te abhavū, bhavū, tvaṃ abhavo, bhavo, tumhe abhavattha, bhavattha, ahaṃ abhava, bhava, mayaṃ abhavamhā, bhavamhā.
He was/became, was/became; they were/became, were/became; you (sg) were/became, were/became; you (pl) were/became, were/became; I was/became, was/became; we were/became, were/became.
Anh ấy đã không là, đã là; họ đã không là, đã là; bạn đã không là, đã là; các bạn đã không là, đã là; tôi đã không là, đã là; chúng tôi đã không là, đã là.
3778
Parachakke-abhavattha, bhavattha, abhavatthuṃ, bhavatthuṃ, abhavase, bhavase, abhavavhaṃ, bhavavhaṃ, abhaviṃ, bhaviṃ, abhavamhase, bhavamhase.
In the 'others' group': you (pl) were/became, were/became; they were/became, were/became; you (sg) were/became, were/became; you (pl) were/became, were/became; I was/became, was/became; we were/became, were/became.
Trong parachakka: các bạn đã không là, đã là; họ đã không là, đã là; bạn đã không là, đã là; các bạn đã không là, đã là; tôi đã không là, đã là; chúng tôi đã không là, đã là.
3779
586. Ā ī ū mhā ssā ssāmhānaṃ vā* .
586. Ā, ī, ū, mhā, ssā, ssāmha optionally .
586. Hoặc rút gọn ā, ī, ū, mhā, ssā, ssāmhānaṃ.
3780
Etesaṃ rasso hoti vā.
For these, the vowel is optionally shortened.
Các yếu tố này hoặc được rút gọn.
3781
So abhava, te abhavu, mayaṃ abhavamha.
So abhava (he was/became), te abhavu (they were/became), mayaṃ abhavamha (we were/became).
Anh ấy đã không là; họ đã không là; chúng tôi đã không là.
3782
‘Eyyāthasse’iccādinā āssa tthattaṃ, assa ca aṃ, so abhavattha, bhavattha, abhavā, bhavā vā, ahaṃ abhavaṃ, bhavaṃ, abhava, bhava vā, imāni suddhakatturūpāni.
By 'Eyyāthasse', there is the change of ā to ttha, and a to aṃ; so abhavattha (he was/became), bhavattha, or abhavā (he was/became), bhavā; ahaṃ abhavaṃ (I was/became), bhavaṃ, or abhava (I was/became), bhava; these are the variant forms.
Với ‘Eyyāthasse’ v.v., ā biến thành ttha, và a biến thành aṃ; anh ấy đã không là, đã là, hoặc đã không là, đã là; tôi đã không là, đã là, hoặc đã không là, đã là. Đây là các hình thức không có a.
3783
Ettha ca mahāvuttinā ā-vibhattiyā thādeso bahulaṃ dissati, medanī sampakampatha* , visaññī samapajjatha* , imā gāthā abhāsatha* , tuccho kāyo adissatha* , nibbidā samatiṭṭhatha* , eko rahasi jhāyatha* iccādi.
Here, the change of the ā-ending to thā is frequently seen in the Mahāvutti, such as "the earth trembled," "became unconscious," "uttered these verses," "the body was seen as empty," "disgust arose," "one meditated in solitude," and so on.
Ở đây, theo Mahāvutti, sự thay thế thā cho tiếp vĩ ngữ ā thường được thấy: medanī sampakampatha (đất rung động) , visaññī samapajjatha (trở nên bất tỉnh) , imā gāthā abhāsatha (đã nói những bài kệ này) , tuccho kāyo adissatha (thân thể trống rỗng đã xuất hiện) , nibbidā samatiṭṭhatha (sự chán ghét đã thiết lập) , eko rahasi jhāyatha (một mình thiền định trong cô tịch) v.v.
Tathā o-vibhattiyā ca, dubbheyyaṃ maṃ amaññatha iccādi.
Likewise, for the o-ending, "you thought I was difficult to overpower," and so on.
Tương tự, với tiếp vĩ ngữ o: dubbheyyaṃ maṃ amaññatha (đã nghĩ tôi không thể bị lừa) v.v.
3784
Iti hiyyattanī.
Thus ends Hiyattanī.
Như vậy là Hiyyattanī (quá khứ).
3785
Ajjattanī
Ajjattanī
Ajjattanī
3786
Atha ajjattanī vuccate.
Now Ajjattanī is explained.
Bây giờ, Ajjattanī (quá khứ gần) được trình bày.
3787
587. Bhūte ī uṃ o ttha iṃ mhā ā ū se vhaṃ aṃ mhe* .
587. In the past, ī, uṃ, o, ttha, iṃ, mhā, ā, ū, se, vhaṃ, aṃ, mhe .
587. Trong quá khứ, ī, uṃ, o, ttha, iṃ, mhā, ā, ū, se, vhaṃ, aṃ, mhe.
3788
Abhavīti bhūto, atītoti attho, bhūte kāle kriyatthā paraṃ īiccādayo honti.
Abhavī (he was/became) means 'having been', that is, 'past'. In the past tense, ī, etc., are added after the verb stem.
Abhavī là quá khứ, nghĩa là đã qua. Trong thời gian quá khứ, sau yếu tố động từ, các tiếp vĩ ngữ ī v.v. xuất hiện.
3789
588. A ī ssā ssatyādīnaṃ byañjanassiu* .
588. For the consonant of a, ī, ssā, ssati, etc., 'iu' is prefixed.
588. iu cho phụ âm của a, ī, ssā, ssati v.v.
3790
Aādissa īādissa ssāādissa ssatiādissa ca byañjanassa ādimhi iu hoti.
At the beginning of the consonant of a-ending, ī-ending, ssā-ending, and ssati-ending, 'iu' occurs.
Ở đầu phụ âm của a v.v., ī v.v., ssā v.v. và ssati v.v., iu xuất hiện.
‘Byañjanassā’ti etena aādimhi pañca, īādimhi sattāti dvādasa suddhasaravibhattiyo paṭikkhipati.
By 'byañjanassā' (of the consonant), the twelve pure vowel endings—five in the a-ending group and seven in the ī-ending group—are excluded.
Với ‘Byañjanassā’, mười hai tiếp vĩ ngữ chỉ nguyên âm thuần túy (năm ở đầu a, bảy ở đầu ī) bị loại trừ.
3791
‘Āīssādīsvaña vā’iti suttena vikappena dhātvādimhi akāro.
By the sutta 'Āīssādīsvaña vā', the prefix 'a' optionally occurs at the beginning of the root.
Với quy tắc ‘Āīssādīsvaña vā’, âm a ở đầu gốc động từ là tùy chọn.
3792
So abhavī, bhavī, te abhavuṃ, bhavuṃ, tvaṃ abhavo, bhavo, tumhe abhavittha, bhavittha, ahaṃ abhaviṃ, bhaviṃ, mayaṃ abhavimhā, bhavimhā, so abhavā, bhavā, te abhavū, bhavū, tvaṃ abhavise, bhavise, tumhe abhavivhaṃ, bhavivhaṃ, ahaṃ abhavaṃ, bhavaṃ, mayaṃ abhavimhe, bhavimhe.
He was/became, was/became; they were/became, were/became; you (sg) were/became, were/became; you (pl) were/became, were/became; I was/became, was/became; we were/became, were/became; he was/became, was/became; they were/became, were/became; you (sg) were/became, were/became; you (pl) were/became, were/became; I was/became, was/became; we were/became, were/became.
Anh ấy đã không là, đã là; họ đã không là, đã là; bạn đã không là, đã là; các bạn đã không là, đã là; tôi đã không là, đã là; chúng tôi đã không là, đã là. Anh ấy đã không là, đã là; họ đã không là, đã là; bạn đã không là, đã là; các bạn đã không là, đã là; tôi đã không là, đã là; chúng tôi đã không là, đã là.
3793
‘Āīū’iccādinā ī, mhā, ā, ūnaṃ rassatte-so abhavi, bhavi, mayaṃ abhavimha, bhavimha, so abhava, bhava, te abhavu, bhavu.
By 'Āīū', etc., due to the shortening of ī, mhā, ā, ū: so abhavi (he was/became), bhavi; mayaṃ abhavimha (we were/became), bhavimha; so abhava (he was/became), bhava; te abhavu (they were/became), bhavu.
Với ‘Āīū’ v.v., ī, mhā, ā, ū được rút gọn: anh ấy đã không là, đã là; chúng tôi đã không là, đã là; anh ấy đã không là, đã là; họ đã không là, đã là.
3794
589. Eyyāthasseaāīthānaṃ o a aṃ ttha ttho vho vā* .
589. Eyyāthasse, a, ā, ī, thā optionally become o, a, aṃ, ttha, ttho, vho.
589. Hoặc o, a, aṃ, ttha, ttho, vho cho eyyātha, ea, ā, ītha v.v.
3795
Eyyāthādīnaṃ yathākkamaṃ oādayo honti vā.
Eyyātha, etc., optionally become o, etc., in respective order.
Các yếu tố o v.v. hoặc xuất hiện theo thứ tự cho eyyātha v.v.
3796
Tumhe gaccheyyātho, gaccheyyātha vā, tvaṃ agacchissa, agacchisse vā, ahaṃ agamaṃ, gamaṃ, agama, gama vā, so agamittha, gamittha, agamā, gamā vā, so agamittho, gamittho, agamī, gamī vā, tumhe gacchavho, gacchatha vāti.
Tumhe gaccheyyātho (you pl might go), or gaccheyyātha; tvaṃ agacchissa (you sg went), or agacchisse; ahaṃ agamaṃ (I went), gamaṃ, or agama, gama; so agamittha (he went), gamittha, or agamā, gamā; so agamittho (he went), gamittho, or agamī, gamī; tumhe gacchavho (you pl go), or gacchatha.
Các bạn hãy đi, hoặc các bạn hãy đi; bạn đã đi, hoặc bạn đã đi; tôi đã đi, đã đi, hoặc tôi đã đi, đã đi; anh ấy đã đi, đã đi, hoặc đã đi, đã đi; anh ấy đã đi, đã đi, hoặc đã đi, đã đi; các bạn hãy đi, hoặc các bạn hãy đi.
3797
Iminā ī, ā, avacanānaṃ ttho, ttha, aṃādesā honti, so abhavittho, bhavittho, so abhavittha, bhavittha, ahaṃ abhavaṃ, bhavaṃ.
By this, for ī, ā, and avacana, ttho, ttha, and aṃ are substituted: so abhavittho (he was/became), bhavittho; so abhavittha (he was/became), bhavittha; ahaṃ abhavaṃ (I was/became), bhavaṃ.
Với quy tắc này, ttho, ttha, aṃ là các thay thế cho ī, ā, a. Anh ấy đã không là, đã là; anh ấy đã không là, đã là; tôi đã không là, đã là.
3798
Atrimā pāḷī – īmhi-paṅko ca mā visiyittho* , sañjagghittho mayā saha* .
Further canonical examples: In ī-ending – "May you not be mired in mud," "you laughed with me."
Văn bản Pāḷi khác: trong ī - paṅko ca mā visiyittho (chớ bị lún vào bùn) , sañjagghittho mayā saha (đã cười lớn với tôi) .
Āmhi-anumodittha vāsavo* , nimantayittha vāsavo* , khubbhittha nagaraṃ tadā* , subhūtitthero gāthaṃ abhāsittha* .
In ā-ending – "Indra approved," "Indra invited," "the city then trembled," "Elder Subhūti uttered a verse."
Trong ā - anumodittha vāsavo (Vāsava đã hoan hỷ) , nimantayittha vāsavo (Vāsava đã mời) , khubbhittha nagaraṃ tadā (thành phố đã hỗn loạn lúc đó) , subhūtitthero gāthaṃ abhāsittha (Trưởng lão Subhūti đã nói bài kệ) .
Amhi-idhāhaṃ mallikaṃ deviṃ etadavocaṃ* , ajānamevaṃ āvuso avacaṃ jānāmīti* , ahaṃ kāmānaṃ vasamanvagaṃ* , ajjhagaṃ amataṃ santiṃ iccādi.
In aṃ-ending – "Here, I spoke thus to Queen Mallikā," "I spoke ignorantly, friend, that I know," "I followed the sway of desires," "I attained the deathless peace," and so on.
Trong aṃ - idhāhaṃ mallikaṃ deviṃ etadavocaṃ (ở đây tôi đã nói điều này với Nữ thần Mallikā) , ajānamevaṃ āvuso avacaṃ jānāmīti (Thưa hiền giả, tôi đã nói 'tôi biết' mà không biết) , ahaṃ kāmānaṃ vasamanvagaṃ (tôi đã đi theo sự kiểm soát của dục vọng) , ajjhagaṃ amataṃ santiṃ (tôi đã đạt được sự an tịnh bất tử) v.v.
3799
590. Uṃssiṃsvaṃsu* .
590. Uṃ becomes iṃsu, aṃsu.
590. iṃsu và aṃsu cho uṃ.
3800
Umiccassa iṃsu, aṃsu honti.
Uṃ becomes iṃsu and aṃsu.
iṃsu và aṃsu xuất hiện cho uṃ.
3801
Agamiṃsu, agamaṃsu, agamuṃ.
Agamiṃsu (they went), agamaṃsu, agamuṃ.
Đã đi, đã đi, đã đi.
Iminā uṃssa iṃsu, abhaviṃsu, bhaviṃsu.
By this, uṃ becomes iṃsu; abhaviṃsu (they were/became), bhaviṃsu.
Với quy tắc này, iṃsu cho uṃ: đã không là, đã là.
3802
591. Ossa a i ttha ttho* .
591. O optionally becomes a, i, ttha, ttho.
591. a, i, ttha, ttho cho o.
3803
Ossa aiccādayo honti.
O optionally becomes a, etc.
Các yếu tố a v.v. xuất hiện cho o.
3804
Tvaṃ abhava, tvaṃ abhavi, tvaṃ abhavittha, tvaṃ abhavittho.
Tvaṃ abhava (you sg were/became), tvaṃ abhavi, tvaṃ abhavittha, tvaṃ abhavittho.
Bạn đã không là, bạn đã là; bạn đã không là, bạn đã là; bạn đã không là, bạn đã là; bạn đã không là, bạn đã là.
3805
Atrimā pāḷī-ossa atte-mā hevaṃ ānanda avaca* , tvameva dāni’makara, yaṃ kāmo byagamā tayi* .
Further canonical examples: For o becoming a – "Do not say that, Ānanda," "you alone did this now, as desire prompted you."
Văn bản Pāḷi khác: a cho o - mā hevaṃ ānanda avaca (Này Ānanda, chớ nói như vậy) , tvameva dāni’makara, yaṃ kāmo byagamā tayi (chính bạn đã làm điều đó, điều mà dục vọng đã vượt qua bạn) .
Itte-mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha* , mā cintesi mā tvaṃ soci, yācāmi luddakaṃ ahaṃ* .
For i – "Do not fear, great king, do not fear, chief of charioteers," "do not worry, do not grieve, I beg the hunter."
i cho o - mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha (Đại vương, chớ sợ hãi, chúa tể chiến xa, chớ sợ hãi) , mā cintesi mā tvaṃ soci, yācāmi luddakaṃ ahaṃ (chớ lo lắng, chớ buồn rầu, tôi cầu xin người thợ săn) .
Tthattemāssu tiṇṇo amaññittha* , mā kilittha mayā vinā* , māssu kujjhittha nāvika* .
For ttha – "May you not think you have crossed," "may you not be distressed without me," "may you not be angry, sailor."
ttha cho o - māssu tiṇṇo amaññittha (chớ nghĩ rằng đã vượt qua) , mā kilittha mayā vinā (chớ mệt mỏi khi không có tôi) , māssu kujjhittha nāvika (người lái đò, chớ giận dữ) .
Tthotte-mā purāṇe amaññittho* , mā dayhittho punappunaṃ* , tiṇamatte asajjittho* , mā tvaṃ brahmuno vacanaṃ upātivattittho* , mā tvaṃ maññittho na maṃ jānātī* ti.
For ttho – "May you not think of the old," "may you not burn again and again," "may you not cling to mere grass," "may you not transgress the Buddha's word," "may you not think that he does not know me."
ttho cho o - mā purāṇe amaññittho (chớ nghĩ về cái cũ) , mā dayhittho punappunaṃ (chớ bị thiêu đốt lặp đi lặp lại) , tiṇamatte asajjittho (chớ dính mắc vào một chút cỏ) , mā tvaṃ brahmuno vacanaṃ upātivattittho (chớ vượt qua lời của Phạm thiên) , mā tvaṃ maññittho na maṃ jānātī (chớ nghĩ rằng 'anh ấy không biết tôi') .
3806
Tattha ‘mā dayhittho’iccādīni parokkhāvacanenapi sijjhanti.
Here, 'mā dayhittho' (may you not burn) and so on, can also be formed with the Aorist (parokkhāvacana).
Ở đó, ‘mā dayhittho’ v.v. cũng có thể được hình thành với thì quá khứ xa.
3807
Suttavibhattena tthassa ttho hoti, taṃ vo vadāmi bhaddante, yāvantettha samāgatā* , massu mittānaṃ dubbhittho.
By the rule of sutta, ttha becomes ttho: "I tell you, venerable sirs, all who are assembled here," "May you not betray friends."
Với Suttavibhatta, ttho cho ttha: taṃ vo vadāmi bhaddante, yāvantettha samāgatā (Thưa các vị tôn giả, tôi nói điều này với các vị, những ai đã tụ họp ở đây) , massu mittānaṃ dubbhittho (chớ phản bội bạn bè) .
Mittadubbho hi pāpakoti* .
For betraying a friend is evil.
Vì sự phản bội bạn bè là một điều ác.
3808
Mahāvuttinā ossa kvaci lopo, puna dānaṃ adā tuvaṃ* , mā no tvaṃ tāta adadā* , mā bhoti kupitā ahu* , māhu pacchānutāpinī* .
By the Mahāvutti, o is sometimes dropped: "then you gave a gift again," "do not, dear one, give us," "may you not be angry, dear one," "may you not regret later."
Theo Mahāvutti, o đôi khi bị lược bỏ: puna dānaṃ adā tuvaṃ (bạn lại cho bố thí) , mā no tvaṃ tāta adadā (Cha ơi, chớ bỏ chúng con) , mā bhoti kupitā ahu (chớ giận dữ, thưa chị) , māhu pacchānutāpinī (chớ hối hận về sau) .
3809
592. Si* .
592. Si .
592. si.
3810
Ossa si hoti vā.
O optionally becomes si.
si hoặc xuất hiện cho o.
3811
Tvaṃ abhavasi, bhavasi, tvaṃ anubhosi.
You (sg) were/became, were/became; you (sg) experienced.
Bạn đã không là, bạn đã là; bạn đã trải nghiệm.
3812
593. Mhātthānamuu* .
593. Mhā, ttha optionally become u, u.
593. uu cho mhā và ttha.
3813
Mhā, tthānaṃ ādimhi uña hoti.
Mhā and ttha optionally have 'u' at the beginning.
Ở đầu mhā và ttha, u xuất hiện.
3814
Assosumhā, ahesumhā, avocumhā, avocuttha iccādīni dissanti.
Assosumhā (we heard), ahesumhā (we were), avocumhā (we spoke), avocuttha (you pl spoke), and so on, are seen.
Assosumhā (chúng tôi đã nghe), ahesumhā (chúng tôi đã là), avocumhā (chúng tôi đã nói), avocuttha (các bạn đã nói) v.v. được thấy.
3815
Tumhe abhavuttha, bhavuttha, abhavittha, bhavittha vā, mayaṃ abhavumhā, bhavumhā, abhavimhā, bhavimhā vā.
Tumhe abhavuttha (you pl were/became), bhavuttha, or abhavittha, bhavittha; mayaṃ abhavumhā (we were/became), bhavumhā, or abhavimhā, bhavimhā.
Các bạn đã không là, đã là, hoặc đã không là, đã là; chúng tôi đã không là, đã là, hoặc đã không là, đã là.
3816
594. Iṃssa ca suu* .
594. Iṃ also, with su.
594. Và suu cho iṃ.
3817
Imiccassa mhā, tthānañca ādimhi suu hoti, sāgamo hotīti attho.
Iṃ, and also mhā and ttha, have 'su' at the beginning; meaning 'sāgama' (s-insertion) occurs.
suu xuất hiện ở đầu iṃ, mhā và ttha, nghĩa là có sự thêm vào s.
Casaddena īādīnampi ādimhi sāgamo hoti, sāgame ca sati byañjanaṃ hoti, tassa ādimhi iāgamo labbhati.
And by the word 'ca' (also), 'sāgama' occurs at the beginning of ī, etc., as well, and when 'sāgama' occurs, there is a consonant, and at its beginning 'iāgama' (i-insertion) is taken.
Với từ "ca", sự thêm vào "sa" xảy ra ở đầu các chữ cái như "ī", và khi có sự thêm vào "sa", nó trở thành một phụ âm; sự thêm vào "i" được chấp nhận ở đầu phụ âm đó.
Tena ‘‘imā gāthā abhāsisuṃ* , te me asse ayācisuṃ, yathābhūtaṃ vipassisuṃ’’* iccādīni* sijjhanti.
Therefore, "they uttered these verses," "they begged me for horses," "they clearly saw things as they are," and so on, are formed.
Do đó, các ví dụ như "họ đã nói những câu kệ này", "họ đã xin ngựa của ta", "họ đã quán thấy đúng như thật" được thành tựu.
3818
So bhogaṃ anubhosi, anubhavi vā, tumhe anubhosittha, anubhavittha vā, ahaṃ anubhosi, anubhaviṃ vā.
He enjoyed the wealth, or he enjoyed; you (plural) enjoyed, or you enjoyed; I enjoyed, or I enjoyed.
Anh ấy đã hưởng thụ tài sản, hoặc đã trải nghiệm; các bạn đã hưởng thụ, hoặc đã trải nghiệm; tôi đã hưởng thụ, hoặc đã trải nghiệm.
Mayaṃ anubhosimhā anubhavimhā vā.
We enjoyed, or we enjoyed.
Chúng tôi đã hưởng thụ, hoặc đã trải nghiệm.
3819
595. Eontā suṃ* .
595. 'Eontā suṃ'.
595. Eontā suṃ.
3820
Edantato odantato ca parassa uṃvacanassa suṃ hoti vā.
From a stem ending in 'e' or 'o', the 'uṃ' suffix optionally becomes 'suṃ'.
Từ một từ kết thúc bằng "e" hoặc "o", "uṃ" theo sau có thể trở thành "suṃ".
3821
Ānesuṃ, sāyesuṃ, cintesuṃ, paccanubhosuṃ, paribhosuṃ, adhibhosuṃ, abhibhosuṃ.
They brought, they slept, they thought, they experienced in return, they consumed, they surmounted, they overcame.
Ānesuṃ, sāyesuṃ, cintesuṃ, paccanubhosuṃ, paribhosuṃ, adhibhosuṃ, abhibhosuṃ.
3822
Suttavibhattena ādantatopi ca, vihāsuṃ viharanti ca* , te anubhosuṃ, imāni suddhakatturūpāni.
And by the rule of Suttavibhatta, even from stems ending in 'ā', as in 'vihāsuṃ' (they dwelled) and 'viharanti' (they dwell). They experienced. These are the active voice forms.
Và theo suttavibhatta, từ một từ kết thúc bằng "ā" cũng vậy, "họ đã sống, họ đang sống", "họ đã hưởng thụ", đây là những dạng chủ động.
3823
Tena bhogo anvabhūyī, anubhūyī.
By him, the wealth was experienced (anvabhūyī), was experienced (anubhūyī).
Do đó, tài sản đã được hưởng thụ, đã được trải nghiệm.
3824
Rassatte-anvabhūyi, anubhūyi.
With shortening – anvabhūyi, anubhūyi.
Với nguyên âm ngắn: đã được hưởng thụ, đã được trải nghiệm.
3825
Dvitte-anvabhuyyi, anubhuyyi.
With reduplication – anvabhuyyi, anubhuyyi.
Với gấp đôi: đã được hưởng thụ, đã được trải nghiệm.
3826
Tena bhogā anvabhūyuṃ, anubhūyuṃ, anvabhūyiṃsu, anubhūyiṃsu iccādi suddhakammarūpaṃ.
By him, the riches were experienced (anvabhūyuṃ), were experienced (anubhūyuṃ), were experienced (anvabhūyiṃsu), were experienced (anubhūyiṃsu) and so on – these are the pure passive voice forms.
Do đó, các tài sản đã được hưởng thụ, đã được trải nghiệm, đã được hưởng thụ, đã được trải nghiệm, v.v., là dạng bị động thuần túy.
3827
So maggaṃ abhāvi, bhāvi, abhāvesi, bhāvesi, abhāvayi, bhāvayi, te maggaṃ abhāviṃsu, bhāviṃsu.
He developed the path, developed, caused to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop; they developed the path, developed.
Anh ấy đã phát triển đạo lộ, đã phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển; họ đã phát triển đạo lộ, đã phát triển.
3828
‘Eontāsu’nti edantamhā suṃ.
In 'Eontāsu', 'suṃ' comes from an 'e'-ending stem.
"Eontāsuṃ" là "suṃ" từ một từ kết thúc bằng "e".
Te maggaṃ abhāvesuṃ, bhāvesuṃ, abhāvayiṃsu, bhāvayiṃsu, tvaṃ maggaṃ abhāvaya, bhāvaya, abhāvayi, bhāvayi, tvaṃ maggaṃ abhāvittha, bhāvittha, abhāvayittha, bhāvayittha, tvaṃ maggaṃ abhāvayittho, bhāvayittho, tvaṃ maggaṃ abhāvesi, bhāvesi, tumhe maggaṃ abhāvittha, bhāvittha, abhāvayittha, bhāvayittha, ahaṃ maggaṃ abhāviṃ, bhāviṃ, abhāvesiṃ, bhāvesiṃ, abhāvayiṃ, bhāvayiṃ, mayaṃ maggaṃ abhāvimhā, bhāvimhā, abhāvimha, bhāvimha, abhāvayimhā, bhāvayimhā, abhāvayimha, bhāvayimha.
They caused the path to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop; you (singular) caused the path to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop; you (singular) caused the path to develop, caused to develop; you (singular) caused the path to develop, caused to develop; you (plural) caused the path to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop; I caused the path to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop; we caused the path to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop.
Họ đã phát triển đạo lộ, đã phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển; bạn đã phát triển đạo lộ, đã phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển; bạn đã phát triển đạo lộ, đã phát triển; bạn đã phát triển đạo lộ, đã phát triển; các bạn đã phát triển đạo lộ, đã phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển; tôi đã phát triển đạo lộ, đã phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển; chúng tôi đã phát triển đạo lộ, đã phát triển, đã phát triển, đã phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển.
3829
So maggaṃ abhāvā, bhāvā, abhāvittha, bhāvittha, abhāvayittha, bhāvayittha iccādi hetukatturūpaṃ.
He caused the path to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop, caused to develop and so on – these are the causal active voice forms.
Anh ấy đã phát triển đạo lộ, đã phát triển, đã làm cho phát triển, đã làm cho phát triển, v.v., là dạng chủ động.
3830
Tena maggo abhāviyi, bhāviyi, tena maggā abhāviyiṃsu, bhāviyiṃsu iccādi hetukammarūpaṃ.
By him, the path was caused to be developed, was caused to be developed; by him, the paths were caused to be developed, were caused to be developed and so on – these are the causal passive voice forms.
Do đó, đạo lộ đã được làm cho phát triển, đã được làm cho phát triển; các đạo lộ đã được làm cho phát triển, đã được làm cho phát triển, v.v., là dạng bị động nhân quả.
3831
Iti ajjattanī.
Thus, the Aorist.
Kết thúc phần ajjattanī.
3832
Parokkhā
The Perfect Tense (Parokkhā)
Parokkhā (Thì quá khứ xa)
3833
Atha parokkhā vuccate.
Now the perfect tense is explained.
Bây giờ, parokkhā được nói đến.
3834
596. Parokkhe a u e tha aṃ mha ttha re ttho vho iṃ mhe* .
596. In the perfect tense: a, u, e, tha, aṃ, mha, ttha, re, ttho, vho, iṃ, mhe.
596. Parokkhe a u e tha aṃ mha ttha re ttho vho iṃ mhe.
3835
Akkhānaṃ indriyānaṃ paraṃ parokkhaṃ, apaccakkhanti attho.
That which is beyond the senses (akkhānaṃ indriyānaṃ paraṃ) is parokkha, meaning "not immediate, not present to the senses."
Parokkha là điều vượt quá các giác quan, nghĩa là không trực tiếp.
Bhūte kāle attano parokkhakriyāya vattabbāya kriyatthā aādayo honti.
In the past tense, for actions not personally witnessed, the suffixes 'a' and so on, are applied to the verb stem.
Trong thì quá khứ, khi một hành động không thể được nói là do chính mình trực tiếp chứng kiến, các hậu tố a v.v. được sử dụng cho động từ.
3836
Mahāvuttinā gassa dīgho vā, so kira jagāma, te kira jagāmu, tvaṃ kira jagāme, tumhe kira jagāmittha, ahaṃ kira jagāmaṃ, mayaṃ kira jagāmimha iccādi.
By Mahāvutti's rule, the 'g' is optionally lengthened: He indeed went, they indeed went, you (singular) indeed went, you (plural) indeed went, I indeed went, we indeed went and so on.
Theo Mahāvutti, ga có thể được kéo dài, ví dụ: anh ấy đã đi, họ đã đi, bạn đã đi, các bạn đã đi, tôi đã đi, chúng tôi đã đi, v.v.
3837
Ettha ca ‘so kira jagāma’ iccādīni anussavaparokkhāni nāma.
Here, "He indeed went" and so on, are called perfect tense of hearsay (anussavaparokkhāni).
Ở đây, "anh ấy đã đi" v.v. được gọi là anussavaparokkhā (quá khứ xa theo lời kể).
3838
‘Ahaṃ kira jagāmaṃ, mayaṃ kira jagāmimhā’ti idaṃ attanā gantvāpi gamanaṃ pamuṭṭhassa vā asampaṭicchitukāmassa vā paṭivacanaparokkhaṃ nāma.
"I indeed went, we indeed went" refers to the perfect tense of response (paṭivacanaparokkhaṃ), used when one has gone but has forgotten the going or is unwilling to admit it.
"Tôi đã đi, chúng tôi đã đi" là paṭivacanaparokkhaṃ (quá khứ xa theo lời đáp), dùng cho người đã tự mình đi nhưng quên mất hành trình đó, hoặc không muốn thừa nhận.
3839
597. Parokkhāyañca* .
597. And in the perfect tense (Parokkhāyañca).
597. Parokkhāyañca.
3840
Parokkhamhi pubbakkharaṃ ekassaraṃ dverūpaṃ hoti, casaddena aññasmimpi dvedverūpaṃ sijjhati.
In the perfect tense, the preceding single vowel syllable is reduplicated, and by the word 'ca', reduplication occurs in other cases as well.
Trong parokkha, âm tiết đầu tiên có nguyên âm đơn được lặp lại hai lần; và với từ "ca", sự lặp lại hai lần cũng xảy ra ở những trường hợp khác.
3841
Caṅkamati, daddallati, dadāti, jahāti, juhoti, lolupo, momūho.
He paces back and forth, he shines brightly, he gives, he abandons, he offers, he is very greedy, he is very confused.
Caṅkamati, daddallati, dadāti, jahāti, juhoti, lolupo, momūho.
3842
598. Dutiyacatutthānaṃ paṭhamatatiyā* .
598. The second and fourth (consonants become) the first and third (respectively).
598. Dutiyacatutthānaṃ paṭhamatatiyā.
3843
Dvitte pubbesaṃ dutiya, catutthānaṃ kamena paṭhama, tatiyā honti.
In reduplication, the second and fourth consonants of the preceding part respectively become the first and third.
Trong sự lặp lại hai lần, các phụ âm thứ hai và thứ tư ở âm tiết đầu tiên lần lượt trở thành phụ âm thứ nhất và thứ ba.
3844
599. Pubbassa a* .
599. 'A' for the preceding (syllable).
599. Pubbassa a.
3845
Dvitte pubbassa bhūssa anto a hoti.
In reduplication, the vowel of the preceding 'bhū' becomes 'a'.
Trong sự lặp lại hai lần, nguyên âm cuối của gốc bhū ở âm tiết đầu tiên trở thành a.
3846
600. Bhūssa vuka* .
600. 'Vuka' for 'bhū'.
600. Bhūssa vuka.
3847
Dvitte bhūdhātussa ante vuka hoti, vāgamo hotīti attho.
In reduplication, 'vuka' is appended to the end of the root 'bhū'; it means 'v' is inserted.
Trong sự lặp lại hai lần, vuka được thêm vào cuối gốc bhū, nghĩa là sự thêm vào va xảy ra.
3848
‘‘Tatthappanādo tumulo babhūvā’’ti* pāḷi.
The Pali text says: "There indeed was a great clamour (babūvā)."
Trong kinh Pali có câu: "Ở đó, tiếng ồn ào dữ dội đã xảy ra".
3849
So kira rājā babhūva, te kira rājāno babhūvu, tvaṃ babhūve.
That king indeed was, those kings indeed were, you (singular) were.
Vị vua ấy đã trở thành, các vị vua ấy đã trở thành, bạn đã trở thành.
3850
‘A ī ssā ssatyādīnaṃ byañjanassiu’ iti suttena byañjanādimhi iāgamo, tumhe babhūvittha, ahaṃ babhūvaṃ, mayaṃ babhūvimha, so babhūvittha, te babhūvire, tvaṃ babhūvittho, tumhe babhūvivho, ahaṃ babhūviṃ, mayaṃ babhūvimhe, imāni suddhakatturūpāni.
By the rule "'A ī ssā ssatyādīnaṃ byañjanassiu'", the insertion of 'i' occurs before consonants. You (plural) indeed were, I indeed was, we indeed were. He indeed was, they indeed were, you (singular) indeed were, you (plural) indeed were, I indeed was, we indeed were. These are the active voice forms.
Theo quy tắc "A ī ssā ssatyādīnaṃ byañjanassiu", sự thêm vào "i" xảy ra ở đầu phụ âm; các bạn đã trở thành, tôi đã trở thành, chúng tôi đã trở thành, anh ấy đã trở thành, họ đã trở thành, bạn đã trở thành, các bạn đã trở thành, tôi đã trở thành, chúng tôi đã trở thành, đây là những dạng chủ động.
3851
‘Kyo bhāvakammesvaparokkhesū’ti paṭisiddhattā parokkhamhi bhāvakammesu yapaccayo na hoti, ‘tena kira bhogo anubabhūvittha, tena bhogo anubabhūvire’tiādinā yojetabbaṃ.
Since the 'ya' suffix is prohibited in the perfect tense for passive and impersonal constructions by the rule "'Kyo bhāvakammesvaparokkhesū'", it should be used as "By him, the wealth was indeed enjoyed (anubabhūvittha), by him, the wealth was indeed enjoyed (anubabhūvire)" and so on.
Vì yapaccaya bị cấm trong bhāvakammesu aparokkhesu (dạng bị động và vô nhân xưng không phải quá khứ xa) theo quy tắc "Kyo bhāvakammesvaparokkhesū", nên trong parokkha, yapaccaya không xảy ra trong dạng bị động và vô nhân xưng. Cần kết hợp với "tài sản ấy đã được hưởng thụ, tài sản ấy đã được hưởng thụ" v.v.
3852
Iti parokkhā.
Thus, the Perfect Tense.
Kết thúc phần parokkhā.
3853
Ssatyādi
The Future Tense (Ssatyādi)
Ssatyādi (Thì tương lai)
3854
Atha ssatyādi vuccate.
Now the future tense is explained.
Bây giờ, ssatyādi được nói đến.
3855
601. Bhavissati ssati ssanti ssasi ssatha ssāmi ssāma ssate ssante ssase ssavhe ssaṃ ssāmhe* .
601. In the future tense: ssati, ssanti, ssasi, ssatha, ssāmi, ssāma, ssate, ssante, ssase, ssavhe, ssaṃ, ssāmhe.
601. Bhavissati ssati ssanti ssasi ssatha ssāmi ssāma ssate ssante ssase ssavhe ssaṃ ssāmhe.
3856
Bhavissatīti bhavissanto, anāgatakālo, tasmiṃ bhavissati kāle kriyatthassa tyādayo honti.
'Bhavissatīti bhavissanto' means "that which will be," referring to the future time. In this future time, the suffixes 'ssa' and so on, are applied to the verb stem.
Bhavissati có nghĩa là "sẽ xảy ra", tức là thì vị lai; trong thì vị lai đó, các hậu tố tyādayo được thêm vào động từ.
3857
602. Nāme garahāvimhayesu* .
602. In nouns, blame, and wonder.
602. Nāme garahāvimhayesu.
3858
Nipātanāmayoge garahāyañca vimhaye ca ssatyādayo honti, atītakālepi ssatyādīnaṃ uppattidīpanatthamidaṃ suttaṃ, anutthunana, paccānutāpa, paccānumodanādīnipi ettha saṅgayhanti.
When there is a nominal particle (nipātanāmaya), and in situations of blame and wonder, the future tense suffixes (ssatyādayo) are used. This rule indicates the occurrence of future tense suffixes even in the past tense. Reproach, regret, appreciation, and so on, are also included here.
Trong trường hợp có nipātanāma (từ chỉ định) và trong các trường hợp khiển trách (garahā) và kinh ngạc (vimhaya), các hậu tố ssatyādi được sử dụng. Quy tắc này nhằm chỉ ra rằng ssatyādi cũng có thể xuất hiện trong thì quá khứ. Các trường hợp như than thở (anutthunana), hối hận (paccānutāpa), tán thán (paccānumodanā) v.v. cũng được bao gồm ở đây.
3859
Tattha garahāyaṃ-atthi nāma tāta sudinna ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi* .
In blame: "Sudinna, will you indeed partake of fermented gruel due on the day after tomorrow?"
Trong trường hợp khiển trách: "Này Sudinna, con lại ăn cháo đã ôi thiu ư?"
3860
Vimhaye-yatra hi nāma saññī samāno pañcamattānaṃ sakaṭasatānaṃ saddaṃ na sossati* .
In wonder: "How can it be that, being conscious, one will not hear the sound of five hundred carts?"
Trong trường hợp kinh ngạc: "Làm sao một người có ý thức lại không nghe thấy tiếng của năm trăm cỗ xe được?"
3861
Anutthunanādīsu-na attanā paṭicodessaṃ, na gaṇassa ārocessaṃ* , na pubbe dhanamesissaṃ* , iti pacchānutappati* , bhūtānaṃ nāpacāyissaṃ, pahu santo na posissaṃ, paradāraṃ asevissaṃ* , na pubbe payirupāsissaṃ* , iti pacchānutappati* , anekajātisaṃsāraṃ, sandhāvissaṃ anibbisaṃ* .
In reproach and so on: "I shall not admonish myself, I shall not inform the Sangha. I shall not seek wealth beforehand. Thus he regretted afterwards. I shall not neglect beings, being able, I shall not support, I shall not associate with another's wife. I shall not attend upon beforehand. Thus he regretted afterwards. Through many births in saṃsāra, I shall wander, not finding."
Trong các trường hợp than thở v.v.: "Ta sẽ không tự trách mình, ta sẽ không báo cho Tăng chúng", "Ta sẽ không tìm kiếm tài sản trước đây", "Như vậy, sau đó hối hận", "Ta sẽ không khinh thường chúng sinh, ta sẽ không nuôi dưỡng khi có khả năng, ta sẽ không tà dâm với vợ người", "Ta sẽ không phụng sự trước đây", "Như vậy, sau đó hối hận", "Ta đã lang thang qua vô số kiếp luân hồi, không tìm được lối thoát".
3862
Katthaci pana gāthāvasena ekasakāralopo, mitto mittassa pāniyaṃ, adinnaṃ paribhuñjisaṃ* , nirayamhi apaccisaṃ* , gacchanto naṃ udakkhisaṃ* , yoniso paccavekkhisaṃ* iccādi.
Sometimes, in verses, there is an elision of one 's': "A friend, I shall drink water not given by a friend. I shall burn in hell. Going, I shall behold him. I shall reflect wisely."
Đôi khi, trong các câu kệ, một chữ "sa" bị lược bỏ: "Bạn của bạn, tôi đã uống nước mà không được cho phép", "Tôi đã chịu khổ trong địa ngục", "Khi đi, tôi đã nhìn thấy anh ấy", "Tôi sẽ quán xét một cách có hệ thống", v.v.
3863
‘A ī ssā ssatyādīnaṃ byañjanassiu’ iti iāgamo, bhavissati, bhavissanti, bhavissare, bhavissasi, bhavissatha, bhavissāmi, bhavissāma, bhavissate, bhavissante, bhavissare, bhavissase, bhavissavhe, bhavissaṃ, bhavissāmhe.
By the rule "'A ī ssā ssatyādīnaṃ byañjanassiu'", the insertion of 'i' occurs: bhavissati (he will be), bhavissanti (they will be), bhavissare (they will be), bhavissasi (you will be), bhavissatha (you will be), bhavissāmi (I will be), bhavissāma (we will be), bhavissate (he will be), bhavissante (they will be), bhavissare (they will be), bhavissase (you will be), bhavissavhe (you will be), bhavissaṃ (I will be), bhavissāmhe (we will be).
“A ī ssā ssatyādīnaṃ byañjanassiu” là sự thêm vào iā, bhavissati, bhavissanti, bhavissare, bhavissasi, bhavissatha, bhavissāmi, bhavissāma, bhavissate, bhavissante, bhavissare, bhavissase, bhavissavhe, bhavissaṃ, bhavissāmhe.
3864
Anubhossati, anubhossanti, anubhossare iccādi suddhakatturūpaṃ.
He will experience, they will experience, they will experience and so on – these are the active voice forms.
Anubhossati, anubhossanti, anubhossare v.v. là các dạng của chủ động cách.
3865
Anubhūyissati, anubhūyissanti, anubhūyissare.
It will be experienced, they will be experienced, they will be experienced.
Anubhūyissati, anubhūyissanti, anubhūyissare.
3866
603. Kyassa sse* .
603. 'Sse' for 'kya'.
603. Kyassa sse* .
3867
Kyassa lopo hoti vā ssakāravati vibhattimhi.
The elision of kya optionally occurs in the ending containing ssa.
Kyassa bị lược bỏ tùy chọn khi có đuôi vibhatti ssakāra.
3868
Tena maggo gamissati, gamīyissati vā, tena maggo agamissā, agamīyissā vāti vikappena kyassa lopo.
By him the path will be gone, or will be gone along; by him the path was not gone, or was not gone along—thus the optional elision of kya.
Do đó, maggo gamissati, hoặc gamīyissati, tena maggo agamissā, hoặc agamīyissā, sự lược bỏ kyassa là tùy chọn.
3869
Tena bhogo anubhavissati, anubhūyissati vā, tena bhogā anubhavissanti, anubhūyissanti vā iccādi suddhakammarūpaṃ.
By him enjoyment will be experienced, or will be made to be experienced; by him enjoyments will be experienced, or will be made to be experienced—and so on, these are pure passive forms.
Do đó, bhogo anubhavissati, hoặc anubhūyissati, tena bhogā anubhavissanti, hoặc anubhūyissanti v.v. là các dạng của nghiệp động từ thanh tịnh.
3870
Bhāvissati, ‘ūlasse’ti issa e, bhāvessati, bhāvayissatiiccādi hetukatturūpaṃ.
It will be produced; by “‘ūlassa” i becomes e; it will cause to be, it will cause to be—and so on, these are causative active forms.
Bhāvissati, “ūlasse”ti issa e, bhāvessati, bhāvayissati v.v. là các dạng của chủ động cách.
3871
Tena maggo bhāvīyissati, maggā bhāvīyissanti iccādi hetukammarūpaṃ.
By him the path will be made to be, the paths will be made to be—and so on, these are causative passive forms.
Do đó, maggo bhāvīyissati, maggā bhāvīyissanti v.v. là các dạng của nghiệp động từ sai khiến.
3872
Iti ssatyādi.
Thus ssatyādi.
Như vậy là ssatyādi.
3873
Ssādi
Ssādi
Ssādi
3874
Atha ssādi vuccate.
Now ssādi is spoken of.
Bây giờ, ssādi được nói đến.
3875
604. Eyyādotipattiyaṃ ssā ssaṃsu sse ssatha ssaṃ ssāmhā ssatha ssiṃsu ssase ssavhe ssiṃ ssāmhase* .
604. Ssā, ssaṃsu, sse, ssatha, ssaṃ, ssāmhā, ssatha, ssiṃsu, ssase, ssavhe, ssiṃ, ssāmhase in eyyādi and atipatti.
604. Eyyādotipattiyaṃ ssā ssaṃsu sse ssatha ssaṃ ssāmhā ssatha ssiṃsu ssase ssavhe ssiṃ ssāmhase* .
3876
Eyyādivisaye kriyātipattiyaṃ ssādayo bhavanti.
Ssādi forms occur in the context of eyyādi and kriyātipatti.
Trong trường hợp của eyyādi, ssādi xảy ra trong kriyātipatti.
Eyyādivisayo nāma hetuphalakriyāsambhavo, tadubhayakriyāya abhāvo kriyātipatti.
The context of eyyādi refers to the non-occurrence of both the causal and resulting actions, which is kriyātipatti.
Trường hợp của eyyādi là sự có thể xảy ra của hành động nhân quả, sự không có mặt của cả hai hành động đó là kriyātipatti.
3877
Sā duvidhā atītā ca anāgatā ca.
This is of two kinds: past and future.
Nó có hai loại: quá khứ và vị lai.
3878
Tattha atītāyaṃ-sace so paṭhamavaye pabbajjaṃ alabhissā, arahā abhavissā* iccādi.
Regarding the past: If he had obtained renunciation in his first age, he would have become an Arahant—and so on.
Trong quá khứ—sace so paṭhamavaye pabbajjaṃ alabhissā, arahā abhavissā* v.v..
3879
Anāgatāyaṃ-sacāhaṃ na gamissaṃ, mahājāniyo so abhavissā iccādi.
Regarding the future: If I had not gone, that great loss would have been—and so on.
Trong vị lai—sacāhaṃ na gamissaṃ, mahājāniyo so abhavissā v.v..
3880
‘Āīssādīsvaña vā’iti dhātvādimhi vikappena akārāgamo,‘a īssā ssatyādīnaṃ byañjanassiu’ iti ssādīsu iāgamo, abhavissā, bhavissā, abhavissaṃsu, bhavissaṃsu, abhavisse, bhavisse, abhavissatha, bhavissatha, abhavissaṃ, bhavissaṃ, abhavissāmhā, bhavissāmhā, abhavissatha, bhavissatha, abhavissiṃsu, bhavissiṃsu, abhavissase, bhavissase, abhavissavhe, bhavissavhe, abhavissiṃ, bhavissiṃ, abhavissāmhase, bhavissāmhase.
By ‘āīssādīsvaña vā’, the augment a optionally occurs at the beginning of the root; by ‘a īssā ssatyādīnaṃ byañjanassiu’, i becomes ā in ssādi forms at a consonant: abhavissā, bhavissā, abhavissaṃsu, bhavissaṃsu, abhavisse, bhavisse, abhavissatha, bhavissatha, abhavissaṃ, bhavissaṃ, abhavissāmhā, bhavissāmhā, abhavissatha, bhavissatha, abhavissiṃsu, bhavissiṃsu, abhavissase, bhavissase, abhavissavhe, bhavissavhe, abhavissiṃ, bhavissiṃ, abhavissāmhase, bhavissāmhase.
“Āīssādīsvaña vā” là sự thêm akāra tùy chọn vào đầu động từ, “a īssā ssatyādīnaṃ byañjanassiu” là sự thêm iā vào ssādi, abhavissā, bhavissā, abhavissaṃsu, bhavissaṃsu, abhavisse, bhavisse, abhavissatha, bhavissatha, abhavissaṃ, bhavissaṃ, abhavissāmhā, bhavissāmhā, abhavissatha, bhavissatha, abhavissiṃsu, bhavissiṃsu, abhavissase, bhavissase, abhavissavhe, bhavissavhe, abhavissiṃ, bhavissiṃ, abhavissāmhase, bhavissāmhase.
3881
‘Āīū’iccādinā ssā, ssāmhānaṃ rassatte-so abhavissa, bhavissa, mayaṃ abhavissāmha, bhavissāmha.
By ‘Āīū’ etc., the shortening of ssā and ssāmha: so abhavissa, bhavissa, mayaṃ abhavissāmha, bhavissāmha.
Với “Āīū” v.v. là sự rút ngắn của ssā, ssāmha—so abhavissa, bhavissa, mayaṃ abhavissāmha, bhavissāmha.
‘Eyyāthasse’iccādinā ssessa atte-tvaṃ abhavissa, bhavissa iccādīni rūpacatukkāni yathāsambhavaṃ yojetabbāni.
By ‘Eyyāthasse’ etc., ssa becomes tta: tvaṃ abhavissa, bhavissa—and so on, four forms should be combined as appropriate.
Với “Eyyāthasse” v.v. là sự biến đổi ssessa thành a—tvaṃ abhavissa, bhavissa v.v. bốn dạng này cần được ghép nối tùy theo khả năng.
3882
Itissādi.
Thus ssādi.
Như vậy là ssādi.
3883
Bhūdhāturūpaṃ niṭṭhitaṃ.
The forms of the root bhū are concluded.
Các dạng của động từ bhū đã hoàn tất.
3884
Aṭṭhavibhattuppattirāsi niṭṭhito.
The section on the origin of the eight endings is concluded.
Tám loại vibhatti đã hoàn tất.
3885
Bhūvādigaṇa
Bhūvādigaṇa
Nhóm Bhūvādi
3886
Sarantadhātu
Vowel-ending Roots
Động từ kết thúc bằng nguyên âm
3887
Ākārantadhāturūpa
Forms of A-ending Roots
Các dạng động từ kết thúc bằng ā
3888
Ito paṭṭhāya sarantadhātuyo sarānukkamena, byañjanantadhātuyo akkharānukkamena vuccante.
From here onwards, vowel-ending roots are stated in vowel order, and consonant-ending roots in letter order.
Từ đây trở đi, các động từ kết thúc bằng nguyên âm sẽ được trình bày theo thứ tự nguyên âm, và các động từ kết thúc bằng phụ âm sẽ được trình bày theo thứ tự chữ cái.
3889
Kaccāyanaganthe anekassaradhātuyo idha byañjanantadhātuyo nāma.
In Kaccāyana's grammar, roots with many vowels are here called consonant-ending roots.
Trong tác phẩm Kaccāyana, các động từ có nhiều nguyên âm được gọi là động từ kết thúc bằng phụ âm ở đây.
Tasmā idha dhātvantasaralopakiccaṃ nāma natthi.
Therefore, here there is no elision of the vowel at the end of the root.
Do đó, ở đây không có sự lược bỏ nguyên âm cuối động từ.
3890
Khā, khyā-kathane, gā-sadde, ghā-gandhopādāne, ñā-paññāyane avabodhane ca, ṭhā-gatinivattiyaṃ, tā-pālane, thā-ṭhāne, dā-dāne, dhā-dhāraṇe, pā-pāne, phā-vuddhiyaṃ, bhā-dittiyaṃ, mā-māne, yā-gatiyaṃ, lā-ādāne chedane ca, vā-gati, bandha, gandhanesu, sā-assādane tanukaraṇe antakammani ca, hā-cāge, nhā-soceyye.
Khā, khyā—to tell; gā—to sound; ghā—to smell; ñā—to know, to understand; ṭhā—to stand still; tā—to protect; thā—to stand; dā—to give; dhā—to hold; pā—to drink; phā—to grow; bhā—to shine; mā—to measure; yā—to go; lā—to take, to cut; vā—to go, to bind, to blow; sā—to taste, to reduce, to finish; hā—to abandon; nhā—to bathe.
Khā, khyā—nói; gā—âm thanh; ghā—ngửi; ñā—biết, hiểu; ṭhā—đứng yên; tā—bảo vệ; thā—đứng; dā—cho; dhā—giữ; pā—uống; phā—phát triển; bhā—chiếu sáng; mā—đo lường; yā—đi; lā—lấy, cắt; vā—đi, buộc, ngửi; sā—nếm, làm mỏng, kết thúc; hā—từ bỏ; nhā—thanh tịnh.
3891
Tyādyuppatti, kattarilo, mahāvuttinā sare pare ādantamhā kvaci yāgamo, akkhāti.
In tyādi forms, lo in the agent (active voice), when a vowel follows, yā optionally comes after a root ending in ā in mahāvutti: akkhāti.
Tyādyuppatti, kattarilo, khi một nguyên âm đứng sau, đôi khi yā được thêm vào sau âm cuối của động từ theo Mahāvutti, akkhāti.
Parassaralopo, akkhāyati, kriyaṃ ākhyāti, ākhyāyati, jātiṃ akkhāhi pucchito* , saṅgāyati, saṅgāyiṃsu mahesayo* , gandhaṃ ghāyati, paññāyati, paññāyanti, paññāyatu, paññāyantu.
Elision of the subsequent vowel, akkhāyati, kriyaṃ ākhyāti, ākhyāyati, jātiṃ akkhāhi pucchito, saṅgāyati, saṅgāyiṃsu mahesayo, gandhaṃ ghāyati, paññāyati, paññāyanti, paññāyatu, paññāyantu.
Sự lược bỏ nguyên âm sau, akkhāyati, kriyaṃ ākhyāti, ākhyāyati, jātiṃ akkhāhi pucchito*, saṅgāyati, saṅgāyiṃsu mahesayo*, gandhaṃ ghāyati, paññāyati, paññāyanti, paññāyatu, paññāyantu.
3892
Kamme kyo, dhammo ñāyati, dhammā ñāyanti, viññāyati, viññāyanti.
In the object (passive voice), kyo: dhammo ñāyati, dhammā ñāyanti, viññāyati, viññāyanti.
Trong nghiệp cách, kyo, dhammo ñāyati, dhammā ñāyanti, viññāyati, viññāyanti.
3893
Payojakabyāpāre-ṇāpi, ñāpeti, ñāpenti, ñāpayati, ñāpayanti.
In the causative action, ṇāpi: ñāpeti, ñāpenti, ñāpayati, ñāpayanti.
Trong hành động sai khiến—ṇāpi, ñāpeti, ñāpenti, ñāpayati, ñāpayanti.
3894
Kamme-ñāpīyati, ñāpīyanti, ṭhāti, ṭhānti, opupphā padmā ṭhānti, mālāva ganthitā ṭhānti, dhajaggāneva dissare* .
In the object (passive): ñāpīyati, ñāpīyanti, ṭhāti, ṭhānti, opupphā padmā ṭhānti, mālāva ganthitā ṭhānti, dhajaggāneva dissare.
Trong nghiệp cách—ñāpīyati, ñāpīyanti, ṭhāti, ṭhānti, opupphā padmā ṭhānti, mālāva ganthitā ṭhānti, dhajaggāneva dissare*.
3895
605. Ñcīlasse* .
605. Ñcīlasse
605. Ñcīlasse* .
3896
Ñānubandhassa īāgamassa ca kattari vihitassa lapaccayassa ca kvaci ettaṃ hotīti lassa ettaṃ.
L optionally becomes et in kattari (active voice) for lapaccaya forms which are enjoined for roots having ñ as an anubandha and for the augment īā.
Đôi khi l của lapaccaya được quy định trong chủ động cách, cho ñānubandha và īāgama, trở thành ettaṃ.
3897
Adhiṭṭheti, adhiṭṭhenti.
Adhiṭṭheti, adhiṭṭhenti.
Adhiṭṭheti, adhiṭṭhenti.
3898
606. Ṭhāpānaṃ tiṭṭhapivā* .
606. Ṭhāpānaṃ tiṭṭhapivā
606. Ṭhāpānaṃ tiṭṭhapivā* .
3899
Ṭhā, pānaṃ tiṭṭha, pivā honti nta, māna, tyādīsu.
Ṭhā and pā become tiṭṭha and pivā in nta, māna, tyādi forms.
Ṭhā, pā trở thành tiṭṭha, pivā trong nta, māna, tyādi.
3900
Tiṭṭhati, tiṭṭhanti.
Tiṭṭhati, tiṭṭhanti.
Tiṭṭhati, tiṭṭhanti.
3901
607. Pādito ṭhāssa vā ṭhaho kvaci* .
607. Pādito ṭhāssa vā ṭhaho kvaci
607. Pādito ṭhāssa vā ṭhaho kvaci* .
3902
Pādayo upasaggā pādi nāma, pādito parassa ṭhāssa ṭhaho hoti vā kvaci.
Pādayo are called prefixes; ṭhā optionally becomes ṭhaha in some cases after pādi.
Các giới từ như pā v.v. được gọi là pādi, đôi khi ṭhā sau pādi trở thành ṭhaho tùy chọn.
3903
Saṇṭhahati, saṇṭhahanti, saṇṭhāti, saṇṭhānti, upaṭṭhahati, upaṭṭhahanti, upaṭṭhāti, upaṭṭhānti.
Saṇṭhahati, saṇṭhahanti, saṇṭhāti, saṇṭhānti, upaṭṭhahati, upaṭṭhahanti, upaṭṭhāti, upaṭṭhānti.
Saṇṭhahati, saṇṭhahanti, saṇṭhāti, saṇṭhānti, upaṭṭhahati, upaṭṭhahanti, upaṭṭhāti, upaṭṭhānti.
3904
Kamme –
In the object (passive) —
Trong nghiệp cách –
3905
608. Aññādissi kye* .
608. Aññādissi kye
608. Aññādissi kye* .
3906
Ñādito aññassa ākārantakriyatthassa i hoti kye paramhi.
The verb ending in ā, other than those with ñ as an anubandha, takes i when kya follows.
Ākārantakriyattha khác với ñādi trở thành i khi kye theo sau.
3907
Adhiṭṭhīyati, adhiṭṭhīyanti, upaṭṭhīyati, upaṭṭhīyanti.
Adhiṭṭhīyati, adhiṭṭhīyanti, upaṭṭhīyati, upaṭṭhīyanti.
Adhiṭṭhīyati, adhiṭṭhīyanti, upaṭṭhīyati, upaṭṭhīyanti.
3908
Aññādissāti kiṃ?
What is meant by "other than those with ñ as an anubandha"?
“Aññādissāti” là gì?
Ñāyati, ñāyanti, ākkhāyati, ākkhāyanti, ākhyāyati, ākhyāyanti.
Ñāyati, ñāyanti, ākkhāyati, ākkhāyanti, ākhyāyati, ākhyāyanti.
Ñāyati, ñāyanti, ākkhāyati, ākkhāyanti, ākhyāyati, ākhyāyanti.
3909
Ṇāpimhi-patiṭṭhāpeti, patiṭṭhāpenti, patiṭṭhāpayati, patiṭṭhāpayanti.
In ṇāpi: patiṭṭhāpeti, patiṭṭhāpenti, patiṭṭhāpayati, patiṭṭhāpayanti.
Trong ṇāpi—patiṭṭhāpeti, patiṭṭhāpenti, patiṭṭhāpayati, patiṭṭhāpayanti.
3910
Ajjhattanimhi vikappena sāgamo, aṭṭhāsi, patiṭṭhāsi, adhiṭṭhahi, adhiṭṭhāsi, adhiṭṭhesi, saṇṭhahi, saṇṭhāsi, upaṭṭhahi, upaṭṭhāsi.
In ajjhattani (imperfect past tense) there is optional sāgamo: aṭṭhāsi, patiṭṭhāsi, adhiṭṭhahi, adhiṭṭhāsi, adhiṭṭhesi, saṇṭhahi, saṇṭhāsi, upaṭṭhahi, upaṭṭhāsi.
Trong ajjhattanimhi, sāgama tùy chọn, aṭṭhāsi, patiṭṭhāsi, adhiṭṭhahi, adhiṭṭhāsi, adhiṭṭhesi, saṇṭhahi, saṇṭhāsi, upaṭṭhahi, upaṭṭhāsi.
3911
‘Uṃssiṃsvaṃsū’ti uṃssa iṃsu, aṃsu, adhiṭṭhahiṃsu, saṇṭhahiṃsu, upaṭṭhahiṃsu.
By ‘Uṃssiṃsvaṃsū’, uṃssa becomes iṃsu, aṃsu: adhiṭṭhahiṃsu, saṇṭhahiṃsu, upaṭṭhahiṃsu.
“Uṃssiṃsvaṃsū”ti, uṃssa trở thành iṃsu, aṃsu, adhiṭṭhahiṃsu, saṇṭhahiṃsu, upaṭṭhahiṃsu.
Atthamentamhi sūriye, vāḷā panthe upaṭṭhahuṃ* .
When the sun sets, jackals stood along the path.
Atthamentamhi sūriye, vāḷā panthe upaṭṭhahuṃ*.
Aṭṭhaṃsu, upaṭṭhahaṃsu.
Aṭṭhaṃsu, upaṭṭhahaṃsu.
Aṭṭhaṃsu, upaṭṭhahaṃsu.
3912
Parachakke-aṭṭhā buddhassa santike* .
In the parachakka (past tense for third person plural): aṭṭhā buddhassa santike.
Trong parachakka—aṭṭhā buddhassa santike*.
3913
Kamme-adhiṭṭhiyi, adhiṭṭhiyiṃsu, upaṭṭhiyi, upaṭṭhiyiṃsu.
In the object (passive): adhiṭṭhiyi, adhiṭṭhiyiṃsu, upaṭṭhiyi, upaṭṭhiyiṃsu.
Trong nghiệp cách—adhiṭṭhiyi, adhiṭṭhiyiṃsu, upaṭṭhiyi, upaṭṭhiyiṃsu.
3914
Ṇāpimhi-patiṭṭhāpesi, patiṭṭhāpayi, saṇṭhāpesi, saṇṭhāpayi.
In ṇāpi: patiṭṭhāpesi, patiṭṭhāpayi, saṇṭhāpesi, saṇṭhāpayi.
Trong ṇāpi—patiṭṭhāpesi, patiṭṭhāpayi, saṇṭhāpesi, saṇṭhāpayi.
3915
‘Eontāsu’nti uṃssasuṃ, saralopo, aṭṭhāsuṃ, upaṭṭhāsuṃ, patiṭṭhāpesuṃ, saṇṭhāpesuṃ, patiṭṭhāpayuṃ, saṇṭhāpayuṃ, patiṭṭhāpayiṃsu, saṇṭhāpayiṃsu.
