1076. Eko ahanti upasīvasuttaṃ.
1076. Eko ahaṃ is the Upasīva Sutta.
1076. Kinh Upasīva bắt đầu bằng câu Eko ahaṃ (Một mình con).
Tattha mahantamoghanti mahantaṃ oghaṃ.
In this, mahantamoghaṃ means "a great flood."
Trong đó, mahantamoghaṃ (dòng nước lũ lớn) có nghĩa là dòng nước lũ lớn.
Anissitoti puggalaṃ vā dhammaṃ vā anissito.
Anissito means "not dependent on a person or a Dhamma."
Anissito (không nương tựa) có nghĩa là không nương tựa vào người hay pháp nào.
No visahāmīti na sakkomi.
No visahāmī means "I am not able."
No visahāmī (con không thể) có nghĩa là con không thể.
Ārammaṇanti nissayaṃ.
Ārammaṇaṃ means "support."
Ārammaṇaṃ (đối tượng) có nghĩa là nơi nương tựa.
Yaṃ nissitoti yaṃ puggalaṃ vā dhammaṃ vā nissito.
Yaṃ nissito means "dependent on which person or Dhamma."
Yaṃ nissito (nương tựa vào điều gì) có nghĩa là nương tựa vào người hay pháp nào.
1077. Idāni yasmā so brāhmaṇo ākiñcaññāyatanalābhī tañca santampi nissayaṃ na jānāti, tenassa bhagavā tañca nissayaṃ uttari ca niyyānapathaṃ dassento ‘‘ākiñcañña’’nti gāthamāha.
Now, since that brahmin had attained the sphere of nothingness (ākiñcaññāyatana) but did not know that existing support, the Blessed One, showing him that support and the further path to liberation, uttered the verse "ākiñcaññaṃ."
1077. Bây giờ, vì vị Bà La Môn ấy là người đã đắc vô sở hữu xứ, nhưng lại không biết nơi nương tựa đó dù nó hiện hữu, nên Đức Thế Tôn đã nói kệ ‘‘ākiñcaññaṃ’’ (vô sở hữu) để chỉ cho vị ấy nơi nương tựa đó và con đường giải thoát cao hơn.
Tattha pekkhamānoti taṃ ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ sato samāpajjitvā vuṭṭhahitvā ca aniccādivasena passamāno.
In this, pekkhamāno means "having entered that attainment of the sphere of nothingness mindfully, and having emerged, seeing it in terms of impermanence, etc."
Trong đó, pekkhamāno (đang nhìn) có nghĩa là sau khi nhập và xuất khỏi thiền vô sở hữu xứ đó một cách tỉnh giác, rồi quán xét nó theo cách vô thường, v.v.
Natthīti nissāyāti taṃ ‘‘natthi kiñcī’’ti pavattasamāpattiṃ ārammaṇaṃ katvā.
Natthīti nissāyā means "making that attainment, which proceeds with 'there is nothing,' one's object."
Natthīti nissāyā (nương tựa vào ‘không có gì cả’) có nghĩa là lấy thiền định đang diễn ra đó, tức là ‘‘không có gì cả’’, làm đối tượng.
Tarassu oghanti tato pabhuti pavattāya vipassanāya yathānurūpaṃ catubbidhampi oghaṃ tarassu.
Tarassu oghaṃ means "cross the fourfold flood from that point onwards, through vipassanā, according to what is appropriate."
Tarassu oghaṃ (hãy vượt qua dòng nước lũ) có nghĩa là từ đó trở đi, với tuệ quán đang diễn ra, hãy vượt qua cả bốn loại dòng nước lũ tùy theo mức độ.
Kathāhīti kathaṃkathāhi.
Kathāhī means "from doubts."
Kathāhi (khỏi những nghi ngờ) có nghĩa là khỏi những nghi ngờ.
Taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassāti rattindivaṃ nibbānaṃ vibhūtaṃ katvā passa.
Taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassā means "see Nibbāna clearly day and night."
Taṇhakkhayaṃ nattamahābhipassā (hãy quán thấy sự diệt tận tham ái cả ngày lẫn đêm) có nghĩa là hãy quán thấy Niết Bàn một cách rõ ràng cả ngày lẫn đêm.
Etenassa diṭṭhadhammasukhavihāraṃ katheti.
By this, he speaks of living happily in this very life.
Với điều này, Ngài nói về sự an trú hạnh phúc trong hiện tại của vị ấy.
1078-9. Idāni ‘‘kāme pahāyā’’ti sutvā vikkhambhanavasena attanā pahīne kāme sampassamāno ‘‘sabbesū’’ti gāthamāha.
Now, having heard "having abandoned sensual pleasures," and perceiving the sensual pleasures he himself had abandoned by way of suppression, he uttered the verse "sabbesū."
1078-9. Bây giờ, khi nghe ‘‘hãy từ bỏ các dục’’, vị ấy quán xét các dục mà mình đã từ bỏ bằng cách trấn áp chúng, nên nói kệ ‘‘sabbesū’’ (trong tất cả).
Tattha hitvā maññanti aññaṃ tato heṭṭhā chabbidhampi samāpattiṃ hitvā.
In this, hitvā maññaṃ means "having abandoned other attainments, all six kinds below that."
Trong đó, hitvā maññaṃ (sau khi từ bỏ những thứ khác) có nghĩa là sau khi từ bỏ sáu loại thiền định thấp hơn.
Saññāvimokkhe parameti sattasu saññāvimokkhesu uttame ākiñcaññāyatane.
Saññāvimokkhe parame means "in the supreme sphere of nothingness among the seven liberations of perception (saññāvimokkha)."
Saññāvimokkhe parame (trong sự giải thoát tri giác tối thượng) có nghĩa là trong vô sở hữu xứ, là sự giải thoát tri giác tối thượng trong bảy sự giải thoát tri giác.
Tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyīti so puggalo tattha ākiñcaññāyatanabrahmaloke avigacchamāno tiṭṭheyya nūti pucchati.
" Would he remain there, not following*?" means, "Would that person remain there in the Brahma-world of the dimension of nothingness, not departing?" he asks.
Tiṭṭhe nu so tattha anānuyāyī (liệu người ấy có an trú ở đó mà không đi đâu khác không) có nghĩa là vị ấy hỏi: liệu người đó có an trú ở cõi Phạm Thiên vô sở hữu xứ đó mà không đi đâu khác không?
Athassa bhagavā saṭṭhikappasahassamattaṃyeva ṭhānaṃ anujānanto tatiyagāthamāha.
Then the Blessed One, allowing him a dwelling of only sixty thousand aeons, spoke the third verse.
Sau đó, Đức Thế Tôn chấp nhận sự an trú của vị ấy trong sáu mươi ngàn kiếp, nên nói kệ thứ ba.
1080. Evaṃ tassa tattha ṭhānaṃ sutvā idānissa sassatucchedabhāvaṃ pucchanto ‘‘tiṭṭhe ce’’ti gāthamāha.
1080. Having thus heard about his dwelling there, now asking about his eternalist or annihilationist state, he spoke the verse " If he remains...".
1080. Khi nghe về sự an trú của vị ấy ở đó, bây giờ vị ấy hỏi về tính thường còn hay đoạn diệt của nó, nên nói kệ ‘‘tiṭṭhe ce’’ (nếu an trú).
Tattha pūgampi vassānanti anekasaṅkhyampi vassānaṃ, gaṇarāsinti attho.
There, " a multitude of years" means a countless number of years, a heap or mass.
Trong đó, pūgampi vassānaṃ (nhiều năm) có nghĩa là nhiều năm không đếm xuể, tức là một số lượng lớn.
‘‘Pūgampi vassānī’’tipi pāṭho, tattha vibhattibyattayena sāmivacanassa paccattavacanaṃ kattabbaṃ, pūganti vā etassa bahūnīti attho vattabbo.
"Pūgampi vassānī" is also a reading; there, by the inversion of case endings, the genitive case should be understood as the nominative case, or "pūgaṃ" should be explained as having the meaning of "many."
Cũng có bản đọc là ‘‘pūgampi vassānī’’, trong đó, bằng cách đảo ngược biến cách, từ sở hữu cách phải được hiểu là chủ cách, hoặc ‘‘pūgaṃ’’ có nghĩa là nhiều.
‘‘Pūgānī’’ti vāpi paṭhanti, purimapāṭhoyeva sabbasundaro.
Or some read "pūgānī"; the former reading is the best of all.
Cũng có bản đọc là ‘‘pūgānī’’, nhưng bản đọc đầu tiên là tốt nhất.
Tattheva so sīti siyā vimuttoti so puggalo tatthevākiñcaññāyatane nānādukkhehi vimutto sītibhāvappatto bhaveyya, nibbānappatto sassato hutvā tiṭṭheyyāti adhippāyo.
" Would he be cool, liberated right there?" means, "Would that person, liberated from various sufferings in that very dimension of nothingness, attain coolness, attain Nibbāna, and remain eternal?" This is the intention.
Tattheva so sīti siyā vimutto (liệu người ấy có được giải thoát và an tịnh ngay tại đó không) có nghĩa là liệu người ấy có được giải thoát khỏi các khổ đau khác nhau và đạt đến sự an tịnh ngay tại vô sở hữu xứ đó không, ý là liệu người ấy có đạt đến Niết Bàn và trở thành thường còn không?
Cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassāti udāhu tathāvidhassa viññāṇaṃ anupādāya parinibbāyeyyāti ucchedaṃ pucchati, paṭisandhiggahaṇatthaṃ vāpi bhaveyyāti paṭisandhimpi tassa pucchati.
" Would the consciousness of such a one fall away?" means, "Or would the consciousness of such a one attain Parinibbāna without clinging?" thus he asks about annihilation; or, "Would it be for the purpose of taking rebirth?" thus he also asks about rebirth for him.
Cavetha viññāṇaṃ tathāvidhassā (hay thức của người như vậy có diệt đi không) có nghĩa là vị ấy hỏi về sự đoạn diệt, tức là liệu thức của người như vậy có đạt đến Niết Bàn mà không còn chấp thủ nữa không, hoặc vị ấy cũng hỏi về sự tái sinh, tức là liệu có sự tái sinh cho người ấy không?
1081. Athassa bhagavā ucchedasassataṃ anupagamma tattha uppannassa ariyasāvakassa anupādāya parinibbānaṃ dassento ‘‘accī yathā’’ti gāthamāha.
1081. Then the Blessed One, without adopting eternalism or annihilationism, showing the Parinibbāna without clinging of the noble disciple who has arisen there, spoke the verse " As a flame...".
1081. Sau đó, Đức Thế Tôn, không chấp nhận quan điểm thường còn hay đoạn diệt, chỉ ra rằng vị Thánh đệ tử đã sinh ra ở đó sẽ đạt Niết Bàn mà không còn chấp thủ, nên nói kệ ‘‘accī yathā’’ (như ngọn lửa).
Tattha atthaṃ paletīti atthaṃ gacchati.
There, " goes to its end" means goes to its cessation.
Trong đó, atthaṃ paletī (đi đến sự diệt tận) có nghĩa là đi đến sự diệt tận.
Na upeti saṅkhanti ‘‘asukaṃ nāma disaṃ gato’’ti vohāraṃ na gacchati.
" Does not enter into reckoning" means does not enter into the designation "gone to such and such a direction."
Na upeti saṅkhaṃ (không đi vào sự tính toán) có nghĩa là không đi vào sự tính toán ‘‘đã đi đến phương nào’’.
Evaṃ munī nāmakāyā vimuttoti evaṃ tattha uppanno sekkhamuni pakatiyā pubbeva rūpakāyā vimutto tattha catutthamaggaṃ nibbattetvā dhammakāyassa pariññātattā puna nāmakāyāpi vimutto ubhatobhāgavimutto khīṇāsavo hutvā anupādāparinibbānasaṅkhātaṃ atthaṃ paleti, na upeti saṅkhaṃ ‘‘khattiyo vā brāhmaṇo vā’’ti evamādikaṃ.
" Thus the sage, liberated from the name-body" means, thus the trainee sage who has arisen there, having naturally been liberated from the form-body before, having brought forth the fourth path there, and having fully understood the Dhamma-body, is again liberated from the name-body, becoming an Arahant liberated in both ways, goes to the end, which is called Parinibbāna without clinging, and does not enter into reckoning such as "whether a khattiya or a brāhmaṇa," and so on.
Vị ẩn sĩ như vậy thoát khỏi danh thân – Vị ẩn sĩ hữu học (sekkhāmuni) đã sinh khởi ở đó, vốn dĩ trước đó đã thoát khỏi sắc thân (rūpakāya). Sau khi thành tựu đạo thứ tư (catutthamaggaṃ) ở đó, và do đã liễu tri pháp thân (dhammakāya), vị ấy lại thoát khỏi danh thân (nāmakāya) nữa. Trở thành một vị A-la-hán (khīṇāsavo) đã giải thoát cả hai phương diện (ubhatobhāgavimutto), vị ấy đi đến mục đích được gọi là vô dư y Niết-bàn (anupādāparinibbānasaṅkhātaṃ atthaṃ paleti), không còn rơi vào sự phân loại như "dù là chiến sĩ hay Bà-la-môn" (khattiyo vā brāhmaṇo vā) v.v...
1082. Idāni ‘‘atthaṃ paletī’’ti sutvā tassa yoniso atthaṃ asallakkhento ‘‘atthaṅgato so’’ti gāthamāha.
1082. Now, having heard "goes to its end," not properly discerning its meaning, he spoke the verse " Has he gone to his end?".
1082. Bây giờ, khi nghe "đi đến mục đích" (atthaṃ paleti), một người không quán xét ý nghĩa đó một cách như lý (yoniso atthaṃ asallakkhento) đã nói kệ rằng: "Người ấy đã diệt tận".
