191. ‘‘Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhā.
191. "For those dhammas that have been followed by ear, familiarized by speech, contemplated by mind, and well-penetrated by view, four benefits are to be expected.
191. “Này các Tỳ-khưu, có bốn lợi ích được mong đợi từ các pháp đã được nghe (sotānugata), đã được thực hành bằng lời nói (vacasā paricita), đã được quán chiếu bằng tâm ý (manasānupekkhita), đã được thấu hiểu bằng chánh kiến (diṭṭhiyā suppaṭividdha).
Katame cattāro?
Which four?
Thế nào là bốn?
Idha, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu learns the Dhamma – discourse, mixed prose and verse, exposition, verse, inspired utterance, 'thus it was said' (itivuttaka), birth stories, wonderful phenomena, and questions and answers (vedalla).
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu học hỏi giáo pháp – suttas, geyyas, veyyākaraṇas, gāthās, udānas, itivuttakas, jātakas, abbhutadhammas, vedallas.
Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā.
For him, those teachings are well-heard, familiarized by speech, contemplated by mind, and well-penetrated by understanding.
Các pháp ấy đã được Tỳ-khưu nghe, đã được thực hành bằng lời nói, đã được quán chiếu bằng tâm ý, đã được thấu hiểu bằng chánh kiến.
So muṭṭhassati* kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati.
He, dying without mindfulness, is reborn into some group of devas.
Khi Tỳ-khưu ấy chết đi với tâm thất niệm (muṭṭhassati), Tỳ-khưu ấy tái sanh vào một trong các cõi chư thiên.
Tassa tattha sukhino dhammapadā plavanti* .
There for him, the words of the Dhamma happily come to mind.
Ở đó, các lời dạy của giáo pháp hiện lên một cách dễ dàng cho Tỳ-khưu ấy.
Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti.
Slow, bhikkhus, is the arising of mindfulness; yet that being quickly attains distinction.
Này các Tỳ-khưu, sự khởi lên của niệm (satuppāda) có thể chậm chạp, nhưng chúng sanh ấy nhanh chóng đạt được sự đặc biệt.
Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ paṭhamo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
This, bhikkhus, is the first benefit to be expected from teachings that are well-heard, familiarized by speech, contemplated by mind, and well-penetrated by understanding.
Này các Tỳ-khưu, đây là lợi ích thứ nhất được mong đợi từ các pháp đã được nghe, đã được thực hành bằng lời nói, đã được quán chiếu bằng tâm ý, đã được thấu hiểu bằng chánh kiến.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ.
“Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu learns the Dhamma – Sutta, Geyya, Veyyākaraṇa, Gāthā, Udāna, Itivuttaka, Jātaka, Abbhutadhamma, Vedalla.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu học hỏi giáo pháp – suttas, geyyas, veyyākaraṇas, gāthās, udānas, itivuttakas, jātakas, abbhutadhammas, vedallas.
Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā.
For him, those teachings are well-heard, familiarized by speech, contemplated by mind, and well-penetrated by understanding.
Các pháp ấy đã được Tỳ-khưu nghe, đã được thực hành bằng lời nói, đã được quán chiếu bằng tâm ý, đã được thấu hiểu bằng chánh kiến.
So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati.
He, dying without mindfulness, is reborn into some group of devas.
Khi Tỳ-khưu ấy chết đi với tâm thất niệm, Tỳ-khưu ấy tái sanh vào một trong các cõi chư thiên.
Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti; api ca kho bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti.
There for him, the words of the Dhamma do not happily come to mind; but that bhikkhu, being endowed with psychic power and mastery of mind, teaches the Dhamma in the assembly of devas.
Ở đó, các lời dạy của giáo pháp không hiện lên một cách dễ dàng cho Tỳ-khưu ấy; nhưng Tỳ-khưu ấy là người có thần thông, đã đạt đến sự làm chủ tâm ý (cetovasippatto), thuyết pháp trong hội chúng chư thiên.
Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti.
Then he thinks: ‘This is that Dhamma-Vinaya in which I formerly led the holy life.’
Tỳ-khưu ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là Pháp và Luật mà ta đã từng thực hành Phạm hạnh trước đây’.
Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippameva visesagāmī hoti.
Slow, bhikkhus, is the arising of mindfulness; yet that being quickly attains distinction.
Này các Tỳ-khưu, sự khởi lên của niệm có thể chậm chạp, nhưng chúng sanh ấy nhanh chóng đạt được sự đặc biệt.
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso kusalo bherisaddassa.
Just as, bhikkhus, a man skilled in the sound of a drum.
Ví như, này các Tỳ-khưu, một người thợ đánh trống lành nghề.
So addhānamaggappaṭipanno bherisaddaṃ suṇeyya.
While traveling on a road, he might hear the sound of a drum.
Khi đang đi trên đường xa, người ấy nghe tiếng trống.
Tassa na heva kho assa kaṅkhā vā vimati vā – ‘bherisaddo nu kho, na nu kho bherisaddo’ti!
He would have no doubt or perplexity—‘Is it the sound of a drum, or is it not the sound of a drum?’
Người ấy không còn nghi ngờ hay phân vân rằng: ‘Đây có phải là tiếng trống hay không?’.
Atha kho bherisaddotveva niṭṭhaṃ gaccheyya.
Rather, he would conclude: ‘It is the sound of a drum.’
Mà người ấy sẽ kết luận ngay rằng đó là tiếng trống.
Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ.
Even so, bhikkhus, a bhikkhu learns the Dhamma – Sutta, Geyya, Veyyākaraṇa, Gāthā, Udāna, Itivuttaka, Jātaka, Abbhutadhamma, Vedalla.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu học hỏi giáo pháp – suttas, geyyas, veyyākaraṇas, gāthās, udānas, itivuttakas, jātakas, abbhutadhammas, vedallas.
Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā.
For him, those teachings are well-heard, familiarized by speech, contemplated by mind, and well-penetrated by understanding.
Các pháp ấy đã được Tỳ-khưu nghe, đã được thực hành bằng lời nói, đã được quán chiếu bằng tâm ý, đã được thấu hiểu bằng chánh kiến.
So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati.
He, dying without mindfulness, is reborn into some group of devas.
Khi Tỳ-khưu ấy chết đi với tâm thất niệm, Tỳ-khưu ấy tái sanh vào một trong các cõi chư thiên.
Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti; api ca kho bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti.
There for him, the words of the Dhamma do not happily come to mind; but that bhikkhu, being endowed with psychic power and mastery of mind, teaches the Dhamma in the assembly of devas.
Ở đó, các lời dạy của giáo pháp không hiện lên một cách dễ dàng cho Tỳ-khưu ấy; nhưng Tỳ-khưu ấy là người có thần thông, đã đạt đến sự làm chủ tâm ý, thuyết pháp trong hội chúng chư thiên.
Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti.
Then he thinks: ‘This is that Dhamma-Vinaya in which I formerly led the holy life.’
Tỳ-khưu ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là Pháp và Luật mà ta đã từng thực hành Phạm hạnh trước đây’.
Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti.
Slow, bhikkhus, is the arising of mindfulness; yet that being quickly attains distinction.
Này các Tỳ-khưu, sự khởi lên của niệm có thể chậm chạp, nhưng chúng sanh ấy nhanh chóng đạt được sự đặc biệt.
Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ dutiyo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
This, bhikkhus, is the second benefit to be expected from teachings that are well-heard, familiarized by speech, contemplated by mind, and well-penetrated by understanding.
Này các Tỳ-khưu, đây là lợi ích thứ hai được mong đợi từ các pháp đã được nghe, đã được thực hành bằng lời nói, đã được quán chiếu bằng tâm ý, đã được thấu hiểu bằng chánh kiến.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ.
“Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu learns the Dhamma – Sutta, Geyya, Veyyākaraṇa, Gāthā, Udāna, Itivuttaka, Jātaka, Abbhutadhamma, Vedalla.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu học hỏi giáo pháp – suttas, geyyas, veyyākaraṇas, gāthās, udānas, itivuttakas, jātakas, abbhutadhammas, vedallas.
Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā.
For him, those teachings are well-heard, familiarized by speech, contemplated by mind, and well-penetrated by understanding.
Các pháp ấy đã được Tỳ-khưu nghe, đã được thực hành bằng lời nói, đã được quán chiếu bằng tâm ý, đã được thấu hiểu bằng chánh kiến.
So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati.
He, dying without mindfulness, is reborn into some group of devas.
Khi Tỳ-khưu ấy chết đi với tâm thất niệm, Tỳ-khưu ấy tái sanh vào một trong các cõi chư thiên.
Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti.
There for him, the words of the Dhamma do not happily come to mind, nor does that bhikkhu, endowed with psychic power and mastery of mind, teach the Dhamma in the assembly of devas; but a devaputta teaches the Dhamma in the assembly of devas.
Ở đó, các lời dạy của giáo pháp không hiện lên một cách dễ dàng cho Tỳ-khưu ấy, và Tỳ-khưu ấy cũng không phải là người có thần thông, đã đạt đến sự làm chủ tâm ý, thuyết pháp trong hội chúng chư thiên; nhưng một vị thiên tử thuyết pháp trong hội chúng chư thiên.
Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti.
Then he thinks: ‘This is that Dhamma-Vinaya in which I formerly led the holy life.’
Vị ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là Pháp và Luật mà ta đã từng thực hành Phạm hạnh trước đây’.
Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti.
Slow, bhikkhus, is the arising of mindfulness; yet that being quickly attains distinction.
Này các Tỳ-khưu, sự khởi lên của chánh niệm chậm chạp, nhưng sau đó chúng sinh ấy nhanh chóng đạt được sự thù thắng.
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso kusalo saṅkhasaddassa.
Just as, bhikkhus, a man skilled in the sound of a conch.
Này các Tỳ-khưu, ví như một người thợ thổi vỏ ốc lành nghề.
So addhānamaggappaṭipanno saṅkhasaddaṃ suṇeyya.
While traveling on a road, he might hear the sound of a conch.
Khi đang đi trên đường xa, người ấy nghe tiếng vỏ ốc.
Tassa na heva kho assa kaṅkhā vā vimati vā – ‘saṅkhasaddo nu kho, na nu kho saṅkhasaddo’ti!
He would have no doubt or perplexity—‘Is it the sound of a conch, or is it not the sound of a conch?’
Người ấy sẽ không còn nghi ngờ hay phân vân rằng: ‘Đây có phải là tiếng vỏ ốc không, hay không phải là tiếng vỏ ốc?’
Atha kho saṅkhasaddotveva niṭṭhaṃ gaccheyya.
Rather, he would conclude: ‘It is the sound of a conch.’
Mà người ấy sẽ xác định ngay đó là tiếng vỏ ốc.
Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ.
Just as, bhikkhus, a bhikkhu learns the Dhamma—discourses, mixed prose and verse, expositions, verses, inspired utterances, ‘thus-saids’, birth stories, amazing phenomena, and questions and answers.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu học Pháp – Sutta, Geyya, Veyyākaraṇa, Gāthā, Udāna, Itivuttaka, Jātaka, Abhutadhamma, Vedalla.
Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā.
Those teachings are well-heard by him, well-practiced verbally, well-contemplated mentally, and well-penetrated by understanding.
Những Pháp ấy đã được vị ấy nghe thấu, được tụng đọc quen thuộc, được quán xét bằng tâm, được thâm nhập sâu sắc bằng chánh kiến.
So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati.
If, having lost mindfulness, he passes away, he reappears in one of the deva realms.
Vị ấy, khi chết với chánh niệm bị lãng quên, được tái sinh vào một trong các cõi chư thiên.
Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti.
There, the words of Dhamma do not readily occur to him, nor does a bhikkhu with psychic power and mastery of mind teach the Dhamma in the assembly of devas; but rather, a devaputta teaches the Dhamma in the assembly of devas.
Ở đó, những lời Pháp không tự nhiên hiện lên trong tâm vị ấy, cũng không có Tỳ-khưu nào có thần thông, đã đạt đến sự làm chủ tâm, thuyết Pháp trong hội chúng chư thiên; nhưng một vị thiên tử thuyết Pháp trong hội chúng chư thiên.
Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti.
Then it occurs to him: ‘This is that Dhamma and Discipline where I formerly lived the holy life.’
Vị ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là Pháp và Luật mà ta đã từng thực hành Phạm hạnh trước đây’.
Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti.
Slow is the arising of mindfulness, bhikkhus; yet that being quickly attains distinction.
Này các Tỳ-khưu, sự khởi lên của chánh niệm chậm chạp, nhưng sau đó chúng sinh ấy nhanh chóng đạt được sự thù thắng.
Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ tatiyo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
This is the third benefit to be expected from teachings that are well-heard, well-practiced verbally, well-contemplated mentally, and well-penetrated by understanding, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, đây là lợi ích thứ ba có thể được mong đợi từ những Pháp đã được nghe thấu, được tụng đọc quen thuộc, được quán xét bằng tâm, được thâm nhập sâu sắc bằng chánh kiến.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ.
“Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu learns the Dhamma—discourses, mixed prose and verse, expositions, verses, inspired utterances, ‘thus-saids’, birth stories, amazing phenomena, and questions and answers.
“Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu học Pháp – Sutta, Geyya, Veyyākaraṇa, Gāthā, Udāna, Itivuttaka, Jātaka, Abhutadhamma, Vedalla.
Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā.
Those teachings are well-heard by him, well-practiced verbally, well-contemplated mentally, and well-penetrated by understanding.
Những Pháp ấy đã được vị ấy nghe thấu, được tụng đọc quen thuộc, được quán xét bằng tâm, được thâm nhập sâu sắc bằng chánh kiến.
So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati.
If, having lost mindfulness, he passes away, he reappears in one of the deva realms.
Vị ấy, khi chết với chánh niệm bị lãng quên, được tái sinh vào một trong các cõi chư thiên.
Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti, napi devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho opapātiko opapātikaṃ sāreti – ‘sarasi tvaṃ, mārisa, sarasi tvaṃ, mārisa, yattha mayaṃ pubbe brahmacariyaṃ acarimhā’ti.
There, the words of Dhamma do not readily occur to him, nor does a bhikkhu with psychic power and mastery of mind teach the Dhamma in the assembly of devas, nor does a devaputta teach the Dhamma in the assembly of devas; but rather, a spontaneously arisen being reminds another spontaneously arisen being: ‘Do you remember, friend? Do you remember, friend, where we formerly lived the holy life?’
Ở đó, những lời Pháp không tự nhiên hiện lên trong tâm vị ấy, cũng không có Tỳ-khưu nào có thần thông, đã đạt đến sự làm chủ tâm, thuyết Pháp trong hội chúng chư thiên, cũng không có vị thiên tử nào thuyết Pháp trong hội chúng chư thiên; nhưng một vị chư thiên hóa sinh nhắc nhở một vị chư thiên hóa sinh khác rằng: ‘Này hiền giả, ngài có nhớ không? Này hiền giả, ngài có nhớ không, nơi mà chúng ta đã từng thực hành Phạm hạnh trước đây?’
So evamāha – ‘sarāmi, mārisa, sarāmi, mārisā’ti.
He then says: ‘I remember, friend, I remember, friend.’
Vị ấy nói rằng: ‘Này hiền giả, tôi nhớ. Này hiền giả, tôi nhớ’.
Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti.
Slow is the arising of mindfulness, bhikkhus; yet that being quickly attains distinction.
Này các Tỳ-khưu, sự khởi lên của chánh niệm chậm chạp, nhưng sau đó chúng sinh ấy nhanh chóng đạt được sự thù thắng.
Seyyathāpi, bhikkhave, dve sahāyakā sahapaṃsukīḷikā* .
Just as, bhikkhus, two friends who played together in the dust.
Này các Tỳ-khưu, ví như hai người bạn cùng chơi đùa với cát khi còn nhỏ.
Te kadāci karahaci aññamaññaṃ samāgaccheyyuṃ.
They might meet each other again after a long time.
Đôi khi, họ gặp lại nhau.
Añño pana* sahāyako sahāyakaṃ evaṃ vadeyya – ‘idampi, samma, sarasi, idampi, samma, sarasī’ti.
One friend might say to the other friend: ‘Do you remember this, friend? Do you remember that, friend?’
Một người bạn có thể nói với người bạn kia rằng: ‘Này bạn, bạn có nhớ điều này không? Này bạn, bạn có nhớ điều này không?’
So evaṃ vadeyya – ‘sarāmi, samma, sarāmi, sammā’ti.
He might say: ‘I remember, friend, I remember, friend.’
Người ấy nói rằng: ‘Này bạn, tôi nhớ. Này bạn, tôi nhớ’.
Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ.
Just as, bhikkhus, a bhikkhu learns the Dhamma—discourses, mixed prose and verse, expositions, verses, inspired utterances, ‘thus-saids’, birth stories, amazing phenomena, and questions and answers.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu học Pháp – Sutta, Geyya, Veyyākaraṇa, Gāthā, Udāna, Itivuttaka, Jātaka, Abhutadhamma, Vedalla.
Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā.
Those teachings are well-heard by him, well-practiced verbally, well-contemplated mentally, and well-penetrated by understanding.
Những Pháp ấy đã được vị ấy nghe thấu, được tụng đọc quen thuộc, được quán xét bằng tâm, được thâm nhập sâu sắc bằng chánh kiến.
So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati.
If, having lost mindfulness, he passes away, he reappears in one of the deva realms.
Vị ấy, khi chết với chánh niệm bị lãng quên, được tái sinh vào một trong các cõi chư thiên.
Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti, napi devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho opapātiko opapātikaṃ sāreti – ‘sarasi tvaṃ, mārisa, sarasi tvaṃ, mārisa, yattha mayaṃ pubbe brahmacariyaṃ acarimhā’ti.
There, the words of Dhamma do not readily occur to him, nor does a bhikkhu with psychic power and mastery of mind teach the Dhamma in the assembly of devas, nor does a devaputta teach the Dhamma in the assembly of devas; but rather, a spontaneously arisen being reminds another spontaneously arisen being: ‘Do you remember, friend? Do you remember, friend, where we formerly lived the holy life?’
Ở đó, những lời Pháp không tự nhiên hiện lên trong tâm vị ấy, cũng không có Tỳ-khưu nào có thần thông, đã đạt đến sự làm chủ tâm, thuyết Pháp trong hội chúng chư thiên, cũng không có vị thiên tử nào thuyết Pháp trong hội chúng chư thiên; nhưng một vị chư thiên hóa sinh nhắc nhở một vị chư thiên hóa sinh khác rằng: ‘Này hiền giả, ngài có nhớ không? Này hiền giả, ngài có nhớ không, nơi mà chúng ta đã từng thực hành Phạm hạnh trước đây?’
So evamāha – ‘sarāmi, mārisa, sarāmi, mārisā’ti.
He then says: ‘I remember, friend, I remember, friend.’
Vị ấy nói rằng: ‘Này hiền giả, tôi nhớ. Này hiền giả, tôi nhớ’.
Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha kho so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti.
Slow is the arising of mindfulness, bhikkhus; yet that being quickly attains distinction.
Này các Tỳ-khưu, sự khởi lên của chánh niệm chậm chạp, nhưng sau đó chúng sinh ấy nhanh chóng đạt được sự thù thắng.
Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ catuttho ānisaṃso pāṭikaṅkho.
This is the fourth benefit to be expected from teachings that are well-heard, well-practiced verbally, well-contemplated mentally, and well-penetrated by understanding, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, đây là lợi ích thứ tư có thể được mong đợi từ những Pháp đã được nghe thấu, được tụng đọc quen thuộc, được quán xét bằng tâm, được thâm nhập sâu sắc bằng chánh kiến.
Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ime cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhā’’ti.
These four benefits, bhikkhus, are to be expected from teachings that are well-heard, well-practiced verbally, well-contemplated mentally, and well-penetrated by understanding.”
Này các Tỳ-khưu, đây là bốn lợi ích có thể được mong đợi từ những Pháp đã được nghe thấu, được tụng đọc quen thuộc, được quán xét bằng tâm, được thâm nhập sâu sắc bằng chánh kiến.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Phẩm thứ nhất.
192. ‘‘Cattārimāni, bhikkhave, ṭhānāni catūhi ṭhānehi veditabbāni.
“Bhikkhus, these four grounds are to be understood by four grounds.
192. “Này các Tỳ-khưu, có bốn vị trí này cần được biết qua bốn vị trí.
Katamāni cattāri?
Which four?
Thế nào là bốn?
Saṃvāsena, bhikkhave, sīlaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññena.
Bhikkhus, conduct is to be known by living together, and that too, over a long period, not a short one; by one who is attentive, not by one who is inattentive; by one who is wise, not by one who is unwise.
Này các Tỳ-khưu, giới (sīla) cần được biết qua sự chung sống, và điều đó phải qua một thời gian dài, không phải ngắn; bởi người chú tâm, không phải người không chú tâm; bởi người có trí tuệ, không phải người kém trí tuệ.
Saṃvohārena, bhikkhave, soceyyaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññena.
Bhikkhus, purity is to be known by dealings, and that too, over a long period, not a short one; by one who is attentive, not by one who is inattentive; by one who is wise, not by one who is unwise.
Này các Tỳ-khưu, sự trong sạch (soceyya) cần được biết qua sự giao tiếp, và điều đó phải qua một thời gian dài, không phải ngắn; bởi người chú tâm, không phải người không chú tâm; bởi người có trí tuệ, không phải người kém trí tuệ.
Āpadāsu, bhikkhave, thāmo veditabbo, so ca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññena.
Bhikkhus, fortitude is to be known in adversity, and that too, over a long period, not a short one; by one who is attentive, not by one who is inattentive; by one who is wise, not by one who is unwise.
Này các Tỳ-khưu, sự kiên cường (thāmo) cần được biết trong nghịch cảnh, và điều đó phải qua một thời gian dài, không phải ngắn; bởi người chú tâm, không phải người không chú tâm; bởi người có trí tuệ, không phải người kém trí tuệ.
Sākacchāya, bhikkhave, paññā veditabbā, sā ca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenāti.
Bhikkhus, wisdom is to be known by conversation, and that too, over a long period, not a short one; by one who is attentive, not by one who is inattentive; by one who is wise, not by one who is unwise.