By ‘Eontāsu’ uṃssa becomes suṃ, elision of the vowel: aṭṭhāsuṃ, upaṭṭhāsuṃ, patiṭṭhāpesuṃ, saṇṭhāpesuṃ, patiṭṭhāpayuṃ, saṇṭhāpayuṃ, patiṭṭhāpayiṃsu, saṇṭhāpayiṃsu.
“Eontāsu”nti, uṃssa trở thành suṃ, lược bỏ nguyên âm, aṭṭhāsuṃ, upaṭṭhāsuṃ, patiṭṭhāpesuṃ, saṇṭhāpesuṃ, patiṭṭhāpayuṃ, saṇṭhāpayuṃ, patiṭṭhāpayiṃsu, saṇṭhāpayiṃsu.
3916
Ssatyādimhi-ṭhassati, ṭhassanti, rassattaṃ, upaṭṭhissati, upaṭṭhissanti, ahaṃ bhotiṃ upaṭṭhissaṃ* , saṇṭhahissati, saṇṭhahissanti.
In the future ssati tense: ṭhassati (will stand), ṭhassanti (they will stand), shortening (of vowel), upaṭṭhissati (will attend), upaṭṭhissanti (they will attend), ahaṃ bhotiṃ upaṭṭhissaṃ (I will attend on you, madam), saṇṭhahissati (will stand firm), saṇṭhahissanti (they will stand firm).
Trong thì tương lai (s-suffix): sẽ đứng, sẽ đứng (số nhiều), sự rút ngắn, sẽ hầu hạ, sẽ hầu hạ (số nhiều), tôi sẽ hầu hạ ngài, sẽ đứng vững, sẽ đứng vững (số nhiều).
3917
Ṇāpimhi-patiṭṭhāpessati, patiṭṭhāpessanti.
In the causative ṇāpi: patiṭṭhāpessati (will establish), patiṭṭhāpessanti (they will establish).
Trong thể sai khiến (ṇāpi): sẽ thiết lập, sẽ thiết lập (số nhiều).
3918
Tā-pālane, bhayaṃ tāyati.
The root Tā means to protect: bhayaṃ tāyati (protects from fear).
Tā - bảo vệ: bảo vệ khỏi sợ hãi.
3919
Thā-ṭhāne, avatthāti, avatthāyati, vitthāyati, vitthāyanti, mā kho vitthāsi* .
The root Thā means to stand: avatthāti (establishes), avatthāyati (stands firm), vitthāyati (spreads out), vitthāyanti (they spread out), mā kho vitthāsi (do not spread out!).
Thā - đứng, ở: đứng vững, đứng vững, lan rộng, lan rộng (số nhiều), chớ có lan rộng.
3920
Dā-dāne, ‘ūlasse’ti lassa ettaṃ, deti, denti, desi, detha, demi, dema.
The root Dā means to give: by the rule ‘ūlassa’ the ‘l’ becomes ‘e’, deti (gives), denti (they give), desi (you give), detha (you give), demi (I give), dema (we give).
Dā - cho, ban: với ‘ūlasse’, ‘a’ trở thành ‘e’: cho, cho (số nhiều), ngươi cho, các ngươi cho, tôi cho, chúng tôi cho.
3921
‘Parokkhāyañcā’ti sutte casaddena dāssa dvittaṃ.
In the rule ‘Parokkhāyañcā’ by the word ‘ca’, there is doubling of dā.
Trong kinh Parokkhāyañcā, với từ 'ca', dā được lặp đôi.
‘Rasso pubbassā’ti pubbassa rassattaṃ, dadāti, dadanti, dadāsi, dadātha, dadāmi, dadāma.
By ‘Rasso pubbassā’, the preceding vowel is shortened: dadāti (gives), dadanti (they give), dadāsi (you give), dadātha (you give), dadāmi (I give), dadāma (we give).
Với ‘Rasso pubbassā’, nguyên âm trước được rút ngắn: cho, cho (số nhiều), ngươi cho, các ngươi cho, tôi cho, chúng tôi cho.
3922
609. Dāssa daṃ vā mimesvadvitte* .
609. The Dā of dā becomes daṃ optionally, when not doubled, for mi and ma endings.
609. Dāssa daṃ vā mimesvadvitte*.
3923
Advitte dāssa daṃ hoti vā mi, mesu, niggahītassa vaggantattaṃ.
When not doubled, dā optionally becomes daṃ for mi and ma endings; the niggahīta becomes a nasal of the class.
Trong trường hợp không lặp đôi, dā trở thành daṃ hoặc mi, me, niggahīta trở thành âm cuối của varga.
3924
Dammi, damma.
Dammi (I give), damma (we give).
Tôi cho, chúng tôi cho.
3925
Advitteti kiṃ?
Why ‘when not doubled’?
Tại sao không lặp đôi?
Dadāmi, dadāma.
Dadāmi (I give), dadāma (we give).
Tôi cho, chúng tôi cho.
3926
610. Dāssiyaṅa* .
610. Dā becomes iyaṅa.
610. Dāssiyaṅa*.
3927
Pādito parassa dāssa iyaṅa hoti kvaci.
Sometimes dā after a prefix becomes iyaṅa.
Đôi khi, dā theo sau từ gốc trở thành iyaṅa.
3928
‘Iyaṅa’ iti suttavibhattena aññadhātūnampi.
By the rule ‘Iyaṅa’, for other roots as well.
Với Iyaṅa trong phân tích kinh, các động từ khác cũng vậy.
Jā-hāniyaṃ, appena bahuṃ jiyyāma* , tassevā’nuvidhiyyati* , vidhurassa hadayaṃ dhaniyati* , nihīyati tassa yaso* , eko rājā vihiyyasi* , so pahīyissati* iccādi.
Jā-decaying: appena bahuṃ jiyyāma (we suffer much decay from little), tassevā’nuvidhiyyati (it is indeed followed by him), vidhurassa hadayaṃ dhaniyati (the heart of the distressed is grieved), nihīyati tassa yaso (his fame decays), eko rājā vihiyyasi (you alone, O king, are neglected), so pahīyissati (he will be abandoned), and so on.
Jā - suy yếu: chúng ta suy yếu nhiều vì ít, người ấy được tuân theo, trái tim của người góa bụa đau khổ, danh tiếng của người ấy suy giảm, ngươi là vị vua duy nhất bị suy yếu, người ấy sẽ bị từ bỏ, v.v.
3929
Ādiyati, ādiyanti, upādiyati, upādiyanti, samādiyati, samādiyanti, sikkhāpadaṃ samādiyāmi* , vattaṃ samādiyāmi* .
Ādiyati (takes), ādiyanti (they take), upādiyati (takes up), upādiyanti (they take up), samādiyati (undertakes), samādiyanti (they undertake), sikkhāpadaṃ samādiyāmi (I undertake the training rule), vattaṃ samādiyāmi (I undertake the practice).
Tiếp nhận, tiếp nhận (số nhiều), thọ trì, thọ trì (số nhiều), thọ trì, thọ trì (số nhiều), tôi thọ trì giới luật, tôi thọ trì phận sự.
3930
611. Gama vada dānaṃ ghamma vajja dajjā* .
611. Gama, vada, dāna optionally become ghamma, vajja, dajjā.
611. Gama vada dānaṃ ghamma vajja dajjā*.
3931
Etesaṃ ghamma, vajja, dajjā honti vā nta, māna, tyādīsu.
These optionally become ghamma, vajja, dajjā for nta, māna, tyādi endings.
Những từ này trở thành ghamma, vajja, dajjā hoặc nta, māna, tyādi.
3932
Dajjati, dajjanti, dajjasi, dajjatha, dajjāmi, dajjāma.
Dajjati (gives), dajjanti (they give), dajjasi (you give), dajjatha (you give), dajjāmi (I give), dajjāma (we give).
Cho, cho (số nhiều), ngươi cho, các ngươi cho, tôi cho, chúng tôi cho.
3933
‘Ūlasse’ti lassa ettaṃ, dajjeti, dajjenti.
By ‘Ūlasse’, the ‘l’ becomes ‘e’: dajjeti (gives), dajjenti (they give).
Với ‘ūlasse’, ‘a’ trở thành ‘e’: cho, cho (số nhiều).
3934
Kamme ‘aññādissi kye’ti kyamhi āssa ittaṃ, diyati, diyanti.
In the passive, by ‘Aññādissi kye’, the ‘ā’ becomes ‘i’ in kya: diyati (is given), diyanti (they are given).
Trong thể bị động, với ‘aññādissi kye’, ‘ā’ trở thành ‘i’ trong kyamhi: được cho, được cho (số nhiều).
3935
Dīghatte-dīyati, dīyanti.
With lengthening: dīyati (is given), dīyanti (they are given).
Trong trường hợp nguyên âm dài: được cho, được cho (số nhiều).
3936
Dvitte-diyyati, diyyanti, dajjīyati, dajjīyanti.
With doubling: diyyati (is given), diyyanti (they are given), dajjīyati (is given), dajjīyanti (they are given).
Trong trường hợp lặp đôi: được cho, được cho (số nhiều), được cho, được cho (số nhiều).
3937
Ṇāpimhi-dāpeti, dāpenti, dāpayati, dāpayanti.
In the causative ṇāpi: dāpeti (causes to give), dāpenti (they cause to give), dāpayati (causes to give), dāpayanti (they cause to give).
Trong thể sai khiến (ṇāpi): làm cho cho, làm cho cho (số nhiều), làm cho cho, làm cho cho (số nhiều).
3938
Pādipubbe rasso, samādapeti* , samādapenti, samādapayati, samādapayanti.
If preceded by pā, there is shortening: samādapeti (causes to undertake), samādapenti (they cause to undertake), samādapayati (causes to undertake), samādapayanti (they cause to undertake).
Nguyên âm trước được rút ngắn: làm cho thọ trì, làm cho thọ trì (số nhiều), làm cho thọ trì, làm cho thọ trì (số nhiều).
3939
Kamme-dāpīyati, dāpīyanti, samādapīyati, samādapīyanti.
In the passive: dāpīyati (is caused to be given), dāpīyanti (they are caused to be given), samādapīyati (is caused to be undertaken), samādapīyanti (they are caused to be undertaken).
Trong thể bị động: được làm cho cho, được làm cho cho (số nhiều), được làm cho thọ trì, được làm cho thọ trì (số nhiều).
3940
Eyyādimhi mahāvuttinā dajjato eyyādīnaṃ antassa eyyassa lopo vā, dānaṃ dajjā, dadeyya, dajjuṃ, dadeyyuṃ, dajjāsi, dadeyyāsi, dajjātha, dadeyyātha, dajjāmi, dadeyyāmi, dajjāma, dadeyyāma, ahaṃ dajjaṃ, dadeyyaṃ, mayaṃ dajjāmhe, dadeyyāmhe.
In the eyya optative tense: according to the great commentary, for dajjato there is optional omission of eyya for eyyādīnaṃ anta: dānaṃ dajjā (he should give a gift), dadeyya (he should give), dajjuṃ (they should give), dadeyyuṃ (they should give), dajjāsi (you should give), dadeyyāsi (you should give), dajjātha (you should give), dadeyyātha (you should give), dajjāmi (I should give), dadeyyāmi (I should give), dajjāma (we should give), dadeyyāma (we should give), ahaṃ dajjaṃ (I should give), dadeyyaṃ (I should give), mayaṃ dajjāmhe (we should give), dadeyyāmhe (we should give).
Trong thì eyyādi, với mahāvuttinā, eyyādi của dajjato và eyyassa cuối bị lược bỏ hoặc: người thiện trí nên cho bố thí, nên cho, họ nên cho, họ nên cho, ngươi nên cho, ngươi nên cho, các ngươi nên cho, các ngươi nên cho, tôi nên cho, tôi nên cho, chúng tôi nên cho, chúng tôi nên cho, tôi nên cho, tôi nên cho, chúng tôi nên cho, chúng tôi nên cho.
3941
Atrimā pāḷī-dajjā sappuriso dānaṃ* , upāyanāni me dajjuṃ* , mātaraṃ kena dosena, dajjāsi dakarakkhino* .
The following canonical passages: dajjā sappuriso dānaṃ (a good person should give a gift), upāyanāni me dajjuṃ (they should give me offerings), mātaraṃ kena dosena, dajjāsi dakarakkhino (for what fault, O water-guardian, should you give up your mother?).
Các đoạn Pāḷi khác: người thiện trí nên cho bố thí, họ nên cho tôi những lễ vật, với lỗi lầm nào, ngươi nên cho người giữ nước mẹ?
Tāni ammāya dajjesi* , chaṭṭhāhaṃ dajjamattānaṃ, neva dajjaṃ mahosadhaṃ* .
Tāni ammāya dajjesi (you gave those to mother), chaṭṭhāhaṃ dajjamattānaṃ, neva dajjaṃ mahosadhaṃ (I would give up myself as the sixth, but I would not give the great medicine).
Ngươi đã cho những thứ đó cho mẹ, ta nên cho chính mình sáu phần, ta sẽ không cho Mahosadha.
3942
Ajjhattanimhi-adadi, adāsi, adaduṃ, adaṃsu, adajji, adajjuṃ, tvaṃ adado.
In the past tense: adadi (gave), adāsi (gave), adaduṃ (they gave), adaṃsu (they gave), adajji (gave), adajjuṃ (they gave), tvaṃ adado (you gave).
Trong thì quá khứ (ajjattanī): đã cho, đã cho, đã cho (số nhiều), đã cho (số nhiều), đã cho, đã cho (số nhiều), ngươi đã cho.
Varañce me ado sakka* .
Varañce me ado sakka (if, O Sakka, you gave me a boon).
Nếu ngươi, Sakka, đã ban cho ta một điều ước.
3943
Parachakke-so dānaṃ adā, brāhmaṇassa adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano* .
In the second person plural: so dānaṃ adā (he gave a gift), brāhmaṇassa adā dānaṃ, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano (the增 prosperity of the Sivis gave a gift to the brahmin).
Trong thì quá khứ xa (paracchakke): người ấy đã cho bố thí, người làm tăng trưởng vương quốc của Sivi đã cho bố thí cho vị Bà-la-môn.
3944
Ssatyādimhi-dāssati, dāssanti, dadissati, dadissanti, dajjissati, dajjissanti.
In the future ssati tense: dāssati (will give), dāssanti (they will give), dadissati (will give), dadissanti (they will give), dajjissati (will give), dajjissanti (they will give).
Trong thì tương lai (s-suffix): sẽ cho, sẽ cho (số nhiều), sẽ cho, sẽ cho (số nhiều), sẽ cho, sẽ cho (số nhiều).
3945
Dāiccassa diccha, pavecchādesampi icchanti, vipulaṃ annaṃ pānañca, samaṇānaṃ pavecchasi* .
They also desire the substitution of diccha and pavecchā for Dā: vipulaṃ annaṃ pānañca, samaṇānaṃ pavecchasi (you will give abundant food and drink to ascetics).
Người ta cũng muốn diccha và pavecchādesu cho dā: ngươi ban phát nhiều thức ăn và đồ uống cho các Sa-môn.
Appasmeke pavecchanti, bahuneke na dicchare* .
Appasmeke pavecchanti, bahuneke na dicchare (some give from little, many do not give from much).
Một số người cho ít, nhiều người không cho.
Devo sammā dhāraṃ pavecchatu.
Devo sammā dhāraṃ pavecchatu (may the deity properly bestow rain).
Cầu mong chư thiên ban mưa đúng lúc.
Bhojanaṃ bhojanatthīnaṃ, sammadeva pavecchatha.
Bhojanaṃ bhojanatthīnaṃ, sammadeva pavecchatha (you should properly bestow food on those who desire food).
Các ngươi hãy ban thức ăn đúng lúc cho những người cần thức ăn.
3946
Dhā-dhāraṇe, sandhāti, vidhāti, nidheti, nidhenti.
The root Dhā means to hold: sandhāti (connects), vidhāti (arranges), nidheti (deposits), nidhenti (they deposit).
Dhā - giữ gìn: giữ gìn, duy trì, đặt xuống, đặt xuống (số nhiều).
Vidheti, vidhenti.
Vidheti (arranges), vidhenti (they arrange).
Sắp đặt, sắp đặt (số nhiều).
3947
‘Parokkhāyañcā’ti casaddena dvittaṃ.
By the word ca in the rule ‘Parokkhāyañcā’ there is doubling.
Với từ 'ca' trong kinh Parokkhāyañcā, lặp đôi.
‘Dutiyacatutthāna…’nti dhassa dattaṃ.
By ‘Dutiyacatutthāna…’, dh becomes d.
Với ‘Dutiyacatutthāna…’, dh trở thành d.
‘Rasso pubbassā’ti pubbassa rasso.
By ‘Rasso pubbassā’, the preceding vowel is shortened.
Với ‘Rasso pubbassā’, nguyên âm trước được rút ngắn.
3948
612. Dhāssa ho* .
612. Dhā becomes ho.
612. Dhāssa ho*.
3949
Dvitte parassa dhāssa ho hoti.
In doubling, the latter dhā becomes ho.
Trong trường hợp lặp đôi, dhā thứ hai trở thành ho.
3950
Saddahāti, saddahati vā.
Saddahāti (believes), or saddahati (believes).
Tin tưởng, hoặc tin tưởng.
Saddahāti tathāgatassa bodhiṃ.
Saddahāti tathāgatassa bodhiṃ (he believes in the Buddha’s enlightenment).
Tin tưởng vào sự giác ngộ của Đức Như Lai.
Vidahāti, nidahāti, saddahanti, vidahanti, nidahanti.
Vidahāti (arranges), nidahāti (deposits), saddahanti (they believe), vidahanti (they arrange), nidahanti (they deposit).
Sắp đặt, đặt xuống, tin tưởng (số nhiều), sắp đặt (số nhiều), đặt xuống (số nhiều).
3951
‘Mayadā sare’ti sutte ‘mayadā’ti suttavibhattiyā byañjanepi niggahītassa dattaṃ, kammaṃ saddahāti, kammaphalaṃ saddahāti, saddahanti, vatthaṃ paridahāti, paridahanti.
In the rule ‘Mayadā sare’, by the rule ‘mayadā’, for a consonant, the niggahīta becomes d: kammaṃ saddahāti (he believes in kamma), kammaphalaṃ saddahāti (he believes in the fruit of kamma), saddahanti (they believe), vatthaṃ paridahāti (he puts on clothes), paridahanti (they put on clothes).
Trong kinh Mayadā sare, với mayadā trong phân tích kinh, niggahīta trở thành d ngay cả trong phụ âm: tin tưởng vào nghiệp, tin tưởng vào quả của nghiệp, tin tưởng (số nhiều), mặc y, mặc y (số nhiều).
3952
Kamme-sandhīyati, sandhīyanti, sandhiyyati, sandhiyyanti, vidhiyyati.
In the passive: sandhīyati (is connected), sandhīyanti (they are connected), sandhiyyati (is connected), sandhiyyanti (they are connected), vidhiyyati (is arranged).
Trong thể bị động: được giữ gìn, được giữ gìn (số nhiều), được giữ gìn, được giữ gìn (số nhiều), được sắp đặt.
Navena sukhadukkhena, porāṇaṃ apidhiyyati* .
Navena sukhadukkhena, porāṇaṃ apidhiyyati (the old is obscured by new pleasure and pain).
Với những khổ vui mới, cái cũ bị che lấp.
3953
Ṇāpimhi-nidhāpeti, nidhāpenti, nidhāpayati, nidhāpayanti.
In the causative ṇāpi: nidhāpeti (causes to deposit), nidhāpenti (they cause to deposit), nidhāpayati (causes to deposit), nidhāpayanti (they cause to deposit).
Trong thể sai khiến (ṇāpi): làm cho đặt xuống, làm cho đặt xuống (số nhiều), làm cho đặt xuống, làm cho đặt xuống (số nhiều).
3954
Kamme-nidhāpīyati, nidhāpīyanti.
In the passive: nidhāpīyati (is caused to be deposited), nidhāpīyanti (they are caused to be deposited).
Trong thể bị động: được làm cho đặt xuống, được làm cho đặt xuống (số nhiều).
3955
Eyyādimhi-saddaheyyaṃ, saddaheyyuṃ.
In the eyya optative tense: saddaheyyaṃ (I should believe), saddaheyyuṃ (they should believe).
Trong thì eyyādi: nên tin, nên tin (số nhiều).
3956
Īādimhi-saddahi, saddahiṃsu.
In the ī aorist tense: saddahi (believed), saddahiṃsu (they believed).
Trong thì īādi: đã tin, đã tin (số nhiều).
Tatra bhikkhavo samādahiṃsu* , samādahaṃsu vā.
Tatra bhikkhavo samādahiṃsu (there, bhikkhus attained concentration), or samādahaṃsu (they attained concentration).
Ở đó, các Tỳ-kheo đã định tâm, hoặc đã định tâm (số nhiều).
3957
Pā-pāne, pāti, pānti.
The root Pā means to drink: pāti (drinks), pānti (they drink).
Pā - uống: uống, uống (số nhiều).
3958
‘Ṭhāpānaṃ tiṭṭhapivā’ti pāssa pivo, pivati, pivanti.
By ‘Ṭhāpānaṃ tiṭṭhapivā’, pā becomes piva: pivati (drinks), pivanti (they drink).
Với ‘Ṭhāpānaṃ tiṭṭhapivā’, pā trở thành piva: uống, uống (số nhiều).
3959
Kamme-pīyati, pīyanti.
In the passive: pīyati (is drunk), pīyanti (they are drunk).
Trong thể bị động: được uống, được uống (số nhiều).
3960
Ṇimhi-‘āssā ṇāpimhi yuka’ iti suttena ṇānubandhe āssa ante yāgamo, puttaṃ thaññaṃ pāyeti, pāyenti, pāyayati, pāyayanti.
In the ṇi causative: by the rule ‘Āssā ṇāpimhi yuka’, in the ṇi suffix, ā is followed by yāgama: puttaṃ thaññaṃ pāyeti (causes his son to drink milk), pāyenti (they cause to drink), pāyayati (causes to drink), pāyayanti (they cause to drink).
Trong thể sai khiến (ṇi), với kinh ‘āssā ṇāpimhi yuka’, khi có ṇā, ‘ā’ ở cuối được thêm ‘y’: cho con bú sữa, cho bú sữa (số nhiều), cho bú sữa, cho bú sữa (số nhiều).
3961
Kamme-pāyīyati, pāyīyanti.
In the passive: pāyīyati (is caused to be drunk), pāyīyanti (they are caused to be drunk).
Trong thể bị động: được cho bú sữa, được cho bú sữa (số nhiều).
3962
Ssatyādimhi-passati, passanti, pissati, pissanti.
In the future ssati tense: passati (will drink), passanti (they will drink), pissati (will drink), pissanti (they will drink).
Trong thì tương lai (s-suffix): sẽ uống, sẽ uống (số nhiều), sẽ uống, sẽ uống (số nhiều).
3963
Atrimā pāḷī-ayañhi te mayā’ruḷho, saro pissati lohitaṃ* ,aggodakāni pissāmi, yūthassa purato vajaṃ* .
The following canonical passages: ayañhi te mayā’ruḷho, saro pissati lohitaṃ (indeed, this arrow, shot by me, will drink your blood), aggodakāni pissāmi, yūthassa purato vajaṃ (I will drink pure waters, going before the herd).
Các đoạn Pāḷi khác: mũi tên này do tôi bắn ra sẽ uống máu, tôi sẽ uống nước đầu đàn, đi trước bầy.
Naḷena vāriṃ pissāma, na ca maṃ tvaṃ vadhissasi* .
Naḷena vāriṃ pissāma, na ca maṃ tvaṃ vadhissasi (we will drink water with a reed, and you will not kill me).
Chúng ta sẽ uống nước bằng ống tre, và ngươi sẽ không giết ta.
3964
Bhā-dittiyaṃ, bhāti, rattimābhāti candimā* , disā bhanti virocamānā* , daddallamānā ābhanti* , paṭibhāti, paṭibhanti, paṭibhātu, paṭibhantu taṃ cunda bojjhaṅgā* , tisso maṃ upamāyo paṭibhaṃsu* , ratti vibhāti, vibhāyati.
The root Bhā means to shine: bhāti (shines), rattimābhāti candimā (the moon shines at night), disā bhanti virocamānā (the quarters shine brilliantly), daddallamānā ābhanti (they shine brightly), paṭibhāti (appears), paṭibhanti (they appear), paṭibhātu (may it appear), paṭibhantu taṃ cunda bojjhaṅgā (may the factors of enlightenment appear to you, Cunda), tisso maṃ upamāyo paṭibhaṃsu (three similes occurred to me), ratti vibhāti (the night shines), vibhāyati (shines forth).
Bhā - chiếu sáng: chiếu sáng, mặt trăng chiếu sáng vào ban đêm, các phương hướng chiếu sáng rực rỡ, chiếu sáng rực rỡ, hiện ra, hiện ra (số nhiều), các chi phần giác ngộ hãy hiện ra với ngươi, Cunda, ba ví dụ đã hiện ra với tôi, đêm chiếu sáng, đêm chiếu sáng.
3965
Mā-māne, dvittaṃ rasso ca, mamāyati, mamāyanti.
The root Mā means to measure: doubling and shortening (of vowel), mamāyati (clings to), mamāyanti (they cling to).
Mā - đo lường: lặp đôi và nguyên âm ngắn, chấp thủ, chấp thủ (số nhiều).
Yemaṃ kāyaṃ mamāyanti, andhā bālā puthujjanā* .
Yemaṃ kāyaṃ mamāyanti, andhā bālā puthujjanā (those blind, foolish common people who cling to this body).
Những kẻ ngu si, phàm phu mù quáng chấp thủ thân này.
3966
Yā-gatiyaṃ, yāti, yanti, yāyati, yāyanti, yāyanta’ manuyāyanti* , uyyāti, uyyanti, niyyāti, niyyanti dhīrā lokamhā, hitvā māraṃ savāhanaṃ.
The root Yā means to go: yāti (goes), yanti (they go), yāyati (goes), yāyanti (they go), yāyanta’ manuyāyanti (they follow him who is going), uyyāti (comes forth), uyyanti (they come forth), niyyāti (goes forth), niyyanti dhīrā lokamhā, hitvā māraṃ savāhanaṃ (the wise go forth from the world, having abandoned Māra with his retinue).
Yā - đi: đi, đi (số nhiều), đi, đi (số nhiều), họ đi theo người đang đi, đi ra, đi ra (số nhiều), những bậc trí đi ra khỏi thế gian, từ bỏ Māra cùng với tùy tùng.
Anuyāti, anuyanti, anupariyāyati, anupariyāyanti.
Anuyāti (follows), anuyanti (they follow), anupariyāyati (wanders around), anupariyāyanti (they wander around).
Đi theo, đi theo (số nhiều), đi vòng quanh, đi vòng quanh (số nhiều).
3967
Lā-ādāne, lāti.
The root Lā means to take: lāti (takes).
Lā - lấy: lấy.
3968
Vā-gati, gandhanesu, vāti devesu uttamo* , vāto vāyati, vāyanti, nibbāti, nibbanti, nibbāyati, nibbāyanti, parinibbāti, parinibbāyati.
Vā—to go, to blow; vāti devesu uttamo, vāto vāyati, vāyanti, nibbāti, nibbanti, nibbāyati, nibbāyanti, parinibbāti, parinibbāyati.
Vā (đi, chuyển động), trong gandha (mùi hương), vāti (thổi) trong devesu uttamo (tối thượng giữa chư thiên)*, vāto vāyati (gió thổi), vāyanti (chúng thổi), nibbāti (tắt, tịch diệt), nibbanti (chúng tắt, tịch diệt), nibbāyati (tắt, tịch diệt), nibbāyanti (chúng tắt, tịch diệt), parinibbāti (hoàn toàn tịch diệt), parinibbāyati (hoàn toàn tịch diệt).
3969
Ṇāpimhi-nibbāpeti, nibbāpayati.
In ṇāpi: nibbāpeti, nibbāpayati.
Trong thể sai khiến: nibbāpeti (làm cho tắt), nibbāpayati (làm cho tắt).
3970
Īādimhi-parinibbāyi, parinibbāyiṃsu.
In īādi: parinibbāyi, parinibbāyiṃsu.
Trong thì quá khứ: parinibbāyi (đã hoàn toàn tịch diệt), parinibbāyiṃsu (họ đã hoàn toàn tịch diệt).
3971
Ssatyādimhi-parinibbissati, parinibbissanti, parinibbāyissati, parinibbāyissanti.
In ssatyādi: parinibbissati, parinibbissanti, parinibbāyissati, parinibbāyissanti.
Trong thì tương lai: parinibbissati (sẽ hoàn toàn tịch diệt), parinibbissanti (họ sẽ hoàn toàn tịch diệt), parinibbāyissati (sẽ hoàn toàn tịch diệt), parinibbāyissanti (họ sẽ hoàn toàn tịch diệt).
3972
Sā-assādana, tanukaraṇa, antakriyāsu, sāti, sāyati, sāyanti, pariyosāyanti.
Sā—to taste, to reduce, to finish; sāti, sāyati, sāyanti, pariyosāyanti.
Sā (nếm, làm cho mỏng, kết thúc), sāti (nếm, kết thúc), sāyati (nếm, kết thúc), sāyanti (chúng nếm, kết thúc), pariyosāyanti (chúng kết thúc).
3973
Ṇāpimhi-osāpeti, pariyosāpeti, osāpayati, pariyosāpayati.
In ṇāpi: osāpeti, pariyosāpeti, osāpayati, pariyosāpayati.
Trong thể sai khiến: osāpeti (làm cho kết thúc), pariyosāpeti (làm cho kết thúc), osāpayati (làm cho kết thúc), pariyosāpayati (làm cho kết thúc).
3974
Kamme-osāpīyati, pariyosāpīyati.
In the object (passive): osāpīyati, pariyosāpīyati.
Trong thể bị động: osāpīyati (bị làm cho kết thúc), pariyosāpīyati (bị làm cho kết thúc).
3975
Hā-cāge, pahāti, pahāyati, pahāyanti.
Hā—to abandon; pahāti, pahāyati, pahāyanti.
Hā (từ bỏ): pahāti (từ bỏ), pahāyati (từ bỏ), pahāyanti (chúng từ bỏ).
3976
Kattu, kammani kyo, īñaāgamo, hiyyoti hiyyati poso* , nihiyyati tassa yaso* , tvaṃ eko avahiyyasi, dvittaṃ rasso ca.
Kyo in agent (active) and object (passive), īñaāgamo: hiyyoti hiyyati poso, nihiyyati tassa yaso, tvaṃ eko avahiyyasi, gemination and shortening.
Trong thể chủ động và bị động, với hậu tố kyo và thêm īñā: hiyyati poso (người ấy bị mất đi)*, nihiyyati tassa yaso (danh tiếng của người ấy bị mất đi)*, tvaṃ eko avahiyyasi (chỉ một mình ngươi bị bỏ lại), với sự lặp đôi và nguyên âm ngắn.
3977
613. Kavaggahānaṃ cavaggajā* .
613. For the ka-group, the ca-group becomes ja .
613. Các âm ka-vaggahānaṃ trở thành ca-vaggajā*.
3978
Dvitte pubbesaṃ kavagga, hānaṃ cavagga, jā honti.
When reduplicated, the ka-group of the preceding syllable, for hā, becomes the ca-group, ja.
Khi lặp đôi, các âm ka-vagga và ha đứng trước trở thành các âm ca-vagga.
3979
Jahāti, pajahāti, jahanti, pajahanti.
Jahāti, pajahāti, jahanti, pajahanti.
jahāti (từ bỏ), pajahāti (từ bỏ), jahanti (chúng từ bỏ), pajahanti (chúng từ bỏ).
3980
Kamme-pahīyati, pahīyanti.
In the passive (kamme): pahīyati, pahīyanti.
Trong thể bị động: pahīyati (bị từ bỏ), pahīyanti (chúng bị từ bỏ).
3981
Rassatte-pahiyati, pahiyanti.
With shortening (rassatte): pahiyati, pahiyanti.
Với nguyên âm ngắn: pahiyati (bị từ bỏ), pahiyanti (chúng bị từ bỏ).
3982
Dvitte-pahiyyati, pahiyyanti, pajahīyati, pajahīyanti.
When reduplicated (dvitte): pahiyyati, pahiyyanti, pajahīyati, pajahīyanti.
Với sự lặp đôi: pahiyyati (bị từ bỏ), pahiyyanti (chúng bị từ bỏ), pajahīyati (bị từ bỏ), pajahīyanti (chúng bị từ bỏ).
3983
Ṇāpimhi-hāpeti, hāpenti, hāpayati, hāpayanti, jahāpeti, jahāpenti, jahāpayati, jahāpayanti.
In the causative (ṇāpimhi): hāpeti, hāpenti, hāpayati, hāpayanti, jahāpeti, jahāpenti, jahāpayati, jahāpayanti.
Trong thể sai khiến: hāpeti (làm cho từ bỏ), hāpenti (chúng làm cho từ bỏ), hāpayati (làm cho từ bỏ), hāpayanti (chúng làm cho từ bỏ), jahāpeti (làm cho từ bỏ), jahāpenti (chúng làm cho từ bỏ), jahāpayati (làm cho từ bỏ), jahāpayanti (chúng làm cho từ bỏ).
3984
Kamme-hāpīyati, jahāpīyati.
In the passive (kamme): hāpīyati, jahāpīyati.
Trong thể bị động: hāpīyati (bị làm cho từ bỏ), jahāpīyati (bị làm cho từ bỏ).
3985
Īādimhi-pahāsi, pahāsuṃ, pajahi, pajahiṃsu.
In the aorist (īādimhi): pahāsi, pahāsuṃ, pajahi, pajahiṃsu.
Trong thì quá khứ: pahāsi (đã từ bỏ), pahāsuṃ (họ đã từ bỏ), pajahi (đã từ bỏ), pajahiṃsu (họ đã từ bỏ).
3986
614. Hāto ha* .
614. From hā, ha .
614. Hāto thành ha*.
3987
Hāto parassa ssa-kārassa ha hoti vā.
Optionally, from hā, the following ssa-sound becomes ha.
Âm ssa sau hāto đôi khi trở thành ha.
3988
‘‘Hāhisi tvaṃ jīvaloka’’nti* pāḷi, hāhiti, hāhinti, hāhati, hāhanti, jahissati, hissati, aññamaññaṃ vadhitvāna, khippaṃ hissāma jīvitaṃ* .
The Pali reads: ‘‘You will forsake the world of living beings’’, hāhiti, hāhinti, hāhati, hāhanti, jahissati, hissati, having killed each other, we will quickly abandon life.
Trong kinh điển có hāhisi tvaṃ jīvaloka (ngươi sẽ từ bỏ cõi đời)*, hāhiti (sẽ từ bỏ), hāhinti (chúng sẽ từ bỏ), hāhati (sẽ từ bỏ), hāhanti (chúng sẽ từ bỏ), jahissati (sẽ từ bỏ), hissati (sẽ từ bỏ), aññamaññaṃ vadhitvāna, khippaṃ hissāma jīvitaṃ (sau khi giết lẫn nhau, chúng ta sẽ nhanh chóng từ bỏ mạng sống)*.
3989
Nhā-soceyye, nhāti, nhāyati, nhāyanti.
For Nhā-soceyye (to wash, to purify): nhāti, nhāyati, nhāyanti.
Nhā (thanh tịnh): nhāti (tắm rửa), nhāyati (tắm rửa), nhāyanti (chúng tắm rửa).
3990
Mahāvuttinā byañjanavaḍḍhane, nahāti, nahāyati, nahāyanti.
According to Mahāvutti, with consonant lengthening: nahāti, nahāyati, nahāyanti.
Theo Mahāvutti khi tăng phụ âm: nahāti (tắm rửa), nahāyati (tắm rửa), nahāyanti (chúng tắm rửa).
3991
Iti bhūvādigaṇe ākārantadhāturūpaṃ.
Thus concludes the forms of verbs ending in ā in the Bhūvādi group.
Như vậy là các dạng động từ tận cùng bằng nguyên âm ā trong nhóm Bhūvādi.
3992
Ivaṇṇantadhāturūpa
Forms of verbs ending in i
Các dạng động từ tận cùng bằng nguyên âm i
3993
I-gatiyaṃ ajjhāyane ca, khi-khaye pakāsane ca, cicaye, ji-jaye, ḍī-vehāsagatiyaṃ, nī-naye, bhī-bhaye, lī-laye, sī-saye, mhi-hāse.
I - to go, to study; khi - to waste away, to reveal; ci - to gather; ji - to conquer; ḍī - to fly in the air; nī - to lead; bhī - to fear; lī - to cling; sī - to lie down; mhi - to smile.
I (đi, học tập), khi (tiêu diệt, công bố), ci (tích lũy), ji (chiến thắng), ḍī (bay trên không), nī (dẫn dắt), bhī (sợ hãi), lī (tan biến), sī (nằm), mhi (cười).
3994
Tyādyuppatti, kattari lo, eti, enti, esi, etha, emi, ema, veti, venti, sameti, samenti, abbheti, abbhenti, abhisameti, abhisamenti, aveti, aventi, samaveti, samaventi, apeti, apenti, upeti, upenti, anveti, anventi, acceti, accenti, pacceti, paccenti, ajjheti, ajjhenti, udeti, udenti, samudeti, samudenti, pariyeti, pariyenti, upayati, upayanti, accayati, accayanti, udayati, samudayati.
Beginning with tyā (present tense), in the active voice (kattari lo): eti, enti, esi, etha, emi, ema, veti, venti, sameti, samenti, abbheti, abbhenti, abhisameti, abhisamenti, aveti, aventi, samaveti, samaventi, apeti, apenti, upeti, upenti, anveti, anventi, acceti, accenti, pacceti, paccenti, ajjheti, ajjhenti, udeti, udenti, samudeti, samudenti, pariyeti, pariyenti, upayati, upayanti, accayati, accayanti, udayati, samudayati.
Các dạng khởi đầu, trong thể chủ động với lo: eti (đi), enti (chúng đi), esi (ngươi đi), etha (các ngươi đi), emi (tôi đi), ema (chúng tôi đi), veti (đi), venti (chúng đi), sameti (hội tụ), samenti (chúng hội tụ), abbheti (đi đến), abbhenti (chúng đi đến), abhisameti (hoàn toàn hội tụ), abhisamenti (chúng hoàn toàn hội tụ), aveti (đi xuống), aventi (chúng đi xuống), samaveti (hội tụ lại), samaventi (chúng hội tụ lại), apeti (rời đi), apenti (chúng rời đi), upeti (đến gần), upenti (chúng đến gần), anveti (đi theo), anventi (chúng đi theo), acceti (vượt qua), accenti (chúng vượt qua), pacceti (trở lại), paccenti (chúng trở lại), ajjheti (nghiên cứu), ajjhenti (chúng nghiên cứu), udeti (mọc lên), udenti (chúng mọc lên), samudeti (cùng mọc lên), samudenti (chúng cùng mọc lên), pariyeti (tìm kiếm), pariyenti (chúng tìm kiếm), upayati (đến gần), upayanti (chúng đến gần), accayati (vượt qua), accayanti (chúng vượt qua), udayati (mọc lên), samudayati (cùng mọc lên).
3995
Etu, sametu, entu, samentu, ehi, samehi, etha, sametha, etha byagghā nivattavho, paccupetha mahāvanaṃ* .
Etu, sametu, entu, samentu, ehi, samehi, etha, sametha, ‘‘Come, tigers, turn back, approach the great forest.’’
etu (hãy đi), sametu (hãy hội tụ), entu (chúng hãy đi), samentu (chúng hãy hội tụ), ehi (hãy đi), samehi (hãy hội tụ), etha (các ngươi hãy đi), sametha (các ngươi hãy hội tụ), etha byagghā nivattavho, paccupetha mahāvanaṃ (hỡi hổ, hãy trở lại, hãy đi đến khu rừng lớn)*.
3996
Mahāvuttinā idhātumhā eyyādīnaṃ ekārassa lopo, na ca apatvā dukkhassantaṃ* , vissāsaṃ eyya paṇḍito, yadā te pahiṇeyyāmi, tadā eyyāsi khattiya* .
According to Mahāvutti, the e-vowel of eyyā etc. from this root is dropped: ‘‘and one does not reach the end of suffering’’, ‘‘a wise person should trust’’, ‘‘when I send you, then you should come, O warrior.’’
Theo Mahāvutti, nguyên âm e của eyyādīnaṃ bị lược bỏ từ động từ i này: na ca apatvā dukkhassantaṃ (và không đạt đến sự chấm dứt khổ đau)*, vissāsaṃ eyya paṇḍito (người trí nên tin tưởng), yadā te pahiṇeyyāmi, tadā eyyāsi khattiya (khi nào ta sai ngươi đi, thì ngươi, vị chiến sĩ, hãy đi)*.
3997
Īādimhi ‘paro kvacī’ti vibhattisaralopo, dhammaṃ abhisami, abhisamiṃsu.
In the aorist (īādimhi), ‘paro kvacī’ (sometimes after) causes vowel elision of the ending: abhisami, abhisamiṃsu (he understood the Dhamma, they understood the Dhamma).
Trong thì quá khứ, theo quy tắc ‘paro kvacī’, nguyên âm cuối của biến cách bị lược bỏ: dhammaṃ abhisami (đã thấu hiểu Pháp), abhisamiṃsu (họ đã thấu hiểu).
3998
‘Eontā su’nti uṃssa suṃ, abhisamesuṃ, abhisamayuṃ, abhisamayiṃsu.
‘Eontā su’ causes uṃ to become suṃ: abhisamesuṃ, abhisamayuṃ, abhisamayiṃsu.
Theo ‘Eontā su’nti, uṃ trở thành suṃ: abhisamesuṃ (họ đã thấu hiểu), abhisamayuṃ (họ đã thấu hiểu), abhisamayiṃsu (họ đã thấu hiểu).
3999
Ssatyādimhi –
In the future tense (ssatyādimhi) –
Trong thì tương lai –
4000
615. Etismā* .
615. From eti .
615. Etismā*.
4001
‘Etī’ti dhātuniddeso tisaddo, idhātumhā parassa ssakārassa hi hoti vā.
‘Eti’ indicates the root, the word ti (referring to the root). From this root, the following ssa-sound optionally becomes hi.
Etī là một chỉ định động từ, âm ssa sau động từ i này đôi khi trở thành hi.
4002
Ehiti, essati.
Ehiti, essati.
ehiti (sẽ đi), essati (sẽ đi).
Bodhirukkhamupehiti* , nerañjaramupehiti* , upessati, tadā ehinti me vasaṃ* , tato nibbānamehisi* , na punaṃ jātijaraṃ upehisi* .
He will approach the Bodhi tree, he will approach the Nerañjarā river, he will approach, ‘‘Then they will come into my power’’, ‘‘from there you will attain nibbāna’’, ‘‘you will not again undergo birth and old age.’’
Bodhirukkhamupehiti (sẽ đến cây Bồ đề)*, Nerañjaramupehiti (sẽ đến sông Nerañjarā)*, upessati (sẽ đến gần), tadā ehinti me vasaṃ (khi ấy chúng sẽ đến với ta)*, tato nibbānamehisi (từ đó ngươi sẽ đạt Niết bàn)*, na punaṃ jātijaraṃ upehisi (ngươi sẽ không còn đến với sinh và già nữa)*.
Suttavibhattena aññadhātūhipi, kathaṃ jīvihisi tvaṃ* , jāyihitippasādo* , paññāyihinti etā daharā* .
According to Suttavibhanga, from other roots as well: ‘‘how will you live?’’, ‘‘purity will arise’’, ‘‘these young women will become known.’’
Theo Suttavibhatta, từ các động từ khác cũng vậy: kathaṃ jīvihisi tvaṃ (ngươi sẽ sống như thế nào?)*, jāyihitippasādo (sự trong sạch sẽ sinh khởi)*, paññāyihinti etā daharā (những cô gái trẻ này sẽ được biết đến)*.
4003
Ssādimhi ‘‘sace puttaṃ siṅgālānaṃ, kukkurānaṃ adāhisī’’ti* pāḷi, ‘adāhisī’ti ca adadissasetyattho.
In the future (ssādimhi): The Pali reads, ‘‘If you would give a son to jackals, to dogs’’, and ‘adāhisī’ means ‘you would not have given’.
Trong thì tương lai, có đoạn kinh sace puttaṃ siṅgālānaṃ, kukkurānaṃ adāhisī (nếu ngươi đã cho con trai của cáo, của chó)*, và adāhisī có nghĩa là adadissase (ngươi sẽ cho).
4004
Khi-khaye avaṇṇapakāsane ca, khayati, khayanti.
Khi - to waste away, to reveal: khayati, khayanti.
Khi (tiêu diệt, công bố điều không tốt): khayati (tiêu diệt, công bố), khayanti (chúng tiêu diệt, công bố).
4005
Khito yāgamo, vikappena yassa dvittaṃ, kappo khīyetha, vaṇṇo na khīyetha tathāgatassa* , ujjhāyanti khīyanti* , avaṇṇaṃ pakāsentīti attho.
From Khi, y comes as an augment. Optionally, the y is reduplicated: ‘‘Let the kalpa waste away, but the Tathāgata’s complexion will not waste away’’, ‘‘they complain, they waste away’’, which means they reveal their unworthiness.
Từ khi, hậu tố ya được thêm vào, đôi khi ya được lặp đôi: kappo khīyetha (kiếp sẽ bị tiêu diệt), vaṇṇo na khīyetha tathāgatassa (sắc tướng của Đức Như Lai không bị tiêu diệt)*, ujjhāyanti khīyanti (chúng than phiền, công bố điều không tốt)*, nghĩa là chúng công bố điều không tốt.
Khiyyati, khiyyanti, āyu khiyyati maccānaṃ, kunnadīnaṃva odakaṃ* .
Khiyyati, khiyyanti, ‘‘The lifespan of mortals wastes away, like water in small rivers.’’
khiyyati (bị tiêu diệt), khiyyanti (chúng bị tiêu diệt), āyu khiyyati maccānaṃ, kunnadīnaṃva odakaṃ (mạng sống của chúng sinh bị tiêu diệt, như nước của những con sông nhỏ)*.
4006
Ci-caye, samucceti, samuccayati.
Ci - to gather: samucceti, samuccayati.
Ci (tích lũy): samucceti (tích lũy), samuccayati (tích lũy).
4007
616. Nito cissa cho* .
616. From ni, c becomes ch .
616. c sau ni thành ch*.
4008
Nito parassa cissa ca-kārassa cho hoti.
From ni, the following ca-sound of c becomes ch.
Âm ca sau ni trở thành cha.
4009
Nicchayati, vinicchayati, vinicchayanti, viniccheti, vinicchenti,
Nicchayati, vinicchayati, vinicchayanti, viniccheti, vinicchenti,
nicchayati (quyết định), vinicchayati (phân định), vinicchayanti (chúng phân định), viniccheti (phân định), vinicchenti (chúng phân định).
4010
Kamme kyo –
In the passive (kamme), with kya –
Trong thể bị động với kyo –
4011
617. Dīgho sarassa* .
617. Lengthening of the vowel .
617. Nguyên âm dài*.
4012
Sarantassa dhātussa dīgho hoti kyamhīti ikāru’kārānaṃ kyamhi vikappena dīgho.
The vowel of a root ending in a vowel is lengthened when kya follows. For i and u vowels, lengthening is optional when kya follows.
Nguyên âm của động từ tận cùng đôi khi trở thành dài khi có kyamhīti, tức là nguyên âm i và u đôi khi trở thành dài khi có kyamhi.
4013
Samuccīyati samuccīyanti, vinicchīyati, vinicchīyanti.
Samuccīyati, samuccīyanti, vinicchīyati, vinicchīyanti.
samuccīyati (bị tích lũy), samuccīyanti (chúng bị tích lũy), vinicchīyati (bị phân định), vinicchīyanti (chúng bị phân định).
4014
Ji-jaye, jeti, jenti, vijeti, vijenti, parājeti, parājenti, jayati, jayanti, vijayati, vijayanti, parājayati, parājayanti.
Ji - to conquer: jeti, jenti, vijeti, vijenti, parājeti, parājenti, jayati, jayanti, vijayati, vijayanti, parājayati, parājayanti.
Ji (chiến thắng): jeti (chiến thắng), jenti (chúng chiến thắng), vijeti (chiến thắng), vijenti (chúng chiến thắng), parājeti (đánh bại), parājenti (chúng đánh bại), jayati (chiến thắng), jayanti (chúng chiến thắng), vijayati (chiến thắng), vijayanti (chúng chiến thắng), parājayati (đánh bại), parājayanti (chúng đánh bại).
4015
Kamme kyamhi dīgho, na taṃ jitaṃ sādhu jitaṃ, yaṃ jitaṃ avajīyati.
In the passive (kamme), with kya, lengthening: ‘‘That victory is not a good victory, which is conquered and then lost.’’
Trong thể bị động với kyamhi, nguyên âm dài: na taṃ jitaṃ sādhu jitaṃ, yaṃ jitaṃ avajīyati (chiến thắng ấy không tốt, chiến thắng mà bị thua lại).
Taṃ kho jitaṃ sādhu jitaṃ, yaṃ jitaṃ nāvajīyati* .
‘‘Indeed, that victory is a good victory, which is conquered and is not lost.’’
Taṃ kho jitaṃ sādhu jitaṃ, yaṃ jitaṃ nāvajīyati (chiến thắng ấy thật tốt, chiến thắng mà không bị thua lại)*.
4016
Ṇāpimhi pubbassaralopo vā, jāpeti, jāpayati.
In the causative (ṇāpimhi), optional elision of the preceding vowel: jāpeti, jāpayati.
Trong thể sai khiến, đôi khi nguyên âm đầu bị lược bỏ: jāpeti (làm cho chiến thắng), jāpayati (làm cho chiến thắng).
Yo na hanti na ghāteti, na jināti na jāpaye* .
‘‘One who does not strike, does not cause to strike, does not conquer, does not cause to conquer.’’
Yo na hanti na ghāteti, na jināti na jāpaye (người nào không giết, không làm cho giết, không chiến thắng, không làm cho chiến thắng)*.
Jayāpeti, jayāpayati, jayāpīyati, jayāpīyanti, jayatu, jayantu.
Jayāpeti, jayāpayati, jayāpīyati, jayāpīyanti, jayatu, jayantu.
jayāpeti (làm cho chiến thắng), jayāpayati (làm cho chiến thắng), jayāpīyati (bị làm cho chiến thắng), jayāpīyanti (chúng bị làm cho chiến thắng), jayatu (hãy chiến thắng), jayantu (chúng hãy chiến thắng).
4017
Īādimhi-ajesi, ajesuṃ, vijesi, vijesuṃ, ajayi, ajayuṃ, ajayiṃsu, vijayi, vijayuṃ, vijayiṃsu, jessati, vijessati, parājessati, jayissati, vijayissati, parājayissati.
In the aorist (īādimhi): ajesi, ajesuṃ, vijesi, vijesuṃ, ajayi, ajayuṃ, ajayiṃsu, vijayi, vijayuṃ, vijayiṃsu, jessati, vijessati, parājessati, jayissati, vijayissati, parājayissati.
Trong thì quá khứ: ajesi (đã chiến thắng), ajesuṃ (họ đã chiến thắng), vijesi (đã chiến thắng), vijesuṃ (họ đã chiến thắng), ajayi (đã chiến thắng), ajayuṃ (họ đã chiến thắng), ajayiṃsu (họ đã chiến thắng), vijayi (đã chiến thắng), vijayuṃ (họ đã chiến thắng), vijayiṃsu (họ đã chiến thắng), jessati (sẽ chiến thắng), vijessati (sẽ chiến thắng), parājessati (sẽ đánh bại), jayissati (sẽ chiến thắng), vijayissati (sẽ chiến thắng), parājayissati (sẽ đánh bại).
4018
Ḍī-vehāsagatiyaṃ, sakuṇo ḍeti, ḍenti* .
Ḍī - to fly in the air: The bird flies, they fly.
Ḍī (bay trên không): sakuṇo ḍeti (chim bay), ḍenti (chúng bay)*.
Pāsaṃ oḍḍeti, oḍḍenti.
He spreads a snare, they spread snares.
Pāsaṃ oḍḍeti (giăng lưới), oḍḍenti (chúng giăng lưới).
4019
Nī-naye, neti, nenti, vineti, vinenti, nayati, nayanti, vinayati, vinayanti.
Nī - to lead: neti, nenti, vineti, vinenti, nayati, nayanti, vinayati, vinayanti.
Nī (dẫn dắt): neti (dẫn dắt), nenti (chúng dẫn dắt), vineti (huấn luyện), vinenti (chúng huấn luyện), nayati (dẫn dắt), nayanti (chúng dẫn dắt), vinayati (huấn luyện), vinayanti (chúng huấn luyện).
4020
Kamme-nīyati, nīyanti.
In the passive (kamme): nīyati, nīyanti.
Trong thể bị động: nīyati (bị dẫn dắt), nīyanti (chúng bị dẫn dắt).
4021
Dvitte-niyyati, niyyanti, niyyare.
When reduplicated (dvitte): niyyati, niyyanti, niyyare.
Với sự lặp đôi: niyyati (bị dẫn dắt), niyyanti (chúng bị dẫn dắt), niyyare (chúng bị dẫn dắt).
4022
Ṇāpimhi āyādesassa rasso, nayāpeti, nayāpenti, nayāpayati, nayāpayanti.
In the causative (ṇāpimhi), shortening of the vowel from āyādesassa: nayāpeti, nayāpenti, nayāpayati, nayāpayanti.
Trong thể sai khiến, nguyên âm ā bị rút ngắn: nayāpeti (làm cho dẫn dắt), nayāpenti (chúng làm cho dẫn dắt), nayāpayati (làm cho dẫn dắt), nayāpayanti (chúng làm cho dẫn dắt).
4023
Kamme-nayāpīyati, nayāpīyanti.
In the passive (kamme): nayāpīyati, nayāpīyanti.
Trong thể bị động: nayāpīyati (bị làm cho dẫn dắt), nayāpīyanti (chúng bị làm cho dẫn dắt).
4024
Īādimhi-nesi, nesuṃ, vinesi, vinesuṃ, ānesi, ānesuṃ, anayi, nayi, anayiṃsu, nayiṃsu, ānayi, ānayiṃsu, vinayi, vinayiṃsu.
In the aorist (īādimhi): nesi, nesuṃ, vinesi, vinesuṃ, ānesi, ānesuṃ, anayi, nayi, anayiṃsu, nayiṃsu, ānayi, ānayiṃsu, vinayi, vinayiṃsu.
Trong thì quá khứ: nesi (đã dẫn dắt), nesuṃ (họ đã dẫn dắt), vinesi (đã huấn luyện), vinesuṃ (họ đã huấn luyện), ānesi (đã mang đến), ānesuṃ (họ đã mang đến), anayi (đã dẫn dắt), nayi (đã dẫn dắt), anayiṃsu (họ đã dẫn dắt), nayiṃsu (họ đã dẫn dắt), ānayi (đã mang đến), ānayiṃsu (họ đã mang đến), vinayi (đã huấn luyện), vinayiṃsu (họ đã huấn luyện).
4025
Ssatyādimhi-nessati, nessanti, nayissati, nayissanti.
In the future (ssatyādimhi): nessati, nessanti, nayissati, nayissanti.
Trong thì tương lai: nessati (sẽ dẫn dắt), nessanti (chúng sẽ dẫn dắt), nayissati (sẽ dẫn dắt), nayissanti (chúng sẽ dẫn dắt).
4026
Bhī-bhaye, bheti.
Bhī - to fear: bheti.
Bhī (sợ hãi): bheti (sợ hãi).
Mā bhetha kiṃ socatha modathavho* , vibhemi etaṃ asādhuṃ, uggatejo hi brāhmaṇo* .
Do not fear, why do you grieve? Be joyful. I fear this evil; for the brahmin has fierce splendor.
Mā bhetha kiṃ socatha modathavho*, vibhemi etaṃ asādhuṃ, uggatejo hi brāhmaṇo*.
Bhāyati, bhāyanti.
He fears, they fear.
Bhāyati, bhāyanti.
4027
Kārite mahāvuttinā sāgamo vā, bhīseti, bhīsayati, bhīsāpeti, bhīsāpayati.
In the causative form with augment by Mahāvutti, he frightens, he causes to frighten, he causes to frighten, he causes to frighten.
Trong kārita, sāgama tùy chọn theo Mahāvutti, bhīseti, bhīsayati, bhīsāpeti, bhīsāpayati.
Bhikkhuṃ bhīseyya vā bhīsāpeyya vā* .
He might frighten a bhikkhu or cause him to be frightened.
Bhikkhuṃ bhīseyya vā bhīsāpeyya vā*.
4028
Sī-saye, seti, senti, atiseti, atisenti, sayati, sayanti.
Sī - in lying down: he lies down, they lie down, he lies upon, they lie upon, he lies, they lie.
Sī (nằm): nằm, nằm xuống, nằm quá, nằm quá, nằm, nằm.
4029
Kamme-atisīyati, atisīyanti.
In the passive: he is laid upon, they are laid upon.
Trong thể bị động: bị nằm quá, bị nằm quá.
4030
Ṇāpimhi rasso, sayāpeti, sayāpayati.
In ṇāpi (causative) with shortening: he causes to lie down, he causes to lie down.
Trong thể sai khiến (ṇāpi): rút ngắn (nguyên âm), khiến nằm, khiến nằm.
4031
Ṇimhi-sāyeti, sāyayati, sāyesuṃ dīnamānasā* .
In ṇi (causative): he causes to lie, he causes to lie, "they lay down, with sorrowful minds."
Trong thể sai khiến (ṇi): khiến nằm, khiến nằm, với tâm trí mềm yếu đã nằm.
4032
Mhi-hāse, umheti, umhayati, vimheti, vimhayati, na naṃ umhayate disvā, na ca naṃ paṭinandati* .
Mhi - in laughing: he smiles, he laughs, he smiles in a special way, he laughs in a special way, "seeing him, one does not laugh at him, nor does one welcome him."
Mhi (cười): mỉm cười, mỉm cười, mỉm cười, mỉm cười, khi thấy nó không mỉm cười, và cũng không hoan nghênh nó.
4033
Kamme-umhīyati, vimhīyati.
In the passive: he is smiled at, he is smiled at specially.
Trong thể bị động: được mỉm cười, được mỉm cười.
4034
Kārite pubbassaralopo, sace maṃ nāganāsūrū, umhāyeyya pabhāvatī.
In the causative with elision of the initial vowel: "If Prabhāvatī, with thighs like an elephant's trunk, were to smile at me."
Trong thể sai khiến: nguyên âm đầu tiên bị lược bỏ, nếu cô gái có đùi như vòi voi, Pabhāvatī sẽ mỉm cười với tôi.
Sace maṃ nāganāsūrū, pamhāyeyya pabhāvatī* .
"If Prabhāvatī, with thighs like an elephant's trunk, were to smile at me."
Nếu cô gái có đùi như vòi voi, Pabhāvatī sẽ mỉm cười với tôi.
4035
Iti bhūvādigaṇe ivaṇṇantadhārūpaṃ.
Thus ends the form of verbs ending in the vowel ‘i’ in the Bhūvādi group.
Đây là các dạng động từ tận cùng bằng nguyên âm ‘i’ trong nhóm Bhūvādi.
4036
Uvaṇṇantadhāturūpa
Uvaṇṇantadhāturūpa (Verb forms ending in the vowel ‘u’)
Các dạng động từ tận cùng bằng nguyên âm ‘u’
4037
Cu-cavane, ju-sīghagamane, thu-abhitthavane, du-gatiyaṃ upatāpe ca, bhū-sattāyaṃ, yu-missane gatiyañca, ru-sadde, brū-viyattiyaṃ vācāyaṃ, su-sandane janane ca, sū-pasavane, hu-dāne bhakkhane pūjāyaṃ sattiyañca, hū-sattāyaṃ.
Cu - in moving, Ju - in swift movement, Thu - in praising, Du - in going and tormenting, Bhū - in being, Yu - in mixing and going, Ru - in sounding, Brū - in speaking clearly, Su - in flowing and producing, Sū - in producing, Hu - in giving, eating, worshipping, and being able, Hū - in being.
Cu (chuyển động), ju (đi nhanh), thu (tán dương), du (đi và đau khổ), bhū (hiện hữu), yu (trộn lẫn và đi), ru (phát ra âm thanh), brū (nói rõ ràng), su (chảy và sinh ra), sū (sinh ra), hu (cúng dường, ăn, thờ cúng và có khả năng), hū (hiện hữu).
4038
Tyādyuppatti, ‘kattari lo’ti lapaccayo, uvaṇṇassa avādeso, ‘dīgho sarassā’ti sakammikadhātūnaṃ kyamhi dīgho.
Origin of these and others: The suffix ‘la’ is applied in the agent ("kattari lo"); substitution of 'ava' for 'u'; lengthening of the vowel for intransitive verbs when 'kya' is added ("dīgho sarassā").
Sự hình thành của các hậu tố như ‘tyādi’: Hậu tố ‘la’ theo quy tắc ‘kattari lo’, ‘ava’ thay thế cho ‘u’, ‘dīgho sarassā’ (nguyên âm dài) đối với các động từ tự thân trong thể bị động.
4039
Cu-cavane, cavati, cavanti.
Cu - in moving: he moves, they move.
Cu (chuyển động): chuyển động, chuyển động.
4040
Ṇimhi-cāveti, cāvayati.
In ṇi (causative): he causes to move, he causes to move.
Trong thể sai khiến (ṇi): khiến chuyển động, khiến chuyển động.
4041
Ju-sīghagamane, javati, javanti.
Ju - in swift movement: he moves swiftly, they move swiftly.
Ju (đi nhanh): đi nhanh, đi nhanh.
4042
Thu-abhitthavane, abhitthavati, abhitthavanti.
Thu - in praising: he praises, they praise.
Thu (tán dương): tán dương, tán dương.
4043
‘Bahula’nti adhikatattā kyamhi kvaci vuddhi, avādeso, abhitthavīyati, abhitthavīyanti, abhitthaviyyati, abhitthaviyyanti.
Since "bahula" (frequently) is mentioned, sometimes there is a vowel change and 'ava' substitution when 'kya' is added: he is praised, they are praised, he is praised, they are praised.
Do ‘bahula’ (thường xuyên), đôi khi có sự tăng trưởng trong thể bị động, ‘ava’ thay thế, được tán dương, được tán dương, được tán dương, được tán dương.
4044
Du-upatāpe, upaddavati, upaddavanti.
Du - in tormenting: he torments, they torment.
Du (đau khổ): đau khổ, đau khổ.
