39. Idāni dutiyaṃ pārājikavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘ādiyanto’’tiādi.
39. Now, to explain the second Pārājika-vinicchaya, it begins with "ādiyanto" (taking).
39. Bây giờ, để trình bày về sự phân tích pārājika thứ hai, ngài nói: “ādiyanto” v.v...
Tattha ‘‘theyyacittenā’’ti pāṭhaseso.
Here, the remaining part of the text is "with the intention of stealing."
Trong đó, phần còn thiếu của câu là “với tâm trộm cắp”.
So ca paccattekavacanantehi sabbapadehi yojetabbo, theyyacittena ādiyanto parājitoti sambandho.
This should be connected with all words ending in the singular, thus: "One who takes with the intention of stealing is defeated."
Và phần đó nên được kết hợp với tất cả các từ ở số ít, cách trực tiếp. Mối liên hệ là: khi đang lấy với tâm trộm cắp, thì bị parājita.
Parasantakaṃ ārāmādiṃ abhiyuñjitvā sāmikaṃ parājetvā theyyacittena gaṇhanto tadatthāya kate pubbapayoge dukkaṭaṃ, sāmikassa vimatuppādane thullaccayañca āpajjitvā tassa ca attano ca dhuranikkhepena pātimokkhasaṃvarasīlasampattiyā adāyādo hutvā parājito hotīti vuttaṃ hoti.
It is said that by seizing another's property, such as a monastery, defeating the owner, and taking it with the intention of stealing, one incurs a dukkaṭa for the preliminary action undertaken for that purpose, and a thullaccaya for causing doubt in the owner. By abandoning one's own and the other's burden, one becomes disinherited from the attainment of pātimokkha-restraint and morality, and is thus defeated.
Khi chiếm đoạt tài sản của người khác như tự viện,... rồi đánh bại chủ sở hữu và lấy với tâm trộm cắp, thì trong nỗ lực ban đầu được thực hiện vì mục đích đó, phạm tội dukkaṭa. Khi làm cho chủ sở hữu sinh nghi, phạm tội thullaccaya. Và khi cả hai cùng từ bỏ trách nhiệm, vị ấy trở thành người không có quyền thừa hưởng sự thành tựu về giới thuộc pātimokkha và bị parājita. Đây là ý nghĩa được nói đến.
Theyyacittena avaharantopi tathā parājitoti yojanā.
The explanation is that one who, with a thieving mind, even denies and takes away, is likewise defeated (parājita).
Sự kết nối là: khi đang chiếm đoạt với tâm trộm cắp, cũng bị parājita như vậy.
Ayaṃ panettha attho – aññehi saṅgopanādiṃ sandhāya attani upanikkhittabhaṇḍaṃ ‘‘dehi me bhaṇḍa’’nti codiyamāno ‘‘na mayā gahita’’ntiādinā musā vatvā theyyacittena gaṇhantopi tassa vimatuppādane thullaccayamāpajjitvā tatheva dhuranikkhepena parājito hotīti.
The meaning here is this: If property entrusted to oneself by others for safekeeping or similar purposes, when demanded ("Give me my property"), one falsely says, "It was not taken by me," and then takes it with a thieving mind, having incurred a thullaccaya by causing doubt in the owner, one is likewise defeated by the act of taking it away.
Đây là ý nghĩa ở đây: khi bị đòi lại tài sản đã được người khác gửi gắm nơi mình để cất giữ,... rằng: “Hãy trả lại tài sản cho tôi”, vị ấy nói dối rằng: “Tôi không lấy”,... rồi lấy với tâm trộm cắp, thì khi làm cho người kia sinh nghi, phạm tội thullaccaya, và cũng bị parājita do từ bỏ trách nhiệm như vậy.
‘‘Nāhaṃ aggahesi’’ntiādinā avajānitvā paṭikkhipitvā haranto ‘‘avaharanto’’ti vutto.
One who denies and rejects, saying, "I did not take it," and then takes it, is called "one who denies and takes away" (avaharanto).
Người mang đi sau khi chối bỏ và từ chối bằng cách nói: “Tôi không lấy”,... được gọi là “avaharanto”.
Evametāya gāthāya ‘‘ādiyeyya hareyya avahareyya iriyāpathaṃ vikopeyya ṭhānācāveyya saṅketaṃ vītināmeyyā’’ti (pārā. 92) padabhājanāgatesu chasu padesu ādo pañca padāni saṅgahetvā chaṭṭhaṃ padaṃ kasmā na saṅgahitanti ce?
Thus, if it is asked why, in this verse, among the six terms mentioned in the word-division of "should take, should carry, should deny and take away, should disturb the posture, should move from its place, should pass the boundary" (Pārā. 92), the first five terms are included, but the sixth term is not included?
Nếu hỏi rằng: Như vậy, tại sao bài kệ này, trong sáu thuật ngữ được nêu ra trong phần phân tích thuật ngữ là “ādiyeyya (lấy), hareyya (mang đi), avahareyya (lấy đi), iriyāpathaṃ vikopeyya (làm biến đổi oai nghi), ṭhānācāveyya (làm di chuyển khỏi chỗ), saṅketaṃ vītināmeyya (vượt qua nơi hẹn),” lại chỉ tổng hợp năm thuật ngữ đầu mà không tổng hợp thuật ngữ thứ sáu?
Ayaṃ gāthā na taṃpadabhājanaṃ dassetuṃ vuttā, atha kho tesaṃ padānaṃ vinicchayaṃ sandhāya aṭṭhakathāsu (pārā. aṭṭha. 1.92) vuttapañcavīsatiavahāre dassetuṃ tadavayavabhūtapañcapañcakāni dassetukāmena vuttā, tasmā ettha chaṭṭhaṃ padaṃ na vuttanti daṭṭhabbaṃ.
This verse was not stated to illustrate that word-division; rather, it was stated by one who wished to show the twenty-five types of taking away mentioned in the Commentaries (Pārā. Aṭṭha. 1.92) concerning the determination of those terms, and to show the five quintets that are parts of them. Therefore, it should be understood that the sixth term is not mentioned here.
Bài kệ này không được nói ra để trình bày phần phân tích thuật ngữ đó, mà được nói ra bởi người muốn trình bày hai mươi lăm cách lấy đi được nói đến trong Aṭṭhakathā (Sớ Giải) nhằm mục đích phân định các thuật ngữ ấy, và để trình bày năm nhóm năm pháp là các thành phần của chúng. Do đó, cần thấy rằng thuật ngữ thứ sáu không được nói đến ở đây.
Atha vā vakkhamāne tatiyapañcake nissaggiyāvahārapadena, pañcamapañcake parikappāvahārapadena ca saṅgayhamānattā ettha nānekabhaṇḍapañcakadvayaṃ asaṅkarato dassetuṃ chaṭṭhaṃ padaṃ na gahitanti veditabbaṃ.
Alternatively, it should be understood that the sixth term was not included here in order to clearly present the two quintets of various items without confusion, because it is covered by the term "taking away by relinquishment" (nissaggiyāvahāra) in the third quintet to be explained, and by the term "taking away by estimation" (parikappāvahāra) in the fifth quintet.
Hoặc, cần biết rằng thuật ngữ thứ sáu không được đề cập ở đây để trình bày hai nhóm năm pháp về các đồ vật khác nhau một cách không lẫn lộn, vì nó đã được bao gồm bởi thuật ngữ “cách lấy đi bằng cách từ bỏ” (nissaggiyāvahāra) trong nhóm năm pháp thứ ba sẽ được nói đến, và bởi thuật ngữ “cách lấy đi bằng cách định đoạt” (parikappāvahāra) trong nhóm năm pháp thứ năm.
40. Imasmiṃ adinnādānapārājike vatthumhi otiṇṇe kattabbavinicchayassa pañcavīsatiavahārānaṃ aṅgāni honti, te ca nānābhaṇḍapañcakaṃ ekabhaṇḍapañcakaṃ sāhatthikapañcakaṃ pubbapayogapañcakaṃ theyyāvahārapañcakanti niddiṭṭhā pañcapañcakabhedā, tattha imāya gāthāya nānekabhaṇḍapañcakadvayappabhede dasa avahāre saṅgahetvā avasesapañcakattayaṃ dassetuṃ ‘‘tatthā’’ti āraddhaṃ.
40. When this adinnādāna pārājika offense occurs, there are components for the determination to be made, which are designated as five types of quintets: the quintet of various items, the quintet of a single item, the quintet of personal action, the quintet of prior application, and the quintet of thieving removal. Here, having included ten types of removal, which are the two types of the quintet of various items, in this verse, the word "tatthā" is introduced to explain the remaining three quintets.
40. Trong tội pārājika về việc lấy của không cho này, khi một trường hợp đã xảy ra, các thành phần của hai mươi lăm cách lấy đi (avahāra) là cơ sở cho sự phân định cần phải thực hiện. Và chúng được phân loại thành năm nhóm năm pháp, được chỉ ra là: nhóm năm pháp về các đồ vật khác nhau (nānābhaṇḍapañcaka), nhóm năm pháp về một đồ vật (ekabhaṇḍapañcaka), nhóm năm pháp tự tay làm (sāhatthikapañcaka), nhóm năm pháp hành vi nỗ lực trước (pubbapayogapañcaka), và nhóm năm pháp về cách lấy trộm (theyyāvahārapañcaka). Trong đó, sau khi đã tổng hợp mười cách lấy đi thuộc hai loại nhóm năm pháp về các đồ vật khác nhau và một đồ vật bằng bài kệ này, để trình bày ba nhóm năm pháp còn lại, đoạn văn bắt đầu bằng “tatthā” (trong đó) đã được nêu ra.
Tattha tatthāti tissaṃ gāthāyaṃ.
Here, "tatthā" means in the three verses.
Trong đó, tatthā (trong đó) có nghĩa là trong bài kệ ấy.
Nānekabhaṇḍānanti nānā, eko ca bhaṇḍo yesanti viggaho.
"Nānekabhaṇḍānaṃ" is a compound meaning "various, and of which there is one item."
Nānekabhaṇḍānaṃ (của các đồ vật khác nhau và một đồ vật): được phân tích là “nānā ca eko ca bhaṇḍo yesaṃ” (những thứ có các đồ vật khác nhau và một đồ vật).
Saviññāṇakaaviññāṇakabhaṇḍavasena nānābhaṇḍapañcakañca saviññāṇakabhaṇḍavaseneva ekabhaṇḍapañcakañca veditabbaṃ.
The quintet of various items should be understood as comprising animate and inanimate items, and the quintet of a single item should be understood as comprising only animate items.
Cần biết nhóm năm pháp về các đồ vật khác nhau (nānābhaṇḍapañcaka) là xét về đồ vật có sinh mạng và không có sinh mạng, và nhóm năm pháp về một đồ vật (ekabhaṇḍapañcaka) chỉ xét về đồ vật có sinh mạng.
Pañca parimāṇā yesante pañcakā, tesaṃ.
"Pañcakā" means "of those which have five measures."
Pañcakā (các nhóm năm pháp) là những thứ có số lượng là năm; tesaṃ (của chúng).
Avahārāti avaharaṇāni, corakammānīti vuttaṃ hoti.
"Avahārā" means "removals," which is to say, acts of theft.
Avahārā (các cách lấy đi) là các hành vi lấy đi; có nghĩa là các hành vi trộm cắp.
Eteti anantaragāthāya ‘‘ādiyanto’’tiādinā niddiṭṭhā ādiyantādayo.
"Ete" refers to the acts of taking away and so forth, as specified in the preceding verse by "ādiyanto" (taking).
Ete (những điều này) là các hành vi bắt đầu bằng việc lấy đi v.v... đã được chỉ ra bằng câu “ādiyanto” (trong khi lấy) v.v... trong bài kệ vừa rồi.
Paṭipattisantāne visesaṃ vinicchayaṃ bhāveti uppādetīti vibhāvī, vinayadharo, tena vibhāvinā.
"Vibhāvinā" means "by one who discerns," a Vinaya-holder, because he develops and produces a special determination in the continuity of practice.
Vibhāvī là người làm sáng tỏ, tức là làm phát sinh sự phân định, sự quyết đoán đặc biệt trong tâm của người thực hành, đó là bậc thông suốt Luật; vibhāvinā (bởi bậc thông suốt Luật).
Viññātabbāti paresaṃ ārāmādisaviññāṇakavatthūni vā dāsamayūrādiṃ kevalaṃ saviññāṇakavatthumattaṃ vā avaharituṃ katā yathāvuttasarūpā ādiyanādayo ṭhānācāvanapariyosānā pañca avahārā yathāvuttanānābhaṇḍaekabhaṇḍavisayā hutvā pavattantīti nānābhaṇḍapañcakaṃ ekabhaṇḍapañcakanti dasa avahārā bhavantīti vinayadharena otiṇṇassa vatthuno vinicchayopakārakattā tathato ñātabbāti attho.
"Is to be understood" means that the five acts of theft, which are of the aforementioned nature, beginning with taking and ending with displacement from its place, and which are committed for the purpose of stealing animate objects like parks belonging to others, or merely animate objects such as slaves, peacocks, etc., occur in relation to the aforementioned various goods and single goods. Thus, the five acts concerning various goods and the five acts concerning single goods become ten acts of theft. The meaning is that these should be known in that way because they are helpful in determining the case for one who has entered the Vinaya.
Viññātabbā (cần được biết): Ý nghĩa là, năm cách lấy đi bắt đầu bằng việc lấy (ādiyanā) và kết thúc bằng việc làm di chuyển khỏi chỗ (ṭhānācāvana), có bản chất như đã nói, được thực hiện để lấy đi các vật có sinh mạng của người khác như vườn tược v.v... hoặc chỉ đơn thuần là các vật có sinh mạng như nô lệ, con công v.v..., khi diễn ra liên quan đến các đồ vật khác nhau và một đồ vật như đã nói, chúng trở thành mười cách lấy đi, tức là nhóm năm pháp về các đồ vật khác nhau và nhóm năm pháp về một đồ vật. Do đó, bậc thông suốt Luật cần phải biết như vậy vì chúng hữu ích cho việc phân định trường hợp đã xảy ra.
41. Evaṃ pañcavīsati avahāre dassetuṃ vattabbesu pañcasu pañcakesu nānekabhaṇḍapañcakāni dve dassetvā idāni avasesapañcakattayaṃ dassetumāha ‘‘sāhatthā’’tiādi.
41. To show the twenty-five acts of theft in this way, among the five pentads to be spoken of, two, namely the pentads of various goods and single goods, have been shown. Now, to show the remaining three pentads, it is said, "by oneself," and so on.
41. Như vậy, trong năm nhóm năm pháp cần được nói đến để trình bày hai mươi lăm cách lấy đi, sau khi đã trình bày hai nhóm năm pháp về các đồ vật khác nhau và một đồ vật, bây giờ để trình bày ba nhóm năm pháp còn lại, ngài nói “sāhattho” (tự tay làm) v.v...
Tattha sāhatthoti sako hattho, tena nibbatto, tassa vā sambandhīti sāhattho, avahāro, corena sahatthā kato avahāroti attho.
Here, sāhattho means "one's own hand"; it is produced by it, or related to it, hence "sāhattho," an act of theft. It means an act of theft committed by the thief with his own hand.
Trong đó, sāhattho là bàn tay của chính mình; cách lấy đi được thực hiện bởi nó, hoặc liên quan đến nó, được gọi là sāhattho. Ý nghĩa là cách lấy đi được thực hiện bằng chính tay của kẻ trộm.
Āṇattiko cevāti āṇattiyā nibbatto āṇattiko, avahāro, corassa ‘‘imaṃ nāma bhaṇḍaṃ gaṇhā’’ti yassa kassaci āṇāpanena siddho avahāro ca.
Āṇattiko cevā means "produced by an order," hence "āṇattiko," an act of theft. It is an act of theft accomplished by ordering someone, "Take this particular item," by the thief.
Āṇattiko cevā (và cách ra lệnh): Āṇattiko là cách lấy đi được thực hiện bằng mệnh lệnh; và cách lấy đi được hoàn thành bằng việc kẻ trộm ra lệnh cho bất kỳ ai rằng “Hãy lấy đồ vật tên là thế này.”
Nissaggoti nissajjanaṃ nissaggo, avahāro, suṅkaghātaṭṭhāne, parikappitokāse vā ṭhatvā bhaṇḍassa bahi pātananti vuttaṃ hoti.
Nissaggo means "throwing out," an act of theft. It is said to be the act of throwing an item outside while standing at a customs post or a designated place.
Nissaggo (cách từ bỏ): Nissajjanaṃ (sự từ bỏ) là nissaggo, một cách lấy đi; có nghĩa là việc ném đồ vật ra ngoài khi đang đứng ở trạm thu thuế hoặc ở một nơi đã được định trước.
Dhuranikkhepanañcāti dhurassa nikkhepanaṃ dhuranikkhepanaṃ, tañca avahāro, parasantakānaṃ ārāmādīnaṃ abhiyogavisaye ca upanikkhittassa bhaṇḍādino visaye ca corassa sāmino vissajjane ca sāmino ca, yadā kadāci yathākathañci gaṇhissāmīti gahaṇe nirussāhabhāvasaṅkhāto dhuranikkhepāvahāro cāti vuttaṃ hoti.
Dhuranikkhepanañcā means "the abandoning of the burden," and that is also an act of theft. It is said to be the act of abandoning the burden of theft, which is the lack of effort to take the belongings of others, such as parks, or deposited goods, etc., or the act of letting go by the owner, or the owner's act of letting go, with the intention of taking it at some time, in some way.
Dhuranikkhepanañcā (và cách từ bỏ trách nhiệm): Dhurassa nikkhepanaṃ (sự từ bỏ trách nhiệm) là dhuranikkhepanaṃ; và cách lấy đi đó, trong trường hợp tranh chấp về các tài sản của người khác như vườn tược v.v... và trong trường hợp đồ vật v.v... được ký gửi, việc từ bỏ của chủ sở hữu đối với kẻ trộm và của kẻ trộm đối với chủ sở hữu, được gọi là cách lấy đi bằng việc từ bỏ trách nhiệm (dhuranikkhepāvahāro), tức là tình trạng không còn nỗ lực trong việc lấy với ý nghĩ “Ta sẽ lấy bất cứ khi nào, bằng cách nào đó,” đó là ý nghĩa.
Iti idaṃ dhuranikkhepanañca yathāvuttappakāraṃ sāhatthādicatukkañca pañcannaṃ avahārānaṃ samūho pañcakaṃ, sāhatthādipañcakaṃ ‘‘sāhatthapañcaka’’nti vuccati.
Thus, this abandoning of the burden and the aforementioned four, beginning with "by oneself," form a group of five acts of theft, called the "sāhattha-pañcaka" (pentad of acts by oneself).
Như vậy, cách từ bỏ trách nhiệm này và bốn cách đã nói ở trên bắt đầu bằng tự tay làm, là một tập hợp của năm cách lấy đi, được gọi là pañcakaṃ (nhóm năm pháp); nhóm năm pháp bắt đầu bằng tự tay làm (sāhatthādi) được gọi là “sāhatthapañcakaṃ” (nhóm năm pháp tự tay làm).
Ādi-saddo luttaniddiṭṭhoti veditabbaṃ.
The word ādi (etc.) should be understood as implicitly indicated.
Cần biết rằng từ ādi (v.v...) đã được tỉnh lược khi chỉ định.
42. Pubbasahapayogā cāti ettha ‘‘pubbapayogo sahapayogo’’ti payoga-saddo paccekaṃ yojetabbo.
42. In Pubbasahapayogā cā, the word "payoga" (act) should be combined with each part: "pubbapayoga" (prior act) and "sahapayoga" (simultaneous act).
42. Pubbasahapayogā cā (và các hành vi nỗ lực trước và cùng lúc): Ở đây, từ “payoga” (hành vi nỗ lực) cần được kết hợp với từng từ “pubba” (trước) và “saha” (cùng lúc).
‘‘Āṇattivasena pubbapayogo veditabbo’’ti aṭṭhakathāvacanato (pārā. aṭṭha. 1.92) yathāṇattikamavirādhetvā gaṇhato ‘‘asukassa itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā’’ti āṇāpanaṃ pubbapayogo nāma avahāro.
According to the Aṭṭhakathā statement, "The prior act should be understood as an act of command," the act of ordering, "Steal such and such an item belonging to so-and-so," without deviating from the command, when taking it, is called pubbapayoga (prior act of theft).
Do lời của Aṭṭhakathā (Sớ Giải) rằng “cần hiểu hành vi nỗ lực trước là thông qua mệnh lệnh,” việc ra lệnh cho người lấy mà không làm sai lệch mệnh lệnh rằng “Hãy lấy đồ vật tên là thế này của người kia” được gọi là cách lấy đi pubbapayogo (hành vi nỗ lực trước).
Kāyena, vācāya vā payujjanaṃ āṇāpanaṃ payogo, āṇattassa bhaṇḍaggahaṇato pubbattā pubbo ca so payogo cāti pubbapayogo avahāroti daṭṭhabbaṃ.
The act of commanding, whether by body or speech, is payoga (act). Since it is prior to the taking of the item by the one commanded, it is prior, and it is an act, hence it should be understood as pubbapayoga (prior act of theft).
Hành vi nỗ lực bằng thân hoặc khẩu, tức là việc ra lệnh, là payogo; vì nó có trước việc lấy đồ vật của người được ra lệnh, nên cần thấy đó là cách lấy đi pubbapayogo (hành vi nỗ lực trước).
‘‘Ṭhānācāvanavasena sahapayogo veditabbo’’ti aṭṭhakathāvacanassa upalakkhaṇapadattā ṭhānācāvanañca parāyattabhūmigahaṇe khīlasaṅkamanādikañca sahapayogo avahāroti veditabbo.
Since the Aṭṭhakathā statement, "The simultaneous act should be understood as an act of displacement from its place," is an indicative phrase, displacement from its place and the act of taking possession of another's land by means of a boundary marker, etc., should be understood as sahapayoga (simultaneous act of theft).
Do lời của Aṭṭhakathā là “cần hiểu hành vi nỗ lực cùng lúc là thông qua việc làm di chuyển khỏi chỗ” chỉ là một ví dụ, nên cần hiểu rằng việc làm di chuyển khỏi chỗ và việc di chuyển cọc mốc v.v... trong việc chiếm đất thuộc sở hữu của người khác là cách lấy đi sahapayogo (hành vi nỗ lực cùng lúc).
Saṃvidāharaṇanti bahūhi ekato hutvā ‘‘idaṃ nāma bhaṇḍaṃ avaharissāmā’’ti saṃvidahitvā sabbehi, ekato vā sabbesaṃ anumatiyā ekena vā gantvā parasantakassa theyyacittena haraṇasaṅkhāto saṃvidāvahāro ca.
Saṃvidāharaṇa means an act of theft by agreement, where many people agree together, "We will steal this item," and then all of them, or one of them with the consent of all, goes and takes another's property with a thieving mind.
Saṃvidāharaṇaṃ (cách lấy đi theo thỏa thuận): Và cách lấy đi theo thỏa thuận (saṃvidāvahāro), được gọi là hành vi lấy đi với tâm trộm cắp tài sản của người khác, được thực hiện bởi tất cả mọi người cùng nhau, hoặc bởi một người với sự đồng thuận của tất cả, sau khi nhiều người đã tụ tập lại và thỏa thuận với nhau rằng “Chúng ta sẽ lấy đồ vật tên là thế này.”
Samaṃ ekī hutvā visuṃ ekenāpi theyyacittena pāde vā pādārahe vā gahite katamantanānaṃ sabbesampi pārājikaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that if they act together as one, even if one person takes something worth a foot or more, all those who made the agreement incur a pārājika offense.
Cần phải hiểu rằng, khi đã cùng nhau đồng lòng, dù chỉ một người riêng lẻ với tâm trộm cắp lấy đi một pāda hoặc vật đáng giá một pāda, thì tất cả những người đã bàn bạc đều phạm tội pārājika.
Saṃvidahitvā mantetvā avaharaṇaṃ saṃvidāharaṇaṃ.
The act of stealing after agreeing and planning is saṃvidāharaṇa.
Việc lấy đi sau khi đã sắp đặt và bàn bạc là saṃvidāharaṇa (lấy trộm có sắp đặt).
Niruttinayena saddasiddhi veditabbā.
The etymological derivation of the word should be understood according to the rules of grammar.
Sự hình thành của từ ngữ nên được hiểu theo phương pháp từ nguyên học (nirutti).
‘‘Saṃvidāharaṇa’’nti ‘‘saṃvidāvahāro’’ti imassa vevacanaṃ.
"Saṃvidāharaṇa" is a synonym for "saṃvidāvahāra".
"Saṃvidāharaṇa" là một từ đồng nghĩa của "saṃvidāvahāra".
‘‘Sambahulā saṃvidahitvā eko bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassā’’ti (pārā. 118) vacanato evaṃ sahakatamantanesu ekenāpi theyyacittena pāde vā pādārahe vā gahite katamantanānaṃ sabbesaṃ pārājikaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.
As it is said, "When many conspire and one steals the goods, all incur a pārājika," it should thus be understood that in such conspiracies, if even one person, with the intention of theft, takes something of value or of the value of a pāda, all those who conspired incur a pārājika.
Theo câu "Nhiều người cùng sắp đặt, một người lấy vật, tất cả đều phạm tội pārājika", cần phải hiểu rằng, trong những vụ bàn bạc hợp tác như vậy, dù chỉ một người với tâm trộm cắp lấy đi một pāda hoặc vật đáng giá một pāda, thì tất cả những người đã bàn bạc đều phạm tội pārājika.
Nemittanti parabhaṇḍāvahārassa hetuttā akkhinikhaṇanādi nimittaṃ nāma, tena nibbattaṃ nemittaṃ, avaharaṇasaṅkhātakammaṃ avahāro.
Nemitta means nimitta, which is a sign such as winking an eye, because it is the cause for stealing another's goods. The act produced by that is nemitta, and the act of stealing is avahāra.
Nemitta là: nimitta (dấu hiệu) là việc nháy mắt v.v. vì là nguyên nhân của việc lấy vật của người khác; nemitta là việc được tạo ra bởi dấu hiệu đó, tức là hành động lấy đi.
‘‘Mayā akkhimhi nikhaṇite vā bhamumhi ukkhitte vā itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā’’ti āṇattena taṃ nimittaṃ disvā vuttameva bhaṇḍaṃ vuttaniyāmamavirādhetvā gahitaṃ ce, nimittakārakassa nimittakaraṇakkhaṇeyeva pārājikaṃ hoti.
If, upon seeing such a sign (nimitta) given by one who commanded, "When I wink my eye or raise my eyebrow, steal such and such an item," the instructed item is taken without violating the specified rule, then the one who made the sign incurs a pārājika at the moment the sign is made.
Khi được ra lệnh rằng "khi ta nháy mắt hoặc nhướng mày, hãy lấy vật có tên như thế này", nếu người được lệnh thấy dấu hiệu đó và lấy đúng vật đã được nói mà không làm sai quy ước, thì người làm dấu hiệu phạm tội pārājika ngay tại khoảnh khắc làm dấu hiệu.
Vuttaniyāmaṃ virādhetvā gahitaṃ ce, nimittakārako muccati, avahārakasseva pārājikaṃ.
If it is taken in violation of the specified rule, the one who made the sign is absolved, and only the one who stole incurs a pārājika.
Nếu vật được lấy đi mà làm sai quy ước đã nói, người làm dấu hiệu được thoát tội, chỉ người lấy vật mới phạm tội pārājika.
Pubbapayogo ādi yassa taṃ pubbapayogādi, pubbapayogādi ca taṃ pañcakañcāti viggaho.
Pubbapayogādi means that of which the prior application is the beginning; it is a compound of "prior application and so forth" and "the five."
Pubbapayogādi (năm loại bắt đầu bằng hành động sơ khởi) là cách phân tích: pubbapayoga là khởi đầu của nó; vừa là pubbapayogādi, vừa là năm loại.
43. Theyyañca pasayhañca parikappo ca paṭicchanno ca kuso ca theyyapasayhaparikappapaṭicchannakusā, te ādī upapadabhūtā yesaṃ avahārānaṃ te theyya…pe… kusādikā, avahārā, iminā theyyāvahāro ca…pe… kusāvahāro cāti vuttaṃ hoti.
Theft, force, planning, concealment, and a trick are theyyapasayhaparikappapaṭicchannakusā. Those acts of stealing for which these are the initial or preceding elements are theyyā…pe…kusādikā avahārā. By this, theyyāvahāra, and so forth, kusāvahāra, are meant.
Theyyapasayhaparikappapaṭicchannakusā là trộm cắp, cưỡng đoạt, hoạch định, che giấu, và dùng thẻ; theyya…pe… kusādikā là những cách lấy trộm có các từ ấy làm tiền tố; điều này có nghĩa là đã nói đến việc lấy trộm theo cách trộm cắp (theyyāvahāra)... cho đến... việc lấy trộm bằng thẻ (kusāvahāra).
Tattha theyyāvahāroti theno vuccati coro, tassa bhāvo theyyaṃ, ettha na-kāralopo niruttinayena daṭṭhabbo, tena avaharaṇaṃ theyyāvahāro, sandhicchedādivasena adissamānena gahaṇañca kūṭamānakūṭakahāpaṇādīhi vañcetvā gahaṇañca theyyāvahāro.
Among these, theyyāvahāra means thena, which is a thief. The state of being a thief is theyyaṃ; here, the elision of the 'n' should be understood according to etymological rules. Stealing by that means is theyyāvahāra. Taking something unobserved, such as by breaking into a house, and taking something by deception with false measures, counterfeit coins, and so forth, is theyyāvahāra.
Trong đó, theyyāvahāro là: theno được gọi là kẻ trộm, bản chất của kẻ trộm là theyyaṃ; ở đây, sự biến mất của mẫu tự "na" nên được hiểu theo phương pháp từ nguyên học (nirutti); việc lấy đi bằng cách đó là theyyāvahāro. Việc lấy đi một cách lén lút bằng cách phá khóa v.v. và việc lấy đi bằng cách lừa gạt với cân gian, tiền giả v.v. là theyyāvahāro.
Vatthasuttādikaṃ paricchijja kappetvā avaharaṇaṃ parikappāvahāro, so ca bhaṇḍokāsaparikappavasena duvidho hoti.
Stealing by defining and planning, such as for cloth or thread, is parikappāvahāra. This is of two kinds: bhaṇḍaparikappa (planning for goods) and okāsaparikappa (planning for location).
Việc lấy đi bằng cách hoạch định, phân định vải, sợi v.v. là parikappāvahāro (lấy trộm bằng hoạch định); và nó có hai loại tùy theo việc hoạch định vật dụng và hoạch định không gian.
Tattha nikkhittabhaṇḍaṃ andhakārappadesaṃ pavisitvā suttādibhaṇḍāni tattha nikkhittāni, te peḷādayo gaṇhantassa ‘‘vatthāni ce gaṇhissāmi, suttāni ce na gaṇhissāmī’’tiādinā nayena parikappetvā ukkhipanaṃ bhaṇḍaparikappapubbakattā bhaṇḍaparikappāvahāro nāma.
Among these, entering a dark place where goods are placed, such as clothes and threads, and then, while taking baskets and so forth, lifting them with the intention, "If I take the clothes, I will not take the threads," and so on, is called bhaṇḍaparikappāvahāra because it is preceded by planning for the goods.
Trong đó, khi vào một nơi tối tăm có vật dụng được cất giữ, các vật như sợi v.v. được đặt ở đó, khi người đó lấy các hộp đựng v.v., việc nhấc lên sau khi đã hoạch định theo cách "nếu ta lấy vải, ta sẽ không lấy sợi" v.v., được gọi là bhaṇḍaparikappāvahāro (lấy trộm bằng hoạch định vật dụng) vì có sự hoạch định vật dụng trước đó.
Ārāmapariveṇādīni pavisitvā lobhanīyaṃ bhaṇḍaṃ disvā gabbhapāsādatalapamukhamāḷakapākāradvārakoṭṭhakādiṃ yaṃ kiñci ṭhānaṃ parikappetvā ‘‘etthantare diṭṭho ce, oloketuṃ gahitaṃ viya dassāmi, no ce, harissāmī’’ti parikappetvā ādāya gantvā parikappitaṭṭhānātikkamo okāsaparikappapubbakattā okāsaparikappāvahāro nāmāti saṅkhepato veditabbo.
Entering monasteries or precincts, seeing desirable goods, and then planning for any location such as a chamber, palace floor, upper story, wall, gate, or entrance tower, with the thought, "If I am seen within this area, I will pretend I was just looking; if not, I will take it," and then taking it and passing beyond the planned location, is called okāsaparikappāvahāra because it is preceded by planning for the location. This should be understood briefly.
Nên hiểu một cách tóm tắt rằng: khi vào chùa, tịnh xá v.v., thấy một vật đáng tham, hoạch định một nơi nào đó như bên trong phòng, trên lầu, hiên trước, lầu gác, cổng thành, tháp canh v.v. rồi hoạch định rằng "nếu có người thấy trong khoảng này, ta sẽ giả vờ như cầm lên để xem, nếu không, ta sẽ lấy đi", rồi lấy đi và vượt qua nơi đã hoạch định, được gọi là okāsaparikappāvahāro (lấy trộm bằng hoạch định không gian) vì có sự hoạch định không gian trước đó.
Tiṇapaṇṇādīhi paṭicchannassa bhaṇḍassa avaharaṇaṃ paṭicchannāvahāro, uyyānādīsu kīḷamānehi vā saṅghaparivisantehi vā manussehi omuñcitvā ṭhapitaṃ alaṅkārādikaṃ yaṃ kiñci bhaṇḍaṃ disvā ‘‘oṇamitvā gaṇhante āsaṅkantī’’ti ṭhatvā tiṇapaṇṇapaṃsuvālukādīhi paṭicchādetvā sāmikesu pariyesitvā adisvā sālayesu gatesu pacchā theyyacittena gahaṇañca tadeva bhaṇḍaṃ kaddamādīsu theyyacittena aṅguṭṭhādīhi pīḷetvā osīdāpetvā heṭṭhābhāgena phuṭṭhaṭṭhānaṃ uparibhāgena atikkamanañca paṭicchannāvahāroti vuttaṃ hoti.
Taking away an item covered with grass, leaves, etc., is concealed theft. This means seeing some item like an ornament, etc., left behind by people playing in parks or serving the Saṅgha, thinking, "If I bend down and take it, they might suspect," and then standing up, covering it with grass, leaves, dust, sand, etc., and after the owners have searched for it, not found it, and gone home, later taking it with the intention to steal. It also means taking that same item, pressing it down into mud, etc., with the thumb, etc., with the intention to steal, causing it to sink, and then passing over the place where it touched the lower part with the upper part—this is called concealed theft.
Việc lấy đi vật bị che giấu bởi cỏ, lá v.v. là paṭicchannāvahāro (lấy trộm vật bị che giấu). Khi thấy bất kỳ vật dụng nào như đồ trang sức v.v. được những người đang vui chơi trong vườn hoặc những người đang phục vụ Tăng chúng cởi ra và để đó, nghĩ rằng "họ sẽ nghi ngờ nếu ta cúi xuống lấy", nên đứng đó che giấu bằng cỏ, lá, bụi, cát v.v., sau khi các chủ sở hữu tìm kiếm không thấy và bỏ đi, rồi sau đó lấy đi với tâm trộm cắp; và cũng việc dùng ngón chân cái v.v. với tâm trộm cắp nhấn chính vật đó xuống bùn v.v. cho nó chìm xuống, và phần trên vượt qua nơi mà phần dưới đã chạm tới, được gọi là paṭicchannāvahāro.
Kusena avahāro kusāvahāro, theyyacittena kusaṃ saṅkāmetvā parakoṭṭhāsassa agghena mahantassa vā samasamassa vā gahaṇanti attho.
Taking away by means of a blade of grass is kusāvahāra. The meaning is taking a portion of another's share, which is either greater in value or equal in value, by shifting a blade of grass with the intention to steal.
Việc lấy đi bằng thẻ là kusāvahāro; nghĩa là, với tâm trộm cắp, chuyển thẻ để lấy phần của người khác có giá trị lớn hơn hoặc bằng phần của mình.
Yo pana bhikkhu kusapātanena saṅghassa cīvaresu bhājiyamānesu attano koṭṭhāsena samaṃ vā adhikaṃ vā ūnakaṃ vā agghena pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ aññassa koṭṭhāsaṃ avaharitukāmo attano koṭṭhāse patitaṃ kusaṃ parakoṭṭhāse pātetukāmo uddharati, taṅkhaṇe ca parassa koṭṭhāse pātitakkhaṇe ca na pārājikaṃ anāpajjitvā parakoṭṭhāsato paranāmalikhitaṃ kusaṃ ukkhipento tato kesaggamattampi apanāmeti, pārājiko hoti.
If a bhikkhu, when robes of the Saṅgha are being distributed by lot, intending to steal another's share which is equal to, greater than, or less than his own share in value, or worth five māsakas or more than five māsakas, lifts up the blade of grass that fell on his own share, intending to drop it on another's share, and at that moment, and at the moment of dropping it on another's share, he does not incur a pārājika, but if, while lifting the blade of grass marked with another's name from another's share, he moves even a hair's breadth of it away, he incurs a pārājika.
Vị tỳ-khưu nào, khi y của Tăng chúng đang được chia bằng cách rút thẻ, muốn lấy phần của người khác trị giá năm māsaka hoặc hơn năm māsaka, bằng hoặc hơn hoặc kém phần của mình, nhấc thẻ đã rơi vào phần của mình lên với ý định thả vào phần của người khác, thì không phạm tội pārājika vào khoảnh khắc đó và vào khoảnh khắc thả vào phần của người khác; nhưng khi nhấc thẻ có ghi tên người khác lên khỏi phần của người khác, nếu di chuyển nó đi dù chỉ bằng một sợi tóc, vị ấy phạm tội pārājika.
Yadi paṭhamaṃ parakoṭṭhāsato kusaṃ uddharati, uddhaṭakkhaṇe ca attano koṭṭhāse pātitakkhaṇe ca sakanāmalikhitaṃ kusaṃ uddharaṇakkhaṇe ca pārājikaṃ anāpajjitvā parakoṭṭhāse pātanakkhaṇe hatthato kesaggamattampi mutte pārājiko hoti.
If he first lifts the blade of grass from another's share, and at the moment of lifting, and at the moment of dropping it on his own share, and at the moment of lifting the blade of grass marked with his own name, he does not incur a pārājika, but if, at the moment of dropping it on another's share, even a hair's breadth of it slips from his hand, he incurs a pārājika.
Nếu vị ấy nhấc thẻ khỏi phần của người khác trước, thì không phạm tội pārājika vào khoảnh khắc nhấc lên, vào khoảnh khắc thả vào phần của mình, và vào khoảnh khắc nhấc thẻ có ghi tên mình lên; nhưng vào khoảnh khắc thả vào phần của người khác, khi thẻ rời khỏi tay dù chỉ bằng một sợi tóc, vị ấy phạm tội pārājika.
Yadi dvepi kuse paṭicchādetvā sabbesu bhikkhūsu sakasakakoṭṭhāsaṃ ādāya gatesu yasmiṃ kusaṃ paṭicchādesi, tassa sāmikena āgantvā ‘‘mayhaṃ kuso kasmā na dissatī’’ti vutte coro ‘‘mayhampi kuso na dissatī’’ti vatvā attano koṭṭhāsaṃ tassa santakaṃ viya dassetvā tasmiṃ vivaditvā vā avivaditvā vā gahetvā gate itaraṃ koṭṭhāsaṃ uddharati ce, uddhaṭakkhaṇeyeva pārājiko hoti.
If he covers both blades of grass, and after all the bhikkhus have taken their respective shares, when the owner of the blade of grass he covered comes and says, "Why is my blade of grass not visible?" the thief says, "My blade of grass is also not visible," and then shows his own share as if it were the other's, and after the other has disputed or not disputed and taken it and gone, the thief lifts the other share, he incurs a pārājika at the very moment of lifting.
Nếu vị ấy che giấu cả hai thẻ, sau khi tất cả các vị tỳ-khưu đã lấy phần của mình và đi, chủ sở hữu của phần có thẻ bị che giấu đến và hỏi "tại sao không thấy thẻ của tôi?", kẻ trộm nói "tôi cũng không thấy thẻ của tôi" rồi chỉ phần của mình như thể là của người kia, sau khi người kia tranh cãi hoặc không tranh cãi mà lấy đi, nếu kẻ trộm nhấc phần còn lại lên, vị ấy phạm tội pārājika ngay tại khoảnh khắc nhấc lên.
Yadi paro ‘‘mayhaṃ koṭṭhāsaṃ tuyhaṃ na demi, tvaṃ tuyhaṃ koṭṭhāsaṃ vicinitvā gaṇhāhī’’ti vadati, evaṃ vutte so attano assāmikabhāvaṃ jānantopi parassa koṭṭhāsaṃ uddharati, uddhaṭakkhaṇe pārājiko hoti.
If the other person says, "I will not give you my share; you should find and take your own share," and being told this, even though he knows it is not his, he lifts the other's share, he incurs a pārājika at the moment of lifting.
Nếu người kia nói "tôi không đưa phần của tôi cho anh, anh hãy tự tìm và lấy phần của mình đi", khi được nói như vậy, dù biết mình không phải là chủ sở hữu, nếu kẻ trộm vẫn nhấc phần của người kia lên, vị ấy phạm tội pārājika ngay tại khoảnh khắc nhấc lên.
Yadi paro vivādabhīrukattā ‘‘kiṃ vivādenā’’ti cintetvā ‘‘mayhaṃ vā pattaṃ hotu tuyhaṃ vā, varakoṭṭhāsaṃ tvaṃ gaṇhāhī’’ti vadeyya, dinnakaṃ nāma gahitaṃ hotīti pārājikaṃ na hotīti.
If the other person, being afraid of dispute, thinks, "What's the point of a dispute?" and says, "Let it be mine or yours, you take the better share," then it is considered given, and thus he does not incur a pārājika.
Nếu người kia vì sợ tranh cãi mà nghĩ "tranh cãi làm gì?" rồi nói "dù là phần của tôi hay của anh, anh cứ lấy phần tốt hơn đi", thì việc lấy đó được gọi là lấy vật đã được cho, nên không phạm tội pārājika.
Yadi ‘‘tava ruccanakaṃ gaṇhāhī’’ti vutto vivādabhayena attano pattaṃ varabhāgaṃ ṭhapetvā lāmakabhāgaṃ gahetvā gato, coro pacchā gaṇhanto vicitāvasesaṃ nāma aggahesīti pārājiko na hoti.
If, being told, "Take what you like," he, out of fear of dispute, leaves his own better portion and takes the inferior portion and goes, then the thief, taking it afterwards, has taken what was left after selection, so he does not incur a pārājika.
Nếu khi được nói "anh hãy lấy phần anh thích", người kia vì sợ tranh cãi mà để lại phần tốt đã thuộc về mình và lấy phần xấu hơn rồi đi, kẻ trộm sau đó lấy phần còn lại thì không phạm tội pārājika vì đã lấy vật còn sót lại sau khi lựa chọn.
Evaṃ kusāvahāravinicchayo veditabbo.
Thus, the determination regarding kusāvahāra should be understood.
Sự xét đoán về việc lấy cắp bằng cách rút thăm nên được hiểu như vậy.
Ayamettha pañcavīsatiyā avahāresu saṅkhepo, vitthāro pana samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya vuttanayeneva veditabbo.
This is a summary of the twenty-five types of theft mentioned here; the detailed explanation should be understood according to the method stated in the Samantapāsādikā, the commentary on the Vinaya.
Đây là phần tóm lược về hai mươi lăm cách lấy cắp, còn phần chi tiết thì nên được hiểu theo phương pháp đã được nói đến trong bộ Samantapāsādikā, Chú giải tạng Luật.
Tattha vatthu nāma avahaṭabhaṇḍaṃ.
Here, vatthu means the stolen item.
Trong đó, vatthu (vật) là vật phẩm đã bị lấy cắp.
Kiṃ vuttaṃ hoti?
What is meant?
Điều này có nghĩa là gì?
Avahārakena ‘‘mayā itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avahaṭa’’nti vuttepi tassa bhaṇḍassa sassāmikaassāmikabhāvaṃ upaparikkhitvā sassāmikaṃ ce, avahārakāle tesaṃ sālayabhāvaṃ vā nirālayabhāvaṃ vā niyametvā sālayakāle ce gahitaṃ, bhaṇḍaṃ agghāpetvā māsakaṃ vā ūnamāsakaṃ vā hoti, dukkaṭena, atirekamāsakaṃ vā ūnapañcamāsakaṃ vā hoti, thullaccayena, pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā hoti, pārājikena kātabbo.
Even if the thief says, "I have stolen such-and-such a chattel," after examining whether that chattel has an owner or is ownerless, if it has an owner, and determining whether the owners were attentive or inattentive at the time of the theft, if it was taken when they were attentive, the chattel should be valued. If it is worth a māsaka or less than a māsaka, it is a dukkata offense. If it is worth more than a māsaka but less than five māsakas, it is a thullaccaya offense. If it is worth five māsakas or more than five māsakas, it should be made a pārājika offense.
Mặc dù người lấy cắp nói rằng: “Tôi đã lấy cắp vật phẩm tên là như vậy,” sau khi đã xem xét tình trạng có chủ hay không có chủ của vật phẩm đó, nếu là vật có chủ, và xác định được tình trạng quyến luyến hay không quyến luyến của họ vào thời điểm lấy cắp, nếu vật được lấy vào lúc họ còn quyến luyến, sau khi định giá vật phẩm, nếu trị giá bằng một māsaka hoặc dưới một māsaka, thì vị ấy phải bị xử tội dukkaṭa; nếu trị giá hơn một māsaka hoặc dưới năm māsaka, thì phải xử tội thullaccaya; nếu trị giá bằng năm māsaka hoặc hơn năm māsaka, thì phải xử tội pārājika.
Sāmikānaṃ nirālayakāle ce gahitaṃ, natthi pārājikaṃ.
If it was taken when the owners were inattentive, there is no pārājika.
Nếu vật được lấy vào lúc các chủ sở hữu không còn quyến luyến, thì không có tội pārājika.
Bhaṇḍasāmike pana bhaṇḍaṃ āharāpente taṃ vā bhaṇḍaṃ tadagghanakaṃ vā dātabbanti.
However, if the owner of the chattel causes the chattel to be brought back, that chattel or something of its equivalent value should be given.
Tuy nhiên, khi các chủ sở hữu của vật phẩm yêu cầu trả lại, thì phải trả lại vật phẩm đó hoặc vật có giá trị tương đương.
Tattha dutiyaṃ theyyacittena pariyesato dukkaṭanti sambandho.
Here, "a dukkata offense for searching for a second one with the intention of theft" is the connection.
Trong đó, cần liên kết rằng: khi tìm kiếm người thứ hai với tâm trộm cắp, phạm tội dukkaṭa.
Evaṃ sabbapadesu.
Thus in all instances.
Trong tất cả các trường hợp đều như vậy.
Upari sañjātāhi rukkhalatāhi, iṭṭhakapāsāṇādīhi ca sañchannaṃ mahānidhiṃ uddharitukāmena ‘‘mayā ekeneva na sakkā’’ti attano aññaṃ sahāyaṃ pariyesituṃ theyyacittena sayitaṭṭhānā uṭṭhānādīsu sabbapayogesu dukkaṭaṃ hotīti attho.
The meaning is that for someone wishing to excavate a great treasure covered by trees and creepers that have grown above, and by bricks, stones, and so on, thinking, "I cannot do it alone," a dukkata offense arises for all actions, such as getting up from where he was lying, when searching for another companion with the intention of theft.
Nghĩa là, người muốn đào một kho báu lớn bị che lấp bởi cây cối và dây leo mọc bên trên, và bởi gạch, đá v.v..., nghĩ rằng: “Một mình ta không thể làm được,” khi tìm kiếm một người bạn đồng hành khác cho mình, với tâm trộm cắp, trong tất cả các nỗ lực như việc đứng dậy từ chỗ nằm v.v..., đều phạm tội dukkaṭa.
Kudālaṃ bhūmikhaṇanatthāya piṭakaṃ vāpi paṃsuuddharaṇatthāya yaṃ kiñci bhājanaṃ.
A spade is for digging the ground, and a basket is any container for removing soil.
Kudālaṃ (cái cuốc) là để đào đất, piṭakaṃ vāpi (hoặc cái rổ) là bất kỳ vật chứa nào để xúc đất đi.
Imesu dvīsu kudālassa ce daṇḍo natthi, daṇḍatthāya rukkhato daṇḍaṃ chindato ca kudālo ce na hoti, kudālakaraṇatthāya ayobījaṃ uddharaṇatthāya akappiyapathaviṃ khaṇantassapi pacchikaraṇatthāya paṇṇāni chindatopi piṭakavāyanatthāya valliṃ chindatopi ubhayatthāpi pariyesane musā bhaṇatopi dukkaṭañceva pācittiyañca, itarapayogesu dukkaṭamevāti veditabbaṃ.
In these two cases, if there is no handle for the hoe, and if, for the purpose of a handle, one cuts a branch from a tree, and if there is no hoe, and for the purpose of making a hoe, one digs into unsuitable ground to extract iron ore, or for the purpose of making a basket, one cuts leaves, or for the purpose of weaving a basket, one cuts a creeper, and in both cases, if one speaks falsely in the search, there is both a dukkaṭa and a pācittiya. In other applications, it should be understood that there is only a dukkaṭa.
Trong hai thứ này, nếu cái cuốc không có cán, khi chặt một cái cán từ cây để làm cán, và nếu không có cuốc, khi đào đất không hợp lệ để lấy quặng sắt làm cuốc, khi chặt lá để làm giỏ, khi chặt dây leo để đan rổ, trong cả hai trường hợp, khi nói dối trong lúc tìm kiếm, thì phạm cả tội dukkaṭa và pācittiya, còn trong các nỗ lực khác, cần biết rằng chỉ phạm tội dukkaṭa.
Gacchatoti dutiyādiṃ pariyesitvā laddhā vā aladdhā vā nidhiṭṭhānaṃ gacchantassa pade pade dukkaṭanti attho.
"Gacchato" means that for one who, having searched for a second item, etc., and whether having found it or not, goes to the place of the treasure, there is a dukkaṭa at every step.
Gacchato (khi đi): nghĩa là, sau khi tìm kiếm người thứ hai v.v..., dù tìm được hay không, khi đi đến nơi có kho báu, mỗi bước đi đều phạm tội dukkaṭa.
Ettha ca ‘‘theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesatī’’tiādi pāḷiyaṃ (pārā. 94) ‘‘theyyacitto’’ti vuttattā, idha ‘‘theyyacittenā’’ti vacanato ‘‘imaṃ nidhiṃ labhitvā buddhapūjaṃ vā karissāmi, saṅghabhattaṃ vā karissāmī’’ti evamādinā nayena kusalacittappavattiyā sati anāpattīti daṭṭhabbaṃ.
