Dīpaṅkarassa pana bhagavato aparabhāge ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ atikkamitvā koṇḍañño nāma satthā udapādi.
After Dīpaṅkara, the Blessed One, having passed one asaṅkhyeyya, a Teacher named Koṇḍañña arose.
Sau Đức Thế Tôn Dīpaṅkara, trải qua một a-tăng-kì kiếp, một vị Đạo Sư tên là Koṇḍañña đã xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā ahesuṃ.
He also had three assemblies of disciples.
Ngài cũng có ba hội chúng Thanh Văn.
Paṭhamasannipāte koṭisatasahassaṃ, dutiye koṭisahassaṃ, tatiye navutikoṭiyo.
At the first assembly, there were a hundred thousand crores; at the second, a thousand crores; at the third, ninety crores.
Trong hội chúng thứ nhất có một trăm ngàn ức (Tỳ khưu), trong hội thứ hai có một ngàn ức, trong hội thứ ba có chín mươi ức.
Tadā bodhisatto vijitāvī nāma cakkavattī hutvā koṭisatasahassassa buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ adāsi.
At that time, the Bodhisatta, being a Wheel-turning Monarch named Vijitāvī, gave great alms to a Saṅgha of bhikkhus, led by the Buddha, numbering a hundred thousand crores.
Khi ấy, Bồ-tát là một vị Chuyển Luân Vương tên là Vijitāvī, đã cúng dường đại thí cho hội chúng Tỳ khưu do Đức Phật đứng đầu, gồm một trăm ngàn ức vị.
Satthā bodhisattaṃ ‘‘buddho bhavissatī’’ti byākaritvā dhammaṃ desesi.
The Teacher, having declared the Bodhisatta, "He will become a Buddha," taught the Dhamma.
Đức Đạo Sư đã thọ ký cho Bồ-tát rằng “Ngài sẽ thành Phật” và thuyết Pháp.
So satthu dhammakathaṃ sutvā rajjaṃ niyyātetvā pabbaji.
He, having heard the Teacher's Dhamma talk, handed over the kingdom and went forth into homelessness.
Ngài đã nghe Pháp của Đức Đạo Sư, từ bỏ vương quốc và xuất gia.
So tīṇi piṭakāni uggahetvā aṭṭha samāpattiyo ca pañca abhiññāyo ca uppādetvā aparihīnajjhāno brahmaloke nibbatti.
He mastered the three Piṭakas, developed the eight attainments and the five supernormal powers, and being one whose jhāna had not declined, was reborn in the Brahmā realm.
Ngài đã học thuộc ba Tạng kinh, chứng đắc tám định và năm thắng trí, và sau khi không bị suy giảm thiền định, Ngài đã tái sinh vào cõi Phạm Thiên.
Koṇḍaññabuddhassa pana rammavatī nāma nagaraṃ, sunando nāma khattiyo pitā, sujātā nāma devī mātā, bhaddo ca subhaddo ca dve aggasāvakā, anuruddho nāmupaṭṭhāko, tissā ca upatissā ca dve aggasāvikā, sālakalyāṇirukkho bodhi, aṭṭhāsītihatthubbedhaṃ sarīraṃ, vassasatasahassaṃ āyuppamāṇaṃ ahosi.
For Koṇḍañña Buddha, the city was named Rammavatī, his father was a khattiya named Sunanda, his mother was Queen Sujātā, his two chief disciples were Bhadda and Subhadda, his attendant was Anuruddha, his two chief female disciples were Tissā and Upatissā, his Bodhi tree was the Sālakalyāṇa tree, his body was eighty-eight cubits in height, and his lifespan was a hundred thousand years.
Thành phố của Đức Phật Koṇḍañña là Rammavatī, vua Sunanda là cha, hoàng hậu Sujātā là mẹ, Bhadda và Subhadda là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn, Anuruddha là thị giả, Tissā và Upatissā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni, cây Bồ-đề là cây Sālakalyāṇī, thân cao tám mươi tám cubit, tuổi thọ là một trăm ngàn năm.
Tassa aparabhāge ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ atikkamitvā ekasmiṃ kappeyeva cattāro buddhā nibbattiṃsu – maṅgalo, sumano, revato, sobhitoti.
After him, having passed one asaṅkhyeyya, in a single kalpa, four Buddhas arose – Maṅgala, Sumana, Revata, and Sobhita.
Sau Ngài, trải qua một a-tăng-kì kiếp, trong cùng một kiếp đã có bốn vị Phật xuất hiện – Maṅgala, Sumana, Revata, và Sobhita.
Maṅgalassa bhagavato tīsu sāvakasannipātesu paṭhamasannipāte koṭisatasahassaṃ bhikkhū ahesuṃ, dutiye koṭisatasahassaṃ, tatiye navuṭikoṭiyo.
In the three assemblies of disciples of Maṅgala, the Blessed One, at the first assembly, there were a hundred thousand crores of bhikkhus; at the second, a hundred thousand crores; at the third, ninety crores.
Trong ba hội chúng Thanh Văn của Đức Thế Tôn Maṅgala, hội chúng thứ nhất có một trăm ngàn ức Tỳ khưu, hội thứ hai có một trăm ngàn ức, hội thứ ba có chín mươi ức.
Vemātikabhātā kirassa ānandakumāro nāma navutikoṭisaṅkhāya parisāya saddhiṃ dhammassavanatthāya satthu santikaṃ agamāsi.
It is said that his step-brother, Prince Ānanda, came to the Teacher with a retinue of ninety crores to listen to the Dhamma.
Tôn giả Ānanda, người anh em cùng cha khác mẹ của Ngài, cùng với một hội chúng gồm chín mươi ức vị, đã đến gặp Đức Đạo Sư để nghe Pháp.
Satthā tassa anupubbikathaṃ kathesi.
The Teacher gave him a gradual discourse.
Đức Đạo Sư đã thuyết giảng bài Pháp tuần tự cho Ngài.
So saddhiṃ parisāya saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
He, together with his retinue, attained arahantship with the analytical knowledges (paṭisambhidā).
Ngài cùng với hội chúng đã chứng đắc A-la-hán quả cùng với các phân tích.
Satthā tesaṃ kulaputtānaṃ pubbacaritaṃ olokento iddhimayapattacīvarassa upanissayaṃ disvā dakkhiṇahatthaṃ pasāretvā ‘‘etha bhikkhavo’’ti āha.
The Teacher, observing the former conduct of those young men of good family, and seeing the supporting condition for robes and alms-bowls created by psychic power, extended his right hand and said, "Come, bhikkhus!"
Đức Đạo Sư, khi quán xét hạnh nghiệp quá khứ của các thiện nam tử ấy, thấy được nhân duyên của y bát thần thông, đã đưa tay phải ra và nói: “Này các Tỳ khưu, hãy đến!”
Sabbe taṅkhaṇaññeva iddhimayapattacīvaradharā saṭṭhivassikatherā viya ākappasampannā hutvā satthāraṃ vanditvā parivārayiṃsu.
All of them, at that very moment, became endowed with robes and alms-bowls created by psychic power, perfectly composed like bhikkhus sixty years old, and having saluted the Teacher, they surrounded him.
Ngay lập tức, tất cả đều mặc y bát thần thông, với tư cách trang nghiêm như các vị Trưởng lão sáu mươi tuổi, đã đảnh lễ Đức Đạo Sư và vây quanh Ngài.
Ayamassa tatiyo sāvakasannipāto ahosi.
This was his third assembly of disciples.
Đây là hội chúng Thanh Văn thứ ba của Ngài.
Yathā pana aññesaṃ buddhānaṃ samantā asītihatthappamāṇāyeva sarīrappabhā ahosi, na evaṃ tassa.
Just as for other Buddhas, the body's radiance was only eighty cubits all around, it was not so for him.
Hào quang thân của các vị Phật khác chỉ khoảng tám mươi cubit xung quanh, nhưng của Ngài thì không như vậy.
Tassa pana bhagavato sarīrappabhā niccakālaṃ dasasahassilokadhātuṃ pharitvā aṭṭhāsi.
The bodily radiance of that Blessed One always extended throughout ten thousand world-systems.
Hào quang thân của Đức Thế Tôn ấy luôn tỏa sáng khắp mười ngàn thế giới.
Rukkhapathavīpabbatasamuddādayo antamaso ukkhaliyādīni upādāya suvaṇṇapaṭṭapariyonaddhā viya ahesuṃ.
Trees, earth, mountains, oceans, down to even pots and the like, appeared as if covered with gold plates.
Cây cối, đất đai, núi non, biển cả, cho đến những vật dụng như nồi niêu, đều như được bao phủ bởi tấm vàng.
Āyuppamāṇaṃ panassa navutivassasahassāni ahosi.
His lifespan, moreover, was ninety thousand years.
Tuổi thọ của Ngài là chín mươi ngàn năm.
Ettakaṃ kālaṃ candimasūriyādayo attano pabhāya virocituṃ nāsakkhiṃsu, rattindivaparicchedo na paññāyittha.
During that period, the moon and sun, etc., were unable to shine with their own light; the distinction between day and night was not discernible.
Trong suốt thời gian đó, mặt trăng và mặt trời không thể tỏa sáng bằng hào quang của chúng, và sự phân biệt ngày đêm không thể nhận biết được.
Divā sūriyālokena viya sattā niccaṃ buddhālokeneva vicariṃsu.
Just as by the light of the sun during the day, so too did beings always live by the light of the Buddha.
Giống như ban ngày nhờ ánh sáng mặt trời, chúng sinh luôn đi lại nhờ ánh sáng của Đức Phật.
Sāyaṃ pupphitakusumānaṃ pāto ca ravanakasakuṇādīnañca vasena loko rattindivaparicchedaṃ sallakkhesi.
The world discerned the distinction between night and day by means of blossoming flowers in the evening and chirping birds, etc., in the morning.
Thế gian nhận biết sự phân biệt ngày đêm dựa vào những bông hoa nở vào buổi tối và tiếng chim hót vào buổi sáng.
Kiṃ pana aññesaṃ buddhānaṃ ayamānubhāvo natthīti?
But does this glorious power not exist for other Buddhas?
Vậy các vị Phật khác không có oai lực này sao?
No natthi.
No, it does not.
Không phải là không có.
Tepi hi ākaṅkhamānā dasasahassilokadhātuṃ vā tato vā bhiyyo ābhāya phareyyuṃ.
Indeed, they too, if they wished, could illuminate a ten-thousand-world system or even more than that with their radiance.
Nếu muốn, các Ngài cũng có thể tỏa sáng khắp mười ngàn thế giới hoặc hơn thế nữa.
Maṅgalassa pana bhagavato pubbapatthanāvasena aññesaṃ byāmappabhā viya sarīrappabhā niccameva dasasahassilokadhātuṃ pharitvā aṭṭhāsi.
But for the Blessed One Maṅgala, by virtue of his past aspiration, the radiance of his body, unlike the arm-span radiance of others, constantly pervaded the ten-thousand-world system and remained there.
Tuy nhiên, hào quang thân của Đức Thế Tôn Maṅgala, do lời nguyện ước từ kiếp trước, luôn tỏa sáng khắp mười ngàn thế giới, giống như hào quang một sải tay của các vị khác.
So kira bodhisattacariyacaraṇakāle vessantarasadise attabhāveṭhito saputtadāro vaṅkapabbatasadise pabbate vasi.
It is said that during the time of fulfilling the Bodhisattva practices, he, established in a state of existence like Vessantara, lived with his wife and children on a mountain similar to Vaṅka Mountain.
Nghe nói rằng, khi Ngài thực hành hạnh Bồ-tát, trong một kiếp sống tương tự như Vessantara, Ngài đã sống trên một ngọn núi giống như núi Vaṅka, cùng với vợ con.
Atheko kharadāṭhiko nāma yakkho mahāpurisassa dānajjhāsayataṃ sutvā brāhmaṇavaṇṇena upasaṅkamitvā mahāsattaṃ dve dārake yāci.
Then a Yakkha named Kharadāṭhika, having heard of the Great Being's disposition for giving, approached him in the guise of a brahmin and begged two children from the Great Being.
Khi đó, một con quỷ tên là Kharadāṭhika, nghe nói về ý chí bố thí của Đại Nhân, đã hóa thành một Bà-la-môn đến gần và xin Đại Bồ-tát hai đứa con.
Mahāsatto ‘‘dadāmi, brāhmaṇa, puttake’’ti vatvā haṭṭhapahaṭṭho udakapariyantaṃ mahāpathaviṃ kampento dvepi dārake adāsi.
The Great Being, saying, "I give you, brahmin, my children," delightedly gave both children, causing the great earth to quake to its watery limits.
Đại Bồ-tát, hoan hỷ nói: “Ta sẽ cho, này Bà-la-môn, những đứa con này,” và đã cho cả hai đứa con, khiến đại địa rung chuyển đến tận bờ nước.
Yakkho caṅkamanakoṭiyaṃ ālambanaphalakaṃ nissāya ṭhatvā passantasseva mahāsattassa mulālakalāpaṃ viya dārake khādi.
The Yakkha stood by a supporting plank at the end of the walking path and, while the Great Being watched, devoured the children as if they were a bunch of lotus stalks.
Con quỷ đứng tựa vào tấm ván ở cuối lối đi kinh hành, và ngay trước mắt Đại Bồ-tát, nó đã ăn hai đứa trẻ như ăn một bó rễ sen.
Mahāpurisassa yakkhaṃ oloketvā mukhe vivaṭamatte aggijālaṃ viya lohitadhāraṃ uggiramānaṃ tassa mukhaṃ disvāpi kesaggamattampi domanassaṃ na uppajji.
Even though the Great Being looked at the Yakkha and saw his mouth gushing streams of blood like flames when it opened, not even a hair's tip of sorrow arose in him.
Khi Đại Nhân nhìn con quỷ, dù thấy miệng nó há ra và phun ra dòng máu như ngọn lửa, Ngài cũng không hề có một chút ưu phiền nào.