Tassattho – so atthaṅgato udāhu natthi, udāhu ve sassatiyā sassatabhāvena arogo avipariṇāmadhammo soti evaṃ taṃ me munī sādhu viyākarohi.
Its meaning is: "Has he gone to his end, or does he not exist, or is he indeed eternal, free from illness, not subject to change?" Thus, "O sage, please explain this to me well."
Ý nghĩa của câu kệ ấy là: Người ấy đã diệt tận hay không tồn tại, hay người ấy vĩnh viễn không bệnh tật (arogo), không đổi thay, như vậy, xin Thế Tôn, vị ẩn sĩ, hãy giải thích rõ ràng điều đó cho con.
Kiṃ kāraṇaṃ?
What is the reason?
Vì lý do gì?
Tathā hi te vidito esa dhammoti.
" For this Dhamma is known to you."
"Vì pháp ấy đã được Ngài biết rõ".
1083. Athassa bhagavā tathā avattabbataṃ dassento ‘‘atthaṅgatassā’’ti gāthamāha.
1083. Then the Blessed One, showing that it cannot be described in that way, spoke the verse " For one who has gone to his end...".
1083. Sau đó, Đức Thế Tôn, khi chỉ ra rằng điều đó không thể được nói như vậy, đã nói kệ rằng: "Đối với người đã diệt tận".
Tattha atthaṅgatassāti anupādāparinibbutassa.
There, " for one who has gone to his end" means for one who has attained Parinibbāna without clinging.
Ở đây, "đối với người đã diệt tận" (atthaṅgatassa) có nghĩa là đối với người đã nhập Vô dư y Niết-bàn (anupādāparinibbutassa).
Na pamāṇamatthīti rūpādippamāṇaṃ natthi.
" There is no measure" means there is no measure of form, etc.
"Không có tiêu chuẩn" (na pamāṇamatthī) có nghĩa là không có tiêu chuẩn về sắc (rūpa) v.v...
Yena naṃ vajjunti yena rāgādinā naṃ vadeyyuṃ.
" By which they would speak of him" means by which, through craving, etc., they would speak of him.
"Mà qua đó người ta có thể nói về người ấy" (yena naṃ vajjuṃ) có nghĩa là qua tham (rāga) v.v... người ta có thể nói về người ấy.
Sabbesu dhammesūti sabbesu khandhādidhammesu.
" In all phenomena" means in all phenomena such as aggregates, etc.
"Trong tất cả các pháp" (sabbesu dhammesu) có nghĩa là trong tất cả các pháp như uẩn (khandha) v.v...
Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp mọi nơi.
1084-5. Santi loketi nandasuttaṃ.
1084-5. There are in the world — the Nanda Sutta.
1084-5. "Trong thế gian có" (santi loke) là kinh Nanda.
Tattha paṭhamagāthāya attho – loke khattiyādayo janā ājīvakanigaṇṭhādike sandhāya ‘‘santi munayo’’ti vadanti, tayidaṃ kathaṃsūti kiṃ nu kho te samāpattiñāṇādinā ñāṇena uppannattā ñāṇūpapannaṃ no muniṃ vadanti, evaṃvidhaṃ nu vadanti, udāhu ve nānappakārakena lūkhajīvitasaṅkhātena jīvitenūpapannanti athassa bhagavā tadubhayaṃ paṭikkhipitvā muniṃ dassento ‘‘na diṭṭhiyā’’ti gāthamāha.
There, the meaning of the first verse is: "People in the world, referring to Khattiyas and others, and to Ājīvakas, Nigaṇṭhas, etc., say 'there are sages.' How is this? Do they call them sages because they are endowed with knowledge, having arisen through knowledge such as that of attainments? Or do they say endowed with a livelihood of various kinds, such as a harsh way of life?" Then the Blessed One, rejecting both, spoke the verse " Not by views...", showing who a sage is.
Ở đây, ý nghĩa của câu kệ đầu tiên là: "Trong thế gian" (loke), những người như vua chúa (khattiya) v.v... nói rằng "có các ẩn sĩ" (santi munayo), ám chỉ những người như Ājīvaka, Nigaṇṭha v.v... "Điều đó là như thế nào?" (tayidaṃ kathaṃsū) có nghĩa là phải chăng họ nói rằng người ấy là "ẩn sĩ được thành tựu bởi trí tuệ" (ñāṇūpapannaṃ no muniṃ vadanti), do trí tuệ được sinh khởi bởi thiền định (samāpattiñāṇa) v.v...; hay là "được thành tựu bởi lối sống" (jīvitenūpapannaṃ) với nhiều loại khổ hạnh khác nhau? Sau đó, Đức Thế Tôn đã bác bỏ cả hai quan điểm đó và chỉ ra vị ẩn sĩ, Ngài nói kệ rằng: "Không phải do kiến chấp" (na diṭṭhiyā).
1086-7. Idāni ‘‘diṭṭhādīhi suddhī’’ti vadantānaṃ vāde kaṅkhāpahānatthaṃ ‘‘ye kecime’’ti pucchati.
1086-7. Now, to remove doubt in the doctrine of those who say "purity by views, etc.," he asks " Whoever here...".
1086-7. Bây giờ, để loại bỏ sự hoài nghi về quan điểm của những người nói rằng "sự thanh tịnh là do kiến chấp (diṭṭhi) v.v...", ông hỏi: "Bất cứ ai" (ye kecime).
Tattha anekarūpenāti kotūhalamaṅgalādinā.
There, " of various kinds" means by auspicious rites, etc.
Ở đây, "với nhiều hình thức" (anekarūpenā) có nghĩa là với những điều mê tín (kotūhala), điềm lành (maṅgala) v.v...
Tattha yatā carantāti tattha sakāya diṭṭhiyā guttā viharantā.
Tattha yatā carantā means, there, living guarded by one's own view.
"Sống theo đó" (tattha yatā carantā) có nghĩa là sống được bảo vệ bởi kiến chấp của chính mình.
Athassa tathā suddhiabhāvaṃ dīpento bhagavā dutiyaṃ gāthamāha.
Then, revealing to him the absence of such purity, the Blessed One spoke the second verse.
Sau đó, Đức Thế Tôn đã nói câu kệ thứ hai, chỉ ra rằng không có sự thanh tịnh như vậy.
1088-90. Evaṃ ‘‘nātariṃsū’’ti sutvā idāni yo atari, taṃ sotukāmo ‘‘ye kecime’’ti pucchati.
1088-90. Having thus heard "they did not cross," now, desiring to hear who did cross, he asks, "whoever these are."
1088-90. Như vậy, khi nghe "chưa vượt qua" (nātariṃsu), bây giờ, muốn nghe về người đã vượt qua, ông hỏi: "Bất cứ ai" (ye kecime).
Athassa bhagavā oghatiṇṇamukhena jātijarātiṇṇe dassento tatiyaṃ gāthamāha.
Then, the Blessed One, showing him those who have crossed birth and old age by means of those who have crossed the flood, spoke the third verse.
Sau đó, Đức Thế Tôn đã nói câu kệ thứ ba, chỉ ra những người đã vượt qua sinh và già thông qua việc vượt qua dòng nước lũ (ogha).
Tattha nivutāti ovuṭā pariyonaddhā.
Here, nivutā means covered, enveloped.
Ở đây, "bị che lấp" (nivutā) có nghĩa là bị bao phủ, bị trói buộc.
Yesīdhāti yesu idha.
Yesīdha means, in whom here.
"Mà ở đây" (yesīdhā) có nghĩa là "mà ở đây trong số đó".
Ettha ca su-iti nipātamattaṃ.
And here, su is merely a particle.
Và ở đây, "su" chỉ là một tiểu từ.
Taṇhaṃ pariññāyāti tīhi pariññāhi taṇhaṃ parijānitvā.
Taṇhaṃ pariññāya means, having fully understood craving by the three kinds of full understanding.
"Sau khi liễu tri tham ái" (taṇhaṃ pariññāya) có nghĩa là sau khi liễu tri tham ái bằng ba loại liễu tri (pariññā).
Sesaṃ sabbattha pubbe vuttanayattā pākaṭameva.
The rest is clear everywhere, as it has been stated before.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp mọi nơi theo cách đã nói trước đó.
Evaṃ bhagavā arahattanikūṭeneva desanaṃ niṭṭhāpesi, desanāpariyosāne pana nando bhagavato bhāsitaṃ abhinandamāno ‘‘etābhinandāmī’’ti gāthamāha.
Thus, the Blessed One concluded the discourse with the pinnacle of Arahantship. At the conclusion of the discourse, Nanda, delighting in the Blessed One's words, spoke the verse "etābhinandāmī" (I delight in this).
Như vậy, Đức Thế Tôn đã kết thúc bài thuyết pháp với đỉnh cao là A-la-hán quả. Và khi kết thúc bài thuyết pháp, Nanda đã hoan hỷ với lời Đức Thế Tôn đã nói, và nói kệ rằng: "Con hoan hỷ điều này" (etābhinandāmī).
Idhāpi ca pubbe vuttasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
Here too, there was an awakening to the Dhamma similar to what was mentioned before.
Ở đây cũng vậy, sự chứng ngộ Pháp đã diễn ra tương tự như đã nói trước đó.
1091-4. Ye me pubbeti hemakasuttaṃ.
1091-4. Ye me pubbe is the Hemaka Sutta.
1091-4. "Những điều mà tôi trước đây" (ye me pubbe) là kinh Hemaka.
Tattha ye me pubbe viyākaṃsūti ye bāvariādayo pubbe mayhaṃ sakaṃ laddhiṃ viyākaṃsu.
Here, ye me pubbe viyākaṃsu means, those such as Bāvari who previously explained their own doctrine to me.
Ở đây, "những điều mà tôi trước đây đã giải thích" (ye me pubbe viyākaṃsū) có nghĩa là những điều mà những người như Bāvarī v.v... trước đây đã giải thích giáo lý của riêng họ cho tôi.
Huraṃ gotamasāsanāti gotamasāsanā pubbataraṃ.
Huraṃ gotamasāsanā means, earlier than the teaching of Gotama.
"Trước giáo pháp của Gotama" (huraṃ gotamasāsanā) có nghĩa là trước thời giáo pháp của Gotama.
Sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhananti sabbaṃ taṃ kāmavitakkādivaḍḍhanaṃ.
Sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ means, all that is an increase of thoughts such as sensual thoughts.
"Tất cả điều đó đều làm tăng trưởng suy tư" (sabbaṃ taṃ takkavaḍḍhanaṃ) có nghĩa là tất cả điều đó đều làm tăng trưởng các suy tư về dục (kāmavitakka) v.v...
Taṇhānigghātananti taṇhāvināsanaṃ.
Taṇhānigghātanaṃ means, the destruction of craving.
"Diệt trừ tham ái" (taṇhānigghātanaṃ) có nghĩa là tiêu diệt tham ái.
Athassa bhagavā taṃ dhammaṃ ācikkhanto ‘‘idhā’’ti gāthādvayamāha.
Then, the Blessed One, explaining that Dhamma to him, spoke the two verses beginning with "idhā."
Sau đó, Đức Thế Tôn đã nói hai câu kệ "Ở đây" (idhā), để chỉ rõ pháp ấy.
Tattha etadaññāya ye satāti etaṃ nibbānapadamaccutaṃ ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā nayena vipassantā anupubbena jānitvā ye kāyānupassanāsatiādīhi satā.
Here, etadaññāya ye satā means, those who, having gradually understood this immutable state of Nibbāna by discerning it according to the method beginning with "all formations are impermanent," are mindful through mindfulness of the body and so forth.
Ở đây, "những người có niệm đã hiểu điều này" (etadaññāya ye satā) có nghĩa là những người có niệm (satā) do sự quán niệm thân (kāyānupassanāsati) v.v... sau khi đã dần dần hiểu rõ cảnh giới Niết-bàn bất tử này (etaṃ nibbānapadamaccutaṃ) bằng cách quán chiếu theo phương pháp "tất cả các pháp hữu vi đều vô thường" (sabbe saṅkhārā aniccā) v.v...
Diṭṭhadhammābhinibbutāti viditadhammattā, diṭṭhadhammattā, rāgādinibbānena ca abhinibbutā.
Diṭṭhadhammābhinibbutā means, extinguished by the extinguishing of defilements such as passion, because the Dhamma has been known and seen.
"Đã nhập Niết-bàn trong hiện pháp" (diṭṭhadhammābhinibbutā) có nghĩa là đã nhập Niết-bàn do đã biết pháp, đã thấy pháp, và do sự tịch diệt tham ái (rāga) v.v...
Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp mọi nơi.
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi.
Thus, the Blessed One also taught this sutta with the pinnacle of Arahantship.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã thuyết bài kinh này với đỉnh cao là A-la-hán quả.
Desanāpariyosāne ca pubbasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
And at the conclusion of the discourse, there was an awakening to the Dhamma similar to what was mentioned before.
Và khi kết thúc bài thuyết pháp, sự chứng ngộ Pháp đã diễn ra tương tự như đã nói trước đó.
1095. Yasmiṃ kāmāti todeyyasuttaṃ.
1095. Yasmiṃ kāmā is the Todeyya Sutta.
1095. "Trong đó các dục" (yasmiṃ kāmā) là kinh Todeyya.
Tattha vimokkho tassa kīdisoti tassa kīdiso vimokkho icchitabboti pucchati.
Here, vimokkho tassa kīdiso means, he asks, "what kind of liberation is desirable for him?"
Ở đây, "sự giải thoát của người ấy là như thế nào?" (vimokkho tassa kīdiso) có nghĩa là ông hỏi sự giải thoát như thế nào là đáng mong muốn đối với người ấy.