Này các Tỳ-khưu, trí tuệ (paññā) cần được biết qua sự đàm luận, và điều đó phải qua một thời gian dài, không phải ngắn; bởi người chú tâm, không phải người không chú tâm; bởi người có trí tuệ, không phải người kém trí tuệ.”
* ‘‘‘Saṃvāsena, bhikkhave, sīlaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ.
‘‘‘Bhikkhus, conduct is to be known by living together, and that too, over a long period, not a short one; by one who is attentive, not by one who is inattentive; by one who is wise, not by one who is unwise.’ This was said.
* “‘Này các Tỳ-khưu, giới cần được biết qua sự chung sống, và điều đó phải qua một thời gian dài, không phải ngắn; bởi người chú tâm, không phải người không chú tâm; bởi người có trí tuệ, không phải người kém trí tuệ’, điều này đã được nói như vậy.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này đã được nói liên quan đến điều gì?
Idha, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ saṃvasamāno evaṃ jānāti – ‘dīgharattaṃ kho ayamāyasmā khaṇḍakārī chiddakārī sabalakārī kammāsakārī, na santatakārī na santatavutti* ; sīlesu dussīlo ayamāyasmā, nāyamāyasmā sīlavā’’’ti.
Here, bhikkhus, a person living together with another person knows thus: ‘For a long time, this venerable one has been one who breaks, who makes holes, who stains, who makes blemishes, not one who acts continuously, not one whose practice is continuous; this venerable one is immoral in conduct, this venerable one is not virtuous.’
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một cá nhân khi chung sống với một cá nhân khác, biết rằng: ‘Vị Tôn giả này đã từ lâu vi phạm giới, có lỗi, có vết nhơ, có tì vết, không liên tục, không giữ giới liên tục; vị Tôn giả này là người phá giới, không phải là người giữ giới’.”
‘‘‘Idha pana, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ saṃvasamāno evaṃ jānāti – ‘dīgharattaṃ kho ayamāyasmā akhaṇḍakārī acchiddakārī asabalakārī akammāsakārī santatakārī santatavutti; sīlesu sīlavā ayamāyasmā, nāyamāyasmā dussīlo’ti.
‘‘Here, bhikkhus, a person living together with another person knows thus: ‘For a long time, this venerable one has been one who does not break, who does not make holes, who does not stain, who does not make blemishes, one who acts continuously, one whose practice is continuous; this venerable one is virtuous in conduct, this venerable one is not immoral.’
“Này các Tỳ-khưu, ở đây, một cá nhân khi chung sống với một cá nhân khác, biết rằng: ‘Vị Tôn giả này đã từ lâu không vi phạm giới, không có lỗi, không có vết nhơ, không có tì vết, liên tục, giữ giới liên tục; vị Tôn giả này là người giữ giới, không phải là người phá giới’.
‘Saṃvāsena, bhikkhave, sīlaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Bhikkhus, conduct is to be known by living together, and that too, over a long period, not a short one; by one who is attentive, not by one who is inattentive; by one who is wise, not by one who is unwise.’ That which was said, was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, giới cần được biết qua sự chung sống, và điều đó phải qua một thời gian dài, không phải ngắn; bởi người chú tâm, không phải người không chú tâm; bởi người có trí tuệ, không phải người kém trí tuệ’, điều đã được nói ấy là liên quan đến điều này.
‘‘‘Saṃvohārena, bhikkhave, soceyyaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ.
‘‘‘Bhikkhus, purity is to be known by dealings, and that too, over a long period, not a short one; by one who is attentive, not by one who is inattentive; by one who is wise, not by one who is unwise.’ This was said.
“‘Này các Tỳ-khưu, sự trong sạch cần được biết qua sự giao tiếp, và điều đó phải qua một thời gian dài, không phải ngắn; bởi người chú tâm, không phải người không chú tâm; bởi người có trí tuệ, không phải người kém trí tuệ’, điều này đã được nói như vậy.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này đã được nói liên quan đến điều gì?
Idha, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ saṃvoharamāno evaṃ jānāti – ‘aññathā kho ayamāyasmā ekena eko voharati, aññathā dvīhi, aññathā tīhi, aññathā sambahulehi; vokkamati ayamāyasmā purimavohārā pacchimavohāraṃ; aparisuddhavohāro ayamāyasmā, nāyamāyasmā parisuddhavohāro’’’ti.
Here, bhikkhus, a person dealing with another person knows thus: ‘This venerable one deals differently with one person, differently with two, differently with three, differently with many; this venerable one deviates from his former dealings to later dealings; this venerable one's dealings are impure, this venerable one's dealings are not pure.’
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một người khi giao tiếp với một người khác, biết như sau: ‘Vị Tôn giả này nói chuyện với một người một kiểu khác, với hai người một kiểu khác, với ba người một kiểu khác, với nhiều người một kiểu khác; vị Tôn giả này thay đổi cách nói chuyện từ trước ra sau; vị Tôn giả này có cách nói chuyện không thanh tịnh, vị Tôn giả này không có cách nói chuyện thanh tịnh.’
‘‘Idha pana, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ saṃvoharamāno evaṃ jānāti – ‘yatheva kho ayamāyasmā ekena eko voharati, tathā dvīhi, tathā tīhi, tathā sambahulehi.
‘‘But here, bhikkhus, a person dealing with another person knows thus: ‘Just as this venerable one deals with one person, so he deals with two, so with three, so with many.
Nhưng này các Tỳ-khưu, ở đây, một người khi giao tiếp với một người khác, biết như sau: ‘Vị Tôn giả này nói chuyện với một người như thế nào, thì với hai người cũng như thế, với ba người cũng như thế, với nhiều người cũng như thế.
Nāyamāyasmā vokkamati purimavohārā pacchimavohāraṃ; parisuddhavohāro ayamāyasmā, nāyamāyasmā aparisuddhavohāro’ti.
This venerable one does not deviate from his former dealings to later dealings; this venerable one's dealings are pure, this venerable one's dealings are not impure.’
Vị Tôn giả này không thay đổi cách nói chuyện từ trước ra sau; vị Tôn giả này có cách nói chuyện thanh tịnh, vị Tôn giả này không có cách nói chuyện không thanh tịnh.’
‘Saṃvohārena, bhikkhave, soceyyaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Bhikkhus, purity is to be known by dealings, and that too, over a long period, not a short one; by one who is attentive, not by one who is inattentive; by one who is wise, not by one who is unwise.’ That which was said, was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, sự thanh tịnh cần được biết qua giao tiếp, và điều đó cần có thời gian dài, không phải nhất thời; cần có sự chú tâm, không phải không chú tâm; cần có người trí, không phải kẻ kém trí’, lời đã nói đó là nói về điều này.
‘‘‘Āpadāsu, bhikkhave, thāmo veditabbo, so ca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ.
‘‘‘Bhikkhus, fortitude is to be known in adversity, and that too, over a long period, not a short one; by one who is attentive, not by one who is inattentive; by one who is wise, not by one who is unwise.’ This was said.
‘‘‘Này các Tỳ-khưu, sức mạnh cần được biết trong hoạn nạn, và điều đó cần có thời gian dài, không phải nhất thời; cần có sự chú tâm, không phải không chú tâm; cần có người trí, không phải kẻ kém trí’, lời đã nói đó là nói về điều này.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này được nói về cái gì?
Idha, bhikkhave, ekacco ñātibyasanena vā phuṭṭho samāno, bhogabyasanena vā phuṭṭho samāno, rogabyasanena vā phuṭṭho samāno na iti paṭisañcikkhati – ‘tathābhūto kho ayaṃ lokasannivāso tathābhūto ayaṃ attabhāvapaṭilābho yathābhūte lokasannivāse yathābhūte attabhāvapaṭilābhe aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati – lābho ca, alābho ca, yaso ca, ayaso ca, nindā ca, pasaṃsā ca, sukhañca, dukkhañcā’ti.
Here, bhikkhus, some individual, when afflicted by loss of relatives, or afflicted by loss of wealth, or afflicted by disease, does not reflect thus: ‘Such is this world-dwelling, such is this acquisition of self-existence, that in such a world-dwelling, in such an acquisition of self-existence, the eight worldly conditions revolve around the world, and the world revolves around the eight worldly conditions—gain and loss, fame and disrepute, praise and blame, pleasure and pain.’
Này các Tỳ-khưu, ở đây, có người bị khổ não vì thân quyến, hoặc bị khổ não vì tài sản, hoặc bị khổ não vì bệnh tật, không suy xét như sau: ‘Cái thế gian này, sự tái sinh này là như vậy, trong thế gian như vậy và sự tái sinh như vậy, tám pháp thế gian xoay vần theo thế gian, và thế gian xoay vần theo tám pháp thế gian – đó là lợi lộc và tổn thất, danh tiếng và tai tiếng, khen ngợi và chê bai, lạc và khổ.’
So ñātibyasanena vā phuṭṭho samāno bhogabyasanena vā phuṭṭho samāno rogabyasanena vā phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati, urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati.
Being afflicted by loss of relatives, or afflicted by loss of wealth, or afflicted by disease, he grieves, laments, weeps, beats his breast, and falls into bewilderment.
Người đó, khi bị khổ não vì thân quyến, hoặc bị khổ não vì tài sản, hoặc bị khổ não vì bệnh tật, thì sầu muộn, ưu phiền, than khóc, đấm ngực kêu la, rơi vào trạng thái mê loạn.
‘‘Idha pana, bhikkhave, ekacco ñātibyasanena vā phuṭṭho samāno bhogabyasanena vā phuṭṭho samāno rogabyasanena vā phuṭṭho samāno iti paṭisañcikkhati – ‘tathābhūto kho ayaṃ lokasannivāso tathābhūto ayaṃ attabhāvapaṭilābho yathābhūte lokasannivāse yathābhūte attabhāvapaṭilābhe aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati – lābho ca, alābho ca, yaso ca, ayaso ca, nindā ca, pasaṃsā ca, sukhañca, dukkhañcā’ti.
Here, bhikkhus, some individual, when afflicted by loss of relatives, or afflicted by loss of wealth, or afflicted by disease, reflects thus: ‘Such is this world-dwelling, such is this acquisition of self-existence, that in such a world-dwelling, in such an acquisition of self-existence, the eight worldly conditions revolve around the world, and the world revolves around the eight worldly conditions—gain and loss, fame and disrepute, praise and blame, pleasure and pain.’
‘‘Nhưng này các Tỳ-khưu, ở đây, có người bị khổ não vì thân quyến, hoặc bị khổ não vì tài sản, hoặc bị khổ não vì bệnh tật, thì suy xét như sau: ‘Cái thế gian này, sự tái sinh này là như vậy, trong thế gian như vậy và sự tái sinh như vậy, tám pháp thế gian xoay vần theo thế gian, và thế gian xoay vần theo tám pháp thế gian – đó là lợi lộc và tổn thất, danh tiếng và tai tiếng, khen ngợi và chê bai, lạc và khổ.’
So ñātibyasanena vā phuṭṭho samāno bhogabyasanena vā phuṭṭho samāno rogabyasanena vā phuṭṭho samāno na socati na kilamati na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati.
Being afflicted by loss of relatives, or afflicted by loss of wealth, or afflicted by disease, he does not grieve, does not lament, does not weep, does not beat his breast, and does not fall into bewilderment.
Người đó, khi bị khổ não vì thân quyến, hoặc bị khổ não vì tài sản, hoặc bị khổ não vì bệnh tật, thì không sầu muộn, không ưu phiền, không than khóc, không đấm ngực kêu la, không rơi vào trạng thái mê loạn.
‘Āpadāsu, bhikkhave, thāmo veditabbo, so ca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘In adversities, bhikkhus, strength is to be known, and that indeed over a long period, not a short one; by one who attends, not by one who does not attend; by one who is wise, not by one who is unwise.’ Thus, what was said, was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, sức mạnh cần được biết trong hoạn nạn, và điều đó cần có thời gian dài, không phải nhất thời; cần có sự chú tâm, không phải không chú tâm; cần có người trí, không phải kẻ kém trí’, lời đã nói đó là nói về điều này.
‘‘‘Sākacchāya, bhikkhave, paññā veditabbā, sā ca kho dīghena addhunā, na ittaraṃ; manasikarotā, no amanasikarotā; paññavatā, no duppaññenā’ti, iti kho panetaṃ vuttaṃ.
‘In discussion, bhikkhus, wisdom is to be known, and that indeed over a long period, not a short one; by one who attends, not by one who does not attend; by one who is wise, not by one who is unwise.’ Thus, this was said.
‘‘‘Này các Tỳ-khưu, trí tuệ cần được biết qua đàm luận, và điều đó cần có thời gian dài, không phải nhất thời; cần có sự chú tâm, không phải không chú tâm; cần có người trí, không phải kẻ kém trí’, lời đã nói đó là nói về điều này.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này được nói về cái gì?
Idha, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ sākacchāyamāno evaṃ jānāti – ‘yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca abhinīhāro yathā ca pañhāsamudāhāro, duppañño ayamāyasmā, nāyamāyasmā paññavā.
Here, bhikkhus, an individual, while discussing with another individual, thus knows: ‘As is the insight of this venerable one, as is his grasp, and as is his presentation of questions, this venerable one is unwise; this venerable one is not wise.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một người khi đàm luận với một người khác, biết như sau: ‘Cách trình bày vấn đề của Tôn giả này, cách diễn giải và cách đặt câu hỏi của Tôn giả này cho thấy vị Tôn giả này là người kém trí, không phải người có trí tuệ.
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Tại sao vậy?
Tathā hi ayamāyasmā na ceva gambhīraṃ atthapadaṃ udāharati santaṃ paṇītaṃ atakkāvacaraṃ nipuṇaṃ paṇḍitavedanīyaṃ.
For this venerable one does not utter a profound point of meaning, tranquil, sublime, beyond the scope of mere logic, subtle, to be experienced by the wise.
Vì Tôn giả này không nêu ra những ý nghĩa sâu sắc, an tịnh, vi diệu, vượt ngoài suy luận, tinh tế, chỉ người trí mới cảm nhận được.
Yañca ayamāyasmā dhammaṃ bhāsati tassa ca nappaṭibalo saṃkhittena vā vitthārena vā atthaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ.
And this venerable one is not capable of explaining, teaching, proclaiming, establishing, opening up, analyzing, or making clear the meaning of the Dhamma he speaks, whether in brief or in detail.
Và Tôn giả này không có khả năng giải thích, trình bày, làm rõ, thiết lập, mở rộng, phân tích, làm cho dễ hiểu ý nghĩa của giáo pháp mà mình nói, dù là tóm tắt hay chi tiết.
Duppañño ayamāyasmā, nāyamāyasmā paññavā’’’ti.
This venerable one is unwise; this venerable one is not wise.’
Vị Tôn giả này là người kém trí, không phải người có trí tuệ.’
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso udakarahadassa tīre ṭhito passeyya parittaṃ macchaṃ ummujjamānaṃ.
Just as, bhikkhus, a man with eyes, standing on the bank of a pond, might see a small fish emerging.
‘‘Này các Tỳ-khưu, ví như một người có mắt đứng trên bờ hồ nước, nhìn thấy một con cá nhỏ đang nổi lên.
Tassa evamassa – ‘yathā kho imassa macchassa ummaggo yathā ca ūmighāto yathā ca vegāyitattaṃ, paritto ayaṃ maccho, nāyaṃ maccho mahanto’ti.
He would think thus: ‘As is the emergence of this fish, as is its striking of the waves, and as is its swift movement, this fish is small; this fish is not large.’
Người đó sẽ nghĩ: ‘Cách nổi lên của con cá này, cách quẫy sóng và cách bơi nhanh của nó cho thấy con cá này nhỏ, không phải con cá lớn.’
Evamevaṃ kho, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ sākacchāyamāno evaṃ jānāti – ‘yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca abhinīhāro yathā ca pañhāsamudāhāro, duppañño ayamāyasmā, nāyamāyasmā paññavā.
Even so, bhikkhus, an individual, while discussing with another individual, thus knows: ‘As is the insight of this venerable one, as is his grasp, and as is his presentation of questions, this venerable one is unwise; this venerable one is not wise.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một người khi đàm luận với một người khác, biết như sau: ‘Cách trình bày vấn đề của Tôn giả này, cách diễn giải và cách đặt câu hỏi của Tôn giả này cho thấy vị Tôn giả này là người kém trí, không phải người có trí tuệ.
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Tại sao vậy?
Tathā hi ayamāyasmā na ceva gambhīraṃ atthapadaṃ udāharati santaṃ paṇītaṃ atakkāvacaraṃ nipuṇaṃ paṇḍitavedanīyaṃ.
For this venerable one does not utter a profound point of meaning, tranquil, sublime, beyond the scope of mere logic, subtle, to be experienced by the wise.
Vì Tôn giả này không nêu ra những ý nghĩa sâu sắc, an tịnh, vi diệu, vượt ngoài suy luận, tinh tế, chỉ người trí mới cảm nhận được.
Yañca ayamāyasmā dhammaṃ bhāsati, tassa ca na paṭibalo saṃkhittena vā vitthārena vā atthaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ.
And this venerable one is not capable of explaining, teaching, proclaiming, establishing, opening up, analyzing, or making clear the meaning of the Dhamma he speaks, whether in brief or in detail.
Và Tôn giả này không có khả năng giải thích, trình bày, làm rõ, thiết lập, mở rộng, phân tích, làm cho dễ hiểu ý nghĩa của giáo pháp mà mình nói, dù là tóm tắt hay chi tiết.
Duppañño ayamāyasmā, nāyamāyasmā paññavā’’’ti.
This venerable one is unwise; this venerable one is not wise.’
Vị Tôn giả này là người kém trí, không phải người có trí tuệ.’
‘‘Idha pana, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ sākacchāyamāno evaṃ jānāti – ‘yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca abhinīhāro yathā ca pañhāsamudāhāro, paññavā ayamāyasmā, nāyamāyasmā duppañño.
‘‘Here, bhikkhus, when one person converses with another person, he knows thus: ‘Indeed, the way this venerable one expresses himself, the way he explains, and the way he poses questions—this venerable one is wise, this venerable one is not unwise.
‘‘Nhưng này các Tỳ-khưu, ở đây, một người khi đàm luận với một người khác, biết như sau: ‘Cách trình bày vấn đề của Tôn giả này, cách diễn giải và cách đặt câu hỏi của Tôn giả này cho thấy vị Tôn giả này là người có trí tuệ, không phải người kém trí.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Tại sao vậy?
Tathā hi ayamāyasmā gambhīrañceva atthapadaṃ udāharati santaṃ paṇītaṃ atakkāvacaraṃ nipuṇaṃ paṇḍitavedanīyaṃ.
Because this venerable one indeed expounds a profound point of meaning, peaceful, sublime, beyond the sphere of reasoning, subtle, to be experienced by the wise.
Vì Tôn giả này nêu ra những ý nghĩa sâu sắc, an tịnh, vi diệu, vượt ngoài suy luận, tinh tế, chỉ người trí mới cảm nhận được.
Yañca ayamāyasmā dhammaṃ bhāsati, tassa ca paṭibalo saṃkhittena vā vitthārena vā atthaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ.
And whatever Dhamma this venerable one teaches, he is capable of explaining its meaning concisely or in detail, of expounding it, making it known, establishing it, clarifying it, analyzing it, and making it plain.
Và Tôn giả này có khả năng giải thích, trình bày, làm rõ, thiết lập, mở rộng, phân tích, làm cho dễ hiểu ý nghĩa của giáo pháp mà mình nói, dù là tóm tắt hay chi tiết.
Paññavā ayamāyasmā, nāyamāyasmā duppañño’’’ti.
This venerable one is wise, this venerable one is not unwise.’”
Vị Tôn giả này là người có trí tuệ, không phải người kém trí.’
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso udakarahadassa tīre ṭhito passeyya mahantaṃ macchaṃ ummujjamānaṃ.
‘‘Just as, bhikkhus, a keen-sighted man standing on the bank of a lake might see a large fish emerging.
‘‘Này các Tỳ-khưu, ví như một người có mắt đứng trên bờ hồ nước, nhìn thấy một con cá lớn đang nổi lên.
Tassa evamassa – ‘yathā kho imassa macchassa ummaggo yathā ca ūmighāto yathā ca vegāyitattaṃ, mahanto ayaṃ maccho, nāyaṃ maccho paritto’ti.
He would think: ‘Indeed, the way this fish emerges, the way it strikes the waves, and the way it moves swiftly—this is a large fish, not a small fish.’
Người đó sẽ nghĩ: ‘Cách nổi lên của con cá này, cách quẫy sóng và cách bơi nhanh của nó cho thấy con cá này lớn, không phải con cá nhỏ.’
Evamevaṃ kho, bhikkhave, puggalo puggalena saddhiṃ sākacchāyamāno evaṃ jānāti – ‘yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca abhinīhāro yathā ca pañhāsamudāhāro, paññavā ayamāyasmā, nāyamāyasmā duppañño.
In the same way, bhikkhus, when one person converses with another person, he knows thus: ‘Indeed, the way this venerable one expresses himself, the way he explains, and the way he poses questions—this venerable one is wise, this venerable one is not unwise.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một người khi đàm luận với một người khác, biết như sau: ‘Cách trình bày vấn đề của Tôn giả này, cách diễn giải và cách đặt câu hỏi của Tôn giả này cho thấy vị Tôn giả này là người có trí tuệ, không phải người kém trí.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Tại sao vậy?
Tathā hi ayamāyasmā gambhīrañceva atthapadaṃ udāharati santaṃ paṇītaṃ atakkāvacaraṃ nipuṇaṃ paṇḍitavedanīyaṃ.
Because this venerable one indeed expounds a profound point of meaning, peaceful, sublime, beyond the sphere of reasoning, subtle, to be experienced by the wise.
Vì Tôn giả này nêu ra những ý nghĩa sâu sắc, an tịnh, vi diệu, vượt ngoài suy luận, tinh tế, chỉ người trí mới cảm nhận được.
Yañca ayamāyasmā dhammaṃ bhāsati, tassa ca paṭibalo saṃkhittena vā vitthārena vā atthaṃ ācikkhituṃ desetuṃ paññāpetuṃ paṭṭhapetuṃ vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ.
