Table of Contents

⮲

Nidānavagga-aṭṭhakathā

Edit
486

3. Dhātusaṃyuttaṃ

3. The Connected Discourses on the Elements

3. Dhātusaṃyuttaṃ

487

1. Nānattavaggo

1. The Chapter on Diversity

1. Nānattavaggo

488
1.Dhātunānattasuttavaṇṇanā
1. Commentary on the Dhātunānatta Sutta
1. Chú giải kinh Dhātunānattasutta
489
85. Dhātusaṃyuttassa paṭhame nissattaṭṭhasuññataṭṭhasaṅkhātena sabhāvaṭṭhena dhātūti laddhanāmānaṃ dhammānaṃ nānāsabhāvo dhātunānattaṃ.
85. In the first discourse of the Dhātusaṃyutta, the diversity of natures of phenomena which are named 'elements' (dhātu) in the sense of their intrinsic nature—designated as being not a living being and empty—is diversity of elements.
85. Trong bài kinh đầu tiên của Dhātusaṃyutta, dhātunānattaṃ là sự đa dạng của các pháp được gọi là dhātu theo nghĩa tự tánh, tức là vô ngã và trống rỗng.
Cakkhudhātūtiādīsu cakkhupasādo cakkhudhātu, rūpārammaṇaṃ rūpadhātu, cakkhupasādavatthukaṃ cittaṃ cakkhuviññāṇadhātu.
In the phrase the eye-element and so on, the eye-sensitivity is the eye-element, the form-object is the form-element, the consciousness based on the eye-sensitivity is the eye-consciousness-element.
Trong các câu như “cakkhudhātu”, cakkhupasāda (tịnh sắc mắt) là cakkhudhātu (nhãn giới), rūpārammaṇa (sắc cảnh) là rūpadhātu (sắc giới), citta (tâm) dựa trên cakkhupasāda là cakkhuviññāṇadhātu (nhãn thức giới).
Sotapasādo sotadhātu, saddārammaṇaṃ saddadhātu, sotapasādavatthukaṃ cittaṃ sotaviññāṇadhātu.
The ear-sensitivity is the ear-element, the sound-object is the sound-element, the consciousness based on the ear-sensitivity is the ear-consciousness-element.
Sotapasāda (tịnh sắc tai) là sotadhātu (nhĩ giới), saddārammaṇa (thanh cảnh) là saddadhātu (thanh giới), citta dựa trên sotapasāda là sotaviññāṇadhātu (nhĩ thức giới).
Ghānapasādo ghānadhātu, gandhārammaṇaṃ gandhadhātu, ghānapasādavatthukaṃ cittaṃ ghānaviññāṇadhātu.
The nose-sensitivity is the nose-element, the odour-object is the odour-element, the consciousness based on the nose-sensitivity is the nose-consciousness-element.
Ghānapasāda (tịnh sắc mũi) là ghānadhātu (tỷ giới), gandhārammaṇa (hương cảnh) là gandhadhātu (hương giới), citta dựa trên ghānapasāda là ghānaviññāṇadhātu (tỷ thức giới).
Jivhāpasādo jivhādhātu, rasārammaṇaṃ rasadhātu, jivhāpasādavatthukaṃ cittaṃ jivhāviññāṇadhātu.
The tongue-sensitivity is the tongue-element, the taste-object is the taste-element, the consciousness based on the tongue-sensitivity is the tongue-consciousness-element.
Jivhāpasāda (tịnh sắc lưỡi) là jivhādhātu (thiệt giới), rasārammaṇa (vị cảnh) là rasadhātu (vị giới), citta dựa trên jivhāpasāda là jivhāviññāṇadhātu (thiệt thức giới).
Kāyapasādo kāyadhātu, phoṭṭhabbārammaṇaṃ phoṭṭhabbadhātu, kāyapasādavatthukaṃ cittaṃ kāyaviññāṇadhātu.
The body-sensitivity is the body-element, the tangible-object is the tangible-element, the consciousness based on the body-sensitivity is the body-consciousness-element.
Kāyapasāda (tịnh sắc thân) là kāyadhātu (thân giới), phoṭṭhabbārammaṇa (xúc cảnh) là phoṭṭhabbadhātu (xúc giới), citta dựa trên kāyapasāda là kāyaviññāṇadhātu (thân thức giới).
Tisso manodhātuyo manodhātu, vedanādayo tayo khandhā sukhumarūpāni nibbānañca dhammadhātu, sabbampi manoviññāṇaṃ manoviññāṇadhātūti.
The three mind-elements are the mind-element; the three aggregates beginning with feeling, subtle forms, and Nibbāna are the dhamma-element; and all mind-consciousness is the mind-consciousness-element.
Ba manodhātu (ý giới) là manodhātu (ý giới), ba khandha (uẩn) như vedanā (thọ), v.v., các sắc vi tế và Nibbāna là dhammadhātu (pháp giới), và tất cả manoviññāṇa (ý thức) là manoviññāṇadhātu (ý thức giới).
Ettha ca soḷasa dhātuyo kāmāvacarā, avasāne dve catubhūmikāti.
And herein, sixteen elements are of the sense-sphere; the last two are of the four planes.
Trong số này, mười sáu giới là cõi Dục, hai giới cuối cùng là bốn cõi.
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ nhất.
490
2. Phassanānattasuttavaṇṇanā
2. Commentary on the Phassanānatta Sutta
2. Chú giải kinh Phassanānattasutta
491
86. Dutiye uppajjati phassanānattanti nānāsabhāvo phasso uppajjati.
86. In the second, diversity of contact arises means contact of diverse natures arises.
86. Trong bài kinh thứ hai, uppajjati phassanānattaṃ có nghĩa là xúc đa dạng phát sinh.
Tattha cakkhusamphassādayo cakkhuviññāṇādisampayuttā, manosamphasso manodvāre paṭhamajavanasampayutto, tasmā.
Therein, eye-contact and so on are associated with eye-consciousness and so on; mind-contact is associated with the first javana at the mind-door. Therefore,
Ở đây, cakkhusamphassa (nhãn xúc), v.v., liên hệ với cakkhuviññāṇa (nhãn thức), v.v. Manosamphassa (ý xúc) liên hệ với javana (tốc hành) đầu tiên trong ý môn, do đó,
Manodhātuṃ paṭiccāti manodvārāvajjanaṃ kiriyāmanoviññāṇadhātuṃ paṭicca paṭhamajavanasamphasso uppajjatīti ayamettha attho.
Dependent on the mind-element: herein, this is the meaning: dependent on the functional mind-consciousness-element, which is mind-door-adverting, the contact of the first javana arises.
Manodhātuṃ paṭiccā có nghĩa là xúc javana đầu tiên phát sinh dựa vào manodvārāvajjanakiriyāmanoviññāṇadhātu (ý môn hướng tâm ý thức giới hành động). Đây là ý nghĩa ở đây.
Dutiyaṃ.
The second.
Thứ hai.
492
3. Nophassanānattasuttavaṇṇanā
3. Commentary on the No Phassanānatta Sutta
3. Chú giải kinh Nophassanānattasutta
493
87. Tatiye no manosamphassaṃ paṭicca uppajjati manodhātūti manodvāre paṭhamajavanasampayuttaṃ phassaṃ paṭicca āvajjanakiriyāmanoviññāṇadhātu no uppajjatīti evamattho daṭṭhabbo.
87. In the third, the mind-element does not arise dependent on mind-contact, the meaning should be seen thus: dependent on the contact associated with the first javana at the mind-door, the functional mind-consciousness-element of adverting does not arise.
87. Trong bài kinh thứ ba, no manosamphassaṃ paṭicca uppajjati manodhātu cần được hiểu là ý môn hướng tâm ý thức giới hành động không phát sinh dựa vào xúc liên hệ với javana đầu tiên trong ý môn.
Tatiyaṃ.
The third.
Thứ ba.
494
4. Vedanānānattasuttavaṇṇanā
4. Commentary on the Vedanānānatta Sutta
4. Chú giải kinh Vedanānānattasutta
495
88. Catutthe cakkhusamphassajā vedanāti sampaṭicchanamanodhātuto paṭṭhāya sabbāpi tasmiṃ dvāre vedanā vatteyyuṃ, nibbattiphāsukatthaṃ pana anantaraṃ sampaṭicchanavedanameva gahetuṃ vaṭṭatīti vuttaṃ.
88. In the fourth, feeling born of eye-contact: although all feelings in that door, starting from the receiving mind-element, could be included, it is said that, for ease of generation, it is proper to take only the immediately following receiving-feeling.
88. Trong bài kinh thứ tư, cakkhusamphassajā vedanā (thọ do nhãn xúc sinh) có nghĩa là tất cả các thọ trong môn đó có thể phát sinh từ manodhātu (ý giới) tiếp nhận, nhưng để dễ dàng giải thích sự phát sinh, chỉ nên lấy thọ tiếp nhận ngay sau đó.
Manosamphassaṃ paṭiccāti manodvāre āvajjanasamphassaṃ paṭicca paṭhamajavanavedanā, paṭhamajavanasamphassaṃ paṭicca dutiyajavanavedanāti ayamadhippāyo.
Dependent on mind-contact: this is the intention: dependent on the adverting-contact at the mind-door, the first javana-feeling arises; dependent on the first javana-contact, the second javana-feeling arises.
Manosamphassaṃ paṭiccā có nghĩa là thọ javana đầu tiên phát sinh dựa vào xúc hướng tâm trong ý môn, và thọ javana thứ hai phát sinh dựa vào xúc javana đầu tiên. Đây là ý chính.
Catutthaṃ.
The fourth.
Thứ tư.
496
5. Dutiyavedanānānattasuttavaṇṇanā
5. Commentary on the Second Vedanānānatta Sutta
5. Chú giải kinh Dutiyavedanānānattasutta
497
89. Pañcame tatiyacatutthesu vuttanayāva ekato katvā desitāti.
89. In the fifth, the methods stated in the third and fourth are taught combined into one.
89. Trong bài kinh thứ năm, các cách đã nói trong bài kinh thứ ba và thứ tư được tổng hợp lại và giảng dạy.
Iti dutiyādīsu catūsu suttesu manodhātuṃ manodhātūti agahetvā manodvārāvajjanaṃ manodhātūti gahitaṃ.
Thus, in the four suttas beginning with the second, the mind-element is not taken as the mind-element (in general), but mind-door-adverting is taken as the mind-element.
Như vậy, trong bốn bài kinh từ thứ hai trở đi, manodhātu không được hiểu là manodhātu (ý giới), mà manodvārāvajjanā (ý môn hướng tâm) được hiểu là manodhātu (ý giới).
Sabbāni cetāni tathā tathā kathite bujjhanakānaṃ ajjhāsayena desitāni.
All these were taught according to the disposition of those who would understand when it was explained in such and such a way.
Tất cả những điều này được giảng dạy theo khuynh hướng của những người có khả năng giác ngộ khi được thuyết giảng theo nhiều cách khác nhau.
Ito paresupi eseva nayo.
Henceforth, this is the same method.
Tương tự cũng áp dụng cho các bài kinh sau này.
Pañcamaṃ.
The fifth.
Thứ năm.
498
6. Bāhiradhātunānattasuttavaṇṇanā
6. Commentary on the Bāhiradhātunānatta Sutta
6. Chú giải kinh Bāhiradhātunānattasutta
499
90. Chaṭṭhe pana pañca dhātuyo kāmāvacarā, dhammadhātu catubhūmikāti.
90. In the sixth, however, the five elements are of the sense-sphere; the dhamma-element is of the four planes.
90. Trong bài kinh thứ sáu, năm giới là cõi Dục, dhammadhātu (pháp giới) là bốn cõi.
Chaṭṭhaṃ.
The sixth.
Thứ sáu.
500
7. Saññānānattasuttavaṇṇanā
7. Commentary on the Saññānānatta Sutta
7. Chú giải kinh Saññānānattasutta
501
91. Sattame rūpadhātūti āpāthe patitaṃ attano vā parassa vā sāṭakaveṭhanādivatthukaṃ rūpārammaṇaṃ.
91. In the seventh, the form-element means the form-object based on things like one's own or another's cloth or turban, which has come into the range of focus.
91. Trong bài kinh thứ bảy, rūpadhātu là sắc cảnh (rūpārammaṇa) của chính mình hoặc người khác, như một tấm vải quấn, v.v., xuất hiện trong tầm nhìn.
Rūpasaññāti cakkhuviññāṇasampayuttā saññā.
Form-perception means the perception associated with eye-consciousness.
Rūpasaññā là tưởng (saññā) liên hệ với nhãn thức (cakkhuviññāṇa).
Rūpasaṅkappoti sampaṭicchanādīhi tīhi cittehi sampayutto saṅkappo.
Form-thought means the thought associated with the three consciousnesses, beginning with receiving.
Rūpasaṅkappo là tư duy (saṅkappa) liên hệ với ba tâm như sampaṭicchana (tiếp thọ), v.v.
Rūpacchandoti rūpe chandikataṭṭhena chando.
Desire for form means desire in the sense of being desirous of form.
Rūpacchando là dục (chanda) theo nghĩa ham muốn sắc.
Rūpapariḷāhoti rūpe anuḍahanaṭṭhena pariḷāho.
Torment on account of form means torment in the sense of burning on account of form.
Rūpapariḷāho là sự nóng bức (pariḷāha) theo nghĩa bừng cháy trong sắc.
Rūpapariyesanāti pariḷāhe uppanne sandiṭṭhasambhatte gahetvā tassa rūpassa paṭilābhatthāya pariyesanā.
Searching for form means, when torment has arisen, taking those who have been seen and associated with and searching for the attainment of that form.
Rūpapariyesanā là sự tìm kiếm (pariyesanā) để đạt được sắc đó, khi sự nóng bức phát sinh, bằng cách nắm giữ những gì đã thấy và đã tích lũy.
Ettha ca saññāsaṅkappachandā ekajavanavārepi nānājavanavārepi labbhanti, pariḷāhapariyesanā pana nānājavanavāreyeva labbhantīti.