Idāni tassa aññavimokkhābhāvaṃ dassento bhagavā dutiyaṃ gāthamāha.
Now, showing the absence of any other liberation for him, the Blessed One spoke the second verse.
Bây giờ, Đức Thế Tôn đã nói câu kệ thứ hai, chỉ ra rằng không có sự giải thoát nào khác đối với người ấy.
Tattha vimokkho tassa nāparoti tassa añño vimokkho natthi.
Here, vimokkho tassa nāparo means, there is no other liberation for him.
Ở đây, "không có sự giải thoát nào khác đối với người ấy" (vimokkho tassa nāparo) có nghĩa là không có sự giải thoát nào khác đối với người ấy.
1097-8. Evaṃ ‘‘taṇhakkhayo eva vimokkho’’ti vuttepi tamatthaṃ asallakkhento ‘‘nirāsaso so uda āsasāno’’ti puna pucchati.
1097-8. Even when it was said, "the destruction of craving is indeed liberation," not grasping that meaning, he asks again, "is he without longing or longing?"
1097-8. Như vậy, mặc dù đã nói "sự diệt tận tham ái chính là giải thoát", nhưng vì không quán xét ý nghĩa đó, ông lại hỏi: "Người ấy không mong cầu hay đang mong cầu?" (nirāsaso so uda āsasāno).
Tattha uda paññakappīti udāhu samāpattiñāṇādinā ñāṇena taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā kappayati.
Here, uda paññakappī means, or does he conceive of a craving-conception or a view-conception with knowledge such as attainment-knowledge?
Ở đây, "hay là người có kiến chấp" (uda paññakappī) có nghĩa là hay là người ấy kiến lập (kappayati) một kiến chấp về tham ái (taṇhākappaṃ) hoặc một kiến chấp về tà kiến (diṭṭhikappaṃ) bằng trí tuệ (ñāṇa) do thiền định (samāpattiñāṇa) v.v...
Athassa bhagavā taṃ ācikkhanto dutiyaṃ gāthamāha.
Then, the Blessed One, explaining that to him, spoke the second verse.
Sau đó, Đức Thế Tôn đã nói câu kệ thứ hai, chỉ rõ điều đó.
Tattha kāmabhaveti kāme ca bhave ca.
Here, kāmabhave means, in sensual pleasures and in existence.
Ở đây, "trong dục giới và hữu" (kāmabhave) có nghĩa là trong dục giới (kāma) và trong hữu (bhava).
Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp mọi nơi.
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi.
Thus, the Blessed One also taught this sutta with the pinnacle of Arahantship.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã thuyết bài kinh này với đỉnh cao là A-la-hán quả.
Desanāpariyosāne ca pubbasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
And at the conclusion of the discourse, there was an awakening to the Dhamma similar to what was mentioned before.
Và khi kết thúc bài thuyết pháp, sự chứng ngộ Pháp đã diễn ra tương tự như đã nói trước đó.
1099. Majjhe sarasminti kappasuttaṃ.
1099. Majjhe sarasmiṃ is the Kappa Sutta.
1099. "Giữa dòng nước" (majjhe sarasmiṃ) là kinh Kappa.
Tattha majjhe sarasminti purimapacchimakoṭipaññāṇābhāvato majjhabhūte saṃsāreti vuttaṃ hoti.
Here, majjhe sarasmiṃ means, in the midst of saṃsāra, which is said to be without the knowledge of a beginning or an end, being in the middle.
Ở đây, "giữa dòng nước" (majjhe sarasmiṃ) có nghĩa là giữa vòng luân hồi (saṃsāra) vốn không có sự phân biệt đầu và cuối (purimapacchimakoṭipaññāṇābhāvato).
Tiṭṭhatanti tiṭṭhamānānaṃ.
Tiṭṭhataṃ means, for those who stand.
"Những người đang đứng" (tiṭṭhataṃ) có nghĩa là những người đang đứng.
Yathāyidaṃ nāparaṃ siyāti yathā idaṃ dukkhaṃ puna na bhaveyya.
Yathāyidaṃ nāparaṃ siyā means, so that this suffering would not arise again.
"Để điều này không còn nữa" (yathāyidaṃ nāparaṃ siyā) có nghĩa là để khổ đau này không còn tái diễn nữa.
1101-2. Athassa bhagavā tamatthaṃ byākaronto tisso gāthāyo abhāsi.
1101-2. Then, the Blessed One, explaining that meaning to him, spoke three verses.
1101-2. Sau đó, Đức Thế Tôn đã nói ba câu kệ để giải thích ý nghĩa đó.
Tattha akiñcananti kiñcanapaṭipakkhaṃ.
Here, akiñcanaṃ means, the opposite of impediment (kiñcana).
Ở đây, "không có sở hữu" (akiñcanaṃ) có nghĩa là đối nghịch với sở hữu (kiñcana).
Anādānanti ādānapaṭipakkhaṃ, kiñcanādānavūpasamanti vuttaṃ hoti.
Anādānaṃ means, the opposite of clinging (ādāna); it is said to be the appeasement of impediments and clinging.
"Không chấp thủ" (anādānaṃ) có nghĩa là đối nghịch với chấp thủ (ādāna), tức là sự tịch diệt của sở hữu và chấp thủ.
Anāparanti aparapaṭibhāgadīpavirahitaṃ, seṭṭhanti vuttaṃ hoti.
Anāpara means devoid of another island as a counterpart; it is said to be supreme.
"Không có gì khác" (anāparaṃ) có nghĩa là không có hòn đảo tương đương nào khác, tức là tối thượng.
Na te mārassa paddhagūti te mārassa paddhacarā paricārakā sissā na honti.
Na te mārassa paddhagū means they are not Mara’s companions, attendants, or disciples.
"Họ không phải là thuộc hạ của Ma-ra" (na te mārassa paddhagū) có nghĩa là họ không phải là những kẻ đi theo, người hầu, hay đệ tử của Ma-ra.
Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp mọi nơi.
1103-4. Sutvānahanti jatukaṇṇisuttaṃ.
1103-4. Sutvānahaṃ is from the Jatukaṇṇisutta.
1103-4. "Sau khi nghe" (sutvānahaṃ) là kinh Jatukaṇṇī.
Tattha sutvānahaṃ vīramakāmakāminti ahaṃ ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinā nayena vīraṃ kāmānaṃ akāmanato akāmakāmiṃ buddhaṃ sutvā.
Therein, sutvānahaṃ vīramakāmakāmi means, “Having heard of the hero, the Buddha, who desires no sensual pleasures, in the manner of ‘Such indeed is the Blessed One…’ and so on.”
Ở đây, "sau khi nghe về vị anh hùng không ham muốn dục lạc" (sutvānahaṃ vīramakāmakāmiṃ) có nghĩa là "Tôi đã nghe về Đức Phật, vị anh hùng không ham muốn dục lạc (kāma) theo phương pháp 'Đức Thế Tôn ấy là như vậy' (itipi so bhagavā) v.v..."
Akāmamāgamanti nikkāmaṃ bhagavantaṃ pucchituṃ āgatomhi.
Akāmamāgama means, “I have come to question the Blessed One, who is without desires.”
"Tôi đã đến không ham muốn" (akāmamāgamaṃ) có nghĩa là "Tôi đã đến để hỏi Đức Thế Tôn với tâm không ham muốn (nikkāmaṃ)."
Sahajanettāti sahajātasabbaññutaññāṇacakkhu.
Sahajanettā means the eye of naturally arisen omniscience.
"Với con mắt tự nhiên" (sahajanettā) có nghĩa là con mắt trí tuệ toàn tri (sabbaññutaññāṇacakkhu) tự nhiên.
Yathātacchanti yathātathaṃ.
Yathātaccha means truly, as it is.
"Như sự thật" (yathātacchaṃ) có nghĩa là như chân lý.
Brūhi meti puna yācanto bhaṇati.
Brūhi me means he speaks, requesting again.
"Xin hãy nói cho tôi" (brūhi me) có nghĩa là ông lại thỉnh cầu và nói.
Yācanto hi sahassakkhattumpi bhaṇeyya, ko pana vādo dvikkhattuṃ.
Indeed, one who requests might speak a thousand times, let alone twice.
Người cầu xin quả thật sẽ nói dù một ngàn lần, huống hồ gì hai lần.
Tejī tejasāti tejena samannāgato tejasā abhibhuyya.
Tejī tejasā means endowed with splendor, overpowering with splendor.
Tejī tejasā (uy lực với uy lực) nghĩa là đầy đủ uy lực, vượt trội bằng uy lực.
Yamahaṃ vijaññaṃ jātijarāya idha vippahānanti yamahaṃ jātijarānaṃ pahānabhūtaṃ dhammaṃ idheva jāneyyaṃ.
Yamahaṃ vijaññaṃ jātijarāya idha vippahāna means, “That Dhamma by which I might know the abandonment of birth and old age right here.”
Yamahaṃ vijaññaṃ jātijarāya idha vippahāna (điều mà tôi có thể biết về sự từ bỏ sinh và già ở đây) nghĩa là điều mà tôi có thể biết ngay tại đây về pháp là sự từ bỏ sinh và già.
1105-7. Athassa bhagavā taṃ dhammamācikkhanto tisso gāthāyo abhāsi.
1105-7. Then the Blessed One, explaining that Dhamma to him, spoke three verses.
1105-7. Rồi Đức Thế Tôn, khi thuyết giảng pháp ấy cho vị ấy, đã nói ba bài kệ.
Tattha nekkhammaṃ daṭṭhu khematoti nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ‘‘khema’’nti disvā.
Therein, nekkhammaṃ daṭṭhu khemato means, “Having seen Nibbāna and the path leading to Nibbāna as ‘safe’.”
Trong đó, nekkhammaṃ daṭṭhu khemato (thấy sự xuất ly là an ổn) nghĩa là thấy Niết Bàn và con đường dẫn đến Niết Bàn là ‘‘an ổn’’.
Uggahitanti taṇhādiṭṭhivasena gahitaṃ.
Uggahita means grasped by way of craving and views.
Uggahita (đã nắm giữ) nghĩa là đã nắm giữ do tham ái và tà kiến.
Nirattaṃ vāti nirassitabbaṃ vā, muñcitabbanti vuttaṃ hoti.
Nirattaṃ vā means to be cast off, or to be released; it is said to be let go.
Nirattaṃ vā (hoặc đã từ bỏ) nghĩa là hoặc cần phải từ bỏ, tức là cần phải giải thoát.
Mā te vijjitthāti mā te ahosi.
Mā te vijjitthā means, “May it not exist for you.”
Mā te vijjitthā (chớ có cho ngươi) nghĩa là chớ có cho ngươi.
Kiñcananti rāgādikiñcanaṃ vāpi te mā vijjittha.
Kiñcana means, “May even a defilement such as passion not exist for you.”
Kiñcana (bất cứ thứ gì) nghĩa là chớ có cho ngươi dù là bất cứ thứ gì như tham ái.
Pubbeti atīte saṅkhāre ārabbha uppannakilesā.
Pubbe means defilements arisen with reference to past formations.
Pubbe (trước đây) là các phiền não phát sinh do duyên với các hành trong quá khứ.
Brāhmaṇāti bhagavā jatukaṇṇiṃ ālapati.
Brāhmaṇā means the Blessed One addresses Jatukaṇṇi.
Brāhmaṇā (Bà-la-môn) là Đức Thế Tôn đang gọi Jatukaṇṇi.
Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp mọi nơi.
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi.
Thus, the Blessed One taught this Sutta too with Arahantship as its pinnacle.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng kinh này với đỉnh điểm là A-la-hán.
Desanāpariyosāne ca pubbasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
And at the conclusion of the discourse, there was an awakening to the Dhamma, just as before.
Và khi kết thúc bài thuyết pháp, sự chứng đắc Pháp đã diễn ra tương tự như trước.
1108-9. Okañjahanti bhadrāvudhasuttaṃ.
1108-9. Okañjaha is from the Bhadrāvudhasutta.
1108-9. Okañjaha là Kinh Bhadrāvudha.
Tattha okañjahanti ālayaṃ jahaṃ.
Therein, okañjaha means one who abandons attachment.
Trong đó, okañjaha (từ bỏ nơi trú ngụ) nghĩa là từ bỏ sự chấp thủ.
Taṇhacchidanti chataṇhākāyacchidaṃ.
Taṇhacchida means one who has cut off the body of craving.
Taṇhacchida (cắt đứt tham ái) nghĩa là cắt đứt thân thể tham ái.
Anejanti lokadhammesu nikkampaṃ.
Aneja means unshaken by worldly conditions.
Aneja (không lay động) nghĩa là không lay động trước các pháp thế gian.
Nandiñjahanti anāgatarūpādipatthanājahaṃ.
Nandiñjaha means one who abandons the longing for future forms and so on.
Nandiñjaha (từ bỏ hoan hỷ) nghĩa là từ bỏ sự khao khát các sắc v.v. trong tương lai.
Ekā eva hi taṇhā thutivasena idha nānappakārato vuttā.
Indeed, craving, though one, is here spoken of in various ways through praise.
Quả thật, một loại tham ái đã được nói đến ở đây dưới nhiều dạng khác nhau theo cách ca ngợi.
Kappañjahanti duvidhakappajahaṃ.
Kappañjaha means one who abandons both kinds of conceptual proliferation.
Kappañjaha (từ bỏ sự giả định) nghĩa là từ bỏ hai loại giả định.
Abhiyāceti ativiya yācāmi.
Abhiyāce means I earnestly request.
Abhiyāce (tha thiết cầu xin) nghĩa là tôi tha thiết cầu xin.