‘‘Sudinnaṃ vata me dāna’’nti cintayato panassa sarīre mahantaṃ pītisomanassaṃ udapādi.
Instead, great joy and happiness arose in his body as he thought, "Truly, my giving has been well given."
Khi Ngài nghĩ: “Quả thật sự bố thí của ta thật tốt đẹp,” một niềm hoan hỷ và hân hoan lớn lao đã khởi lên trong thân Ngài.
So ‘‘imassa me dānassa nissandena anāgate imināva nīhārena sarīrato rasmiyo nikkhamantū’’ti patthanaṃ akāsi.
He then made the aspiration, "May the rays of light emerge from my body in this very manner in the future as a result of this giving."
Ngài đã phát nguyện: “Do kết quả của sự bố thí này, trong tương lai, những tia sáng sẽ phát ra từ thân ta theo cách tương tự.”
Tassa taṃ patthanaṃ nissāya buddhabhūtassa sarīrato rasmiyo nikkhamitvā ettakaṃ ṭhānaṃ phariṃsu.
By virtue of that aspiration, when he became a Buddha, rays of light emanated from his body and pervaded that extent.
Do lời nguyện ước ấy, khi Ngài thành Phật, những tia sáng từ thân Ngài đã tỏa khắp nơi như vậy.
Aparampissa pubbacariyaṃ atthi.
He also had another past practice.
Một công hạnh tiền kiếp khác của Ngài cũng có.
So kira bodhisattakāle ekassa buddhassa cetiyaṃ disvā ‘‘imassa buddhassa mayā jīvitaṃ pariccajituṃ vaṭṭatī’’ti daṇḍakadīpikāveṭhananiyāmena sakalasarīraṃ veṭhāpetvā ratanamattamakuḷaṃ satasahassagghanikaṃ suvaṇṇapātiṃ sappissa pūrāpetvā tattha sahassavaṭṭiyo jāletvā taṃ sīsenādāya sakalasarīraṃ jālāpetvā cetiyaṃ padakkhiṇaṃ karonto sakalarattiṃ vītināmeti.
It is said that when he was a Bodhisattva, he saw the cetiya of a certain Buddha and thought, "It is fitting for me to sacrifice my life for this Buddha," so he had his entire body wrapped in the manner of a stick-lamp, filled a golden bowl worth a hundred thousand with ghee, lit a thousand wicks in it, placed it on his head, caused his entire body to blaze, circumambulated the cetiya, and spent the entire night in this manner.
Nghe nói, vào thời Bồ-tát (của Ngài), thấy một bảo tháp của một vị Phật, (Ngài nghĩ rằng) “Ta nên hiến dâng mạng sống cho vị Phật này”, liền quấn quanh toàn thân mình theo cách quấn đèn cầy (trên cây gậy), đổ đầy dầu (ghee) vào một chén vàng trị giá trăm ngàn (đồng tiền) bằng một lượng ngọc quý, thắp ngàn ngọn bấc vào đó, đội nó lên đầu, đốt cháy toàn thân mình, đi nhiễu quanh bảo tháp, trải qua suốt cả đêm.
Evaṃ yāva aruṇuggamanā vāyamantassāpissa lomakūpamattampi usumaṃ na gaṇhi.
Even though he exerted himself thus until dawn, not even a pore of his body felt heat.
Dù Ngài đã tinh tấn như vậy cho đến khi bình minh ló dạng, nhưng một lỗ chân lông nhỏ nhất của Ngài cũng không bị nóng.
Padumagabbhaṃ paviṭṭhakālo viya ahosi.
It was as if he had entered the heart of a lotus.
Nó giống như lúc Ngài đi vào bên trong một búp sen.
Dhammo hi nāmesa attānaṃ rakkhantaṃ rakkhati.
For Dhamma truly protects one who practices Dhamma.
Thật vậy, Pháp bảo vệ người thực hành Pháp.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã dạy:
Tadā amhākaṃ bodhisatto suruci nāma brāhmaṇo hutvā ‘‘satthāraṃ nimantessāmī’’ti upasaṅkamitvā madhuradhammakathaṃ sutvā ‘‘sve mayhaṃ bhikkhaṃ gaṇhatha, bhante’’ti āha.
At that time, our Bodhisatta, being a brahmin named Suruci, approached the Buddha, intending to invite the Teacher, and after hearing a sweet Dhamma talk, he said, "Venerable Sir, please accept alms from me tomorrow."
Lúc đó, Bồ-tát của chúng ta là một Bà-la-môn tên Suruci, đến gần (Đức Phật) với ý định “Chúng ta sẽ thỉnh Đức Đạo Sư”, sau khi nghe bài Pháp ngọt ngào, Ngài nói: “Bạch Đức Thế Tôn, xin Ngài thọ thực vào ngày mai.”
‘‘Brāhmaṇa, kittakehi te bhikkhūhi attho’’ti?
"Brahmin, how many monks do you need?"
“Này Bà-la-môn, ông cần bao nhiêu vị Tỳ-khưu?”
‘‘Kittakā pana vo, bhante, parivārabhikkhū’’ti āha.
Then he said, "Venerable Sir, how many attendant monks do you have?"
Ông ấy hỏi: “Bạch Đức Thế Tôn, có bao nhiêu vị Tỳ-khưu tùy tùng của Ngài?”
Tadā satthu paṭhamasannipātoyeva hoti, tasmā ‘‘koṭisatasahassa’’nti āha.
At that time, it was the Buddha's first assembly, so he said, "One hundred thousand million."
Lúc đó là lần hội chúng đầu tiên của Đức Đạo Sư, vì vậy Ngài nói: “Một trăm ngàn vạn (Tỳ-khưu).”
‘‘Bhante, sabbehipi saddhiṃ mayhaṃ bhikkhaṃ gaṇhathā’’ti.
"Venerable Sir, please accept alms from me together with all of them."
“Bạch Đức Thế Tôn, xin Ngài thọ thực của con cùng với tất cả (Tỳ-khưu).”
Satthā adhivāsesi.
The Teacher consented.
Đức Đạo Sư đã chấp thuận.
Brāhmaṇo svātanāya nimantetvā gehaṃ gacchanto cintesi – ‘‘ahaṃ ettakānaṃ bhikkhūnaṃ yāgubhattavatthādīni dātuṃ sakkomi, nisīdanaṭṭhānaṃ pana kathaṃ bhavissatī’’ti?
Having invited them for the next day, the brahmin went home thinking, "I can provide gruel, food, robes, etc., for so many monks, but what about the seating arrangement?"
Vị Bà-la-môn sau khi thỉnh (Đức Phật) cho ngày mai, trở về nhà và suy nghĩ: “Ta có thể cúng dường cháo, cơm, y phục, v.v. cho chừng ấy Tỳ-khưu, nhưng chỗ ngồi sẽ như thế nào?”
Tassa sā cintā caturāsītiyojanasahassamatthake ṭhitassa devarañño paṇḍukambalasilāsanassa uṇhabhāvaṃ janesi.
That thought of his caused the Pāṇḍukambalasilāsana of the king of devas, situated at a height of eighty-four thousand yojanas, to become warm.
Suy nghĩ đó của ông đã làm cho tảng đá Pandukambala, ngai vàng của chư Thiên vương, nằm trên đỉnh cao tám mươi bốn ngàn dojanas, trở nên nóng bức.
Sakko ‘‘ko nu kho maṃ imamhā ṭhānā cāvetukāmo’’ti dibbacakkhunā olokento mahāpurisaṃ disvā ‘‘suruci nāma brāhmaṇo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nimantetvā nisīdanaṭṭhānatthāya cintesi, mayāpi tattha gantvā puññakoṭṭhāsaṃ gahetuṃ vaṭṭatī’’ti vaḍḍhakivaṇṇaṃ nimminitvā vāsipharasuhattho mahāpurisassa purato pāturahosi.
Sakka, observing with his divine eye, "Who now wishes to dislodge me from this place?" saw the Great Being and thought, "Brahmin Suruci has invited the Buddha and the Saṅgha of monks and is concerned about the seating arrangements; I too should go there and partake of the merit." So, he created the appearance of a carpenter, holding an adze and an axe in his hands, and appeared before the Great Being.
Đức Sakka (Vua trời) dùng thiên nhãn nhìn xem “Ai muốn lay chuyển ta khỏi vị trí này?”, thấy vị Đại nhân, (nghĩ rằng) “Bà-la-môn tên Suruci đã thỉnh Đức Phật và Tăng chúng, và đang suy nghĩ về chỗ ngồi, ta cũng nên đến đó để nhận phần phước”, liền hóa hiện thành một người thợ mộc, tay cầm rìu và búa, xuất hiện trước vị Đại nhân.
‘‘Atthi nu kho kassaci bhatiyā kattabbakicca’’nti āha.
He said, "Is there any work to be done for hire?"
Ông ấy hỏi: “Có ai cần thuê làm việc gì không?”
Mahāpuriso taṃ disvā ‘‘kiṃ kammaṃ karissasī’’ti āha.
The Great Being, seeing him, said, "What kind of work will you do?"
Vị Đại nhân thấy ông ấy liền hỏi: “Ông sẽ làm công việc gì?”
‘‘Mama ajānanasippaṃ nāma natthi, gehaṃ vā maṇḍapaṃ vā yo yaṃ kāreti, tassa taṃ kātuṃ jānāmī’’ti.
"There is no craft that I do not know; whatever house or pavilion one wishes to have built, I know how to build it."
“Không có nghề nào mà tôi không biết, bất cứ ai muốn xây nhà hay dựng rạp, tôi đều biết làm.”
‘‘Tena hi mayhaṃ kammaṃ atthī’’ti.
"Then I have work for you."
“Vậy thì ta có việc cho ông.”
‘‘Kiṃ, ayyā’’ti?
"What is it, master?"
“Là gì, thưa Ngài?”
‘‘Svātanāya me koṭisatasahassabhikkhū nimantitā.
"Tomorrow, I have invited a hundred thousand million monks.
“Ngày mai ta đã thỉnh một trăm ngàn vạn Tỳ-khưu.
Tesaṃ nisīdanamaṇḍapaṃ karissasī’’ti?
Will you build a seating pavilion for them?"
Ông có thể dựng một rạp để họ ngồi không?”
‘‘Ahaṃ nāma kareyyaṃ sace me bhatiṃ dātuṃ sakkhissathā’’ti.
"I would build it if you could pay me my wages."
“Tôi có thể làm được, nếu Ngài có thể trả công cho tôi.”
‘‘Sakkhissāmi, tātā’’ti.
"I can, my boy."
“Ta có thể, này con.”
‘‘Sādhu karissāmī’’ti gantvā ekaṃ padesaṃ olokesi.
"Good, I will do it," he said and went to inspect a certain area.
“Tốt, tôi sẽ làm”, (ông ấy) đi và xem xét một khu vực.
Dvādasaterasayojanappamāṇo padeso kasiṇamaṇḍalaṃ viya samatalo ahosi.
An area about twelve or thirteen yojanas in size was as smooth as a kasiṇa disk.
Một khu vực rộng mười hai, mười ba dojanas trở nên bằng phẳng như một vòng tròn kasiṇa.
So ‘‘ettake ṭhāne sattaratanamayo maṇḍapo uṭṭhahatū’’ti cintetvā olokesi.
He thought, "May a pavilion made of the seven precious jewels arise in this place," and looked.
Ông ấy nghĩ: “Một rạp bằng bảy loại báu vật hãy mọc lên ở chỗ này”, rồi nhìn.
Tāvadeva pathaviṃ bhinditvā maṇḍapo uṭṭhahi.
Immediately, the pavilion broke through the earth and arose.
Ngay lập tức, rạp đã mọc lên xuyên qua mặt đất.
Tassa sovaṇṇamayesu thambhesu rajatamayā ghaṭakā ahesuṃ, rajatamayesu sovaṇṇamayā, maṇimayesu thambhesu pavāḷamayā, pavāḷamayesu maṇimayā, sattaratanamayesu thambhesu sattaratanamayā ghaṭakā ahesuṃ.
On its golden pillars were silver pots, on silver ones were golden ones, on jewel pillars were coral ones, on coral ones were jewel ones, and on pillars made of the seven precious jewels were pots made of the seven precious jewels.
Trên những cột bằng vàng của rạp có những cái bình bằng bạc, trên những cột bằng bạc có những cái bình bằng vàng, trên những cột bằng ngọc có những cái bình bằng san hô, trên những cột bằng san hô có những cái bình bằng ngọc, trên những cột bằng bảy loại báu vật có những cái bình bằng bảy loại báu vật.
Tato ‘‘maṇḍapassa antarantare kiṅkaṇikajālaṃ olambatū’’ti olokesi.
Then he thought, "May nets of small bells hang in between the pavilion," and looked.
Sau đó, ông ấy nghĩ: “Mạng lưới chuông nhỏ hãy treo lủng lẳng giữa rạp”, rồi nhìn.
Saha olokaneneva jālaṃ olambi.
With that very glance, the nets hung down.
Ngay khi nhìn, mạng lưới đã treo lủng lẳng.
Yassa mandavāteritassa pañcaṅgikasseva tūriyassa madhurasaddo niccharati.
From which, stirred by a gentle breeze, a sweet sound like a five-membered musical instrument emanated.
Khi gió nhẹ thổi qua, một âm thanh ngọt ngào như năm loại nhạc cụ vang lên.
Dibbasaṅgītivattanakālo viya ahosi.
It was as if divine music was playing.
Nó giống như thời điểm diễn ra một buổi hòa nhạc của chư Thiên.
‘‘Antarantarā gandhadāmamālādāmāni olambantū’’ti cintentassa mālādāmāni olambiṃsu.
As he thought, "May garlands of perfume and garlands of flowers hang in between," the garlands hung down.
Khi ông ấy nghĩ: “Những chuỗi hoa và chuỗi hương hãy treo lủng lẳng ở giữa”, những chuỗi hoa đã treo lủng lẳng.