And here, perception, thought, and desire are found both in a single javana-process and in different javana-processes, but torment and searching are found only in different javana-processes.
Ở đây, saññā, saṅkappa và chanda có thể đạt được trong cùng một javana-vāra (lượt tốc hành) hoặc trong các javana-vāra khác nhau, nhưng pariḷāha và pariyesanā chỉ đạt được trong các javana-vāra khác nhau.
Evaṃ kho, bhikkhave, dhātunānattanti ettha ca evaṃ rūpādinānāsabhāvaṃ dhātuṃ paṭicca rūpasaññādinānāsabhāvasaññā uppajjatīti iminā nayena attho veditabbo.
And in the phrase “Thus, monks, the diversity of elements,” the meaning should be understood in this way: thus, dependent on the element having the diverse nature of form and so on, perception having the diverse nature of perception of form and so on arises.
Trong câu “Này các Tỳ-kheo, sự đa dạng của các giới là như vậy”, ý nghĩa cần được hiểu theo cách này: dựa vào giới có tự tánh đa dạng như sắc, v.v., thì tưởng có tự tánh đa dạng như sắc tưởng, v.v., phát sinh.
Sattamaṃ.
The seventh.
Thứ bảy.
502
8. Nopariyesanānānattasuttavaṇṇanā
8. Commentary on the Sutta on the Diversity of Not Searching
8. Chú giải kinh Nopariyesanānānattasutta
503
92. Aṭṭhame no dhammapariyesanaṃ paṭicca uppajjati dhammapariḷāhoti evaṃ āgataṃ paṭisedhamattameva nānaṃ.
92. In the eighth sutta, the only difference is the negation that comes thus: “Dependent on not searching for the Dhamma, the torment for the Dhamma does not arise.”
92. Trong bài kinh thứ tám, chỉ có sự phủ định được trình bày như “Không phải dựa vào sự tìm kiếm các pháp mà sự nóng bức của các pháp phát sinh” là khác biệt.
Aṭṭhamaṃ.
The eighth.
Thứ tám.
504
9. Bāhiraphassanānattasuttādivaṇṇanā
9. Commentary on the Sutta on the Diversity of External Contact and Others
9. Chú giải kinh Bāhiraphassanānattasutta, v.v.
505
93-94. Navame uppajjati rūpasaññāti vuttappakāre ārammaṇe uppajjati saññā.
93-94. In the ninth sutta, “perception of form arises” means that perception arises in the object of the kind mentioned.
93-94. Trong bài kinh thứ chín, rūpasaññā uppajjati có nghĩa là tưởng phát sinh trong đối tượng đã nói.
Rūpasaṅkappoti tasmiṃyeva ārammaṇe tīhi cittehi sampayuttasaṅkappo.
“Thought of form” is the thought associated with the three types of consciousness regarding that same object.
Rūpasaṅkappo là tư duy liên hệ với ba tâm trong cùng đối tượng đó.
Rūpasamphassoti tadevārammaṇaṃ phusamāno phasso.
“Contact with form” is the contact that touches that very object.
Rūpasamphasso là xúc chạm vào chính đối tượng đó.
Vedanāti tadeva ārammaṇaṃ anubhavamānā vedanā.
Feeling is the feeling that experiences that very object.
Vedanā là thọ cảm nhận chính đối tượng đó.
Chandādayo vuttanayāva.
Desire and the others are as explained.
Dục, v.v., theo cách đã nói.
Rūpalābhoti pariyesitvā laddhaṃ saha taṇhāya ārammaṇaṃ ‘‘rūpalābho’’ti vuttaṃ.
“Gain of form” means that the object, sought for and obtained together with craving, is called “gain of form.”
Rūpalābho là đối tượng đã được tìm kiếm và đạt được cùng với ái, được gọi là “rūpalābho” (sự đạt được sắc).
Ayaṃ tāva sabbasaṅgāhikanayo ekasmiṃ yevārammaṇe sabbadhammānaṃ uppattivasena vutto.
This, first of all, is the all-inclusive method, spoken of by way of the arising of all dhammas in a single object.
Đây là phương pháp bao quát tất cả, được nói theo cách phát sinh của tất cả các pháp trên cùng một đối tượng.
Aparo āgantukārammaṇamissako hoti – rūpasaññā rūpasaṅkappo phasso vedanāti ime tāva cattāro dhammā dhuvaparibhoge nibaddhārammaṇe honti.
Another way is mixed with an adventitious object: perception of form, thought of form, contact, and feeling—these four dhammas arise in a constant, regularly enjoyed object.
Một cách khác là sự pha trộn giữa đối tượng khách (āgantuka-ārammaṇa) và đối tượng thường xuyên (nibaddha-ārammaṇa). Bốn pháp này—rūpasaññā (tưởng về sắc), rūpasaṅkappo (tư duy về sắc), phasso (xúc), vedanā (thọ)—trước hết, chúng tồn tại trong đối tượng thường xuyên được sử dụng liên tục.
Nibaddhārammaṇañhi iṭṭhaṃ kantaṃ manāpaṃ piyaṃ yaṃkiñci viya upaṭṭhāti, āgantukārammaṇaṃ pana yaṃkiñci samānampi khobhetvā tiṭṭhati.
A regular object, though it may be desirable, pleasing, agreeable, and dear, presents itself as something ordinary, whereas an adventitious object, even if it is ordinary, causes agitation.
Thật vậy, đối tượng thường xuyên dù là điều mong muốn, đáng yêu, vừa ý, hay thân ái, nó xuất hiện như bất cứ điều gì khác. Nhưng đối tượng khách, dù là bất cứ điều gì, nó khuấy động và tồn tại.
506
Tatridaṃ vatthu – eko kira amaccaputto gāmiyehi parivārito gāmamajjhe ṭhatvā kammaṃ karoti.
Here is the story: a minister's son, surrounded by villagers, was carrying out his duties in the middle of the village.
Trong trường hợp này, có một câu chuyện: Nghe nói, một người con trai của vị quan đang làm việc ở giữa làng, được bao quanh bởi dân làng.
Tasmiñcassa samaye upāsikā nadiṃ gantvā nhatvā alaṅkatapaṭiyattā dhātigaṇaparivutā gehaṃ gacchati.
At that moment, his wife, having gone to the river, bathed, adorned herself, and was returning home surrounded by her retinue of nurses.
Vào lúc đó, vợ của ông ta là một nữ cư sĩ, sau khi đi đến sông, tắm rửa, trang điểm chỉnh tề, được một nhóm người hầu gái vây quanh, đang đi về nhà.
So dūrato disvā ‘‘āgantukamātugāmo bhavissatī’’ti saññaṃ uppādetvā ‘‘gaccha, bhaṇe jānāhi, kā esā’’ti purisaṃ pesesi.
Seeing her from a distance, he produced the perception, “It must be a visiting woman,” and sent a man, saying, “Go, my man, find out who she is.”
Người con trai của vị quan nhìn thấy từ xa, khởi lên tưởng: “Đây chắc là một người phụ nữ khách lạ”, rồi sai một người: “Này anh, hãy đi tìm hiểu xem cô ấy là ai.”
So gantvā taṃ disvā paccāgato, ‘‘kā esā’’ti puṭṭho yathāsabhāvaṃ ārocesi.
The man went, saw her, and returned. When asked, “Who is she?” he reported what was actually the case.
Người đó đi, nhìn thấy cô ấy, rồi trở về. Khi được hỏi: “Cô ấy là ai?”, người đó đã báo cáo đúng sự thật.
Evaṃ āgantukārammaṇaṃ khobheti.
In this way, an adventitious object causes agitation.
Như vậy, đối tượng khách (āgantuka-ārammaṇa) khuấy động tâm trí.
Tasmiṃ uppanno chando rūpachando nāma, tadeva ārammaṇaṃ katvā uppanno pariḷāho rūpapariḷāho nāma, sahāye gaṇhitvā tassa pariyesanaṃ rūpapariyesanā nāma, pariyesitvā laddhaṃ saha taṇhāya ārammaṇaṃ rūpalābho nāma.
The desire that has arisen in him is called desire for form; the torment that has arisen with that very object as its basis is called torment for form; the searching for it, having gathered his companions, is called searching for form; and the object, sought for and obtained together with craving, is called gain of form.
Khát ái (chanda) khởi lên trong đối tượng đó được gọi là rūpachando (dục về sắc). Sự phiền não (pariḷāho) khởi lên do lấy chính đối tượng đó làm cảnh được gọi là rūpapariḷāho (phiền não về sắc). Việc tìm kiếm đối tượng đó bằng cách tập hợp bạn bè được gọi là rūpapariyesanā (sự tìm kiếm sắc). Đối tượng đã được tìm kiếm và đạt được cùng với tham ái được gọi là rūpalābho (sự đạt được sắc).
507
Uruvalliyavāsī cūḷatissatthero panāha – ‘‘kiñcāpi bhagavatā phassavedanā pāḷiyā majjhe gahitā, pāḷiṃ pana parivaṭṭetvā vuttappakāre ārammaṇe uppannā saññā rūpasaññā, tasmiṃyeva saṅkappo rūpasaṅkappo tasmiṃ chando rūpacchando, tasmiṃ pariḷāho rūpapariḷāho, tasmiṃ pariyesanā rūpapariyesanā, pariyesitvā laddhaṃ saha taṇhāya ārammaṇaṃ rūpalābho.
However, the Elder Cūḷatissa, a resident of Uruvelā, said: “Although the Blessed One included contact and feeling in the middle of the text, if one rearranges the text, then perception arisen in the aforesaid type of object is perception of form; thought in that same object is thought of form; desire for it is desire for form; torment for it is torment for form; searching for it is searching for form; the object, sought for and obtained together with craving, is gain of form.
Tuy nhiên, Trưởng lão Cūḷatissa trú ở Uruvelā đã nói: “Mặc dù Đức Thế Tôn đã đề cập đến xúc (phassa) và thọ (vedanā) ở giữa bài kinh, nhưng nếu đảo ngược bài kinh, thì tưởng (saññā) khởi lên trong đối tượng đã được nói đến là rūpasaññā (tưởng về sắc), tư duy (saṅkappo) trong chính đối tượng đó là rūpasaṅkappo (tư duy về sắc), dục (chando) trong đối tượng đó là rūpachando (dục về sắc), phiền não (pariḷāho) trong đối tượng đó là rūpapariḷāho (phiền não về sắc), sự tìm kiếm (pariyesanā) trong đối tượng đó là rūpapariyesanā (sự tìm kiếm sắc), đối tượng đã được tìm kiếm và đạt được cùng với tham ái là rūpalābho (sự đạt được sắc).
Evaṃ laddhārammaṇe pana phusanaṃ phasso, anubhavanaṃ vedanā.
Then, in such an obtained object, the touching is contact, and the experiencing is feeling.
Khi đối tượng đã đạt được như vậy, sự tiếp xúc là xúc (phasso), sự trải nghiệm là thọ (vedanā).
Rūpasamphasso rūpasamphassajā vedanāti idaṃ dvayaṃ labbhatī’’ti.
These two are obtained: contact with form and feeling born of contact with form.”
Hai điều này là rūpasamphasso (sắc xúc) và rūpasamphassajā vedanā (thọ do sắc xúc sinh ra) được tìm thấy.”
Aparampi avibhūtavāraṃ nāma gaṇhanti.
They also take up another section, called the section on the indistinct.
Họ cũng chấp nhận một phương pháp khác gọi là avibhūtavāraṃ (phương pháp cảnh không rõ ràng).
Ārammaṇañhi sāṇipākārehi vā parikkhittaṃ tiṇapaṇṇādīhi vā paṭicchannaṃ hoti, taṃ ‘‘upaḍḍhaṃ diṭṭhaṃ me ārammaṇaṃ, suṭṭhu naṃ passissāmī’’ti olokayato tasmiṃ ārammaṇe uppannā saññā rūpasaññā nāma.
An object may be enclosed by a cloth screen or concealed by grass, leaves, and so on. For one who is looking, thinking, “I have seen half of the object, I will see it properly,” the perception arisen in that object is called perception of form.
Thật vậy, đối tượng có thể bị che khuất bởi hàng rào hoặc bị che phủ bởi cỏ, lá, v.v. Đối với người đang quan sát nó với ý nghĩ: “Tôi đã nhìn thấy một nửa đối tượng, tôi sẽ nhìn thấy nó rõ ràng hơn”, tưởng (saññā) khởi lên trong đối tượng đó được gọi là rūpasaññā (tưởng về sắc).
Tasmiṃyeva uppannā saṅkappādayo rūpasaṅkappādayo nāmāti veditabbā.
It should be understood that thought and so on, arisen in that same object, are called thought of form and so on.
Các tư duy (saṅkappādayo) khởi lên trong chính đối tượng đó được biết là rūpasaṅkappādayo (các tư duy về sắc), v.v.
Etthāpi ca saññāsaṅkappaphassavedanāchandā ekajavanavārepi nānājavanavārepi labbhanti, pariḷāhapariyesanālābhā nānājavanavāreyevāti.
And here too, perception, thought, contact, feeling, and desire are found both in a single javana-process and in different javana-processes, whereas torment, searching, and gain are found only in different javana-processes.
Ở đây, tưởng (saññā), tư duy (saṅkappo), xúc (phasso), thọ (vedanā), và dục (chando) có thể được tìm thấy trong cùng một khoảnh khắc javana (ekajavanavāra) hoặc trong các khoảnh khắc javana khác nhau (nānājavanavāra), nhưng phiền não (pariḷāho), sự tìm kiếm (pariyesanā), và sự đạt được (lābho) chỉ được tìm thấy trong các khoảnh khắc javana khác nhau.
Dasamaṃ uttānamevāti.
The tenth is self-evident.
Bài kinh thứ mười là rõ ràng.
Navamadasamāni.
The ninth and tenth.
Thứ chín và thứ mười.
508
Nānattavaggo paṭhamo.
The First Chapter on Diversity.
Chương về sự đa dạng thứ nhất.
509