And here, because the word "theyyacitto" is stated in the Pāḷi in phrases like "with a thieving mind, he searches for a second item," etc., and because of the expression "with a thieving mind" here, it should be understood that there is no offense if there is a wholesome mental state, for example, thinking, "Having obtained this treasure, I will make an offering to the Buddha, or I will offer a meal to the Saṅgha."
Ở đây, vì trong Pāḷi đã nói “với tâm trộm cắp” trong câu “với tâm trộm cắp, tìm kiếm người thứ hai,” và ở đây cũng nói “với tâm trộm cắp,” nên cần hiểu rằng, nếu có sự khởi lên của tâm thiện theo cách như: “Sau khi có được kho báu này, ta sẽ cúng dường Đức Phật, hoặc sẽ cúng dường bữa ăn cho Tăng chúng,” thì không phạm tội.
Pubbayogatoti adinnādānassa pubbapayogabhāvato, dutiyapariyesanādīsu pubbapayogesu dukkaṭanti attho.
"Pubbayogato" means that because it is a prior application of taking what is not given, there is a dukkaṭa in prior applications such as searching for a second item.
Pubbayogato (do là nỗ lực ban đầu): nghĩa là, do là nỗ lực ban đầu của việc lấy của không cho, nên trong các nỗ lực ban đầu như tìm kiếm người thứ hai v.v..., phạm tội dukkaṭa.
Dukkaṭañca aṭṭhavidhaṃ hoti pubbapayogadukkaṭaṃ sahapayogadukkaṭaṃ anāmāsadukkaṭaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ ñātadukkaṭaṃ ñattidukkaṭaṃ paṭissavadukkaṭanti.
A dukkaṭa is of eight kinds: pubbapayogadukkaṭa (dukkaṭa of prior application), sahapayogadukkaṭa (dukkaṭa of simultaneous application), anāmāsadukkaṭa (dukkaṭa of non-touching), durupaciṇṇadukkaṭa (dukkaṭa of improper manipulation), vinayadukkaṭa (dukkaṭa of the Vinaya), ñātadukkaṭa (dukkaṭa of knowing), ñattidukkaṭa (dukkaṭa of a motion), and paṭissavadukkaṭa (dukkaṭa of assent).
Tội dukkaṭa có tám loại: pubbapayogadukkaṭa (tội dukkaṭa do nỗ lực ban đầu), sahapayogadukkaṭa (tội dukkaṭa do nỗ lực đồng thời), anāmāsadukkaṭa (tội dukkaṭa do không được chạm vào), durupaciṇṇadukkaṭa (tội dukkaṭa do hành vi xấu), vinayadukkaṭa (tội dukkaṭa thuộc về luật), ñātadukkaṭa (tội dukkaṭa do biết), ñattidukkaṭa (tội dukkaṭa do tuyên ngôn), và paṭissavadukkaṭa (tội dukkaṭa do hứa hẹn).
Tattha ‘‘theyyacitto dutiyaṃ vā kudālaṃ vā piṭakaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ pubbapayogadukkaṭaṃ nāma.
Among these, what is stated as "with a thieving mind, he searches for a second item or a hoe or a basket, or he goes, there is an offense of dukkaṭa" is called pubbapayogadukkaṭa.
Trong đó, tội được gọi là pubbapayogadukkaṭa là tội được nói đến trong câu: “Với tâm trộm cắp, tìm kiếm người thứ hai, hoặc cái cuốc, hoặc cái rổ, hoặc đi, phạm tội dukkaṭa.”
Idha pācittiyaṭṭhāne pācittiyaṃ, itaresu pubbapayogesu dukkaṭaṃ.
Here, in a case of pācittiya, it is a pācittiya; in other prior applications, it is a dukkaṭa.
Ở đây, trong trường hợp phạm pācittiya thì là tội pācittiya, còn trong các nỗ lực ban đầu khác thì là tội dukkaṭa.
‘‘Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā lataṃ vā chindati, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ sahapayogadukkaṭaṃ.
What is stated as "he cuts wood or a creeper that grew there, there is an offense of dukkaṭa" is sahapayogadukkaṭa.
Tội sahapayogadukkaṭa là tội được nói đến trong câu: “Chặt cành cây hoặc dây leo mọc ở đó, phạm tội dukkaṭa.”
Idha adinnādānasahitapayogattā pācittiyavatthumhi, itaratra ca dukkaṭamevāti ayamettha viseso.
Here, because it is an application accompanied by taking what is not given, in the matter of pācittiya, and elsewhere, it is only a dukkaṭa; this is the distinction here.
Ở đây, có sự khác biệt là: vì là nỗ lực đi kèm với việc lấy của không cho, nên trong trường hợp là vật thuộc tội pācittiya thì phạm pācittiya, còn trong trường hợp khác thì chỉ phạm dukkaṭa.
Muttāmaṇiādīsu dasasu ratanesu, sāliādīsu sattasu dhaññesu, sabbesu ca āvudhabhaṇḍādīsu āmasanapaccayā dukkaṭaṃ anāmāsadukkaṭaṃ.
A dukkaṭa due to touching gems, jewels, etc., among the ten kinds of jewels, or rice, etc., among the seven kinds of grain, and all kinds of weapons and goods, is anāmāsadukkaṭa.
Tội dukkaṭa phát sinh do việc chạm vào mười loại bảo vật như ngọc trai, ngọc ma-ni v.v..., bảy loại ngũ cốc như lúa v.v..., và tất cả các loại vũ khí, vật dụng v.v... được gọi là anāmāsadukkaṭa.
Kadalināḷikerapanasādirukkhaṭṭhameva phalaṃ āmasantassa vuttaṃ dukkaṭaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ.
A dukkaṭa stated for one who touches fruit still on the tree, such as plantain, coconut, or jackfruit, is durupaciṇṇadukkaṭa.
Dukkaṭa được nói khi chạm vào quả của cây chuối, dừa, mít, v.v. là durupaciṇṇadukkaṭaṃ (dukkata do chạm vào không đúng cách).
Upacaraṇaṃ upaciṇṇaṃ, parāmasananti attho.
"Upacaraṇa" is upaciṇṇa, meaning touching.
Upacaraṇaṃ là upaciṇṇaṃ, nghĩa là chạm vào.
Duṭṭhu upaciṇṇaṃ durupaciṇṇaṃ, durupaciṇṇe dukkaṭaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ.
Improperly manipulated is durupaciṇṇa; a dukkaṭa in improper manipulation is durupaciṇṇadukkaṭa.
Chạm vào không đúng cách là durupaciṇṇaṃ, dukkata trong durupaciṇṇa là durupaciṇṇadukkaṭaṃ.
Bhikkhācārakāle patte rajasmiṃ patite pattaṃ appaṭiggahetvā vā adhovitvā vā bhikkhāpaṭiggahaṇena dukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ, vinaye paññattaṃ dukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ.
A dukkaṭa by receiving alms without taking the bowl or without washing it when dust has fallen into it during alms-round is vinayadukkaṭa; a dukkaṭa laid down in the Vinaya is vinayadukkaṭa.
Trong thời gian đi khất thực, khi bụi rơi vào bát mà không nhận bát hoặc không rửa bát rồi nhận thực phẩm, thì đó là dukkata, tức là vinayadukkaṭaṃ (dukkata thuộc Luật), dukkata được quy định trong Luật là vinayadukkaṭaṃ.
Kiñcāpi avasesadukkaṭānipi vinaye paññattāneva, tathāpi ruḷhiyā mayūrādisaddehi morādayo viya idameva tathā vuccati.
Although other dukkaṭas are also laid down in the Vinaya, it is only this one that is thus called by common usage, just as peacocks are referred to by the word mayūra, etc.
Mặc dù các dukkata còn lại cũng được quy định trong Luật, nhưng theo cách dùng thông thường, giống như từ "morādayo" được dùng để chỉ các loài công, v.v., thì chỉ cái này mới được gọi như vậy.
‘‘Sutvā na vadanti, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttaṃ ñātadukkaṭaṃ nāma.
What is stated as "they do not speak when they hear, there is an offense of dukkaṭa" is called ñātadukkaṭa.
Dukkaṭa được nói là ‘‘Sutvā na vadanti, āpatti dukkaṭassā’’ (Nghe mà không nói, phạm dukkata) được gọi là ñātadukkaṭaṃ (dukkata do biết).
Ekādasasu samanubhāsanāsu ‘‘ñattiyā dukkaṭa’’nti vuttaṃ ñattidukkaṭaṃ.
What is stated as "a dukkaṭa in a motion" in the eleven kinds of admonition is ñattidukkaṭa.
Trong mười một lần thông báo (samanubhāsanā), dukkata được nói là ‘‘ñattiyā dukkaṭa’’ (dukkata do tuyên ngôn) là ñattidukkaṭaṃ (dukkata do tuyên ngôn).
‘‘Tassa bhikkhave bhikkhuno purimikā ca na paññāyati, paṭissave ca āpatti dukkaṭassā’’ti (mahāva. 207) vuttaṃ paṭissavadukkaṭaṃ nāma.
What is stated as "Monks, for that bhikkhu, the former is not apparent, and there is an offense of dukkaṭa in assent" is called paṭissavadukkaṭa.
Dukkaṭa được nói là ‘‘Tassa bhikkhave bhikkhuno purimikā ca na paññāyati, paṭissave ca āpatti dukkaṭassā’’ (Này các tỳ-khưu, vị tỳ-khưu ấy không biết về điều trước, và phạm dukkata trong lời hứa) được gọi là paṭissavadukkaṭaṃ (dukkata do lời hứa).
Imesu aṭṭhasu dukkaṭesu idha āpajjitabbaṃ dukkaṭaṃ pubbapayogadukkaṭaṃ nāma.
Among these eight dukkaṭas, the dukkaṭa to be incurred here is called pubbapayogadukkaṭa.
Trong tám loại dukkata này, dukkata phải phạm ở đây được gọi là pubbapayogadukkaṭaṃ.
Tenāha ‘‘pubbayogato’’ti.
Therefore, it is said "pubbayogato".
Vì vậy, có câu ‘‘pubbayogato’’.
Gāthābandhasukhatthaṃ upasaggaṃ anādiyitvā ‘‘pubbapayogato’’ti vattabbe ‘‘pubbayogato’’ti vuttanti gahetabbaṃ.
It should be understood that for the sake of ease in versification, disregarding the prefix, "pubbayogato" is stated where "pubbapayogato" should have been said.
Để tiện cho việc kết hợp thành kệ, không chấp nhận tiền tố (upasagga), nên phải hiểu rằng thay vì nói ‘‘pubbapayogato’’ thì đã nói ‘‘pubbayogato’’.
Ettha ca kiñcāpi imesu dukkaṭesu asaṅgahitāni ubhatovibhaṅgāgatāni divāseyyādidukkaṭāni ceva khandhakāgatāni ca bahūni dukkaṭāni santi, tāni panettha vinayadukkaṭeyeva saṅgahitabbāni.
And here, although there are many dukkaṭas not included in these dukkaṭas, such as the dukkaṭas related to daytime resting, etc., found in both Vibhaṅgas, and those found in the Khandhakas, these should be included in vinayadukkaṭa here.
Mặc dù ở đây, trong các dukkata này, có nhiều dukkata không được bao gồm, như các dukkata về việc nằm ngủ ban ngày, v.v. được đề cập trong cả hai phần Vibhaṅga và các dukkata được đề cập trong các Khandhaka, nhưng chúng phải được bao gồm trong vinayadukkaṭaṃ.
‘‘Vinaye paññattaṃ dukkaṭaṃ vinayadukkaṭa’’nti hi sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.94) vuttanti.
For it is stated in the Sāratthadīpanī that "a dukkaṭa laid down in the Vinaya is vinayadukkaṭa."
Vì trong Sāratthadīpanī có nói (Sārattha. ṭī. 2.94): ‘‘Dukkaṭa được quy định trong Luật là vinayadukkaṭa’’.
Aṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.94) pana rajokiṇṇadukkaṭasseva ‘‘vinayadukkaṭa’’nti gahaṇaṃ upalakkhaṇamattaṃ.
In the Aṭṭhakathā, however, the inclusion of only the dukkaṭa related to dust is merely an illustration.
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā (Pārā. aṭṭha. 1.94), việc chấp nhận rajokiṇṇadukkaṭaṃ (dukkata do bụi bẩn) là ‘‘vinayadukkaṭa’’ chỉ là một sự biểu thị.
Itarathā aṭṭha dukkaṭānīti gaṇanāparicchedoyeva niratthako siyāti pubbapayoge dukkaṭādīnampi vinayadukkaṭeyeva saṅgahetabbabhāvepi katipayāni dassetvā itaresamekato dassanatthaṃ tesaṃ visuṃ gahaṇaṃ suttaṅgasaṅgahitattepi geyyagāthādīnaṃ aṭṭhannaṃ visuṃ dassanaṃ viyāti veditabbaṃ.
Otherwise, the enumeration of eight dukkata offenses would be meaningless. Even though dukkata offenses in the initial application should be included under vinaya-dukkata, it should be understood that some are shown separately to present the others together, just as the eight geyya-gāthā are shown separately, even though they are included in the suttaṅga.
Nếu không, việc giới hạn đếm là tám dukkata sẽ trở nên vô nghĩa. Do đó, mặc dù dukkata do hành động sơ khởi (pubbapayoga) và các dukkata khác cũng phải được bao gồm trong vinayadukkaṭaṃ, nhưng việc trình bày một số và trình bày riêng rẽ các loại khác được hiểu như việc trình bày riêng rẽ tám loại geyya, gāthā, v.v. mặc dù chúng cũng được bao gồm trong các phần của kinh (suttaṅga).
46. Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vāti tasmiṃ ciranihitanidhūpari jātaṃ allaṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ vā.
46. Or wood growing there means either wet or dry wood that has grown on that long-buried treasure.
46. Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā (củi khô hoặc tươi mọc ở đó) nghĩa là củi tươi hoặc khô mọc trên đống kho báu đã chôn lâu ngày.
Lataṃ vāti tādisaṃ valliṃ vā.
Or a creeper means such a creeper.
Lataṃ vā (hoặc dây leo) nghĩa là dây leo như vậy.
Idaṃ upalakkhaṇaṃ tiṇādīnaṃ khuddakagacchānañca gahetabbattā.
This is an illustration, as grasses and small bushes should also be included.
Điều này là một sự biểu thị, vì cỏ, v.v. và các bụi cây nhỏ cũng phải được bao gồm.
Ubhayatthāpīti alle ca sukkhe cāti vuttaṃ hoti.
In both cases means both wet and dry.
Ubhayatthāpī (ở cả hai nơi) nghĩa là cả tươi và khô.
Allarukkhādīni chindato pācittiyaṃ ahutvā dukkaṭamattassa bhavane kāraṇaṃ dasseti ‘‘sahapayogato’’ti.
The reason why cutting wet trees, etc., does not incur a pācittiya but only a dukkata is shown by "due to associated application".
Giải thích lý do tại sao việc chặt cây tươi, v.v. không phải là pācittiya mà chỉ là dukkata, bằng cách nói ‘‘sahapayogato’’ (do hành động phối hợp).
Avahārena sahitapayogattā pācittiyaṭṭhānepi dukkaṭamevāti vuttaṃ hoti.
It means that even in a pācittiya situation, it is only a dukkata due to the application being associated with removal.
Có nghĩa là, do hành động phối hợp với việc lấy đi, nên ngay cả ở nơi pācittiya cũng chỉ là dukkata.
‘‘Sahapayogato ubhayatthāpi dukkaṭa’’nti vadanto paṭhamagāthāya dassitapubbapayogato imāya dassitasahapayogassa visesaṃ dasseti.
By saying, "In both cases, due to associated application, it is a dukkata," it shows the distinction between the associated application mentioned here and the initial application shown in the first verse.
Khi nói ‘‘Sahapayogato ubhayatthāpi dukkaṭa’’ (Do hành động phối hợp, cả hai nơi đều là dukkata), điều này cho thấy sự khác biệt giữa sahapayogato được trình bày ở đây và pubbapayogato được trình bày trong kệ đầu tiên.
47. Pathavinti kappiyaṃ vā akappiyaṃ vā pathaviṃ.
47. Earth means earth, whether permissible or impermissible.
47. Pathaviṃ (đất) nghĩa là đất hợp lệ hoặc không hợp lệ.
Akappiyapathaviṃ khaṇato sahapayogattā dukkaṭameva.
When digging impermissible earth, it is only a dukkata due to associated application.
Khi đào đất không hợp lệ, do hành động phối hợp, chỉ là dukkata.
Byūhatoti paṃsuṃ ekato rāsiṃ karontassa.
By piling up means when one gathers earth into a heap.
Byūhato (khi chất đống) nghĩa là khi chất đất thành một đống.
‘‘Viyūhati ekapasse rāsiṃ karotī’’ti aṭṭhakathāvacanato ūha-iccetassa dhātuno vitakke uppannattepi dhātūnamanekatthattā vi-upasaggavasena idha rāsikaraṇe vattatīti gahetabbaṃ.
From the Aṭṭhakathā statement, "He piles up, he makes a heap on one side," even though the root ūha arises in the sense of 'deliberation,' it should be understood that due to the prefix vi-, it here refers to piling up, as roots have many meanings.
Theo lời của Aṭṭhakathā ‘‘Viyūhati ekapasse rāsiṃ karotī’’ (Viyūhati là chất đống ở một bên), mặc dù gốc từ ūha- có nghĩa là suy nghĩ, nhưng do các gốc từ có nhiều nghĩa, và do tiền tố vi-, ở đây nó có nghĩa là chất đống.
Rāsibhūtaṃ paṃsuṃ kudālena vā hatthena vā pacchiyā vā uddharantassa ca apanentassa ca payogagaṇanāya dukkaṭaṃ paṃsumeva vāti ettha avuttasamuccayatthena vā-saddena saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ.
The dukkata offenses incurred by the number of applications when removing or taking away heaped earth with a hoe, hand, or basket are included by the word "or" in "or just earth", which functions as an unstated collection, so it should be understood.
Dukkaṭa khi xúc hoặc di chuyển đất đã chất đống bằng cuốc, tay hoặc giỏ, theo số lần hành động, được bao gồm bởi từ vā (hoặc) trong cụm paṃsumeva vā (hoặc chỉ đất) với nghĩa bao gồm những điều không được nói rõ.
Āmasantassāti nidhikumbhiṃ hatthena parāmasantassa.
By touching means by touching the treasure jar with the hand.
Āmasantassā (khi chạm vào) nghĩa là khi chạm vào chum kho báu bằng tay.
Vāti samuccaye.
Or is for collection.
Vā (hoặc) là để bao gồm.
Dukkaṭanti duṭṭhu kataṃ kiriyaṃ satthārā vuttaṃ virādhetvā khalitvā katattāti dukkaṭaṃ.
Dukkata means an action badly done, a dukkata because it was done by deviating and stumbling from what the Teacher said.
Dukkaṭaṃ (dukkata) nghĩa là hành động được thực hiện một cách sai lầm, do vi phạm lời dạy của Đức Bổn Sư, do vấp ngã mà thực hiện, nên gọi là dukkata.
Vuttañcetaṃ parivāre (pari. 339) –
And it is stated in the Parivāra:
Điều này cũng được nói trong Parivāra:
Evaṃ ‘‘tatthajātaka’’ntiādigāthādvayāgataṃ chedanadukkaṭaṃ khaṇanadukkaṭaṃ byūhanadukkaṭaṃ uddharaṇadukkaṭaṃ āmasanadukkaṭanti pañcasu sahapayogadukkaṭesu purimapurimapayogehi āpannā dukkaṭāpattiyo pacchimaṃ pacchimaṃ dukkaṭaṃ patvā paṭipassambhanti, taṃtaṃpayogāvasāne lajjidhammaṃ okkamitvā oramati ce, taṃtaṃdukkaṭamattaṃ desetvā parisuddho hoti.
Thus, among the five sahapayogadukkaṭa offenses—the dukkata of cutting, the dukkata of digging, the dukkata of piling up, the dukkata of removing, and the dukkata of touching—which are mentioned in the two verses beginning with "growing there," the dukkata offenses incurred in earlier applications are superseded by the later dukkata offense. If one confesses the offense after each application, one becomes pure by confessing only that dukkata.
Như vậy, trong năm loại sahapayogadukkaṭa (dukkata do hành động phối hợp) là chedanadukkaṭa (dukkata do chặt), khaṇanadukkaṭa (dukkata do đào), byūhanadukkaṭa (dukkata do chất đống), uddharaṇadukkaṭa (dukkata do nhấc lên) và āmasanadukkaṭa (dukkata do chạm vào), những lỗi dukkata đã phạm trong các hành động trước đó sẽ được xoa dịu khi phạm dukkata sau đó. Nếu sau mỗi hành động đó, vị tỳ-khưu từ bỏ sự bất cẩn và sám hối, thì sau khi sám hối dukkata đó, vị ấy sẽ được thanh tịnh.
Dhuranikkhepamakatvā phandāpentassa thullaccayaṃ patvā āmasanadukkaṭaṃ paṭipassambhatīti mahāaṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.94) vuttaṃ.
It is stated in the Mahāaṭṭhakathā that a thullaccaya is incurred by causing it to move without removing the burden, and the dukkata of touching is superseded.
Trong Mahāaṭṭhakathā có nói (Pārā. aṭṭha. 1.94) rằng việc làm rung chuyển mà không nhấc lên khỏi vị trí sẽ phạm thullaccaya, và āmasanadukkaṭa sẽ được xoa dịu.
Yathāpāḷiyā gayhamāne purimapurimāpattīnaṃ paṭipassaddhi ‘‘ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭipassambhantī’’ti pāḷiyaṃ (pārā. 414, 421, 428, 439) āgatattā anussāvanāya eva labbhatīti daṭṭhabbaṃ.
When taken according to the Pāḷi, the supersession of earlier offenses is obtained only through announcement, as it is stated in the Pāḷi that "a dukkata by announcement, thullaccaya by two kammavācā are superseded."
Nếu được hiểu theo Pāḷi, thì sự xoa dịu các lỗi trước đó chỉ có thể đạt được qua việc thông báo (anussāvanā), vì trong Pāḷi có nói (Pārā. 414, 421, 428, 439) ‘‘ñattiyā dukkaṭaṃ, dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭipassambhantī’’ (dukkata do tuyên ngôn, thullaccaya được xoa dịu bằng hai lần kammavācā).
Imassa pana suttassa anulomavasena mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttā imasmiṃ adinnādānasikkhāpadepi āpattipaṭipassaddhi pamāṇanti niṭṭhamettha gantabbaṃ.
However, in accordance with this Sutta, it should be concluded that the supersession of offenses stated in the Mahāaṭṭhakathā for this Adinnādāna training rule is the standard.
Tuy nhiên, theo Mahāaṭṭhakathā được nói phù hợp với kinh này, sự xoa dịu lỗi trong giới adinnādāna này được coi là tiêu chuẩn, và điều này phải được kết luận ở đây.
48. ‘‘Phandāpeti, āpatti thullaccayassa.
48. "If he causes it to move, there is an offense of thullaccaya.
48. ‘‘Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. (Làm rung chuyển, phạm thullaccaya.)
Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 94) vuttaṃ ṭhānācāvane pārājikañca tassa sāmantāpattibhūtaṃ thullaccayañca ṭhānabhedaviññāpanamukhena vattabbanti idāni taṃ dassetumāha ‘‘mukhepāsa’’ntiādi.
If he removes it from its place, there is an offense of pārājika." The pārājika for removing from its place and the thullaccaya which is a subsidiary offense to it are to be stated by way of explaining the distinction of place. Now, to show that, he says "at the mouth" and so on.
Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ (Pārā. 94) (Di chuyển khỏi vị trí, phạm pārājika.) được nói để giải thích pārājika khi di chuyển khỏi vị trí và thullaccaya là lỗi phụ cận của nó, thông qua việc giải thích sự thay đổi vị trí. Bây giờ, để trình bày điều đó, có câu ‘‘mukhepāsa’’ (vòng dây ở miệng) v.v.
Tattha mukhe kumbhimukhavaṭṭiyaṃ.
There, at the mouth means at the rim of the jar's mouth.
Ở đó, mukhe (ở miệng) nghĩa là ở vành miệng chum.
Pāsaṃ pavesetvāti bandhanaṃ pāsaṃ pakkhipitvā.
Having inserted the noose means having placed the binding noose.
Pāsaṃ pavesetvā (cho vòng dây vào) nghĩa là cho dây buộc vào.
Khāṇuketi ayokhāṇumhi, khadirakhāṇuke vā.
In the stake means in an iron stake, or in an acacia stake.
Khāṇuke (vào cọc) nghĩa là vào cọc sắt hoặc cọc gỗ keo.
Baddhakumbhiyā ṭhānabhedo bandhanānaṃ vasā ñeyyoti sambandho.
The distinction of places for a bound pot should be understood according to the bindings; thus is the connection.
Sự thay đổi vị trí của chum đã buộc được biết tùy theo các dây buộc, đó là mối liên hệ.
Ettha ca thūlaccayanti vattabbe ‘‘samparāye ca (saṃ. ni. 1.49) suggati, taṃ hoti kaṭukapphala’’ntiādīsu (dha. pa. 66) viya lakārassa dvittaṃ, saṃyoge ūkārassa rasso ca veditabbo.
Here, where it should be thūlaccaya, the doubling of the letter l and the shortening of the vowel ū in the compound should be understood, as in "and in the next world (samparāye ca) there is a good destination, that has a bitter fruit (taṃ hoti kaṭukapphala)" and so on.
Và ở đây, khi lẽ ra phải nói là thūlaccaya, cần hiểu rằng phụ âm ‘l’ được nhân đôi và nguyên âm ‘ū’ trong cụm phụ âm được rút ngắn, tương tự như trong các câu “samparāye ca suggati, taṃ hoti kaṭukapphala” và các câu khác.
Tato saṅkhalikabhedato paraṃ.
From that means after the breaking of the chain.
Tato là sau khi phá vỡ xiềng xích.
Ṭhānā cāvetīti ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi apaneti.
Removes from its place means moves it even by a hair's breadth from its fixed position.
Ṭhānā cāveti có nghĩa là di chuyển khỏi vị trí đang đứng dù chỉ bằng một sợi tóc.
Ettha ca nāvaṭṭhakathāyaṃ ‘‘uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā antamaso kesaggamattampi saṅkāmeti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 99) vuttanayena ‘‘tiriya’’nti vuttā catasso disā, uddhamadho cāti chaṭṭhānāni.
Here, in the Navaṭṭhakathā, it is said: "If he moves it upwards, downwards, or sideways, even by a hair's breadth, he incurs a pārājika offense." According to this statement, the four directions mentioned as "sideways" and the upward and downward directions make six places.
Và ở đây, trong Chú giải về Nāva, theo phương pháp đã được nói: “di chuyển lên trên, hoặc xuống dưới, hoặc sang ngang, dù chỉ bằng một sợi tóc, phạm tội pārājika”, thì sáu vị trí là bốn phương được nói đến bởi từ “sang ngang”, và phương trên cùng phương dưới.
Tāsu ekaṃ disaṃ apanīyamānāya kumbhiyā taṃdisābhimukhaṃ itaradisāyaṃ ṭhitapasse orimadisāya ṭhitapassena phuṭṭhokāsassa kesaggamattampi anatikkante phandāpanavasena thullaccayaṃ hoti, atikkante ṭhānā cāvitattā pārājikaṃ hotīti veditabbo.
If the pot is moved in one of these directions, and the part of the pot that was facing that direction, or the part that was in the opposite direction, does not exceed the space it occupied by even a hair's breadth, then by merely causing it to shake, it is a thullaccaya offense; if it exceeds, it is a pārājika offense because it has been removed from its place. This should be understood.
Trong số đó, khi cái hũ đang được di chuyển về một phương, nếu phần hũ ở phương đối diện chạm vào không gian mà phần hũ ở phương ban đầu đã chiếm giữ, nhưng chưa vượt qua dù chỉ bằng một sợi tóc, thì do sự rung động, phạm tội thullaccaya; cần hiểu rằng khi đã vượt qua, do đã di chuyển khỏi vị trí, phạm tội pārājika.
Imameva sandhāyāha ‘‘ṭhānā cāveti ce cuto’’ti.
Referring to this, he says "if it is removed from its place, it is removed."
Chính vì ý này mà ngài đã nói “ṭhānā cāveti ce cuto” (nếu di chuyển khỏi vị trí thì bị truất).
Eseva nayo phandanarahitāya nidhikumbhiyā ṭhānācāvanepi.
The same principle applies to removing a treasure pot that does not shake from its place.
Phương pháp này cũng áp dụng cho việc di chuyển khỏi vị trí của hũ châu báu không rung động.
52. Valayanti kumbhiyā baddhasaṅkhalikāya mūle pavesitaṃ valayaṃ.
52. Ring means the ring inserted at the base of the chain bound to the pot.
52. Valayaṃ là cái vòng được luồn vào gốc của dây xích buộc vào hũ.
Mūle ghaṃsanto ito cito ca sāretīti yojanā.
The meaning is: rubbing the base, he moves it here and there.
Nên được liên kết là: cọ xát ở gốc, di chuyển qua lại.
Ghaṃsantoti phusāpento.
Rubbing means causing it to touch.
Ghaṃsanto có nghĩa là làm cho chạm vào.
Ito cito ca sāretīti orato ca pārato ca sañcāleti.
Moves it here and there means moves it from this side to that side.
Ito cito ca sāretī có nghĩa là di chuyển từ bên này sang bên kia.
Rakkhatīti ettha ‘‘sīlaṃ bhikkhu’’nti pāṭhaseso, pārājikaṃ nāpajjatīti vuttaṃ hoti.
Protects—here, the omitted part of the text is "monk, your sīla." It means that he does not incur a pārājika offense.
Ở đây, trong câu Rakkhatī, phần còn thiếu của câu là “sīlaṃ bhikkhu” (vị tỳ-khưu giữ gìn giới), có nghĩa là không phạm tội pārājika.
Tatthāti tasmiṃ mūle.
There means at that base.
Tatthā có nghĩa là tại gốc đó.
Khegataṃ karontovāti sabbapassato mūlaṃ aphusāpetvā ākāsagataṃ karontova.
Or making it airborne means making it airborne without letting the base touch any side.
Khegataṃ karontovā có nghĩa là làm cho nó lơ lửng trong không trung, không cho chạm vào gốc ở mọi phía.
Parājitoti ṭhānācāvanassa katattā parājayamāpanno hoti.
Defeated means he has incurred defeat by having removed it from its place.
Parājito có nghĩa là bị thất bại, do đã thực hiện việc di chuyển khỏi vị trí.
53. Kumbhimatthake jātanti yojanā.
53. The meaning is: grown on top of the pot.
53. Nên được liên kết là: mọc trên đỉnh hũ.
Cirakālaṃ nihitattā mūlehi kumbhiṃ vinandhitvā ṭhitanti attho.
The meaning is: having been hidden for a long time, it stood entwined around the pot with its roots.
Nghĩa là, do được chôn giấu trong một thời gian dài, nó đã đứng đó, bám chặt vào hũ bằng rễ.
Samīpe jātaṃ rukkhaṃ chindatoti yojanā.
The meaning is: he cuts a tree grown nearby.
Nên được liên kết là: chặt cây mọc gần đó.
Ettha ca ‘‘tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā’’tiādikāya gāthāya nidhimatthake bhūmiyaṃ ṭhitarukkhalatādiṃ chindantassa āpatti vuttā, imāya pana gāthāya bhūmiṃ nikhaṇitvā otiṇṇakāle nidhiṃ vinandhitvā ṭhitamūlaṃ allarukkhaṃ, khāṇukaṃ vā gahetvā āhāti punaruttidosābhāvo veditabbo.
Here, in the verse "or wood grown there" and so on, an offense of dukkaṭa is mentioned for one who cuts a tree or creeper standing on the ground above the treasure. However, with this verse, it should be understood that there is no fault of repetition when it refers to taking a fresh tree root or a stake that has entwined the treasure when digging into the ground.
Và ở đây, trong câu kệ bắt đầu bằng “tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā”, tội của người chặt cây, dây leo, v.v. mọc trên mặt đất phía trên kho báu đã được nói đến; còn với câu kệ này, khi đã đào đất và đi xuống, việc lấy cây tươi hoặc gốc cây khô có rễ bám vào kho báu được đề cập, do đó cần hiểu rằng không có lỗi lặp lại.
‘‘Atatthaja’’nti iminā sahapayogābhāvamāha.
By "not grown there", he indicates the absence of co-occurrence.
Với từ “atatthaja”, ngài chỉ ra sự không có liên hệ trực tiếp.
Imināva purimagāthāya vuttaṃ kaṭṭhalatādīni nidhisambandhāni ce, yathāvuttadukkaṭassa vatthūni, samīpāni ce, pācittiyasseva vatthūnīti dīpeti.
By this, he clarifies that if the wood, creepers, etc., mentioned in the previous verse are connected to the treasure, they are grounds for the aforementioned dukkaṭa; and if they are merely nearby, they are grounds for a pācittiya offense.
Chính bằng điều này, ngài chỉ ra rằng gỗ, dây leo, v.v. được đề cập trong câu kệ trước, nếu chúng liên quan đến kho báu, thì là đối tượng của tội dukkaṭa như đã nói; còn nếu chúng ở gần, thì chỉ là đối tượng của tội pācittiya.
54. Idāni evaṃ pariyesitvā diṭṭhanidhibhājanaṃ ṭhitaṭṭhānato acāletvā antoṭhitaṃ bhaṇḍamattaṃ gaṇhato vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘antokumbhigata’’ntiādi.
54. Now, having searched in this way, to show the determination for one who takes only the goods inside, without moving the discovered treasure vessel from its place, it is said ‘‘inside the pot’’, and so on.
54. Bây giờ, để chỉ ra sự phân xử cho người lấy chỉ vật phẩm bên trong mà không di chuyển bình chứa kho báu đã tìm thấy theo cách như vậy khỏi vị trí của nó, ngài nói “antokumbhigata” và các từ khác.
Tattha phandāpetīti antocāṭiyā pakkhitte attano bhājane pakkhipituṃ rāsikaraṇādivasena phandāpeti.
There, phandāpeti means he causes it to stir by piling it up, etc., to put it into his own vessel, which has been placed inside the pot.
Trong đó, phandāpetī có nghĩa là làm cho rung động bằng cách gom thành đống, v.v. để bỏ vào bình chứa của mình đã được đặt bên trong cái chum.
Apabyūhati vāti heṭṭhā ṭhitaṃ gaṇhituṃ upari ṭhitāni apanento viyūhati vā.
Or apabyūhati means he separates or removes the ones on top to take the ones below.
Apabyūhati vā có nghĩa là dời đi, tức là dời những thứ ở trên để lấy những thứ ở dưới.
Atha vā apabyūhantoti (pārā. aṭṭha. 1.94) aṭṭhakathāvacanassa dvidhā karontoti gaṇṭhipade attho vuttoti attano bhājane pakkhipituṃ ito cito ca rāsiṃ karontoti attho veditabbo.
Or, the meaning of the Aṭṭhakathā statement "apabyūhanto" (making two parts) is stated in the Gaṇṭhipada as "making a pile here and there to put into one's own vessel"; this meaning should be understood.
Hoặc, trong Gaṇṭhipada, ý nghĩa của câu chú giải apabyūhantoti được giải thích là “làm thành hai phần”, do đó cần hiểu ý nghĩa là làm thành đống chỗ này chỗ kia để bỏ vào bình chứa của mình.
Tatthevāti antokumbhiyameva.
Tattheva means "right there, inside the pot."
Tatthevā có nghĩa là ngay bên trong hũ.
55. Harantoti avaharanto.
55. Haranto means "taking away."
55. Haranto có nghĩa là đang lấy trộm.
Muṭṭhiṃ chindatīti attano bhājanaṃ pakkhipitvā gaṇhituṃ asakkuṇeyyo antokumbhimhi hatthaṃ otāretvā kumbhigatabhaṇḍena yathā abaddhaṃ hoti, tathā muṭṭhiyā paricchindati, kumbhigataṃ muṭṭhiyā gaṇhanto kumbhigatena muṭṭhigataṃ yathā asammissaṃ hoti, tathā paricchinditvā pādagghanakaṃ vā atirekapādagghanakaṃ vā gaṇhātīti vuttaṃ hoti.
Muṭṭhiṃ chindati means, being unable to take it after putting it into his own vessel, he puts his hand into the pot and separates it with his fist so that it is not mixed with the goods in the pot. It is said that by taking the goods in the pot with his fist, he separates them so that what is in his fist is not mixed with what is in the pot, and then takes goods worth a pāda or more than a pāda.
Muṭṭhiṃ chindatī có nghĩa là người không thể bỏ vào bình chứa của mình và lấy đi, bèn thò tay vào trong hũ và tách ra bằng nắm tay sao cho nó không còn dính với vật phẩm trong hũ; có nghĩa là, khi lấy vật phẩm trong hũ bằng nắm tay, người đó tách ra sao cho vật phẩm trong nắm tay không bị trộn lẫn với vật phẩm trong hũ, rồi lấy vật phẩm trị giá một pāda hoặc hơn một pāda.
Attano bhājane gataṃ katvā vā chindatīti yojanā.
The connection is: or he separates it by making it go into his own vessel.
Nên được liên kết là: hoặc làm cho nó vào trong bình chứa của mình rồi tách ra.
Attano bhājanagataṃ katvā kumbhigatena yathā asammissaṃ hoti, tathā paricchindatīti attho, sace attano bhājanagataṃ hutvā kumbhigatena asammissaṃ bhaṇḍaṃ pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghati, pārājikoti vuttaṃ hoti.
The meaning is: if, after going into his own vessel, the goods, unmixed with what is in the pot, are worth five māsa or more than five māsa, it is said to be a pārājika.
Nghĩa là, sau khi làm cho nó vào bình chứa của mình, người đó tách ra sao cho nó không bị trộn lẫn với vật phẩm trong hũ; có nghĩa là, nếu vật phẩm đã vào bình chứa của mình và không bị trộn lẫn với vật phẩm trong hũ trị giá năm māsaka hoặc hơn năm māsaka, thì phạm tội pārājika.
56. Hāraṃ vāti muttāhāraṃ vā.
56. Hāraṃ vā means "or a pearl necklace."
56. Hāraṃ vā có nghĩa là chuỗi ngọc trai.
Pāmaṅgaṃ vāti suvaṇṇamayaṃ, rajatamayaṃ vā pāmaṅgaṃ dāmaṃ.
Pāmaṅgaṃ vā means "or a golden or silver necklace."
Pāmaṅgaṃ vā có nghĩa là vòng đeo trán bằng vàng hoặc bạc.
Suttāruḷhanti sutte āruḷhaṃ suttāruḷhaṃ, suttañca suttāruḷhañca suttāruḷhanti ekadesasarūpekaseso daṭṭhabbo.
Suttāruḷhaṃ means "strung on a thread." "Suttañca suttāruḷhañca suttāruḷhaṃ" (thread and strung on thread are strung on thread) should be understood as an ekadesasarūpekasesa.
Suttāruḷhanti có nghĩa là được xâu vào chỉ; cần thấy đây là phép ekasesa (rút gọn) của suttāruḷhaṃ (được xâu vào chỉ) và suttaṃ (chỉ), tạo thành suttāruḷhaṃ.
‘‘Suttena āvutassāpi suttamayassāpi etaṃ adhivacana’’nti aṭṭhakathāvacanato (pārā. aṭṭha. 1.94) paṭhamamuttāhāraṃ vinā suvaṇṇarajatapavāḷādimaṇikaṃ vā suttesu āvuṇitvā katā nānāvaliyo ceva suttamayāni ca bhaṇḍāni gahetabbāni.
From the Aṭṭhakathā statement "this is a designation for what is strung with thread or made of thread," various garlands made by stringing gold, silver, coral, and other gems on threads, as well as goods made of thread, should be taken, apart from the first pearl necklace.
Từ câu Chú giải “đây cũng là tên gọi cho vật được bọc bằng chỉ và vật làm bằng chỉ”, trước hết, ngoài chuỗi ngọc trai, cần hiểu là các loại chuỗi khác nhau được làm bằng cách xâu các loại ngọc như vàng, bạc, san hô, v.v. vào chỉ, và các vật phẩm làm bằng chỉ.
Kumbhiyā ṭhitanti pāṭhaseso.
The remaining part of the text is "situated in the pot."
Phần còn thiếu của câu là: đang ở trong hũ.
Phandāpetīti theyyacittena gaṇhitukāmatāya cāleti.
Phandāpeti means "he causes it to stir with the intention of taking it through theft."
Phandāpetī có nghĩa là di chuyển với ý muốn lấy trộm.
Yathāvatthunti vītikkamānurūpaṃ thullaccayaṃ hotīti adhippāyo.
Yathāvatthuṃ means "the intention is that it becomes a thullaccaya according to the transgression."
Yathāvatthu có ý nghĩa là phạm tội thullaccaya tương ứng với sự vi phạm.
Ṭhānā cāvetīti ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi atikkāmeti.
Ṭhānā cāveti means "he moves it even a hair's breadth from its place."
Ṭhānā cāvetī có nghĩa là di chuyển vượt khỏi vị trí đang đứng dù chỉ bằng một sợi tóc.
Cutoti pātimokkhasaṃvarasīlā parihīnoti attho.
Cuto means "he falls away from the Pātimokkha restraint and morality."
Cuto có nghĩa là bị truất khỏi giới thu thúc Pātimokkha.
Aparipuṇṇāya kumbhiyāekadesaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ tato tato kesaggamattampi ṭhānaṃ apanetvā tattheva antokumbhiyā aññaṃ ṭhānaṃ nentassa ca tattheva ākāsagataṃ karontassa ca ‘‘attano bhājanagataṃ vā karoti, muṭṭhiṃ vā chindatī’’ti (pārā. 94) etehi sadisattā vatthumhi pādaṃ agghante pārājikā hotīti mahāaṭṭhakathāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.94) idaṃ sanniṭṭhānaṃ.
In the Mahāaṭṭhakathā, this conclusion is reached: for one who moves a portion of goods from an incomplete pot, even a hair's breadth from its place, and brings it to another place within the pot itself, or makes it airborne within the pot itself, it is a pārājika if the object is worth a pāda, because these acts are similar to "making it go into one's own vessel or separating it with one's fist."
Trong Đại Chú giải, kết luận này được đưa ra: đối với người di chuyển vật phẩm nằm ở một phần của hũ chưa đầy, khỏi vị trí đó dù chỉ bằng một sợi tóc đến một vị trí khác ngay bên trong hũ, và đối với người làm cho nó lơ lửng trong không trung ngay tại đó, vì điều này tương tự như các trường hợp “làm cho nó vào bình chứa của mình, hoặc tách ra bằng nắm tay”, nên khi vật phẩm trị giá một pāda, phạm tội pārājika.
Bhājanatale koṭiṃ ṭhapetvā kamena sakalabhājanakucchiṃ teneva pūretvā mukhavaṭṭiyā ekā koṭi nikkhittā ce, tathāṭhapitassa hārādino sakalabhājanaṃ aṭṭhānanti koṭiṃ gahetvā ujukaṃ ukkhipantassa osānakoṭi bhājanatalato kesaggamattampi ākāsagataṃ karoto ca mukhavaṭṭiyaṃ ghaṃsitvā ākaḍḍhantassa sakalabhājanodaraṃ khepetvā mukhavaṭṭiyā ṭhapitakoṭiyā phuṭṭhaṭṭhānaṃ aparāya koṭiyā kesaggamattampi atikkāmayato ca bhājanakucchiyā upaḍḍhaṃ vatthādinā kenaci pūretvā tassopari ṭhapitahārādisuttāruḷhassa ṭhitokāsameva ṭhānanti tato kesaggamattaṃ apanentassapi pārājikaṃ hotīti vuttaṃ hoti.
If one places one end on the bottom of a vessel, gradually fills the entire belly of the vessel with it, and one end protrudes over the mouth rim, then for such a necklace, etc., thus placed, the entire vessel is not its place. It is a pārājika for one who, taking an end, lifts it straight up, making the last end airborne even a hair's breadth from the bottom of the vessel. It is also a pārājika for one who, scraping against the mouth rim, pulls it, emptying the entire belly of the vessel, and moves the point touched by the end placed on the mouth rim even a hair's breadth beyond with the other end. It is also a pārājika for one who fills half of the vessel's belly with cloth or something similar, and places a necklace, etc., strung on a thread on top of it, and then moves it even a hair's breadth from that very spot, which is its place.
Được nói rằng, nếu một đầu được đặt ở đáy vật chứa, rồi tuần tự dùng chính vật ấy lấp đầy toàn bộ lòng vật chứa, và một đầu được đặt ở vành miệng; đối với vòng chuỗi v.v... được đặt như vậy, toàn bộ vật chứa không phải là chỗ đứng, nên khi nắm lấy một đầu và nhấc thẳng lên, làm cho đầu cuối cùng rời khỏi đáy vật chứa dù chỉ bằng một sợi tóc; và khi kéo lê qua vành miệng, làm cho toàn bộ lòng vật chứa bị trống, và làm cho đầu kia vượt qua nơi đã chạm vào của đầu được đặt ở vành miệng dù chỉ bằng một sợi tóc; và khi lấp đầy một nửa lòng vật chứa bằng vật gì đó như vải v.v..., rồi đặt vòng chuỗi v.v... lên trên, và nơi nó nằm chính là chỗ đứng, nên khi di dời nó khỏi đó dù chỉ bằng một sợi tóc, thì phạm pārājika.
57. Sappiādīsūti bhājanagatesu sappiādidravavatthūsu yaṃ kiñci.
57. Sappiādīsu means "any of the liquid substances like ghee, etc., that are in a vessel."
57. Trong các trường hợp bơ sữa lỏng v.v...: trong các vật thể lỏng như bơ sữa lỏng v.v... chứa trong vật đựng, bất cứ thứ gì.
Pādapūraṇanti pādaṃ pūretīti pādapūraṇaṃ, pādagghanakanti attho.
Pādapūraṇaṃ means "filling a pāda," i.e., "worth a pāda."
Đủ một pāda: làm đủ một pāda, nghĩa là trị giá một pāda.
Pivato parājayoti sambandho.
The connection is "pārājika for one who drinks."
Liên hệ là: người uống bị parājaya.
Kadāti ce?
When is it so?
Nếu hỏi khi nào?
Ekeneva payogena pītamatte pādapūraṇeti yojanā.
The connection is: when drunk with a single effort, it fills the measure.
Nên hiểu là: ngay khi uống đủ một pāda chỉ bằng một hành động.
‘‘Mukhagataṃ vinā’’ti pāṭhaseso.
"Without reaching the mouth" is the remaining part of the text.
Phần còn thiếu của câu là: “trừ phần ở trong miệng”.
Tattha ekeneva payogenāti dhuranikkhepamakatvā ekābaddhaṃ katvā ākaḍḍhetvā pivanapayogena.
There, with a single effort means by the act of drinking, pulling it in continuously without putting down the effort.
Trong đó, chỉ bằng một hành động: bằng hành động uống, kéo lên một cách liên tục, không từ bỏ nỗ lực.
‘‘Mukhagataṃ vinā’’ti iminā sace galagateneva pādo pūrati, antogalaṃ paviṭṭheti vuttaṃ hoti.
By this, "without reaching the mouth", it is said that if the measure is filled by what has only reached the throat, it has entered inside the throat.
Với câu “trừ phần ở trong miệng”, được nói rằng nếu một pāda được đủ chỉ bằng phần đã vào cổ họng, thì nó đã vào trong cổ họng.
Mukhagatena pūrati, mukhagataṃ bhājanagatena viyojetvā oṭṭhesu pihitesūti vuttaṃ hoti.
It is said that it is filled by what has reached the mouth, separating what has reached the mouth from what is in the vessel, with the lips closed.
Nếu đủ bằng phần trong miệng, được nói rằng khi phần trong miệng đã được tách khỏi phần trong vật chứa và môi đã ngậm lại.
Veḷunaḷādīhi ākaḍḍhetvā pivantassa nāḷagatena pūrati, nāḷagataṃ bhājanagatena viyojetvā nāḷikoṭiyaṃ aṅguliyā pihitāyanti vuttaṃ hoti.
For one who drinks by pulling it in with a bamboo reed etc., it is said that it is filled by what is in the reed, separating what is in the reed from what is in the vessel, with the tip of the reed closed by a finger.
Đối với người uống bằng cách hút qua ống tre v.v..., nếu đủ bằng phần trong ống, được nói rằng khi phần trong ống đã được tách khỏi phần trong vật chứa và đầu ống đã được bịt lại bằng ngón tay.
Idaṃ ‘‘attano bhājanagataṃ vā karoti, muṭṭhiṃ vā chindatī’’ti (pārā. 94) vuttanayassa anulomavasena mahāpaccariyādīsu (pārā. aṭṭha. 1.94) aṭṭhakathāsu vuttanayena gahetabbanti adhippāyo.
The intention is that this should be understood in accordance with the method stated in the commentaries such as the Mahāpaccariya, in conformity with the method stated in "makes it his own possession, or breaks the fist" (Pārā. 94).
Ý muốn nói rằng, điều này nên được hiểu theo phương pháp đã được nêu trong các bản Chú giải như Mahāpaccariya v.v..., tương ứng với phương pháp đã được nói: “hoặc làm cho nó thành của mình trong vật chứa, hoặc cắt đứt dòng chảy”.
59-60. Sace khipati theyyacittoti sambandho.
59-60. The connection is: if he throws it with the intention of theft.
59-60. Liên hệ là: nếu ném vào với tâm trộm cắp.
Yaṃ kiñci bhaṇḍakanti telapivanārahaṃ dukūlasāṭakacammakhaṇḍādikaṃ bhaṇḍaṃ.
Any kind of goods means goods suitable for drinking oil, such as a fine cloth, a piece of leather, etc.
Bất kỳ vật dụng nào: vật dụng có thể hút dầu như mảnh vải lụa, mảnh da v.v...
Telakumbhiyaṃ parassāti labbhati.
Into the oil pot of another, is understood.
Được hiểu là: trong hũ dầu của người khác.
Taṃ nikkhittabhaṇḍaṃ.
That deposited item.
Nó: vật dụng đã được ném vào.
Dhuvanti ekaṃsena.
Certainly means without doubt.
Chắc chắn: một cách tuyệt đối.
Tāvade vinassatīti sambandho.
The connection is: it is destroyed immediately.
Liên hệ là: bị hư hoại ngay lúc đó.
Tāvadeti tasmiṃ khaṇeyeva.
Immediately means at that very moment.
Ngay lúc đó: ngay trong khoảnh khắc ấy.
Katarasmiṃ khaṇeti āha ‘‘hatthato muttamatte’’ti, telassa pītakālaṃ anāgamma pubbapayogattā paṭhamameva hotīti adhippāyo.
