‘‘Cattārome, gahapati, dhammā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ.
“Householder, these four things are desirable, agreeable, pleasing, and hard to obtain in the world.
“Này gia chủ, bốn pháp này là đáng ước ao, đáng ưa thích, đáng hài lòng, và khó tìm thấy trên đời.
Katame cattāro?
Which four?
Bốn pháp ấy là gì?
Bhogā me uppajjantu sahadhammenāti, ayaṃ paṭhamo dhammo iṭṭho kanto manāpo dullabho lokasmiṃ.
‘May I acquire wealth righteously!’ This is the first thing that is desirable, agreeable, pleasing, and hard to obtain in the world.
“Cầu cho tài sản của tôi phát sinh một cách chính đáng (sahadhammena). Đây là điều thứ nhất đáng mong muốn, đáng yêu thích, đáng hài lòng và khó tìm được trong thế gian.
‘‘Bhoge laddhā sahadhammena yasaṃ laddhā saha ñātīhi saha upajjhāyehi ciraṃ jīvāmi dīghamāyuṃ pālemīti, ayaṃ tatiyo dhammo iṭṭho kanto manāpo dullabho lokasmiṃ.
“‘Having acquired wealth righteously, having gained renown together with my relatives and teachers, may I live long, may I sustain a long life!’ This is the third thing that is desirable, agreeable, pleasing, and hard to obtain in the world.
“Cầu cho sau khi có được tài sản một cách chính đáng, sau khi có được danh tiếng cùng với quyến thuộc và cùng với các bậc thầy, tôi sẽ sống lâu và giữ gìn tuổi thọ dài lâu. Đây là điều thứ ba đáng mong muốn, đáng yêu thích, đáng hài lòng và khó tìm được trong thế gian.
‘‘Bhoge laddhā sahadhammena yasaṃ laddhā saha ñātīhi saha upajjhāyehi ciraṃ jīvitvā dīghamāyuṃ pāletvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjāmīti, ayaṃ catuttho dhammo iṭṭho kanto manāpo dullabho lokasmiṃ.
“‘Having acquired wealth righteously, having gained renown together with my relatives and teachers, having lived long and sustained a long life, may I, after the breakup of the body, after death, reappear in a good destination, in a heavenly world!’ This is the fourth thing that is desirable, agreeable, pleasing, and hard to obtain in the world.
“Cầu cho sau khi có được tài sản một cách chính đáng, sau khi có được danh tiếng cùng với quyến thuộc và cùng với các bậc thầy, sau khi sống lâu và giữ gìn tuổi thọ dài lâu, sau khi thân hoại mạng chung, tôi sẽ được tái sinh vào cõi thiện, cõi trời. Đây là điều thứ tư đáng mong muốn, đáng yêu thích, đáng hài lòng và khó tìm được trong thế gian.
Ime kho, gahapati, cattāro dhammā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ.
Householder, these are the four things that are desirable, agreeable, pleasing, and hard to obtain in the world.
Này gia chủ, đây là bốn điều đáng mong muốn, đáng yêu thích, đáng hài lòng và khó tìm được trong thế gian.
‘‘Imesaṃ kho, gahapati, catunnaṃ dhammānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ dullabhānaṃ lokasmiṃ cattāro dhammā paṭilābhāya saṃvattanti.
“Householder, four things conduce to the acquisition of these four things that are desirable, agreeable, pleasing, and hard to obtain in the world.
“Này gia chủ, có bốn Pháp đưa đến sự thành tựu bốn điều đáng mong muốn, đáng yêu thích, đáng hài lòng và khó tìm được trong thế gian này.
Katame cattāro?
Which four?
Bốn Pháp ấy là gì?
Saddhāsampadā, sīlasampadā, cāgasampadā, paññāsampadā.
Accomplishment in faith, accomplishment in virtue, accomplishment in generosity, accomplishment in wisdom.
Đó là: Thành tựu đức tin (saddhāsampadā), thành tựu giới hạnh (sīlasampadā), thành tựu sự bố thí (cāgasampadā), thành tựu trí tuệ (paññāsampadā).
‘‘Katamā ca, gahapati, saddhāsampadā?
“And what, householder, is accomplishment in faith?
“Này gia chủ, thế nào là thành tựu đức tin (saddhāsampadā)?
Idha, gahapati, ariyasāvako saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi, satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti.
Here, householder, a noble disciple is faithful; he has faith in the Tathāgata’s enlightenment: ‘Indeed, the Blessed One is an Arahant, a Perfectly Enlightened One, accomplished in knowledge and conduct, a Fortunate One, knower of the world, unsurpassed leader of persons to be tamed, teacher of devas and humans, the Buddha, the Blessed One.’
Này gia chủ, ở đây, một đệ tử của bậc Thánh (ariyasāvaka) có đức tin, tin tưởng vào sự Giác Ngộ của Đức Như Lai (Tathāgata) rằng: ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đầy đủ Minh Hạnh, Thiện Thệ, bậc am hiểu thế gian, bậc Vô Thượng điều ngự trượng phu, bậc Thầy của chư Thiên và nhân loại, là Đức Phật, là Đức Thế Tôn’.
Ayaṃ vuccati, gahapati, saddhāsampadā.
This, householder, is called accomplishment in faith.
Này gia chủ, đây gọi là thành tựu đức tin (saddhāsampadā).
‘‘Katamā ca, gahapati, sīlasampadā?
“And what, householder, is accomplishment in virtue?
“Này gia chủ, thế nào là thành tựu giới hạnh (sīlasampadā)?
Idha, gahapati, ariyasāvako pāṇātipātā paṭivirato hoti…pe… surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti.
Here, householder, a noble disciple abstains from the destruction of life…he abstains from distilled and fermented liquors, which are the basis of heedlessness.
Này gia chủ, ở đây, một đệ tử của bậc Thánh từ bỏ sát sinh…pe… từ bỏ uống rượu, bia, các chất say làm mất sự tỉnh táo.
Ayaṃ vuccati, gahapati, sīlasampadā.
This, householder, is called accomplishment in virtue.
Này gia chủ, đây gọi là thành tựu giới hạnh (sīlasampadā).
‘‘Katamā ca, gahapati, cāgasampadā?
“And what, householder, is accomplishment in generosity?
“Này gia chủ, thế nào là thành tựu sự bố thí (cāgasampadā)?
Idha, gahapati, ariyasāvako vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇi vosaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato.
Here, householder, a noble disciple dwells at home with a mind free from the stain of stinginess, open-handed, pure in hand, delighting in relinquishment, one who can be asked, delighting in giving and sharing.
Này gia chủ, ở đây, một đệ tử của bậc Thánh sống tại gia với tâm không còn cấu uế của sự xan tham, rộng lượng bố thí, tay luôn sẵn sàng cho đi, vui thích từ bỏ, sẵn sàng đáp ứng lời thỉnh cầu, vui thích chia sẻ vật thí.
Ayaṃ vuccati, gahapati, cāgasampadā.
This, householder, is called accomplishment in generosity.
Này gia chủ, đây gọi là thành tựu sự bố thí (cāgasampadā).
‘‘Katamā ca, gahapati, paññāsampadā?