‘‘Koṭisatasahassasaṅkhānaṃ bhikkhūnaṃ āsanāni ca ādhārakāni ca pathaviṃ bhinditvā uṭṭhahantū’’ti cintesi, tāvadeva uṭṭhahiṃsu.
He thought, "May seats and stands for a hundred thousand million monks arise, breaking through the earth," and immediately they arose.
Ông ấy nghĩ: “Ghế ngồi và giá đỡ cho một trăm ngàn vạn Tỳ-khưu hãy mọc lên xuyên qua mặt đất”, ngay lập tức chúng đã mọc lên.
‘‘Koṇe koṇe ekekā udakacāṭiyo uṭṭhahantū’’ti cintesi, udakacāṭiyo uṭṭhahiṃsu.
He thought, "May a water-pot arise in each corner," and the water-pots arose.
Ông ấy nghĩ: “Ở mỗi góc, mỗi cái vại nước hãy mọc lên”, những vại nước đã mọc lên.
So ettakaṃ māpetvā brāhmaṇassa santikaṃ gantvā ‘‘ehi, ayya, tava maṇḍapaṃ oloketvā mayhaṃ bhatiṃ dehī’’ti āha.
Having constructed so much, he went to the brahmin and said, "Come, master, inspect your pavilion and give me my wages."
Sau khi tạo ra chừng ấy, ông ấy đến chỗ Bà-la-môn và nói: “Này Ngài, hãy đến xem rạp của Ngài rồi trả công cho tôi.”
Mahāpuriso gantvā maṇḍapaṃ olokesi.
The Great Being went and inspected the pavilion.
Vị Đại nhân đi và xem rạp.
Olokentasseva ca sakalasarīraṃ pañcavaṇṇāya pītiyā nirantaraṃ phuṭaṃ ahosi.
As he inspected it, his entire body was completely suffused with five-colored joy.
Ngay khi ông ấy nhìn, toàn thân ông ấy tràn ngập niềm hỷ lạc năm màu.
Athassa maṇḍapaṃ oloketvā etadahosi – ‘‘nāyaṃ maṇḍapo manussabhūtena kato, mayhaṃ pana ajjhāsayaṃ mayhaṃ guṇaṃ āgamma addhā sakkabhavanaṃ uṇhaṃ bhavissati.
Then, having inspected the pavilion, it occurred to him, "This pavilion was not made by a human being, but by virtue of my intention and my merit, Sakka's abode must have become warm.
Sau đó, khi nhìn rạp, ông ấy nghĩ: “Rạp này không phải do con người tạo ra, nhưng do ý chí và công đức của ta, chắc chắn cung điện của Sakka đã trở nên nóng bức.
Tato sakkena devaraññā ayaṃ maṇḍapo kārito bhavissatī’’ti.
Therefore, this pavilion must have been made by Sakka, the king of devas."
Do đó, rạp này hẳn đã được Vua trời Sakka tạo ra.”
‘‘Na kho pana me yuttaṃ evarūpe maṇḍape ekadivasaṃyeva dānaṃ dātuṃ, sattāhaṃ dassāmī’’ti cintesi.
"It is not proper for me to give a donation for only one day in such a pavilion; I shall give for seven days," he thought.
“Thật không phải lẽ khi ta chỉ cúng dường một ngày trong một rạp như thế này, ta sẽ cúng dường bảy ngày”, ông ấy suy nghĩ.
Bāhirakadānañhi tattakampi samānaṃ bodhisattānaṃ tuṭṭhiṃ kātuṃ na sakkoti, alaṅkatasīsaṃ pana chinditvā añjitaakkhīni uppāṭetvā hadayamaṃsaṃ vā ubbaṭṭetvā dinnakāle bodhisattānaṃ cāgaṃ nissāya tuṭṭhi nāma hoti.
Indeed, an external donation, even of that extent, cannot satisfy Bodhisattas. But when they cut off their adorned heads, pluck out their anointed eyes, or tear out their heart-flesh and offer it, then due to their relinquishment, satisfaction arises for the Bodhisattas.
Thật vậy, ngay cả một sự bố thí bên ngoài lớn như vậy cũng không thể làm Bồ-tát hài lòng, nhưng khi (Bồ-tát) cắt đầu đã trang sức, hoặc nhổ bỏ đôi mắt đã kẻ, hoặc cắt bỏ thịt tim để bố thí, thì do sự xả ly của Bồ-tát, niềm hoan hỷ mới phát sinh.
Amhākampi hi bodhisattassa sivirājajātake devasikaṃ pañcakahāpaṇasatasahassāni vissajjetvā catūsu dvāresu nagaramajjhe ca dānaṃ dentassa taṃ dānaṃ cāgatuṭṭhiṃ uppādetuṃ nāsakkhi.
Indeed, even for our Bodhisatta, when he was King Sivi, giving donations of five hundred thousand kahāpaṇas daily at the four city gates and in the city center, that donation could not produce the satisfaction of relinquishment.
Thật vậy, ngay cả trong câu chuyện tiền thân Sivirāja Jātaka của Bồ-tát chúng ta, khi Ngài bố thí năm trăm ngàn đồng kahāpaṇa mỗi ngày ở bốn cổng và giữa thành phố, sự bố thí đó cũng không thể làm phát sinh niềm hoan hỷ xả ly.
Yadā panassa brāhmaṇavaṇṇena āgantvā sakko devarājā akkhīni yāci, tadā tāni uppāṭetvā dadamānasseva hāso uppajji, kesaggamattampi cittaṃ aññathattaṃ nāhosi.
But when Sakka, the king of devas, came in the guise of a brahmin and requested his eyes, a smile arose in him as he plucked them out and gave them; his mind did not change even by a hair's breadth.
Nhưng khi Vua trời Sakka đến dưới hình dạng một Bà-la-môn và xin đôi mắt của Ngài, ngay khi Ngài nhổ bỏ và cho đi, niềm vui đã phát sinh, tâm Ngài không hề thay đổi dù chỉ bằng một sợi tóc.
Evaṃ dinnadānaṃ nissāya bodhisattānaṃ titti nāma natthi.
Therefore, there is no satisfaction for Bodhisattas based on such donations.
Do đó, Bồ-tát không bao giờ cảm thấy đủ với sự bố thí như vậy.
Tasmā sopi mahāpuriso ‘‘sattāhaṃ mayā koṭisatasahassasaṅkhānaṃ bhikkhūnaṃ dānaṃ dātuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā tasmiṃ maṇḍape nisīdāpetvā sattāhaṃ gavapānaṃ nāma adāsi.
Therefore, that great man, thinking, "It is proper for me to give donations to a hundred thousand koti monks for seven days," had them sit in that pavilion and gave what is called gavapāna for seven days.
Vì vậy, vị Đại nhân ấy cũng nghĩ: “Ta nên cúng dường một trăm ngàn vạn Tỳ-khưu trong bảy ngày”, và sau khi sắp xếp chỗ ngồi trong rạp đó, Ngài đã cúng dường gavapāna trong bảy ngày.
Gavapānanti mahante mahante kolambe khīrassa pūretvā uddhanesu āropetvā ghanapākapakke khīre thoke taṇḍule pakkhipitvā pakkamadhusakkaracuṇṇasappīhi abhisaṅkhatabhojanaṃ vuccati.
Gavapāna refers to food prepared by filling large pots with milk, placing them on ovens, cooking the milk until it is thick, adding a small amount of rice, and then enriching it with cooked honey, sugar, and ghee.
Gavapāna là một món ăn được chế biến bằng cách đổ đầy sữa vào những nồi lớn, đặt lên bếp, nấu sữa đặc lại, cho một ít gạo vào, và trộn với mật ong, đường, và dầu (ghee) đã nấu chín.
Manussāyeva pana parivisituṃ nāsakkhiṃsu.
Humans alone were unable to serve it.
Nhưng con người không thể phục vụ (món ăn đó).
Devāpi ekantarikā hutvā parivisiṃsu.
Even devas served every other day.
Chư Thiên cũng thay phiên nhau phục vụ.
Dvādasaterasayojanappamāṇaṃ ṭhānampi bhikkhū gaṇhituṃ nappahosiyeva, te pana bhikkhū attano ānubhāvena nisīdiṃsu.
The area, about twelve or thirteen yojanas in extent, could not hold all the monks; however, those monks sat there by their own spiritual power.
Ngay cả một khu vực rộng mười hai, mười ba dojanas cũng không đủ chỗ cho các Tỳ-khưu, nhưng các Tỳ-khưu ấy đã ngồi xuống bằng thần thông của mình.
Pariyosānadivase pana sabbabhikkhūnaṃ pattāni dhovāpetvā bhesajjatthāya sappinavanītatelamadhuphāṇitānaṃ pūretvā ticīvarehi saddhiṃ adāsi, saṅghanavakabhikkhunā laddhacīvarasāṭakā satasahassagghanikā ahesuṃ.
On the last day, after having all the monks' bowls washed, he filled them with ghee, fresh butter, oil, honey, and treacle for medicinal purposes, and gave them along with the triple robes; the robe-cloths received by even the newest monk in the Saṅgha were worth a hundred thousand.
Vào ngày cuối cùng, Ngài đã cho rửa bát của tất cả Tỳ-khưu, và cúng dường đầy dầu (ghee), bơ tươi, dầu, mật ong, và mật mía để làm thuốc, cùng với tam y; những tấm y mà các Tỳ-khưu mới trong Tăng chúng nhận được có giá trị trăm ngàn (đồng tiền).
Satthā anumodanaṃ karonto – ‘‘ayaṃ puriso evarūpaṃ mahādānaṃ adāsi, ko nu kho bhavissatī’’ti upadhārento – ‘‘anāgate kappasatasahassādhikānaṃ dvinnaṃ asaṅkhyeyyānaṃ matthake gotamo nāma buddho bhavissatī’’ti disvā mahāpurisaṃ āmantetvā ‘‘tvaṃ ettakaṃ nāma kālaṃ atikkamitvā gotamo nāma buddho bhavissasī’’ti byākāsi.
As the Teacher expressed his appreciation, reflecting, "This person gave such a great donation; who might he be?" he saw that "at the head of two immeasurable eons beyond a hundred thousand eons in the future, a Buddha named Gotama will appear." He then addressed the great man and declared, "You will become a Buddha named Gotama after such a long time has passed."
Khi Đức Đạo Sư tùy hỷ, Ngài suy xét: “Người này đã thực hiện một sự bố thí vĩ đại như vậy, Ngài sẽ là ai?”, và thấy rằng “Trong tương lai, sau hai A-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp, sẽ có một vị Phật tên Gotama”, Ngài liền gọi vị Đại nhân và tuyên bố: “Ông sẽ trở thành vị Phật tên Gotama sau chừng ấy thời gian.”
Mahāpuriso byākaraṇaṃ sutvā ‘‘ahaṃ kira buddho bhavissāmi, ko me gharāvāsena attho, pabbajissāmī’’ti cintetvā tathārūpaṃ sampattiṃ kheḷapiṇḍaṃ viya pahāya satthu santike pabbajitvā buddhavacanaṃ uggaṇhitvā abhiññāyo ca samāpattiyo ca nibbattetvā āyupariyosāne brahmaloke nibbatti.
Hearing the prophecy, the great man thought, "Since I am to become a Buddha, what is the point of household life? I shall go forth." He then abandoned such wealth as if it were a lump of spittle, went forth in the Teacher's presence, mastered the Buddha's teachings, developed supernormal powers and attainments, and at the end of his life, was reborn in the Brahma world.
Vị Đại nhân, sau khi nghe lời thọ ký, suy nghĩ: “Chắc chắn ta sẽ thành Phật, vậy gia đình có nghĩa lý gì đối với ta? Ta sẽ xuất gia.” Rồi Ngài từ bỏ tài sản như vậy như vứt bỏ một cục đờm, xuất gia với vị Đạo Sư, học thuộc lời Phật dạy, phát triển các thắng trí và các thiền chứng, rồi vào cuối đời tái sinh vào cõi Phạm thiên.
Maṅgalassa pana bhagavato nagaraṃ uttaraṃ nāma ahosi, pitāpi uttaro nāma khattiyo, mātāpi uttarā nāma devī, sudevo ca dhammaseno ca dve aggasāvakā, pālito nāmupaṭṭhāko, sīvalī ca asokā ca dve aggasāvikā, nāgarukkho bodhi, aṭṭhāsītihatthubbedhaṃ sarīraṃ ahosi.
The city of the Blessed One Maṅgala was named Uttara. His father was the khattiya named Uttara, and his mother was the queen named Uttarā. Sudeva and Dhammasena were his two chief disciples, Pālita was his attendant, and Sīvalī and Asokā were his two chief female disciples. The Bodhi tree was the Nāga tree. His body was eighty-eight cubits tall.
Còn đối với Đức Thế Tôn Maṅgala, thành phố của Ngài tên là Uttara, cha Ngài là vị vua Khattiya tên Uttara, mẹ Ngài là Hoàng hậu tên Uttarā, hai vị Thượng thủ đệ tử là Sudeva và Dhammasena, thị giả là Pālita, hai vị Thượng thủ đệ tử nữ là Sīvalī và Asokā, cây Bồ đề là cây Nāga, thân Ngài cao tám mươi tám cubit.
Navuti vassasahassāni ṭhatvā parinibbute pana tasmiṃ ekappahāreneva dasa cakkavāḷasahassāni ekandhakārāni ahesuṃ.
When he attained final Nibbāna after living for ninety thousand years, all ten thousand world-systems became utterly dark in an instant.
Sau khi Ngài trụ thế chín mươi ngàn năm rồi nhập Niết bàn, ngay lập tức mười ngàn thế giới trở nên tối tăm.
Sabbacakkavāḷesu manussānaṃ mahantaṃ ārodanaparidevanaṃ ahosi.
There was great weeping and lamentation among humans in all world-systems.
Trong tất cả các thế giới, con người đã than khóc và kêu gào lớn tiếng.