4045
Bhū-sattāyaṃ, sambhoti, sambhavati.
Bhū - in being: he arises, he becomes.
Bhū (hiện hữu): hiện hữu, hiện hữu.
4046
Yu-gatiyaṃ, yavati.
Yu - in going: he goes.
Yu (đi): đi.
4047
Ru-sadde, ravati, ravanti, viravati, viravanti.
Ru - in sounding: he sounds, they sound, he cries out, they cry out.
Ru (phát ra âm thanh): phát ra âm thanh, phát ra âm thanh, phát ra âm thanh, phát ra âm thanh.
4048
Brū-viyattiyaṃ vācāyaṃ –
Brū - in speaking clearly:
Brū (nói rõ ràng) –
4049
618. Na brūsso.
618. Not for Brū.
618. Không có ‘o’ cho brū.
4050
Byañjane pare brūssa o na hoti.
'O' does not occur for 'brū' before a consonant.
‘O’ không xảy ra cho ‘brū’ khi theo sau là một phụ âm.
4051
Brūti.
He speaks.
Nói.
4052
619. Brūto tissīu* .
619. 'Ī' for 'brū' with 'ti', 'ssī', 'u'.
619. ‘ī’ cho ‘ti’ của brū.
4053
Brūto tissa ādimhi īña hoti.
The initial 'ī' occurs for 'brū' with 'ti'. Elision of the previous vowel before 'ī'.
‘ī’ xảy ra ở đầu ‘ti’ của ‘brū’.
Īmhi pubbalopo.
Elision of the previous vowel before 'ī'.
Trong trường hợp ‘ī’, nguyên âm trước bị lược bỏ.
4054
Bravīti.
He speaks.
Nói.
4055
620. Yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare* .
620. 'Iyaṅa' and 'uvaṅa' for 'i' and 'u' vowels before a vowel.
620. ‘iyaṅ’ và ‘uvaṅ’ cho các nguyên âm ‘i’ và ‘u’ khi theo sau là một nguyên âm.
4056
Ivaṇṇu’vaṇṇantānaṃ dhātūnaṃ kvaci iyaṅa, uvaṅa honti sare.
Sometimes 'iyaṅa' and 'uvaṅa' occur for verb roots ending in 'i' and 'u' before a vowel.
Đôi khi ‘iyaṅ’ và ‘uvaṅ’ xảy ra cho các động từ tận cùng bằng ‘i’ và ‘u’ khi theo sau là một nguyên âm.
4057
Bruvanti, brunti vā.
They speak, or they speak.
Nói, hoặc nói.
‘‘Ajānantā no pabruntī’’ti pāḷi.
The canonical text is "Ajānantā no pabruntī" (Not knowing, they do not speak to us).
Lời dạy là: “Không biết, họ không nói.”
Brūsi, brūtha, brūmi, brūma.
You speak, you (plural) speak, I speak, we speak.
Bạn nói, các bạn nói, tôi nói, chúng tôi nói.
4058
621. Tyantīnaṃ ṭaṭū* .
621. 'Ṭa' and 'ṭū' for 'ti' and 'antī'.
621. ‘ṭa’ và ‘ṭū’ cho ‘ti’ và ‘antī’.
4059
Ti, antīsu brūssa āha hoti, tesañca ṭa, ṭū honti.
'Āha' occurs for 'brū' with 'ti' and 'antī', and 'ṭa' and 'ṭū' occur for them.
‘āha’ xảy ra cho ‘brū’ khi theo sau là ‘ti’ và ‘antī’, và ‘ṭa’, ‘ṭū’ xảy ra cho chúng.
4060
So āha, te āhu.
He said, they said.
Ông ấy nói, họ nói.
4061
Atrimā pāḷī-nibbānaṃ bhagavā āha, sabbaganthapamocanaṃ, āha tesañca yo nirodho* , yaṃ pare sukhato āhu, tadariyā āhu dukkhato.
Further canonical texts: "Nibbāna, Bhagavā said, is the release from all fetters. And that cessation, he said to them." "What others call happiness, the Noble Ones call suffering. What others call suffering, the Noble Ones know as happiness."
Lời dạy thêm: “Đức Thế Tôn nói Nibbāna, sự giải thoát khỏi mọi ràng buộc, Ngài nói về sự diệt trừ của chúng, điều mà người khác gọi là hạnh phúc, các bậc Thánh gọi là khổ đau.
Yaṃ pare dukkhato āhu, tadariyā sukhato vidū* .
"What others call suffering, the Noble Ones know as happiness."
Điều mà người khác gọi là khổ đau, các bậc Thánh biết là hạnh phúc.”
Tattha ‘āhā’ti katheti.
There, 'āhā' means 'he says'.
Ở đó, ‘āha’ nghĩa là nói.
‘Āhū’ti kathenti.
'Āhū' means 'they say'.
‘Āhū’ nghĩa là nói.
4062
Brūtu, brūvantu, brūhi maṅgalamuttamaṃ* , brūtha, brūmi, brūma.
Let him speak, let them speak, "Speak to me the highest blessing," you (plural) speak, I speak, we speak.
Hãy nói, hãy nói, hãy nói cho tôi điều tốt lành tối thượng, các bạn hãy nói, tôi nói, chúng tôi nói.
4063
Eyyādimhi-brūssa uvaṅa hoti, bruveyya, bruveyyuṃ.
In 'eyyādi' (optative/potential mood): 'uvaṅa' occurs for 'brū' at the end of the root: he might speak, they might speak.
Trong trường hợp ‘eyyādi’: ‘uvaṅ’ xảy ra cho ‘brū’, nên nói, nên nói.
4064
Īādimhi sare pare brūssa ottaṃ, ossa ca avādeso, abravi, abravuṃ, abraviṃsu.
Before 'īādi' (aorist tense) vowel, 'otta' occurs for 'brū', and 'ava' substitution for 'o': he spoke, they spoke, they spoke.
Trong trường hợp ‘īādimhi’: ‘o’ xảy ra cho ‘brū’ khi theo sau là một nguyên âm, và ‘ava’ thay thế cho ‘o’, đã nói, đã nói, đã nói.
4065
Uvādese-abruvi, abruvuṃ, abruviṃsu.
With 'uva' substitution: he spoke, they spoke, they spoke.
Trong trường hợp ‘uvādese’: đã nói, đã nói, đã nói.
4066
Parokkhamhi –
In the perfect tense:
Trong thì quá khứ xa –
4067
622. Aādīsvāho brūssa* .
622. 'Āha' for 'brū' in 'āādi'.
622. ‘āha’ cho ‘brū’ khi theo sau là ‘aādi’.
4068
Aādīsu brūssa āha bhavati.
'Āha' occurs for 'brū' in 'āādi'.
‘āha’ xảy ra cho ‘brū’ khi theo sau là ‘aādi’.
4069
So āha, te āhu.
He said, they said.
Ông ấy nói, họ nói.
4070
623. Ussaṃsvāhā vā* .
623. 'Aṃsu' for 'u' is optional.
623. ‘aṃsu’ cho ‘u’ tùy chọn.
4071
Āhādesamhā parassa uvacanassa aṃsu hoti vā.
Sometimes 'aṃsu' occurs for the plural pronoun following 'āha'.
‘aṃsu’ tùy chọn xảy ra cho số nhiều ‘u’ theo sau ‘āhādesa’.
4072
Te āhaṃsu, saccaṃ kirevamāhaṃsu, narā ekacciyā idha* .
They said: "Indeed, some people here spoke thus."
Họ đã nói, quả thật một số người ở đây đã nói như vậy.
4073
Su-sandane, nadī savati, savanti, ābhavaggā savanti.
Su - in flowing: a river flows, they flow, they flow up to the highest existence.
Su (chảy): sông chảy, chảy, từ cõi hiện hữu chảy.
4074
Sū-pasavane, puññaṃ pasavati* , pasavanti.
Sū - in producing: he produces merit, they produce.
Sū (sinh ra): sinh ra công đức, sinh ra.
4075
Hu-pūjāyaṃ, ‘parokkhāyañcā’ti dvittaṃ, ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’ti hassa jo, juhoti, juhonti.
Hu - in worshipping: by "parokkhāyañcā" (and in the perfect), there is reduplication. By "kavaggahānaṃ cavaggajā" (for 'ka' and 'ga' groups, 'ca' and 'ja' are substituted), 'ja' for 'ha': he offers, they offer.
Hu (cúng dường): ‘dvittaṃ’ (nhân đôi) cũng trong thì quá khứ xa, ‘jo’ cho ‘ha’ theo quy tắc ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’, cúng dường, cúng dường.
4076
Kamme-tena aggi hūyate.
In the passive: the fire is offered by him.
Trong thể bị động: lửa được cúng dường bởi ông ấy.
4077
Ṇimhi-juhāveti, juhāvayati.
In ṇi (causative): he causes to offer, he causes to offer.
Trong thể sai khiến (ṇi): khiến cúng dường, khiến cúng dường.
4078
Ṇāpimhi-juhāpeti, juhāpayati.
In ṇāpi (causative): he causes to offer, he causes to offer.
Trong thể sai khiến (ṇāpi): khiến cúng dường, khiến cúng dường.
4079
Hu-sattiyaṃ, pahoti, sampahoti, pahonti, sampahonti.
Hu - in being able: he is able, he is fully able, they are able, they are fully able.
Hu (có khả năng): có khả năng, có khả năng, có khả năng, có khả năng.
4080
Hū-sattāyaṃ, hoti, honti, hotu, hontu.
Hū - in being: he is, they are, let him be, let them be.
Hū (hiện hữu): là, là, hãy là, hãy là.
4081
Eyyādimhi- ‘yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare’ti dhātvantassa uvādeso, huveyya, huveyyuṃ.
In 'eyyādi': by "yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare," 'uva' substitution occurs for the final vowel of the root: he might be, they might be.
Trong trường hợp ‘eyyādimhi’: ‘uvādeso’ (thay thế bằng ‘u’) cho nguyên âm cuối của động từ theo quy tắc ‘yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare’, nên là, nên là.
4082
Āādimhi-so ahuvā.
In 'āādi': he was. "This mango tree, endowed with color, fragrance, and fruit, existed before." "You were my friend before." They were, you were, you (plural) were. "Meditate, bhikkhus, do not be heedless, do not be regretful afterwards." He was, or he was, we were.
Trong trường hợp ‘āādimhi’: ông ấy đã là.
Vaṇṇagandhaphalūpeto, amboyaṃ ahuvā pure* .
"This mango tree, endowed with color, fragrance, and fruit, existed before."
Cây xoài này, với màu sắc, mùi hương và quả, đã từng là.
Ahuvā te pure sakhā* , te ahuvū, tvaṃ ahuvo, tumhe ahuvattha* , jhāyatha bhikkhave mā pamādāttha, mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha, ahuva, ahuvaṃ vā, ahuvamhā.
"You were my friend before." They were, you were, you (plural) were. "Meditate, bhikkhus, do not be heedless, do not be regretful afterwards." He was, or he was, we were.
Bạn đã từng là bạn của họ, họ đã từng là, bạn đã từng là, các bạn đã từng là, hỡi các Tỳ-khưu, hãy thiền định, đừng lơ là, đừng hối tiếc về sau, đã là, hoặc đã là, chúng tôi đã là.
‘‘Akaramhasa te kiccaṃ, yaṃ balaṃ ahuvamhase* .
"We did that task for you, by the power that we had."
“Chúng tôi đã làm những gì cần làm cho bạn, những gì chúng tôi có thể làm.”
Ahuvamheva mayaṃ pubbe, na nāhuvamhā’’ti* pāḷiyo.
Canonical texts: "We existed before, we did not not exist."
Lời dạy là: “Chúng tôi đã từng là trước đây, chúng tôi không phải là không có.”
4083
Īādimhi sāgamo, ahosi, pāturahosi.
In 'īādi' with augment: he was, he manifested.
Trong trường hợp ‘īādimhi’: ‘sāgamo’ (thêm ‘sa’), đã là, đã xuất hiện.
4084
Mahāvuttinā īlopo rasso ca.
By Mahāvutti, 'ī' is elided and shortened.
Theo Mahāvutti, ‘īlopo’ (lược bỏ ‘ī’) và ‘rasso’ (nguyên âm ngắn).
Ahudeva bhayaṃ ahu chambhitattaṃ.
There was indeed fear, there was terror.
Đã có nỗi sợ hãi, đã có sự rùng mình.
Ahudeva kukkuccaṃ, ahu vippaṭisāro* .
There was indeed remorse, there was regret.
Đã có sự hối hận, đã có sự hối tiếc.
Ādīnavo pāturahu* , dibbo ratho pāturahu.
Danger manifested, a divine chariot manifested.
Sự nguy hiểm đã xuất hiện, cỗ xe trời đã xuất hiện.
4085
624. Hūto resuṃ* .
624. 'Resuṃ' for 'Hū'.
624. ‘resuṃ’ từ ‘hū’.
4086
Hūto ñuṃvacanassa resuṃ hoti.
'Resuṃ' occurs for the plural pronoun from 'Hū'.
‘resuṃ’ xảy ra cho số nhiều ‘ñuṃ’ của ‘hū’.
Suttavibhattena mhāssa resumhā ca.
And by "suttavibhatta" (grammatical division), 'resumhā' for 'mhā'.
Và ‘resumhā’ cho ‘mhā’ theo Suttavibhaṅga.
‘Rānubandhentasarādissā’ti dhātvantalopo.
Elision of the final vowel of the root by "rānubandhentasarādissā" (when 'ra' is affixed to a vowel-ending root, etc.).
Nguyên âm cuối của động từ bị lược bỏ theo quy tắc ‘rānubandhentasarādissā’.
4087
Te pubbe ahesuṃ.
They were before.
Họ đã từng là trước đây.
Uvādese ahuvuṃ, pubbassaralope ahuṃ.
With 'uva' substitution, they were; with elision of the initial vowel, they were.
Trong trường hợp ‘uvādese’: đã là, trong trường hợp lược bỏ nguyên âm trước: đã là.
4088
Atrimā pāḷī- sabbamhi taṃ araññamhi, yāvantettha dijā ahuṃ* .
Further canonical text: "In that whole forest, as many birds as there were."
Lời dạy thêm: “Trong toàn bộ khu rừng đó, có bao nhiêu loài chim đã là.”
Kūṭāgārasahassāni, sabbasoṇṇamayā ahuṃ* .
"Thousands of pinnacled houses, all made of gold, existed."
“Hàng ngàn tòa nhà chóp nhọn, tất cả đều bằng vàng ròng đã là.”
4089
Ossa si, ittha, ttho.
For 'o': 'si', 'ittha', 'ttho'.
‘si’, ‘ittha’, ‘ttho’ cho ‘o’.
Tvaṃ ahosi, ahuvi, ahuvittha, ahuvittho.
You were, you were, you (plural) were, you (plural) were.
Bạn đã là, bạn đã là, bạn đã là, bạn đã là.
4090
Mahāvuttinā olopo rasso, mā bhoti kupitā ahu* , māhu pacchānutāpinī* , ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhānaṃ, na nu kho ahosiṃ, kinnu kho ahosiṃ, kathaṃ nu kho ahosiṃ* , ahaṃ ahuviṃ, mayaṃ ahosimhā, ahosimha vā.
By Mahāvutti, 'o' elision and shortening: "Do not be angry, mā bhoti!" "Do not be regretful afterwards." "Did I exist in the past? Did I not exist? What did I exist as? How did I exist?" I was, we were, or we were.
Theo Mahāvutti, ‘olopo’ (lược bỏ ‘o’) và ‘rasso’ (nguyên âm ngắn), đừng giận dữ, đừng hối tiếc về sau, tôi đã là trong quá khứ, tôi đã không là, tôi đã là gì, tôi đã là như thế nào, tôi đã là, chúng tôi đã là, hoặc chúng tôi đã là.
Ahesumhā nu kho mayaṃ atītamaddhānaṃ, na nu kho ahesumhā, kinnu kho ahesumhā, kathaṃ nu kho ahesumhā* .
"Did we exist in the past? Did we not exist? What did we exist as? How did we exist?"
Chúng tôi đã là trong quá khứ, chúng tôi đã không là, chúng tôi đã là gì, chúng tôi đã là như thế nào.
Mayaṃ pubbe ahuvimhā, ahumhā vā.
We were before, or we were.
Chúng tôi đã từng là trước đây, hoặc chúng tôi đã là.
‘‘Mayaṃ pubbe dānapatino ahumhā’’ti* pāḷi.
Canonical text: "We were givers of donations before."
Lời dạy là: “Chúng tôi đã từng là những người bố thí trước đây.”
4091
Rassatte-ahumha.
With shortening: we were.
Trong trường hợp ‘rassatte’: chúng tôi đã là.
4092
Mahāvuttinā mhāssa uñca.
By Mahāvutti, 'uñca' for 'mhā'.
Theo Mahāvutti, ‘uñca’ cho ‘mhā’.
‘‘Pañcasatā mayaṃ sabbā, tāvatiṃsupagā ahu’’nti pāḷi.
Canonical text: "All five hundred of us, ascended to Tāvatiṃsa."
Lời dạy là: “Tất cả năm trăm chúng tôi đã là những người đi đến cõi trời Đao Lợi.”
4093
Parachakke assa aṃ, ahaṃ pubbe ahuvaṃ, ahuva vā.
In the other case, 'aṃ' for 'assa': I was before, or I was.
Trong ‘parachakke’: ‘aṃ’ cho ‘assa’, tôi đã từng là trước đây, hoặc tôi đã là.
4094
‘Paro kvacī’ti paralopo, ahuṃ.
By "paro kvaci" (sometimes of the latter), elision of the latter: I was.
‘paralopo’ (lược bỏ sau) theo quy tắc ‘Paro kvacī’, đã là.
4095
Atrimā pāḷī- ‘‘ahaṃ kevaṭṭagāmasmiṃ, ahuṃ kevaṭṭadārako* , cakkavattī ahuṃ rājā, jambumaṇḍassa issaro.
The following Pali passage: ‘‘I was a fisherman’s son in the fisherman’s village, I was a Cakkavatti king, sovereign of Jambumaṇḍa.
Lời dạy thêm: “Tôi đã là một đứa trẻ đánh cá trong làng chài, tôi đã là một vị vua chuyển luân vương, chúa tể của Jambumaṇḍa.
Sattakkhattuṃ mahābrahmā, vasavattī tadā ahuṃ.
Seven times I was Mahābrahmā, a vasavattī at that time.
Bảy lần tôi đã là Đại Phạm Thiên, người có quyền năng.
Muddhābhisitto khattiyo, manussādhipatī ahu’’nti.
I was an anointed khattiya, a ruler of men.’’
Tôi đã là một chiến binh được phong vương, chúa tể của loài người.”
Mayaṃ ahuvimhe.
We were.
Chúng tôi đã là.
4096
Ssatyādimhi –
In the future tense (ssatyādimhi) –
Trong trường hợp ‘ssatyādimhi’ –
4097
625. Hūssa hehehihohi ssaccādo* .
625. For hū, he, he, hi, ho, hi in the future tense (ssaccādo) .
625. Hūssa hehehihohi ssaccādo* .
4098
Ssatyādimhi hūdhātussa he ca hohi ca hohi ca honti.
In the future tense (ssatyādimhi), for the root hū, he and ho and hi occur.
Khi ssati v.v. theo sau, các biến thể he, hehi và hohi xảy ra đối với (gốc) hū.
4099
Hessati, hessanti, hehissati, hehissanti, hohissati, hohissanti.
Hessati, hessanti, hehissati, hehissanti, hohissati, hohissanti.
Hessati, hessanti, hehissati, hehissanti, hohissati, hohissanti.
Buddho hessaṃ sadevake* , anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ* .
‘‘I shall be a Buddha among gods and men’’, ‘‘in the future time, we shall be face to face with this.’’
Buddho hessaṃ sadevake (Phật sẽ là, cùng với chư thiên)* , anāgatamhi addhāne (trong thời vị lai), hessāma sammukhā imaṃ (chúng ta sẽ là, đối mặt với điều này)* .
4100
626. Dakkha sakkha hehi hohīhi lopo* .
626. Elision of ssa for dakkha, sakkha, he, hi, ho, hi .
626. Dakkha sakkha hehi hohīhi lopo* .
4101
Etehi ādesehi ssassa lopo hoti vā.
For these substitutions, the ssa is optionally elided.
Sự lược bỏ ss có thể xảy ra từ các biến thể này.
Suttavibhattena aññehipi ssalopo.
And by Suttavibhanga, ssa is deleted in other cases.
Sự lược bỏ ss cũng xảy ra từ những từ khác theo Suttavibhaṅga.
4102
Sakkhisi tvaṃ kuṇḍalini, maññisi khattabandhuni* .
Are you able, Kuṇḍalinī? Do you consider, Khattabandhunī?
Sakkhisi tvaṃ kuṇḍalini (hỡi Kuṇḍalinī, ngươi có thể), maññisi khattabandhuni (hỡi nữ Khattiya, ngươi nghĩ)* .
Na hi sakkhinti chettuṃ* , adhammo haññiti dhammamajja* , brahmadatto palāyiti iccādi.
Indeed they cannot cut; unrighteousness kills righteousness; Brahmadatta flees, and so on.
Na hi sakkhinti chettuṃ (họ không thể cắt)* , adhammo haññiti dhammamajja (phi pháp hủy hoại pháp)* , brahmadatto palāyiti (Brahmadatta bỏ trốn) v.v.
4103
Hehiti, hehinti, hohiti, hohinti.
Will be, will be, will be, will be.
Hehiti, hehinti, hohiti, hohinti.
4104
Atrimā pāḷī-piyo ca me hehiti mālabhārī, ahañca naṃ mālinī ajjhupessaṃ* , tilodano hehiti sādhupakko* .
The following Pali passages: "He will be dear to me, garland-bearer, and I, Mālinī, will attend on him"; "the sesame-rice will be well-cooked."
Một đoạn Pāḷi khác: piyo ca me hehiti mālabhārī (người yêu dấu của ta sẽ mang vòng hoa), ahañca naṃ mālinī ajjhupessaṃ (và ta, người mang vòng hoa, sẽ đến gần người ấy)* , tilodano hehiti sādhupakko (cơm mè sẽ được nấu chín kỹ)* .
Doso pemañca hehiti* .
"Hatred and love will be."
Doso pemañca hehiti (sự thù hận và tình yêu sẽ là)* .
Mama tvaṃ hehisi bhariyā* .
"You will be my wife."
Mama tvaṃ hehisi bhariyā (ngươi sẽ là vợ của ta)* .
Tato sukhī hohisi vītarāgo.
"Then you will be happy, devoid of lust."
Tato sukhī hohisi vītarāgo (sau đó ngươi sẽ hạnh phúc, thoát ly tham ái).
Khippaṃ hohisi anāsavo* iccādi.
"You will swiftly be taintless," and so on.
Khippaṃ hohisi anāsavo (ngươi sẽ mau chóng trở thành vô lậu)* v.v.
4105
Iti bhūvādigaṇe uvaṇṇantadhāturūpaṃ.
Thus concludes the section on verbs ending in a vowel in the Bhūvādigaṇa.
Như vậy là các dạng thức của động từ tận cùng bằng u trong Bhūvādigaṇa đã hoàn tất.
4106
Edantadhāturūpa
Edanta Verbs
Các dạng thức của động từ tận cùng bằng e
4107
E-āgatiyaṃ gatiyañca, ke-sadde, khe-khādanu’paṭṭhānesu, ge-sadde, apapubba ce-pūjāyaṃ, jhe-cintāyaṃ dāha’jjhānesu ca, te-pālane, the-sadda, saṅghātesu, de-suddhi, niddāsu, pe-vuddhiyaṃ, bhe-bhaye, le-chedane, ve-gatiyaṃ tantasantāne ca, se-antakriyāyaṃ, hare-lajjāyaṃ, gile-kilamane, pale-gatiyaṃ, mile-hāniyaṃ.
The root E- in going; Ke- in sound; Khe- in eating and attending; Ge- in sound; Ce- with apa prefix in worshipping; Jhe- in thinking, burning, and meditating; Te- in protecting; The- in sound and combining; De- in purifying and sleeping; Pe- in increasing; Bhe- in fearing; Le- in cutting; Ve- in going and weaving; Se- in concluding; Hare- in shyness; Gile- in tiring; Pale- in going; Mile- in diminishing.
E- trong nghĩa “đi lại” và “chuyển động”; ke- trong nghĩa “âm thanh”; khe- trong nghĩa “ăn” và “phục vụ”; ge- trong nghĩa “âm thanh”; ce- với tiền tố apa- trong nghĩa “tôn kính”; jhe- trong nghĩa “suy nghĩ”, “thiêu đốt” và “thiền định”; te- trong nghĩa “bảo vệ”; the- trong nghĩa “âm thanh” và “tập hợp”; de- trong nghĩa “thanh tịnh” và “ngủ”; pe- trong nghĩa “tăng trưởng”; bhe- trong nghĩa “sợ hãi”; le- trong nghĩa “cắt”; ve- trong nghĩa “đi lại” và “dệt”; se- trong nghĩa “kết thúc”; hare- trong nghĩa “xấu hổ”; gile- trong nghĩa “mệt mỏi”; pale- trong nghĩa “đi lại”; mile- trong nghĩa “suy giảm”.
4108
Ṇānubandhapaccayena vinā yesaṃ dhātūnaṃ āyādeso labbhati, te edantā nāma.
Those roots for which the substitution of āya occurs without the suffix ṇa, are called edanta (e-ending) roots.
Những động từ mà āyādeso (sự thay thế āya) được chấp nhận mà không có tiếp vĩ ngữ ṇānubandha, được gọi là edanta (tận cùng bằng e).
Mahāvuttinā yalope sati ādantehi samānarūpaṃ, ādantānañca yāgame sati edantehi samānarūpaṃ, tasmā ādanta, edantā yebhuyyena samānarūpā bhavanti.
According to the Mahāvutti, when ya is deleted, they are similar in form to ādanta roots, and when ya is added to ādanta roots, they are similar in form to edanta roots. Therefore, ādanta and edanta roots are mostly similar in form.
Khi yalopo (sự lược bỏ y) xảy ra theo Mahāvutti, chúng có dạng tương tự như ādanta (tận cùng bằng ā); và khi yāgama (sự thêm y) xảy ra đối với ādanta, chúng có dạng tương tự như edanta. Do đó, ādanta và edanta thường có dạng tương tự nhau.
4109
Mahāvuttinā edantānaṃ tyādīsu tabbādīsu ca āyādeso, kvaci yalopo, e-āgatiyaṃ.
According to the Mahāvutti, for edanta roots, āya is substituted in tyādi and tabbādi forms, and in some cases ya is deleted. For the root E- in going:
Theo Mahāvutti, đối với edanta, āyādeso xảy ra trong tyādi và tabbādi; đôi khi yalopo xảy ra. E- trong nghĩa “đi lại”.
Ayaṃ so sārathī eti* , sace enti manussattaṃ* , lakkhaṇaṃ passa āyantaṃ, migasaṅghapurakkhataṃ* , yoga’māyanti maccuno* , āyāmāvuso* , āyāmānanda* .
"This charioteer comes"; "If humans attain existence"; "Look at the approaching omen, preceded by a herd of deer"; "They approach the bond of death"; "Come, friends"; "Come, Ānanda."
Ayaṃ so sārathī eti (người đánh xe đó đang đến)* , sace enti manussattaṃ (nếu họ đến với nhân loại)* , lakkhaṇaṃ passa āyantaṃ (hãy nhìn dấu hiệu đang đến), migasaṅghapurakkhataṃ (được bầy thú vây quanh)* , yoga’māyanti maccuno (họ đi đến sự ràng buộc của cái chết)* , āyāmāvuso (hãy đến, này hiền giả)* , āyāmānanda (hãy đến, này Ānanda)* .
4110
Ettha edhātu āgaccha, gacchāmāti atthadvayaṃ vadati, yādhātuvasena āgaccha, yāmātipi atthaṃ vadanti.
Here, the root E- means both "to come" and "to go." Some also interpret it as "to come" and "to go" from the root Yā-.
Ở đây, động từ e- có hai nghĩa là “đến” và “đi”. Tương tự, dựa trên động từ yā-, họ cũng nói có nghĩa là “đến” và “đi”.
4111
E-vuddhiyaṃ vā, ‘‘kāyo, apāyo, upāyo, samudāyo’’tiādīsu –
Or E- in increasing, as in "body," "woeful state," "means," "assembly," etc.:
E- trong nghĩa “tăng trưởng” hoặc “kāyo, apāyo, upāyo, samudāyo” v.v. –
4112
Kucchitā dhammā āyanti vaḍḍhanti etthāti kāyo, ‘āyo’ti vuccati vaḍḍhi, tato apeto apāyo, tena upeto upāyo, avayavadhammā samudenti etthāti samudāyo, paribyattaṃ āyanti etenāti pariyāyo.
"Body" (kāya) means "that in which impure phenomena arise and grow." "Income" (āyo) is called growth; "woeful state" (apāyo) is that which is separated from it; "means" (upāyo) is that which is connected with it; "assembly" (samudāyo) is that in which component phenomena arise; "method" (pariyāyo) is that by which things are distinctly manifested.
Kucchitā dhammā āyanti vaḍḍhanti etthāti kāyo (những pháp xấu xa đến và tăng trưởng ở đây, đó là kāyo); ‘āyo’ được gọi là sự tăng trưởng; apeto tato apāyo (đi ra khỏi đó là apāyo); upeto tena upāyo (được tiếp cận bởi đó là upāyo); avayavadhammā samudenti etthāti samudāyo (các pháp thành phần khởi lên ở đây, đó là samudāyo); paribyattaṃ āyanti etenāti pariyāyo (họ đến một cách rõ ràng bằng điều này, đó là pariyāyo).
4113
Ke-sadde, kāyati.
The root Ke- in sound: kāyati (sounds).
Ke- trong nghĩa “âm thanh”, kāyati.
4114
Kamme-kiyyati.
In the passive voice, kiyyati (is sounded).
Trong thể bị động, kīyati.
4115
Khe-khādane, tiṇaṃ khāyati, vikkhāyati, undurā khāyanti, vikkhāyanti.
The root Khe- in eating: tiṇaṃ khāyati (grass is eaten), vikkhāyati (is eaten up), undurā khāyanti (mice eat), vikkhāyanti (eat up).
Khe- trong nghĩa “ăn”, tiṇaṃ khāyati (cỏ được ăn), vikkhāyati (bị ăn hết), undurā khāyanti (chuột ăn), vikkhāyanti (bị ăn hết).
4116
Khe-upaṭṭhāne, khāyati, pakkhāyati, alakkhī viya khāyati.
The root Khe- in attending: khāyati (attends), pakkhāyati (attends closely), alakkhī viya khāyati (appears like misfortune).
Khe- trong nghĩa “phục vụ”, khāyati (phục vụ), pakkhāyati (phục vụ tốt), alakkhī viya khāyati (phục vụ như một người bất hạnh).
4117
Ge-sadde, gāyati, gāyanti.
The root Ge- in sound: gāyati (sings), gāyanti (sing).
Ge- trong nghĩa “âm thanh”, gāyati (hát), gāyanti (họ hát).
4118
Apapubba ce-pūjāyaṃ, apacāyati, ye vuddha’mapacāyanti* .
The root Ce- with apa prefix in worshipping: apacāyati (honors), "those who honor the elders."
Ce- với tiền tố apa- trong nghĩa “tôn kính”, apacāyati (tôn kính), ye vuddha’mapacāyanti (những ai tôn kính người lớn tuổi)* .
4119
Jhe-cintāyaṃ, jhāyati, jhāyanti, pajjhāyati, pajjhāyanti, abhijjhāyati, abhijjhāyanti.
The root Jhe- in thinking: jhāyati (thinks), jhāyanti (think), pajjhāyati (worries), pajjhāyanti (worry), abhijjhāyati (longs for), abhijjhāyanti (long for).
Jhe- trong nghĩa “suy nghĩ”, jhāyati (suy nghĩ), jhāyanti (họ suy nghĩ), pajjhāyati (suy nghĩ sâu sắc), pajjhāyanti (họ suy nghĩ sâu sắc), abhijjhāyati (khao khát), abhijjhāyanti (họ khao khát).
4120
Jhe-olokane, nijjhāyati, nijjhāyanti, upanijjhāyati, upanijjhāyanti, ujjhāyati, ujjhāyanti.
The root Jhe- in looking: nijjhāyati (contemplates), nijjhāyanti (contemplate), upanijjhāyati (observes closely), upanijjhāyanti (observe closely), ujjhāyati (frowns at), ujjhāyanti (frown at).
Jhe- trong nghĩa “nhìn”, nijjhāyati (quan sát), nijjhāyanti (họ quan sát), upanijjhāyati (quan sát kỹ), upanijjhāyanti (họ quan sát kỹ), ujjhāyati (nhìn chằm chằm), ujjhāyanti (họ nhìn chằm chằm).
4121
Jhe-dayhane, padīpo jhāyati, parijjhāyati.
The root Jhe- in burning: padīpo jhāyati (the lamp burns), parijjhāyati (burns completely).
Jhe- trong nghĩa “thiêu đốt”, padīpo jhāyati (ngọn đèn cháy), parijjhāyati (cháy rụi).
4122
Kamme-jhāyīyati.
In the passive voice, jhāyīyati (is burned).
Trong thể bị động, jhāyīyati.
4123
Ṇāpimhi yalopo, kaṭṭhaṃ jhāpeti, jhāpenti, jhāpayati, jhāpayanti.
With ṇa suffix, ya is deleted: kaṭṭhaṃ jhāpeti (makes the wood burn), jhāpenti (make burn), jhāpayati (causes to burn), jhāpayanti (cause to burn).
Khi có ṇāpi và yalopo, kaṭṭhaṃ jhāpeti (đốt củi), jhāpenti (họ đốt), jhāpayati (khiến cháy), jhāpayanti (họ khiến cháy).
4124
Jhe-ajjhayane saṃpubbo, mahāvuttinā niggahītassa jādeso, sajjhāyati, sajjhāyanti, mantaṃ sajjhāyati.
The root Jhe- in studying, with saṃ prefix: according to the Mahāvutti, the niggahīta is substituted with ja: sajjhāyati (recites), sajjhāyanti (recite), mantaṃ sajjhāyati (recites a mantra).
Jhe- trong nghĩa “học hỏi” với tiền tố saṃ-, theo Mahāvutti, niggahīta biến thành jādeso, sajjhāyati (học thuộc lòng), sajjhāyanti (họ học thuộc lòng), mantaṃ sajjhāyati (học thuộc lòng câu thần chú).
4125
Te-pālane, tāyati, tāyanti.
The root Te- in protecting: tāyati (protects), tāyanti (protect).
Te- trong nghĩa “bảo vệ”, tāyati (bảo vệ), tāyanti (họ bảo vệ).
4126
The-sadda, saṅghātesu, thāyati.
The root The- in sound and combining: thāyati (sounds).
The- trong nghĩa “âm thanh” và “tập hợp”, thāyati.
4127
De-suddhiyaṃ, vodāyati, vodāyanti.
The root De- in purifying: vodāyati (purifies), vodāyanti (purify).
De- trong nghĩa “thanh tịnh”, vodāyati (thanh tịnh), vodāyanti (họ thanh tịnh).
4128
De-soppane, niddāyati, niddāyanti.
The root De- in sleeping: niddāyati (sleeps), niddāyanti (sleep).
De- trong nghĩa “ngủ”, niddāyati (ngủ), niddāyanti (họ ngủ).
4129
Pe-vuddhiyaṃ, appāyati, appāyanti.
The root Pe- in increasing: appāyati (decreases), appāyanti (decrease).
Pe- trong nghĩa “tăng trưởng”, appāyati (tăng trưởng), appāyanti (họ tăng trưởng).
4130
Bhe-bhaye, bhāyati, bhāyanti, sabbe bhāyanti maccuno* , bhāyasi, sace bhāyatha dukkhassa* , kinnu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi* , nataṃ bhāyāmi āvuso, bhāyāma* .
The root Bhe- in fearing: bhāyati (fears), bhāyanti (fear), "all fear death"; bhāyasi (you fear), "if you fear suffering"; "Why do I fear that happiness?"; "I do not fear that, friend"; "we fear."
Bhe- trong nghĩa “sợ hãi”, bhāyati (sợ), bhāyanti (họ sợ), sabbe bhāyanti maccuno (tất cả đều sợ cái chết)* , bhāyasi (ngươi sợ), sace bhāyatha dukkhassa (nếu các ngươi sợ khổ)* , kinnu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi (tại sao ta lại sợ hạnh phúc đó?)* , nataṃ bhāyāmi āvuso (ta không sợ điều đó, này hiền giả), bhāyāma (chúng ta sợ)* .
4131
Ṇāpimhi-bhayāpeti, bhāyāpeti, bhāyāpayati.
With ṇa suffix: bhayāpeti (causes to fear), bhāyāpeti (causes to fear), bhāyāpayati (causes to fear).
Khi có ṇāpi- bhayāpeti (làm cho sợ), bhāyāpeti (làm cho sợ), bhāyāpayati (làm cho sợ).
4132
Īādimhi-mā bhāyi, mā soci* , mā cintayi.
In imperative (ending in ī): "Do not fear, do not grieve"; "do not think."
Khi có īādi- mā bhāyi (chớ sợ), mā soci (chớ sầu)* , mā cintayi (chớ lo lắng).
4133
Ssatyādimhi-bhāyissati, bhāyissanti.
In future tense (ending in ssa): bhāyissati (will fear), bhāyissanti (will fear).
Khi có ssatyādi- bhāyissati (sẽ sợ), bhāyissanti (họ sẽ sợ).
4134
Le-chedane, tiṇaṃ lāyati, sāliṃ lāyati, lāyanti.
The root Le- in cutting: tiṇaṃ lāyati (cuts grass), sāliṃ lāyati (reaps rice), lāyanti (cut).
Le- trong nghĩa “cắt”, tiṇaṃ lāyati (cắt cỏ), sāliṃ lāyati (cắt lúa), lāyanti (họ cắt).
4135
Ve-gatiyaṃ, vāto vāyati, vātā vāyanti.
The root Ve- in going: vāto vāyati (the wind blows), vātā vāyanti (winds blow).
Ve- trong nghĩa “đi lại”, vāto vāyati (gió thổi), vātā vāyanti (gió thổi).
4136
Ve-tantasantāne, tantaṃ vāyati, vāyanti.
The root Ve- in weaving: tantaṃ vāyati (weaves a thread), vāyanti (weave).
Ve- trong nghĩa “dệt”, tantaṃ vāyati (dệt vải), vāyanti (họ dệt).
4137
Kamme-vāyīyati, pubbalope vīyati, viyyati.
In the passive voice: vāyīyati (is woven), with deletion of the first part, vīyati (is woven), viyyati (is woven).
Trong thể bị động- vāyīyati, với pubbalopo (lược bỏ âm đầu) vīyati, viyyati.
4138
Ṇāpimhi-cīvaraṃ vāyāpeti* , vāyāpenti.
With ṇa suffix: cīvaraṃ vāyāpeti (causes a robe to be woven), vāyāpenti (cause to be woven).
Khi có ṇāpi- cīvaraṃ vāyāpeti (khiến y phục được dệt)* , vāyāpenti (họ khiến dệt).
4139
Se-antakriyāyaṃ, osāyati, pariyosāyati, ajjhosāyati.
The root Se- in concluding: osāyati (concludes), pariyosāyati (concludes entirely), ajjhosāyati (leans upon).
Se- trong nghĩa “kết thúc”, osāyati (kết thúc), pariyosāyati (kết thúc hoàn toàn), ajjhosāyati (kết thúc).
4140
Kamme-pariyosīyati.
In the passive voice: pariyosīyati (is concluded).
Trong thể bị động- pariyosīyati.
4141
Ṇāpimhi-pariyosāpeti.
With ṇa suffix: pariyosāpeti (causes to conclude).
Khi có ṇāpi- pariyosāpeti (khiến kết thúc hoàn toàn).
4142
627. Ṇiṇāpīnaṃ tesu.
627. Deletion of ṇi and ṇāpi in those.
627. Ṇiṇāpīnaṃ tesu.
4143
Ṇi, ṇāpīnaṃ lopo hoti tesuṇi, ṇāpīsu paresu.
Deletion of ṇi and ṇāpi occurs when ṇi and ṇāpi follow them.
Sự lược bỏ ṇi và ṇāpi xảy ra khi ṇi và ṇāpi theo sau.
4144
Bhikkhu attanā vippakataṃ kuṭiṃ parehi pariyosāpeti* .
"A monk causes others to complete a hut he himself started."
Bhikkhu attanā vippakataṃ kuṭiṃ parehi pariyosāpeti (Tỳ khưu khiến người khác hoàn tất túp lều do mình bỏ dở)* .
Ettha akammakattā dhātussa ‘kuṭi’nti ca ‘parehī’ti ca dve kammāni dvikkhattuṃ pavattehi kāritehi sijjhanti.
Here, due to the causative nature, the root with 'hut' and 'by others' as two objects, is completed by two causatives.
Ở đây, do bản chất của kārita (thể sai khiến), hai đối tượng ‘kuṭi’ và ‘parehi’ được hoàn thành hai lần bởi kārita.
4145
Anekassaraedantampi kiñci idha vuccati.
Some edanta roots with multiple vowels are also mentioned here.
Một số edanta có nhiều âm tiết cũng được đề cập ở đây.
4146
Hare-lajjāyaṃ, harāyati, harāyanti, aṭṭiyāmi harāyāmi* , harāyāma, harāyatīti hirī, mahāvuttinā upantassa ittaṃ.
The root Hare- in shyness: harāyati (is ashamed), harāyanti (are ashamed), "I am wearied, I am ashamed"; harāyāma (we are ashamed), harāyatīti hirī (shame is that which is ashamed). According to the Mahāvutti, the penultimate vowel becomes i.
Hare- trong nghĩa “xấu hổ”, harāyati (xấu hổ), harāyanti (họ xấu hổ), aṭṭiyāmi harāyāmi (ta chán ghét, ta xấu hổ)* , harāyāma (chúng ta xấu hổ), harāyatīti hirī (sự xấu hổ là harāyati), theo Mahāvutti, âm cuối cùng biến thành ittaṃ.
4147
Gile-rujjane, gilāyati, piṭṭhi me āgilāyati* , gilāyanti.
The root Gile- in tiring: gilāyati (is tired), "my back is aching"; gilāyanti (are tired).
Gile- trong nghĩa “mệt mỏi”, gilāyati (mệt mỏi), piṭṭhi me āgilāyati (lưng ta mệt mỏi)* , gilāyanti (họ mệt mỏi).
4148
Pale-gatiyaṃ, palāyati, palāyanti.
The root Pale- in going: palāyati (flees), palāyanti (flee).
Pale- trong nghĩa “đi lại”, palāyati (bỏ trốn), palāyanti (họ bỏ trốn).
4149
Mile-hāniyaṃ, milāyati, milāyanti.
The root Mile- in diminishing: milāyati (fades), milāyanti (fade).
Mile- trong nghĩa “suy giảm”, milāyati (héo tàn), milāyanti (họ héo tàn).
4150
‘‘Jhānaṃ, ujjhānaṃ, nijjhānaṃ, tāṇaṃ, parittāṇaṃ, vodānaṃ, niddānaṃ, gilāno, palāto, milātanti’’ādīsu yalopo.
Deletion of ya in "meditation," "frowning," "contemplation," "protection," "complete protection," "purification," "sleep," "sick," "fled," "faded," and so on.
Trong ‘‘Jhānaṃ, ujjhānaṃ, nijjhānaṃ, tāṇaṃ, parittāṇaṃ, vodānaṃ, niddānaṃ, gilāno, palāto, milātanti’’ v.v., yalopo (sự lược bỏ y) xảy ra.
4151
Iti bhūvādigaṇe edantadhāturūpaṃ.
Thus concludes the section on edanta verbs in the Bhūvādigaṇa.
Như vậy là các dạng thức của động từ tận cùng bằng e trong Bhūvādigaṇa đã hoàn tất.
4152
Bhūvādigaṇe sarantadhātūnaṃ tyādyantarūpāni niṭṭhitāni.
Thus end the forms of vowel-ending roots in the Bhūvādigaṇa, including tyādi and antarūpa forms.
Các dạng thức tận cùng bằng tyādi của các động từ tận cùng bằng nguyên âm trong Bhūvādigaṇa đã hoàn tất.
4153
Byañjanantadhātu
Consonant-ending Roots
Động từ tận cùng bằng phụ âm
4154
Avuddhikarūpa
Unstrengthened Forms
Dạng thức không tăng trưởng
4155
Tudādigaṇa
Tudādigaṇa
Tudādigaṇa
4156
Atha byañjanantadhāturūpāni vuccante.
Now, consonant-ending verb forms are explained.
Bây giờ, các dạng thức của động từ tận cùng bằng phụ âm được trình bày.
Tāni ca avuddhika, savuddhikavasena duvidhāni honti.
These are of two kinds: unstrengthened and strengthened.
Chúng có hai loại: avuddhika (không tăng trưởng) và savuddhika (có tăng trưởng).
Tattha avuddhikāni tāva vuccante.
First, the unstrengthened ones are explained.
Trước hết, các dạng thức avuddhika được trình bày.
4157
Khipa, guha, tuda, disa, pisa, phusa, likha, vadhādi.
Khipa, guha, tuda, disa, pisa, phusa, likha, vadha, etc.
Khipa, guha, tuda, disa, pisa, phusa, likha, vadha, v.v.
4158
Idha dhātūnaṃ antassaro uccāraṇattho, so rūpavidhāne nappayujjate.
Here, the final vowel of the root is for pronunciation, and it is not used in the formation of verb forms.
Ở đây, nguyên âm cuối của các căn (dhātu) có mục đích phát âm, nó không được sử dụng trong việc hình thành từ (rūpavidhāna).
4159
628. Tudādīhi ko* .
628. From Tudādi roots, ka*.
628. Từ các căn Tudādi, có hậu tố "ka"*.
4160
Tudādīhi kānubandho apaccayo hoti.
From Tudādi roots, the suffix a with ka as an anubandha occurs.
Từ các căn Tudādi, hậu tố "a" có anubandha "ka" được thêm vào.
Kānubandho avuddhidīpanattho.
The anubandha ka indicates no strengthening.
Anubandha "ka" có mục đích chỉ ra sự không tăng trưởng.
4161
Khipa-khipane, khipati, pakkhipati, ukkhipati, okkhipati, nikkhipati, vikkhipati, paṭikkhipati, saṃkhipati.
The root Khipa- in throwing: khipati (throws), pakkhipati (puts in), ukkhipati (lifts up), okkhipati (throws down), nikkhipati (puts down), vikkhipati (scatters), paṭikkhipati (rejects), saṃkhipati (shortens).
Khipa-ném, khipati (ném), pakkhipati (ném vào), ukkhipati (ném lên), okkhipati (ném xuống), nikkhipati (ném ra), vikkhipati (ném tung tóe), paṭikkhipati (ném lại), saṃkhipati (tóm gọn).
4162
Kamme-khipīyati.
In the passive voice: khipīyati (is thrown).
Trong thể bị động (Kamme) – khipīyati.
4163
Kārite-khipeti, khipayati, khipāpeti, khipāpayati, khepeti, khepayati vā, udakaṃ khepeti, taṇhaṃ khepeti, khayāpetīti attho.
In the causative: khipeti (causes to throw), khipayati (causes to throw), khipāpeti (causes to throw), khipāpayati (causes to throw), or khepeti (destroys), khepayati (destroys); udakaṃ khepeti (destroys water), taṇhaṃ khepeti (destroys craving), meaning khayāpeti (causes to wane).
Trong thể sai khiến (Kārite) – khipeti, khipayati, khipāpeti, khipāpayati, hoặc khepeti, khepayati; udakaṃ khepeti (làm cạn nước), taṇhaṃ khepeti (làm cạn khát ái), có nghĩa là khayāpetīti (làm cho tiêu diệt).
4164
Guha-saṃvaraṇe, guhati, nigguhati.
The root Guha- in covering: guhati (covers), nigguhati (conceals).
Guha-che giấu, guhati (che giấu), nigguhati (che giấu kỹ).
4165
Kamme-guhiyati.
In the passive voice: guhiyati (is covered).
Trong thể bị động (Kamme) – guhiyati.
4166
Kārite gussa dīgho, gūheti, gūhayati, gūhāpeti, gūhāpayati.
In the causative, the u of gu is lengthened: gūheti (causes to cover), gūhayati (causes to cover), gūhāpeti (causes to cover), gūhāpayati (causes to cover).
Trong thể sai khiến (Kārite), nguyên âm "u" của gu được kéo dài – gūheti, gūhayati, gūhāpeti, gūhāpayati.
4167
Kamme-gūhāpīyati.
In the passive causative: gūhāpīyati (is caused to be covered).
Trong thể bị động (Kamme) – gūhāpīyati.
4168
Ghaṭa-cetāyaṃ, ghaṭati.
The root Ghaṭa- in striving: ghaṭati (strives).
Ghaṭa-cố gắng, ghaṭati (cố gắng).
4169
Kamme-ghaṭīyati.
In the passive voice: ghaṭīyati (is strived).
Trong thể bị động (Kamme) – ghaṭīyati.
4170
Kārite-ghaṭeti, ghaṭayati, ghaṭāpeti, ghaṭāpayati.
In the causative: ghaṭeti (causes to strive), ghaṭayati (causes to strive), ghaṭāpeti (causes to strive), ghaṭāpayati (causes to strive).
Trong thể sai khiến (Kārite) – ghaṭeti, ghaṭayati, ghaṭāpeti, ghaṭāpayati.
4171
Tuda-byadhane, byadhanaṃ vijjhanaṃ, tudati, vitudati.
Tuda - in piercing. Byadhana means piercing; it pierces, it wounds.
Tuda-đâm chọc, byadhanaṃ (đâm chọc) là vijjhanaṃ (xuyên thủng), tudati (đâm chọc), vitudati (đâm chọc nhiều).
4172
Assa ette-tudeti, tudenti.
In this (active voice): he wounds, they wound.
Khi có "e" – tudeti, tudenti.
4173
Kamme-tudīyati.
In the passive voice: it is pierced.
Trong thể bị động (Kamme) – tudīyati.
4174
‘Tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’ti dassa jattaṃ.
According to ‘Tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’, the dha becomes ja.
Theo quy tắc ‘Tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’, chữ "d" biến thành "j".
‘Vaggalasehi te’ti yassa pubbarūpattaṃ, tujjati.
According to ‘Vaggalasehi te’, the ya becomes the preceding form: it is wounded.
Theo quy tắc ‘Vaggalasehi te’, chữ "y" đồng hóa với phụ âm trước, tujjati (bị đâm chọc).
4175
Kārite-tudeti, tudayati, tudāpeti, tudāpayati.
In the causative voice: he causes to pierce, he causes to pierce, he causes to pierce, he causes to pierce.
Trong thể sai khiến (Kārite) – tudeti, tudayati, tudāpeti, tudāpayati.
4176
Disī-uddisane, uddisanaṃ sarūpato kathanaṃ.
Disī - in pointing out. Pointing out means stating explicitly.
Disī-chỉ định, uddisanaṃ (chỉ định) là sarūpato kathanaṃ (nói rõ hình thức).
Uddisati, pātimokkhaṃ uddisanti* , niddisati, niddisanti, apadisati, apadisanti.
He points out, they point out the Pātimokkha, he specifies, they specify, he indicates, they indicate.
Uddisati (chỉ định), pātimokkhaṃ uddisanti* (chỉ định Pātimokkha), niddisati (giải thích), niddisanti (giải thích), apadisati (chỉ ra), apadisanti (chỉ ra).
4177
Kamme-uddisīyati, uddisīyanti.
In the passive voice: it is pointed out, they are pointed out.
Trong thể bị động (Kamme) – uddisīyati, uddisīyanti.
4178
Kārite-ācariyo sissaṃ pāḷidhammaṃ uddisāpeti, uddisāpayati, vācetīti attho.
In the causative voice: the teacher causes the student to recite (or points out) the Pāḷi Dhamma; that is, he causes to learn.
Trong thể sai khiến (Kārite) – ācariyo sissaṃ pāḷidhammaṃ uddisāpeti, uddisāpayati (vị đạo sư khiến học trò chỉ định Pháp Pāḷi), có nghĩa là vācetīti (khiến đọc).
Pāṭhesu pana sadvayampi dissati.
However, in the texts, both forms (with sa) are also seen.
Tuy nhiên, trong các bản văn, cả hai dạng đều được thấy.
4179
Nuda-khipane, nudati, panudati, vinodeti, paṭivinodeti vā.
Nuda - in casting away. He casts away, he casts away, he dispels, or he completely dispels.
Nuda-xua đuổi, nudati (xua đuổi), panudati (xua đuổi đi), vinodeti (giải tỏa), hoặc paṭivinodeti (giải tỏa trở lại).
4180
Kamme-panudīyati, panujjati.
In the passive voice: it is cast away, it is removed.
Trong thể bị động (Kamme) – panudīyati, panujjati.
4181
Kārite-panudeti, panudayati, panudāpeti, panudāpayati.
In the causative voice: he causes to cast away, he causes to cast away, he causes to cast away, he causes to cast away.
Trong thể sai khiến (Kārite) – panudeti, panudayati, panudāpeti, panudāpayati.
4182
Pisa-saṃcuṇṇe, pisati.
Pisa - in grinding. He grinds.
Pisa-nghiền nát, pisati (nghiền nát).
4183
Kamme-pisīyati.
In the passive voice: it is ground.
Trong thể bị động (Kamme) – pisīyati.
4184
Kārite-piseti, pisayati, pisāpeti, pisāpayati.
In the causative voice: he causes to grind, he causes to grind, he causes to grind, he causes to grind.
Trong thể sai khiến (Kārite) – piseti, pisayati, pisāpeti, pisāpayati.
4185
Phusa-samphasse pattiyañca, phusati, phusanti dhīrā nibbānaṃ* , vajjaṃ naṃ phuseyya* .
Phusa - in touching and attaining. He touches; the wise touch Nibbāna; a fault might touch him.
Phusa-chạm xúc và đạt được, phusati (chạm xúc), phusanti dhīrā nibbānaṃ* (bậc trí chạm xúc Niết Bàn), vajjaṃ naṃ phuseyya* (lỗi lầm có thể chạm đến người ấy).
4186
Kamme-phusīyati.
In the passive voice: it is touched.
Trong thể bị động (Kamme) – phusīyati.
4187
Kārite-phuseti, phusayati, phusāpeti, phusāpayati.
In the causative voice: he causes to touch, he causes to touch, he causes to touch, he causes to touch.
Trong thể sai khiến (Kārite) – phuseti, phusayati, phusāpeti, phusāpayati.
4188
Likha-lekhane, likhati, sallikhati, vilikhati.
Likha - in writing. He writes, he draws, he scratches.
Likha-viết, likhati (viết), sallikhati (ghi chú), vilikhati (cào xước).
4189
Kārite-likheti, sallikheti, vilikheti.
In the causative voice: he causes to write, he causes to draw, he causes to scratch.
Trong thể sai khiến (Kārite) – likheti, sallikheti, vilikheti.
4190
Vadha-hiṃsāyaṃ, vadhati, vadheti.
Vadha - in harming. He harms, he kills.
Vadha-làm hại, vadhati (làm hại), vadheti (giết hại).
4191
Kamme-vadhīyati.
In the passive voice: he is harmed.
Trong thể bị động (Kamme) – vadhīyati.
4192
Yamhi dhassa jhattaṃ, yassa pubbarūpaṃ.
Here, the dha becomes jha, and ya becomes the preceding form.
Trong đó chữ "dh" biến thành "jh", chữ "y" đồng hóa với phụ âm trước.
‘Catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’ti jhassa tatiyajattaṃ, vajjhati, vajjhanti, vajjhare.
According to ‘Catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’, the jha becomes ja: he is slain, they are slain, they are slain.
Theo quy tắc ‘Catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’, chữ "jh" (thứ ba) biến thành "j" (thứ ba), vajjhati, vajjhanti, vajjhare (bị giết hại).
Ime sattā haññantu vā vajjhantu vā* .
May these beings be harmed or slain.
Ime sattā haññantu vā vajjhantu vā* (mong cho những chúng sinh này bị giết hại hoặc bị trói buộc).
4193
Kārite-vadheti, vadhayati, vadhāpeti, vadhāpayati, sāmiko purisaṃ maggaṃ gameti, gamayati, gamāpeti, gamāpayati iccādīnipi idha vattabbāni.
In the causative voice: he causes to harm, he causes to harm, he causes to harm, he causes to harm. Similarly, examples like ‘the master causes the man to go on the road’ should also be mentioned here.
Trong thể sai khiến (Kārite) – vadheti, vadhayati, vadhāpeti, vadhāpayati; sāmiko purisaṃ maggaṃ gameti, gamayati, gamāpeti, gamāpayati (người chủ khiến người hầu đi đường), v.v., cũng nên được nói ở đây.
4194
Iti tudādigaṇo.
Thus ends the Tudādi Group.
Như vậy là nhóm Tudādi.
4195
Savuddhikarūpa
Forms with Lengthening (Savuddhikarūpa)
Các dạng có tăng trưởng (Savuddhikarūpa)
4196
Atha savuddhikarūpāni vuccante.
Now, the forms with lengthening are explained.
Bây giờ, các dạng có tăng trưởng được nói đến.
4197
Asa-bhuvi, āsa-nivāse upavesane ca, isu-icchā, kantīsu, kamu-padagamane, kusa-akkose, gamu-gatimhi, jaravayohānimhi, jana-janane, mara-pāṇacāge, yamu-uparame, ruda-assuvimocane kandane ca, ruha-janane, labha-lābhe, vaca, vada-viyattiyaṃ vācāyaṃ, vida-ñāṇe, vasa-nivāse, visapavesane, sada-gatyā’vasāne, hana-hiṃsāyaṃ, haraharaṇe.
Asa - to be; āsa - to dwell and to sit; isu - to desire; kantīsu - in desiring; kamu - to go; kusa - to insult; gamu - to go; jara - in loss due to old age; jana - to be born; mara - to give up life; yamu - to stop; ruda - in shedding tears and weeping; ruha - to grow; labha - to gain; vaca, vada - in expressing speech; vida - in knowing; vasa - to dwell; visa - to enter; sada - in ending movement; hana - in harming; hara - in carrying.
Asa-hiện hữu, āsa-cư trú và an tọa, isu-mong muốn, kantīsu-yêu thích, kamu-đi đến, kusa-mắng mỏ, gamu-đi, jara-sự suy lão, jana-sinh ra, mara-từ bỏ sinh mạng, yamu-ngừng lại, ruda-khóc và than vãn, ruha-sinh ra, labha-đạt được, vaca, vada-nói rõ bằng lời, vida-biết, vasa-cư trú, visa-đi vào, sada-kết thúc sự chuyển động, hana-làm hại, hara-mang đi.
4198
Tyādyuppatti, kattari lo, asa-bhuvi, sattāyanti attho.
From these roots, in the active voice, the meaning is ‘they are’.
Sự phát sinh của các từ đó, trong thể chủ động (kattari lo), asa-hiện hữu, có nghĩa là sattāyanti (hiện hữu).
4199
629. Tassa tho* .
629. Its tha.
629. Chữ "t" của nó biến thành "th"*.
4200
Atthito parassati, tūnaṃ tassa tho hoti.
When tha follows atthi, the t of tūnaṃ becomes tha.
Sau atthi, chữ "t" của các hậu tố "tu" biến thành "th".
4201
‘Pararūpamayakāre byañjane’ti suttena byañjane pare dhātvantassa pararūpattaṃ, ‘catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’ti suttena pararūpassa dutiyassa paṭhamattaṃ.
According to the rule ‘Pararūpamayakāre byañjane’, the final letter of the root becomes the succeeding form when followed by a consonant; according to the rule ‘Catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’, the second letter of the succeeding form becomes the first.
Theo quy tắc ‘Pararūpamayakāre byañjane’, khi có phụ âm theo sau, phụ âm cuối của căn đồng hóa với phụ âm đó; theo quy tắc ‘Catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’, phụ âm thứ hai của phụ âm đồng hóa biến thành phụ âm thứ nhất.
4202
Dhanaṃ me atthi.
I have wealth.
Dhanaṃ me atthi (tôi có tài sản).
4203
Ettha ca ‘‘atthi tvaṃ etarahi, na tvaṃ natthi, atthi ahaṃ etarahi, nāhaṃ natthi, puttā matthi dhanā matthi* , atthi imasmiṃ kāye kesā’’ti* ādīsu atthisaddo ākhyātapaṭirūpako kattuvācako nipāto.
Here, in phrases like “You exist now, you do not not exist; I exist now, I do not not exist; I have sons, I have wealth,” and “In this body are hairs,” the word atthi is an indeclinable word functioning as a verb (ākhyātapaṭirūpaka) in the nominative case.
Ở đây, trong các câu như ‘‘atthi tvaṃ etarahi, na tvaṃ natthi, atthi ahaṃ etarahi, nāhaṃ natthi, puttā matthi dhanā matthi*, atthi imasmiṃ kāye kesā’’ti* (ngươi hiện hữu, ngươi không không hiện hữu; ta hiện hữu, ta không không hiện hữu; tôi có con, tôi có tài sản; trong thân này có tóc), từ atthi là một giới từ (nipāta) giống như động từ, mang nghĩa chủ động.
4204
‘‘Atthīti kho kaccāyana ayameko anto, natthīti dutiyo anto’’ti* ca ‘‘atthipaccayo, natthipaccayo’’ti* ca evamādīsu nāmapaṭirūpako.
And in “Kaccāyana, ‘It exists’ is one extreme, ‘It does not exist’ is the second extreme,” and “condition of presence, condition of absence,” and so forth, it functions as a noun (nāmapaṭirūpaka).
Và trong các câu như ‘‘Atthīti kho kaccāyana ayameko anto, natthīti dutiyo anto’’ti* (Này Kaccāyana, có là một cực đoan, không là cực đoan thứ hai) và ‘‘atthipaccayo, natthipaccayo’’ti* (duyên có, duyên không), v.v., nó là một từ giống như danh từ.
Tathā natthisaddo.
The word natthi is similar.
Tương tự với từ natthi.
4205
Tumhi-vipassissa ca namatthu* , namo te buddha vīratthu* , ettha ca ‘‘dhiratthumaṃ pūtikāya’’nti ādīsu atthusaddo nipāto.
And here, in “Homage to Vipassī, homage to you, O Buddha, the hero,” and in “Fie on this putrid body,” the word atthu is an indeclinable.