“And what, householder, is accomplishment in wisdom?
“Này gia chủ, thế nào là thành tựu trí tuệ (paññāsampadā)?
Abhijjhāvisamalobhābhibhūtena, gahapati, cetasā viharanto akiccaṃ karoti, kiccaṃ aparādheti.
Householder, dwelling with a mind overcome by covetousness and unrighteous greed, one does what should not be done and neglects what should be done.
Này gia chủ, khi sống với tâm bị tham lam bất chính và tà kiến chi phối, người ấy làm những việc không nên làm, bỏ bê những việc nên làm.
Akiccaṃ karonto kiccaṃ aparādhento yasā ca sukhā ca dhaṃsati.
By doing what should not be done and neglecting what should be done, one loses renown and happiness.
Khi làm những việc không nên làm, bỏ bê những việc nên làm, người ấy mất đi danh tiếng và hạnh phúc.
Byāpādābhibhūtena, gahapati, cetasā viharanto akiccaṃ karoti, kiccaṃ aparādheti.
Householder, dwelling with a mind overcome by ill will, one does what should not be done and neglects what should be done.
Này gia chủ, khi sống với tâm bị sân hận chi phối, người ấy làm những việc không nên làm, bỏ bê những việc nên làm.
Akiccaṃ karonto kiccaṃ aparādhento yasā ca sukhā ca dhaṃsati.
By doing what should not be done and neglecting what should be done, one loses renown and happiness.
Khi làm những việc không nên làm, bỏ bê những việc nên làm, người ấy mất đi danh tiếng và hạnh phúc.
Thinamiddhābhibhūtena, gahapati, cetasā viharanto akiccaṃ karoti kiccaṃ aparādheti.
Householder, dwelling with a mind overcome by sloth and torpor, one does what should not be done and neglects what should be done.
Này gia chủ, khi sống với tâm bị hôn trầm và thụy miên chi phối, người ấy làm những việc không nên làm, bỏ bê những việc nên làm.
Akiccaṃ karonto kiccaṃ aparādhento yasā ca sukhā ca dhaṃsati.
By doing what should not be done and neglecting what should be done, one loses renown and happiness.
Khi làm những việc không nên làm, bỏ bê những việc nên làm, người ấy mất đi danh tiếng và hạnh phúc.
Uddhaccakukkuccābhibhūtena, gahapati, cetasā viharanto akiccaṃ karoti, kiccaṃ aparādheti.
Householder, dwelling with a mind overcome by restlessness and remorse, one does what should not be done and neglects what should be done.
Này gia chủ, khi sống với tâm bị trạo cử và hối hận chi phối, người ấy làm những việc không nên làm, bỏ bê những việc nên làm.
Akiccaṃ karonto kiccaṃ aparādhento yasā ca sukhā ca dhaṃsati.
By doing what should not be done and neglecting what should be done, one loses renown and happiness.
Khi làm những việc không nên làm, bỏ bê những việc nên làm, người ấy mất đi danh tiếng và hạnh phúc.
Vicikicchābhibhūtena, gahapati, cetasā viharanto akiccaṃ karoti, kiccaṃ aparādheti.
Householder, dwelling with a mind overcome by doubt, one does what should not be done and neglects what should be done.
Này gia chủ, khi sống với tâm bị hoài nghi chi phối, người ấy làm những việc không nên làm, bỏ bê những việc nên làm.
Akiccaṃ karonto kiccaṃ aparādhento yasā ca sukhā ca dhaṃsati.
By doing what should not be done and neglecting what should be done, one loses renown and happiness.
Khi làm những việc không nên làm, bỏ bê những việc nên làm, người ấy mất đi danh tiếng và hạnh phúc.
‘‘Sa kho so, gahapati, ariyasāvako abhijjhāvisamalobho cittassa upakkilesoti, iti viditvā abhijjhāvisamalobhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati.
“That noble disciple, householder, knowing ‘covetousness and unrighteous greed are an imperfection of the mind,’ abandons covetousness and unrighteous greed, an imperfection of the mind.
“Này gia chủ, đệ tử của bậc Thánh ấy, khi biết rằng tham lam bất chính và tà kiến là cấu uế của tâm, liền từ bỏ tham lam bất chính và tà kiến, cấu uế của tâm.
Byāpādo cittassa upakkilesoti, iti viditvā byāpādaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati.
Knowing ‘ill will is an imperfection of the mind,’ he abandons ill will, an imperfection of the mind.
Khi biết rằng sân hận là cấu uế của tâm, liền từ bỏ sân hận, cấu uế của tâm.
Thinamiddhaṃ cittassa upakkilesoti, iti viditvā thinamiddhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati.
Knowing ‘sloth and torpor are an imperfection of the mind,’ he abandons sloth and torpor, an imperfection of the mind.
Khi biết rằng hôn trầm và thụy miên là cấu uế của tâm, liền từ bỏ hôn trầm và thụy miên, cấu uế của tâm.
Uddhaccakukkuccaṃ cittassa upakkilesoti, iti viditvā uddhaccakukkuccaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati.
Knowing ‘restlessness and remorse are an imperfection of the mind,’ he abandons restlessness and remorse, an imperfection of the mind.
Khi biết rằng trạo cử và hối hận là cấu uế của tâm, liền từ bỏ trạo cử và hối hận, cấu uế của tâm.
Vicikicchā cittassa upakkilesoti, iti viditvā vicikicchaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati.
Knowing ‘doubt is an imperfection of the mind,’ he abandons doubt, an imperfection of the mind.
Khi biết rằng hoài nghi là cấu uế của tâm, liền từ bỏ hoài nghi, cấu uế của tâm.
‘‘Yato ca kho, gahapati, ariyasāvakassa abhijjhāvisamalobho cittassa upakkilesoti, iti viditvā abhijjhāvisamalobho cittassa upakkileso pahīno hoti.
“And when, householder, an Ariyan disciple, knowing that covetousness, unrighteous greed, is a defilement of the mind, has abandoned covetousness, unrighteous greed, which is a defilement of the mind.
“Này gia chủ, khi đệ tử của bậc Thánh biết rằng tham lam bất chính và tà kiến là cấu uế của tâm, và tham lam bất chính và tà kiến, cấu uế của tâm đã được từ bỏ.
Byāpādo cittassa upakkilesoti, iti viditvā byāpādo cittassa upakkileso pahīno hoti.
Knowing that ill-will is a defilement of the mind, ill-will, which is a defilement of the mind, is abandoned.
Khi biết rằng sân hận là cấu uế của tâm, và sân hận, cấu uế của tâm đã được từ bỏ.
Thinamiddhaṃ cittassa upakkilesoti, iti viditvā thinamiddhaṃ cittassa upakkileso pahīno hoti.
Knowing that sloth and torpor are defilements of the mind, sloth and torpor, which are defilements of the mind, are abandoned.
Khi biết rằng hôn trầm và thụy miên là cấu uế của tâm, và hôn trầm và thụy miên, cấu uế của tâm đã được từ bỏ.
Uddhaccakukkuccaṃ cittassa upakkilesoti, iti viditvā uddhaccakukkuccaṃ cittassa upakkileso pahīno hoti.