Evaṃ dasasahassilokadhātuṃ andhakāraṃ katvā parinibbutassa tassa bhagavato aparabhāge sumano nāma satthā loke udapādi.
After that Blessed One, who had attained final Nibbāna leaving the ten-thousand-world-system in darkness, a Teacher named Sumana appeared in the world.
Sau khi Đức Thế Tôn ấy nhập Niết bàn, làm cho mười ngàn thế giới trở nên tối tăm, sau đó Đức Đạo Sư tên là Sumana đã xuất hiện trên thế gian.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Ngài cũng có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhamasannipāte koṭisatasahassabhikkhū ahesuṃ.
In the first assembly, there were a hundred thousand koti monks.
Trong cuộc hội chúng đầu tiên có một trăm ngàn triệu Tỳ khưu.
Dutiye kañcanapabbatamhi navutikoṭisahassāni, tatiye asītikoṭisahassāni.
In the second, on the Golden Mountain, there were ninety koti, and in the third, eighty koti.
Trong cuộc thứ hai, tại núi Kañcana, có chín mươi ngàn triệu, trong cuộc thứ ba có tám mươi ngàn triệu.
Tadā mahāsatto atulo nāma nāgarājā ahosi mahiddhiko mahānubhāvo.
At that time, the Great Being was a Nāga king named Atula, mighty and powerful.
Lúc bấy giờ, vị Đại Bồ tát là vua Nāga tên Atula, có đại thần thông và đại uy lực.
So ‘‘buddho uppanno’’ti sutvā ñātisaṅghaparivuto nāgabhavanā nikkhamitvā koṭisatasahassabhikkhuparivārassa tassa bhagavato dibbatūriyehi upahāraṃ kāretvā mahādānaṃ pavattetvā paccekaṃ dussayugāni datvā saraṇesu patiṭṭhāsi.
Hearing that "a Buddha has arisen," he came out of the Nāga abode surrounded by his kinsfolk, offered divine music to that Blessed One, who was accompanied by a hundred thousand koti monks, performed a great donation, gave two sets of robes to each monk, and established himself in the refuges.
Ngài nghe nói “Đức Phật đã xuất hiện,” liền cùng quyến thuộc Nāga rời khỏi cung điện Nāga, đến cúng dường Đức Thế Tôn cùng với một trăm ngàn triệu Tỳ khưu bằng các nhạc cụ thiên, tổ chức đại thí cúng dường, dâng cúng mỗi vị hai bộ y, và quy y Tam bảo.
Sopi naṃ satthā ‘‘anāgate buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
That Teacher also declared to him, "You will become a Buddha in the future."
Vị Đạo Sư ấy cũng đã thọ ký cho Ngài rằng “Vị ấy sẽ thành Phật trong tương lai.”
Tassa bhagavato nagaraṃ mekhalaṃ nāma ahosi, sudatto nāma rājā pitā, sirimā nāma mātā devī, saraṇo ca bhāvitatto ca dve aggasāvakā, udeno nāmupaṭṭhāko, soṇā ca upasoṇā ca dve aggasāvikā, nāgarukkho bodhi, navutihatthubbedhaṃ sarīraṃ ahosi, navutiyeva vassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi.
The city of that Blessed One was named Mekhalā. His father was King Sudatta, and his mother was Queen Sirimā. Saraṇa and Bhāvitatta were his two chief disciples, Udena was his attendant, and Soṇā and Upasoṇā were his two chief female disciples. The Bodhi tree was the Nāga tree. His body was ninety cubits tall, and his lifespan was ninety thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Mekhala, cha là vua Sudatta, mẹ là Hoàng hậu Sirimā, hai vị Thượng thủ đệ tử là Saraṇa và Bhāvitatta, thị giả là Udena, hai vị Thượng thủ đệ tử nữ là Soṇā và Upasoṇā, cây Bồ đề là cây Nāga, thân Ngài cao chín mươi cubit, tuổi thọ của Ngài là chín mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge revato nāma satthā udapādi.
After him, a Teacher named Revata appeared.
Sau đó, Đức Đạo Sư tên là Revata đã xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Ngài cũng có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhamasannipāte gaṇanā natthi, dutiye koṭisatasahassabhikkhū ahesuṃ, tathā tatiye.
In the first assembly, the number was countless; in the second, there were a hundred thousand koti monks; and likewise, in the third.
Trong cuộc hội chúng đầu tiên không thể đếm được, trong cuộc thứ hai có một trăm ngàn triệu Tỳ khưu, và trong cuộc thứ ba cũng vậy.
Tadā bodhisatto atidevo nāma brāhmaṇo hutvā satthu dhammadesanaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhāya sirasi añjaliṃ ṭhapetvā tassa satthuno kilesappahāne vaṇṇaṃ sutvā uttarāsaṅgena pūjaṃ akāsi.
At that time, the Bodhisatta was a brahmin named Atideva. Having heard the Teacher's Dhamma discourse, he established himself in the refuges, placed his hands in añjali on his head, and, hearing praise of that Teacher's elimination of defilements, offered worship with his outer robe.
Lúc bấy giờ, vị Bồ tát là một Bà la môn tên Atideva, sau khi nghe pháp thoại của Đức Đạo Sư, đã quy y Tam bảo, chắp tay trên đầu, nghe lời tán thán sự đoạn trừ phiền não của Đức Đạo Sư, và cúng dường bằng chiếc y vai.
Sopi naṃ ‘‘buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
That Teacher also declared to him, "You will become a Buddha."
Vị ấy cũng đã thọ ký cho Ngài rằng “Vị ấy sẽ thành Phật.”
Tassa pana bhagavato nagaraṃ sudhaññavatī nāma ahosi, pitā vipulo nāma khattiyo, mātā vipulā nāma, varuṇo ca brahmadevo ca dve aggasāvakā, sambhavo nāmupaṭṭhāko, bhaddā ca subhaddā ca dve aggasāvikā, nāgarukkho bodhi, sarīraṃ asītihatthubbedhaṃ ahosi, āyu saṭṭhi vassasahassānīti.
The city of that Blessed One was named Sudhaññavatī. His father was the khattiya named Vipula, and his mother was named Vipulā. Varuṇa and Brahmadeva were his two chief disciples, Sambhava was his attendant, and Bhaddā and Subhaddā were his two chief female disciples. The Bodhi tree was the Nāga tree. His body was eighty cubits tall, and his lifespan was sixty thousand years.
Còn thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Sudhaññavatī, cha là vị vua Khattiya tên Vipula, mẹ là Vipulā, hai vị Thượng thủ đệ tử là Varuṇa và Brahmadeva, thị giả là Sambhava, hai vị Thượng thủ đệ tử nữ là Bhaddā và Subhaddā, cây Bồ đề là cây Nāga, thân Ngài cao tám mươi cubit, và tuổi thọ là sáu mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge sobhito nāma satthā udapādi.
After him, a Teacher named Sobhita appeared.
Sau đó, Đức Đạo Sư tên là Sobhita đã xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Ngài cũng có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhamasannipāte koṭisataṃ bhikkhū ahesuṃ, dutiye navutikoṭiyo, tatiye asītikoṭiyo.
In the first assembly, there were a hundred koti monks; in the second, ninety koti; and in the third, eighty koti.
Trong cuộc hội chúng đầu tiên có một trăm triệu Tỳ khưu, trong cuộc thứ hai có chín mươi triệu, trong cuộc thứ ba có tám mươi triệu.
Tadā bodhisatto ajito nāma brāhmaṇo hutvā satthu dhammadesanaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhāya buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ adāsi.
At that time, the Bodhisatta was a brahmin named Ajita. Having heard the Teacher's Dhamma discourse, he established himself in the refuges and gave a great donation to the Saṅgha of monks, with the Buddha at its head.
Lúc bấy giờ, vị Bồ tát là một Bà la môn tên Ajita, sau khi nghe pháp thoại của Đức Đạo Sư, đã quy y Tam bảo và cúng dường đại thí cho Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu.
Sopi naṃ ‘‘buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
That Teacher also declared to him, "You will become a Buddha."
Vị ấy cũng đã thọ ký cho Ngài rằng “Vị ấy sẽ thành Phật.”
Tassa pana bhagavato nagaraṃ sudhammaṃ nāma ahosi, pitā sudhammo nāma rājā, mātāpi sudhammā nāma devī, asamo ca sunetto ca dve aggasāvakā, anomo nāmupaṭṭhāko, nakulā ca sujātā ca dve aggasāvikā, nāgarukkho bodhi, aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ sarīraṃ ahosi, navuti vassasahassāni āyuppamāṇanti.
That Blessed One's city was named Sudhammā. His father was King Sudhamma, and his mother was Queen Sudhammā. Asama and Sunetta were the two chief disciples. Anoma was the attendant. Nakulā and Sujātā were the two chief female disciples. His Bodhi tree was the nāga tree. His body was fifty-eight cubits tall. His lifespan was ninety thousand years.
Còn thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Sudhamma, cha là vua Sudhamma, mẹ là Hoàng hậu Sudhammā, hai vị Thượng thủ đệ tử là Asama và Sunetta, thị giả là Anoma, hai vị Thượng thủ đệ tử nữ là Nakulā và Sujātā, cây Bồ đề là cây Nāga, thân Ngài cao năm mươi tám cubit, và tuổi thọ là chín mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge ekaṃ asaṅkhayeyyaṃ atikkamitvā ekasmiṃ kappe tayo buddhā nibbattiṃsu anomadassī, padumo, nāradoti.
After him, having passed one asaṅkhayeyya, in one kappa, three Buddhas arose: Anomadassī, Paduma, and Nārada.
Sau đó, sau khi một A-tăng-kỳ đã trôi qua, trong một kiếp có ba vị Phật xuất hiện: Anomadassī, Paduma, Nārada.
Anomadassissa bhagavato tayo sāvakasannipātā.
For the Blessed Anomadassī, there were three assemblies of disciples.
Đức Thế Tôn Anomadassī có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhame aṭṭha bhikkhusatasahassāni ahesuṃ, dutiye satta, tatiye cha.
In the first, there were eight hundred thousand bhikkhus; in the second, seven hundred thousand; in the third, six hundred thousand.
Trong cuộc đầu tiên có tám trăm ngàn Tỳ khưu, trong cuộc thứ hai có bảy trăm ngàn, trong cuộc thứ ba có sáu trăm ngàn.
Tadā bodhisatto eko yakkhasenāpati ahosi mahiddhiko mahānubhāvo, anekakoṭisatasahassānaṃ yakkhānaṃ adhipati.
At that time, the Bodhisatta was a yakkhaseṇāpati, mighty and powerful, the lord of many hundreds of thousands of crores of yakkhā.
Lúc bấy giờ, vị Bồ tát là một vị tướng Dạ xoa, có đại thần thông và đại uy lực, là thủ lĩnh của hàng trăm ngàn triệu Dạ xoa.
So ‘‘buddho uppanno’’ti sutvā āgantvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ adāsi.
Hearing that "a Buddha has arisen," he came and offered a great alms-giving to the community of bhikkhus led by the Buddha.
Ngài nghe nói “Đức Phật đã xuất hiện,” liền đến và cúng dường đại thí cho Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu.
Sopi naṃ satthā ‘‘anāgate buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
The Teacher also declared him, "He will be a Buddha in the future."
Vị Đạo Sư ấy cũng đã thọ ký cho Ngài rằng “Vị ấy sẽ thành Phật trong tương lai.”
Anomadassissa pana bhagavato candavatī nāma nagaraṃ ahosi, yasavā nāma rājā pitā, yasodharā nāma mātā devī, nisabho ca anomo ca dve aggasāvakā, varuṇo nāmupaṭṭhāko, sundarī ca sumanā ca dve aggasāvikā, ajjunarukkho bodhi, aṭṭhapaññāsahatthubbedhaṃ sarīraṃ ahosi, vassasatasahassaṃ āyuppamāṇanti.
For the Blessed Anomadassī, the city was named Candavatī. His father was King Yasavā, and his mother was Queen Yasodharā. Nisabha and Anoma were the two chief disciples. Varuṇa was the attendant. Sundarī and Sumanā were the two chief female disciples. His Bodhi tree was the ajjuna tree. His body was fifty-eight cubits tall. His lifespan was one hundred thousand years.
Còn thành phố của Đức Thế Tôn Anomadassī tên là Candavatī, cha là vua Yasavā, mẹ là Hoàng hậu Yasodharā, hai vị Thượng thủ đệ tử là Nisabha và Anoma, thị giả là Varuṇa, hai vị Thượng thủ đệ tử nữ là Sundarī và Sumanā, cây Bồ đề là cây Arjuna, thân Ngài cao năm mươi tám cubit, và tuổi thọ là một trăm ngàn năm.
Tassa aparabhāge padumo nāma satthā udapādi.
After him, the Teacher named Paduma arose.
Sau đó, Đức Đạo Sư tên là Paduma đã xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Ngài cũng có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhamasannipāte koṭisatasahassaṃ bhikkhū ahesuṃ, dutiye tīṇi satasahassāni, tatiye agāmake araññe mahāvanasaṇḍavāsīnaṃ bhikkhūnaṃ dve satasahassāni.
In the first assembly, there were one hundred thousand crores of bhikkhus; in the second, three hundred thousand; in the third, two hundred thousand bhikkhus dwelling in a great forest grove, without a village.
Trong cuộc hội chúng đầu tiên có một trăm ngàn triệu Tỳ khưu, trong cuộc thứ hai có ba trăm ngàn, trong cuộc thứ ba có hai trăm ngàn Tỳ khưu sống trong các khu rừng lớn, không có làng mạc.
Tadā bodhisatto sīho hutvā satthāraṃ nirodhasamāpattiṃ samāpannaṃ disvā pasannacitto vanditvā padakkhiṇaṃ katvā pītisomanassajāto tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā sattāhaṃ buddhārammaṇaṃ pītiṃ avijahitvā pītisukheneva gocarāya apakkamitvā jīvitapariccāgaṃ katvā bhagavantaṃ payirupāsamāno aṭṭhāsi.