He asks, "At which moment?" and says, "as soon as it is released from the hand", the intention being that it happens first, prior to the time of drinking the oil.
Hỏi rằng trong khoảnh khắc nào? Ngài nói “ngay khi rời khỏi tay”, ý muốn nói rằng vì đây là hành động ban đầu chưa đến lúc uống dầu, nên (phạm tội) ngay từ đầu.
Vinassatīti sīlavināsaṃ pāpuṇāti.
Is destroyed means incurs the destruction of morality.
Bị hư hoại: đạt đến sự hư hoại giới hạnh.
Āviñjetvāti paṇāmetvā.
Having poured out means having removed.
Nghiêng: cúi xuống.
Gāḷetīti paggharāpeti.
Squeezes out means causes to flow.
Làm chảy ra: làm cho nhỏ giọt.
‘‘Sāḷetī’’tipi paṭhanti, soyeva attho.
Some also read "sāḷeti", which has the same meaning.
Cũng có bản đọc là “sāḷeti”, nghĩa cũng như vậy.
Sāḷa savaneti dhātu.
The root is sāḷa savane (to flow).
Căn sāḷa có nghĩa là chảy.
Tathāti ‘‘theyyacitto vinassatī’’ti ākaḍḍhati, theyyacittena evaṃ karontassa pārājiko hotīti vuttaṃ hoti.
Similarly means "with the intention of theft, he is destroyed", drawing it in, it is said that one who acts thus with the intention of theft is defeated.
Như vậy: lấy lại câu “với tâm trộm cắp thì bị hư hoại”, được nói rằng người làm như vậy với tâm trộm cắp thì phạm pārājika.
61. Tanti telassa okiraṇabhāvaṃ ñatvā paṭhamameva tucchabhājane theyyacittena nikkhittaṃ pādagghanakatelapivanakaṃ taṃ vatthādibhaṇḍaṃ.
61. That item of clothing etc., which is oil for drinking, worth a quarter, deposited with the intention of theft in an empty vessel, knowing that the oil will be poured out, right from the start.
61. Nó: vật dụng đó như vải v.v..., là vật hút dầu trị giá một pāda, đã được đặt vào một vật chứa rỗng với tâm trộm cắp ngay từ đầu, khi biết rằng dầu sẽ được đổ vào.
‘‘Uddharantovā’’ti sāvadhāraṇavacanena ‘‘pītamatte parājayo’’ti dassitaṃ mahāaṭṭhakathāmataṃ paṭikkhittaṃ hoti.
By the emphatic word "only by extracting", the opinion of the Mahāaṭṭhakathā, which states "defeat when drunk", is refuted.
Với từ nhấn mạnh “hoặc khi lấy ra”, quan điểm của Đại Chú giải được nêu là “bị parājaya ngay khi uống” đã bị bác bỏ.
Dhaṃsitoti ‘‘sāsanakapparukkhā pātito, pārājikāpannoti adhippāyo.
Fallen means "fallen from the wish-fulfilling tree of the Dispensation", the intention being that he has incurred a pārājika.
Bị lật đổ: ý muốn nói, bị đốn ngã khỏi cây như ý của Giáo pháp, đã phạm pārājika.
‘‘Theyyacitto’’ti ākaḍḍhanatthaṃ ‘‘tathā’’ti ānetvā sambandhanīyaṃ.
"With the intention of theft" should be drawn in and connected with "similarly".
Để lấy lại ý “với tâm trộm cắp”, nên mang từ “tathā” (như vậy) đến để liên kết.
Iminā suddhacittena gopanatthāya tucchabhājane vatthādiṃ nikkhipitvā aññena taṃ anoloketvā tele āsitte pacchā suddhacitteneva uddharato na dosoti dīpitaṃ hoti.
By this, it is indicated that there is no fault for one who, with a pure intention, deposits clothing etc. in an empty vessel for safekeeping, and then, without another person seeing it, after the oil has been poured in, extracts it with a pure intention.
Qua đó, được chỉ ra rằng, người có tâm trong sạch, vì mục đích cất giữ, đặt vải v.v... vào một vật chứa rỗng, sau đó người khác không xem xét mà đổ dầu vào, rồi sau đó người ấy lấy ra cũng với tâm trong sạch, thì không có tội.
62. Tatthevāti ṭhitaṭṭhāneyeva.
62. Right there means at the very place where it is located.
62. Ngay tại đó: ngay tại nơi nó đang đứng.
Bhindatoti ṭhānā acāvetvā tiṇajjhāpakassa viya bhikkhuno ṭhānācāvanādhippāyaṃ vinā pāsāṇādinā kenaci paharitvā bhindato.
Breaking means breaking it by striking it with a stone or something similar, without moving it from its place, like a monk who is a grass-burner, without the intention of moving it from its place.
Người đập vỡ: người đập vỡ bằng cách dùng vật gì đó như đá v.v... mà không di dời khỏi chỗ, giống như trường hợp người đốt cỏ mà không có ý định di dời khỏi chỗ của vị tỳ-kheo.
‘‘Mantosadhānubhāvena bhindato’’ti ca vadanti.
Some also say, "breaking it by the power of a mantra or medicine".
Cũng có người nói: “người đập vỡ bằng sức mạnh của thần chú và thuốc”.
Chaḍḍentassāti achaḍḍetukāmassāpi sato paripuṇṇatelaghaṭādīsu cāpallena vālukaṃ vā udakaṃ vā okiritvā uttarāpentassāti attho.
Discarding means, even if he does not intend to discard it, he causes it to overflow by carelessly pouring sand or water into full oil pots etc.
Người đổ bỏ: nghĩa là, dù không có ý định đổ bỏ, nhưng vì táy máy mà đổ cát hoặc nước vào các bình chứa đầy dầu v.v... làm cho nó trào ra.
‘‘Udakamātikaṃ ghaṭābhimukhaṃ katvā opilāpentassā’’ti vadanti.
Some say, "turning a water-channel towards the pot and causing it to overflow".
Có người nói: “người hướng mương nước vào bình và làm cho nó ngập”.
Ṭhānācāvanādhippāye satipi theyyacittābhāvena pārājikā na vijjati, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti sanniṭṭhānaṃ.
It is concluded that even if there is an intention to move it from its place, there is no pārājika due to the absence of the intention of theft, but a debt for the item is incurred.
Kết luận là, dù có ý định di dời khỏi chỗ, nhưng do không có tâm trộm cắp nên không phạm pārājika, tuy nhiên phải đền bù vật dụng.
Jhāpentassāti kaṭṭhāni pakkhipitvā jhāpentassa.
Burning means burning it by putting in firewood.
Người đốt cháy: người cho củi vào và đốt cháy.
Aparibhogaṃ karontassāti uccārapassāvādimokiritvā aparibhogaṃ karontassa.
"Not making use of it" means making it unusable by voiding urine, feces, etc.
Người làm cho không thể dùng được: người làm cho không thể dùng được bằng cách đổ phân, nước tiểu v.v... vào.
Dukkaṭanti etesu bhindanādīsu catūsupi ṭhānesu padabhājaniyaṃ dukkaṭameva āgatattā vuttaṃ.
"Dukkaṭa" is stated because in all four of these instances, such as breaking, etc., the "word-by-word analysis" (padabhājaniya) mentions only a dukkaṭa offense.
Dukkaṭa: được nói như vậy vì trong cả bốn trường hợp đập vỡ v.v... này, tội dukkaṭa đã được nêu trong phần phân tích các từ.
63. Idāni thalaṭṭhe vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘ṭhapita’’ntiādi.
63. Now, to show the determination regarding things on high ground, he says, "placed," etc.
63. Bây giờ, để trình bày sự quyết đoán về vật trên cạn, ngài nói “được đặt” v.v...
Tattha pattharitvāti attharitvā.
There, "spreading out" means laying out.
Trong đó, trải ra: giăng ra.
Ettha ca-saddo avuttasampiṇḍanattho, tena thale rāsikatadhaññādīsu vinicchayo nimikumbhiyā vuttavinicchayānusārena viññātuṃ sakkāti taṃ sarūpato avuttaṃ samuccinoti.
Here, the particle "ca" has the meaning of including what is unsaid. Therefore, it includes that which is not explicitly stated in its form, meaning that the determination regarding heaped grain, etc., on high ground can be understood according to the determination stated concerning the water-pot.
Ở đây, từ ca có nghĩa là gom lại những gì chưa được nói; do đó, sự quyết đoán về các loại ngũ cốc v.v... được chất thành đống trên mặt đất có thể được hiểu theo sự quyết đoán đã được nói về cái hũ không đáy, nên nó gom lại những gì chưa được nói một cách tóm tắt.
Attharaṇādikanti paccattharaṇādikaṃ.
"Laying out, etc." means spreading out again, etc.
Vật trải lót v.v...: vật trải bên dưới v.v...
Veṭhetvā uddharantassāti kilañjasaṃharaṇaniyāmena vaṭṭetvā saṃharitvā uddharantassa.
"For one who wraps up and lifts it" means for one who rolls it up and gathers it, lifting it in the manner of gathering a mat.
Người cuốn lại và nhấc lên: người cuốn lại, thu gom và nhấc lên theo cách thu dọn chiếu.
Mutte ṭhānāti kamena saṃharitvā ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi mutte sati.
"When it is released from its place" means when even a hair's breadth of it is released from the place where it was gradually gathered and placed.
Khi rời khỏi chỗ: khi đã thu gom tuần tự và rời khỏi nơi nó đứng dù chỉ bằng một sợi tóc.
Parābhavoti sāsanato parihīno.
"Defeat" means fallen away from the Dispensation.
Bị thất bại: bị loại khỏi Giáo pháp.
64. Evaṃ attharitvā ṭhapitavatthādīnaṃ saṃharitvā gahaṇe vinicchayaṃ dassetvā tiriyato ākaḍḍhane vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘orimantenā’’tiādi.
64. Thus, having shown the determination regarding gathering and taking things that have been spread out and placed, he now shows the determination regarding pulling them horizontally, saying, "by the near end," etc.
64. Sau khi đã trình bày sự quyết đoán về việc thu gom và lấy các vật v.v... đã được trải ra, bây giờ để trình bày sự quyết đoán về việc kéo ngang, ngài nói “bằng mép bên này” v.v...
Pi, vāti pakārantarameva samuccinoti.
"Pi, vā" simply includes another type.
Pi, vā: gom lại cả phương pháp khác.
Ujukaṃ kaḍḍhatopi vāti attharitvā ṭhapitavatthādikaṃ catūsu disāsu ekaṃ disaṃ ujukamākaḍḍhato ca pārājikaṃ hoti.
"Or even pulling it straight" means for one who pulls the object, etc., that was spread out and placed, straight in one of the four directions, it is also a pārājika offense.
Hoặc người kéo thẳng: người kéo thẳng vật v.v... đã được trải ra về một trong bốn hướng cũng phạm pārājika.
Kadāti ce?
When, you ask?
Nếu hỏi khi nào?
Etthāpi orimantena phuṭṭhamokāsaṃ pārimantato atikkante pārājikanti yojanā.
Here too, the construction is: when the space touched by the near end passes beyond the far end, it is a pārājika offense.
Ở đây cũng nên hiểu là: phạm pārājika khi mép bên kia vượt qua vị trí đã chạm bởi mép bên này.
Orimantena phuṭṭhamokāsanti gahetvā ākaḍḍhantassa attano ṭhitadisāgatapariyantena phusitvā ṭhitaṭṭhānaṃ.
"The space touched by the near end" means the place touched by the end in the direction where one is standing, for one who is taking and pulling it.
Vị trí đã chạm bởi mép bên này: nơi đã chạm vào của mép ở phía người đang đứng và kéo.
Pārimantatoti pārimantena, karaṇatthe to-paccayo.
"From the far end" means by the far end; the "to" suffix is in the sense of an instrument.
Bởi mép bên kia: bằng mép bên kia, hậu tố to được dùng với nghĩa công cụ cách.
‘‘Pañjare ṭhitaṃ moraṃ saha pañjarena uddharati, pārājikaṃ.
If one lifts a peacock in a cage, together with the cage, it is a pārājika offense.
“Nếu nhấc con công đang ở trong lồng cùng với cái lồng, thì là tội pārājika.
Yadi pana pādaṃ nagghati, sabbattha agghavasena kattabbaṃ.
If, however, it does not weigh a foot, it should be done according to the value in all cases.
Nếu chân không chạm, thì phải làm theo giá trị ở mọi nơi.
Antovatthumhi carantaṃ moraṃ theyyacitto padasā bahivatthuṃ nīharanto dvāraparicchedaṃ atikkāmeti, pārājikaṃ.
If, with a thievish intention, one leads a peacock walking within the enclosure out of the enclosure by foot, passing the boundary of the gate, it is a pārājika offense.
Nếu với ý định trộm cắp, kéo con công đang đi lại trong khu vực nội trú ra ngoài khu vực ngoại trú bằng chân, vượt qua giới hạn của cổng, thì là tội pārājika.
Vaje ṭhitabalibaddassa hi vajo viya antovatthu tassa ṭhānaṃ.
For a bullock in a pen, the pen is its place, just like an inner enclosure.
Vì khu vực nội trú là chỗ của con công, giống như chuồng của con bò đực đang ở trong chuồng.
Hatthena pana gahetvā antovatthusmimpi ākāsagataṃ karontassa pārājikameva.
However, if one takes it by hand and makes it airborne even within the enclosure, it is a pārājika offense.
Còn nếu nắm lấy bằng tay và làm cho nó bay lên không trung ngay cả trong khu vực nội trú, thì vẫn là tội pārājika.
Antogāme carantampi gāmaparicchedaṃ atikkāmentassa pārājikaṃ.
If one leads it, even while it is walking within the village, past the village boundary, it is a pārājika offense.
Ngay cả khi nó đang đi trong làng, nếu làm nó vượt qua giới hạn của làng, thì là tội pārājika.
Sayameva nikkhamitvā gāmūpacāre vā vatthūpacāre vā carantaṃ pana theyyacitto kaṭṭhena vā kathalāya vā utrāsetvā aṭavībhimukhaṃ karoti, moro uḍḍetvā antogāme vā antovatthumhi vā chadanapiṭṭhe vā nilīyati, rakkhati.
However, if it goes out by itself and moves in the vicinity of a village or a dwelling, and a person with a thieving intention frightens it with a stick or a clod, making it face the forest, the peacock flies and hides in the village, or in the dwelling, or on the roof, thus protecting itself.
Còn nếu con công tự mình đi ra ngoài và đang đi lại ở vùng lân cận làng hoặc vùng lân cận khu vực nội trú, thì với ý định trộm cắp, người đó xua đuổi nó bằng gậy hoặc đá, hướng về phía rừng, con công bay lên và đậu trên mái nhà trong làng hoặc trong khu vực nội trú, thì người đó bảo vệ nó.
Sace pana aṭavībhimukho uḍḍeti vā gacchati vā, ‘aṭaviṃ pavesetvā gahessāmī’ti parikappe asati pathavito kesaggamattampi uppatitamatte vā dutiyapadavāre vā pārājikaṃ.
But if, facing the forest, it flies or goes, and there is no intention of 'I will take it after making it enter the forest,' then as soon as even a hair's tip rises from the ground, or at the second step, it is a pārājika offense.
Nhưng nếu nó bay hoặc đi về phía rừng, và không có ý định “sẽ bắt nó sau khi nó vào rừng”, thì ngay khi nó nhấc lên khỏi mặt đất dù chỉ bằng một sợi lông, hoặc ở lần nhấc chân thứ hai, thì là tội pārājika.
Yasmā gāmato nikkhamantassa ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.96) –
Because for one who is leaving the village, the standing place itself is the 'place'”—
Vì khi rời khỏi làng, chỗ nó đang đứng chính là chỗ của nó” (Pārā. Aṭṭha. 1.96) –
81. Hattheti hatthatale.
81. Hatthe means on the palm of the hand.
81. Hatthe (trên tay) là trên lòng bàn tay.
Vattheti cīvare.
Vatthe means on the robe.
Vatthe (trên y) là trên y.
Matthaketi sirasi.
Matthake means on the head.
Matthake (trên đầu) là trên đầu.
Gāthāchandavasena vā-sadde ākārassa rassattaṃ.
The vowel 'ā' in the word 'vā' is shortened due to the Gāthā meter.
Do vần điệu của kệ, nguyên âm ‘ā’ trong từ ‘vā’ được rút ngắn.
Patiṭṭhitanti patitaṃ.
Patiṭṭhitaṃ means fallen.
Patiṭṭhitaṃ (đã đậu) là đã rơi.
Tanti chijjamānaṃ taṃ suvaṇṇakhaṇḍādi.
Taṃ means that piece of gold, etc., that is being cut off.
Taṃ (nó) là miếng vàng, v.v. đang bị cắt rời.
Yadi ākāse gacchantaṃ, patantaṃ vā hatthena gaṇhāti.
If one takes it with the hand while it is moving in the air or falling.
Nếu nắm lấy bằng tay vật đang bay trên không hoặc đang rơi.
Gahitahatthe ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ, tato kesaggamattampi apanentassa pārājikaṃ.
The place where it rests in the hand is the 'place'; for one who removes it even by a hair's tip from there, it is a pārājika offense.
Chỗ nó đang nằm trong tay đã nắm lấy chính là chỗ của nó, nếu làm cho nó rời đi dù chỉ bằng một sợi lông, thì là tội pārājika.
Tathā gahetvā theyyacittena gacchato dutiyapāduddhāre.
Similarly, for one who takes it with a thieving intention and walks, at the lifting of the second foot.
Tương tự, khi đi với ý định trộm cắp sau khi nắm lấy, thì là ở lần nhấc chân thứ hai.
Vatthādīsu patitepi eseva nayo.
The same rule applies if it falls on robes, etc.
Nguyên tắc này cũng áp dụng khi nó rơi vào y, v.v.
82. Mañcapīṭhādīsūti ettha ādi-saddena mañcapīṭhasadise vehāsabhūte aṭṭavitānādayo saṅgaṇhāti.
82. Mañcapīṭhādīsu: Here, the word ādi includes elevated objects similar to couches and chairs, such as awnings and canopies.
82. Mañcapīṭhādīsu (trên giường, ghế, v.v.), ở đây, từ ādi (v.v.) bao gồm các vật như giàn giáo, màn che, v.v. tương tự như giường và ghế, nằm lơ lửng trên không.
Āmāsampīti hatthena vā kāyena vā āmasitabbaṃ vatthādiñca.
Āmāsampi means objects that can be touched with the hand or body, such as robes.
Āmāsampi (cũng có thể chạm) là vật, v.v. có thể chạm bằng tay hoặc thân.
Anāmāsampīti tathā aparāmasitabbaṃ suvaṇṇādiṃ.
Anāmāsampi means objects that cannot be touched in that way, such as gold.
Anāmāsampi (cũng không thể chạm) là vàng, v.v. không thể chạm như vậy.
Āmasantassāti hatthādīhi parāmasantassa.
Āmasantassā means for one who touches with hands, etc.
Āmasantassā (của người chạm) là của người chạm bằng tay, v.v.
‘‘Dukkaṭa’’nti iminā phandāpane thullaccayañca ṭhānācāvane pārājikañca heṭṭhā thalaṭṭhe vuttanayena viññātuṃ sakkāti atidisati.
‘‘Dukkaṭa’’ by this, it is indicated that a thullaccaya is incurred for disturbing (moving slightly) and a pārājika for removing from its place, as explained below for objects on the ground.
“Dukkaṭa” (tội dukkaṭa) là chỉ ra rằng tội thullaccaya khi làm lay động và tội pārājika khi làm rời chỗ có thể được hiểu theo cách đã nói ở phần vật trên đất liền bên dưới.
Ṭhānaparicchedo pana mañcādīhi eva ukkhipantassa catunnaṃ pādānaṃ vasena, tatraṭṭhameva gaṇhantassa mañcassa catūsu pādasīsesu phusitvā majjhe aphusitvā ṭhitassa khalimakkhitathaddhasāṭakassa catunnaṃ pādasīsānaṃ vasena, aṭanīsu phusitvā ṭhitassa aṭanīnaṃ vasena vā veditabbo.
The determination of the 'place' should be understood as follows: for one who lifts it with a couch, etc., it is based on the four legs; for one who takes it while it is on the couch, it is based on the four corners of the couch, or for a stiff cloth smeared with mud that touches the four corners but not the middle, it is based on the four corners; or for an object resting on crossbars, it is based on the crossbars.
Giới hạn của chỗ thì nên được hiểu theo cách của bốn chân khi nhấc giường, v.v. lên; theo cách của bốn đầu chân của tấm vải cứng đã trát vôi, không chạm ở giữa mà chỉ chạm ở bốn đầu chân của giường khi lấy vật nằm trên đó; hoặc theo cách của các thanh ngang khi vật chạm vào các thanh ngang.
83. Vaṃseti cīvaravaṃse, iminā cīvaranikkhepanatthāya ṭhapitarukkhadaṇḍasalākārajjuādayo upalakkhitā.
83. Vaṃse means on a robe-pole; by this, tree branches, sticks, rods, ropes, etc., placed for hanging robes are indicated.
83. Vaṃse (trên sào) là trên sào treo y, từ này bao gồm các vật như cây, gậy, thanh gỗ, dây thừng, v.v. được đặt để treo y.
Oratoti attano ṭhitadisābhimukhato.
Orato means from the side facing oneself.
Orato (từ phía này) là từ phía đối diện với hướng người đó đang đứng.
Bhoganti saṃharitvā cīvaraṃ tassa nāmetvā ṭhapitamajjhaṭṭhānaṃ.
Bhogaṃ means the middle part of the robe, folded and placed on it.
Bhogaṃ (phần gấp) là phần giữa đã được gấp lại và treo lên để treo y.
Antanti nāmetvā ekato kataṃ, ubhayānaṃ vā antaṃ.
Antaṃ means the end, folded and made into one, or both ends.
Antaṃ (đầu) là phần đã được gấp lại thành một, hoặc cả hai đầu.
Pārato katvāti vaṃsato parabhāge katvā.
Pārato katvā means having placed it on the other side of the pole.
Pārato katvā (đặt ra phía bên kia) là đặt ra phía bên kia của sào.
85-6. Orimantena phuṭṭhaṃ vā taṃ okāsanti sambandho.
85-6. The connection is: or that place touched by the near end.
85-6. Orimantena phuṭṭhaṃ vā taṃ okāsanti sambandho. (Hoặc nơi đó đã được chạm bởi đầu phía này, đó là cách ghép câu).
Cīvarabhogaṃ gahetvā theyyacittena attano abhimukhaṃ ākaḍḍhato attano ṭhitadisāya cīvaravaṃse cīvarena phusitvā ṭhitaṭṭhānapariyantaṃ itarena atikkāmayato cutīti sambandho.
The connection is: for one who, with a thieving intention, pulls the folded robe towards oneself, a transgression occurs when the other end crosses the boundary of the place on the robe-pole touched by the robe on one's side.
Khi với ý định trộm cắp, kéo phần gấp của y về phía mình, và làm cho nó vượt qua giới hạn của nơi y chạm vào sào treo y ở phía mình bằng đầu kia, thì là tội cuti (pārājika), đó là cách ghép câu.
Itarena pārimantena bhittidisāya cīvarassa phuṭṭhokāsapariyantaṃ itarena phuṭṭhaṃ taṃ okāsaṃ orimantena atikkāmayato vā cutīti yojanā.
The construction is: or a transgression occurs for one who makes the near end cross that place touched by the other end, which is the boundary of the place touched by the robe on the wall side.
Itarena (bằng đầu kia) là làm cho nó vượt qua nơi y chạm vào sào treo y ở phía bức tường bằng đầu kia, hoặc làm cho nó vượt qua nơi đó đã được chạm bởi đầu phía này, đó là cách ghép câu.
Itarenāti pārimantena bhittipasse cīvaravaṃse phusitvā ṭhitacīvarapariyantena.
Itarenā means by the far end, which is the boundary of the robe touching the robe-pole on the wall side.
Itarenā (bằng đầu kia) là bằng đầu y chạm vào sào treo y ở phía bức tường.
Phuṭṭhaṃ cīvaravaṃsokāsaṃ.
Phuṭṭhaṃ means the place on the robe-pole touched.
Phuṭṭhaṃ (đã chạm) là nơi sào treo y.
Orimantenāti attano ṭhitadisāya cīvaravaṃse phusitvā ṭhapitacīvarappadesena.
Orimantenā means by the part of the robe placed touching the robe-pole on one's side.
Orimantenā (bằng đầu phía này) là bằng phần y đã được treo chạm vào sào treo y ở phía người đó đang đứng.
Atikkāmayatoti kesaggamattampi atikkāmentassa.
Atikkāmayato means for one who causes it to cross even by a hair's tip.
Atikkāmayato (của người làm cho vượt qua) là của người làm cho vượt qua dù chỉ bằng một sợi lông.
Evaṃ dīghantākaḍḍhane sambhavantaṃ vikappaṃ dassetvā idāni tiriyantena atikkamanavidhiṃ dassetumāha ‘‘dakkhiṇantenā’’tiādi.
Having shown the alternative that arises when pulling along the long end in this way, now, in order to show the method of passing over with the transverse end, it says " with the right end," etc.
Sau khi chỉ ra các trường hợp có thể xảy ra khi kéo theo chiều dài, bây giờ để chỉ ra cách vượt qua theo chiều ngang, Đức Phật nói “dakkhiṇantenā” (bằng đầu bên phải), v.v.
Punāti atha vā.
" Punā" means "or."
Punā (lại nữa) là hoặc.
Dakkhiṇantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ vāmantena atikkāmayato cutīti yojanā.
The construction is: "There is a fall when one causes the place touched by the right end to be passed over by the left end."
Dakkhiṇantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ vāmantena atikkāmayato cutīti yojanā. (Làm cho nơi đã được chạm bởi đầu bên phải vượt qua bằng đầu bên trái, thì là tội cuti (pārājika), đó là cách ghép câu).
Cīvaraṃ harituṃ cīvarābhimukhaṃ ṭhitassa attano dakkhiṇapasse cīvarakoṭiyā phuṭṭhaṃ cīvaraṭṭhitappadesaṃ vāmapasse cīvarantena atikkāmayato pārājikamevāti attho.
The meaning is: For one standing facing the robe to take it, if one causes the place where the robe is situated, touched by the end of the robe on one's own right side, to be passed over by the end of the robe on the left side, it is a pārājika.
Nghĩa là, đối với người đứng đối diện với y để lấy trộm y, khi làm cho đầu y ở bên trái vượt qua nơi đặt y đã được chạm bởi mép y ở bên phải của mình, thì phạm pārājika.
Vāmantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ itarena atikkāmayato vā cutīti yojanā.
Or, the construction is: "There is a fall when one causes the place touched by the left end to be passed over by the other end."
Hoặc khi làm cho đầu y kia vượt qua nơi đã được chạm bởi đầu y bên trái, thì bị dời đi. Đây là cách liên kết.
Vāmantena phuṭṭhaṭṭhānanti cīvarābhimukhaṃ ṭhitassa vāmapasse cīvarantena phuṭṭhaṃ cīvaraṭṭhitappadesaṃ.
" Vāmantena phuṭṭhaṭṭhāna" means the place where the robe is situated, touched by the end of the robe on the left side of one standing facing the robe.
Nơi đã được chạm bởi đầu y bên trái (Vāmantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ) là nơi đặt y đã được chạm bởi đầu y ở bên trái của người đứng đối diện với y.
Itarena dakkhiṇapasse cīvarantena atikkāmayato vā cuti pārājikā hotīti attho.
The meaning is: Or, if one causes it to be passed over by the other end, that is, by the end of the robe on the right side, there is a fall (cuti), which is a pārājika.
Bởi đầu y kia (Itarena) là bởi đầu y ở bên phải; khi làm cho vượt qua, bị dời đi (cuti), nghĩa là, bị tội pārājika.
89. Veṭhetvāti ettha ‘‘vaṃsamevā’’ti sāmatthiyato labbhati.
89. In " veṭhetvā," "vaṃsameva" (the pole itself) is understood by context.
89. Ở đây, trong từ quấn (veṭhetvā), từ “chính sào” (vaṃsameva) được hiểu theo năng lực của văn cảnh.
Cīvaravaṃsaṃ paliveṭhetvā tattheva ṭhapitacīvaraṃ nibbeṭhentassa bhikkhunopi ayaṃ nayoti sambandho.
The connection is: "This method also applies to a bhikkhu who untwists a robe placed there, having wrapped it around the robe-pole."
Cách này cũng áp dụng cho vị tỳ khưu khi tháo y đã được quấn quanh sào phơi y và đặt ngay tại đó. Đây là sự liên kết.
Nibbeṭhentassāti viniveṭhentassa.
" Nibbeṭhentassā" means "for one who untwists."
Của người đang tháo ra (Nibbeṭhentassā) là của người đang gỡ ra.
Ayaṃ nayoti ‘‘nibbeṭhentassa thullaccayaṃ, nibbeṭhite pārājika’’nti yathāvuttanayamatidisati.
" Ayaṃ nayo" (this method) refers to the previously stated method of "thullaccaya for untwisting, pārājika when untwisted."
Cách này (Ayaṃ nayo) là chỉ dẫn đến phương pháp đã được nói: “khi đang tháo ra thì phạm thullaccaya, khi đã tháo xong thì phạm pārājika”.
Valayaṃ chindato vāpi ayaṃ nayoti sambandho.
The connection is: "This method also applies to one who cuts a ring."
Cách này cũng áp dụng cho người cắt vòng y. Đây là sự liên kết.
‘‘Bhikkhuno, vaṃse, ṭhapitaṃ, cīvara’’nti ca ānetvā yojetabbaṃ.
And it should be connected by bringing in "bhikkhuno," "vaṃse," "ṭhapitaṃ," "cīvaraṃ."
Và cần phải đem các từ “của vị tỳ khưu”, “trên sào”, “được đặt”, “y” đến để liên kết.
Cīvaravaṃse pavesetvā ṭhapitaṃ cīvaravalayaṃ yathā chinnamatte ṭhānā cavati, tathā chindantassa bhikkhuno chedane thullaccayaṃ, chinne pārājikanti attho.
The meaning is: For a bhikkhu who cuts a robe-ring placed by inserting it into a robe-pole, so that it falls from its place as soon as it is cut, there is a thullaccaya upon cutting, and a pārājika when cut.
Nghĩa là, đối với vị tỳ khưu đang cắt vòng y đã được lồng vào sào phơi y và đặt ở đó, theo cách mà ngay khi cắt xong nó sẽ rời khỏi vị trí, thì khi đang cắt phạm tội thullaccaya, khi đã cắt xong thì phạm pārājika.
Mocentassāpyayaṃ nayoti etthāpi ‘‘valaya’’nti iminā saddhiṃ ‘‘bhikkhuno’’tiādipadāni yojetabbāni.
In " mocentassāpyayaṃ nayo" (this method also applies to one who releases), the words "valayaṃ" and "bhikkhuno," etc., should also be connected.
Cách này cũng áp dụng cho người tháo ra (Mocentassāpyayaṃ nayo): ở đây cũng vậy, các từ như “của vị tỳ khưu” cần được liên kết với từ “vòng y”.
Cīvaravaṃse ṭhapitaṃ cīvaraṃ valayaṃ mocentassāpi thullaccayapārājikāni pubbe vuttanayāneva.
The thullaccaya and pārājika offenses for a bhikkhu who releases a robe-ring placed on a robe-pole are also as stated previously.
Đối với người tháo vòng y được đặt trên sào phơi y, các tội thullaccaya và pārājika cũng theo phương pháp đã nói ở trên.
Iha purimena api-saddena yathāvuttapakāradvaye sampiṇḍite itarena api-saddena avuttasampiṇḍanamantarena atthavisesābhāvato avuttamatthaṃ sampiṇḍeti, tena ‘‘ākāsagataṃ vā karoti, nīharati vā’’ti pakāradvayaṃ saṅgaṇhāti.
Here, since the previous "api" includes the two aforementioned types, and the other "api" would have no special meaning without including an unstated meaning, it includes an unstated meaning; thereby, it encompasses the two types: "makes it airborne or takes it out."
Ở đây, từ api thứ nhất gộp chung hai trường hợp đã nói; còn từ api thứ hai, vì không có ý nghĩa đặc biệt nào khác ngoài việc gộp chung những điều chưa nói, nên nó gộp chung ý nghĩa chưa được nói. Do đó, nó bao gồm hai trường hợp: “hoặc làm cho nó lơ lửng trong không gian, hoặc lấy nó ra ngoài”.
Tena rukkhamūle pavesetvā ṭhapitanidhisaṅkhalikavalayamiva cīvaravaṃse sabbaṭṭhānehipi aphusāpetvā cīvaravalayaṃ ākāsagataṃ karontassāpi cīvaravaṃsakoṭiyā bahi nīharantassāpi thullaccayapārājikāni vuttanayeneva ñātabbānīti eteyeva saṅgaṇhāti.
Therefore, it includes these: it should be understood that the thullaccaya and pārājika offenses are as stated for one who makes a robe-ring airborne, without touching it at all on the robe-pole, like a chain-ring of treasure placed by inserting it at the root of a tree, and for one who takes it out beyond the end of the robe-pole.
Do đó, cần phải hiểu rằng, đối với người làm cho vòng y lơ lửng trong không gian mà không chạm vào bất kỳ nơi nào trên sào phơi y, giống như vòng xích của kho báu được lồng vào gốc cây, hoặc đối với người lấy nó ra khỏi đầu sào phơi y, các tội thullaccaya và pārājika cũng được biết theo phương pháp đã nói. Chính những điều này được bao gồm.
‘‘Valayaṃ chindato vāpi, mocentassa vāpi, valayaṃ ākāsagataṃ vā karoti, nīharati vā’’ti imesu catūsu vikappesu ekampi tathā akatvā cīvaravalayaṃ cīvaravaṃse ghaṃsetvā ito cito ca sañcārentassa cīvaravalayassa sabbopi cīvaravaṃso ṭhānanti ‘‘ṭhānācāvanaṃ natthī’’ti vuttabyatirekavasena dassitabbanti gahetabbaṃ.
It should be understood that, in these four alternatives—"cuts a ring," "or releases it," "or makes the ring airborne," "or takes it out"—if none of these are done, but one moves the robe-ring here and there by rubbing it on the robe-pole, then the entire robe-pole is the place for the robe-ring, and thus "there is no falling from the place" is shown by way of exception to what was stated.
Cần phải hiểu rằng, trong bốn trường hợp này: “hoặc cắt vòng y, hoặc tháo ra, hoặc làm cho vòng y lơ lửng trong không gian, hoặc lấy ra ngoài”, nếu không làm theo bất kỳ cách nào như vậy, mà chỉ chà xát vòng y trên sào phơi y và di chuyển nó qua lại, thì toàn bộ sào phơi y là vị trí của vòng y. Do đó, điều được chỉ ra bằng cách phủ định những gì đã nói là “không có sự dời khỏi vị trí”.
90. Ṭhapitassa hīti ettha pasiddhisūcakaṃ hi-saddaṃ ānetvā ‘‘cīvare viya hī’’ti yojetvā visesatthajotakaṃ tu-saddaṃ ānetvā ‘‘ṭhapitassa tū’’ti yojetabbaṃ.
90. In " ṭhapitassa hī," the particle " hi" indicating common knowledge should be brought in and connected as "cīvare viya hī" (indeed, as in the case of a robe); and the particle " tu" indicating a special meaning should be brought in and connected as "ṭhapitassa tū" (but for what is placed).
90. Ở đây, trong câu của vật được đặt (Ṭhapitassa hī), cần đem từ hi chỉ sự nổi tiếng đến liên kết thành “giống như đối với y vậy” (cīvare viya hī), và đem từ tu chỉ ý nghĩa đặc biệt đến liên kết thành “còn của vật được đặt” (ṭhapitassa tū).
Atha vā nipātānamanekatthattā yathāṭhāne ṭhitānameva visesatthe hi-saddo, pasiddhiyaṃ tu-saddo ca yojetabbo.
Alternatively, since particles have many meanings, the particle " hi" should be connected in the sense of a special meaning, and " tu" in the sense of common knowledge, as they stand in their respective places.
Hoặc, vì các tiểu từ có nhiều nghĩa, nên ngay tại vị trí của chúng, từ hi có thể được liên kết với ý nghĩa đặc biệt, và từ tu với ý nghĩa nổi tiếng.
Vinicchayo veditabboti yojanā.
The determination should be known, this is the connection.
Cần phải biết sự phân xử. Đây là cách liên kết.
Dīghato vā tiriyato vā pasāretvā cīvaravaṃse nikkhittassa cīvarassa vinicchayo pana saṃharitvā cīvaravaṃse ṭhapitacīvaravinicchayo viya vutto, ‘‘orimantena…pe… pārājikaṃ bhave’’ti gāthāttaye vuttanayena veditabboti attho.
The determination concerning a robe placed on a robe-pole, whether extended lengthwise or crosswise, is stated like the determination concerning a robe folded and placed on a robe-pole. The meaning is that it should be known according to the method stated in the three verses, "by the near end... (etc.)... it would be a pārājika."
Nghĩa là, sự phân xử đối với y được đặt trên sào phơi y sau khi đã trải ra theo chiều dài hoặc chiều ngang được nói giống như sự phân xử đối với y được đặt trên sào phơi y sau khi đã xếp lại; cần phải được biết theo phương pháp đã nói trong ba câu kệ: “bởi đầu y bên này… cho đến… sẽ phạm pārājika”.
91. Sikkāyāti olambikādhāre.
91. Sikkāyā means in a hanging receptacle.
91. Trong cái giỏ (Sikkāya) là trong vật chứa treo lủng lẳng.
Yaṃ bhaṇḍakanti sambandho.
"Whatever goods" is the connection.
Vật dụng nào. Đây là sự liên kết.
Pakkhipitvāti nivesetvā.
Pakkhipitvā means having placed.
Bỏ vào (Pakkhipitvā) là đặt vào.
Laggitaṃ hotīti olambitaṃ hoti.
Laggitaṃ hotīti means it is hanging.
Được treo (Laggitaṃ hoti) là được móc lên.
‘‘Sikkāto taṃ haranto vā cuto’’ti etasmiṃ vikappe sikkāya phuṭṭhaṭṭhānavasena ṭhānācāvanaṃ veditabbaṃ.
In the case of "Sikkāto taṃ haranto vā cuto" (removing it from the sling, or it having fallen), the displacement from its place should be understood based on the point of contact with the sling.
Trong trường hợp “hoặc người ấy lấy vật đó từ giỏ ra thì bị dời” (Sikkāto taṃ haranto vā cuto), cần phải biết sự dời khỏi vị trí dựa trên nơi đã chạm vào giỏ.
Dutiyavikappe sikkāya, bandhanaṭṭhānassa ca bhittipasse phuṭṭhaṭṭhānaṃ yadi siyā, tassa ca vasena ṭhānācāvanaṃ veditabbaṃ.
In the second case, if the point of contact of the sling and the binding place is against the wall, the displacement from its place should be understood based on that.
Trong trường hợp thứ hai, nếu có nơi chạm vào giỏ và nơi buộc ở bên vách tường, thì cần phải biết sự dời khỏi vị trí cũng dựa vào nơi đó.
94-5. Evaṃ dīghato ākaḍḍhane, ukkhipane ca vinicchayaṃ dassetvā tiriyaṃ ākaḍḍhane, parato nayane ca vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘pākārābhimukho’’tiādi.
94-5. Having thus shown the determination for pulling lengthwise and lifting, he now states the determination for pulling crosswise and pushing away, saying "pākārābhimukho" and so on.
94-5. Như vậy, sau khi đã chỉ ra sự phân xử trong việc kéo theo chiều dài và nhấc lên, để chỉ ra sự phân xử trong việc kéo theo chiều ngang và đưa đi nơi khác, ngài nói “hướng về phía tường rào” (pākārābhimukho), v.v.
Ākaḍḍhatīti attano ṭhitaṭṭhānābhimukhaṃ āviñchati.
Ākaḍḍhatīti means he pulls it towards his own standing place.
Kéo (Ākaḍḍhati) là kéo về phía nơi mình đang đứng.
Orimantaphuṭṭhokāsanti orimantena phuṭṭhokāsaṃ, attano disāya kuntadaṇḍena phuṭṭhokāsanti attho.
Orimantaphuṭṭhokāsaṃ means the point of contact at the near end, which is the point of contact with the spear shaft on his side.
Nơi đã chạm bởi đầu bên này (Orimantaphuṭṭhokāsaṃ) là nơi đã chạm bởi đầu bên này; nghĩa là, nơi đã chạm bởi cán giáo ở phía của mình.
Ettha accayanakiriyāsambandhe sāmivacanappasaṅge upayogavacanaṃ.
Here, in the context of transgressing a connection, the instrumental case is used where the genitive might be expected.
Ở đây, trong mối liên hệ với hành động vượt qua, khi có khả năng dùng sở hữu cách, thì lại dùng công cụ cách.
‘‘Sakammakadhātuppayoge upayogavacanassa māgadhikavohāre dassanato kammattheyeva upayogavacana’’nti eke vadanti, etaṃ kaccāyanalakkhaṇena samānaṃ.
Some say, "In the Magadhan usage of verbs with an active object, the instrumental case is used only in the sense of the object," and this is consistent with Kaccāyana's grammar.
Một số người nói: “Trong cách dùng của động từ có đối tượng, việc sử dụng công cụ cách trong văn nói của người Magadha chỉ có ý nghĩa là đối cách”, điều này phù hợp với ngữ pháp Kaccāyana.
Itarantaccayeti itarantena kato accayoti itarantaccayo, majjhepadalopasamāso, pārimantena kattabbātikkame kateti attho.
Itarantaccayeti means a transgression committed by the other end, which is a majjhepadalopasamāsa (compound with elision of a middle word), meaning a transgression committed by exceeding what should be done by the far end.
Khi đầu kia vượt qua (Itarantaccaye) là sự vượt qua được thực hiện bởi đầu kia, gọi là itarantaccayo, đây là một hợp từ có từ ở giữa bị lược bỏ; nghĩa là, khi sự vượt qua cần được thực hiện bởi đầu bên kia đã được thực hiện.
Kesaggena cutoti yojanā.
"Fallen by a hair's breadth" is the connection.
Bị dời chỉ bằng một sợi tóc. Đây là cách liên kết.
Yathāvuttoyeva attho.
The meaning is as stated before.
Ý nghĩa cũng giống như đã nói ở trên.
97. Tālassa piṇḍiṃ chindatīti tālaphalakaṇṇikaṃ chindati.
97. Tālassa piṇḍiṃ chindatīti means he cuts the stalk of the palm fruit.
97. Tālassa piṇḍiṃ chindati (cắt buồng thốt nốt) nghĩa là cắt chùm quả thốt nốt.
Yāya vatthu pūrati, tassā chinnamattāya ‘‘assa pārājikaṃ siyā’’ti heṭṭhā vuttanayo idhāpi yojetabbo.
The method stated above, "when that by which the value of the object is reached is cut, it would be a pārājika for him," should be applied here as well.
Khi buồng nào làm đủ vật giá trị, ngay khi buồng ấy được cắt, “vị ấy phạm pārājika,” phương pháp đã được nói ở dưới cũng nên được áp dụng ở đây.
Tālapiṇḍi sace ākāsagatā hoti, piṇḍimūlameva ṭhānaṃ.
If the palm fruit cluster is in the air, the base of the cluster itself is the place.
Nếu buồng thốt nốt đang ở trên không, chính gốc của buồng là vị trí (ṭhāna).
Paṇṇadaṇḍe vā paṇṇe vā apassāya ṭhitā ce, ṭhitaṭṭhānehi saha piṇḍimūlaṃ gahetvā ṭhānabhedaṃ ñatvā ṭhānācāvanena pārājikampi daṭṭhabbaṃ.
If it is resting on a leaf stalk or a leaf, then by taking the base of the cluster together with its resting places, and knowing the breaking of the place, a pārājika should be seen due to the displacement from its place.
Nếu nó nằm tựa vào cuống lá hoặc lá, thì nên hiểu rằng cũng phạm pārājika do làm rời khỏi vị trí (ṭhānācāvana) sau khi đã xác định gốc của buồng cùng với các vị trí mà nó đang nằm và biết được sự phân biệt về vị trí (ṭhāna).
Eseva nayoti ‘‘yena vatthu pūrati, tasmiṃ bandhanā mutte assa pārājikaṃ siyā’’ti yathāvutto eva nayo.
Eseva nayoti means the very same method as stated before: "when that by which the value of the object is reached is freed from its attachment, it would be a pārājika for him."
Eseva nayo (cũng cùng phương pháp này) là phương pháp đã được nói đến: “Khi vật nào làm đủ vật giá trị, lúc vật ấy được giải thoát khỏi sự ràng buộc, vị ấy phạm pārājika.”
Etesu sabbesu ṭhānesu pārājikavītikkamato pubbabhāgānantarappayoge thullaccayañca sahapayoge pācittiyaṭṭhāne dukkaṭañca tatopi pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne pācittiyañca dukkaṭañca gamanadutiyapariyesanādiavasesapayogesu adinnādānapubbakattā dukkaṭañca asammuyhantehi veditabbaṃ.
In all these instances, in the immediately preceding application leading to a pārājika transgression, there is a thullaccaya; and in the co-occurring application where a pācittiya would arise, there is a dukkaṭa; and also in the preceding application where a pācittiya would arise, there is a pācittiya and a dukkaṭa; and in the remaining applications such as going, secondary searching, etc., because they are preliminary to taking what is not given, there is a dukkaṭa. This should be understood by those who are not confused.
Trong tất cả các trường hợp này, những người không bị mê mờ nên biết rằng: trong tác động tức thời trước khi vi phạm pārājika là tội thullaccaya; trong tác động đồng thời ở trường hợp pācittiya là tội dukkaṭa; trong tác động trước đó nữa ở trường hợp pācittiya là tội pācittiya và tội dukkaṭa; và trong các tác động còn lại như tìm kiếm lần thứ hai v.v..., vì là hành vi có trước của việc trộm cắp, là tội dukkaṭa.
98. Udake nidhiṭṭhānaṃ gacchatoti sambandho.
98. The connection is: "going to the place of the treasure in the water."
98. Nên liên kết là: đi đến nơi cất giấu trong nước.
Agambhīrodake nidhiṭṭhānaṃ padavārena gacchato pade pade pubbapayoge dukkaṭaṃ hotīti yojanā.
The explanation is: In shallow water, for one going to the treasure's location step by step, at each and every step in the preceding application, a dukkaṭa arises.
Nên hiểu rằng: đối với người đi bộ đến nơi cất giấu ở chỗ nước không sâu, trong tác động có trước, mỗi bước chân là một tội dukkaṭa.
Gambhīre pana tathāti ‘‘padavārena gacchato dukkaṭa’’nti yathāvuttamatidisati.
And similarly in deep water—this extends the previously stated meaning of "a dukkaṭa for one going step by step."
Gambhīre pana tathā (còn trong nước sâu cũng vậy) là chỉ dẫn đến điều đã nói: “đối với người đi bộ, là tội dukkaṭa.”
Gacchatoti tarato, hatthaṃ acāletvā tarantassa padavāragaṇanāya, hatthena ca vāyamantassa ‘‘padavārenā’’ti idaṃ upalakkhaṇanti katvā hatthavāragaṇanāya padavāragaṇanāya dukkaṭāni veditabbāni.
Gacchato (going) means swimming. For one swimming without moving the hands, dukkaṭas should be understood by counting the foot-strokes; and for one exerting with hands, considering "by foot-strokes" as an indication, dukkaṭas should be understood by counting the hand-strokes and foot-strokes.
Gacchato (đối với người đi) là đang bơi; đối với người bơi mà không cử động tay, thì tính theo số bước chân; đối với người đang cố gắng bằng tay, thì nên hiểu các tội dukkaṭa được tính theo số lần vung tay và số bước chân, xem “bằng bước chân” như là một cách nói bao hàm.
Tena vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘gambhīre hatthehi vā pādehi vā payogaṃ karontassa hatthavārehi vā padavārehi vā payoge payoge dukkaṭa’’nti (pārā. aṭṭha. 1.98).
Therefore, it is stated in the Commentary: "In deep water, for one making an effort with hands or feet, there is a dukkaṭa for each and every application, whether by hand-strokes or foot-strokes" (Pārā. Aṭṭha. 1.98).
Do đó, trong Aṭṭhakathā có nói: “Trong nước sâu, đối với người đang thực hiện tác động bằng tay hoặc bằng chân, mỗi tác động theo từng lần vung tay hoặc từng bước chân là một tội dukkaṭa.”
Ummujjanādisūti ettha ādi-saddena nimujjanaṃ saṅgaṇhāti.
In ummujjanādisu (in emerging, etc.), the term ādi (etc.) includes submerging.
Ummujjanādisū (trong việc trồi lên v.v…), ở đây từ ādi (v.v…) bao gồm cả việc lặn xuống.
Etthāpi ‘‘tathā’’ti anuvattamānattā payoge payoge dukkaṭanti ayamattho veditabbo.
Here too, since "tathā" (similarly) is understood, the meaning "a dukkaṭa for each and every application" should be understood.
Ở đây cũng vậy, do từ “tathā” (cũng vậy) được tiếp nối, nên ý nghĩa này cần được hiểu là: mỗi tác động là một tội dukkaṭa.
Nihitakumbhiyā gahaṇatthaṃ nimujjanummujjanesupi hatthavārena, padavārena, hatthapadavārehi ca dukkaṭamevāti vuttaṃ hoti.
It is stated that even in submerging and emerging for the purpose of taking the buried pot, there is only a dukkaṭa by hand-strokes, by foot-strokes, and by both hand and foot-strokes.
Điều được nói đến là: ngay cả trong việc lặn xuống và trồi lên để lấy cái hũ đã được đặt, mỗi lần vung tay, mỗi bước chân, hoặc cả tay và chân, đều là tội dukkaṭa.
Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘eseva nayo kumbhigahaṇatthaṃ nimujjanummujjanesū’’ti (pārā. aṭṭha. 1.98).
Therefore, the Commentary says: "The same method applies to submerging and emerging for the purpose of taking the pot" (Pārā. Aṭṭha. 1.98).
Do đó, ngài đã nói trong Aṭṭhakathā: “Cũng cùng phương pháp này trong việc lặn xuống và trồi lên để lấy cái hũ.”
Imissā gāthāya ‘‘nidhiṭṭhānaṃ gacchato dukkaṭa’’nti vacanato tathā gacchantassa udakasappacaṇḍamacchadassanena bhāyitvā palāyantassa gamanassa atadatthattā anāpattīti byatirekena viññāyati.
From the phrase "a dukkaṭa for one going to the place of the treasure" in this verse, it is understood by implication that there is no offense for one who, while going in such a way, becomes frightened by the sight of water snakes or fierce fish and flees, because that going is not for that purpose.