Knowing that restlessness and remorse are defilements of the mind, restlessness and remorse, which are defilements of the mind, are abandoned.
Khi biết rằng trạo cử và hối hận là cấu uế của tâm, và trạo cử và hối hận, cấu uế của tâm đã được từ bỏ.
Vicikicchā cittassa upakkilesoti, iti viditvā vicikicchā cittassa upakkileso pahīno hoti.
Knowing that doubt is a defilement of the mind, doubt, which is a defilement of the mind, is abandoned.
Khi biết rằng hoài nghi là cấu uế của tâm, và hoài nghi, cấu uế của tâm đã được từ bỏ.
Ayaṃ vuccati, gahapati, ariyasāvako mahāpañño puthupañño āpātadaso* paññāsampanno* .
This, householder, is called an Ariyan disciple who is greatly wise, widely wise, seeing at a glance, endowed with wisdom.
Này gia chủ, đệ tử của bậc Thánh ấy được gọi là người có đại trí, có quảng trí, có trí tuệ thấu suốt (āpātadaso), thành tựu trí tuệ.
Ayaṃ vuccati, gahapati, paññāsampadā.
This, householder, is called the accomplishment of wisdom.
Này gia chủ, đây gọi là thành tựu trí tuệ (paññāsampadā).
Imesaṃ kho, gahapati, catunnaṃ dhammānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ dullabhānaṃ lokasmiṃ ime cattāro dhammā paṭilābhāya saṃvattanti.
For the attainment of these four things, householder, which are desirable, agreeable, pleasing, and difficult to obtain in the world, these four qualities conduce.
Này gia chủ, đây là bốn Pháp đưa đến sự thành tựu bốn điều đáng mong muốn, đáng yêu thích, đáng hài lòng và khó tìm được trong thế gian này.
‘‘Sa kho so, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi cattāri pattakammāni kattā hoti.
That Ariyan disciple, householder, with wealth acquired by energetic striving, amassed by the strength of his arms, earned by the sweat of his brow, righteous, righteously obtained, performs four kinds of meritorious deeds.
“Này gia chủ, đệ tử của bậc Thánh ấy, với tài sản có được do nỗ lực cần mẫn, do sức mạnh của cánh tay, do mồ hôi đổ ra, do các phương tiện chính đáng, do Pháp mà có được, sẽ thực hiện bốn việc đáng làm (pattakammāni).
Katamāni cattāri?
Which four?
Bốn việc ấy là gì?
Idha gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi attānaṃ sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati.
Here, householder, an Ariyan disciple, with wealth acquired by energetic striving, amassed by the strength of his arms, earned by the sweat of his brow, righteous, righteously obtained, makes himself happy and pleased, and fully maintains himself in happiness.
Này gia chủ, ở đây, một đệ tử của bậc Thánh, với tài sản có được do nỗ lực cần mẫn, do sức mạnh của cánh tay, do mồ hôi đổ ra, do các phương tiện chính đáng, do Pháp mà có được, làm cho bản thân được hạnh phúc, được thỏa mãn, và giữ gìn hạnh phúc đúng đắn.
Mātāpitaro sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati.
He makes his parents happy and pleased, and fully maintains them in happiness.
Làm cho cha mẹ được hạnh phúc, được thỏa mãn, và giữ gìn hạnh phúc đúng đắn.
Puttadāradāsakammakaraporise sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati.
He makes his wife and children, servants and workers happy and pleased, and fully maintains them in happiness.
Làm cho vợ con, nô tỳ, người làm công được hạnh phúc, được thỏa mãn, và giữ gìn hạnh phúc đúng đắn.
Mittāmacce sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati.
He makes his friends and associates happy and pleased, and fully maintains them in happiness.
Làm cho bạn bè, quan lại được hạnh phúc, được thỏa mãn, và giữ gìn hạnh phúc đúng đắn.
Idamassa paṭhamaṃ ṭhānagataṃ hoti pattagataṃ āyatanaso paribhuttaṃ.
This is his first meritorious deed, fully utilized for its proper purpose.
Đây là việc thứ nhất của người ấy đã được thực hiện, đã được hưởng dụng đúng mức.
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi yā tā honti āpadā aggito vā udakato vā rājato vā corato vā appiyato vā dāyādato* , tathārūpāsu āpadāsu pariyodhāya saṃvattati.
Furthermore, householder, an Ariyan disciple, with wealth acquired by energetic striving, amassed by the strength of his arms, earned by the sweat of his brow, righteous, righteously obtained, wards off any misfortune that may arise from fire or water, from kings or thieves, from disliked persons or heirs.
“Hơn nữa, này gia chủ, một đệ tử của bậc Thánh, với tài sản có được do nỗ lực cần mẫn, do sức mạnh của cánh tay, do mồ hôi đổ ra, do các phương tiện chính đáng, do Pháp mà có được, sẽ bảo vệ khỏi những hiểm họa như hỏa hoạn, lũ lụt, vua chúa, trộm cướp, kẻ thù hay người thừa kế.
Sotthiṃ attānaṃ karoti.
He keeps himself safe.
Người ấy tự bảo vệ mình an toàn.
Idamassa dutiyaṃ ṭhānagataṃ hoti pattagataṃ āyatanaso paribhuttaṃ.
This is his second meritorious deed, fully utilized for its proper purpose.
Đây là việc thứ hai của người ấy đã được thực hiện, đã được hưởng dụng đúng mức.
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi pañcabaliṃ kattā hoti – ñātibaliṃ, atithibaliṃ, pubbapetabaliṃ, rājabaliṃ, devatābaliṃ.
Furthermore, householder, an Ariyan disciple, with wealth acquired by energetic striving, amassed by the strength of his arms, earned by the sweat of his brow, righteous, righteously obtained, performs the five offerings: to relatives, to guests, to departed ancestors, to the king, and to deities.
“Hơn nữa, này gia chủ, một đệ tử của bậc Thánh, với tài sản có được do nỗ lực cần mẫn, do sức mạnh của cánh tay, do mồ hôi đổ ra, do các phương tiện chính đáng, do Pháp mà có được, sẽ thực hiện năm sự cúng dường (pañcabaliṃ): cúng dường bà con (ñātibaliṃ), cúng dường khách (atithibaliṃ), cúng dường chư hương linh (pubbapetabaliṃ), cúng dường vua chúa (rājabaliṃ), cúng dường chư Thiên (devatābaliṃ).
Idamassa tatiyaṃ ṭhānagataṃ hoti pattagataṃ āyatanaso paribhuttaṃ.
This is his third meritorious deed, fully utilized for its proper purpose.
Đây là việc thứ ba của người ấy đã được thực hiện, đã được hưởng dụng đúng mức.
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi ye te samaṇabrāhmaṇā madappamādā paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṃ damenti, ekamattānaṃ samenti, ekamattānaṃ parinibbāpenti, tathārūpesu samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpeti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ.
Furthermore, householder, an Ariyan disciple, with wealth acquired by energetic striving, amassed by the strength of his arms, earned by the sweat of his brow, righteous, righteously obtained, establishes an upward-leading offering, yielding happiness, conducive to heaven, for those ascetics and brahmins who refrain from intoxication and heedlessness, who are established in patience and gentleness, who tame themselves, calm themselves, and attain Nibbāna themselves.