Sutvāna nāgassa apanamissanti itoti nāgassa tava bhagavā vacanaṃ sutvā ito pāsāṇakacetiyato bahū janā pakkamissantīti adhippāyo.
Sutvāna nāgassa apanamissanti ito means, “Having heard your words, O Nāga, many people will depart from this Pāsāṇaka Cetiya”—this is the intention.
Sutvāna nāgassa apanamissanti ito (sau khi nghe lời của bậc Voi chúa, họ sẽ rời khỏi đây) có ý nghĩa là sau khi nghe lời của Ngài, bậc Voi chúa, nhiều người sẽ rời khỏi tháp đá này.
Janapadehi saṅgatāti aṅgādīhi janapadehi idha samāgatā.
Janapadehi saṅgatā means gathered here from countries such as Aṅga.
Janapadehi saṅgatā (tập hợp từ các quốc độ) nghĩa là tập hợp về đây từ các quốc độ như Aṅga v.v.
Viyākarohīti dhammaṃ desehi.
Viyākarohī means teach the Dhamma.
Viyākarohī (xin hãy giải thích) nghĩa là xin hãy thuyết pháp.
1110. Athassa āsayānulomena dhammaṃ desento bhagavā dve gāthāyo abhāsi.
1110. Then the Blessed One, teaching the Dhamma in accordance with his inclination, spoke two verses.
1110. Rồi Đức Thế Tôn, khi thuyết pháp phù hợp với khuynh hướng của vị ấy, đã nói hai bài kệ.
Tattha ādānataṇhanti rūpādīnaṃ ādāyikaṃ gahaṇataṇhaṃ, taṇhupādānanti vuttaṃ hoti.
Therein, ādānataṇha means the craving for grasping forms and so on, the craving that takes hold; it is said to be clinging to craving.
Trong đó, ādānataṇha (tham ái chấp thủ) nghĩa là tham ái nắm giữ các sắc v.v., tức là tham ái chấp thủ.
Yaṃ yañhi lokasmimupādiyantīti etesu uddhādibhedesu yaṃ yaṃ gaṇhanti.
Yaṃ yañhi lokasmimupādiyantī means, “Whatever they grasp in this world, among these distinctions such as high and low.”
Yaṃ yañhi lokasmimupādiyantī (bất cứ điều gì mà họ chấp thủ trong thế gian) nghĩa là bất cứ điều gì mà họ nắm giữ trong các loại như trên v.v.
Teneva māro anveti jantunti teneva upādānapaccayanibbattakammābhisaṅkhāranibbattavasena paṭisandhikkhandhamāro taṃ sattaṃ anugacchati.
Teneva māro anveti jantu means, “By that very thing, Māra follows that being,” in the sense of the Māra of the rebirth-aggregates arising from the volitional formations that are conditioned by that clinging.
Teneva māro anveti jantu (chính vì điều đó mà Ma vương theo đuổi chúng sinh) nghĩa là Ma vương là các uẩn tái sinh theo sau chúng sinh ấy do duyên với sự chấp thủ, do sự hình thành của các hành nghiệp.
1111. Tasmā pajānanti tasmā etamādīnavaṃ aniccādivasena vā saṅkhāre jānanto.
1111. Tasmā pajāna means, “Therefore, understanding this danger, or understanding formations as impermanent and so on.”
1111. Tasmā pajāna (do đó biết rõ) nghĩa là do đó, biết rõ tai họa này hoặc các hành theo cách vô thường v.v.
Ādānasatte iti pekkhamāno, pajaṃ imaṃ maccudheyye visattanti ādātabbaṭṭhena ādānesu rūpādīsu satte sabbaloke imaṃ pajaṃ maccudheyye laggaṃ pekkhamāno.
Ādānasatte iti pekkhamāno, pajaṃ imaṃ maccudheyye visatta means, “Seeing this populace, all beings clinging to objects of clinging such as forms, stuck in the realm of death.”
Ādānasatte iti pekkhamāno, pajaṃ imaṃ maccudheyye visatta (thấy chúng sinh này bị mắc kẹt trong cõi chết, bị chấp thủ vào sự chấp thủ) nghĩa là thấy chúng sinh này, tất cả chúng sinh trong thế gian, bị mắc kẹt trong cõi chết, bị chấp thủ vào các sắc v.v. là đối tượng của sự chấp thủ.
Ādānasatte vā ādānābhiniviṭṭhe puggale ādānasaṅgahetuñca imaṃ pajaṃ maccudheyye laggaṃ tato vītikkamituṃ asamatthaṃ iti pekkhamāno kiñcanaṃ sabbaloke na uppādiyethāti sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
Seeing this populace, obsessed with grasping, clinging to grasping, and caught in the realm of death, unable to escape from it, one should not produce anything in the entire world. The rest is clear everywhere.
Hoặc thấy những cá nhân bị chấp thủ vào sự chấp thủ, và chúng sinh này bị mắc kẹt trong cõi chết, không thể thoát khỏi đó, do đó không nên tạo ra bất cứ điều gì trong toàn bộ thế gian – phần còn lại đều rõ ràng ở khắp mọi nơi.
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi.
Thus, the Blessed One taught this Sutta with Arahantship as its pinnacle.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng kinh này với đỉnh điểm là A-la-hán.
Desanāpariyosāne ca pubbasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
And at the conclusion of the discourse, there was an awakening to the Dhamma, just as before.
Và khi kết thúc bài thuyết pháp, sự chứng đắc Pháp đã diễn ra tương tự như trước.
1112-3. Jhāyinti udayasuttaṃ.
1112-3. Jhāyi (Meditator) is the Udaya Sutta.
1112-3. Jhāyi là Kinh Udaya.
Tattha aññāvimokkhanti paññānubhāvanijjhātaṃ vimokkhaṃ pucchati.
Therein, aññāvimokkha (release by knowledge) refers to the release attained by the contemplation of wisdom, which is being asked about.
Trong đó, aññāvimokkha (sự giải thoát bằng tuệ giác) nghĩa là hỏi về sự giải thoát đã được quán chiếu bằng sức mạnh của tuệ giác.
Atha bhagavā yasmā udayo catutthajjhānalābhī, tasmāssa paṭiladdhajjhānavasena nānappakārato aññāvimokkhaṃ dassento gāthādvayamāha.
Then the Blessed One, since Udaya was an attainer of the fourth jhāna, spoke two verses, showing him the release by knowledge in various ways, based on the jhāna he had attained.
Rồi Đức Thế Tôn, vì Udaya là người đắc Tứ thiền, nên Ngài đã nói hai bài kệ để chỉ ra sự giải thoát bằng tuệ giác theo nhiều cách khác nhau dựa trên thiền định đã chứng đắc của vị ấy.
Tattha pahānaṃ kāmacchandānanti yamidaṃ paṭhamajjhānaṃ nibbattentassa kāmacchandappahānaṃ, tampi aññāvimokkhaṃ pabrūmi.
Therein, pahānaṃ kāmacchandānaṃ (the abandoning of sensual desire) refers to the abandoning of sensual desire that occurs when one brings forth the first jhāna; that too, I declare to be release by knowledge.
Trong đó, pahānaṃ kāmacchandāna (sự từ bỏ dục ái) nghĩa là sự từ bỏ dục ái khi phát sinh Sơ thiền, điều đó tôi cũng gọi là sự giải thoát bằng tuệ giác.
Evaṃ sabbapadāni yojetabbāni.
All phrases should be construed in this manner.
Tất cả các từ ngữ đều phải được kết hợp theo cách này.
1114. Upekkhāsatisaṃsuddhanti catutthajjhānaupekkhāsatīhi saṃsuddhaṃ.
1114. Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ (purified by equanimity and mindfulness) means purified by the equanimity and mindfulness of the fourth jhāna.
1114. Upekkhāsatisaṃsuddha (thanh tịnh bởi xả và niệm) nghĩa là thanh tịnh bởi xả và niệm của Tứ thiền.
Dhammatakkapurejavanti iminā tasmiṃ catutthajjhānavimokkhe ṭhatvā jhānaṅgāni vipassitvā adhigataṃ arahattavimokkhaṃ vadati.
Dhammatakkapurejavaṃ (preceded by righteous thought) refers to the release of Arahantship attained by contemplating the jhāna factors while abiding in that fourth jhāna-release.
Dhammatakkapurejava (có tư duy pháp đi trước) với điều này, Ngài nói về sự giải thoát A-la-hán đã đạt được sau khi an trú trong sự giải thoát Tứ thiền đó, quán chiếu các chi thiền.
Arahattavimokkhassa hi maggasampayuttasammāsaṅkappādibhedo dhammatakko purejavo hoti.
Indeed, for the release of Arahantship, righteous thought, such as right resolve associated with the path, is its forerunner.
Quả thật, tư duy pháp, tức là chánh tư duy v.v. liên quan đến đạo, là yếu tố đi trước của sự giải thoát A-la-hán.
Tenāha – ‘‘dhammatakkapurejava’’nti.
Therefore, it is said – ‘‘dhammatakkapurejavaṃ’’.
Vì thế Ngài nói – ‘‘dhammatakkapurejava’’ (có tư duy pháp đi trước).
Avijjāya pabhedananti etameva ca aññāvimokkhaṃ avijjāpabhedanasaṅkhātaṃ nibbānaṃ nissāya jātattā kāraṇopacārena ‘‘avijjāya pabhedana’’nti pabrūmīti.
Avijjāya pabhedanaṃ (the breaking up of ignorance) – and this very release by knowledge, being born dependent on Nibbāna, which is called the breaking up of ignorance, is declared by way of cause and effect as ‘‘avijjāya pabhedanaṃ’’.
Avijjāya pabhedana (sự đoạn diệt vô minh) nghĩa là chính sự giải thoát bằng tuệ giác này, vì nó phát sinh dựa vào Niết Bàn được gọi là sự đoạn diệt vô minh, nên theo cách ẩn dụ về nguyên nhân, tôi gọi nó là ‘‘avijjāya pabhedana’’ (sự đoạn diệt vô minh).
1115-6. Evaṃ avijjāpabhedanavacanena vuttaṃ nibbānaṃ sutvā ‘‘taṃ kissa vippahānena vuccatī’’ti pucchanto ‘‘kiṃsu saṃyojano’’ti gāthamāha.
1115-6. Having thus heard Nibbāna described as the breaking up of ignorance, Udaya asks, ‘‘By the abandoning of what is it called?’’ and speaks the verse ‘‘kiṃsu saṃyojano’’.
1115-6. Như vậy, sau khi nghe Niết Bàn được nói đến bằng lời về sự đoạn diệt vô minh, vị ấy hỏi ‘‘nó được gọi là sự từ bỏ của điều gì?’’ và nói bài kệ ‘‘kiṃsu saṃyojano’’ (điều gì là kiết sử?).
Tattha kiṃsu saṃyojanoti kiṃ saṃyojano.
Therein, kiṃsu saṃyojano means what is the fetter?
Trong đó, kiṃsu saṃyojano (điều gì là kiết sử?) nghĩa là kiết sử là gì?
Vicāraṇanti vicaraṇakāraṇaṃ.
Vicāraṇaṃ means the cause of wandering.
Vicāraṇa (sự suy tư) nghĩa là nguyên nhân của sự suy tư.
Kissassa vippahānenāti kiṃ nāmakassa assa dhammassa vippahānena.
Kissassa vippahānenā means by the abandoning of what kind of phenomenon?
Kissassa vippahānenā (bằng sự từ bỏ điều gì) nghĩa là bằng sự từ bỏ pháp nào.
Athassa bhagavā tamatthaṃ byākaronto ‘‘nandisaṃyojano’’ti gāthamāha.
Then the Blessed One, explaining that meaning to him, speaks the verse ‘‘nandisaṃyojano’’.
Rồi Đức Thế Tôn, khi giải thích ý nghĩa đó cho vị ấy, đã nói bài kệ ‘‘nandisaṃyojano’’ (có hoan hỷ là kiết sử).
Tattha vitakkassāti kāmavitakkādiko vitakko assa.
Therein, vitakkassā refers to thought, such as sensual thought.
Trong đó, vitakkassā (của tư duy) nghĩa là tư duy như dục tư duy v.v. của vị ấy.
1117-8. Idāni tassa nibbānassa maggaṃ pucchanto ‘‘kathaṃ satassā’’ti gāthamāha.
1117-8. Now, asking about the path to that Nibbāna, he speaks the verse ‘‘kathaṃ satassā’’.
1117-8. Bây giờ, khi hỏi về con đường dẫn đến Niết Bàn đó, vị ấy nói bài kệ ‘‘kathaṃ satassā’’ (khi có niệm như thế nào?).
Tattha viññāṇanti abhisaṅkhāraviññāṇaṃ.
Therein, viññāṇaṃ refers to volitional consciousness.
Trong đó, viññāṇa (thức) nghĩa là thức của các hành, thức tái sinh.
Athassa maggaṃ kathento bhagavā ‘‘ajjhattañcā’’ti gāthamāha.
Then the Blessed One, explaining the path to him, speaks the verse ‘‘ajjhattañcā’’.
Rồi Đức Thế Tôn, khi nói về con đường cho vị ấy, đã nói bài kệ ‘‘ajjhattañcā’’ (và bên trong).
Tattha evaṃ satassāti evaṃ satassa sampajānassa.
Therein, evaṃ satassā means of one who is thus mindful and discerning.
Trong đó, evaṃ satassā (khi có niệm như thế này) nghĩa là khi có niệm, có chánh niệm như thế này.
Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp mọi nơi.
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi.
Thus, the Blessed One taught this Sutta with Arahantship as its pinnacle.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng kinh này với đỉnh điểm là A-la-hán.