2. Dutiyavaggo

2. The Second Chapter

2. Chương thứ hai

510
1. Sattadhātusuttavaṇṇanā
1. Commentary on the Sutta on the Seven Elements
1. Giải thích kinh Sattadhātu
511
95. Dutiyavaggassa paṭhame ābhādhātūti ālokadhātu.
95. In the first sutta of the second chapter, “the element of light” means the element of brightness.
95. Trong bài kinh đầu tiên của chương thứ hai, ābhādhātu (quang minh giới) là ālokadhātu (giới ánh sáng).
Ālokassapi ālokakasiṇe parikammaṃ katvā uppannajjhānassāpīti sahārammaṇassa jhānassa etaṃ nāmaṃ.
This is the name for the jhāna together with its object, that is, both for the light of the light-kasiṇa and for the jhāna that arises after performing the preliminary work on the light-kasiṇa.
Đây là tên của thiền (jhāna) cùng với đối tượng của nó, tức là ánh sáng (ālokassa) và thiền đã khởi lên sau khi thực hành kasina ánh sáng (ālokakasiṇe parikammaṃ katvā uppannajjhānassāpi).
Subhadhātūti subhakasiṇe uppannajjhānavasena sahārammaṇajjhānameva.
“The element of beauty” refers to the jhāna together with its object, by way of the jhāna arisen in the beauty-kasiṇa.
Subhadhātu (tịnh giới) cũng là thiền cùng với đối tượng của nó, theo nghĩa thiền đã khởi lên trong kasina tịnh (subhakasiṇe uppannajjhānavasena).
Ākāsānañcāyatanameva ākāsānañcāyatanadhātu.
The base of the infinity of space itself is “the element of the base of the infinity of space.”
Ākāsānañcāyatana (không vô biên xứ) chính là ākāsānañcāyatanadhātu (không vô biên xứ giới).
Saññāvedayitanirodhova saññāvedayitanirodhadhātu.
The cessation of perception and feeling itself is “the element of the cessation of perception and feeling.”
Sự diệt của tưởng và thọ (saññāvedayitanirodhova) chính là saññāvedayitanirodhadhātu (tưởng thọ diệt giới).
Iti bhagavā anusandhikusalassa bhikkhuno tattha nisīditvā pañhaṃ pucchitukāmassa okāsaṃ dento desanaṃ niṭṭhāpesi.
Thus, the Blessed One concluded the teaching, giving an opportunity to a monk skilled in making connections, who was sitting there and wishing to ask a question.
Như vậy, Đức Thế Tôn đã kết thúc bài giảng, tạo cơ hội cho vị tỳ khưu thiện xảo trong việc kết nối các ý nghĩa, người muốn ngồi đó và đặt câu hỏi.
512
Andhakāraṃ paṭiccāti andhakāro hi ālokena paricchinno, ālokopi andhakārena.
“Dependent on darkness”: Darkness is defined by light, and light by darkness.
Andhakāraṃ paṭiccā (nương vào bóng tối): Bóng tối được phân định bởi ánh sáng, và ánh sáng cũng được phân định bởi bóng tối.
Andhakārena hi so pākaṭo hoti.
It is by darkness that light becomes manifest.
Thật vậy, ánh sáng trở nên rõ ràng nhờ bóng tối.
Tasmā ‘‘andhakāraṃ paṭicca paññāyatī’’ti āha.
Therefore, he said, “Dependent on darkness it is cognized.”
Vì vậy, Ngài nói: “Nương vào bóng tối mà nó được nhận biết.”
Asubhaṃ paṭiccāti etthāpi eseva nayo.
“Dependent on the foul”: Here, too, the same principle applies.
Asubhaṃ paṭiccā (nương vào bất tịnh): Ở đây cũng vậy, phương pháp tương tự.
Asubhañhi subhena, subhañca asubhena paricchinnaṃ, asubhe sati subhaṃ paññāyati, tasmā evamāha.
The foul is defined by the beautiful, and the beautiful by the foul; when the foul exists, the beautiful is cognized. Therefore, he spoke thus.
Thật vậy, bất tịnh được phân định bởi tịnh, và tịnh được phân định bởi bất tịnh. Khi có bất tịnh, tịnh được nhận biết, vì vậy Ngài nói như vậy.
Rūpaṃ paṭiccāti rūpāvacarasamāpattiṃ paṭicca.
“Dependent on form” means dependent on the attainment of the fine-material sphere.
Rūpaṃ paṭiccā (nương vào sắc): Nương vào sự nhập định sắc giới (rūpāvacarasamāpatti).
Rūpāvacarasamāpattiyā hi sati ākāsānañcāyatanasamāpatti nāma hoti rūpasamatikkamo vā, tasmā evamāha.
For when the attainment of the fine-material sphere exists, there is the attainment of the base of the infinity of space, or the transcending of form. Therefore, he spoke thus.
Thật vậy, khi có sự nhập định sắc giới, thì có tên là sự nhập định không vô biên xứ (ākāsānañcāyatanasamāpatti) hoặc sự vượt qua sắc (rūpasamatikkamo), vì vậy Ngài nói như vậy.
Viññāṇañcāyatanadhātuādīsupi eseva nayo.
In “the element of the base of the infinity of consciousness” and so on, this same principle applies.
Trong viññāṇañcāyatanadhātu (thức vô biên xứ giới) và các giới khác cũng vậy, phương pháp tương tự.
Nirodhaṃ paṭiccāti catunnaṃ khandhānaṃ paṭisaṅkhāappavattiṃ paṭicca.
“Dependent on cessation” means dependent on the non-occurrence of the four aggregates through careful attention.
Nirodhaṃ paṭiccā (nương vào sự diệt): Nương vào sự không khởi lên của bốn uẩn do sự quán xét.
Khandhanirodhañhi paṭicca nirodhasamāpatti nāma paññāyati, na khandhapavattiṃ, tasmā evamāha.
For it is dependent on the cessation of the aggregates that the attainment of cessation is cognized, not on the occurrence of the aggregates. Therefore, he spoke thus.
Thật vậy, nương vào sự diệt của các uẩn mà sự nhập định diệt (nirodhasamāpatti) được nhận biết, chứ không phải nương vào sự khởi lên của các uẩn, vì vậy Ngài nói như vậy.
Ettha ca catunnaṃ khandhānaṃ nirodhova nirodhasamāpattīti veditabbo.
And here, the cessation of the four aggregates should be understood as the attainment of cessation.
Ở đây, sự diệt của bốn uẩn cần được hiểu là sự nhập định diệt (nirodhasamāpatti).
513
Kathaṃ samāpatti pattabbāti kathaṃ samāpattiyo kīdisā samāpattiyo nāma hutvā pattabbāti?
“How should the attainment be attained?” means: in what way, as what kind of attainments, should they be attained?
Kathaṃ samāpatti pattabbā (Làm thế nào để đạt được các định này)? Các định này là loại định nào, và cần đạt được chúng như thế nào?
Saññāsamāpatti pattabbāti saññāya atthibhāvena saññāsamāpattiyo saññāsamāpattiyo nāma hutvā pattabbā.
“The attainment with perception should be attained” means: through the existence of perception, the attainments with perception, being what are called attainments with perception, should be attained.
Saññāsamāpatti pattabbā (Cần đạt được định tưởng): Các định tưởng cần được đạt đến như là các định tưởng, do sự hiện hữu của tưởng.
Saṅkhārāvasesasamāpatti pattabbāti sukhumasaṅkhārānaṃ avasiṭṭhatāya saṅkhārāvasesasamāpatti nāma hutvā pattabbā.
“The attainment with residual formations should be attained” means: due to the remainder of subtle formations, being what is called the attainment with residual formations, it should be attained.
Saṅkhārāvasesasamāpatti pattabbā (Cần đạt được định còn sót lại hành): Cần đạt được định còn sót lại hành như là định còn sót lại hành, do sự còn sót lại của các hành vi tế.
Nirodhasamāpatti pattabbāti nirodhova nirodhasamāpatti nirodhasamāpatti nāma hutvā pattabbāti attho.
“The attainment of cessation should be attained” means that cessation itself, being what is called the attainment of cessation, should be attained.
Nirodhasamāpatti pattabbā (Cần đạt được định diệt): Có nghĩa là sự diệt chính là định diệt, cần đạt được nó như là định diệt.
Paṭhamaṃ.
The first.
Bài kinh thứ nhất.
514
2. Sanidānasuttavaṇṇanā
2. Commentary on the Sutta With a Cause
2. Giải thích kinh Sanidāna
515
96. Dutiye sanidānanti bhāvanapuṃsakametaṃ, sanidāno sapaccayo hutvā uppajjatīti attho.
96. In the second sutta, “with a cause” is a verbal noun in the neuter gender. The meaning is that it arises having a cause, having a condition.
96. Trong bài kinh thứ hai, sanidānaṃ là một danh từ trung tính chỉ trạng thái, có nghĩa là nó khởi lên có nguyên nhân, có duyên.
Kāmadhātuṃ, bhikkhave, paṭiccāti ettha kāmavitakkopi kāmadhātu kāmāvacaradhammāpi, visesato sabbākusalampi.
Here, in “Dependent on the sensual element, monks,” the sensual element refers to sensual thought, to the dhammas of the sensual sphere, and especially to everything unwholesome.
Kāmadhātuṃ, bhikkhave, paṭiccā (Này các tỳ khưu, nương vào dục giới): Ở đây, kāmavitakka (tầm về dục) cũng là kāmadhātu (dục giới), và các pháp kāma-avacara (thuộc dục giới) cũng vậy, đặc biệt là tất cả các pháp bất thiện.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
516
‘‘Tattha katamā kāmadhātu?
“Therein, what is the sensual element?
“Ở đó, dục giới là gì?
Kāmapaṭisaṃyutto takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā micchāsaṅkappo, ayaṃ vuccati kāmadhātu.
Thinking connected with sensual pleasure, thought, conception, application, thorough application, mental placement, wrong thought—this is called the sensual element.
Tầm (takko), tư duy (vitakko), ý định (saṅkappo), áp tâm (appanā), biệt áp tâm (byappanā), sự thiết lập tâm (cetaso abhiniropanā), tà tư duy (micchāsaṅkappo) liên quan đến dục, đây được gọi là dục giới.
Heṭṭhato avīcinirayaṃ pariyantaṃ karitvā uparito paranimmitavasavattī deve antokaritvā yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā khandhadhātuāyatanā rūpā vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ, ayaṃ vuccati kāmadhātu.
Having made the Avīci hell the boundary below and including the Paranimmitavasavattī devas above, whatever aggregates, elements, and bases—form, feeling, perception, formations, and consciousness—that wander and are included within this interval, this is called the sense-sphere element.
Bắt đầu từ địa ngục Avīci ở dưới, bao gồm cả các cõi trời Paranimmittavasavattī ở trên, bất kỳ uẩn (khandha), giới (dhātu), xứ (āyatana), sắc (rūpa), thọ (vedanā), tưởng (saññā), hành (saṅkhāra), thức (viññāṇa) nào khởi lên trong khoảng giữa đó, thuộc về phạm vi đó, bao gồm trong đó, đây được gọi là dục giới.
Sabbepi akusalā dhammā kāmadhātū’’ti (vibha. 182).
All unwholesome states are also called the sense-sphere element.
Tất cả các pháp bất thiện cũng là dục giới” (Vibha. 182).