“Này gia chủ, hơn nữa, một đệ tử của bậc Thánh, với tài sản kiếm được nhờ nỗ lực siêng năng, tích lũy bằng sức mạnh đôi tay, đổ mồ hôi công sức, hợp pháp và đúng Pháp, thiết lập một sự cúng dường cao quý (uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ) đưa đến cõi trời, với quả báo an lạc, dẫn đến cõi trời, cho những Sa-môn, Bà-la-môn nào đã từ bỏ sự say sưa, phóng dật, an trú trong sự nhẫn nại và hiền hòa, tự mình chế ngự, tự mình làm lắng dịu, tự mình đạt Niết-bàn.
Idamassa catutthaṃ ṭhānagataṃ hoti pattagataṃ āyatanaso paribhuttaṃ.
This is his fourth meritorious deed, fully utilized for its proper purpose.
Đây là điều thứ tư của người ấy đã được sử dụng một cách thích đáng, đúng chỗ và hợp lý.
‘‘Sa kho so, gahapati, ariyasāvako uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi imāni cattāri pattakammāni kattā hoti.
That Ariyan disciple, householder, with wealth acquired by energetic striving, amassed by the strength of his arms, earned by the sweat of his brow, righteous, righteously obtained, performs these four kinds of meritorious deeds.
“Này gia chủ, đệ tử của bậc Thánh ấy, với tài sản kiếm được nhờ nỗ lực siêng năng, tích lũy bằng sức mạnh đôi tay, đổ mồ hôi công sức, hợp pháp và đúng Pháp, đã thực hiện bốn việc sử dụng tài sản thích đáng này.
Yassa kassaci, gahapati, aññatra imehi catūhi pattakammehi bhogā parikkhayaṃ gacchanti, ime vuccanti, gahapati, bhogā aṭṭhānagatā apattagatā anāyatanaso paribhuttā.
Whosoever’s wealth, householder, is exhausted apart from these four kinds of meritorious deeds, that wealth, householder, is called not utilized for its purpose, not meritorious, not fully utilized for its proper purpose.
Này gia chủ, tài sản của bất cứ ai bị tiêu hao mà không phải vì bốn việc sử dụng tài sản thích đáng này, thì tài sản ấy được gọi là không thích đáng, không đúng chỗ, được sử dụng một cách không hợp lý.
Yassa kassaci, gahapati, imehi catūhi pattakammehi bhogā parikkhayaṃ gacchanti, ime vuccanti, gahapati, bhogā ṭhānagatā pattagatā āyatanaso paribhuttā’’ti.
Whosoever’s wealth, householder, is exhausted through these four kinds of meritorious deeds, that wealth, householder, is called utilized for its purpose, meritorious, fully utilized for its proper purpose.”
Này gia chủ, tài sản của bất cứ ai bị tiêu hao vì bốn việc sử dụng tài sản thích đáng này, thì tài sản ấy được gọi là thích đáng, đúng chỗ, được sử dụng một cách hợp lý.”
‘‘Cattārimāni, gahapati, sukhāni adhigamanīyāni gihinā kāmabhoginā kālena kālaṃ samayena samayaṃ upādāya.
“Householder, there are these four kinds of happiness to be attained by a householder who enjoys sensual pleasures, from time to time, from occasion to occasion.
“Này gia chủ, có bốn loại hạnh phúc mà người tại gia hưởng thụ dục lạc có thể đạt được tùy theo thời gian, tùy theo cơ hội.
Katamāni cattāri?
What are these four?
Bốn loại ấy là gì?
Atthisukhaṃ, bhogasukhaṃ, ānaṇyasukhaṃ* , anavajjasukhaṃ.
The happiness of having, the happiness of enjoyment, the happiness of freedom from debt (ānaṇyasukha), and the happiness of blamelessness.
Hạnh phúc có tài sản (Atthisukhaṃ), hạnh phúc hưởng thụ (Bhogasukhaṃ), hạnh phúc không nợ (Ānaṇyasukhaṃ), hạnh phúc không lỗi lầm (Anavajjasukhaṃ).
‘‘Katamañca, gahapati, atthisukhaṃ?
“And what, householder, is the happiness of having?
“Này gia chủ, thế nào là hạnh phúc có tài sản?
Idha, gahapati, kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānavīriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā.
Here, householder, a son of good family has wealth acquired by energetic striving, amassed by the strength of his arms, earned by the sweat of his brow, righteous, righteously obtained.
Ở đây, này gia chủ, một thiện nam tử có tài sản kiếm được nhờ nỗ lực siêng năng, tích lũy bằng sức mạnh đôi tay, đổ mồ hôi công sức, hợp pháp và đúng Pháp.
So ‘bhogā me atthi uṭṭhānavīriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā’ti adhigacchati sukhaṃ, adhigacchati somanassaṃ.
He reflects, ‘I have wealth acquired by energetic striving, amassed by the strength of my arms, earned by the sweat of my brow, righteous, righteously obtained,’ and he experiences happiness, he experiences joy.
Người ấy đạt được hạnh phúc, đạt được sự hoan hỷ khi nghĩ: ‘Tôi có tài sản kiếm được nhờ nỗ lực siêng năng, tích lũy bằng sức mạnh đôi tay, đổ mồ hôi công sức, hợp pháp và đúng Pháp.’
Idaṃ vuccati, gahapati, atthisukhaṃ.
This, householder, is called the happiness of having.
Này gia chủ, đây được gọi là hạnh phúc có tài sản.
‘‘Katamañca, gahapati, bhogasukhaṃ?
“And what, householder, is the happiness of enjoyment?
“Này gia chủ, thế nào là hạnh phúc hưởng thụ?
Idha, gahapati, kulaputto uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi paribhuñjati puññāni ca karoti.
Here, householder, a son of good family enjoys wealth acquired by energetic striving, amassed by the strength of his arms, earned by the sweat of his brow, righteous, righteously obtained, and he performs meritorious deeds.
Ở đây, này gia chủ, một thiện nam tử hưởng thụ tài sản kiếm được nhờ nỗ lực siêng năng, tích lũy bằng sức mạnh đôi tay, đổ mồ hôi công sức, hợp pháp và đúng Pháp, và làm các việc công đức.
So ‘uṭṭhānavīriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi paribhuñjāmi puññāni ca karomī’ti adhigacchati sukhaṃ, adhigacchati somanassaṃ.
He reflects, ‘I enjoy wealth acquired by energetic striving, amassed by the strength of my arms, earned by the sweat of my brow, righteous, righteously obtained, and I perform meritorious deeds,’ and he experiences happiness, he experiences joy.
Người ấy đạt được hạnh phúc, đạt được sự hoan hỷ khi nghĩ: ‘Tôi hưởng thụ tài sản kiếm được nhờ nỗ lực siêng năng, tích lũy bằng sức mạnh đôi tay, đổ mồ hôi công sức, hợp pháp và đúng Pháp, và tôi làm các việc công đức.’
Idaṃ vuccati, gahapati, bhogasukhaṃ.
This, householder, is called the happiness of enjoyment.