Tumhi-vipassissa ca namatthu* (và kính lễ Đức Phật Vipassī), namo te buddha vīratthu* (kính lễ Ngài, Phật anh hùng), ở đây, trong các câu như ‘‘dhiratthumaṃ pūtikāya’’nti (đáng hổ thẹn cho ta với cái thân thối rữa này), từ atthu là một giới từ (nipāta).
4206
630. Ntamānantantiyiyuṃsvādilopo* .
630. Omission of the initial letter of atthi before nta, māna, anti, antu, iyā, iyuṃ.
630. Các hậu tố nta, māna, anti, antu, iyā, iyuṃ có sự lược bỏ nguyên âm đầu*.
4207
Nta, māna, anti, antu, iyā, iyuṃsu atthissa ādilopo hoti.
Before nta, māna, anti, antu, iyā, iyuṃ, the initial letter of atthi is omitted.
Khi có các hậu tố nta, māna, anti, antu, iyā, iyuṃ theo sau, nguyên âm đầu của atthi bị lược bỏ.
4208
Santi, santu.
They are, let them be.
Santi (họ hiện hữu), santu (họ hãy hiện hữu).
4209
631. Sihīsvaṭa* .
631. aṭa (becomes) before si and hī.
631. Khi có si, hī, atthi biến thành aṭa*.
4210
Atthissa aṭa hoti si, hīsu.
The atthi becomes aṭa before si and hī.
Khi có các hậu tố si, hī theo sau, atthi biến thành aṭa.
4211
Manussosi* , purisosi* .
You are a human, you are a man.
Manussosi* (ngươi là người), purisosi* (ngươi là đàn ông).
Himhi dīgho, tvaṃ paṇḍito āhi, bhavāhīti attho.
In hī, it is long: ‘You are wise,’ meaning ‘Be.’
Trong hī, nguyên âm được kéo dài, tvaṃ paṇḍito āhi (ngươi hãy là người trí), có nghĩa là bhavāhīti (ngươi hãy hiện hữu).
Tavibhattīsu dhātvantassa pararūpaṃ, tumhe attha, kaccittha parisuddhā* .
Before tva endings, the final letter of the root becomes the succeeding form: ‘You are, are you purified?’
Trong các hậu tố của ngôi thứ hai số nhiều, phụ âm cuối của căn đồng hóa với phụ âm theo sau, tumhe attha (các ngươi hiện hữu), kaccittha parisuddhā* (các ngươi có thanh tịnh không?).
Tvādimhi-mā pamādattha* , tumhe samaggā attha.
Before tvā endings: ‘Do not be heedless,’ ‘You are united.’
Trong các hậu tố của ngôi thứ hai số nhiều, mā pamādattha* (chớ phóng dật), tumhe samaggā attha (các ngươi đoàn kết).
4212
632. Mimānaṃ vā mhimhā ca* .
632. mhi, mhā optionally for mi, mānaṃ; and aṭa (for atthi).
632. Mi, mānaṃ biến thành mhi, mhā, hoặc có aṭa*.
4213
Atthito paresaṃ mi, mānaṃ mhi, mhā honti vā, atthissa ca aṭa hoti.
Following atthi, mi and mānaṃ optionally become mhi and mhā; and atthi also becomes aṭa.
Sau atthi, các hậu tố mi, mānaṃ biến thành mhi, mhā, hoặc atthi cũng biến thành aṭa.
4214
Ahaṃ pasannomhi, mayaṃ pasannāmha.
I am pleased, we are pleased.
Ahaṃ pasannomhi (tôi tin tưởng), mayaṃ pasannāmha (chúng tôi tin tưởng).
4215
Tvādimhi-ahaṃ iminā puññena anāgate paññavā amhi, mayaṃ paññavanto amha.
Before tvā endings: ‘By this merit, I will be wise in the future,’ ‘We will be wise.’
Trong các hậu tố của ngôi thứ nhất, ahaṃ iminā puññena anāgate paññavā amhi (do phước này, tôi sẽ là người trí trong tương lai), mayaṃ paññavanto amha (chúng tôi sẽ là những người trí).
4216
633. Esu sa* .
633. sa before e endings.
633. Trong các trường hợp này, atthi biến thành sa*.
4217
Etesu mi, mesu atthissa sassa so hoti.
Before these mi, me endings, the sa of atthi becomes sa.
Trong các hậu tố mi, me này, chữ "s" của atthi biến thành "sa".
Pararūpanisedhanatthamidaṃ suttaṃ.
This rule is to prevent the preceding form.
Quy tắc này có mục đích ngăn chặn sự đồng hóa với phụ âm trước.
4218
Ahaṃ paṇḍito asmi, mayaṃ paṇḍitā asma.
I am wise, we are wise.
Ahaṃ paṇḍito asmi (tôi là người trí), mayaṃ paṇḍitā asma (chúng tôi là những người trí).
4219
Tvādimhi-ahaṃ anāgate paññavā asmi, mayaṃ paññavanto asma.
Before tvā endings: ‘In the future, I will be wise,’ ‘We will be wise.’
Trong các hậu tố của ngôi thứ nhất, ahaṃ anāgate paññavā asmi (tôi sẽ là người trí trong tương lai), mayaṃ paññavanto asma (chúng tôi sẽ là những người trí).
4220
Eyyādimhi –
Before eyya endings –
Trong các hậu tố eyyā, v.v. –
4221
634. Atthiteyyādichannaṃ sa su sasi satha saṃsāma* .
634. The six endings beginning with eyya after atthi are sa, su, sasi, satha, saṃ, sāma.
634. Sáu hậu tố eyyā, v.v. sau atthi biến thành sa, su, sasi, satha, saṃ, sāma*.
4222
‘Atthī’ti dhātuniddeso ti-kāro, atthito paresaṃ eyyādīnaṃ channaṃ sādayo honti.
The ti in ‘atthi’ is a designation of the root. Following atthi, the six endings beginning with eyya become sa, etc.
Chữ "ti" trong ‘Atthī’ là chỉ định căn (dhātu), sau atthi, sáu hậu tố eyyā, v.v. biến thành sā, v.v.
4223
Evamassa vacanīyo* , evamassu vacanīyā* , tvaṃ assasi, tumhe assatha, ahaṃ assaṃ, mayaṃ assāma.
Thus should it be said, thus should they be said; you should be, you should be, I should be, we should be.
Evamassa vacanīyo* (nên nói như vậy), evamassu vacanīyā* (nên nói như vậy), tvaṃ assasi (ngươi sẽ hiện hữu), tumhe assatha (các ngươi sẽ hiện hữu), ahaṃ assaṃ (tôi sẽ hiện hữu), mayaṃ assāma (chúng tôi sẽ hiện hữu).
4224
Assunipātopi bahuṃ dissati, tayassu dhammā jahitā bhavanti* , kenassu taratī oghaṃ, kenassu tarati aṇṇavaṃ* .
The indeclinable assu is also seen frequently: ‘May these three qualities be abandoned by you,’ ‘By what, pray, does one cross the flood? By what, pray, does one cross the ocean?’
Giới từ assu cũng xuất hiện nhiều, tayassu dhammā jahitā bhavanti* (những pháp ấy đã được từ bỏ), kenassu taratī oghaṃ, kenassu tarati aṇṇavaṃ* (do đâu mà vượt qua dòng nước lũ, do đâu mà vượt qua biển cả).
‘‘Kiṃsu chetvā sukhaṃ seti, kiṃsu chetvā na socatī’’ti* ettha niggahītamhā saṃyogādilopo.
In ‘Having cut off what does one sleep happily? Having cut off what does one not grieve?’, the initial part of the conjunct consonant is omitted from niggahīta.
Trong câu ‘‘Cắt bỏ điều gì thì sống an vui, cắt bỏ điều gì thì không sầu muộn?’’*, sự lược bỏ các phụ âm kép, v.v., là từ niggahīta.
4225
635. Ādidvinnamiyāmiyuṃ* .
635. iyā, iyuṃ for the first two (endings).
635. Ādidvinnamiyāmiyuṃ* .
4226
Atthito eyyādīsu ādimhi dvinnaṃ iyā, iyuṃ honti.
Following atthi, the first two of the eyya endings become iyā, iyuṃ.
Đối với động từ atthi (có), trong các tiếp vĩ ngữ bắt đầu bằng eyya v.v., hai âm đầu iyā và iyuṃ được sử dụng.
‘Ntamānantantiyiyuṃsū…’tiādilopo.
Omission of the initial part according to ‘Ntamānantantiyiyuṃsū...’
Sự lược bỏ các âm đầu như ‘Ntamānantantiyiyuṃsū…’
4227
So siyā, te siyuṃ, ete dve nipātāpi honti.
He might be, they might be. These two are also indeclinables.
So siyā, te siyuṃ, hai từ này cũng là các trợ từ.
‘‘Vedanākkhandho siyā kusalo, siyā akusalo, siyā abyākato’’ti* ādīsu ekaccoti attho.
In “The feeling aggregate might be wholesome, might be unwholesome, might be indeterminate,” and so forth, the meaning is ‘some’ or ‘a certain one’.
Trong các câu như ‘‘Thọ uẩn có thể là thiện, có thể là bất thiện, có thể là vô ký’’*, nghĩa là một số.
4228
‘‘Siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā’’ti* ādīsu kinnūti attho.
In “Conditioned by a wholesome phenomenon, might a wholesome phenomenon arise by way of a root condition?”, and so forth, the meaning is ‘perhaps’.
Trong các câu như ‘‘Dựa vào pháp thiện, pháp thiện có thể sinh khởi do duyên hệ’’*, nghĩa là có thể nào.
4229
‘‘Dvādasākusalā siyu’’nti* ādīsu bhavantīti attho.
In “There are twelve unwholesome states,” and so forth, the meaning is ‘they exist’.
Trong các câu như ‘‘Có thể có mười hai bất thiện’’*, nghĩa là chúng tồn tại.
4230
Mahāvuttinā eyyuṃ, eyyamiccetesaṃ iyaṃsu, iyaṃ honti, ādilopo, siyaṃsu dve bhikkhū abhidhamme nānāvādā* , evaṃrūpo siyaṃ ahaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃvedano siyaṃ, evaṃsañño siyaṃ* .
According to the Mahāvutti, eyyuṃ and eyyaṃ become iyaṃsu and iyaṃ. The initial vowel is dropped. Siyaṃsu dve bhikkhū abhidhamme nānāvādā (There might be two bhikkhus holding different views in the Abhidhamma), evaṃrūpo siyaṃ ahaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃvedano siyaṃ, evaṃsañño siyaṃ (May I be of such form in the future, may I be of such feeling, may I be of such perception).
Theo Mahāvutti, eyyuṃ, eyyam trở thành iyaṃsu, iyaṃ; các âm đầu bị lược bỏ. Siyāṃsu dve bhikkhū abhidhamme nānāvādā*, evaṃrūpo siyaṃ ahaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃvedano siyaṃ, evaṃsañño siyaṃ*.
4231
Ajjattanimhi –
In ajjattanī—
Trong thì quá khứ gần (ajjattanī) –
4232
636. Īādo dīgho* .
636. Lengthening of ī and ā.
636. Īādo dīgho* .
4233
Atthissa dīgho hoti īādīsu.
atthi is lengthened to ī or ā before īādayo.
Âm đầu của atthi được kéo dài trong các dạng bắt đầu bằng ī.
4234
So āsi, te āsuṃ, āsiṃsu, tvaṃ āsi, tumhe āsittha, ahaṃ āsiṃ.
He was, they were, they were; you were, you (pl.) were, I was.
So āsi, te āsuṃ, āsiṃsu, tvaṃ āsi, tumhe āsittha, ahaṃ āsiṃ.
Tatrāpāsiṃ evaṃvaṇṇo* .
There too, I was of such a complexion.
Ở đó cũng có āsiṃ evaṃvaṇṇo* (tôi đã có hình dáng như vậy).
Mayaṃ āsimha, āsimhā.
We were, we were.
Mayaṃ āsimha, āsimhā.
4235
637. Aāssādīsu* .
637. In Aāssādīsu.
637. Aāssādīsu* .
4236
Aādiparokkhāyañca āādihiyyattaniyañca ssādīsu bhavissanti, kālātipattīsu ca atthissa bhū hoti.
In the Aādiparokkhā and in the Aādihiyyattanī, ssādīsu will occur, and in the Kālātīpattī, bhū occurs for atthi.
Trong thì quá khứ xa (aparokkhā) bắt đầu bằng a và thì quá khứ gần (hiyyattanī) bắt đầu bằng ā, cũng như trong các tiếp vĩ ngữ bắt đầu bằng ssa (tương lai), và trong thì điều kiện (kālātipatti), động từ atthi trở thành bhū.
Idañca suttaṃ atthissa etāsaṃ vibhattīnampi sādhāraṇakaraṇatthaṃ.
This Sutta is also for making these inflections common to atthi.
Và quy tắc này nhằm mục đích làm cho atthi phổ biến cho các biến cách này.
Rūpampi bhūrūpameva.
The form is also bhūrūpa itself.
Dạng cũng là bhū.
4237
So babhūva, te babhūvu, so abhavā, te abhavū, so bhavissati, te bhavissanti, so abhavissā, te abhavissaṃsu iccādi.
He was, they were; he became, they became; he will be, they will be; he would have been, they would have been, and so on.
So babhūva, te babhūvu, so abhavā, te abhavū, so bhavissati, te bhavissanti, so abhavissā, te abhavissaṃsu, v.v.
4238
638. Atyādintesvatthissa bhū* .
638. Bhū for atthi in Atyādinta-excluded forms.
638. Atyādintesvatthissa bhū* .
4239
Tyādivajjitesu ntavajjitesu ca paccayesu atthissa bhū hoti.
In suffixes other than tyādi and ntavajjita, bhū occurs for atthi.
Trong các tiếp vĩ ngữ không bắt đầu bằng tyādi và không có nta, atthi trở thành bhū.
Etena tyādi, tvādi, eyyādi, īādisaṅkhātāsu catūsu vibhattīsu ntapaccaye ca atthissa bhūādeso natthi, sesāsu catūsu vibhattīsu ca ntavajjitesu tabbādīsu ca atthissa bhūādeso labbhatīti veditabbo.
By this, it should be understood that the substitution of bhū for atthi does not occur in the four inflections known as tyādi, tvādi, eyyādi, īādi, and in the ntapaccaya; and the substitution of bhū for atthi is obtained in the remaining four inflections and in the tabbādīsu excluding nta.
Theo đó, cần hiểu rằng trong bốn biến cách được gọi là tyādi, tvādi, eyyādi, īādi, và trong tiếp vĩ ngữ nta, không có sự thay thế bhū cho atthi. Trong bốn biến cách còn lại và trong các tiếp vĩ ngữ tva v.v. (không có nta), sự thay thế bhū cho atthi được tìm thấy.
4240
Āsa-upavesane.
Āsa - to sit near.
Āsa – ngồi.
Guruṃ upāsati, payirupāsati, upāsanti, payirupāsanti.
He attends upon the teacher, he attends closely, they attend, they attend closely.
Guruṃ upāsati, payirupāsati, upāsanti, payirupāsanti (phụng sự thầy, quây quần hầu hạ thầy).
4241
Kamme-upāsīyati, payirupāsīyati.
In the passive voice: he is attended upon, he is closely attended upon.
Trong thể bị động: upāsīyati, payirupāsīyati.
4242
Kārite-mātā puttaṃ guruṃ upāseti, payirupāseti, upāsayati, payirupāsayati.
In the causative, a mother causes her son to attend upon a teacher, to serve him, to attend upon him, to serve him.
Trong thể sai khiến: mātā puttaṃ guruṃ upāseti, payirupāseti, upāsayati, payirupāsayati (mẹ sai con phụng sự thầy).
4243
Īādimhi-upāsi, payirupāsi, upāsiṃsu, payirupāsiṃsu, upāsuṃ, payirupāsuṃ.
In the Aorist: he attended, he served; they attended, they served; they attended, they served.
Trong thì quá khứ gần (īādi): upāsi, payirupāsi, upāsiṃsu, payirupāsiṃsu, upāsuṃ, payirupāsuṃ.
4244
Āsa-nivāse.
The root ās means 'to dwell'.
Āsa – cư trú.
4245
639. Gamayamisāsadisānaṃ vā cchaṅa* .
639. Optionally, cchaṅa for gam, yam, is, ās, dis .
639. Gamayamisāsadisānaṃ vā cchaṅa* .
4246
Gamu, yamu, isu, āsa, disānaṃ anto byañjano ṅānubandho ccho hoti vā nta, māna, tyādīsu.
The final consonant of gam, yam, is, ās, dis optionally becomes ccha with the anubandha ṅa in suffixes like nta, māna, etc.
Phụ âm cuối của gamu, yamu, isu, āsa, disa tùy chọn trở thành ccha có ṅa làm phụ tố, trong các tiếp vĩ ngữ nta, māna, tyādi, v.v.
4247
Gacchanto, niyacchanto, icchanto, acchanto, dicchantoti iminā tyādīsu āsassa ccho, acchati, acchanti, so acchi, te acchiṃsu.
Thus, in forms like gacchanto, niyacchanto, icchanto, acchanto, dicchanto, ccha is substituted for ās. He dwells, they dwell; he dwelt, they dwelt.
Gacchanto, niyacchanto, icchanto, acchanto, dicchanto (đi, điều khiển, mong muốn, cư trú, chỉ dẫn). Theo quy tắc này, āsa trở thành ccha trong các tiếp vĩ ngữ tyādi, v.v. Acchati, acchanti, so acchi, te acchiṃsu.
4248
Isu-esanāyaṃ.
The root is means 'to seek'.
Isu – tìm kiếm.
4249
640. Lahussupantassa* .
640. Of a light penultimate vowel .
640. Lahussupantassa* .
4250
Antassa samīpe pavattatīti upanto, byañjanantadhātūnaṃ pubbassaro ‘upanto’ti vuccati, lahubhūtassa upantabhūtassa ca ivaṇṇu’vaṇṇassa e, ovuddhī honti.
Upanta means 'occurring near the end'. For roots ending in a consonant, the vowel immediately preceding the final consonant is called upanta. For a light penultimate vowel, i and u undergo e and o वृद्धि (lengthening/strengthening).
Upanta nghĩa là cái gì xảy ra gần cuối; nguyên âm đứng trước phụ âm cuối của một căn động từ kết thúc bằng phụ âm được gọi là ‘upanta’. Nguyên âm i và u ở vị trí upanta và nhẹ (lahu) được tăng cường thành e và o.
4251
Ira-kampane, erati, modati.
The root ir means 'to tremble'. He trembles, he rejoices.
Ira – rung động, erati (rung động), modati (vui mừng).
4252
Lahussāti kiṃ?
Why "of a light vowel"?
Tại sao là lahussa (nhẹ)?
Jīvati, dhūpati, ikkhati, sukkhati.
jīvati, dhūpati, ikkhati, sukkhati (here the vowel is long).
Jīvati (sống), dhūpati (xông hương), ikkhati (nhìn), sukkhati (khô).
4253
Upantassāti kiṃ?
Why "penultimate"?
Tại sao là upantassa (ở vị trí upanta)?
Siñcati, bhuñjati, niggahītāgamena byavahitattā upanto na hoti.
siñcati, bhuñjati (here the vowel is not penultimate, being separated by the niggahīta insertion).
Siñcati (tưới), bhuñjati (ăn). Do bị ngăn cách bởi niggahīta được thêm vào, nó không phải là upanta.
4254
Ivaṇṇuvaṇṇassātvevaṃ?
Why "of i and u"?
Tại sao là ivaṇṇuvaṇṇassa (của nguyên âm i và u)?
Pacati, vadati.
pacati, vadati (here the vowel is a).
Pacati (nấu), vadati (nói).
4255
Iminā issa evuddhi hoti, esati, anvesati, pariyesati.
By this rule, i undergoes e वृद्धि. He seeks, he searches, he investigates.
Theo quy tắc này, i được tăng cường thành e. Esati (tìm kiếm), anvesati (tìm kiếm), pariyesati (tìm kiếm khắp nơi).
4256
Adhipubbo isu-āyācane, ajjhesati.
The root is preceded by adhi means 'to request'. He requests.
Isu với tiền tố adhi – cầu xin, ajjhesati (thỉnh cầu).
4257
Kamme-esīyati, pariyesīyati, anvesīyati, ajjhesīyati.
In the passive: it is sought, it is investigated, it is searched, it is requested.
Trong thể bị động: esīyati, pariyesīyati, anvesīyati, ajjhesīyati.
4258
Kārite-eseti, esayati, esāpeti, esāpayati.
In the causative: he causes to seek, he causes to seek, he causes to seek, he causes to seek.
Trong thể sai khiến: eseti, esayati, esāpeti, esāpayati.
4259
Isu-icchāyaṃ, cchādeso, icchati, icchanti, sampaṭicchati, sampaṭicchanti.
The root is means 'to wish'. ccha substitution occurs. He wishes, they wish; he accepts, they accept.
Isu – mong muốn, sự thay thế ccha, icchati, icchanti, sampaṭicchati, sampaṭicchanti (mong muốn, chấp nhận).
4260
Kamme-icchīyati.
In the passive: it is wished.
Trong thể bị động: icchīyati.
4261
Kārite-icchāpeti, icchāpayati, sampaṭicchāpeti, sampaṭicchāpayati.
In the causative: he causes to wish, he causes to wish; he causes to accept, he causes to accept.
Trong thể sai khiến: icchāpeti, icchāpayati, sampaṭicchāpeti, sampaṭicchāpayati.
4262
Kamme-icchāpīyati, icchāpayīyati, so icchi, te icchiṃsu, icchissati, icchissanti.
In the passive: it is caused to wish, it is caused to wish. He wished, they wished; he will wish, they will wish.
Trong thể bị động: icchāpīyati, icchāpayīyati. So icchi, te icchiṃsu, icchissati, icchissanti.
4263
Kamu-vijjhane, gambhīresu ṭhānesu ñāṇaṃ kamati, na satthaṃ kamati, na visaṃ kamati, na aggi kamati* , na vijjhatīti attho.
The root kamu means 'to penetrate'. Knowledge penetrates deep places, but a weapon does not penetrate, poison does not penetrate, fire does not penetrate. The meaning is 'does not pierce'.
Kamu – đâm xuyên, gambhīresu ṭhānesu ñāṇaṃ kamati, na satthaṃ kamati, na visaṃ kamati, na aggi kamati* (trí tuệ không xuyên qua những nơi sâu thẳm, vũ khí không xuyên qua, chất độc không xuyên qua, lửa không xuyên qua), nghĩa là không xuyên thủng.
4264
Kamu-padagamane, pakkamati, apakkamati, upakkamati, vikkamati, abhikkamati, paṭikkamati, atikkamati, saṅkamati, okkamati.
The root kamu means 'to go'. He departs, he moves away, he undertakes, he strides, he approaches, he retreats, he transgresses, he transmigrates, he descends.
Kamu – đi lại, pakkamati (tiến lên), apakkamati (rời đi), upakkamati (tiếp cận), vikkamati (bước đi), abhikkamati (tiến tới), paṭikkamati (lùi lại), atikkamati (vượt qua), saṅkamati (di chuyển), okkamati (đi vào).
4265
641. Nito kamassa* .
641. Of kam after ni .
641. Nito kamassa* .
4266
Nimhā parassa kamassa kassa kho hoti.
The k of kam after ni becomes kh.
Âm k của kamu sau tiền tố ni trở thành kh.
‘Ādissā’ti saṅketattā kassāti ñāyati.
It is known as k due to the indication 'ādissā'.
Vì được chỉ định là ‘Ādissā’, nên được biết là kassa.
4267
Nikkhamati, nikkhamanti.
He departs, they depart.
Nikkhamati, nikkhamanti (ra đi).
4268
Kārite –
In the causative –
Trong thể sai khiến –
4269
642. Assā ṇānubandhe* .
642. Of a when ṇ is an anubandha .
642. Assā ṇānubandhe* .
4270
Byañjanantassa dhātussa ādimhi a-kārassa āvuddhi hoti ṇānubandhe paccaye.
The initial a of a consonant-ending root undergoes ā वृद्धि when a suffix with ṇ as an anubandha follows.
Nguyên âm a ở đầu của một căn động từ kết thúc bằng phụ âm được tăng cường thành ā khi có tiếp vĩ ngữ có phụ tố ṇ.
‘Bahula’nti adhikatattā ṇāpimhi āvuddhi natthi.
Due to the qualification 'bahulaṃ' (mostly), ā वृद्धि does not always occur even when ṇ is an anubandha.
Vì ‘Bahulaṃ’ được thêm vào, nên không có sự tăng cường ā ngay cả trong ṇāpi.
4271
Pakkāmeti, pakkāmayati, nikkhāmeti, nikkhāmayati, nikkhamāpeti, nikkhamāpayati.
He causes to depart, he causes to depart; he causes to depart, he causes to depart; he causes to depart, he causes to depart.
Pakkāmeti, pakkāmayati, nikkhāmeti, nikkhāmayati, nikkhamāpeti, nikkhamāpayati.
4272
Īādimhi mahāvuttinā ādidīgho vā hoti, so pakkami, pakkāmi, idaṃ vatvāna pakkāmi, maddī sabbaṅgasobhaṇā* , pakkamuṃ, pakkāmuṃ, sammodamānā pakkāmuṃ, aññamaññaṃ piyaṃ vadā* , pakkamiṃsu, pakkāmiṃsu, pakkamaṃsu, pakkāmaṃsu, pakkamissati, pakkamissanti, pakkamissare.
In the Aorist, by the rule of mahāvutti, the initial vowel optionally becomes long. He departed, he departed. Having said this, she departed, Maddī, adorned in all her limbs. They departed, they departed. Rejoicing, they departed, speaking kindly to each other. They departed, they departed, they departed, they departed. He will depart, they will depart, they will depart.
Trong thì quá khứ gần (īādi), theo Mahāvutti, nguyên âm đầu tùy chọn được kéo dài. So pakkami, pakkāmi (ông ấy đã đi), idaṃ vatvāna pakkāmi, maddī sabbaṅgasobhaṇā* (sau khi nói điều này, Maddī, người có tất cả các chi đều đẹp, đã ra đi). Pakkamuṃ, pakkāmuṃ, sammodamānā pakkāmuṃ, aññamaññaṃ piyaṃ vadā* (họ đã ra đi trong niềm hoan hỷ, nói những lời yêu thương với nhau). Pakkamiṃsu, pakkāmiṃsu, pakkamaṃsu, pakkāmaṃsu, pakkamissati, pakkamissanti, pakkamissare.
4273
Āpubbo kusa-akkose, lahupantattā vuddhi, akkosati, akkosanti.
The root kus preceded by ā means 'to revile'. Due to the light penultimate vowel, iddhi (strengthening) occurs. He reviles, they revile.
Kusa với tiền tố ā – mắng chửi, do lahupanta (nguyên âm nhẹ ở vị trí upanta) nên có sự tăng cường. Akkosati, akkosanti (mắng chửi).
Papubbo āmantane, pakkosati, pakkosanti.
Preceded by pa, it means 'to call'. He calls, they call.
Với tiền tố pa – mời gọi, pakkosati, pakkosanti (mời gọi).
Vipubbo uccasadde, vikkosati, vikkosanti.
Preceded by vi, it means 'to cry aloud'. He cries aloud, they cry aloud.
Với tiền tố vi – tiếng kêu lớn, vikkosati, vikkosanti (kêu la).
Paṭipubbo nīvāraṇe, paṭikkosati, paṭikkosanti.
Preceded by paṭi, it means 'to forbid'. He forbids, they forbid.
Với tiền tố paṭi – ngăn cản, paṭikkosati, paṭikkosanti (ngăn cản).
4274
Īādimhi –
In the Aorist –
Trong thì quá khứ gần (īādi) –
4275
643. Kusaruhīssacchi* .
643. chi for ī of kus and ruh .
643. Kusaruhīssacchi* .
4276
Kusato ruhato ca parassa īssa cchi hoti.
The ī after kus and ruh becomes chi.
Âm i sau kusa và ruha trở thành cchi.
4277
Akkocchi maṃ avadhi maṃ* , idañca rūpaṃ kudha, kupadhātūhipi sādhenti, evaṃ sati ‘‘akkocchi me’’ti pāṭho siyā.
He reviled me, he struck me. This form can also be derived from the roots kudh and kup. If so, the reading would be "akkocchi me".
Akkocchi maṃ avadhi maṃ* (nó đã mắng tôi, nó đã đánh tôi). Dạng này cũng được tạo ra từ căn kudha, kupa. Nếu vậy, thì có thể có câu ‘‘akkocchi me’’.
Akkosi, akkosiṃsu.
He reviled, they reviled.
Akkosi, akkosiṃsu.
4278
Gamu gatimhi, kattari lo, ‘ūlasse’ti lassa ettaṃ, gameti, gamenti.
The root gam means 'to go'. In the active voice, lo (suffix) occurs. ūlasse means la becomes e. He causes to go, they cause to go.
Gamu – đi, trong thể chủ động là lo, ūlasse là ettaṃ của la. Gameti, gamenti (làm cho đi).
Avapubbo ñāṇe, avagameti, avagamenti, adhipubbo ñāṇe lābhe ca, adhigameti, adhigamenti.
Preceded by ava, it means 'to understand'. He understands, they understand. Preceded by adhi, it means 'to understand' and 'to obtain'. He understands, they understand.
Với tiền tố ava – hiểu biết, avagameti, avagamenti (làm cho hiểu).
Vipubbo vigame, vigameti, vigamenti.
Preceded by vi, it means 'to disappear'. He causes to disappear, they cause to disappear.
Với tiền tố adhi – hiểu biết và đạt được, adhigameti, adhigamenti (làm cho đạt được).
4279
Kamme-gamīyati, gamiyati, gamiyyati.
In the passive: it is gone, it is gone, it is gone.
Trong thể bị động: gamīyati, gamiyati, gamiyyati.
4280
Pubbarūpatte-gammati, gammanti, adhigammati, adhigammanti, adhigammare, adhigammate, adhigammante, adhigammare.
In the former form: is gone, are gone; is attained, are attained, are attained, is attained, are attained, are attained.
Trong dạng rút gọn (pubbarūpatte): gammati, gammanti, adhigammati, adhigammanti, adhigammare, adhigammate, adhigammante, adhigammare.
4281
Kārite vuddhi natthi, gameti, gamayati, gamāpeti, gamāpayati.
In the causative, there is no lengthening: causes to go, causes to go, causes to go, causes to go.
Ở thể sai khiến không có sự tăng trưởng (âm tiết): gameti, gamayati, gamāpeti, gamāpayati.
4282
Kamme-gamayīyati, gamayīyanti, gamāpīyati, gamāpīyanti.
In the passive: is caused to go, are caused to go, is caused to go, are caused to go.
Ở thể bị động: gamayīyati, gamayīyanti, gamāpīyati, gamāpīyanti.
4283
Hiyyattanimhi-so agamā, gamā, te agamū, gamū, tvaṃ agamo, agama, agami, tumhe agamuttha, ahaṃ agamiṃ, gamiṃ, mayaṃ agamamhā, gamamhā, agamumhā, gamumhā, so agamattha, te agamatthuṃ, tvaṃ agamase, tumhe agamavhaṃ, ahaṃ agamaṃ, mayaṃ agamamhase.
In the aorist: he went, he went; they went, they went; you (sg) went, you (sg) went, you (sg) went; you (pl) went; I went, I went; we went, we went, we went, we went; he went, they went; you (sg) went; you (pl) went; I went; we went.
Ở thì quá khứ (aorist): so agamā, gamā; te agamū, gamū; tvaṃ agamo, agama, agami; tumhe agamuttha; ahaṃ agamiṃ, gamiṃ; mayaṃ agamamhā, gamamhā, agamumhā, gamumhā; so agamattha; te agamatthuṃ; tvaṃ agamase; tumhe agamavhaṃ; ahaṃ agamaṃ; mayaṃ agamamhase.
4284
Ajjhattanimhi īādīsu ikārāgamo, so agamī, gamī.
In the perfect tense, and so on, the increment of i occurs: he went, he went.
Ở thì quá khứ gần (ajjhattani), trong các trường hợp có ī đứng đầu, có sự thêm i: so agamī, gamī.
4285
Rassatte-agami, gami.
In the short form: he went, he went.
Khi rút ngắn nguyên âm: agami, gami.
4286
Mahāvuttinā ākārena saha sāgamo, so agamāsi, gāmaṃ agamāsi, nagaraṃ agamāsi.
According to the Mahāvutti, with the ā form, the increment of s occurs: he went, he went to the village, he went to the city.
Theo Mahāvutti, với dạng ā có sự thêm s: so agamāsi, gāmaṃ agamāsi, nagaraṃ agamāsi.
4287
‘Eyyāthasse’iccādinā īssa ttho, so gāmaṃ agamittho, gamittho, te agamuṃ, gamuṃ.
By 'Eyyāthasse' and so on, i becomes ttha: he went to the village, he went; they went, they went.
Do ‘Eyyāthasse’ và các quy tắc tương tự, ī trở thành ttha: so gāmaṃ agamittho, gamittho; te agamuṃ, gamuṃ.
4288
‘Uṃssiṃsvaṃsū’ti iṃsu, aṃsu, te agamiṃsu, gamiṃsu, agamaṃsu, gamaṃsu, tvaṃ agamo, gamo.
‘Uṃssiṃsvaṃsū’ as in iṃsu, aṃsu; they went: agamiṃsu, gamiṃsu, agamaṃsu, gamaṃsu; you went: agamo, gamo.
‘Uṃssiṃsvaṃsū’ là iṃsu, aṃsu: te agamiṃsu, gamiṃsu, agamaṃsu, gamaṃsu; tvaṃ agamo, gamo.
4289
‘Ossa a i ttha ttho’ ‘sī’ti suttāni, tvaṃ agama, gama, agami, gami, agamittha, gamittha, agamittho, gamittho, agamāsi, gamāsi, tumhe agamittha.
‘Ossa a i ttha ttho’ and ‘sī’ are the rules; you went (singular): agama, gama, agami, gami, agamittha, gamittha, agamittho, gamittho, agamāsi, gamāsi; you went (plural): agamittha.
Các công thức ‘Ossa a i ttha ttho’ ‘sī’ là: tvaṃ agama, gama, agami, gami, agamittha, gamittha, agamittho, gamittho, agamāsi, gamāsi; tumhe agamittha.
4290
‘Mhātthānamuu’iti uttaṃ, tumhe agamuttha, gamuttha, ahaṃ agamiṃ, gamiṃ, agamāsiṃ, gamāsiṃ, mayaṃ agamimhā, gamimhā.
‘Mhātthānamuu’ is stated: you went (plural): agamuttha, gamuttha; I went: agamiṃ, gamiṃ, agamāsiṃ, gamāsiṃ; we went: agamimhā, gamimhā.
‘Mhātthānamuu’ được nói là u: tumhe agamuttha, gamuttha; ahaṃ agamiṃ, gamiṃ, agamāsiṃ, gamāsiṃ; mayaṃ agamimhā, gamimhā.
4291
Rassatte-agamimha, gamimha, agamumhā, gamumhā, agamumha, gamumha, agamāsimhā, gamāsimhā, agamāsimha, gamāsimha.
By shortening: agamimha, gamimha, agamumhā, gamumhā, agamumha, gamumha, agamāsimhā, gamāsimhā, agamāsimha, gamāsimha.
Khi rút ngắn nguyên âm: agamimha, gamimha, agamumhā, gamumhā, agamumha, gamumha, agamāsimhā, gamāsimhā, agamāsimha, gamāsimha.
4292
Parachakke-so agamā, gamā.
In the Atmanepada (Parachakka): he went: agamā, gamā.
Ở nhóm đại danh từ khác: so agamā, gamā.
4293
Rassatte-agama, gama.
By shortening: agama, gama.
Khi rút ngắn nguyên âm: agama, gama.
4294
‘Eyyāthasse’iccādinā tthatte-so agamittha, gamittha, te agamū, gamū.
By ‘Eyyāthasse’ and so on, for the suffix ttha: he went: agamittha, gamittha; they went: agamū, gamū.
Theo ‘Eyyāthasse’ và các quy tắc tương tự, ttha: so agamittha, gamittha; te agamū, gamū.
4295
Rassatte-agamu, gamu, tvaṃ agamise, gamise, tumhe agamivhaṃ, gamivhaṃ, ahaṃ agama, gama, agamaṃ, gamaṃ vā, agamimhe, gamimhe.
By shortening: agamu, gamu; you went (singular): agamise, gamise; you went (plural): agamivhaṃ, gamivhaṃ; I went: agama, gama, or agamaṃ, gamaṃ; we went: agamimhe, gamimhe.
Khi rút ngắn nguyên âm: agamu, gamu; tvaṃ agamise, gamise; tumhe agamivhaṃ, gamivhaṃ; ahaṃ agama, gama, agamaṃ, gamaṃ vā, agamimhe, gamimhe.
4296
Kamme-agamīyi, agammi, agamīyittho, agammittho, agamīyuṃ, gamīyuṃ, agamīyiṃsu, gamīyiṃsu, agammuṃ, gammuṃ, agammiṃsu, gammiṃsu.
In the passive (Kamme): agamīyi, agammi, agamīyittho, agammittho, agamīyuṃ, gamīyuṃ, agamīyiṃsu, gamīyiṃsu, agammuṃ, gammuṃ, agammiṃsu, gammiṃsu.
Ở thể bị động: agamīyi, agammi, agamīyittho, agammittho, agamīyuṃ, gamīyuṃ, agamīyiṃsu, gamīyiṃsu, agammuṃ, gammuṃ, agammiṃsu, gammiṃsu.
4297
Parachakke-agamīyittha, gamīyittha, agammittha, gammittha.
In the Atmanepada (Parachakka): agamīyittha, gamīyittha, agammittha, gammittha.
Ở nhóm đại danh từ khác: agamīyittha, gamīyittha, agammittha, gammittha.
4298
Kārite-agamāpayi, gamāpayi, agamāpesi, gamāpesi, agamāpayuṃ, gamāpayuṃ, agamāpayiṃsu, gamāpayiṃsu.
In the causative (Kārite): agamāpayi, gamāpayi, agamāpesi, gamāpesi, agamāpayuṃ, gamāpayuṃ, agamāpayiṃsu, gamāpayiṃsu.
Ở thể sai khiến: agamāpayi, gamāpayi, agamāpesi, gamāpesi, agamāpayuṃ, gamāpayuṃ, agamāpayiṃsu, gamāpayiṃsu.
4299
644. Gamissa* .
644. Gamissa.
644. Gamissa.
4300
Āādimhi īādimhi ca gamissa massa ā hoti.
In the ā-initial and ī-initial forms, ā occurs for the m of gam.
Trong các trường hợp có ā đứng đầu và ī đứng đầu, m của gamissa trở thành ā.
Saralopo.
Vowel elision.
Loại bỏ nguyên âm.
4301
So agā, te agū, tvaṃ ago, tumhe aguttha, ahaṃ agaṃ, mayaṃ agumhā.
He went: agā; they went: agū; you went (singular): ago; you went (plural): aguttha; I went: agaṃ; we went: agumhā.
so agā; te agū; tvaṃ ago; tumhe aguttha; ahaṃ agaṃ; mayaṃ agumhā.
4302
Īādimhi īsaralopo, agā devāna santike* , vāyaso anupariyagā* .
In ī-initial forms, the ī vowel is elided: "he went to the gods: agā devāna santike", "the crow followed: vāyaso anupariyagā".
Trong các trường hợp có ī đứng đầu, nguyên âm ī bị loại bỏ: agā devāna santike, vāyaso anupariyagā.
4303
Āpubbo āgamane, anavhito tato āgā* , sopā’gā samitiṃ vanaṃ* .
With ā as prefix, in the sense of 'coming': "uninvited, he came from there: anavhito tato āgā", "he went to the assembly in the forest: sopā’gā samitiṃ vanaṃ".
Khi ā đứng trước, có nghĩa là đến: anavhito tato āgā, sopā’gā samitiṃ vanaṃ.
4304
Adhipubbo paṭilābhe, ajjhagā amataṃ santiṃ* , taṇhānaṃ khayamajjhagā* .
With adhi as prefix, in the sense of 'obtaining': "he obtained the deathless peace: ajjhagā amataṃ santiṃ", "he obtained the destruction of craving: taṇhānaṃ khayamajjhagā".
Khi adhi đứng trước, có nghĩa là đạt được: ajjhagā amataṃ santiṃ, taṇhānaṃ khayamajjhagā.
4305
Atipubbo upādhipubbo ca titikkame, nakkhattaṃ paṭimānentaṃ, attho bālaṃ upajjhagā* .
With ati as prefix and upādhi as prefix, in the sense of 'enduring': "awaiting the constellation, misfortune befell the fool: nakkhattaṃ paṭimānentaṃ, attho bālaṃ upajjhagā".
Khi ati đứng trước và upādhi đứng trước, có nghĩa là chịu đựng: nakkhattaṃ paṭimānentaṃ, attho bālaṃ upajjhagā.
Khaṇo ve mā upajjhagā.
"Let the moment not pass by: khaṇo ve mā upajjhagā".
Khaṇo ve mā upajjhagā.
4306
Etāni o, avacanānaṃ lope sati tumha’mhayogepi labhanti, aguṃ, agiṃsu, agaṃsu.
When o and non-vowel forms are elided, these are also found in combination with tumha and amha: aguṃ, agiṃsu, agaṃsu.
Những từ này, khi o và các từ không có được loại bỏ, chúng cũng được tìm thấy trong sự kết hợp với tumha và amha: aguṃ, agiṃsu, agaṃsu.
Samantā vijjutā āguṃ* , tepā’guṃsamitiṃ vanaṃ* , visesaṃ ajjhagaṃsute* , asesaṃ parinibbanti, asesaṃ dukkhamajjhaguṃ* , sabbaṃ dukkhaṃ upajjhaguṃ* .
"Lightning came from all around: samantā vijjutā āguṃ", "they went to the assembly in the forest: tepā’guṃsamitiṃ vanaṃ", "they attained distinction: visesaṃ ajjhagaṃsute", "they attained complete Nibbāna, they attained complete suffering: asesaṃ parinibbanti, asesaṃ dukkhamajjhaguṃ", "they attained all suffering: sabbaṃ dukkhaṃ upajjhaguṃ".
Samantā vijjutā āguṃ, tepā’guṃsamitiṃ vanaṃ, visesaṃ ajjhagaṃsute, asesaṃ parinibbanti, asesaṃ dukkhamajjhaguṃ, sabbaṃ dukkhaṃ upajjhaguṃ.
Ajjhago, ajjhaga, ajjhagi, ajjhaguttha, ajjhagiṃ, ajjhagimhā, ajjhagumhā, agā, āgā, anvagā, ajjhagā, upajjhagā, agū, āgū.
ajjhago, ajjhaga, ajjhagi, ajjhaguttha, ajjhagiṃ, ajjhagimhā, ajjhagumhā, agā, āgā, anvagā, ajjhagā, upajjhagā, agū, āgū.
Ajjhago, ajjhaga, ajjhagi, ajjhaguttha, ajjhagiṃ, ajjhagimhā, ajjhagumhā, agā, āgā, anvagā, ajjhagā, upajjhagā, agū, āgū.
Āgū devā yasassino* , cittassa ekadhammassa, sabbeva vasamanvagū* .
"The glorious deities came: āgū devā yasassino", "all submitted to the will of that single teaching: cittassa ekadhammassa, sabbeva vasamanvagū".
Āgū devā yasassino, cittassa ekadhammassa, sabbeva vasamanvagū.
Cetā haniṃsu vedabbaṃ, sabbe te byasanamajjhagū* .
"Cetā killed Vedabba; all those fell into misfortune: cetā haniṃsu vedabbaṃ, sabbe te byasanamajjhagū".
Cetā haniṃsu vedabbaṃ, sabbe te byasanamajjhagū.
4307
Parokkhāyaṃ ādissa dvittaṃ, ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’ti pubbassa cavaggo.
In the perfect tense (parokkha), the initial consonant is doubled, and by ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’, the former (k-class) becomes c-class.
Ở thì quá khứ xa (parokkhāyaṃ), có sự lặp lại của âm đầu; theo ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’, âm đầu tiên trở thành nhóm ca.
So jagama, mahāvuttinā upantassa dīgho, kvaci assa ittaṃ, ‘‘rājā dudīpo jagāmi magga’’nti* pāḷi.
He went: jagama. By Mahāvutti, the penultimate vowel is lengthened. Sometimes it becomes i, as in the Pāli: "King Dudīpa went to the path: rājā dudīpo jagāmi maggaṃ".
So jagama; theo Mahāvutti, nguyên âm áp chót được kéo dài; đôi khi nó trở thành i: rājā dudīpo jagāmi maggaṃ là một pāḷi.
So jagāma, te jagāmu, tvaṃ jagame.
He went: jagāma; they went: jagāmu; you went: jagame.
So jagāma; te jagāmu; tvaṃ jagame.
4308
Byañjanādimhi ikārāgamo, tumhe jagamittha, ahaṃ jagamaṃ, mayaṃ jagamimha, so jagamittha, te jagamire, tvaṃ jagamittho, tumhe jagamivho, ahaṃ jagamiṃ, mayaṃ jagamimhe.
An i vowel is inserted at the beginning of a consonant: you went (plural): jagamittha; I went: jagamaṃ; we went: jagamimha; he went: jagamittha; they went: jagamire; you went (singular): jagamittho; you went (plural): jagamivho; I went: jagamiṃ; we went: jagamimhe.
Khi phụ âm đứng đầu, có sự thêm i: tumhe jagamittha; ahaṃ jagamaṃ; mayaṃ jagamimha; so jagamittha; te jagamire; tvaṃ jagamittho; tumhe jagamivho; ahaṃ jagamiṃ; mayaṃ jagamimhe.
4309
Ssatyādimhi-gamissati, gamissanti, gamissare.
In ssa initial forms: gamissati, gamissanti, gamissare.
Trong các trường hợp có ssati đứng đầu: gamissati, gamissanti, gamissare.
4310
Parachakke-so gamissate, te gamissante, gamissare, tvaṃ gamissase, tumhe gamissavhe, ahaṃ gamissaṃ, mayaṃ gamissāmhe.
In the Atmanepada (Parachakka): he will go: gamissate; they will go: gamissante, gamissare; you will go (singular): gamissase; you will go (plural): gamissavhe; I will go: gamissaṃ; we will go: gamissāmhe.
Ở nhóm đại danh từ khác: so gamissate; te gamissante, gamissare; tvaṃ gamissase; tumhe gamissavhe; ahaṃ gamissaṃ; mayaṃ gamissāmhe.
4311
Ssādimhi-so agamissā, gamissā.
In ssa initial forms: he would go: agamissā, gamissā.
Trong các trường hợp có ssa đứng đầu: so agamissā, gamissā.
4312
‘Āīūmhāssāssāmhānaṃ vā’ti ssā, ssāmhānaṃ rasso, agamissa, gamissa, te agamissaṃsu, gamissaṃsu, tvaṃ agamisse, gamisse.
By ‘Āīūmhāssāssāmhānaṃ vā’, the ssa and ssāmha have short vowels: agamissa, gamissa; they would go: agamissaṃsu, gamissaṃsu; you would go (singular): agamisse, gamisse.
Theo ‘Āīūmhāssāssāmhānaṃ vā’, ssā, ssāmhānaṃ được rút ngắn: agamissa, gamissa; te agamissaṃsu, gamissaṃsu; tvaṃ agamisse, gamisse.
4313
‘Eyyāthasse’ iccādinā ssessa attaṃ, tvaṃ agamissa, gamissa, tumhe agamissatha, gamissatha, ahaṃ agamissaṃ, gamissaṃ, mayaṃ agamissāmhā, gamissāmhā, agamissāmha, gamissāmha.
By ‘Eyyāthasse’ and so on, ssa becomes atta: you would go (singular): agamissa, gamissa; you would go (plural): agamissatha, gamissatha; I would go: agamissaṃ, gamissaṃ; we would go: agamissāmhā, gamissāmhā, agamissāmha, gamissāmha.
Theo ‘Eyyāthasse’ và các quy tắc tương tự, ssa trở thành attaṃ: tvaṃ agamissa, gamissa; tumhe agamissatha, gamissatha; ahaṃ agamissaṃ, gamissaṃ; mayaṃ agamissāmhā, gamissāmhā, agamissāmha, gamissāmha.
4314
‘Gama vada dānaṃ ghammavajjadajjā’ti sabbavibhattīsu gamissa ghammo, ghammati, ghammanti.
By ‘Gama vada dānaṃ ghammavajjadajjā’, for gam, ghamma occurs in all conjugations: ghammati, ghammanti.
Theo ‘Gama vada dānaṃ ghammavajjadajjā’, gamissa trở thành ghamma trong tất cả các biến cách: ghammati, ghammanti.
4315
Kamme-ghammīyati, ghammīyanti.
In the passive: ghammīyati, ghammīyanti.
Ở thể bị động: ghammīyati, ghammīyanti.
4316
Mahāvuttinā gagghādeso vā, tvaṃ yena yeneva gagghasi, phāsuṃyeva gagghasi* .
Alternatively, by Mahāvutti, gaggha takes the place of gam: "wherever you go, you find comfort: tvaṃ yena yeneva gagghasi, phāsuṃyeva gagghasi".
Theo Mahāvutti, gagghādeso là tùy chọn: tvaṃ yena yeneva gagghasi, phāsuṃyeva gagghasi.
4317
‘Gamayamisāsadisānaṃ vācchaṅa’ iti suttena sabbavibhattīsu gamissa massa ccho, gacchati, gacchanti, gacchare.
By the rule ‘Gamayamisāsadisānaṃ vācchaṅa’, for the m of gam, ccha occurs in all conjugations: gacchati, gacchanti, gacchare.
Theo công thức ‘Gamayamisāsadisānaṃ vācchaṅa’, m của gamissa trở thành ccha trong tất cả các biến cách: gacchati, gacchanti, gacchare.
4318
Kamme-gacchīyati, gacchīyanti, gacchiyyati, gacchiyyanti, gacchiyyare.
In the passive: gacchīyati, gacchīyanti, gacchiyyati, gacchiyyanti, gacchiyyare.
Ở thể bị động: gacchīyati, gacchīyanti, gacchiyyati, gacchiyyanti, gacchiyyare.
4319
Kārite-gacchāpeti, gacchāpayati.
In the causative: gacchāpeti, gacchāpayati.
Ở thể sai khiến: gacchāpeti, gacchāpayati.
Gacchatu, gacchantu, gaccheyya, gaccheyyuṃ.
gacchatu, gacchantu, gaccheyya, gaccheyyuṃ.
Gacchatu, gacchantu, gaccheyya, gaccheyyuṃ.
4320
‘Eyyuṃssuṃ’iti uṃttaṃ, gacchuṃ.
By ‘Eyyuṃssuṃ’, uṃ is obtained: gacchuṃ.
‘Eyyuṃssuṃ’ là uṃttaṃ: gacchuṃ.
4321
‘Eyyeyyāseyyaṃnaṃ ṭe’iti suttena eyya, eyyāsi, eyyaṃvibhattīnaṃ ettaṃ, so gacche, tvaṃ gacche, ahaṃ gacche.
By the rule ‘Eyyeyyāseyyaṃnaṃ ṭe’, the endings eyya, eyyāsi, eyyaṃ become etta: he should go: gacche; you should go (singular): gacche; I should go: gacche.
Theo công thức ‘Eyyeyyāseyyaṃnaṃ ṭe’, các biến cách eyya, eyyāsi, eyyaṃ trở thành ettaṃ: so gacche, tvaṃ gacche, ahaṃ gacche.
4322
‘Eyyāthasse’ iccādinā eyyāthassa ottaṃ, tumhe gaccheyyātho.
By ‘Eyyāthasse’ and so on, eyyātha becomes otta: you should go (plural): gaccheyyātho.
Theo ‘Eyyāthasse’ và các quy tắc tương tự, eyyātha trở thành ottaṃ: tumhe gaccheyyātho.
4323
Āādimhi-agacchā, gacchā, agaccha, gaccha vā.
In ā-initial forms: agacchā, gacchā, or agaccha, gaccha.
Trong các trường hợp có ā đứng đầu: agacchā, gacchā, agaccha, gaccha vā.
4324
Īādimhi-agacchi, gacchi, agacchuṃ, gacchuṃ, agacchiṃsu, gacchiṃsu.
In ī-initial forms: agacchi, gacchi, agacchuṃ, gacchuṃ, agacchiṃsu, gacchiṃsu.
Trong các trường hợp có ī đứng đầu: agacchi, gacchi, agacchuṃ, gacchuṃ, agacchiṃsu, gacchiṃsu.
4325
645. Ḍaṃsassa ca ñchaṅa* .
645. And ñcha for ḍaṃsa.
645. Ḍaṃsassa ca ñchaṅa.
4326
Āādīsu īādīsu ca ḍaṃsassa ca anto byañjano ñchaṅa hoti.
In ā-initial and ī-initial forms, the final consonant of ḍaṃsa becomes ñcha.
Trong các trường hợp có ā đứng đầu và ī đứng đầu, phụ âm cuối của ḍaṃsa trở thành ñchaṅa.
4327
So agañchā, gañchā.
He went: agañchā, gañchā.
So agañchā, gañchā.
Tathā agañchū, gacchū.
Similarly: agañchū, gacchū.
Cũng vậy: agañchū, gacchū.
4328
Īādimhi-so agañchi, gañchi.
In ī-initial forms: he went: agañchi, gañchi.
Trong các trường hợp có ī đứng đầu: so agañchi, gañchi.
4329
Tasmiṃ paṭipaviṭṭhamhi, añño āgañchi brāhmaṇo* .
"When he entered that, another brahmin came: tasmiṃ paṭipaviṭṭhamhi, añño āgañchi brāhmaṇo".
Tasmiṃ paṭipaviṭṭhamhi, añño āgañchi brāhmaṇo.
Khippameva upāgañchi, yattha sammati temiyo* .
"He quickly came to where Temiya rests: khippameva upāgañchi, yattha sammati temiyo".
Khippameva upāgañchi, yattha sammati temiyo.
Te agañchuṃ, gañchuṃ.
They went: agañchuṃ, gañchuṃ.
Te agañchuṃ, gañchuṃ.
4330
Ssatyādimhi-gacchissati, gacchissanti, gacchissare.
In ssa initial forms: gacchissati, gacchissanti, gacchissare.
Trong các trường hợp có ssati đứng đầu: gacchissati, gacchissanti, gacchissare.
4331
646. Labha vasa chida gama bhida rudānaṃ cchaṅa* .
646. ccha for labha, vasa, chida, gama, bhida, ruda.
646. Labha vasa chida gama bhida rudānaṃ cchaṅa.
4332
Ssena saha etesaṃ cchaṅa hoti vā ssayuttāsu vibhattīsu, suttavibhattena susassa ca, ‘‘nadīva avasucchatī’’ti* pāḷi.
In ssa joined conjugations, ccha occurs for these, or with ssa. And by suttavibhatta, for susa as well, as in the Pāli: "like a river, it runs dry: nadīva avasucchatī".
Đối với những từ này, cùng với ssa, có sự thay thế ccha trong các biến cách có ssa, và của susa bằng suttavibhatta. Bản Pali là "nadīva avasucchatī".
4333
Lacchati, labhissati, alacchā, alabhissā, vacchati, vasissati, avacchā, avasissā, checchati, chindissati, acchecchā, acchindissā, bhecchati, bhindissati, abhecchā, abhindissā, rucchati, rodissati, arucchā, arodissāti.
lacchati, labhissati, alacchā, alabhissā; vacchati, vasissati, avacchā, avasissā; checchati, chindissati, acchecchā, acchindissā; bhecchati, bhindissati, abhecchā, abhindissā; rucchati, rodissati, arucchā, arodissāti.
Lacchati, labhissati, alacchā, alabhissā, vacchati, vasissati, avacchā, avasissā, checchati, chindissati, acchecchā, acchindissā, bhecchati, bhindissati, abhecchā, abhindissā, rucchati, rodissati, arucchā, arodissāti.
4334
Iminā ssayuttāsu dvīsu vibhattīsu ssena saha gamissa massa ccho, gacchati, gacchissati, gacchanti, gacchissanti, ahaṃ gacchaṃ, gacchissaṃ.
By this, ccha occurs for the m of gam along with ssa in two ssa joined conjugations: gacchati, gacchissati, gacchanti, gacchissanti, ahaṃ gacchaṃ, gacchissaṃ.
Bằng cách này, trong hai biến cách có ssa, ccha là sự thay thế của gamissa cùng với ssa. Gacchati, gacchissati, gacchanti, gacchissanti, ahaṃ gacchaṃ, gacchissaṃ.
4335
Atrimā pāḷī-gacchaṃ pāraṃ samuddassa, kassaṃ purisakāriyaṃ* , tassāhaṃ santikaṃ gacchaṃ, so me satthā bhavissati, sabbāni abhisambhossaṃ, gacchaññeva rathesabha* , vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha* .
Further Pali passages: going to the other side of the ocean; undertaking a man's task; I am going to him; he will be my teacher; I shall accomplish everything; go, O best of chariots; widowhood is bitter in the world; go, O best of chariots.
Bản Pali khác: Gacchaṃ pāraṃ samuddassa, kassaṃ purisakāriyaṃ, tassāhaṃ santikaṃ gacchaṃ, so me satthā bhavissati, sabbāni abhisambhossaṃ, gacchaññeva rathesabha, vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke, gacchaññeva rathesabha.
4336
Ssādimhi-agacchā, agacchissā, agacchaṃsu, agacchissaṃsu.
In the ssā-ending forms: he went, he would go, they went, they would go.
Trong ssādi: Agacchā, agacchissā, agacchaṃsu, agacchissaṃsu.
4337
Jara-vayohānimhi –
In the sense of 'jara' (old age) and decline of age—
Jara - trong sự suy giảm tuổi tác:
4338
647. Jarasadānamīma vā* .
647. Jarasadānamīma vā .
647. Jarasadānamīma vā.
4339
Jara, sadānaṃ saramhā īmaāgamo hoti vāti īmaāgamo.
From 'jara' and 'sadāna', the suffix 'īma' occurs optionally, or it is the 'īma'-suffix.
Đối với jara, sadāna, từ sara thì īma là sự thêm vào một cách tùy chọn.
4340
Jīrati, jīranti.
It ages, they age.
Jīrati, jīranti.
4341
Kārite-jīrāpeti, jīrāpayati.
In the causative: he makes to age, he makes to age.
Trong kārita: Jīrāpeti, jīrāpayati.
4342
648. Jaramarānamiyaṅa* .
648. Jaramarānamiyaṅa .
648. Jaramarānamiyaṅa.
4343
Etesaṃ iyaṅa hoti vā nta, māna, tyādīsu.
For these, the suffix 'iyaṅa' occurs optionally before 'nta', 'māna', 'tyādi', etc.
Đối với những từ này, iyaṅa là sự thay thế tùy chọn trong nta, māna, tyādi.
4344
Jiyati, jiyanti.
It ages, they age.
Jiyati, jiyanti.
4345
Dīghatte-jīyati, jīyanti.
With lengthening: it ages, they age.
Trong dīghatta: Jīyati, jīyanti.
4346
Dvitte-jiyyati, jiyyanti.
With doubling: it ages, they age.
Trong dvitta: Jiyyati, jiyyanti.
4347
Kārite-jiyāpeti, jiyāpayati.
In the causative: he makes to age, he makes to age.
Trong kārita: Jiyāpeti, jiyāpayati.
4348
Janī-pātubhāve, mahāvuttinā sabbavibhattīsu nassa yādeso ādidīgho ca, jāyati, upajāyati, vijāyati, jāyanti, jāyare, pajāyanti, pajāyare, upajāyanti, upajāyare.
Janī-in the sense of appearing; according to Mahāvuṭṭi, 'na' is replaced by 'yā' in all conjugations, and the initial vowel is lengthened: it is born, it arises, it is born, they are born, they are born, they are born, they are born, they are born, they are born.
Janī - trong sự xuất hiện, theo Mahāvutti, sự thay thế yā cho na trong tất cả các biến cách và ā được kéo dài ở đầu: Jāyati, upajāyati, vijāyati, jāyanti, jāyare, pajāyanti, pajāyare, upajāyanti, upajāyare.
4349
Kārite vuddhi natthi, janeti, janenti, janayati, janayanti.
In the causative, there is no lengthening: he causes to be born, they cause to be born, he causes to be born, they cause to be born.
Trong kārita không có sự tăng trưởng: Janeti, janenti, janayati, janayanti.
4350
Kamme-janīyati, janīyanti, jāyatu, jāyantu, jāyeyya, jāyeyyuṃ.
In the passive: it is born, they are born; let it be born, let them be born; it should be born, they should be born.
Trong kamma: Janīyati, janīyanti, jāyatu, jāyantu, jāyeyya, jāyeyyuṃ.
4351
Kārite-janeyya, janeyyuṃ, janayeyya, janayeyyuṃ.
In the causative: he should cause to be born, they should cause to be born, he should cause to be born, they should cause to be born.
Trong kārita: Janeyya, janeyyuṃ, janayeyya, janayeyyuṃ.
4352
Īādimhi-ajāyi, ajāyiṃsu, vijāyi, vijāyiṃsu, ajani, jani vā.
In the īā-ending forms: it was born, they were born, it was born, they were born, it was born, or it was born.
Trong īādi: Ajāyi, ajāyiṃsu, vijāyi, vijāyiṃsu, ajani, jani vā.
4353
Kārite-ajanesi, janesi, ajanayi, janayi, ajanesuṃ, janesuṃ, ajanayuṃ, janayuṃ, ajanayiṃsu, janayiṃsu.
In the causative: he caused to be born, he caused to be born, he caused to be born, he caused to be born, they caused to be born, they caused to be born, they caused to be born, they caused to be born, they caused to be born, they caused to be born.
Trong kārita: Ajanesi, janesi, ajanayi, janayi, ajanesuṃ, janesuṃ, ajanayuṃ, janayuṃ, ajanayiṃsu, janayiṃsu.
4354
Ssatyādimhi-jāyissati, vijāyissati.
In the ssati-ending forms: it will be born, it will be born.
Trong ssatyādi: Jāyissati, vijāyissati.
4355
Ssādimhi-ajāyissā, jāyissā.
In the ssā-ending forms: it would be born, it would be born.
Trong ssādi: Ajāyissā, jāyissā.
4356
Ḍaṃsa-ḍaṃsane, ḍaṃsati, ḍaṃsanti.