And whatever Dhamma this venerable one teaches, he is capable of explaining its meaning concisely or in detail, of expounding it, making it known, establishing it, clarifying it, analyzing it, and making it plain.
Và pháp mà Tôn giả này thuyết giảng, Tôn giả ấy có khả năng giải thích ý nghĩa, thuyết giảng, trình bày, thiết lập, làm sáng tỏ, phân tích, làm cho rõ ràng, dù bằng cách tóm tắt hay trình bày chi tiết.
Paññavā ayamāyasmā, nāyamāyasmā duppañño’ti.
This venerable one is wise, this venerable one is not unwise.’
Tôn giả này là bậc có trí tuệ, Tôn giả này không phải là bậc kém trí tuệ.”
‘‘Etha tumhe, bhaddiya, mā anussavena, mā paramparāya, mā itikirāya, mā piṭakasampadānena, mā takkahetu, mā nayahetu, mā ākāraparivitakkena, mā diṭṭhinijjhānakkhantiyā, mā bhabbarūpatāya, mā ‘samaṇo no garū’ti.
‘‘Come, Bhaddiya, do not go by hearsay, nor by tradition, nor by rumor, nor by the authority of scriptures, nor by mere logic, nor by inference, nor by considering appearances, nor by the acceptance of a view after pondering it, nor by the seeming competence of a speaker, nor by the thought ‘The ascetic is our teacher.’
“Này Bhaddiya, hãy đến đây, chớ tin vì nghe theo truyền thuyết, chớ tin vì theo truyền thống, chớ tin vì theo lời đồn, chớ tin vì theo kinh điển, chớ tin vì suy luận, chớ tin vì suy diễn, chớ tin vì xét đoán hình tướng, chớ tin vì chấp nhận quan điểm đã được suy tư, chớ tin vì thấy có vẻ hợp lý, chớ tin vì nghĩ ‘Sa-môn là bậc thầy của chúng ta.’
Yadā tumhe, bhaddiya, attanāva jāneyyātha – ‘ime dhammā akusalā, ime dhammā sāvajjā, ime dhammā viññugarahitā, ime dhammā samattā samādinnā ahitāya dukkhāya saṃvattantī’ti, atha tumhe, bhaddiya, pajaheyyātha.
When you yourselves, Bhaddiya, know: ‘These things are unwholesome, these things are blameworthy, these things are censured by the wise, these things, when undertaken and practiced, lead to harm and suffering’—then, Bhaddiya, you should abandon them.
Này Bhaddiya, khi nào chính các ông tự biết: ‘Những pháp này là bất thiện, những pháp này là đáng trách, những pháp này bị người trí khiển trách, những pháp này nếu được thực hành và chấp nhận sẽ dẫn đến bất lợi và đau khổ,’ thì này Bhaddiya, các ông hãy từ bỏ chúng.
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaddiya, ime dhammā kusalā vā akusalā vā’’ti?
“What do you think, Bhaddiya, are these qualities wholesome or unwholesome?”
“Này Bhaddiya, các ông nghĩ sao, những pháp này là thiện hay bất thiện?”
‘‘Akusalā, bhante’’.
“Unwholesome, venerable sir.”
“Bạch Ngài, là bất thiện.”
‘‘Sāvajjā vā anavajjā vā’’ti?
“Blameworthy or blameless?”
“Có đáng trách hay không đáng trách?”
‘‘Sāvajjā, bhante’’.
“Blameworthy, venerable sir.”
“Bạch Ngài, là đáng trách.”
‘‘Viññugarahitā vā viññuppasatthā vā’’ti?
“Censured by the wise or praised by the wise?”
“Bị người trí khiển trách hay được người trí tán thán?”
‘‘Viññugarahitā, bhante’’.
“Censured by the wise, venerable sir.”
“Bạch Ngài, bị người trí khiển trách.”
‘‘Samattā samādinnā ahitāya dukkhāya saṃvattanti, no vā?
“When undertaken and entered upon, do they lead to harm and suffering, or not?
“Nếu được thực hành và chấp nhận, chúng có dẫn đến bất lợi và đau khổ hay không?
Kathaṃ vā ettha hotī’’ti?
How is it in this case?”
Hoặc điều này là như thế nào?”
‘‘Samattā, bhante, samādinnā ahitāya dukkhāya saṃvattanti.
“When undertaken and entered upon, venerable sir, they lead to harm and suffering.
“Bạch Ngài, nếu được thực hành và chấp nhận, chúng dẫn đến bất lợi và đau khổ.
Evaṃ no ettha hotī’’ti.
This is how it is in this case for us.”
Điều này là như vậy đối với chúng con.”
‘‘Iti kho, bhaddiya, yaṃ taṃ te avocumhā – etha tumhe, bhaddiya, mā anussavena, mā paramparāya, mā itikirāya, mā piṭakasampadānena, mā takkahetu, mā nayahetu, mā ākāraparivitakkena, mā diṭṭhinijjhānakkhantiyā, mā bhabbarūpatāya, mā ‘samaṇo no garū’ti.
“Thus, Bhaddiya, what we told you—‘Come, Bhaddiya, do not go by oral tradition, nor by lineage, nor by hearsay, nor by collection of scriptures, nor by logical reasoning, nor by inferential reasoning, nor by reflection on appearances, nor by the acceptance of a view after pondering it, nor by the seeming competence of a speaker, nor by thinking, “The ascetic is our teacher.”
“Này Bhaddiya, điều Ta đã nói với các ông: ‘Này Bhaddiya, hãy đến đây, chớ tin vì nghe theo truyền thuyết, chớ tin vì theo truyền thống, chớ tin vì theo lời đồn, chớ tin vì theo kinh điển, chớ tin vì suy luận, chớ tin vì suy diễn, chớ tin vì xét đoán hình tướng, chớ tin vì chấp nhận quan điểm đã được suy tư, chớ tin vì thấy có vẻ hợp lý, chớ tin vì nghĩ “Sa-môn là bậc thầy của chúng ta.”
Yadā tumhe, bhaddiya, attanāva jāneyyātha – ‘ime dhammā akusalā, ime dhammā sāvajjā, ime dhammā viññugarahitā, ime dhammā samattā samādinnā ahitāya dukkhāya saṃvattantīti, atha tumhe, bhaddiya, pajaheyyāthā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
When you yourselves, Bhaddiya, know: “These qualities are unwholesome, these qualities are blameworthy, these qualities are censured by the wise, these qualities, when undertaken and entered upon, lead to harm and suffering”—then, Bhaddiya, you should abandon them’—that was said with reference to this.”
Khi nào chính các ông tự biết: “Những pháp này là bất thiện, những pháp này là đáng trách, những pháp này bị người trí khiển trách, những pháp này nếu được thực hành và chấp nhận sẽ dẫn đến bất lợi và đau khổ,” thì này Bhaddiya, các ông hãy từ bỏ chúng.’ Điều đã được nói ấy là nói về điều này.
‘‘Etha tumhe, bhaddiya, mā anussavena, mā paramparāya, mā itikirāya, mā piṭakasampadānena, mā takkahetu, mā nayahetu, mā ākāraparivitakkena, mā diṭṭhinijjhānakkhantiyā, mā bhabbarūpatāya, mā ‘samaṇo no garū’ti.
“Come, Bhaddiya, do not go by oral tradition, nor by lineage, nor by hearsay, nor by collection of scriptures, nor by logical reasoning, nor by inferential reasoning, nor by reflection on appearances, nor by the acceptance of a view after pondering it, nor by the seeming competence of a speaker, nor by thinking, ‘The ascetic is our teacher.’
“Này Bhaddiya, hãy đến đây, chớ tin vì nghe theo truyền thuyết, chớ tin vì theo truyền thống, chớ tin vì theo lời đồn, chớ tin vì theo kinh điển, chớ tin vì suy luận, chớ tin vì suy diễn, chớ tin vì xét đoán hình tướng, chớ tin vì chấp nhận quan điểm đã được suy tư, chớ tin vì thấy có vẻ hợp lý, chớ tin vì nghĩ ‘Sa-môn là bậc thầy của chúng ta.’
Yadā tumhe, bhaddiya, attanāva jāneyyātha – ‘ime dhammā kusalā, ime dhammā anavajjā, ime dhammā viññuppasatthā, ime dhammā samattā samādinnā hitāya sukhāya saṃvattantī’ti, atha tumhe, bhaddiya, upasampajja vihareyyāthā’’ti.
When you yourselves, Bhaddiya, know: ‘These qualities are wholesome, these qualities are blameless, these qualities are praised by the wise, these qualities, when undertaken and entered upon, lead to welfare and happiness’—then, Bhaddiya, you should undertake and abide in them.”
Khi nào chính các ông tự biết: ‘Những pháp này là thiện, những pháp này là không đáng trách, những pháp này được người trí tán thán, những pháp này nếu được thực hành và chấp nhận sẽ dẫn đến lợi ích và an lạc,’ thì này Bhaddiya, các ông hãy thực hành và an trú trong chúng.”
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaddiya, ime dhammā kusalā vā akusalā vā’’ti?
“What do you think, Bhaddiya, are these qualities wholesome or unwholesome?”
“Này Bhaddiya, các ông nghĩ sao, những pháp này là thiện hay bất thiện?”
‘‘Kusalā, bhante’’.
“Wholesome, venerable sir.”
“Bạch Ngài, là thiện.”
‘‘Sāvajjā vā anavajjā vā’’ti?
“Blameworthy or blameless?”
“Có đáng trách hay không đáng trách?”
‘‘Anavajjā, bhante’’.
“Blameless, venerable sir.”
“Bạch Ngài, là không đáng trách.”
‘‘Viññugarahitā vā viññuppasatthā vā’’ti?
“Censured by the wise or praised by the wise?”
“Bị người trí khiển trách hay được người trí tán thán?”
‘‘Viññuppasatthā, bhante’’.
“Praised by the wise, venerable sir.”
“Bạch Ngài, được người trí tán thán.”
‘‘Samattā samādinnā hitāya sukhāya saṃvattanti no vā?
“When fully undertaken, do they lead to welfare and happiness, or not?
“Nếu được thực hành và chấp nhận, chúng có dẫn đến lợi ích và an lạc hay không?
Kathaṃ vā ettha hotī’’ti?
Or how is it in this case?”
Hoặc điều này là như thế nào?”
‘‘Samattā, bhante, samādinnā hitāya sukhāya saṃvattanti.
“When fully undertaken, venerable sir, they lead to welfare and happiness.
“Bạch Ngài, nếu được thực hành và chấp nhận, chúng dẫn đến lợi ích và an lạc.
Evaṃ no ettha hotī’’ti.
This is how it is for us in this case.”
Điều này là như vậy đối với chúng con.”
‘‘Iti kho, bhaddiya, yaṃ taṃ te avocumhā – etha tumhe, bhaddiya, mā anussavena, mā paramparāya, mā itikirāya, mā piṭakasampadānena, mā takkahetu, mā nayahetu, mā ākāraparivitakkena, mā diṭṭhinijjhānakkhantiyā, mā bhabbarūpatāya, mā ‘samaṇo no garū’ti.
“So then, Bhaddiya, that which we told you: ‘Come, Bhaddiyas, do not go by oral tradition, nor by lineage, nor by hearsay, nor by collection of scriptures, nor by reasoning, nor by inference, nor by reflection on appearances, nor by the acceptance of a view after pondering it, nor by the apparent competence of a speaker, nor by the thought, “The ascetic is our teacher.”
“Này Bhaddiya, điều mà chúng tôi đã nói với các vị là: ‘Này các vị Bhaddiya, đừng tin theo lời truyền khẩu, đừng tin theo truyền thống, đừng tin theo tin đồn, đừng tin theo kinh điển, đừng tin theo lý luận, đừng tin theo suy đoán, đừng tin theo sự xem xét các hình tướng, đừng tin theo sự chấp nhận quan điểm do suy tư, đừng tin vì thấy có vẻ hợp lý, đừng tin vì nghĩ: “Vị Sa-môn này là bậc thầy của chúng ta”.
Yadā tumhe, bhaddiya, attanāva jāneyyātha – ‘ime dhammā kusalā, ime dhammā anavajjā, ime dhammā viññuppasatthā, ime dhammā samattā samādinnā hitāya sukhāya saṃvattantīti, atha tumhe, bhaddiya, upasampajja vihareyyāthā’ti, iti yaṃ taṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
But when you yourselves know, Bhaddiyas: “These qualities are wholesome; these qualities are blameless; these qualities are praised by the wise; these qualities, when fully undertaken, lead to welfare and happiness”—then, Bhaddiyas, you should undertake them and abide in them’—that which was said was said with reference to this.
Khi nào các vị, này Bhaddiya, tự mình biết rằng: “Những pháp này là thiện, những pháp này không đáng bị chỉ trích, những pháp này được người trí ca ngợi, những pháp này nếu được thực hành và chấp nhận sẽ dẫn đến lợi ích và hạnh phúc”, thì này Bhaddiya, các vị hãy sống với sự thành tựu đó.’ Điều đã được nói ấy là dựa vào điều này mà nói.”
‘‘Ye kho te, bhaddiya, loke santo sappurisā te sāvakaṃ evaṃ samādapenti – ‘ehi tvaṃ, ambho purisa, lobhaṃ vineyya* viharāhi.
“Indeed, Bhaddiya, those good people in the world thus advise their disciples: ‘Come, good person, abide having eradicated greed.
“Này Bhaddiya, những bậc Chân nhân có mặt trên thế gian này khuyến khích các đệ tử như sau: ‘Này người kia, hãy từ bỏ tham và sống.
Lobhaṃ vineyya viharanto na lobhajaṃ kammaṃ karissasi kāyena vācāya manasā.
Abiding having eradicated greed, you will not perform a greedy action by body, speech, or mind.
Sống từ bỏ tham, ngươi sẽ không tạo nghiệp do tham bằng thân, khẩu, ý.
Dosaṃ vineyya viharāhi.
Abide having eradicated hatred.
Hãy từ bỏ sân và sống.
Dosaṃ vineyya viharanto na dosajaṃ kammaṃ karissasi kāyena vācāya manasā.
Abiding having eradicated hatred, you will not perform a hateful action by body, speech, or mind.
Sống từ bỏ sân, ngươi sẽ không tạo nghiệp do sân bằng thân, khẩu, ý.
Mohaṃ vineyya viharāhi.
Abide having eradicated delusion.
Hãy từ bỏ si và sống.
Mohaṃ vineyya viharanto na mohajaṃ kammaṃ karissasi kāyena vācāya manasā.
Abiding having eradicated delusion, you will not perform a deluded action by body, speech, or mind.
Sống từ bỏ si, ngươi sẽ không tạo nghiệp do si bằng thân, khẩu, ý.
Sārambhaṃ vineyya viharāhi.
Abide having eradicated contentiousness.
Hãy từ bỏ sự tranh chấp và sống.
Sārambhaṃ vineyya viharanto na sārambhajaṃ kammaṃ karissasi kāyena vācāya manasā’’’ti.
Abiding having eradicated contentiousness, you will not perform a contentious action by body, speech, or mind.’”
Sống từ bỏ sự tranh chấp, ngươi sẽ không tạo nghiệp do tranh chấp bằng thân, khẩu, ý’.”
‘‘Api nu tāhaṃ, bhaddiya, evaṃ avacaṃ – ‘ehi me tvaṃ, bhaddiya, sāvako hohi; ahaṃ satthā bhavissāmī’’’ti?
“Did I ever say to you, Bhaddiya, ‘Come, Bhaddiya, be my disciple; I will be your teacher’?”
“Này Bhaddiya, có phải Ta đã từng nói với ngươi rằng: ‘Hãy đến, này Bhaddiya, hãy làm đệ tử của Ta; Ta sẽ là bậc Đạo sư’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Evaṃvādiṃ kho maṃ, bhaddiya, evamakkhāyiṃ eke samaṇabrāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti – ‘māyāvī samaṇo gotamo āvaṭṭaniṃ māyaṃ jānāti yāya aññatitthiyānaṃ sāvake āvaṭṭetī’’’ti.
“Yet, Bhaddiya, some ascetics and brahmins falsely, vainly, untruthfully, and groundlessly accuse me, who speaks thus and teaches thus: ‘The ascetic Gotama is a conjurer; he knows a converting magic by which he converts the disciples of other sects.’”
“Này Bhaddiya, có một số Sa-môn, Bà-la-môn đã phỉ báng Ta một cách sai trái, trống rỗng, dối trá, không có thật khi Ta nói như vậy, tuyên bố như vậy: ‘Sa-môn Gotama là một kẻ lừa đảo, biết phép lừa đảo để dụ dỗ các đệ tử của ngoại đạo’.”
‘‘Bhaddikā, bhante, āvaṭṭanī māyā.
“Venerable sir, it is a good converting magic.
“Bạch Thế Tôn, phép dụ dỗ ấy thật tốt lành.
Kalyāṇī, bhante, āvaṭṭanī māyā.
Venerable sir, it is a beautiful converting magic.
Bạch Thế Tôn, phép dụ dỗ ấy thật cao thượng.
Piyā me, bhante, ñātisālohitā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ, piyānampi me assa ñātisālohitānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Venerable sir, if my dear relatives and kinsmen were to be converted by this converting magic, it would be for the long-term welfare and happiness of my dear relatives and kinsmen.
Bạch Thế Tôn, nếu bà con thân quyến của con bị dụ dỗ bởi phép dụ dỗ này, thì đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho bà con thân quyến của con.
Sabbe cepi, bhante, khattiyā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ, sabbesampissa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Venerable sir, if all khattiyas were to be converted by this converting magic, it would be for the long-term welfare and happiness of all khattiyas.
Bạch Thế Tôn, nếu tất cả các Sát-đế-lỵ bị dụ dỗ bởi phép dụ dỗ này, thì đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho tất cả các Sát-đế-lỵ.
Sabbe cepi, bhante, brāhmaṇā… vessā … suddā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ, sabbesampissa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
Venerable sir, if all brahmins… vessas… suddas were to be converted by this converting magic, it would be for the long-term welfare and happiness of all suddas.”
Bạch Thế Tôn, nếu tất cả các Bà-la-môn… các Phệ-xá… các Thủ-đà bị dụ dỗ bởi phép dụ dỗ này, thì đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho tất cả các Thủ-đà.”
‘‘Evametaṃ, bhaddiya, evametaṃ, bhaddiya!
“So it is, Bhaddiya! So it is, Bhaddiya!
“Đúng vậy, này Bhaddiya, đúng vậy, này Bhaddiya!
Sabbe cepi, bhaddiya, khattiyā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ akusaladhammappahānāya kusaladhammūpasampadāya, sabbesampissa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Bhaddiya, if all khattiyas were to be converted by this converting magic for the abandonment of unwholesome qualities and the undertaking of wholesome qualities, it would be for the long-term welfare and happiness of all khattiyas.
Này Bhaddiya, nếu tất cả các Sát-đế-lỵ bị dụ dỗ bởi phép dụ dỗ này để từ bỏ các pháp bất thiện và thành tựu các pháp thiện, thì đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho tất cả các Sát-đế-lỵ.
Sabbe cepi, bhaddiya, brāhmaṇā… vessā… suddā āvaṭṭeyyuṃ akusaladhammappahānāya kusaladhammūpasampadāya, sabbesampissa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Bhaddiya, if all brahmins… vessas… suddas were to be converted for the abandonment of unwholesome qualities and the undertaking of wholesome qualities, it would be for the long-term welfare and happiness of all suddas.
Này Bhaddiya, nếu tất cả các Bà-la-môn… các Phệ-xá… các Thủ-đà bị dụ dỗ để từ bỏ các pháp bất thiện và thành tựu các pháp thiện, thì đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho tất cả các Thủ-đà.
Sadevako cepi, bhaddiya, loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ* akusaladhammappahānāya kusaladhammūpasampadāya, sadevakassapissa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Bhaddiya, if the entire world with its devas, Māra, Brahmā, ascetics and brahmins, including its devas and humans, were to be converted by this converting magic for the abandonment of unwholesome qualities and the undertaking of wholesome qualities, it would be for the long-term welfare and happiness of the entire world with its devas, Māra, Brahmā, ascetics and brahmins, including its devas and humans.
Này Bhaddiya, nếu thế giới cùng với chư thiên, Ma-vương, Phạm thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên và loài người bị dụ dỗ bởi phép dụ dỗ này để từ bỏ các pháp bất thiện và thành tựu các pháp thiện, thì đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho thế giới cùng với chư thiên, Ma-vương, Phạm thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên và loài người.
Ime cepi, bhaddiya, mahāsālā imāya āvaṭṭaniyā āvaṭṭeyyuṃ akusaladhammappahānāya kusaladhammūpasampadāya, imesampissa mahāsālānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya ( )* .
Even if these great sal trees, Bhaddiya, were to turn towards the abandoning of unwholesome states and the attainment of wholesome states, it would be for the long-term welfare and happiness of these great sal trees.
Này Bhaddiya, nếu những cây đại thụ này bị dụ dỗ bởi phép dụ dỗ này để từ bỏ các pháp bất thiện và thành tựu các pháp thiện, thì đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho những cây đại thụ này.
Ko pana vādo manussabhūtassā’’ti!
What then of a human being?
Huống chi là loài người!”
Tatiyaṃ.
The third.
Bài kinh thứ ba.
‘‘Katamañca, byagghapajjā, sīlapārisuddhipadhāniyaṅgaṃ?
“And what, Byagghapajja, is the factor for purification of virtue?
“Và này Byagghapajja, thế nào là chi phần tinh tấn thanh tịnh giới?
Idha, byagghapajjā, bhikkhu sīlavā hoti…pe… samādāya sikkhati sikkhāpadesu.
Here, Byagghapajja, a bhikkhu is virtuous…pe… he undertakes and trains in the training rules.
Ở đây, này Byagghapajja, Tỳ-kheo có giới… (lược)… thọ trì và học tập các học giới.
Ayaṃ vuccati, byagghapajjā, sīlapārisuddhi.
This, Byagghapajja, is called purification of virtue.
Điều này, này Byagghapajja, được gọi là thanh tịnh giới.
Iti evarūpiṃ sīlapārisuddhiṃ aparipūraṃ vā paripūressāmi paripūraṃ vā tattha tattha paññāya anuggahessāmīti, yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca, idaṃ vuccati, byagghapajjā, sīlapārisuddhipadhāniyaṅgaṃ.