517
Ettha sabbasaṅgāhikā asambhinnāti dve kathā honti.
Here, there are two discussions: the all-inclusive and the unmixed.
Ở đây, có hai cách giải thích: sabbasaṅgāhikā (bao gồm tất cả) và asambhinnā (không pha trộn).
Kathaṃ?
How so?
Như thế nào?
Kāmadhātuggahaṇena hi byāpādadhātuvihiṃsādhātuyo gahitā hontīti ayaṃ sabbasaṅgāhikā.
By the term ‘sense-sphere element’, the ill-will element and the cruelty element are included; thus, this is the all-inclusive discussion.
Thật vậy, với sự nắm bắt kāmadhātu (dục giới), byāpādadhātu (sân giới) và vihiṃsādhātu (hại giới) được bao gồm, đây là sabbasaṅgāhikā (bao gồm tất cả).
Tāsaṃ pana dvinnaṃ dhātūnaṃ visuṃ āgatattā sesadhammā kāmadhātūti ayaṃ asambhinnakathā.
However, since those two elements are mentioned separately, the remaining phenomena are the sense-sphere element; thus, this is the unmixed discussion.
Tuy nhiên, do hai giới đó được trình bày riêng biệt, các pháp còn lại là kāmadhātu (dục giới), đây là asambhinnakathā (cách giải thích không pha trộn).
Ayamidha gahetabbā imaṃ kāmadhātuṃ ārammaṇavasena vā sampayogavasena vā paṭicca kāmasaññā nāma uppajjati.
This should be understood here. Dependent on this sense-sphere element, either by way of object or by way of association, what is called sense-perception arises.
Cách giải thích này nên được chấp nhận ở đây: Nương vào dục giới này, hoặc theo cách đối tượng, hoặc theo cách tương ưng, kāmasaññā (tưởng về dục) khởi lên.
Kāmasaññaṃ paṭiccāti kāmasaññaṃ pana sampayogavasena vā upanissayavasena vā paṭicca kāmasaṅkappo nāma uppajjati.
Dependent on sense-perception: dependent on sense-perception, either by way of association or by way of decisive support, what is called a sense-thought arises.
Kāmasaññaṃ paṭiccā (nương vào tưởng về dục): Nương vào kāmasaññā (tưởng về dục), hoặc theo cách tương ưng, hoặc theo cách tăng thượng duyên, kāmasaṅkappo (tư duy về dục) khởi lên.
Iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo.
The meaning in all passages should be understood in this way.
Theo cách này, ý nghĩa cần được hiểu trong tất cả các đoạn.
Tīhi ṭhānehīti tīhi kāraṇehi.
By three instances: by three causes.
Tīhi ṭhānehī (bằng ba phương diện): Bằng ba nguyên nhân.
Micchā paṭipajjatīti ayāthāvapaṭipadaṃ aniyyānikapaṭipadaṃ paṭipajjati.
Practices wrongly: practices a wrong practice, a practice that does not lead to release.
Micchā paṭipajjatī (hành sai): Thực hành con đường sai lầm, con đường không dẫn đến giải thoát.
518
Byāpādadhātuṃ, bhikkhaveti ettha byāpādavitakkopi byāpādadhātu byāpādopi.
The element of ill-will, monks: Here, a thought of ill-will is the element of ill-will, and ill-will itself is also the element of ill-will.
Byāpādadhātuṃ, bhikkhave (Này các tỳ khưu, sân giới): Ở đây, byāpādavitakko (tầm về sân) cũng là byāpādadhātu (sân giới), và byāpādo (sân) cũng vậy.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
519
‘‘Tattha katamā byāpādadhātu?
“Therein, what is the element of ill-will?
“Ở đó, sân giới là gì?
Byāpādapaṭisaṃyutto takko vitakko…pe… ayaṃ vuccati byāpādadhātu.
Thought connected with ill-will, thinking… and so on… this is called the element of ill-will.
Tầm (takko), tư duy (vitakko)… liên quan đến sân, đây được gọi là sân giới.
Dasasu āghātavatthūsu cittassa āghāto paṭivirodho kopo pakopo…pe… anattamanatā cittassa, ayaṃ vuccati byāpādadhātū’’ti (vibha. 182).
in the ten grounds for resentment, the mind's resentment, opposition, anger, intense anger... the mind's displeasure, this is called the element of ill will."
Trong mười căn bản của sự thù hận, sự thù hận, sự đối kháng, sự phẫn nộ, sự phẫn nộ mãnh liệt... sự không hài lòng của tâm, đây được gọi là byāpāda-dhātu (tâm giới sân hận).
520
Imaṃ byāpādadhātuṃ sahajātapaccayādivasena paṭicca byāpādasaññā nāma uppajjati.
Dependent on this element of ill will by way of conascence-condition and so on, what is called the perception of ill will arises.
Nương vào byāpāda-dhātu này, theo cách duyên đồng sanh và các duyên khác, byāpāda-saññā (tưởng sân hận) được gọi là sanh khởi.
Sesaṃ purimanayeneva veditabbaṃ.
The rest should be understood according to the previous method.
Phần còn lại nên được hiểu theo cách đã nói trước.
521
Vihiṃsādhātuṃ, bhikkhaveti ettha vihiṃsāvitakkopi vihiṃsādhātu vihiṃsāpi.
The element of harmfulness, bhikkhus: Here, the thought of harmfulness is the element of harmfulness, and harmfulness itself is also the element of harmfulness.
Này các Tỳ-khưu, vihiṃsā-dhātu (tâm giới hại) ở đây, vihiṃsā-vitakka (tầm hại) cũng là vihiṃsā-dhātu, và vihiṃsā (sự làm hại) cũng là vihiṃsā-dhātu.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
522
‘‘Tattha katamā vihiṃsādhātu?
"Therein, what is the element of harmfulness?
“Ở đây, vihiṃsā-dhātu là gì?
Vihiṃsāpaṭisaṃyutto takko vitakko…pe… ayaṃ vuccati vihiṃsādhātu.
Thought connected with harmfulness, thinking... this is called the element of harmfulness.
Sự tư duy, sự tầm cầu liên quan đến sự làm hại… đây được gọi là vihiṃsā-dhātu.
Idhekacco pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā rajjuyā vā aññataraññatarena vā satte viheṭheti.
Here, someone harms beings with their hand, or with a clod, or with a stick, or with a weapon, or with a rope, or with one or another such thing.
Ở đây, có người làm hại chúng sanh bằng tay, bằng cục đất, bằng gậy, bằng dao, bằng dây thừng, hoặc bằng bất cứ thứ gì khác.
Yā evarūpā heṭhanā viheṭhanā hiṃsanā vihiṃsanā rosanā parūpaghāto, ayaṃ vuccati vihiṃsādhātū’’ti (vibha. 182).
Whatever such harming, afflicting, hurting, injuring, vexing, violence towards others, this is called the element of harmfulness."
Sự làm hại, sự tổn thương, sự gây đau đớn, sự gây hại, sự phẫn nộ, sự hủy hoại người khác như vậy, đây được gọi là vihiṃsā-dhātu.”
523
Imaṃ vihiṃsādhātuṃ sahajātapaccayādivasena paṭicca vihiṃsāsaññā nāma uppajjati.
Dependent on this element of harmfulness by way of conascence-condition and so on, what is called the perception of harmfulness arises.
Nương vào vihiṃsā-dhātu này, theo cách duyên đồng sanh và các duyên khác, vihiṃsā-saññā (tưởng làm hại) được gọi là sanh khởi.
Sesamidhāpi purimanayeneva veditabbaṃ.
Here too, the rest should be understood according to the previous method.
Phần còn lại ở đây cũng nên được hiểu theo cách đã nói trước.
524
Tiṇadāyeti tiṇagahane araññe.
In a grass-fire: In a forest thicket of grass.
Tiṇadāye nghĩa là trong rừng cây cỏ rậm rạp.
Anayabyasananti avuḍḍhiṃ vināsaṃ.
To misfortune and ruin: To non-growth and destruction.
Anayabyasanaṃ nghĩa là sự không tăng trưởng, sự hủy hoại.
Evameva khoti ettha sukkhatiṇadāyo viya ārammaṇaṃ daṭṭhabbaṃ, tiṇukkā viya akusalasaññā, tiṇakaṭṭhanissitā pāṇā viya ime sattā.
Just so: Here, the object should be seen as the dry grass-fire; the unwholesome perceptions as the grass-torch; and these beings as the creatures dependent on the grass and wood.
Evameva kho ở đây, khu rừng cỏ khô nên được xem là đối tượng, ngọn đuốc cỏ khô nên được xem là akusala-saññā (tưởng bất thiện), và các loài vật sống nương vào cỏ cây nên được xem là các chúng sanh này.
Yathā sukkhatiṇadāye ṭhapitaṃ tiṇukkaṃ khippaṃ vāyamitvā anibbāpentassa te pāṇā anayabyasanaṃ pāpuṇanti.
Just as when one places a grass-torch in a dry grass-fire and does not quickly strive to extinguish it, those creatures meet with misfortune and ruin.
Cũng như khi một ngọn đuốc cỏ khô được đặt trong khu rừng cỏ khô mà không được dập tắt kịp thời, các loài vật đó sẽ gặp phải sự hủy hoại và tai ương.
Evameva ye samaṇā vā brāhmaṇā vā uppannaṃ akusalasaññaṃ vikkhambhanatadaṅgasamucchedappahānehi nappajahanti, te dukkhaṃ viharanti.
Even so, those ascetics or brahmins who do not abandon an arisen unwholesome perception through suppression, substitution, or eradication, they live in suffering.
Cũng vậy, những vị Sa-môn hoặc Bà-la-môn nào không đoạn trừ akusala-saññā đã sanh khởi bằng cách đoạn trừ tạm thời (vikkhambhana-pahāna), đoạn trừ từng phần (tadaṅga-pahāna), và đoạn trừ tận gốc (samuccheda-pahāna), thì họ sống trong khổ đau.
525
Visamagatanti rāgavisamādīni anugataṃ akusalasaññaṃ.
Gone to corruption: The unwholesome perception that follows after the corruptions of lust and so on.
Visamagataṃ nghĩa là akusala-saññā (tưởng bất thiện) đã đi vào những điều bất bình đẳng như tham ái bất bình đẳng.
Na khippameva pajahatīti vikkhambhanādivasena sīghaṃ nappajahati.
Does not quickly abandon it: Does not quickly give it up by way of suppression and so on.
Na khippameva pajahatī nghĩa là không đoạn trừ nhanh chóng bằng cách đoạn trừ tạm thời và các cách khác.
Na vinodetīti na nīharati.
Does not dispel it: Does not remove it.
Na vinodetī nghĩa là không loại bỏ.
Na byantīkarotīti bhaṅgamattampi anavasesento na vigatantaṃ karoti.
Does not make an end of it: Does not bring it to an end, leaving not even a fragment remaining.
Na byantīkarotī nghĩa là không làm cho hoàn toàn biến mất, không để lại dù chỉ là một chút tàn dư.
Na anabhāvaṃ gametīti na anuabhāvaṃ gameti.
Does not bring it to non-existence: Does not cause it to come to non-being.
Na anabhāvaṃ gametī nghĩa là không đưa đến sự không hiện hữu.
Evaṃ sabbapadesu na – kāro āharitabbo.
Thus, the particle 'not' should be brought into all these phrases.
Như vậy, chữ “na” (không) nên được thêm vào tất cả các cụm từ.
Pāṭikaṅkhāti pāṭikaṅkhitabbā icchitabbā.
Is to be expected: Is to be expected, is to be wished for.
Pāṭikaṅkhā nghĩa là điều đáng mong đợi, đáng ước muốn.
526
Nekkhammadhātuṃ, bhikkhaveti ettha nekkhammavitakkopi nekkhammadhātu sabbepi kusalā dhammā.