Ḍaṃsa-in the sense of biting: he bites, they bite.
Ḍaṃsa - trong sự cắn: Ḍaṃsati, ḍaṃsanti.
4357
Kārite-ḍaṃseti, ḍaṃsayati, ḍaṃsāpeti, ḍaṃsāpayati.
In the causative: he makes to bite, he makes to bite, he makes to bite, he makes to bite.
Trong kārita: Ḍaṃseti, ḍaṃsayati, ḍaṃsāpeti, ḍaṃsāpayati.
4358
Ā, īādīsu ‘ḍaṃsassa ca ñchaṅa’ iti suttaṃ, niggahītalopo, aḍañchā, ḍañchā, aḍañchi, ḍañchi.
In the Ā and Ī-ending forms, according to the rule "ḍaṃsassa ca ñchaṅa", the niggahīta is dropped: he bit, he bit, he bit, he bit.
Trong ā, īādi, theo quy tắc "ḍaṃsassa ca ñchaṅa", niggahīta bị lược bỏ: Aḍañchā, ḍañchā, aḍañchi, ḍañchi.
4359
Daha-dāhe, dahati, dahanti.
Daha-in the sense of burning: he burns, they burn.
Daha - trong sự đốt cháy: Dahati, dahanti.
4360
Kamme yamhi ‘hassa vipallāso’ti pubbāparavipallāso, agginā gāmo dayhati, dayhanti.
In the passive 'yam', there is a transposition of 'ha', as in "hassa vipallāso": the village is burnt by fire, they are burnt.
Trong kamma, khi có ya, sự đảo ngược của ha là pubbāparavipallāsa: Agginā gāmo dayhati, dayhanti.
4361
Kārite-dāheti, dāhayati, dahāpeti, dahāpayati.
In the causative: he makes to burn, he makes to burn, he makes to burn, he makes to burn.
Trong kārita: Dāheti, dāhayati, dahāpeti, dahāpayati.
4362
649. Dahassa dassa ḍo* .
649. Dahassa dassa ḍo .
649. Dahassa dassa ḍo.
4363
Dahadhātussa dassa ḍo hoti vā.
The 'da' of the root 'daha' optionally becomes 'ḍa'.
Chữ da của gốc daha trở thành ḍa một cách tùy chọn.
4364
Ḍahati, ḍahanti.
He burns, they burn.
Ḍahati, ḍahanti.
4365
Disa-pekkhane, tyādyuppatti, kattari lo.
Disa-in the sense of seeing: the occurrence of 'tyādi', in the active voice 'lo'.
Disa - trong sự nhìn thấy, sự xuất hiện của tyādi, lo trong kattari.
4366
650. Disassa passadassadasadadakkhā* .
650. Disassa passadassadasadadakkhā .
650. Disassa passadassadasadadakkhā.
4367
Disadhātussa passa ca dassa ca dasa ca da ca dakkha cāti ete ādesā honti vā.
For the root 'disa', the substitutes 'passa', 'dassa', 'dasa', 'da', and 'dakkha' optionally occur.
Đối với gốc disa, các sự thay thế này là passa, dassa, dasa, da, và dakkha một cách tùy chọn.
4368
Vipassanā, vipassī bhagavā, sudassī, piyadassī, atthadassī, dhammadassī, sudassaṃ vajjamaññesaṃ* , sudassananagaraṃ, mahāsudassano nāma rājā* .
Insight, the Blessed One who sees, good-sighted, dear-sighted, meaning-sighted, Dhamma-sighted; others' fault is easy to see; the city of Sudassana; the king named Mahāsudassana.
Vipassanā, vipassī bhagavā, sudassī, piyadassī, atthadassī, dhammadassī, sudassaṃ vajjamaññesaṃ, sudassananagaraṃ, mahāsudassano nāma rājā.
4369
Dasādese-catusaccaddaso nātho* , duddaso dhammo* , attano pana duddasaṃ* , so ve bhikkhu dhammadasoti vuccati* .
In the 'dasa' substitute: the Nātha who sees the four Noble Truths; the Dhamma difficult to see; but one's own* is difficult to see; that bhikkhu is called 'dhammadasa'.
Trong sự thay thế dasa: Catusaccaddaso nātho, duddaso dhammo, attano pana duddasaṃ, so ve bhikkhu dhammadasoti vuccati.
Passa dhammaṃ durājānaṃ, sammuḷhettha aviddasū.
See the Dhamma, difficult to know, where the foolish are deluded.
Passa dhammaṃ durājānaṃ, sammuḷhettha aviddasū.
Daṭṭhabbaṃ, daṭṭhā, daṭṭhunti.
To be seen, having seen, they see.
Daṭṭhabbaṃ, daṭṭhā, daṭṭhunti.
4370
Iminā suttena disassa sabbavibhattīsu yathārahaṃ passa, dassa, dakkhādesā honti, ā, īādīsu dasa, dādesā honti, ‘‘dissati, dissantī’’ti rūpāni pana yassa pubbarūpattena idha kamme sijjhanti, divādigaṇe kattari sijjhanti.
By this rule, for 'disa', the substitutes 'passa', 'dassa', 'dakkha' occur appropriately in all conjugations; in the Ā and Ī-ending forms, 'dasa' and 'da' substitutes occur. The forms "dissati, dissanti" are perfected in the passive voice here due to their earlier form, and in the active voice in the 'divādi' class.
Với quy tắc này, passa, dassa, dakkhādesā xảy ra một cách thích hợp trong tất cả các biến cách của disa. Trong ā, īādi, các sự thay thế dasa, dādesā xảy ra. Các dạng dissati, dissanti được hình thành ở đây trong kamma do yassa pubbarūpatta, còn trong divādigaṇa thì ở kattari.
Mahāvuttinā addassa, dissādesāpi honti.
According to Mahāvuṭṭi, 'adda' and 'dissa' substitutes also occur.
Theo Mahāvutti, các sự thay thế addassa, dissādesā cũng xảy ra.
Atrimā pāḷī-yaṃ vāsavaṃ addassāmaṃ* , ye mayaṃ bhagavantaṃ addassāma* , api me mātaraṃ adassatha* , dissanti bālā abyattā* , mayi ime dhammā sandissanti, ahañca imesu dhammesu sandissāmi* , nimittāni padissanti, tāni ajja padissareti* , tasmā tyādīsupi ‘‘adassati, adassanti, adassasi, adassatha, adassāmi, addassāmā’’ti yujjanti.
Further Pali passages: whom we saw, O Vāsava; we who saw the Blessed One; did you see my mother?; the foolish, ignorant ones are seen; these dhammas will appear in me, and I will appear in these dhammas; signs will appear, and they appear today; therefore, in 'tyādi' forms also, "he sees, they see, you see, you all see, I see, we see" are appropriate.
Bản Pali khác: Yaṃ vāsavaṃ addassāmaṃ, ye mayaṃ bhagavantaṃ addassāma, api me mātaraṃ adassatha, dissanti bālā aviddasū, mayi ime dhammā sandissanti, ahañca imesu dhammesu sandissāmi, nimittāni padissanti, tāni ajja padissareti, tasmā tyādīsupi "adassati, adassanti, adassasi, adassatha, adassāmi, addassāmā"ti yujjanti.
4371
Kārite ṇimhi dassādeso, dasseti, dassayati, nidasseti, nidassayati, sandasseti, sandassayati.
In the causative 'ṇa', the 'dassa' substitute: he shows, he shows, he points out, he points out, he explains, he explains.
Trong kārita ṇa, sự thay thế dassa là: Dassetī, dassayati, nidasseti, nidassayati, sandasseti, sandassayati.
4372
Kamme-dassīyati, dassīyanti, nidassīyati, nidassīyanti, sandassīyati, sandassīyanti, dakkhati, dakkhanti.
In the passive: it is shown, they are shown, it is pointed out, they are pointed out, it is explained, they are explained; he will see, they will see.
Trong kamma: Dassīyati, dassīyanti, nidassīyati, nidassīyanti, sandassīyati, sandassīyanti, dakkhati, dakkhanti.
4373
Kamme-dakkhīyati, dakkhīyanti.
In the passive: it is seen, they are seen.
Trong kamma: Dakkhīyati, dakkhīyanti.
4374
‘Gamayamisāsadisānaṃ cchaṅa’ iti cchādese- dicchati, dicchanti iccādi.
According to the rule "Gamayamisāsadisānaṃ cchaṅa", with the 'ccha' substitute: he wishes to see, they wish to see, etc.
Với sự thay thế cchādese theo quy tắc 'Gamayamisāsadisānaṃ cchaṅa': Dicchati, dicchanti, v.v.
4375
Passati, passanti, dakkhati, dakkhanti, passīyati, passīyanti, dakkhīyati, dakkhīyanti.
He sees, they see, he will see, they will see, it is seen, they are seen, it is seen, they are seen.
Passati, passanti, dakkhati, dakkhanti, passīyati, passīyanti, dakkhīyati, dakkhīyanti.
4376
Yassa pubbarūpatte-dissati, dissanti, dissate, dissante, uddissate, uddissante, niddissate, niddissante, apadissate, apadissante.
In the earlier form 'yassa': it appears, they appear, it appears, they appear, it is directed, they are directed, it is indicated, they are indicated, it is explained, they are explained.
Trong yassa pubbarūpatta: Dissati, dissanti, dissate, dissante, uddissate, uddissante, niddissate, niddissante, apadissate, apadissante.
4377
Kārite-passāpeti, passāpayati, dakkhāpeti, dakkhāpayati.
In the causative: he makes to see, he makes to see, he makes to see, he makes to see.
Trong kārita: Passāpeti, passāpayati, dakkhāpeti, dakkhāpayati.
4378
Kamme-passāpīyati, dassīyati, nidassīyati, sandassīyati, dakkhāpīyati.
In the passive: it is made to see, it is shown, it is pointed out, it is explained, it is made to see.
Trong kamma: Passāpīyati, dassīyati, nidassīyati, sandassīyati, dakkhāpīyati.
4379
Passatu, passantu, dakkhatu, dakkhantu, passeyya, passeyyuṃ, dakkheyya, dakkheyyuṃ.
Let him see, let them see, let him see, let them see, he should see, they should see, he should see, they should see.
Passatu, passantu, dakkhatu, dakkhantu, passeyya, passeyyuṃ, dakkheyya, dakkheyyuṃ.
4380
Eyyāmassa emu ca antassa u ca honti.
For 'eyyāma', 'emu' occurs, and for 'anta', 'u' occurs.
Eyyāma trở thành emu và anta trở thành u.
‘‘Kattha passemu khattiyaṃ* , dakkhemu te nivesana’’nti* pāḷi.
The Pali passages are: "Where should we see the Khattiya?", "We shall see your dwelling."
Bản Pali là: "Kattha passemu khattiyaṃ, dakkhemu te nivesanaṃ".
Passeyyāma, passeyyāmu, dakkheyyāma, dakkheyyāmu.
We should see, we should see, we should see, we should see.
Passeyyāma, passeyyāmu, dakkheyyāma, dakkheyyāmu.
4381
Āādimhi-apassā, adakkhā.
In the Āā-ending forms: he saw, he saw.
Trong āādimhi: Apassā, adakkhā.
4382
Dasa, dādesesu dakārassa dvittaṃ, addasā kho bhagavā* , addasā kho āyasmā ānando* .
In the 'dasa' and 'da' substitutes, the 'da' is doubled: the Blessed One indeed saw, Venerable Ānanda indeed saw.
Trong dasa, dādesu, dakāra được lặp đôi: Addasā kho bhagavā, addasā kho āyasmā ānando.
4383
Rassatte-tamaddasa mahābrahmā, nisinnaṃ samhi vesmani* .
With shortening: that Great Brahmā saw him, sitting in my house.
Trong rassatta: Tamaddasa mahābrahmā, nisinnaṃ samhi vesmani.
Te addasū.
They saw.
Te addasū.
Rassatte-addasu, āmantayassu vo putte, mā te mātaramaddasu* .
With shortening: they saw; address your sons, lest they see your mother.
Trong rassatta: Addasu, āmantayassu vo putte, mā te mātaramaddasu.
4384
Dādese-so addā.
In the 'dā' substitute: he saw.
Trong dādese: So addā.
4385
Rassatte-adda.
With shortening: he saw.
Trong rassatta: Adda.
Yāyamāno mahārājā, addā sīdantare nage* .
The Great King, while traveling, saw him sinking among the Nāgas.
Yāyamāno mahārājā, addā sīdantare nage.
Yo dukkhaṃ sukhato adda, dukkhamaddakkhi sallato* .
He who saw suffering as pleasure, he saw suffering as a dart.
Kẻ nào thấy khổ là hạnh phúc, thấy khổ là mũi tên đau đớn.
4386
Īādimhi-apassi, passi, apassī, passī, apassiṃsu, passiṃsu, apassi, passi, apassittha, passittha, apassiṃ, passiṃ, apassimhā, passimhā.
In the Īā-ending forms: I saw, I saw, I saw, I saw, we saw, we saw, you saw, you saw, you all saw, you all saw, I saw, I saw, we saw, we saw.
Trong các dạng quá khứ (īādimhi): apassi, passi, apassī, passī, apassiṃsu, passiṃsu, apassi, passi, apassittha, passittha, apassiṃ, passiṃ, apassimhā, passimhā.
4387
Dassādese-addassi, addassuṃ, addassiṃsu, addassaṃsu, addassi, addassittha, addassiṃ, addassimhā.
In the 'dassa' substitute: he saw, they saw, they saw, they saw, he saw, you all saw, I saw, we saw.
Trong các dạng của dassā (Dassādese): addassi, addassuṃ, addassiṃsu, addassaṃsu, addassi, addassittha, addassiṃ, addassimhā.
4388
Dakkhādese-adakkhi, dakkhi iccādi.
In the 'dakkha' substitute: he saw, etc.
Trong các dạng của dakkha (Dakkhādese): adakkhi, dakkhi, v.v.
4389
Dasādese gāthāsu-addasi, addasuṃ, addasiṃsu, addasaṃsu.
In the 'dasa' substitute in verses: he saw, they saw, they saw, they saw.
Trong các bài kệ, trong các dạng của dasa (Dasādese): addasi, addasuṃ, addasiṃsu, addasaṃsu.
4390
Parachakke-addasā, addasū, ahaṃ addasaṃ, mayaṃ addassimhe.
In the 'parachakka' forms: he saw, they saw, I saw, we saw.
Trong các dạng ngôi thứ ba số nhiều (Parachakke): addasā, addasū, ahaṃ addasaṃ, mayaṃ addassimhe.
Addasaṃ kāma te mūlaṃ, saṅkappā kāma jāyasi* .
I saw your root, O craving, O craving, you are born from thought.
Hỡi dục vọng, ta đã thấy gốc rễ của ngươi, hỡi dục vọng, ngươi sinh ra từ các tư duy.
4391
Kvaci sāgame ākārāgamo, so addasāsi, te addasāsuṃ, ahaṃ addasāsiṃ, mayaṃ adasāsimha.
Sometimes, there is the augment 'ā' with 'sa'. He saw, they saw, I saw, we saw.
Đôi khi có sự thêm ā (ākārāgamo), như so addasāsi, te addasāsuṃ, ahaṃ addasāsiṃ, mayaṃ adasāsimha.
Yaṃ addasāsiṃ sambuddhaṃ, desentaṃ dhammamuttamaṃ* .
Whom I saw, the Fully Enlightened One, teaching the supreme Dhamma.
Ta đã thấy đấng Toàn Giác thuyết giảng Chánh pháp tối thượng.
Athaddasāsiṃ sambuddhaṃ, satthāramakutobhayaṃ* .
Then I saw the Fully Enlightened One, the Teacher, fearless from all quarters.
Rồi ta đã thấy đấng Toàn Giác, Bậc Đạo Sư không lo sợ từ đâu đến.
4392
Mahāvuttinā iṃssa imhi hoti, pathe addasāsimhi bhojaputte* .
According to Mahāvvutti, 'iṃ' becomes 'imhi'. I saw the sons of Bhoja on the path.
Theo Mahāvutti, iṃ trở thành imhi, như pathe addasāsimhi bhojaputte.
4393
Ssatyādimhi-passissati, passissanti.
In the 'ssa' tense: he will see, they will see.
Trong các dạng thì tương lai (ssatyādimhi): passissati, passissanti.
4394
Dakkhādese‘dakkha sakkha hehi’iccādinā ssassalopo, dakkhati, dakkhanti, dakkhiti, dakkhinti, dakkhissati, dakkhissanti.
In the 'dakkha' rule, by 'dakkha sakkha hehi', the 'ssa' is dropped. He will see, they will see, he will see, they will see, he will see, they will see.
Trong các dạng của dakkha, theo quy tắc ‘dakkha sakkha hehi’ v.v., có sự lược bỏ ssa: dakkhati, dakkhanti, dakkhiti, dakkhinti, dakkhissati, dakkhissanti.
4395
Ssādimhi-apassissā, adakkhissā iccādi.
In the 'ssa' beginning: I did not see, etc.
Trong các dạng bắt đầu bằng ssa (Ssādimhi): apassissā, adakkhissā, v.v.
4396
Mara-pāṇacāge, marati, maranti.
Mara – to give up life; he dies, they die.
Mara (từ bỏ sự sống): marati, maranti.
4397
‘Jaramarānamiyaṅa’iti iyādeso, miyati, miyanti, amhaṃ daharā na miyyare* .
By 'jaramarānamiyaṅa', 'iya' is substituted. He dies, they die. Our young ones do not die.
Theo ‘jaramarānamiyaṅa’, có sự thay thế bằng iyā: miyati, miyanti, amhaṃ daharā na miyyare (những đứa trẻ của chúng ta không chết).
4398
Kārite ‘assā ṇānubandhe’ti āvuddhi, māreti, mārenti, mārayati, mārayanti, mārāpeti, mārāpenti, mārāpayati, mārāpayanti.
In the causative, by 'assā ṇānubandhe', 'ā' is augmented. He causes to die, they cause to die, he causes to die, they cause to die, he causes to be killed, they cause to be killed, he causes to be killed, they cause to be killed.
Trong dạng sai khiến (Kārite), theo ‘assā ṇānubandhe’, có sự tăng trưởng ā: māreti, mārenti, mārayati, mārayanti, mārāpeti, mārāpenti, mārāpayati, mārāpayanti.
4399
Yamu-uparame, yamati, yamanti.
Yamu – to cease; he ceases, they cease.
Yamu (ngừng, kiềm chế): yamati, yamanti.
Pare ca na vijānanti, mayamettha yamāmase.
And others do not know, we cease here.
Và những người khác không biết, chúng ta sẽ chết ở đây.
Ettha ca ‘yamāmase’ti viramāmase, maraṇaṃ gacchāmaseti attho.
Here, 'yamāmase' means 'we cease', the meaning is 'we go to death'.
Ở đây, ‘yamāmase’ có nghĩa là ‘viramāmase’ (chúng ta ngừng), tức là ‘maraṇaṃ gacchāmase’ (chúng ta đi đến cái chết).
4400
Saṃpubbo saṃyame, saṃyamati, saṃyamanti.
With 'saṃ' prefix, to restrain; he restrains, they restrain.
Saṃ đứng trước (Saṃpubbo) yamu (kiềm chế): saṃyamati, saṃyamanti.
4401
Niggahītassa ñādese-saññamati, saññamanti.
When the niggahīta is substituted by 'ñ': he restrains, they restrain.
Khi niggahīta được thay thế bằng ñā: saññamati, saññamanti.
4402
Nipubbo niyame, niyamati, niyamanti.
With 'ni' prefix, to determine; he determines, they determine.
Ni đứng trước (Nipubbo) yamu (quy định): niyamati, niyamanti.
4403
‘Gamayamisāsadisānaṃ vā cchaṅa’iti massa cchādeso, niyacchati, niyacchanti.
By 'gamayamisāsadisānaṃ vā cchaṅa', 'ccha' is substituted for 'ma'. He determines, they determine.
Theo ‘gamayamisāsadisānaṃ vā cchaṅa’, có sự thay thế massa bằng cchā: niyacchati, niyacchanti.
4404
Kamme-niyamīyati, niyamīyanti.
In the passive: it is determined, they are determined.
Trong dạng bị động (Kamme): niyamīyati, niyamīyanti.
4405
Pubbarūpe-niyammati, niyammanti.
In the prior form: he is determined, they are determined.
Trong dạng pubbarūpa: niyammati, niyammanti.
4406
Kārite-niyāmeti, niyāmayati.
In the causative: he determines, he determines.
Trong dạng sai khiến (Kārite): niyāmeti, niyāmayati.
4407
Ṇāpimhi na vuddhi, niyamāpeti, niyamāpayati, vavatthapetīti attho.
In ṇāpi, there is no augmentation. He causes to determine, he causes to determine; the meaning is 'he establishes'.
Khi có ṇāpi, không có sự tăng trưởng (na vuddhi): niyamāpeti, niyamāpayati, có nghĩa là ‘vavatthapetī’ (thiết lập).
4408
Ruda-assuvimocane, rodati, rodanti.
Ruda – to shed tears; he weeps, they weep.
Ruda (rơi lệ): rodati, rodanti.
4409
Ssatyādimhi-‘labhavasachidagamabhidānaṃ cchaṅa’iti ssena saha dassa cchādeso, sā nūna kapaṇā ammā, cirarattāya rucchati* .
In the 'ssa' tense, by the rule 'labhavasachidagamabhidānaṃ cchaṅa', 'ccha' is substituted for 'da' along with 'ssa'. That poor mother indeed will weep for a long time. The crane on the seashore, poor thing, indeed weeps. That poor mother indeed weeps for a long time in the hermitage. For whom do the hungry and thirsty children weep today?
Trong các dạng thì tương lai (Ssatyādimhi), theo ‘labhavasachidagamabhidānaṃ cchaṅa’, có sự thay thế dassa bằng cchā cùng với ssa: sā nūna kapaṇā ammā, cirarattāya rucchati (chắc chắn người mẹ đáng thương đó sẽ khóc trong một thời gian dài).
Koñjī samuddatīreva, kapaṇā nūna rucchati* .
The heron, by the seashore, surely cries pitifully.
Như chim kên kên trên bờ biển, chắc chắn người đáng thương ấy sẽ khóc.
Sā nūna kapaṇā ammā, ciraṃ rucchati assame* , kaṃ nva’jja chātā tasitā, uparucchanti dārakā* .
That pitiful mother surely cries long in the hermitage; who, hungry and thirsty today, do the children cry for?
Chắc chắn người mẹ đáng thương đó sẽ khóc lâu trong am thất, những đứa trẻ đói khát hôm nay sẽ khóc vì ai?
Rodissati, rodissanti, rucchati, rucchanti.
He will weep, they will weep, he weeps, they weep.
Rodissati, rodissanti, rucchati, rucchanti.
4410
Ssādīsu-arucchā, arucchaṃsu, arodissā, arodissaṃsu.
In the 'ssa' beginning: he did not weep, they did not weep, he would not weep, they would not weep.
Trong các dạng bắt đầu bằng ssa (Ssādīsu): arucchā, arucchaṃsu, arodissā, arodissaṃsu.
4411
Ruha-pāpuṇane, ruhati, ruhanti, āruhati, āruhanti, ārohati, ārohanti, abhiruhati, abhiruhanti, oruhati, oruhanti, orohati, orohanti.
Ruha – to attain; he attains, they attain, he ascends, they ascend, he ascends, they ascend, he ascends, they ascend, he descends, they descend, he descends, they descend.
Ruha (lên, mọc): ruhati, ruhanti, āruhati, āruhanti, ārohati, ārohanti, abhiruhati, abhiruhanti, oruhati, oruhanti, orohati, orohanti.
4412
Kamme-ārohīyati.
In the passive: he is ascended.
Trong dạng bị động (Kamme): ārohīyati.
4413
‘Hassa vipallāso’ti ha, yānaṃ vipariyāyo, āruyhati, oruyhati.
By 'hassa vipallāso', 'ha' is reversed, meaning 'yānaṃ vipariyāyo'. He ascends, he descends.
Theo ‘Hassa vipallāso’, ha và yāna đảo ngược (vipariyāyo): āruyhati, oruyhati.
4414
Īādimhi-ruhi, āruhi, oruhi.
In the 'ī' beginning: he attained, he ascended, he descended.
Trong các dạng quá khứ (Īādimhi): ruhi, āruhi, oruhi.
4415
‘Kusaruhissa cchī’ti suttaṃ, abhirucchi, abhiruhi vā.
The rule 'kusaruhissa cchī'. He ascended, or he ascended.
Quy tắc ‘Kusaruhissa cchī’: abhirucchi hoặc abhiruhi.
4416
Labha-lābhe, labhati, labhanti.
Labha – to obtain; he obtains, they obtain.
Labha (đạt được): labhati, labhanti.
4417
Yassa pubbarūpatte ‘catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’ti saṃyogādissa catutthassa tatiyattaṃ, labbhati, labbhanti, labbhare.
When 'ya' is a prior form, by 'catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā', the fourth letter of the initial consonant cluster becomes the third. He obtains, they obtain, they obtain.
Khi yassa ở dạng pubbarūpa, theo ‘catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’, phụ âm thứ tư của nhóm phụ âm kép trở thành phụ âm thứ ba: labbhati, labbhanti, labbhare.
4418
Īādimhi-alabhi, alabhiṃsu.
In the 'ī' beginning: he obtained, they obtained.
Trong các dạng quá khứ (Īādimhi): alabhi, alabhiṃsu.
4419
651. Labhā iṃīnaṃ thaṃthā vā* .
651. For 'labha', 'iṃ' and 'īnaṃ' optionally become 'thaṃ' and 'thā' respectively.
651. Labhā iṃīnaṃ thaṃthā vā.
4420
Labhamhā paresaṃ iṃ, īnaṃ kamena thaṃ, thā honti vā, dhātvantassa pararūpattaṃ, saṃyogādissa dutiyassa paṭhamattaṃ.
For 'iṃ' and 'īnaṃ' after 'labha', 'thaṃ' and 'thā' optionally occur respectively. The final consonant of the root becomes a prior form. The second letter of the initial consonant cluster becomes the first.
Trong trường hợp labhamhā, iṃ và īnaṃ của ngôi thứ ba số nhiều lần lượt trở thành thaṃ và thā hoặc không, phụ âm cuối của gốc động từ trở thành pararūpa, phụ âm thứ hai của nhóm phụ âm kép trở thành phụ âm thứ nhất.
4421
Ahaṃ alatthaṃ, alabhiṃ vā, so alattha, alabhi vā.
I obtained, or I obtained. He obtained, or he obtained.
Ahaṃ alatthaṃ hoặc alabhiṃ, so alattha hoặc alabhi.
4422
Mahāvuttinā uṃssa thuṃ, thaṃsu honti, mhāssa ca thamhā, thuṃmhā honti, te bhagavato santike pabbajjañca upasampadañca alatthuṃ* , satiṃ paccalatthuṃ, viparītasaññaṃ paccalatthuṃ, te satiṃ paccalatthaṃsu, agamamhā kho tava gehaṃ, tattha neva dānaṃ alatthamhā* , akkosameva alatthamhā, mayañca alatthamhā savanāya, alatthumhā vā.
According to Mahāvvutti, 'uṃ' becomes 'thuṃ', 'thaṃsu'. And 'mhā' becomes 'thamhā', 'thuṃmhā'. They obtained renunciation and ordination from the Blessed One. They regained mindfulness. They regained incorrect perception. They regained mindfulness. We indeed went to your house, there we obtained no alms. We obtained only abuse. And we obtained for listening, or we obtained. The final consonant of the root also becomes 'ccha'. Therefore, I then received a wicked view, unskillfully.
Theo Mahāvutti, uṃ trở thành thuṃ, thaṃsu, và mhā trở thành thamhā, thuṃmhā. Họ đã nhận sự xuất gia và thọ giới từ Đức Thế Tôn, họ đã nhận lại chánh niệm, họ đã nhận lại nhận thức sai lầm, họ đã nhận lại chánh niệm, chúng tôi đã đến nhà của ngài, ở đó chúng tôi không nhận được bố thí, chúng tôi chỉ nhận được sự mắng nhiếc, và chúng tôi đã nhận được sự lắng nghe, hoặc alatthumhā.
Dhātvantassa ccho ca.
And cch for the end of the root.
Phụ âm cuối của gốc động từ cũng trở thành ccha.
Tadāhaṃ pāpikaṃ diṭṭhiṃ, paṭilacchiṃ ayoniso* .
Then I wrongly acquired a wicked view.
Khi ấy, ta đã nhận lấy tà kiến một cách không đúng đắn.
4423
Ssatyādimhi-‘labhavasa chida gama bhida rudānaṃ cchaṅa’iti suttena ssena saha dhātvantassa cchādeso, lacchati, labhissati, lacchanti, labhissanti, lacchasi, labhissasi, lacchatha, labhissatha, lacchāmi, labhissāmi, lacchāma, labhissāma.
In the 'ssa' tense, by the rule 'labhavasachidagamabhidāruddānaṃ cchaṅa', 'ccha' is substituted for the final consonant of the root along with 'ssa'. He will obtain, he will obtain, they will obtain, they will obtain, you will obtain, you (pl.) will obtain, I will obtain, we will obtain.
Trong các dạng thì tương lai (Ssatyādimhi), theo quy tắc ‘labhavasa chida gama bhida rudānaṃ cchaṅa’, phụ âm cuối của gốc động từ cùng với ssa được thay thế bằng cchā: lacchati, labhissati, lacchanti, labhissanti, lacchasi, labhissasi, lacchatha, labhissatha, lacchāmi, labhissāmi, lacchāma, labhissāma.
Lacchāma putte jīvantā, arogā ca bhavāmase* .
We will obtain sons while living, and we will be healthy.
Chúng ta sẽ có con cái khi còn sống, và chúng ta sẽ khỏe mạnh.
4424
Ssādimhi-alacchā, alabhissā, alacchaṃsu, alabhissaṃsu.
In the 'ssa' beginning: he did not obtain, he would not obtain, they did not obtain, they would not obtain.
Trong các dạng bắt đầu bằng ssa (Ssādimhi): alacchā, alabhissā, alacchaṃsu, alabhissaṃsu.
4425
Vaca-viyattiyaṃ vācāyaṃ, vacati, vacanti.
Vaca – to speak clearly; he speaks, they speak.
Vaca (nói rõ bằng lời): vacati, vacanti.
4426
Kamme-vacīyati, vacīyanti.
In the passive: it is spoken, they are spoken.
Trong dạng bị động (Kamme): vacīyati, vacīyanti.
4427
Yassa pubbarūpatte ‘assū’ti suttena ādimhi akārassa uttaṃ, vuccati, vuccanti, vuccare, vuccate, vuccante, vuccare.
When 'ya' is a prior form, by the rule 'assū', 'u' is substituted for the initial 'a'. It is said, they are said, they are said, it is said, they are said, they are said.
Khi yassa ở dạng pubbarūpa, theo quy tắc ‘assū’, nguyên âm a ở đầu trở thành u: vuccati, vuccante, vuccare, vuccate, vuccante, vuccare.
4428
Kārite-vāceti, vācenti, vācayati, vācayanti, vācāpeti, vācāpenti, vācāpayati, vācāpayanti.
In the causative: he causes to speak, they cause to speak, he causes to speak, they cause to speak, he causes to be spoken, they cause to be spoken, he causes to be spoken, they cause to be spoken.
Trong dạng sai khiến (Kārite): vāceti, vācenti, vācayati, vācayanti, vācāpeti, vācāpenti, vācāpayati, vācāpayanti.
4429
Īādimhi-avaci, vaci.
In the 'ī' beginning: he spoke, he spoke.
Trong các dạng quá khứ (Īādimhi): avaci, vaci.
4430
Mahāvuttinā ākārena saha sāgamo, avacāsi, vacāsi, avacuṃ, vacuṃ, avaciṃsu, vaciṃsu, tvaṃ avaco, avaca, avaci, avacāsi, avacittha, avacittho, tumhe avacittha.
According to Mahāvvutti, with 'ā' there is the augment 'sa'. He spoke, he spoke, they spoke, they spoke, they spoke, they spoke, you spoke, you spoke, you spoke, you spoke, you spoke, you spoke, you (pl.) spoke.
Theo Mahāvutti, có sự thêm sā cùng với ākāra: avacāsi, vacāsi, avacuṃ, vacuṃ, avaciṃsu, vaciṃsu, tvaṃ avaco, avaca, avaci, avacāsi, avacittha, avacittho, tumhe avacittha.
4431
‘Mhāthānamuña’iti suttaṃ, tumhe avacuttha, vacuttha, ahaṃ avaciṃ, vaciṃ, avacāsiṃ, vacāsiṃ, mayaṃ avacimhā, vacimhā, avacimha, vacimha vā, mayaṃ avacumhā, vacumhā, so avacā, vacā.
The rule 'mhāthānamuña'. You (pl.) spoke, you (pl.) spoke, I spoke, I spoke, I spoke, I spoke, we spoke, we spoke, we spoke, we spoke, or we spoke, we spoke, he spoke, he spoke.
Quy tắc ‘Mhāthānamuña’: tumhe avacuttha, vacuttha, ahaṃ avaciṃ, vaciṃ, avacāsiṃ, vacāsiṃ, mayaṃ avacimhā, vacimhā, avacimha, vacimha hoặc mayaṃ avacumhā, vacumhā, so avacā, vacā.
4432
Rassatte-avaca, avacittha, vacittha vā, ahaṃ avacaṃ, avaca, vaca vā, mayaṃ avacimhe, vacimhe.
In the short form: he spoke, you spoke, or you spoke, I spoke, I spoke, or I spoke, we spoke, we spoke.
Khi rút gọn (Rassatte): avaca, avacittha, vacittha hoặc ahaṃ avacaṃ, avaca, vaca hoặc mayaṃ avacimhe, vacimhe.
4433
652. Īādo vacassoma* .
652. For 'vaca' in the 'ī' beginning, 'o' is substituted.
652. Īādo vacassoma.
4434
Īādīsu vacassa mānubandho o hoti.
In the 'ī' beginning, 'o' is substituted for 'vaca' with the 'ma' augment.
Trong các dạng quá khứ (Īādīsu), mānubandha của vaca trở thành o.
4435
So avoci, te avocuṃ, avociṃsu, tvaṃ avoci, tumhe avocuttha, ahaṃ avociṃ, mayaṃ avocumhā, so avoca, rasso, bhagavā etadavoca* .
He spoke, they spoke, they spoke, you spoke, you (pl.) spoke, I spoke, we spoke, he spoke, short form. The Blessed One said this.
So avoci, te avocuṃ, avociṃsu, tvaṃ avoci, tumhe avocuttha, ahaṃ avociṃ, mayaṃ avocumhā, so avoca, rút gọn (rasso), Đức Thế Tôn đã nói điều này.
4436
Ssatyādimhi –
In the 'ssa' tense –
Trong các dạng thì tương lai (Ssatyādimhi) –
4437
653. Vacabhujamucavisānaṃ kkhaṅa* .
653. For 'vaca', 'bhuja', 'muca', 'visa', 'kkha' is substituted.
653. Vacabhujamucavisānaṃ kkhaṅa.
4438
Ssena saha vacādīnaṃ anto byañjano kkhaṅa hoti vā ssayuttāsu vibhattīsu.
Along with 'ssa', the final consonant of 'vaca' and others optionally becomes 'kkha' in verb endings connected with 'ssa'.
Trong các biến cách có ssa (ssayuttāsu vibhattīsu), phụ âm cuối (anto byañjano) của vaca v.v. cùng với ssa trở thành kkhaṅa hoặc không.
4439
Vakkhati, vacissati, vakkhanti, vakkhare, vacissanti, vacissare, vakkhasi, vakkhatha, vakkhāmi, vakkhāma, vakkhate, vakkhante, vakkhase, vakkhavhe, ahaṃ vakkhaṃ, vacissaṃ, mayaṃ vakkhāmhe, vacissāmhe.
He will speak, he will speak, they will speak, they will speak, they will speak, they will speak, you will speak, you (pl.) will speak, I will speak, we will speak, he speaks, they speak, you speak, you (pl.) speak, I will speak, I will speak, we will speak, we will speak.
Vakkhati, vacissati, vakkhanti, vakkhare, vacissanti, vacissare, vakkhasi, vakkhatha, vakkhāmi, vakkhāma, vakkhate, vakkhante, vakkhase, vakkhavhe, ahaṃ vakkhaṃ, vacissaṃ, mayaṃ vakkhāmhe, vacissāmhe.
4440
‘Ssenā’ti adhikārena vinā dhātvantassa kkhādesopi labbhati, vakkhissati, vakkhissanti.
Without the governing 'ssenā', the substitution of 'kkha' for the final consonant of the root is also obtained. He will speak, they will speak.
Không có quy tắc ‘Ssenā’, sự thay thế kkhā cho âm cuối của gốc động từ cũng được chấp nhận, (như) vakkhissati, vakkhissanti.
4441
Ssādimhi-avakkhā, avacissā, avakkhaṃsu, avacissaṃsu.
In the 'ssa' beginning: he would not speak, he would not speak, they would not speak, they would not speak.
Trong Ssā và các dạng khác: avakkhā, avacissā, avakkhaṃsu, avacissaṃsu.
4442
Vada-viyattiyaṃ vācāyaṃ, vadati, vadanti, ovadati, ovadanti, vadasi, vadatha, vadāmi, vadāma.
Vada – to express clearly in speech; he speaks, they speak, he admonishes, they admonish, you speak, you (pl.) speak, I speak, we speak.
Gốc Vada (có nghĩa) nói, diễn đạt: vadati, vadanti, ovadati, ovadanti, vadasi, vadatha, vadāmi, vadāma.
4443
Lassa ette-vadeti, vadenti, vadesi, vadetha, vademi, vadema.
When 'la' becomes 'e': he speaks, they speak, you speak, you (pl.) speak, I speak, we speak.
Khi L biến thành e: vadeti, vadenti, vadesi, vadetha, vademi, vadema.
4444
Kamme-vadīyati, vadiyyati, ovadīyati, ovadiyyati.
In the passive: it is spoken, it is spoken, it is admonished, it is admonished.
Trong thể bị động: vadīyati, vadiyyati, ovadīyati, ovadiyyati.
4445
Dassa cavaggatte yassa pubbarūpattaṃ, vajjati, vajjanti, ovajjati, ovajjanti.
When 'da' becomes a palatal consonant and 'ya' is a prior form: he speaks, they speak, he admonishes, they admonish.
Khi D biến thành âm cavagga và Y biến thành âm trước: vajjati, vajjanti, ovajjati, ovajjanti.
4446
Kārite-bheriṃ vādeti, vādenti, vādayati, vādayanti, guruṃ abhivādeti, abhivādenti, abhivādesi, abhivādetha, abhivādemi, abhivādema.
In the causative: he makes the drum sound, they make sound, he causes to sound, they cause to sound. He pays homage to the teacher, they pay homage, you (sg.) paid homage, you (pl.) should pay homage, I pay homage, we pay homage.
Trong thể sai khiến: bheriṃ vādeti, vādenti, vādayati, vādayanti, guruṃ abhivādeti, abhivādenti, abhivādesi, abhivādetha, abhivādemi, abhivādema.
4447
Mahāvuttinā assa ittaṃ, abhivādiyāmi, abhivādiyāma, abhivādayāmi, abhivādayāma vā, abhivandāmi, abhivandāmāti attho.
According to the Mahāvuṭṭi, there is itta for this: abhivādiyāmi, abhivādiyāma, or abhivādayāmi, abhivādayāma, or abhivandāmi, abhivandāma—this is the meaning.
Theo Mahāvutti, a của nó biến thành i: abhivādiyāmi, abhivādiyāma, hoặc abhivādayāmi, abhivādayāma, có nghĩa là abhivandāmi, abhivandāma.
Vandanto hi ‘‘sukhī hotū’’ti abhimaṅgalavacanaṃ vadāpeti nāma, tathāvacanañca vandanīyassa vattaṃ.
Indeed, one who pays homage causes an auspicious word like "May you be happy" to be uttered, and such a word is proper for one worthy of homage.
Quả thật, người đảnh lễ sẽ khiến người đáng đảnh lễ nói lời chúc lành như ‘‘sukhī hotū’’ (mong bạn được an lạc), và lời nói như vậy là bổn phận của người đáng đảnh lễ.
4448
Ṇāpimhi na vuddhi, vadāpeti, vadāpayati.
In ṇāpi, there is no increment: vadāpeti, vadāpayati.
Trong Ṇāpi, không có sự tăng âm: vadāpeti, vadāpayati.
4449
‘Gamavadadānaṃ ghammavajjadajjā vā’ti vajjādeso, ‘ūlasse’ti lassa ettaṃ, vajjeti, vajjenti.
The substitution of vajjā occurs in 'gamavadadānaṃ ghammavajjadajjā vā'. Etta for lasa in 'ūlasse'. He avoids, they avoid.
Theo quy tắc ‘Gamavadadānaṃ ghammavajjadajjā vā’, có sự thay thế vajjādesa; theo quy tắc ‘ūlasse’, L biến thành e: vajjeti, vajjenti.
4450
Kamme-vajjīyati, vajjīyanti.
In the passive (kamme): it is avoided, they are avoided.
Trong thể bị động: vajjīyati, vajjīyanti.
4451
Kārite-vajjāpeti, vajjāpayati.
In the causative (kārite): he causes to avoid, he causes to avoid.
Trong thể sai khiến: vajjāpeti, vajjāpayati.
4452
Eyyādimhi-‘eyyeyyāseyyaṃnaṃṭe’iti eyyādīnaṃ ekavacanānaṃ ettaṃ, vade, vadeyya, vajje, vajjeyya, vadeyyuṃ, vajjeyyuṃ.
In eyyādi (optative/imperative): Etta for the singular forms of eyyādi in 'eyyeyyāseyyaṃnaṃṭe'. You should speak, you should speak, you should avoid, you should avoid. They should speak, they should avoid.
Trong Eyyā và các dạng khác: theo quy tắc ‘eyyeyyāseyyaṃnaṃṭe’, các dạng số ít của eyyādi biến thành e: vade, vadeyya, vajje, vajjeyya, vadeyyuṃ, vajjeyyuṃ.
4453
Vajjādese mahāvuttinā eyyassa āttaṃ, eyyumādīnaṃ eyyasaddassa lopo, so vajjā, te vajjuṃ.
In the vajjā substitution, ātta for eyya according to the Mahāvuṭṭi, and elision of the eyya sound in eyyumādi. So vajjā (you should avoid), te vajjuṃ (they should avoid).
Khi có vajjādesa, theo Mahāvutti, eyya biến thành ā, và eyya của eyyumādi bị lược bỏ: so vajjā, te vajjuṃ.
4454
Eyyādīnaṃ yyāsaddassa lopo vā, tvaṃ vajjāsi, vajjesi, tumhe vajjātha, vajjetha, ahaṃ vajjāmi, vajjemi, mayaṃ vajjāma, vajjema, ahaṃ vajjaṃ, mayaṃ vajjāmhe, vajjeyyāmhe.
Or there is elision of the yyā sound in eyyādi. You (sg.) would avoid, you (sg.) would speak. You (pl.) would avoid, you (pl.) would speak. I would avoid, I would speak. We would avoid, we would speak. I would avoid, we would avoid, we would speak.
Hoặc yyā của eyyādi bị lược bỏ: tvaṃ vajjāsi, vajjesi, tumhe vajjātha, vajjetha, ahaṃ vajjāmi, vajjemi, mayaṃ vajjāma, vajjema, ahaṃ vajjaṃ, mayaṃ vajjāmhe, vajjeyyāmhe.
4455
Atrimā pāḷī-vajjuṃ vā te na vā vajjuṃ, natthi nāsāya rūhanā* , ammaṃ ārogyaṃ vajjāsi, tvañca tāta sukhī bhava* , ammaṃ ārogyaṃ vajjātha, ayaṃ no neti brāhmaṇo* iccādi.
The following Pali: "They may or may not speak. There is no growth on the nose, Mother, may you be healthy," "And you, dear son, be happy," "Mother, may you be healthy. This brahmin will not lead us"—and so on.
Các câu Pali sau đây: vajjuṃ vā te na vā vajjuṃ, natthi nāsāya rūhanā (Jā. 1.3.33), ammaṃ ārogyaṃ vajjāsi, tvañca tāta sukhī bhava (Jā. 2.22.2148), ammaṃ ārogyaṃ vajjātha, ayaṃ no neti brāhmaṇo (Jā. 2.22.2174) v.v.
4456
Hiyyattaniyaṃ-so avadā, vadā, avajjā, vajjā, te avadū, vadū, avajjū, vajjū.
In the Hiyyattanī (past tense): he spoke, he spoke, he avoided, he avoided. They spoke, they spoke, they avoided, they avoided.
Trong Hiyyattanī: so avadā, vadā, avajjā, vajjā; te avadū, vadū, avajjū, vajjū.
4457
Ajjattaniyaṃ-so avadi, vadi, avajji, vajji, te avaduṃ, vaduṃ, avajjuṃ, vajjuṃ, avadiṃsu, vadiṃsu, avajjiṃsu, vajjiṃsu.
In the Ajjattanī (past tense): he spoke, he spoke, he avoided, he avoided. They spoke, they spoke, they avoided, they avoided. They spoke, they spoke, they avoided, they avoided.
Trong Ajjattanī: so avadi, vadi, avajji, vajji; te avaduṃ, vaduṃ, avajjuṃ, vajjuṃ, avadiṃsu, vadiṃsu, avajjiṃsu, vajjiṃsu.
4458
Ssatyādimhi-vadissati, vajjissati.
In ssatyādi (future tense): he will speak, he will avoid.
Trong Ssatyādi: vadissati, vajjissati.
4459
Ssādimhi-avadissā, avajjissā iccādi.
In ssādi: he would have spoken, he would have avoided—and so on.
Trong Ssādimhi: avadissā, avajjissā v.v.
4460
Vida-ñāṇe, vidati.
Vida—to know, he knows.
Gốc Vida (có nghĩa) biết: vidati.
4461
‘Yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare’ti saramhi iyādeso, te vidiyanti.
The substitution of iyā occurs before a vowel in 'yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare'. They know.
Theo quy tắc ‘Yuvaṇṇānamiyaṅauvaṅa sare’, khi có nguyên âm, có sự thay thế iyādesa: te vidiyanti.
4462
Kārite-nivedeti, paṭivedeti, nivedayati, paṭivedayati, paṭivedayāmi vo bhikkhave* , jānāpemīti attho.
In the causative (kārite): he informs, he announces. He informs, he announces. "I inform you, monks," meaning "I make you know."
Trong thể sai khiến: nivedeti, paṭivedeti, nivedayati, paṭivedayati, paṭivedayāmi vo bhikkhave (Ma. Ni. 1.416), có nghĩa là tôi cho biết.
Vedayāmahaṃ bhante, vedayatīti maṃ saṅgho dhāretūti* jānāpemi, pākaṭaṃ karomīti vā attho.
"Venerable sir, I will inform, may the Saṅgha consider that I inform"—this means "I make known" or "I make clear."
Vedayāmahaṃ bhante, vedayatīti maṃ saṅgho dhāretūti (Cūḷava. Aṭṭha. 102), có nghĩa là tôi cho biết, hoặc tôi làm cho rõ ràng.
4463
‘‘Vediyāmahaṃ bhante, vediyatīti maṃ saṅgho dhāretū’’tipi* pāṭho, tattha apaccaye pare iyādeso yujjati.
There is also the reading: "Vediyāmahaṃ bhante, vediyatīti maṃ saṅgho dhāretū". There, the substitution of iyā is fitting when the affix a follows.
Cũng có bản đọc là ‘‘Vediyāmahaṃ bhante, vediyatīti maṃ saṅgho dhāretū’’tipi (Cūḷava. Aṭṭha. 102), trong đó, khi có hậu tố a, sự thay thế iyādesa là hợp lý.
4464
Eyyādimhi-videyya, vidiyeyya, videyyuṃ, vidiyeyyuṃ.
In eyyādi: he would know, he would know. They would know, they would know.
Trong Eyyādimhi: videyya, vidiyeyya, videyyuṃ, vidiyeyyuṃ.
4465
Īādimhi-paccayānaṃ khayaṃ avedi, te viduṃ, vidiṃsu.
In īādi: he did not know the exhaustion of the conditions. They knew, they knew.
Trong Īādimhi: paccayānaṃ khayaṃ avedi, te viduṃ, vidiṃsu.
4466
Kārite-nivedesi, nivedayi, paṭivedesi, paṭivedayi, nivedayuṃ, nivedayiṃsu, paṭivedayuṃ, paṭivedayiṃsu.
In the causative (kārite): he informed, he informed, he announced, he announced. They informed, they informed. They announced, they announced.
Trong thể sai khiến: nivedesi, nivedayi, paṭivedesi, paṭivedayi, nivedayuṃ, nivedayiṃsu, paṭivedayuṃ, paṭivedayiṃsu.
4467
Ssatyādimhi-vidissati, vedissati, parisuddhāti vedissāmi* iccādi.
In ssatyādi: he will know, he will know. "I will know it is pure"—and so on.
Trong Ssatyādīsu: vidissati, vedissati, parisuddhāti vedissāmi (Mahāva. 134) v.v.
4468
Vasa-nivāse, vasati, vasanti, nivasati, nivasanti.
Vasa—to dwell, he dwells, they dwell. He lives, they live.
Gốc Vasa (có nghĩa) cư trú: vasati, vasanti, nivasati, nivasanti.
4469
Kamme-adhi, āpubbo, tena gāmo adhivasīyati, āvasīyati, ajjhāvasīyati.
In the passive (kamme): adhi and ā are prefixes. Thus, the village is dwelt in, is resided in, is settled in.
Trong thể bị động: khi có tiền tố adhi và ā, thì gāmo adhivasīyati, āvasīyati, ajjhāvasīyati.
4470
‘Assū’ti suttena akārassa uttaṃ, vussati, vussanti, vussare, ‘‘bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’’ti* pāḷi.
The a vowel is changed to u by the rule 'Assū'. It is dwelt, they are dwelt, they are dwelt. The Pali reads: "The holy life is lived in the Blessed One."
Theo quy tắc ‘Assū’, a biến thành u: vussati, vussanti, vussare, câu Pali là ‘‘bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’’ti (Ma. Ni. 1.257).
4471
Kārite-vāseti, adhivāseti, vāsayati, adhivāsayati.
In the causative (kārite): he causes to dwell, he causes to reside. He causes to dwell, he causes to reside.
Trong thể sai khiến: vāseti, adhivāseti, vāsayati, adhivāsayati.
4472
Ṇāpimhi vuddhi natthi, vasāpeti, vasāpayati.
In ṇāpi, there is no increment: he causes to dwell, he causes to dwell.
Trong Ṇāpi, không có sự tăng âm: vasāpeti, vasāpayati.
4473
Īādimhi-avasi, vasi, avasuṃ, vasuṃ, avasiṃsu, vasiṃsu.
In īādi: he dwelt, he dwelt. They dwelt, they dwelt. They dwelt, they dwelt.
Trong Īādimhi: avasi, vasi, avasuṃ, vasuṃ, avasiṃsu, vasiṃsu.
4474
Ssatyādīsu-‘labha vasa chida gama bhida rudānaṃ cchaṅa’iti ssena saha dhātvantassa cchādeso, vacchati, vasissati, vacchanti, vasissanti, āyasmato nissāya vacchāmi* , na te vacchāmi santike* , avacchā, avasissā, avacchaṃsu, avasissaṃsu.
In ssatyādi: The chā substitution occurs for the final part of the root together with ssa according to 'labha vasa chida gama bhida rudānaṃ cchaṅa'. He will dwell, he will dwell. They will dwell, they will dwell. "I will dwell by the venerable one." "I will not dwell near you." He would have dwelt, he would have dwelt. They would have dwelt, they would have dwelt.
Trong Ssatyādīsu: theo quy tắc ‘labha vasa chida gama bhida rudānaṃ cchaṅa’, có sự thay thế cchādesa cho âm cuối của gốc động từ cùng với ssa: vacchati, vasissati, vacchanti, vasissanti, āyasmato nissāya vacchāmi (Mahāva. 77), na te vacchāmi santike (Jā. 2.22.1933), avacchā, avasissā, avacchaṃsu, avasissaṃsu.
4475
Visa-pavisane, pavisati, pavisanti.
Visa—to enter, he enters, they enter.
Gốc Visa (có nghĩa) đi vào: pavisati, pavisanti.
4476
Kamme-pavisīyati, pavisīyanti, pavisīyate, pavisīyante.
In the passive (kamme): he is entered, they are entered. It is entered, they are entered.
Trong thể bị động: pavisīyati, pavisīyanti, pavisīyate, pavisīyante.
4477
Yassa pubbarūpatte-pavissati, pavissanti, pavissare, pavissate, pavissante, pavissare.
When ya is the preceding form: he will enter, they will enter. They will enter, it will be entered, they will be entered, they will be entered.
Khi Y biến thành âm trước: pavissati, pavissanti, pavissare, pavissate, pavissante, pavissare.
4478
Kārite-paveseti, pavesayati.
In the causative (kārite): he causes to enter, he causes to enter.
Trong thể sai khiến: paveseti, pavesayati.
4479
Kamme-pavesīyati, pavesīyanti.
In the passive (kamme): he is caused to enter, they are caused to enter.
Trong thể bị động: pavesīyati, pavesīyanti.
4480
Īādimhi upasaggassa dīgho vā, pāvisi.
In īādi, the prefix may be lengthened: he entered.
Trong Īādimhi, nguyên âm của tiền tố có thể kéo dài: pāvisi.
4481
Mahāvuttinā dhātvantassa kkho hoti, pāvekkhi pathaviṃ cecco* , so pāvekkhi kāsirājā* , so tassa gehaṃ pāvekkhi* , pāvisuṃ, pāvisiṃsu, pāvekkhiṃsu.
According to the Mahāvuṭṭi, the final part of the root becomes kkha. "Cecco entered the earth." "That King of Kāsī entered." "He entered his house." They entered, they entered, they entered.
Theo Mahāvutti, âm cuối của gốc động từ biến thành kkhā: pāvekkhi pathaviṃ cecco (Jā. 1.19.98), so pāvekkhi kāsirājā (Jā. 1.15.266), so tassa gehaṃ pāvekkhi (Jā. 1.15.303), pāvisuṃ, pāvisiṃsu, pāvekkhiṃsu.
4482
Ssatyādīsu ‘vaca bhuja muca visānaṃ kkhaṅa’iti ssena saha dhātvantassa kkho, pavekkhati, pavisissati, pavekkhanti, pavisissanti, esa bhiyyo pavekkhāmi, vammikaṃ sataporisaṃ* , pāvekkhā, pavisissā, pāvekkhaṃsu, pavisissaṃsu.
In ssatyādi, the kkha substitution occurs for the final part of the root together with ssa according to 'vaca bhuja muca visānaṃ kkhaṅa'. He will enter, he will enter. They will enter, they will enter. "I will enter further, a termite mound a hundred men high." He would have entered, he would have entered. They would have entered, they would have entered.
Trong Ssatyādīsu: theo quy tắc ‘vaca bhuja muca visānaṃ kkhaṅa’, kkhā thay thế cho âm cuối của gốc động từ cùng với ssa: pavekkhati, pavisissati, pavekkhanti, pavisissanti, esa bhiyyo pavekkhāmi, vammikaṃ sataporisaṃ (Jā. 1.4.100), pāvekkhā, pavisissā, pāvekkhaṃsu, pavisissaṃsu.
4483
Sada-saṃsīdane, ‘jarasadānamīma vā’tiādisaramhā īmaāgamo hoti vā, sīdati, sīdanti, lābūni sīdanti, silā plavanti* , saṃsīdati, visīdati, osīdati, avasīdati.
Sada—to sink, to subside. The insertion of īma or a occurs after the initial vowel in 'jarasadānamīma vā'. He sinks, they sink. "Gourds sink, rocks float." He sinks down, he despairs, he sinks, he sinks down.
Gốc Sada (có nghĩa) chìm xuống: theo quy tắc ‘jarasadānamīma vā’, īmaāgama có thể xảy ra sau nguyên âm đầu: sīdati, sīdanti, lābūni sīdanti, silā plavanti (Jā. 1.1.77), saṃsīdati, visīdati, osīdati, avasīdati.
4484
Nipubbo nisajjāyaṃ, nisīdati, nisīdanti.
With the prefix ni in the sense of sitting: he sits down, they sit down.
Khi có tiền tố ni (có nghĩa) ngồi xuống: nisīdati, nisīdanti.
4485
Papubbo pasāde, pasīdati, pasīdanti.
With the prefix pa in the sense of being clear: he is clear, they are clear.
Khi có tiền tố pa (có nghĩa) thanh tịnh: pasīdati, pasīdanti.
4486
Kāritepi na vuddhi ādesantarattā, sīdeti, sīdayati, saṃsīdeti, saṃsīdayati, osīdeti, osīdayati, osīdāpeti, osīdāpayati, nisīdāpeti, nisīdāpayati.
Even in the causative, there is no increment because of the different substitution. He causes to sink, he causes to sink. He causes to sink down, he causes to sink down. He causes to sink down, he causes to sink down. He causes to sink down, he causes to sink down. He causes to sit down, he causes to sit down.
Trong thể sai khiến cũng không có sự tăng âm do là sự thay thế khác: sīdeti, sīdayati, saṃsīdeti, saṃsīdayati, osīdeti, osīdayati, osīdāpeti, osīdāpayati, nisīdāpeti, nisīdāpayati.
4487
Papubbamhi īma na hoti, pitā puttaṃ buddhe pasādeti, pasādayati, pasādenti, pasādayanti.
In the case of prefix pa, īma does not occur. The father makes the son clear about the Buddha, he makes clear, they make clear, they make clear.
Khi có tiền tố pa, īma không xảy ra: pitā puttaṃ buddhe pasādeti, pasādayati, pasādenti, pasādayanti.
4488
Kamme-pasādīyati, pasādīyanti.
In the passive (kamme): he is made clear, they are made clear.
Trong thể bị động: pasādīyati, pasādīyanti.
4489
Hana-hiṃsā, gatīsu, hanati, hananti.
Hana—to harm, to go. He harms, they harm.
Gốc Hana (có nghĩa) làm hại, đi: hanati, hananti.
4490
‘Kvaci vikaraṇāna’nti suttena lavikaraṇassa lope hanti, phalaṃ ve kadaliṃ hanti, sakkāro kāpurisaṃ hanti* , hanti kuddho puthujjano* .
By the rule 'Kvaci vikaraṇāna', there is elision of the la affix, so he harms. "Indeed, prosperity harms the banana tree; honour harms the ignoble man." "An angry ordinary person harms."
Theo quy tắc ‘Kvaci vikaraṇāna’, khi la của lavikaraṇa bị lược bỏ: hanti, phalaṃ ve kadaliṃ hanti, sakkāro kāpurisaṃ hanti (Cūḷava. 335), hanti kuddho puthujjano (A. Ni. 7.64).
4491
Mahāvuttinā kvaci dhātvantalopo, vikkosamānā tibbāhi, hanti nesaṃ varaṃ varaṃ* , luddakā migaṃ hanti, kevaṭṭā macchaṃ hanti.
According to the Mahāvuṭṭi, sometimes there is elision of the final part of the root. "Crying with sharp cries, they harm their best." Hunters harm deer. Fishermen harm fish.
Theo Mahāvutti, đôi khi âm cuối của gốc động từ bị lược bỏ: vikkosamānā tibbāhi, hanti nesaṃ varaṃ varaṃ (Jā. 2.22.2370), luddakā migaṃ hanti, kevaṭṭā macchaṃ hanti.
4492
Kamme-hanīyati, hanīyanti.
In the passive (kamme): he is harmed, they are harmed.
Trong thể bị động: hanīyati, hanīyanti.
4493
Dhātvantassa cavaggatte yassa pubbarūpattaṃ, haññati, haññanti.
When the final part of the root becomes a palatal consonant, ya becomes the preceding form. He is harmed, they are harmed.
Khi âm cuối gốc động từ trở thành âm cavagga, và âm 'ya' trở thành âm đứng trước, thì có 'haññati', 'haññanti'.
4494
Kārite –
In the causative (kārite)—
Ở thể sai khiến –
4495
654. Hanassa ghāto ṇānubandhe* .
654. Ghāta for hana when ṇa is an indicatory letter.
654. Han biến thành ghāta khi có ṇa-nối* .
4496
Hanassa ghāto hoti ṇānubandhe paccaye.
The substitution of ghāta occurs for hana when the affix has ṇa as an indicatory letter.
Han biến thành ghāta khi có hậu tố ṇa-nối.
4497
Ghāteti, ghātayati, ghātāpeti, ghātāpayati.
He kills, he causes to kill. He causes to kill, he causes to kill.
Ghāteti, ghātayati, ghātāpeti, ghātāpayati.
4498
Kamme-ghātīyati, ghātāpīyati.
In the passive (kamme): he is killed, he is caused to be killed.
Ở thể bị động – ghātīyati, ghātāpīyati.
4499
Īādimhi-ahani, hani, ahaniṃsu, haniṃsu.
In īādi: he killed, he killed. They killed, they killed.
Ở các dạng bắt đầu bằng ī – ahani, hani, ahaniṃsu, haniṃsu.
4500
Kamme-ahaññi, haññi, ahaññiṃsu, haññiṃsu.
In the passive (kamme): he was killed, he was killed. They were killed, they were killed.
Ở thể bị động – ahaññi, haññi, ahaññiṃsu, haññiṃsu.
4501
Ssatyādimhi –
In ssatyādi—
Ở các dạng bắt đầu bằng ssati –
4502
655. Hanā jekhā* .
655. Je, khā for hana
655. Han có je, khā* .
4503
Hanamhā parassa ssakārassa je, khādesā honti vā, mahāvuttinā dhātvantassa pararūpattaṃ.
The substitutions of je and khā occur optionally for the ssa sound after hana. According to the Mahāvuṭṭi, the final part of the root becomes the succeeding form.
Sau Han, ssakāra có thể biến thành je, khā. Theo Mahāvutti, âm cuối gốc động từ trở thành âm đứng sau.
4504
Hajjeti, hanissati, hajjenti, hajjesi, hajjetha, hajjemi, hanissāmi, hajjema, hanissāma.
He will harm, he will harm. They will harm, you (sg.) will harm, you (pl.) will harm. I will harm, I will harm. We will harm, we will harm.
Hajjeti, hanissati, hajjenti, hajjesi, hajjetha, hajjemi, hanissāmi, hajjema, hanissāma.