The desire, effort, exertion, endeavor, indefatigability, mindfulness, and clear comprehension concerning this — ‘I will perfect such purification of virtue if it is incomplete, or I will sustain it with wisdom here and there if it is complete’ — this, Byagghapajja, is called the factor for purification of virtue.
Với ý nghĩ: ‘Giới thanh tịnh chưa viên mãn này ta sẽ làm cho viên mãn, hoặc giới thanh tịnh đã viên mãn này ta sẽ duy trì bằng tuệ ở mọi nơi’, thì ý muốn, sự tinh tấn, sự nỗ lực, sự cố gắng, sự không thối chuyển, chánh niệm và tỉnh giác nơi đó, điều này, này Byagghapajja, được gọi là chi phần tinh tấn thanh tịnh giới.
‘‘Katamañca, byagghapajjā, cittapārisuddhipadhāniyaṅgaṃ?
“And what, Byagghapajja, is the factor for purification of mind?
“Và này Byagghapajja, thế nào là chi phần tinh tấn thanh tịnh tâm?
Idha, byagghapajjā, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
Here, Byagghapajja, a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures…pe… abides having attained the fourth jhāna.
Ở đây, này Byagghapajja, Tỳ-kheo ly dục… (lược)… chứng và trú Thiền thứ tư.
Ayaṃ vuccati, byagghapajjā, cittapārisuddhi.
This, Byagghapajja, is called purification of mind.
Điều này, này Byagghapajja, được gọi là thanh tịnh tâm.
Iti evarūpiṃ cittapārisuddhiṃ aparipūraṃ vā paripūressāmi paripūraṃ vā tattha tattha paññāya anuggahessāmīti, yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca, idaṃ vuccati, byagghapajjā, cittapārisuddhipadhāniyaṅgaṃ.
The desire, effort, exertion, endeavor, indefatigability, mindfulness, and clear comprehension concerning this — ‘I will perfect such purification of mind if it is incomplete, or I will sustain it with wisdom here and there if it is complete’ — this, Byagghapajja, is called the factor for purification of mind.
Với ý nghĩ: ‘Tâm thanh tịnh chưa viên mãn này ta sẽ làm cho viên mãn, hoặc tâm thanh tịnh đã viên mãn này ta sẽ duy trì bằng tuệ ở mọi nơi’, thì ý muốn, sự tinh tấn, sự nỗ lực, sự cố gắng, sự không thối chuyển, chánh niệm và tỉnh giác nơi đó, điều này, này Byagghapajja, được gọi là chi phần tinh tấn thanh tịnh tâm.
‘‘Katamañca, byagghapajjā, diṭṭhipārisuddhipadhāniyaṅgaṃ?
“And what, Byagghapajja, is the factor for purification of view?
“Và này Byagghapajja, thế nào là chi phần tinh tấn thanh tịnh kiến?
Idha, byagghapajjā, bhikkhu ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
Here, Byagghapajja, a bhikkhu understands ‘This is suffering’ as it actually is…pe… he understands ‘This is the path leading to the cessation of suffering’ as it actually is.
Ở đây, này Byagghapajja, Tỳ-kheo như thật biết: ‘Đây là khổ’… (lược)… như thật biết: ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’.
Ayaṃ vuccati, byagghapajjā, diṭṭhipārisuddhi.
This, Byagghapajja, is called purification of view.
Điều này, này Byagghapajja, được gọi là thanh tịnh kiến.
Iti evarūpiṃ diṭṭhipārisuddhiṃ aparipūraṃ vā…pe… tattha tattha paññāya anuggahessāmīti, yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca, idaṃ vuccati, byagghapajjā, diṭṭhipārisuddhipadhāniyaṅgaṃ.
The desire, effort, exertion, endeavor, indefatigability, mindfulness, and clear comprehension concerning this — ‘I will perfect such purification of view if it is incomplete…pe… or I will sustain it with wisdom here and there if it is complete’ — this, Byagghapajja, is called the factor for purification of view.
Do đó, này Byagghapajja, đối với sự thanh tịnh tri kiến như vậy, hoặc chưa viên mãn thì sẽ làm cho viên mãn, hoặc đã viên mãn thì sẽ hỗ trợ bằng tuệ ở từng nơi từng lúc, cái ý muốn, sự tinh tấn, sự nhiệt tâm, sự dấn thân, sự không thối chuyển, chánh niệm và tỉnh giác ở trong đó, cái này được gọi là chi phần tinh cần cho sự thanh tịnh tri kiến.
‘‘Katamañca, byagghapajjā, vimuttipārisuddhipadhāniyaṅgaṃ?
“And what, Byagghapajja, is the factor for purification of liberation?
“Và này Byagghapajja, thế nào là chi phần tinh cần cho sự thanh tịnh giải thoát?
Sa kho so, byagghapajjā, ariyasāvako iminā ca sīlapārisuddhipadhāniyaṅgena samannāgato iminā ca cittapārisuddhipadhāniyaṅgena samannāgato iminā ca diṭṭhipārisuddhipadhāniyaṅgena samannāgato rajanīyesu dhammesu cittaṃ virājeti, vimocanīyesu dhammesu cittaṃ vimoceti.
That noble disciple, Byagghapajja, endowed with this factor for purification of virtue, endowed with this factor for purification of mind, and endowed with this factor for purification of view, disenchants his mind from things that are conducive to passion, and liberates his mind from things that are conducive to liberation.
Này Byagghapajja, vị Thánh đệ tử ấy, được đầy đủ với chi phần tinh cần cho sự thanh tịnh giới này, được đầy đủ với chi phần tinh cần cho sự thanh tịnh tâm này, được đầy đủ với chi phần tinh cần cho sự thanh tịnh tri kiến này, làm cho tâm ly tham đối với các pháp đáng tham đắm, giải thoát tâm đối với các pháp đáng giải thoát.
So rajanīyesu dhammesu cittaṃ virājetvā, vimocanīyesu dhammesu cittaṃ vimocetvā sammāvimuttiṃ phusati.
Having disenchanted his mind from things conducive to passion, and liberated his mind from things conducive to liberation, he experiences right liberation.
Vị ấy, sau khi làm cho tâm ly tham đối với các pháp đáng tham đắm, giải thoát tâm đối với các pháp đáng giải thoát, thì chứng đắc chánh giải thoát.
Ayaṃ vuccati, byagghapajjā, vimuttipārisuddhi.
This, Byagghapajja, is called purification of liberation.
Này Byagghapajja, cái này được gọi là sự thanh tịnh giải thoát.
Iti evarūpiṃ vimuttipārisuddhiṃ aparipūraṃ vā paripūressāmi paripūraṃ vā tattha tattha paññāya anuggahessāmīti, yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca, idaṃ vuccati, byagghapajjā, vimuttipārisuddhipadhāniyaṅgaṃ.
Thus, 'I shall perfect such purity of liberation if it is unperfected, or I shall sustain it with wisdom here and there if it is perfected'—the desire, effort, zeal, endeavor, unflaggingness, mindfulness, and clear comprehension therein, this, Byagghapajjā, is called an auxiliary of exertion for the purity of liberation.
Do đó, này Byagghapajja, đối với sự thanh tịnh giải thoát như vậy, hoặc chưa viên mãn thì sẽ làm cho viên mãn, hoặc đã viên mãn thì sẽ hỗ trợ bằng tuệ ở từng nơi từng lúc, cái ý muốn, sự tinh tấn, sự nhiệt tâm, sự dấn thân, sự không thối chuyển, chánh niệm và tỉnh giác ở trong đó, cái này được gọi là chi phần tinh cần cho sự thanh tịnh giải thoát.
‘‘Idhassa, vappa, kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto manasā saṃvuto avijjāvirāgā vijjuppādā.
"Here, Vappa, one is restrained in body, restrained in speech, restrained in mind, with the fading away of ignorance and the arising of true knowledge.
“Này Vappa, ở đây, một người có thân được chế ngự, có lời nói được chế ngự, có ý được chế ngự, do ly tham vô minh, do phát sanh minh.
Passasi no tvaṃ, vappa, taṃ ṭhānaṃ yatonidānaṃ purisaṃ dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuṃ* abhisamparāya’’nti?
Do you see, Vappa, that state from which painful defilements would flow to a person in the future?"
Này Vappa, ông có thấy cái chỗ nào mà từ đó các lậu hoặc có cảm thọ khổ sẽ chảy đến một người trong đời sau không?”
‘‘Passāmahaṃ, bhante, taṃ ṭhānaṃ.
"I do see that state, venerable sir.
“Bạch Ngài, con thấy chỗ ấy.
Idhassa, bhante, pubbe pāpakammaṃ kataṃ avipakkavipākaṃ.
Here, venerable sir, evil kamma was done previously, the result of which has not yet ripened.
Bạch Ngài, ở đây, một người trước đây đã làm ác nghiệp, mà quả báo chưa chín muồi.
Tatonidānaṃ purisaṃ dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuṃ abhisamparāya’’nti.
From that, painful defilements would flow to a person in the future."
Từ đó, các lậu hoặc có cảm thọ khổ sẽ chảy đến một người trong đời sau.”
Ayañceva kho pana āyasmato mahāmoggallānassa vappena sakkena nigaṇṭhasāvakena saddhiṃ antarākathā vippakatā hoti.
This conversation between the Venerable Mahāmoggallāna and Vappa the Sakyan, the disciple of the Nigaṇṭhas, remained unfinished.
Và câu chuyện giữa Tôn giả Mahāmoggallāna và Vappa người Sakka, đệ tử của Ni-kiền-tử, đã bị gián đoạn.
‘‘Kāya nuttha, moggallāna, etarahi kathāya sannisinnā; kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
"With what conversation, Moggallāna, were you sitting together just now? And what was the unfinished conversation between you?"
“Này Moggallāna, hiện nay các ông đang ngồi lại với câu chuyện gì? Và câu chuyện gì của các ông đã bị gián đoạn?”
‘‘Idhāhaṃ, bhante, vappaṃ sakkaṃ nigaṇṭhasāvakaṃ etadavocaṃ – ‘idhassa, vappa, kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto manasā saṃvuto avijjāvirāgā vijjuppādā.
"Here, venerable sir, I said to Vappa the Sakyan, the disciple of the Nigaṇṭhas: 'Here, Vappa, one is restrained in body, restrained in speech, restrained in mind, with the fading away of ignorance and the arising of true knowledge.
“Bạch Ngài, ở đây, con đã nói với Vappa người Sakka, đệ tử của Ni-kiền-tử, như sau: ‘Này Vappa, ở đây, một người có thân được chế ngự, có lời nói được chế ngự, có ý được chế ngự, do ly tham vô minh, do phát sanh minh.
Passasi no tvaṃ, vappa, taṃ ṭhānaṃ yatonidānaṃ purisaṃ dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuṃ abhisamparāya’nti?
Do you see, Vappa, that state from which painful defilements would flow to a person in the future?'"
Này Vappa, ông có thấy cái chỗ nào mà từ đó các lậu hoặc có cảm thọ khổ sẽ chảy đến một người trong đời sau không?’
Evaṃ vutte, bhante, vappo sakko nigaṇṭhasāvako maṃ etadavoca – ‘passāmahaṃ, bhante, taṃ ṭhānaṃ.
"When this was said, venerable sir, Vappa the Sakyan, the disciple of the Nigaṇṭhas, said to me: 'I do see that state, venerable sir.
Bạch Ngài, khi được nói vậy, Vappa người Sakka, đệ tử của Ni-kiền-tử, đã nói với con như sau: ‘Bạch Ngài, con thấy chỗ ấy.
Idhassa, bhante, pubbe pāpakammaṃ kataṃ avipakkavipākaṃ.
Here, venerable sir, evil kamma was done previously, the result of which has not yet ripened.
Bạch Ngài, ở đây, một người trước đây đã làm ác nghiệp, mà quả báo chưa chín muồi.
Tatonidānaṃ purisaṃ dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuṃ abhisamparāya’nti.
From that, painful defilements would flow to a person in the future.'
Từ đó, các lậu hoặc có cảm thọ khổ sẽ chảy đến một người trong đời sau.’
Ayaṃ kho no, bhante, vappena sakkena nigaṇṭhasāvakena saddhiṃ antarākathā vippakatā; atha bhagavā anuppatto’’ti.
This, venerable sir, was our unfinished conversation with Vappa the Sakyan, the disciple of the Nigaṇṭhas, when the Blessed One arrived."
Bạch Ngài, đây là câu chuyện của chúng con với Vappa người Sakka, đệ tử của Ni-kiền-tử, đã bị gián đoạn; rồi Thế Tôn đã đến.”
Atha kho bhagavā vappaṃ sakkaṃ nigaṇṭhasāvakaṃ etadavoca – ‘‘sace me tvaṃ, vappa, anuññeyyañceva anujāneyyāsi, paṭikkositabbañca paṭikkoseyyāsi, yassa ca me bhāsitassa atthaṃ na jāneyyāsi mamevettha uttari paṭipuccheyyāsi – ‘idaṃ, bhante, kathaṃ, imassa ko attho’ti, siyā no ettha kathāsallāpo’’ti.
Then the Blessed One said to Vappa the Sakyan, the disciple of the Nigaṇṭhas: "If you, Vappa, would permit and allow me, and would reject what should be rejected, and if you would question me further about the meaning of anything I say that you do not understand—'Venerable sir, how is this? What is the meaning of this?'—then we could have a conversation here."
Rồi Thế Tôn nói với Vappa người Sakka, đệ tử của Ni-kiền-tử: “Này Vappa, nếu ông cho phép tôi nói và chấp nhận, và điều gì đáng bác bỏ thì ông hãy bác bỏ, và điều gì trong lời tôi nói mà ông không hiểu ý nghĩa thì ông hãy hỏi thêm tôi về điều đó: ‘Bạch Ngài, điều này là gì, ý nghĩa của điều này là gì?’, thì chúng ta có thể có một cuộc đàm thoại ở đây.”
‘‘Anuññeyyañcevāhaṃ, bhante, bhagavato anujānissāmi, paṭikkositabbañca paṭikkosissāmi, yassa cāhaṃ bhagavato bhāsitassa atthaṃ na jānissāmi bhagavantaṃyevettha uttari paṭipucchissāmi – ‘idaṃ bhante, kathaṃ, imassa ko attho’ti?
"I will permit and allow the Blessed One, venerable sir, and I will reject what should be rejected, and if I do not understand the meaning of anything the Blessed One says, I will question the Blessed One further about it—'Venerable sir, how is this? What is the meaning of this?'
“Bạch Ngài, con sẽ cho phép Thế Tôn nói và chấp nhận, và điều gì đáng bác bỏ thì con sẽ bác bỏ, và điều gì trong lời Thế Tôn nói mà con không hiểu ý nghĩa thì con sẽ hỏi thêm Thế Tôn về điều đó: ‘Bạch Ngài, điều này là gì, ý nghĩa của điều này là gì?’
Hotu no ettha kathāsallāpo’’ti.
Let us have a conversation here."
Chúng ta hãy có một cuộc đàm thoại ở đây.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vappa, ye kāyasamārambhapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā, kāyasamārambhā paṭiviratassa evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
"What do you think, Vappa, those defilements, vexations, and fevers that arise due to bodily misconduct—when one abstains from bodily misconduct, do those defilements, vexations, and fevers not arise?"
“Này Vappa, ông nghĩ sao, những lậu hoặc, những sự phiền não, những sự khổ não phát sanh do duyên thân hành, đối với người từ bỏ thân hành, thì những lậu hoặc, những sự phiền não, những sự khổ não ấy có còn không?
So navañca kammaṃ na karoti, purāṇañca kammaṃ phussa phussa byantīkaroti, sandiṭṭhikā nijjarā akālikā ehipassikā opaneyyikā paccattaṃ veditabbā viññūhi* .
He performs no new kamma, and by repeatedly touching, he makes an end of old kamma. This is visible here and now, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise.
Người ấy không tạo nghiệp mới, và nghiệp cũ thì tiếp xúc rồi làm cho chấm dứt, sự đoạn tận nghiệp này là hiện tại, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết.
Passasi no tvaṃ, vappa, taṃ ṭhānaṃ yatonidānaṃ purisaṃ dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuṃ abhisamparāya’’nti?
Do you not see, Vappa, that state from which, due to its origin, defilements (āsavā) that lead to suffering would flow for a person in the future?”
Này Vappa, ông có thấy cái chỗ nào mà từ đó các lậu hoặc có cảm thọ khổ sẽ chảy đến một người trong đời sau không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Ngài, không phải vậy.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vappa, ye vacīsamārambhapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā, vacīsamārambhā paṭiviratassa evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
“What do you think, Vappa, when defilements (āsavā), distress, and fever arise conditioned by verbal intentions (vacīsamārambha), for one who has ceased from verbal intentions, would those defilements, distress, and fever not arise?
“Này Vappa, ông nghĩ sao, những lậu hoặc, những sự phiền não, những sự khổ não phát sanh do duyên khẩu hành, đối với người từ bỏ khẩu hành, thì những lậu hoặc, những sự phiền não, những sự khổ não ấy có còn không?
So navañca kammaṃ na karoti, purāṇañca kammaṃ phussa phussa byantīkaroti.
He performs no new kamma, and by repeatedly touching, he makes an end of old kamma.
Người ấy không tạo nghiệp mới, và nghiệp cũ thì tiếp xúc rồi làm cho chấm dứt.
Sandiṭṭhikā nijjarā akālikā ehipassikā opaneyyikā paccattaṃ veditabbā viññūhi.
This is visible here and now, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise.
Sự đoạn tận nghiệp này là hiện tại, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết.
Passasi no tvaṃ, vappa, taṃ ṭhānaṃ yatonidānaṃ purisaṃ dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuṃ abhisamparāya’’nti?
Do you not see, Vappa, that state from which, due to its origin, defilements (āsavā) that lead to suffering would flow for a person in the future?”
Này Vappa, ông có thấy cái chỗ nào mà từ đó các lậu hoặc có cảm thọ khổ sẽ chảy đến một người trong đời sau không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Ngài, không phải vậy.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vappa, ye manosamārambhapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā, manosamārambhā paṭiviratassa evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
“What do you think, Vappa, when defilements (āsavā), distress, and fever arise conditioned by mental intentions (manosamārambha), for one who has ceased from mental intentions, would those defilements, distress, and fever not arise?
“Này Vappa, ông nghĩ sao, những lậu hoặc, những sự phiền não, những sự khổ não phát sanh do duyên ý hành, đối với người từ bỏ ý hành, thì những lậu hoặc, những sự phiền não, những sự khổ não ấy có còn không?
So navañca kammaṃ na karoti, purāṇañca kammaṃ phussa phussa byantīkaroti.
He performs no new kamma, and by repeatedly touching, he makes an end of old kamma.
Người ấy không tạo nghiệp mới, và nghiệp cũ thì tiếp xúc rồi làm cho chấm dứt.
Sandiṭṭhikā nijjarā akālikā ehipassikā opaneyyikā paccattaṃ veditabbā viññūhi.
This is visible here and now, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise.
Sự đoạn tận nghiệp này là hiện tại, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết.
Passasi no tvaṃ, vappa, taṃ ṭhānaṃ yatonidānaṃ purisaṃ dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuṃ abhisamparāya’’nti?
Do you not see, Vappa, that state from which, due to its origin, defilements (āsavā) that lead to suffering would flow for a person in the future?”
Này Vappa, ông có thấy cái chỗ nào mà từ đó các lậu hoặc có cảm thọ khổ sẽ chảy đến một người trong đời sau không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Bạch Ngài, không phải vậy.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, vappa, ye avijjāpaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā, avijjāvirāgā vijjuppādā evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti.
“What do you think, Vappa, when defilements (āsavā), distress, and fever arise conditioned by ignorance (avijjā), with the fading of ignorance and the arising of true knowledge, would those defilements, distress, and fever not arise?
“Này Vappa, ông nghĩ sao, những lậu hoặc, những sự phiền não, những sự khổ não phát sanh do duyên vô minh, do ly tham vô minh, do phát sanh minh, thì những lậu hoặc, những sự phiền não, những sự khổ não ấy có còn không?
So navañca kammaṃ na karoti, purāṇañca kammaṃ phussa phussa byantīkaroti.
He performs no new kamma, and by repeatedly touching, he makes an end of old kamma.
Vị ấy không tạo nghiệp mới, và nghiệp cũ thì chạm vào, chạm vào mà diệt trừ.
Sandiṭṭhikā nijjarā akālikā ehipassikā opaneyyikā paccattaṃ veditabbā viññūhi.
This is visible here and now, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise.
Sự diệt trừ (khổ) này là hiện tại, không bị thời gian giới hạn, mời đến mà thấy, có khả năng dẫn đến, người trí tự mình chứng biết.
Passasi no tvaṃ, vappa, taṃ ṭhānaṃ yatonidānaṃ purisaṃ dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuṃ abhisamparāya’’nti?
Do you not see, Vappa, that state from which, due to its origin, defilements (āsavā) that lead to suffering would flow for a person in the future?”
Này Vappa, ông có thấy cái chỗ nào mà từ đó các lậu hoặc gây khổ có thể chảy ra cho một người trong đời sau không?
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Evaṃ sammā vimuttacittassa kho, vappa, bhikkhuno cha satatavihārā adhigatā honti.
“Thus, Vappa, for a bhikkhu whose mind is rightly liberated, six continuous abidings are attained.
“Này Vappa, một Tỳ-kheo với tâm giải thoát chân chánh như vậy, sáu trú xứ liên tục được thành tựu.
So cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano; upekkhako viharati sato sampajāno.
Seeing a form with the eye, he is neither pleased nor displeased; he abides equanimous, mindful, and clearly comprehending.
Khi thấy sắc bằng mắt, vị ấy không vui cũng không buồn; vị ấy an trú với tâm xả, chánh niệm và tỉnh giác.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe...
Hearing a sound with the ear… Smelling an odor with the nose… Tasting a flavor with the tongue… Touching a tangible with the body… Cognizing a mental phenomenon with the mind, he is neither pleased nor displeased; he abides equanimous, mindful, and clearly comprehending.