Trong câu kệ này, theo câu “đối với người đi đến nơi cất giấu, là tội dukkaṭa,” có thể hiểu theo cách loại trừ rằng: đối với người đang đi như vậy mà hoảng sợ bỏ chạy do thấy rắn nước hay cá dữ, thì không phạm tội vì việc đi đó không nhằm mục đích ấy.
Ettha dutiyapariyesanādisabbapayogesu pācittiyaṭṭhāne pācittiyañca pācittiyena saha dukkaṭañca avasesapayogesu suddhadukkaṭañca sahapayoge bhājanāmasane anāmāsadukkaṭañca phandāpane thullaccayañca ṭhānācāvane pārājikañca nidhikumbhiyā vuttanayena viññātuṃ sakkāti na vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Here, it should be noted that it is not stated because it can be understood in the same way as for the treasure pot: in all applications such as secondary searching, a pācittiya where a pācittiya would arise, a pācittiya and a dukkaṭa together with the pācittiya, a pure dukkaṭa in the remaining applications, a dukkaṭa for not touching when touching the vessel, a thullaccaya for causing movement, and a pārājika for displacing it from its position.
Nên hiểu rằng ở đây không được đề cập đến vì có thể hiểu theo phương pháp đã nói về cái hũ chứa của cải: trong tất cả các tác động như tìm kiếm lần thứ hai v.v…, ở trường hợp pācittiya là tội pācittiya và tội dukkaṭa cùng với pācittiya; trong các tác động còn lại là tội dukkaṭa đơn thuần; trong tác động đồng thời, việc chạm vào bình chứa là tội dukkaṭa do không chạm; việc làm rung động là tội thullaccaya; và việc làm rời khỏi vị trí là tội pārājika.
Tattha ṭhānabhedo pañcadhā hoti, idha pīḷetvā osāretuṃ sakkuṇeyyattā adhodisāya saha chabbidhaṃ hotīti ayametesaṃ viseso.
Among these, the distinction of location is fivefold, but here, because it can be pressed down, it is sixfold including the downward direction; this is the difference among them.
Ở đó, sự phân biệt về vị trí (ṭhānabheda) có năm loại; ở đây, vì có thể ép xuống và di chuyển, nên cùng với phương dưới là sáu loại. Đây là điểm khác biệt giữa chúng.
99. Tattha jātakapupphesūti tasmiṃ jale ruḷhesu uppalādikusumesu, niddhāraṇe bhummaṃ.
99. Tattha jātakapupphesu (in the flowers born there) refers to the lotus and other flowers grown in that water; the locative case is for determination.
99. Tattha jātakapupphesū (trong các loài hoa mọc ở đó) là trong các loài hoa như hoa súng v.v… mọc trong nước đó; đây là cách dùng bhumma (biến cách thứ bảy) trong ý nghĩa xác định.
Yena pupphenāti niddhāritabbaṃ.
Yena pupphena (by which flower) is what is to be determined.
Yena pupphenā (bởi hoa nào) là điều cần được xác định.
Chindatoti ettha vattamānakālavasena atthaṃ aggahetvā ‘‘chinnavato’’ti bhūtavasena attho gahetabbo.
Chindato (while cutting) — here, without taking the meaning in the present tense, the meaning "having cut" should be taken in the past tense.
Chindato (của người đang cắt), ở đây không nên hiểu theo nghĩa của thì hiện tại, mà nên hiểu theo nghĩa của thì quá khứ là “chinnavato” (của người đã cắt).
Evaṃ aggahite antimassa payogassa yāva anuparamo, thullaccayārahattā pārājikavacanassa vatthuvirodhitāya ca imasseva pacchimakusumassa kantanakāle pupphanāḷapasse tacamattepi acchinne pārājikaṃ natthīti dassetuṃ ‘‘ekanāḷa…pe… parirakkhatī’’ti ettheva anantare vuccamānanayassa viruddhattā ca imaṃ vinicchayaṃ dassetuṃ likhitassa ‘‘yasmiṃ pupphe vatthu pūrati, tasmiṃ chinnamatte pārājika’’nti (pārā. aṭṭha. 1.98) aṭṭhakathāvacanassa viruddhattā ca vattamānakālamagahetvā bhūtakālasseva gahetabbattā ‘‘kadā devadatta āgatosī’’ti pañhassa ‘‘esohamāgacchāmi, āgacchantaṃ mā maṃ vijjhā’’ti uttare viya vattamānasamīpe vattamānevāti bhūte vattamānabyapadesato vuttanti daṭṭhabbaṃ.
If it is not taken this way, then until the cessation of the last application, due to the possibility of a thullaccaya, and due to the contradiction with the statement of a pārājika, and to show that there is no pārājika if not even a mere skin of the flower stem is cut at the time of cutting this very last flower, and due to the contradiction with the method immediately stated here in "ekanāḷa…pe… parirakkhatī" (one stem... protects...), and to show this determination, the Commentary's statement "When the object is fulfilled in which flower, a pārājika arises as soon as it is cut" (Pārā. Aṭṭha. 1.98) would be contradicted. Therefore, the present tense should not be taken, but the past tense should be taken, and it should be understood that it is stated as a present tense designation for a past event, just as in the answer to the question "When did Devadatta come?" one might say "Here I am coming, do not strike me while I am coming."
Nên hiểu rằng nếu không hiểu như vậy, vì tác động cuối cùng kéo dài cho đến khi hoàn tất, vì tội thullaccaya có thể xảy ra, vì lời nói về pārājika sẽ mâu thuẫn với đối tượng, và để chỉ ra rằng vào lúc cắt bông hoa cuối cùng này, dù chỉ một lớp vỏ mỏng ở bên cạnh cọng hoa chưa bị cắt đứt thì vẫn chưa phạm pārājika, và vì nó cũng mâu thuẫn với phương pháp sẽ được nói đến ngay sau đây trong câu “ekanāḷa…pe… parirakkhati” (một cọng…v.v… bảo vệ), và vì nó mâu thuẫn với lời trong Aṭṭhakathā: “Khi bông hoa nào làm đủ vật giá trị, ngay khi nó được cắt, thì phạm pārājika,” nên không lấy thì hiện tại mà phải lấy thì quá khứ. Điều này được nói đến do việc dùng thì hiện tại để chỉ sự việc gần với hiện tại, giống như trong câu trả lời “esohamāgacchāmi, āgacchantaṃ mā maṃ vijjhā” (đây, tôi đang đến, đừng bắn tôi khi tôi đang đến) cho câu hỏi “kadā devadatta āgatosī” (này Devadatta, ông đến khi nào?).
102. Bhāraṃ katvā baddhāni bhārabaddhānīti majjhapadalopīsamāso.
"Bhārabaddhānī" (bound in bundles) is a compound with the middle word omitted, meaning "bound having made a bundle."
102. Bhārabaddhānī (được bó thành bó) là một từ ghép samāsa loại majjhapadalopī, có nghĩa là những thứ được bó lại thành một bó.
Pupphānīti pādagghanakāni uppalādikusumāni.
"Pupphānī" refers to flowers like lotuses, which are used for offerings.
Pupphānī là các loài hoa như hoa súng v.v… có giá trị một pāda.
Chasvākāresūti udake osīdāpetuṃ sakkuṇeyyattā adhodisāya saha catasso disā, uddhanti imāsu chasu disāsu, niddhāraṇe bhummaṃ.
"Chasvākāresu" (in six ways) means in these six directions: the four cardinal directions together with the downward direction, and the upward direction, because it is possible to immerse them in water; the locative case is for specification.
Chasvākāresū (trong sáu cách) là trong sáu phương này: bốn phương, phương trên, và cùng với phương dưới vì có thể nhận chìm trong nước; đây là cách dùng bhumma (biến cách thứ bảy) trong ý nghĩa xác định.
Kenaci ākārenāti niddhāretabbadassanaṃ.
"Kenaci ākārenā" (in any way) is a demonstration of what is to be specified.
Kenaci ākārenā (bằng cách nào đó) là sự chỉ ra điều cần được xác định.
Ṭhānācāvanassa sādhakatamattā karaṇeyeva karaṇavacanaṃ.
The instrumental case is used for the instrumental itself, as it is most effective for dislodging from its place.
Đây là cách dùng biến cách công cụ (karaṇavacana) trong ý nghĩa công cụ (karaṇa) vì nó là phương tiện hiệu quả nhất để làm rời khỏi vị trí.
Nassatīti pādagghanakapupphānaṃ ṭhānācāvanena pārājikamāpajjitvā lokiyalokuttarānaṃ anavasesaguṇānaṃ patiṭṭhānabhūtaṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ nāsetvā sayaṃ guṇamaraṇena mīyatīti attho.
"Nassatī" means that by dislodging the flowers used for offerings from their place, one incurs a pārājika offense, thereby destroying the pātimokkha saṃvara sīla, which is the foundation for all mundane and supramundane qualities, and thus one dies by the death of qualities.
Nassatī (bị hủy hoại) có nghĩa là: do làm rời khỏi vị trí các bông hoa có giá trị một pāda, người ấy phạm pārājika, hủy hoại giới pātimokkhasaṃvara là nền tảng của tất cả các phẩm hạnh thế gian và siêu thế, và tự mình chết đi cái chết về phẩm hạnh.
103. Pupphānaṃ kalāpanti pādagghanakauppalādikusumakalāpaṃ.
"Pupphānaṃ kalāpaṃ" means a cluster of lotus and other flowers used for offerings.
103. Pupphānaṃ kalāpaṃ là bó hoa súng v.v… có giá trị một pāda.
Udakaṃ cāletvāti yathā vīci uṭṭhāti, tathā cāletvā.
"Udakaṃ cāletvā" means having stirred the water so that waves arise.
Udakaṃ cāletvā là làm lay động nước sao cho sóng nổi lên.
Pupphaṭṭhānāti pupphānaṃ ṭhitaṭṭhānā.
"Pupphaṭṭhānā" means from the place where the flowers are located.
Pupphaṭṭhānā là từ vị trí đang đứng của các bông hoa.
Cāvetīti kalāpaṃ kesaggamattampi apaneti.
"Cāvetī" means he moves the cluster even by a hair's breadth.
Cāvetī là làm di chuyển bó hoa dù chỉ bằng một sợi tóc.
‘‘Pupphaṃ ṭhānā cāvetī’’ti katthaci potthakesu pāṭho dissati.
In some manuscripts, the reading "pupphaṃ ṭhānā cāvetī" (moves the flower from its place) is seen.
Trong một số bản kinh, có thấy ghi là “pupphaṃ ṭhānā cāvetī” (làm di chuyển bông hoa khỏi vị trí).
Pupphakalāpasseva gahitattā purimoyeva gahetabbo.
Since only the flower cluster is taken, the former reading should be adopted.
Vì đối tượng được lấy là cả bó hoa, nên nên lấy bản ghi trước.
104. ‘‘Ettha gataṃ gahessāmī’’ti saha pāṭhasesena yojanā.
"Ettha gataṃ gahessāmī" should be connected with the rest of the sentence.
104. “Ettha gataṃ gahessāmī” (tôi sẽ lấy vật đã đến đây), nên được hiểu cùng với phần còn lại của câu.
Parikappetīti ‘‘ettha gataṃ gahessāmī’’ti ṭhānaṃ paricchinditvā takketi.
"Parikappetī" means he defines the place and intends "I will take it when it reaches here."
Parikappetī (dự tính) là ước tính và xác định một vị trí rằng “tôi sẽ lấy vật đã đến đây.”
Rakkhatīti ṭhānācāvanepi sati so parikappo pārājikāpattito taṃ bhikkhuṃ rakkhati.
"Rakkhatī" means that even if it is dislodged from its place, that intention protects the bhikkhu from a pārājika offense.
Rakkhati có nghĩa là: Ngay cả khi có sự di chuyển khỏi nơi chốn, sự dự định đó vẫn bảo vệ vị tỳ-khưu ấy khỏi tội pārājika.
Gataṭṭhānāti pupphakalāpena gataṃ sampattañca taṃ ṭhānañcāti viggaho.
"Gataṭṭhānā" is analyzed as "the place to which the flower cluster has gone and arrived."
Gataṭṭhānā có cách phân tích là: nơi chốn mà chùm hoa đã đi đến và đạt tới.
‘‘Uddharanto’’ti etena ‘‘pupphānaṃ kalāpa’’nti ānetvā sambandhitabbaṃ.
"Uddharanto" should be connected by bringing in "pupphānaṃ kalāpaṃ" (the cluster of flowers).
Với từ “Uddharanto”, nên mang đến và liên kết với “chùm hoa”.
‘‘Kataṭṭhānā’’tipi pāṭho, katā pupphānaṃ ṭhānā uddharantoti sambandho.
There is also the reading "kataṭṭhānā"; the connection is "uddharanto from the place where the flowers were made."
Cũng có bản đọc là “Kataṭṭhānā”, liên kết là: nhấc lên khỏi nơi chốn của những bông hoa đã được tạo ra.
Udakaṃ cāletvā vīciyo uṭṭhāpetvā vīcippahārena udakapiṭṭhena parikappitaṭṭhānaṃ sampattaṃ pupphakalāpaṃ ṭhitaṭṭhānā uddharanto kesaggamattampi ṭhānā cāventoti attho.
The meaning is: stirring the water and raising waves, by the impact of the waves, he moves the flower cluster that has reached the intended place on the water's surface, dislodging it from its original position even by a hair's breadth.
Nghĩa là: làm cho nước chuyển động, tạo ra các gợn sóng, rồi bằng tác động của sóng, khi chùm hoa đã đến được nơi chốn đã dự định trên mặt nước, trong khi nhấc nó lên khỏi nơi nó đang đứng, làm nó di chuyển khỏi nơi chốn dù chỉ bằng một sợi tóc.
‘‘Ṭhānā’’ti idaṃ ‘‘bhaṭṭho’’ti iminā sambandhanīyaṃ.
"Ṭhānā" should be connected with "bhaṭṭho."
Từ “ṭhānā” này nên được liên kết với từ “bhaṭṭho”.
Bhaṭṭho nāma pavuccatīti attanā samādāya rakkhiyamānā pātimokkhasaṃvarasīlasaṅkhātasabbaguṇaratanaṅkurābhinibbattaṭṭhānā patito nāma hotīti pavuccati.
"Bhaṭṭho nāma pavuccatī" means he is said to have fallen from the place where all the jewel-like qualities, such as the pātimokkha saṃvara sīla, which he himself maintained and guarded, originated.
Bhaṭṭho nāma pavuccati có nghĩa là: được gọi là người đã rơi rớt khỏi nơi chốn phát sinh mầm mống của tất cả các kho tàng phẩm hạnh, được gọi là giới Pātimokkha saṃvara, mà người ấy đã tự mình thọ trì và bảo vệ.
105. Jalato accuggatassāti ettha ‘‘pupphassā’’ti sāmatthiyā labbhati.
In "jalato accuggatassā," "pupphassa" (of the flower) is understood by context.
105. Trong câu Jalato accuggatassā, từ “pupphassa” được hiểu theo năng lực của văn cảnh.
Jalapiṭṭhito accuggatassa pupphassa sakalajalaṃ ṭhānaṃ, kaddamapiṭṭhito paṭṭhāya udakapiṭṭhipariyantaṃ pupphadaṇḍena pharitvā ṭhitaṃ sabbamudakaṃ ṭhānanti vuttaṃ hoti.
It is said that for a flower that has risen high above the water, the entire water is its place, and all the water, from the mud surface up to the water surface, which the flower stalk has penetrated and occupied, is its place.
Đối với bông hoa nhô cao khỏi mặt nước, toàn bộ nước là nơi chốn của nó; được nói rằng tất cả nước, tính từ mặt bùn cho đến mặt nước, nơi cọng hoa vươn tới và đứng, đều là nơi chốn của nó.
Uppāṭetvāti pupphaggaṃ ākaḍḍhitvā uppīḷetvā.
"Uppāṭetvā" means having pulled and pressed the top of the flower.
Uppāṭetvā là kéo ngọn hoa và nhổ lên.
Tatoti tasmā pupphaṭṭhānabhūtasakalajalarāsito.
"Tato" means from that entire mass of water that constitutes the flower's place.
Tato là từ toàn bộ khối nước vốn là nơi chốn của bông hoa đó.
Ujunti ujuṃ katvā.
"Ujuṃ" means having straightened it.
Ujuṃ là làm cho thẳng.
Uddharatoti uppāṭentassa.
"Uddharato" means while uprooting.
Uddharato là của người đang nhổ lên.
106. Nāḷanteti uppāṭitapupphanāḷassa mūlakoṭiyā.
"Nāḷante" means at the root-end of the uprooted flower stalk.
106. Nāḷante là ở đầu gốc của cọng hoa đã được nhổ lên.
Jalatoti udakapiṭṭhito.
"Jalato" means from the water surface.
Jalato là từ mặt nước.
Muttamatte kesaggamattaṃ dūraṃ katvāti pāṭhasesayojanā kātabbā.
The rest of the sentence should be interpreted as "having moved it a hair's breadth away, as soon as it is released."
Nên bổ sung phần còn lại của câu là: vừa khi rời khỏi, làm cho cách xa một khoảng bằng sợi tóc.
‘‘Jalato’’ti paṭhamatatiyapādesu dvikkhattuṃ vacanaṃ atthāvisesepi padāvuttialaṅkāre aḍḍhayamakavasena vuttattā punaruttidoso na hotīti veditabbaṃ.
It should be understood that the repetition of the word "jalato" in the first and third lines, even without a difference in meaning, does not constitute a fault of repetition because it is used as a half-yamaka, an adornment of word-arrangement.
Nên biết rằng, việc nói từ “jalato” hai lần ở câu đầu và câu thứ ba, dù không có sự khác biệt về nghĩa, không phải là lỗi lặp từ vì nó được nói theo lối aḍḍhayamaka trong phép trang trí lặp từ.
‘‘Muttamatte, amutte’’ti ca sambandhitabbaṃ, atthānaṃ vā visesato ubhayattha vuttanti veditabbaṃ.
It should be connected as "muttamatte, amutte" (as soon as released, not released), or it should be understood as having been said in both places due to a specific difference in meanings.
Cũng nên liên kết “muttamatte, amutte”, hoặc nên biết rằng nó được nói ở cả hai nơi để phân biệt ý nghĩa.
Tasmiṃ nāḷanteti sambandho.
The connection is "in that stalk-end."
Liên kết là: ở đầu cọng hoa đó.
107. Tassa nāmetvā uppāṭitassa.
"Tassa" means of that which was bent and uprooted.
107. Tassa là của bông hoa đã được uốn cong và nhổ lên.
Saha gacchena uppāṭitassāpi ayameva vinicchayo.
Even for that which was uprooted with its stem, this same determination applies.
Ngay cả đối với bông hoa được nhổ lên cùng với bụi cây, quyết định này cũng tương tự.
Idha pana sabbapupphapaṇṇanāḷāni mūlato pabhuti paṭhamaṃ ṭhitaṭṭhānato apanāmanavasena ṭhānācāvanaṃ veditabbaṃ.
Here, however, the removal from its place should be understood as the act of removing all flowers, leaves, and stalks from their original position, starting from the root.
Tuy nhiên, ở đây, nên hiểu sự di chuyển khỏi nơi chốn là việc dời tất cả hoa, lá, cọng từ gốc của chúng khỏi nơi chúng đứng ban đầu.
Evaṃ pupphādīni uppāṭentassa bhūtagāmavikopanāpattiyā ṭhāne sahapayogadukkaṭaṃ hotīti veditabbaṃ.
Thus, it should be understood that for one uprooting flowers and the like, a dukkaṭa offense of joint effort arises in place of the offense of destroying living plants.
Nên biết rằng, đối với người nhổ hoa v.v. như vậy, có tội dukkaṭa do hành động đồng thời tại nơi có tội phá hoại thảo mộc.
108-9. Baḷisādimacchaggahaṇopakaraṇānaṃ vacanato, jale ṭhitamatamacchānaṃ vinicchayassa ca vakkhamānattā maccheti jīvamānakamacchānaṃ gahaṇaṃ.
108-9. Due to the mention of fish-catching implements like hooks, and because the determination regarding dead fish in the water will be stated later, macche (fish) refers to the catching of living fish.
108-9. Vì sẽ nói về các dụng cụ bắt cá như lưỡi câu v.v., và về quyết định đối với cá chết trong nước, nên macche là việc bắt cá còn sống.
Upalakkhaṇavasena vā avuttasamuccayattha vā-saddena vā khipakādīni macchavadhopakaraṇāni vuttānevāti daṭṭhabbaṃ.
Or, by way of indication, or by the word vā (or) implying the inclusion of unmentioned items, it should be understood that nets and other fish-killing implements are also mentioned.
Hoặc nên hiểu rằng, theo cách nói bao hàm, hoặc bằng từ vā có nghĩa là tập hợp những gì chưa được nói đến, các dụng cụ giết cá như lưới v.v. đã được đề cập.
Vatthūti pādo.
Vatthū (object) means a foot.
Vatthū là trường hợp.
Tasmiṃ macche.
Tasmiṃ (in that) refers to the fish.
Tasmiṃ là trong con cá đó.
Uddhaṭoyeva uddhaṭamatto, maccho, tasmiṃ.
Uddhaṭamatto (just lifted) refers to the fish that is just lifted, in that.
Chỉ vừa được nhấc lên là uddhaṭamatto, con cá, trong con cá đó.
Jalāti udakato kesaggamattampi apanetvā ukkhittamatteti vuttaṃ hoti.
Jalā (from the water) means that it is said to be just lifted, having been removed from the water even by a hair's breadth.
Jalā được nói có nghĩa là: vừa khi nhấc lên, dời khỏi nước dù chỉ bằng một sợi tóc.
110. Pupphānaṃ viya macchānampi ṭhitaṭṭhānameva ṭhānanti aggahetvā sakalajalaṃ ṭhānaṃ katvā kasmā vuttanti āha ‘‘ṭhānaṃ salilajānaṃ hī’’tiādi.
110. Why is it said that the entire water is the place, without taking the specific spot of the fish as its place, like with flowers? It states: “For the place of water-born creatures is” and so on.
110. Tại sao lại nói rằng toàn bộ nước là nơi chốn của cá, mà không coi nơi nó đang đứng là nơi chốn như đối với hoa? Ngài nói: “ṭhānaṃ salilajānaṃ hī” v.v.
Salile jātā salilajā, iti pakaraṇato macchāyeva vuccanti.
Salilajā (water-born) are those born in water, and in this context, they refer specifically to fish.
Sinh ra trong nước là salilajā, ở đây, theo văn cảnh, chỉ có cá được đề cập.
Atthappakaraṇasaddantarasannidhānādīhi saddā visesatthaṃ vadantīti.
Words convey specific meanings by context, subject matter, proximity to other words, and so on.
Bởi vì các từ ngữ biểu thị một ý nghĩa đặc biệt thông qua sự gần gũi của ngữ cảnh, chủ đề, và các từ khác.
Hīti pasiddhiyaṃ.
Hī (indeed) is for emphasis.
Hī dùng để chỉ điều đã được biết rõ.
Kevalanti avadhāraṇe, jalamevāti vuttaṃ hoti.
Kevalaṃ (only) is for emphasis, meaning only water.
Kevalaṃ dùng để nhấn mạnh, được nói có nghĩa là: chỉ có nước.
Iminā bahiudakaṃ nivattitaṃ hoti.
By this, water outside is excluded.
Bằng từ này, nước bên ngoài được loại trừ.
Sakalaṃ jalameva ṭhānaṃ yasmā, tasmā salilaṭṭhaṃ jalā vimocento pārājiko hotīti hetuhetumantabhāvena yojanā veditabbā.
Since the entire water is the place, therefore, one who removes a water-dwelling creature from the water incurs a pārājika offense—this is how the cause and effect relationship should be understood.
Nên biết rằng sự kết nối theo mối quan hệ nhân quả là: vì toàn bộ nước là nơi chốn, do đó, người giải thoát sinh vật trong nước khỏi nước sẽ phạm pārājika.
Āpannaṃ parājetīti pārājikā, āpatti, sā etassa atthīti pārājiko, puggalo.
Pārājikā (defeating) is an offense that defeats one; pārājiko (one who is defeated) is the person who has this offense.
Tội làm cho người phạm bị đánh bại là pārājikā, tội ấy; người có tội ấy là pārājiko, cá nhân.
111. Nīraṃ udakaṃ.
111. Nīraṃ means water.
111. Nīraṃ là nước.
Vārimhi jale jāto vārijo, iti pakaraṇato macchova gayhati.
Vārijo (water-born) refers to that which is born in water, and in this context, it refers specifically to fish.
Sinh ra trong nước là vārijo, ở đây, theo văn cảnh, chỉ có cá được hiểu.
Eteneva ākāse uppatitamaccho, gocaratthāya ca thalamuggatakummādayo upalakkhitāti veditabbaṃ.
By this, it should be understood that fish flying in the air, and turtles and the like that have come ashore for food, are also indicated.
Nên biết rằng, bằng từ này, cá bay lên không trung và rùa v.v. lên cạn để tìm mồi cũng được bao hàm.
Tesaṃ gahaṇe vinicchayo ākāsaṭṭhathalaṭṭhakathāya vuttanayena veditabbo.
The determination regarding their catching should be understood according to the method stated in the discourse on creatures in the air and on land.
Quyết định về việc bắt chúng nên được hiểu theo cách đã được nói trong phần về vật ở trên không và vật ở trên cạn.
Bhaṇḍagghena viniddiseti dukkaṭādivatthuno bhaṇḍassa agghavasena dukkaṭathullaccayapārājikāpattiyo vadeyyāti attho.
Bhaṇḍagghena viniddise (should determine by the value of the goods) means that one should declare the dukkaṭa, thullaccaya, or pārājika offenses based on the value of the goods, which is the object.
Bhaṇḍagghena viniddise có nghĩa là: nên tuyên bố các tội dukkaṭa, thullaccaya, và pārājika tùy theo giá trị của vật phẩm, là đối tượng của tội dukkaṭa v.v.
112. Taḷāketi sarasmiṃ, iminā ca vāpipokkharaṇisobbhādijalāsayā saṅgayhanti.
112. Taḷāke (in a pond) means in a lake; by this, reservoirs such as tanks, ponds, and pits are included.
112. Taḷāke là trong hồ, và từ này bao gồm các hồ chứa nước như hồ nhân tạo, ao sen, và hố nước.
Nadiyāti ninnagāya, iminā ca kandarādayo saṅgayhanti.
Nadiyā (in a river) means in a stream; by this, ravines and the like are included.
Nadiyā là trong sông, và từ này bao gồm các khe suối v.v.
Ninneti āvāṭe.
Ninne (in a hollow) means in a ditch.
Ninne là trong hố.
Macchavisaṃ nāmāti ettha nāma-saddo saññāyaṃ.
In macchavisaṃ nāmā (fish poison, by name), the word nāma is used for designation.
Trong câu Macchavisaṃ nāma, từ nāma chỉ tên gọi.
Macchavisanāmakaṃ madanaphalādikaṃ daṭṭhabbaṃ.
It should be understood as a substance named fish poison, such as madana fruit and the like.
Nên hiểu là quả madana v.v. được gọi là thuốc độc cá.
Gateti visapakkhipake macchaghātake gate.
Gate (gone) refers to those who have gone to poison the fish, the fish killers.
Gate là khi những người giết cá đã bỏ thuốc độc đi.
117. Nāvanti ettha ‘‘nāvā nāma yāya taratī’’ti (pārā. 99) vacanato jalatāraṇārahaṃ antamaso ekampi vahantaṃ rajanadoṇiveṇukalāpādikaṃ veditabbaṃ.
117. In nāvaṃ (boat), according to the saying "nāvā is that by which one crosses" (pārā. 99), any object suitable for crossing water, even one carrying a single item, such as a laundry trough, a bamboo raft, or a bundle of reeds, should be understood.
117. Trong từ Nāvaṃ, nên hiểu là bất cứ thứ gì có thể dùng để qua nước, có thể chở được ít nhất một người, như chậu nhuộm, bè tre v.v., theo câu “thuyền là thứ dùng để qua sông”.
Nāvaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ yaṃ kiñci indriyabaddhaṃ vā anindriyabaddhaṃ vā.
Nāvaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ (goods in a boat) refers to any goods, whether animate or inanimate.
Nāvaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ là bất kỳ vật phẩm nào, dù là hữu tình hay vô tình, ở trên thuyền.
‘‘Thenetvā gaṇhissāmī’’ti iminā ‘‘theyyacittassā’’ti imamatthaṃ viññāpeti.
‘‘Thenetvā gaṇhissāmī’’ (I will take it by stealing) conveys the meaning of "with the intention of stealing."
Câu “Thenetvā gaṇhissāmī” làm rõ ý nghĩa của “theyyacittassa”.
Pāduddhāreti dutiyapariyesanādiatthaṃ gacchantassa pade pade.
Pāduddhāre (at every step) means at every step of one going for a second search or similar purpose.
Pāduddhāre là trong mỗi bước chân của người đi tìm lần thứ hai v.v.
Dosāti dukkaṭāpattiyo.
Dosā (faults) refers to dukkaṭa offenses.
Dosā là các tội dukkaṭa.
Vuttāti ‘‘nāvaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī’ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 99) padabhājaniyaṃ bhagavatā vuttā, iminā pubbapayogasahapayogadukkaṭāni, phandāpane thullaccayaṃ, ṭhānācāvane pārājikañca upalakkhaṇavasena dassitanti veditabbaṃ.
"Vuttā" (stated) refers to the Buddha's statement in the Padabhājanīya: "If, with the intention of stealing goods located in a boat, one searches for a second boat or goes to it, there is an offense of dukkaṭa." It should be understood that by this, dukkaṭa offenses for preliminary and concurrent actions, a thullaccaya for shaking, and a pārājika for removing from its place are indicated by way of implication.
Vuttā có nghĩa là: Đức Thế Tôn đã dạy trong Padabhājaniya rằng: “Với tâm trộm cắp, nghĩ rằng ‘ta sẽ lấy vật phẩm trên thuyền’, khi tìm kiếm hoặc đi lần thứ hai, phạm tội dukkaṭa”. Nên biết rằng, bằng cách nói bao hàm này, các tội dukkaṭa do hành vi chuẩn bị và hành vi đồng thời, tội thullaccaya khi làm rung chuyển, và tội pārājika khi di chuyển khỏi nơi chốn đã được chỉ ra.
119-120. ‘‘Niccale udake nāva-mabandhanamavaṭṭhita’’nti iminā chadhā ṭhānaparicchedassa labbhamānatte kāraṇaṃ dasseti.
119-120. By "niccale udake nāva-mabandhanamavaṭṭhitaṃ" (in still water, a boat that is not moored is considered to be in place), the reason for the sixfold definition of "place" being obtainable is shown.
119-120. Bằng câu “Con thuyền không bị buộc trong làn nước tĩnh lặng đã được xác định vị trí”, ngài chỉ ra lý do cho việc có thể xác định vị trí theo sáu cách.
Nāvaṃ kaḍḍhato tassa pārājikanti sambandho.
The connection is: for one who pulls the boat, it is a pārājika.
Mối liên hệ là: “Người kéo con thuyền ấy phạm tội pārājika.”
Punapi kiṃ karontoti āha ‘‘ekenantena samphuṭṭha’’ntiādi.
Again, he asks what they are doing, saying "ekenantena samphuṭṭha" (touching one end), and so on.
Lại nữa, khi làm gì? Ngài nói: “Được chạm bởi một đầu” v.v...
Taṃ nāvaṃ atikkāmayatoti sambandho.
The connection is: he causes that boat to pass beyond.
Mối liên hệ là: “Làm cho con thuyền ấy vượt qua.”
Etthāpi ‘‘kaḍḍhitavato atikkamitavato’’ti bhūtavasena attho yojetabbo.
Here too, the meaning should be construed in the past tense: "for one who has pulled, for one who has caused to pass beyond."
Ở đây, ý nghĩa cũng nên được hiểu theo thì quá khứ là “của người đã kéo, của người đã làm cho vượt qua.”
Yamettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva.
What needs to be said here is the same as what was said earlier concerning the pot.
Những gì cần nói ở đây đều theo phương pháp đã được trình bày ở dưới.
121. Evaṃ catupassākaḍḍhane vinicchayaṃ dassetvā idāni uddhaṃ, adho ca ukkhipanaosīdāpanesu vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘tathā’’tiādi.
121. Having thus shown the determination for pulling in four directions, he now proceeds to show the determination for lifting up and sinking down, saying "tathā" (similarly) and so on.
121. Sau khi đã chỉ ra sự phân xử về việc kéo theo bốn hướng như vậy, bây giờ để chỉ ra sự phân xử trong việc nhấc lên và ấn xuống, ngài nói “cũng vậy” v.v...
Tathāti ‘‘tassa pārājika’’nti ākaḍḍhati.
"Tathā" (similarly) means he pulls, leading to a pārājika for him.
Cũng vậy là ngài dẫn lại câu “người ấy phạm tội pārājika.”
Kasmiṃ kāleti āha ‘‘uddhaṃ kesaggamattampī’’tiādi.
He asks at what time, saying "uddhaṃ kesaggamattampi" (even a hair's breadth upwards) and so on.
Vào lúc nào? Ngài nói: “Dù chỉ bằng một sợi tóc lên trên” v.v...
Adhonāvātalanti nāvātalassa adho adhonāvātalaṃ, tasmiṃ uddhaṃ kesaggamattampi udakamhā vimociteti iminā sambandho.
"Adhonāvātalaṃ" (below the bottom of the boat) is below the bottom of the boat. The connection is: even a hair's breadth upwards from the water is released into it.
Adhonāvātala là phần dưới của đáy thuyền; trong đó. Mối liên hệ với câu này là: “đã giải thoát khỏi nước dù chỉ bằng một sợi tóc lên trên.”
Tena phuṭṭhaṃ kesaggamattampi mukhavaṭṭiyā vimociteti yojanā.
The construction is: even a hair's breadth of what is touched by it is released by means of the gunwale.
Cách kết hợp là: “đã giải thoát khỏi phần mạn thuyền đã chạm vào nó dù chỉ bằng một sợi tóc.”
Tenāti adhonāvātalena phuṭṭhe udake mukhavaṭṭiyā karaṇabhūtāya kesaggamattampi vimociteti gahetabbaṃ.
"Tena" (by that) should be understood as: even a hair's breadth is released by means of the gunwale into the water touched by the bottom of the boat.
Bởi nó nên được hiểu là: “đã giải thoát dù chỉ bằng một sợi tóc khỏi phần mạn thuyền, vốn là công cụ, trong làn nước đã được chạm bởi phần dưới đáy thuyền.”
124. Paṭhamaṃ ṭhānā cāvetvāti ‘‘purato pacchato vā’’tiādinā yathāvuttesu chasu ākāresu aññatarena ākārena nāvaṃ ṭhapitaṭṭhānato paṭhamaṃ cāvetvā.
124. "Paṭhamaṃ ṭhānā cāvetvā" (having first removed from its place) means having first removed the boat from its placed position by one of the six aforementioned methods, such as "from the front or from the back," and so on.
124. Sau khi làm di chuyển khỏi vị trí trước là sau khi làm di chuyển con thuyền khỏi nơi nó được đặt trước, bằng một trong sáu cách đã được nêu như “từ phía trước hoặc từ phía sau” v.v...
Eseva ca nayoti nāvāya paṭhamaṃ ṭhitaṭṭhānato cāvane thullaccayaṃ, pacchā bandhanamocane pārājikanti eseva nayo netabboti attho.
"Eseva ca nayo" (and this is the method) means this method should be applied: a thullaccaya for removing the boat from its original position, and a pārājika for unmooring it afterwards.
Và đây là phương pháp có nghĩa là phương pháp này nên được áp dụng: khi làm di chuyển con thuyền khỏi nơi nó đứng trước, phạm tội thullaccaya; sau đó, khi tháo dây buộc, phạm tội pārājika.
Ettha ca ‘‘tīre bandhitvā niccale udake ṭhapitanāvāya bandhanañca ṭhitokāso cāti dve ṭhānāni, taṃ paṭhamaṃ bandhanā moceti, thullaccayaṃ.
Here, the determination stated in the Aṭṭhakathā is included: "For a boat moored on the bank and placed in still water, there are two places: the mooring and the stable position. If one first unmoors it, it is a thullaccaya.
Và ở đây, sự phân xử được nêu trong Chú giải đã được tóm tắt: “Đối với con thuyền được buộc ở bờ và đặt trong nước tĩnh, có hai vị trí: chỗ buộc và nơi nó đứng. Nếu trước hết tháo dây buộc, phạm tội thullaccaya.
Pacchā channaṃ ākārānaṃ aññatarena ṭhānā cāveti, pārājikaṃ.
If one afterwards removes it from its place by one of the six methods, it is a pārājika.
Sau đó, nếu làm di chuyển khỏi vị trí bằng một trong sáu cách, phạm tội pārājika.
Paṭhamaṃ ṭhānā cāvetvā pacchā bandhanamocanepi eseva nayo’’ti (pārā. 99) aṭṭhakathāyaṃ vuttavinicchayo saṅgahito.
Even if one first removes it from its place and then unmoors it, this same method applies."
Nếu trước hết làm di chuyển khỏi vị trí rồi sau đó tháo dây buộc, cũng theo phương pháp này.”
Āmasanaphandāpanesu dukkaṭathullaccayāni heṭṭhā kumbhiyaṃ vuttanayeneva ñātuṃ sakkuṇeyyattā na vuttānīti veditabbaṃ.
It should be understood that dukkaṭa and thullaccaya for touching and shaking are not mentioned because they can be known by the same method as stated earlier concerning the pot.
Cần biết rằng các tội dukkaṭa và thullaccaya trong việc chạm và làm rung động không được nêu ra vì có thể hiểu được theo phương pháp đã được trình bày ở dưới về cái bình.
Evamuparipi.
And similarly, further on.
Ở trên cũng vậy.
127. Ukkujjitāyapīti uddhaṃmukhaṃ ṭhapitāyapi.
127. Even if upturned means, even if placed face upwards.
127. Cả khi được lật ngửa là cả khi được đặt với miệng hướng lên trên.
Ghaṭikānanti dārukhaṇḍānaṃ.
Of logs means, of pieces of wood.
Của các con kê là của các khúc gỗ.
‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘ñeyyo ṭhānaparicchedo’’tiādinā vuttanayaṃ atidisati.
By "Thus", it refers to the method stated by "the demarcation of the place should be known" and so on.
Bằng từ “cũng vậy”, ngài áp dụng phương pháp đã được nêu qua các câu như “sự xác định vị trí nên được biết.”
So pana ukkujjitvā bhūmiyaṃ ṭhapitanāvāya yujjati.
But that is applicable to a boat placed on the ground after being upturned.
Tuy nhiên, điều đó phù hợp với con thuyền được lật ngửa và đặt trên mặt đất.
Ghaṭikānaṃ upari ṭhapitāya pana nāgadantesu ṭhapitakunte vuttavinicchayo yujjati.
However, for one placed on logs, the decision stated for a spear placed on elephant tusks is applicable.
Còn đối với con thuyền được đặt trên các con kê, sự phân xử đã được nêu về cây giáo đặt trên các ngà voi là phù hợp.
128. ‘‘Theyyā’’ti idaṃ ‘‘pājentassā’’ti visesanaṃ.
128. "By stealth" is an adjective for "while propelling".
128. “Với ý định trộm cắp” là tính từ cho “của người đang chèo.”
Tittheti titthāsannajale.
At the ford means, in the water near the ford.
Tại bến nước là trong vùng nước gần bến.
Arittenāti kenipātena.
With an oar means, with a paddle.
Bằng mái chèo là bằng cây dầm.
Phiyenāti pājanaphalakena.
With a rudder means, with a steering board.
Bằng mái lái là bằng tấm ván để chèo.
Pājentassāti pesentassa.
While propelling means, while sending forth.
Của người đang chèo là của người đang đẩy đi.
‘‘Taṃ pājetī’’tipi pāṭho dissati, taṃ nāvaṃ yo pājeti, tassa parājayoti attho.
The reading "Taṃ pājeti" is also seen; the meaning is, whoever propels that boat, for him there is defeat.
Cũng có bản đọc là “người nào chèo nó”, nghĩa là người nào chèo con thuyền ấy, người ấy phạm tội pārājika.
129-30. Chattanti ātapavāraṇaṃ.
129-30. Umbrella means, a sunshade.
129-30. Tán là vật che nắng.
Paṇāmetvāti yathā vātaṃ gaṇhāti, tathā paṇāmetvā.
Having lowered means, having lowered it so that it catches the wind.
Sau khi giương ra là sau khi giương ra để nó đón gió.
Ussāpetvāva cīvaranti cīvaraṃ uddhaṃ uccāretvā vā.
Or having raised the robe means, or having lifted the robe upwards.
Hoặc giương y lên là hoặc sau khi nâng y lên cao.
Gāthāchandavasena ‘va’iti rassattaṃ.
The shortening of 'va' is due to the Gāthā meter.
Do vần luật của thể kệ, ‘va’ được đọc ngắn lại.
Laṅkārasadisanti pasāritapaṭasarikkhakaṃ.
Like a sail means, resembling an unfurled cloth.
Giống như cánh buồm là tương tự như tấm vải được giăng ra.
Samīraṇanti mālutaṃ.
Wind means, air.
Gió là ngọn gió.
Na doso tassa vijjatīti idaṃ vātassa avijjamānakkhaṇe evaṃ karoto pacchā āgatena vātena nītanāvāya vasena vuttaṃ.
There is no fault for him is stated regarding a boat carried by wind that came later, when one acts in this way in the absence of wind.
Người ấy không có tội câu này được nói về trường hợp con thuyền bị gió đến sau đó cuốn đi, đối với người làm như vậy vào lúc không có gió.
Vāyamāne pana vāte evaṃ karontassa āpattiyevāti daṭṭhabbaṃ.
However, it should be understood that when one acts in this way while the wind is blowing, an offense is incurred.
Cần hiểu rằng, khi gió đang thổi, người làm như vậy thì phạm tội.
131-2. Sayameva upāgatanti sambandho.
131-2. The connection is "approached by itself".
131-2. Mối liên hệ là: tự nó đến.
Gāmasamīpe titthaṃ gāmatitthaṃ.
A ford near a village is a village ford.
Bến nước gần làng là gāmatitthaṃ.
Tanti nāvaṃ.
That means, the boat.
Nó là con thuyền.
Ṭhānāti chattena vā cīvarena vā gahitavātena gantvā gāmatitthe ṭhitaṭṭhānā.
From its place means, from the place where it stood at the village ford, having gone there by wind caught by an umbrella or a robe.
Khỏi vị trí là khỏi nơi nó đã dừng lại ở bến nước của làng, sau khi đã đi nhờ gió được đón bởi tán hoặc y.
Acālentoti phandāpanampi akaronto, iminā thullaccayassāpi abhāvaṃ dasseti.
Without moving means, not even causing it to vibrate; by this, it shows the absence of even a Thullaccaya.
Không làm di chuyển là ngay cả việc làm rung động cũng không làm, bằng điều này ngài chỉ ra cả việc không phạm tội thullaccaya.
‘‘Acāvento’’tipi pāṭho, ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi anapanentoti attho, iminā pārājikābhāvaṃ dasseti.
The reading "Acāvento" is also found, meaning, not removing it even by a hair's breadth from its standing place; by this, it shows the absence of a Pārājika.
Cũng có bản đọc là “không làm lay chuyển”, nghĩa là không dời đi dù chỉ bằng một sợi tóc khỏi nơi nó đứng, bằng điều này ngài chỉ ra việc không phạm tội pārājika.
Kiṇitvāti mūlena vikkiṇitvā.
Having bought means, having sold for a price.
Sau khi mua là sau khi mua bằng giá tiền.
Sayameva ca gacchantinti ettha ca-kāro vattabbantarasamuccaye.
In "and they go by themselves", the particle ca is for the collection of other things to be stated.
Trong câu “và tự nó đi”, từ ca dùng để kết hợp các điều cần nói khác.
Tathā paṇāmitachattena vā ussāpitacīvarena vā gahitavātena attanā gacchantiṃ.
Similarly, one who goes by oneself with the wind caught by a lowered umbrella or a raised robe.
Tương tự như vậy, con thuyền tự đi nhờ gió được đón bởi tán đã giương ra hoặc y đã giương lên.
Ṭhānā cāvetīti attanā icchitadisābhimukhaṃ katvā pājanavasena gamanaṭṭhānā cāveti.
Moves from its place means, moves from the place of going by propelling it towards the direction one desires.
Làm di chuyển khỏi vị trí là làm di chuyển khỏi nơi xuất phát bằng cách chèo, sau khi đã hướng nó về phía mình muốn.
133-4. Yanti etenāti yānaṃ.
That by which one goes is a vehicle.
133-4. Cái mà người ta đi bằng nó là yānaṃ (phương tiện đi lại).
Ramayatīti ratho.
That which delights is a chariot.
Cái làm cho vui thích là ratho (xe ngựa).
Vahati, vuyhati, vahanti etenāti vā vayhaṃ.
That which carries, is carried, or by which one carries is a bier (or litter).
Nó chở, nó được chở, hoặc người ta được chở bằng nó là vayhaṃ (kiệu).
‘‘Upari maṇḍapasadisaṃ padaracchannaṃ, sabbapāliguṇṭhimaṃ vā chādetvā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāyaṃ vuttanayena kataṃ sakaṭaṃ vayhaṃ nāma.
A cart made in the manner stated in the Commentary (Pārā. Aṭṭha. 1.100) as "having given rafters made of gold, silver, etc., on both sides, constructed in the manner of a Garuda's wing, or covered with an upper canopy-like roof, entirely enclosed by panels" is called a vayhaṃ.
Chiếc xe bò được làm theo phương pháp được nêu trong Chú giải: “lợp mái che bằng ván giống như một cái lều ở trên, hoặc che kín hoàn toàn” được gọi là vayhaṃ.
Sandamānikāti ‘‘ubhosu passesu suvaṇṇarajatādimayā gopānasiyo datvā garuḷapakkhakanayena katā sandamānikā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāyaṃ vuttanayena katayānaviseso.
Sandamānikā is a special kind of vehicle made in the manner stated in the Commentary (Pārā. Aṭṭha. 1.100) as "having given rafters made of gold, silver, etc., on both sides, constructed in the manner of a Garuda's wing".
Sandamānikā là một loại phương tiện đi lại đặc biệt được làm theo phương pháp được nêu trong Chú giải: “sandamānikā được làm theo kiểu cánh chim garuḷa, bằng cách gắn các thanh nóc nhà bằng vàng, bạc, v.v... ở cả hai bên.”
Ṭhānā cāvanayogasminti ṭhānā cāvanappayoge.
In the application of moving from its place means, in the act of moving from its place.
Trong hành vi làm di chuyển khỏi vị trí là trong sự cố gắng làm di chuyển khỏi vị trí.
135-6. Dasaṭṭhānācāvanavasena pārājikaṃ vadantehi paṭhamaṃ ṭhānabhedassa ñātabbattā taṃ dassetvā āpattibhedaṃ dassetumāha ‘‘yānassa dukayuttassā’’tiādi.
135-6. Since the distinction of place must first be known by those who speak of Pārājika due to moving from ten places, having shown that, it proceeds to show the distinction of offenses, saying "of a vehicle yoked with two" and so on.
135-6. Khi nói về tội pārājika qua việc làm di chuyển khỏi mười vị trí, vì trước hết cần phải biết sự phân biệt về vị trí, nên sau khi chỉ ra điều đó, để chỉ ra sự phân biệt về tội, ngài nói “của phương tiện đi lại được thắng đôi” v.v...
Dukayuttassāti dukaṃ goyugaṃ yuttassa yassāti, yutte yasminti vā viggaho.
Of a vehicle yoked with two has the analysis: "of which a pair of oxen is yoked" or "in which a pair is yoked".
Của phương tiện được thắng đôi cách phân tích là: phương tiện nào có đôi, tức cặp bò, được thắng vào, hoặc được thắng vào trong đó.
Dasa ṭhānānīti dvinnaṃ goṇānaṃ aṭṭha pādā, dve ca cakkānīti etesaṃ dasannaṃ patiṭṭhitaṭṭhānānaṃ vasena dasa ṭhānāni vadeyyāti attho.
Ten places means, it should be stated as ten places based on the eight feet of the two oxen and the two wheels, which are these ten established places.
Mười vị trí có nghĩa là nên nói có mười vị trí, dựa vào tám chân của hai con bò và hai bánh xe, là những nơi chúng đứng.
Eteneva nayena catuyuttādiyāne aṭṭhārasāti ṭhānabhedassa nayo dassito hoti.
By this same method, the distinction of places, such as eighteen in a vehicle yoked with four, is shown.
Bằng phương pháp này, phương pháp phân biệt vị trí đối với phương tiện được thắng bốn con v.v... là mười tám vị trí cũng được chỉ ra.
Yānaṃ pājayatoti sakaṭādiyānaṃ pesayato.
While propelling a vehicle means, while sending forth a cart or other vehicle.
Yānaṃ pājayato có nghĩa là của người điều khiển các cỗ xe như xe bò.
‘‘Dhureti yugāsanne’’ti aṭṭhakathāya gaṇṭhipade vuttaṃ.
In the Commentary's glossary, it is stated: "Dhura is near the yoke."
Trong sách Sớ giải đã nói rằng: “Dhure có nghĩa là gần ách”.
Rathīsāya yugena saddhiṃ bandhanaṭṭhānāsanneti vuttaṃ hoti.
It means, near the place of binding the pole of the chariot with the yoke.
Có nghĩa là đã được nói rằng gần nơi buộc càng xe cùng với cái ách.
‘‘Dhura’’nti ca yugasseva nāmaṃ.
And "Dhura" is also a name for the yoke itself.
Và “dhura” chính là tên của cái ách.
‘‘Dhuraṃ chaḍḍetvā, dhuraṃ āropetvā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāvacanato taṃsahacariyāya sambandhanaṭṭhānampi dhuraṃ nāma.
From the statement in the Commentary (Pārā. Aṭṭha. 1.100) "having abandoned the yoke, having loaded the yoke", the place of binding associated with it is also called Dhura.
Do lời nói trong Chú giải rằng “tháo ách ra, đặt ách lên”, nên do sự liên quan đến nó, nơi buộc cũng được gọi là dhura.
Idha pana gaṅgā-saddo viya gaṅgāsamīpe dhurasamīpe pājakassa nisajjārahaṭṭhāne dhurassa vattamānatā labbhati.
Here, however, just as the word "Gangā" (Ganges) can refer to the vicinity of the Gangā, so too, the presence of the yoke is understood to be in the vicinity of the yoke, at the place suitable for the driver's sitting.
Tuy nhiên ở đây, giống như từ “sông Hằng” được dùng cho vùng gần sông Hằng, nên sự hiện hữu của dhura được hiểu là ở nơi gần cái ách, là nơi thích hợp để người điều khiển ngồi.
Goṇānaṃ pāduddhāre tassa thullaccayaṃ viniddiseti yojanā.
The interpretation is that when the oxen lift their feet, a serious offense (thullaccaya) is specified for him.