Desanāpariyosāne ca pubbasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
And at the conclusion of the discourse, there was an awakening to the Dhamma, just as before.
Và khi kết thúc bài thuyết pháp, sự chứng đắc Pháp đã diễn ra tương tự như trước.
1119-20. Yo atītanti posālasuttaṃ.
1119-20. Yo atītaṃ (Who the past) is the Posāla Sutta.
1119-20. Yo atītaṃ là Kinh Posāla.
Tattha yo atītaṃ ādisatīti yo bhagavā attano ca paresañca ‘‘ekampi jāti’’ntiādibhedaṃ atītaṃ ādisati.
Therein, yo atītaṃ ādisati means the Blessed One who points out the past, both his own and others’, such as ‘‘even one birth’’.
Trong đó, yo atītaṃ ādisatī (người đã chỉ ra quá khứ) nghĩa là Đức Thế Tôn đã chỉ ra quá khứ của chính mình và của người khác, với các loại như ‘‘một kiếp’’ v.v.
Vibhūtarūpasaññissāti samatikkantarūpasaññissa.
Vibhūtarūpasaññissā means of one who has transcended the perception of form.
Vibhūtarūpasaññissā (đối với người đã vượt qua sắc tưởng) nghĩa là đối với người đã vượt qua sắc tưởng.
Sabbakāyappahāyinoti tadaṅgavikkhambhanavasena sabbarūpakāyappahāyino, pahīnarūpabhavapaṭisandhikassāti adhippāyo.
Sabbakāyappahāyino means of one who has abandoned all form-bodies by way of temporary suppression, the intention being of one for whom rebirth in the form-realm has been abandoned.
Sabbakāyappahāyino (người đã từ bỏ tất cả thân) nghĩa là người đã từ bỏ tất cả sắc thân theo cách đoạn diệt tạm thời, tức là người đã từ bỏ tái sinh trong sắc giới.
Natthi kiñcīti passatoti viññāṇābhāvavipassanena ‘‘natthi kiñcī’’ti passato, ākiñcaññāyatanalābhinoti vuttaṃ hoti.
Natthi kiñcīti passato means of one who sees ‘‘there is nothing’’ through the insight into the absence of consciousness, meaning one who has attained the sphere of nothingness (ākiñcaññāyatana).
Natthi kiñcīti passato (người thấy không có gì) nghĩa là người thấy ‘‘không có gì’’ bằng tuệ quán về sự vắng mặt của thức, tức là người đã đắc Vô sở hữu xứ.
Ñāṇaṃ sakkānupucchāmīti sakkāti bhagavantaṃ ālapanto āha.
Ñāṇaṃ sakkānupucchāmī means, addressing the Blessed One as Sakka, he says.
Ñāṇaṃ sakkānupucchāmī (con xin hỏi về tuệ giác, Tôn giả Sakkā) nghĩa là ‘‘Sakkā’’ là gọi Đức Thế Tôn.
Tassa puggalassa ñāṇaṃ pucchāmi, kīdisaṃ pucchitabbanti.
I ask about the knowledge of that person; what kind of knowledge should be asked about?
Con xin hỏi về tuệ giác của cá nhân ấy, tuệ giác như thế nào cần được hỏi.
Kathaṃ neyyoti kathaṃ so netabbo, kathamassa uttariñāṇaṃ uppādetabbanti.
Kathaṃ neyyo means how should he be led, how should further knowledge be produced in him?
Kathaṃ neyyo (làm thế nào để dẫn dắt) nghĩa là làm thế nào để dẫn dắt vị ấy, làm thế nào để phát sinh tuệ giác cao hơn cho vị ấy.
1121. Athassa bhagavā tādise puggale attano appaṭihatañāṇataṃ pakāsetvā taṃ ñāṇaṃ byākātuṃ gāthādvayamāha.
1121. Then the Blessed One, having revealed his unobstructed knowledge concerning such a person, spoke two verses to explain that knowledge.
1121. Rồi Đức Thế Tôn, sau khi bày tỏ sự vô ngại trí của mình đối với những cá nhân như vậy, đã nói hai bài kệ để giải thích tuệ giác đó.
Tattha viññāṇaṭṭhitiyo sabbā, abhijānaṃ tathāgatoti abhisaṅkhāravasena catasso paṭisandhivasena sattāti evaṃ sabbā viññāṇaṭṭhitiyo abhijānanto tathāgato.
Therein, " all the stations of consciousness, the Tathāgata knows them" means the Tathāgata knows all the stations of consciousness, which are four by way of volitional formations and seven by way of rebirth-linking.
Trong đó, viññāṇaṭṭhitiyo sabbā, abhijānaṃ tathāgato (Đức Như Lai biết rõ tất cả các trú xứ của thức) nghĩa là Đức Như Lai biết rõ tất cả các trú xứ của thức, tức là bốn loại theo cách các hành, và bảy loại theo cách tái sinh.
Tiṭṭhantamenaṃ jānātīti kammābhisaṅkhāravasena tiṭṭhantaṃ etaṃ puggalaṃ jānāti ‘‘āyatiṃ ayaṃ evaṃgatiko bhavissatī’’ti.
" He knows him as abiding" means he knows this person as abiding by way of volitional formations of kamma, (thinking) "In the future, this one will be of such a destiny."
Tiṭṭhantamenaṃ jānātī (Ngài biết vị ấy đang an trú) nghĩa là Ngài biết cá nhân này đang an trú theo cách các hành nghiệp, ‘‘trong tương lai vị này sẽ có số phận như vậy’’.
Vimuttanti ākiñcaññāyatanādīsu adhimuttaṃ.
" Liberated" means inclined towards the sphere of nothingness and so forth.
Vimutta (giải thoát) nghĩa là quyết định vào Vô sở hữu xứ v.v.
Tapparāyaṇanti tammayaṃ.
" Having that as its destination" means consisting of that.
Tapparāyaṇa (có điều đó là nơi nương tựa) nghĩa là có điều đó là bản chất.
1122. Ākiñcaññasambhavaṃ ñatvāti ākiñcaññāyatanajanakaṃ kammābhisaṅkhāraṃ ñatvā ‘‘kinti palibodho aya’’nti.
1122. " Having known the origin of nothingness" means having known the volitional formation of kamma that produces the sphere of nothingness, (thinking) "How is this an impediment?"
1122. Biết sự sinh khởi của Vô sở hữu xứ nghĩa là biết nghiệp hành sinh ra Vô sở hữu xứ,* "trói buộc này là gì?".
Nandī saṃyojanaṃ itīti yā ca tattha arūparāgasaṅkhātā nandī, tañca saṃyojanaṃ iti ñatvā.
" Delight is a fetter" means having known that the delight there, called craving for formless existence, is a fetter.
Hỷ là kiết sử nghĩa là biết rằng hỷ, tức là ái vô sắc giới ở đó, là kiết sử.
Tato tattha vipassatīti tato ākiñcaññāyatanasamāpattito vuṭṭhahitvā taṃ samāpattiṃ aniccādivasena vipassati.
" Then he discerns it there" means having emerged from that attainment of the sphere of nothingness, he discerns that attainment as impermanent and so forth.
Từ đó quán chiếu ở đó nghĩa là từ sự nhập Vô sở hữu xứ đó đứng dậy, quán chiếu sự nhập định ấy theo cách vô thường, v.v.
Etaṃ ñāṇaṃ tathaṃ tassāti etaṃ tassa puggalassa evaṃ vipassato anukkameneva uppannaṃ arahattañāṇaṃ aviparītaṃ.
" This knowledge is true for him" means this Arahantship-knowledge, which arose for that person discerning in this way, is not mistaken.
Trí tuệ này là chân thật của vị ấy nghĩa là trí tuệ A-la-hán phát sinh dần dần cho người ấy khi quán chiếu như vậy là không sai lệch.
Vusīmatoti vusitavantassa.
" Of one who has lived the holy life" means of one who has completed the holy life.
Của bậc đã sống Phạm hạnh nghĩa là của bậc đã sống Phạm hạnh.
Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp nơi.
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi.
Thus, the Blessed One taught even this Sutta with Arahantship as its pinnacle.
Như vậy, Thế Tôn đã thuyết bài kinh này với đỉnh cao là A-la-hán.
Desanāpariyosāne ca pubbasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
And at the conclusion of the discourse, there was an penetration of the Dhamma similar to the previous one.
Và khi bài pháp kết thúc, sự chứng ngộ Pháp cũng diễn ra như đã nói trước đây.
1123. Dvāhaṃ sakkanti mogharājasuttaṃ.
1123. " Twice, Sakka" is the Mogharāja Sutta.
1123. Hai lần, bậc có năng lực là kinh Mogharāja.
Tattha dvāhanti dve vāre ahaṃ.
Therein, " twice" means two times, I.
Trong đó, hai lần nghĩa là hai lượt tôi.
So hi pubbe ajitasuttassa ca tissametteyyasuttassa ca avasāne dvikkhattuṃ bhagavantaṃ pucchi.
For he had previously questioned the Blessed One twice at the end of the Ajita Sutta and the Tissa Metteyya Sutta.
Thật vậy, trước đây, vị ấy đã hai lần hỏi Thế Tôn vào cuối kinh Ajita và kinh Tissa-Metteyya.
Bhagavā panassa indriyaparipākaṃ āgamayamāno na byākāsi.
But the Blessed One, awaiting his faculties to mature, did not answer him.
Nhưng Thế Tôn, chờ đợi sự chín muồi của các căn của vị ấy, đã không trả lời.
Tenāha – ‘‘dvāhaṃ sakkaṃ apucchissa’’nti.
Therefore, he said, "Twice I questioned Sakka."
Vì thế,* nói: "Tôi đã hai lần hỏi bậc có năng lực".
Yāvatatiyañca devīsi, byākarotīti me sutanti yāvatatiyañca sahadhammikaṃ puṭṭho visuddhidevabhūto isi bhagavā sammāsambuddho byākarotīti evaṃ me sutaṃ.
" And for the third time, the seer, I heard that he answers" means I heard that the seer, the Blessed One, the Perfectly Self-Enlightened One, the pure divine being, answers when questioned for the third time in accordance with the Dhamma.
Và lần thứ ba, bậc thiên nhân, Ngài đã trả lời, tôi đã nghe như vậy nghĩa là tôi đã nghe rằng, khi được hỏi lần thứ ba về Pháp, bậc đạo sĩ thanh tịnh như chư thiên, Thế Tôn Chánh Đẳng Giác đã trả lời như vậy.
Godhāvarītīreyeva kira so evamassosi.
It is said that he heard this right on the bank of the Godhāvarī river.
Nghe nói, vị ấy đã nghe điều này ngay tại bờ sông Godhāvarī.
Tenāha – ‘‘byākarotīti me suta’’nti.
Therefore, he said, "I heard that he answers."
Vì thế,* nói: "Ngài đã trả lời, tôi đã nghe như vậy".
1124. Ayaṃ lokoti manussaloko.
1124. " This world" means the human world.
1124. Thế giới này là thế giới loài người.
Paro lokoti taṃ ṭhapetvā avaseso.
" The other world" means all the rest, excluding that.
Thế giới khác là phần còn lại ngoài thế giới đó.
Sadevakoti brahmalokaṃ ṭhapetvā avaseso upapattidevasammutidevayutto, ‘‘brahmaloko sadevako’’ti etaṃ vā ‘‘sadevake loke’’tiādinayanidassanamattaṃ, tena sabbopi tathāvuttappakāro loko veditabbo.
" With its devas" means the rest, excluding the Brahma-world, endowed with devas by rebirth and devas by convention; or "the Brahma-world with its devas" is merely an example of the expression "in the world with its devas" and so forth; therefore, the entire world as thus stated should be understood.
Với chư thiên nghĩa là phần còn lại ngoài cõi Phạm thiên, liên quan đến các vị trời tái sinh và các vị trời theo quy ước, hoặc câu "cõi Phạm thiên với chư thiên" là một ví dụ cho cách nói "trong thế giới với chư thiên", v.v., do đó, tất cả thế giới được nói đến theo cách đó đều phải được hiểu.
1126. Suññato lokaṃ avekkhassūti avasiyapavattasallakkhaṇavasena vā tucchasaṅkhārasamanupassanāvasena vāti dvīhi kāraṇehi suññato lokaṃ passa.
1126. " Look upon the world as empty" means look upon the world as empty for two reasons: either by way of observing its inevitable occurrence or by way of contemplating the emptiness of formations.
1126. Hãy quán chiếu thế giới là không nghĩa là hãy quán chiếu thế giới là không theo hai cách: hoặc là theo cách đặc trưng của sự không thể tránh khỏi, hoặc là theo cách quán chiếu các hành trống rỗng.
Attānudiṭṭhiṃ ūhaccāti sakkāyadiṭṭhiṃ uddharitvā.
" Having uprooted the view of self" means having removed the view of individuality.
Nhổ bỏ tà kiến về tự ngã nghĩa là nhổ bỏ thân kiến.
Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp nơi.
Evaṃ bhagavā imampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi.
Thus, the Blessed One taught even this Sutta with Arahantship as its pinnacle.
Như vậy, Thế Tôn đã thuyết bài kinh này với đỉnh cao là A-la-hán.
Desanāpariyosāne ca vuttasadiso eva dhammābhisamayo ahosīti.
And at the conclusion of the discourse, there was an penetration of the Dhamma similar to what was stated.
Và khi bài pháp kết thúc, sự chứng ngộ Pháp cũng diễn ra như đã nói.
1127. Jiṇṇohamasmīti piṅgiyasuttaṃ.
1127. " I am old" is the Piṅgiya Sutta.