Khi nghe tiếng bằng tai… (tương tự như trên)… khi ngửi hương bằng mũi… (tương tự như trên)…
jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññā neva sumano hoti na dummano; upekkhako viharati sato sampajāno.
Having tasted a flavour with the tongue…pe… having touched a tangible with the body…pe… having cognized a mental phenomenon with the mind, he is neither pleased nor displeased; he dwells equanimous, mindful and clearly comprehending.
khi nếm vị bằng lưỡi… (tương tự như trên)… khi xúc chạm bằng thân… (tương tự như trên)… khi nhận thức pháp bằng ý, vị ấy không vui cũng không buồn; vị ấy an trú với tâm xả, chánh niệm và tỉnh giác.
So kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmī’ti pajānāti; jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmī’ti pajānāti; ‘kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītī bhavissantī’ti pajānāti’’.
Experiencing a feeling that ends with the body, he understands, ‘I experience a feeling that ends with the body’; experiencing a feeling that ends with life, he understands, ‘I experience a feeling that ends with life’; he understands, ‘With the breaking up of the body, and the cessation of life, all feelings, no longer delighted in, will become cool right here.’ ”
Vị ấy cảm thọ cảm giác đến giới hạn thân, vị ấy biết: ‘Ta cảm thọ cảm giác đến giới hạn thân’; vị ấy cảm thọ cảm giác đến giới hạn đời sống, vị ấy biết: ‘Ta cảm thọ cảm giác đến giới hạn đời sống’; vị ấy biết: ‘Khi thân hoại mạng chung, tất cả các cảm thọ không còn được hoan hỷ sẽ trở nên mát lạnh ngay tại đây’.”
‘‘Seyyathāpi, vappa, thūṇaṃ paṭicca chāyā paññāyati.
“Just as, Vappa, a shadow is perceived dependent on a pillar.
“Này Vappa, ví như cái bóng hiện ra do một cái cột.
Atha puriso āgaccheyya kuddālapiṭakaṃ ādāya.
Then a man would come, carrying a spade and a basket.
Rồi một người đến, mang theo cuốc và giỏ.
So taṃ thūṇaṃ mūle chindeyya; mūle chinditvā palikhaṇeyya; palikhaṇitvā mūlāni uddhareyya, antamaso usīranāḷimattānipi* .
He would cut down that pillar at its root; having cut it at the root, he would dig it up; having dug it up, he would remove the roots, even those as small as usīra fibers.
Người ấy chặt cái cột tận gốc; chặt tận gốc rồi đào bới; đào bới rồi nhổ rễ, dù chỉ nhỏ bằng sợi cỏ hương bài.
So taṃ thūṇaṃ khaṇḍākhaṇḍikaṃ chindeyya.
He would cut that pillar into pieces.
Người ấy chặt cái cột thành từng mảnh nhỏ.
Khaṇḍākhaṇḍikaṃ chetvā phāleyya.
Having cut it into pieces, he would split it.
Chặt thành từng mảnh nhỏ rồi chẻ ra.
Phāletvā sakalikaṃ sakalikaṃ kareyya.
Having split it, he would make it into splinters.
Chẻ ra rồi làm thành từng mảnh vụn.
Sakalikaṃ sakalikaṃ katvā vātātape visoseyya.
Having made it into splinters, he would dry it in the wind and sun.
Làm thành từng mảnh vụn rồi phơi khô dưới nắng gió.
Vātātape visosetvā agginā ḍaheyya.
Having dried it in the wind and sun, he would burn it with fire.
Phơi khô dưới nắng gió rồi đốt bằng lửa.
Agginā ḍahetvā masiṃ kareyya.
Having burned it with fire, he would make it into ash.
Đốt bằng lửa rồi làm thành tro bụi.
Masiṃ karitvā mahāvāte vā ophuṇeyya nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya.
Having made it into ash, he would scatter it in a strong wind or float it away in a swiftly flowing river.
Làm thành tro bụi rồi rắc vào gió lớn hoặc thả trôi theo dòng nước chảy xiết của sông.
Evaṃ hissa, vappa, yā thūṇaṃ paṭicca chāyā sā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Thus, Vappa, that shadow which was dependent on the pillar would have its root cut off, be made like a palm-stump, rendered nonexistent, and be incapable of arising in the future.
Như vậy, này Vappa, cái bóng do cái cột mà có sẽ bị nhổ tận gốc, làm cho như cây thốt nốt bị chặt ngọn, không còn tồn tại, không thể sinh khởi trong tương lai.”
‘‘Evamevaṃ kho, vappa, evaṃ sammā vimuttacittassa bhikkhuno cha satatavihārā adhigatā honti.
“Even so, Vappa, for a bhikkhu whose mind is thus rightly liberated, six continuous abidings are attained.
“Cũng vậy, này Vappa, một Tỳ-kheo với tâm giải thoát chân chánh như vậy, sáu trú xứ liên tục được thành tựu.
So cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano; upekkhako viharati sato sampajāno.
Having seen a form with the eye, he is neither pleased nor displeased; he abides equanimous, mindful, and clearly comprehending.
Khi thấy sắc bằng mắt, vị ấy không vui cũng không buồn; vị ấy an trú với tâm xả, chánh niệm và tỉnh giác.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano; upekkhako viharati sato sampajāno.
Having heard a sound with the ear… having smelled an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tactile sensation with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he is neither pleased nor displeased; he abides equanimous, mindful, and clearly comprehending.
Khi nghe tiếng bằng tai… (tương tự như trên)… khi ngửi hương bằng mũi… (tương tự như trên)… khi nếm vị bằng lưỡi… (tương tự như trên)… khi xúc chạm bằng thân… (tương tự như trên)… khi nhận thức pháp bằng ý, vị ấy không vui cũng không buồn; vị ấy an trú với tâm xả, chánh niệm và tỉnh giác.
So kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmī’ti pajānāti; jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyamāno ‘jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vediyāmī’ti pajānāti; ‘kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītī bhavissantī’ti pajānāti’’.
Experiencing a feeling limited by the body, he understands: ‘I am experiencing a feeling limited by the body.’ Experiencing a feeling limited by life, he understands: ‘I am experiencing a feeling limited by life.’ He understands: ‘With the breaking up of the body, and the exhaustion of life, all feelings, not delighted in, will become cool right here.’”
Vị ấy cảm thọ cảm giác đến giới hạn thân, vị ấy biết: ‘Ta cảm thọ cảm giác đến giới hạn thân’; vị ấy cảm thọ cảm giác đến giới hạn đời sống, vị ấy biết: ‘Ta cảm thọ cảm giác đến giới hạn đời sống’; vị ấy biết: ‘Khi thân hoại mạng chung, tất cả các cảm thọ không còn được hoan hỷ sẽ trở nên mát lạnh ngay tại đây’.”
Evaṃ vutte vappo sakko nigaṇṭhasāvako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘seyyathāpi, bhante, puriso udayatthiko assapaṇiyaṃ poseyya.
When this was said, Vappa the Sakyan, a follower of the Nigaṇṭhas, said to the Blessed One: “Just as, Venerable Sir, a man desirous of profit might rear a horse-dealer.
Khi được nói vậy, Vappa, đệ tử của Ni-kiền-tử, bạch với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, ví như một người muốn có lợi nhuận mà nuôi ngựa.
So udayañceva nādhigaccheyya, uttariñca kilamathassa vighātassa bhāgī assa.
He would not gain profit, and would moreover be subject to weariness and vexation.
Người ấy không những không đạt được lợi nhuận mà còn phải chịu thêm mệt mỏi và tổn thất.
Evamevaṃ kho ahaṃ, bhante, udayatthiko bāle nigaṇṭhe payirupāsiṃ.
Even so, Venerable Sir, I, desirous of profit, attended on foolish Nigaṇṭhas.
Cũng vậy, bạch Thế Tôn, con muốn có lợi nhuận mà đã phục vụ những Ni-kiền-tử ngu si.
Svāhaṃ udayañceva nādhigacchiṃ, uttariñca kilamathassa vighātassa bhāgī ahosiṃ.
I did not gain profit, and was moreover subject to weariness and vexation.
Con không những không đạt được lợi nhuận mà còn phải chịu thêm mệt mỏi và tổn thất.
Esāhaṃ, bhante, ajjatagge yo me bālesu nigaṇṭhesu pasādo taṃ mahāvāte vā ophuṇāmi nadiyā vā sīghasotāya pavāhemi.
Venerable Sir, from today onwards, I scatter to the great wind or cast into a swift-flowing river the faith I had in the foolish Nigaṇṭhas.
Bạch Thế Tôn, từ nay trở đi, con sẽ rắc niềm tin của con vào những Ni-kiền-tử ngu si ấy vào gió lớn hoặc thả trôi theo dòng nước chảy xiết của sông.
Abhikkantaṃ, bhante…pe… upāsakaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Excellent, Venerable Sir… Let the Blessed One remember me as a lay follower who has taken refuge for life, from today onwards.”
Thật tuyệt vời, bạch Thế Tôn… (tương tự như trên)… Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy nhận con làm cư sĩ, từ nay cho đến trọn đời con xin quy y.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Phẩm thứ năm.
‘‘Evamevaṃ kho, sāḷha, ye te samaṇabrāhmaṇā na tapojigucchāvādā na tapojigucchāsārā na tapojigucchāallīnā viharanti, bhabbā te oghassa nittharaṇāya.
‘‘Even so, Sāḷha, those recluses and brahmins who are not proponents of self-mortification and abhorrence, who do not have self-mortification and abhorrence as their essence, and who do not dwell devoted to self-mortification and abhorrence, they are capable of crossing the flood.
“Cũng vậy, này Sāḷha, những Sa-môn, Bà-la-môn nào không chủ trương khổ hạnh, không xem khổ hạnh là cốt lõi, không bám víu vào khổ hạnh, thì họ có thể vượt qua dòng lũ.
Yepi te, sāḷha, samaṇabrāhmaṇā parisuddhakāyasamācārā parisuddhavacīsamācārā parisuddhamanosamācārā parisuddhājīvā, bhabbā te ñāṇadassanāya anuttarāya sambodhāya.
And those recluses and brahmins, Sāḷha, whose bodily conduct is pure, whose verbal conduct is pure, whose mental conduct is pure, and whose livelihood is pure, they are capable of knowledge and vision, of supreme enlightenment.
Và này Sāḷha, những Sa-môn, Bà-la-môn nào có thân hành thanh tịnh, khẩu hành thanh tịnh, ý hành thanh tịnh, và sinh kế thanh tịnh, thì họ có thể đạt được tri kiến giác ngộ tối thượng.
Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo bahūni cepi kaṇḍacitrakāni jānāti; atha kho so tīhi ṭhānehi rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅganteva saṅkhaṃ gacchati.
Just as, Sāḷha, a warrior, even if he knows many kinds of archery, is worthy of a king, entitled to a king’s support, and is considered a king’s limb by virtue of three qualities.
Này Sāḷha, ví như một chiến sĩ dù biết nhiều kỹ năng bắn cung, nhưng người ấy được vua trọng dụng, được vua ban bổng lộc, được xem là một thành viên của vua nhờ ba yếu tố.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba yếu tố nào?
Dūrepātī ca, akkhaṇavedhī ca, mahato ca kāyassa padāletā.
He shoots from afar, he hits the mark, and he pierces a large body.
Đó là bắn xa, bắn trúng mục tiêu, và xuyên thủng vật lớn.
‘‘Seyyathāpi, sāḷha, yodhājīvo dūrepātī; evamevaṃ kho, sāḷha, ariyasāvako sammāsamādhi hoti.
‘‘Just as, Sāḷha, a warrior shoots from afar; even so, Sāḷha, a noble disciple possesses right concentration.
“Này Sāḷha, ví như một chiến sĩ bắn xa; cũng vậy, này Sāḷha, một đệ tử thánh có Chánh Định.
Sammāsamādhi, sāḷha, ariyasāvako yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Possessing right concentration, Sāḷha, a noble disciple sees all rūpa, whether past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or excellent, far or near—all rūpa—as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Này Sāḷha, một đệ tử thánh có Chánh Định, thấy tất cả sắc (rūpa) nào, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, thô hay tế, hạ liệt hay thù thắng, dù xa hay gần, tất cả sắc ấy, người ấy thấy đúng như thật bằng chánh trí rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi.’
Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Whatever feeling… whatever perception… whatever volitional formations… whatever consciousness, whether past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or excellent, far or near—all consciousness—he sees as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Cũng vậy, tất cả cảm thọ (vedanā)… tất cả tưởng (saññā)… tất cả hành (saṅkhāra)… tất cả thức (viññāṇa) nào, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, thô hay tế, hạ liệt hay thù thắng, dù xa hay gần, tất cả thức ấy, người ấy thấy đúng như thật bằng chánh trí rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi.’
‘‘Idha, mallike, ekacco mātugāmo kodhanā hoti upāyāsabahulā.
“Here, Mallikā, a certain woman is prone to anger and much distress.
“Này Mallikā, ở đây, một số phụ nữ hay nóng giận, đầy phiền muộn.
Appampi vuttā samānā abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.
Even if spoken to a little, she becomes angry, enraged, hostile, and obstinate; she displays anger, ill-will, and resentment.
Dù chỉ bị nói một chút, họ cũng nổi giận, tức tối, bực bội, cố chấp, biểu lộ sự giận dữ, sân hận và bất mãn.
Sā* na dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.
She is not a giver of food, drink, clothing, vehicles, garlands, perfumes, ointments, bedding, lodging, or lamps to ascetics or brahmins.
Họ không bố thí cho Sa-môn hay Bà-la-môn thức ăn, đồ uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu thoa, giường nằm, chỗ ở, đèn đóm.
Issāmanikā* kho pana hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issati upadussati issaṃ bandhati.
And she is envious; she envies, is displeased, and harbors envy regarding the gains, honor, respect, reverence, and veneration of others.
Họ lại hay ganh tị; ganh ghét, bực bội, và ôm lòng ganh tị trước những lợi lộc, sự tôn kính, sự trọng vọng, sự kính trọng, sự cúng dường của người khác.
Sā ce tato cutā itthattaṃ āgacchati, sā* yattha yattha paccājāyati dubbaṇṇā ca hoti durūpā supāpikā dassanāya; daliddā ca hoti appassakā appabhogā appesakkhā ca.
If, after passing away from that state, she comes to this state of being, wherever she is reborn, she is ugly, ill-favored, and repulsive to behold; and is poor, with little wealth, few possessions, and little influence.
Nếu người ấy sau khi chết đi, tái sinh vào cõi người, thì bất cứ nơi nào người ấy tái sinh, người ấy sẽ có dung mạo xấu xí, hình dáng không đẹp, rất khó coi; lại nghèo khổ, ít tài sản, ít của cải, ít quyền lực.
‘‘Idha pana, mallike, ekacco mātugāmo kodhanā hoti upāyāsabahulā.
“Here, again, Mallikā, a certain woman is prone to anger and much distress.
“Còn ở đây, này Mallikā, một số phụ nữ hay nóng giận, đầy phiền muộn.
Appampi vuttā samānā abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.
Even if spoken to a little, she becomes angry, enraged, hostile, and obstinate; she displays anger, ill-will, and resentment.
Dù chỉ bị nói một chút, họ cũng nổi giận, tức tối, bực bội, cố chấp, biểu lộ sự giận dữ, sân hận và bất mãn.
Sā dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.
She is a giver of food, drink, clothing, vehicles, garlands, perfumes, ointments, bedding, lodging, and lamps to ascetics or brahmins.
Họ bố thí cho Sa-môn hay Bà-la-môn thức ăn, đồ uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu thoa, giường nằm, chỗ ở, đèn đóm.
Anissāmanikā kho pana hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu na issati na upadussati na issaṃ bandhati.
And she is not envious; she does not envy, is not displeased, and does not harbor envy regarding the gains, honor, respect, reverence, and veneration of others.
Họ lại không hay ganh tị; không ganh ghét, không bực bội, không ôm lòng ganh tị trước những lợi lộc, sự tôn kính, sự trọng vọng, sự kính trọng, sự cúng dường của người khác.
Sā ce tato cutā itthattaṃ āgacchati, sā yattha yattha paccājāyati dubbaṇṇā ca hoti durūpā supāpikā dassanāya; aḍḍhā ca hoti mahaddhanā mahābhogā mahesakkhā ca.
If, after passing away from that state, she comes to this state of being, wherever she is reborn, she is ugly, ill-favored, and repulsive to behold; yet is rich, with great wealth, many possessions, and great influence.
Nếu người ấy sau khi chết đi, tái sinh vào cõi người, thì bất cứ nơi nào người ấy tái sinh, người ấy sẽ có dung mạo xấu xí, hình dáng không đẹp, rất khó coi; nhưng lại giàu có, nhiều tài sản, nhiều của cải, nhiều quyền lực.
‘‘Idha pana, mallike, ekacco mātugāmo akkodhanā hoti anupāyāsabahulā.
“Here, again, Mallikā, a certain woman is not prone to anger and much distress.
“Còn ở đây, này Mallikā, một số phụ nữ không hay nóng giận, không đầy phiền muộn.
Bahumpi vuttā samānā nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patitthīyati, na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.
Even if spoken to a lot, she does not become angry, enraged, hostile, or obstinate; she does not display anger, ill-will, or resentment.
Dù bị nói nhiều, họ cũng không nổi giận, không tức tối, không bực bội, không cố chấp, không biểu lộ sự giận dữ, sân hận và bất mãn.
Sā na dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.
She is not a giver of food, drink, clothing, vehicles, garlands, perfumes, ointments, bedding, lodging, or lamps to ascetics or brahmins.
Nàng không bố thí cho các sa-môn hay bà-la-môn thức ăn, đồ uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu xoa, giường nằm, chỗ ở, hay đèn thắp.
Issāmanikā kho pana hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu issati upadussati issaṃ bandhati.
And she is envious; she envies, is displeased, and harbors envy regarding the gains, honor, respect, reverence, and veneration of others.
Hơn nữa, nàng là người ganh tỵ; nàng ganh tỵ, trở nên ác ý, và ôm ấp sự ganh tỵ đối với những lợi lộc, sự kính trọng, tôn kính, cung kính, đảnh lễ, và cúng dường của người khác.
Sā ce tato cutā itthattaṃ āgacchati, sā yattha yattha paccājāyati abhirūpā ca hoti dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā; daliddā ca hoti appassakā appabhogā appesakkhā ca.
If, after passing away from that state, she comes to this state of being, wherever she is reborn, she is beautiful, attractive, pleasing, endowed with supreme beauty of complexion; yet is poor, with little wealth, few possessions, and little influence.
Nếu nàng, sau khi chết đi từ trạng thái đó, tái sinh làm phụ nữ, thì bất cứ nơi nào nàng tái sinh, nàng đều xinh đẹp, dễ nhìn, khả ái, được phú cho vẻ đẹp tối thượng của dung mạo; nhưng nàng lại nghèo khó, ít tài sản, ít của cải, và ít thế lực.
‘‘Idha pana, mallike, ekacco mātugāmo akkodhanā hoti anupāyāsabahulā.
“Here, again, Mallikā, a certain woman is not prone to anger and much distress.
“Ở đây, này Mallikā, có một người phụ nữ không sân hận, không nhiều phiền muộn.
Bahumpi vuttā samānā nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patitthīyati, na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti.
Even when spoken to much, she does not get angry, does not become enraged, does not become hostile, does not show resentment, and does not manifest anger, ill-will, or dissatisfaction.
Dù bị nói nhiều lời, nàng không thù hằn, không tức giận, không ác ý, không cố chấp, không thể hiện sự sân hận, ác ý và bất mãn.
Sā dātā hoti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.
She is a giver to recluses or brahmins of food, drink, clothing, vehicles, garlands, perfumes, unguents, bedding, lodging, and lamps.
Nàng là người bố thí cho các sa-môn hay bà-la-môn thức ăn, đồ uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu xoa, giường nằm, chỗ ở, hay đèn thắp.
Anissāmanikā kho pana hoti; paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu na issati na upadussati na issaṃ bandhati.
Furthermore, she is not envious; she does not envy, does not become resentful, and does not bind herself with envy regarding the gains, honors, respect, reverence, salutations, and worship received by others.
Nàng không ganh tỵ; nàng không ganh tỵ, không ác ý, không ôm ấp sự ganh tỵ đối với những lợi lộc, sự kính trọng, tôn kính, cung kính, đảnh lễ, và cúng dường của người khác.
Sā ce tato cutā itthattaṃ āgacchati, sā yattha yattha paccājāyati abhirūpā ca hoti dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā; aḍḍhā ca hoti mahaddhanā mahābhogā mahesakkhā ca.
If, having passed away from that state, she comes to this state of womanhood, wherever she is reborn, she is beautiful, lovely, charming, endowed with supreme beauty of complexion; and she is wealthy, possessing great riches, great possessions, and great influence.
Nếu nàng, sau khi chết đi từ trạng thái đó, tái sinh làm phụ nữ, thì bất cứ nơi nào nàng tái sinh, nàng đều xinh đẹp, dễ nhìn, khả ái, được phú cho vẻ đẹp tối thượng của dung mạo; và nàng giàu có, nhiều của cải, nhiều tài sản, và có thế lực lớn.
‘‘Ayaṃ kho, mallike, hetu ayaṃ paccayo, yena midhekacco mātugāmo dubbaṇṇā ca hoti durūpā supāpikā dassanāya; daliddā ca hoti appassakā appabhogā appesakkhā ca.
“This, Mallikā, is the reason, this is the cause, why some woman here is ugly, ill-favored, repulsive to behold; and is poor, of little power, of few possessions, of little influence.
“Đây, này Mallikā, là nguyên nhân, là lý do, tại sao một người phụ nữ ở đây có dung mạo xấu xí, khó coi, rất khó nhìn; lại nghèo khó, ít tài sản, ít của cải, và ít thế lực.
Ayaṃ pana, mallike, hetu ayaṃ paccayo, yena midhekacco mātugāmo dubbaṇṇā ca hoti durūpā supāpikā dassanāya; aḍḍhā ca hoti mahaddhanā mahābhogā mahesakkhā ca.
This, Mallikā, is the reason, this is the cause, why some woman here is ugly, ill-favored, repulsive to behold; but is wealthy, possessing great riches, great possessions, and great influence.