At that time, the Bodhisatta, having become a lion, saw the Teacher who had entered the attainment of cessation (nirodhasamāpatti), and with a clear mind, he paid homage, circumambulated, and filled with joy and happiness, roared three times with a lion's roar, and without abandoning the joy focused on the Buddha for seven days, he went for food in the bliss of joy, and having sacrificed his life, he remained attending upon the Blessed One.
Lúc bấy giờ, vị Bồ tát là một con sư tử, thấy Đức Đạo Sư đang nhập diệt tận định, tâm hoan hỷ đảnh lễ, đi nhiễu hữu, với niềm vui và sự hoan hỷ phát sinh, gầm lên tiếng sư tử ba lần, không rời bỏ niềm hoan hỷ có Đức Phật làm đối tượng trong bảy ngày, rồi với niềm vui và hạnh phúc ấy, Ngài rời đi tìm thức ăn, sau đó từ bỏ mạng sống, và đứng hầu hạ Đức Thế Tôn.
Satthā sattāhaccayena nirodhā vuṭṭhito sīhaṃ oloketvā ‘‘bhikkhusaṅghepi cittaṃ pasādetvā saṅghaṃ vandissatī’’ti ‘‘bhikkhusaṅgho āgacchatū’’ti cintesi.
After seven days, the Teacher, having emerged from cessation, looked at the lion and thought, "He will also purify his mind towards the community of bhikkhus and venerate the Saṅgha," so he thought, "Let the community of bhikkhus come."
Sau bảy ngày, Đức Đạo Sư xuất khỏi diệt tận định, nhìn con sư tử và nghĩ: “Nó sẽ tịnh tín vào Tăng đoàn Tỳ khưu và đảnh lễ Tăng đoàn,” liền nghĩ “Tăng đoàn Tỳ khưu hãy đến.”
Bhikkhū tāvadeva āgamiṃsu.
The bhikkhus arrived immediately.
Các Tỳ khưu liền đến ngay lập tức.
Sīhopi bhikkhusaṅghe cittaṃ pasādeti.
The lion also purified his mind towards the community of bhikkhus.
Con sư tử cũng tịnh tín vào Tăng đoàn Tỳ khưu.
Satthā tassa manaṃ oloketvā ‘‘anāgate buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
The Teacher, observing his intention, declared, "He will be a Buddha in the future."
Đức Đạo Sư nhìn tâm ý của nó và thọ ký rằng “Vị ấy sẽ thành Phật trong tương lai.”
Padumassa pana bhagavato campakaṃ nāma nagaraṃ ahosi, asamo nāma rājā pitā, mātā asamā nāma devī, sālo ca upasālo ca dve aggasāvakā, varuṇo nāmupaṭṭhāko, rāmā ca surāmā ca dve aggasāvikā, soṇarukkho nāma bodhi, aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ sarīraṃ ahosi, āyu vassasatasahassanti.
For the Blessed Paduma, the city was named Campaka. His father was King Asama, and his mother was Queen Asamā. Sāla and Upasāla were the two chief disciples. Varuṇa was the attendant. Rāmā and Surāmā were the two chief female disciples. His Bodhi tree was named the soṇa tree. His body was fifty-eight cubits tall. His lifespan was one hundred thousand years.
Còn thành phố của Đức Thế Tôn Paduma tên là Campaka, cha là vua Asama, mẹ là Hoàng hậu Asamā, hai vị Thượng thủ đệ tử là Sāla và Upasāla, thị giả là Varuṇa, hai vị Thượng thủ đệ tử nữ là Rāmā và Surāmā, cây Bồ đề là cây Soṇa, thân Ngài cao năm mươi tám cubit, và tuổi thọ là một trăm ngàn năm.
Tassa aparabhāge nārado nāma satthā udapādi.
After him, the Teacher named Nārada arose.
Sau Ngài, một Bậc Đạo Sư tên là Nārada xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Ngài cũng có ba hội chúng Thanh văn.
Paṭhamasannipāte koṭisatasahassaṃ bhikkhū ahesuṃ, dutiye navutikoṭisahassāni, tatiye asītikoṭisahassāni.
In the first assembly, there were one hundred thousand crores of bhikkhus; in the second, ninety thousand crores; in the third, eighty thousand crores.
Trong hội chúng đầu tiên có một trăm ngàn ức Tỳ khưu, trong hội chúng thứ hai có chín mươi ngàn ức, và trong hội chúng thứ ba có tám mươi ngàn ức.
Tadā bodhisatto isipabbajjaṃ pabbajitvā pañcasu abhiññāsu aṭṭhasu ca samāpattīsu ciṇṇavasī hutvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ datvā lohitacandanena pūjaṃ akāsi.
At that time, the Bodhisatta, having gone forth as an ascetic (isi), and having become adept (ciṇṇavasī) in the five supernormal powers (abhiññā) and the eight attainments (samāpattī), offered a great alms-giving to the community of bhikkhus led by the Buddha and made an offering of red sandalwood.
Khi ấy, Bồ Tát đã xuất gia làm đạo sĩ, thành thạo năm thắng trí (abhiññā) và tám thiền định (samāpatti), đã cúng dường đại thí cho Tăng chúng do Đức Phật đứng đầu, và đã cúng dường bằng gỗ đàn hương đỏ.
Sopi naṃ satthā ‘‘anāgate buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
The Teacher also declared him, "He will be a Buddha in the future."
Bậc Đạo Sư ấy cũng đã thọ ký cho Ngài rằng: “Trong tương lai, Ngài sẽ thành Phật.”
Tassa pana bhagavato dhaññavatī nāma nagaraṃ ahosi, sudevo nāma khattiyo pitā, anomā nāma mātā devī, bhaddasālo ca jitamitto ca dve aggasāvakā, vāseṭṭho nāmupaṭṭhāko, uttarā ca phaggunī ca dve aggasāvikā, mahāsoṇarukkho nāma bodhi, sarīraṃ aṭṭhāsītihatthubbedhaṃ ahosi, navuti vassasahassāni āyūti.
For that Blessed One, the city was named Dhaññavatī. His father was the khattiya Sudeva, and his mother was Queen Anomā. Bhaddasāla and Jitamitta were the two chief disciples. Vāseṭṭha was the attendant. Uttarā and Phaggunī were the two chief female disciples. His Bodhi tree was named the mahāsoṇa tree. His body was eighty cubits tall. His lifespan was ninety thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Dhaññavatī, vua cha tên là Sudeva, hoàng hậu mẹ tên là Anomā, hai vị Thượng thủ Thanh văn là Bhaddasāla và Jitamitta, vị thị giả tên là Vāseṭṭha, hai vị Thượng thủ Thanh văn ni là Uttarā và Phaggunī, cây Bồ đề tên là Mahāsoṇa. Thân Ngài cao tám mươi tám cubit, tuổi thọ chín mươi ngàn năm.
Nāradabuddhassa pana aparabhāge ito satasahassakappamatthake ekasmiṃ kappe ekova padumuttaro nāma buddho udapādi.
After the Nārada Buddha, at the end of one hundred thousand kappas from now, in one kappa, only one Buddha named Padumuttara arose.
Sau Đức Phật Nārada, vào một kiếp cách đây một trăm ngàn đại kiếp, chỉ có một Đức Phật tên là Padumuttara xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Ngài cũng có ba hội chúng Thanh văn.
Paṭhame sannipāte koṭisatasahassaṃ bhikkhū ahesuṃ, dutiye vebhārapabbate navutikoṭisahassāni, tatiye asītikoṭisahassāni.
In the first assembly, there were one hundred thousand crores of bhikkhus; in the second, ninety thousand crores on Mount Vebhāra; in the third, eighty thousand crores.
Trong hội chúng đầu tiên có một trăm ngàn ức Tỳ khưu, trong hội chúng thứ hai trên núi Vebhāra có chín mươi ngàn ức, và trong hội chúng thứ ba có tám mươi ngàn ức.
Tadā bodhisatto jaṭilo nāma mahāraṭṭhiyo hutvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghasa sacīvaraṃ dānaṃ adāsi.
At that time, the Bodhisatta, having become a great householder named Jaṭila, gave an offering including robes (sacīvaraṃ dānaṃ) to the community of bhikkhus led by the Buddha.
Khi ấy, Bồ Tát là một đại phú hộ tên là Jaṭila, đã cúng dường y phục và các vật dụng khác cho Tăng chúng do Đức Phật đứng đầu.
Sopi naṃ satthā ‘‘anāgate buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
The Teacher also declared him, "He will be a Buddha in the future."
Bậc Đạo Sư ấy cũng đã thọ ký cho Ngài rằng: “Trong tương lai, Ngài sẽ thành Phật.”
Padumuttarassa pana bhagavato kāle titthiyā nāma nāhesuṃ.
During the time of the Blessed Padumuttara, there were no sectarians (titthiyā).
Vào thời Đức Thế Tôn Padumuttara, không có các ngoại đạo (titthiya).
Sabbadevamanussā buddhameva saraṇaṃ agamaṃsu.
All devas and humans went to the Buddha for refuge.
Tất cả chư thiên và loài người đều quy y Đức Phật.
Tassa nagaraṃ haṃsavatī nāma ahosi, pitā ānando nāma khattiyo, mātā sujātā nāma devī, devalo ca sujāto ca dve aggasāvakā, sumano nāmupaṭṭhāko, amitā ca asamā ca dve aggasāvikā, sālarukkho bodhi, sarīraṃ aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ ahosi, sarīrappabhā samantato dvādasayojanāni gaṇhi, vassasatasahassaṃ āyūti.
His city was named Haṃsavatī. His father was the khattiya Ānanda, and his mother was Queen Sujātā. Devala and Sujāta were the two chief disciples. Sumana was the attendant. Amitā and Asamā were the two chief female disciples. His Bodhi tree was the sāla tree. His body was fifty-eight cubits tall. The aura of his body extended twelve yojanas all around. His lifespan was one hundred thousand years.
Thành phố của Ngài tên là Haṃsavatī, vua cha tên là Ānanda, hoàng hậu mẹ tên là Sujātā, hai vị Thượng thủ Thanh văn là Devala và Sujāta, vị thị giả tên là Sumana, hai vị Thượng thủ Thanh văn ni là Amitā và Asamā, cây Bồ đề là cây Sāla. Thân Ngài cao năm mươi tám cubit, hào quang thân Ngài lan tỏa mười hai dojana (dặm) về mọi phía, tuổi thọ một trăm ngàn năm.
Tassa aparabhāge tiṃsa kappasahassāni atikkamitvā sumedho ca sujāto cāti ekasmiṃ kappe dve buddhā nibbattiṃsu.
After him, having passed thirty thousand kappas, in one kappa, two Buddhas arose: Sumedha and Sujāta.
Sau Ngài, ba mươi ngàn đại kiếp trôi qua, trong một kiếp có hai Đức Phật xuất hiện là Sumedha và Sujāta.
Sumedhassāpi tayo sāvakasannipātā.
Sumedha also had three assemblies of disciples.
Đức Sumedha cũng có ba hội chúng Thanh văn.
Paṭhamasannipāte sudassananagare koṭisataṃ khīṇāsavā ahesuṃ, dutiye navutikoṭiyo, tatiye asītikoṭiyo.
In the first assembly in Sudassana city, there were one hundred crores of Arahants; in the second, ninety crores; in the third, eighty crores.
Trong hội chúng đầu tiên tại thành Sudassana có một trăm ức vị A-la-hán (khīṇāsava), trong hội chúng thứ hai có chín mươi ức, và trong hội chúng thứ ba có tám mươi ức.
Tadā bodhisatto uttaro nāma māṇavo hutvā nidahitvā ṭhapitaṃyeva asītikoṭidhanaṃ vissajjetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ datvā dhammaṃ sutvā saraṇesu patiṭṭhāya nikkhamitvā pabbaji.
At that time, the Bodhisatta, having become a young man named Uttara, disbursed eighty crores of stored wealth and offered a great alms-giving to the community of bhikkhus led by the Buddha, listened to the Dhamma, established himself in the refuges, went forth, and became a bhikkhu.
Khi ấy, Bồ Tát là một thanh niên Bà-la-môn tên là Uttara, đã bố thí tám mươi ức tài sản đã cất giữ, cúng dường đại thí cho Tăng chúng do Đức Phật đứng đầu, nghe Pháp, an trú vào các quy y, rồi xuất gia.
Sopi naṃ ‘‘anāgate buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
The Teacher also declared him, "He will be a Buddha in the future."
Bậc Đạo Sư ấy cũng đã thọ ký cho Ngài rằng: “Trong tương lai, Ngài sẽ thành Phật.”
Sumedhassa bhagavato sudassanaṃ nāma nagaraṃ ahosi, sudatto nāma rājā pitā, mātāpi sudattā nāma devī, saraṇo ca sabbakāmo ca dve aggasāvakā, sāgaro nāmupaṭṭhāko, rāmā ca surāmā ca dve aggasāvikā, mahānīparukkho bodhi, sarīraṃ aṭṭhāsītihatthubbedhaṃ ahosi, āyu navuti vassasahassanti.
The Blessed One Sumedha had a city named Sudassana. His father was King Sudatta, and his mother was Queen Sudattā. His two chief disciples were Saraṇa and Sabbakāma. His attendant was named Sāgara. His two chief female disciples were Rāmā and Surāmā. The Mahānīpa tree was his Bodhi tree. His body was eighty cubits tall, and his lifespan was ninety thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn Sumedha tên là Sudassana, vua cha tên là Sudatta, hoàng hậu mẹ cũng tên là Sudattā, hai vị Thượng thủ Thanh văn là Saraṇa và Sabbakāma, vị thị giả tên là Sāgara, hai vị Thượng thủ Thanh văn ni là Rāmā và Surāmā, cây Bồ đề là cây Mahānīpa. Thân Ngài cao tám mươi tám cubit, tuổi thọ chín mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge sujāto nāma satthā udapādi.