1127. Tôi đã già là kinh Piṅgiya.
Tattha jiṇṇohamasmi abalo vītavaṇṇoti so kira brāhmaṇo jarābhibhūto vīsavassasatiko jātiyā, dubbalo ca ‘‘idha padaṃ karissāmī’’ti aññattheva karoti, vinaṭṭhapurimacchavivaṇṇo ca.
Therein, " I am old, weak, my complexion faded" means that Brahmin was indeed overcome by old age, two hundred years old by birth, and also weak, (so that) "I will place my foot here" but places it elsewhere, and his former skin complexion was ruined.
Trong đó, tôi đã già, yếu ớt, sắc diện đã phai mờ nghĩa là vị Bà-la-môn ấy bị tuổi già áp bức, đã hai trăm tuổi, yếu ớt đến nỗi "tôi sẽ đặt chân ở đây" nhưng lại đặt ở nơi khác, và sắc diện trước đây đã mất đi.
Tenāha – ‘‘jiṇṇohamasmi abalo vītavaṇṇo’’ti.
Therefore, he said, "I am old, weak, my complexion faded."
Vì thế,* nói: "Tôi đã già, yếu ớt, sắc diện đã phai mờ".
Māhaṃ nassaṃ momuho antarāvāti māhaṃ tuyhaṃ dhammaṃ asacchikatvā antarāyeva avidvā hutvā anassiṃ.
" May I not perish, bewildered, in between" means may I not perish, ignorant, in between, without realizing your Dhamma.
Xin đừng để con lạc lối, ngu muội ở giữa chừng nghĩa là xin đừng để con lạc lối, ngu muội mà không chứng ngộ giáo pháp của Ngài ở giữa chừng.
Jātijarāya idha vippahānanti idheva tava pādamūle pāsāṇake vā cetiya jātijarāya vippahānaṃ nibbānadhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ, taṃ me ācikkha.
" The abandoning of birth and old age here" means tell me that Nibbāna-Dhamma, the abandoning of birth and old age, which I might know right here at your feet, or at a stone monument.
Sự từ bỏ sinh và già ở đời này nghĩa là xin Ngài hãy chỉ cho con Pháp Niết-bàn mà con có thể hiểu được, tức là sự từ bỏ sinh và già ngay tại đây, dưới chân Ngài, hoặc tại tảng đá, hoặc tại bảo tháp.
1128. Idāni yasmā piṅgiyo kāye sāpekkhatāya ‘‘jiṇṇohamasmī’’ti gāthamāha tenassa bhagavā kāye sinehappahānatthaṃ ‘‘disvāna rūpesu vihaññamāne’’ti gāthamāha.
1128. Now, because Pingiya, being attached to the body, uttered the verse "I am old," the Blessed One, in order to abandon his affection for the body, uttered the verse "Seeing forms being tormented."
1128. Bây giờ, vì Piṅgiya đã nói bài kệ "tôi đã già" do còn chấp trước vào thân, nên Thế Tôn đã nói bài kệ "Thấy chúng sinh bị hủy hoại trong các sắc" để giúp vị ấy từ bỏ sự chấp trước vào thân.
Tattha rūpesūti rūpahetu rūpapaccayā.
Therein, "in forms" means due to forms, on account of forms.
Trong đó, trong các sắc nghĩa là vì sắc, do duyên sắc.
Vihaññamāneti kammakāraṇādīhi upahaññamāne.
"Being tormented" means being afflicted by actions, torments, and so on.
Bị hủy hoại nghĩa là bị hủy hoại bởi các hành động, tác động, v.v.
Ruppanti rūpesūti cakkhurogādīhi ca rūpahetuyeva janā ruppanti bādhīyanti.
"They suffer in forms" means people suffer and are afflicted due to forms themselves, such as eye diseases.
Bị hủy hoại trong các sắc nghĩa là chúng sinh bị hủy hoại, bị đau khổ bởi các bệnh về mắt, v.v., cũng chính là do sắc.
1129-30. Evaṃ bhagavatā yāva arahattaṃ tāva kathitaṃ paṭipattiṃ sutvāpi piṅgiyo jarādubbalatāya visesaṃ anadhigantvāva puna ‘‘disā catasso’’ti imāya gāthāya bhagavantaṃ thomento desanaṃ yācati.
1129-30. Even after hearing the practice thus expounded by the Blessed One up to arahantship, Pingiya, due to the weakness of old age, did not attain any special distinction, and again, praising the Blessed One with the verse "The four directions," he requested a teaching.
1129-30. Mặc dù đã nghe con đường thực hành được Thế Tôn thuyết giảng cho đến A-la-hán như vậy, nhưng do tuổi già và sự yếu đuối, Piṅgiya vẫn chưa đạt được sự đặc biệt, nên lại ca ngợi Thế Tôn bằng bài kệ "Bốn phương" này và thỉnh cầu bài pháp.
Athassa bhagavā punapi yāva arahattaṃ, tāva paṭipadaṃ dassento ‘‘taṇhādhipanne’’ti gāthamāha.
Then the Blessed One, again showing the path up to arahantship, uttered the verse "Overwhelmed by craving."
Thế Tôn lại thuyết giảng con đường thực hành cho đến A-la-hán cho vị ấy bằng bài kệ "Bị tham ái chi phối".
Sesaṃ sabbattha pākaṭameva.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp nơi.
Imampi suttaṃ bhagavā arahattanikūṭeneva desesi.
The Blessed One taught this Sutta also with arahantship as its pinnacle.
Thế Tôn cũng đã thuyết bài kinh này với đỉnh cao là A-la-hán.
Desanāpariyosāne ca piṅgiyo anāgāmiphale patiṭṭhāsi.
And at the conclusion of the discourse, Pingiya was established in the fruit of anāgāmi.
Và khi bài pháp kết thúc, Piṅgiya đã an trú vào quả Bất Lai.
So kira antarantarā cintesi – ‘‘evaṃ vicitrapaṭibhānaṃ nāma desanaṃ na labhi mayhaṃ mātulo bāvarī savanāyā’’ti.
He, it is said, thought from time to time: "My uncle Bavari did not get to hear such a wonderfully brilliant discourse."
Nghe nói, thỉnh thoảng vị ấy nghĩ: "Chú Bāvarī của ta không có được cơ hội nghe một bài pháp có trí tuệ phong phú như vậy".
Tena sinehavikkhepena arahattaṃ pāpuṇituṃ nāsakkhi.
Due to that distraction of affection, he was unable to attain arahantship.
Vì sự phân tâm do tình cảm đó, vị ấy đã không thể đạt được A-la-hán.
Antevāsino panassa sahassajaṭilā arahattaṃ pāpuṇiṃsu.
But his thousand disciples attained arahantship.
Nhưng một ngàn đệ tử của vị ấy, những người có tóc bện, đã đạt được A-la-hán.
Sabbeva iddhimayapattacīvaradharā ehibhikkhavo ahesunti.
All of them became "Come, bhikkhus" (ehibhikkhu) endowed with robes and alms-bowls made by psychic power.
Tất cả đều là những vị Tỳ-khưu "Hãy đến, Tỳ-khưu", mang y bát do thần thông biến hóa.
Ito paraṃ saṅgītikārā desanaṃ thomentā ‘‘idamavoca bhagavā’’tiādimāhaṃsu.
From this point, the compilers of the Council, praising the discourse, uttered "This the Blessed One said," and so on.
Từ đây trở đi, những người kết tập kinh điển đã tán thán bài pháp bằng cách nói "Thế Tôn đã nói điều này", v.v.
Tattha idamavocāti idaṃ parāyanaṃ avoca.
Therein, "This he said" means he said this Pārāyana.
Trong đó, đã nói điều này nghĩa là đã nói về Pārāyana này.
Paricārakasoḷasānanti bāvarissa paricārakena piṅgiyena saha soḷasannaṃ buddhassa vā bhagavato paricārakānaṃ soḷasannanti paricārakasoḷasannaṃ.
"Of the sixteen attendants" means of the sixteen attendants of the Buddha or the Blessed One, together with Pingiya, Bavari's attendant, or of the sixteen attendants.
Của mười sáu vị tùy tùng nghĩa là của mười sáu vị tùy tùng, bao gồm Piṅgiya là tùy tùng của Bāvarī, hoặc của mười sáu vị tùy tùng của Đức Phật, hoặc của Thế Tôn.
Te eva ca brāhmaṇā.
And they themselves were brahmins.
Chính họ là các Bà-la-môn.
Tattha soḷasaparisā pana purato ca pacchato ca vāmapassato ca dakkhiṇapassato ca cha cha yojanāni nisinnā ujukena dvādasayojanikā ahosi.
Therein, the assembly of sixteen, seated six yojanas in front, six behind, six to the left, and six to the right, was twelve yojanas in a straight line.
Trong đó, hội chúng mười sáu vị ngồi thẳng hàng, sáu dojana phía trước và phía sau, sáu dojana bên trái và bên phải, tạo thành một hàng dài mười hai dojana.
Ajjhiṭṭhoti yācito atthamaññāyāti pāḷiatthamaññāya.
"Requested" means implored; "understanding the meaning" means understanding the meaning of the Pāli.
Được thỉnh cầu nghĩa là được yêu cầu để hiểu ý nghĩa nghĩa là để hiểu ý nghĩa của Pāli.
Dhammamaññāyāti pāḷimaññāya.
"Understanding the Dhamma" means understanding the Pāli.
Để hiểu Pháp nghĩa là để hiểu Pāli.
Pārāyananti evaṃ imassa dhammapariyāyassa adhivacanaṃ āropetvā tesaṃ brāhmaṇānaṃ nāmāni kittayantā ‘‘ajito tissametteyyo…pe… buddhaseṭṭhaṃ upāgamu’’nti āhaṃsu.
"Pārāyana": Thus, having assigned this designation to this discourse on the Dhamma, they uttered, proclaiming the names of those brahmins, "Ajita, Tissa Metteyya… and so on… approached the Best of Buddhas."
Pārāyana nghĩa là, sau khi gán tên này cho bài pháp này, họ đã ca ngợi tên của các Bà-la-môn đó bằng cách nói "Ajita, Tissa-Metteyya... v.v... đã đến với bậc Phật tối thượng".
1131-7. Tattha sampannacaraṇanti nibbānapadaṭṭhānabhūtena pātimokkhasīlādinā sampannaṃ.
1131-7. Therein, "perfect in conduct" means perfect in the Pātimokkha precepts and so on, which are the basis for the state of Nibbāna.
1131-7. Trong đó, đầy đủ hạnh kiểm nghĩa là đầy đủ giới bổn Pātimokkha, v.v., là nền tảng cho Niết-bàn.
Isinti mahesiṃ.
"Sage" means the Great Sage.
Đạo sĩ nghĩa là bậc đại đạo sĩ.
Sesaṃ pākaṭameva.
The rest is clear.
Phần còn lại đều rõ ràng.
Tato paraṃ brahmacariyamacariṃsūti maggabrahmacariyaṃ acariṃsu.
Thereafter, "they lived the holy life" means they lived the holy life of the path.
Sau đó, đã sống Phạm hạnh nghĩa là đã sống Phạm hạnh của đạo lộ.
Tasmā pārāyananti tassa pārabhūtassa nibbānassa ayananti vuttaṃ hoti.
"Therefore, Pārāyana" means it is said to be the going to that other shore, Nibbāna.
Vì thế là Pārāyana nghĩa là được nói là con đường dẫn đến Niết-bàn, tức là bờ bên kia.
1138. Pārāyanamanugāyissanti assa ayaṃ sambandho – bhagavatā hi pārāyane desite soḷasasahassā jaṭilā arahattaṃ pāpuṇiṃsu, avasesānañca cuddasakoṭisaṅkhānaṃ devamanussānaṃ dhammābhisamayo ahosi.
1138. "I shall sing the Pārāyana": This is its connection—when the Blessed One had taught the Pārāyana, sixteen thousand ascetics attained arahantship, and for the remaining fourteen crores of devas and humans, there was an penetration of the Dhamma.
1138. Tôi sẽ tụng lại Pārāyana có sự liên hệ này: khi Thế Tôn thuyết giảng Pārāyana, mười sáu ngàn vị Bà-la-môn tóc bện đã đạt A-la-hán, và mười bốn vạn chư thiên và loài người còn lại đã chứng ngộ Pháp.
Vuttañhetaṃ porāṇehi –
This was said by the ancients:
Điều này đã được các bậc cổ xưa nói đến:
Niṭṭhitāya pana dhammadesanāya tato tato āgatā manussā bhagavato ānubhāvena attano attano gāmanigamādīsveva pāturahesuṃ.
When the Dhamma discourse was concluded, people who had come from various places appeared in their own villages and towns by the power of the Blessed One.
Khi bài pháp kết thúc, những người đến từ khắp nơi đã xuất hiện trở lại tại làng mạc, thị trấn của riêng họ nhờ năng lực của Thế Tôn.
Bhagavāpi sāvatthimeva agamāsi paricārakasoḷasādīhi anekehi bhikkhusahassehi parivuto.
The Blessed One also went to Sāvatthī, surrounded by many thousands of bhikkhus, including the sixteen attendants.
Thế Tôn cũng đến Sāvatthī, được bao quanh bởi Piṅgiya và mười sáu vị tùy tùng, cùng với hàng ngàn Tỳ-khưu khác.
Tattha piṅgiyo bhagavantaṃ vanditvā āha – ‘‘gacchāmahaṃ, bhante, bāvarissa buddhuppādaṃ ārocetuṃ, paṭissutañhi tassa mayā’’ti.
There, Pingiya, having paid homage to the Blessed One, said, "I am going, Venerable Sir, to inform Bavari of the Buddha's arising, for I promised him."