4505
Khādese mahāvuttinā dhātvantassa vaggantattaṃ, paṭihaṅkhati, paṭihanissati, paṭihaṅkhanti, paṭihaṅkhasi, paṭihaṅkhāmi, paṭihaṅkhāma, paṭihanissāma.
In the root 'khād', according to the great commentary, the final consonant becomes a nasal of its class: paṭihaṅkhati, paṭihanissati, paṭihaṅkhanti, paṭihaṅkhasi, paṭihaṅkhāmi, paṭihaṅkhāma, paṭihanissāma.
Khi biến thành khā, theo Mahāvutti, âm cuối gốc động từ trở thành âm vagganta: paṭihaṅkhati, paṭihanissati, paṭihaṅkhanti, paṭihaṅkhasi, paṭihaṅkhāmi, paṭihaṅkhāma, paṭihanissāma.
4506
Hara-haraṇe, harati, haranti.
Hara (to carry, take): harati, haranti.
Hara – mang, harati, haranti.
4507
Kamme-harīyati, harīyanti.
In the passive voice: harīyati, harīyanti.
Ở thể bị động – harīyati, harīyanti.
4508
Kārite-hāreti, hārayati.
In the causative: hāreti, hārayati.
Ở thể sai khiến – hāreti, hārayati.
4509
Ṇāpimhi na vuddhi, harāpeti, harāpayati.
In the ṇāpi (second causative), there is no lengthening: harāpeti, harāpayati.
Khi có ṇāpi, không có sự tăng âm: harāpeti, harāpayati.
4510
Kamme-hārīyati, harāpīyati.
In the passive voice: hārīyati, harāpīyati.
Ở thể bị động – hārīyati, harāpīyati.
4511
Ā, īādīsu –
In ā and ī and so on –
Ở các dạng bắt đầu bằng Ā, Ī –
4512
656. Āīādīsu harassā.
656. The ra of hara (becomes ā) in ā and ī and so on.
656. Hara có ā ở Ā, Ī.
4513
Āādīsu īādīsu ca harassa rakārassa ā hoti vā, so ahā, aharā.
In ā and so on, and ī and so on, the ra of hara optionally becomes ā. For example: so ahā, aharā.
Ở các dạng bắt đầu bằng Ā và Ī, rakāra của Hara có thể biến thành ā. Đó là ahā, aharā.
4514
Īādimhi-so ahāsi, ajini maṃ ahāsi me* , attānaṃ upasaṃhāsi, āsanaṃ abhihāsi, sāsane vihāsi, vihāsi purisuttamo* , dhammaṃ payirudāhāsi, ahari, hari, vihāsuṃ, āhiṃsu, vihiṃsu vā, ‘‘mā me tato mūlaphalaṃ āhaṃsū’’ti* pāḷi, ahāsuṃ, aharuṃ, haruṃ, ahariṃsu, hariṃsu, tvaṃ ahāsi, ahari, tumhe ahāsittha, aharittha, ahaṃ ahāsiṃ, ahariṃ, vihāsiṃ sāsane rato* , mayaṃ ahāsimhā, aharimhā.
In ī and so on: so ahāsi, ajini maṃ ahāsi me, attānaṃ upasaṃhāsi, āsanaṃ abhihāsi, sāsane vihāsi, vihāsi purisuttamo, dhammaṃ payirudāhāsi, ahari, hari, vihāsuṃ, āhiṃsu, vihiṃsu, or the Pāli reading ‘‘mā me tato mūlaphalaṃ āhaṃsū’’ti, ahāsuṃ, aharuṃ, haruṃ, ahariṃsu, hariṃsu. You ahāsi, ahari. You (pl.) ahāsittha, aharittha. I ahāsiṃ, ahariṃ, vihāsiṃ sāsane rato. We ahāsimhā, aharimhā.
Ở các dạng bắt đầu bằng Ī – so ahāsi, ajini maṃ ahāsi me* , attānaṃ upasaṃhāsi, āsanaṃ abhihāsi, sāsane vihāsi, vihāsi purisuttamo* , dhammaṃ payirudāhāsi, ahari, hari, vihāsuṃ, āhiṃsu, vihiṃsu hoặc, “mā me tato mūlaphalaṃ āhaṃsū”ti* là pāḷi, ahāsuṃ, aharuṃ, haruṃ, ahariṃsu, hariṃsu, tvaṃ ahāsi, ahari, tumhe ahāsittha, aharittha, ahaṃ ahāsiṃ, ahariṃ, vihāsiṃ sāsane rato* , mayaṃ ahāsimhā, aharimhā.
4515
Parachakke assa tthattaṃ, so ahāsittha, aharittha.
In the second person plural, there is ttha: so ahāsittha, aharittha.
Ở Parachakka, assa biến thành ttha: so ahāsittha, aharittha.
4516
Ssatyādīsu –
In ssati and so on –
Ở các dạng bắt đầu bằng ssati –
4517
657. Harassa cāhaṅa sse* .
657. And ahaṅa for hara in sse.
657. Hara có āhaṅa ở ssa* .
4518
Ssakāravatīsu vibhattīsu ssena saha harassa ca karassa ca rakārassa āhaṅa hoti vā.
In verb endings containing ssakāra, the ra of hara (and ka of kara) optionally becomes āhaṅa along with ssa.
Ở các biến cách có ssakāra, rakāra của Hara và karassa có thể biến thành āhaṅa cùng với ssa.
4519
Iu āgame-hāhiti, khārikājañca hāhiti* .
When i or u is augmented: hāhiti, khārikājañca hāhiti.
Khi có iu āgama – hāhiti, khārikājañca hāhiti* .
Hāhati vā, harissati, hāhinti, hāhanti, harissanti, hāhasi, sukhaṃ bhikkhu vihāhisi* .
Or hāhati, harissati, hāhinti, hāhanti, harissanti, hāhasi, sukhaṃ bhikkhu vihāhisi.
Hoặc hāhati, harissati, hāhinti, hāhanti, harissanti, hāhasi, sukhaṃ bhikkhu vihāhisi* .
Hāhatha, hāhāmi, hāhāma, harissāma.
Hāhatha, hāhāmi, hāhāma, harissāma.
Hāhatha, hāhāmi, hāhāma, harissāma.
4520
Mahāvuttinā harassa dhātvantassa lopo ca, ‘‘yo imasmiṃ dhammavinaye appamatto vihassati* , purakkhatvā vihassāma* , ahaṃ udakamāhissa’’nti* pāḷī.
According to the great commentary, there is also deletion of the final consonant of the root hara: ‘‘yo imasmiṃ dhammavinaye appamatto vihassati’’, ‘‘purakkhatvā vihassāma’’, and the Pāli reading ‘‘ahaṃ udakamāhissa’’nti.
Theo Mahāvutti, âm cuối gốc động từ của Hara cũng bị lược bỏ: “yo imasmiṃ dhammavinaye appamatto vihassati* , purakkhatvā vihassāma* , ahaṃ udakamāhissa”nti* là pāḷi.
4521
Ssādimhi-ahāhā, aharissā, ahāhaṃsu, aharissaṃsu.
In ssādi: ahāhā, aharissā, ahāhaṃsu, aharissaṃsu.
Ở các dạng bắt đầu bằng ssā – ahāhā, aharissā, ahāhaṃsu, aharissaṃsu.
4522
Āpubba sīsa-patthanāyaṃ, āsīsati, āsīsanti, paccāsīsati, paccāsīsanti.
With ā as prefix for sīsa (to wish): āsīsati, āsīsanti, paccāsīsati, paccāsīsanti.
Āpubba sīsa – trong nghĩa cầu nguyện, āsīsati, āsīsanti, paccāsīsati, paccāsīsanti.
4523
658. Ādismā sarā* .
658. From a vowel (ādismā sarā).
658. Sau nguyên âm đầu* .
4524
Ādibhūtā saramhā paraṃ paṭhamasaddarūpaṃ ekassaraṃ dverūpaṃ hoti, iminā sarapubbānaṃ dhātupadānaṃ padadvitte āsīsa, sīsa iti rūpadvayaṃ bhavati.
The first sound-form (root), consisting of a single vowel, occurring after a vowel that is at the beginning, becomes doubled. By this, when roots or words preceded by a vowel are reduplicated, two forms, āsīsa and sīsa, arise.
Sau nguyên âm đầu, âm đầu tiên của từ có thể lặp lại hai lần. Theo quy tắc này, khi các gốc động từ có nguyên âm đứng trước được lặp lại, sẽ có hai dạng: āsīsa, sīsa.
4525
659. Loponādibyañjanassa* .
659. Deletion of a non-initial consonant.
659. Lược bỏ phụ âm không phải âm đầu* .
4526
Dvitte anādibhūtassa ekassa byañjanassa lopo hotīti purime sīsarūpe sakāralopo.
When reduplicated, one non-initial consonant is deleted. Thus, in the prior form sīsa, the consonant sa is deleted.
Khi lặp lại, một phụ âm không phải âm đầu bị lược bỏ; do đó, trong dạng sīsa trước đó, sakāra bị lược bỏ.
4527
Āsīsīsati, āsīsīsanti iccādi.
Āsīsīsati, āsīsīsanti, and so on.
Āsīsīsati, āsīsīsanti, v.v.
4528
Tathā ‘parokkhāyañcā’ti sutte casaddena kamādīnaṃ dhātupadānaṃ padadvitte kate ‘loponādibyañjanassā’ti purime padarūpe anādibyañjanalopo, ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’ti sesassa kavaggassa cavaggattaṃ, ‘niggahītañcā’ti niggahītāgamo, caṅkamati, caṅkamanti, caṅkamatu, caṅkamantu, caṅkameyya, caṅkameyyuṃ iccādi.
Likewise, by the ca word in the sūtra ‘parokkhāyañcā’ (and in the indirect past), when root-words such as kama are reduplicated, there is deletion of the non-initial consonant in the initial word-form by ‘loponādibyañjanassā’; the kavagga (k-class consonant) becomes a cavagga (c-class consonant) by ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’; and there is the augment of niggahīta by ‘niggahītañcā’. Thus, caṅkamati, caṅkamanti, caṅkamatu, caṅkamantu, caṅkameyya, caṅkameyyuṃ, and so on.
Tương tự, trong sutta ‘parokkhāyañcā’ti, với casadda, khi các gốc động từ như kama được lặp lại, phụ âm không phải âm đầu trong dạng từ trước đó bị lược bỏ theo ‘loponādibyañjanassā’ti, kavagga còn lại biến thành cavagga theo ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’, và niggahīta được thêm vào theo ‘niggahītañcā’: caṅkamati, caṅkamanti, caṅkamatu, caṅkamantu, caṅkameyya, caṅkameyyuṃ, v.v.
4529
Kuca-saṅkocane, caṅkocati, caṅkocanti.
Kuca (to shrink): caṅkocati, caṅkocanti.
Kuca – co lại, caṅkocati, caṅkocanti.
4530
Cala-calane, cañcalati, cañcalanti.
Cala (to move): cañcalati, cañcalanti.
Cala – rung động, cañcalati, cañcalanti.
4531
Mahāvuttinā niggahītassa pararūpatte jara-bhijjane, jajjarati jajjaranti.
By the great commentary, the niggahīta takes the form of the following consonant: jara (to decay): jajjarati, jajjaranti.
Theo Mahāvutti, khi niggahīta biến thành âm đứng sau: jara – phân hủy, jajjarati, jajjaranti.
4532
Daḷa-dittiyaṃ, daddallati, daddallanti.
Daḷa (to shine): daddallati, daddallanti.
Daḷa – chiếu sáng, daddallati, daddallanti.
4533
Muha-vecitte, momuhati, momuhanti, mahāvuttinā ussa ottaṃ.
Muha (to be bewildered): momuhati, momuhanti. By the great commentary, u becomes o.
Muha – bối rối, momuhati, momuhanti, theo Mahāvutti, u biến thành o.
4534
Tathā ru-sadde, roruvati, roruvanti.
Likewise: ru (to sound): roruvati, roruvanti.
Tương tự, ru – kêu, roruvati, roruvanti.
4535
Lupa-giddhe, loluppati, loluppanti iccādi.
Lupa (to covet): loluppati, loluppanti, and so on.
Lupa – tham lam, loluppati, loluppanti, v.v.
4536
Padadvittaṃ nāma padatthānaṃ atisayatādīpanatthaṃ, vicchāyaṃ pana ponopuñña, sambhamādīsu ca dvitte anādibyañjanalopo natthi, gāmo gāmo ramaṇīyo.
Reduplication is for expressing intensity and so on of the meaning of the word. However, in cases of repeated occurrence, confusion, and so on, there is no deletion of the non-initial consonant in reduplication. For example, gāmo gāmo ramaṇīyo (each village is delightful).
Sự lặp lại từ là để nhấn mạnh ý nghĩa tuyệt đối của từ. Tuy nhiên, trong trường hợp phân tán, lặp lại, bối rối, v.v., không có sự lược bỏ phụ âm không phải âm đầu: gāmo gāmo ramaṇīyo (từng làng từng làng đều đẹp).
Tathā kvaci atisayadīpanepi, rūparūpaṃ, dukkhadukkhaṃ, ajjhattajjhattaṃ, devadevo, munimuni, rājarājā, brahmabrahmā, varavaro, aggaaggo, jeṭṭhajeṭṭho, seṭṭhaseṭṭho, pasatthapasattho, uggatauggato, ukkaṭṭhukkaṭṭho, omakomako, dubbaladubbalo, abalaabalo, mahantamahanto iccādi.
Similarly, sometimes for expressing intensity: rūparūpaṃ (form-form, i.e., much form), dukkhadukkhaṃ (suffering-suffering), ajjhattajjhattaṃ (internal-internal), devadevo (god-god), munimuni (sage-sage), rājarājā (king-king), brahmabrahmā (brahmā-brahmā), varavaro (excellent-excellent), aggaaggo (foremost-foremost), jeṭṭhajeṭṭho (eldest-eldest), seṭṭhaseṭṭho (best-best), pasatthapasattho (praised-praised), uggatauggato (exalted-exalted), ukkaṭṭhukkaṭṭho (supreme-supreme), omakomako (lowest-lowest), dubbaladubbalo (weak-weak), abalaabalo (powerless-powerless), mahantamahanto (great-great), and so on.
Tương tự, đôi khi để nhấn mạnh ý nghĩa tuyệt đối: rūparūpaṃ (mọi hình sắc), dukkhadukkhaṃ (mọi khổ đau), ajjhattajjhattaṃ (mọi nội tâm), devadevo (vị trời của chư thiên), munimuni (vị ẩn sĩ của các ẩn sĩ), rājarājā (vị vua của các vua), brahmabrahmā (Phạm thiên của các Phạm thiên), varavaro (người tốt nhất trong những người tốt), aggaaggo (đứng đầu trong những cái đứng đầu), jeṭṭhajeṭṭho (trưởng thượng trong những người trưởng thượng), seṭṭhaseṭṭho (tối thắng trong những cái tối thắng), pasatthapasattho (đáng khen nhất trong những cái đáng khen), uggatauggato (nổi bật nhất trong những cái nổi bật), ukkaṭṭhukkaṭṭho (tối thượng trong những cái tối thượng), omakomako (thấp kém nhất trong những cái thấp kém), dubbaladubbalo (yếu ớt nhất trong những cái yếu ớt), abalaabalo (không có sức lực nhất trong những cái không có sức lực), mahantamahanto (vĩ đại nhất trong những cái vĩ đại), v.v.
4537
Bhūvādigaṇo niṭṭhito.
The Bhūvādigaṇa (First Conjugation) is concluded.
Bhūvādigaṇa đã hoàn tất.
4538
Rudhādigaṇa
Rudhādigaṇa
Rudhādigaṇa
4539
Atha rudhādigaṇo vuccate.
Now the Rudhādigaṇa (Seventh Conjugation) is explained.
Bây giờ, Rudhādigaṇa được trình bày.
4540
‘Kattarī’ti padaṃ vattate, tañca bahulādhikārā vikaraṇānaṃ kattari nibandhaṃ bhāva, kammesu anibandhaṃ vikappena pavattiṃ dīpeti, tasmā bhāva, kammesu ca kāritarūpesu ca vikaraṇānaṃ pavatti veditabbā hotīti.
The word ‘kattari’ (in the agent) operates, and by the rule of ‘bahulā’ (variously), it indicates that the vikaraṇas (conjugational affixes) are bound in the agent voice, but optionally occur in the impersonal and passive voices. Therefore, the occurrence of vikaraṇas in the impersonal voice, passive voice, and causative forms should be understood.
Từ ‘Kattarī’ được áp dụng, và từ đó, do quy tắc ‘bahulādhikāra’, nó chỉ ra rằng vikaraṇa được gắn vào ở thể chủ động (kattari) và không được gắn vào hoặc có thể tùy chọn gắn vào ở thể bị động (bhāva, kamma). Do đó, cần phải hiểu rằng vikaraṇa được áp dụng ở thể bị động và ở các dạng sai khiến.
4541
Chida, bhida, bhuja, muca, yuja, rica, rudha, lipa, vida, sica, subha.
Chida (to cut), bhida (to break), bhuja (to enjoy), muca (to release), yuja (to join), rica (to leave), rudha (to obstruct), lipa (to smear), vida (to know), sica (to sprinkle), subha (to shine).
Chida, bhida, bhuja, muca, yuja, rica, rudha, lipa, vida, sica, subha.
4542
660. Mañca rudhādīnaṃ* .
660. And ma for rudhādīnaṃ (roots like rudh).
660. Mañca của Rudhādī* .
4543
Rudhādīhi kriyatthehi kattari lo hoti, tesañca rudhādīnaṃ pubbantasaramhā paraṃ niggahītaṃ āgacchati, mānubandho pubbantadīpanattho, akāro uccāraṇattho, casaddena rudha, subhādīhi i, ī, e, opaccaye saṅgaṇhāti, niggahītassa vaggantattaṃ.
From the roots like rudha in the sense of an action, lo (personal ending) occurs in the agent voice, and a niggahīta is augmented after the vowel preceding the final consonant of these roots like rudha. The ma indicator is for indicating the preceding vowel. The a sound is for pronunciation. By the ca word, i, ī, e, o affixes are gathered from rudha, subha, and so on. The niggahīta becomes a nasal of its class.
Từ các gốc động từ Rudhādī, ở nghĩa hành động, lo được thêm vào ở thể chủ động. Và niggahīta được thêm vào sau nguyên âm cuối gốc động từ của các Rudhādī đó. Mānubandha là để chỉ nguyên âm cuối gốc động từ, akāra là để phát âm. Với casadda, nó bao gồm các hậu tố i, ī, e, o từ rudha, subha, v.v. Niggahīta biến thành âm vagganta.
4544
Rundhati.
Rundhati.
Rundhati.
4545
Chida-dvidhākaraṇe, chindati, chindanti.
Chida (to divide into two): chindati, chindanti.
Chida – chia làm hai, chindati, chindanti.
4546
Kamme kyo, ‘tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’ti yamhi dhātvantassa cavaggattaṃ, ‘vaggalasehi te’ti yassa pubbarūpattaṃ.
In the passive voice, kyo (the suffix ya is added). By the rule ‘tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’, the final consonant of the root takes a cavagga form (c-class consonant) when ya follows. By ‘vaggalasehi te’, the ya takes the form of the preceding consonant.
Ở thể bị động, kyo được thêm vào. Theo ‘tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’, âm cuối gốc động từ biến thành cavagga khi có ya. Theo ‘vaggalasehi te’, ya trở thành âm đứng trước.
Chijjati, chijjanti.
Chijjati, chijjanti.
Chijjati, chijjanti.
4547
‘Garupubbā rassā re ntentīna’nti catunnaṃ nte, ntīnaṃ rettaṃ, chindate, chijjate, chijjante, chijjare.
By ‘garupubbā rassā re ntentīna’ṃ, the four (nte, ntīnaṃ) become re. Chindate, chijjate, chijjante, chijjare.
Theo ‘Garupubbā rassā re ntentīnaṃ’, bốn nte, ntī biến thành rettaṃ: chindate, chijjate, chijjante, chijjare.
4548
Iminā niggahītāgamo, chindīyati, chindīyanti, chindīyate, chindīyante.
By this rule, niggahīta is augmented: chindīyati, chindīyanti, chindīyate, chindīyante.
Theo quy tắc này, niggahīta được thêm vào: chindīyati, chindīyanti, chindīyate, chindīyante.
4549
Kārite-chedeti, chedayati, chedāpeti, chedāpayati, chindeti, chindayati, chindāpeti, chindāpayati.
In the causative: chedeti, chedayati, chedāpeti, chedāpayati, chindeti, chindayati, chindāpeti, chindāpayati.
Ở thể sai khiến – chedeti, chedayati, chedāpeti, chedāpayati, chindeti, chindayati, chindāpeti, chindāpayati.
4550
Īādimhi-acchindi, chindi, acchinduṃ, chinduṃ, acchindiṃsu, chindiṃsu.
In īādi (past tense starting with i): acchindi, chindi, acchinduṃ, chinduṃ, acchindiṃsu, chindiṃsu.
Ở các dạng bắt đầu bằng Ī – acchindi, chindi, acchinduṃ, chinduṃ, acchindiṃsu, chindiṃsu.
4551
Mahāvuttinā dhātvantassa ccho pubbassa dvittañca, acchecchi taṇhaṃ, vivattayi saṃyojanaṃ* , ‘‘acchejjī’’tipi divādipāṭho dissati, acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ* .
According to the great commentary, there is also doubling of the preceding consonant for the final consonant of the root: acchecchi taṇhaṃ, vivattayi saṃyojanaṃ. The reading ‘‘acchejjī’’ti is also seen in the Divādi (Fourth Conjugation) group. ‘‘acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ’’.
Theo Mahāvutti, âm cuối gốc động từ cũng biến thành ccha và âm đứng trước được lặp lại: acchecchi taṇhaṃ, vivattayi saṃyojanaṃ* , “acchejjī”tipi cũng xuất hiện trong pāṭha của Divādi, acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ* .
4552
Kamme-acchijji, chijji, acchindiyi, chindiyi.
In the passive: was cut, was broken; was cut, was broken.
Ở thể bị động: acchijji, chijji, acchindiyi, chindiyi.
4553
Kārite-chedesi, kaṇṇanāsañca chedayi* , chindesi, chindayi.
In the causative: caused to cut, caused to cut ears and nose, caused to cut, caused to cut.
Ở thể sai khiến: chedesi, kaṇṇanāsañca chedayi* (và đã khiến cắt tai mũi), chindesi, chindayi.
4554
Ssatyādimhi-‘labhavasachidagamabhidarudānaṃ cchaṅa’iti ssena saha dhātvantassa ccho, checchati, chindissati, checchanti, chindissanti, checchasi, checchata, checchāmi, checchāma, chindissāma.
In the future tense (starting with ssa): "For labhavasa, chidagama, abhidaru, cchaṅ is formed" – with ssa, ccha occurs at the end of the root. He/she/it will cut, he/she/it will cut, they will cut, they will cut, you will cut, you all will cut, I will cut, we will cut, we will cut.
Khi bắt đầu bằng ssa (tương lai): theo quy tắc ‘labhavasachidagamabhidarudānaṃ cchaṅa’, cùng với ssa, âm cuối của căn biến thành ccha: checchati, chindissati, checchanti, chindissanti, checchasi, checchata, checchāmi, checchāma, chindissāma.
4555
Ssādimhi-acchecchā, acchindissā, acchecchaṃsu, acchindissaṃsu.
In the aorist tense (starting with ssa): he/she/it cut, he/she/it cut, they cut, they cut.
Khi bắt đầu bằng ssā (tương lai điều kiện): acchecchā, acchindissā, acchecchaṃsu, acchindissaṃsu.
4556
Bhida-vidāraṇe, bhindati, bhindanti.
Bhida – in splitting: splits, they split.
Bhida - xé nát, bhindati, bhindanti.
4557
Kamme-bhijjati, bhijjanti, bhijjare, bhindiyati, bhindiyanti.
In the passive: is split, they are split, they are split, is split, they are split.
Ở thể bị động: bhijjati, bhijjanti, bhijjare, bhindiyati, bhindiyanti.
4558
Kārite-bhikkhū bhikkhūhi bhedeti* , bhedayati, bhedāpeti, bhedāpayati, bhindeti, bhindayati, bhindāpeti, bhindāpayati.
In the causative: causes monks to split, causes to split, causes to split, causes to split, causes to split, causes to split, causes to split, causes to split.
Ở thể sai khiến: bhikkhū bhikkhūhi bhedeti* (vị tỳ khưu khiến các tỳ khưu chia rẽ), bhedayati, bhedāpeti, bhedāpayati, bhindeti, bhindayati, bhindāpeti, bhindāpayati.
4559
Kamme-bhedīyati, bhedāpīyati.
In the passive: is caused to split, is caused to split.
Ở thể bị động: bhedīyati, bhedāpīyati.
4560
Īādimhi-abhindi, bhindi, abhinduṃ, bhinduṃ, abhindiṃsu, bhindiṃsu.
In the aorist tense (starting with ī): split, split, they split, they split, they split, they split.
Khi bắt đầu bằng ī (quá khứ): abhindi, bhindi, abhinduṃ, bhinduṃ, abhindiṃsu, bhindiṃsu.
4561
Kamme-abhijji, bhijji, abhindiyi, bhindiyi.
In the passive: was split, was split, was split, was split.
Ở thể bị động: abhijji, bhijji, abindiyi, bhindiyi.
4562
Kārite-abhedesi, bhedesi, abhedayi, bhedayi, bhedāpesi, bhedāpayi.
In the causative: caused to split, caused to split, caused to split, caused to split, caused to split, caused to split.
Ở thể sai khiến: abhedesi, bhedesi, abhedayi, bhedayi, bhedāpesi, bhedāpayi.
4563
Ssatyādimhi-‘labhavasa…’iccādinā ssena saha dassa ccho, bhecchati, bhindissati, bhecchanti, bhindissanti, bhecchasi, bhecchatha, bhecchāmi, bhecchāma, bhindissāma, ‘‘taṃ te paññāya bhecchāmī’’ti* pāḷi.
In the future tense (starting with ssa): "For labhavasa..." and so on, with ssa, d becomes ccha. He/she/it will split, he/she/it will split, they will split, they will split, you will split, you all will split, I will split, we will split, we will split, "I will cut it with wisdom" is a Pali passage.
Khi bắt đầu bằng ssa (tương lai): theo quy tắc ‘labhavasa…’ v.v., cùng với ssa, âm da biến thành ccha: bhecchati, bhindissati, bhecchanti, bhindissanti, bhecchasi, bhecchatha, bhecchāmi, bhecchāma, bhindissāma, câu pāḷi là ‘‘taṃ te paññāya bhecchāmī’’* (Ta sẽ dùng trí tuệ để phá vỡ nó cho ngươi).
4564
Ssādimhi-acchecchā, acchindissāiccādi.
In the aorist tense (starting with ssa): he/she/it cut, he/she/it cut, and so on.
Khi bắt đầu bằng ssā (tương lai điều kiện): acchecchā, acchindissā v.v.
4565
Bhuja-pālana, byavaharaṇesu, bhuñjati, bhuñjanti.
Bhuja – in protecting and using: eats, they eat.
Bhuja - bảo vệ, sử dụng, bhuñjati, bhuñjanti.
4566
Kamme-bhujjati, bhujjanti.
In the passive: is eaten, they are eaten.
Ở thể bị động: bhujjati, bhujjanti.
4567
Kārite-bhojeti, bhojayati, bhojāpeti, bhojāpayati.
In the causative: causes to eat, causes to eat, causes to eat, causes to eat.
Ở thể sai khiến: bhojeti, bhojayati, bhojāpeti, bhojāpayati.
4568
Kamme-bhojīyati, bhojāpīyati.
In the passive: is caused to eat, is caused to eat.
Ở thể bị động: bhojīyati, bhojāpīyati.
4569
Ssatyādimhi-‘vacabhujamucavisānaṃ kkhaṅa’iti ssena saha dhātvantassa kkho, ādivuddhi, bhokkhati, bhuñjissati, bhokkhanti, bhokkhasi, bhokkhatha, bhokkhāmi, bhokkhāma, bhuñjissāma.
In the future tense (starting with ssa): "For vacabhujamucavisa, kkhaṅ is formed" – with ssa, kkh occurs at the end of the root, and the initial vowel is lengthened. He/she/it will eat, he/she/it will eat, they will eat, you will eat, you all will eat, I will eat, we will eat, we will eat.
Khi bắt đầu bằng ssa (tương lai): theo quy tắc ‘vacabhujamucavisānaṃ kkhaṅa’, cùng với ssa, âm cuối của căn biến thành kkha, nguyên âm đầu được tăng cường: bhokkhati, bhuñjissati, bhokkhanti, bhokkhasi, bhokkhatha, bhokkhāmi, bhokkhāma, bhuñjissāma.
4570
Ssādimhi-abhokkhā, abhuñjissā, abhokkhaṃsu, abhuñjissaṃsu iccādi.
In the aorist tense (starting with ssa): he/she/it ate, he/she/it ate, they ate, they ate, and so on.
Khi bắt đầu bằng ssā (tương lai điều kiện): abhokkhā, abhuñjissā, abhokkhaṃsu, abhuñjissaṃsu v.v.
4571
Muca-mocane, muñcati, muñcanti, muñcare.
Muca – in releasing: releases, they release, they release.
Muca - giải thoát, muñcati, muñcanti, muñcare.
4572
Kamme-muccati, muccanti, muñcīyati, muñcīyanti.
In the passive: is released, they are released, is released, they are released.
Ở thể bị động: muccati, muccanti, muñcīyati, muñcīyanti.
4573
Kārite-mocāpeti, mocāpayati.
In the causative: causes to release, causes to release.
Ở thể sai khiến: mocāpeti, mocāpayati.
4574
Īādimhi-amuñci, muñci, amuñciṃsu, muñciṃsu.
In the aorist tense (starting with ī): released, released, they released, they released.
Khi bắt đầu bằng ī (quá khứ): amuñci, muñci, amuñciṃsu, muñciṃsu.
4575
Kārite-amocesi, mocesi, amocayi, mocayi, amocesuṃ, mocesuṃ, amocayuṃ, mocayuṃ, amociṃsu, mociṃsu, amocayiṃsu, mocayiṃsu.
In the causative: caused to release, caused to release, caused to release, caused to release, they caused to release, they caused to release, they caused to release, they caused to release, they caused to release, they caused to release, they caused to release, they caused to release.
Ở thể sai khiến: amocesi, mocesi, amocayi, mocayi, amocesuṃ, mocesuṃ, amocayuṃ, mocayuṃ, amociṃsu, mociṃsu, amocayiṃsu, mocayiṃsu.
4576
Ssatyādimhi-ssena saha cassa kkho, mokkhati, muñcissati, mokkhanti mārabandhanā* .
In the future tense (starting with ssa): with ssa, c becomes kkh. He/she/it will be released, he/she/it will be released, they will be released from the bonds of Māra.
Khi bắt đầu bằng ssa (tương lai): cùng với ssa, âm ca biến thành kkha: mokkhati, muñcissati, mokkhanti mārabandhanā* (sẽ thoát khỏi sự trói buộc của Māra).
Na me samaṇa mokkhasi* .
O ascetic, you will not escape me.
Na me samaṇa mokkhasi* (Này Sa-môn, ngươi sẽ không thoát khỏi ta).
Mokkhatha, mokkhāmi, mokkhāma, muñcissāma.
You all will be released, I will be released, we will be released, we will be released.
Mokkhatha, mokkhāmi, mokkhāma, muñcissāma.
4577
Ssādimhi-amokkhā, mokkhā, amuñcissā, muñcissā, amokkhaṃsu, mokkhaṃsu, amuñcissaṃsu, muñcissaṃsu.
In the aorist tense (starting with ssa): he/she/it was released, he/she/it was released, he/she/it was released, he/she/it was released, they were released, they were released, they were released, they were released.
Khi bắt đầu bằng ssā (tương lai điều kiện): amokkhā, mokkhā, amuñcissā, muñcissā, amokkhaṃsu, mokkhaṃsu, amuñcissaṃsu, muñcissaṃsu.
4578
Yuja-yoge, yuñjati buddhasāsane, ārabhatīti attho, yuñjanti, pamādamanuyuñjanti, bālā dummedhino janā* .
Yuja – in yoking: engages in the Buddha's dispensation, meaning strives, they engage, "Fools, witless people, engage in heedlessness."
Yuja - kết hợp, yuñjati buddhasāsane (kết hợp trong giáo pháp của Đức Phật), nghĩa là bắt đầu, yuñjanti, pamādamanuyuñjanti, bālā dummedhino janā* (những kẻ ngu si, kém trí thường theo đuổi sự phóng dật).
Yuñjasi, yuñjatha buddhasāsane* .
You engage, you all engage in the Buddha's dispensation.
Yuñjasi, yuñjatha buddhasāsane* (ngươi kết hợp, các ngươi kết hợp trong giáo pháp của Đức Phật).
Yuñjāmi, yuñjāma.
I engage, we engage.
Yuñjāmi, yuñjāma.
4579
Kamme-yuñjīyati, yuñjīyanti.
In the passive: is engaged, they are engaged.
Ở thể bị động: yuñjīyati, yuñjīyanti.
4580
Kārite-yojeti, payojeti, niyojeti, uyyojeti, yojayati, payojayati, niyojayati, uyyojayati.
In the causative: yokes, applies, appoints, dispatches, yokes, applies, appoints, dispatches.
Ở thể sai khiến: yojeti, payojeti, niyojeti, uyyojeti, yojayati, payojayati, niyojayati, uyyojayati.
4581
Kamme-yojīyati, payojīyati, niyojīyati, uyyojīyati.
In the passive: is yoked, is applied, is appointed, is dispatched.
Ở thể bị động: yojīyati, payojīyati, niyojīyati, uyyojīyati.
4582
Rudha-āvaraṇe, rundhati, rundhiti, rundhīti, rundheti, rundhoti, rundhanti, orundhati, avarundhati, rundhāpeti, rundhāpayati, avarodheti, avarodhayati, uparodheti, uparodhayati, rodhāpeti, rodhāpayati.
Rudha – in obstructing: obstructs, obstructs, obstructs, obstructs, obstructs, they obstruct, obstructs, obstructs, causes to obstruct, causes to obstruct, obstructs, obstructs, obstructs, obstructs, causes to obstruct, causes to obstruct.
Rudha - ngăn chặn, rundhati, rundhiti, rundhīti, rundheti, rundhoti, rundhanti, orundhati, avarundhati, rundhāpeti, rundhāpayati, avarodheti, avarodhayati, uparodheti, uparodhayati, rodhāpeti, rodhāpayati.
4583
Kamme-avarodhīyati iccādi.
In the passive: is obstructed, and so on.
Ở thể bị động: avarodhīyati v.v.
4584
Lipa-limpane, limpati, limpanti.
Lipa – in smearing: smears, they smear.
Lipa - bôi trát, limpati, limpanti.
4585
Kamme-limpīyati.
In the passive: is smeared.
Ở thể bị động: limpīyati.
4586
Kārite-limpeti, limpayati, limpāpeti, limpāpayati, lepeti, lepayati, lepāpeti, lepāpayati iccādi.
In the causative: causes to smear, causes to smear, causes to smear, causes to smear, causes to smear, causes to smear, causes to smear, causes to smear, and so on.
Ở thể sai khiến: limpeti, limpayati, limpāpeti, limpāpayati, lepeti, lepayati, lepāpeti, lepāpayati v.v.
4587
Vida-paṭilābhe, vindati, vindanti.
Vida – in obtaining: finds, they find.
Vida - đạt được, vindati, vindanti.
4588
Kamme-vindīyati, vindīyanti.
In the passive: is found, they are found.
Ở thể bị động: vindīyati, vindīyanti.
4589
Kārite-vindeti, vindayati, vindāpeti, vindāpayahi.
In the causative: causes to find, causes to find, causes to find, cause to find.
Ở thể sai khiến: vindeti, vindayati, vindāpeti, vindāpayahi.
4590
Īādimhi-avindi, vindi, udaṅgaṇe tattha papaṃ avinduṃ* , avindiṃsu, vindiṃsu iccādi.
In the aorist tense (starting with ī): found, found, they found a well there in the courtyard, they found, they found, and so on.
Khi bắt đầu bằng ī (quá khứ): avindi, vindi, udaṅgaṇe tattha papaṃ avinduṃ* (ở đó, trong sân, đã không tìm thấy nước), avindiṃsu, vindiṃsu v.v.
4591
Sica-secane, siñcati, siñcanti.
Sica – in sprinkling: sprinkles, they sprinkle.
Sica - tưới, siñcati, siñcanti.
4592
Kamme-siñcīyati, siñcīyanti.
In the passive: is sprinkled, they are sprinkled.
Ở thể bị động: siñcīyati, siñcīyanti.
4593
Kārite-siñceti, siñcayati, siñcāpeti, siñcāpayati, siñceyya vā siñcāpeyya vā* iccādi.
In the causative: causes to sprinkle, causes to sprinkle, causes to sprinkle, causes to sprinkle, "may sprinkle or cause to sprinkle," and so on.
Ở thể sai khiến: siñceti, siñcayati, siñcāpeti, siñcāpayati, siñceyya vā siñcāpeyya vā* (nên tưới hoặc nên khiến tưới) v.v.
4594
Subha-sampahāre, yo no gāvova sumbhati* .
Subha – in striking: "who strikes us like an ox."
Subha - đánh đập, yo no gāvova sumbhati* (ai đánh đập chúng ta như bò).
Sumbhanti, sumbhasi, sumbhatha, bhūmiṃ sumbhāmi vegasā* , sumbhāma, sumbhiti, sumbhīti, sumbheti, sumbhoti iccādi.
They strike, you strike, you all strike, "I strike the ground with speed," we strike, strikes, strikes, strikes, strikes, and so on.
Sumbhanti, sumbhasi, sumbhatha, bhūmiṃ sumbhāmi vegasā* (tôi đánh đập đất đai với tốc độ), sumbhāma, sumbhiti, sumbhīti, sumbheti, sumbhoti v.v.
4595
Gahadhātupi idha saṅgahitā.
The root gaha is also included here.
Căn gaha cũng được bao gồm ở đây.
Gaha-upādāne.
Gaha – in grasping.
Gaha - nắm giữ.
‘Mañca rudhādīna’nti niggahītena saha lapaccayo.
By "mañca rudhādīnaṃ," the suffix la occurs with niggahīta.
Theo quy tắc ‘Mañca rudhādīnaṃ’, hậu tố lapa cùng với niggahīta.
4596
661. Ṇo niggahītassa* .
661. Niggahīta becomes ṇa.
661. Ṇo niggahītassa* .
4597
Gahadhātumhi āgatassa niggahītassa ṇo hoti.
The niggahīta that appears in the root gaha becomes ṇa.
Niggahīta xuất hiện trong căn gaha biến thành ṇo.
Mahāvuttinā vikappena lassa dīgho.
According to Mahāvutti, the la is optionally lengthened.
Theo Mahāvutti, la được kéo dài tùy chọn.
4598
Gaṇhāti, gaṇhati vā, gaṇhanti, gaṇhasi, gaṇhatha, gaṇhāmi, gaṇhāma.
Takes, or takes, they take, you take, you all take, I take, we take.
Gaṇhāti, hoặc gaṇhati, gaṇhanti, gaṇhasi, gaṇhatha, gaṇhāmi, gaṇhāma.
4599
Kamme-gaṇhīyati, gaṇhīyanti.
In the passive: is taken, they are taken.
Ở thể bị động: gaṇhīyati, gaṇhīyanti.
4600
‘Hassa vipallāso’ti ha, yānaṃ vipariyāyo, gayhati, gayhanti, gayhare.
H is reversed, meaning ha is interchanged: is taken, they are taken, they are taken.
Theo quy tắc ‘Hassa vipallāso’, ha và ya hoán đổi vị trí: gayhati, gayhanti, gayhare.
4601
Kārite-gāheti, gāhayati, gāhāpeti, gāhāpayati iccādi.
In the causative: causes to take, causes to take, causes to take, causes to take, and so on.
Ở thể sai khiến: gāheti, gāhayati, gāhāpeti, gāhāpayati v.v.
4602
662. Gahassa gheppo* .
662. Gaha becomes gheppa.
662. Gahassa gheppo* .
4603
Nta, māna, tyādīsu gahassa gheppādeso hoti vā.
Before nta, māna, tyādi, gaha optionally becomes gheppa.
Trong các hậu tố nta, māna, tyādi, gaha tùy chọn biến thành gheppa.
4604
Gheppati, gheppanti.
Takes, they take.
Gheppati, gheppanti.
4605
Kamme-gheppīyati, gheppīyanti.
In the passive: is taken, they are taken.
Ở thể bị động: gheppīyati, gheppīyanti.
4606
Īādimhi-agaṇhi, gaṇhi.
In the aorist tense (starting with ī): took, took.
Khi bắt đầu bằng ī (quá khứ): agaṇhi, gaṇhi.
4607
Mahāvuttinā niggahītalopo, iñaāgamassa ettaṃ, aggahesi, paṭiggahesi, anuggahesi, aggaṇhiṃsu, gaṇhiṃsu.
According to Mahāvutti, the niggahīta is dropped, and the increment iña becomes ettaṃ. He/she took, he/she received, he/she favored, they took, they took.
Theo Mahāvutti, niggahīta bị lược bỏ, iñaāgama biến thành etta: aggahesi, paṭiggahesi, anuggahesi, aggaṇhiṃsu, gaṇhiṃsu.
Aggahesuṃ, paṭiggahesuṃ, anuggahesuṃ.
They took, they received, they favored.
Aggahesuṃ, paṭiggahesuṃ, anuggahesuṃ.
4608
Ssatyādimhi-gaṇhissati, gahessati, gaṇhissanti, gahessanti iccādi.
In the future tense (starting with ssa): will take, will take, they will take, they will take, and so on.
Khi bắt đầu bằng ssa (tương lai): gaṇhissati, gahessati, gaṇhissanti, gahessanti v.v.
4609
Rudhādigaṇo niṭṭhito.
The Rudhādi Group is concluded.
Nhóm Rudhādi đã hoàn tất.
4610
Divādigaṇa
Divādi Group
Nhóm Divādi
4611
Atha divādigaṇo vuccate.
Now the Divādi Group is declared.
Bây giờ, nhóm Divādi được trình bày.
4612
Idha dhātūnaṃ kamo antakkharavasena vattabbo sabbaso sadisarūpattā.
Here, the order of the roots should be stated according to their final letters, as they are entirely similar in form.
Ở đây, thứ tự của các căn được nói đến dựa trên âm cuối, vì tất cả đều có hình thức tương tự.
4613
Muca, vica, yuja, luja, vija, gada, pada, mada, vida, idha, kudha, gidha, budha, yudha, vidha, sidha, sudha mana, hana, kupa, dīpa, lupa, vapa, supa, divu, sivu, tasa, tusa, disa, dusa, sisa, susa, daha, naha, muha.
Muca, vica, yuja, luja, vija, gada, pada, mada, vida, idha, kudha, gidha, budha, yudha, vidha, sidha, sudha mana, hana, kupa, dīpa, lupa, vapa, supa, divu, sivu, tasa, tusa, disa, dusa, sisa, susa, daha, naha, muha.
Muca, vica, yuja, luja, vija, gada, pada, mada, vida, idha, kudha, gidha, budha, yudha, vidha, sidha, sudha mana, hana, kupa, dīpa, lupa, vapa, supa, divu, sivu, tasa, tusa, disa, dusa, sisa, susa, daha, naha, muha.
4614
663. Divādīhi yaka* .
663. Yaka from Divādi roots.
663. Divādīhi yaka* .
4615
Divādīhi kriyatthehi kattari kānubandho yapaccayo hoti.
From Divādi roots expressing action, the suffix ya, with an anubandha ka, occurs in the agentive voice.
Từ các căn thuộc nhóm Divādi ở thể chủ động, hậu tố ya với ka làm dấu hiệu được thêm vào.
4616
Dibbati.
Plays.
Dibbati.
4617
Muca-muttiyaṃ, yassa pubbarūpattaṃ, muccati, vimuccati.
Muca – in releasing. Yassa is a prior form. Is released, is completely released.
Muca - giải thoát, yassa pubbarūpattaṃ (vì là dạng nguyên thủy của nó), muccati, vimuccati.
Akammakattā suddhakammarūpaṃ na labbhati.
Since it is intransitive, a pure passive form is not obtained.
Vì là nội động từ, dạng bị động thuần túy không được sử dụng.
4618
Kārite-moceti, mocayati, mocāpeti, mocāpayati.
In the causative: causes to release, causes to release, causes to release, causes to release.
Ở thể sai khiến: moceti, mocayati, mocāpeti, mocāpayati.
4619
Kamme-mocīyati, mocāpīyati, muccatu, dukkhā muccantu.
In the passive: is caused to release, is caused to release. May it be released, may they be released from suffering.
Ở thể bị động: mocīyati, mocāpīyati, muccatu, dukkhā muccantu (hãy thoát khỏi khổ đau).
4620
Ssatyādimhi dhātvantassa kkho, mokkhati, mokkhanti.
In the future tense (starting with ssa): the end of the root becomes kkh. He/she/it will be released, they will be released.
Khi bắt đầu bằng ssa (tương lai), âm cuối của căn biến thành kkha: mokkhati, mokkhanti.
4621
Vica-viveke, viviccati, viviccanti.
Vica – in separating: separates, they separate.
Vica - phân biệt, viviccati, viviccanti.
4622
Kārite-viveceti, vivecayati, vivecāpeti, vivecāpayati.
In the causative: causes to separate, causes to separate, causes to separate, causes to separate.
Ở thể sai khiến: viveceti, vivecayati, vivecāpeti, vivecāpayati.
4623
Kamme-vivecīyati, vivecāpīyati iccādi.
In the passive: is caused to separate, is caused to separate, and so on.
Ở thể bị động: vivecīyati, vivecāpīyati v.v.
4624
Yuja-yuttiyaṃ, yujjati, yujjanti.
Yuja (to join): yujjati, yujjanti.
Yuja – trong sự kết hợp, hòa hợp: yujjati (kết hợp), yujjanti (kết hợp).
4625
Luja-vināse, lujjati, lujjanti.
Luja (to destroy): lujjati, lujjanti.
Luja – trong sự hủy hoại: lujjati (bị hủy hoại), lujjanti (bị hủy hoại).
4626
Vija-bhaya, calanesu, saṃvijjati, saṃvijjanti.
Vija (to tremble, move): saṃvijjati, saṃvijjanti.
Vija – trong sự sợ hãi, rung động: saṃvijjati (rung động), saṃvijjanti (rung động).
4627
Kārite-saṃvejeti, saṃvejayati, saṃvejenti, saṃvejayanti iccādi.
In the causative: saṃvejeti, saṃvejayati, saṃvejenti, saṃvejayanti, and so on.
Thể sai khiến: saṃvejeti, saṃvejayati (khiến rung động); saṃvejenti, saṃvejayanti (khiến rung động), v.v.
4628
Gada-gajjane, megho gajjati, gajjanti.
Gada (to thunder): megho gajjati (the cloud thunders), gajjanti.
Gada – trong sự gầm thét: megho gajjati (mây gầm thét), gajjanti (gầm thét).
4629
Pada-gatimhi, uppajjati, uppajjanti, nipajjati, vipajjati, sampajjati, āpajjati, samāpajjati, paṭipajjati.
Pada (to go, to arise): uppajjati, uppajjanti, nipajjati, vipajjati, sampajjati, āpajjati, samāpajjati, paṭipajjati.
Pada – trong sự đi lại: uppajjati (sinh khởi), uppajjanti (sinh khởi); nipajjati (nằm xuống); vipajjati (thất bại); sampajjati (thành tựu); āpajjati (mắc phải); samāpajjati (nhập vào); paṭipajjati (thực hành).
4630
Kamme-tena āpatti āpajjati, jhānaṃ samāpajjati, maggo paṭipajjati.
In the impersonal voice: tena āpatti āpajjati (an offense is committed by him), jhānaṃ samāpajjati (jhāna is attained), maggo paṭipajjati (the path is practiced).
Ở thể bị động: tena āpatti āpajjati (người ấy mắc tội), jhānaṃ samāpajjati (nhập thiền), maggo paṭipajjati (thực hành đạo).
4631
Kyamhi parepi yaka hoti, tena āpatti āpajjīyati.
When kya (suffix ya) follows, it becomes yaka. Tena āpatti āpajjīyati.
Khi có ‘yaka’ sau ‘kya’: tena āpatti āpajjīyati (tội được mắc phải bởi người ấy).
Jhānaṃ samāpajjīyati, maggo paṭipajjīyati.
Jhānaṃ samāpajjīyati, maggo paṭipajjīyati.
Jhānaṃ samāpajjīyati (thiền được nhập), maggo paṭipajjīyati (đạo được thực hành).
4632
Kārite-uppādeti, uppādayati, nipphādeti, nipphādayati.
In the causative: uppādeti, uppādayati, nipphādeti, nipphādayati.
Thể sai khiến: uppādeti, uppādayati (làm cho sinh khởi); nipphādeti, nipphādayati (làm cho thành tựu).
Sampādeti, sampādayati, āpādeti, āpādayati, paṭipādeti, paṭipādayati, paṭipajjāpeti, paṭipajjāpayati.
Sampādeti, sampādayati, āpādeti, āpādayati, paṭipādeti, paṭipādayati, paṭipajjāpeti, paṭipajjāpayati.
Sampādeti, sampādayati (làm cho thành tựu); āpādeti, āpādayati (làm cho mắc phải); paṭipādeti, paṭipādayati (làm cho thực hành); paṭipajjāpeti, paṭipajjāpayati (làm cho thực hành).
4633
Kamme-uppādīyati, nipphādīyati, sampādīyati, āpādīyati, paṭipādīyati.
In the passive voice: is produced, is brought forth, is accomplished, is attained, is practiced.
Ở thể bị động: uppādīyati (được làm cho sinh khởi), nipphādīyati (được làm cho thành tựu), sampādīyati (được làm cho thành tựu), āpādīyati (được làm cho mắc phải), paṭipādīyati (được làm cho thực hành).
4634
Uppajjatu, uppajjantu, uppajjeyya, uppajjeyyuṃ, kinti nu kho saddhivihārikassa patto uppajjiyetha, cīvaraṃ uppajjiyetha, parikkhāro uppajjiyethāti* imāni pana kattu, kammarūpāni.
Let arise, let them arise, may it arise, may they arise, "How indeed might a bowl arise for the co-resident, a robe arise, requisites arise?" These are, however, active and passive forms.
Uppajjatu (hãy sinh khởi), uppajjantu (hãy sinh khởi); uppajjeyya (có thể sinh khởi), uppajjeyyuṃ (có thể sinh khởi); kinti nu kho saddhivihārikassa patto uppajjiyetha, cīvaraṃ uppajjiyetha, parikkhāro uppajjiyethāti (chẳng lẽ bát, y và vật dụng của vị đồng cư sĩ không sinh khởi sao?) Đây là các dạng chủ động và bị động.
4635
Īādimhi-uppajji, nipajji, vipajji, sampajji, āpajji, samāpajji, paṭipajji.
In the past tense: arose, fell down, became separated, succeeded, reached, attained, practiced.
Khi có ‘ī’ ở đầu: uppajji (đã sinh khởi), nipajji (đã nằm xuống), vipajji (đã thất bại), sampajji (đã thành tựu), āpajji (đã mắc phải), samāpajji (đã nhập vào), paṭipajji (đã thực hành).
4636
664. Kvaci vikaraṇānaṃ* .
664. Of vikaraṇas sometimes.
664. Kvaci vikaraṇānaṃ.
4637
Vikaraṇānaṃ kvaci lopo hoti.
Sometimes there is elision of vikaraṇas.
Đôi khi các vikaraṇa (tiếp vĩ ngữ biến đổi) bị lược bỏ.
4638
Cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi* iccādi, uppajjiṃsu, nipajjiṃsu.
The eye arose, knowledge arose, true understanding arose, light arose, etc., they arose, they fell down.
Cakkhuṃ udapādi (mắt đã sinh khởi), ñāṇaṃ udapādi (trí tuệ đã sinh khởi), vijjā udapādi (minh đã sinh khởi), āloko udapādi (ánh sáng đã sinh khởi), v.v. uppajjiṃsu (đã sinh khởi), nipajjiṃsu (đã nằm xuống).
4639
Mada-ummāde, majjati, majjanti.
Root Mada - to be intoxicated/deluded: he is intoxicated/deluded, they are intoxicated/deluded.
Mada – trong sự mê say: majjati (mê say), majjanti (mê say).
4640
Vida-sattāyaṃ, vijjati, saṃvijjati.
Root Vida - to exist: he exists, he exists together.
Vida – trong sự hiện hữu: vijjati (hiện hữu), saṃvijjati (hiện hữu).
4641
Idha-samiddhiyaṃ, ijjhati, samijjhati.
Root Idha - to prosper: he prospers, he prospers thoroughly.
Idha – trong sự thành công: ijjhati (thành công), samijjhati (thành công).
4642
Kudha-kope, kujjhati, kujjhanti.
Root Kudha - to be angry: he is angry, they are angry.
Kudha – trong sự giận dữ: kujjhati (giận dữ), kujjhanti (giận dữ).
4643
Budha-avagamane, bujjhati, sambujjhati.
Root Budha - to understand: he understands, he fully understands.
Budha – trong sự hiểu biết: bujjhati (hiểu biết), sambujjhati (giác ngộ).
4644
Paṭipubbo niddakkhaye vikasane ca, paṭibujjhati.
With prefix Paṭi- in the sense of 'ceasing to exist' and 'blossoming': he reawakens.
Khi có tiền tố paṭi- ở ý nghĩa diệt trừ giấc ngủ và nở hoa: paṭibujjhati (tỉnh giấc, giác ngộ).
4645
Kamme-tena dhammo bujjhati, dhammā bujjhanti, bujjhare, bujjhīyati, bujjhīyanti.
In the passive voice: by him the Dhamma is understood, the Dhammas are understood, they are understood, it is understood, they are understood.
Ở thể bị động: tena dhammo bujjhati (Pháp được hiểu bởi người ấy), dhammā bujjhanti (các pháp được hiểu), bujjhare (được hiểu), bujjhīyati (được hiểu), bujjhīyanti (được hiểu).
4646
Kārite-bodheti, bodhayati, bodhāpeti, bodhāpayati, bujjhāpeti, bujjhāpayati.
In the causative voice: he teaches, he causes to understand, he causes to teach, he causes to instruct, he causes to awaken, he causes to awaken.
Thể sai khiến: bodheti, bodhayati (làm cho hiểu); bodhāpeti, bodhāpayati (làm cho hiểu); bujjhāpeti, bujjhāpayati (làm cho hiểu).
4647
Yudha-sampahāre, mallo mallena saddhiṃ yujjhati, dve senā yujjhanti, dve meṇḍā yujjhanti, dve usabhā yujjhanti, dve hatthino yujjhanti, dve kukkuṭā yujjhanti.
Root Yudha - to fight: a wrestler fights with a wrestler, two armies fight, two rams fight, two bulls fight, two elephants fight, two cocks fight.
Yudha – trong sự chiến đấu: mallo mallena saddhiṃ yujjhati (võ sĩ chiến đấu với võ sĩ), dve senā yujjhanti (hai đội quân chiến đấu), dve meṇḍā yujjhanti (hai con cừu đực chiến đấu), dve usabhā yujjhanti (hai con bò đực chiến đấu), dve hatthino yujjhanti (hai con voi chiến đấu), dve kukkuṭā yujjhanti (hai con gà trống chiến đấu).
4648
Kamme-yujjhīyati, yujjhīyanti.
In the passive voice: is fought, are fought.
Ở thể bị động: yujjhīyati (được chiến đấu), yujjhīyanti (được chiến đấu).
4649
Kārite-yodheti, yodhayati, yujjhāpeti, yujjhāpayati, ‘‘yodhetha māraṃ paññāvudhenā’’ti* pāḷi.
In the causative voice: he makes fight, he causes to fight, he causes to make fight, he causes to make fight; the Pāḷi text says, "Fight Māra with the weapon of wisdom."
Thể sai khiến: yodheti, yodhayati (làm cho chiến đấu); yujjhāpeti, yujjhāpayati (làm cho chiến đấu), pāḷi nói: ‘‘yodhetha māraṃ paññāvudhenā’’ti (hãy chiến đấu với Ma bằng vũ khí trí tuệ).
4650
Vidha-tāḷane, sarena migaṃ vijjhati, dhammaṃ paṭivijjhati, paṭivijjhanti.
Root Vidha - to strike: he pierces a deer with an arrow, he penetrates the Dhamma, they penetrate.
Vidha – trong sự đâm, xuyên: sarena migaṃ vijjhati (đâm con nai bằng mũi tên), dhammaṃ paṭivijjhati (thấu hiểu Pháp), paṭivijjhanti (thấu hiểu).
4651
Kamme kattusadisampi rūpaṃ hoti, tena dhammo paṭivijjhati, dhammā paṭivijjhanti, paṭivijjhīyati, paṭivijjhīyanti.
In the passive voice, the form is sometimes similar to the active voice: by him the Dhamma is penetrated, the Dhammas are penetrated, it is penetrated, they are penetrated.
Ở thể bị động, dạng thức cũng giống như chủ động: tena dhammo paṭivijjhati (Pháp được thấu hiểu bởi người ấy), dhammā paṭivijjhanti (các pháp được thấu hiểu), paṭivijjhīyati (được thấu hiểu), paṭivijjhīyanti (được thấu hiểu).
4652
Kārite-vedheti, vedhayati, paṭivedheti, paṭivedhayati, iccādi.
In the causative voice: he causes to pierce, he causes to pierce, he causes to penetrate, he causes to penetrate, etc.
Thể sai khiến: vedheti, vedhayati (làm cho đâm); paṭivedheti, paṭivedhayati (làm cho thấu hiểu), v.v.
4653
Sidha-saṃsiddhiyaṃ, sijjhati, sijjhanti, sijjhare.
Root Sidha - to accomplish: he is accomplished, they are accomplished, they are accomplished.
Sidha – trong sự thành tựu: sijjhati (thành tựu), sijjhanti (thành tựu), sijjhare (thành tựu).
4654
Kārite mahāvuttinā issa āttaṃ, sādheti, sādhayati, sādhenti, sādhayanti.
In the causative voice, by the rule of mahāvutti, the 'i' of 'issa' becomes 'ā': he accomplishes, he causes to accomplish, they accomplish, they cause to accomplish.
Ở thể sai khiến, theo Mahāvutti, ‘ā’ được thêm vào ‘i’: sādheti, sādhayati (làm cho thành tựu); sādhenti, sādhayanti (làm cho thành tựu).
4655
Kamme-sādhīyati, sādhīyanti iccādi.
In the passive voice: is accomplished, are accomplished, etc.
Ở thể bị động: sādhīyati (được làm cho thành tựu), sādhīyanti (được làm cho thành tựu), v.v.
4656
Sudha-suddhiyaṃ, sujjhati, sujjhanti, visujjhati, parisujjhati.
Root Sudha - to purify: he is purified, they are purified, he is thoroughly purified, he is completely purified.
Sudha – trong sự thanh tịnh: sujjhati (thanh tịnh), sujjhanti (thanh tịnh); visujjhati (hoàn toàn thanh tịnh), parisujjhati (hoàn toàn thanh tịnh).
4657
Kārite-sodheti, sodhayati.
In the causative voice: he purifies, he causes to purify.
Thể sai khiến: sodheti, sodhayati (làm cho thanh tịnh).
4658
Mana-maññanāyaṃ, maññati, avamaññati, atimaññati, maññanti, avamaññanti, atimaññanti iccādi.
Root Mana - to think: he thinks, he despises, he overestimates, they think, they despise, they overestimate, etc.
Mana – trong sự suy nghĩ: maññati (suy nghĩ), avamaññati (khinh thường), atimaññati (kiêu căng); maññanti (suy nghĩ), avamaññanti (khinh thường), atimaññanti (kiêu căng), v.v.
4659
Hana-vighāta, saṅghātesu, haññati, vihaññati, haññanti, vihaññanti iccādi.
Root Hana - to destroy, to strike: he is destroyed, he is violently destroyed, they are destroyed, they are violently destroyed, etc.
Hana – trong sự hủy diệt, tiêu diệt: haññati (bị hủy diệt), vihaññati (bị làm hại); haññanti (bị hủy diệt), vihaññanti (bị làm hại), v.v.
4660
Kupa-kope, paro parassa kuppati, kucchivāto kuppati, rogo kuppati, paṭikuppati, tejodhātu pakuppati* .
Root Kupa - to be agitated: one person becomes angry at another, stomach wind becomes agitated, sickness becomes agitated, he becomes agitated in return, the heat-element becomes violently agitated.
Kupa – trong sự giận dữ: paro parassa kuppati (người này giận người kia), kucchivāto kuppati (gió trong bụng nổi lên), rogo kuppati (bệnh phát sinh), paṭikuppati (phản ứng giận dữ), tejodhātu pakuppati (hỏa đại nổi lên).
4661
Kārite-kopeti, kopayati iccādi.
In the causative voice: he agitates, he causes to agitate, etc.
Thể sai khiến: kopeti, kopayati (làm cho giận dữ), v.v.
4662
Dīpa-dittiyaṃ, dippati, dippanti, pure adhammo dippati* .
Root Dīpa - to shine: he shines, they shine, formerly unrighteousness shone forth.
Dīpa – trong sự chiếu sáng: dippati (chiếu sáng), dippanti (chiếu sáng); pure adhammo dippati (trước đây phi pháp chiếu sáng).
4663
Kamme-dīpīyati, dīpīyanti.
In the passive voice: is shone, are shone.
Ở thể bị động: dīpīyati (được chiếu sáng), dīpīyanti (được chiếu sáng).
4664
Kārite garupantattā na vuddhi, dīpeti, dīpayati, dīpenti, dīpayanti iccādi.
In the causative voice, due to being a heavy root, there is no lengthening: he illuminates, he causes to illuminate, they illuminate, they cause to illuminate, etc.
Ở thể sai khiến, vì là âm tiết nặng nên không có sự tăng âm: dīpeti, dīpayati (làm cho chiếu sáng); dīpenti, dīpayanti (làm cho chiếu sáng), v.v.
4665
Lupa-adassane, luppati, luppanti.
Root Lupa - to disappear: he disappears, they disappear.
Lupa – trong sự che khuất: luppati (bị che khuất), luppanti (bị che khuất).
4666
Kārite-lopeti, lopayati iccādi.
In the causative voice: he causes to disappear, he causes to disappear, etc.