After him, a Teacher named Sujāta arose.
Sau Ngài, một Bậc Đạo Sư tên là Sujāta xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Ngài cũng có ba hội chúng Thanh văn.
Paṭhamasannipāte saṭṭhi bhikkhusatasahassāni ahesuṃ, dutiye paññāsaṃ, tatiye cattālīsaṃ.
In the first assembly, there were sixty hundred thousand bhikkhus; in the second, fifty hundred thousand; and in the third, forty hundred thousand.
Trong hội chúng đầu tiên có sáu mươi ngàn ức Tỳ khưu, trong hội chúng thứ hai có năm mươi ngàn ức, và trong hội chúng thứ ba có bốn mươi ngàn ức.
Tadā bodhisatto cakkavattirājā hutvā ‘‘buddho uppanno’’ti sutvā upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa saddhiṃ sattahi ratanehi catumahādīparajjaṃ datvā satthu santike pabbaji.
At that time, the Bodhisatta, having been a universal monarch, heard “A Buddha has arisen!” and, approaching the Teacher, listened to the Dhamma. He then bestowed the sovereignty of the four great continents with the seven jewels upon the Sangha of bhikkhus led by the Buddha, and went forth into homelessness in the Teacher’s presence.
Khi ấy, Bồ Tát là một vị Chuyển Luân Vương, nghe nói “Đức Phật đã xuất hiện,” liền đến gần, nghe Pháp, cúng dường bốn đại châu cùng với bảy báu cho Tăng chúng do Đức Phật đứng đầu, rồi xuất gia tại chỗ của Bậc Đạo Sư.
Sakalaraṭṭhavāsino raṭṭhuppādaṃ gahetvā ārāmikakiccaṃ sādhentā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa niccaṃ mahādānaṃ adaṃsu.
All the inhabitants of the kingdom, taking the produce of the land, performed duties for the monastery and constantly offered great alms to the Sangha of bhikkhus led by the Buddha.
Tất cả cư dân trong vương quốc đã thu thuế của vương quốc, thực hiện các công việc của người giữ vườn (ārāmika), và thường xuyên cúng dường đại thí cho Tăng chúng do Đức Phật đứng đầu.
Sopi naṃ satthā ‘‘anāgate buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
That Teacher also declared him: “He will be a Buddha in the future.”
Bậc Đạo Sư ấy cũng đã thọ ký cho Ngài rằng: “Trong tương lai, Ngài sẽ thành Phật.”
Tassa bhagavato nagaraṃ sumaṅgalaṃ nāma ahosi, uggato nāma rājā pitā, pabhāvatī nāma mātā, sudassano ca sudevo ca dve aggasāvakā, nārado nāmupaṭṭhāko, nāgā ca nāgasamālā ca dve aggasāvikā, mahāveḷurukkho bodhi.
That Blessed One’s city was named Sumaṅgala. His father was King Uggata, and his mother was named Prabhāvatī. His two chief disciples were Sudassana and Sudeva. His attendant was named Nārada. His two chief female disciples were Nāgā and Nāgasamālā. The Mahāveḷu tree was his Bodhi tree.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Sumaṅgala, vua cha tên là Uggata, hoàng hậu mẹ tên là Prabhāvatī, hai vị Thượng thủ Thanh văn là Sudassana và Sudeva, vị thị giả tên là Nārada, hai vị Thượng thủ Thanh văn ni là Nāgā và Nāgasamālā, cây Bồ đề là cây Mahāveḷu.
So kira mandacchiddo ghanakkhandho upari niggatāhi mahāsākhāhi morapiñchakalāpo viya virocittha.
It is said that this tree had a dense trunk with small crevices, and with its great branches extending upwards, it shone like a peacock’s tail.
Cây ấy được cho là có ít lỗ hổng, thân cây dày đặc, với những cành lớn vươn lên trên, tỏa sáng như một chùm lông công.
Tassa bhagavato sarīraṃ paṇṇāsahatthubbedhaṃ ahosi, āyu navuti vassasahassanti.
That Blessed One’s body was fifty cubits tall, and his lifespan was ninety thousand years.
Thân Đức Thế Tôn ấy cao năm mươi cubit, tuổi thọ chín mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge ito aṭṭhārasakappasatamatthake ekasmiṃ kappe piyadassī, atthadassī, dhammadassīti tayo buddhā nibbattiṃsu.
After him, eighteen hundred eons ago, in one eon, three Buddhas arose: Piyadassī, Atthadassī, and Dhammadassī.
Sau Ngài, vào một kiếp cách đây một trăm tám mươi ngàn đại kiếp, có ba Đức Phật xuất hiện là Piyadassī, Atthadassī, Dhammadassī.
Piyadassissapi bhagavato tayo sāvakasannipātā.
Piyadassī also, the Blessed One, had three assemblies of disciples.
Đức Thế Tôn Piyadassī cũng có ba hội chúng Thanh văn.
Paṭhame koṭisatasahassaṃ bhikkhū ahesuṃ, dutiye navutikoṭiyo, tatiye asītikoṭiyo.
In the first, there were one hundred hundred thousand bhikkhus; in the second, ninety koṭis; and in the third, eighty koṭis.
Trong hội chúng đầu tiên có một trăm ngàn ức Tỳ khưu, trong hội chúng thứ hai có chín mươi ức, và trong hội chúng thứ ba có tám mươi ức.
Tadā bodhisatto kassapo nāma māṇavo tiṇṇaṃ vedānaṃ pāraṅgato hutvā satthu dhammadesanaṃ sutvā koṭisatasahassadhanapariccāgena saṅghārāmaṃ kāretvā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāsi.
At that time, the Bodhisatta, a brahmin youth named Kassapa, proficient in the three Vedas, heard the Teacher’s Dhamma discourse and, by donating one hundred hundred thousand coins, had a monastery built for the Sangha, and became established in the refuges and precepts.
Khi ấy, Bồ Tát là một thanh niên Bà-la-môn tên là Kassapa, đã tinh thông ba bộ Veda, nghe Pháp thoại của Bậc Đạo Sư, đã xây dựng một Tăng xá bằng cách bố thí một trăm ngàn ức tài sản, và đã an trú vào các quy y và giới luật.
Atha naṃ satthā ‘‘aṭṭhārasakappasataccayena buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
Then the Teacher declared him: “He will be a Buddha after eighteen hundred eons.”
Rồi Bậc Đạo Sư ấy đã thọ ký cho Ngài rằng: “Sau một trăm tám mươi ngàn đại kiếp, Ngài sẽ thành Phật.”
Tassa bhagavato anomaṃ nāma nagaraṃ ahosi, pitā sudinno nāma rājā, mātā candā nāma, pālito ca sabbadassī ca dve aggasāvakā, sobhito nāmupaṭṭhāko, sujātā ca dhammadinnā ca dve aggasāvikā, kakudharukkho bodhi, sarīraṃ asītihatthubbedhaṃ ahosi, navuti vassasahassaṃ āyūti.
That Blessed One’s city was named Anoma. His father was King Sudinna, and his mother was named Candā. His two chief disciples were Pālita and Sabbadassī. His attendant was named Sobhita. His two chief female disciples were Sujātā and Dhammadinnā. The Kakudha tree was his Bodhi tree. His body was eighty cubits tall, and his lifespan was ninety thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Anoma, vua cha tên là Sudinna, hoàng hậu mẹ tên là Candā, hai vị Thượng thủ Thanh văn là Pālita và Sabbadassī, vị thị giả tên là Sobhita, hai vị Thượng thủ Thanh văn ni là Sujātā và Dhammadinnā, cây Bồ đề là cây Kakudha. Thân Ngài cao tám mươi cubit, tuổi thọ chín mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge atthadassī nāma bhagavā udapādi.
After him, the Blessed One Atthadassī arose.
Sau Ngài, Đức Thế Tôn Atthadassī xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Ngài cũng có ba hội chúng Thanh văn.
Paṭhame aṭṭhanavuti bhikkhusatasahassāni ahesuṃ, dutiye aṭṭhāsītisatasahassāni, tathā tatiye.
In the first, there were ninety-eight hundred thousand bhikkhus; in the second, eighty-eight hundred thousand; and likewise in the third.
Trong hội chúng đầu tiên có chín mươi tám ngàn ức Tỳ khưu, trong hội chúng thứ hai có tám mươi tám ngàn ức, và trong hội chúng thứ ba cũng vậy.
Tadā bodhisatto susīmo nāma mahiddhiko tāpaso hutvā devalokato mandāravapupphacchattaṃ āharitvā satthāraṃ pūjesi, sopi naṃ ‘‘anāgate buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
At that time, the Bodhisatta, a powerful ascetic named Susīma, brought a canopy of Mandārava flowers from the deva world and honored the Tathāgata. He also declared him: “He will be a Buddha in the future.”
Khi ấy, Bồ Tát là một đạo sĩ có đại thần thông tên là Susīma, đã mang một lọng hoa Mālāva từ cõi trời xuống để cúng dường Bậc Đạo Sư. Bậc Đạo Sư ấy cũng đã thọ ký cho Ngài rằng: “Trong tương lai, Ngài sẽ thành Phật.”
Tassa bhagavato sobhanaṃ nāma nagaraṃ ahosi, sāgaro nāma rājā pitā, sudassanā nāma mātā, santo ca upasanto ca dve aggasāvakā, abhayo nāmupaṭṭhāko, dhammā ca sudhammā ca dve aggasāvikā, campakarukkho bodhi, sarīraṃ asītihatthubbedhaṃ ahosi, sarīrappabhā samantato sabbakālaṃ yojanamattaṃ pharitvā aṭṭhāsi, āyu vassasatasahassanti.
That Blessed One’s city was named Sobhana. His father was King Sāgara, and his mother was named Sudassanā. His two chief disciples were Santa and Upasanta. His attendant was named Abhaya. His two chief female disciples were Dhammā and Sudhammā. The Campaka tree was his Bodhi tree. His body was eighty cubits tall, and his body-radiance extended for a Yojana all around at all times. His lifespan was one hundred thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Sobhana, vua cha tên là Sāgara, hoàng hậu mẹ tên là Sudassanā, hai vị Thượng thủ Thanh văn là Santa và Upasanta, vị thị giả tên là Abhaya, hai vị Thượng thủ Thanh văn ni là Dhammā và Sudhammā, cây Bồ đề là cây Campaka. Thân Ngài cao tám mươi cubit, hào quang thân Ngài luôn lan tỏa một dojana (dặm) về mọi phía, tuổi thọ một trăm ngàn năm.
Tassa aparabhāge dhammadassī nāma satthā udapādi.
After him, a Teacher named Dhammadassī arose.
Sau đó, một vị Đạo Sư tên là Dhammadassī xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Vị ấy cũng có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhame koṭisataṃ bhikkhū ahesuṃ, dutiye navutikoṭiyo, tatiye asītikoṭiyo.
In the first, there were one hundred koṭis of bhikkhus; in the second, ninety koṭis; and in the third, eighty koṭis.
Trong lần thứ nhất có một trăm triệu (một cô-ti) Tỳ-kheo, lần thứ hai có chín mươi triệu, lần thứ ba có tám mươi triệu.
Tadā bodhisatto sakko devarājā hutvā dibbagandhapupphehi ca dibbatūriyehi ca pūjaṃ akāsi, sopi naṃ satthā ‘‘anāgate buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
At that time, the Bodhisatta, having been Sakka, king of devas, offered homage with divine fragrant flowers and divine musical instruments. That Teacher also declared him: “He will be a Buddha in the future.”
Khi ấy, Bồ-tát là vua trời Sakka, đã cúng dường bằng hoa hương trời và nhạc cụ trời, và vị Đạo Sư ấy cũng thọ ký cho Ngài rằng: “Trong tương lai, vị ấy sẽ thành Phật.”
Tassa bhagavato saraṇaṃ nāma nagaraṃ ahosi, pitā saraṇo nāma rājā, mātā sunandā nāma devī, padumo ca phussadevo ca dve aggasāvakā, sunetto nāmupaṭṭhāko, khemā ca sabbanāmā ca dve aggasāvikā, rattaṅkurarukkho bodhi, ‘‘bimbijālo’’tipi vuccati, sarīraṃ panassa asītihatthubbedhaṃ ahosi, vassasatasahassaṃ āyūti.
That Blessed One’s city was named Saraṇa. His father was King Saraṇa, and his mother was Queen Sunandā. His two chief disciples were Paduma and Phussadeva. His attendant was named Sunetta. His two chief female disciples were Khemā and Sabbanāmā. The Rattaṅkura tree was his Bodhi tree, also called “Bimbijāla”. His body was eighty cubits tall, and his lifespan was one hundred thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Saraṇa; phụ vương là vua Saraṇa, mẫu hậu là hoàng hậu Sunandā; Padumo và Phussadevo là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn; Sunetto là thị giả; Khemā và Sabbanāmā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni; cây Bồ-đề là cây Rattaṅkura, cũng được gọi là “Bimbijāla”; thân của Ngài cao tám mươi cubit; tuổi thọ là một trăm ngàn năm.
Tassa aparabhāge ito catunavutikappamatthake ekasmiṃ kappe ekova siddhattho nāma sammāsambuddho udapādi.
After him, ninety-four eons ago, in one eon, one Sammāsambuddha named Siddhattha alone arose.
Sau đó, vào một kiếp cách đây chín mươi bốn kiếp, chỉ có một vị Chánh Đẳng Chánh Giác tên là Siddhattha xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Vị ấy cũng có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhamasannipāte koṭisataṃ bhikkhū ahesuṃ, dutiye navutikoṭiyo, tatiye asītikoṭiyo.
In the first assembly, there were one hundred koṭis of bhikkhus; in the second, ninety koṭis; and in the third, eighty koṭis.
Trong cuộc hội chúng thứ nhất có một trăm triệu Tỳ-kheo, lần thứ hai có chín mươi triệu, lần thứ ba có tám mươi triệu.