Này gia chủ, đây được gọi là hạnh phúc hưởng thụ.
‘‘Katamañca, gahapati, ānaṇyasukhaṃ?
“And what, householder, is the happiness of freedom from debt?
“Này gia chủ, thế nào là hạnh phúc không nợ?
Idha, gahapati, kulaputto na kassaci kiñci dhāreti appaṃ vā bahuṃ vā.
Here, householder, a son of good family owes nothing to anyone, whether little or much.
Ở đây, này gia chủ, một thiện nam tử không mắc nợ ai bất cứ điều gì, dù ít hay nhiều.
So ‘na kassaci kiñci dhāremi* appaṃ vā bahuṃ vā’ti adhigacchati sukhaṃ, adhigacchati somanassaṃ.
He reflects, ‘I owe nothing to anyone, whether little or much,’ and he experiences happiness, he experiences joy.
Người ấy đạt được hạnh phúc, đạt được sự hoan hỷ khi nghĩ: ‘Tôi không mắc nợ ai bất cứ điều gì, dù ít hay nhiều.’
Idaṃ vuccati, gahapati, ānaṇyasukhaṃ.
This, householder, is called the happiness of freedom from debt.
Này gia chủ, đây được gọi là hạnh phúc không nợ.
‘‘Katamañca, gahapati, anavajjasukhaṃ?
“And what, householder, is the happiness of blamelessness?
“Này gia chủ, thế nào là hạnh phúc không lỗi lầm?
Idha, gahapati, ariyasāvako anavajjena kāyakammena samannāgato hoti, anavajjena vacīkammena samannāgato hoti, anavajjena manokammena samannāgato hoti.
Here, householder, a noble disciple is endowed with blameless bodily action, blameless verbal action, blameless mental action.
Ở đây, này gia chủ, một đệ tử của bậc Thánh có thân nghiệp không lỗi lầm, có khẩu nghiệp không lỗi lầm, có ý nghiệp không lỗi lầm.
So ‘anavajjenamhi kāyakammena samannāgato, anavajjena vacīkammena samannāgato, anavajjena manokammena samannāgato’ti adhigacchati sukhaṃ, adhigacchati somanassaṃ.
He reflects, ‘I am endowed with blameless bodily action, blameless verbal action, blameless mental action,’ and he experiences happiness, he experiences joy.
Người ấy đạt được hạnh phúc, đạt được sự hoan hỷ khi nghĩ: ‘Tôi có thân nghiệp không lỗi lầm, có khẩu nghiệp không lỗi lầm, có ý nghiệp không lỗi lầm.’
Idaṃ vuccati, gahapati, anavajjasukhaṃ.
This, householder, is called the happiness of blamelessness.
Này gia chủ, đây được gọi là hạnh phúc không lỗi lầm.
Imāni kho, gahapati, cattāri sukhāni adhigamanīyāni gihinā kāmabhoginā kālena kālaṃ samayena samayaṃ upādāyā’’ti.
These, householder, are the four kinds of happiness to be attained by a householder who enjoys sensual pleasures, from time to time, from occasion to occasion.”
Này gia chủ, đây là bốn loại hạnh phúc mà người tại gia hưởng thụ dục lạc có thể đạt được tùy theo thời gian, tùy theo cơ hội.”
63. ‘‘Sabrahmakāni, bhikkhave* , tāni kulāni yesaṃ puttānaṃ mātāpitaro ajjhāgāre pūjitā honti.
63. “Those families, bhikkhus, where children honor their mothers and fathers in the home, are families with Brahmā.
63. “Này các Tỳ-kheo, những gia đình nào có cha mẹ được tôn kính trong nhà thì đó là những gia đình có Phạm Thiên.
Sapubbācariyakāni, bhikkhave, tāni kulāni, yesaṃ puttānaṃ mātāpitaro ajjhāgāre pūjitā honti.
Those families, bhikkhus, where children honor their mothers and fathers in the home, are families with former teachers.
Này các Tỳ-kheo, những gia đình nào có cha mẹ được tôn kính trong nhà thì đó là những gia đình có các bậc thầy đầu tiên.
Sapubbadevatāni* , bhikkhave, tāni kulāni yesaṃ puttānaṃ mātāpitaro ajjhāgāre pūjitā honti.
Those families, bhikkhus, where children honor their mothers and fathers in the home, are families with former deities.
Này các Tỳ-kheo, những gia đình nào có cha mẹ được tôn kính trong nhà thì đó là những gia đình có các vị trời đầu tiên.
Sāhuneyyakāni, bhikkhave, tāni kulāni yesaṃ puttānaṃ mātāpitaro ajjhāgāre pūjitā honti.
Those families, bhikkhus, where children honor their mothers and fathers in the home, are families worthy of offerings.
Này các Tỳ-kheo, những gia đình nào có cha mẹ được tôn kính trong nhà thì đó là những gia đình xứng đáng được cúng dường.
‘‘Brahmāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ* etaṃ adhivacanaṃ.
“Brahmā, bhikkhus, is a designation for one’s mother and father.
“Này các Tỳ-kheo, ‘Phạm Thiên’ là danh xưng của cha mẹ.
Pubbācariyāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacanaṃ.
First teachers, bhikkhus, is a designation for one’s mother and father.
Này các Tỳ-kheo, ‘các bậc thầy đầu tiên’ là danh xưng của cha mẹ.
Pubbadevatāti* , bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacanaṃ.
First deities, bhikkhus, is a designation for one’s mother and father.
Này các Tỳ-kheo, ‘các vị trời đầu tiên’ là danh xưng của cha mẹ.
Āhuneyyāti, bhikkhave, mātāpitūnaṃ etaṃ adhivacanaṃ.
Worthy of offerings, bhikkhus, is a designation for one’s mother and father.
Này các Tỳ-kheo, ‘xứng đáng được cúng dường’ là danh xưng của cha mẹ.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì lý do gì?
Bahukārā, bhikkhave, mātāpitaro, puttānaṃ āpādakā posakā imassa lokassa dassetāro’’ti.
Greatly beneficial, bhikkhus, are mothers and fathers to their children, for they are their producers, their nourishers, and the revealers of this world.”
Này các Tỳ-kheo, cha mẹ là những người có công lớn đối với con cái, là người sinh thành, nuôi dưỡng, và chỉ cho chúng thấy thế giới này.”
64. ‘‘Catūhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye.
“Endowed with four qualities, bhikkhus, a person is cast into hell as if brought there and laid down.
64. “Này các Tỳ-kheo, người nào đầy đủ bốn pháp thì bị quăng thẳng vào địa ngục.
Katamehi catūhi?
With which four?
Bốn pháp ấy là gì?
Pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesumicchācārī hoti, musāvādī hoti – imehi kho, bhikkhave, catūhi dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye’’ti.
He is a killer of living beings, he is a taker of what is not given, he engages in sexual misconduct, he is a speaker of falsehood – endowed with these four qualities, bhikkhus, a person is cast into hell as if brought there and laid down.”
Người ấy sát sinh, lấy của không cho, tà hạnh trong các dục, nói dối – Này các Tỳ-kheo, người nào đầy đủ bốn pháp này thì bị quăng thẳng vào địa ngục.”