The element of renunciation, bhikkhus: Here, the thought of renunciation is the element of renunciation, and so are all wholesome states.
Này các Tỳ-khưu, nekkhammā-dhātu (tâm giới xuất ly) ở đây, nekkhammā-vitakka (tầm xuất ly) cũng là nekkhammā-dhātu, và tất cả các pháp thiện (kusala-dhamma) cũng là nekkhammā-dhātu.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
527
‘‘Tattha katamā nekkhammadhātu?
"Therein, what is the element of renunciation?
“Ở đây, nekkhammā-dhātu là gì?
Nekkhammapaṭisaṃyutto takko vitakko…pe… sammāsaṅkappo, ayaṃ vuccati nekkhammadhātū’’ti (vibha. 182).
Thought connected with renunciation, thinking... right intention, this is called the element of renunciation."
Sự tư duy, sự tầm cầu liên quan đến sự xuất ly… chánh tư duy (sammā-saṅkappa), đây được gọi là nekkhammā-dhātu.”
528
Idhāpi duvidhā kathā.
Here too, the discourse is twofold.
Ở đây cũng có hai cách giải thích.
Nekkhammadhātuggahaṇena hi itarāpi dve dhātuyo gahaṇaṃ gacchanti kusaladhammapariyāpannattā, ayaṃ sabbasaṅgāhikā.
By the term 'element of renunciation', the other two elements are also included because they are comprised within wholesome states; this is the all-inclusive discourse.
Thật vậy, với việc nắm giữ nekkhammā-dhātu, hai dhātu (tâm giới) kia cũng được bao hàm vì chúng thuộc về các pháp thiện; đây là cách bao hàm tất cả.
Tā pana dhātuyo visuṃ dīpetabbāti tā ṭhapetvā sesā sabbakusalā nekkhammadhātūti ayaṃ asambhinnā.
But since those elements are to be explained separately, setting them aside, all remaining wholesome states are the 'element of renunciation'; this is the unmixed discourse.
Tuy nhiên, những dhātu đó cần được giải thích riêng biệt, vì vậy, ngoài chúng ra, tất cả các pháp thiện còn lại là nekkhammā-dhātu; đây là cách không lẫn lộn.
Imaṃ nekkhammadhātuṃ sahajātādipaccayavasena paṭicca nekkhammasaññā nāma uppajjati.
Dependent on this element of renunciation by way of conascence-condition and so on, what is called the perception of renunciation arises.
Nương vào nekkhammā-dhātu này, theo cách duyên đồng sanh và các duyên khác, nekkhammā-saññā (tưởng xuất ly) được gọi là sanh khởi.
Saññādīni paṭicca vitakkādayo yathānurūpaṃ.
Dependent on perception and so on, thought and so on arise accordingly.
Nương vào saññā (tưởng) và các pháp khác, các vitakka (tầm) và các pháp khác sanh khởi một cách thích hợp.
529
Abyāpādadhātuṃ, bhikkhaveti ettha abyāpādavitakkopi abyāpādadhātu abyāpādopi.
The element of non-ill will, bhikkhus: Here, the thought of non-ill will is the element of non-ill will, and non-ill will itself is also the element of non-ill will.
Này các Tỳ-khưu, abyāpāda-dhātu (tâm giới vô sân) ở đây, abyāpāda-vitakka (tầm vô sân) cũng là abyāpāda-dhātu, và abyāpāda (vô sân) cũng là abyāpāda-dhātu.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
530
‘‘Tattha katamā abyāpādadhātu?
"Therein, what is the element of non-ill will?
“Ở đây, abyāpāda-dhātu là gì?
Abyāpādapaṭisaṃyutto takko…pe… ayaṃ vuccati abyāpādadhātu.
Thought connected with non-ill will... this is called the element of non-ill will.
Sự tư duy liên quan đến vô sân… đây được gọi là abyāpāda-dhātu.
Yā sattesu metti mettāyanā mettāyitattaṃ mettācetovimutti, ayaṃ vuccati abyāpādadhātū’’ti (vibha. 182).
Whatever loving-kindness towards beings, the state of being friendly, friendliness, the liberation of mind through loving-kindness, this is called the element of non-ill will."
Sự từ ái, sự biểu hiện từ ái, trạng thái từ ái, sự giải thoát tâm bằng từ ái đối với chúng sanh, đây được gọi là abyāpāda-dhātu.”
531
Imaṃ abyāpādadhātuṃ paṭicca vuttanayeneva abyāpādasaññā nāma uppajjati.
Dependent on this element of non-ill will, in the manner already stated, what is called the perception of non-ill will arises.
Nương vào abyāpāda-dhātu này, theo cách đã nói, abyāpāda-saññā (tưởng vô sân) được gọi là sanh khởi.
532
Avihiṃsādhātuṃ, bhikkhaveti etthāpi avihiṃsāvitakkopi avihiṃsādhātu karuṇāpi.
The element of non-harmfulness, bhikkhus: Here too, the thought of non-harmfulness is the element of non-harmfulness, and compassion is also the element of non-harmfulness.
Này các Tỳ-khưu, avihiṃsā-dhātu (tâm giới vô hại) ở đây, avihiṃsā-vitakka (tầm vô hại) cũng là avihiṃsā-dhātu, và karuṇā (bi) cũng là avihiṃsā-dhātu.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
533
‘‘Tattha katamā avihiṃsādhātu?
"Therein, what is the element of non-harmfulness?
“Ở đây, avihiṃsā-dhātu là gì?
Avihiṃsāpaṭisaṃyutto takko…pe… ayaṃ vuccati avihiṃsādhātu.
Thought connected with non-harmfulness... this is called the element of non-harmfulness.
Sự tư duy liên quan đến vô hại… đây được gọi là avihiṃsā-dhātu.
Yā sattesu karuṇā karuṇāyanā karuṇāyitattaṃ karuṇācetovimutti, ayaṃ vuccati avihiṃsādhātū’’ti (vibha. 182).
Whatever compassion towards beings, the state of being compassionate, compassionateness, the liberation of mind through compassion, this is called the element of non-harmfulness."
Sự bi mẫn, sự biểu hiện bi mẫn, trạng thái bi mẫn, sự giải thoát tâm bằng bi mẫn đối với chúng sanh, đây được gọi là avihiṃsā-dhātu.”
534
Imaṃ avihiṃsādhātuṃ paṭicca vuttanayeneva avihiṃsāsaññā nāma uppajjati.
Dependent on this element of non-harmfulness, in the manner already stated, what is called the perception of non-harmfulness arises.
Nương vào avihiṃsā-dhātu này, theo cách đã nói, avihiṃsā-saññā (tưởng vô hại) được gọi là sanh khởi.
Sesaṃ sabbattha vuttānusāreneva veditabbaṃ.
The rest should be understood everywhere in accordance with what has been said.
Phần còn lại ở khắp mọi nơi nên được hiểu theo những gì đã nói.
Dutiyaṃ.
The second.
Bài thứ hai.
535
3. Giñjakāvasathasuttavaṇṇanā
3. Commentary on the Giñjakāvasatha Sutta
3. Lời giải thích kinh Giñjakāvasatha
536
97. Tatiye dhātuṃ, bhikkhaveti ito paṭṭhāya ajjhāsayaṃ dhātūti dīpeti.
97. In the third, starting from the element, bhikkhus, he explains that disposition is the element.
97. Trong bài thứ ba, dhātuṃ, bhikkhave (này các Tỳ-khưu, giới) từ đây trở đi, giải thích rằng dhātu là ajjhāsaya (khuynh hướng).
Uppajjati saññāti ajjhāsayaṃ paṭicca saññā uppajjati, diṭṭhi uppajjati, vitakko uppajjatīti.
Perception arises: Means that dependent on the disposition, perception arises, view arises, thought arises.
Uppajjati saññā nghĩa là nương vào ajjhāsaya, saññā (tưởng) sanh khởi, diṭṭhi (tà kiến) sanh khởi, vitakka (tầm) sanh khởi.
Idhāpi ‘‘kaccāno pañhaṃ pucchissatī’’ti tassa okāsadānatthaṃ ettāvatāva desanaṃ niṭṭhāpesi.
Here too, thinking, "Kaccāna will ask a question," he concluded the discourse with just that much in order to give him the opportunity.
Ở đây cũng vậy, vì nghĩ “Kaccāna sẽ hỏi một câu hỏi”, nên Ngài đã kết thúc bài giảng đến đây để tạo cơ hội cho vị ấy.
Asammāsambuddhesūti chasu satthāresu.
Regarding those who are not Perfectly Self-Enlightened Ones: Regarding the six teachers.
Asammāsambuddhesu nghĩa là trong sáu vị Đạo Sư.
Sammāsambuddhāti mayamasma sammāsambuddhāti.
Perfectly Self-Enlightened Ones: Means "We are Perfectly Self-Enlightened Ones."
Sammāsambuddhā nghĩa là “chúng tôi là các bậc Chánh Đẳng Giác”.
Kiṃ paṭicca paññāyatīti kismiṃ sati hotīti?
Dependent on what is it known?: Means, "In the presence of what does it arise?"
Kiṃ paṭicca paññāyatī nghĩa là “Khi điều gì hiện hữu thì điều gì sanh khởi?”
Satthārānaṃ uppannaṃ diṭṭhiṃ pucchati.
He asks about the view that has arisen in the teachers.
Hỏi về diṭṭhi (tà kiến) đã sanh khởi trong các vị Đạo Sư.
Asammāsambuddhesu tesu sammāsambuddhā eteti evaṃ uppannaṃ titthiyasāvakānampi diṭṭhiṃ pucchatiyeva.
He is also asking about the view of the disciples of the sectarians that has arisen thus: "These are Perfectly Self-Enlightened Ones," regarding those who are not Perfectly Self-Enlightened Ones.
Ngài cũng hỏi về diṭṭhi đã sanh khởi trong các đệ tử của ngoại đạo, rằng “Trong những vị không phải là Chánh Đẳng Giác đó, những vị này là Chánh Đẳng Giác”.
537
Idāni yasmā tesaṃ avijjādhātuṃ paṭicca sā diṭṭhi hoti, avijjādhātu ca nāma mahatī dhātu, tasmā mahatiṃ dhātuṃ paṭicca tassā uppattiṃ dīpento mahatī kho esātiādimāha.
Now, because that view arises for them dependent on the element of ignorance, and the element of ignorance is a great element, therefore, showing that it arises dependent on a great element, he said This is a great element and so on.
Bây giờ, vì diṭṭhi đó sanh khởi trong họ nương vào avijjā-dhātu (tâm giới vô minh), và avijjā-dhātu là một dhātu lớn, do đó, để chỉ ra sự sanh khởi của nó nương vào một dhātu lớn, Ngài đã nói mahatī kho esā và các câu tiếp theo.
Hīnaṃ, kaccāna, dhātuṃ paṭiccāti hīnaṃ ajjhāsayaṃ paṭicca.
Dependent on an inferior element, Kaccāna: Means dependent on an inferior disposition.
Hīnaṃ, Kaccāna, dhātuṃ paṭiccā nghĩa là nương vào ajjhāsaya (khuynh hướng) thấp kém.
Paṇidhīti cittaṭṭhapanaṃ.
Aspiration: Means the setting of the mind.
Paṇidhī nghĩa là sự đặt tâm.
Sā panesā itthibhāvaṃ vā makkaṭāditiracchānabhāvaṃ vā patthentassa uppajjati.
And that aspiration arises for one who wishes for the state of a woman or the state of an animal such as a monkey.
Và paṇidhī này sanh khởi ở người mong muốn trở thành phụ nữ hoặc trở thành động vật như loài khỉ.
Hīno puggaloti yassete hīnā dhammā uppajjanti, sabbo so puggalopi hīno nāma.
An inferior person: Any person in whom these inferior states arise is called inferior.
Hīno puggalo nghĩa là người nào mà những pháp thấp kém này sanh khởi, tất cả những người đó đều được gọi là người thấp kém.
Hīnā vācāti yā tassa vācā, sāpi hīnā.