Ở đó, Piṅgiya đảnh lễ Thế Tôn và nói: "Thưa Ngài, con xin đi báo tin về sự xuất hiện của Đức Phật cho Bāvarī, vì con đã hứa với ông ấy".
Atha bhagavatā anuññāto ñāṇagamaneneva godhāvarītīraṃ gantvā pādagamanena assamābhimukho agamāsi.
Then, permitted by the Blessed One, he went to the bank of the Godhāvarī by means of psychic power and proceeded towards the hermitage on foot.
Sau đó, được Thế Tôn cho phép, (ông) chỉ bằng sự đi của trí tuệ đã đến bờ sông Godhāvarī, rồi đi bộ về phía tịnh xá.
Tamenaṃ bāvarī brāhmaṇo maggaṃ olokento nisinno dūratova khārijaṭādivirahitaṃ bhikkhuvesena āgacchantaṃ disvā ‘‘buddho loke uppanno’’ti niṭṭhaṃ agamāsi.
Bāvarī the brahmin, sitting and observing the path, saw him approaching from afar in the guise of a bhikkhu, without a carrying-pole or matted hair, and became convinced, "A Buddha has arisen in the world."
Bà-la-môn Bāvarī đang ngồi nhìn đường, từ xa thấy ông ấy (Pingiya) đang đến trong hình tướng của một Tỳ-kheo, không có gánh hay búi tóc, v.v., bèn đi đến kết luận: “Đức Phật đã xuất hiện trên đời.”
Sampattañcāpi naṃ pucchi – ‘‘kiṃ, piṅgiya, buddho loke uppanno’’ti.
When he arrived, Bāvarī asked him, "Piṅgiya, has a Buddha arisen in the world?"
Khi (Pingiya) đến, (Bāvarī) hỏi ông ấy: “Này Piṅgiya, có phải Đức Phật đã xuất hiện trên đời không?”
‘‘Āma, brāhmaṇa, uppanno, pāsāṇake cetiye nisinno amhākaṃ dhammaṃ desesi, tamahaṃ tuyhaṃ desessāmī’’ti.
"Yes, brahmin, he has arisen. He was seated at Pāsāṇaka Cetiya and taught us the Dhamma; I will teach it to you."
“Thưa Bà-la-môn, vâng, (Đức Phật) đã xuất hiện. Ngài đã thuyết Pháp cho chúng tôi khi ngồi tại tháp Pāsāṇaka, tôi sẽ thuyết lại cho ông.”
Tato bāvarī mahatā sakkārena sapariso taṃ pūjetvā āsanaṃ paññāpesi.
Then Bāvarī, together with his retinue, honored him with great respect and arranged a seat.
Từ đó, Bāvarī cùng với tùy tùng đã cung kính cúng dường (Pingiya) và sắp đặt chỗ ngồi.
Tattha nisīditvā piṅgiyo ‘‘pārāyanamanugāyissa’’ntiādimāha.
Sitting there, Piṅgiya began by saying, " I will recite the Pārāyana."
Ngồi ở đó, Piṅgiya đã nói câu “pārāyanamanugāyissa” (Tôi sẽ hát lại Pārāyana) v.v.
Tattha anugāyissanti bhagavatā gītaṃ anugāyissaṃ.
Here, anugāyissaṃ means "I will recite what was recited by the Bhagavā."
Trong đó, anugāyissa (Tôi sẽ hát lại) nghĩa là tôi sẽ hát lại bài hát của Thế Tôn.
Yathāddakkhīti yathā sāmaṃ saccābhisambodhena asādhāraṇañāṇena ca addakkhi.
Yathāddakkhī means "as he himself saw with the direct realization of truth and with unparalleled knowledge."
Yathāddakkhī (Như Ngài đã thấy) nghĩa là như Ngài đã tự mình thấy bằng sự giác ngộ chân lý và bằng trí tuệ độc nhất.
Nikkāmoti pahīnakāmo.
Nikkāmo means "one who has abandoned sensual desires."
Nikkāmo (Vô dục) nghĩa là đã đoạn trừ dục vọng.
‘‘Nikkamo’’tipi pāṭho, vīriyavāti attho nikkhanto vā akusalapakkhā.
"Nikkamo" is also a reading, meaning "energetic" or "one who has departed from the unwholesome side."
Cũng có bản đọc là “Nikkamo” (Đã ra đi), nghĩa là tinh tấn, hoặc đã ra khỏi phe bất thiện.
Nibbanoti kilesavanavirahito, taṇhāvirahito eva vā.
Nibbano means "free from the forest of defilements," or "free from craving."
Nibbano (Vô rừng) nghĩa là không có rừng phiền não, hoặc không có tham ái.
Kissa hetu musā bhaṇeti yehi kilesehi musā bhaṇeyya, ete tassa pahīnāti dasseti.
Kissa hetu musā bhaṇe shows that the defilements by which one would speak falsely have been abandoned by him.
Kissa hetu musā bhaṇe (Vì lý do gì mà nói dối) cho thấy những phiền não mà do đó có thể nói dối đã được Ngài đoạn trừ.
Etena brāhmaṇassa savane ussāhaṃ janeti.
By this, he generates enthusiasm in the brahmin for listening.
Điều này khơi dậy sự nhiệt tâm nơi Bà-la-môn khi nghe.
1139-41. Vaṇṇūpasañhitanti guṇūpasañhitaṃ.
1139-41. Vaṇṇūpasañhitaṃ means "endowed with virtues."
1139-41. Vaṇṇūpasañhitaṃ (Được trang bị phẩm chất) nghĩa là được trang bị các đức tính.
Saccavhayoti ‘‘buddho’’ti sacceneva avhānena nāmena yutto.
Saccavhayo means "endowed with the true appellation, 'Buddha'."
Saccavhayo (Được gọi bằng chân lý) nghĩa là được gọi bằng tên “Đức Phật” một cách chân thật.
Brahmeti taṃ brāhmaṇaṃ ālapati.
Brahme is addressing that brahmin.
Brahmeti (Này Bà-la-môn) là gọi vị Bà-la-môn đó.
Kubbanakanti parittavanaṃ.
Kubbanakaṃ means "a small forest."
Kubbanakaṃ (Rừng nhỏ) nghĩa là khu rừng nhỏ.
Bahupphalaṃ kānanamāvaseyyāti anekaphalādivikatibharitaṃ kānanaṃ āgamma vaseyya.
Bahupphalaṃ kānanamāvaseyyā means "he should dwell having resorted to a forest abundant with various fruits and so on."
Bahupphalaṃ kānanamāvaseyyā (Nên sống trong khu rừng có nhiều quả) nghĩa là nên sống trong khu rừng đầy các loại quả, v.v.
Appadasseti bāvaripabhutike parittapaññe.
Appadasse refers to those with little wisdom, such as Bāvarī.
Appadasse (Người có ít thấy biết) nghĩa là những người có trí tuệ hạn hẹp như Bāvarī, v.v.
Mahodadhinti anotattādiṃ mahantaṃ udakarāsiṃ.
Mahodadhiṃ means "a great body of water" like Anotatta Lake.
Mahodadhiṃ (Đại dương) nghĩa là khối nước lớn như hồ Anotatta, v.v.
1142-4. Yeme pubbeti ye ime pubbe.
1142-4. Yeme pubbe means "those who were formerly."
1142-4. Yeme pubbe (Những vị này trước đây) nghĩa là những vị này trước đây.
Tamanudāsinoti tamonudo āsino.
Tamanudāsino means "the dispeller of darkness, seated."
Tamanudāsino (Ngài ngồi diệt trừ bóng tối) nghĩa là Ngài ngồi diệt trừ bóng tối.
Bhūripaññāṇoti ñāṇadhajo.
Bhūripaññāṇo means "whose knowledge is a banner."
Bhūripaññāṇo (Trí tuệ rộng lớn) nghĩa là có trí tuệ như ngọn cờ.
Bhūrimedhasoti vipulapañño.
Bhūrimedhaso means "one with vast wisdom."
Bhūrimedhaso (Trí tuệ rộng lớn) nghĩa là có trí tuệ bao la.
Sandiṭṭhikamakālikanti sāmaṃ passitabbaphalaṃ, na ca kālantare pattabbaphalaṃ.
Sandiṭṭhikamakālikaṃ means "a fruit to be seen by oneself, and not a fruit to be obtained at a later time."
Sandiṭṭhikamakālikaṃ (Tự mình thấy được, không bị thời gian giới hạn) nghĩa là quả có thể tự mình thấy được, không phải quả sẽ đạt được trong tương lai.
Anītikanti kilesaītivirahitaṃ.
Anītikaṃ means "free from the afflictions of defilements."
Anītikaṃ (Không có tai họa) nghĩa là không có tai họa của phiền não.
1145-50. Atha naṃ bāvarī āha ‘‘kiṃ nu tamhā’’ti dve gāthā.
1145-50. Then Bāvarī said, "Kiṃ nu tamhā," two verses.
1145-50. Sau đó, Bāvarī nói với ông ấy “kiṃ nu tamhā” (Phải chăng từ Ngài) là hai câu kệ.
Tato piṅgiyo bhagavato santikā avippavāsameva dīpento ‘‘nāhaṃ tamhā’’tiādimāha.
Then Piṅgiya, indicating his constant presence with the Bhagavā, said, "Nāhaṃ tamhā," and so on.
Từ đó, Piṅgiya, để cho thấy rằng ông không bao giờ xa rời Thế Tôn, đã nói “nāhaṃ tamhā” (Tôi không từ Ngài) v.v.
Passāmi naṃ manasā cakkhunāvāti taṃ buddhaṃ ahaṃ cakkhunā viya manasā passāmi.
Passāmi naṃ manasā cakkhunāvā means "I see that Buddha with my mind as if with my eyes."
Passāmi naṃ manasā cakkhunāvā (Tôi thấy Ngài bằng tâm như bằng mắt) nghĩa là tôi thấy Đức Phật đó bằng tâm như bằng mắt.
Namassamāno vivasemi rattinti namassamānova rattiṃ atināmemi.
Namassamāno vivasemi rattiṃ means "I spend the night continually paying homage."
Namassamāno vivasemi rattiṃ (Tôi sống qua đêm trong sự đảnh lễ) nghĩa là tôi sống qua đêm chỉ trong sự đảnh lễ.
Tena teneva natoti yena disābhāgena buddho, tena tenevāhampi nato tanninno tappoṇoti dasseti.
Tena teneva nato shows that "wherever the Buddha is, I too am inclined, bent, and devoted in that direction."
Tena teneva nato (Nghiêng về phía đó) cho thấy rằng tôi cũng nghiêng về phía đó, hướng về phía đó, thiên về phía đó, nơi có Đức Phật.
1151. Dubbalathāmakassāti appathāmakassa, atha vā dubbalassa dutthāmakassa ca balavīriyahīnassāti vuttaṃ hoti.
1151. Dubbalathāmakassā means "one of little strength," or rather, "one who is weak and of poor strength, devoid of power and energy."
1151. Dubbalathāmakassā (Người có sức lực yếu kém) nghĩa là người có sức lực ít ỏi, hoặc có nghĩa là người yếu đuối, có sức lực xấu, thiếu sức mạnh và tinh tấn.
Teneva kāyo na paletīti teneva dubbalathāmakattena kāyo na gacchati, yena vā buddho, tena na gacchati.
Teneva kāyo na paletī means "for that reason, due to being of little strength, the body does not go," or "does not go where the Buddha is."
Teneva kāyo na paletī (Vì lẽ đó thân thể không đi được) nghĩa là vì sự yếu kém đó mà thân thể không đi được, hoặc không đi về phía có Đức Phật.
‘‘Na paretī’’tipi pāṭho, so evattho.
"Na paretī" is also a reading, with the same meaning.
Cũng có bản đọc là “Na paretī”, nghĩa tương tự.
Tatthāti buddhassa santike.
Tatthā means "in the presence of the Buddha."
Tatthā (Ở nơi đó) nghĩa là ở nơi Đức Phật.
Saṅkappayantāyāti saṅkappagamanena.
Saṅkappayantāyā means "by going with thought."
Saṅkappayantāyā (Bằng sự đi của ý chí) nghĩa là bằng sự đi của ý chí.
Tena yuttoti yena buddho, tena yutto payutto anuyuttoti dasseti.
Tena yutto shows that "wherever the Buddha is, there I am joined, engaged, and devoted."
Tena yutto (Được kết nối với Ngài) cho thấy rằng (ông) được kết nối, được gắn bó, được liên kết với Ngài, tức là Đức Phật.
1152. Paṅke sayānoti kāmakaddame sayamāno.
1152. Paṅke sayāno means "lying in the mud of sensual desires."
1152. Paṅke sayāno (Nằm trong bùn) nghĩa là nằm trong bùn dục vọng.
Dīpā dīpaṃ upaplavinti satthārādito satthārādiṃ abhigacchiṃ.
Dīpā dīpaṃ upaplaviṃ means "I went from one teacher to another."
Dīpā dīpaṃ upaplaviṃ (Tôi đã đi từ đảo này sang đảo khác) nghĩa là tôi đã đi từ bậc đạo sư này đến bậc đạo sư khác.
Athaddasāsiṃ sambuddhanti sohaṃ evaṃ duddiṭṭhiṃ gahetvā anvāhiṇḍanto atha pāsāṇake cetiye buddhamaddakkhiṃ.
Athaddasāsiṃ sambuddhaṃ means "while I was thus wandering, holding wrong views, I then saw the Buddha at Pāsāṇaka Cetiya."
Athaddasāsiṃ sambuddhaṃ (Rồi tôi đã thấy Đức Phật Chánh Đẳng Giác) nghĩa là tôi, người đã mang tà kiến và lang thang như vậy, sau đó đã thấy Đức Phật tại tháp Pāsāṇaka.