65. ‘‘Cattārome, bhikkhave, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
“These four individuals, bhikkhus, are found existing in the world.
65. "Này chư Tỳ-khưu, có bốn hạng người này hiện hữu, có mặt ở đời.
Katame cattāro?
Which four?
Thế nào là bốn?
Rūpappamāṇo rūpappasanno, ghosappamāṇo ghosappasanno, lūkhappamāṇo lūkhappasanno, dhammappamāṇo dhammappasanno – ime kho, bhikkhave, cattāro puggalā santo saṃvijjamānā lokasmi’’nti.
One who is measured by form, pleased by form; one who is measured by sound, pleased by sound; one who is measured by austerity, pleased by austerity; one who is measured by Dhamma, pleased by Dhamma – these four individuals, bhikkhus, are found existing in the world.”
Người lấy sắc làm tiêu chuẩn, hoan hỷ với sắc; người lấy tiếng làm tiêu chuẩn, hoan hỷ với tiếng; người lấy sự thô lậu làm tiêu chuẩn, hoan hỷ với sự thô lậu; người lấy Pháp làm tiêu chuẩn, hoan hỷ với Pháp – này chư Tỳ-khưu, có bốn hạng người này hiện hữu, có mặt ở đời."
66. ‘‘Cattārome, bhikkhave, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
“These four individuals, bhikkhus, are found existing in the world.
66. "Này chư Tỳ-khưu, có bốn hạng người này hiện hữu, có mặt ở đời.
Katame cattāro?
Which four?
Thế nào là bốn?
Sarāgo, sadoso, samoho, samāno – ime kho, bhikkhave, cattāro puggalā santo saṃvijjamānā lokasmi’’nti.
One with attachment, one with aversion, one with delusion, one with conceit – these four individuals, bhikkhus, are found existing in the world.”
Người có tham, người có sân, người có si, người có mạn – này chư Tỳ-khưu, có bốn hạng người này hiện hữu, có mặt ở đời."
67. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
At one time the Bhagavā was dwelling at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
67. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ aññataro bhikkhu ahinā daṭṭho kālaṅkato hoti.
Now at that time, a certain bhikkhu in Sāvatthī had died, having been bitten by a snake.
Vào thời điểm đó, tại Sāvatthī, một Tỳ-khưu bị rắn cắn và đã qua đời.
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then a number of bhikkhus approached the Bhagavā; having approached and paid homage to the Bhagavā, they sat down to one side.
Rồi nhiều Tỳ-khưu đến chỗ Đức Thế Tôn, sau khi đảnh lễ Đức Thế Tôn, họ ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, sāvatthiyaṃ aññataro bhikkhu ahinā daṭṭho kālaṅkato’’ti.
Seated to one side, those bhikkhus said to the Bhagavā: “Here, Bhante, a certain bhikkhu in Sāvatthī has died, having been bitten by a snake.”
Sau khi ngồi xuống một bên, các Tỳ-khưu ấy bạch Đức Thế Tôn: "Bạch Ngài, tại Sāvatthī này, một Tỳ-khưu bị rắn cắn và đã qua đời."
‘‘Na hi nūna* so, bhikkhave, bhikkhu cattāri ahirājakulāni mettena cittena phari.
“Surely, bhikkhus, that bhikkhu did not pervade the four royal nāga families with a mind of loving-kindness.
"Này chư Tỳ-khưu, chắc chắn Tỳ-khưu ấy đã không rải tâm từ đến bốn dòng vua rắn.
Sace hi so, bhikkhave, bhikkhu cattāri ahirājakulāni mettena cittena phareyya, na hi so, bhikkhave, bhikkhu ahinā daṭṭho kālaṅkareyya.
If, bhikkhus, that bhikkhu were to pervade the four royal families of snakes with a mind of loving-kindness, truly, bhikkhus, that bhikkhu would not die from a snake bite.
Nếu Tỳ-khưu ấy, này chư Tỳ-khưu, đã rải tâm từ đến bốn dòng vua rắn, thì Tỳ-khưu ấy đã không bị rắn cắn mà qua đời.
‘‘Katamāni cattāri?
Which are the four?
"Thế nào là bốn?
Virūpakkhaṃ ahirājakulaṃ, erāpathaṃ ahirājakulaṃ, chabyāputtaṃ ahirājakulaṃ, kaṇhāgotamakaṃ ahirājakulaṃ.
The royal family of snakes Virūpakkha, the royal family of snakes Erāpatha, the royal family of snakes Chabyāputta, and the royal family of snakes Kaṇhāgotamaka.
Dòng vua rắn Virūpakkha, dòng vua rắn Erāpatha, dòng vua rắn Chabyāputta, dòng vua rắn Kaṇhāgotamaka.
Na hi nūna so, bhikkhave, bhikkhu imāni cattāri ahirājakulāni mettena cittena phari.
Indeed, bhikkhus, that bhikkhu did not pervade these four royal families of snakes with a mind of loving-kindness.
Này chư Tỳ-khưu, chắc chắn Tỳ-khưu ấy đã không rải tâm từ đến bốn dòng vua rắn này.
Sace hi so, bhikkhave, bhikkhu imāni cattāri ahirājakulāni mettena cittena phareyya, na hi so, bhikkhave, bhikkhu ahinā daṭṭho kālaṅkareyya.
If, bhikkhus, that bhikkhu were to pervade these four royal families of snakes with a mind of loving-kindness, truly, bhikkhus, that bhikkhu would not die from a snake bite.
Nếu Tỳ-khưu ấy, này chư Tỳ-khưu, đã rải tâm từ đến bốn dòng vua rắn này, thì Tỳ-khưu ấy đã không bị rắn cắn mà qua đời.
68. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate acirapakkante devadatte.
At one time the Blessed One was staying in Rājagaha, on Gijjhakūṭa Mountain, not long after Devadatta had departed.
68. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại núi Gijjhakūṭa, gần Rājagaha, không lâu sau khi Devadatta đã rời đi.
Tatra kho bhagavā devadattaṃ ārabbha bhikkhū āmantesi – ‘‘attavadhāya, bhikkhave* , devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi.
There, the Blessed One addressed the bhikkhus concerning Devadatta: “For Devadatta’s own destruction, bhikkhus, gain, honor, and fame arose.
Tại đó, Đức Thế Tôn đã gọi các Tỳ-khưu và nói về Devadatta: "Này chư Tỳ-khưu, lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng đã khởi lên cho Devadatta để tự hủy hoại chính mình.
Parābhavāya, bhikkhave, devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi.
For Devadatta’s ruin, bhikkhus, gain, honor, and fame arose.
Này chư Tỳ-khưu, lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng đã khởi lên cho Devadatta để dẫn đến sự bại hoại."
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, kadalī attavadhāya phalaṃ deti, parābhavāya phalaṃ deti; evamevaṃ kho, bhikkhave, attavadhāya devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi, parābhavāya devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi.
Just as, bhikkhus, a plantain bears fruit for its own destruction, bears fruit for its ruin; even so, bhikkhus, for Devadatta’s own destruction, gain, honor, and fame arose, for Devadatta’s ruin, gain, honor, and fame arose.