Tadā bodhisatto uggatejo abhiññābalasampanno maṅgalo nāma tāpaso hutvā mahājambuphalaṃ āharitvā tathāgatassa adāsi.
At that time, the Bodhisatta, a powerful ascetic named Maṅgala, endowed with psychic powers, brought a great Jambu fruit and gave it to the Tathāgata.
Khi ấy, Bồ-tát là một đạo sĩ tên là Maṅgalo, có uy lực lớn và đầy đủ thần thông, đã mang trái jambu lớn dâng lên Đức Như Lai.
Satthā taṃ phalaṃ paribhuñjitvā ‘‘catunavutikappamatthake buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
The Teacher partook of that fruit and declared: “He will be a Buddha after ninety-four eons.”
Đức Đạo Sư ấy đã thọ dụng trái cây đó và thọ ký rằng: “Cách đây chín mươi bốn kiếp, vị ấy sẽ thành Phật.”
Tassa bhagavato nagaraṃ vebhāraṃ nāma ahosi, pitā jayaseno nāma rājā, mātā suphassā nāma devī, sambalo ca sumitto ca dve aggasāvakā, revato nāmupaṭṭhāko, sīvalā ca surāmā ca dve aggasāvikā, kaṇikārarukkho bodhi, sarīraṃ saṭṭhihatthubbedhaṃ ahosi, vassasatasahassaṃ āyūti.
That Blessed One’s city was named Vebhāra. His father was King Jayasena, and his mother was Queen Suphassā. His two chief disciples were Sambala and Sumitta. His attendant was named Revata. His two chief female disciples were Sīvalā and Surāmā. The Kaṇikāra tree was his Bodhi tree. His body was sixty cubits tall, and his lifespan was one hundred thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Vebhāra; phụ vương là vua Jayaseno, mẫu hậu là hoàng hậu Suphassā; Sambalo và Sumitto là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn; Revato là thị giả; Sīvalā và Surāmā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni; cây Bồ-đề là cây Kaṇikāra; thân của Ngài cao sáu mươi cubit; tuổi thọ là một trăm ngàn năm.
Tassa aparabhāge ito dvānavutikappamatthake tisso phussoti ekasmiṃ kappe dve buddhā nibbattiṃsu.
After him, ninety-two eons ago, in one eon, two Buddhas, Tissa and Phussa, arose.
Sau đó, vào một kiếp cách đây chín mươi hai kiếp, có hai vị Phật xuất hiện trong cùng một kiếp là Tissa và Phussa.
Tissassa bhagavato tayo sāvakasannipātā.
Tissa, the Blessed One, had three assemblies of disciples.
Đức Thế Tôn Tissa có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhamasannipāte bhikkhūnaṃ koṭisataṃ ahosi, dutiye navutikoṭiyo, tatiye asītikoṭiyo.
In the first assembly, there were one hundred koṭis of bhikkhus; in the second, ninety koṭis; and in the third, eighty koṭis.
Trong cuộc hội chúng thứ nhất có một trăm triệu Tỳ-kheo, lần thứ hai có chín mươi triệu, lần thứ ba có tám mươi triệu.
Tadā bodhisatto mahābhogo mahāyaso sujāto nāma khattiyo hutvā isipabbajjaṃ pabbajitvā mahiddhikabhāvaṃ patvā ‘‘buddho uppanno’’ti sutvā dibbamandāravapadumapāricchattakapupphāni ādāya catuparisamajjhe gacchantaṃ tathāgataṃ pūjesi, ākāse pupphavitānaṃ akāsi.
At that time, the Bodhisatta, having become a Khattiya named Sujāta, who was of great wealth and great renown, and having gone forth as a recluse and attained great psychic power, heard "a Buddha has arisen." Taking divine mandārava, paduma, and pāricchattaka flowers, he honored the Tathāgata, who was walking in the midst of the four assemblies, and created a canopy of flowers in the sky.
Khi ấy, Bồ-tát là một vị Khattiya tên là Sujāto, có tài sản lớn và danh tiếng lớn, đã xuất gia làm đạo sĩ, đạt được thần thông lớn, khi nghe “một vị Phật đã xuất hiện”, Ngài đã mang hoa Mandārava, hoa sen và hoa Pāricchattaka từ cõi trời đến cúng dường Đức Như Lai đang đi giữa bốn chúng hội, và tạo ra một tán hoa trên không trung.
Sopi naṃ satthā ‘‘ito dvenavutikappamatthake buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
That Teacher also declared concerning him: "At the head of ninety-two aeons from now, you will become a Buddha."
Vị Đạo Sư ấy cũng thọ ký cho Ngài rằng: “Cách đây chín mươi hai kiếp, vị ấy sẽ thành Phật.”
Tassa bhagavato khemaṃ nāma nagaraṃ ahosi, pitā janasandho nāma khattiyo, mātā padumā nāma devī, brahmadevo ca udayo ca dve aggasāvakā, sumano nāmupaṭṭhāko, phussā ca sudattā ca dve aggasāvikā, asanarukkho bodhi, sarīraṃ saṭṭhihatthubbedhaṃ ahosi, vassasatasahassaṃ āyūti.
The city of that Exalted One was named Khema; his father was a Khattiya named Janasandha, his mother was a queen named Padumā; Brahmadeva and Udaya were the two chief disciples; Sumana was the attendant; Phussā and Sudattā were the two chief female disciples; the Asana tree was his Bodhi tree; his body was sixty cubits tall; his lifespan was a hundred thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Khema; phụ vương là Khattiya tên Janasandho, mẫu hậu là hoàng hậu Padumā; Brahmadevo và Udayo là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn; Sumano là thị giả; Phussā và Sudattā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni; cây Bồ-đề là cây Asana; thân của Ngài cao sáu mươi cubit; tuổi thọ là một trăm ngàn năm.
Tassa aparabhāge phusso nāma satthā udapādi.
After him, a Teacher named Phussa arose.
Sau đó, một vị Đạo Sư tên là Phussa xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Vị ấy cũng có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhamasannipāte saṭṭhi bhikkhusatasahassāni ahesuṃ, dutiye paṇṇāsa, tatiye dvattiṃsa.
In the first assembly, there were six hundred thousand bhikkhus; in the second, fifty thousand; in the third, thirty-two thousand.
Trong cuộc hội chúng thứ nhất có sáu mươi ngàn Tỳ-kheo, lần thứ hai có năm mươi ngàn, lần thứ ba có ba mươi hai ngàn.
Tadā bodhisatto vijitāvī nāma khattiyo hutvā mahārajjaṃ pahāya satthu santike pabbajitvā tīṇi piṭakāni uggahetvā mahājanassa dhammakathaṃ kathesi, sīlapāramiñca pūresi.
At that time, the Bodhisatta, having become a Khattiya named Vijitāvī, abandoned his great kingship, went forth in the presence of the Teacher, learned the three Piṭakas, and taught the Dhamma to the great multitude, thereby fulfilling the perfection of virtue (sīlapāramī).
Khi ấy, Bồ-tát là một vị Khattiya tên là Vijitāvī, đã từ bỏ vương quốc lớn, xuất gia dưới sự hướng dẫn của Đạo Sư, học thuộc ba Tạng kinh, thuyết pháp cho đại chúng, và viên mãn Ba-la-mật về giới.
Sopi naṃ ‘‘buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
He also declared concerning him: "You will become a Buddha."
Vị ấy cũng thọ ký cho Ngài rằng: “Vị ấy sẽ thành Phật.”
Tassa bhagavato kāsi nāma nagaraṃ ahosi, jayaseno nāma rājā pitā, sirimā nāma mātā, surakkhito ca dhammaseno ca dve aggasāvakā, sabhiyo nāmupaṭṭhāko, cālā ca upacālā ca dve aggasāvikā, āmalakarukkho bodhi, sarīraṃ aṭṭhapaṇṇāsahatthubbedhaṃ ahosi, navuti vassasahassāni āyūti.
The city of that Exalted One was named Kāsi; King Jayasena was his father, Sirimā was his mother; Surakkhita and Dhammasena were the two chief disciples; Sabhiya was the attendant; Cālā and Upacālā were the two chief female disciples; the Āmalaka tree was his Bodhi tree; his body was fifty-eight cubits tall; his lifespan was ninety thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Kāsi; phụ vương là vua Jayaseno, mẫu hậu là hoàng hậu Sirimā; Surakkhito và Dhammaseno là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn; Sabhiyo là thị giả; Cālā và Upacālā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni; cây Bồ-đề là cây Āmalaka; thân của Ngài cao năm mươi tám cubit; tuổi thọ là chín mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge ito ekanavutikappe vipassī nāma bhagavā udapādi.
After him, in the ninety-first aeon from now, the Exalted One named Vipassī arose.
Sau đó, vào kiếp thứ chín mươi mốt cách đây, Đức Thế Tôn Vipassī xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Vị ấy cũng có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhamasannipāte aṭṭhasaṭṭhi bhikkhusatasahassaṃ ahosi, dutiye ekasatasahassaṃ, tatiye asītisahassāni.
In the first assembly, there were sixty-eight hundred thousand bhikkhus; in the second, one hundred thousand; in the third, eighty thousand.
Trong cuộc hội chúng thứ nhất có sáu mươi tám ngàn Tỳ-kheo, lần thứ hai có một trăm ngàn, lần thứ ba có tám mươi ngàn.
Tadā bodhisatto mahiddhiko mahānubhāvo atulo nāma nāgarājā hutvā sattaratanakhacitaṃ sovaṇṇamayaṃ mahāpīṭhaṃ bhagavato adāsi.
At that time, the Bodhisatta, having become a Nāga king named Atula, of great psychic power and great majesty, gave a great golden seat inlaid with seven kinds of gems to the Exalted One.
Khi ấy, Bồ-tát là một vị vua Nāga tên là Atulo, có thần thông lớn và oai lực lớn, đã dâng lên Đức Thế Tôn một chiếc ghế lớn bằng vàng nạm bảy loại ngọc.
Sopi naṃ ‘‘ito ekanavutikappe buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
He also declared concerning him: "In the ninety-first aeon from now, you will become a Buddha."
Vị ấy cũng thọ ký cho Ngài rằng: “Cách đây chín mươi mốt kiếp, vị ấy sẽ thành Phật.”
Tassa bhagavato bandhumatī nāma nagaraṃ ahosi, bandhumā nāma rājā pitā, bandhumatī nāma mātā, khaṇḍo ca tisso ca dve aggasāvakā, asoko nāmupaṭṭhāko, candā ca candamittā ca dve aggasāvikā, pāṭalirukkho bodhi, sarīraṃ asītihatthubbedhaṃ ahosi, sarīrappabhā sadā satta yojanāni pharitvā aṭṭhāsi, asīti vassasahassāni āyūti.
The city of that Exalted One was named Bandhumatī; King Bandhumā was his father, Bandhumatī was his mother; Khaṇḍa and Tissa were the two chief disciples; Asoka was the attendant; Candā and Candamittā were the two chief female disciples; the Pāṭali tree was his Bodhi tree; his body was eighty cubits tall; the radiance of his body always spread seven yojanas; his lifespan was eighty thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Bandhumatī; phụ vương là vua Bandhumā, mẫu hậu là hoàng hậu Bandhumatī; Khaṇḍo và Tisso là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn; Asoko là thị giả; Candā và Candamittā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni; cây Bồ-đề là cây Pāṭali; thân của Ngài cao tám mươi cubit; hào quang thân của Ngài luôn tỏa ra bảy do-tuần; tuổi thọ là tám mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge ito ekattiṃsakappe sikhī ca vessabhūcāti dve buddhā ahesuṃ.
After him, in the thirty-first aeon from now, there were two Buddhas: Sikhī and Vessabhū.
Sau đó, vào kiếp thứ ba mươi mốt cách đây, có hai vị Phật là Sikhī và Vessabhū.
Sikhissāpi bhagavato tayo sāvakasannipātā.
Sikhī also, the Exalted One, had three assemblies of disciples.
Đức Thế Tôn Sikhī cũng có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhamasannipāte bhikkhusatasahassaṃ ahosi, dutiye asītisahassāni, tatiye sattatisahassāni.
In the first assembly, there were one hundred thousand bhikkhus; in the second, eighty thousand; in the third, seventy thousand.
Trong cuộc hội chúng thứ nhất có một trăm ngàn Tỳ-kheo, lần thứ hai có tám mươi ngàn, lần thứ ba có bảy mươi ngàn.
Tadā bodhisatto arindamo nāma rājā hutvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa sacīvaraṃ mahādānaṃ pavattetvā sattaratanapaṭimaṇḍitaṃ hatthiratanaṃ datvā hatthippamāṇaṃ katvā kappiyabhaṇḍaṃ adāsi.
At that time, the Bodhisatta, having become King Arindama, offered a great offering, including robes, to the assembly of bhikkhus headed by the Buddha, gave a jewel-elephant adorned with seven kinds of gems, and gave suitable requisites in the measure of an elephant.
Khi ấy, Bồ-tát là một vị vua tên là Arindamo, đã cúng dường đại thí y phục cho Tăng đoàn do Đức Phật dẫn đầu, dâng một con voi báu nạm bảy loại ngọc, và cúng dường các vật dụng thích hợp tương đương với kích thước của con voi.
Sopi naṃ satthā ‘‘ito ekattiṃsakappe buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
That Teacher also declared concerning him: "In the thirty-first aeon from now, you will become a Buddha."
Vị Đạo Sư ấy cũng thọ ký cho Ngài rằng: “Cách đây ba mươi mốt kiếp, vị ấy sẽ thành Phật.”
Tassa pana bhagavato aruṇavatī nāma nagaraṃ ahosi, aruṇo nāma khattiyo pitā, pabhāvatī nāma mātā, abhibhū ca sambhavo ca dve aggasāvakā, khemaṅkaro nāmupaṭṭhāko, sakhilā ca padumā ca dve aggasāvikā, puṇḍarīkarukkho bodhi, sarīraṃ sattatihatthubbedhaṃ ahosi, sarīrappabhā yojanattayaṃ pharitvā aṭṭhāsi, sattati vassasahassāni āyūti.