Nên hiểu sự phối hợp là: Ngài chỉ ra tội thullaccaya cho người ấy khi những con bò nhấc chân lên.
Idañca goṇānaṃ avilomakālaṃ sandhāya vuttaṃ.
And this is stated with reference to a time when the oxen are not acting perversely.
Và điều này được nói liên quan đến thời điểm những con bò đi thuận chiều.
Vilomakāle sambhavantaṃ visesaṃ jotetuṃ ‘‘thullaccayaṃ tu’’ iccatra tu-saddena aṭṭhakathāyaṃ ‘‘sace pana goṇā ‘nāyaṃ amhākaṃ sāmiko’ti ñatvā dhuraṃ chaḍḍetvā ākaḍḍhantā tiṭṭhanti vā phandanti vā, rakkhati tāva.
To highlight a special circumstance that arises during a perverse time, the word " tu" in " thullaccayaṃ tu" in the commentary states: "If, however, the oxen, knowing, 'This is not our master,' abandon the yoke and stand still or struggle while being pulled, he is protected (from offense) for the time being.
Để làm rõ điểm đặc biệt xảy ra trong trường hợp đi ngược chiều, nên hiểu rằng với từ tu trong câu “thullaccayaṃ tu”, điểm đặc biệt đã được nói trong Chú giải được bao gồm: “Nhưng nếu những con bò, khi biết rằng ‘đây không phải là chủ của chúng ta’, liền tháo ách ra và đứng lại hoặc giãy giụa trong khi kéo, thì vị ấy vẫn đang bảo vệ.
Goṇe puna ujukaṃ paṭipādetvā dhuraṃ āropetvā daḷhaṃ yojetvā pācanena vijjhitvā pājentassa vuttanayeneva tesaṃ pāduddhārena thullaccaya’’nti vuttaviseso saṅgahitoti daṭṭhabbo.
However, when he makes the oxen go straight again, places the yoke, firmly harnesses them, and drives them by prodding with a goad, the aforementioned special circumstance, namely a serious offense (thullaccaya) upon their lifting their feet, is to be understood as included.
Khi đã điều khiển những con bò đi thẳng trở lại, đặt ách lên, buộc chặt, thúc bằng roi và điều khiển, thì tội thullaccaya xảy ra khi chúng nhấc chân lên, theo cách đã nói”.
Cakkānaṃ hīti ettha adhikena hi-saddena ‘‘sacepi sakaddame magge ekaṃ cakkaṃ kaddame laggaṃ hoti, dutiyaṃ cakkaṃ goṇā parivattentā pavattenti, ekassa pana ṭhitattā na tāva avahāro hoti.
Here, by the additional word " hi" in " Cakkānaṃ hi" (for the wheels), it is indicated: "Even if, on a muddy road, one wheel is stuck in the mud, and the oxen turn and move the second wheel, yet because one wheel is stationary, there is no transgression for the time being.
Ở đây, trong câu Cakkānaṃ hī, nên hiểu rằng với từ hi được thêm vào, điểm đặc biệt đã được nói trong Chú giải được chỉ ra: “Và nếu trên con đường có bùn, một bánh xe bị kẹt trong bùn, những con bò xoay và làm cho bánh xe thứ hai lăn đi, nhưng vì một bánh xe vẫn đứng yên nên chưa phải là hành vi trộm cắp.
Goṇe pana puna ujukaṃ paṭipādetvā pājentassa ṭhitacakke kesaggamattaṃ phuṭṭhokāsaṃ atikkante pārājika’’nti (pārā. aṭṭha. 1.100) aṭṭhakathāyaṃ vuttaviseso dassito hotīti daṭṭhabbaṃ.
However, when he makes the oxen go straight again and drives them, a pārājika offense occurs when the stationary wheel moves even a hair's breadth beyond the point it touched," as stated in the commentary (Pārā. Aṭṭha. 1.100).
Nhưng khi đã điều khiển những con bò đi thẳng trở lại và thúc chúng đi, thì tội pārājika xảy ra khi bánh xe đang đứng yên vượt qua khỏi nơi đã chạm dù chỉ bằng một sợi tóc”.
137-9. Ettāvatā yuttayānavinicchayaṃ dassetvā idāni ayuttayānavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘ayuttakassā’’tiādi.
Having thus explained the determination of a properly yoked vehicle, he now begins to explain the determination of an improperly yoked vehicle with " ayuttakassā" and so forth.
137-9. Sau khi đã chỉ ra sự phân định về cỗ xe đã được thắng, bây giờ để chỉ ra sự phân định về cỗ xe chưa được thắng, ngài nói “ayuttakassā” và các câu tiếp theo.
Dhurena upatthambhaniyaṃ ṭhitassa tassa ayuttakassāpi ca yānakassa upatthambhanicakkakānaṃ vasena tīṇeva ṭhānāni bhavantīti yojanā.
The interpretation is that even for that vehicle which is improperly yoked, standing supported by the yoke, there are only three places by way of the supporting wheels.
Nên hiểu sự phối hợp là: Đối với cỗ xe chưa được thắng đó, vốn được chống đỡ bởi càng, cũng chỉ có ba vị trí dựa vào các bánh xe chống đỡ.
Tattha ayuttakassāti goṇehi ayuttakassa.
Therein, " ayuttakassā" means 'of that which is not yoked by oxen'.
Trong đó, ayuttakassā có nghĩa là của cỗ xe chưa được thắng vào bò.
Dhurenāti yathāvuttanayena dhurayuttaṭṭhānasamīpadesena, sakaṭasīsenāti vuttaṃ hoti.
" Dhurenā" means by the area near the place where the yoke is attached in the aforementioned manner; it means by the front of the cart.
Dhurenā có nghĩa là bởi vùng gần nơi buộc ách theo cách đã nói; có nghĩa là bởi đầu xe.
Upatthambhaniyanti sakaṭasīsopatthambhaniyā upari ṭhitassa.
" Upatthambhaniya" means of that which is placed upon the support at the front of the cart.
Upatthambhaniyanti có nghĩa là của cỗ xe đứng trên thanh chống của đầu xe.
Upatthambhayati dhuranti upatthambhanī.
That which supports the yoke is called upatthambhanī.
Thứ chống đỡ cái ách là upatthambhanī (thanh chống).
Sakaṭassa pacchimabhāgopatthambhanatthaṃ dīyamānaṃ daṇḍadvayaṃ pacchimopatthambhanī nāma, purimabhāgassa dīyamānassa upatthambhanī purimopatthambhanī nāmāti ayamupatthambhanīnaṃ viseso.
The two poles given for supporting the rear part of the cart are called pacchimopatthambhanī, and the support given for the front part is called purimopatthambhanī; this is the distinction of supports.
Hai thanh gỗ được đặt để chống đỡ phần sau của xe được gọi là thanh chống sau, thanh chống được đặt cho phần trước được gọi là thanh chống trước; đây là sự khác biệt của các thanh chống.
Idha purimopatthambhanī adhippetā.
Here, the front support (purimopatthambhanī) is intended.
Ở đây, thanh chống trước được ám chỉ.
‘‘Upatthambhanicakkakānaṃ vasena tīṇeva ṭhānānī’’ti idaṃ heṭṭhā akappakatāya upatthambhaniyā vasena vuttaṃ, kappakatāya pana vasena ‘‘cattārī’’ti vattabbaṃ.
" Upatthambhanicakkakānaṃ vasena tīṇeva ṭhānānī" (only three places by way of the supporting wheels) is stated with reference to an unapproved support below; however, with reference to an approved one, it should be said "four".
Câu “dựa vào các bánh xe chống đỡ, chỉ có ba vị trí” này được nói dựa vào thanh chống chưa được làm cho hợp lệ ở phía dưới; nhưng dựa vào thanh chống đã được làm cho hợp lệ, nên nói là “bốn”.
‘‘Tathā’’ti iminā ‘‘ṭhānāni tīṇevā’’ti ākaḍḍhati, dārucakkadvayavasena tīṇi ṭhānānīti attho.
By " Tathā" (similarly), it implies "only three places," meaning three places by way of the two wooden wheels.
Với từ “tathā” này, ngài dẫn lại câu “chỉ có ba vị trí”; có nghĩa là có ba vị trí dựa vào hai bánh xe gỗ.
‘‘Dārūna’’nti iminā bahuvacananiddesena rāsikatadārūnaṃ dārukassa ekassāpi phalakassāpi gahaṇaṃ veditabbaṃ.
By the plural designation " Dārūna" (of timbers), the taking of a pile of timbers, or even a single piece of wood, or a single plank, should be understood.
Với việc chỉ định số nhiều bằng từ “dārūnaṃ” này, nên biết rằng nó bao gồm cả những thanh gỗ được chất thành đống, một thanh gỗ nhỏ, và cả một tấm ván.
‘‘Bhūmiyampi dhureneva, tatheva ṭhapitassa cā’’ti iminā tīṇiyeva ṭhānānīti atidisati.
By " Bhūmiyampi dhureneva, tatheva ṭhapitassa cā" (and of that placed on the ground by the yoke itself, similarly), it extends the meaning to "only three places".
Với câu “trên mặt đất, cũng chỉ bởi càng; và của cỗ xe được đặt như vậy”, ngài áp dụng rằng chỉ có ba vị trí.
Ettha dhuracakkānaṃ patiṭṭhitokāsavasena tīṇi ṭhānāni.
Here, there are three places by way of the established positions of the yoke and wheels.
Ở đây, có ba vị trí dựa vào nơi càng và các bánh xe được đặt.
Ettha ca upariṭṭhapitassa cāti ca-kāraṃ ‘‘bhūmiyaṃ ṭhapitassā’’ti etthāpi yojetvā samuccayaṃ kātuṃ sakkāti.
And here, the particle " ca" in " upariṭṭhapitassa cā" (and of that placed above) can also be joined with "bhūmiyaṃ ṭhapitassa" (of that placed on the ground) to form a conjunction.
Và ở đây, có thể kết hợp từ ca trong câu upariṭṭhapitassa cā với câu “của cỗ xe được đặt trên mặt đất” để tạo thành sự kết hợp.
Tattha adhikavacanena ca-kārena aṭṭhakathāyaṃ ‘‘yaṃ pana ayuttakaṃ dhure ekāya, pacchato ca dvīhi upatthambhanīhi upatthambhetvā ṭhapitaṃ, tassa tiṇṇaṃ upatthambhanīnaṃ, cakkānañca vasena pañca ṭhānāni.
Therein, by the additional particle "ca", the commentary includes the determination stated as: "For that which is improperly yoked, placed with one support at the yoke and two supports at the rear, there are five places by way of the three supports and the wheels.
Trong đó, với từ ca-kāra có thêm ý nghĩa, ngài bao gồm sự phân định đã được nói trong Chú giải: “Còn cỗ xe chưa được thắng nào được đặt bằng cách chống đỡ bởi một thanh chống ở càng và hai thanh chống ở phía sau, thì cỗ xe đó có năm vị trí dựa vào ba thanh chống và các bánh xe.
Sace dhure upatthambhanī heṭṭhābhāge kappakatā hoti, cha ṭhānānī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.100) vuttavinicchayaṃ saṅgaṇhāti.
If the support at the yoke is approved in its lower part, there are six places" (Pārā. Aṭṭha. 1.100).
Nếu thanh chống ở càng được làm cho hợp lệ ở phần dưới, thì có sáu vị trí”.
Purato pacchato vāpīti ettha ‘‘kaḍḍhitvā’’ti pāṭhaseso.
In " Purato pacchato vāpi" (either from the front or from the rear), "kaḍḍhitvā" (having pulled) is the remaining part of the text.
Ở đây trong câu Purato pacchato vāpī, phần còn thiếu của câu là “kaḍḍhitvā” (kéo).
Api-saddena ‘‘ukkhipitvāpī’’ti avuttaṃ samuccinoti.
By the particle " api", it includes the unstated "ukkhipitvāpi" (or having lifted).
Với từ api, ngài kết hợp cả điều chưa được nói là “ukkhipitvāpī” (hoặc nhấc lên).
Yo pana purato kaḍḍhitvā ṭhānā cāveti, yo vā pana pacchato kaḍḍhitvā ṭhānā cāveti, yo vā pana ukkhipitvā ṭhānā cāvetīti yojanā.
The interpretation is: whoever pulls it from the front and moves it from its place, or whoever pulls it from the rear and moves it from its place, or whoever lifts it and moves it from its place.
Nên hiểu sự phối hợp là: Người nào kéo về phía trước và làm di chuyển khỏi vị trí, hoặc người nào kéo về phía sau và làm di chuyển khỏi vị trí, hoặc người nào nhấc lên và làm di chuyển khỏi vị trí.
Tiṇṇanti ime tayo gahitā, ‘‘tesa’’nti sāmatthiyā labbhati, tesaṃ tiṇṇaṃ puggalānanti vuttaṃ hoti.
" Tiṇṇaṃ" (of the three) refers to these three individuals mentioned; "tesaṃ" (of them) is implied by context, meaning of those three individuals.
Tiṇṇanti, ba người này được kể đến; “tesaṃ” (của họ) được hiểu theo năng lực của văn cảnh; có nghĩa là của ba người đó.
Kadā kiṃ hotīti āha ‘‘thullaccayaṃ tu…pe… parājayo’’ti.
"When does what occur?" he says, "A grave offense… or a pārājika offense."
Khi nào thì bị tội gì? Ngài nói “thullaccayaṃ tu…pe… parājayo”.
‘‘Ṭhānā cāve’’ti idaṃ ‘‘thullaccaya’’nti imināpi sambandhanīyaṃ.
This phrase, "displacing from its position," should also be connected with "grave offense."
Câu “ṭhānā cāve” này cũng cần được liên kết với câu “thullaccayaṃ”.
Tu-saddassa visesajotanatthaṃ upāttattā sāvasesaṭṭhānācāvane phandāpanathullaccayaṃ, niravasesaṭṭhānācāvane pana kate ṭhānācāvanapārājikā vuttā hotīti daṭṭhabbaṃ.
Because the particle tu is used to indicate a distinction, it should be understood that if the displacement from its position is partial, it is a grave offense of shaking, but if the displacement from its position is complete, it is said to be a pārājika offense of displacing from its position.
Vì từ tu được dùng để chỉ rõ sự khác biệt, nên cần hiểu rằng tội thullaccaya về việc làm rung chuyển xảy ra khi di chuyển khỏi vị trí mà vẫn còn một phần, nhưng khi đã làm di chuyển hoàn toàn khỏi vị trí, thì tội pārājika về việc di chuyển khỏi vị trí đã được nói đến.
140. Akkhānaṃ sīsakehīti akkhassa ubhayakoṭīhi.
"By the ends of the axles" means by both ends of the axle.
140. Akkhānaṃ sīsakehī có nghĩa là bởi hai đầu của trục xe.
‘‘Jātyākhyāyamekasmiṃ bahuvacanamaññatarāya’’miti vacanato ekasmiṃ atthe bahuvacanaṃ yujjati.
According to the saying "the plural is used for one in a generic sense, optionally," the plural is appropriate for a singular meaning.
Theo quy tắc “khi nói về một loài, số nhiều đôi khi được dùng cho số ít”, việc dùng số nhiều cho một đối tượng là hợp lý.
‘‘Ṭhitassā’’ti etassa visesanassa ‘‘yānassā’’ti visesitabbaṃ sāmatthiyā labbhati.
The qualified term "of the vehicle" is understood by implication for the qualifier "of that which is standing."
Đối với tính từ “ṭhitassā” này, danh từ được bổ nghĩa là “yānassā” (của cỗ xe) được hiểu theo năng lực của văn cảnh.
‘‘Ṭhānāni dve’’ti vuttattā yathā sakaṭadhuraṃ bhūmiṃ na phusati, evaṃ uccataresu dvīsu tulādidārūsu dve akkhasīse āropetvā ṭhapitaṃ yānameva gayhati.
Since it is said "two positions," it refers to a vehicle placed by lifting its two axle-ends onto two higher beams or similar timbers, such that the cart's axle does not touch the ground.
Vì đã nói “hai vị trí”, nên chỉ cỗ xe được đặt bằng cách gác hai đầu trục lên hai thanh gỗ cao như cái cân, sao cho càng xe không chạm đất, mới được kể đến.
142. Akkhuddhīnanti catunnaṃ akkharuddhanakaāṇīnaṃ.
"Of the axle-pins" means of the four pins that secure the axle.
142. Akkhuddhīnanti có nghĩa là của bốn cái chốt hãm trục.
Akkhassa ubhayakoṭīsu cakkāvuṇanaṭṭhānato anto dvīsu sakaṭabāhāsu akkharuddhanatthāya dve aṅguliyo viya ākoṭitā catasso āṇiyo akkhuddhi nāma.
Axle-pins are the four pins, driven in like two fingers, for securing the axle on the two cart-arms, inside the wheel-securing points at both ends of the axle.
Bốn cái chốt được đóng vào hai càng xe, bên trong chỗ lắp bánh xe ở hai đầu trục, giống như hai ngón tay để hãm trục, được gọi là akkhuddhi.
Dhurassāti dhurabandhanaṭṭhānāsannassa rathasīsaggassa.
"Of the pole" means of the front end of the chariot near the pole-binding point.
Dhurassāti có nghĩa là của đầu càng xe gần nơi buộc ách.
Taṃ yānaṃ.
"That" vehicle.
Taṃ có nghĩa là cỗ xe đó.
Vā-saddena passe vā gahetvā kaḍḍhanto, majjhe vā gahetvā ukkhipentoti kiriyantaraṃ vikappeti.
The particle vā indicates an alternative action, such as dragging it by holding its side, or lifting it by holding its middle.
Với từ vā, ngài phân loại một hành động khác: hoặc nắm ở bên hông mà kéo, hoặc nắm ở giữa mà nhấc lên.
Gahetvāti ettha ‘‘kaḍḍhanto’’ti pāṭhaseso.
In "having taken," the rest of the phrase is "dragging."
Ở đây trong câu gahetvā, phần còn thiếu của câu là “kaḍḍhanto” (kéo).
Ṭhānā cāvetīti uddhīsu gahetvā kaḍḍhanto attano disāya uddhiantena phuṭṭhaṭṭhānaṃ itarena uddhipariyantena kesaggamattampi atikkāmeti.
"Displaces from its position": dragging it by holding the axle-pins, one end of the axle-pin exceeds the touched spot by even a hair's tip with the other end of the axle-pin in its direction.
Ṭhānā cāvetī có nghĩa là người nắm ở các chốt hãm mà kéo, làm cho nơi đã chạm bởi đầu chốt hãm ở phía mình vượt qua đầu chốt hãm còn lại dù chỉ bằng một sợi tóc.
143. Nābhiyāti nābhimukhena.
"By the nave" means facing the nave.
143. Bằng cái đùm là bằng mặt của cái đùm.
Ekameva siyā ṭhānanti ekaṃ nābhiyā phuṭṭhaṭṭhānameva ṭhānaṃ bhavatīti attho.
"There might be only one position" means there is only one position, the spot touched by the nave.
Chỉ có một chỗ đứng nghĩa là chỉ có một chỗ đứng là nơi cái đùm chạm vào.
‘‘Ekamassa siyā ṭhāna’’nti potthakesu dissati, tato purimapāṭhova sundarataro.
The reading "there might be one position for it" is seen in manuscripts, but the former reading is better.
Trong các sách, thấy có câu “Ekamassa siyā ṭhāna”, bản đọc trước đó hay hơn.
Paricchedopīti ettha pi-saddo visesatthajotako, paricchedo panāti attho.
In "even the demarcation," the particle pi indicates a distinction; it means "but the demarcation."
Trong từ Paricchedopi, tiểu từ pi có nghĩa nhấn mạnh, nghĩa là “còn sự phân định thì”.
Pañcadhāti nābhiyā catupassapariyantaṃ, uddhañca pañcadhā, ṭhānācāvanākāro hotīti attho.
"In five ways" means the manner of displacing from its position is five-fold: around the four sides of the nave and upwards.
Năm cách là bốn phía xung quanh đùm và phía trên, là năm cách, nghĩa là có năm cách làm di chuyển khỏi chỗ.
146. Bhāraṭṭhakathāya sīsakkhandhakaṭolambavasāti evaṃnāmakānaṃ sarīrāvayavānaṃ vasena bhāro catubbidho hoti.
In the Commentary on Burdens, "by means of the head, shoulder, and carrying-pole" means a burden is four-fold according to these named body parts.
146. Trong chú giải về vật mang, do đầu, vai, hông, và treo là do các bộ phận cơ thể có tên như vậy, vật mang có bốn loại.
Tattha sīsabhārādīsu asammohatthaṃ sīsādīnaṃ paricchedo veditabbo – sīsassa tāva purimagale galavāṭako piṭṭhigale kesañci kesante āvaṭṭo hoti, galasseva ubhosu passesu kesañci kesāvaṭṭā oruyha jāyanti, ye ‘‘kaṇṇacūḷikā’’ti vuccanti, tesaṃ adhobhāgo cāti ayaṃ heṭṭhimaparicchedo, tato upari sīsaṃ, etthantare ṭhitabhāro sīsabhāro nāma.
There, for the purpose of avoiding confusion regarding head-loads and so on, the definition of the head and so on should be understood. As for the head, in the front of the neck, the Adam's apple (or throat opening); in the back of the neck, for some, there is a swirl at the hairline; and on both sides of the neck, for some, hair-swirls descend and arise, which are called "ear-locks" (kaṇṇacūḷikā), and the lower part of these – this is the lower boundary. From there upwards is the head. A load placed within this area is called a head-load (sīsabhāro).
Trong đó, để không nhầm lẫn về vật mang trên đầu v.v..., cần phải biết sự phân định của đầu v.v... – Trước hết, đối với đầu, giới hạn dưới là chỗ lõm ở cổ trước, xoáy tóc ở chân tóc sau gáy của một số người, và ở hai bên cổ, xoáy tóc của một số người mọc xuống, được gọi là “tóc mai”, và phần dưới của chúng. Phần trên đó là đầu, vật mang đặt trong khoảng này gọi là vật mang trên đầu.
Bharatīti bhāro, bharati etena, etasminti vā bhāro, iti yathāvuttasīsādayo avayavā vuccanti.
It carries, thus bhāro (load); one carries with it, or on it, thus bhāro; in this way, the aforementioned parts of the body, such as the head, are referred to.
Mang vác nên gọi là bhāra (vật mang), hoặc mang vác bằng cái này, trong cái này nên gọi là bhāra, do đó, các bộ phận như đầu v.v... đã nói được gọi như vậy.
Bhāre tiṭṭhatīti bhāraṭṭhaṃ.
It stands on a load, thus bhāraṭṭhaṃ.
Nằm trên vật mang nên gọi là bhāraṭṭha (vật trên chỗ mang).
Iti sīsādīsu ṭhitaṃ bhaṇḍaṃ vuccati.
Thus, it refers to goods placed on the head and so on.
Do đó, vật phẩm đặt trên đầu v.v... được gọi như vậy.
‘‘Bhāroyeva bhāraṭṭha’’nti (pārā. aṭṭha. 1.101) aṭṭhakathāvacanato bharīyatīti bhāro, kammani siddhena bhāra-saddena bhaṇḍameva vuccati.
From the statement in the commentary (aṭṭhakathā), "A load itself is a bhāraṭṭhaṃ," bhāro means that which is carried, and by the word bhāra established in the passive voice, it refers to goods.
Theo lời Chú Giải “Bhāroyeva bhāraṭṭha” (chính vật mang là vật trên chỗ mang), được mang vác nên gọi là bhāra, do từ bhāra được hình thành ở thể bị động, chính vật phẩm được gọi như vậy.
148. Khandhanti yathāparicchinnameva khandhaṃ.
148. Shoulder means the shoulder as precisely defined.
148. Vai là chính vai đã được phân định.
Oropiteti ohārite.
When put down means when lowered.
Khi được đặt xuống là khi được hạ xuống.
Sīsatoti ettha ‘‘uddha’’nti pāṭhaseso, yathāparicchinnasīsato uparīti attho.
From the head – here, "upwards" is the remaining part of the text, meaning upwards from the head as precisely defined.
Từ đầu, ở đây có phần đọc bị thiếu là “trên”, nghĩa là trên đầu đã được phân định.
Kesaggamattampīti kesaggamattaṃ dūraṃ katvā.
Even by a hair's breadth means by a distance of a hair's breadth.
Dù chỉ bằng một ngọn tóc là làm cho cách xa một khoảng bằng một ngọn tóc.
Pi-saddo pageva tato adhikanti dīpeti.
The word pi indicates that it is even more so if it is more than that.
Tiểu từ pi cho thấy rằng nếu nhiều hơn thế thì càng phải phạm.
Mocentopīti kesaggena aphusantaṃ apanento.
Even when releasing means removing it without its touching the tip of a hair.
Dù là người cất đi là người lấy đi mà không chạm vào bằng ngọn tóc.
Etthāpi pi-saddena na kevalaṃ khandhaṃ oropentasseva pārājikaṃ, apica kho mocentopi parājitoti heṭṭhā vuttamapekkhati.
Here too, the word pi implies what was stated below: that not only one who puts down a load from the shoulder incurs a pārājika, but also one who releases it.
Ở đây, tiểu từ pi cũng quy chiếu đến điều đã nói ở dưới rằng không chỉ người đặt xuống vai mới phạm pārājika, mà cả người cất đi cũng bị parājita (thất bại).
Pasibbakādiyamakabhāraṃ pana sīse ca piṭṭhiyañcāti dvīsu ṭhānesu ṭhitattā dvīhi ṭhānehi apanayanena pārājikaṃ hoti, tañca ‘‘sīsato mocento’’ti imināva ekadesavasena saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ.
However, a double-load like a shoulder-bag, being placed on two locations, namely the head and the back, incurs a pārājika by removing it from two locations. And that should be understood as included by the phrase "releasing from the head" in a partial sense.
Còn đối với vật mang đôi như túi lưới v.v..., vì nó nằm ở hai nơi là trên đầu và trên lưng, nên phạm pārājika do lấy đi khỏi hai nơi, và điều đó cần được hiểu là đã được bao gồm một phần qua câu “cất đi từ đầu”.
149-50. Evaṃ sīsabhāre vinicchayaṃ dassetvā tadanantaraṃ uddesakkamesu khandhabhārādīsu vinicchaye dassetabbepi avasāne vuttaolambakabhāre vinicchayaṃ dassetvā ādyantabhārānaṃ vuttanayānusārena sesesupi vinicchayaṃ atidisitumāha ‘‘bhāra’’ntiādi.
149-50. Having thus shown the ruling on head-loads, and although the ruling on shoulder-loads and so on should be shown next in the order of exposition, the text shows the ruling on hanging-loads, which was mentioned at the end, and then states "load" and so on, in order to extend the ruling to the remaining loads according to the method stated for the initial and final loads.
149-50. Như vậy, sau khi trình bày quyết định về vật mang trên đầu, và mặc dù cần phải trình bày các quyết định về vật mang trên vai v.v... theo thứ tự của đề mục, nhưng sau khi trình bày quyết định về vật mang treo được nói ở cuối, để ngoại suy quyết định cho các trường hợp còn lại theo phương pháp đã nói cho vật mang ở đầu và cuối, ngài nói “bhāra” v.v...
Suddhamānasoti pātarāsādikāraṇena atheyyacitto, hatthagatabhāraṃ theyyacittena bhūmiyaṃ ṭhapananissajjanādiṃ karontassa hatthato muttamatte pārājikanti idametena upalakkhitanti daṭṭhabbaṃ.
With a pure mind means with a mind free from the intention to steal, for reasons such as breakfast. It should be understood that this refers to the fact that a pārājika occurs as soon as one releases from the hand a load held in hand, or places it on the ground, with the intention of stealing.
Với tâm trong sạch là không có ý trộm cắp do các lý do như bữa ăn sáng v.v... Cần hiểu rằng, qua điều này, ngài muốn chỉ ra rằng: đối với người có ý trộm cắp mà thực hiện việc đặt xuống đất, từ bỏ v.v... vật mang đang cầm trên tay, thì ngay khi vật đó rời khỏi tay, người ấy phạm pārājika.
Ettha vuttanayenevāti sīsabhāraolambakabhāresu vuttānusārena.
In the manner stated here means according to what was stated regarding head-loads and hanging-loads.
Chính bằng phương pháp đã nói ở đây là theo như đã nói trong các trường hợp vật mang trên đầu và vật mang treo.
Sesesupi bhāresūti khandhabhārādikesupi.
In the remaining loads as well means in shoulder-loads and so on.
Trong các vật mang còn lại là trong các vật mang trên vai v.v...
Matisārena sāramatinā.
By one with discerning wisdom or with keen intellect.
Với trí tuệ sắc bén là người có trí tuệ sắc bén.
Veditabbo vinicchayoti yathāparicchinnesu ṭhānesu ṭhitaṃ pādagghanakaṃ yaṃ kiñci vatthuṃ theyyacittena ‘‘gaṇhissāmī’’ti āmasantassa dukkaṭaṃ, ṭhānā acāvetvā phandāpentassa thullaccayaṃ, yathāparicchinnaṭṭhānātikkamanavasena vā uddhaṃukkhipanavasena vā ṭhānā cāventassa pārājikaṃ hotīti ayaṃ vinicchayo veditabboti attho.
The ruling should be understood means that if one, with the intention to steal, touches any object worth a quarter (pāda) that is placed in the precisely defined locations, it is a dukkaṭa; if one moves it without displacing it from its location, it is a thullaccaya; if one displaces it from its location by exceeding the precisely defined location or by lifting it upwards, it is a pārājika – this is the ruling that should be understood.
Cần biết quyết định nghĩa là, cần biết quyết định này: đối với người có ý trộm cắp mà chạm vào bất kỳ vật gì đáng giá một pāda, đang nằm ở những nơi đã được phân định, với ý định “ta sẽ lấy”, thì phạm dukkaṭa; làm rung động mà không di chuyển khỏi chỗ thì phạm thullaccaya; làm di chuyển khỏi chỗ bằng cách vượt qua nơi đã được phân định hoặc bằng cách nhấc lên trên thì phạm pārājika.
151-3. Idāni ārāmaṭṭhavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘dukkaṭa’’ntiādi.
151-3. Now, to show the ruling on the ārāmaṭṭha, it begins with "dukkaṭa" and so on.
151-3. Bây giờ, để trình bày quyết định về vật trong trú xứ, ngài nói “dukkaṭa” v.v...
Ārāmanti campakādipupphārāmañca ambādiphalārāmañcāti dvīsu ārāmesu yaṃ kañci ārāmaṃ.
Ārāma means any ārāma among the two types: a flower garden, such as a campaka garden, or a fruit garden, such as a mango garden.
Trú xứ là bất kỳ trú xứ nào trong hai loại trú xứ: vườn hoa như hoa campaka v.v... và vườn quả như xoài v.v...
Āramanti ettha pupphādikāminoti viggaho, taṃ ārāmaṃ, abhi-saddayoge upayogavacanaṃ.
The etymology is: "Those desiring flowers and so on delight here." That is an ārāma. In conjunction with the word abhi, it is a term indicating application.
Giải thích từ nguyên: người ưa thích hoa v.v... đến đây, nên gọi là ārāma (trú xứ), khi đi cùng với tiếp đầu ngữ abhi, nó có nghĩa là sử dụng.
Abhiyuñjatoti parāyattabhāvaṃ jānanto ‘‘mama santaka’’nti aṭṭaṃ katvā gaṇhituṃ theyyacittena sahāyādibhāvatthaṃ dutiyakapariyesanādivasena abhiyuñjantassa dukkaṭaṃ muninā vuttanti iminā sambandhanīyaṃ, adinnādānassa pubbapayogattā sahapayogagaṇanāya dukkaṭanti bhagavatā vuttanti attho.
Abhiyuñjato means that the Muni declared a dukkaṭa for one who, knowing it belongs to another, makes a claim "it is mine" with a thievish mind to take it, and then applies himself to it by way of seeking a companion or other secondary investigations. This is the connection. The meaning is that the Blessed One declared a dukkaṭa as a preliminary application of taking what is not given, or as an act counted together with the application.
Đối với người tranh chấp, cần liên kết như sau: biết rằng đó là tài sản của người khác, nhưng khởi kiện với ý nói “là của tôi”, và với ý trộm cắp để chiếm đoạt, người đó tranh chấp bằng cách tìm kiếm người thứ hai để làm đồng minh v.v..., thì Đức Muni đã dạy là phạm dukkaṭa; nghĩa là, vì đây là sự chuẩn bị trước của việc lấy của không cho, nên được tính là hành động đồng thời, Đức Phật đã dạy là phạm dukkaṭa.
Dhammaṃ carantoti aṭṭaṃ karonto.
Dhammaṃ caranto means making a claim.
Tiến hành vụ kiện là khởi kiện.
Paraṃ sāmikaṃ parājeti ce, sayaṃ sāsanato parājitoti yojanā.
Paraṃ (the owner) parājeti ce, (if he defeats), then parājito (he is defeated) from the Dispensation himself—this is the connection.
Cách nối câu là: nếu thắng kiện người khác, tức là chủ sở hữu, thì tự mình bị parājita (thất bại) khỏi giáo pháp.
Sāmino dhuranikkhepeti ‘‘ayaṃ thaddho kakkhaḷo jīvitabrahmacariyantarāyampi me kareyya, alaṃ dāni mayhaṃ iminā ārāmenā’’ti sāmino dhuranikkhepe sati, attano ‘‘na dassāmī’’ti dhuranikkhepe cāti yojanā.
Sāmino dhuranikkhepe means when the owner abandons the burden, thinking, "This person is stubborn and harsh; he might even cause an obstacle to my life or to my holy life. Enough now with this ārāma for me," and also when one himself abandons the burden, thinking, "I will not give it." This is the connection.
Sāmino dhuranikkhepe có nghĩa là: khi người chủ từ bỏ trách nhiệm với ý nghĩ rằng: “Vị này cứng đầu, thô lỗ, cũng có thể gây nguy hại đến mạng sống và đời sống phạm hạnh của ta, thôi đủ rồi, đối với ta tu viện này”, và khi (vị tỳ khưu) tự mình từ bỏ trách nhiệm với ý nghĩ “ta sẽ không trả lại”. Đây là cách kết nối.
Evaṃ ubhinnaṃ dhuranikkhepe pārājikaṃ.
Thus, when both abandon the burden, it is a pārājika.
Như vậy, khi cả hai từ bỏ trách nhiệm, (phạm) pārājika.
Tassāti abhiyuñjantassa.
Tassā means for the one who applies himself.
Tassā có nghĩa là của người tố cáo.
Sabbesaṃ kūṭasakkhīnañcāti ca-kāro luttaniddiṭṭhoti veditabbo.
Sabbesaṃ kūṭasakkhīnañcā means that the particle ca is to be understood as indicating an omitted word.
Sabbesaṃ kūṭasakkhīnañcā có nghĩa là: nên hiểu rằng từ ca ở đây đã được tỉnh lược.
Corassa assāmikabhāvaṃ ñatvāpi tadāyattakaraṇatthaṃ yaṃ kiñci vadantā kūṭasakkhino, tesaṃ sabbesampi bhikkhūnaṃ pārājikaṃ hotīti attho.
Those who, knowing the thief's lack of ownership, say anything to make it dependent on him are false witnesses; for all such bhikkhus, it is a pārājika—this is the meaning.
Những người làm chứng gian là những người nói bất cứ điều gì để làm cho (tài sản) thuộc về tên trộm, dù biết rằng tên trộm không phải là chủ sở hữu. Ý nghĩa là tất cả các tỳ khưu ấy đều phạm pārājika.
154. Vihāraṭṭhakathāyaṃ vihāranti upalakkhaṇattā ‘‘pariveṇaṃ vā, āvāsaṃ vā’’ti ca gahetabbaṃ.
154. In the commentary on Vihāra, vihāra is a designation, so "a precinct or an abode" should also be understood.
154. Trong chú giải về trú xá, từ vihāra (trú xá) là một thuật ngữ bao hàm, nên cũng cần được hiểu là “pariveṇa (tịnh xá) hoặc āvāsa (nơi ở)”.
Saṅghikanti cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa bhikkhūnaṃ dinnattā saṅghasantakaṃ.
Saṅghika means belonging to the Saṅgha because it was given to the bhikkhus for the Saṅgha of the four directions.
Saṅghika (thuộc về Tăng chúng) có nghĩa là tài sản của Tăng chúng, vì đã được dâng cúng cho Tăng chúng bốn phương.
Kañcīti khuddakaṃ, mahantaṃ vāti attho.
Kañcī means whether small or large.
Kañci (bất kỳ) có nghĩa là nhỏ hoặc lớn.
Acchinditvāna gaṇhituṃ abhiyuñjantassa pārājikā na sijjhatītipi pāṭhasesayojanā.
A further connection in the text is that a pārājika is not incurred by one who applies himself to take it by force.
Cũng có thể kết nối phần còn lại của câu là: đối với người tố cáo để chiếm đoạt mà không tước đoạt, tội pārājika không thành tựu.
Hetuṃ dasseti ‘‘sabbesaṃ dhuranikkhepābhāvato’’ti, sabbasseva cātuddisikasaṅghassa dhuranikkhepassa asambhavatoti attho.
The reason is shown by "sabbesaṃ dhuranikkhepābhāvato", meaning because it is impossible for the entire Saṅgha of the four directions to abandon the burden.
Ngài nêu lý do: “sabbesaṃ dhuranikkhepābhāvato” (vì không có sự từ bỏ trách nhiệm của tất cả), ý nghĩa là vì không thể có sự từ bỏ trách nhiệm của toàn thể Tăng chúng bốn phương.
‘‘Vihāra’’nti ettakameva avatvā ‘‘saṅghika’’nti visesanena dīghabhāṇakādibhedassa gaṇassa, ekapuggalassa vā dinnavihārādiṃ acchinditvā gaṇhante dhuranikkhepasambhavā pārājikanti vuttaṃ hoti.
By not merely saying "vihāra" but adding the qualifier "saṅghika," it is stated that a pārājika is incurred when one forcibly takes a vihāra or similar property given to a group, such as those of the Dīghabhāṇakas, or to an individual, because in such cases, the abandonment of the burden is possible.
Khi nói “saṅghika” (thuộc về Tăng chúng) để làm rõ thay vì chỉ nói “vihāra” (trú xá), điều này có nghĩa là khi chiếm đoạt mà không tước đoạt trú xá v.v... đã được dâng cúng cho một nhóm Tăng chúng như các vị Dīghabhāṇaka v.v... hoặc cho một cá nhân, thì có thể có sự từ bỏ trách nhiệm, nên (phạm) pārājika.
Ettha vinicchayo ārāme viya veditabbo.
The decision here should be understood as in the case of the ārāma.
Sự phân xử ở đây nên được hiểu tương tự như trong trường hợp tu viện.
Imesu tatraṭṭhabhaṇḍe vinicchayo bhūmaṭṭhathalaṭṭhaākāsaṭṭhavehāsaṭṭhesu vuttanayena ñātuṃ sakkāti na vuttoti veditabbo.
It should be understood that the decision regarding the property located therein is not stated because it can be known by the method mentioned for ground-level, elevated, aerial, and sky-level objects.
Nên hiểu rằng sự phân xử về các vật dụng ở những nơi này không được nêu ra vì có thể được biết đến theo phương pháp đã được trình bày trong các trường hợp vật dụng trên mặt đất, vật dụng trên nền đất, vật dụng trong không gian, và vật dụng trên không.
155-6. Khettaṭṭhe sīsānīti valliyo.
155-6. In the context of the field, sīsānī means stalks.
155-6. Trong phần về ruộng, sīsāni là các dây leo.
Nidampitvānāti yathā dhaññamattaṃ hatthagataṃ hoti, tathā katvā.
Nidampitvānā means having done so that only the grain is obtained.
Nidampitvāna có nghĩa là làm sao cho chỉ có hạt lúa vào tay.
Asitenāti dāttena.
Asitenā means with a sickle.
Asitena có nghĩa là bằng liềm.
Lāyitvāti dāyitvā.
Lāyitvā means having reaped.
Lāyitvā có nghĩa là cắt, gặt.
Sabbakiriyāpadesu ‘‘sāliādīnaṃ sīsānī’’ti sambandhanīyaṃ.
In all verbal expressions, "sāliādīnaṃ sīsānī" (the stalks of rice and so on) should be connected.
Trong tất cả các hành động, cần phải liên kết với “sāliādīnaṃ sīsāni” (bông của lúa sāli v.v...).
Sāliādīnaṃ sīsāni nidampitvā gaṇhato yasmiṃ bīje gahite vatthu pūrati, tasmiṃ bandhanā mocite tassa pārājikaṃ bhaveti yojanā.
The connection is that for one who takes the stalks of rice and so on after having threshed them, if the object reaches the value when the seed is taken, and it is released from its binding, a pārājika is incurred for him.
Đối với người lấy bông lúa sāli v.v... bằng cách tuốt, khi hạt giống được lấy đủ giá trị của vật, và được tách ra khỏi chỗ buộc, vị ấy phạm pārājika. Đây là cách kết nối.
Asitena lāyitvā gaṇhato yasmiṃ sīse gahite…pe… bhave, karena chinditvā gaṇhato yassaṃ muṭṭhiyaṃ gahitāyaṃ…pe… bhaveti yojanā.
The connection is: for one who takes it after reaping with a sickle, if the object reaches the value when the head is taken... a pārājika is incurred; for one who takes it after breaking it off with the hand, if the object reaches the value when the handful is taken... a pārājika is incurred.
Đối với người lấy bằng cách gặt liềm, khi bông lúa được lấy... (như trên)... phạm; đối với người lấy bằng cách ngắt tay, khi nắm lúa được lấy... (như trên)... phạm. Đây là cách kết nối.
Bījeti vīhādiphale.
Bīje means in the grain or fruit.
Bīje có nghĩa là quả của lúa v.v...
Vatthu pūratīti pādagghanakaṃ hotīti.
Vatthu pūratī means it reaches the value of a quarter padaka.
Vatthu pūrati có nghĩa là đủ giá trị một pāda.
Muṭṭhiyanti sīsamuṭṭhiyaṃ, bījamuṭṭhiyaṃ vā.
Muṭṭhiya means a handful of heads or a handful of seeds.
Muṭṭhiyaṃ có nghĩa là một nắm bông lúa hoặc một nắm hạt.
Bandhanā mociteti bandhanaṭṭhānato mocite.
Bandhanā mocite means released from its binding place.
Bandhanā mocite có nghĩa là được tách ra khỏi chỗ buộc.
157. Daṇḍo vāti vatthupūrakavīhidaṇḍo vā.
157. Daṇḍo vā means a stalk of grain that reaches the value.
157. Daṇḍo vā có nghĩa là thân cây lúa đủ giá trị của vật.
Acchinno rakkhatīti sambandho.
The connection is: "uncut, it protects."
Nó bảo vệ khi chưa bị cắt đứt. Đây là cách liên kết.
Taco vāti tassa daṇḍassa ekapasse challi vā acchinno rakkhaticceva sambandho.
Taco vā means a layer of bark on one side of that stalk. The connection is still "uncut, it protects."
Taco vā có nghĩa là vỏ ở một bên của thân cây đó chưa bị cắt đứt, nó bảo vệ. Đây là cách liên kết.
Vā-ggahaṇena idhāvuttaṃ aṭṭhakathāgataṃ (pārā. aṭṭha. 1.104) ‘‘vāko’’ti idaṃ saṅgaṇhāti.
By the particle vā, the word "vāko" (bark) mentioned in the Aṭṭhakathā (Pārā. Aṭṭha. 1.104) which is not stated here, is included.
Việc dùng từ vā bao gồm cả từ “vāko” được đề cập trong Chú giải mà không được nêu ở đây.
Vāko nāma daṇḍe vā tace vā bāhiraṃ.
Vāka means the outer part of a stalk or bark.
Vāko là phần bên ngoài của thân cây hoặc vỏ cây.
Idhāpi taco vā acchinno rakkhatīti yojanā.
Here too, the meaning is that the unsevered bark protects.
Ở đây cũng vậy, vỏ cây chưa bị cắt đứt thì bảo vệ. Đây là cách kết nối.
Vīhināḷampi vāti gahitadhaññasālisīsena patiṭṭhitaṃ vīhikudrūsādigacchānaṃ nāḷaṃ, tacagabbhoti vuttaṃ hoti.
"Vīhināḷampi vā" means the stalk of rice, millet, etc., plants, which is established by the ears of harvested grain; it is said to be the inner part of the bark.
Vīhināḷampi vā có nghĩa là cọng của các loại cây như lúa, kê v.v... mà bông lúa đã được lấy vẫn còn dính vào, được gọi là phần lõi trong vỏ.
Dīghanti dīghaṃ ce hoti.
"Dīghaṃ" means if it is long.
Dīgha có nghĩa là nếu nó dài.
‘‘Anikkhantovā’’ti iminā ‘‘daṇḍo’’ti sambandho.
The word "daṇḍo" is connected with "Anikkhantovā".
Từ “anikkhantovā” có liên quan đến “daṇḍo” (thân cây).
‘‘Tato’’ti pāṭhaseso.
"Tato" is the remaining part of the text.
Phần còn thiếu của câu là “tato”.
Tato dīghavīhināḷato sabījavīhisīsadaṇḍo sabbaso chinno chinnakoṭiyā kesaggamattampi bahi anikkhantoti attho.
The meaning is that the stalk of the rice ear with seeds, completely severed from that long rice stalk, with its severed tip, not even a hair's breadth emerged outside.
Ý nghĩa là: từ cọng lúa dài đó, thân cây lúa mang hạt đã được cắt hoàn toàn, nhưng phần đầu bị cắt vẫn chưa nhô ra ngoài dù chỉ bằng một sợi tóc.
Rakkhatīti taṃ bhikkhuṃ dukkaṭathullaccayapārājikavatthūnaṃ anurūpāpattito pāleti.
"Rakkhatī" means it protects that bhikkhu from offenses such as dukkaṭa, thullaccaya, and pārājika, according to the nature of the object.
Rakkhati (bảo vệ) có nghĩa là bảo vệ vị tỳ khưu ấy khỏi các tội tương ứng với vật trộm là dukkaṭa, thullaccaya, và pārājika.
Mutto ce, na rakkhatīti attho.
If it is released, it does not protect; that is the meaning.
Ý nghĩa là nếu đã thoát ra, thì không còn bảo vệ nữa.
Vuttañcetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘vīhināḷaṃ dīghampi hoti, yāva antonāḷato vīhisīsadaṇḍako na nikkhamati, tāva rakkhati.
This has been stated in the Aṭṭhakathā: "Even if the rice stalk is long, it protects as long as the stalk of the rice ear does not emerge from the inner stalk.
Điều này đã được nói trong Chú giải: “Cọng lúa dù dài, chừng nào thân cây lúa chưa ra khỏi bên trong cọng, chừng đó nó còn bảo vệ.
Kesaggamattampi nāḷato daṇḍakassa heṭṭhimatale nikkhantamatte bhaṇḍagghavasena kāretabbo’’ti (pārā. 1.104).
If even a hair's breadth of the stalk's lower part emerges from the stalk, an offense should be incurred based on the value of the goods."
Ngay khi phần dưới của thân cây nhô ra khỏi cọng dù chỉ bằng một sợi tóc, vị ấy phải bị xử lý theo giá trị của vật”.
Tathā imināva vinicchayena aṭṭhakathāyaṃ ‘‘lāyitabbavatthupūrakavīhisīsamuṭṭhiyā mūle chinnepi sīsesu acchinnavīhisīsaggehi saddhiṃ jaṭetvā ṭhitesu rakkhati, jaṭaṃ vijaṭetvā viyojitesu yathāvuttapārājikādiāpattiyo hontī’’ti evamādiko vinicchayo ca sūcitoti gahetabbo.
Similarly, it should be understood that by this very determination, the Aṭṭhakathā also indicates such determinations as: "Even if the root of the rice ear cluster, which fills the object to be reaped, is cut, it protects when the unsevered tips of the rice ears are intertwined and remain; when the intertwining is undone and separated, offenses like the aforementioned pārājika occur."
Tương tự, nên hiểu rằng với sự phân xử này, các quyết định trong Chú giải cũng được gợi ý, chẳng hạn như: “Ngay cả khi gốc của nắm bông lúa đủ giá trị vật cần gặt đã bị cắt, nhưng nếu chúng vẫn còn dính lại với nhau qua các ngọn bông lúa chưa bị cắt, thì nó vẫn bảo vệ; khi chúng được gỡ ra và tách rời, các tội như pārājika v.v... đã nói sẽ phát sinh”.
158. Madditvāti vīhisīsāni madditvā.
158. "Madditvā" means having threshed the rice ears.
158. Madditvā có nghĩa là sau khi đập các bông lúa.
Papphoṭetvāti bhusādīni ophunitvā.
"Papphoṭetvā" means having winnowed the husks, etc.
Papphoṭetvā có nghĩa là sau khi sàng sảy trấu v.v...
Ito sāraṃ gaṇhissāmīti parikappetīti yojanā.
The meaning is that one intends, "I will take the essence from this."
Vị ấy dự định “từ đây ta sẽ lấy phần tinh túy”. Đây là cách kết nối.
Itoti vīhisīsato.
"Ito" means from the rice ears.
Ito có nghĩa là từ bông lúa.
Sāraṃ gaṇhissāmīti sārabhāgaṃ ādiyissāmi.
"Sāraṃ gaṇhissāmī" means I will take the essential part.
Sāraṃ gaṇhissāmi có nghĩa là ta sẽ lấy phần tinh túy.
Sace parikappetīti yojanā.
The meaning is: if one intends.
Nếu vị ấy dự định. Đây là cách kết nối.
Rakkhatīti vatthupahonakappamāṇaṃ dāttena lāyitvā vā hatthena chinditvā vā ṭhānā cāvetvā gahitampi yāva parikappo na niṭṭhāti, tāva āpattito rakkhatīti attho.
"Rakkhatī" means it protects from offense as long as the intention is not completed, even if it is reaped with a sickle or cut with the hand to an amount sufficient for the object, and moved from its place and taken.
Rakkhati (bảo vệ) có nghĩa là: dù đã lấy vật có giá trị đủ mức quy định bằng cách gặt liềm hoặc ngắt tay và di chuyển khỏi vị trí, nhưng chừng nào sự dự định chưa hoàn tất, chừng đó nó vẫn bảo vệ khỏi tội.
159. Maddanepīti vīhisīsamaddanepi.
159. "Maddanepī" means even in threshing the rice ears.
159. Maddanepī có nghĩa là ngay cả khi đang đập bông lúa.
Uddharaṇepīti palālāpanayanepi.
"Uddharaṇepī" means even in removing the straw.
Uddharaṇepī có nghĩa là ngay cả khi đang loại bỏ rơm.
Papphoṭanepīti bhusādikacavarāpanayanepi.
"Papphoṭanepī" means even in removing husks and other refuse.
Papphoṭanepī có nghĩa là ngay cả khi đang loại bỏ rác như trấu v.v...