"Này chư Tỳ-khưu, ví như cây chuối ra quả để tự hủy hoại, ra quả để tự bại hoại; cũng vậy, này chư Tỳ-khưu, lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng đã khởi lên cho Devadatta để tự hủy hoại chính mình, để dẫn đến sự bại hoại."
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, veḷu attavadhāya phalaṃ deti, parābhavāya phalaṃ deti; evamevaṃ kho, bhikkhave, attavadhāya devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi, parābhavāya devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi.
Just as, bhikkhus, a bamboo bears fruit for its own destruction, bears fruit for its ruin; even so, bhikkhus, for Devadatta’s own destruction, gain, honor, and fame arose, for Devadatta’s ruin, gain, honor, and fame arose.
"Này chư Tỳ-khưu, ví như cây tre ra quả để tự hủy hoại, ra quả để tự bại hoại; cũng vậy, này chư Tỳ-khưu, lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng đã khởi lên cho Devadatta để tự hủy hoại chính mình, để dẫn đến sự bại hoại."
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, naḷo attavadhāya phalaṃ deti, parābhavāya phalaṃ deti; evamevaṃ kho, bhikkhave, attavadhāya devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi, parābhavāya devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi.
Just as, bhikkhus, a reed bears fruit for its own destruction, bears fruit for its ruin; even so, bhikkhus, for Devadatta’s own destruction, gain, honor, and fame arose, for Devadatta’s ruin, gain, honor, and fame arose.
"Này chư Tỳ-khưu, ví như cây sậy ra quả để tự hủy hoại, ra quả để tự bại hoại; cũng vậy, này chư Tỳ-khưu, lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng đã khởi lên cho Devadatta để tự hủy hoại chính mình, để dẫn đến sự bại hoại."
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, assatarī attavadhāya gabbhaṃ gaṇhāti, parābhavāya gabbhaṃ gaṇhāti; evamevaṃ kho, bhikkhave, attavadhāya devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi, parābhavāya devadattassa lābhasakkārasiloko udapādī’’ti.
Just as, bhikkhus, a mule conceives for its own destruction, conceives for its ruin; even so, bhikkhus, for Devadatta’s own destruction, gain, honor, and fame arose, for Devadatta’s ruin, gain, honor, and fame arose.”
"Này chư Tỳ-khưu, ví như con la mang thai để tự hủy hoại, mang thai để tự bại hoại; cũng vậy, này chư Tỳ-khưu, lợi lộc, sự cung kính và danh tiếng đã khởi lên cho Devadatta để tự hủy hoại chính mình, để dẫn đến sự bại hoại."
69. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, padhānāni.
“Bhikkhus, there are these four exertions.
69. "Này chư Tỳ-khưu, có bốn sự tinh cần này.
Katamāni cattāri?
Which are the four?
Thế nào là bốn?
Saṃvarappadhānaṃ, pahānappadhānaṃ, bhāvanāppadhānaṃ, anurakkhaṇāppadhānaṃ.
The exertion of restraint, the exertion of abandoning, the exertion of development, the exertion of preservation.
Tinh cần phòng hộ, tinh cần đoạn trừ, tinh cần tu tập, tinh cần duy trì.
Katamañca, bhikkhave, saṃvarappadhānaṃ?
And what, bhikkhus, is the exertion of restraint?
Thế nào, này chư Tỳ-khưu, là tinh cần phòng hộ?
Idha, bhikkhave, bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu generates desire, makes an effort, arouses energy, exerts his mind, and strives for the non-arising of unarisen evil unwholesome states.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu phát khởi ý muốn, nỗ lực, tinh tấn, kiên trì và cố gắng để ngăn chặn các pháp bất thiện chưa sanh khởi không cho sanh khởi.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, saṃvarappadhānaṃ.
This, bhikkhus, is called the exertion of restraint (saṃvarappadhāna).
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là tinh cần phòng hộ (saṃvarappadhāna).
‘‘Katamañca, bhikkhave, pahānappadhānaṃ?
‘‘And what, bhikkhus, is the exertion of abandoning (pahānappadhāna)?
‘‘Này các Tỳ-khưu, thế nào là tinh cần đoạn trừ (pahānappadhāna)?
Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu generates desire, makes an effort, arouses energy, exerts his mind, and strives for the abandoning of arisen evil unwholesome states.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu phát sinh ý muốn, cố gắng, khởi tinh tấn, giữ tâm vững chắc, tinh cần để đoạn trừ các pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, pahānappadhānaṃ.
This, bhikkhus, is called the exertion of abandoning (pahānappadhāna).
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là tinh cần đoạn trừ (pahānappadhāna).
‘‘Katamañca, bhikkhave, bhāvanāppadhānaṃ?
‘‘And what, bhikkhus, is the exertion of development (bhāvanāppadhāna)?
‘‘Này các Tỳ-khưu, thế nào là tinh cần tu tập (bhāvanāppadhāna)?
Idha, bhikkhave, bhikkhu anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu generates desire, makes an effort, arouses energy, exerts his mind, and strives for the arising of unarisen wholesome states.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu phát sinh ý muốn, cố gắng, khởi tinh tấn, giữ tâm vững chắc, tinh cần để làm phát sinh các pháp thiện chưa khởi lên.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, bhāvanāppadhānaṃ.
This, bhikkhus, is called the exertion of development (bhāvanāppadhāna).
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là tinh cần tu tập (bhāvanāppadhāna).
‘‘Katamañca, bhikkhave, anurakkhaṇāppadhānaṃ?
‘‘And what, bhikkhus, is the exertion of preservation (anurakkhaṇāppadhāna)?
‘‘Này các Tỳ-khưu, thế nào là tinh cần hộ trì (anurakkhaṇāppadhāna)?
Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu generates desire, makes an effort, arouses energy, exerts his mind, and strives for the persistence, non-confusion, increase, abundance, development, and fulfillment of arisen wholesome states.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu phát sinh ý muốn, cố gắng, khởi tinh tấn, giữ tâm vững chắc, tinh cần để duy trì, không quên lãng, tăng trưởng, phát triển, tu tập, viên mãn các pháp thiện đã khởi lên.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, anurakkhaṇāppadhānaṃ.
This, bhikkhus, is called the exertion of preservation (anurakkhaṇāppadhāna).
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là tinh cần hộ trì (anurakkhaṇāppadhāna).
Imāni kho, bhikkhave, cattāri padhānānī’’ti.
These, bhikkhus, are the four exertions.’’
Này các Tỳ-khưu, đây là bốn tinh cần ấy.”
70. ‘‘Yasmiṃ, bhikkhave, samaye rājāno adhammikā honti, rājāyuttāpi tasmiṃ samaye adhammikā honti.
70. ‘‘Bhikkhus, when kings are unrighteous, at that time royal officials are also unrighteous.
70. ‘‘Này các Tỳ-khưu, khi các vị vua không có pháp, thì các quan lại của vua cũng không có pháp.
Rājāyuttesu adhammikesu brāhmaṇagahapatikāpi tasmiṃ samaye adhammikā honti.
When royal officials are unrighteous, at that time brahmins and householders are also unrighteous.
Khi các quan lại của vua không có pháp, thì các Bà-la-môn và gia chủ cũng không có pháp.