Inferior speech: Whatever speech is his, that too is inferior.
Hīnā vācā nghĩa là lời nói của người đó cũng là lời nói thấp kém.
Hīnaṃ ācikkhatīti so ācikkhantopi hīnameva ācikkhati, desentopi hīnameva desetīti sabbapadāni yojetabbāni.
He declares what is inferior: When that person declares, he declares only what is inferior; when he teaches, he teaches only what is inferior. All the phrases should be connected in this way.
Hīnaṃ ācikkhatī nghĩa là người đó, dù thuyết giảng cũng thuyết giảng những điều thấp kém, dù giảng dạy cũng giảng dạy những điều thấp kém; tất cả các từ nên được kết nối như vậy.
Upapattīti dve upapattiyo paṭilābho ca nibbatti ca.
Existence: Existences are of two kinds: attainment and rebirth.
Upapattī nghĩa là hai loại upapatti (sự tái sanh): sự đạt được (paṭilābha) và sự sanh khởi (nibbatti).
Nibbatti hīnakulādivasena veditabbā, paṭilābho cittuppādakkhaṇe hīnattikavasena.
Rebirth should be understood by way of inferior families and so on; attainment, by way of the inferior triad at the moment of a mind-moment's arising.
Sự sanh khởi (nibbatti) nên được hiểu theo nghĩa sanh vào các gia đình thấp kém, v.v., còn sự đạt được (paṭilābha) nên được hiểu theo nghĩa ba loại thấp kém (hīnattika) vào khoảnh khắc tâm sanh khởi.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Tassa hi pañcasu nīcakulesu uppajjanato hīnā nibbatti, vessasuddakulesu uppajjanato majjhimā, khattiyabrāhmaṇakulesu uppajjanato paṇītā.
For him, rebirth is inferior from being born in the five low-class families; it is middling from being born in the merchant and householder families; it is superior from being born in the khattiya and brahmin families.
Thật vậy, sự sanh khởi của người đó là thấp kém vì sanh vào năm gia đình hạ tiện; là trung bình vì sanh vào các gia đình thương nhân và nông dân; là cao quý vì sanh vào các gia đình Sát-đế-lợi và Bà-la-môn.
Dvādasākusalacittuppādānaṃ pana paṭilābhato hīno paṭilābho, tebhūmakadhammānaṃ paṭilābhato majjhimo, navalokuttaradhammānaṃ paṭilābhato paṇīto.
Furthermore, the attainment is inferior from the attainment of the twelve unwholesome mind-moments; it is middling from the attainment of the states of the three planes; it is superior from the attainment of the nine supramundane states.
Còn sự đạt được là thấp kém vì đạt được mười hai tâm bất thiện; là trung bình vì đạt được các pháp thuộc ba cõi; là cao quý vì đạt được chín pháp siêu thế.
Imasmiṃ pana ṭhāne nibbattiyeva adhippetāti.
In this context, however, only rebirth is intended.
Tuy nhiên, ở đây chỉ có nibbatti (sự sanh khởi) được đề cập đến.
Tatiyaṃ.
The third.
Bài thứ ba.
538
4. Hīnādhimuttikasuttavaṇṇanā
4. Commentary on the Hīnādhimuttika Sutta
4. Lời giải thích kinh Hīnādhimuttika
539
98. Catutthe saṃsandantīti ekato honti.
98. In the fourth, they converge: Means they become one.
98. Trong bài thứ tư, saṃsandantī nghĩa là trở thành một.
Samentīti samāgacchanti, nirantarā honti.
They come together: Means they meet; they become inseparable.
Samentī nghĩa là đến với nhau, trở nên không có khoảng cách.
Hīnādhimuttikāti hīnajjhāsayā.
Those of inferior disposition: Those with inferior inclinations.
Hīnādhimuttikā nghĩa là những người có khuynh hướng thấp kém.
Kalyāṇādhimuttikāti kalyāṇajjhāsayā.
Those of fine disposition: Those with fine inclinations.
Kalyāṇādhimuttikā nghĩa là những người có khuynh hướng tốt đẹp.
Catutthaṃ.
The fourth.
Bài thứ tư.
540
5. Caṅkamasuttavaṇṇanā
5. Commentary on the Caṅkama Sutta
5. Lời giải thích kinh Caṅkama
541
99. Pañcame passatha noti passatha nu.
99. In the fifth, Do you see?: Means, "Do you not see?"
99. Trong bài thứ năm, passatha no nghĩa là các ông có thấy không?
Sabbe kho eteti sāriputtatthero bhagavatā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ mahāpaññānaṃ yadidaṃ sāriputto’’ti (a. ni. 1.189) mahāpaññesu etadagge ṭhapito.
All of these: The Elder Sāriputta was placed by the Blessed One in the foremost position among those with great wisdom with the words, "Foremost, bhikkhus, among my bhikkhu disciples of great wisdom is Sāriputta."
Sabbe kho ete nghĩa là Tôn giả Sāriputta đã được Đức Thế Tôn đặt vào vị trí tối thượng trong số những người có đại trí tuệ với lời tuyên bố: “Này các Tỳ-khưu, trong số các Tỳ-khưu đệ tử của Ta, những người có đại trí tuệ, Tôn giả Sāriputta là tối thượng.”
Iti naṃ ‘‘khandhantaraṃ dhātvantaraṃ āyatanantaraṃ satipaṭṭhānabodhipakkhiyadhammantaraṃ tilakkhaṇāhataṃ gambhīraṃ pañhaṃ pucchissāmā’’ti mahāpaññāva parivārenti.
Thus, only those of great wisdom surround him, thinking, "We will ask him profound questions concerning the analysis of the aggregates, the analysis of the elements, the analysis of the bases, the analysis of the foundations of mindfulness and the requisites of enlightenment, all endowed with the three characteristics."
Vì thế, chỉ những bậc đại trí mới vây quanh ngài, nghĩ rằng: “Chúng ta sẽ hỏi ngài những vấn đề sâu xa mang ba đặc tính (vô thường, khổ, vô ngã), về sự phân tích các uẩn, các giới, các xứ, các pháp Tứ Niệm Xứ và Bồ-đề phần.”
Sopi tesaṃ pathaviṃ pattharento viya sinerupādato vālikaṃ uddharanto viya cakkavāḷapabbataṃ bhindanto viya sineruṃ ukkhipanto viya ākāsaṃ vitthārento viya candimasūriye uṭṭhāpento viya ca pucchitapucchitaṃ katheti.
He too, to them, answers every question asked, as if spreading out the earth, as if extracting a heap of jewel-sand from the foot of Mount Sineru, as if splitting the Cakkavāḷa mountain range, as if lifting Mount Sineru, as if expanding the sky, and as if causing the moon and sun to rise.
Ngài cũng trả lời mọi câu hỏi của họ, như thể trải rộng mặt đất, như thể lấy cát từ chân núi Sineru, như thể phá vỡ núi Luân Hồi, như thể nhấc núi Sineru, như thể mở rộng bầu trời, và như thể làm cho mặt trăng và mặt trời mọc lên.
Tena vuttaṃ ‘‘sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū mahāpaññā’’ti.
Therefore it was said, "All these bhikkhus, O bhikkhus, are of great wisdom."
Vì thế, đã được nói: “Này các tỳ-khưu, tất cả những tỳ-khưu ấy đều là bậc đại trí.”
542
Mahāmoggallānopi bhagavatā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ iddhimantānaṃ yadidaṃ mahāmoggallāno’’ti iddhimantesu etadagge ṭhapito.
Venerable Mahāmoggallāna, too, was placed by the Blessed One in the foremost position among those with psychic powers, with the words: "Foremost, O bhikkhus, among my bhikkhu disciples who are possessors of psychic powers is this Mahāmoggallāna."
Trưởng lão Mahāmoggallāna cũng được Thế Tôn đặt vào vị trí tối thượng trong số các bậc có thần thông, rằng: “Này các tỳ-khưu, trong số các tỳ-khưu đệ tử của Ta, bậc có thần thông nhất chính là Mahāmoggallāna.”
Iti naṃ ‘‘parikammaṃ ānisaṃsaṃ adhiṭṭhānaṃ vikubbanaṃ pucchissāmā’’ti iddhimantova parivārenti.
Thus, only those with psychic powers surround him, thinking, "We will ask about the preliminary practice, the benefits, the determination, and the transformations."
Vì thế, chỉ những bậc có thần thông mới vây quanh ngài, nghĩ rằng: “Chúng ta sẽ hỏi ngài về sự chuẩn bị, lợi ích, sự quyết định và sự biến hóa (của thần thông).”
Sopi tesaṃ vuttanayeneva pucchitapucchitaṃ katheti.
He too, to them, answers every question asked in the way described above.
Ngài cũng trả lời mọi câu hỏi của họ theo cách đã nói.
Tena vuttaṃ ‘‘sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū mahiddhikā’’ti.
Therefore it was said, "All these bhikkhus, O bhikkhus, are of great psychic power."
Vì thế, đã được nói: “Này các tỳ-khưu, tất cả những tỳ-khưu ấy đều là bậc đại thần thông.”
543
Mahākassapopi bhagavatā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ dhutavādānaṃ yadidaṃ mahākassapo’’ti dhutavādesu etadagge ṭhapito.
Venerable Mahākassapa, too, was placed by the Blessed One in the foremost position among those who speak in praise of the ascetic practices, with the words: "Foremost, O bhikkhus, among my bhikkhu disciples who speak in praise of the ascetic practices is this Mahākassapa."
Trưởng lão Mahākassapa cũng được Thế Tôn đặt vào vị trí tối thượng trong số các bậc thực hành hạnh đầu đà, rằng: “Này các tỳ-khưu, trong số các tỳ-khưu đệ tử của Ta, bậc thực hành hạnh đầu đà nhất chính là Mahākassapa.”
Iti naṃ ‘‘dhutaṅgaparihāraṃ ānisaṃsaṃ samodhānaṃ adhiṭṭhānaṃ bhedaṃ pucchissāmā’’ti dhutavādāva parivārenti.
Thus, only those who speak in praise of the ascetic practices surround him, thinking, "We will ask about the maintenance of the ascetic practices, their benefits, their consolidation, their determination, and their divisions."
Vì thế, chỉ những bậc thực hành hạnh đầu đà mới vây quanh ngài, nghĩ rằng: “Chúng ta sẽ hỏi ngài về cách giữ gìn hạnh đầu đà, lợi ích, sự kết hợp, sự quyết định và sự khác biệt (của chúng).”
Sopi tesaṃ tatheva pucchitapucchitaṃ byākaroti.
He too, to them, answers every question asked in the same way.
Ngài cũng trả lời mọi câu hỏi của họ theo cách đó.
Tena vuttaṃ ‘‘sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū dhutavādā’’ti.
Therefore it was said, "All these bhikkhus, O bhikkhus, speak in praise of the ascetic practices."
Vì thế, đã được nói: “Này các tỳ-khưu, tất cả những tỳ-khưu ấy đều là bậc thực hành hạnh đầu đà.”
544
Anuruddhattheropi bhagavatā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ dibbacakkhukānaṃ yadidaṃ anuruddho’’ti (a. ni. 1.192) dibbacakkhukesu etadagge ṭhapito.
Venerable Anuruddha, too, was placed by the Blessed One in the foremost position among those with the divine eye, with the words: "Foremost, O bhikkhus, among my bhikkhu disciples who possess the divine eye is this Anuruddha."