Doso natthīti agghavasena pārājikādiāpattiyo na bhavanti, sahapayogadukkaṭaṃ pana hoteva.
"Doso natthī" means offenses like pārājika do not occur based on value, but a dukkaṭa offense for concurrent use certainly occurs.
Doso natthi có nghĩa là không có các tội như pārājika v.v... dựa trên giá trị, nhưng vẫn có tội dukkaṭa do hành động đi kèm.
Attano…pe… parājayoti attano paṭhamaṃ parikappitākārena sabbaṃ katvā sārabhāgaṃ gaṇhituṃ attano bhājane pakkhittamatte yathāvuttapārājikādayo hontīti attho.
"Attano…pe… parājayo" means that offenses like the aforementioned pārājika occur as soon as one has done everything according to one's initial intention and put the essential part into one's own container.
Attano…pe… parājayo có nghĩa là: sau khi đã làm tất cả mọi việc theo cách đã dự định ban đầu, ngay khi bỏ phần tinh túy vào vật chứa của mình để lấy, các tội như pārājika v.v... đã nói sẽ phát sinh.
160. Ettāvatā ‘‘khettaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ khette catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭha’’nti (pārā. 104) vuttāni khettaṭṭhāni cattāri yathāvuttasadisānīti tāni pahāya ‘‘tatthajātaka’’ntiādi pāḷiyaṃ āgate tatrajāte vinicchayaṃ dassetvā idāni ‘‘khettaṃ nāma yattha pubbaṇṇaṃ vā aparaṇṇaṃ vā jāyatī’’ti (pārā. 104) evamāgate khettepi vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘jāna’’ntiādi.
160. Up to this point, the four types of field-situated goods mentioned as "goods situated in a field are placed in the field in four ways: on the ground, on a mound, in the air, or hovering" were similar to what has been described. Having omitted those and shown the determination regarding "tatthajātaka" (born there) mentioned in the Pāḷi as "tatthajātaka" and so on, now, to show the determination regarding "field" as mentioned in "a field is where early crops or late crops grow," it states "jāna" and so on.
160. Đến đây, sau khi đã trình bày sự phân xử về những gì mọc ở ruộng, vốn được đề cập trong Pāḷi là “tatthajātaka” (mọc ở đó), và bỏ qua bốn loại vật ở ruộng đã được nói: “Vật ở ruộng là vật được đặt ở bốn nơi trong ruộng: trên mặt đất, trên nền đất, trong không gian, trên không”, vì chúng tương tự như những gì đã được trình bày; bây giờ, để trình bày sự phân xử về chính thửa ruộng, vốn được đề cập là “Ruộng là nơi ngũ cốc sớm hoặc ngũ cốc muộn mọc lên”, Ngài nói “jāna” (biết) v.v...
Jānanti parasantakabhāvaṃ jānanto.
"Jānaṃ" means knowing it to be another's property.
Jāna có nghĩa là biết rằng đó là tài sản của người khác.
Khīlanti appitakkharaṃ vā itaraṃ vā pāsāṇādikhīlaṃ.
"Khīlaṃ" means a post, whether inscribed or not, such as a stone post.
Khīla có nghĩa là cọc mốc bằng đá v.v..., dù được khắc chữ hay không.
Saṅkāmetīti parāyattabhūmiṃ sāmikā yathā passanti, tathā vā aññathā vā attano santakaṃ kātukāmatāya kesaggamattampi ṭhānaṃ yathā sasantakaṃ hoti, tathā theyyacittena nikhaṇatīti attho.
"Saṅkāmetī" means with a thieving mind, one buries even a hair's breadth of land in such a way that it becomes one's own property, whether the owners of the land belonging to others see it or not, out of a desire to make it one's own.
Saṅkāmetī (dời đi) có nghĩa là: với ý định trộm cắp, vị ấy đào cọc mốc lên dù chỉ bằng một sợi tóc để làm cho đất của người khác trở thành của mình, dù các chủ sở hữu có thấy hay không, sao cho vị trí đó trở thành của mình.
161. Taṃ pārājikattaṃ tassa kadā hotīti āha ‘‘sāmikānaṃ tu dhuranikkhepane satī’’ti.
161. When does that pārājika offense occur for him? He states: "sāmikānaṃ tu dhuranikkhepane satī" (when the owners abandon their responsibility).
161. Khi nào vị ấy phạm tội pārājika đó? Ngài nói: “sāmikānaṃ tu dhuranikkhepane satī” (nhưng khi các chủ sở hữu từ bỏ trách nhiệm).
‘‘Hotī’’ti pāṭhaseso.
"Hotī" is the remaining part of the text.
Phần còn thiếu của câu là “hoti” (thì phạm).
Tu-saddena ‘‘attano vā’’ti visesassa saṅgahitattā sāmino nirālayabhāvasaṅkhātadhuranikkhepe ca ‘‘sāmikassa na dassāmī’’ti attano dhuranikkhepe ca tassa pārājikattaṃ hotīti attho.
By the word "tu", since the specific case "or his own" is included, the pārājika offense occurs for him both when the owners abandon their responsibility, meaning they are detached, and when he abandons his own responsibility, saying, "I will not give it to the owner."
Do từ tu, phần đặc biệt “attano vā” (hoặc của chính mình) được bao hàm, nên ý nghĩa là: khi người chủ từ bỏ trách nhiệm, được gọi là trạng thái không còn quan tâm, và khi chính vị ấy từ bỏ trách nhiệm với ý nghĩ “sẽ không trả lại cho chủ”, thì vị ấy phạm tội pārājika.
Evamudīritanti ‘‘kesaggamattampī’’ti evaṃ niyamitaṃ kathitaṃ.
"Evamudīritaṃ" means "even a hair's breadth" and so on, thus defined and stated.
Evamudīrita có nghĩa là được nói, được quy định như vậy: “dù chỉ bằng một sợi tóc”.
162. Yā panāti yā bhūmi pana.
162. "Yā panā" means whichever land.
162. Yā panā nghĩa là mảnh đất nào.
Tesu dvīsu khīlesu.
"Tesu" means in those two posts.
Tesu là trong hai cọc mốc ấy.
Ādo thullaccayanti paṭhame khīle saṅkāmite so bhikkhu thullaccayaṃ āpajjati.
"Ādo thullaccayaṃ" means when the first post is moved, that bhikkhu incurs a thullaccaya offense.
Ādo thullaccaya nghĩa là khi cọc mốc thứ nhất được di dời, vị tỳ khưu ấy phạm tội thullaccaya.
Dutiyeti dutiye khīle saṅkāmite parājayo hotīti yojanā.
In the second means that when the second peg is moved, it is a Pārājika; thus is the connection.
Dutiye nghĩa là khi cọc mốc thứ hai được di dời, thì phạm tội pārājika, nên được hiểu như vậy.
Bahūhi khīlehi gahetabbaṭṭhāne pariyantakhīlesu dvīsu vinicchayo ca eteneva vutto hoti.
In a place to be taken with many pegs, the decision concerning the two pegs at the ends is also stated by this.
Và trong trường hợp nơi cần được lấy bằng nhiều cọc mốc, sự quyết định đối với hai cọc mốc ở cuối cũng được nói đến bởi chính điều này.
Ettha pana ante khīladvayaṃ vinā avasesakhīlanikhaṇane ca itaresu tadatthesu sabbapayogesu ca dukkaṭaṃ hotīti viseso.
Here, however, apart from the two pegs at the end, in the digging in of the remaining pegs and in all other applications concerning that matter, it is a Dukkata; this is the distinction.
Tuy nhiên, ở đây có điểm đặc biệt là: ngoại trừ hai cọc mốc ở cuối, trong việc đóng các cọc mốc còn lại và trong tất cả các hành vi khác có cùng mục đích ấy, thì phạm tội dukkaṭa.
Idha rajjuṃ vāpīti vikappattha vā-saddena ‘‘yaṭṭhiṃ vā’’ti yojetabbepi avuttasamuccayatthaṃ adhikavacanabhāvena vutta pi-saddena idhāvuttamariyādavatīnaṃ vinicchayassa ñāpitattā yathāvuttarajjuyaṭṭhivinicchayesu viya parasantakāya bhūmiyā kesaggamattampi ṭhānaṃ theyyacittena gaṇhitukāmatāya vatipāde nikhaṇitvā vā sākhāmattena vā vatiṃ karontassa mariyādaṃ vā bandhantassa pākāraṃ vā cinantassa paṃsumattikā vā vaḍḍhentassa pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne pācittiyañca dukkaṭañca sahapayoge kevaladukkaṭañca pacchimapayogesu dvīsu paṭhamapayoge thullaccayañca avasānapayoge pārājikañca hotīti vinicchayopi saṅgahitoti daṭṭhabbaṃ.
Here, by the word or a rope which signifies an option, even though it should be connected with "or a stick," by the word pi which indicates an additional statement for comprehensive inclusion, it is shown that the decision concerning boundaries not mentioned here is also included. Thus, it should be understood that just as in the decisions concerning ropes and sticks, if one, with a thieving mind, desires to take even a hair's breadth of land belonging to another, and either digs in a fence post, or makes a fence with a branch, or sets a boundary, or builds a wall, or adds earth and soil, then in the initial application, it is a Pācittiya where it should be a Pācittiya, and a Dukkata; in the simultaneous application, it is merely a Dukkata; and in the last two applications, in the first application, it is a Thullaccaya, and in the final application, it is a Pārājika.
Ở đây, mặc dù trong câu rajjuṃ vāpī, từ vā có nghĩa là tùy chọn nên được kết hợp với “yaṭṭhiṃ vā” (hoặc cây gậy), nhưng từ pi được nói đến như một lời nói thêm với ý nghĩa tổng hợp những gì chưa được nói. Do đó, sự quyết định về những bờ ranh chưa được đề cập ở đây cũng được chỉ ra. Vì vậy, nên hiểu rằng sự quyết định sau đây cũng được bao gồm: giống như trong các quyết định về dây và gậy đã được nói đến, do muốn lấy dù chỉ một khoảng bằng đầu sợi tóc của mảnh đất thuộc sở hữu của người khác với tâm trộm cắp, người nào đóng cọc làm bờ ranh, hoặc làm bờ ranh chỉ bằng cành cây, hoặc đắp bờ ranh, hoặc xây tường rào, hoặc vun thêm đất bùn, thì trong hành vi ban đầu, phạm tội pācittiya ở nơi đáng bị pācittiya và tội dukkaṭa; trong hành vi đồng thời, chỉ phạm tội dukkaṭa; trong hai hành vi cuối cùng, phạm tội thullaccaya ở hành vi thứ nhất và phạm tội pārājika ở hành vi kết thúc.
165. Vatthaṭṭhādīsu vatthaṭṭhassāti ettha ‘‘vatthu nāma ārāmavatthu vihāravatthū’’ti (pārā. 105) padabhājane vuttattā pupphādiārāme kātuṃ saṅkharitvā ṭhapitabhūmi ca pubbakatārāmānaṃ vināse tucchabhūmi ca vihāraṃ kātuṃ abhisaṅkhatā bhūmi ca naṭṭhavihārabhūmi cāti evaṃ vibhāgavati vasati ettha uparopo vā vihāro vāti ‘‘vatthū’’ti vuccati iccevaṃ duvidhaṃ vatthuñca ‘‘vatthuṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ vatthusmiṃ catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭha’’nti (pārā. 105) vacanato evaṃ catubbidhaṃ bhaṇḍañcāti idaṃ dvayaṃ vatthu ca vatthuṭṭhañca vatthuvatthuṭṭhanti vattabbe ekadesasarūpekasesavasena samāsetvā, u-kārassa ca akāraṃ katvā ‘‘vatthaṭṭhassā’’ti dassitanti gahetabbaṃ.
165. In Chapter on Sites and so on, concerning of the site-located, since it is stated in the word analysis that "site means monastery-site and dwelling-site", it should be understood that "site" refers to two kinds: land prepared and set aside for making flower gardens and so on, and empty land after the destruction of previously built gardens; and land prepared for making a dwelling, and land of a destroyed dwelling, classified in this way, where one resides or where a tree is planted or a dwelling is built; and "site-located" refers to four kinds of goods laid in a site: "ground-located, elevated-located, sky-located, and suspended-located"; this duality of site and site-located is combined by means of a partial identity and a single remainder, and the vowel 'u' is changed to 'a' to show vatthaṭṭhassa.
165. Trong các từ vatthaṭṭha v.v., ở đây, đối với từ vatthaṭṭhassā, do trong padabhājana có nói rằng “vatthu tên là nền đất khu vườn, nền đất ngôi tịnh xá”, nên cần hiểu như sau: nền đất được dọn dẹp để làm vườn hoa v.v., nền đất trống khi các khu vườn cũ bị hư hoại, nền đất được chuẩn bị để xây tịnh xá, và nền đất của tịnh xá đã bị hư hoại. Như vậy, đất nền có sự phân chia như thế được gọi là “vatthu” vì nơi đó có thể trồng cây hoặc xây tịnh xá. Cả hai loại vatthu này và bốn loại vật dụng như đã được nói trong câu “vật dụng ở nền đất tên là vật dụng được đặt ở nền đất theo bốn cách: đặt trên mặt đất, đặt trên nền, đặt trong không gian, đặt lơ lửng” — hai thứ này, tức là vatthu và vatthuṭṭha, khi cần nói là vatthuvatthuṭṭha, đã được rút gọn bằng cách hợp thành một từ theo phép ekadesasarūpekasesa, và chữ u-kāra được đổi thành a-kāra, nên được trình bày là “vatthaṭṭhassā”.
Yathāvuttaduvidhavatthuno, vatthaṭṭhassa ca bhaṇḍassāti attho.
This means of the two kinds of sites as mentioned, and of the goods located in the site.
Nghĩa là: của hai loại nền đất đã nói, và của vật dụng ở trên nền đất.
Khettaṭṭheti etthāpi ayameva samāsoti khette ca khettaṭṭhe cāti gahetabbaṃ.
In in the field-located, this is also the same compound, and should be understood as in the field and in the field-located.
Khettaṭṭheti: ở đây cũng là phép hợp từ tương tự, nên hiểu là “trong ruộng và trên ruộng”.
Nāvaṭṭhādivohārepi eseva nayo.
The same method applies to terms like in the boat-located.
Trong cách dùng từ nāvaṭṭha v.v. cũng theo phương pháp này.
Gāmaṭṭhepi cāti ‘‘gāmaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ gāme catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti bhūmaṭṭhaṃ…pe… vehāsaṭṭha’’nti (pārā. 106) vutte catubbidhe gāmaṭṭhabhaṇḍepīti attho.
And also in the village-located means in the four kinds of goods located in a village, as stated: "village-located means goods laid in a village in four places: ground-located... and suspended-located."
Gāmaṭṭhepi cāti: nghĩa là, trong bốn loại vật dụng ở trong làng đã được nói đến trong câu “vật dụng ở trong làng tên là vật dụng được đặt ở trong làng theo bốn cách: đặt trên mặt đất... cho đến... đặt lơ lửng”.
166. Araññaṭṭhakathāyaṃ ‘‘tiṇaṃ vā’’tiādipadānaṃ ‘‘tatthajātaka’’nti padena sambandho.
166. In the commentary on the Chapter on Forests, the words "or grass" and so on are connected with the word "grown therein".
166. Trong chú giải về vật ở trong rừng, các từ ‘‘tiṇaṃ vā’’ v.v. có liên hệ với từ “tatthajātaka”.
Tatthajātakanti ‘‘araññaṃ nāma yaṃ manussānaṃ pariggahitaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) vacanato tatthajātaṃ yaṃ kiñci manussasantakaṃ sāmikānaṃ akāmā agahetabbato sārakkhe araññe uppannanti attho.
Grown therein means, according to the statement "forest means that which is appropriated by humans," anything grown therein that belongs to humans, and which, because it is not to be taken against the owners' will, has arisen in a protected forest.
Tatthajātakanti: theo câu “rừng tên là nơi được con người sở hữu”, nghĩa là bất cứ thứ gì mọc ở đó, thuộc sở hữu của con người, mọc lên trong khu rừng được canh giữ, do không được lấy đi khi chủ nhân không muốn.
Tiṇaṃ vāti parehi lāyitvā ṭhapitaṃ vā attanā lāyitabbaṃ vā gehacchādanārahaṃ tiṇaṃ vā.
Or grass means grass that has been cut and stored by others, or that is to be cut by oneself, or grass suitable for roofing a house.
Tiṇaṃ vāti: cỏ đã được người khác cắt và để đó, hoặc cỏ mà mình sẽ cắt, hoặc cỏ thích hợp để lợp nhà.
Paṇṇaṃ vāti evarūpameva gehacchādanārahaṃ tālapaṇṇādipaṇṇaṃ vā.
Or leaves means similar leaves, such as palm leaves, suitable for roofing a house.
Paṇṇaṃ vāti: hoặc lá như lá cọ v.v. cũng có hình thức tương tự, thích hợp để lợp nhà.
Lataṃ vāti tathārūpameva vettalatādikaṃ valliṃ vā.
Or a creeper means a similar creeper, such as a rattan creeper.
Lataṃ vāti: hoặc dây leo như dây mây v.v. cũng có hình thức tương tự.
Yā pana dīghā hoti, mahārukkhe ca gacche ca vinivijjhitvā vā veṭhetvā vā gatā, sā mūle chinnāpi avahāraṃ na janeti, agge chinnāpi.
But if it is long, having pierced through or entwined a large tree or a bush, even if cut at the root, it does not constitute theft, nor if cut at the top.
Còn dây nào dài, mọc xuyên qua hoặc quấn quanh cây lớn và bụi cây, thì dù bị chặt ở gốc cũng không cấu thành sự lấy trộm, và dù bị chặt ở ngọn cũng vậy.
Yadā pana aggepi mūlepi chinnā hoti, tadā avahāraṃ janeti.
However, when it is cut at both the top and the root, then it constitutes theft.
Nhưng khi nó bị chặt cả ở ngọn và ở gốc, lúc đó mới cấu thành sự lấy trộm.
Sace pana veṭhetvā ṭhitā hoti, veṭhetvā ṭhitā pana rukkhato mocitamattā avahāraṃ janetīti ayamettha viseso.
But if it remains entwined, once it is merely released from the tree, it constitutes theft—this is the distinction here.
Tuy nhiên, nếu nó ở trạng thái quấn quanh, thì chỉ cần gỡ ra khỏi cây mà nó quấn quanh là đã cấu thành sự lấy trộm. Đây là điểm đặc biệt ở đây.
Sāmikena avissajjitālayaṃ challivākādiavasesabhaṇḍañca imināva upalakkhitvā saṅgahitanti veditabbaṃ.
It should be understood that other remaining items like bark, etc., for which the owner has not abandoned attachment, are also included by this same principle.
Nên biết rằng các vật dụng còn lại như vỏ cây v.v. mà chủ nhân chưa từ bỏ sự luyến tiếc cũng được bao gồm bằng cách ám chỉ qua điều này.
Kaṭṭhameva vāti dāruṃ vā.
Or merely wood means wood.
Kaṭṭhameva vāti: hoặc gỗ.
Bhaṇḍaggheneva kātabboti ettha antobhūtahetutthavasena kāretabboti attho gahetabbo.
Here, in must be made according to the value of the item, the meaning to be taken is 'should be caused to be made' due to the implicit causal sense.
Bhaṇḍaggheneva kātabboti: ở đây, nên hiểu nghĩa là “phải bị xử phạt” theo ý nghĩa của tác nhân ẩn tàng.
Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘bhaṇḍagghena kāretabbo’’ti.
Therefore, it is said in the commentary, 'it should be caused to be made according to the value of the item'.
Do đó, ngài nói trong chú giải: “phải bị xử phạt theo giá trị của vật dụng”.
Avahaṭatiṇādibhaṇḍesu agghavasena māsakaṃ vā ūnamāsakaṃ vā hoti, dukkaṭaṃ.
Among items like grass, etc., that are taken, if the value is one māsaka or less than one māsaka, it is a dukkaṭa.
Trong các vật dụng bị lấy đi như cỏ v.v., nếu giá trị là một māsaka hoặc dưới một māsaka, thì phạm tội dukkaṭa.
Atirekamāsakaṃ vā ūnapañcamāsakaṃ vā hoti, thullaccayaṃ.
If it is more than one māsaka or less than five māsakas, it is a thullaccaya.
Nếu giá trị trên một māsaka hoặc dưới năm māsaka, thì phạm tội thullaccaya.
Pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā hoti, pārājikaṃ.
If it is five māsakas or more than five māsakas, it is a pārājika.
Nếu giá trị là năm māsaka hoặc trên năm māsaka, thì phạm tội pārājika.
Pārājikaṃ ce anāpanno, āmasanadukkaṭaṃ, phandāpanathullaccayañca kāretabboti attho.
If one has not incurred a pārājika, the meaning is that a dukkaṭa for touching and a thullaccaya for causing to move should be incurred.
Nghĩa là: nếu chưa phạm tội pārājika, thì phải bị xử phạt tội dukkaṭa do chạm vào, và tội thullaccaya do làm rung chuyển.
Gaṇhantoti avaharanto.
Taking means stealing.
Gaṇhantoti: lấy đi.
167-74. Idāni ‘‘kaṭṭhameva vā’’ti vuttarukkhadārūsu vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘mahagghe’’tiādi.
167-74. Now, to show the distinction regarding the wood of trees mentioned as "or merely wood," it says "of great value" and so on.
167-74. Bây giờ, để chỉ ra sự quyết định đối với gỗ cây đã được nói trong câu “kaṭṭhameva vā”, ngài nói “mahagghe” v.v.
Mahaggheti pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghakaṃ hutvā mahagghe.
Of great value means being of great value, having a value of five māsakas or more than five māsakas.
Mahaggheti: có giá trị lớn, tức là có giá trị năm māsaka hoặc trên năm māsaka.
Nassatīti theyyacittasamaṅgī hutvā chinnamattepi pārājikaṃ āpajjati.
Perishes means one incurs a pārājika even if it is merely cut with the intention of theft.
Nassatīti: trở thành người có tâm trộm cắp, phạm tội pārājika ngay khi vừa chặt xong.
Pi-saddo avadhāraṇe.
The word pi is for emphasis.
Từ pi có nghĩa là nhấn mạnh.
‘‘Kocipī’’ti iminā addhagatopi allaṃ vā hotu purāṇaṃ vā, tacchetvā ṭhapitaṃ na gahetabbamevāti attho.
By "anybody", the meaning is that even if it is old, whether it is fresh or old, it should not be taken if it has been cut and set aside.
“Kocipī”ti: với từ này, nghĩa là dù đã mục rữa, dù còn tươi hay đã cũ, dù đã được đẽo gọt và để đó, thì cũng không được lấy.
Lakkhaṇeti attano santakaṃ ñāpetuṃ rukkhakkhandhe tacaṃ chinditvā katasallakkhaṇe.
Marked means marked by cutting the bark on the tree trunk to indicate ownership.
Lakkhaṇeti: trong dấu hiệu được làm bằng cách chặt vỏ trên thân cây để cho biết đó là của mình.
Challiyonaddheti samantato abhinavuppannāhi challīhi pariyonandhitvā adassanaṃ gamite.
Covered with bark means completely covered and hidden by newly grown bark all around.
Challiyonaddheti: bị che khuất do được bao bọc xung quanh bởi các lớp vỏ mới mọc.
Ajjhāvutthañcāti ettha ‘‘geha’’nti pāṭhaseso.
Here, in and inhabited, "house" is the remaining part of the text.
Ajjhāvutthañcāti: ở đây, có phần thiếu sót là từ “gehaṃ” (ngôi nhà).
Gehaṃ katañca ajjhāvutthañcāti yojanā.
The construction is "a house made and inhabited."
Nên hiểu là “đã được làm thành nhà và đã được ở”.
Gehaṃ kātuṃ araññasāmikānaṃ mūlaṃ datvā rukkhe kiṇitvā chinnadārūhi taṃ gehaṃ katañca paribhuttañcāti attho.
The meaning is that having given money to the forest owners to build a house, and having bought and cut trees, that house was built and used.
Nghĩa là: đã trả tiền cho chủ rừng để mua cây, và ngôi nhà đó đã được làm bằng gỗ đã chặt và đã được sử dụng.
Vinassantañcāti etthāpi ‘‘avasiṭṭhaṃ dāru’’nti pāṭhaseso.
Here, in and perishing, "remaining wood" is the remaining part of the text.
Vinassantañcāti: ở đây cũng có phần thiếu sót là “avasiṭṭhaṃ dāru” (phần gỗ còn lại).
Taṃ gehaṃ katvā avasiṭṭhaṃ vassātapādīhi vividhā jīritvā vinassamānaṃ, vipannadārunti vuttaṃ hoti.
The meaning is that the remaining wood, after building that house, is deteriorating due to rain, sun, etc., and is said to be spoiled wood.
Sau khi đã làm cái nhà ấy, phần còn lại bị hư hỏng và hủy hoại theo nhiều cách bởi mưa, nắng, v.v., được gọi là gỗ bị hư hỏng.
Gaṇhato na doso kocīti sambandho.
"There is no fault for one who takes it" is the connection.
Cần liên kết rằng: “Người lấy không có lỗi gì cả.”
‘‘Sāmikā nirālayā’’ti gaṇhato kācipi āpatti natthīti attho.
"Owners without attachment" means there is no offense whatsoever for one who takes it.
Nghĩa là, đối với người lấy vì nghĩ rằng “chủ nhân đã từ bỏ”, không có tội nào cả.
Kiṃkāraṇanti ce?
If it is asked, "What is the reason?"
Nếu hỏi: “Vì lý do gì?”
Araññasāmikehi mūlaṃ gahetvā aññesaṃ dinnattā, tesañca nirālayaṃ chaḍḍitattāti idamettha kāraṇaṃ.
The reason here is that the forest owners took money and gave it to others, and those others abandoned it without attachment.
Nguyên nhân ở đây là: vì đã lấy giá trị từ các chủ rừng và đã được cho người khác, và vì những người đó đã từ bỏ, không còn luyến tiếc.
Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘gehādīnaṃ atthāya rukkhe chinditvā yadā tāni katāni, ajjhāvutthāni ca honti, dārūnipi araññe vassena ca ātapena ca vinassanti, īdisānipi disvā ‘chaḍḍitānī’ti gahetuṃ vaṭṭati.
This is stated in the commentary: "When trees are cut for the purpose of houses, etc., and these are built and inhabited, and the wood in the forest perishes due to rain and sun, it is permissible to take such wood, seeing it as 'abandoned'."
Điều này đã được nói trong Aṭṭhakathā: “Khi cây được đốn vì mục đích làm nhà, v.v., và khi chúng đã được làm xong và đã được ở, và gỗ cũng bị hủy hoại trong rừng bởi mưa và nắng, thấy những thứ như vậy, được phép lấy với ý nghĩ ‘đã bị vứt bỏ’.
Yasmā araññasāmikā etesaṃ anissarā.
"Because the forest owners have no authority over these."
Bởi vì các chủ rừng không phải là chủ sở hữu của những thứ này.
Yehi araññasāmikānaṃ deyyadhammaṃ datvā chinnāni, te eva issarā, tehi ca tāni chaḍḍitāni, nirālayā tattha jātā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107).
"Those who cut them after giving payment to the forest owners are the true owners, and they have abandoned them, having no attachment to them."
Những người đã đốn cây sau khi đã trả vật đáng trả cho các chủ rừng mới là chủ sở hữu, và họ đã vứt bỏ chúng, không còn luyến tiếc ở đó.”
Evampi sati pacchā sāmikesu āharāpentesu bhaṇḍadeyyaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.
Even so, it should be understood that if the owners later demand it, the value of the item must be given.
Cần hiểu rằng, dù vậy, nếu sau đó các chủ sở hữu yêu cầu mang lại, đó là vật phải trả.
Yo cāti araññasāmikānaṃ deyyadhammaṃ pavisanto adatvā ‘‘nikkhamanto dassāmī’’ti rukkhe gāhāpetvā nikkhamanto yo ca bhikkhu.
And whoever refers to the bhikkhu who, without giving the payment due to the forest owners, caused the trees to be taken, saying, "I will give it when I leave," and then leaves.
Vị nào: là vị tỳ khưu nào, khi vào rừng, không trả vật đáng trả cho các chủ rừng mà nói rằng “khi ra sẽ trả”, rồi cho người lấy cây, và khi ra đi.
Ārakkhaṭṭhānaṃ patvāti araññapālakā yattha nisinnā araññaṃ rakkhanti, taṃ ṭhānaṃ patvā.
Having reached the guard post means having reached the place where the forest rangers sit and guard the forest.
Đến nơi canh gác: đến nơi mà những người giữ rừng ngồi để canh gác rừng.
‘‘Cintento’’ti kiriyantarasāpekkhattā ‘‘atikkameyyā’’ti sāmatthiyato labbhati.
"Intending" is understood by implication to mean "would transgress," due to its dependence on another verb.
“Suy tư”: do phụ thuộc vào một động từ khác, nên có thể hiểu được từ “atikkameyyā” (có thể đi qua) theo năng lực của câu.
Tasmā citte kammaṭṭhānādīni katvāti ettha ādi-saddena pakāratthena kusalapakkhiyā vitakkā saṅgayhanti.
Therefore, in "having made meditation subjects etc. in the mind," by the word "etc." here, in the sense of kind, wholesome thoughts are included.
Do đó, trong câu làm các đề mục thiền định, v.v. trong tâm, từ ādi (v.v.) ở đây, với ý nghĩa là các loại, bao gồm các tầm thuộc thiện pháp.
Aññaṃ cintento vā ārakkhanaṭṭhānaṃ patvāyeva atikkāmeyyāti yojetvā attho vattabbo.
The meaning should be stated by combining (the phrases) "or thinking of something else, having reached the protected place itself, he might pass beyond."
Nên hiểu ý nghĩa bằng cách kết hợp rằng: hoặc đang suy tư việc khác, hoặc đi qua ngay khi đến nơi canh gác.
Tattha aññaṃ cintento vāti aññaṃ vihito vā, iminā yathāvuttavitakkānaṃ saṅgaho.
There, "or thinking of something else" means or being otherwise occupied; by this, the aforementioned thoughts are included.
Trong đó, hoặc đang suy tư việc khác nghĩa là hoặc đang bận tâm việc khác; điều này bao gồm các tầm đã nói.
Assāti ettha ‘‘deyya’’nti kitayoge kattari sāmivacanattā anenāti attho.
Here, in "assa," because "deyya" is in the possessive case of the agent in a kitya-formation, the meaning is "by him."
Trong từ assā, vì là cách thứ sáu trong vai trò chủ cách của động tính từ quá khứ, nên có nghĩa là “bởi vị ấy”.
‘‘Yocā’’ti ettha avuttasamuccayatthena ca-saddena araññapavisanakāle yathāvuttanayena mūlaṃ adatvā araññaṃ pavisitvā dārūni gahetvā gamanakāle ‘‘araññapālakā sace yācanti, dassāmī’’ti parikappetvā gantvā tehi ayācitattā adatvā gacchantopi tatheva āgantvā ārakkhakesu kīḷāpasutesu vā niddāyantesu vā bahi nikkhantesu vā tattha ṭhatvā ārakkhake pariyesitvā adisvā gacchantopi tatheva āgantvā tattha niyuttaissarajanehi attano hatthato dātabbaṃ datvā vā attānaṃ sammānaṃ katvā vā pālake saññāpetvā vā pālake okāsaṃ yācitvā tehi dinnokāso vā gacchantopīti ettakā vuttena sadisattā saṅgahitāti daṭṭhabbā.
Here, in "yocā," by the word "ca" in the sense of including what is unstated, it should be understood that the following are included as similar to what has been stated: one who, at the time of entering the forest, without giving the due payment in the aforementioned manner, enters the forest and takes wood, and at the time of leaving, thinks, "If the forest guards ask, I will give it," and goes, but because they did not ask, he leaves without giving; or one who arrives in the same way and, when the guards are engaged in play, or sleeping, or have gone out, stays there, searches for the guards, and, not seeing them, leaves; or one who arrives in the same way and, having given what should be given from his hand to the officials appointed there, or having honored himself, or having informed the guards, or having asked permission from the guards and been given permission by them, leaves.
Trong từ “yocā”, cần hiểu rằng, do từ ca có ý nghĩa tổng hợp những điều chưa được nói, nên bao gồm cả những trường hợp sau đây, vì tương tự với điều đã nói: vị tỳ khưu khi vào rừng không trả giá trị theo cách đã nói, vào rừng lấy gỗ, và khi đi ra, với ý định rằng “nếu những người giữ rừng đòi, ta sẽ trả”, rồi đi, nhưng vì họ không đòi nên không trả mà đi; hoặc cũng vậy, đến nơi mà những người canh gác đang mải vui chơi, hoặc đang ngủ, hoặc đã đi ra ngoài, rồi đứng đó tìm kiếm những người canh gác nhưng không thấy mà đi; hoặc cũng vậy, đến nơi đó và đã trả vật phải trả từ tay mình cho những người có quyền được bổ nhiệm ở đó, hoặc đã tự mình tỏ lòng tôn trọng, hoặc đã báo cho những người canh gác biết, hoặc đã xin phép những người canh gác và được họ cho phép rồi đi.
Varāhāti sūkarā.
"Varāhā" are boars.
Varāhā: heo rừng.
Vagghāti byagghā.
"Vagghā" are tigers.
Vagghā: cọp.
Acchāti issā.
"Acchā" are bears.
Acchā: gấu.
Taracchāti kāḷasīhā.
"Taracchā" are hyenas.
Taracchā: sư tử đen.
Ādi-saddena dīpimattahatthisīhādayo vāḷamigā saṅgayhanti.
By the word "ādi" (etc.), wild animals such as leopards, elephants, and lions are included.
Từ ādi (v.v.) bao gồm các loài thú dữ như báo, voi, sư tử.
Eteyeva varāhādayo samāgamavasena maraṇādianiṭṭhasamīpacāritāya upa aniṭṭhasamīpe davanti pavattantīti ‘‘upaddavā’’ti vuccanti.
These very boars and so on, by way of coming together, due to their proximity to undesirable things like death, are called "upaddavā" (dangers) because they occur near undesirable things.
Chính những loài heo rừng, v.v. này, do sự hội ngộ, chúng đi lại gần những điều không mong muốn như cái chết, nên được gọi là “upaddavā” (tai ương), vì chúng “upa” (gần) những điều không mong muốn, “davanti” (đi lại, diễn ra).
Ārakkhaṭṭhānaṃ āgatakāle diṭṭhavarāhādiupaddavatoti vuttaṃ hoti.
It is said that "dangers from boars, etc., seen when arriving at the protected place."
Nghĩa là, do tai ương từ heo rừng, v.v. đã thấy khi đến nơi canh gác.
Muccitukāmatāyāti mokkhādhippāyena.
"Muccitukāmatāyā" means with the intention of release.
Vì muốn thoát khỏi: với ý định giải thoát.
‘‘Tathevā’’ti iminā pavisanakāle deyyadhammaṃ adatvā ‘‘nikkhamanakāle dassāmī’’ti pavisitvā dāruṃ gahetvā ārakkhaṭṭhānaṃ pattoti purimagāthāya sāmatthiyato labbhamānoyevattho dassito.
By "tathevā," it is shown that the meaning obtained by the implication of the previous verse is that one who, at the time of entering, without giving the due item, enters thinking, "I will give it at the time of leaving," and having taken wood, reaches the protected place.
Từ “tathevā” (cũng như vậy) chỉ ra ý nghĩa có thể hiểu được từ năng lực của câu kệ trước: khi vào đã không trả vật đáng trả mà nói rằng “khi ra sẽ trả”, rồi vào lấy gỗ và đã đến nơi canh gác.
Taṃ ṭhānanti taṃ ārakkhaṭṭhānaṃ.
"Taṃ ṭhānaṃ" means that protected place.
Nơi ấy: nơi canh gác ấy.
Atikkāmetīti ‘‘idaṃ taṃ ṭhāna’’ntipi asallakkhaṇamattabhayupaddavo hutvā palāyanto atikkamati, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti yojanā.
"Atikkāmetī" means he passes beyond, fleeing due to fear and danger, without even recognizing "this is that place," but the item is still due; this is the construction.
Đi qua: cần kết hợp rằng, do tai ương sợ hãi đến mức không nhận ra “đây là nơi ấy” rồi bỏ chạy mà đi qua, nhưng đó là vật phải trả.
Suṅkaghātatoti etthāpi pi-saddo luttaniddiṭṭhoti veditabbo, suṅkagahaṇaṭṭhānatopīti attho.
Here, in "suṅkaghātato," the word "pi" is to be understood as elided, meaning "even from the customs post."
Từ trạm thuế: ở đây cũng cần hiểu rằng từ pi đã bị lược bỏ, có nghĩa là “cũng từ nơi thu thuế”.
Suṅkassa rañño dātabbabhāgassa ghāto musitvā gahaṇamatto, suṅko haññati etthāti vā suṅkaghātoti viggaho.
"Suṅkaghāto" is merely the seizure of the king's share of customs by robbery, or it is a "suṅkaghāto" in the sense that customs are destroyed there; this is the derivation.
Sự trốn thuế là hành vi lén lút lấy đi phần phải nộp cho vua; hoặc giải thích rằng, nơi mà thuế bị trốn tránh được gọi là suṅkaghāta.
Suṅkaghātasarūpaṃ parato āvi bhavissati.
The nature of "suṅkaghāta" will become clear later.
Bản chất của việc trốn thuế sẽ được làm rõ sau.
Tasmāti suṅkaghātato tassa garukattā eva.
"Tasmā" means precisely because of the gravity of that "suṅkaghāta."
Do đó: chính vì việc trốn thuế đó là trọng tội.
Tanti taṃ suṅkaghātaṭṭhānaṃ.
"Taṃ" refers to that customs post.
Nơi ấy: nơi trạm thuế ấy.
Anokkamma gacchatoti apavisitvā gacchantassa.
"Anokkamma gacchato" means for one who goes without entering.
Đối với người đi mà không vào: đối với người đi mà không vào.
Dukkaṭaṃ uddiṭṭhaṃ ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 113).
A dukkaṭa is prescribed: "He evades customs, an offense of dukkaṭa."
Tội dukkaṭa đã được chỉ định: “trốn thuế, phạm tội dukkaṭa”.
Nanu ca ‘‘idaṃ pana theyyacittena pariharantassa ākāsena gacchatopi pārājikamevā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) aṭṭhakathāyaṃ vuttavacanaṃ vinā pāḷiyaṃ ‘‘araññaṭṭha’’nti mātikāpadassa vibhaṅge ‘‘tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā lataṃ vā tiṇaṃ vā pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa.
Now, why is it said "by the Teacher" and not "in the Aṭṭhakathā," even though the Aṭṭhakathā states, "Indeed, for one who evades this with a thievish intention, even if he goes through the air, it is a pārājika" (Pārā. Aṭṭha. 1.107), and in the Pāḷi, in the Vibhaṅga of the mātikā-pada "araññaṭṭhaṃ," there is a general statement: "If, with a thievish intention, he touches wood, a creeper, or grass grown there, worth five māsa or more than five māsa, it is an offense of dukkaṭa.
Nhưng tại sao, ngoài lời nói trong Aṭṭhakathā rằng “nhưng điều này, đối với người trốn tránh với tâm trộm cắp, dù đi bằng đường không cũng là tội pārājika”, trong Pāḷi, trong phần Vibhaṅga của đề mục “araññaṭṭha”, chỉ có lời nói chung chung rằng “gỗ, dây leo, hoặc cỏ mọc ở đó, trị giá năm māsaka hoặc hơn năm māsaka, nếu chạm đến với tâm trộm cắp, phạm tội dukkaṭa.
Phandāpeti, āpatti thullaccayassa.
If he causes it to stir, it is an offense of thullaccaya.
Làm rung động, phạm tội thullaccaya.
Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 106) sāmaññavacanato suṅkaghāte ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti vacanaṃ viya ettha ārakkhaṭṭhānaṃ pariharantassa visuṃ vuttapārājikāpattivacane asatipi ‘‘aṭṭhakathāya’’nti avatvā ‘‘satthunā’’ti kasmā āhāti?
If he removes it from its place, it is an offense of pārājika" (Pārā. 106), and there is no separate statement of a pārājika offense for one who evades the protected place, like the statement "He evades customs, an offense of dukkaṭa" regarding customs evasion?
Dời khỏi chỗ, phạm tội pārājika”; và giống như lời nói về việc trốn thuế “trốn thuế, phạm tội dukkaṭa”, ở đây, mặc dù không có lời nói riêng về tội pārājika cho người trốn tránh nơi canh gác, tại sao lại nói “bởi Đức Thế Tôn” thay vì “trong Aṭṭhakathā”?
Vuccate – aṭṭhakathācariyena tatheva vuttattā āha.
It is said: He said it because the Aṭṭhakathā teacher stated it that way.
Trả lời: nói như vậy vì ngài Chú giải sư đã nói như thế.
Kasmā pana aṭṭhakathācariyena ‘‘apaññattaṃ na paññapessāma, paññattaṃ na samucchindissāmā’’ti (pārā. 565) pāḷipāṭhaṃ jānantenapi pāḷiyaṃ avuttapārājikaṃ niddiṭṭhanti?
Why then did the commentator, even though knowing the Pāli text, "We shall not lay down what has not been laid down, nor shall we abolish what has been laid down," specify a pārājika that was not mentioned in the Pāli?
Vậy tại sao ngài Chú giải sư, dù biết đoạn Pāḷi “chúng ta sẽ không chế định điều chưa được chế định, sẽ không hủy bỏ điều đã được chế định”, lại chỉ định tội pārājika không được nói trong Pāḷi?
Ettha vinicchayaṃ bhikkhūhi puṭṭhena bhagavatā vuttanayassa mahāaṭṭhakathāya āgatattā tasseva nayassa samantapāsādikāyaṃ niddiṭṭhabhāvaṃ jānantena imināpi ācariyena idha ‘‘satthunā’’ti vuttanti gahetabbaṃ.
Here, it should be understood that this teacher also stated "by the Teacher" because he knew that the method spoken by the Blessed One when questioned by the bhikkhus about the decision came in the Mahāaṭṭhakathā, and that the same method was specified in the Samantapāsādikā.
Cần hiểu rằng, ở đây, vì phương pháp được Đức Thế Tôn nói khi được các vị tỳ khưu hỏi về quyết định đã có trong Mahāaṭṭhakathā, và vì biết rằng chính phương pháp đó đã được chỉ định trong Samantapāsādikā, nên vị Luận sư này cũng đã nói “bởi Đức Thế Tôn” ở đây.
Atha vā ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti vatvā ārakkhaṭṭhānavinicchaye avacanaṃ yathāvuttavisayassa adiṭṭhabhāvena vā siyā, imassa tathā anavajjatā vā siyā, vuttānusārena suviññeyyatā vā siyāti tayo vikappā.
Or, having said, "One who avoids customs duty commits an offense of dukkata," the non-mention in the decision concerning the protected place might be due to the non-perception of the aforementioned scope, or this might be blameless in that way, or it might be easily understood according to what has been said—these are three alternatives.
Hoặc là, sau khi nói “trốn thuế, phạm tội dukkaṭa”, việc không nói gì trong quyết định về nơi canh gác có thể là do không thấy trường hợp đã nói, hoặc do điều này không có lỗi như vậy, hoặc do có thể dễ dàng hiểu được theo điều đã nói; có ba giả thuyết.
Tesu paṭhamavikappo sabbaññubhāvabādhanato dubbikappamattaṃ hoti.
Among these, the first alternative is merely a bad alternative because it contradicts omniscience.
Trong số đó, giả thuyết đầu tiên là một giả thuyết tồi tệ vì nó phủ nhận khả năng toàn tri.
Dutiyavikappo lokavajjassa imassa anavajjabhāvo nāma anupapannoti anādātabbo.
The second alternative, that this which is blameworthy in the world should be blameless, is improper and should not be accepted.
Giả thuyết thứ hai không thể chấp nhận được vì việc không có lỗi đối với hành vi bị thế gian chê trách này là không hợp lý.
Pārisesato tatiyavikappo yujjati.
By elimination, the third alternative is appropriate.
Theo phương pháp loại trừ, giả thuyết thứ ba là hợp lý.
Tattha ‘‘vuttānusārenā’’ti kimettha vuttaṃ nāma, tadanusārena imassāpi suviññeyyatā kathanti ce?
In that case, if it is asked, "What is meant by 'according to what has been said' here, and how is this also easily understood according to that?"
Trong đó, nếu hỏi: “Trong câu ‘theo điều đã nói’, điều gì đã được nói ở đây, và làm thế nào mà điều này cũng có thể dễ dàng hiểu được theo đó?”
Paṭhamaniddiṭṭhe araññaṭṭhaniddese sāmaññena ‘‘ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 106) idaṃ vuttaṃ, na pana theyyacittena ārakkhaṭṭhānapariharaṇañca.
In the previously specified statement regarding a forest place, "One who removes from a place commits an offense of pārājika," this was stated generally, but not the avoidance of a protected place with a thieving mind.
Trong phần giải thích về trạm gác trong rừng đã được chỉ định đầu tiên, nói chung chung rằng: “làm di chuyển khỏi chỗ, phạm tội pārājika”, nhưng không nói đến việc tránh né trạm canh gác với tâm trộm cắp.
‘‘Gamanakāle ‘mūlaṃ datvā gamissāmī’ti pubbaparikappitaniyāmena adatvā gacchato parikappāvahārova hotī’’ti ca ‘‘taṃ pana yena kenaci ākārena parikappitaṭṭhānaṃ pahāya gamanaṃ ṭhānācāvanaṃ nāma hotevāti tena vatthunā pārājikameva hotī’’ti ca ‘‘ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’ti iminā ca viññātatthameva hotī’’ti ca visuṃ na vuttaṃ.
It was not separately stated: "When departing, if one leaves without paying, having previously intended 'I will pay the price and go,' it is merely an act of carrying away with an intention," nor "The act of leaving a place that has been designated in any way whatsoever is indeed called 'removing from a place,' and thus by that object, it is indeed a pārājika," nor "It is understood by 'One who removes from a place commits an offense of pārājika.'"
Và cũng không nói riêng rằng: “Vào lúc đi, người đi mà không trả tiền theo như dự định trước rằng ‘ta sẽ trả tiền rồi đi’ thì đó là sự lấy trộm theo dự định”, và rằng: “việc rời khỏi nơi đã dự định theo bất kỳ cách thức nào cũng được gọi là làm di chuyển khỏi chỗ, do đó, với vật ấy, đó chính là tội pārājika”, và rằng: “điều này cũng đã được hiểu rõ qua câu ‘làm di chuyển khỏi chỗ, phạm tội pārājika’”.
Suṅkaṭṭhānapariharaṇaṃ pana ṭhānapariharaṇasabhāvattā sabhāvato īdisaṃva santampi idaṃ viya parikappitaṭṭhānaṃ na hotīti vakkhamānarājasammataṭṭhānato aññaṃ parikappitaṭṭhānaṃ samānampi theyyacittuppattimattena taṃ pariharitvā gacchantassa theyyacittena attano pattaṃ gaṇhantassa viya pārājikāya avatthutañca dukkaṭasseva vatthubhāvañca viññāpetuṃ ‘‘suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttanti bhagavato adhippāyaññunā aṭṭhakathācariyena ‘‘pārājikamevā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.107) vuttattā tena aṭṭhakathāyaṃ vuttanīhārameva dassetuṃ ayamācariyopi ‘‘satthunā pārājikamanuddiṭṭha’’nti āhāti niṭṭhamettha gantabbaṃ.
However, since avoiding a customs post is by nature an act of avoiding a place, and even though it is inherently of this nature, it is not a designated place like this (other than a royal designated place to be mentioned later), and even though it is similar to a designated place, it is not an object for a pārājika, but an object for a dukkata, for one who avoids it and departs with a thieving mind, just as one who takes one's own bowl with a thieving mind. To make this clear, the commentator, who understood the Blessed One's intention, stated "One who avoids customs duty commits an offense of dukkata," and "it is indeed a pārājika." Therefore, it must be concluded that this teacher also said "a pārājika not specified by the Teacher" to show the method stated in the commentary.
Tuy nhiên, việc tránh né trạm thu thuế, do bản chất là sự tránh né một địa điểm, về bản chất cũng tương tự như vậy, nhưng nó không phải là một nơi đã được dự định như trường hợp này. Để làm rõ rằng, ngay cả khi một nơi đã dự định khác với nơi được vua chấp thuận sẽ được đề cập sau, dù tương tự, nhưng đối với người tránh né nó chỉ với tâm trộm cắp khởi lên, thì đó không phải là cơ sở cho tội pārājika, giống như người lấy bát của mình với tâm trộm cắp, và rằng nó chỉ là cơ sở cho tội dukkaṭa, nên đã nói: “tránh né thuế, phạm tội dukkaṭa”. Do đó, vị Chú giải sư, người thấu hiểu ý của đức Thế Tôn, đã nói rằng “chính là pārājika”. Vì vậy, để trình bày theo phương pháp đã được nói trong Chú giải đó, vị Ācariya này cũng đã nói rằng “đức Thế Tôn đã không chỉ định tội pārājika”. Cần phải đi đến kết luận ở đây.
Tasmāti yasmā evaṃ pariharitvā theyyacittena dūrato vajjetvā gacchantassāpi pārājikappahonakatāya accantabhāriyaṃ hoti, tasmā.
Therefore (Tasmā): Because it becomes extremely serious, leading to a pārājika offense even for one who avoids it and departs, keeping far away with a thieving mind, therefore.
Do đó: Bởi vì việc tránh né như vậy, đi xa lánh với tâm trộm cắp, là vô cùng nặng nề do có khả năng dẫn đến tội pārājika, do đó.
Etthāti imasmiṃ araññārakkhaṭṭhāne.
Here (Ettha): In this protected forest place.
Ở đây: Tại trạm gác trong rừng này.
‘‘Visesenā’’ti idaṃ ‘‘appamattena hotabba’’nti iminā hetubhāvena sambandhanīyaṃ.
The phrase "especially" (visesena) should be connected as a reason with the phrase "one should be heedful."
“Một cách đặc biệt”: Cần được liên kết với câu “cần phải không dể duôi” như là một nguyên nhân.
Satisampannacetasāti ca piyasīlenāti ca ‘‘bhikkhunā’’ti etassa visesanaṃ.
With a mind endowed with mindfulness (satisampannacetasā) and of amiable conduct (piyasīlena) are qualifiers for "bhikkhu."
Với tâm có niệm và tỉnh giác và với giới hạnh đáng mến: là tính từ của “vị tỳ-khưu”.
Asikkhākāmassa bhikkhuno imassa ovādassa abhājanatāya taṃ parivajjetumāha ‘‘piyasīlenā’’ti.
To avoid a bhikkhu who is not desirous of training, and thus not a recipient of this advice, it says "of amiable conduct."