Thể sai khiến: lopeti, lopayati (làm cho che khuất), v.v.
4667
Vapa-bījanikkhepe, vappati, vappanti iccādi.
Root Vapa - to sow seeds: he sows, they sow, etc.
Vapa – trong sự gieo hạt: vappati (gieo hạt), vappanti (gieo hạt), v.v.
4668
Supa-suppane, suppati, suppanti.
Root Supa - to sleep: he sleeps, they sleep.
Supa – trong sự ngủ: suppati (ngủ), suppanti (ngủ).
4669
Mahāvuttinā ādivuddhi, soppati, soppanti.
By the rule of mahāvutti, initial lengthening occurs: he sleeps, they sleep.
Theo Mahāvutti, có sự tăng âm ở đầu: soppati (ngủ), soppanti (ngủ).
4670
Samu-upasame nivāse ca, sammati, visammati, upasammati, vūpasammati, assame sammati, yattha sammati temiyo* , sammanti.
Root Samu - to be pacified, to dwell: he is pacified, he is unpacified, he is entirely pacified, he is completely pacified, he dwells in the hermitage, where Temiya dwells, they dwell.
Samu – trong sự an tịnh và cư trú: sammati (an tịnh), visammati (giải tỏa), upasammati (an tịnh), vūpasammati (hoàn toàn an tịnh); assame sammati (cư trú trong ẩn thất), yattha sammati temiyo (nơi Temiya cư trú), sammanti (an tịnh).
Kārite na vuddhi, sameti, vūpasameti iccādi.
In the causative voice, no lengthening: he pacifies, he thoroughly pacifies, etc.
Ở thể sai khiến, không có sự tăng âm: sameti (làm cho an tịnh), vūpasameti (làm cho hoàn toàn an tịnh), v.v.
4671
Divu-kīḷāyaṃ vijigīsāyaṃ byavahāre thuti, kanti, gati, sattīsu ca, ‘tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’ti yamhi vassa battaṃ, ‘vaggalasehi te’ti yassa battaṃ, dibbati, dibbanti iccādi.
Root Divu - to play, to wish for victory, in usage, praise, desire, movement, and power: by which the 'ya' of 'tavagga' and 'varaṇa' becomes 'cavagga' and 'ba' and 'ñā', and 'te' for 'vaggalas'; he plays, they play, etc.
Divu – trong sự vui chơi, mong muốn chiến thắng, giao dịch, ca ngợi, mong ước, đi lại, và sức mạnh. Khi có sự biến đổi của các âm ‘vaggavaraṇa’ thành ‘cavaggabayañā’, và ‘vaggalasa’ thành ‘te’: dibbati (vui chơi), dibbanti (vui chơi), v.v.
4672
Sivu-saṃsibbane, sibbati, sibbanti, sibbeyya vā sibbāpeyya vā* iccādi.
Root Sivu - to sew: he sews, they sew, he may sew or cause to sew, etc.
Sivu – trong sự khâu vá: sibbati (khâu), sibbanti (khâu); sibbeyya vā sibbāpeyya vā (hoặc tự khâu hoặc sai người khâu), v.v.
4673
Tasa-santāse, tassati.
Root Tasa - to tremble: he trembles.
Tasa – trong sự sợ hãi: tassati (sợ hãi).
4674
Mahāvuttinā tassa trattaṃ, utrassati, ubbijjatīti attho.
By the rule of mahāvutti, the 's' of 'tassa' becomes 'ttrattaṃ'; he is terrified, meaning he is agitated.
Theo Mahāvutti, ‘tassa’ thành ‘trattaṃ’: utrassati (run sợ), nghĩa là ubbijjati (kinh hãi).
Tassati, paritassati, pipāsatīti attho.
He is thirsty, he is extremely thirsty, meaning he desires to drink.
Tassati (khát), paritassati (rất khát), nghĩa là pipāsati (khát nước).
4675
Kārite-tāseti, tāsayati iccādi.
In the causative voice: he causes to tremble, he causes to tremble, etc.
Thể sai khiến: tāseti, tāsayati (làm cho sợ hãi), v.v.
4676
Tusa-pītimhi, tussati, santussati.
Root Tusa - to be pleased: he is pleased, he is fully pleased.
Tusa – trong sự hài lòng: tussati (hài lòng), santussati (hoàn toàn hài lòng).
4677
Kammepi-tussati, santussati, tussīyati.
In the passive voice also: he is pleased, he is fully pleased, it is pleased.
Cả ở thể bị động: tussati (được hài lòng), santussati (được hoàn toàn hài lòng), tussīyati (được hài lòng).
4678
Kārite-toseti, tosayati iccādi.
In the causative voice: he pleases, he causes to please, etc.
Thể sai khiến: toseti, tosayati (làm cho hài lòng), v.v.
4679
Disa-paññāyane, dissati, padissati, sandissati.
Root Disa - to make known: he is seen, he appears, he is connected.
Disa – trong sự chỉ rõ: dissati (được thấy), padissati (hiện ra), sandissati (hòa hợp).
Dissanti bālā abyattā* , nimittāni padissanti* , ime dhammā mayi sandissanti, ahañca imesu dhammesu sandissāmi* .
Fools, the ignorant, are seen; omens appear; "these Dhammas are connected with me, and I am connected with these Dhammas."
Dissanti bālā avijjā (những kẻ ngu si không hiểu biết được thấy), nimittāni padissanti (các điềm báo hiện ra), ime dhammā mayi sandissanti, ahañca imesu dhammesu sandissāmi (những pháp này hòa hợp với tôi, và tôi hòa hợp với những pháp này).
4680
Dusa-paṭighāte, dussati.
Root Dusa - to harm: he is corrupted.
Dusa – trong sự làm hại: dussati (làm hại).
Dosaneyyesu dussati.
He is corrupted by things that cause anger.
Dussati (làm hại) đối với những điều đáng làm hại.
Padussati, dussanti, padussanti.
He is corrupted, they are corrupted, they are thoroughly corrupted.
Padussati (làm hại), dussanti (làm hại), padussanti (làm hại).
4681
Kārite dīgho, dūseti, dūsayati.
In the causative voice, with lengthening: he pollutes, he causes to pollute.
Ở thể sai khiến, nguyên âm dài: dūseti, dūsayati (làm cho hư hỏng).
4682
Kamme-dūsīyati iccādi.
In the passive voice: is polluted, etc.
Ở thể bị động: dūsīyati (bị làm hư hỏng), v.v.
4683
Sisa-asabbayoge, sissati, avasissati.
Root Sisa - to leave behind, not to finish: he is left, he is left over.
Sisa – trong sự còn lại: sissati (còn lại), avasissati (còn lại).
Sarīrāni avasissanti.
Bodies are left over.
Sarīrāni avasissanti (các thân thể còn lại).
4684
Kārite-seseti, sesayati iccādi.
In the causative voice: he leaves, he causes to leave, etc.
Thể sai khiến: seseti, sesayati (làm cho còn lại), v.v.
4685
Susa-sussane, sussati.
Root Susa - to dry up: he dries up.
Susa – trong sự khô héo: sussati (khô héo).
Aṭṭhi ca nhāru ca cammañca avasissatu, upasussatu me sarīre maṃsalohitaṃ* iccādi.
Let bone, sinew, and skin remain; let the flesh and blood in my body dry up, etc.
Aṭṭhi ca nhāru ca cammañca avasissatu, upasussatu me sarīre maṃsalohitaṃ (xương, gân và da hãy còn lại, thịt và máu trong thân tôi hãy khô héo), v.v.
4686
Daha-dāhe, ha, yānaṃ vipariyāyo, dayhati, dayhanti, ekacitakamhi dayhare.
Root Daha - to burn; ha and ya are interchanged: he is burnt, they are burnt, they are burnt on one pyre.
Daha – trong sự đốt cháy: ‘ha’ và ‘ya’ đảo ngược: dayhati (bị đốt cháy), dayhanti (bị đốt cháy); ekacitakamhi dayhare (bị đốt cháy trên một giàn hỏa táng).
4687
Kārite-dāheti, dāhayati iccādi.
In the causative voice: he burns, he causes to burn, etc.
Thể sai khiến: dāheti, dāhayati (làm cho đốt cháy), v.v.
4688
Naha-bandhane, sannayhati, sannayhanti iccādi.
Root Naha - to bind: he binds tightly, they bind tightly, etc.
Naha – trong sự buộc, trói: sannayhati (buộc lại), sannayhanti (buộc lại), v.v.
4689
Muha-muyhane, muyhati, sammuyhati, sammuyhāmi, pamuyhāmi.
Root Muha - to be bewildered: he is bewildered, he is thoroughly bewildered, I am thoroughly bewildered, I am utterly bewildered.
Muha – trong sự lầm lẫn: muyhati (lầm lẫn), sammuyhati (hoàn toàn lầm lẫn), sammuyhāmi (tôi hoàn toàn lầm lẫn), pamuyhāmi (tôi hoàn toàn lầm lẫn).
Sabbā muyhanti me disā* .
All directions are bewildered for me.
Sabbā muyhanti me disā (tất cả các phương hướng đều làm tôi lầm lẫn).
4690
Kārite-moheti, mohayati iccādi.
In the causative voice: he deludes, he causes to delude, etc.
Thể sai khiến: moheti, mohayati (làm cho lầm lẫn), v.v.
4691
Divādigaṇo niṭṭhito.
The Divādi group is finished.
Nhóm Divādi đã hoàn tất.
4692
Svādigaṇa
Svādigaṇa
Nhóm Svādi
4693
Atha svādigaṇo vuccate.
Now the Svādi group is declared.
Bây giờ nhóm Svādi được nói đến.
4694
Gi, ci, mi, vu, su, hi, āpa, saka.
Gi, ci, mi, vu, su, hi, āpa, saka.
Gi, ci, mi, vu, su, hi, āpa, saka.
4695
‘Kā’ti vattate.
The word 'kā' is understood.
‘Kā’ được tiếp tục.
4696
665. Svādito kṇo* .
665. From Svādi, 'kṇa'.
665. Svādito kṇo.
4697
Svādīhi kriyatthehi paraṃ kānubandhā ṇā, ṇo iti dve paccayā honti.
From the verbs of the Svādi group, in the sense of 'action', the two suffixes 'ṇā' and 'ṇo' with the anubandha 'ka' occur.
Sau các căn từ Svādi có ý nghĩa hành động, hai tiếp vĩ ngữ kānubandha ṇā và ṇo được thêm vào.
4698
666. Na te kānubandhanāgamesu.
666. Not in those with kānubandha and āgama.
666. Na te kānubandhanāgamesu.
4699
Ivaṇṇu’vaṇṇānaṃ akārassa ca te e, o, ā na honti kānubandhanāgamesu paresūti vuddhipaṭisedho.
The 'a' of 'i-vowel' and 'u-vowel' does not become 'e', 'o', 'ā' when followed by kānubandha and āgama; this is a prohibition of lengthening.
Các nguyên âm ‘i’, ‘u’ và ‘a’ không trở thành ‘e’, ‘o’, ‘ā’ khi có các tiếp vĩ ngữ kānubandha theo sau. Đây là sự cấm tăng âm.
4700
Suṇāti, suṇoti.
Suṇāti, suṇoti.
Suṇāti, suṇoti.
4701
Gi-sadde, giṇāti, giṇoti, anugiṇāti, paṭigiṇāti.
From gi in the sense of sound: giṇāti, giṇoti, anugiṇāti, paṭigiṇāti.
Gi- trong nghĩa âm thanh, giṇāti, giṇoti, anugiṇāti, paṭigiṇāti.
4702
Pubbassaralopo, anugiṇanti, paṭigiṇanti.
With the elision of the preceding vowel: anugiṇanti, paṭigiṇanti.
Sự lược bỏ nguyên âm trước, anugiṇanti, paṭigiṇanti.
4703
Ci-caye, mahāvuttinā ṇassa nattaṃ, vaḍḍhakī pākāraṃ cināti, cinoti, ācināti, ācinoti, apacināti, apacinoti, viddhaṃsetīti attho.
From ci in the sense of collecting: according to the great commentary, ṇ becomes n; a carpenter builds a wall: cināti, cinoti, ācināti, ācinoti, apacināti, apacinoti, meaning 'to destroy'.
Ci- trong nghĩa tập hợp, theo quy tắc lớn ṇ trở thành n, vaḍḍhakī pākāraṃ cināti, cinoti (thợ mộc xây tường), ācināti, ācinoti (tích lũy), apacināti, apacinoti (phá hủy), có nghĩa là viddhaṃseti (phá hủy).
4704
Pubbassaralopo, cinanti, ācinanti, apacinanti.
With the elision of the preceding vowel: cinanti, ācinanti, apacinanti.
Sự lược bỏ nguyên âm trước, cinanti, ācinanti, apacinanti.
4705
Kamme-cīyati, ācīyati, apacīyati, cinīyati, ācinīyati, apacinīyati.
In the passive voice: cīyati, ācīyati, apacīyati, cinīyati, ācinīyati, apacinīyati.
Trong thể bị động: cīyati, ācīyati, apacīyati, cinīyati, ācinīyati, apacinīyati.
4706
Kārite-cayāpeti, cayāpayati, cināpeti, cināpayati iccādi.
In the causative voice: cayāpeti, cayāpayati, cināpeti, cināpayati, etc.
Trong thể sai khiến: cayāpeti, cayāpayati, cināpeti, cināpayati, v.v.
4707
Mi-pakkhepe, miṇāti, miṇoti, mināti, minoti vā.
From mi in the sense of throwing: miṇāti, miṇoti, or mināti, minoti.
Mi- trong nghĩa ném, miṇāti, miṇoti, hoặc mināti, minoti.
4708
Vu-saṃvaraṇe, saṃvuṇāti, saṃvuṇoti, āvuṇāti, āvuṇoti.
From vu in the sense of covering: saṃvuṇāti, saṃvuṇoti, āvuṇāti, āvuṇoti.
Vu- trong nghĩa che đậy, saṃvuṇāti, saṃvuṇoti, āvuṇāti, āvuṇoti.
4709
Su-savane, suṇāti, suṇoti, suṇanti, suṇāsi, suṇosi.
From su in the sense of hearing: suṇāti, suṇoti, suṇanti, suṇāsi, suṇosi.
Su- trong nghĩa nghe, suṇāti, suṇoti, suṇanti, suṇāsi, suṇosi.
4710
Rassatte-suṇasi nāga* .
With shortening: suṇasi Nāga.
Trong sự rút ngắn nguyên âm: suṇasi nāga*.
Suṇātha, suṇotha, suṇāmi, suṇomi, suṇāma, suṇoma.
suṇātha, suṇotha, suṇāmi, suṇomi, suṇāma, suṇoma.
Suṇātha, suṇotha, suṇāmi, suṇomi, suṇāma, suṇoma.
4711
Kamme ‘dīgho sarassā’ti kyamhi dīgho, sūyati, suyyati, sūyanti, suyyanti, suṇīyati, suṇīyanti.
In the passive voice, according to the rule 'dīgho sarassā', the vowel is lengthened in the kya suffix: sūyati, suyyati, sūyanti, suyyanti, suṇīyati, suṇīyanti.
Trong thể bị động, theo quy tắc ‘dīgho sarassā’ (nguyên âm được kéo dài), nguyên âm được kéo dài, sūyati, suyyati, sūyanti, suyyanti, suṇīyati, suṇīyanti.
4712
Kārite-sāveti, anusāveti, sāvayati, anusāvayati, suṇāpeti, suṇāpayati.
In the causative voice: sāveti, anusāveti, sāvayati, anusāvayati, suṇāpeti, suṇāpayati.
Trong thể sai khiến: sāveti, anusāveti, sāvayati, anusāvayati, suṇāpeti, suṇāpayati.
4713
Kamme-sāvīyati, anusāvīyati.
In the passive voice: sāvīyati, anusāvīyati.
Trong thể bị động: sāviyati, anusāvīyati.
4714
Suṇātu, suṇantu, suyyatu, suyyantu, sāvetu, sāventu, suṇe, suṇeyya, suṇeyyuṃ, sūyeyya, suyyeyya, sūyeyyuṃ, suyyeyuṃ, sāveyya, sāveyyuṃ.
suṇātu, suṇantu, suyyatu, suyyantu, sāvetu, sāventu, suṇe, suṇeyya, suṇeyyuṃ, sūyeyya, suyyeyya, sūyeyyuṃ, suyyeyuṃ, sāveyya, sāveyyuṃ.
Suṇātu, suṇantu, suyyatu, suyyantu, sāvetu, sāventu, suṇe, suṇeyya, suṇeyyuṃ, sūyeyya, suyyeyya, sūyeyyuṃ, suyyeyuṃ, sāveyya, sāveyyuṃ.
4715
Īādimhi-asuṇi, suṇi.
In the ī initial forms: asuṇi, suṇi.
Trong các thì bắt đầu bằng ī: asuṇi, suṇi.
4716
667. Tesu suto kṇokṇānaṃ roṭa* .
667. Su has kṇo, kṇa become roṭa in the ī initial forms.
667. Tesu suto kṇokṇānaṃ roṭa*.
4717
Tesu īādīsu ssakāravantesu ca vacanesu sudhātuto paresaṃ kṇo, kṇānaṃ roṭa hoti, rānubandho sabbādesadīpanattho.
In these ī initial and ssa-ending verb forms, kṇo and kṇa from the root su become roṭa. The ra augment serves to indicate that it is a complete replacement.
Trong các thì bắt đầu bằng ī và các từ tận cùng bằng ssakāra đó, sau gốc su, kṇo và kṇānaṃ trở thành roṭa. Rānubandha (phụ tố r) có mục đích chỉ ra sự thay thế toàn bộ.
‘Rānubandhentasarādissā’ti suttena ādisarassa lopo, dvittaṃ.
According to the rule 'Rānubandhentasarādissā', the initial vowel is elided and reduplication occurs.
Theo quy tắc ‘Rānubandhentasarādissā’, nguyên âm đầu bị lược bỏ, và được gấp đôi.
4718
Assosi, assosuṃ, assosi, assosittha, assosiṃ, assosimhā, assosumhā, assosittha iccādi.
assosi, assosuṃ, assosi, assosittha, assosiṃ, assosimhā, assosumhā, assosittha, etc.
Assosi, assosuṃ, assosi, assosittha, assosiṃ, assosimhā, assosumhā, assosittha, v.v.
4719
Ssatyādimhi-suṇissati, sossati, suṇissanti, sossanti, suṇissasi, sossasi, suṇissatha, sossatha, suṇissāmi, sossāmi, suṇissāma, sossāma.
In ssa initial forms: suṇissati, sossati, suṇissanti, sossanti, suṇissasi, sossasi, suṇissatha, sossatha, suṇissāmi, sossāmi, suṇissāma, sossāma.
Trong các thì bắt đầu bằng ssa: suṇissati, sossati, suṇissanti, sossanti, suṇissasi, sossasi, suṇissatha, sossatha, suṇissāmi, sossāmi, suṇissāma, sossāma.
Evaṃ parachakke.
Similarly in the parachakka (other tenses).
Tương tự trong parachakka.
4720
Ssādimhi-asuṇissā, asossā, asuṇissaṃsu, sossaṃsu iccādi.
In ssā initial forms: asuṇissā, asossā, asuṇissaṃsu, sossaṃsu, etc.
Trong các thì bắt đầu bằng ssā: asuṇissā, asossā, asuṇissaṃsu, sossaṃsu, v.v.
4721
Papubbo hi-pesane, pahiṇāti, pahiṇoti, pahiṇanti.
From hi with prefix pa in the sense of sending: pahiṇāti, pahiṇoti, pahiṇanti.
Tiền tố pa- và hi- trong nghĩa sai khiến: pahiṇāti, pahiṇoti, pahiṇanti.
4722
Īādimhi-dūtaṃ pahiṇi, pahiṇiṃsu, ‘kvaci vikaraṇāna’nti vikaraṇalopo, mahāvuttinā passa dīgho, dūtaṃ pāhesi* , pāhesuṃ iccādi.
In the ī initial forms: dūtaṃ pahiṇi, pahiṇiṃsu; 'kvaci vikaraṇāna' by elision of the suffix vikaraṇa, and by the great commentary, pa is lengthened: dūtaṃ pāhesi, pāhesuṃ, etc.
Trong các thì bắt đầu bằng ī: dūtaṃ pahiṇi, pahiṇiṃsu. ‘kvaci vikaraṇāna’ (đôi khi các vikaraṇa bị lược bỏ), theo quy tắc lớn, p được kéo dài, dūtaṃ pāhesi*, pāhesuṃ, v.v.
4723
Āpa-pāpuṇane papubbo –
From āpa with prefix pa in the sense of reaching –
Āpa- trong nghĩa đạt được, với tiền tố pa-.
4724
668. Sakāpānaṃ kukku kṇe* .
668. Saka, āpa get kukku or kuk before kṇa.
668. Sakāpānaṃ kukku kṇe*.
4725
Saka, āpadhātūnaṃ kānubandhā kukāra, ukārā kamena āgamā honti kṇamhi paccaye.
The roots saka and āpa get the augment kuk (with ka as an anubandha) and uk respectively before the kṇa suffix.
Đối với các gốc saka và āpa, các phụ tố kukāra và ukāra lần lượt được thêm vào khi có hậu tố kṇa.
4726
Pāpuṇoti, pāpuṇanti, sampāpuṇanti.
pāpuṇoti, pāpuṇanti, sampāpuṇanti.
Pāpuṇoti, pāpuṇanti, sampāpuṇanti.
4727
Paripubbo pariyattiyaṃ, pariyāpuṇāti, pariyāpuṇanti.
With prefix pari in the sense of mastering: pariyāpuṇāti, pariyāpuṇanti.
Với tiền tố pari- trong nghĩa hoàn thành: pariyāpuṇāti, pariyāpuṇanti.
4728
Saṃpubbo-samāpuṇāti, parisamāpuṇāti, niṭṭhānaṃ gacchatīti attho.
With prefix saṃ: samāpuṇāti, parisamāpuṇāti, meaning 'to reach completion'.
Với tiền tố saṃ-: samāpuṇāti, parisamāpuṇāti, có nghĩa là đạt đến sự kết thúc.
4729
Kṇeti kiṃ?
Why kṇa?
Tại sao là kṇa?
Pappoti.
pappoti.
Pappoti.
4730
Kamme-pāpīyati, pāpīyanti.
In the passive voice: pāpīyati, pāpīyanti.
Trong thể bị động: pāpīyati, pāpīyanti.
4731
Kārite-pāpeti, pāpayati, pāpenti, pāpayanti.
In the causative voice: pāpeti, pāpayati, pāpenti, pāpayanti.
Trong thể sai khiến: pāpeti, pāpayati, pāpenti, pāpayanti.
4732
Kamme-pāpīyati, pāpīyanti.
In the passive voice: pāpīyati, pāpīyanti.
Trong thể bị động: pāpīyati, pāpīyanti.
4733
Īādimhi-pāpuṇi, pāpuṇiṃsu iccādi.
In the ī initial forms: pāpuṇi, pāpuṇiṃsu, etc.
Trong các thì bắt đầu bằng ī: pāpuṇi, pāpuṇiṃsu, v.v.
4734
Saka-sattiyaṃ, sakkuṇoti, sakkuṇāti.
From saka in the sense of being able: sakkuṇoti, sakkuṇāti.
Saka- trong nghĩa có khả năng, sakkuṇoti, sakkuṇāti.
4735
Kṇeti kiṃ?
Why kṇa?
Tại sao là kṇa?
Sakkoti, sakkuṇanti.
sakkoti, sakkuṇanti.
Sakkoti, sakkuṇanti.
4736
Īādimhi-asakkuṇi, sakkuṇi, asakkuṇiṃsu, sakkuṇiṃsu.
In the ī initial forms: asakkuṇi, sakkuṇi, asakkuṇiṃsu, sakkuṇiṃsu.
Trong các thì bắt đầu bằng ī: asakkuṇi, sakkuṇi, asakkuṇiṃsu, sakkuṇiṃsu.
4737
669. Sakā kṇāssa kho īādo* .
669. Kṇa of saka becomes kha in the ī initial forms.
669. Sakā kṇāssa kho īādo*.
4738
Sakamhā parassa kṇāssa kho hoti īādimhi.
After saka, kṇa becomes kha in the ī initial forms.
Sau saka, kṇa trở thành kho khi có thì bắt đầu bằng ī.
4739
Asakkhi, sakkhi, asakkhiṃsu, sakkhiṃsu iccādi.
asakkhi, sakkhi, asakkhiṃsu, sakkhiṃsu, etc.
Asakkhi, sakkhi, asakkhiṃsu, sakkhiṃsu, v.v.
4740
670. Sse vā* .
670. Optionally, before ssa.
670. Sse vā*.
4741
Sakamhā parassa kṇassa kho hoti vā sse pare.
After saka, kṇa optionally becomes kha before ssa.
Sau saka, kṇa tùy chọn trở thành kho khi có ssa theo sau.
4742
Sakkhissati, sakkuṇissati, sakkhissanti, sakkuṇissanti, sakkhissasi, sakkhissatha, sakkhissāmi, sakkhissāma, sakkuṇissāma.
sakkhissati, sakkuṇissati, sakkhissanti, sakkuṇissanti, sakkhissasi, sakkhissatha, sakkhissāmi, sakkhissāma, sakkuṇissāma.
Sakkhissati, sakkuṇissati, sakkhissanti, sakkuṇissanti, sakkhissasi, sakkhissatha, sakkhissāmi, sakkhissāma, sakkuṇissāma.
4743
‘Dakkha sakkha hehi hohīhi lopo’ti ssassa vikappena lopo, sakkhiti, sakkhissati, sakkhinti, sakkhissanti.
According to the rule 'Dakkha sakkha hehi hohīhi lopo', ssa is optionally elided: sakkhiti, sakkhissati, sakkhinti, sakkhissanti.
Theo quy tắc ‘Dakkha sakkha hehi hohīhi lopo’, ssa tùy chọn bị lược bỏ, sakkhiti, sakkhissati, sakkhinti, sakkhissanti.
4744
Ssādimhi-asakkhissā, sakkhissā, asakkuṇissā, sakkuṇissā iccādi.
In ssā initial forms: asakkhissā, sakkhissā, asakkuṇissā, sakkuṇissā, etc.
Trong các thì bắt đầu bằng ssā: asakkhissā, sakkhissā, asakkuṇissā, sakkuṇissā, v.v.
4745
Svādigaṇo niṭṭhito.
The Svādigaṇa group is concluded.
Svādigaṇa kết thúc.
4746
Kyādigaṇa
Kyādigaṇa
Kyādigaṇa
4747
Atha kyādigaṇo vuccate.
Now the Kyādigaṇa group is explained.
Bây giờ, Kyādigaṇa được trình bày.
4748
Kī, ji, ñā, dhū, pu, bhū, mā, mū, lū.
Kī, ji, ñā, dhū, pu, bhū, mā, mū, lū.
Kī, ji, ñā, dhū, pu, bhū, mā, mū, lū.
4749
671. Kyādīhi kṇā* .
671. Kṇa (suffix) comes after the Kyādi roots.
671. Kyādīhi kṇā*.
4750
Kīiccādīhi kriyatthehi paraṃ kattari kānubandho ṇāpaccayo hoti.
After kī and other roots, in the sense of action, the suffix ṇa (with ka as an anubandha) occurs in the active voice.
Sau các gốc bắt đầu bằng Kī, v.v., trong nghĩa hành động, hậu tố kṇā được thêm vào trong thể chủ động.
4751
672. Kṇāknāsu rasso* .
672. Shortening before kṇa and kna.
672. Kṇāknāsu rasso*.
4752
Etesu dīghadhātūnaṃ rasso hoti.
For these long-vowel roots, the vowel is shortened.
Trong các trường hợp này, các gốc có nguyên âm dài trở thành nguyên âm ngắn.
4753
Kī-dabbavinimaye, kiṇāti, kiṇanti, vikkiṇāti, vikkiṇanti.
From kī in the sense of exchange of goods: kiṇāti, kiṇanti, vikkiṇāti, vikkiṇanti.
Kī- trong nghĩa trao đổi vật chất, kiṇāti, kiṇanti, vikkiṇāti, vikkiṇanti.
4754
Kamme-kīyati, kiyyati, vikkīyati, vikkiyyati, vikkiyyanti.
In the passive voice: kīyati, kiyyati, vikkīyati, vikkiyyati, vikkiyyanti.
Trong thể bị động: kīyati, kiyyati, vikkīyati, vikkiyyati, vikkiyyanti.
4755
Kārite-vikkāyeti, vikkāyayati, kīṇāpeti, kīṇāpayati iccādi.
In the causative voice: vikkāyeti, vikkāyayati, kīṇāpeti, kīṇāpayati, etc.
Trong thể sai khiến: vikkāyeti, vikkāyayati, kīṇāpeti, kīṇāpayati, v.v.
4756
673. Jyādīhi knā* .
673. Kna (suffix) comes after the Jyādi roots.
673. Jyādīhi knā*.
4757
Jiiccādīhi kattari kānubandho nāpaccayo hoti.
After ji and other roots, in the active voice, the suffix na (with ka as an anubandha) occurs.
Sau các gốc bắt đầu bằng Ji, v.v., hậu tố kṇā được thêm vào trong thể chủ động.
4758
Jināti, jinanti.
jināti, jinanti.
Jināti, jinanti.
4759
Kamme-jīyati, jiyyati, jinīyati, jiniyyati.
In the passive voice: jīyati, jiyyati, jinīyati, jiniyyati.
Trong thể bị động: jīyati, jiyyati, jinīyati, jiniyyati.
4760
Kārite-jayāpeti, jayāpayati, parājeti, parājayati, parājenti, parājayanti, jināpeti, jināpayati, ajini, jini, ajiniṃsu, jiniṃsu, jinissati, jinissanti iccādi.
In the causative voice: jayāpeti, jayāpayati, parājeti, parājayati, parājenti, parājayanti, jināpeti, jināpayati, ajini, jini, ajiniṃsu, jiniṃsu, jinissati, jinissanti, etc.
Trong thể sai khiến: jayāpeti, jayāpayati, parājeti, parājayati, parājenti, parājayanti, jināpeti, jināpayati, ajini, jini, ajiniṃsu, jiniṃsu, jinissati, jinissanti, v.v.
4761
Ñā-avabodhane.
From ñā in the sense of understanding.
Ñā- trong nghĩa hiểu biết.
4762
674. Ñāssa ne jā* .
674. Ñā becomes jā before na.
674. Ñāssa ne jā*.
4763
Nāpaccaye pare ñāssa jā hoti.
Before the na suffix, ñā becomes jā.
Khi hậu tố nā theo sau, ñā trở thành jā.
4764
Jānāti, pajānāti, ājānāti, sañjānāti, vijānāti, abhijānāti, parijānāti, paṭijānāti, jānanti.
jānāti, pajānāti, ājānāti, sañjānāti, vijānāti, abhijānāti, parijānāti, paṭijānāti, jānanti.
Jānāti, pajānāti, ājānāti, sañjānāti, vijānāti, abhijānāti, parijānāti, paṭijānāti, jānanti.
4765
Kamme-ñāyati, paññāyati, aññāyati, saññāyati, viññāyati, abhiññāyati, pariññāyati, paṭiññāyati, ñāyanti.
In the passive voice: ñāyati, paññāyati, aññāyati, saññāyati, viññāyati, abhiññāyati, pariññāyati, paṭiññāyati, ñāyanti.
Trong thể bị động: ñāyati, paññāyati, aññāyati, saññāyati, viññāyati, abhiññāyati, pariññāyati, paṭiññāyati, ñāyanti.
4766
Kārite-ñāpeti, ñāpayati, ñāpenti, ñāpayanti, jānāpeti, jānāpayati, jānāpenti, jānāpayanti.
In the causative voice: ñāpeti, ñāpayati, ñāpenti, ñāpayanti, jānāpeti, jānāpayati, jānāpenti, jānāpayanti.
Trong thể sai khiến: ñāpeti, ñāpayati, ñāpenti, ñāpayanti, jānāpeti, jānāpayati, jānāpenti, jānāpayanti.
4767
Kamme-ñāpīyati, saññāpīyati, jānāpīyati.
In the passive voice: ñāpīyati, saññāpīyati, jānāpīyati.
Trong thể bị động: ñāpīyati, saññāpīyati, jānāpīyati.
4768
675. Ñāssa sanāssa nāyo timhi* .
675. Ñā with sana becomes nāya before ti.
675. Ñāssa sanāssa nāyo timhi*.
4769
Nāsahitassa ñāssa nāyo hoti timhi, suttavibhattiyā anti, antesu ca.
ñā together with sana becomes nāya before ti, and also before anti and antesu in the Suttavibhatti.
Ñā cùng với nā trở thành nāyo khi có ti theo sau, và cả khi có anti, antesu (theo phân loại của suttavibhatti).
4770
Nāyati.
nāyati.
Nāyati.
Viceyya viceyya atthe panāyatīti kho bhikkhave vipassīti vuccati* .
"By analyzing and distinguishing meanings, O bhikkhus, one is called a Vipassī," (thus it is said).
‘‘Này các tỳ khưu, ai phân biệt và phân biệt các đối tượng thì được gọi là vipassī (người có tuệ quán)’’*.
Nāyanti.
nāyanti.
Nāyanti.
‘‘Animittā na nāyare’’ti* pāḷi.
The Pāli text states: "Animittā na nāyare."
Pāḷi là ‘‘Animittā na nāyare’’ti*.
4771
Eyyādimhi-jāneyya, jāneyyuṃ, jāneyyāsi, jāneyyātha, jāneyyāmi, jāneyyāma.
In the eyya initial forms: jāneyya, jāneyyuṃ, jāneyyāsi, jāneyyātha, jāneyyāmi, jāneyyāma.
Trong các thì bắt đầu bằng eyya: jāneyya, jāneyyuṃ, jāneyyāsi, jāneyyātha, jāneyyāmi, jāneyyāma.
4772
Utte-jāneyyāmu.
In the utta forms: jāneyyāmu.
Trong utta (ngôi thứ nhất số nhiều): jāneyyāmu.
4773
Eyyāmassa emutte ‘‘kathaṃ jānemu taṃ maya’’nti* pāḷi.
For eyyāma becoming emu in utta forms, the Pāli text says: "kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ" (how shall we know that?).
Trong trường hợp eyyāma trở thành emu, pāḷi là ‘‘kathaṃ jānemu taṃ maya’’nti*.
4774
676. Eyyassiyāñā vā* .
676. Eyya optionally becomes iyā and ñā.
676. Eyyassiyāñā vā*.
4775
Ñāto eyyassa iyā, ñā honti, vāsaddena eyyumādīnampi ñū, ñāsi, ñātha, ñāmi, ñāmādesā honti, eyyamiccassa ñañca.
After ñā, eyya becomes iyā or ñā. By the word vā (optionally), eyyādayo (other forms like eyyuṃ, etc.) also become ñū, ñāsi, ñātha, ñāmi, ñāmādesā (replacements like ñū, ñāsi, ñātha, ñāmi, ñāma), and eyyam becomes ñam.
Sau ñā, eyya tùy chọn trở thành iyā, ñā, và với từ vā, eyyumā, v.v. cũng trở thành ñū, ñāsi, ñātha, ñāmi, ñāmādesā, và eyyami trở thành ñañca.
4776
Jāniyā.
jāniyā.
Jāniyā.
4777
677. Ñāmhi jaṃ* .
677. Ja for ñā before ñāṃ.
677. Ñāmhi jaṃ*.
4778
Ñādese pare sanāssa ñāssa jaṃ hoti.
Before the ñā replacement, ñā with sana becomes jaṃ.
Khi ñādese theo sau, ñā của sanā trở thành jaṃ.
4779
Jaññā, vijaññā.
jaññā, vijaññā.
Jaññā, vijaññā.
4780
Suttavibhattena ñūādīsupi jaṃ hoti.
According to Suttavibhattena, jaṃ also occurs in ñū and other forms.
Theo suttavibhatta, jaṃ cũng xảy ra trong ñū, v.v.
‘‘Pāpaṃ katvā mā maṃ jaññūti icchati* , vivekadhammaṃ ahaṃ vijaññaṃ* , jaññāmu ce sīlavantaṃ vadaññu’’nti* pāḷī.
The Pāḷi text says: "Having done evil, he desires 'May no one know me', may I know the Dhamma of seclusion, if we know a virtuous, eloquent one."
“Sau khi làm điều ác, mong rằng không ai biết mình. Tôi sẽ biết pháp ly dục. Nếu biết người giữ giới, người biết nói,” là bản Pāḷi.
‘Jaññāsi, jaññātha, jaññāmi, jaññāmā’tipi yujjati.
"You know, you all know, I know, we know" are also appropriate.
‘Jaññāsi, jaññātha, jaññāmi, jaññāmā’ cũng được sử dụng.
4781
678. Īssatyādīsu knālopo* .
678. Elision of 'kṇa' in 'īssatyādīsu'.
678. Sự biến mất của knā trong īssatyādī.
4782
Knāssa lopo hoti vā īādimhi ssatyādimhi ca.
There is optionally an elision of 'kṇa' in the past tense (īādimhi) and future tense (ssatyādimhi).
Sự biến mất của knā xảy ra tùy chọn trong īādī và ssatyādī.
4783
Aññāsi, abbhaññāsi, ajāni, aññāsuṃ, aññaṃsu, abbhaññaṃsu, jāniṃsu, aññāsi, abbhaññāsi, ajāni, aññittha, jānittha, aññāsiṃ, abbhaññāsiṃ, ajāniṃ, jāniṃ, aññāsimhā, ajānimhā, jānimhā, ñāssati, jānissati, ñāssanti, jānissanti.
He knew, he thoroughly knew, he knew, they knew, they knew, they thoroughly knew, they knew, you knew, you thoroughly knew, you knew, you all knew, you all knew, I knew, I thoroughly knew, I knew, I knew, we knew, we knew, we knew, he will know, he will know, they will know, they will know.
Aññāsi, abbhaññāsi, ajāni, aññāsuṃ, aññaṃsu, abbhaññaṃsu, jāniṃsu, aññāsi, abbhaññāsi, ajāni, aññittha, jānittha, aññāsiṃ, abbhaññāsiṃ, ajāniṃ, jāniṃ, aññāsimhā, ajānimhā, jānimhā, ñāssati, jānissati, ñāssanti, jānissanti.
4784
Kamme-viññāyissati, viññāyissanti.
In the passive voice: will be understood, will be understood.
Trong thể bị động: viññāyissati, viññāyissanti.
4785
679. Ssassa hi kamme* .
679. For 'ssa' in the passive voice.
679. Ssassa hi kamme.
4786
Ñāto ssassa hi hoti vā kamme.
The 'ssa' is known to be in the passive voice.
Ssassa hi của căn ñā xảy ra tùy chọn trong thể bị động.
4787
Paññāyihi.
Will be known.
Paññāyihi.
‘‘Paññāyihinti etā, daharā’’ti* pāḷi.
The Pāli states: ‘‘These young ones will be known’’.
“Paññāyihinti etā, daharā” là bản Pāḷi.
Paññāyissati, paññāyissanti iccādi.
Paññāyissati, paññāyissanti, etc.
Paññāyissati, paññāyissanti, v.v.
4788
Dhū-vidhunane, knāmhi rasso, dhunāti, dhunanti.
Dhū - in the sense of shaking off; the 'k' is shortened; dhunāti, dhunanti.
Dhū-làm sạch, knāmhi rút ngắn, dhunāti, dhunanti.
4789
Kamme-dhunīyati, dhunīyanti.
In the passive: dhunīyati, dhunīyanti.
Trong thể bị động: dhunīyati, dhunīyanti.
4790
Kārite-dhunāpeti, dhunāpayati.
In the causative: dhunāpeti, dhunāpayati.
Trong thể sai khiến: dhunāpeti, dhunāpayati.
4791
Pu-sodhane, punāti, punanti.
Pu - in the sense of purifying; punāti, punanti.
Pu-làm sạch, punāti, punanti.
4792
Bhū-pattiyaṃ, rasso, abhisambhunāti, abhisambhunanti.
Bhū - in the sense of attaining; shortened; abhisambhunāti, abhisambhunanti.
Bhū-đạt được, rút ngắn, abhisambhunāti, abhisambhunanti.
Nāssa ṇatte-abhisambhuṇāti, abhisambhuṇanti.
When 'n' is not nasalized: abhisambhuṇāti, abhisambhuṇanti.
Nāssa ṇatte-abhisambhuṇāti, abhisambhuṇanti.
4793
Mā-parimāṇe, mahāvuttinā dhātvantassa ittaṃ, mināti, nimmināti.
Mā - in the sense of measuring; by the great rule, the final vowel of the root becomes 'i'; mināti, nimmināti.
Mā-đo lường, theo quy tắc mahāvutti, nguyên âm cuối của căn được chuyển thành i, mināti, nimmināti.
4794
Kamme-upamīyati, upamīyanti, nimmīyati, nimmīyanti.
In the passive: upamīyati, upamīyanti, nimmīyati, nimmīyanti.
Trong thể bị động: upamīyati, upamīyanti, nimmīyati, nimmīyanti.
4795
Kārite-nagaraṃ māpeti, māpayati, māpīyati, māpīyanti, nimmini, nimminiṃsu, māpesi, māpayi, māpesuṃ, māpayuṃ, nimminissati, nimminissanti, māpessati, māpessanti iccādi.
In the causative: māpeti a city, māpayati, māpīyati, māpīyanti, nimmini, nimminiṃsu, māpesi, māpayi, māpesuṃ, māpayuṃ, nimminissati, nimminissanti, māpessati, māpessanti, etc.
Trong thể sai khiến: nagaraṃ māpeti, māpayati, māpīyati, māpīyanti, nimmini, nimminiṃsu, māpesi, māpayi, māpesuṃ, māpayuṃ, nimminissati, nimminissanti, māpessati, māpessanti, v.v.
4796
Mū-bandhane, munāti.
Mū - in the sense of binding; munāti.
Mū-buộc, munāti.
4797
Lū-chedane, rassattaṃ, lunāti, lunanti.
Lū - in the sense of cutting; shortened; lunāti, lunanti.
Lū-cắt, rút ngắn, lunāti, lunanti.
4798
Kamme-lūyati, lūyanti.
In the passive: lūyati, lūyanti.
Trong thể bị động: lūyati, lūyanti.
4799
Kārite-lāvayati, lāvayanti.
In the causative: lāvayati, lāvayanti.
Trong thể sai khiến: lāvayati, lāvayanti.
4800
Kamme-lāvīyati iccādi.
In the passive: lāvīyati, etc.
Trong thể bị động: lāvīyati, v.v.
4801
Kyādigaṇo niṭṭhito.
The Kyādi class is concluded.
Nhóm Kyādi đã hoàn tất.
4802
Tanādigaṇa
Tanādi class
Nhóm Tanādi
4803
Atha tanādigaṇo vuccate.
Now the Tanādi class is explained.
Bây giờ, nhóm Tanādi được trình bày.
4804
Āpa, kara, tana, saka.
Āpa, kara, tana, saka.
Āpa, kara, tana, saka.
4805
680. Tanāditvo* .
680. From the Tanādi roots.
680. Tanāditvo.
4806
Tanādīhi paraṃ opaccayo hoti.
The suffix 'o' comes after the Tanādi roots.
Hậu tố opa xuất hiện sau các căn Tanādi.
4807
Tanoti.
Tanoti.
Tanoti.
4808
Āpa-pāpuṇane papubbo.
Āpa - in the sense of reaching, with the prefix 'pa'.
Āpa-đạt được, với tiền tố pa.
Dhātvantassa dvittaṃ rasso ca, pappoti, papponti.
The final vowel of the root is doubled and shortened: pappoti, papponti.
Nguyên âm cuối của căn được gấp đôi và rút ngắn, pappoti, papponti.
4809
Kamme-pāpīyati, pāpīyanti.
In the passive: pāpīyati, pāpīyanti.
Trong thể bị động: pāpīyati, pāpīyanti.
4810
Kārite-pāpeti, pāpayati.
In the causative: pāpeti, pāpayati.
Trong thể sai khiến: pāpeti, pāpayati.
4811
Kamme-pāpīyati pāpīyanti iccādi.
In the passive: pāpīyati, pāpīyanti, etc.
Trong thể bị động: pāpīyati, pāpīyanti, v.v.
4812
Kara-karaṇe, karoti, karonti.
Kara - in the sense of doing; karoti, karonti.
Kara-làm, karoti, karonti.
4813
Kamme-karīyati, karīyanti.
In the passive: karīyati, karīyanti.
Trong thể bị động: karīyati, karīyanti.
4814
‘Tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’ti yamhi dhātvantassa yattaṃ, kayyati, kayyanti, kayyare, kayyate, kayyante.
When the final 'r' of the root becomes 'y' according to the rule 'tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā', forms: kayyati, kayyanti, kayyare, kayyate, kayyante.
Theo quy tắc ‘Tavaggavaraṇānaṃ ye cavaggabayañā’, nguyên âm cuối của căn được chuyển thành y, kayyati, kayyanti, kayyare, kayyate, kayyante.
4815
Kārite-kāreti, kārayati, kārenti, kārayanti, kārāpeti, kārāpayati, kārāpenti, kārāpayanti.
In the causative: kāreti, kārayati, kārenti, kārayanti, kārāpeti, kārāpayati, kārāpenti, kārāpayanti.
Trong thể sai khiến: kāreti, kārayati, kārenti, kārayanti, kārāpeti, kārāpayati, kārāpenti, kārāpayanti.
4816
681. Karassa sossa kuṃ* .
681. The 'so' of 'kara' becomes 'kuṃ'.
681. Karassa sossa kuṃ.
4817
O-kārasahitassa karassa kuṃ hoti mi, mesu paresu.
The root 'kara' with the vowel 'o' becomes 'kuṃ' when followed by 'mi' or 'me'.
Kar với nguyên âm o được chuyển thành kuṃ tùy chọn khi mi, me theo sau.
4818
Kummi, kumma, ‘‘bhattu apacitiṃ kummi* , dhammassāpacitiṃ kummī’’ti* pāḷī.
Kummi, kumma; the Pāli states: ‘‘I will do service to the husband’’, ‘‘I will do service to the Dhamma’’.
Kummi, kumma, “bhattu apacitiṃ kummi, dhammassāpacitiṃ kummī” là bản Pāḷi.
4819
682. Karotissa kho* .
682. The 'karoti' becomes 'kho'.
682. Karotissa kho.
4820
Pādito parassa karadhātussa kvaci kho hoti.
Occasionally, the root 'kara' appearing at the beginning, becomes 'kho'.
Căn kar sau pādito đôi khi được chuyển thành kho.
4821
Saṅkharoti, saṅkharonti, abhisaṅkharoti, abhisaṅkharonti.
Saṅkharoti, saṅkharonti, abhisaṅkharoti, abhisaṅkharonti.
Saṅkharoti, saṅkharonti, abhisaṅkharoti, abhisaṅkharonti.
4822
Kamme-saṅkharīyati, saṅkharīyanti.
In the passive: saṅkharīyati, saṅkharīyanti.
Trong thể bị động: saṅkharīyati, saṅkharīyanti.
4823
Kārite-saṅkhāreti, saṅkhārayati.
In the causative: saṅkhāreti, saṅkhārayati.
Trong thể sai khiến: saṅkhāreti, saṅkhārayati.
4824
Ṇāpimhi na vuddhi, saṅkharāpeti, saṅkharāpayati.
No lengthening in the suffix 'ṇāpi': saṅkharāpeti, saṅkharāpayati.
Trong ṇāpimhi không có sự kéo dài, saṅkharāpeti, saṅkharāpayati.
4825
Kamme-saṅkhārīyati, saṅkharāpīyati.
In the passive: saṅkhārīyati, saṅkharāpīyati.
Trong thể bị động: saṅkhārīyati, saṅkharāpīyati.
4826
683. Karassa sossa kubbakurukayirā* .
683. The 'so' of 'kara' becomes 'kubba', 'kuru', 'kayirā'.
683. Karassa sossa kubbakurukayirā.
4827
O-kārasahitassa karassa kubba, kuru, kayirā honti vā nta, māna, tyādīsu, mahāvuttinā vikappena kussa kruttaṃ.
The root 'kara' with the vowel 'o' optionally becomes 'kubba', 'kuru', or 'kayirā' when followed by 'nta', 'māna', 'tyādi', etc. By the great rule, 'ku' optionally becomes 'kru'.
Kar với nguyên âm o được chuyển thành kubba, kuru, kayirā tùy chọn khi nta, māna, tyādī theo sau, và theo quy tắc mahāvutti, kruttaṃ của ku xảy ra tùy chọn.
4828
Kubbati kubbanti, krubbati, krubbanti.
Kubbati, kubbanti, krubbati, krubbanti.
Kubbati, kubbanti, krubbati, krubbanti.
4829
Parachakke-kubbate, krubbate, kubbante, krubbante, kurute, kayirati, kayiranti, kayirasi, kayiratha, kayirāmi, kayirāma, kayirate, kayirante.
In the middle voice: kubbate, krubbate, kubbante, krubbante, kurute, kayirati, kayiranti, kayirasi, kayiratha, kayirāmi, kayirāma, kayirate, kayirante.
Trong parachakka: kubbate, krubbate, kubbante, krubbante, kurute, kayirati, kayiranti, kayirasi, kayiratha, kayirāmi, kayirāma, kayirate, kayirante.
4830
Karotu, saṅkharotu, kubbatu, krubbatu, kurutu, agghaṃ kurutu no bhavaṃ* , kayiratu.
Karotu, saṅkharotu, kubbatu, krubbatu, kurutu, ‘‘May your honor do us good’’, kayiratu.
Karotu, saṅkharotu, kubbatu, krubbatu, kurutu, agghaṃ kurutu no bhavaṃ, kayiratu.
4831
Kareyya, saṅkhareyya, kubbeyya, krubbeyya, kayireyya.
Kareyya, saṅkhareyya, kubbeyya, krubbeyya, kayireyya.
Kareyya, saṅkhareyya, kubbeyya, krubbeyya, kayireyya.
4832
684. Ṭā* .
684. Ṭā.
684. Ṭā.
4833
Kayirādesato parassa eyyavibhattissa ṭānubandho ā hoti vā.
The suffix 'eyya' after the substitution 'kayirā' optionally becomes 'ā', with the anubandha 'ṭa'.
Hậu tố ṭā của eyyavibhatti sau kayirādesa được chuyển thành ā tùy chọn.
4834
So puññaṃ kayirā, puññaṃ ce puriso kayirā* , kayirā naṃ punappunaṃ* .
He should do merit, ‘‘If a person were to do merit’’, ‘‘He should do it again and again’’.
So puññaṃ kayirā, puññaṃ ce puriso kayirā, kayirā naṃ punappunaṃ.
4835
685. Kayireyyasseyyumādīnaṃ* .
685. For 'eyyā' and other endings after 'kayireyya'.
685. Kayireyyasseyyumādīnaṃ.
4836
Kayirādesato parassa eyyuṃādīnaṃ eyyasaddassa lopo hoti.
The 'eyya' part of 'eyyuṃ' and other endings after the substitution 'kayirā' is dropped.
Sự biến mất của eyyuṃādīnaṃ eyyassa xảy ra sau kayirādesa.
4837
Kayiruṃ, kayireyyuṃ, kayirāsi, kayireyyāsi, kayirātha, kayireyyātha, kayirāmi, kayireyyāmi, kayirāma, kayireyyāma.
Kayiruṃ, kayireyyuṃ, kayirāsi, kayireyyāsi, kayirātha, kayireyyātha, kayirāmi, kayireyyāmi, kayirāma, kayireyyāma.
Kayiruṃ, kayireyyuṃ, kayirāsi, kayireyyāsi, kayirātha, kayireyyātha, kayirāmi, kayireyyāmi, kayirāma, kayireyyāma.
4838
686. Ethassā* .
686. For 'etha' it becomes 'ā'.
686. Ethassā.
4839
Kayirādesato parassa ethassa e-kārassa ā hoti vā.
The vowel 'e' of 'etha' after the substitution 'kayirā' optionally becomes 'ā'.
Nguyên âm e của ethassa sau kayirādesa được chuyển thành ā tùy chọn.
4840
So kayirātha, dīpaṃ kayirātha paṇḍito* , kayirā ce kayirāthenaṃ* .
He should do; ‘‘The wise person should make a lamp’’, ‘‘If he does, he should do it’’.
So kayirātha, dīpaṃ kayirātha paṇḍito, kayirā ce kayirāthenaṃ.
4841
Īādimhi-akari, kari, saṅkhari, abhisaṅkhari, akubbi, kubbi, akrubbi, krubbi, akayiri, kayiri, akaruṃ, karuṃ, saṅkharuṃ, abhi, saṅkharuṃ, akariṃsu, kariṃsu, saṅkhariṃsu, abhisaṅkhariṃsu, akubbiṃsu, kubbiṃsu, akrubbiṃsu, krubbiṃsu, akayiriṃsu, kayiriṃsu, akayiruṃ, kayiruṃ.
In the past tense (ī-ādi): akari, kari, saṅkhari, abhisaṅkhari, akubbi, kubbi, akrubbi, krubbi, akayiri, kayiri, akaruṃ, karuṃ, saṅkharuṃ, abhisaṅkharuṃ, akariṃsu, kariṃsu, saṅkhariṃsu, abhisaṅkhariṃsu, akubbiṃsu, kubbiṃsu, akrubbiṃsu, krubbiṃsu, akayiriṃsu, kayiriṃsu, akayiruṃ, kayiruṃ.
Trong īādimhi: akari, kari, saṅkhari, abhisaṅkhari, akubbi, kubbi, akrubbi, krubbi, akayiri, kayiri, akaruṃ, karuṃ, saṅkharuṃ, abhi, saṅkharuṃ, akariṃsu, kariṃsu, saṅkhariṃsu, abhisaṅkharuṃsu, akubbiṃsu, kubbiṃsu, akrubbiṃsu, krubbiṃsu, akayiriṃsu, kayiriṃsu, akayiruṃ, kayiruṃ.
4842
687. Kā īādīsu* .
687. 'Kā' in the past tense (ī-ādi).
687. Kā īādīsu.
4843
Īādīsu saokārassa karassa kā hoti vā.
The root 'kara' with the vowel 'o' optionally becomes 'kā' in the past tense (ī-ādi) forms.
Kar với nguyên âm o được chuyển thành kā tùy chọn trong īādī.
4844
688. Dīghā īssa* .
688. The lengthening of 'ī'.
688. Dīghā īssa.
4845
Ā, e, ūdīghehi parassa īvacanassa si hoti vā.
The word 'ī' after 'ā', 'e', 'ū', and other long vowels optionally becomes 'si'.
Nguyên âm ī sau ā, e, ū dài được chuyển thành si tùy chọn.
4846
Aṭṭhāsi, adāsi, vadesi, vajjesi, bhāvesi, kāresianubhosi, ahosi iccādi.
Aṭṭhāsi, adāsi, vadesi, vajjesi, bhāvesi, kāresi, anubhosi, ahosi, etc.
Aṭṭhāsi, adāsi, vadesi, vajjesi, bhāvesi, kāresianubhosi, ahosi, v.v.
4847
So akāsi, te akaṃsu, gāthāyaṃ ‘‘akaṃsu satthuvacana’’nti* pāḷi.
He did, they did; in the verse, the Pāli states: ‘‘They followed the Teacher's word’’.
So akāsi, te akaṃsu, trong bài kệ “akaṃsu satthuvacana” là bản Pāḷi.
Akāsuṃ, tvaṃ akāsi.
Akāsuṃ, you did.
Akāsuṃ, tvaṃ akāsi.
Mā tumhe evarūpaṃ akattha* , mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvī vā yadi vā raho* .
‘‘Do not do such evil deeds, whether openly or secretly’’.
Mā tumhe evarūpaṃ akattha, mākattha pāpakaṃ kammaṃ, āvī vā yadi vā raho.
Akāsittha, ahaṃ akāsiṃ, mayaṃ akāsimhā, akamhā.
Akāsittha, I did, we did, akamhā.
Akāsittha, ahaṃ akāsiṃ, mayaṃ akāsimhā, akamhā.
Bhogesu vijjamānesu, dīpaṃ nākamha attano* .
‘‘Although we had wealth, we made no lamp for ourselves’’.
Bhogesu vijjamānesu, dīpaṃ nākamha attano.
So akā.
He did.
So akā.
‘‘Tato ekasataṃ khatye, anuyante bhavaṃ akā’’ti* pāḷi.
The Pāli states: ‘‘Then the Bhava made a hundred and one Kshatriyas follow’’.
“Tato ekasataṃ khatye, anuyante bhavaṃ akā” là bản Pāḷi.
Akāsittha vā, ahaṃ akaṃ, akaraṃ vā.
Akāsittha optionally, I did, akaraṃ optionally.
Akāsittha vā, ahaṃ akaṃ, akaraṃ vā.
‘‘Tassāhaṃ vacanaṃ nākaṃ, pitu vuddhassa bhāsita’’nti* pāḷi.
The Pāli states: ‘‘I did not obey the words spoken by my old father’’.
“Tassāhaṃ vacanaṃ nākaṃ, pitu vuddhassa bhāsita” là bản Pāḷi.
4848
Kārite-so kāresi, kārayi, kārāpesi, kārāpayi, te kāresuṃ, kārayuṃ, kārāpesuṃ, kārāpayuṃ iccādi.
In the causative: he caused to do, kārayi, kārāpesi, kārāpayi; they caused to do, kārayuṃ, kārāpesuṃ, kārāpayuṃ, etc.
Trong thể sai khiến: so kāresi, kārayi, kārāpesi, kārāpayi, te kāresuṃ, kārayuṃ, kārāpesuṃ, kārāpayuṃ, v.v.
4849
Karissati saṅkharissati, kubbissati, krubbissati, kayirissati iccādi.
Karissati, saṅkharissati, kubbissati, krubbissati, kayirissati, etc.
Karissati, saṅkharissati, kubbissati, krubbissati, kayirissati, v.v.
4850
‘‘Harassa cāhaṅa sse’ti ssena saha karassa rakārassa āhaṅa hoti, kāhati, kāhanti, kathaṃ kāhanti dārakā* .
According to the rule ‘‘Harassa cāhaṅa sse’’, the 'ra' of 'kara' along with 'ssa' becomes 'āhaṅa', hence: kāhati, kāhanti; ‘‘How will the children do it?’’
Theo quy tắc ‘‘Harassa cāhaṅa sse’’, khi có ssa, rakāra của kara biến thành āhaṅa: kāhati, kāhanti, kathaṃ kāhanti dārakā (Jā. 2.22.1849).
4851
Iñāgame-kāhiti, kāhinti iccādi.
With the insertion of 'i': kāhiti, kāhinti, etc.
Khi có iṅāgama: kāhiti, kāhinti v.v.
Kāhasi, kāhatha.
Kāhasi, kāhatha.
Kāhasi, kāhatha.
Kāhāmi kusalaṃ bahuṃ* , kāhāma puññasañcayaṃ* .
‘‘I shall do much good’’, ‘‘We shall accumulate merit’’.
Tôi sẽ làm nhiều điều thiện, chúng ta sẽ tích lũy công đức.
4852
‘Āīādīsū’ti sutte yogavibhāgena ssatyādīsupi kā hoti, saṃyoge rassattaṃ, kassati, kassanti, kassasi, kassatha, kassāmi, kassāma, kassaṃ purisakāriyaṃ* .
By the division of the rule 'Āīādīsu', 'kā' also occurs in future forms like 'ssati' etc.; when combined, it is shortened: kassati, kassanti, kassasi, kassatha, kassāmi, kassāma, ‘‘I will perform a man's task’’.
Trong kinh ‘Āīādīsū’, bằng cách phân chia ngữ pháp (yoga-vibhāga), kā cũng có mặt trong ssatyādi, và trong saṃyoga thì nguyên âm ngắn lại: kassati, kassanti, kassasi, kassatha, kassāmi, kassāma, kassaṃ purisakāriyaṃ.
4853
Ssādimhi-akāhā, akarissā iccādi.
In conditional forms (ssā-ādi): akāhā, akarissā, etc.
Trong ssādi: akāhā, akarissā, v.v.
4854
Tanu-vitthāre, tanoti.
Tanu - in the sense of extending; tanoti.
Tanu – mở rộng, tanoti.
4855
Parassaralopo-tanonti.
The 'ra' of the subsequent word is dropped: tanonti.
Parassaralopo – tanonti.
4856
689. Ovikaraṇassu parachakke* .
689. The 'u' of the 'o' increment in the middle voice.
689. Ovikaraṇassu parachakke.
4857
Parachakke pare ovikaraṇassa u hoti.
When a middle voice ending follows, the 'o' increment becomes 'u'.
Khi có parachakka theo sau, ovikaraṇa trở thành u.
4858
Tanute, tanunte.
spreads, they spread.
Tanute, tanunte.
4859
‘Yavā sare’ti ussa vatte-tanvante.
By 'Yavā sare', u becomes v: they spread.
‘Yavā sare’ – u biến thành v: tanvante.
4860
690. Pubbachakke vā kvaci* .
690. And sometimes in the former cycle.
690. Pubbachakke vā kvaci.
4861
Pubbachakke ovikaraṇassa kvaci u hoti vā.
In the preceding section, the vikaraṇa 'u' sometimes occurs.
Trong pubbachakka, ovikaraṇa đôi khi trở thành u.
4862
Tanuti, kurutu.
Tanoti, kurutu.
Tanuti, kurutu.
4863
Kvacīti kiṃ?
What is "sometimes"?
Tại sao lại là kvaci?
Karoti.
Karoti.
Karoti.
4864
Vāti kiṃ?
What is "or"?
Tại sao lại là vā?
Tanoti.
Tanoti.
Tanoti.
4865
Kamme-tanīyati, taññati.
In the passive voice: tanīyati, taññati.
Trong nghiệp (kamme): tanīyati, taññati.
4866
691. Tanassā vā* .
691. Tanassa vā.
691. Tanassā vā.
4867
Tanadhātussa na-kārassa ā hoti vā kyamhi.
The 'na' of the root tan sometimes becomes 'ā' in what case.
Trong kyamhi, phụ âm n của gốc tanu đôi khi trở thành ā.
4868
Tāyati, tāyanti, patāyati, patāyanti.
Tāyati, tāyanti, patāyati, patāyanti.
Tāyati, tāyanti, patāyati, patāyanti.
‘‘Ito’dāni patāyanti, sūciyo balisāni cā’’ti* pāḷi.
The Pali text states: "From now on, needles and hooks flutter."
Pāḷi là: ‘‘Ito’dāni patāyanti, sūciyo balisāni cā’’ti.