Trưởng lão Anuruddha cũng được Thế Tôn đặt vào vị trí tối thượng trong số các bậc có thiên nhãn, rằng: “Này các tỳ-khưu, trong số các tỳ-khưu đệ tử của Ta, bậc có thiên nhãn nhất chính là Anuruddha.”
Iti naṃ ‘‘dibbacakkhussa parikammaṃ ānisaṃsaṃ upakkilesaṃ pucchissāmā’’ti dibbacakkhukāva parivārenti.
Thus, only those with the divine eye surround him, thinking, "We will ask about the preliminary practice for the divine eye, its benefits, and its imperfections."
Vì thế, chỉ những bậc có thiên nhãn mới vây quanh ngài, nghĩ rằng: “Chúng ta sẽ hỏi ngài về sự chuẩn bị, lợi ích và các ô nhiễm (của thiên nhãn).”
Sopi tesaṃ tatheva pucchitapucchitaṃ katheti.
He too, to them, answers every question asked in the same way.
Ngài cũng trả lời mọi câu hỏi của họ theo cách đó.
Tena vuttaṃ ‘‘sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū dibbacakkhukā’’ti.
Therefore it was said, "All these bhikkhus, O bhikkhus, possess the divine eye."
Vì thế, đã được nói: “Này các tỳ-khưu, tất cả những tỳ-khưu ấy đều là bậc có thiên nhãn.”
545
Puṇṇattheropi bhagavatā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ dhammakathikānaṃ yadidaṃ puṇṇo mantāṇiputto’’ti (a. ni. 1.196) dhammakathikesu etadagge ṭhapito.
Venerable Puṇṇa, too, was placed by the Blessed One in the foremost position among the Dhamma-preachers, with the words: "Foremost, O bhikkhus, among my bhikkhu disciples who are Dhamma-preachers is this Puṇṇa Mantāṇiputta."
Trưởng lão Puṇṇa cũng được Thế Tôn đặt vào vị trí tối thượng trong số các bậc thuyết pháp, rằng: “Này các tỳ-khưu, trong số các tỳ-khưu đệ tử của Ta, bậc thuyết pháp nhất chính là Puṇṇa, con của Mātāṇī.”
Iti naṃ ‘‘dhammakathāya saṅkhepavitthāragambhīruttānavicitrakathādīsu taṃ taṃ ākāraṃ pucchissāmā’’ti dhammakathikāva parivārenti.
Thus, only the Dhamma-preachers surround him, thinking, "We will ask about the various aspects of a Dhamma-talk, such as conciseness, detail, profundity, plainness, and variety."
Vì thế, chỉ những bậc thuyết pháp mới vây quanh ngài, nghĩ rằng: “Chúng ta sẽ hỏi ngài về các phương pháp thuyết pháp khác nhau như tóm tắt, mở rộng, sâu sắc, rõ ràng và đa dạng.”
Sopi tesaṃ ‘‘āvuso, dhammakathikena nāma ādito parisaṃ vaṇṇetuṃ vaṭṭati, majjhe suññataṃ pakāsetuṃ, ante catusaccavasena kūṭaṃ gaṇhitu’’nti evaṃ taṃ taṃ dhammakathānayaṃ ācikkhati.
He too explains to them the various methods of Dhamma-preaching, saying, "Friends, a Dhamma-preacher should praise the audience at the beginning, expound on emptiness in the middle, and bring it to a climax at the end by way of the Four Noble Truths."
Ngài cũng chỉ dạy cho họ những phương pháp thuyết pháp khác nhau như: “Này các hiền giả, một bậc thuyết pháp nên bắt đầu bằng cách ca ngợi hội chúng, ở giữa nên tuyên bố về tánh không, và cuối cùng nên tóm gọn theo Tứ Diệu Đế.”
Tena vuttaṃ ‘‘sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū dhammakathikā’’ti.
Therefore it was said, "All these bhikkhus, O bhikkhus, are Dhamma-preachers."
Vì thế, đã được nói: “Này các tỳ-khưu, tất cả những tỳ-khưu ấy đều là bậc thuyết pháp.”
546
Upālittheropi bhagavatā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ vinayadharānaṃ yadidaṃ upālī’’ti (a. ni. 1.228) vinayadharesu etadagge ṭhapito.
Venerable Upāli, too, was placed by the Blessed One in the foremost position among the experts in the Vinaya, with the words: "Foremost, O bhikkhus, among my bhikkhu disciples who are experts in the Vinaya is this Upāli."
Trưởng lão Upāli cũng được Thế Tôn đặt vào vị trí tối thượng trong số các bậc giữ gìn giới luật, rằng: “Này các tỳ-khưu, trong số các tỳ-khưu đệ tử của Ta, bậc giữ gìn giới luật nhất chính là Upāli.”
Iti naṃ ‘‘garukalahukaṃ satekicchaatekicchaṃ āpattānāpattiṃ pucchissāmā’’ti vinayadharāva parivārenti.
Thus, only the experts in the Vinaya surround him, thinking, "We will ask about grave and light offenses, curable and incurable offenses, and what constitutes an offense and what does not."
Vì thế, chỉ những bậc giữ gìn giới luật mới vây quanh ngài, nghĩ rằng: “Chúng ta sẽ hỏi ngài về các lỗi nặng, lỗi nhẹ, các lỗi có thể sửa chữa và không thể sửa chữa, và về việc phạm giới hay không phạm giới.”
Sopi tesaṃ pucchitapucchitaṃ tatheva katheti.
He too, to them, answers every question asked in the same way.
Ngài cũng trả lời mọi câu hỏi của họ theo cách đó.
Tena vuttaṃ ‘‘sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū vinayadharā’’ti.
Therefore it was said, "All these bhikkhus, O bhikkhus, are experts in the Vinaya."
Vì thế, đã được nói: “Này các tỳ-khưu, tất cả những tỳ-khưu ấy đều là bậc giữ gìn giới luật.”
547
Ānandattheropi bhagavatā ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ bahussutānaṃ yadidaṃ ānando’’ti (a. ni. 1.223) bahussutesu etadagge ṭhapito.
Venerable Ānanda, too, was placed by the Blessed One in the foremost position among the learned, with the words: "Foremost, O bhikkhus, among my bhikkhu disciples who are learned is this Ānanda."
Trưởng lão Ānanda cũng được Thế Tôn đặt vào vị trí tối thượng trong số các bậc đa văn, rằng: “Này các tỳ-khưu, trong số các tỳ-khưu đệ tử của Ta, bậc đa văn nhất chính là Ānanda.”
Iti naṃ ‘‘dasavidhaṃ byañjanabuddhiṃ aṭṭhuppattiṃ anusandhiṃ pubbāparaṃ pucchissāmā’’ti bahussutāva parivārenti.
Thus, only the learned surround him, thinking, "We will ask about the ten kinds of knowledge of letters, the origin stories, the connections, and the sequence of before and after."
Vì thế, chỉ những bậc đa văn mới vây quanh ngài, nghĩ rằng: “Chúng ta sẽ hỏi ngài về mười loại trí tuệ văn tự, về nguyên nhân phát sinh, về sự liên kết và về mối quan hệ trước sau.”
Sopi tesaṃ ‘‘idaṃ evaṃ vattabbaṃ, idaṃ evaṃ gahetabba’’nti sabbaṃ katheti.
He too explains everything to them, saying, "This should be recited thus; this should be understood thus."
Ngài cũng nói tất cả cho họ, rằng: “Điều này nên được nói như thế này, điều kia nên được hiểu như thế này.”
Tena vuttaṃ ‘‘sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū bahussutā’’ti.
Therefore it was said, "All these bhikkhus, O bhikkhus, are learned."
Vì thế, đã được nói: “Này các tỳ-khưu, tất cả những tỳ-khưu ấy đều là bậc đa văn.”
548
Devadatto pana pāpiccho icchāpakato, tena naṃ ‘‘kulasaṅgaṇhanaparihāraṃ nānappakārakaṃ kohaññataṃ pucchissāmā’’ti pāpicchāva parivārenti.
Devadatta, however, had evil wishes and was overcome by desire. Therefore, only those with evil wishes surround him, thinking, "We will ask about the method for winning over families and the various kinds of deceit."
Còn Devadatta thì có ý muốn xấu xa, bị lòng tham lam chi phối. Vì thế, chỉ những kẻ có ý muốn xấu xa mới vây quanh hắn, nghĩ rằng: “Chúng ta sẽ hỏi hắn về cách thức thu hút tín đồ và các loại lừa dối khác nhau.”
Sopi tesaṃ taṃ taṃ niyāmaṃ ācikkhati.
He too explains those methods to them.
Hắn cũng chỉ dạy cho họ những quy tắc đó.
Tena vuttaṃ ‘‘sabbe kho ete, bhikkhave, bhikkhū pāpicchā’’ti.
Therefore it was said, "All these bhikkhus, O bhikkhus, have evil wishes."
Vì thế, đã được nói: “Này các tỳ-khưu, tất cả những tỳ-khưu ấy đều có ý muốn xấu xa.”
549
Kasmā panete avidūre caṅkamiṃsūti.
But why did they walk up and down not far away?
Tại sao họ lại đi kinh hành gần đó?
‘‘Devadatto satthari paduṭṭhacitto anatthampi kātuṃ upakkameyyā’’ti ārakkhaggahaṇatthaṃ.
It was to provide protection, thinking, "Devadatta has a corrupt mind towards the Teacher and might even attempt to do him harm."
Để bảo vệ, vì nghĩ rằng: “Devadatta có tâm ác độc đối với Đức Đạo Sư, có thể tìm cách làm hại Ngài.”
Atha devadatto kasmā caṅkamīti?
Then why did Devadatta walk up and down?
Vậy tại sao Devadatta lại đi kinh hành?
‘‘Akārako ayaṃ, yadi kārako bhaveyya, na idha āgaccheyyā’’ti attano katadosapaṭicchādanatthaṃ.
It was to conceal his own wrongdoing, thinking, "This one is not a wrongdoer; if he were a wrongdoer, he would not have come here."
Để che giấu lỗi lầm mình đã gây ra, nghĩ rằng: “Người này không phải là kẻ gây hại; nếu là kẻ gây hại, hắn sẽ không đến đây.”
Kiṃ pana devadatto bhagavato anatthaṃ kātuṃ samattho, bhagavato vā ārakkhakiccaṃ atthīti?
But is Devadatta capable of harming the Blessed One, or does the Blessed One have any need for protection?
Nhưng liệu Devadatta có thể làm hại Thế Tôn không, hay Thế Tôn có cần sự bảo vệ không?
Natthi.
No.
Không.
Tena vuttaṃ ‘‘aṭṭhānametaṃ, ānanda, anavakāso, yaṃ tathāgato parūpakkamena parinibbāyeyyā’’ti (cūḷava. 341).
Therefore it was said, "This is impossible, Ānanda, it cannot happen that a Tathāgata would pass into final Nibbāna through the assault of another."
Vì thế, đã được nói: “Này Ānanda, điều đó là không thể, không có cơ hội nào để một Như Lai nhập Niết-bàn do sự tấn công của người khác.”
Bhikkhū pana satthari gāravena āgatā.
The bhikkhus, however, had come out of reverence for the Teacher.
Tuy nhiên, các tỳ-khưu đã đến vì lòng tôn kính Đức Đạo Sư.
Teneva bhagavā evaṃ vatvā ‘‘vissajjehi, ānanda, bhikkhusaṅgha’’nti vissajjāpesi.
For that very reason, after saying this, the Blessed One had them dismissed, saying, "Dismiss the Saṅgha of bhikkhus, Ānanda."
Chính vì thế, Thế Tôn đã nói như vậy và cho phép giải tán Tăng đoàn, rằng: “Này Ānanda, hãy giải tán Tăng đoàn tỳ-khưu.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
550
6. Sagāthāsuttavaṇṇanā
6. Commentary on the Sagāthā Sutta
6. Lời giải thích kinh Sagāthā
551
100. Chaṭṭhe gūtho gūthena saṃsandati sametīti samuddantare janapadantare cakkavāḷantare ṭhitopi vaṇṇenapi gandhenapi rasenapi nānattaṃ anupagacchanto saṃsandati sameti, ekasadisova hoti nirantaro.