Còn đây, này Mallikā, là nguyên nhân, là lý do, tại sao một người phụ nữ ở đây có dung mạo xấu xí, khó coi, rất khó nhìn; nhưng lại giàu có, nhiều của cải, nhiều tài sản, và có thế lực lớn.
Ayaṃ kho, mallike, hetu ayaṃ paccayo, yena midhekacco mātugāmo abhirūpā ca hoti dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā; daliddā ca hoti appassakā appabhogā appesakkhā ca.
This, Mallikā, is the reason, this is the cause, why some woman here is beautiful, lovely, charming, endowed with supreme beauty of complexion; but is poor, of little power, of few possessions, of little influence.
Đây, này Mallikā, là nguyên nhân, là lý do, tại sao một người phụ nữ ở đây xinh đẹp, dễ nhìn, khả ái, được phú cho vẻ đẹp tối thượng của dung mạo; nhưng lại nghèo khó, ít tài sản, ít của cải, và ít thế lực.
Ayaṃ pana, mallike, hetu ayaṃ paccayo, yena midhekacco mātugāmo abhirūpā ca hoti dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā; aḍḍhā ca hoti mahaddhanā mahābhogā mahesakkhā cā’’ti.
And this, Mallikā, is the reason, this is the cause, why some woman here is beautiful, lovely, charming, endowed with supreme beauty of complexion; and is wealthy, possessing great riches, great possessions, and great influence.”
Còn đây, này Mallikā, là nguyên nhân, là lý do, tại sao một người phụ nữ ở đây xinh đẹp, dễ nhìn, khả ái, được phú cho vẻ đẹp tối thượng của dung mạo; và lại giàu có, nhiều của cải, nhiều tài sản, và có thế lực lớn.”
‘‘Yā nūnāhaṃ, bhante, aññaṃ jātiṃ anissāmanikā ahosiṃ, paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu na issiṃ na upadussiṃ na issaṃ bandhiṃ, sāhaṃ, bhante, etarahi mahesakkhā.
“Surely, Venerable Sir, in another birth I was not envious; I did not envy, did not become resentful, and did not bind myself with envy regarding the gains, honors, respect, reverence, salutations, and worship received by others. That is why, Venerable Sir, I am now of great influence.
“Bạch Thế Tôn, chắc hẳn trong kiếp trước con là người không ganh tỵ, con không ganh tỵ, không ác ý, không ôm ấp sự ganh tỵ đối với những lợi lộc, sự kính trọng, tôn kính, cung kính, đảnh lễ, và cúng dường của người khác, nên bạch Thế Tôn, hiện nay con có thế lực lớn.
Santi kho pana, bhante, imasmiṃ rājakule khattiyakaññāpi brāhmaṇakaññāpi gahapatikaññāpi, tāsāhaṃ issarādhipaccaṃ kāremi.
Indeed, Venerable Sir, in this royal household there are khattiya maidens, brahmin maidens, and householder maidens; I exercise authority and dominion over them.
Bạch Thế Tôn, trong hoàng gia này có cả công chúa Sát-đế-lỵ, công chúa Bà-la-môn, và công chúa gia chủ, con đều có quyền lực và uy thế đối với họ.
Esāhaṃ, bhante, ajjatagge akkodhanā bhavissāmi anupāyāsabahulā, bahumpi vuttā samānā nābhisajjissāmi na kuppissāmi na byāpajjissāmi na patitthīyissāmi, kopañca dosañca appaccayañca na pātukarissāmi; dassāmi samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ.
From this day forward, Venerable Sir, I shall be free from anger, free from much vexation; even when spoken to much, I shall not get angry, shall not become enraged, shall not become hostile, shall not show resentment, and shall not manifest anger, ill-will, or dissatisfaction; I shall give to recluses or brahmins food, drink, clothing, vehicles, garlands, perfumes, unguents, bedding, lodging, and lamps.
Bạch Thế Tôn, từ nay trở đi con sẽ là người không sân hận, không nhiều phiền muộn, dù bị nói nhiều lời, con sẽ không thù hằn, không tức giận, không ác ý, không cố chấp, không thể hiện sự sân hận, ác ý và bất mãn; con sẽ bố thí cho các sa-môn hay bà-la-môn thức ăn, đồ uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, dầu xoa, giường nằm, chỗ ở, hay đèn thắp.
Anissāmanikā bhavissāmi, paralābhasakkāragarukāramānanavandanapūjanāsu na ississāmi na upadussissāmi na issaṃ bandhissāmi.
I shall be not envious; I shall not envy, shall not become resentful, and shall not bind myself with envy regarding the gains, honors, respect, reverence, salutations, and worship received by others.
Con sẽ là người không ganh tỵ, con sẽ không ganh tỵ, không ác ý, không ôm ấp sự ganh tỵ đối với những lợi lộc, sự kính trọng, tôn kính, cung kính, đảnh lễ, và cúng dường của người khác.
Abhikkantaṃ, bhante…pe… upāsikaṃ maṃ, bhante, bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
Excellent, Venerable Sir…pe… May the Blessed One remember me as a lay follower who has taken refuge for life from this day forward.”
Tuyệt diệu thay, bạch Thế Tôn… (như trên)… Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy nhận con làm cư sĩ đã quy y trọn đời kể từ hôm nay.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Pháp thoại thứ bảy.
198. ‘‘Cattārome, bhikkhave, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
198. “There are, bhikkhus, these four persons existing and found in the world.
198. “Này các Tỳ-kheo, có bốn hạng người này hiện hữu, có mặt ở đời.
Katame cattāro?
Which four?
Thế nào là bốn?
Idha, bhikkhave, ekacco* puggalo attantapo hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto.
Here, bhikkhus, a certain person is a self-tormentor, devoted to the practice of self-mortification.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, có một hạng người tự hành khổ mình, chuyên tâm vào việc tự làm khổ mình.
Idha pana, bhikkhave, ekacco puggalo parantapo hoti paraparitāpanānuyogamanuyutto.
Here, bhikkhus, a certain person is a tormentor of others, devoted to the practice of tormenting others.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, có một hạng người hành khổ người khác, chuyên tâm vào việc làm khổ người khác.
Idha pana, bhikkhave, ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto, parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto.
Here, monks, some individual is a self-tormentor, devoted to the practice of self-torment, and a tormentor of others, devoted to the practice of tormenting others.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, có một hạng người tự hành khổ mình và chuyên tâm vào việc tự làm khổ mình, lại hành khổ người khác và chuyên tâm vào việc làm khổ người khác.
Idha pana, bhikkhave, ekacco puggalo nevattantapo hoti nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto.
Here, monks, some individual is neither a self-tormentor nor devoted to the practice of self-torment, nor a tormentor of others nor devoted to the practice of tormenting others.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, có một hạng người không tự hành khổ mình và không chuyên tâm vào việc tự làm khổ mình, cũng không hành khổ người khác và không chuyên tâm vào việc làm khổ người khác.
So neva attantapo na parantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati.
That one, being neither a self-tormentor nor a tormentor of others, in this very life, is extinguished, unbound, cooled, experiencing happiness, and dwells with a divine self.
Người ấy không tự hành khổ mình, không hành khổ người khác, ngay trong đời này đã tịch tịnh, đã niết-bàn, đã trở nên mát mẻ, kinh nghiệm được an lạc, sống với tự ngã đã trở thành Phạm Thiên.
‘‘Kathañca, bhikkhave, puggalo attantapo hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto?
And how, monks, is an individual a self-tormentor, devoted to the practice of self-torment?
“Này các Tỳ-kheo, thế nào là một hạng người tự hành khổ mình, chuyên tâm vào việc tự làm khổ mình?
Idha, bhikkhave, ekacco acelako hoti muttācāro hatthāpalekhano naehibhaddantiko natiṭṭhabhaddantiko nābhihaṭaṃ na uddissakataṃ na nimantanaṃ sādiyati.
Here, monks, some individual is naked, of loose conduct, licking his hands, not accepting "come, good sir!", not accepting "stay, good sir!", not accepting food brought, not food prepared specifically, not food by invitation.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, có một người khỏa thân, có những hành vi phóng túng, liếm tay, không đến khi được mời, không đứng lại khi được mời, không nhận thức ăn mang đến, không nhận thức ăn được dành riêng, không nhận thức ăn được mời.
So na kumbhimukhā paṭiggaṇhāti, na kaḷopimukhā paṭiggaṇhāti, na eḷakamantaraṃ na daṇḍamantaraṃ na musalamantaraṃ na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ na gabbhiniyā na pāyamānāya na purisantaragatāya na saṅkittīsu na yattha sā upaṭṭhito hoti na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pivati.
He does not accept from the mouth of a pot, nor from the mouth of a bowl, nor across a threshold, nor across a stick, nor across a mortar, nor from two people eating, nor from a pregnant woman, nor from a nursing mother, nor from a woman with a man, nor from a place where a dog is, nor from a place where flies are swarming; he does not eat fish or meat, nor drink liquor, intoxicants, or rice-gruel.
Người ấy không nhận thức ăn từ miệng nồi, không nhận thức ăn từ miệng chén, không đi qua giữa hai con cừu, không đi qua giữa hai cây gậy, không đi qua giữa hai cây chày, không nhận thức ăn từ hai người đang ăn, từ phụ nữ đang mang thai, từ phụ nữ đang cho con bú, từ phụ nữ đang ở giữa hai người đàn ông, từ nơi có nhiều người, từ nơi có ruồi nhặng bu đầy; không uống rượu, bia, nước gạo lên men, hay nước cám.
So ekāgāriko vā hoti ekālopiko dvāgāriko vā hoti dvālopiko…pe… sattāgāriko vā hoti sattālopiko; ekissāpi dattiyā yāpeti dvīhipi dattīhi yāpeti…pe… sattahipi dattīhi yāpeti; ekāhikampi āhāraṃ āhāreti dvāhikampi āhāraṃ āhāreti…pe… sattāhikampi āhāraṃ āhāreti.
He lives on one house's alms, one mouthful; or two houses' alms, two mouthfuls… or seven houses' alms, seven mouthfuls; he sustains himself with one donation, or with two donations… or with seven donations; he takes food once a day, or once every two days… or once every seven days.
Người ấy hoặc chỉ ăn một bữa tại một nhà, hoặc chỉ ăn một miếng; hoặc ăn hai bữa tại hai nhà, hoặc chỉ ăn hai miếng… (như trên)… hoặc ăn bảy bữa tại bảy nhà, hoặc chỉ ăn bảy miếng; hoặc chỉ ăn một ngày một lần, hoặc ăn hai ngày một lần… (như trên)… hoặc ăn bảy ngày một lần.
Iti evarūpaṃ aḍḍhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharati.
Thus he dwells devoted to the practice of eating periodically, even once every half-month.
Như vậy, người ấy sống chuyên tâm vào việc ăn uống theo chu kỳ nửa tháng một lần.
‘‘So sāṇānipi dhāreti masāṇānipi dhāreti chavadussānipi dhāreti paṃsukūlānipi dhāreti tirīṭānipi dhāreti ajinampi dhāreti ajinakkhipampi dhāreti kusacīrampi dhāreti vākacīrampi dhāreti phalakacīrampi dhāreti kesakambalampi dhāreti vāḷakambalampi dhāreti ulūkapakkhampi dhāreti; kesamassulocakopi hoti kesamassulocanānuyogamanuyutto; ubbhaṭṭhakopi hoti āsanappaṭikkhitto; ukkuṭikopi hoti ukkuṭikappadhānamanuyutto; kaṇṭakāpassayikopi hoti kaṇṭakāpassaye seyyaṃ kappeti; sāyatatiyakampi udakorohanānuyogamanuyutto viharati.
He wears coarse hempen clothes, or coarse woven clothes, or shrouds, or rag-robes, or tree-bark, or antelope hide, or strips of antelope hide, or kusa-grass garments, or bark garments, or wood-shaving garments, or hair blankets, or horse-hair blankets, or owl's wings; he is a hair-and-beard plucker, devoted to the practice of plucking hair and beard; he stands upright, rejecting a seat; he squats, devoted to the practice of squatting; he sleeps on a bed of thorns, making his bed on thorns; he dwells devoted to the practice of plunging into water three times in the evening.
“Vị ấy mặc y bằng vải thô, mặc y bằng vải gai dầu, mặc y bằng vải tử thi, mặc y bằng vải lượm từ đống rác, mặc y bằng vỏ cây, mặc da cọp, mặc y bằng da cọp có lông, mặc y bằng cỏ Kusa, mặc y bằng vỏ cây, mặc y bằng ván cây, mặc y bằng tóc, mặc y bằng lông đuôi ngựa, mặc y bằng lông cú; vị ấy nhổ tóc và râu, chuyên cần thực hành việc nhổ tóc và râu; vị ấy đứng thẳng, từ chối chỗ ngồi; vị ấy ngồi xổm, chuyên cần thực hành việc ngồi xổm; vị ấy nằm trên gai, nằm ngủ trên gai; vị ấy sống chuyên cần thực hành việc ngâm mình trong nước ba lần vào buổi chiều.
Iti evarūpaṃ anekavihitaṃ kāyassa ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto viharati.
Thus he dwells devoted to various kinds of practices of tormenting and afflicting the body.
Như vậy, này các Tỳ-kheo, vị ấy sống chuyên cần thực hành nhiều loại khổ hạnh nung đốt và làm phiền não thân thể như thế.
Evaṃ kho, bhikkhave, puggalo attantapo hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto.
This is how, monks, an individual is a self-tormentor, devoted to the practice of self-torment.
Này các Tỳ-kheo, như vậy, một người là kẻ tự nung đốt, chuyên cần thực hành việc tự làm phiền não.
‘‘Kathañca, bhikkhave, puggalo parantapo hoti paraparitāpanānuyogamanuyutto?
And how, monks, is an individual a tormentor of others, devoted to the practice of tormenting others?
“Và này các Tỳ-kheo, một người là kẻ nung đốt người khác, chuyên cần thực hành việc làm phiền não người khác như thế nào?
Idha, bhikkhave, ekacco puggalo orabbhiko hoti sūkariko sākuṇiko māgaviko luddo macchaghātako coro coraghātako goghātako bandhanāgāriko, ye vā panaññepi keci kurūrakammantā.
Here, monks, some individual is a sheep-butcher, or a pig-butcher, or a fowler, or a hunter, or a fisherman, or a thief, or an executioner, or a cattle-butcher, or a jailer, or any other cruel occupation.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, một số người là kẻ chăn cừu, kẻ chăn heo, kẻ bẫy chim, kẻ săn thú, kẻ sát cá, kẻ trộm, kẻ giết trộm, kẻ giết bò, kẻ cai ngục, hoặc bất kỳ ai khác thực hiện các nghề nghiệp tàn ác.
Evaṃ kho, bhikkhave, puggalo parantapo hoti paraparitāpanānuyogamanuyutto.
This is how, monks, an individual is a tormentor of others, devoted to the practice of tormenting others.
Này các Tỳ-kheo, như vậy, một người là kẻ nung đốt người khác, chuyên cần thực hành việc làm phiền não người khác.
‘‘Kathañca, bhikkhave, puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto?
And how, monks, is an individual a self-tormentor, devoted to the practice of self-torment, and a tormentor of others, devoted to the practice of tormenting others?
“Và này các Tỳ-kheo, một người vừa là kẻ tự nung đốt, chuyên cần thực hành việc tự làm phiền não, vừa là kẻ nung đốt người khác, chuyên cần thực hành việc làm phiền não người khác như thế nào?
Idha, bhikkhave, ekacco puggalo rājā vā hoti khattiyo muddhāvasitto, brāhmaṇo vā hoti mahāsālo.
Here, monks, some individual is a king, an anointed Khattiya, or a wealthy Brahmin.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, một số người là vua Sát-đế-lợi đã làm lễ quán đảnh, hoặc là Bà-la-môn đại phú gia.
So puratthimena nagarassa navaṃ santhāgāraṃ kārāpetvā kesamassuṃ ohāretvā kharājinaṃ nivāsetvā sappitelena kāyaṃ abbhañjitvā magavisāṇena piṭṭhiṃ kaṇḍuvamāno navaṃ santhāgāraṃ pavisati, saddhiṃ mahesiyā brāhmaṇena ca purohitena.
He has a new assembly hall built to the east of the city, shaves his hair and beard, puts on a rough antelope hide, anoints his body with ghee and oil, and scratching his back with a deer's horn, he enters the new assembly hall with his chief queen and the Brahmin purohita.
Vị ấy cho xây một ngôi nhà hội mới ở phía đông thành phố, sau khi cạo tóc và râu, mặc da cọp thô, xoa dầu mè khắp thân, gãi lưng bằng sừng nai, rồi bước vào ngôi nhà hội mới cùng với hoàng hậu và vị Bà-la-môn cố vấn.
So tattha anantarahitāya bhūmiyā haritupalittāya seyyaṃ kappeti.
He makes his bed there on the ground, which is not covered and smeared with green dung.
Ở đó, vị ấy nằm ngủ trên mặt đất chưa được trải thảm, chỉ được trát bằng cỏ xanh.
Ekissāya gāviyā sarūpavacchāya yaṃ ekasmiṃ thane khīraṃ hoti tena rājā yāpeti; yaṃ dutiyasmiṃ thane khīraṃ hoti tena mahesī yāpeti; yaṃ tatiyasmiṃ thane khīraṃ hoti tena brāhmaṇo purohito yāpeti; yaṃ catutthasmiṃ thane khīraṃ hoti tena aggiṃ juhati* ; avasesena vacchako yāpeti.
With the milk from one udder of a cow with a calf of its own kind, the king sustains himself; with the milk from the second udder, the queen sustains herself; with the milk from the third udder, the brahmin chaplain sustains himself; with the milk from the fourth udder, he offers to the fire; and with the remainder, the calf sustains itself.
Với một con bò cái có bê con cùng hình dáng, sữa từ một vú được dùng cho vua; sữa từ vú thứ hai được dùng cho hoàng hậu; sữa từ vú thứ ba được dùng cho vị Bà-la-môn cố vấn; sữa từ vú thứ tư được dùng để tế lửa; phần còn lại được dùng cho bê con.
So evamāha – ‘ettakā usabhā haññantu yaññatthāya, ettakā vacchatarā haññantu yaññatthāya, ettakā vacchatariyo haññantu yaññatthāya, ettakā ajā haññantu yaññatthāya, ettakā urabbhā haññantu yaññatthāya, (ettakā assā haññantu yaññatthāya,)* ettakā rukkhā chijjantu yūpatthāya, ettakā dabbhā lūyantu barihisatthāyā’ti* .
He says thus: ‘So many bulls are to be slaughtered for the sacrifice, so many young male calves are to be slaughtered for the sacrifice, so many young female calves are to be slaughtered for the sacrifice, so many goats are to be slaughtered for the sacrifice, so many rams are to be slaughtered for the sacrifice, so many trees are to be cut down for the sacrificial posts, so much kusa grass is to be plucked for the sacrificial bedding.’
Vị ấy nói: ‘Hãy giết chừng này bò đực để tế lễ, chừng này bê đực để tế lễ, chừng này bê cái để tế lễ, chừng này dê để tế lễ, chừng này cừu để tế lễ, chừng này ngựa để tế lễ, chừng này cây bị đốn để làm cột tế, chừng này cỏ được cắt để làm cỏ Barihi (cỏ tế lễ)’.
Yepissa te honti dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tepi daṇḍatajjitā bhayatajjitā assumukhā rudamānā parikammāni karonti.
And those who are his slaves, servants, or workers, they too, threatened by punishment, threatened by fear, with tearful faces, weeping, perform the tasks.
Những người là nô lệ, là người giúp việc, hoặc là người làm công của vị ấy, cũng bị đe dọa bằng roi, bị đe dọa bằng sự sợ hãi, với khuôn mặt đẫm lệ, vừa khóc vừa thực hiện các công việc tế lễ.
Evaṃ kho, bhikkhave, puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto.
In this way, bhikkhus, a person is one who torments himself and is devoted to self-torment, and also one who torments others and is devoted to tormenting others.
Này các Tỳ-kheo, như vậy, một người vừa là kẻ tự nung đốt, chuyên cần thực hành việc tự làm phiền não, vừa là kẻ nung đốt người khác, chuyên cần thực hành việc làm phiền não người khác.
‘‘Kathañca, bhikkhave, puggalo nevattantapo hoti nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto?
“And how, bhikkhus, is a person neither one who torments himself nor devoted to self-torment, nor one who torments others nor devoted to tormenting others?
“Và này các Tỳ-kheo, một người không tự nung đốt, không chuyên cần thực hành việc tự làm phiền não, không nung đốt người khác, không chuyên cần thực hành việc làm phiền não người khác như thế nào?
So anattantapo aparantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati.
Such a person, not tormenting himself or others, is in this very life cooled, extinguished, become cool, experiencing happiness, dwelling with a Brahma-like self.
Vị ấy không tự nung đốt, không nung đốt người khác, ngay trong hiện tại đã được tịch tịnh, đã được Niết-bàn, đã được mát mẻ, cảm nhận được hạnh phúc, sống với tự ngã đã trở thành Phạm thiên.
Idha, bhikkhave, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā.
Here, bhikkhus, a Tathāgata arises in the world, an Arahant, a Fully Self-Enlightened One, endowed with knowledge and conduct, a Fortunate One, a Knower of the world, an unsurpassed Trainer of persons to be tamed, a Teacher of devas and humans, a Buddha, a Blessed One.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, một vị Như Lai xuất hiện trên thế gian, là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đầy đủ Minh Hạnh, Thiện Thệ, bậc Tri Thế Gian, bậc Vô Thượng Điều Ngự Trượng Phu, Bậc Đạo Sư của chư Thiên và loài người, là Phật, là Thế Tôn.
So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti.
He, having directly known and realized this world with its devas, Māras, and Brahmas, with its ascetics and brahmins, its generation with its devas and humans, proclaims it.
Vị ấy tự mình chứng ngộ, thấy rõ thế giới này cùng với chư Thiên, Ma vương, Phạm thiên, cùng với các Sa-môn, Bà-la-môn, và loài người, rồi tuyên bố điều đó.
So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.