Để loại trừ vị tỳ-khưu không muốn học giới vì không phải là đối tượng của lời giáo huấn này, ngài nói “với giới hạnh đáng mến”.
Piyasīlassāpi sativirahitassa pamattaṭṭhāne saraṇāsambhavā imassa abhājanatāya taṃ vajjetumāha ‘‘satisampannacetasā’’ti.
To avoid a bhikkhu of amiable conduct who is without mindfulness, and thus not a recipient of this advice due to the impossibility of refuge in a state of heedlessness, it says "with a mind endowed with mindfulness."
Để loại trừ người, dù có giới hạnh đáng mến nhưng thiếu niệm, không phải là đối tượng của lời giáo huấn này vì không có nơi nương tựa ở nơi dể duôi, ngài nói “với tâm có niệm và tỉnh giác”.
175-6. Toyadullabhakālasminti toyaṃ dullabhaṃ yasmiṃ so toyadullabho, toyadullabho ca so kālo cāti toyadullabhakālo, tasmiṃ.
175-6. In a time when water is scarce (Toyadullabhakālasmiṃ): That in which water is scarce is "toyadullabha"; "toyadullabha" and "kāla" (time) make "toyadullabhakāla"; in that (time).
175-6. Trong thời điểm nước khan hiếm: Thời điểm mà nước khan hiếm gọi là toyadullabho, thời điểm đó là khan hiếm nước, do đó là toyadullabhakālo, trong thời điểm đó.
Āvajjetvā vāti udakabhājanaṃ nāmetvā vā.
Or having tilted (Āvajjetvā vā): Or having turned down the water vessel.
Hoặc bằng cách nghiêng: Hoặc bằng cách nghiêng đồ chứa nước.
Pavesetvā vāti attano bhājanaṃ tasmiṃ pakkhipitvā vā.
Or having inserted (Pavesetvā vā): Or having put one's vessel into that.
Hoặc bằng cách đưa vào: Hoặc bằng cách bỏ đồ chứa của mình vào trong đó.
Chiddaṃ katvāpi vāti udakabhājane omaṭṭhādibhedaṃ chiddaṃ katvā vā gaṇhantassa bhaṇḍagghena viniddiseti vakkhamānena sambandhanīyaṃ.
Or even having made a hole (Chiddaṃ katvāpi vā): Or having made a hole in the water vessel, such as a scratch, it should be connected with the phrase "specifies by the value of the goods" which will be mentioned later.
Hoặc bằng cách đục một lỗ: Cần được liên kết với câu sẽ được nói sau: “được xác định theo giá trị của vật phẩm” đối với người lấy nước bằng cách đục một lỗ trong đồ chứa nước, như là một lỗ thủng do bị mài mòn.
Tathāti yathā toyadullabhakālasmiṃ bhājane rakkhitagopitaṃ udakaṃ avaharantassa pārājikaṃ vuttaṃ, teneva nīhārena.
Similarly, just as a pārājika is declared for one who takes away water kept and protected in a vessel during a time of water scarcity, it is by that same principle.
Tương tự: Giống như tội pārājika đã được quy định cho người lấy trộm nước được giữ gìn cẩn mật trong đồ chứa vào thời điểm nước khan hiếm, theo cùng phương pháp đó.
Vāpiyaṃ vāti parasantakāya sārakkhāya vāpiyaṃ vā.
Or from a reservoir means or from a reservoir belonging to others and protected.
Hoặc trong hồ chứa: Hoặc trong hồ chứa nước có người canh gác thuộc sở hữu của người khác.
Taḷāke vāti tādise jātassare vā.
Or from a pond means or from a natural lake of that kind.
Hoặc trong hồ: Hoặc trong hồ tự nhiên tương tự.
Evaṃ sārakkhānaṃ pokkharaṇiādīnaṃ etehi vā avuttasamuccayena vā-saddena vā gahaṇaṃ veditabbaṃ.
Similarly, the inclusion of protected ponds and so forth, either by these examples or by the word "or" (vā) implying unstated items, should be understood.
Như vậy, cần hiểu rằng các hồ sen v.v. có người canh gác được bao gồm bởi những từ này hoặc bởi từ vā có chức năng bao hàm những gì chưa được nói đến.
Attano bhājanaṃ pavesetvā gaṇhantassāti upalakkhaṇapadanti bhājanagatajale ca idha ca telabhājane viya mukhena vā vaṃsādīhi vā ākaḍḍhitvā theyyacittena pivantassa yathāvatthukamāpattividhānaṃ veditabbaṃ.
For one who inserts his own vessel and takes is an indicative phrase; the rule for offenses should be understood as applying according to the actual situation, for one who, with the intention of theft, drinks by drawing water from a vessel or from here (the reservoir) with his mouth or with bamboo poles and so forth, like oil from an oil jar.
Đối với người lấy bằng cách đưa đồ chứa của mình vào: Đây là một thuật ngữ biểu trưng; cần hiểu rằng việc quy định tội tùy theo vật phẩm cũng áp dụng cho người uống với tâm trộm cắp bằng cách hút bằng miệng hoặc bằng ống tre v.v., cả trong trường hợp nước trong đồ chứa và ở đây, giống như trong trường hợp đồ chứa dầu.
177. Mariyādanti vāpiādīnaṃ pāḷivaṭṭabandhaṃ.
177. Boundary means the embankment surrounding reservoirs and so forth.
177. Bờ đê: Bờ kè bao quanh của hồ chứa v.v.
Chindatoti kudālādīhi paṃsuādīni uddharitvā dvidhā karontassa.
Breaking means removing earth and so forth with a spade and so forth, making it two parts.
Đối với người phá vỡ: Đối với người dùng cuốc v.v. đào đất lên và làm cho nó tách ra làm hai.
Visesatthāvajotakena tu-saddena ‘‘mariyādaṃ chinditvā dubbalaṃ katvā tassa chindanatthāya vīciyo uṭṭhāpetuṃ udakaṃ sayaṃ otaritvā vā gomahiṃse vā aññe manusse vā kīḷante dārake vā otāretvā vā attano dhammatāya otiṇṇe tāsetvā vā udake ṭhitaṃ rukkhaṃ chinditvā vā chedāpetvā vā pātetvā vā pātāpetvā vā jalaṃ khobheti, tato uṭṭhitāhi vīcīhi mariyāde chinnepi teneva chinno hoti.
By the word "tu" (indeed), which highlights a special meaning, it encompasses the specific details found in the Commentary as follows: "By breaking the boundary and weakening it, or by descending into the water oneself to create waves to break it, or by causing cattle, buffaloes, other people, or children playing to descend, or by scaring away those who have descended naturally, or by cutting down a tree standing in the water, or causing it to be cut down, or felling it, or causing it to be felled, one agitates the water. Even if the boundary is broken by the waves that arise from this, it is considered broken by that person.
Từ tu, nhấn mạnh một ý nghĩa đặc biệt, bao hàm các điểm đặc biệt trong Chú giải như sau: “bằng cách phá vỡ bờ đê làm cho nó yếu đi, để phá vỡ nó, người ấy tự mình xuống nước để tạo sóng, hoặc cho bò, trâu, hoặc những người khác, hoặc trẻ con đang chơi đùa xuống nước, hoặc dọa những người đã tự xuống nước theo cách thông thường của họ, hoặc chặt hay sai người chặt, làm ngã hay sai người làm ngã một cái cây đứng trong nước, làm cho nước xáo động; khi bờ đê bị vỡ bởi những con sóng nổi lên từ đó, nó cũng được xem là do chính người ấy phá vỡ.
Evameva gomahiṃsādayo mariyādaṃ ārohantenāpi aññehi ārohāpentenāpi tesaṃ khurehi mariyāde chinnepi, udakaniddhamanādiṃ pidahitvā vā pidahāpetvā vā vāpimariyādāya nīcaṭṭhānaṃ bandhitvā vā bandhāpetvā vā atirekajalāpagamanamaggato nīharitabbodakaṃ vāretvā vā bāhirato udakaṃ pavesetvā vā pūreti, oghena mariyāde chinnepi teneva chinnaṃ hotī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.108 atthato samānaṃ) evamādikaṃ aṭṭhakathāgatavisesaṃ saṅgaṇhāti.
Similarly, even if the boundary is broken by the hooves of cattle and buffaloes and so forth, when one causes them to ascend the boundary, or causes others to make them ascend; or by blocking or causing to be blocked the water outlet and so forth, or by constructing or causing to be constructed a low point in the reservoir boundary, or by preventing the water that should be removed from the excess water outlet, or by letting water in from outside, one fills it. Even if the boundary is broken by the current, it is considered broken by that person."
Tương tự như vậy, khi bò, trâu v.v. leo lên bờ đê, hoặc do người khác cho chúng leo lên, và bờ đê bị vỡ bởi móng của chúng; hoặc bằng cách bịt hay sai người bịt cống thoát nước v.v., hoặc bằng cách đắp hay sai người đắp một chỗ thấp trên bờ hồ, hoặc bằng cách ngăn nước cần được thoát ra khỏi đường thoát nước thừa, hoặc bằng cách cho nước từ bên ngoài vào làm đầy hồ; khi bờ đê bị vỡ bởi dòng nước, nó cũng được xem là do chính người ấy phá vỡ” (tương đương về nghĩa với Pārā. aṭṭha. 1.108).
Adinnādānapubbatoti adinnādānassa pubbapayogattā.
Due to being a prior application of taking what is not given means due to being a prior application of taking what is not given.
Do là hành động chuẩn bị của việc trộm cắp: Vì là hành động chuẩn bị của việc trộm cắp.
Bhūtagāmena saddhimpīti bhūtagāmenapi saddhiṃ.
Even with living plants means even with living plants.
Cũng cùng với thực vật: Cùng với thực vật.
Api-saddena pathavikhaṇanaṃ sampiṇḍeti.
The word "api" (even) includes digging the earth.
Từ api bao gồm cả việc đào đất.
Mariyādaṃ chindanto tatthajātaṃ tiṇādiṃ chindati, bhūtagāmapācittiyena saddhiṃ dukkaṭaṃ.
One who breaks the boundary cuts the grass and so forth that has grown there, incurring a dukkaṭa together with a pācittiya for living plants.
Khi phá vỡ bờ đê, người ấy cắt cỏ v.v. mọc ở đó, phạm tội dukkaṭa cùng với tội pācittiya về thực vật.
Jātapathaviṃ chindati, pathavikhaṇanapācittiyena saddhiṃ dukkaṭaṃ āpajjatīti adhippāyo.
The intention is that one who cuts the grown earth incurs a dukkaṭa together with a pācittiya for digging the earth.
Khi phá vỡ đất có sẵn, người ấy phạm tội dukkaṭa cùng với tội pācittiya về đào đất; đó là ý nghĩa.
178. Kātabboti ettha ‘‘bhaṇḍagghena āpattiyā’’ti pāṭhaseso.
178. Should be made to incur—here, "the offense according to the value of the goods" is the remaining part of the text.
178. Cần phải xử: Ở đây, phần còn thiếu của câu là “theo tội tương ứng với giá trị của vật phẩm”.
Antobhūtahetvatthavasena kāretabboti gahetabbo.
It should be understood as "should be made to incur" by virtue of an inherent causative meaning.
Cần hiểu là “cần phải xử” theo nghĩa nguyên nhân được bao hàm bên trong.
Anto ṭhatvā chindanto bahiantena, bahi ṭhatvā chindanto antoantena, ubhayatthāpi ṭhatvā chindanto majjhato bhaṇḍagghena āpattiyā kāretabboti yojanā.
The construction is: one who cuts while standing inside, by the outer part; one who cuts while standing outside, by the inner part; one who cuts while standing in both places, by the value of the goods from the middle, should be made to incur the offense.
Cách kết hợp câu là: người đứng bên trong mà phá vỡ thì cần phải xử theo tội tương ứng với giá trị của vật phẩm ở phần cuối bên ngoài; người đứng bên ngoài mà phá vỡ thì cần phải xử theo tội tương ứng với giá trị của vật phẩm ở phần cuối bên trong; người đứng ở cả hai nơi mà phá vỡ thì cần phải xử theo tội tương ứng với giá trị của vật phẩm từ giữa.
Ayaṃ panettha attho – antovāpiyaṃ ṭhatvā mariyādaṃ chinditvā udake bahi nikkhamite nikkhantaudakagghena dukkaṭathullaccayapārājikāsu yathāpannāya āpattiyā kāretabbo.
The meaning here is this: one who stands inside the reservoir and breaks the boundary, when the water flows out, should be made to incur the appropriate offense (dukkaṭa, thullaccaya, or pārājika) according to the value of the water that has flowed out.
Ý nghĩa ở đây là: người đứng trong hồ chứa, phá vỡ bờ đê, khi nước chảy ra ngoài, cần phải xử theo tội dukkaṭa, thullaccaya, hoặc pārājika, tùy theo tội đã phạm, dựa trên giá trị của lượng nước đã chảy ra.
Bahi ṭhatvā mariyādaṃ chinditvā antovāpiyaṃ pavisantodakassa ṭhitaṭṭhānato cāvitakkhaṇe nikkhantaudakagghena āpattiyā kāretabbo.
One who stands outside and breaks the boundary, should be made to incur the offense according to the value of the water that has moved from its place at the moment it enters the reservoir.
Người đứng bên ngoài, phá vỡ bờ đê, vào khoảnh khắc nước chảy vào hồ chứa bị di chuyển khỏi vị trí của nó, cần phải xử theo tội tương ứng với giá trị của lượng nước đã chảy ra.
Kadāci anto kadāci bahi ṭhatvā mariyādaṃ majjhe ṭhapetvā chindanto majjhe ṭhitaṭṭhānaṃ chinditvā udakassa nīhaṭakkhaṇe nīhaṭaudakassa agghena āpattiyā kāretabboti.
If one stands sometimes inside, sometimes outside, placing the boundary in the middle, and breaks it, at the moment the water is drawn out after breaking the middle part, one should be made to incur the offense according to the value of the water drawn out.
Người lúc thì đứng bên trong, lúc thì đứng bên ngoài, đặt bờ đê ở giữa mà phá vỡ, vào khoảnh khắc phá vỡ vị trí ở giữa và nước bị lấy đi, cần phải xử theo tội tương ứng với giá trị của lượng nước đã bị lấy đi.
181. Tasmāti yasmā tesameva sāmaṇerānaṃ santakaṃ hoti, tasmā.
181. Therefore means because it is the property of those sāmaṇeras, therefore.
181. Tasmā có nghĩa là bởi vì vật ấy thuộc sở hữu của chính các vị sa-di ấy, cho nên.
Taṃ araññato ābhataṃ dantakaṭṭhañca saṅghassa garubhaṇḍañca dantakaṭṭhanti sambandho.
The connection is that "that tooth-stick brought from the forest" refers to "a tooth-stick that is a valuable belonging of the Saṅgha."
Taṃ vật ấy, tức là tăm xỉa răng được mang về từ rừng và vật nặng của Tăng, nên có sự liên kết là tăm xỉa răng.
Saṅghikāya bhūmiyaṃ uppannaṃ saṅghena rakkhitagopitattā garubhaṇḍabhūtaṃ dantakaṭṭhañcāti vuttaṃ hoti.
It is said that a tooth-stick that has arisen on Saṅgha-land and is protected and guarded by the Saṅgha is thereby a valuable belonging.
Điều được nói là: Tăm xỉa răng phát sinh trên đất của Tăng, do được Tăng gìn giữ bảo vệ nên trở thành vật nặng.
Gaṇhantassa cāti adhikaca-kārena ihāvuttassa aṭṭhakathāgatassa gaṇapuggalagihiparibaddha ārāmuyyānasañjātachinnāchinnarakkhitagopitadantakaṭṭhassa samuccitattā tañca theyyacittena gaṇhantassa avahaṭadantakaṭṭhassa agghavasena āpattiyo vattabbāti ayamattho dīpito hoti.
The meaning illuminated here is that by the additional particle "ca" in "and for one who takes," the tooth-sticks mentioned here and found in the Commentary—those belonging to groups, individuals, or laypeople, growing in monasteries or gardens, whether cut or uncut, protected and guarded—are all included. Therefore, the offenses should be stated according to the value of such a tooth-stick stolen by one who takes it with a thieving mind.
Gaṇhantassa cāti: do chữ ca-kāra (và) thêm vào, ý nghĩa này được làm sáng tỏ: việc gộp lại tăm xỉa răng thuộc sở hữu của hội chúng, của cá nhân, của gia chủ, đã được cắt hoặc chưa cắt, được gìn giữ bảo vệ, phát sinh trong khuôn viên tu viện và vườn cây, vốn đã được đề cập trong Aṭṭhakathā nhưng không được nói ở đây, và do đó, đối với người lấy vật ấy với tâm trộm cắp, các tội lỗi phải được nêu rõ tùy theo giá trị của tăm xỉa răng đã lấy đi.
183. Saṅghikakālato paṭṭhāya theyyacittena gaṇhatopi avahārābhāve kāraṇaṃ dassetumāha ‘‘arakkhattā’’tiādi.
183. To show the reason for the absence of an offense of theft even when taking with a thieving mind from the time it becomes Saṅgha property, it says " because it is unprotected" and so on.
183. Để chỉ ra lý do không có sự lấy trộm ngay cả đối với người lấy với tâm trộm cắp kể từ thời điểm vật ấy thuộc về Tăng, ngài nói ‘‘arakkhattā’’tiādi (do không được gìn giữ, v.v...).
Tattha arakkhattāti saṅghikabhāvena laddhepi rakkhitagopitadantakaṭṭhe viya saṅghena katārakkhāyābhāvā.
Therein, " because it is unprotected" means due to the absence of protection made by the Saṅgha, unlike a protected and guarded tooth-stick, even though it has been obtained as Saṅgha property.
Trong đó, arakkhattāti là do không có sự gìn giữ được thực hiện bởi Tăng, giống như đối với tăm xỉa răng đã được gìn giữ bảo vệ, mặc dù đã được nhận với tư cách là vật của Tăng.
Yathāvuḍḍhamabhājetabbatoti saṅghikattassāpi sato yathāvuḍḍhaṃ paṭipāṭimanatikkamma bhājetabbaphalapupphādīnaṃ viya bhājetabbatābhāvato.
" Because it is not to be distributed according to seniority" means that even though it belongs to the Saṅgha, it is not to be distributed like fruits and flowers that are to be distributed according to seniority, without transgressing the order.
Yathāvuḍḍhamabhājetabbatoti là do không có việc phải phân chia, giống như các loại quả, hoa, v.v... phải được phân chia mà không vượt qua thứ tự theo hạ lạp, mặc dù vật ấy là của Tăng.
Sabbasādhāraṇattā cāti saṅghapariyāpannānaṃ sabbesameva sādhāraṇattā.
" And because it is common to all" means it is common to all those included in the Saṅgha.
Sabbasādhāraṇattā cāti và do là của chung cho tất cả những vị thuộc về Tăng.
Idanti saṅghassa niyyāditadantakaṭṭhaṃ.
"This" refers to the tooth-stick handed over to the Saṅgha.
Idanti tăm xỉa răng đã được dâng cúng cho Tăng này.
Aññaṃ viyāti aññaṃ gaṇapuggalādisantakaṃ rakkhitagopitadantakaṭṭhaṃ viya.
"Like another" means like another protected and guarded tooth-stick belonging to a group, individual, and so on.
Aññaṃ viyāti giống như tăm xỉa răng khác được gìn giữ bảo vệ thuộc sở hữu của hội chúng, cá nhân, v.v...
Evaṃ corikāya gaṇhato avahārābhāve kāraṇena sādhitepi theyyacittena sakaparikkhārampi gaṇhato dukkaṭassa vuttattā tathā gaṇhanto dukkaṭā na muccatīti daṭṭhabbaṃ.
Even though the absence of an offense of theft when taking by stealing is established by this reason, it should be understood that one who takes even one's own requisites with a thieving mind incurs a dukkaṭa offense, and thus, one who takes in such a way is not free from a dukkaṭa.
Như vậy, mặc dù đã chứng minh bằng lý do rằng không có sự lấy trộm đối với người lấy một cách trộm cắp, nhưng cần hiểu rằng người lấy như vậy không thoát khỏi tội dukkaṭa, vì đã có quy định về tội dukkaṭa đối với người lấy ngay cả vật dụng cá nhân của mình với tâm trộm cắp.
Vattaṃ pana jānitabbaṃ – saṅghikadantakaṭṭhaṃ gaṇhantena padhānagharādīsu pavisitvā cirena osarantena bahi vītināmetabbadivase gaṇetvā taṃpamāṇena gahetabbaṃ, maggaṃ gacchantena ekaṃ dve dantakaṭṭhāni thavikāya pakkhipitvā gantabbaṃ, tattheva vasantena divase khāditabbadantakaṭṭhaṃ gahetabbanti.
However, the proper practice should be known: when taking a Saṅgha tooth-stick, one should enter the main residence and other places, calculate the number of days to be spent outside when leaving after a long stay, and take that amount; when traveling, one or two tooth-sticks should be placed in a pouch and taken; when staying in the same place, one should take the tooth-stick to be used for the day.
Tuy nhiên, phận sự cần được biết là: người lấy tăm xỉa răng của Tăng, khi vào các nơi như nhà chính, v.v... và ra ngoài sau một thời gian dài, nên đếm số ngày sẽ trải qua bên ngoài và lấy số lượng tương ứng; khi đi đường, nên bỏ một hai cây tăm xỉa răng vào túi rồi đi; khi ở tại nơi đó, nên lấy tăm xỉa răng đủ dùng trong ngày.
184. ‘‘Aggiṃ vā detī’’tiādīsu ‘‘rukkhe’’ti pakaraṇato labbhati ‘‘rukkho vinassatī’’ti vakkhamānattā, rukkho ca ‘‘vanappati nāma yo manussānaṃ pariggahito hoti rukkho paribhogo’’ti (pārā. 110) pāḷiyaṃ āgatattā ca aṭṭhakathāya (pārā. aṭṭha. 1.110) ca vuttanayena ambalabujapanasādiko manussānaṃ paribhogāraho manussāyatto rakkhitagopitoyeva gahetabbo.
184. In " sets fire" and so on, "tree" is understood from the context, as it will be stated that "the tree perishes." And because it is stated in the Pāḷi (Pārā. 110) that "a tree is called a forest-tree if it is appropriated and used by humans," and as explained in the Commentary (Pārā. aṭṭha. 1.110), only a mango, rose-apple, jackfruit, or similar tree that is suitable for human use, appropriated by humans, and protected and guarded, should be taken.
184. Trong các câu ‘‘Aggiṃ vā detī’’tiādi (hoặc đốt lửa), do bối cảnh nên hiểu là "cây"; và vì sẽ nói rằng "cây bị hủy hoại", và cây ấy, theo như đã được nêu trong Pāḷi rằng "vanappati là cây được con người sở hữu, là vật dụng" và theo phương pháp đã được nói trong Aṭṭhakathā, cần được hiểu là cây thuộc sở hữu của con người, được gìn giữ bảo vệ, và hữu ích cho con người như cây xoài, cây mít, v.v...
Aggiṃ vā detīti corikāya aggiṃ ālimpeti vā.
" Sets fire" means ignites a fire with a thieving mind.
Aggiṃ vā detīti hoặc đốt lửa một cách trộm cắp.
Satthena rukkhe samantato ākoṭetīti vāsipharasuādisatthena rukkhatacaṃ chindanto samantato āvāṭaṃ dasseti.
" Strikes all around" the tree with a weapon means cutting the tree bark with an axe, adze, or similar weapon, making a hole all around.
Satthena rukkhe samantato ākoṭetīti dùng dụng cụ sắc bén như rìu, búa, v.v... chặt vào vỏ cây, tạo thành một đường rãnh xung quanh.
Maṇḍūkakaṇṭakanāmakaṃ visaṃ vā rukkhe ākoṭetīti corikāya rukkhaṃ nāsetukāmo rukkhe maṇḍūkakaṇṭakanāmakaṃ visaṃ paveseti.
" Strikes the tree with poison called maṇḍūkakaṇṭaka" means desiring to destroy the tree with a thieving mind, one inserts poison called maṇḍūkakaṇṭaka into the tree.
Maṇḍūkakaṇṭakanāmakaṃ visaṃ vā rukkhe ākoṭetīti muốn hủy hoại cây một cách trộm cắp, bèn đưa chất độc tên là maṇḍūkakaṇṭaka vào cây.
185. Yena vā tena vāti yathāvuttena vā avuttena vā yena kenaci upāyena.
185. " By whatever means" means by any means whatsoever, whether described or not described.
185. Yena vā tena vāti bằng bất kỳ phương cách nào, dù đã được nói hay chưa được nói.
Rukkho vinassatīti aggiṃ datvā jhāpito dhaññakalāpo viya, telakumbhī viya ca vināva ṭhānācāvanena yathāṭṭhitamevanassati.
" The tree perishes" means it perishes as it is, without being removed from its place, like a heap of grain burnt by fire, or like an oil pot.
Rukkho vinassatīti cây bị hủy hoại ngay tại chỗ mà không cần di chuyển khỏi vị trí, giống như đống lúa bị đốt cháy, và giống như hũ dầu.
‘‘Ḍayhatī’’ti idaṃ ‘‘aggiṃ detī’’ti idaṃ sandhāya vuttaṃ.
" It burns" is stated with reference to "sets fire."
‘‘Ḍayhatī’’ti (bị cháy) câu này được nói liên quan đến câu ‘‘aggiṃ detī’’ (đốt lửa).
Vinassatīti maṇḍūkakaṇṭakākoṭanādiavasesapayogaṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ ‘‘theyyacitto chindati, pahāre pahāre āpatti dukkaṭassa, ekaṃ pahāraṃ anāgate āpatti thullaccayassa, tasmiṃ pahāre āgate āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 110) ṭhānācāvanena pārājikassa āgatattā.
" Perishes" should be understood as stated with reference to other applications like striking with maṇḍūkakaṇṭaka poison, because the pārājika offense is incurred without removal from its place: "If one cuts with a thieving mind, for each blow there is an offense of dukkaṭa; if one blow is not yet struck, there is an offense of thullaccaya; when that blow is struck, there is an offense of pārājika" (Pārā. 110).
Vinassatīti (bị hủy hoại) cần được hiểu là được nói liên quan đến các hành động còn lại như đưa chất độc maṇḍūkakaṇṭaka vào, v.v...; bởi vì tội pārājika xảy ra do việc di chuyển khỏi vị trí, như đã nói: "với tâm trộm cắp, chặt cây, mỗi nhát chặt là tội dukkaṭa, khi còn một nhát nữa là xong thì phạm tội thullaccaya, khi nhát chặt đó hoàn tất thì phạm tội pārājika".
Pakāsitanti ettha ‘‘aṭṭhakathāya’’nti labbhati.
" Declared"—here, "in the Commentary" is understood.
Pakāsitanti ở đây nên hiểu là "trong Aṭṭhakathā".
Pāṭhāgataṃ pārājikaṃ pana pārisesato ca sūcīyatīti tabbācakassa vā saṅgāhakassa vā vacanassa ihāvijjamānattā tattha vinicchayo pāsaṃsikopi ihāvutto.
However, the pārājika offense mentioned in the text is also indicated by implication, and since the words of its expounder or compiler are not present here, the decision on that point is also commendable here.
Tuy nhiên, tội pārājika được nêu trong bản Pāḷi cũng được ngụ ý bằng cách loại trừ, và vì ở đây không có từ ngữ nào chỉ rõ hoặc bao hàm điều đó, nên sự phân định ở đó, dù có thể gây nghi ngờ, cũng đã được trình bày ở đây.
186-7. ‘‘Haraṇakaṃ nāma aññassa haraṇakaṃ bhaṇḍaṃ.
186-7. “‘Haraṇaka’ means an article belonging to another that is to be stolen.
186-7. Trong phần giải thích về vật có thể mang đi, được nói rằng: "Vật có thể mang đi là vật có thể mang đi của người khác.
Theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa.
If one touches it with the intention to steal, there is an offense of dukkata.
Với tâm trộm cắp, chạm vào, phạm tội dukkaṭa.
Phandāpeti, āpatti thullaccayassa.
If one causes it to stir, there is an offense of thullaccaya.
Làm cho rung động, phạm tội thullaccaya.
Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 111) vuttaharaṇakaniddese ‘‘ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 111) pāṭhe ‘‘ṭhāna’’nti gahitasīsādiṭṭhānappabhedavasena aṭṭhakathāya (pārā. aṭṭha. 1.110) āgatavinicchayaṃ dassetumāha ‘‘chinditvā mocetvā gaṇhato’’ti.
To show the determination given in the commentary regarding the various types of places such as the head, which are encompassed by the word "place" in the passage "If one removes it from its place, there is an offense of pārājika," in the explanation of haraṇaka mentioned as "If one removes it from its place, there is an offense of pārājika," it says: "by severing or detaching and taking."
Di chuyển khỏi vị trí, phạm tội pārājika", trong câu "di chuyển khỏi vị trí, phạm tội pārājika", để chỉ ra sự phân định được nêu trong Aṭṭhakathā về từ "vị trí" theo các loại vị trí như đầu, v.v... nơi vật được giữ, ngài nói ‘‘chinditvā mocetvā gaṇhato’’ti (đối với người lấy bằng cách cắt, tháo ra).
Kiriyānaṃ sakammakattā ‘‘alaṅkāra’’nti pāṭhaseso.
Since actions are deeds, the remaining part of the text is "ornament."
Do các hành động đã hoàn tất, nên phần còn thiếu của câu là "trang sức".
Chinditvāti gīveyyakādiṃ.
"Severing" means a necklace, etc.
Chinditvāti là vòng cổ, v.v...
Mocetvāti kaṇṇapiḷandhanādiṃ.
"Detaching" means an earring, etc.
Mocetvāti là bông tai, v.v...
188-9. Valayanti avaṅkaṃ maṭṭhahatthūpagaṃ.
188-9. "Bracelet" means a straight, smooth ornament for the hand.
188-9. Valayanti vòng tay không có đường cong, được đánh bóng, đeo ở tay.
Kaṭakampi vāti anekavaṅke yojetvā bubbuḷādīni dassetvā vā adassetvā vā kataṃ hatthūpagaṃ.
"Or a bangle" means an ornament for the hand made by joining several bends, either showing bubbles or not showing them.
Kaṭakampi vāti hoặc vòng tay được làm bằng cách nối nhiều đường cong lại, có hoặc không có các chi tiết như hình bong bóng, v.v..., đeo ở tay.
Aggabāhunti kapparato paṭṭhāya aggahatthaṃ.
"Forearm" means the part of the hand from the elbow onwards.
Aggabāhunti từ khuỷu tay đến đầu bàn tay.
Aparāparaṃ cāretīti ito cito ca sañcāreti.
"Moves it back and forth" means moves it here and there.
Aparāparaṃ cāretīti di chuyển qua lại từ bên này sang bên kia.
‘‘Sāretī’’ti vā pāṭho, soyeva attho.
Or the reading is "sāretī," which has the same meaning.
Hoặc có thể đọc là ‘‘Sāretī’’, ý nghĩa cũng như vậy.
Taṃ valayaṃ vā kaṭakaṃ vā.
"It" refers to the bracelet or the bangle.
Taṃ vòng valaya hoặc vòng kaṭaka ấy.
Ākāsagataṃ karotīti sabbadisāhi yathā hatthaṃ na phusati, tathā ākāsagataṃ karoti.
"Makes it airborne" means makes it airborne so that it does not touch the hand in any direction.
Ākāsagataṃ karotīti làm cho nó lơ lửng trong không trung sao cho không chạm vào tay từ mọi phía.
Nidhivalayassa pavesitarukkhamūle sabbadisāhi aphusantaṃ ākāsagatakaraṇe pārājikaṃ hoti, idha ‘‘rakkhatī’’ti kasmā vuttanti āha ‘‘saviññāṇakato’’tiādi.
If a hidden bracelet is made airborne without touching the tree root it was placed in from any direction, it is a pārājika. Why is it said here "protects"? It says: "from a sentient being," etc.
Đối với vòng tay được chôn giấu, khi làm cho nó lơ lửng trong không trung ở gốc cây nơi nó được đặt vào mà không chạm vào từ mọi phía thì phạm tội pārājika, tại sao ở đây lại nói "rakkhati" (bảo vệ)? Ngài nói ‘‘saviññāṇakato’’tiādi (do có thức).
Idanti valayaṃ kaṭakañca.
"This" refers to both the bracelet and the bangle.
Idanti vòng valaya và vòng kaṭaka này.
192. ‘‘Ṭhānā cāveyyā’’ti pāṭhe ṭhāna-saddena saṅgahitasīsādiṭṭhānato harīyateti haraṇakanti vuttālaṅkārādibhaṇḍassa cāvanena pārājikaṃ dassetvā idāni tadeva haraṇakaṃ hārakena saha harantassa hārakassa ṭhitaṭṭhānato apanayanena ṭhānācāvanañca ‘‘ṭhānā cāveyyā’’ti imināva saṅgayhatīti tatthāpi vinicchayaṃ dassetumāha ‘‘sabhaṇḍahāraka’’ntiādi.
192. In the passage "If one removes it from its place," after showing that removing an ornament or other article, which is called haraṇaka because it is taken from a place like the head, results in pārājika, it now says "together with the carrier of the article," etc., to show the determination even there, that the removal from its place of the carrier who is carrying that very haraṇaka together with the article is also included by "If one removes it from its place."
192. Trong bài đọc ‘‘Ṭhānā cāveyyā’’ (di chuyển khỏi chỗ), sau khi chỉ rõ tội Pārājika do sự di chuyển vật trang sức, v.v., được gọi là haraṇaka (vật bị lấy đi) – là vật được lấy đi từ nơi đầu, v.v., được bao gồm bởi từ ṭhāna (chỗ) – bây giờ, để chỉ rõ sự quyết định rằng sự di chuyển khỏi chỗ đứng của người mang vật đó (haraṇaka) cùng với người mang (hārakassa) cũng được bao gồm bởi chính câu ‘‘ṭhānā cāveyyā’’ (di chuyển khỏi chỗ), (bản Chú giải) đã nói ‘‘sabhaṇḍahārakaṃ’’ (với người mang vật) v.v.
Bhaṇḍaṃ harati netīti bhaṇḍahārako, purisādiko, tena sahāti sabhaṇḍahārakaṃ, alaṅkāravatthādīni ādāya gacchantehi itthipurisādipāṇehi saheva.
One who carries or takes an article is a carrier of the article, such as a man, etc.; "together with the carrier of the article" means together with living beings like women and men who are carrying ornaments, garments, etc.
Người mang vật đi là bhaṇḍahārako (người mang vật), tức là người đàn ông, v.v. Cùng với người đó là sabhaṇḍahārakaṃ (với người mang vật), tức là cùng với những sinh vật như phụ nữ, đàn ông, v.v., đang mang y phục, trang sức, v.v., đi.
Bhaṇḍanti tehi hariyamānattā haraṇakasaṅkhātavatthābharaṇādibhaṇḍaṃ.
"Article" means the article of clothing, ornaments, etc., called haraṇaka, because they are being carried by them.
Bhaṇḍaṃ (vật) là y phục, trang sức, v.v., được gọi là haraṇaka (vật bị lấy đi) vì chúng được những người đó mang đi.
Nentassāti ‘‘nento assā’’ti padacchedo.
"While carrying" is the word division "nento assa."
Nentassā (của người đang mang đi) là cách chia từ ‘‘nento assa’’ (người đang mang đi của người đó).
Nentoti ṭhitaṭṭhānato cāvetvā attanā icchitadisābhimukhaṃ pāpento.
"Carrying" means moving it from its standing place and bringing it towards the direction one desires.
Nento (người đang mang đi) là người di chuyển (vật) khỏi chỗ đứng và đưa đến hướng mà mình mong muốn.
Assa paṭhame pāde atikkante thullaccayaṃ āpajjitvāti pāṭhasesayojanā.
The connected remaining part of the text is: "Having incurred a thullaccaya offense when its first foot has passed."
Yojana (cách kết nối câu) còn lại là: ‘‘Khi bước qua bước đầu tiên, phạm tội thullaccaya’’.
Assāti imassa bhaṇḍahārakassa.
"Its" refers to this carrier of the article.
Assā (của người đó) là của người mang vật này.
Paṭhamapāde atikkante attanā paṭhamaṃ gantabbadisato corassābhimatadisaṃ gate thullaccayaṃ āpajjitvā dutiye atikkante cuto siyāti yojanā.
The connection is: "Having incurred a thullaccaya offense when its first foot has passed from the direction where one was initially supposed to go to the direction desired by the thief, one would be cut off when the second foot has passed."
Yojana là: Khi bước qua bước đầu tiên, tức là khi đi từ hướng ban đầu phải đi đến hướng mà kẻ trộm mong muốn, thì phạm tội thullaccaya; khi bước qua bước thứ hai, thì bị đoạn tuyệt (khỏi đời sống Sa-môn).
195. Yathāvatthunti bhaṇḍassa agghānurūpaṃ, thullaccayaṃ hotīti adhippāyo.
195. Yathāvatthu means according to the value of the goods; the intention is that it becomes a thullaccaya.
195. Yathāvatthaṃ (tùy theo vật) có nghĩa là tùy theo giá trị của vật, thì sẽ là tội thullaccaya.
Chaḍḍitepīti tassa corabhāvaṃ jānitvā bhītatasitena attanā nīyamāne bhaṇḍe chaḍḍitepi sati.
Chaḍḍitepī means even if the goods are abandoned, while being carried by oneself, out of fear and terror, knowing that person to be a thief.
Chaḍḍitepi (ngay cả khi bị vứt bỏ) là ngay cả khi vật đang được mình mang đi bị vứt bỏ do sợ hãi và kinh hoàng khi biết người đó là kẻ trộm.
Teneva ṭhānācāvanaṃ kārāpitanti pārājikanti na gahetabbanti āha ‘‘na doso’’ti.
Therefore, he says "there is no fault", meaning it should not be taken as a pārājika if one causes it to be moved from its place.
Vì vậy, không nên hiểu rằng đó là tội Pārājika vì chính người đó đã khiến vật bị di chuyển khỏi chỗ, nên (bản Chú giải) đã nói ‘‘na doso’’ (không có lỗi).
‘‘Tiṭṭha tiṭṭhā’’ti vutte pana uttasitvā chaḍḍanaṃ tassa āṇattiyā vinā hotīti tattha tassa anāpattīti adhippāyo.
However, if one is told "Stop, stop!" and abandons it out of fright, that abandonment occurs without his command; the intention is that there is no offense for him in that case.
Tuy nhiên, khi bị nói ‘‘Đứng lại! Đứng lại!’’, việc vứt bỏ do sợ hãi xảy ra mà không có lệnh của người đó, nên trong trường hợp đó, người đó không phạm tội.
Tathā vadato pana adinnādānapubbapayogattā dukkaṭameva.
But for one who speaks thus, it is merely a dukkata because it is a preliminary action to taking what is not given.
Nhưng đối với người nói như vậy, thì vẫn là tội dukkaṭa vì đó là hành vi chuẩn bị cho tội adinnādāna (lấy của không cho).
197. Sāmikassa sālayakāle gaṇhantassāpi pārājikābhāvappakāraṃ dassetumāha ‘‘gaṇhato’’ti.
197. To show the manner in which there is no pārājika even when taking it while the owner is still attached, he says "when taking".
197. Để chỉ rõ cách mà ngay cả khi nhặt vật khi chủ nhân vẫn còn sự gắn bó, không phạm tội Pārājika, (bản Chú giải) đã nói ‘‘gaṇhato’’ (khi nhặt).
Pubbagāthāya ‘‘ta’’nti idhānuvattate.
The word "taṃ" from the previous verse is carried over here.
Từ ‘‘taṃ’’ (cái đó) từ câu kệ trước được tiếp tục ở đây.
Sakasaññāyagaṇhatoti ‘‘tiṭṭha tiṭṭhā’’ti vacanato uttasitvā sālayaṃ chaḍḍitaṃ taṃ vatthuṃ sakasaññāya gaṇhantassa.
Sakasaññāyagaṇhato means for one who takes that object, which was abandoned with attachment out of fright due to the command "Stop, stop!", with the perception that it is one's own.
Sakasaññāyagaṇhato (khi nhặt với ý nghĩ của mình) là khi nhặt cái vật đó đã bị vứt bỏ với sự gắn bó do sợ hãi bởi lời nói ‘‘Đứng lại! Đứng lại!’’ với ý nghĩ của mình.
Gahaṇeti sakasaññāya gahaṇahetu, sakasaññāya gahitabhaṇḍaṃ attano gahaṇakāraṇā bhikkhuṃ avahārāpattito rakkhatīti adhippāyo.
Gahaṇe means due to taking it with the perception of it being one's own; the intention is that the goods taken with the perception of being one's own protect the bhikkhu from the offense of misappropriation due to his taking.
Gahaṇe (trong việc nhặt) là do việc nhặt với ý nghĩ của mình; có nghĩa là vật được nhặt với ý nghĩ của mình bảo vệ Tỳ-khưu khỏi tội lấy của không cho do việc nhặt của mình.
Tenāha ‘‘gahaṇe pana rakkhatī’’ti.
Therefore, he says "but in taking, it protects".
Vì vậy, (bản Chú giải) đã nói ‘‘gahaṇe pana rakkhatī’’ (nhưng trong việc nhặt thì bảo vệ).
Bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti yojanā.
The interpretation is that the goods must be given back.
Yojana là: Nhưng vật đó phải được trả lại.
‘‘Tathā’’ti iminā gahaṇe rakkhatīti atidisati.
"Tathā" (likewise) implies that it protects in taking.
‘‘Tathā’’ (cũng vậy) chỉ sự suy rộng ra rằng ‘‘trong việc nhặt thì bảo vệ’’.
198-9. Dhuranikkhepaṃ katvāti ‘‘mayhaṃ kimetena bhaṇḍena, jīvitarakkhanameva varatara’’nti nirālayo hutvā.
198-9. Dhuranikkhepaṃ katvā means having abandoned the burden, thinking, "What is this property to me? Protecting my life is better," thus becoming unattached.
198-9. Dhuranikkhepaṃ katvā (sau khi từ bỏ gánh nặng) là sau khi trở nên không gắn bó, nghĩ rằng ‘‘Vật này có ích gì cho tôi? Bảo vệ mạng sống còn tốt hơn’’.
Tenāha ‘‘bhīto corā palāyatī’’ti.
Therefore, he says "frightened, he flees from the thief".
Vì vậy, (bản Chú giải) đã nói ‘‘bhīto corā palāyatī’’ (sợ hãi kẻ trộm mà bỏ chạy).
Corāti ettha ca hetumhi nissakkaṃ.
Here, corā is in the ablative case of cause.
Ở đây, từ Corā (kẻ trộm) là cách ly cách chỉ nguyên nhân.
Gaṇhatoti ettha ‘‘ta’’nti pāṭhaseso, tathā chaḍḍitaṃ taṃ bhaṇḍanti attho.
In gaṇhato, "taṃ" is a remaining part of the text, meaning "that abandoned property".
Ở đây, từ Gaṇhato (khi nhặt) là phần còn lại của câu ‘‘taṃ’’ (cái đó), có nghĩa là cái vật đã bị vứt bỏ như vậy.
Uddhāre dukkaṭanti vatthumhi anavajjepi theyyacittavasena dukkaṭaṃ hoti, asati theyyacitte dukkaṭampi na hotīti vuttaṃ hoti.
Uddhāre dukkaṭaṃ means that even if the object is blameless, a dukkata arises due to the intention of theft; it is stated that if there is no intention of theft, there is not even a dukkata.
Uddhāre dukkaṭaṃ (khi nhặt lên thì phạm tội dukkaṭa) có nghĩa là ngay cả khi vật đó không có lỗi, thì do ý định trộm cắp, vẫn phạm tội dukkaṭa; nếu không có ý định trộm cắp thì ngay cả tội dukkaṭa cũng không có.
Āharāpenteti ettha bhāvalakkhaṇe bhummaṃ, tasmiṃ bhaṇḍasāmini āharāpente satīti attho.
In āharāpente, the locative case denotes a characteristic circumstance, meaning "when the owner of the goods causes them to be brought back".
Ở đây, từ Āharāpente (khi khiến mang đến) là cách định sở chỉ trạng thái, có nghĩa là khi chủ nhân của vật khiến mang đến.
201. Upanidhikathāya ‘‘na gaṇhāmī’’ti sampajānamusāvādaṃ bhāsatoti yojanā.
201. In the section on deposits, the interpretation is that he speaks a deliberate falsehood, saying "I did not take it".
201. Trong câu chuyện về Upanidhi (vật ký thác), yojana là: ‘‘nói lời nói dối có chủ ý rằng ‘tôi không nhận’ ’’.
Yena kenaci rahasi ‘‘idaṃ mayhaṃ bhaṇḍaṃ paṭisāmetvā dehī’’ti niyyāditaṃ bhaṇḍaṃ pacchā sāmikena ‘‘dehi me taṃ bhaṇḍa’’nti vutte accantamupagantuṃ ‘‘nāhaṃ gaṇhāmī’’ti sampajānamusāvādaṃ bhāsatoti attho.
The meaning is that if goods are entrusted by anyone in secret, saying "Keep these goods for me and give them back," and afterwards the owner says "Give me those goods," he completely denies it and speaks a deliberate falsehood, saying "I did not take them."
Có nghĩa là: Một vật đã được ký thác riêng tư bởi bất kỳ ai, nói rằng ‘‘Hãy giữ vật này cho tôi rồi trả lại’’, sau đó khi chủ nhân nói ‘‘Hãy trả lại vật đó cho tôi’’, (người đó) tuyệt đối từ chối và nói lời nói dối có chủ ý rằng ‘‘Tôi không nhận’’.
Gaṇhāmīti aggahesiṃ.
Gaṇhāmī means "I took".
Gaṇhāmī (tôi nhận) có nghĩa là ‘‘tôi đã nhận’’.
Accantā heso atīte vattamānappayogoyaṃ.
This is an absolute present tense usage referring to the past.
Đây là cách dùng thì hiện tại để chỉ quá khứ một cách tuyệt đối.
‘‘Sampajānamusāvāde pācittiya’’nti (pāci. 2) imassa sikkhāpadassa visaye kasmā dukkaṭaṃ vuttanti āha ‘‘adinnādānapubbakattā’’tiādi.
He asks why a dukkata is stated in the context of this training rule "For deliberate falsehood, there is an offense of expiation" (Pāci. 2), and says "adinnādānapubbakattā" (because it is a preliminary to taking what is not given) and so on.
Tại sao lại nói tội dukkaṭa trong trường hợp này, vốn là phạm vi của giới luật ‘‘Sampajānamusāvāde pācittiya’’ (tội Pācittiya khi nói dối có chủ ý) (pāci. 2)? (Bản Chú giải) đã nói ‘‘adinnādānapubbakattā’’ (vì là hành vi chuẩn bị cho tội adinnādāna) v.v.
Tattha adinnādānapubbakattāti adinnādānassa sahapayogavasena pubbaṅgamattā, na pubbapayogattā.
Here, adinnādānapubbakattā means being a forerunner due to being a co-action of taking what is not given, not due to being a preliminary action.
Ở đây, adinnādānapubbakattā (vì là hành vi chuẩn bị cho tội adinnādāna) là vì nó đi kèm với hành vi adinnādāna, chứ không phải là hành vi chuẩn bị trước.
Na hi adinnādānassa pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne dukkaṭamatthīti.
For there is no dukkata in the place of a pācittiya for a preliminary action to taking what is not given.
Không có tội dukkaṭa nào ở vị trí của tội Pācittiya trong hành vi chuẩn bị trước của adinnādāna.
Tenevāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘adinnādānassa payogattā’’ti.
Therefore, the commentary says "because it is an action of taking what is not given".
Vì vậy, trong bản Chú giải đã nói ‘‘adinnādānassa payogattā’’ (vì là hành vi của adinnādāna).
203. Tasminti yasmiṃ upanikkhittaṃ, tasmiṃ bhikkhumhi.
203. Tasmiṃ refers to that bhikkhu with whom it was deposited.
203. Tasmiṃ (trong người đó) là trong Tỳ-khưu mà vật đã được ký thác.
Dāne nirussāheti attani nikkhittassa bhaṇḍassa sāmikassa dānavisaye ussāharahite sati, ‘‘na dāni taṃ dassāmī’’ti dhuranikkhepe kateti adhippāyo.
"When there is no enthusiasm for giving" means that when the owner of the goods deposited with him lacks enthusiasm regarding the act of giving, the intention is to lay down the burden, saying, "I will not give it now."
Dāne nirussāhe (khi không có nhiệt tâm trong việc trả lại) là khi không có nhiệt tâm trong việc trả lại vật đã được ký thác cho chủ nhân, có nghĩa là đã từ bỏ gánh nặng, nghĩ rằng ‘‘Bây giờ tôi sẽ không trả lại nó’’.
Tenevāha ‘‘ubhinnaṃ dhuranikkhepe’’ti.
Therefore it is said, "when both lay down the burden."
Vì vậy, (bản Chú giải) đã nói ‘‘ubhinnaṃ dhuranikkhepe’’ (khi cả hai đều từ bỏ gánh nặng).
Paroti bhaṇḍasāmiko.
"The other" is the owner of the goods.
Paro (người khác) là chủ nhân của vật.
Dhuranti ‘‘yena kenaci ākārena gaṇhissāmī’’ti ussāhaṃ.
"Burden" is the enthusiasm of "I will take it by whatever means."
Dhuraṃ (gánh nặng) là sự nhiệt tâm ‘‘tôi sẽ lấy bằng bất kỳ cách nào’’.
Nikkhipeti nikkhipeyya.
"Lays down" means should lay down.
Nikkhipe (nên từ bỏ) là nên từ bỏ.
204. Cittenādātukāmovāti ettha ‘‘yo tassā’’ti pāṭhaseso.
204. In "or wishing not to give with the mind," the remaining part of the text is "who of him."
204. Ở đây, Cittenādātukāmovā (hoặc là không muốn cho bằng tâm) thì ‘‘yo tassā’’ (người nào của người đó) là phần còn lại của câu.
Ceti api-saddatthe.
"Ce" is in the sense of the word "api" (even).
Ce (nếu) có nghĩa là ‘‘api’’ (cũng).
Yo coro cittena adātukāmova, tassa corassa ‘‘dassāmī’’ti mukhena vadatopīti yojanā.
The construction is: even if the thief, who wishes not to give with the mind, says "I will give" with his mouth, for that thief.
Yojana là: Kẻ trộm nào không muốn cho bằng tâm, thì ngay cả khi nói bằng miệng ‘‘tôi sẽ cho’’.
Atha vā adātukāmoti ettha ‘‘hutvā’’ti pāṭhaseso.
Alternatively, in "adātukāmo" (wishing not to give), the remaining part of the text is "hutvā" (having been).
Hoặc là, ở đây, adātukāmo (không muốn cho) thì ‘‘hutvā’’ (sau khi trở thành) là phần còn lại của câu.