In the sixth sutta, "excrement blends and comes together with excrement" means that even if it is on the other side of the ocean, in another country, or in another Cakkavāḷa, without undergoing any difference in color, smell, or taste, it blends and comes together; it becomes identical and without distinction.
Trong bài thứ sáu, về câu gūtho gūthena saṃsandati sametī (phân hòa lẫn với phân, hợp nhất với phân): Dù ở giữa biển, giữa các quốc độ, hay giữa các thế giới, nó vẫn hòa lẫn và hợp nhất (với phân khác) mà không có sự khác biệt về màu sắc, mùi vị hay hương vị; nó hoàn toàn giống nhau, không có sự phân biệt.
Sesesupi eseva nayo.
This same method applies to the remaining cases as well.
Đối với các thứ còn lại (như nước tiểu, nước bọt, v.v.), cũng theo cùng một phương pháp.
Ayaṃ pana aniṭṭhaupamā hīnajjhāsayānaṃ hīnaajjhāsayassa sarikkhabhāvadassanatthaṃ āhaṭā, khīrādivisiṭṭhopamā kalyāṇajjhāsayānaṃ ajjhāsayassa sarikkhabhāvadassanatthaṃ.
This undesirable simile was brought forth to show the similarity of disposition among those with base inclinations, while the superior similes of milk and so on were brought forth to show the similarity of disposition among those with virtuous inclinations.
Tuy nhiên, ví dụ không tốt đẹp này (về phân) được đưa ra để chỉ ra sự tương đồng về ý chí thấp kém của những người có ý chí thấp kém, còn ví dụ tốt đẹp (về sữa, v.v.) được đưa ra để chỉ ra sự tương đồng về ý chí tốt đẹp của những người có ý chí tốt đẹp.
552
Saṃsaggāti dassanasavanasaṃsaggādivatthukena taṇhāsnehena.
"Through association" means through the glue of craving, which is founded on things like the association of seeing and hearing.
Saṃsaggā (do sự giao thiệp): Do sự dính mắc của ái dục, có đối tượng là sự giao thiệp qua thấy và nghe, v.v.
Vanatho jātoti kilesavanaṃ jātaṃ.
"A thicket has arisen" means a thicket of defilements has arisen.
Vanatho jāto (rừng dục vọng sinh khởi): Rừng phiền não đã sinh khởi.
Asaṃsaggena chijjatīti ekato ṭhānanisajjādīni akarontassa asaṃsaggena adassanena chijjati.
"Through non-association it is cut" means for one who does not engage in activities like standing and sitting together, it is cut through non-association and non-seeing.
Asaṃsaggena chijjatī (do không giao thiệp mà bị đoạn trừ): Bị đoạn trừ do không giao thiệp, tức là không cùng đứng, cùng ngồi, v.v., và không dính mắc.
Sādhujīvīti parisuddhajīvitaṃ jīvamāno.
"One who lives well" means one living a life of pure livelihood.
Sādhujīvī (người sống thiện): Người sống một cuộc sống trong sạch.
Sahāvaseti sahavāsaṃ vaseyya.
"Should live together" means one should dwell in co-residence.
Sahāvase (nên sống chung): Nên sống cùng nhau.
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
553
7. Assaddhasaṃsandanasuttavaṇṇanā
7. Commentary on the Assaddhasaṃsandana Sutta
7. Lời giải thích kinh Assaddhasaṃsandana
554
101. Sattame assaddhā assaddhehītiādīsu buddhe vā dhamme vā saṅghe vā saddhāvirahitā nirojā nirasā puggalā samuddassa orimatīre ṭhitā pārimatīrepi ṭhitehi assaddhehi saddhiṃ tāya assaddhatāya ekasadisā nirantarā honti.
In the seventh sutta, in the phrases beginning with "the faithless with the faithless," people who are devoid of faith in the Buddha, the Dhamma, or the Saṅgha, being without spiritual essence and taste, even though they are on this shore of the ocean, become identical and without distinction with the faithless people on the far shore through that very faithlessness.
Trong bài thứ bảy, trong các câu như assaddhā assaddhehī (những người không có đức tin với những người không có đức tin): Những người không có đức tin, không có hương vị hay tinh túy của đức tin đối với Phật, Pháp hay Tăng, dù ở bờ bên này của biển, vẫn giống hệt và không khác gì những người không có đức tin ở bờ bên kia.
Tathā ahirikā bhinnamariyādā alajjipuggalā ahirikehi, anottappino pāpakiriyāya abhāyamānā anottappīhi, appassutā sutavirahitā appassutehi, kusītā ālasiyapuggalā kusītehi, muṭṭhassatino bhattanikkhittakākamaṃsanikkhittasiṅgālasadisā muṭṭhassatīhi, duppaññā khandhādiparicchedikāya paññāya abhāvena nippaññā tādiseheva duppaññehi, saddhāsampannā cetiyavandanādikiccapasutā saddhehi, hirimanā lajjipuggalā hirimanehi, ottappino pāpabhīrukā ottappīhi, bahussutā sutadharā āgamadharā tantipālakā vaṃsānurakkhakā bahussutehi, āraddhavīriyā paripuṇṇaparakkamā āraddhavīriyehi, upaṭṭhitassatī sabbakiccapariggāhikāya satiyā samannāgatā upaṭṭhitassatīhi, paññavanto mahāpaññehi vajirūpamañāṇehi paññavantehi saddhiṃ dūre ṭhitāpi tāya paññāsampattiyā saṃsandanti samenti.
Similarly, the faithless, who have broken the moral boundary and are shameless individuals, associate with the faithless; those without moral dread, who are not afraid of performing evil deeds, associate with those without moral dread; the unlearned, who are without learning, associate with the unlearned; the lazy, idle individuals, associate with the lazy; the unmindful, who are like crows to which rice has been thrown or jackals to which meat has been thrown, associate with the unmindful; the unwise, who lack the wisdom that discerns the aggregates and so on, associate with similarly unwise individuals. Those endowed with faith, who are devoted to duties such as venerating cetiyas, associate with the faithful; the morally scrupulous, who are shameless individuals, associate with the morally scrupulous; those with moral dread, who fear evil, associate with those with moral dread; the very learned, who are bearers of the teachings, bearers of the scriptures, guardians of the textual tradition, and protectors of the lineage, associate with the very learned; those with aroused energy, with fully accomplished effort, associate with those with aroused energy; those with established mindfulness, endowed with mindfulness that encompasses all duties, associate with those with established mindfulness; the wise, with great wisdom and vajra-like knowledge, associate with the wise. Even if they are far apart, they converge and unite through that very accomplishment of wisdom.
Tương tự, những người vô tàm (ahirikā), những người có giới hạn (tàm) bị phá vỡ, những người không biết hổ thẹn (alajjipuggalā), với những người vô tàm; những người vô quý (anottappino), những người không sợ hãi việc làm ác, với những người vô quý; những người ít học (appassutā), thiếu sự nghe biết, với những người ít học; những người lười biếng (kusītā), những người biếng nhác, với những người lười biếng; những người thất niệm (muṭṭhassatino), giống như con quạ bỏ rơi nắm cơm, con chó rừng bỏ rơi miếng thịt, với những người thất niệm; những người kém trí tuệ (duppaññā), không có trí tuệ phân biệt các uẩn, với những người kém trí tuệ như vậy; những người đầy đủ đức tin (saddhāsampannā), những người chuyên tâm vào các việc như đảnh lễ tháp thờ, với những người có đức tin; những người có tàm (hirimanā), những người biết hổ thẹn, với những người có tàm; những người có quý (ottappino), những người sợ hãi điều ác, với những người có quý; những người đa văn (bahussutā), những người ghi nhớ lời dạy, những người giữ gìn giáo pháp, những người bảo vệ truyền thống, với những người đa văn; những người tinh tấn (āraddhavīriyā), những người đầy đủ nỗ lực, với những người tinh tấn; những người có niệm hiện tiền (upaṭṭhitassatī), những người có niệm bao trùm mọi hành động, với những người có niệm hiện tiền; những người có trí tuệ (paññavanto), với những người có đại trí tuệ, có trí tuệ như kim cương, dù ở xa cũng hòa hợp và tương ứng với sự thành tựu trí tuệ đó.
Sattamaṃ.
Seventh.
Thứ bảy.
555
8-12. Assaddhamūlakasuttādivaṇṇanā
8-12. Commentary on the Sutta on the Root of Faithlessness and Others
8-12. Giải thích các bài kinh bắt đầu bằng Assaddhamūlaka, v.v.
556
102-106. Aṭṭhamādīni teyeva assaddhādidhamme tikavasena katvā desitāni.
102-106. The eighth and following suttas were taught by taking those very same states of faithlessness and so on and arranging them into triads.
102-106. Các bài kinh thứ tám trở đi được thuyết giảng bằng cách trình bày các pháp như vô tín (assaddhā), v.v. theo cách tam pháp.
Tattha aṭṭhame assaddhādimūlakā kaṇhapakkhasukkapakkhavasena pañca tikā vuttā, navame ahirikamūlakā cattāro.
Therein, in the eighth sutta, five triads rooted in faithlessness and so on are spoken of in terms of the dark side and the bright side; in the ninth, four rooted in shamelessness.
Trong đó, ở bài kinh thứ tám, năm tam pháp dựa trên vô tín, v.v. được nói đến theo phe đen và phe trắng; ở bài kinh thứ chín, bốn tam pháp dựa trên vô tàm (ahirikā).
Dasame anottappamūlakā tayo, ekādasame appassutamūlakā dve, dvādasame kusītamūlako eko tiko vuttoti sabbepi pañcasu suttantesu pannarasa tikā honti.
In the tenth, three rooted in lack of moral dread; in the eleventh, two rooted in little learning; in the twelfth, one triad rooted in laziness is spoken of. Thus, in all five suttas, there are fifteen triads.
Ở bài kinh thứ mười, ba tam pháp dựa trên vô quý (anottappa); ở bài kinh thứ mười một, hai tam pháp dựa trên ít học (appassuta); ở bài kinh thứ mười hai, một tam pháp dựa trên lười biếng (kusīta) được nói đến. Như vậy, tổng cộng có mười lăm tam pháp trong năm bài kinh.
Pannarasa cete suttantātipi vadanti.
They also say that these fifteen are suttas.
Người ta cũng nói rằng đây là mười lăm bài kinh.
Ayaṃ tikapeyyālo nāma.
This is called the section of triads.
Đây gọi là Tikapeyyāla.
Aṭṭhamādīni.
Eighth and following.
Thứ tám trở đi.
557
Dutiyo vaggo.
The Second Chapter.
Vaggo thứ hai.
Next Page →

Settings