He teaches the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with letter, he proclaims the entirely complete and purified holy life.
Vị ấy thuyết pháp hay ở đoạn đầu, hay ở đoạn giữa, hay ở đoạn cuối, với ý nghĩa và văn tự đầy đủ, hoàn toàn trọn vẹn và thanh tịnh, tuyên bố Phạm hạnh.
Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto.
A householder or a householder’s son, or someone born into another family, hears that Dhamma.
Một gia chủ hay con trai của gia chủ, hoặc một người sinh ra trong một gia đình nào đó, nghe pháp ấy.
So taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati.
Having heard that Dhamma, he gains faith in the Tathāgata.
Sau khi nghe pháp ấy, vị ấy có được niềm tin vào Như Lai.
So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati – ‘sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā; nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ; yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.
Endowed with that gained faith, he reflects thus: ‘Confining is household life, a path of dust; open is going forth. It is not easy for one living in a house to lead the holy life, entirely complete, entirely purified, polished like a conch shell. What if I were to shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from the home life into homelessness?’
Với niềm tin đã có được ấy, vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Đời sống gia đình thật chật hẹp, con đường đầy bụi bặm, đời sống xuất gia thật rộng rãi, không dễ gì một người sống tại gia có thể thực hành Phạm hạnh hoàn toàn trọn vẹn, hoàn toàn thanh tịnh, sáng chói như vỏ ốc được mài giũa; vậy ta hãy cạo bỏ tóc và râu, mặc y cà-sa, từ bỏ gia đình mà xuất gia sống không gia đình’.
So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya, mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
So, at a later time, having abandoned a small accumulation of wealth, or having abandoned a large accumulation of wealth, having abandoned a small circle of relatives, or having abandoned a large circle of relatives, he shaves off his hair and beard, puts on saffron robes, and goes forth from the home life into homelessness.
Sau một thời gian, vị ấy từ bỏ một phần tài sản nhỏ hay lớn, từ bỏ một phần quyến thuộc nhỏ hay lớn, cạo bỏ tóc và râu, mặc y cà-sa, từ bỏ gia đình mà xuất gia sống không gia đình.
‘‘So evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati.
Having thus gone forth, he lives observing the bhikkhus’ training and livelihood, having abandoned the taking of life, abstaining from the taking of life, having laid down rod and weapon, conscientious, compassionate, living with sympathy for all living beings.
“Khi đã xuất gia như vậy, vị ấy sống theo giới luật và nếp sống của các Tỳ-kheo, từ bỏ sát sinh, tránh xa sát sinh, đã đặt gậy, đã buông vũ khí, biết hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với tâm lợi ích và thương xót tất cả chúng sinh.
Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā viharati.
Having abandoned taking what is not given, he abstains from taking what is not given, he is a taker of what is given, expecting what is given, living with a pure self, not by theft.
Từ bỏ lấy của không cho, tránh xa lấy của không cho, chỉ lấy những gì được cho, mong đợi những gì được cho, sống với tự ngã thanh tịnh, không trộm cắp.
Abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī hoti ārācārī virato asaddhammā gāmadhammā.
Having abandoned unchastity, he is chaste, living aloof, abstaining from unholy practices, from village practices.
Từ bỏ hành vi phi Phạm hạnh, sống Phạm hạnh, sống xa lìa, tránh xa hành vi bất thiện, hành vi thô tục.
Musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa.
Having abandoned false speech, he abstains from false speech, he is a speaker of truth, bound to truth, steadfast, reliable, not a deceiver of the world.
Từ bỏ nói dối, tránh xa nói dối, nói lời chân thật, giữ lời chân thật, đáng tin cậy, đáng tin, không lừa dối thế gian.
Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, na ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, na amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya; iti bhinnānaṃ vā sandhātā, sahitānaṃ vā anuppadātā, samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
Abandoning divisive speech, he abstains from divisive speech. He does not repeat elsewhere what he has heard here to cause division among these people, nor does he repeat to these people what he has heard elsewhere to cause division among those people. Thus, he is a reconciler of those who are divided, a promoter of unity among those who are united, delighting in concord, rejoicing in concord, enjoying concord, speaking words that promote concord.
Từ bỏ lời nói chia rẽ, tránh xa lời nói chia rẽ, không nghe lời từ đây mà nói với người kia để gây chia rẽ cho họ, không nghe lời từ người kia mà nói với người này để gây chia rẽ cho họ; như vậy, vị ấy là người hòa giải những người đã chia rẽ, là người khuyến khích những người đã hòa hợp, vui thích sự hòa hợp, hoan hỷ trong sự hòa hợp, thích thú sự hòa hợp, nói lời tạo sự hòa hợp.
Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti; yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
Abandoning harsh speech, he abstains from harsh speech. He speaks words that are gentle, pleasing to the ear, affectionate, going to the heart, urbane, dear to many, agreeable to many.
Từ bỏ lời nói thô ác, tránh xa lời nói thô ác; vị ấy nói lời dịu dàng, dễ nghe, đáng yêu, đi vào lòng người, lịch sự, được nhiều người ưa thích, được nhiều người hài lòng.
Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī attavādī dhammavādī vinayavādī; nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ.
Abandoning idle chatter, he abstains from idle chatter. He speaks at the right time, speaks what is true, speaks what is meaningful, speaks about the Dhamma, speaks about the Vinaya. He speaks words that are worth treasuring, timely, reasoned, well-defined, and conducive to benefit.
Từ bỏ lời nói vô ích, tránh xa lời nói vô ích, nói lời đúng lúc, nói lời chân thật, nói lời có ý nghĩa, nói lời về Pháp, nói lời về Luật; nói lời đáng ghi nhớ, đúng thời điểm, có căn cứ, có giới hạn, có lợi ích.
‘‘So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti.
He abstains from harming seeds and plants.
“Vị ấy tránh xa việc phá hoại hạt giống và cây cối.
Ekabhattiko hoti rattūparato virato vikālabhojanā.
He takes one meal a day, refraining from food at night and from untimely eating.
Vị ấy chỉ ăn một bữa, tránh xa việc ăn đêm, tránh xa việc ăn phi thời.
Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato hoti.
He abstains from seeing dancing, singing, and instrumental music.
Vị ấy từ bỏ việc xem múa, hát, nhạc và các trò giải trí.
Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato hoti.
He abstains from wearing garlands, scents, and ointments, and from adornment and beautification.
Vị ấy từ bỏ việc đeo vòng hoa, dùng hương liệu, thoa dầu thơm, trang điểm và trang sức.
Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato hoti.
He abstains from high and luxurious beds.
Vị ấy từ bỏ giường cao và giường rộng.
Jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.
He abstains from accepting gold and silver.
Vị ấy từ bỏ việc nhận vàng bạc.
Āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.
He abstains from accepting raw grain.
Vị ấy từ bỏ việc nhận ngũ cốc sống.
Āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.
He abstains from accepting raw meat.
Vị ấy từ bỏ việc nhận thịt sống.
Itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.
He abstains from accepting women and girls.
Vị ấy từ bỏ việc nhận phụ nữ và thiếu nữ.
Dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.
He abstains from accepting male and female slaves.
Vị ấy từ bỏ việc nhận tỳ nữ và nô lệ.
Ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.
He abstains from accepting goats and sheep.
Vị ấy từ bỏ việc nhận dê và cừu.
Kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.
He abstains from accepting chickens and pigs.
Vị ấy từ bỏ việc nhận gà và heo.
Hatthigavāssavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.
He abstains from accepting elephants, cattle, horses, and mares.
Vị ấy từ bỏ việc nhận voi, bò, ngựa và ngựa cái.
Khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hoti.
He abstains from accepting fields and land.
Vị ấy từ bỏ việc nhận đất đai và nhà cửa.
Dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato hoti.
He abstains from engaging in messages and errands.
Vị ấy từ bỏ việc làm sứ giả và đi lại để đưa tin.
Kayavikkayā paṭivirato hoti.
He abstains from buying and selling.
Vị ấy từ bỏ việc mua bán.
Tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato hoti.
He abstains from cheating with scales, weights, and measures.
Vị ấy từ bỏ việc gian lận bằng cân, tiền và thước đo.
Ukkoṭanavañcananikatisāciyogā paṭivirato hoti.
He abstains from bribery, deception, fraud, and crookedness.
Vị ấy từ bỏ việc hối lộ, lừa đảo, gian trá và xảo quyệt.
Chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato hoti.
He abstains from cutting, beating, binding, highway robbery, plunder, and violence.
Vị ấy từ bỏ việc cắt xén, giết hại, trói buộc, cướp bóc, trấn lột và bạo hành.
‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī.
When he sees a form with his eye, he does not grasp at its general appearance or its details.
Vị ấy, khi thấy sắc bằng mắt, không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati; rakkhati cakkhundriyaṃ; cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.
He practices for the restraint of that through which evil unwholesome states of covetousness and distress might flow in upon him while he dwells with his eye-faculty unrestrained; he guards the eye-faculty; he undertakes the restraint of the eye-faculty.
Vì những nguyên nhân nào mà nhãn căn không được phòng hộ sẽ khiến các ác pháp bất thiện như tham ái và ưu phiền xâm nhập, vị ấy thực hành để phòng hộ nhãn căn; vị ấy bảo vệ nhãn căn; vị ấy đạt được sự phòng hộ nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī.
When he hears a sound with his ear… when he smells a scent with his nose… when he tastes a flavor with his tongue… when he feels a tactile sensation with his body… when he cognizes a mental phenomenon with his mind, he does not grasp at its general appearance or its details.
Khi nghe tiếng bằng tai… khi ngửi hương bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi xúc chạm bằng thân… khi nhận thức pháp bằng ý, vị ấy không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati; rakkhati manindriyaṃ; manindriye saṃvaraṃ āpajjati.
He practices for the restraint of that through which evil unwholesome states of covetousness and distress might flow in upon him while he dwells with his mind-faculty unrestrained; he guards the mind-faculty; he undertakes the restraint of the mind-faculty.
Vì những nguyên nhân nào mà ý căn không được phòng hộ sẽ khiến các ác pháp bất thiện như tham ái và ưu phiền xâm nhập, vị ấy thực hành để phòng hộ ý căn; vị ấy bảo vệ ý căn; vị ấy đạt được sự phòng hộ ý căn.
So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti.
Endowed with this noble restraint of the faculties, he experiences an inner unblemished happiness.
Vị ấy, đầy đủ sự phòng hộ căn cao quý này, cảm nhận được niềm an lạc không bị quấy nhiễu bên trong.
‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, (imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato,)* iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato* vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanappatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ.
“He, endowed with this noble aggregate of virtue, (and endowed with this noble contentment,) endowed with this noble restraint of the senses, and endowed with this noble mindfulness and clear comprehension, resorts to a secluded dwelling: a forest, the foot of a tree, a mountain, a ravine, a hillside cave, a charnel ground, a jungle thicket, an open space, a heap of straw.
Vị ấy, đầy đủ giới hạnh cao quý này, đầy đủ sự bằng lòng cao quý này, đầy đủ sự phòng hộ căn cao quý này, đầy đủ chánh niệm tỉnh giác cao quý này, tìm đến một chỗ ở vắng vẻ: rừng, gốc cây, núi, hang động, khe núi, nghĩa địa, rừng sâu, nơi trống trải, đống rơm.
So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
After his meal, having returned from his alms round, he sits down, crosses his legs, holds his body erect, and establishes mindfulness in front of him.
Sau bữa ăn, sau khi khất thực trở về, vị ấy ngồi kiết già, giữ thân thẳng, thiết lập chánh niệm trước mặt.
So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti.
He abandons covetousness for the world and dwells with a mind free from covetousness, purifying his mind from covetousness.
Vị ấy từ bỏ tham ái đối với thế gian, sống với tâm không tham ái, làm thanh tịnh tâm khỏi tham ái.
Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti.
He abandons ill will and malevolence, and dwells with a mind free from ill will, compassionate for all living beings; he purifies his mind from ill will and malevolence.
Vị ấy từ bỏ sân hận và ác ý, sống với tâm không sân hận, có lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh và loài hữu tình, làm thanh tịnh tâm khỏi sân hận và ác ý.
Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti.
He abandons sloth and torpor, and dwells free from sloth and torpor, perceiving light, mindful and clearly comprehending; he purifies his mind from sloth and torpor.
Vị ấy từ bỏ hôn trầm thụy miên, sống không hôn trầm thụy miên, có tưởng ánh sáng, chánh niệm và tỉnh giác, làm thanh tịnh tâm khỏi hôn trầm thụy miên.
Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti.
He abandons restlessness and remorse, and dwells undisturbed, with his mind inwardly tranquil; he purifies his mind from restlessness and remorse.
Vị ấy từ bỏ trạo cử hối hận, sống không trạo cử, với tâm an tịnh bên trong, làm thanh tịnh tâm khỏi trạo cử hối hận.
Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
He abandons doubt, having overcome doubt, and dwells without perplexity regarding wholesome states; he purifies his mind from doubt.
Vị ấy từ bỏ hoài nghi, sống vượt qua hoài nghi, không còn nghi ngờ đối với các thiện pháp, làm thanh tịnh tâm khỏi hoài nghi.
So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi…pe… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
Having abandoned these five hindrances, these defilements of the mind that weaken wisdom, he, quite secluded from sensual pleasures…pe… dwells having attained the fourth jhāna.
Vị ấy, sau khi từ bỏ năm triền cái này, những cấu uế của tâm, những yếu kém của trí tuệ, hoàn toàn ly dục… (như đã nói ở trên)… chứng đạt và an trú thiền thứ tư.
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya…pe… sattānaṃ cutūpapātañāṇāya…pe… (so evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte) āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti.
When his mind is thus concentrated, purified, bright, unblemished, rid of defilements, malleable, wieldy, steady, and attained to imperturbability, he directs and inclines his mind to the knowledge of recollecting past lives…pe… to the knowledge of the passing away and reappearance of beings…pe… to the knowledge of the destruction of the asavas.
Với tâm định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững vàng, bất động, vị ấy hướng tâm đến tuệ nhớ các đời sống quá khứ… (như đã nói ở trên)… tuệ biết sự chết và sinh của chúng sinh… (như đã nói ở trên)… (với tâm định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, nhu nhuyến, dễ sử dụng, vững vàng, bất động) hướng tâm đến tuệ đoạn tận các lậu hoặc.
So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands ‘This is suffering’ as it actually is; he understands ‘This is the origin of suffering’ as it actually is; he understands ‘This is the cessation of suffering’ as it actually is; he understands ‘This is the path leading to the cessation of suffering’ as it actually is.
Vị ấy như thật biết: ‘Đây là khổ’, như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của khổ’, như thật biết: ‘Đây là sự diệt khổ’, như thật biết: ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’.
‘Ime āsavā’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands ‘These are the asavas’ as they actually are; he understands ‘This is the origin of the asavas’ as it actually is; he understands ‘This is the cessation of the asavas’ as it actually is; he understands ‘This is the path leading to the cessation of the asavas’ as it actually is.
Vị ấy như thật biết: ‘Đây là các lậu hoặc’, như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của các lậu hoặc’, như thật biết: ‘Đây là sự diệt trừ các lậu hoặc’, như thật biết: ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc’.
‘‘Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When he knows and sees thus, his mind is liberated from the asava of sensuality, his mind is liberated from the asava of becoming, his mind is liberated from the asava of ignorance; in the liberated, there arises the knowledge: ‘It is liberated.’
Khi vị ấy biết như vậy, thấy như vậy, tâm được giải thoát khỏi lậu hoặc dục, tâm được giải thoát khỏi lậu hoặc hữu, tâm được giải thoát khỏi lậu hoặc vô minh; khi được giải thoát, tuệ biết rằng mình đã được giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Vị ấy biết: ‘Sự sinh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh vào trạng thái này nữa’.
Evaṃ kho, bhikkhave, puggalo nevattantapo hoti nāttaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto.
It is in this way, bhikkhus, that a person is neither one who torments himself nor devoted to self-torment, nor one who torments others nor devoted to tormenting others.
Này các Tỳ-khưu, một người như vậy không tự hành hạ mình, không chuyên chú vào việc tự hành hạ mình, không hành hạ người khác, không chuyên chú vào việc hành hạ người khác.
So na attantapo na parantapo diṭṭheva dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati.
He, neither tormenting himself nor tormenting others, is, in this very life, cool, extinguished, cooled, experiencing happiness, and dwells with a Brahma-like self.
Người ấy không tự hành hạ mình, không hành hạ người khác, ngay trong đời này đã được tịch tịnh, niết bàn, mát mẻ, cảm nhận an lạc, sống với tự ngã đã trở thành Phạm Thiên.
Ime kho, bhikkhave, cattāro puggalā santo saṃvijjamānā lokasmi’’nti.
These four types of individuals, bhikkhus, are found existing in the world.”
Này các Tỳ-khưu, bốn hạng người này hiện hữu, có mặt trên thế gian này.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
199. Bhagavā etadavoca – ‘‘taṇhaṃ vo, bhikkhave, desessāmi jāliniṃ saritaṃ visaṭaṃ visattikaṃ, yāya ayaṃ loko uddhasto pariyonaddho tantākulakajāto gulāguṇṭhikajāto* muñjapabbajabhūto apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattati.
199. The Blessed One said this: “Bhikkhus, I will teach you craving (taṇhā), which is a net, a river, spread out, a clinging creeper, by which this world is devastated, enveloped, tangled like a skein of thread, like a bird’s nest, like muñja-grass and pabbaja-grass, and does not pass beyond the states of woe, the bad destinations, the downfall, saṃsāra.
199. Đức Thế Tôn đã nói như sau: “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ giảng cho các ông về khát ái, một lưới giăng, một dòng chảy, một sự lan rộng, một sự dính mắc, mà do đó thế gian này bị tàn phá, bị bao phủ, bị rối ren như một cuộn chỉ, bị quấn chặt như một cuộn dây munja, không thể vượt qua khỏi các cảnh khổ, ác thú, đọa xứ, luân hồi.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to that, attend carefully; I will speak.”
Hãy lắng nghe điều đó, hãy chú tâm kỹ lưỡng; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, Venerable Sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Thưa Thế Tôn,” các vị Tỳ-khưu ấy đã đáp lời Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn đã nói điều này –
‘‘Katamāni aṭṭhārasa taṇhāvicaritāni ajjhattikassa upādāya?
"What are the eighteen courses of craving based on oneself?
“Này các Tỳ-khưu, mười tám loại khát ái biến hành liên quan đến nội tại là gì?
Asmīti, bhikkhave, sati itthasmīti hoti, evaṃsmīti* hoti, aññathāsmīti hoti, asasmīti hoti, satasmīti hoti, santi hoti, itthaṃ santi hoti, evaṃ santi hoti, aññathā santi hoti, apihaṃ* santi hoti, apihaṃ* itthaṃ santi hoti, apihaṃ* evaṃ santi hoti, apihaṃ* aññathā santi hoti, bhavissanti hoti, itthaṃ bhavissanti hoti, evaṃ bhavissanti hoti, aññathā bhavissanti hoti.
When there is 'I am,' bhikkhus, there is 'I am thus,' there is 'I am in this way,' there is 'I am otherwise,' there is 'I am not,' there is 'I will be,' there is 'I will be thus,' there is 'I will be in this way,' there is 'I will be otherwise,' there is 'May I be,' there is 'May I be thus,' there is 'May I be in this way,' there is 'May I be otherwise,' there is 'I shall be,' there is 'I shall be thus,' there is 'I shall be in this way,' there is 'I shall be otherwise.'
Này các Tỳ-khưu, khi có ‘ta là,’ thì có ‘ta là thế này,’ có ‘ta là như vậy,’ có ‘ta là khác,’ có ‘ta không là,’ có ‘ta sẽ là,’ có ‘ta sẽ là thế này,’ có ‘ta sẽ là như vậy,’ có ‘ta sẽ là khác,’ có ‘ta có thể sẽ là,’ có ‘ta có thể sẽ là thế này,’ có ‘ta có thể sẽ là như vậy,’ có ‘ta có thể sẽ là khác,’ có ‘ta sẽ không là,’ có ‘ta sẽ không là thế này,’ có ‘ta sẽ không là như vậy,’ có ‘ta sẽ không là khác.’
Imāni aṭṭhārasa taṇhāvicaritāni ajjhattikassa upādāya.
These are the eighteen courses of craving based on oneself.
Đây là mười tám loại khát ái biến hành liên quan đến nội tại.
‘‘Katamāni aṭṭhārasa taṇhāvicaritāni bāhirassa upādāya?
"What are the eighteen courses of craving based on external things?
“Này các Tỳ-khưu, mười tám loại khát ái biến hành liên quan đến ngoại tại là gì?
Imināsmīti, bhikkhave, sati iminā itthasmīti hoti, iminā evaṃsmīti hoti, iminā aññathāsmīti hoti, iminā asasmīti hoti, iminā satasmīti hoti, iminā santi hoti, iminā itthaṃ santi hoti, iminā evaṃ santi hoti, iminā aññathā santi hoti, iminā apihaṃ santi hoti, iminā apihaṃ itthaṃ santi hoti, iminā apihaṃ evaṃ santi hoti, iminā apihaṃ aññathā santi hoti, iminā bhavissanti hoti, iminā itthaṃ bhavissanti hoti, iminā evaṃ bhavissanti hoti, iminā aññathā bhavissanti hoti.
When there is 'By this I am,' bhikkhus, there is 'By this I am thus,' there is 'By this I am in this way,' there is 'By this I am otherwise,' there is 'By this I am not,' there is 'By this I will be,' there is 'By this I will be thus,' there is 'By this I will be in this way,' there is 'By this I will be otherwise,' there is 'By this may I be,' there is 'By this may I be thus,' there is 'By this may I be in this way,' there is 'By this may I be otherwise,' there is 'By this I shall be,' there is 'By this I shall be thus,' there is 'By this I shall be in this way,' there is 'By this I shall be otherwise.'