Ceti vuttattho.
"Ce" has the meaning already stated.
Ce (nếu) có nghĩa đã được nói.
Evāti ‘‘parājayo’’ti iminā yujjati.
"Eva" connects with "parājayo" (defeat).
Evā (chính là) kết hợp với ‘‘parājayo’’ (Pārājika).
Cittena adātukāmo hutvā mukhena ‘‘dassāmī’’ti vadatopi sāmino dhuranikkhepe sati parājayo hotevāti yojanā.
The construction is: having been "wishing not to give with the mind," even if one says "I will give" with the mouth, when "the owner lays down the burden," "defeat" certainly occurs.
Yojana là: Sau khi trở thành cittena adātukāmo (không muốn cho bằng tâm), ngay cả khi nói bằng miệng ‘‘tôi sẽ cho’’, nếu có sāmino dhuranikkhepe (sự từ bỏ gánh nặng của chủ nhân), thì parājayo (Pārājika) vẫn xảy ra.
205. Suṅkaghātassāti ‘‘suṅkaghātaṃ nāma raññā ṭhapitaṃ hoti pabbatakhaṇḍe vā nadītitthe vā gāmadvāre vā’’ti (pārā. 113) pāḷiyaṃ āgatassa ‘‘suṅkaṃ tato hananti…pe… vināsentī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.113) aṭṭhakathāyaṃ niruttassa ‘‘ito paṭṭhāya nīyamāne bhaṇḍe ettakato ettakaṃ rājabhāgaṃ gahetabba’’nti rājādīhi taṃtaṃpadesasāmikehi niyamitassa pabbatakhaṇḍādiṭṭhānassa.
205. "Of the customs post" refers to a place like a mountain pass, a river ford, or a village gate, which is "established by the king" as stated in the Pāḷi (Pārā. 113), and defined in the Commentary (Pārā. Aṭṭha. 1.113) as "where customs are taken from... and destroyed," meaning a place like a mountain pass, designated by kings and other regional lords, where "a royal share of such and such an amount must be taken from goods being transported from this point onwards."
205. Của trạm thuế quan: Của địa điểm như là sườn núi v.v... đã được quy định bởi các vị vua chúa, những người chủ của từng vùng, rằng: “Đối với hàng hóa được mang đi từ đây trở đi, phần của vua phải được lấy từ mức này đến mức này”, được định nghĩa trong Chú giải rằng: “họ đánh thuế từ đó... cho đến... họ hủy hoại”, và đã xuất hiện trong Pāḷi rằng: “‘Trạm thuế quan’ là nơi được vua thiết lập ở sườn núi, hoặc ở bến sông, hoặc ở cổng làng”.
Bahīti suṅkagahaṇatthāya parikappitasīmato bahi.
"Outside" means outside the boundary designated for collecting customs.
Bên ngoài: là bên ngoài ranh giới được quy định để thu thuế.
Pātetīti ettha ‘‘theyyacitto’’ti pakaraṇato labbhati.
In "throws," the phrase "with thievish intent" is understood from the context.
Làm cho rơi xuống: Ở đây, theo văn mạch, được hiểu là “với tâm trộm cắp”.
‘‘Rājārahaṃ bhaṇḍa’’nti pāṭhaseso.
The remaining part of the text is "goods worthy of the king."
Phần còn thiếu của câu là “hàng hóa đáng phải nộp cho vua”.
Yato kutoci bhaṇḍato pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā agghanako bhāgo rājādidesasāmikassa dātabbo hoti, tādisaṃ bhaṇḍaṃ theyyacitto yathā bahi patati, evaṃ khipatīti attho.
The meaning is: with thievish intent, he throws goods in such a way that they fall outside, such goods being those from which a share worth five māsa or more must be given to the king or the lord of the region.
Ý nghĩa là: từ bất kỳ hàng hóa nào mà phần trị giá năm māsaka hoặc hơn năm māsaka phải được nộp cho vị chủ của vùng là vua chúa v.v..., người ấy với tâm trộm cắp ném hàng hóa như vậy để nó rơi ra bên ngoài.
Dhuvaṃ patatīti etthāpi ‘‘ta’’nti pāṭhaseso, ‘‘bhaṇḍa’’nti pakaraṇato labbhati.
In "it certainly falls," "it" is the remaining part of the text, and "goods" is understood from the context.
Chắc chắn rơi xuống: Ở đây cũng vậy, phần còn thiếu của câu là “vật ấy”, và theo văn mạch, được hiểu là “hàng hóa”.
Yathā khittaṃ taṃ bhaṇḍaṃ ekantena bahi patatīti.
Meaning: that thrown good certainly falls outside.
Để cho hàng hóa được ném ấy chắc chắn rơi ra bên ngoài.
Hatthato muttamatte tasmiṃ bhaṇḍe.
When those goods are "just released" from the hand.
Ngay khi vừa rời khỏi tay, đối với hàng hóa đó.
208. ‘‘Ṭhatvā’’tiādinā patitaṭṭhāne acirāyitvā gatepi tasmiṃ bahi patitaṭṭhānato itaratrāpi cirāyitena bahi pātanappayogena sādhiyaṃ kāriyaṃ siddhamevāti pārājikakāraṇassa siddhataṃ dasseti.
208. By "having stood," etc., it shows that even if he does not delay at the place where it fell, but goes to another place from the place where it fell outside, the task to be accomplished by the effort of throwing it outside with delay is completed, thus showing the fulfillment of the cause for a pārājika.
208. Bằng câu “Sau khi đứng lại” v.v..., ngài chỉ ra rằng ngay cả khi người ấy đi mà không nán lại ở nơi rơi xuống, thì việc cần được hoàn thành bởi sự cố gắng làm rơi ra ngoài cũng đã được thành tựu nhờ việc nán lại ở một nơi khác ngoài nơi rơi xuống, do đó nguyên nhân của tội pārājika đã được thành tựu.
Tenevāha ‘‘parājayo’’ti.
Therefore it is said, "defeat."
Chính vì thế, ngài nói “bị thất bại”.
‘‘Atiṭṭhamāna’’ntiādinā yattha katthaci acirāyanena payogassa niratthakataṃ dasseti.
By "not staying," etc., it shows the futility of the effort by not delaying anywhere.
Bằng câu “Không đứng lại” v.v..., ngài chỉ ra rằng sự cố gắng trở nên vô ích do không nán lại ở bất cứ nơi nào.
Tenevāha ‘‘rakkhatī’’ti.
Therefore it is said, "he protects."
Chính vì thế, ngài nói “bảo vệ”.
211. Taṃ bhaṇḍaṃ sace anto ṭhatvā ṭhatvā bahi gacchatīti yojanā.
211. The construction is: if that item, having stopped inside, then goes outside.
211. Nếu hàng hóa đó đi ra ngoài sau khi dừng lại rồi đi, dừng lại rồi đi bên trong, nên được liên kết như vậy.
Yadi antosīmāya ṭhatvā ṭhatvā bahisīmaṃ gacchatīti attho.
The meaning is: if it stops within the inner boundary, and then goes to the outer boundary.
Ý nghĩa là: nếu nó đi đến ranh giới bên ngoài sau khi dừng lại rồi đi, dừng lại rồi đi trong ranh giới bên trong.
Rakkhatīti antosīmāya paṭhamagatinivattaneneva etassa bhikkhuno payogavegassa nivattattā, tato upari nivattanārahakāraṇassa aladdhabhāvena attanā ca gatattā tathā bahisīmappattaṃ taṃ bhaṇḍaṃ taṃmūlakapayojakaṃ bhikkhuṃ āpattiyā rakkhatīti adhippāyo.
Rakkhatī (protects) means that since the bhikkhu's forceful effort ceases with the first return within the boundary, and as no reason for further return is found, and he himself has gone, the intention is that the goods reaching outside the boundary protect the bhikkhu who caused it from an offense.
Bảo vệ: Ý muốn nói rằng, vì lực của sự cố gắng của vị tỳ khưu này đã chấm dứt ngay khi chuyển động đầu tiên dừng lại trong ranh giới bên trong, và sau đó không có nguyên nhân nào có thể làm nó chuyển động nữa, và nó tự đi, nên hàng hóa đó, khi đến ranh giới bên ngoài như vậy, bảo vệ vị tỳ khưu là người khởi xướng sự cố gắng ban đầu khỏi tội lỗi.
Suddhacittena ṭhapiteti ‘‘evaṃ ṭhapite vaṭṭitvā gamissatī’’ti theyyacittena vinā ‘‘kevalaṃ ṭhapessāmī’’ti cittena bahisīmābhimukhaṃ ninnaṭṭhānaṃ otāretvā ṭhapite.
Suddhacittena ṭhapite (placed with a pure intention) means placed without a thievish intention, but with the thought, "I will merely place it," having lowered it to a sloping place facing outside the boundary.
Khi được đặt với tâm trong sạch: Khi được đặt xuống bằng cách hạ xuống nơi dốc hướng ra ranh giới bên ngoài, với tâm chỉ đơn thuần là “ta sẽ đặt nó xuống”, không có tâm trộm cắp rằng “nếu đặt như thế này, nó sẽ lăn đi”.
Sayaṃ vaṭṭatīti bhaṇḍaṃ sayameva ninnaṭṭhānaṃ ninnaṃ hutvā bahisīmaṃ ce pavaṭṭantaṃ gacchati.
Sayaṃ vaṭṭatī (it rolls by itself) means if the goods themselves roll down the sloping place and go outside the boundary.
Tự nó lăn: Nếu hàng hóa tự nó lăn đi đến ranh giới bên ngoài do nơi dốc.
Vaṭṭatīti āpattiyā akaraṇato vaṭṭati.
Vaṭṭatī (it is permissible) means it is permissible because no offense is committed.
Được phép: là được phép vì không cấu thành tội.
212. Gacchanteti corassa payogaṃ vinā attanāva gacchante.
212. Gacchante (while going) means going by itself without the thief's effort.
212. Khi đang đi: Khi đang tự đi mà không có sự cố gắng của kẻ trộm.
Tanti rājadeyyapañcamāsakaatirekapañcamāsakamattaṃ suṅkavantaṃ bhaṇḍaṃ.
Taṃ (that) refers to goods with a duty value of five māsakas or more, due to the king.
Vật ấy: là hàng hóa phải chịu thuế, có giá trị bằng năm māsaka hoặc hơn năm māsaka phải nộp cho vua.
Nīhaṭepi nāvahāroti yojanā.
The connection is that even if taken out, there is no removal of property.
Dù được mang ra ngoài, cũng không phải là sự chiếm đoạt, nên được liên kết như vậy.
Kevalaṃ theyyacittassa āpattiyā anaṅgabhāvato, yānādipayojakakāyavacīpayogassa abhāvato, bhaṇḍaṭṭhapitayānādino attanāva bahisīmappattattā, teneva bhaṇḍassāpi gatattā ca bhikkhuno avahāro natthīti attho.
The meaning is that there is no removal of property by the bhikkhu because a thievish intention alone is not a component of the offense, there is no bodily or verbal effort like driving a vehicle, the vehicle itself reached outside the boundary, and therefore the goods also went.
Ý nghĩa là: vì chỉ có tâm trộm cắp không phải là yếu tố cấu thành tội, vì không có sự cố gắng bằng thân và lời nói để thúc đẩy cỗ xe v.v..., vì cỗ xe v.v... nơi hàng hóa được đặt đã tự đến ranh giới bên ngoài, và do đó hàng hóa cũng đi theo, nên không có sự chiếm đoạt của vị tỳ khưu.
215. Matanti ‘‘ettakabhaṇḍato ettakaṃ gahetabba’’nti rājūhi anumataṃ.
215. Mataṃ (approved) means approved by the kings as "so much is to be taken from so much goods."
215. Được chấp thuận: được các vị vua chấp thuận rằng “từ lượng hàng hóa này, phải lấy chừng này”.
Seso kathāmaggoti ‘‘suṅkaṭṭhānaṃ patvā suṅkikesu niddāyamānesu, kīḷantesu, bahigatesu vā pariyesitvā adisvā gacchato na doso, bhaṇḍadeyyaṃ hotī’’ti evamādiko vinicchayakathāmaggo.
Seso kathāmaggo (the rest of the discourse) refers to the rest of the discourse on rulings, such as, "If one arrives at the duty station and finds the duty collectors sleeping, playing, or gone outside, and does not see them after searching, there is no fault in going, but the goods are liable for duty."
Phần còn lại của câu chuyện: là dòng câu chuyện phân xử bắt đầu bằng: “Khi đến trạm thuế, nếu các nhân viên thuế đang ngủ, đang vui chơi, hoặc đã đi ra ngoài, sau khi tìm kiếm mà không thấy, người đi qua không có lỗi, nhưng phải nộp phần thuế cho hàng hóa”.
Araññaṭṭhakathāsamoti ‘‘yo cārakkhaṭṭhānaṃ patvā’’tiādinā (vi. vi. 170) yathāvuttaaraññaṭṭhakathāya sadiso,
Araññaṭṭhakathāsamo (similar to the Araññaṭṭhakathā) means it is similar to the Araññaṭṭhakathā as stated in "Yo cārakkhaṭṭhānaṃ patvā" (Vi. Vi. 170).
Giống như chú giải về rừng: là tương tự với chú giải về rừng đã được nói đến, bắt đầu bằng “Người nào đến nơi canh gác” v.v...
216. ‘‘Pāṇo nāma manussapāṇo vuccatī’’ti (pārā. 114) pāḷito ca ‘‘tampi bhujissaṃ harantassa avahāro natthī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.114) aṭṭhakathāvacanato ca paradāsamanussoyeva adhippetoti tameva dassetumāha ‘‘antojāta’’ntiādi.
216. From the Pāḷi "Pāṇo nāma manussapāṇo vuccatī" (Pārā. 114) and from the Aṭṭhakathā statement "Tampi bhujissaṃ harantassa avahāro natthī" (Pārā. Aṭṭha. 1.114), it is intended that a human slave belonging to another is meant, and to show this, it states "antojāta" and so on.
216. Từ Pāḷi: “‘Sinh mạng’ được gọi là sinh mạng của con người”, và từ lời của Chú giải: “Đối với người mang đi cả người tự do, cũng không có sự chiếm đoạt”, người nô lệ của người khác được ám chỉ; để chỉ rõ điều đó, ngài nói “sinh trong nhà” v.v...
Gehadāsiyā kucchimhi dāsassa jāto antojāto nāma, taṃ vā.
One born in the womb of a female slave of the house is called antojāta, or such a one.
Người sinh ra từ một người nô lệ trong bụng của một nữ tỳ trong nhà được gọi là antojāto, hoặc người đó.
Dhanena kīto dhanakkīto, taṃ vā.
One bought with money is dhanakkīto, or such a one.
Người được mua bằng tiền là dhanakkīto, hoặc người đó.
Dinnaṃ vā pana kenacīti mātulaayyakādīsu yena kenaci dāsaṃ katvā dinnaṃ vā.
Dinnaṃ vā pana kenacī (or given by someone) means one given as a slave by anyone, such as an uncle or grandfather.
Hoặc được ai đó cho: Hoặc người được cho để làm nô lệ bởi bất kỳ ai trong số cậu, ông nội v.v...
Dāsanti paccekaṃ sambandhanīyaṃ.
Dāsaṃ (slave) is to be connected individually.
Nô lệ: nên được liên kết với từng trường hợp.
Karamarānītaṃ vā dāsanti paravisayaṃ vilumpitvā ānetvā dāsabhāvāya gahitasaṅkhātaṃ karamarānītadāsaṃ vā.
Karamarānītaṃ vā dāsaṃ (or a slave brought by plunder) means a slave brought by plundering another country and taken into slavery.
Hoặc nô lệ bị bắt làm tù binh: Hoặc người nô lệ bị bắt làm tù binh, tức là người bị bắt để làm nô lệ sau khi cướp phá xứ người.
Harantassa parājayoti ettha ‘‘corikāya harissāmī’’ti āmasane dukkaṭaṃ, phandāpane thullaccayaṃ āpajjitvā ṭhitaṭṭhānato kesaggamattampi atikkāmayato pārājikaṃ hotīti adhippāyo.
Harantassa parājayo (a pārājika for one who takes away); the intention here is that a dukkaṭa is incurred upon merely touching with the intention "I will steal it," a thullaccaya upon causing it to stir, and a pārājika upon moving it even a hair's breadth from its original place.
Người mang đi bị thất bại: Ý muốn nói rằng, ở đây, khi chạm vào với ý nghĩ “ta sẽ mang đi bằng cách trộm cắp” thì phạm dukkaṭa, khi làm cho lay động thì phạm thullaccaya, và khi làm cho di chuyển khỏi nơi đứng dù chỉ bằng đầu sợi tóc, thì phạm pārājika.
218. Tanti antojātādīsu dāsesu yaṃ kañci dāsaṃ.
218. Taṃ (that) refers to any slave among the antojāta and others.
218. Người đó: là bất kỳ người nô lệ nào trong số những người sinh trong nhà v.v...
Palāyitukāmovāti palāpetukāmo nīharitukāmo.
Palāyitukāmovā (or wishing to make him flee) means wishing to make him flee, wishing to take him out.
Hoặc muốn bỏ trốn: là muốn làm cho bỏ trốn, muốn mang đi.
Atha vā taṃ dāsaṃ bhujehi ukkhipitvā ayaṃ palāyitukāmotipi attho gahetabbo.
Alternatively, the meaning should be taken as: "This one wishes to flee," having lifted that slave with his arms.
Hoặc, nên hiểu ý nghĩa là: sau khi nhấc người nô lệ đó lên bằng hai tay, người này muốn bỏ trốn.
Bhujehīti ubhohi hatthehi.
Bhujehī (with arms) means with both hands.
Bằng hai tay: là bằng cả hai tay.
Taṃ ṭhitaṭṭhānatoti tassa ṭhitaṭṭhānaṃ taṃṭhitaṭṭhānaṃ, tato taṃṭhitaṭṭhānato, corena attanā ṭhitaṭṭhānatoti attho na gahetabboti dassetumevaṃ vuttaṃ.
"From that place where it was located" means "that place where it was located" is "that place where it was located"; "from that place where it was located." It is stated thus to show that the meaning "from the place where the thief himself was located" should not be taken.
Từ chỗ đứng đó có nghĩa là chỗ đứng của nó, từ chỗ đứng đó. Điều này được nói ra để chỉ rõ rằng ý nghĩa "từ chỗ đứng của chính tên trộm" không nên được hiểu.
Kiñci saṅkāmetīti kesaggamattampi tato aññaṃ ṭhānaṃ pāpeti.
"Causes to move anything" means causes even a hair's breadth to reach another place from there.
Chuyển dịch một chút có nghĩa là đưa đến một chỗ khác dù chỉ bằng đầu sợi tóc từ chỗ đó.
Bhujehi vāti ettha vā-saddo vakkhamānapakārantarāpekkho, ‘‘saṅkāmeti vā’’ti yojetabbaṃ.
"Or with the hands" – here, the word "or" refers to another mode of action to be stated later; it should be construed as "or causes to move."
Hoặc bằng tay – ở đây, từ "vā" (hoặc) mong đợi một cách thức khác sẽ được nói đến, nên được kết hợp với "hoặc chuyển dịch".
220. Hatthādīsūti ādi-saddena kesavatthādiṃ saṅgaṇhāti.
220. "In hands and so on" – the word "and so on" includes hair, clothing, and the like.
220. Trong tay, v.v. – từ "v.v." bao gồm tóc, y phục, v.v.
Tanti dāsaṃ.
"Him" refers to the slave.
Nó là người nô lệ.
Kaḍḍhatopīti ākaḍḍhatopi.
"Even while pulling" means even while dragging.
Dù kéo đi có nghĩa là kéo đi.
Parājayoti ‘‘padavārato’’ti anuvattamānattā paṭhamapadavāre thullaccayaṃ, dutiyapadavāre atikkante pārājikanti attho.
"Defeat" – since "according to the stages of movement" is understood, the meaning is a thullaccaya in the first stage of movement, and a pārājika when the second stage of movement is exceeded.
Pārājika – vì "theo từng bước" được tiếp nối, nên ý nghĩa là: Thullaccaya ở bước đầu tiên, Pārājika khi vượt qua bước thứ hai.
Ayaṃ nayoti ‘‘padavārato yuttā thullaccayādayo āpattiyo hontī’’ti vuttanayo.
"This method" refers to the method stated as "offenses such as thullaccaya arise according to the stages of movement."
Phương pháp này là phương pháp đã nói "các tội lỗi Thullaccaya, v.v., phù hợp theo từng bước xảy ra".
232. Sālāyanti hatthisālāyaṃ.
232. "In the stable" means in the elephant stable.
232. Trong chuồng là trong chuồng voi.
Vasati etthāti vatthu, rājāgāraṃ, tassa anto antovatthu, antorājagehanti attho.
"That in which one dwells" is a "dwelling," a royal palace; "within that" is "within the dwelling," meaning within the royal palace.
Nơi mà nó ở là vatthu (nơi ở), tức là cung điện của vua; bên trong cung điện là antovatthu, có nghĩa là bên trong cung điện của vua.
Aṅgaṇeti antorājaṅgaṇe.
"In the courtyard" means in the royal courtyard.
Trong sân là trong sân trong của cung điện.
Pi-saddo ‘‘antonagare’’ti avuttampi sampiṇḍeti.
The word "pi" (even) also includes "within the city" though not explicitly stated.
Từ "pi" (cũng) bao gồm cả "bên trong thành phố" dù không được nói rõ.
Vatthu cāti ca-saddena aṅgaṇaṃ samuccinoti.
"And the dwelling" – the word "ca" (and) collects the courtyard.
Và vatthu – từ "ca" (và) bao gồm cả sân.
Sakalaṃ aṅgaṇaṃ ṭhānanti hatthino vicaraṇayoggaṃ aṅgaṇaṭṭhānaṃ sandhāyāha, sakalasālāti gahetabbaṃ.
"The entire courtyard is the place" refers to the courtyard suitable for the elephant's movement; it should be taken as the entire stable.
Toàn bộ sân là chỗ nói đến chỗ sân thích hợp cho voi đi lại, nên được hiểu là toàn bộ chuồng.
233. Abaddhassāti yathāvuttasālārājavatthaṅgaṇāpekkhāya vuttaṃ.
233. "Of an unchained one" is stated with reference to the aforementioned stable, royal dwelling, and courtyard.
233. Của con chưa buộc được nói liên quan đến chuồng, cung điện của vua và sân đã nói.
Abaddhassa hi hatthino sakalasālādayo ṭhānaṃ, tadatikkame ṭhānācāvanaṃ hotīti attho.
For an untethered elephant, the entire stable and so forth is its place; if it is moved from there, it is considered a removal from its place—this is the meaning.
Ý nghĩa là: Đối với con voi chưa buộc, toàn bộ chuồng, v.v., là chỗ của nó; nếu vượt qua chỗ đó, thì là việc di chuyển khỏi chỗ.
Hīti avadhāraṇe vā.
The particle "hi" is for emphasis or ascertainment.
Hī có thể là để nhấn mạnh.
‘‘Baddhassa hī’’ti yojanāya visesatthova daṭṭhabbo, baddhassa panāti vuttaṃ hoti.
When construed as "for the tethered one indeed," a special meaning should be understood; it means "but for the tethered one."
"Của con đã buộc" – khi kết hợp như vậy, chỉ nên hiểu ý nghĩa đặc biệt, tức là "còn đối với con đã buộc".
Baddhassa panāti sālādīsu sannihitassa pana.
"But for the tethered one" means for one present in the stable, etc.
Còn đối với con đã buộc là con đã ở trong chuồng, v.v.
Ṭhitaṭṭhānañcāti sālādīsu ṭhitaṭṭhānañca, catūhi pādehi akkantaṭṭhānanti vuttaṃ hoti.
"And the standing place" means the standing place in the stable, etc.; it means the place trodden by all four feet.
Và chỗ đứng là chỗ đứng trong chuồng, v.v., tức là chỗ mà nó đã đứng bằng bốn chân.
Bandhanañcāti gīvāya vā pacchā pādadvayabandhanavalaye vā ubhayattha vā bandhanaṭṭhānañca.
"And the tethering place" means the place where it is tethered, either by the neck or by the two hind legs, or both.
Và chỗ buộc là chỗ buộc ở cổ hoặc ở vòng buộc hai chân sau, hoặc ở cả hai nơi.
Tasmāti yasmā ṭhitaṭṭhānañca bandhanañca ṭhānanti cha vā pañca vā ṭhānāni labbhanti, tasmā.
"Therefore" means because six or five places are obtained: the standing place and the tethering place.
Do đó – vì có thể có sáu hoặc năm chỗ được xem là chỗ đứng và chỗ buộc, do đó.
Tesaṃ ṭhānānaṃ.
"Of those" places.
Của những chỗ đó.
Kārayeti ettha ‘‘āpatti’’nti sāmatthiyā labbhatīti.
In "kāraye" (causes to be made), the word "āpatti" (offence) is understood by context.
Sẽ gây ra – ở đây, "tội lỗi" được hiểu ngầm.
Haratoti hatthisālādito corikāya harantassa.
"Harato" means for one who steals and removes it from the elephant stable, etc.
Khi kéo đi là khi kéo trộm từ chuồng voi, v.v.
Kārayeti āmasane dukkaṭaṃ, ṭhānabhedagaṇanāya yāva pacchimaṭṭhānā purimesu thullaccayāni, antimaṭṭhānā kesaggamattampi cāvane pārājikaṃ kāreyyāti attho.
"Kāraye" (causes to be made) implies a dukkaṭa offence for touching; by counting the breaches of place, the earlier ones incur a thullaccaya, and if even a hair's breadth is moved from the final place, it causes a pārājika offence—this is the meaning.
Sẽ gây ra – khi chạm vào thì Dukkata; theo cách tính từng chỗ, các tội Thullaccaya ở những chỗ trước chỗ cuối cùng; nếu di chuyển dù chỉ bằng đầu sợi tóc khỏi chỗ cuối cùng, thì sẽ gây ra tội Pārājika.
236. Eseva nayo ñeyyo, vattabbaṃ kiñcipi natthīti yojanā.
236. The same method should be understood; the construction is that there is nothing to be said.
236. Nên biết phương pháp này cũng vậy, không có gì cần phải nói thêm.
Tattha turaṅgā assā.
Here, "horses" are steeds.
Ở đây, ngựa là assā.
Mahisā lulāyā.
"Buffaloes" are water buffaloes.
Trâu là lulāyā.
Ādi-saddena gogadrabhaoṭṭhādicatuppadānaṃ saṅgaho.
The term "etc." includes quadrupeds such as cows, donkeys, and camels.
Từ v.v. bao gồm các loài bốn chân như bò, lừa, lạc đà, v.v.
Natthi kiñcipi vattabbanti assasālārājāgāraṅgaṇabahinagarādīsu abandhitasayanaassādīnaṃ ṭhānabhedo yathāvuttasadisattā na vutto.
"There is nothing to be said" means that the distinction of places for untethered horses, etc., in horse stables, royal courtyards, outside the city, etc., is not stated because it is similar to what has been said.
Không có gì cần phải nói thêm – sự khác biệt về chỗ của ngựa, v.v., không bị buộc trong chuồng ngựa, cung điện của vua, sân, bên ngoài thành phố, v.v., không được nói đến vì nó tương tự như đã nói.
Bandhitvā ṭhapitaassassa pana sace so catūsu pādesu baddho hoti, bandhanānaṃ, khurānañca gaṇanāya aṭṭha ṭhānāni, sace mukhe ca baddho hoti, nava ṭhānāni, mukheyeva baddho, pañca ṭhānānīti ṭhānabhedo ca tatheva sasamigasūkarādicatuppadesu bandhitvā ṭhapitesu baddhabaddhaṭṭhānehi saha catūhi pādehi akkantaṭṭhānavasena labbhamāno ṭhānabhedo ca gomahisesu baddhesu evameva labbhamāno ṭhānabhedo ca vajādīsu padesesu pavesitesu dvāresu rukkhasūciyo apanetvā vā anapanetvā vā nāmaṃ vatvā vā avatvā vā pakkosantassa, sākhābhaṅgatiṇādīni dassetvā pakkositvā vā apakkositvā vā palobhentassa tāsetvā nikkhamantassa sappakaraṇḍake sappassa vuttanayena labbhamāno viseso ca netabbo.
However, for a horse kept tethered, if it is tethered by all four feet, there are eight places by counting the tethers and the hooves; if it is also tethered by the mouth, there are nine places; if it is tethered only by the mouth, there are five places. The distinction of places is similar in the case of tethered quadrupeds like deer, wild boars, etc., obtained by considering the places where they are tethered together with the places trodden by their four feet. The distinction of places obtained in the same way for tethered cows and buffaloes, and the specific details obtained in the manner stated for a snake in a snake basket, when one calls out by removing or not removing the wooden pegs at the entrances where they are led into enclosures, or by speaking or not speaking their name, or by enticing them by showing branches, grass, etc., whether called or not, or by frightening them and causing them to leave—all these should be understood.
Hơn nữa, đối với con ngựa đã bị buộc và giữ lại, nếu nó bị buộc ở bốn chân, thì có tám vị trí khi tính các dây buộc và các móng; nếu nó cũng bị buộc ở miệng, thì có chín vị trí; nếu chỉ buộc ở miệng, thì có năm vị trí. Sự phân biệt về vị trí như vậy cũng cần được hiểu tương tự đối với các loài bốn chân như nai, hươu, heo rừng, v.v., đã bị buộc và giữ lại, khi sự phân biệt về vị trí có được dựa vào nơi bị buộc cùng với bốn chân đã giẫm lên; và sự phân biệt về vị trí cũng có được theo cách tương tự đối với bò và trâu đã bị buộc; và đối với việc gọi các con vật đã được lùa vào những nơi như chuồng, v.v., bằng cách gỡ hoặc không gỡ các thanh chắn ở cửa, bằng cách gọi tên hoặc không gọi tên; và đối với việc dụ dỗ bằng cách cho xem cành cây gãy, cỏ, v.v., rồi gọi hoặc không gọi; và đối với việc làm cho chúng sợ hãi rồi đi ra; và sự khác biệt có được theo cách đã trình bày đối với con rắn trong giỏ đựng rắn cũng cần được áp dụng.
Iha sabbattha ṭhānabhedesu bahukesupi upantaṭṭhānesu thullaccayaṃ, antaṭṭhāne pārājikaṃ vuttasadisanti imassa sabbassa vinicchayassa ‘‘eseva nayo’’ti imināva gatattā, āhaṭato aviññāyamānassa kassaci visesassābhāvā ca vuttaṃ ‘‘natthi kiñcipi vattabba’’nti.
Here, in all distinctions of places, even if there are many, a thullaccaya is incurred for the penultimate places, and a pārājika for the final place, as stated. Since all this determination is already covered by "the same method," and there is no special detail that cannot be understood from what has been brought forth, it is said, "there is nothing to be said."
Ở đây, trong tất cả các trường hợp, mặc dù có nhiều sự phân biệt về vị trí, nhưng đối với các vị trí gần kề thì phạm thullaccaya, đối với vị trí cuối cùng thì phạm pārājika, điều này tương tự như đã được trình bày. Do toàn bộ phần quyết nghị này đã được bao hàm bởi câu “đây là phương pháp,” và do không có sự khác biệt nào không được biết đến từ những gì đã được mang đến, nên đã nói rằng “không có gì cần phải nói thêm.”
Tattha ‘‘ocarako nāma bhaṇḍaṃ ocaritvā ācikkhatī’’ti (pārā. 118) pāḷiyaṃ vutto corāpanapuriso ‘‘ocarako’’ti veditabbo.
Therein, the person who incites theft, mentioned in the Pāli as “An ocaraka is one who, having informed about goods, reports*”, should be understood as an “ocaraka”.
Trong đó, người do thám cho kẻ trộm được nói đến trong Pāḷi rằng “ocaraka là người do thám tài vật rồi báo lại” cần được hiểu là “ocaraka.”
Ocaratīti ocarako, tattha tattha gantvā anto anupavisatīti vuttaṃ hotīti.
He informs, therefore he is an ocaraka; it means that he goes here and there and enters within.
Người do thám là ocaraka, có nghĩa là người đi đến các nơi và vào bên trong.
‘‘Oṇirakkho nāma āhaṭaṃ bhaṇḍaṃ gopento’’ti (pārā. 118) pāḷiyaṃ vutto muhuttaṃ attani ṭhapitassa parabhaṇḍassa rakkhako ‘‘oṇirakkho’’ti veditabbo.
The guardian of another's goods, kept with oneself for a moment, mentioned in the Pāli as “An oṇirakkho is one who guards goods that have been brought”, should be understood as an “oṇirakkho”.
Người giữ hộ tài vật của người khác được đặt lại trong chốc lát, được nói đến trong Pāḷi rằng “oṇirakkha là người canh giữ tài vật đã được mang đến,” cần được hiểu là “oṇirakkha.”
Oṇitaṃ rakkhatīti oṇirakkho, yo parena attano vasanaṭṭhāne ābhataṃ bhaṇḍaṃ ‘‘idaṃ tāva bhante muhuttaṃ oloketha, yāvāhaṃ idaṃ nāma kiccaṃ katvā āgacchāmī’’ti vutto rakkhati, tassetaṃ adhivacanaṃ.
He guards what has been deposited, therefore he is an oṇirakkho; this is a designation for one who guards goods brought by another to his dwelling, when told, “Please look after this for a moment, venerable sir, until I perform such and such a task and return.”
Người giữ vật đã được đặt xuống là oṇirakkha, đây là tên gọi cho người giữ tài vật đã được người khác mang đến nơi ở của mình và được yêu cầu rằng: “Thưa ngài, xin hãy trông chừng vật này một lát, trong khi tôi làm việc này rồi sẽ quay lại.”
238. Ettāvatā tiṃsamātikākathāvinicchayaṃ saṅgahetvā idāni ‘‘anāpatti sasaññissa vissāsaggāhe tāvakālike petapariggahe tiracchānagatapariggahe paṃsukūlasaññissā’’tiādinā (pārā. 131) nayena pāḷiyaṃ āgataṃ anāpattivāraṃ saṅgahetumāha ‘‘anāpattī’’tiādi.
Having thus included the determination of the thirty-matrix account, he now states “no offense” and so on, to include the no-offense section mentioned in the Pāli by the method beginning with “no offense for one who has a correct perception, for one who takes on trust, for temporary possession, for possession by animals, for one who has the perception of a rag-robe”.
238. Đến đây, sau khi đã tóm lược phần quyết nghị về ba mươi đề mục, bây giờ, để tóm lược chương về các trường hợp không phạm tội đã được trình bày trong Pāḷi theo phương pháp bắt đầu bằng câu “Không phạm tội đối với người có tưởng khác, trong trường hợp lấy do thân quen, lấy tạm thời, vật sở hữu của loài ma quỷ, vật sở hữu của loài bàng sanh, người có tưởng là vật vô chủ,” ngài đã nói “không phạm tội” v.v.
Tattha sasaññissāti parasantakampi ‘‘sasantaka’’nti suddhasaññāya gaṇhantassa anāpattīti sabbattha yojetabbaṃ.
Therein, sasaññissa (for one who has a correct perception) should be connected everywhere, meaning no offense for one who takes what belongs to others with a pure perception, thinking it belongs to oneself.
Trong đó, đối với người có tưởng khác cần được liên kết với tất cả các trường hợp, có nghĩa là không phạm tội đối với người lấy vật thuộc sở hữu của người khác với tưởng trong sạch rằng “đó là của mình.”
Evaṃ gahitaṃ sāmikehi disvā yācite adentassa ubhinnaṃ dhuranikkhepena pārājikaṃ.
If, having taken it thus, the owners see it and ask for it, and he does not give it, it is a pārājika offense for both due to the abandonment of responsibility.
Nếu vật đã được lấy như vậy bị chủ nhân nhìn thấy và đòi lại, mà không trả, thì phạm pārājika khi cả hai bên từ bỏ trách nhiệm.
Tiracchānapariggaheti tiracchānehi pariggahitavatthumhi.
Tiracchānapariggahe (for possession by animals) refers to an object possessed by animals.
Trong trường hợp vật sở hữu của loài bàng sanh, tức là đối với vật đã bị loài bàng sanh chiếm hữu.
Sacepi hi nāgagaruḷamāṇavakamāṇavikāpi manussavesena āpaṇaṃ pasāretvā nisinnā honti, bhikkhu ca theyyacittena tesaṃ santakaṃ gaṇhāti, anāpattīti vuttaṃ hoti.
Even if nāgas, garuḷas, young men, or young women are sitting, having opened shops in human guise, and a bhikkhu takes their property with the intention to steal, it is said that there is no offense.
Điều này có nghĩa là, ngay cả khi các nāga, garuḷa, chàng trai, cô gái biến thành hình người và ngồi mở hàng quán, nếu một tỳ khưu với tâm trộm cắp lấy vật của họ, thì không phạm tội.
Sīhabyagghadīpipabhutīhi vāḷamigehi gahitagocaraṃ paṭhamaṃ mocāpentassa taṃ muñcitvā attanopi hiṃsanato thokaṃ khāyite vārentassa doso natthi.
There is no fault for one who first frees prey caught by wild animals such as lions, tigers, and leopards, or for one who prevents them from eating a little, out of fear of being harmed by them after they release it.
Đối với người giải thoát con mồi đã bị các loài thú dữ như sư tử, cọp, báo, v.v., bắt, không có lỗi khi ngăn cản chúng sau khi chúng đã ăn một ít, vì chúng có thể bỏ con mồi đó và làm hại chính mình.
Senādīsu tiracchānesu yena kenaci gahitaṃ gocaraṃ mocāpetuṃ vaṭṭati.
It is permissible to free prey caught by any animal, such as hawks.
Được phép giải thoát con mồi đã bị bất kỳ loài bàng sanh nào như diều hâu, v.v., bắt.
Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ ‘‘senādayopi āmisaṃ gahetvā gacchante pātāpetvā gaṇhituṃ vaṭṭatī’’ti (pārā. aṭṭha. 1.131).
This is stated in the Commentary: “It is permissible to make even hawks and others drop their prey and take it.”
Điều này đã được nói trong Aṭṭhakathā: “Cũng được phép làm cho diều hâu, v.v., đang tha miếng thịt bay đi, làm rơi xuống rồi nhặt lấy.”
Evameva dhammanideḍḍubhādīhi gahitamaṇḍūkādayo jīvitarakkhanatthāya mocāpetuṃ vaṭṭatīti veditabbaṃ.
Similarly, it should be understood that it is permissible to free frogs and other creatures caught by dhammanideḍḍubhas and the like, for the sake of preserving their lives.
Tương tự, cần hiểu rằng được phép giải thoát con nhái, v.v., đã bị rắn nước, v.v., bắt để cứu mạng chúng.
Tāvakālikaggāheti ‘‘paṭikarissāmī’’ti tāvakālikaṃ gaṇhantassa evaṃ gahitaṃ sace bhaṇḍasāmiko puggalo vā gaṇo vā ‘‘tumheva gaṇhathā’’ti anujāneyya, vaṭṭati.
Tāvakālikaggāhe (for temporary taking) refers to one who takes temporarily, thinking “I will return it”. If the owner of the goods, whether an individual or a group, permits, saying “You may take it”, then it is permissible.
Trong trường hợp lấy tạm thời, tức là đối với người lấy tạm thời với ý định “tôi sẽ trả lại.” Nếu vật đã được lấy như vậy được chủ sở hữu là cá nhân hoặc tập thể cho phép rằng “các ông cứ lấy đi,” thì được phép.
Nānujāneyya, na gaṇheyya, dātabbaṃ.
If they do not permit, he should not take it; it must be returned.
Nếu không cho phép, thì không được lấy, phải trả lại.
Adentassa ubhinnaṃ dhuranikkhepena pārājikaṃ.
If he does not return it, it is a pārājika offense for both due to the abandonment of responsibility.
Nếu không trả, thì phạm pārājika khi cả hai bên từ bỏ trách nhiệm.
‘‘Saṅghasantakaṃ pana paṭidātumeva vaṭṭatī’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
It is stated in the Commentary that “as for property belonging to the Saṅgha, it is only permissible to return it.”
Trong Aṭṭhakathā đã nói rằng: “Còn đối với vật của Tăng chúng thì chỉ được phép trả lại mà thôi.”
Tattha sandiṭṭhoti diṭṭhamattakamitto.
Here, "sandiṭṭha" means a friend merely seen.
Trong đó, người quen biết là người bạn chỉ mới gặp mặt.
Sambhattoti daḷhamitto.
"Sambhatta" means a close friend.
Bạn thân là người bạn vững chắc.
Ālapitoti ‘‘mama santakaṃ yaṃ icchasi, taṃ gaṇheyyāsi, āpucchitvā gahaṇe kāraṇaṃ natthī’’ti vutto.
"Ālapita" means one who has said, "Whatever of my property you wish, you may take; there is no need to ask permission before taking it."
Ālapita là người được nói rằng: “Tài sản của tôi, bạn muốn gì thì hãy lấy thứ đó, không có lý do gì phải hỏi trước khi lấy.”
Jīvatīti anuṭṭhānaseyyāya sayitopi yāva jīvitindriyupacchedaṃ na pāpuṇāti.
"Jīvati" means that even if he is lying in an unarousable state, he has not yet reached the cessation of the life faculty.
Jīvati là dù đang nằm trong tư thế không thể đứng dậy, cho đến khi mạng căn chưa bị đoạn tuyệt.
Gahite ca attamanoti gahite tuṭṭhacitto hoti, evarūpassa santakaṃ ‘‘gahite me attamano bhavissatī’’ti jānantena gahetuṃ vaṭṭati.
"Gahite ca attamano" means he is pleased in mind with what is taken. It is permissible to take the property of such a person, knowing, "He will be pleased with what I have taken."
Và gahite attamano là người có tâm hoan hỷ khi tài sản bị lấy. Tài sản của người như vậy, nếu biết rằng “người ấy sẽ hoan hỷ khi tài sản của mình bị lấy” thì được phép lấy.
Anavasesapariyādānavasena cetāni pañcaṅgāni vuttāni, vissāsaggāho pana tīhaṅgehi ruhati – sandiṭṭho, jīvati, gahite attamano, sambhatto, jīvati, gahite attamano, ālapito, jīvati, gahite attamanoti.
These five factors are stated in terms of taking all without remainder, but taking on trust is established by three factors: seen, alive, and pleased with what is taken; familiar, alive, and pleased with what is taken; spoken to, alive, and pleased with what is taken.
Năm yếu tố này được nói đến theo cách lấy toàn bộ không còn sót lại, nhưng việc lấy do thân quen (vissāsaggāha) có thể thành tựu với ba yếu tố: là người quen biết, còn sống, và hoan hỷ khi tài sản bị lấy; là người thân thiết, còn sống, và hoan hỷ khi tài sản bị lấy; là người được ngỏ lời, còn sống, và hoan hỷ khi tài sản bị lấy.
Yo pana jīvati, na ca gahite attamano hoti, tassa santakaṃ vissāsaggāhena gahitampi puna dātabbaṃ.
However, if one is alive but not pleased with what is taken, his property, even if taken on trust, must be returned.
Còn người nào còn sống, nhưng không hoan hỷ khi tài sản bị lấy, tài sản của người đó dù đã lấy do thân quen cũng phải trả lại.
Dadamānena ca matakadhanaṃ tāva ye tassa dhane issarā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā, tesaṃ dātabbaṃ.
And when returning, if it is the property of a deceased person, it should be given to those householders or renunciants who are the owners of his property.
Và khi trả, đối với tài sản của người đã chết, phải trả cho những người có quyền sở hữu tài sản đó, dù là gia chủ hay tu sĩ.
Anattamanassa santakaṃ tasseva dātabbaṃ.
The property of one who is not pleased should be given back to that very person.
Tài sản của người không hoan hỷ thì phải trả lại cho chính người đó.
Yo pana paṭhamaṃyeva ‘‘suṭṭhu kataṃ tayā mama santakaṃ gaṇhantenā’’ti vacībhedena vā cittuppādamattena vā anumoditvā pacchā kenaci kāraṇena kupito paccāharāpetuṃ na labhati.
But one who first approved, either by verbal expression or by mere thought, saying, "You did well by taking my property," and later becomes angry for some reason, is not allowed to have it returned.
Còn người nào ban đầu đã tùy hỷ bằng lời nói rằng: “Bạn làm tốt lắm khi lấy tài sản của tôi” hoặc chỉ bằng sự khởi lên của tâm, nhưng sau đó vì một lý do nào đó mà tức giận, thì không thể đòi lại được.
Yopi adātukāmova, cittena pana adhivāseti, na kiñci vadati, sopi puna paccāharāpetuṃ na labhati.
Even one who does not wish to give, but mentally acquiesces and says nothing, is also not allowed to have it returned.
Người nào dù không muốn cho, nhưng trong tâm lại chấp thuận, không nói gì cả, người đó cũng không thể đòi lại được.
Yo pana ‘‘mayā tumhākaṃ santakaṃ gahitaṃ vā paribhuttaṃ vā’’ti vutte ‘‘gahitaṃ vā hotu paribhuttaṃ vā, mayā pana taṃ kenacideva karaṇīyena ṭhapitaṃ, taṃ pākatikaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti vadati, ayaṃ paccāharāpetuṃ labhatīti (pārā. aṭṭha. 1.131).
However, if one, when told, "I have taken or used your property," says, "Whether taken or used, I had set it aside for some purpose, and it should be made normal again," he is allowed to have it returned.
Còn người nào khi được nói: “Tôi đã lấy hoặc đã sử dụng tài sản của ngài,” liền trả lời: “Dù đã lấy hay đã sử dụng, nhưng tôi đã cất giữ nó vì một công việc nào đó, cần phải làm cho nó trở lại như cũ,” người này có thể đòi lại được.
Petapariggaheti pettivisayuppannā ca maritvā tasmiṃyeva attabhāve nibbattā ca cātumahārājikādayo devā ca imasmiṃ atthe petā nāma, tesaṃ santakaṃ gaṇhantassa ca anāpattīti attho.
Regarding property of departed beings: Here, "departed beings" refers to devas such as those of the Cātumahārājika realm, who were born in the realm of departed beings and then died and were reborn in that very existence. There is no offense in taking their property.
Petapariggaha: Các chúng sinh sinh trong cảnh giới ngạ quỷ, và các vị trời như Tứ Đại Thiên Vương v.v... chết đi rồi sinh lại trong chính thân ấy, trong ý nghĩa này được gọi là peta (ngạ quỷ); ý nghĩa là khi lấy tài sản của họ thì không phạm tội.
Sacepi hi sakko devarājā āpaṇaṃ pasāretvā nisinno hoti, dibbacakkhuko ca bhikkhu taṃ ñatvā satasahassagghanakampi vatthaṃ tassa viravantasseva acchinditvā gaṇhituṃ vaṭṭati.
Even if Sakka, the king of devas, is sitting having spread out his wares, a bhikkhu with divine sight, knowing this, may snatch and take a cloth worth a hundred thousand, even while Sakka cries out, and it is permissible.
Ngay cả khi vua trời Sakka bày gian hàng và ngồi đó, một vị tỳ-khưu có thiên nhãn biết được điều đó, cũng được phép giật lấy tấm vải trị giá một trăm ngàn dù cho vị ấy đang la lối.
Devapūjatthaṃ rukkhādīsu maṭṭhavatthādīni gaṇhato niddosatāya kimeva vattabbaṃ.
What then need be said about taking clean cloths, etc., from trees for the purpose of worshipping devas, as there is no fault?
Việc lấy các vật như vải sạch v.v... ở trên cây cối để cúng dường chư thiên thì còn gì để nói về việc vô tội nữa.
Paṃsukūlasaññāya gaṇhatopi anāpatti.
There is also no offense if one takes it with the perception of it being a rag from a dust-heap (paṃsukūla).
Người lấy với tưởng là y phấn tảo cũng không phạm tội.
Tathā gahitampi sace sassāmikaṃ hoti, sāmike āharāpente dātabbanti upalakkhaṇato veditabbaṃ.
It should be understood by implication that if such a taken item belongs to an owner, it must be returned if the owner demands it.
Cần phải hiểu qua ví dụ rằng, vật được lấy như vậy nếu có chủ sở hữu, khi chủ đòi lại thì phải trả.
240. Parājitānekamalenāti aparimeyyakappakoṭisatasahassopacitapāramitāsambhūtena sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānena āsavakkhayañāṇena saha vāsanāya samucchedappahānena parājitā rāgādayo anekakilesamalā yena so parājitānekamalo, tena parājitānekamalena.
Parājitānekamalenā means "by him who has vanquished many defilements." He is "parājitānekamala" (one who has vanquished many defilements) because the many defilements, such as greed, have been vanquished by him through eradication, along with their latent tendencies, by the knowledge of the destruction of the asavas, which is based on the omniscient knowledge accumulated over countless hundreds of thousands of immeasurable eons of perfections.
Bởi bậc đã chiến thắng vô số cấu uế: Bậc đã chiến thắng vô số cấu uế là người mà các cấu uế phiền não như tham v.v... đã bị chiến thắng bởi sự đoạn trừ cùng với các tiềm miên (vāsanā) nhờ vào Lậu tận trí (āsavakkhayañāṇa), vốn là nền tảng cho Toàn giác trí (sabbaññutaññāṇa) được thành tựu nhờ các pháp ba-la-mật đã tích lũy trong vô lượng trăm ngàn ức kiếp; bởi bậc đã chiến thắng vô số cấu uế ấy.
Jinena yaṃ dutiyaṃ pārājikaṃ vuttaṃ, assa dutiyapārājikassa ca attho mayā samāsena vutto.
The second Pārājika spoken by the Conqueror, its meaning has been stated by me in brief.
Điều học Pārājika thứ hai nào đã được bậc Chánh Đẳng Giác thuyết giảng, ý nghĩa của điều học Pārājika thứ hai ấy đã được tôi nói một cách tóm tắt.
Asesena ativitthāranayena vattuṃ tassa atthaṃ kathetuṃ ko hi samatthoti yojanā.
The construction is: "Who indeed is capable of stating its meaning completely, in an extremely detailed manner?"
Cách kết nối câu là: Ai thật sự có khả năng nói một cách trọn vẹn, tức theo cách diễn giải chi tiết, ý nghĩa của điều học ấy?
Ettha ca-saddo paṭhamapārājikasamuccayattho.
Here, the word ca (and) implies the first Pārājika.
Ở đây, từ ca có ý nghĩa bao gồm cả điều học Pārājika thứ nhất.
Hi-saddo avadhāraṇe, tena asesena tadatthaṃ vattuṃ samattho nattheva aññatra tathāgatāti dīpeti.
The particle hi is for emphasis, thereby indicating that no one else is capable of explaining its meaning completely, except the Tathāgata.
Từ hi dùng để nhấn mạnh, qua đó chỉ ra rằng: thật sự không có ai có khả năng nói trọn vẹn ý nghĩa ấy, ngoại trừ đức Như Lai.