Tāyate, tāyante.
Tāyate, tāyante.
Tāyate, tāyante.
4869
Saka-sattiyaṃ, sakkoti, sakkonti, sakkosi, sakkotha, sakkomi, sakkoma.
In one's own power: sakkoti, sakkonti, sakkosi, sakkotha, sakkomi, sakkoma.
Saka – có khả năng: sakkoti, sakkonti, sakkosi, sakkotha, sakkomi, sakkoma.
4870
Tanādigaṇo niṭṭhito.
The Tanādigaṇa is concluded.
Nhóm Tanādi đã hoàn tất.
4871
Curādigaṇa
Curādigaṇa
Nhóm Curādi
4872
Atha curādigaṇo vuccate.
Now, the Curādigaṇa is explained.
Bây giờ nhóm Curādi được nói đến.
4873
Āpa, kamu, gaṇa, ghaṭa, cinta, ceta, cura, dhara, pāla, pūja, manta, māna, vida.
Āpa, kamu, gaṇa, ghaṭa, cinta, ceta, cura, dhara, pāla, pūja, manta, māna, vida.
Āpa, kamu, gaṇa, ghaṭa, cinta, ceta, cura, dhara, pāla, pūja, manta, māna, vida.
4874
692. Curādīhiṇi* .
692. Curādīhi ṇi.
692. Curādīhiṇi.
4875
Curādīhi kriyatthehi paraṃ sakatthe ṇipaccayo hoti.
From the curādi verbs, a ṇi suffix occurs in their own meaning.
Từ các gốc thuộc nhóm Curādi, khi có ý nghĩa hành động (kriyattha), hậu tố ṇi được thêm vào để biểu thị chính hành động đó (sakattha).
4876
Coreti, corayati.
Coreti, corayati.
Coreti, corayati.
4877
Vipubbo āpa-byāpane, byāpeti, byāpayati.
Āpa with vi prefix for 'spreading': byāpeti, byāpayati.
Āpa với tiền tố vi – lan tỏa, byāpeti, byāpayati.
4878
Kamu-icchāyaṃ, kāmeti, kāmayati, kāmenti, kāmayanti, nikāmeti, nikāmayati, nikāmenti, nikāmayanti.
Kamu for 'desiring': kāmeti, kāmayati, kāmenti, kāmayanti, nikāmeti, nikāmayati, nikāmenti, nikāmayanti.
Kamu – mong muốn, kāmeti, kāmayati, kāmenti, kāmayanti, nikāmeti, nikāmayati, nikāmenti, nikāmayanti.
4879
Kamme-kāmīyati, kāmīyanti.
In the passive voice: kāmīyati, kāmīyanti.
Trong nghiệp (kamme): kāmīyati, kāmīyanti.
4880
Kārite ṇāpi eva, kāmāpeti, kāmāpayati.
In the causative ṇāpi also: kāmāpeti, kāmāpayati.
Trong kārita, ṇāpi cũng vậy: kāmāpeti, kāmāpayati.
4881
Kamme-kāmāpīyati, kāmāpayīyati.
In the passive voice: kāmāpīyati, kāmāpayīyati.
Trong nghiệp (kamme): kāmāpīyati, kāmāpayīyati.
4882
Gaṇa-saṅkhyāne, gaṇa, ghaṭānaṃ tudādittā na vuddhi, gaṇeti, gaṇayati.
Gaṇa for 'counting', ghaṭa and gaṇa due to being in the tudādi group, there is no lengthening: gaṇeti, gaṇayati.
Gaṇa – đếm, gaṇa, ghaṭa không có vuddhi vì thuộc nhóm Tudādi, gaṇeti, gaṇayati.
4883
Ghaṭa-cetāyaṃ, ghaṭeti, ghaṭayati.
Ghaṭa for 'striving': ghaṭeti, ghaṭayati.
Ghaṭa – cố gắng, ghaṭeti, ghaṭayati.
4884
Cinta-cintāyaṃ, garupantattā na vuddhi, cinteti, cintayati.
Cinta for 'thinking', due to having a heavy ending, there is no lengthening: cinteti, cintayati.
Cinta – suy nghĩ, không có vuddhi vì có nguyên âm nặng cuối (garupanta), cinteti, cintayati.
4885
Kamme-cintīyati, cintīyanti.
In the passive voice: cintīyati, cintīyanti.
Trong nghiệp (kamme): cintīyati, cintīyanti.
4886
Kārite-cintāpeti, cintāpayati.
In the causative: cintāpeti, cintāpayati.
Trong kārita: cintāpeti, cintāpayati.
4887
Kamme-cintāpīyati, cintāpayīyati.
In the passive voice: cintāpīyati, cintāpayīyati.
Trong nghiệp (kamme): cintāpīyati, cintāpayīyati.
4888
Īādimhi-cintesi, cintayi, cinteyuṃ, cintayuṃ, cintesi, cintayi, cintayittha, cintesiṃ, cintayiṃ, cintesimhā, cintayimhā.
In the īādimhi tense: cintesi, cintayi, cinteyuṃ, cintayuṃ, cintesi, cintayi, cintayittha, cintesiṃ, cintayiṃ, cintesimhā, cintayimhā.
Trong īādi: cintesi, cintayi, cinteyuṃ, cintayuṃ, cintesi, cintayi, cintayittha, cintesiṃ, cintayiṃ, cintesimhā, cintayimhā.
4889
Ceta-cetāyaṃ, ceteti, cetayati, cetenti, cetayanti.
Ceta for 'thinking': ceteti, cetayati, cetenti, cetayanti.
Ceta – suy nghĩ, ceteti, cetayati, cetenti, cetayanti.
4890
Cura-theyye, coreti, corayati, corenti, corayanti.
Cura for 'stealing': coreti, corayati, corenti, corayanti.
Cura – ăn trộm, coreti, corayati, corenti, corayanti.
4891
Dhara-dhāraṇe, dhāreti, dhārayati, dhārenti, dhārayanti.
Dhara for 'holding': dhāreti, dhārayati, dhārenti, dhārayanti.
Dhara – giữ gìn, dhāreti, dhārayati, dhārenti, dhārayanti.
4892
Pāla-pālane, pāleti, pālayati, pālenti, pālayanti.
Pāla for 'protecting': pāleti, pālayati, pālenti, pālayanti.
Pāla – bảo vệ, pāleti, pālayati, pālenti, pālayanti.
4893
Pūja-pūjāyaṃ, garupantattā na vuddhi, pūjeti, pūjayati, pūjenti, pūjayanti.
Pūja for 'worshipping', due to having a heavy ending, there is no lengthening: pūjeti, pūjayati, pūjenti, pūjayanti.
Pūja – cúng dường, không có vuddhi vì có nguyên âm nặng cuối (garupanta), pūjeti, pūjayati, pūjenti, pūjayanti.
4894
Manta-guttabhāsane, manteti, mantayati, mantenti, mantayanti.
Manta for 'secret speech': manteti, mantayati, mantenti, mantayanti.
Manta – nói thầm, manteti, mantayati, mantenti, mantayanti.
4895
Āpubbo kathane āmantane ca.
With ā prefix, for 'speaking' and 'inviting'.
Ā với tiền tố ā – nói, mời gọi.
Āmantayāmi vo bhikkhave* , bhagavā bhikkhū āmantesi* .
"I exhort you, monks," the Blessed One addressed the monks.
Āmantayāmi vo bhikkhave, Bhagavā bhikkhū āmantesi.
4896
Nipubbo-nimantane, nimanteti, nimantayati.
With ni prefix for 'inviting': nimanteti, nimantayati.
Với tiền tố ni – mời, nimanteti, nimantayati.
4897
Īādimhi-mantesi, mantayi, āmantesi, āmantayi, nimantesi, nimantayi, mantesuṃ, mantayuṃ, mantayiṃsu rahogatā* , mantessati, āmantessati, nimantessati, mantayissati, āmantayissati, nimantayissati iccādi.
In the īādimhi tense: mantesi, mantayi, āmantesi, āmantayi, nimantesi, nimantayi, mantesuṃ, mantayuṃ, mantayiṃsu (who were in private), mantessati, āmantessati, nimantessati, mantayissati, āmantayissati, nimantayissati, etc.
Trong īādi: mantesi, mantayi, āmantesi, āmantayi, nimantesi, nimantayi, mantesuṃ, mantayuṃ, mantayiṃsu rahogatā, mantessati, āmantessati, nimantessati, mantayissati, āmantayissati, nimantayissati, v.v.
4898
Māna-pūjāyaṃ, māneti, mānayati, mānenti, mānayanti iccādi.
Māna for 'honouring': māneti, mānayati, mānenti, mānayanti, etc.
Māna – tôn kính, māneti, mānayati, mānenti, mānayanti, v.v.
4899
Vida-anubhavane, vedeti, vedayati, paṭisaṃvedeti, paṭisaṃvedayati.
Vida for 'experiencing': vedeti, vedayati, paṭisaṃvedeti, paṭisaṃvedayati.
Vida – trải nghiệm, vedeti, vedayati, paṭisaṃvedeti, paṭisaṃvedayati.
4900
Paṭi, ni, papubbo ācikkhane, paṭivedeti, paṭivedayati, nivedeti, nivedayati, pavedeti, pavedayati iccādi.
With prefixes paṭi, ni, pa for 'announcing': paṭivedeti, paṭivedayati, nivedeti, nivedayati, pavedeti, pavedayati, etc.
Với tiền tố paṭi, ni, pa – thuật lại, paṭivedeti, paṭivedayati, nivedeti, nivedayati, pavedeti, pavedayati, v.v.
4901
Curādigaṇo niṭṭhito.
The Curādigaṇa is concluded.
Nhóm Curādi đã hoàn tất.
4902
Vikaraṇapaccayarāsi niṭṭhito.
The collection of vikaraṇa suffixes is concluded.
Phần hậu tố vikaraṇa đã hoàn tất.
4903
Sāmañña kha, cha, sarāsi
Sāmañña kha, cha, sa collection
Nhóm Sāmañña kha, cha, sa
4904
Atha dhātupaccayā vuccante.
Now, verb suffixes (dhātupaccayā) are explained.
Bây giờ các hậu tố của gốc (dhātu-paccaya) được nói đến.
4905
Kriyāvācībhāvena dhāturūpā paccayā dhātupaccayā, kriyatthapaccayāti vuttaṃ hoti, tasmā tehipi sabbesaṃ tyādi, tabbādivibhatti, paccayānaṃ sambhavo.
The suffixes that form verbal roots, being verb-indicating, are called dhātupaccayā, meaning kriyatthapaccaya. Therefore, from these, all tyādi and tabbādi conjugations and suffixes are possible.
Các hậu tố của gốc (dhātu-paccaya) là những hậu tố có hình thức của gốc (dhātu-rūpa) với chức năng hành động (kriyāvācībhāva), tức là kriyatthapaccaya, do đó tất cả các vibhatti tyādi và tabbādi có thể được hình thành từ chúng.
4906
Tija, māna, kita, gupa, badha.
Tija, māna, kita, gupa, badha.
Tija, māna, kita, gupa, badha.
4907
693. Tijamānehi khasā khamāvīmaṃsāsu* .
693. Tijamānehi khasā khamāvīmaṃsāsu.
693. Tijamānehi khasā khamāvīmaṃsāsu.
4908
Khamāyaṃ vīmaṃsāyañca pavattehi tija, mānadhātūhi paraṃ kamena kha, sapaccayā honti.
When tija and māna roots occur in the meaning of 'forbearance' and 'investigation' respectively, the suffixes kha and sa occur after them in order.
Khi có ý nghĩa nhẫn nại (khamā) và khảo sát (vīmaṃsā), các hậu tố kha và sa lần lượt được thêm vào sau các gốc tija và māna.
4909
Tija-khamāyaṃ, iminā khapaccayo.
Tija for 'forbearance', by this, the kha suffix.
Tija – nhẫn nại, hậu tố kha được thêm vào đây.
4910
694. Khachasānamekassaraṃ dve* .
694. Khachasānamekassaraṃ dve.
694. Khachasānamekassaraṃ dve.
4911
Kha, cha, sapaccayantānaṃ dhāturūpānaṃ paṭhamaṃ saddarūpaṃ ekassaraṃ dverūpaṃ hotīti ‘tija, tija’iti dvirūpe kate ‘loponādibyañjanassā’ti anādibyañjanabhūtassa ja-kārassa lopo, ‘pararūpamayakāre byañjane’ti dhātvantajakārassa pararūpattaṃ.
The first single-vowel sound of verb forms ending in kha, cha, and sa becomes reduplicated, meaning 'tija, tija' is formed. Then, by 'loponādibyañjanassā', the non-initial consonant 'ja' is dropped. By 'pararūpamayakāre byañjane', the final 'ja' of the root becomes the succeeding sound. By 'catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā', the initial kha of the conjunction becomes ka, resulting in the verb suffix form 'titikkha'. From that, the tyādi formations occur.
Đối với các hình thức gốc (dhātu-rūpa) kết thúc bằng hậu tố kha, cha, sa, âm tiết đầu tiên được lặp lại hai lần. Sau khi lặp lại thành ‘tija, tija’, phụ âm ja không phải là đầu tiên bị lược bỏ theo ‘loponādibyañjanassā’, và phụ âm ja cuối gốc trở thành pararūpa theo ‘pararūpamayakāre byañjane’.
‘Catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’ti saṃyogādissa khassa kattaṃ, ‘titikkha’iti dhātupaccayantarūpaṃ, tato tyādyuppatti.
By 'pararūpamayakāre byañjane', it becomes the succeeding form. By 'catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā', the initial 'kha' of the cluster becomes 'ka', resulting in the verb-suffix form 'titikkha'. Then the tyādi formations arise.
Theo ‘Catutthadutiyesvesaṃ tatiyapaṭhamā’, kha ở đầu tổ hợp trở thành ka, tạo thành hình thức gốc-hậu tố ‘titikkha’, sau đó các hậu tố tyādi được thêm vào.
4912
Titikkhati, titikkhanti.
Titikkhati, titikkhanti.
Titikkhati, titikkhanti.
4913
Kamme-titikkhīyati.
In the passive voice: titikkhīyati.
Trong nghiệp (kamme): titikkhīyati.
4914
Kārite-titikkheti, titikkhayati, titikkhāpeti, titikkhāpayati.
In the causative: titikkheti, titikkhayati, titikkhāpeti, titikkhāpayati.
Trong kārita: titikkheti, titikkhayati, titikkhāpeti, titikkhāpayati.
4915
Kamme-titikkhāpīyati, titikkhāpīyanti.
In the passive voice: titikkhāpīyati, titikkhāpīyanti.
Trong nghiệp (kamme): titikkhāpīyati, titikkhāpīyanti.
4916
Titikkhatu, titikkhantu, titikkheyya, titikkheyyuṃ iccādi.
Titikkhatu, titikkhantu, titikkheyya, titikkheyyuṃ, etc.
Titikkhatu, titikkhantu, titikkheyya, titikkheyyuṃ, v.v.
4917
Khamāyanti kiṃ?
What is "forbearance"?
Tại sao lại là khamāyaṃ?
Tija-nisāne, tejeti, tejenti.
Tija for 'sharpening': tejeti, tejenti.
Tija – mài sắc, tejeti, tejenti.
4918
Kārite-tejeti.
In the causative: tejeti.
Trong kārita: tejeti.
‘‘Samuttejeti sampahaṃsetī’’ti* pāḷi.
The Pali text states: "He encourages, he gladdens."
Pāḷi là: ‘‘Samuttejeti sampahaṃsetī’’ti.
4919
Māna-vīmaṃsāyaṃ, tato sapaccayo.
Māna for 'investigation', then the sa suffix.
Māna – khảo sát, sau đó là hậu tố sa.
‘Khachasānamekassaraṃ dve’ti ‘māna, māna’iti dvirūpe kate –
By 'Khachasānamekassaraṃ dve', after forming 'māna, māna' as reduplication –
Theo ‘Khachasānamekassaraṃ dve’, sau khi lặp lại thành ‘māna, māna’ –
4920
695. Mānassa vī parassa ca maṃ* .
695. Mānassa vī parassa ca maṃ.
695. Mānassa vī parassa ca maṃ.
4921
Dvitte pubbassa mānassa vī hoti, parassa ca sabbassa mānassa maṃ hoti.
In reduplication, the first māna becomes vī, and the entire second māna becomes maṃ.
Trong trường hợp lặp lại, māna đầu tiên trở thành vī, và toàn bộ māna thứ hai trở thành maṃ.
4922
Vīmaṃsati, vīmaṃsanti.
Vīmaṃsati, vīmaṃsanti.
Vīmaṃsati, vīmaṃsanti.
4923
Kamme-vīmaṃsīyati, vīmaṃsīyanti.
In the passive voice: vīmaṃsīyati, vīmaṃsīyanti.
Trong nghiệp (kamme): vīmaṃsīyati, vīmaṃsīyanti.
4924
Kārite-vīmaṃseti, vīmaṃsayati, vīmaṃsāpeti, vīmaṃsāpayati.
In the causative: vīmaṃseti, vīmaṃsayati, vīmaṃsāpeti, vīmaṃsāpayati.
Trong kārita: vīmaṃseti, vīmaṃsayati, vīmaṃsāpeti, vīmaṃsāpayati.
4925
Kamme-vīmaṃsāpīyati, vīmaṃsāpīyanti.
In the passive voice: vīmaṃsāpīyati, vīmaṃsāpīyanti.
Trong nghiệp (kamme): vīmaṃsāpīyati, vīmaṃsāpīyanti.
4926
Vīmaṃsāyanti kiṃ?
What is "investigation"?
Tại sao lại là vīmaṃsāyaṃ?
Māna-pūjāyaṃ, māneti, sammāneti, abhimāneti, pūjetīti attho.
Māna for 'honouring': māneti, sammāneti, abhimāneti, meaning 'he honours'.
Māna – tôn kính, māneti, sammāneti, abhimāneti, nghĩa là pūjeti.
4927
Kita-rogāpanayane saṃsaye ca.
Kita for 'curing illness' and 'doubt'.
Kita – chữa bệnh và nghi ngờ.
4928
696. Kitā tikicchāsaṃsayesu cho* .
696. Kitā tikicchāsaṃsayesu cho.
696. Kitā tikicchāsaṃsayesu cho.
4929
Tikicchāyaṃ saṃsaye ca pavattakitadhātuto paraṃ cho hoti.
When the root kita occurs in the meaning of 'curing' and 'doubt', the suffix cha occurs after it.
Hậu tố cha được thêm vào sau gốc kita khi có ý nghĩa chữa bệnh (tikicchā) và nghi ngờ (saṃsaya).
4930
‘Kita, kita’ iti dvirūpe kate –
After forming 'kita, kita' as reduplication –
Sau khi lặp lại thành ‘kita, kita’ –
4931
697. Kitassāsaṃsayeti vā* .
697. Kitassāsaṃsayeti vā.
697. (Đối với động từ) Kita trong nghĩa không nghi ngờ (chữa bệnh) hoặc* .
4932
Saṃsayamhā aññasmiṃ tikicchatthe pavattassa kitadhātussa dvitte pubbassa kitassati hoti vā.
In reduplication, the first kita of the root kita occurring in the meaning of 'curing' (other than 'doubt') sometimes becomes 'ti'.
Khi căn kita được dùng trong nghĩa chữa bệnh, khác với nghĩa nghi ngờ, thì chữ ki của căn kita đầu tiên khi lặp lại sẽ trở thành ti, hoặc (không).
‘Pararūpamayakāre byañjane’ti pararūpattaṃ, saṃyogādissa cakārattaṃ.
By 'pararūpamayakāre byañjane', it becomes the succeeding form. The initial of the cluster becomes ca.
Theo quy tắc ‘Pararūpamayakāre byañjane’, (âm cuối của căn) trở thành pararūpa, và chữ đầu tiên của phụ âm kép trở thành ca.
4933
Tikicchati, tikicchanti.
Tikicchati, tikicchanti.
Tikicchati, tikicchanti.
Devāpi naṃ tikicchanti, mātāpettibharaṃ naraṃ* .
Even the devas care for a person who supports their mother and father.
Ngay cả chư thiên cũng chữa bệnh cho người nuôi dưỡng cha mẹ* .
4934
Kamme-tikicchīyati, tikicchīyanti.
In the passive voice: tikicchīyati, tikicchīyanti.
Trong thể bị động: tikicchīyati, tikicchīyanti.
4935
Kārite-tikiccheti, tikicchayati, tikicchāpeti, tikicchāpayati.
In the causative: tikiccheti, tikicchayati, tikicchāpeti, tikicchāpayati.
Trong thể sai khiến: tikiccheti, tikicchayati, tikicchāpeti, tikicchāpayati.
4936
Vāsaddena tikārābhāve ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’ti dvitte pubbassa cavaggo, cikicchati, cikicchanti, cikicchīyati, cikicchīyanti.
By the word vā, in the absence of ti, by 'kavaggahānaṃ cavaggajā', the first of the reduplicated ka group becomes the ca group: cikicchati, cikicchanti, cikicchīyati, cikicchīyanti.
Do từ vā (hoặc), khi không có sự thay đổi thành ti, thì theo quy tắc ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’, chữ đầu tiên khi lặp lại (của ka-vaggā) trở thành ca-vaggā, (nên có) cikicchati, cikicchanti, cikicchīyati, cikicchīyanti.
4937
Asaṃsayeti kiṃ?
What is "not doubt"?
Asaṃsayeti (không nghi ngờ) có nghĩa gì?
Vicikicchati, vicikicchanti.
Vicikicchati, vicikicchanti.
Vicikicchati, vicikicchanti.
4938
Tikicchattha, saṃsayatthato aññasmiṃ atthe –
In a meaning other than 'curing' or 'doubt' –
Nghĩa chữa bệnh, khác với nghĩa nghi ngờ –
4939
Kita-ñāṇe nivāse ca, ketati, saṃketati, niketati.
In the sense of knowledge and dwelling, one indicates, signals, or dwells.
Kita-trong nghĩa tri thức và cư trú, ketati, saṃketati, niketati.
4940
Gupa-nindāyaṃ.
The root gup is in the sense of reproaching.
Gupa-trong nghĩa chỉ trích.
4941
698. Nindāyaṃ gupabadhā bassa bho ca* .
698. Bassa and bho for gupa and badha in the sense of reproaching.
698. (Đối với động từ) Gupa và Badha trong nghĩa chỉ trích, (có tiếp vĩ ngữ) bha và bho* .
4942
Nindāyaṃ pavattehi gupa, badhehi paraṃ chapaccayo hoti, bassa ca bho hoti.
When gupa and badha are used in the sense of reproaching, the suffix cha occurs, and bassa becomes bho.
Sau các căn gupa và badha được dùng trong nghĩa chỉ trích, tiếp vĩ ngữ cha được thêm vào, và ba trở thành bho.
Dvirūpe kate anādibyañjanalopo.
When reduplication is made, the initial consonant is elided.
Khi lặp lại (dvirūpa) được thực hiện, âm đầu của phụ âm kép bị lược bỏ.
4943
699. Gupissi* .
699. Gupissa
699. (Nguyên âm) U của Gupa trở thành I* .
4944
Gupissa dvitte pubbassa u-kārassa i hoti.
In the reduplication of gup, the initial u becomes i.
Khi căn gupa được lặp lại, nguyên âm u của (âm tiết) đầu tiên trở thành i.
Gassa cavaggattaṃ, dhātvantassa pararūpattaṃ, saṃyogādissa paṭhamattaṃ.
The g becomes a palatal consonant; the final consonant of the root becomes identical to the following consonant; the initial consonant of the conjunct becomes the first of its class.
Âm ga trở thành ca-vaggā, âm cuối của căn trở thành pararūpa, âm đầu của phụ âm kép trở thành paṭhama.
4945
Jigucchati, jigucchanti.
Jigucchati, jigucchanti (he reproaches, they reproach).
Jigucchati, jigucchanti.
4946
Kamme-jigucchīyati, jigucchīyanti.
In the passive voice: jigucchīyati, jigucchīyanti (it is reproached, they are reproached).
Trong thể bị động: jigucchīyati, jigucchīyanti.
4947
Kārite-jiguccheti, jigucchayati, jigucchāpeti, jigucchāpayati.
In the causative: jiguccheti, jigucchayati, jigucchāpeti, jigucchāpayati (he causes to reproach).
Trong thể sai khiến: jiguccheti, jigucchayati, jigucchāpeti, jigucchāpayati.
Jigucchatu, jigucchantu iccādi.
Jigucchatu, jigucchantu, etc. (let him reproach, let them reproach).
Jigucchatu, jigucchantu, v.v.
4948
Nindāyanti kiṃ?
Why "in the sense of reproaching"?
Nindāyaṃ (trong nghĩa chỉ trích) có nghĩa gì?
Gupa-saṃvaraṇe, gopeti, gopayati.
The root gup in the sense of guarding: gopeti, gopayati (he guards).
Gupa-trong nghĩa che chở, gopeti, gopayati.
4949
Badha-nindāyaṃ, dvirūpādimhi kate –
The root badha in the sense of reproaching, after reduplication, etc. –
Badha-trong nghĩa chỉ trích, khi sự lặp lại (dvirūpa) đã được thực hiện –
4950
700. Khachasessi* .
700. Khachasessa
700. (Nguyên âm) A của Kha, Cha, Sa trở thành I* .
4951
Dvitte pubbassa assa i hoti kha, cha, sesūti assa ittaṃ, parabakārassa ca bhattaṃ, dhātvantassa pararūpādi.
In reduplication, the a of the first part becomes i, i.e., the a becomes i before kha, cha, and sa. And the following ba becomes bha. The final consonant of the root becomes identical to the following consonant, etc.
Khi lặp lại (dvirūpa), nguyên âm a của (âm tiết) đầu tiên trở thành i (trong trường hợp) kha, cha, sa. Nguyên âm a trở thành i, và âm ba tiếp theo trở thành bha, âm cuối của căn trở thành pararūpa, v.v.
4952
Bibhacchati, virūpo hotīti attho.
Bibhacchati (he is disgusted), which means he becomes ugly.
Bibhacchati, nghĩa là trở nên xấu xí.
Bibhacchanti.
Bibhacchanti (they are disgusted).
Bibhacchanti.
4953
Nindāyanti kiṃ?
Why "in the sense of reproaching"?
Nindāyaṃ (trong nghĩa chỉ trích) có nghĩa gì?
Badha-bandhana, hiṃsāsu, bādheti, bādhayati.
The root badha in the sense of binding, harming: bādheti, bādhayati (he binds, he harms).
Badha-trong nghĩa trói buộc, làm hại, bādheti, bādhayati.
Vātaṃ jālena bādhesi* .
He caught the wind with a net.
Ông đã trói gió bằng lưới* .
4954
Kamme-bādhīyati, bādhīyanti, bajjhati, bajjhanti.
In the passive voice: bādhīyati, bādhīyanti (it is bound, they are bound); bajjhati, bajjhanti (it is bound, they are bound).
Trong thể bị động: bādhīyati, bādhīyanti, bajjhati, bajjhanti.
4955
Iti sāmañña kha, cha, sarāsi.
Thus, the collection of kha, cha, and sa suffixes in the general sense.
Như vậy là nhóm kha, cha, sa thông thường.
4956
Tumicchatthe khachasarāsi
The collection of kha, cha, sa suffixes in the sense of 'desiring to'
Nhóm kha, cha, sa trong nghĩa mong muốn (tumicchattha)
4957
701. Tuṃsmā lopo cicchāyaṃ te* .
701. Deletion of tuṃ after iccha for te
701. (Sau) Tuṃ có sự lược bỏ, và (có) te kha, cha, sa trong nghĩa mong muốn* .
4958
Tumantehi icchatthe te kha, cha, sā honti, tuṃpaccayassa ca lopo hoti.
The suffixes kha, cha, and sa occur after words ending in tuṃ when expressing desire, and the suffix tuṃ is deleted.
Sau các từ tận cùng bằng tuṃ, trong nghĩa mong muốn, sẽ có các tiếp vĩ ngữ kha, cha, sa, và tiếp vĩ ngữ tuṃ sẽ bị lược bỏ.
Idañca suttaṃ tumicchatthasambhave sati sabbadhātupadehipi kha, cha, sānaṃ pavattidīpanatthaṃ.
This rule also indicates the occurrence of kha, cha, sa with all verb roots when the sense of 'desiring to' is present.
Sutta này nhằm chỉ ra rằng các tiếp vĩ ngữ kha, cha, sa có thể được thêm vào sau tất cả các căn động từ khi có nghĩa mong muốn (tumicchattha).
Tena tumicchatthe sa, chapaccaye katvā ‘ū byañjanassā’ti sa, chānaṃ ādimhi īāgamaṃ katvā ‘‘aputtaṃ puttamiva ācarituṃ icchati puttīyīsati, pabbato viya attānaṃ ācarituṃ icchati pabbatāyīsati, dātuṃ icchati dicchati’’ iccādīni sijjhanti.
Thus, by forming the sa and cha suffixes in the sense of 'desiring to' and adding the augment ī before sa and cha by the rule 'ū byañjanassā', expressions like "aputtaṃ puttamiva ācarituṃ icchati (he desires to treat a sonless person like a son) becomes puttīyīsati," "pabbato viya attānaṃ ācarituṃ icchati (he desires to act like a mountain) becomes pabbatāyīsati," "dātuṃ icchati (he desires to give) becomes dicchati," are formed.
Do đó, khi các tiếp vĩ ngữ sa và cha được thêm vào trong nghĩa mong muốn, và sau khi thêm tiếp đầu ngữ ī vào âm đầu của sa và cha theo quy tắc ‘‘ū byañjanassā’’, thì các từ như ‘‘aputtaṃ puttamiva ācarituṃ icchati puttīyīsati, pabbato viya attānaṃ ācarituṃ icchati pabbatāyīsati, dātuṃ icchati dicchati’’ v.v. được hình thành.
4959
Bhuja, ghasa, hana, ji, hara, pā, su.
Bhuja (to eat), ghasa (to eat), hana (to kill), ji (to conquer), hara (to take), pā (to drink), su (to hear).
Bhuja, ghasa, hana, ji, hara, pā, su.
4960
Bhuñjituṃ icchatīti atthe-bhujato khapaccayo, tuṃpaccayalopo, dvittaṃ, pubbassa anādilopo, pararūpatte saṃyogādissa paṭhamattaṃ, pubbassa bhassa battaṃ, bubhukkhati, bubhukkhanti, bubhukkhīyati, bubhukkhīyanti, bubhukkheti, bubhukkhayati, bubhukkhāpeti, bubhukkhāpayati, bubhukkhāpīyati, bubhukkhāpīyanti, bubhukkhatu, bubhukkhantu, bubhukkheyya, bubhukkheyyuṃ, bubhukkhi, bubhukkhiṃsu, bubhukkhissati, bubhukkhissanti, bubhukkhissā, bubhukkhissaṃsu.
In the sense of 'desiring to eat,' from bhuj (to eat): the suffix kha occurs, the tuṃ suffix is deleted, reduplication occurs, the initial part of the first consonant is elided, in the assimilation of the subsequent consonant, the initial consonant of the conjunct becomes the first of its class, the initial bha becomes ba: bubhukkhati (he desires to eat), bubhukkhanti (they desire to eat), bubhukkhīyati (it is desired to be eaten), bubhukkhīyanti (they are desired to be eaten), bubhukkheti, bubhukkhayati, bubhukkhāpeti, bubhukkhāpayati (he causes to desire to eat), bubhukkhāpīyati, bubhukkhāpīyanti (it is caused to desire to be eaten), bubhukkhatu, bubhukkhantu (let him desire to eat), bubhukkheyya, bubhukkheyyuṃ (he should desire to eat), bubhukkhi, bubhukkhiṃsu (he desired to eat), bubhukkhissati, bubhukkhissanti (he will desire to eat), bubhukkhissā, bubhukkhissaṃsu (he would desire to eat).
Trong nghĩa "muốn ăn" (bhuñjituṃ icchati) – sau căn bhuj có tiếp vĩ ngữ kha, tiếp vĩ ngữ tuṃ bị lược bỏ, có sự lặp lại (dvittaṃ), âm đầu của âm tiết đầu tiên bị lược bỏ, âm cuối của căn trở thành pararūpa, âm đầu của phụ âm kép trở thành paṭhama, âm bha của âm tiết đầu tiên trở thành ba, (nên có) bubhukkhati, bubhukkhanti, bubhukkhīyati, bubhukkhīyanti, bubhukkheti, bubhukkhayati, bubhukkhāpeti, bubhukkhāpayati, bubhukkhāpīyati, bubhukkhāpīyanti, bubhukkhatu, bubhukkhantu, bubhukkheyya, bubhukkheyyuṃ, bubhukkhi, bubhukkhiṃsu, bubhukkhissati, bubhukkhissanti, bubhukkhissā, bubhukkhissaṃsu.
4961
Ghasa-adane, ghasituṃ icchatīti atthe – chapaccayo, dvittādi, pubbassa ghassa gattaṃ, gassa jattaṃ, assa ittaṃ, jighacchati, jighacchanti, jighacchīyati, jighacchīyanti, jighaccheti, jighacchāpeti iccādi.
From ghasa (to eat), in the sense of 'desiring to eat': the suffix cha occurs, reduplication, etc., the initial gha becomes ga, the ga becomes ja, the a becomes i: jighacchati (he desires to eat), jighacchanti (they desire to eat), jighacchīyati (it is desired to be eaten), jighacchīyanti (they are desired to be eaten), jighaccheti, jighacchāpeti, etc. (he causes to desire to eat).
Ghasa-trong nghĩa ăn, trong nghĩa "muốn ăn" (ghasituṃ icchati) – có tiếp vĩ ngữ cha, có sự lặp lại (dvittādi), âm gha của âm tiết đầu tiên trở thành ga, âm ga trở thành ja, nguyên âm a trở thành i, (nên có) jighacchati, jighacchanti, jighacchīyati, jighacchīyanti, jighaccheti, jighacchāpeti v.v.
4962
Hana-hiṃ sāyaṃ, hantuṃ icchatīti atthe – chapaccayo, dvittādi, ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’ti pubbassa hassa jo, assa ittaṃ.
From hana (to harm), in the sense of 'desiring to kill': the suffix cha occurs, reduplication, etc., by the rule 'kavaggahānaṃ cavaggajā', the initial ha becomes ja, the a becomes i.
Hana-trong nghĩa làm hại, trong nghĩa "muốn làm hại" (hantuṃ icchati) – có tiếp vĩ ngữ cha, có sự lặp lại (dvittādi), theo quy tắc ‘kavaggahānaṃ cavaggajā’, âm ha của âm tiết đầu tiên trở thành jo, nguyên âm a trở thành i.
4963
702. Parassa ghaṃ se.
702. Gha for the second part before se.
702. Âm gha (thay thế) cho âm sau khi có se.
4964
Dvitte parassa hanassa ghaṃ hoti se pare.
In reduplication, the second hana becomes gha when se follows.
Sau khi lặp lại (dvitta), âm gha thay thế cho âm hana thứ hai khi có se theo sau.
4965
Jighaṃsati, jighaṃsanti.
Jighaṃsati (he desires to kill), jighaṃsanti (they desire to kill).
Jighaṃsati, jighaṃsanti.
4966
Ji-jaye, jetuṃ icchatīti atthe – sapaccayo, dvittaṃ.
From ji (to conquer), in the sense of 'desiring to conquer': the suffix sa occurs, reduplication.
Ji-trong nghĩa chiến thắng, trong nghĩa "muốn chiến thắng" (jetuṃ icchati) – có tiếp vĩ ngữ sa, có sự lặp lại (dvittaṃ).
4967
703. Jiharānaṃ gī* .
703. Gī for ji and hara.
703. (Âm) Gī (thay thế) cho Ji và Hara* .
4968
Ji, harānaṃ dvitte parassa jissa harassa ca gī hoti se pare.
In reduplication, the second ji and hara become gī when se follows.
Sau khi lặp lại (dvitta), âm gī thay thế cho âm ji và hara thứ hai khi có se theo sau.
4969
Jigīsati, jigīsanti, vijigīsati, vijigīsanti.
Jigīsati (he desires to conquer), jigīsanti (they desire to conquer), vijigīsati (he desires to utterly conquer), vijigīsanti (they desire to utterly conquer).
Jigīsati, jigīsanti, vijigīsati, vijigīsanti.
4970
Hara-haraṇe, dvittādi, parassa gī, pubbassa hassa jo, assa ittaṃ, jigīsati, harituṃ icchatīti attho, jigīsanti.
From hara (to take), reduplication, etc., the second part becomes gī, the initial ha becomes ja, the a becomes i: jigīsati (he desires to take), jigīsanti (they desire to take).
Hara-trong nghĩa mang đi, có sự lặp lại (dvittādi), âm gī (thay thế) cho âm sau, âm ha của âm tiết đầu tiên trở thành jo, nguyên âm a trở thành i, nghĩa là "muốn mang đi" (harituṃ icchati), (nên có) jigīsati, jigīsanti.
4971
Pā-pāne, pivituṃ icchatīti atthe – sapaccayo, dvittaṃ, ‘rasso pubbassā’ti rasso, assa ittaṃ, pipāsati, pipāsanti, pipāsīyati, pipāsīyanti.
From pā (to drink), in the sense of 'desiring to drink': the suffix sa occurs, reduplication, by the rule 'rasso pubbassā', the first vowel is shortened, the a becomes i: pipāsati (he desires to drink), pipāsanti (they desire to drink), pipāsīyati (it is desired to be drunk), pipāsīyanti (they are desired to be drunk).
Pā-trong nghĩa uống, trong nghĩa "muốn uống" (pivituṃ icchati) – có tiếp vĩ ngữ sa, có sự lặp lại (dvittaṃ), theo quy tắc ‘rasso pubbassā’ âm tiết đầu tiên trở thành rasso (nguyên âm ngắn), nguyên âm a trở thành i, (nên có) pipāsati, pipāsanti, pipāsīyati, pipāsīyanti.
4972
Su-savane, sotuṃ icchatīti atthe – dvitte parassa dvittaṃ, sussusati* , sussusanti, sussusīyati, sussusīyanti, sussuseti, sussusayati, sussusāpeti, sussusāpayati, sussusāpīyati, sussusāpīyanti, sussusatu, sussusantu iccādi.
From su (to hear), in the sense of 'desiring to hear': in reduplication, the second part is reduplicated: sussusati (he desires to hear), sussusanti (they desire to hear), sussusīyati (it is desired to be heard), sussusīyanti (they are desired to be heard), sussuseti, sussusayati, sussusāpeti, sussusāpayati (he causes to desire to hear), sussusāpīyati, sussusāpīyanti (it is caused to desire to be heard), sussusatu, sussusantu, etc. (let him desire to hear).
Su-trong nghĩa lắng nghe, trong nghĩa "muốn lắng nghe" (sotuṃ icchati) – sau khi lặp lại (dvitta), âm thứ hai cũng lặp lại, (nên có) sussusati* , sussusanti, sussusīyati, sussusīyanti, sussuseti, sussusayati, sussusāpeti, sussusāpayati, sussusāpīyati, sussusāpīyanti, sussusatu, sussusantu v.v.
4973
Titikkhituṃ icchatīti atthe – titikkhato sapaccayo, sapaccayaparattā puna dvittappasaṅge –
In the sense of 'desiring to endure', for titikkha with the suffix sa, in the event of repeated reduplication due to the sa suffix following –
Trong nghĩa "muốn chịu đựng" (titikkhituṃ icchati) – sau căn titikkha có tiếp vĩ ngữ sa, khi có nguy cơ lặp lại lần nữa do có tiếp vĩ ngữ sa theo sau –
4974
704. Na puna* .
704. Not again.
704. Không lặp lại lần nữa* .
4975
Sakiṃ dvitte kate puna dvittaṃ na āpajjatīti puna dvittābhāvo, ‘ū byañjanassā’ti ū āgamo.
When reduplication has been performed once, it does not occur again; thus, there is no repeated reduplication, and the augment ū is added by the rule 'ū byañjanassā'.
Khi sự lặp lại (dvitta) đã được thực hiện một lần, thì không có sự lặp lại lần nữa, (và) theo quy tắc ‘ū byañjanassā’ có sự thêm ū.
4976
Titikkhisati, titikkhisanti iccādi.
Titikkhisati (he desires to endure), titikkhisanti (they desire to endure), etc.
Titikkhisati, titikkhisanti v.v.
Evaṃ tikicchituṃ icchatīti tikicchisati, tikicchisanti, cikicchisati, cikicchisanti iccādi.
Similarly, tikicchisati, tikicchisanti (he desires to treat), cikicchisati, cikicchisanti, etc. (he desires to treat).
Tương tự, "muốn chữa bệnh" (tikicchituṃ icchati) thì có tikicchisati, tikicchisanti, cikicchisati, cikicchisanti v.v.
4977
Iti tumicchatthe kha, cha, sa rāsi.
Thus, the collection of kha, cha, sa suffixes in the sense of 'desiring to'.
Như vậy là nhóm kha, cha, sa trong nghĩa mong muốn.
4978
Nāmadhāturāsi
The collection of nominal roots
Nhóm danh từ động từ (nāmadhātu)
4979
Puttaṃ icchatīti atthe –
In the sense of 'desiring a son' –
Trong nghĩa "muốn con trai" (puttaṃ icchati) –
4980
705. Īyo kammā* .
705. Īya after the object.
705. Īyo (sau) tân ngữ* .
4981
Kammatthā nāmapadamhā icchatthe īyo hotīti kammabhūtā puttasaddato icchāyaṃ īyo, ‘puttīya’iti dhātupaccayantarūpaṃ, tato tyādyuppatti.
The suffix īya occurs after a nominal word acting as the object, in the sense of 'desiring'. Thus, īya occurs after the word putta (son), which is the object of desire. This forms the verbal root puttīya, from which further inflections like ti are derived.
Tiếp vĩ ngữ īyo được thêm vào sau một danh từ ở thể tân ngữ trong nghĩa mong muốn. Do đó, sau danh từ putta ở thể tân ngữ, có tiếp vĩ ngữ īyo trong nghĩa mong muốn, (và có) dạng động từ puttīya, từ đó các dạng tyādi được hình thành.
4982
Puttīyati, puttīyanti, puttīyeti, puttīyayati, puttīyāpeti, puttīyāpayati, puttīyāpīyati, puttīyāpīyanti.
Puttīyati (he desires a son), puttīyanti (they desire a son), puttīyeti, puttīyayati, puttīyāpeti, puttīyāpayati (he causes to desire a son), puttīyāpīyati, puttīyāpīyanti (it is caused to desire a son).
Puttīyati, puttīyanti, puttīyeti, puttīyayati, puttīyāpeti, puttīyāpayati, puttīyāpīyati, puttīyāpīyanti.
Evaṃ cīvarīyati, cīvarīyanti, pattīyati, pattīyanti, parikkhārīyati, parikkhārīyanti iccādi.
Similarly, cīvarīyati, cīvarīyanti (he desires robes), pattīyati, pattīyanti (he desires bowls), parikkhārīyati, parikkhārīyanti, etc. (he desires requisites).
Tương tự, cīvarīyati, cīvarīyanti, pattīyati, pattīyanti, parikkhārīyati, parikkhārīyanti v.v.
4983
Aputtaṃ sissaṃ puttamiva ācaratīti atthe –
In the sense of 'he treats a sonless disciple like a son' –
Trong nghĩa "đối xử với một đệ tử không có con như con trai" (aputtaṃ sissaṃ puttamiva ācarati) –
4984
706. Upamāṇācāre* .
706. When acting like a comparison.
706. Trong nghĩa so sánh và hành xử* .
4985
Upamīyati upametabbo attho etenāti upamānaṃ, upamānabhūtā kammapadato ācāratthe īyo hoti.
Upamāna is that by which something is compared or likened. The suffix īya occurs after a nominal word serving as a comparison and acting as the object, in the sense of 'treating like'.
Upamānaṃ là cái được dùng để so sánh. Tiếp vĩ ngữ īyo được thêm vào sau một danh từ ở thể tân ngữ dùng làm sự so sánh, trong nghĩa hành xử.
4986
Puttīyati, puttīyanti sissaṃ.
Puttīyati, puttīyanti sissaṃ (he treats the disciple like a son, they treat the disciple like a son).
Puttīyati, puttīyanti sissaṃ.
4987
Kamme-aputtopi putto viya ācarīyati puttīyīyati, puttīyīyanti, puttīyeti, puttīyayati, puttīyāpeti, puttīyāpayati, puttīyāpīyati, puttīyāpīyanti.
In the sense of acting like a son, even if one has no son: one acts as a son (puttīyīyati, puttīyīyanti, puttīyeti, puttīyayati, puttīyāpeti, puttīyāpayati, puttīyāpīyati, puttīyāpīyanti).
Dù không có con nhưng được cư xử như con, được xem như con, được làm cho thành con (puttīyīyati, puttīyīyanti, puttīyeti, puttīyayati, puttīyāpeti, puttīyāpayati, puttīyāpīyati, puttīyāpīyanti).
Evaṃ sissīyati, sissīyanti.
Similarly, one acts as a disciple (sissīyati, sissīyanti).
Tương tự (sissīyati, sissīyanti) (được cư xử như học trò).
4988
Kuṭiyaṃ viya pāsāde ācaratīti atthe –
In the sense of acting in a palace as if it were a hut:
Với ý nghĩa cư xử trong cung điện như trong túp lều –
4989
707. Ādhārā* .
707. Ādhārā* .
707. Ādhārā.
4990
Upamānabhūtā ādhārabhūtā ca nāmamhā ācāratthe īyo hoti.
From a noun that is a simile (upamāna) and a base (ādhāra), the suffix īya occurs in the sense of 'to act'.
Từ một danh từ có ý nghĩa là căn cứ hoặc đối tượng so sánh, hậu tố īya được thêm vào với ý nghĩa "cư xử như".
4991
Kuṭīyati, kuṭīyanti pāsāde, nadiyaṃ viya samudde ācarati nadīyati, nadīyanti iccādi.
One acts as a hut (kuṭīyati, kuṭīyanti) in a palace; one acts in the ocean as if it were a river (nadīyati, nadīyanti), and so forth.
Cư xử trong cung điện như trong túp lều (kuṭīyati, kuṭīyanti pāsāde), cư xử trong biển như trong sông (nadīyati, nadīyanti) v.v…
4992
Araññe viya nagare ācarati araññīyati, araññīyanti nagare.
One acts as a forest (araññīyati, araññīyanti) in a city.
Cư xử trong thành phố như trong rừng (araññīyati, araññīyanti nagare).
Evaṃ gehīyati vihāre.
Similarly, one acts as a house (gehīyati) in a monastery.
Tương tự, cư xử trong tu viện như trong nhà (gehīyati vihāre).
4993
Lokadhammehi akampanīyaṭṭhena pabbato viya attānaṃ ācaratīti atthe –
In the sense of acting like a mountain because one is unshakeable by worldly conditions:
Với ý nghĩa cư xử với bản thân như một ngọn núi, không bị lay chuyển bởi các pháp thế gian –
4994
708. Kattutāyo* .
708. Kattutāyo* .
708. Kattutāyo.
4995
Upamānabhūtā kattubhūtā ca nāmamhā ācāratthe āyo hotīti pabbatasaddato āyo.
From a noun that is a simile (upamāna) and an agent (kattu), the suffix āya occurs in the sense of 'to act'. Thus, āya is affixed to the word pabbata (mountain).
Từ một danh từ có ý nghĩa là chủ thể hoặc đối tượng so sánh, hậu tố āya được thêm vào với ý nghĩa "cư xử như". Do đó, āya được thêm vào từ "pabbata".
Tato tyādyuppatti.
Thereafter, the derivation of tyādi occurs.
Sau đó, các hậu tố tyādi được thêm vào.
4996
Pabbatāyati saṅgho, pabbatāyanti, cicciṭo viya attānaṃ ācarati cicciṭāyati, saddo.
The Sangha acts like a mountain (pabbatāyati), they act like mountains (pabbatāyanti); a sound acts like a crackle (cicciṭāyati).
Tăng đoàn cư xử như ngọn núi (pabbatāyati saṅgho, pabbatāyanti), tiếng kêu cư xử như tiếng xì xì (cicciṭāyati, saddo).
Evaṃ paṭapaṭāyati, kaṭakaṭāyati, dhūmadhūmāyati, dhūpāyati, sandhūpāyati.
Similarly, paṭapaṭāyati (to make a snapping sound), kaṭakaṭāyati (to make a crackling sound), dhūmadhūmāyati (to be like smoke), dhūpāyati (to emit smoke/incense), sandhūpāyati (to emit much smoke).
Tương tự, paṭapaṭāyati, kaṭakaṭāyati, dhūmadhūmāyati, dhūpāyati, sandhūpāyati.
4997
Abhusampi bhusaṃ bhavatīti atthe –
In the sense that even chaff becomes husk:
Với ý nghĩa cái không phải trấu trở thành trấu –
4998
709. Jhatthe* .
709. Jhatthe* .
709. Jhatthe.
4999
Cīpaccayassa attho abbhūtatabbhāvo jhattho nāma.
The meaning of the suffix cī is called jhattha, which refers to becoming what one was not before.
Ý nghĩa của hậu tố cī là sự tồn tại không bình thường, được gọi là jhattha.
Kattuto jhatthe āyo hoti.
From an agent, āya occurs in the sense of jhattha.
Āya được thêm vào từ chủ thể với ý nghĩa jhattha.
5000
Bhusāyati, bhusāyanti, apaṭopi paṭo bhavati paṭāyati, paṭāyanti, alohitampi lohitaṃ bhavati lohitāyati.
It becomes chaff (bhusāyati, bhusāyanti); what was not cloth becomes cloth (paṭāyati, paṭāyanti); what was not blood becomes blood (lohitāyati).
Trở thành trấu (bhusāyati, bhusāyanti), cái không phải vải trở thành vải (paṭāyati, paṭāyanti), cái không phải máu trở thành máu (lohitāyati).
Evaṃ nīlāyati, kamalāyati, candāyati, candanāyati, kañcanāyati, vajirāyati.
Similarly, it becomes blue (nīlāyati), it becomes a lotus (kamalāyati), it becomes the moon (candāyati), it becomes sandalwood (candanāyati), it becomes gold (kañcanāyati), it becomes a diamond (vajirāyati).
Tương tự, nīlāyati, kamalāyati, candāyati, candanāyati, kañcanāyati, vajirāyati.
5001
Kattutotveva?
Why only from an agent?
Chỉ từ chủ thể thôi sao?
Bhusaṃ karoti.
He makes chaff.
Làm trấu.
5002
Saddaṃ karotīti atthe –
In the sense of 'to make a sound':
Với ý nghĩa làm tiếng động –
5003
710. Saddādīhi karoti* .
710. Saddādīhi karoti* .
710. Saddādīhi karoti.
5004
Saddādīhi dutiyantehi nāmehi karotyatthe āyo hoti.
From nouns such as sadda (sound) in the accusative case, the suffix āya occurs in the sense of 'to make'.
Āya được thêm vào từ các danh từ ở cách hai như sadda (tiếng động) v.v… với ý nghĩa "làm".
5005
Saddāyati, saddāyanti, veraṃ karoti verāyati, verāyanti, kalahaṃ karoti kalahāyati, kalahāyanti, mettaṃ karoti mettāyati, mettāyanti, karuṇaṃ karoti karuṇāyati, karuṇāyanti, muditaṃ karoti muditāyati, muditāyanti, upekkhaṃ karoti upekkhāyati, upekkhāyanti, kukkuccaṃ karoti kukkuccāyati, kukkuccāyanti, piyaṃ karoti piyāyati, piyāyanti, paccayaṃ saddahanaṃ karoti pattiyāyati, pattiyāyanti, taṇhaṃ karoti taṇhāyati, taṇhāyanti, taṇhīyati, taṇhīyanti vā, karotyatthe īyo.
He makes a sound (saddāyati, saddāyanti); he makes enmity (verāyati, verāyanti); he makes a quarrel (kalahāyati, kalahāyanti); he makes loving-kindness (mettāyati, mettāyanti); he makes compassion (karuṇāyati, karuṇāyanti); he makes appreciative joy (muditāyati, muditāyanti); he makes equanimity (upekkhāyati, upekkhāyanti); he makes remorse (kukkuccāyati, kukkuccāyanti); he makes affection (piyāyati, piyāyanti); he makes conviction (pattiyāyati, pattiyāyanti); he makes craving (taṇhāyati, taṇhāyanti), or in the sense of 'to make', īya can be used (taṇhīyati, taṇhīyanti).
Làm tiếng động (saddāyati, saddāyanti), làm thù hằn (verāyati, verāyanti), làm tranh cãi (kalahāyati, kalahāyanti), làm từ ái (mettāyati, mettāyanti), làm bi mẫn (karuṇāyati, karuṇāyanti), làm hỷ lạc (muditāyati, muditāyanti), làm xả (upekkhāyati, upekkhāyanti), làm hối hận (kukkuccāyati, kukkuccāyanti), làm yêu thích (piyāyati, piyāyanti), làm tin tưởng (pattiyāyati, pattiyāyanti), làm tham ái (taṇhāyati, taṇhāyanti), hoặc (taṇhīyati, taṇhīyanti), īya với ý nghĩa "làm".
Mama idanti karoti mamāyati, mamāyanti.
He makes "this is mine" (mamāyati, mamāyanti).
Làm điều này là của tôi (mamāyati, mamāyanti).
5006
Namo karotīti atthe –
In the sense of 'to make obeisance':
Với ý nghĩa làm lễ bái –
5007
711. Namotvasso* .
711. Namotvasso* .
711. Namotvasso.
5008
Namosaddato karotyatthe asso hoti.
From the word namo, the suffix assa occurs in the sense of 'to make'.
Từ từ namo, asso được thêm vào với ý nghĩa "làm".
5009
Namassati, namassanti.
He makes obeisance (namassati, namassanti).
Lễ bái (namassati, namassanti).
5010
Samānaṃ sadisaṃ karotīti atthe –
In the sense of 'to make similar' or 'to make equal':
Với ý nghĩa làm cho giống nhau –
5011
712. Dhātvatthe nāmasmi* .
712. Dhātvatthe nāmasmi* .
712. Dhātvatthe nāmasmi.
5012
Dhātvattho vuccati yā kāci kriyā.
Dhātvattha refers to any action.
Dhātvattha được gọi là bất kỳ hành động nào.
Nāmasmā dhātvatthe i hoti.
From a noun, i occurs in the sense of dhātvattha.
I được thêm vào từ danh từ với ý nghĩa của động từ.
‘Yuvaṇṇānameo paccaye’ti issa ettaṃ.
By the rule Yuvaṇṇānameo paccaye, i becomes e.
Theo quy tắc "Yuvaṇṇānameo paccaye", i trở thành e.
5013
Samāneti, samānenti.
He makes equal (samāneti, samānenti).
Làm cho giống nhau (samāneti, samānenti).
5014
‘Eonamayāvā sare’ti essa ayādeso.
By the rule Eonamayāvā sare, e undergoes ayādeso (change to aya).
Theo quy tắc "Eonamayāvā sare", e trở thành ayādesa.
‘Ṇiṇāpyāpīhi vā’ti ettha vāsaddena lapaccayo, samānayati, samānayanti, piṇaṃ karoti piṇeti, piṇayati, kusalaṃ pucchati kusaleti, kusalayati, visuddhaṃ hoti visuddheti, visuddhayati, vīṇāya upagāyati upavīṇeti, upavīṇāyati, paññāya atikkamati atipaññeti, atipaññāyati, vaccaṃ karoti vacceti, vaccayati, muttaṃ karoti mutteti, muttayati, balena pīḷeti baleti, balayati.
By the rule Ṇiṇāpyāpīhi vā, the la suffix can optionally be used; he makes equal (samānayati, samānayanti); he makes a lump (piṇeti, piṇayati); he asks about welfare (kusaleti, kusalayati); he becomes purified (visuddheti, visuddhayati); he plays the vīṇā (upavīṇeti, upavīṇāyati); he surpasses in wisdom (atipaññeti, atipaññāyati); he makes excrement (vacceti, vaccayati); he makes urine (mutteti, muttayati); he oppresses with strength (baleti, balayati).
Trong "Ṇiṇāpyāpīhi vā", từ vā chỉ hậu tố la, làm cho giống nhau (samānayati, samānayanti), làm thành nắm (piṇeti, piṇayati), hỏi điều lành (kusaleti, kusalayati), trở nên thanh tịnh (visuddheti, visuddhayati), hát theo tiếng đàn vīṇā (upavīṇeti, upavīṇāyati), vượt trội về trí tuệ (atipaññeti, atipaññāyati), làm phân (vacceti, vaccayati), làm nước tiểu (mutteti, muttayati), ép bằng sức mạnh (baleti, balayati).
5015
Assa itte-balīyati, balīyanti.
With itta in place of assa: he becomes strong (balīyati, balīyanti).
Với itta của nó – trở nên mạnh mẽ (balīyati, balīyanti).
‘‘Abalānaṃ balīyantī’’ti pāḷi.
The Pali text states: "They become strong for the weak."
Pāḷi có câu: "Abalānaṃ balīyantī" (Những kẻ yếu trở nên mạnh mẽ).
5016
Saccaṃ karotīti atthe –
In the sense of 'to make true':
Với ý nghĩa làm cho chân thật –
5017
713. Saccādīhāpi* .
713. Saccādīhāpi* .
713. Saccādīhāpi.
5018
Saccādīhi nāmehi dhātvatthe āpi hoti.
From nouns such as sacca (truth), the suffix āpi occurs in the sense of dhātvattha.
Āpi được thêm vào từ các danh từ như sacca (chân thật) v.v… với ý nghĩa của động từ.
5019
Saccāpeti, saccāpenti, atthavibhāgaṃ karoti atthāpeti, atthāpenti, bedasatthaṃ karoti bedāpeti, bedāpenti, sukkhaṃ karoti sukkhāpeti, sukkhāpenti, sukhaṃ karoti sukhāpeti, sukhāpenti, dukkhaṃ karoti dukkhāpeti, dukkhāpenti, uṇhaṃ karoti uṇhāpeti, uṇhāpenti iccādi.
He makes true (saccāpeti, saccāpenti); he explains the meaning (atthāpeti, atthāpenti); he makes a division of meaning (bedāpeti, bedāpenti); he makes dry (sukkhāpeti, sukkhāpenti); he makes happy (sukhāpeti, sukhāpenti); he makes suffer (dukkhāpeti, dukkhāpenti); he makes hot (uṇhāpeti, uṇhāpenti), and so forth.
Làm cho chân thật (saccāpeti, saccāpenti), làm phân tích ý nghĩa (atthāpeti, atthāpenti), làm cho chia rẽ (bedāpeti, bedāpenti), làm cho khô (sukkhāpeti, sukkhāpenti), làm cho hạnh phúc (sukhāpeti, sukhāpenti), làm cho đau khổ (dukkhāpeti, dukkhāpenti), làm cho nóng (uṇhāpeti, uṇhāpenti) v.v…
5020
Aputtaṃ puttamiva ācarati puttīyati, puttīyituṃ icchatīti atthe ‘tuṃsmā lopo cicchāyaṃ te’ti sapaccayo.
In the sense that he acts like a son towards one who is not a son, or he desires to act like a son (puttīyati): the suffix sa is added by the rule tuṃsmā lopo cicchāyaṃ te.
Với ý nghĩa cư xử với người không con như con (puttīyati), muốn làm cho người không con như con, theo quy tắc "tuṃsmā lopo cicchāyaṃ te", hậu tố sa được thêm vào.
5021
714. Yathiṭṭhaṃ syādino* .
714. Yathiṭṭhaṃ syādino* .
714. Yathiṭṭhaṃ syādino.
5022
Icchīyatīti iṭṭhaṃ, yaṃ yaṃ iṭṭhaṃ yathiṭṭhaṃ.
What is desired is iṭṭha; whatever is desired is yathiṭṭha.
Cái được mong muốn (icchīyati) là iṭṭhaṃ, cái gì được mong muốn là yathiṭṭhaṃ.
‘‘Yamiṭṭha’’ntipi pāṭho.
"Yamiṭṭha" is also a reading.
Cũng có bản đọc là "Yamiṭṭhaṃ".
Syādyantassa yathiṭṭhaṃ ekassaraṃ ādibhūta’maññaṃ vā dverūpaṃ hoti, na tyādissa viya ādibhūtamevāti attho.
The meaning is that a syādi ending (suffix beginning with s) can have a single initial syllable or another form doubled as desired, unlike tyādi where only the initial syllable is doubled.
Một nguyên âm đơn ở đầu hoặc một dạng khác của hai nguyên âm được mong muốn cho từ kết thúc bằng syādi, chứ không phải chỉ nguyên âm ở đầu như tyādi.
‘Ū byañjanassā’ti ū āgamo.
The increment ū is added by the rule Ū byañjanassā.
Theo quy tắc "Ū byañjanassā", ū được thêm vào.
5023
Ādimhi dvitte-pupputtīyisati.
With doubling at the beginning: pupputtīyisati (he desires to act like a son).
Khi nhân đôi ở đầu – pupputtīyisati.
5024
Majjhe dvitte-puttittīyisati.
With doubling in the middle: puttittīyisati (he desires to act like a son).
Khi nhân đôi ở giữa – puttittīyisati.
5025
Akamalaṃ kamalaṃ bhavati kamalāyati, kamalāyituṃ icchatīti kakamalāyisati, kamamalāyisati, kamalalāyisati iccādi.
What is not a lotus becomes a lotus (kamalāyati); he desires that what is not a lotus become a lotus (kakamalāyisati, kamamalāyisati, kamalalāyisati), and so forth.
Cái không phải hoa sen trở thành hoa sen (kamalāyati), muốn làm cho cái không phải hoa sen trở thành hoa sen (kakamalāyisati, kamamalāyisati, kamalalāyisati) v.v…
5026
Iti nāmadhāturāsi.
Thus concludes the section on Noun-Verbs.
Kết thúc phần Danh từ Động từ.
5027
Iti niruttidīpaniyā nāma moggallānadīpaniyā
Thus concludes the chapter on Primary Suffixes, also known as the chapter on Verbs,
Kết thúc phần Tyādikaṇḍa, tức là Ākhyātakaṇḍa,
5028
Tyādikaṇḍo nāma ākhyātakaṇḍo
in the Moggallānadīpanī, called Niruttidīpanī.
trong Niruttidīpanī, còn gọi là Moggallānadīpanī.
5029
Niṭṭhito.
Completed.
Hoàn tất.
Next Page →

Settings