Này các Tỳ-khưu, khi có ‘ta là bởi cái này,’ thì có ‘ta là thế này bởi cái này,’ có ‘ta là như vậy bởi cái này,’ có ‘ta là khác bởi cái này,’ có ‘ta không là bởi cái này,’ có ‘ta sẽ là bởi cái này,’ có ‘ta sẽ là thế này bởi cái này,’ có ‘ta sẽ là như vậy bởi cái này,’ có ‘ta sẽ là khác bởi cái này,’ có ‘ta có thể sẽ là bởi cái này,’ có ‘ta có thể sẽ là thế này bởi cái này,’ có ‘ta có thể sẽ là như vậy bởi cái này,’ có ‘ta có thể sẽ là khác bởi cái này,’ có ‘ta sẽ không là bởi cái này,’ có ‘ta sẽ không là thế này bởi cái này,’ có ‘ta sẽ không là như vậy bởi cái này,’ có ‘ta sẽ không là khác bởi cái này.’
Imāni aṭṭhārasa taṇhāvicaritāni bāhirassa upādāya.
These are the eighteen courses of craving based on external things.
Đây là mười tám loại khát ái biến hành liên quan đến ngoại tại.
‘‘Kathañca, bhikkhave, pemā pemaṃ jāyati?
"And how, bhikkhus, does from love, love arise?
“Này các Tỳ-khưu, từ tình yêu phát sinh tình yêu như thế nào?
Idha, bhikkhave, puggalo puggalassa iṭṭho hoti kanto manāpo.
Here, bhikkhus, a person is agreeable, pleasing, and charming to another person.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người được người khác yêu thích, dễ thương, đẹp lòng.
Taṃ pare iṭṭhena kantena manāpena samudācaranti.
Others treat that person with what is agreeable, pleasing, and charming.
Người khác đối xử với người ấy bằng sự yêu thích, dễ thương, đẹp lòng.
Tassa evaṃ hoti – ‘yo kho myāyaṃ puggalo iṭṭho kanto manāpo, taṃ pare iṭṭhena kantena manāpena samudācarantī’ti.
It occurs to him: 'The person who is agreeable, pleasing, and charming to me, others treat him with what is agreeable, pleasing, and charming.'
Người ấy nghĩ rằng: ‘Người mà ta yêu thích, dễ thương, đẹp lòng, thì người khác cũng đối xử với người ấy bằng sự yêu thích, dễ thương, đẹp lòng.’
So tesu pemaṃ janeti.
He generates love for them.
Người ấy phát sinh tình yêu đối với họ.
Evaṃ kho, bhikkhave, pemā pemaṃ jāyati.
This is how, bhikkhus, from love, love arises.
Này các Tỳ-khưu, từ tình yêu phát sinh tình yêu là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, pemā doso jāyati?
"And how, bhikkhus, does from love, hatred arise?
“Này các Tỳ-khưu, từ tình yêu phát sinh sự thù ghét như thế nào?
Idha, bhikkhave, puggalo puggalassa iṭṭho hoti kanto manāpo.
Here, bhikkhus, a person is agreeable, pleasing, and charming to another person.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người được người khác yêu thích, dễ thương, đẹp lòng.
Taṃ pare aniṭṭhena akantena amanāpena samudācaranti.
Others treat that person with what is disagreeable, unpleasing, and uncharming.
Người khác đối xử với người ấy bằng sự không yêu thích, không dễ thương, không đẹp lòng.
Tassa evaṃ hoti – ‘yo kho myāyaṃ puggalo iṭṭho kanto manāpo, taṃ pare aniṭṭhena akantena amanāpena samudācarantī’ti.
It occurs to him: 'The person who is agreeable, pleasing, and charming to me, others treat him with what is disagreeable, unpleasing, and uncharming.'
Người ấy nghĩ rằng: ‘Người mà ta yêu thích, dễ thương, đẹp lòng, thì người khác lại đối xử với người ấy bằng sự không yêu thích, không dễ thương, không đẹp lòng.’
So tesu dosaṃ janeti.
He generates hatred for them.
Người ấy phát sinh sự thù ghét đối với họ.
Evaṃ kho, bhikkhave, pemā doso jāyati.
This is how, bhikkhus, from love, hatred arises.
Này các Tỳ-khưu, từ tình yêu phát sinh sự thù ghét là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, dosā pemaṃ jāyati?
"And how, bhikkhus, does from hatred, love arise?
“Này các Tỳ-khưu, từ sự thù ghét phát sinh tình yêu như thế nào?
Idha, bhikkhave, puggalo puggalassa aniṭṭho hoti akanto amanāpo.
Here, bhikkhus, one person is disagreeable, unpleasant, and undesirable to another person.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người không được người khác yêu thích, không dễ thương, không đẹp lòng.
Taṃ pare aniṭṭhena akantena amanāpena samudācaranti.
Others treat him in a disagreeable, unpleasant, and undesirable way.
Người khác đối xử với người ấy bằng sự không yêu thích, không dễ thương, không đẹp lòng.
Tassa evaṃ hoti – ‘yo kho myāyaṃ puggalo aniṭṭho akanto amanāpo, taṃ pare aniṭṭhena akantena amanāpena samudācarantī’ti.
He thinks: ‘This person, to whom I am disagreeable, unpleasant, and undesirable, is treated by others in a disagreeable, unpleasant, and undesirable way.’
Người ấy nghĩ rằng: ‘Người mà ta không yêu thích, không dễ thương, không đẹp lòng, thì người khác cũng đối xử với người ấy bằng sự không yêu thích, không dễ thương, không đẹp lòng.’
So tesu pemaṃ janeti.
He generates love for them.
Người ấy phát sinh tình yêu đối với họ.
Evaṃ kho, bhikkhave, dosā pemaṃ jāyati.
Thus, bhikkhus, love arises from aversion.
Này các Tỳ-khưu, từ sự thù ghét phát sinh tình yêu là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, dosā doso jāyati?
“And how, bhikkhus, does aversion arise from aversion?
“Này các Tỳ-khưu, từ sự thù ghét phát sinh sự thù ghét như thế nào?
Idha, bhikkhave, puggalo puggalassa aniṭṭho hoti akanto amanāpo.
Here, bhikkhus, one person is disagreeable, unpleasant, and undesirable to another person.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một người không được người khác yêu thích, không dễ thương, không đẹp lòng.
Taṃ pare iṭṭhena kantena manāpena samudācaranti.
Others treat him in an agreeable, pleasant, and desirable way.
Người khác đối xử với người ấy bằng sự yêu thích, dễ thương, đẹp lòng.
Tassa evaṃ hoti – ‘yo kho myāyaṃ puggalo aniṭṭho akanto amanāpo, taṃ pare iṭṭhena kantena manāpena samudācarantī’ti.
He thinks: ‘This person, to whom I am disagreeable, unpleasant, and undesirable, is treated by others in an agreeable, pleasant, and desirable way.’
Người ấy nghĩ rằng: ‘Người mà ta không yêu thích, không dễ thương, không đẹp lòng, thì người khác lại đối xử với người ấy bằng sự yêu thích, dễ thương, đẹp lòng.’
So tesu dosaṃ janeti.
He generates aversion for them.
Người ấy phát sinh sự thù ghét đối với họ.
Evaṃ kho, bhikkhave, dosā doso jāyati.
Thus, bhikkhus, aversion arises from aversion.
Này các Tỳ-khưu, từ sự thù ghét phát sinh sự thù ghét là như vậy.
Imāni kho, bhikkhave, cattāri pemāni jāyanti.
These, bhikkhus, are the four ways love and aversion arise.
Này các Tỳ-khưu, đây là bốn loại tình yêu phát sinh.
‘‘Yasmiṃ, bhikkhave, samaye bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati, yampissa pemā pemaṃ jāyati tampissa pahīnaṃ hoti ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ, yopissa pemā doso jāyati sopissa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo, yampissa dosā pemaṃ jāyati tampissa pahīnaṃ hoti ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ, yopissa dosā doso jāyati sopissa pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo.
“Bhikkhus, when a bhikkhu, by the destruction of the asavas, enters and dwells in the Stainless Deliverance of Mind, Deliverance by Wisdom, having realized it for himself with direct knowledge in this very life, then the love that arises from love is abandoned in him, cut off at the root, made like a palm stump, obliterated, and no longer subject to future arising. The aversion that arises from love is abandoned in him, cut off at the root, made like a palm stump, obliterated, and no longer subject to future arising. The love that arises from aversion is abandoned in him, cut off at the root, made like a palm stump, obliterated, and no longer subject to future arising. The aversion that arises from aversion is abandoned in him, cut off at the root, made like a palm stump, obliterated, and no longer subject to future arising.
Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu, do sự diệt tận các lậu hoặc (āsava), chứng ngộ và an trú trong sự giải thoát tâm (cetovimutti) và giải thoát tuệ (paññāvimutti) vô lậu (anāsava) ngay trong hiện tại, thì bất cứ ái luyến nào khởi lên từ ái luyến ấy cũng được đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như cây thốt nốt bị chặt tận gốc, không còn khả năng tái sinh, không còn khả năng khởi sinh trong tương lai. Bất cứ sân hận nào khởi lên từ ái luyến ấy cũng được đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như cây thốt nốt bị chặt tận gốc, không còn khả năng tái sinh, không còn khả năng khởi sinh trong tương lai. Bất cứ ái luyến nào khởi lên từ sân hận ấy cũng được đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như cây thốt nốt bị chặt tận gốc, không còn khả năng tái sinh, không còn khả năng khởi sinh trong tương lai. Bất cứ sân hận nào khởi lên từ sân hận ấy cũng được đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như cây thốt nốt bị chặt tận gốc, không còn khả năng tái sinh, không còn khả năng khởi sinh trong tương lai.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu neva usseneti na paṭiseneti* na dhūpāyati na pajjalati na sampajjhāyati* .
This, bhikkhus, is called a bhikkhu who neither inflates nor deflates, neither smolders nor blazes nor scorches.
Này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu như vậy được gọi là không tự đề cao (ussena), không đối kháng (paṭisena), không bốc khói (dhūpāyati), không bùng cháy (pajjalati), không thiêu đốt (sampajjhāyati).
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu usseneti?
“And how, bhikkhus, does a bhikkhu inflate?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu tự đề cao (ussena)?
Idha, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ; vedanaṃ attato samanupassati, vedanāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā vedanaṃ, vedanāya vā attānaṃ; saññaṃ attato samanupassati, saññāvantaṃ vā attānaṃ, attani vā saññaṃ, saññāya vā attānaṃ; saṅkhāre attato samanupassati, saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ, attani vā saṅkhāre, saṅkhāresu vā attānaṃ; viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu regards form as self, or self as possessing form, or form as in self, or self as in form; he regards feeling as self, or self as possessing feeling, or feeling as in self, or self as in feeling; he regards perception as self, or self as possessing perception, or perception as in self, or self as in perception; he regards volitional formations as self, or self as possessing volitional formations, or volitional formations as in self, or self as in volitional formations; he regards consciousness as self, or self as possessing consciousness, or consciousness as in self, or self as in consciousness.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu quán sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc, hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc; quán thọ là tự ngã, hoặc tự ngã có thọ, hoặc thọ ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thọ; quán tưởng là tự ngã, hoặc tự ngã có tưởng, hoặc tưởng ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong tưởng; quán hành là tự ngã, hoặc tự ngã có hành, hoặc hành ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong hành; quán thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức, hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu usseneti.
Thus, bhikkhus, does a bhikkhu inflate.
Này các Tỳ-khưu, như vậy là một Tỳ-khưu tự đề cao.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na usseneti?
“And how, bhikkhus, does a bhikkhu not inflate?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu không tự đề cao?
Idha, bhikkhave, bhikkhu na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ; na vedanaṃ attato samanupassati, na vedanāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā vedanaṃ, na vedanāya vā attānaṃ; na saññaṃ attato samanupassati, na saññāvantaṃ vā attānaṃ, na attani vā saññaṃ, na saññāya vā attānaṃ; na saṅkhāre attato samanupassati, na saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ, na attani vā saṅkhāre, na saṅkhāresu vā attānaṃ; na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu does not regard form as self, nor self as possessing form, nor form as in self, nor self as in form; he does not regard feeling as self, nor self as possessing feeling, nor feeling as in self, nor self as in feeling; he does not regard perception as self, nor self as possessing perception, nor perception as in self, nor self as in perception; he does not regard volitional formations as self, nor self as possessing volitional formations, nor volitional formations as in self, nor self as in volitional formations; he does not regard consciousness as self, nor self as possessing consciousness, nor consciousness as in self, nor self as in consciousness.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không quán sắc là tự ngã, không tự ngã có sắc, không sắc ở trong tự ngã, không tự ngã ở trong sắc; không quán thọ là tự ngã, không tự ngã có thọ, không thọ ở trong tự ngã, không tự ngã ở trong thọ; không quán tưởng là tự ngã, không tự ngã có tưởng, không tưởng ở trong tự ngã, không tự ngã ở trong tưởng; không quán hành là tự ngã, không tự ngã có hành, không hành ở trong tự ngã, không tự ngã ở trong hành; không quán thức là tự ngã, không tự ngã có thức, không thức ở trong tự ngã, không tự ngã ở trong thức.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na usseneti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu does not exalt himself.
Này các Tỳ-khưu, như vậy là một Tỳ-khưu không tự đề cao.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu dhūpāyati?
“And how, bhikkhus, does a bhikkhu emit smoke?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu bốc khói (dhūpāyati)?
Asmīti, bhikkhave, sati itthasmīti hoti, evaṃsmīti hoti, aññathāsmīti hoti, asasmīti hoti, satasmīti hoti, santi hoti, itthaṃ santi hoti, evaṃ santi hoti, aññathā santi hoti, apihaṃ santi hoti, apihaṃ itthaṃ santi hoti, apihaṃ evaṃ santi hoti, apihaṃ aññathā santi hoti, bhavissanti hoti, itthaṃ bhavissanti hoti, evaṃ bhavissanti hoti, aññathā bhavissanti hoti.
When there is the thought, ‘I am,’ bhikkhus, then there is ‘I am thus,’ ‘I am like this,’ ‘I am otherwise,’ ‘I am not,’ ‘I am existent,’ ‘I will be,’ ‘I will be thus,’ ‘I will be like this,’ ‘I will be otherwise,’ ‘May I be,’ ‘May I be thus,’ ‘May I be like this,’ ‘May I be otherwise,’ ‘I will become,’ ‘I will become thus,’ ‘I will become like this,’ ‘I will become otherwise.’
Này các Tỳ-khưu, khi có ý niệm “Ta là”, thì có ý niệm “Ta là thế này”, “Ta là như vậy”, “Ta là khác biệt”, “Ta không là”, “Ta là có”, “Ta sẽ là”, “Ta sẽ là thế này”, “Ta sẽ là như vậy”, “Ta sẽ là khác biệt”, “Ước gì ta sẽ là”, “Ước gì ta sẽ là thế này”, “Ước gì ta sẽ là như vậy”, “Ước gì ta sẽ là khác biệt”, “Ta sẽ tồn tại”, “Ta sẽ tồn tại thế này”, “Ta sẽ tồn tại như vậy”, “Ta sẽ tồn tại khác biệt”.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhūpāyati.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu emits smoke.
Này các Tỳ-khưu, như vậy là một Tỳ-khưu bốc khói.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na dhūpāyati?
“And how, bhikkhus, does a bhikkhu not emit smoke?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu không bốc khói?
Asmīti, bhikkhave, asati itthasmīti na hoti, evaṃsmīti na hoti, aññathāsmīti na hoti, asasmīti na hoti, satasmīti na hoti, santi na hoti, itthaṃ santi na hoti, evaṃ santi na hoti, aññathā santi na hoti, apihaṃ santi na hoti, apihaṃ itthaṃ santi na hoti, apihaṃ evaṃ santi na hoti, apihaṃ aññathā santi na hoti, bhavissanti na hoti, itthaṃ bhavissanti na hoti, evaṃ bhavissanti na hoti, aññathā bhavissanti na hoti.
When there is no thought, ‘I am,’ bhikkhus, then there is no ‘I am thus,’ no ‘I am like this,’ no ‘I am otherwise,’ no ‘I am not,’ no ‘I am existent,’ no ‘I will be,’ no ‘I will be thus,’ no ‘I will be like this,’ no ‘I will be otherwise,’ no ‘May I be,’ no ‘May I be thus,’ no ‘May I be like this,’ no ‘May I be otherwise,’ no ‘I will become,’ no ‘I will become thus,’ no ‘I will become like this,’ no ‘I will become otherwise.’
Này các Tỳ-khưu, khi không có ý niệm “Ta là”, thì không có ý niệm “Ta là thế này”, “Ta là như vậy”, “Ta là khác biệt”, “Ta không là”, “Ta là có”, “Ta sẽ là”, “Ta sẽ là thế này”, “Ta sẽ là như vậy”, “Ta sẽ là khác biệt”, “Ước gì ta sẽ là”, “Ước gì ta sẽ là thế này”, “Ước gì ta sẽ là như vậy”, “Ước gì ta sẽ là khác biệt”, “Ta sẽ tồn tại”, “Ta sẽ tồn tại thế này”, “Ta sẽ tồn tại như vậy”, “Ta sẽ tồn tại khác biệt”.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na dhūpāyati.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu does not emit smoke.
Này các Tỳ-khưu, như vậy là một Tỳ-khưu không bốc khói.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu pajjalati?
“And how, bhikkhus, does a bhikkhu blaze?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu bùng cháy (pajjalati)?
Iminā asmīti, bhikkhave, sati iminā itthasmīti hoti, iminā evaṃsmīti hoti, iminā aññathāsmīti hoti, iminā asasmīti hoti, iminā satasmīti hoti, iminā santi hoti, iminā itthaṃ santi hoti, iminā evaṃ santi hoti, iminā aññathā santi hoti, iminā apihaṃ santi hoti, iminā apihaṃ itthaṃ santi hoti, iminā apihaṃ evaṃ santi hoti, iminā apihaṃ aññathā santi hoti, iminā bhavissanti hoti, iminā itthaṃ bhavissanti hoti, iminā evaṃ bhavissanti hoti, iminā aññathā bhavissanti hoti.
When there is the thought, ‘Through this I am,’ bhikkhus, then there is ‘Through this I am thus,’ ‘Through this I am like this,’ ‘Through this I am otherwise,’ ‘Through this I am not,’ ‘Through this I am existent,’ ‘Through this I will be,’ ‘Through this I will be thus,’ ‘Through this I will be like this,’ ‘Through this I will be otherwise,’ ‘Through this may I be,’ ‘Through this may I be thus,’ ‘Through this may I be like this,’ ‘Through this may I be otherwise,’ ‘Through this I will become,’ ‘Through this I will become thus,’ ‘Through this I will become like this,’ ‘Through this I will become otherwise.’
Này các Tỳ-khưu, khi có ý niệm “Ta là bởi cái này”, thì có ý niệm “Ta là thế này bởi cái này”, “Ta là như vậy bởi cái này”, “Ta là khác biệt bởi cái này”, “Ta không là bởi cái này”, “Ta là có bởi cái này”, “Ta sẽ là bởi cái này”, “Ta sẽ là thế này bởi cái này”, “Ta sẽ là như vậy bởi cái này”, “Ta sẽ là khác biệt bởi cái này”, “Ước gì ta sẽ là bởi cái này”, “Ước gì ta sẽ là thế này bởi cái này”, “Ước gì ta sẽ là như vậy bởi cái này”, “Ước gì ta sẽ là khác biệt bởi cái này”, “Ta sẽ tồn tại bởi cái này”, “Ta sẽ tồn tại thế này bởi cái này”, “Ta sẽ tồn tại như vậy bởi cái này”, “Ta sẽ tồn tại khác biệt bởi cái này”.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu pajjalati.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu blazes.
Này các Tỳ-khưu, như vậy là một Tỳ-khưu bùng cháy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na pajjalati?
“And how, bhikkhus, does a bhikkhu not blaze?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu không bùng cháy?
Iminā asmīti, bhikkhave, asati iminā itthasmīti na hoti, iminā evaṃsmīti na hoti, iminā aññathāsmīti na hoti, iminā asasmīti na hoti, iminā satasmīti na hoti, iminā santi na hoti, iminā itthaṃ santi na hoti, iminā evaṃ santi na hoti, iminā aññathā santi na hoti, iminā apihaṃ santi na hoti, iminā apihaṃ itthaṃ santi na hoti, iminā apihaṃ evaṃ santi na hoti, iminā apihaṃ aññathā santi na hoti, iminā bhavissanti na hoti, iminā itthaṃ bhavissanti na hoti, iminā evaṃ bhavissanti na hoti, iminā aññathā bhavissanti na hoti.
Bhikkhus, when there is no 'I am by this', then 'I am thus by this' does not occur, 'I am in this way by this' does not occur, 'I am otherwise by this' does not occur, 'I am not by this' does not occur, 'I am existent by this' does not occur, 'I will be by this' does not occur, 'I will be thus by this' does not occur, 'I will be in this way by this' does not occur, 'I will be otherwise by this' does not occur, 'May I be by this' does not occur, 'May I be thus by this' does not occur, 'May I be in this way by this' does not occur, 'May I be otherwise by this' does not occur, 'I shall be by this' does not occur, 'I shall be thus by this' does not occur, 'I shall be in this way by this' does not occur, 'I shall be otherwise by this' does not occur.
Này các Tỳ-khưu, khi không có ý niệm “Ta là bởi cái này”, thì không có ý niệm “Ta là thế này bởi cái này”, “Ta là như vậy bởi cái này”, “Ta là khác biệt bởi cái này”, “Ta không là bởi cái này”, “Ta là có bởi cái này”, “Ta sẽ là bởi cái này”, “Ta sẽ là thế này bởi cái này”, “Ta sẽ là như vậy bởi cái này”, “Ta sẽ là khác biệt bởi cái này”, “Ước gì ta sẽ là bởi cái này”, “Ước gì ta sẽ là thế này bởi cái này”, “Ước gì ta sẽ là như vậy bởi cái này”, “Ước gì ta sẽ là khác biệt bởi cái này”, “Ta sẽ tồn tại bởi cái này”, “Ta sẽ tồn tại thế này bởi cái này”, “Ta sẽ tồn tại như vậy bởi cái này”, “Ta sẽ tồn tại khác biệt bởi cái này”.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na pajjalati.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu does not burn.
Này các Tỳ-khưu, như vậy là một Tỳ-khưu không bùng cháy.