Brāhmaṇagahapatikesu adhammikesu negamajānapadāpi tasmiṃ samaye adhammikā honti.
When brahmins and householders are unrighteous, at that time the people of the towns and countryside are also unrighteous.
Khi các Bà-la-môn và gia chủ không có pháp, thì dân chúng thành thị và nông thôn cũng không có pháp.
Negamajānapadesu adhammikesu visamaṃ candimasūriyā parivattanti.
When the people of the towns and countryside are unrighteous, the sun and moon revolve irregularly.
Khi dân chúng thành thị và nông thôn không có pháp, thì mặt trăng và mặt trời vận hành bất thường.
Visamaṃ candimasūriyesu parivattantesu visamaṃ nakkhattāni tārakarūpāni parivattanti.
When the sun and moon revolve irregularly, the constellations and starry forms revolve irregularly.
Khi mặt trăng và mặt trời vận hành bất thường, thì các chòm sao và tinh tú vận hành bất thường.
Visamaṃ nakkhattesu tārakarūpesu parivattantesu visamaṃ rattindivā* parivattanti.
When the constellations and starry forms revolve irregularly, days and nights revolve irregularly.
Khi các chòm sao và tinh tú vận hành bất thường, thì ngày và đêm vận hành bất thường.
Visamaṃ rattindivesu parivattantesu visamaṃ māsaddhamāsā parivattanti.
When days and nights revolve irregularly, months and half-months revolve irregularly.
Khi ngày và đêm vận hành bất thường, thì các tháng và nửa tháng vận hành bất thường.
Visamaṃ māsaddhamāsesu parivattantesu visamaṃ utusaṃvaccharā parivattanti.
When months and half-months revolve irregularly, seasons and years revolve irregularly.
Khi các tháng và nửa tháng vận hành bất thường, thì các mùa và năm vận hành bất thường.
Visamaṃ utusaṃvaccharesu parivattantesu visamaṃ vātā vāyanti visamā apañjasā.
When seasons and years revolve irregularly, winds blow irregularly, out of season.
Khi các mùa và năm vận hành bất thường, thì gió thổi bất thường, không theo lối cũ.
Visamaṃ vātesu vāyantesu visamesu apañjasesu devatā parikupitā bhavanti.
When winds blow irregularly and out of season, the devas become agitated.
Khi gió thổi bất thường, không theo lối cũ, thì các vị trời trở nên tức giận.
Devatāsu parikupitāsu devo na sammā dhāraṃ anuppavecchati.
When the devas are agitated, the sky does not send down rain properly.
Khi các vị trời tức giận, thì mưa không rơi đúng lúc.
Deve na sammā dhāraṃ anuppavecchante visamapākāni* sassāni bhavanti.
When the sky does not send down rain properly, the crops ripen unevenly.
Khi mưa không rơi đúng lúc, thì các loại cây trồng chín không đều.
Visamapākāni, bhikkhave, sassāni manussā paribhuñjantā appāyukā honti dubbaṇṇā ca bavhābādhā* ca.
Bhikkhus, when people consume crops that have ripened unevenly, they become short-lived, ill-favored, and greatly afflicted by disease.
Này các Tỳ-khưu, khi con người ăn các loại cây trồng chín không đều, thì họ có tuổi thọ ngắn, dung sắc xấu và nhiều bệnh tật.
‘‘Yasmiṃ, bhikkhave, samaye rājāno dhammikā honti, rājāyuttāpi tasmiṃ samaye dhammikā honti.
‘‘Bhikkhus, when kings are righteous, at that time royal officials are also righteous.
‘‘Này các Tỳ-khưu, khi các vị vua có pháp, thì các quan lại của vua cũng có pháp.
Rājāyuttesu dhammikesu brāhmaṇagahapatikāpi tasmiṃ samaye dhammikā honti.
When royal officials are righteous, at that time brahmins and householders are also righteous.
Khi các quan lại của vua có pháp, thì các Bà-la-môn và gia chủ cũng có pháp.
Brāhmaṇagahapatikesu dhammikesu negamajānapadāpi tasmiṃ samaye dhammikā honti.
When brahmins and householders are righteous, at that time the people of the towns and countryside are also righteous.
Khi các Bà-la-môn và gia chủ có pháp, thì dân chúng thành thị và nông thôn cũng có pháp.
Negamajānapadesu dhammikesu samaṃ candimasūriyā parivattanti.
When the people of the towns and countryside are righteous, the sun and moon revolve regularly.
Khi dân chúng thành thị và nông thôn có pháp, thì mặt trăng và mặt trời vận hành đều đặn.
Samaṃ candimasūriyesu parivattantesu samaṃ nakkhattāni tārakarūpāni parivattanti.
When the sun and moon revolve regularly, the constellations and starry forms revolve regularly.
Khi mặt trăng và mặt trời vận hành đều đặn, thì các chòm sao và tinh tú vận hành đều đặn.
Samaṃ nakkhattesu tārakarūpesu parivattantesu samaṃ rattindivā parivattanti.
When the constellations and starry forms revolve regularly, days and nights revolve regularly.
Khi các chòm sao và tinh tú vận hành đều đặn, thì ngày và đêm vận hành đều đặn.
Samaṃ rattindivesu parivattantesu samaṃ māsaddhamāsā parivattanti.
When days and nights revolve regularly, months and half-months revolve regularly.
Khi ngày và đêm vận hành đều đặn, thì các tháng và nửa tháng vận hành đều đặn.
Samaṃ māsaddhamāsesu parivattantesu samaṃ utusaṃvaccharā parivattanti.
When months and half-months revolve regularly, seasons and years revolve regularly.
Khi các tháng và nửa tháng vận hành đều đặn, thì các mùa và năm vận hành đều đặn.
Samaṃ utusaṃvaccharesu parivattantesu samaṃ vātā vāyanti samā pañjasā.
When seasons and years revolve regularly, winds blow regularly, in season.
Khi các mùa và năm vận hành đều đặn, thì gió thổi đều đặn, theo lối cũ.
Samaṃ vātesu vāyantesu samesu pañjasesu devatā aparikupitā bhavanti.
When winds blow regularly and in season, the devas do not become agitated.
Khi gió thổi đều đặn, theo lối cũ, thì các vị trời không tức giận.
Devatāsu aparikupitāsu devo sammā dhāraṃ anuppavecchati.
When the devas are not angered, the rain pours down properly.
Khi các vị trời không tức giận, thì mưa rơi đúng lúc.
Deve sammā dhāraṃ anuppavecchante samapākāni sassāni bhavanti.
When the rain pours down properly, the crops ripen evenly.
Khi mưa rơi đúng lúc, thì các loại cây trồng chín đều.
Samapākāni, bhikkhave, sassāni manussā paribhuñjantā dīghāyukā ca honti vaṇṇavanto ca balavanto ca appābādhā cā’’ti.
"Monks, when people consume crops that ripen evenly, they become long-lived, beautiful, strong, and free from illness."
Này các Tỳ-khưu, khi con người ăn các loại cây trồng chín đều, thì họ có tuổi thọ dài, dung sắc đẹp, có sức mạnh và ít bệnh tật.”