The city of that Exalted One was named Aruṇavatī; a Khattiya named Aruṇa was his father, Pabhāvatī was his mother; Abhibhū and Sambhava were the two chief disciples; Khemaṅkara was the attendant; Sakhilā and Padumā were the two chief female disciples; the Puṇḍarīka tree was his Bodhi tree; his body was seventy cubits tall; the radiance of his body spread three yojanas; his lifespan was seventy thousand years.
Thành phố của Đức Thế Tôn ấy tên là Aruṇavatī; phụ vương là Khattiya tên Aruṇo, mẫu hậu là hoàng hậu Pabhāvatī; Abhibhū và Sambhavo là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn; Khemaṅkaro là thị giả; Sakhilā và Padumā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni; cây Bồ-đề là cây Puṇḍarīka; thân của Ngài cao bảy mươi cubit; hào quang thân của Ngài tỏa ra ba do-tuần; tuổi thọ là bảy mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge vessabhū nāma satthā udapādi.
After him, a Teacher named Vessabhū arose.
Sau đó, một vị Đạo Sư tên là Vessabhū xuất hiện.
Tassāpi tayo sāvakasannipātā.
He also had three assemblies of disciples.
Vị ấy cũng có ba cuộc hội chúng đệ tử.
Paṭhamasannipāte asīti bhikkhusahassāni ahesuṃ, dutiye sattati, tatiye saṭṭhi.
In the first assembly, there were eighty thousand bhikkhus; in the second, seventy thousand; in the third, sixty thousand.
Trong cuộc hội chúng thứ nhất có tám mươi ngàn Tỳ-kheo, lần thứ hai có bảy mươi ngàn, lần thứ ba có sáu mươi ngàn.
Tadā bodhisatto sudassano nāma rājā hutvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa sacīvaraṃ mahādānaṃ datvā tassa santike pabbajitvā ācāraguṇasampanno buddharatane cittīkārapītibahulo ahosi.
At that time, the Bodhisatta, having become King Sudassana, gave a great offering, including robes, to the assembly of bhikkhus headed by the Buddha, and having gone forth in his presence, he was endowed with virtuous conduct and was filled with veneration and joy in the Buddha-gem.
Khi ấy, Bồ Tát là một vị vua tên Sudassana, đã cúng dường đại thí vật gồm y phục cho Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu, sau đó xuất gia với Ngài, trở thành người đầy đủ đức hạnh và tràn đầy niềm hân hoan đối với Phật bảo.
Sopi naṃ bhagavā ‘‘ito ekattiṃsakappe buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
That Exalted One also declared concerning him: "In the thirty-first aeon from now, you will become a Buddha."
Đức Thế Tôn cũng đã thọ ký cho Ngài rằng: “Từ nay, sau ba mươi mốt kiếp, vị ấy sẽ thành Phật.”
Tassa pana bhagavato anomaṃ nāma nagaraṃ ahosi, suppatīto nāma rājā pitā, yasavatī nāma mātā, soṇo ca uttaro ca dve aggasāvakā, upasanto nāmupaṭṭhāyo, rāmā ca surāmā ca dve aggasāvikā, sālarukkho bodhi, sarīraṃ saṭṭhihatthubbedhaṃ ahosi, saṭṭhi vassasahassāni āyūti.
The city of that Exalted One was named Anoma; King Suppatīta was his father, Yasavatī was his mother; Soṇa and Uttara were the two chief disciples; Upasanta was the attendant; Rāmā and Surāmā were the two chief female disciples; the Sāla tree was his Bodhi tree; his body was sixty cubits tall; his lifespan was sixty thousand years.
Vị Thế Tôn ấy có thành tên là Anoma, vua cha tên là Suppatīta, mẹ tên là Yasavatī, hai vị Thượng thủ đệ tử là Soṇa và Uttara, thị giả tên là Upasanta, hai vị Thượng thủ đệ tử Ni là Rāmā và Surāmā, cây Bồ đề là cây Sala, thân cao sáu mươi cubit, tuổi thọ sáu mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge imasmiṃ kappe cattāro buddhā nibbattā kakusandho, koṇāgamano, kassapo, amhākaṃ bhagavāti.
After him, in this present aeon, four Buddhas arose: Kakusandha, Koṇāgamana, Kassapa, and our Exalted One.
Sau đó, trong kiếp này, bốn vị Phật đã xuất hiện: Kakusandha, Koṇāgamana, Kassapa, và Thế Tôn của chúng ta.
Kakusandhassa bhagavato ekova sāvakasannipāto, tattha cattālīsa bhikkhusahassāni ahesuṃ.
Kakusandha, the Exalted One, had only one assembly of disciples, in which there were forty thousand bhikkhus.
Đức Phật Kakusandha chỉ có một lần hội chúng Tỳ-kheo, trong đó có bốn mươi ngàn vị Tỳ-kheo.
Tadā bodhisatto khemo nāma rājā hutvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa sapattacīvaraṃ mahādānañceva añjanādibhesajjāni ca datvā satthu dhammadesanaṃ sutvā pabbaji.
At that time, the Bodhisatta, having become King Khema, gave a great offering, including bowls and robes, and also medicines such as collyrium, to the assembly of bhikkhus headed by the Buddha, and after hearing the Teacher's Dhamma discourse, he went forth.
Khi ấy, Bồ-tát là vị vua tên Khema, đã cúng dường đại thí y bát và các loại thuốc như thuốc nhỏ mắt cho Tăng đoàn do Đức Phật dẫn đầu, sau khi nghe Đức Đạo Sư thuyết pháp, ngài đã xuất gia.
Sopi naṃ satthā ‘‘buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
That Teacher also declared concerning him: "You will become a Buddha."
Đức Đạo Sư ấy cũng đã thọ ký cho ngài rằng: “Ngài sẽ thành Phật.”
Kakusandhassa pana bhagavato khemaṃ nāma nagaraṃ ahosi, aggidatto nāma brāhmaṇo pitā, visākhā nāma brāhmaṇī mātā, vidhuro ca sañjīvo ca dve aggasāvakā, buddhijo nāmupaṭṭhāko, sāmā ca campā ca dve aggasāvikā, mahāsirīsarukkho bodhi, sarīraṃ cattālīsahatthubbedhaṃ ahosi, cattālīsa vassasahassāni āyūti.
The city of Kakusandha, the Exalted One, was named Khema; a brāhmaṇa named Aggidatta was his father, a brāhmaṇī named Visākhā was his mother; Vidhura and Sañjīva were the two chief disciples; Buddhija was the attendant; Sāmā and Campā were the two chief female disciples; the Mahāsirīsa tree was his Bodhi tree; his body was forty cubits tall; his lifespan was forty thousand years.
Đức Thế Tôn Kakusandha có thành tên là Khema, cha là Bà-la-môn tên Aggidatta, mẹ là Bà-la-môn Ni tên Visākhā, hai vị Thượng thủ đệ tử là Vidhura và Sañjīva, thị giả tên Buddhija, hai vị Thượng thủ đệ tử Ni là Sāmā và Campā, cây Bồ đề là cây Mahāsirīsa, thân cao bốn mươi cubit, tuổi thọ bốn mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge koṇāgamano nāma satthā udapādi.
After him, a Teacher named Koṇāgamana arose.
Sau đó, Đức Đạo Sư tên Koṇāgamana đã xuất hiện.
Tassāpi ekova sāvakasannipāto, tattha tiṃsa bhikkhusahassāni ahesuṃ.
For him too, there was only one assembly of disciples, where thirty thousand bhikkhus were present.
Ngài cũng chỉ có một lần hội chúng Tỳ-kheo, trong đó có ba mươi ngàn vị Tỳ-kheo.
Tadā bodhisatto pabbato nāma rājā hutvā amaccagaṇaparivuto satthu santikaṃ gantvā dhammadesanaṃ sutvā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nimantetvā mahādānaṃ pavattetvā pattuṇṇacīnapaṭakoseyyakambaladukūlāni ceva suvaṇṇapaṭikañca datvā satthu santike pabbaji.
At that time, the Bodhisatta, having become a king named Pabbata, surrounded by a retinue of ministers, went to the Teacher's presence, heard the Dhamma discourse, invited the Saṅgha of bhikkhus headed by the Buddha, offered a great donation, and gave silk, wool, Chinese silk, blankets, fine linen, and a golden garment, and renounced in the Teacher's presence.
Khi ấy, Bồ-tát là vị vua tên Pabbata, cùng với đoàn tùy tùng các quan đại thần, đã đến gặp Đức Đạo Sư, nghe pháp, thỉnh Tăng đoàn do Đức Phật dẫn đầu, cúng dường đại thí, và dâng các loại vải như pattuṇṇa, cīna, paṭaka, oseyyaka, kambala, dukūla và suvaṇṇapaṭika, rồi xuất gia dưới sự hướng dẫn của Đức Đạo Sư.
Sopi naṃ satthā ‘‘buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
That Teacher too declared him, "He will become a Buddha."
Đức Đạo Sư ấy cũng đã thọ ký cho ngài rằng: “Ngài sẽ thành Phật.”
Tassa bhagavato sobhavatī nāma nagaraṃ ahosi, yaññadatto nāma brāhmaṇo pitā, uttarā nāma brāhmaṇī mātā, bhiyyaso ca uttaro ca dve aggasāvakā, sotthijo nāmupaṭṭhāko, samuddā ca uttarā ca dve aggasāvikā, udumbararukkho bodhi, sarīraṃ tiṃsahatthubbedhaṃ ahosi, tiṃsa vassasahassāni āyūti.
That Bhagavā's city was named Sobhavatī, his father was a brahmin named Yaññadatta, his mother was a brahminī named Uttarā, the two chief disciples were Bhiyyaso and Uttaro, his attendant was named Sotthijo, the two chief female disciples were Samuddā and Uttarā, his Bodhi tree was the Udumbara tree, his body was thirty cubits tall, and his lifespan was thirty thousand years.
Đức Thế Tôn ấy có thành tên là Sobhavatī, cha là Bà-la-môn tên Yaññadatta, mẹ là Bà-la-môn Ni tên Uttarā, hai vị Thượng thủ đệ tử là Bhiyyaso và Uttara, thị giả tên Sotthija, hai vị Thượng thủ đệ tử Ni là Samuddā và Uttarā, cây Bồ đề là cây Udumbara, thân cao ba mươi cubit, tuổi thọ ba mươi ngàn năm.
Tassa aparabhāge kassapo nāma satthā udapādi.
After him, a Teacher named Kassapa arose.
Sau đó, một Bậc Đạo Sư tên là Kassapa đã xuất hiện.
Tassāpi ekova sāvakasannipāto, tattha vīsati bhikkhusahassāni ahesuṃ.
For him too, there was only one assembly of disciples, where twenty thousand bhikkhus were present.
Ngài cũng chỉ có một hội chúng đệ tử, trong đó có hai mươi ngàn vị Tỳ-khưu.
Tadā bodhisatto jotipālo nāma māṇavo hutvā tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū bhūmiyañceva antalikkhe ca pākaṭo ghaṭikārassa kumbhakārassa mitto ahosi.
At that time, the Bodhisatta, having become a young man named Jotīpāla, was a master of the three Vedas, well-known on earth and in the sky, and was a friend of Ghaṭīkāra the potter.
Lúc bấy giờ, Bồ-tát là một thanh niên tên Jotipāla, thông thạo ba bộ Veda, nổi tiếng trên mặt đất và cả trên không trung, là bạn của người thợ gốm Ghaṭikāra.
So tena saddhiṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammakathaṃ sutvā pabbajitvā āraddhavīriyo tīṇi piṭakāni uggahetvā vattāvattasampattiyā buddhasāsanaṃ sobhesi.
He, together with him, approached the Teacher, heard the Dhamma talk, renounced, exerted effort, learned the three Piṭakas, and adorned the Buddha's dispensation with his fulfillment of duties.
Cùng với người bạn ấy, ngài đã đến gặp Bậc Đạo Sư, nghe pháp thoại, rồi xuất gia, tinh tấn tu tập, học thuộc Tam Tạng, và làm rạng danh Phật giáo bằng sự viên mãn trong các phận sự.
Sopi naṃ satthā ‘‘buddho bhavissatī’’ti byākāsi.
That Teacher too declared him, "He will become a Buddha."
Bậc Đạo Sư ấy cũng đã thọ ký cho ngài rằng: ‘‘Ngài sẽ thành Phật.’’
Tassa bhagavato jātanagaraṃ bārāṇasī nāma ahosi, brahmadatto nāma brāhmaṇo pitā, dhanavatī nāma brāhmaṇī mātā, tisso ca bhāradvājo ca dve aggasāvakā, sabbamitto nāmupaṭṭhāko, anuḷā ca uruveḷā ca dve aggasāvikā, nigrodharukkho bodhi, sarīraṃ vīsatihatthubbedhaṃ ahosi, vīsati vassasahassāni āyūti.
That Bhagavā's birthplace was named Bārāṇasī, his father was a brahmin named Brahmadatta, his mother was a brahminī named Dhanavatī, the two chief disciples were Tisso and Bhāradvājo, his attendant was named Sabbāmitta, the two chief female disciples were Anuḷā and Uruvelā, his Bodhi tree was the Nigrodha tree, his body was twenty cubits tall, and his lifespan was twenty thousand years.
Thành phố nơi Đức Thế Tôn ấy đản sinh là Bārāṇasī, thân phụ là Bà-la-môn tên Brahmadatta, thân mẫu là Bà-la-môn-ni tên Dhanavatī, hai vị Thượng Thủ Thanh Văn là Tissa và Bhāradvāja, thị giả tên Sabbamitta, hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni là Anuḷā và Uruveḷā, cây Bồ-đề là cây Nigrodha, thân cao hai mươi cánh tay, tuổi thọ hai mươi ngàn năm.