1153. Imissā gāthāya avasāne piṅgiyassa ca bāvarissa ca indriyaparipākaṃ viditvā bhagavā sāvatthiyaṃ ṭhitoyeva suvaṇṇobhāsaṃ muñci.
1153. At the end of this verse, the Bhagavā, knowing the maturity of the faculties of both Piṅgiya and Bāvarī, emitted a golden radiance while remaining in Sāvatthī.
1153. Cuối câu kệ này, Thế Tôn, biết được sự trưởng thành của các căn của Piṅgiya và Bāvarī, đã phóng ra ánh sáng vàng rực từ Sāvatthī.
Piṅgiyo bāvarissa buddhaguṇe vaṇṇayanto nisinno eva taṃ obhāsaṃ disvā ‘‘kiṃ ida’’nti vilokento bhagavantaṃ attano purato ṭhitaṃ viya disvā bāvaribrāhmaṇassa ‘‘buddho āgato’’ti ārocesi, brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā añjaliṃ paggahetvā aṭṭhāsi.
Piṅgiya, sitting and praising the Buddha's virtues to Bāvarī, saw that radiance and, looking around, saw the Bhagavā as if standing before him. He announced to Bāvarī the brahmin, "The Buddha has arrived!" The brahmin rose from his seat, raised his hands in añjali, and stood.
Piṅgiya, đang ngồi ca ngợi các đức tính của Đức Phật cho Bāvarī, thấy ánh sáng đó, bèn nhìn xem “Cái gì đây?” và thấy Đức Phật như đang đứng trước mặt mình, bèn báo cho Bà-la-môn Bāvarī rằng “Đức Phật đã đến.” Bà-la-môn đứng dậy khỏi chỗ ngồi, chắp tay và đứng đó.
Bhagavāpi obhāsaṃ pharitvā brāhmaṇassa attānaṃ dassento ubhinnampi sappāyaṃ viditvā piṅgiyameva ālapamāno ‘‘yathā ahū vakkalī’’ti imaṃ gāthamabhāsi.
The Bhagavā, having spread the radiance and shown himself to the brahmin, knew what was beneficial for both of them and, addressing Piṅgiya, spoke this verse: "Yathā ahū vakkalī" (As it was for Vakkalī).
Thế Tôn cũng, sau khi lan tỏa ánh sáng và tự hiển lộ cho Bà-la-môn, biết rằng điều đó phù hợp cho cả hai, bèn nói với chính Piṅgiya câu kệ này: “yathā ahū vakkalī” (Như Vakkali đã từng).
Tassattho – yathā vakkalitthero saddhādhimutto ahosi, saddhādhurena ca arahattaṃ pāpuṇi.
Its meaning is: Just as Elder Vakkali was liberated by faith, and by faith as the driving force, he attained arahantship.
Ý nghĩa của câu đó là: như Tỳ-kheo Vakkali đã có đức tin kiên cố, và đã đạt được A-la-hán bằng sức mạnh của đức tin.
Yathā ca soḷasannaṃ eko bhadrāvudho nāma yathā ca āḷavi gotamo, evameva tvampi pamuñcassu saddhaṃ.
And just as one of the sixteen, named Bhadrāvudha, and just as Āḷavi Gotama, exactly so you too should generate faith.
Và như một trong mười sáu vị là Bhadrāvudha, và như Āḷavi Gotama, ông cũng hãy buông bỏ đức tin (vào các điều khác).
Tato saddhāya adhimuccanto ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā nayena vipassanaṃ ārabhitvā maccudheyyassa pāraṃ nibbānaṃ gamissasīti arahattanikūṭeneva desanaṃ niṭṭhāpesi.
Then, by being devoted to faith, starting insight meditation with the method of ‘‘all formations are impermanent’’ and so on, you will reach Nibbāna, the far shore of death’s domain; thus, he concluded the teaching by culminating in arahantship.
Từ đó, với đức tin kiên cố, bắt đầu thiền quán theo cách “tất cả các pháp hữu vi đều vô thường,” v.v., (ông) sẽ đi đến Niết-bàn, bờ bên kia của cõi tử thần, (Thế Tôn) đã kết thúc bài thuyết pháp bằng đỉnh điểm của A-la-hán.
Desanāpariyosāne piṅgiyo arahatte bāvarī anāgāmiphale patiṭṭhahi.
At the conclusion of the teaching, Piṅgiya was established in arahantship, and Bāvarī in the fruit of non-returning.
Khi bài thuyết pháp kết thúc, Piṅgiya đã an trú vào A-la-hán quả, và Bāvarī an trú vào Bất Hoàn quả.
Bāvaribrāhmaṇassa sissā pana pañcasatā sotāpannā ahesuṃ.
Bāvarī the brahmin’s five hundred disciples became stream-enterers.
Còn năm trăm đệ tử của Bà-la-môn Bāvarī thì trở thành các bậc Nhập Lưu.
1154-5. Idāni piṅgiyo attano pasādaṃ pavedento ‘‘esa bhiyyo’’tiādimāha.
1154-5. Now, Piṅgiya, expressing his devotion, said: ‘‘This is even more’’ and so on.
1154-5. Bây giờ, Piṅgiya, bày tỏ sự hoan hỷ của mình, đã nói “esa bhiyyo” (Ngài còn hơn thế nữa) v.v.
Tattha paṭibhānavāti paṭibhānapaṭisambhidāya upeto.
Therein, paṭibhānavā means endowed with the analytical knowledge of ready wit (paṭibhāna-paṭisambhidā).
Trong đó, paṭibhānavā (Có biện tài) nghĩa là có Tứ Vô Ngại Giải về biện tài.
Adhideve abhiññāyāti adhidevakare dhamme ñatvā.
Adhideve abhiññāyā means having known the qualities that make one a superior deva.
Adhideve abhiññāyā (Đã liễu tri các vị trời tối thượng) nghĩa là đã biết các pháp tạo nên vị trời tối thượng.
Parovaranti hīnapaṇītaṃ, attano ca parassa ca adhidevattakaraṃ sabbaṃ dhammajātaṃ vedīti vuttaṃ hoti.
Parovaraṃ means inferior and superior; it is said that he knows all phenomena that make oneself and others superior devas.
Parovaraṃ (Thấp kém và cao thượng) nghĩa là đã biết tất cả các loại pháp tạo nên vị trời tối thượng của chính mình và của người khác, tức là thấp kém và cao thượng.
Kaṅkhīnaṃ paṭijānatanti kaṅkhīnaṃyeva sataṃ ‘‘nikkaṅkhamhā’’ti paṭijānantānaṃ.
Kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ means of those who, being in doubt, declare ‘‘we are free from doubt.’’
Kaṅkhīnaṃ paṭijānataṃ (Những người hoài nghi nhưng lại tự nhận là không hoài nghi) nghĩa là những người hoài nghi nhưng lại tự nhận là “chúng tôi không hoài nghi.”
1156. Asaṃhīranti rāgādīhi asaṃhāriyaṃ.
1156. Asaṃhīraṃ means unshakable by defilements such as lust.
1156. Asaṃhīraṃ (Không thể lay chuyển) nghĩa là không thể bị lay chuyển bởi tham ái, v.v.
Asaṃkuppanti akuppaṃ avipariṇāmadhammaṃ.
Asaṃkuppaṃ means unagitated, of an unchangeable nature.
Asaṃkuppaṃ (Không thể bị khuấy động) nghĩa là không bị khuấy động, có tính chất không thay đổi.
Dvīhipi padehi nibbānaṃ bhaṇati.
By both terms, Nibbāna is spoken of.
Bằng cả hai từ này, (ông) nói về Niết-bàn.
Addhā gamissāmīti ekaṃseneva taṃ anupādisesaṃ nibbānadhātuṃ gamissāmi.
Addhā gamissāmī means I shall certainly reach that Nibbāna-element without any remainder of clinging.
Addhā gamissāmī (Chắc chắn tôi sẽ đi) nghĩa là tôi chắc chắn sẽ đi đến Niết-bàn giới vô dư y đó.
Na mettha kaṅkhāti natthi me ettha nibbāne kaṅkhā.
Na mettha kaṅkhā means I have no doubt about this Nibbāna.
Na mettha kaṅkhā (Tôi không có nghi ngờ gì về điều đó) nghĩa là tôi không có nghi ngờ gì về Niết-bàn này.
Evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittanti piṅgiyo ‘‘evameva tvampi pamuñcassu saddha’’nti.
Evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittaṃ (Hold me thus as one with a mind liberated by faith) – Piṅgiya, having generated faith in himself by the Buddha’s advice ‘‘exactly so you too should generate faith’’, and having been liberated through faith as the driving force, declared that liberation by faith to the Buddha, saying: ‘‘Hold me thus as one with a mind liberated by faith.’’
Evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacittaṃ (Hãy xem tôi là người có tâm kiên cố như vậy) là lời của Piṅgiya.
Iminā bhagavato ovādena attani saddhaṃ uppādetvā saddhādhureneva ca vimuñcitvā taṃ saddhādhimuttataṃ pakāsento bhagavantaṃ āha – ‘‘evaṃ maṃ dhārehi adhimuttacitta’’nti.
.
“Ông cũng hãy buông bỏ đức tin (vào các điều khác) như vậy.” Bằng lời khuyên này của Thế Tôn, (Piṅgiya) đã phát khởi đức tin trong mình và đã giải thoát chỉ bằng sức mạnh của đức tin, bày tỏ sự kiên cố trong đức tin đó, ông nói với Thế Tôn: “Hãy xem tôi là người có tâm kiên cố như vậy.”
Ayamettha adhippāyo ‘‘yathā maṃ tvaṃ avaca, evameva adhimuttaṃ dhārehī’’ti.
The intention here is: ‘‘Just as you spoke of me, so hold me as one liberated by faith.’’
Ý nghĩa ở đây là: “Như Ngài đã nói với con, hãy xem con là người có đức tin kiên cố như vậy.”
Ettha uragavaggādipañcavaggasaṅgahitassa uragasuttādisattatisuttappabhedassa suttanipātassa atthavaṇṇanā katā hoti.
Herein, the commentary on the meaning of the Suttanipāta, comprising thirty-seven suttas such as the Uragasutta, contained in the five chapters beginning with the Uragavagga, has been made.
Ở đây, chú giải ý nghĩa của Suttanipāta, bao gồm ba mươi bảy bài kinh từ Uragasutta, v.v., được tập hợp trong năm chương từ Uragavagga, v.v., đã được thực hiện.
Tenetaṃ vuccati –
Therefore, it is said:
Vì thế, điều này được nói –
Paramavisuddhasaddhābuddhivīriyappaṭimaṇḍitena sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogāhaṇasamatthena paññāveyyattiyasamannāgatena tipiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthusāsane appaṭihatañāṇappabhāvena mahāveyyākaraṇena karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanalāvaṇṇayuttena yuttamuttavādinā vādīvarena mahākavinā chaḷabhiññāpaṭisambhidādippabhedaguṇapaṭimaṇḍite uttarimanussadhamme suppatiṭṭhitabuddhīnaṃ theravaṃsappadīpānaṃ therānaṃ mahāvihāravāsīnaṃ vaṃsālaṅkārabhūtena vipulavisuddhabuddhinā buddhaghosoti garūhi gahitanāmadheyyena therena katā ayaṃ paramatthajotikā nāma suttanipāta-aṭṭhakathā –
This Paramatthajotikā, the Suttanipāta-aṭṭhakathā, was composed by the Elder whose name, Buddhaghosa, was adopted by his teachers, a venerable one adorned with supreme pure faith, wisdom, and energy; endowed with a collection of virtues such as morality, good conduct, uprightness, and gentleness; capable of penetrating the depths of his own and other traditions; possessed of skilled wisdom; with unhindered knowledge in the light of the Teacher’s Dispensation, which is divided into the Tipiṭaka and its commentaries; a great grammarian; possessing the charm of sweet and noble words born of the happiness generated by the perfection of his faculties; a master debater who spoke appropriately; a great poet; an ornament to the lineage of the Elders, the light of the Mahāvihāra, whose minds were well-established in the supramundane Dhamma adorned with virtues such as the six higher knowledges and the analytical knowledges –
Đây là bộ chú giải Suttanipāta có tên là Paramatthajotikā, được biên soạn bởi vị Trưởng lão Buddhaghosa, người được các bậc tôn kính đặt tên như vậy. Ngài là người có trí tuệ rộng lớn và thanh tịnh, là vật trang sức của dòng truyền thừa các Trưởng lão sống tại Đại Tự Viện (Mahāvihāra), những vị Trưởng lão là ngọn đèn của dòng Theravāda, có trí tuệ vững chắc trong các pháp siêu nhân (uttarimanussadhamma) được trang hoàng bởi các phẩm chất như Lục Thông (chaḷabhiññā) và Phân Tích Giới (paṭisambhidā), là một đại thi sĩ, một nhà biện luận xuất sắc, một người nói lời hợp lý và cao cả, có giọng nói ngọt ngào và cao quý phát ra từ niềm hạnh phúc do sự thành tựu về văn phạm, một nhà ngữ pháp học vĩ đại với ánh sáng trí tuệ không bị ngăn ngại trong giáo pháp của Bậc Đạo Sư, bao gồm Tam Tạng Pāli cùng với các bộ chú giải, một bậc có khả năng thâm nhập vào những điều sâu xa của các tông phái của mình và các tông phái khác, được phú cho sự khéo léo về trí tuệ, được trang hoàng bởi các phẩm chất như lòng tin thanh tịnh tối thượng, trí tuệ và tinh tấn, và được tập hợp bởi các phẩm chất như giới hạnh, oai nghi, sự chân thật và sự khiêm tốn.