157. Lābhasakkārasaṃyuttassa paṭhame dāruṇoti thaddho.
157. In the first sutta of the Lābhasakkārasaṃyutta, dāruṇo means harsh.
157. Trong suttā đầu tiên của Lābhasakkārasaṃyutta, dāruṇo có nghĩa là cứng rắn.
Lābhasakkārasilokoti ettha lābho nāma catupaccayalābho.
In the phrase lābhasakkārasiloko, lābho means the gain of the four requisites.
Trong câu lợi lộc, danh vọng và tiếng tăm (lābhasakkārasiloko), lợi lộc (lābho) là sự thâu hoạch bốn vật dụng cúng dường.
Sakkāroti tesaṃyeva sukatānaṃ susaṅkhatānaṃ lābho.
Sakkāro means the gain of those same requisites that are well-made and well-prepared.
Danh vọng (sakkāro) là sự thâu hoạch những vật dụng cúng dường đó đã được chuẩn bị tốt và sắp xếp kỹ lưỡng.
Silokoti vaṇṇaghoso.
Siloko means the sound of praise.
Tiếng tăm (siloko) là tiếng vang khen ngợi.
Kaṭukoti tikhiṇo.
Kaṭuko means sharp.
Cay đắng (kaṭuko) có nghĩa là sắc bén.
Pharusoti kharo.
Pharuso means coarse.
Thô bạo (pharuso) có nghĩa là gay gắt.
Antarāyikoti antarāyakaro.
Antarāyiko means obstructive.
Gây chướng ngại (antarāyiko) có nghĩa là tạo ra chướng ngại.
Paṭhamaṃ.
The First.
Bài kinh thứ nhất.
158. Dutiye bāḷisikoti baḷisaṃ gahetvā caramāno macchaghātako.
158. In the second, bāḷisiko means a fisherman who wanders about holding a fishhook.
158. Trong bài kinh thứ hai, người câu cá (bāḷisiko) là người đánh cá cầm lưỡi câu đi lại.
Āmisagatanti āmisamakkhitaṃ.
Āmisagata means smeared with bait.
Có mồi (āmisagataṃ) có nghĩa là được bôi mồi.
Āmisacakkhūti āmise cakkhu dassanaṃ assāti āmisacakkhu.
Āmisacakkhū means one whose eye, whose sight, is on the bait.
Mắt mồi (āmisacakkhū) có nghĩa là mắt nhìn mồi.
Gilabaḷisoti gilitabaḷiso.
Gilabaḷiso means one who has swallowed the fishhook.
Nuốt lưỡi câu (gilabaḷiso) có nghĩa là đã nuốt lưỡi câu.
Anayaṃ āpannoti dukkhaṃ patto.
Anayaṃ āpanno means having met with suffering.
Rơi vào bất hạnh (anayaṃ āpanno) có nghĩa là rơi vào đau khổ.
Byasanaṃ āpannoti vināsaṃ patto.
Byasanaṃ āpanno means having met with ruin.
Rơi vào tai họa (byasanaṃ āpanno) có nghĩa là rơi vào sự hủy diệt.
Yathākāmakaraṇīyoti yathākāmena yathāruciyā yatheva naṃ bāḷisiko icchati, tathevassa kattabboti attho.
Yathākāmakaraṇīyo means to be dealt with as he wishes, according to his preference; the meaning is that just as the fisherman wishes, so it is to be done to him.
Có thể bị xử lý theo ý muốn (yathākāmakaraṇīyo) có nghĩa là người câu cá muốn làm gì thì làm với nó, theo ý muốn, theo sở thích của mình.
Yathākāmakaraṇīyo pāpimatoti yathā kilesamārassa kāmo, evaṃ kattabbo, nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā pettivisayaṃ vā pāpetabbo.
Yathākāmakaraṇīyo pāpimato means to be dealt with according to the desire of Māra the Evil One; to be sent to hell, or the animal realm, or the sphere of the petas.
Có thể bị xử lý theo ý muốn của kẻ ác (yathākāmakaraṇīyo pāpimato) có nghĩa là có thể bị xử lý theo ý muốn của ma phiền não (kilesamāra), bị đẩy vào địa ngục, loài súc sinh hoặc cảnh giới ngạ quỷ.
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
159-160. Tatiye mahākummakulanti mahantaṃ aṭṭhikacchapakulaṃ.
159-160. In the third, mahākummakula means a large family of bone-shelled turtles.
159-160. Trong bài kinh thứ ba, họ rùa lớn (mahākummakulaṃ) là một họ rùa vỏ cứng lớn.
Agamāsīti ‘‘ettha addhā kiñci khāditabbaṃ atthi, taṃ maccharāyanto maṃ esa nivāretī’’ti saññāya agamāsi.
Agamāsi means it went with the thought, "Surely there is something edible here; this one is preventing me out of stinginess."
Đi đến (agamāsī) có nghĩa là đi đến với ý nghĩ: “Ở đây chắc chắn có gì đó để ăn, con rùa kia vì keo kiệt mà ngăn cản ta.”
Papatāyāti papatā vuccati dīgharajjukabaddho ayakantakosake daṇḍakaṃ pavesetvā gahito kaṇṇikasallasaṇṭhāno, ayakaṇṭako, yasmiṃ vegena patitvā kaṭāhe laggamatte daṇḍako nikkhamati, rajjuko ekābaddho gacchateva.
Papatāyā means: a papatā is an iron hook, shaped like a turret-spike, which is held by inserting a shaft into an iron spike-sheath bound with a long rope; when it strikes with force and gets stuck in the shell, the shaft comes out, and the rope, being attached as one, just goes along.
Papatā là một cái móc sắt được buộc bằng dây dài, có hình dạng như một cái gai nhọn, được gắn vào một cái cán trong vỏ bọc sắt. Khi nó rơi xuống nhanh chóng và chỉ cần dính vào mai rùa, cái cán sẽ bật ra, còn sợi dây vẫn buộc chặt và tiếp tục đi.
So kummoti so viddhakummo.
So kummo means that struck turtle.
Con rùa đó (so kummo) là con rùa bị mắc câu đó.
Yena so kummoti udakasaddaṃ sutvā sāsaṅkaṭṭhānaṃ bhavissatīti nivattitvā yena so atthakāmo kummo.
Yena so kummo means that, having heard the sound of the water and thinking it must be a place of danger, it turned back to where that well-wishing turtle was.
Nơi con rùa đó (yena so kummo) có nghĩa là con rùa đồng loại đó, sau khi nghe tiếng nước và nghĩ rằng đó có thể là nơi nguy hiểm, đã quay lại nơi mà con rùa kia muốn tìm lợi ích.
Na dāni tvaṃ amhākanti idāni tvaṃ amittahatthaṃ gato, na amhākaṃ santakoti attho.
Na dāni tvaṃ amhākaṃ means: "Now you have fallen into the hands of an enemy; you are no longer one of us."
Bây giờ ngươi không còn là của chúng ta nữa (na dāni tvaṃ amhākaṃ) có nghĩa là bây giờ ngươi đã rơi vào tay kẻ thù, không còn thuộc về chúng ta nữa.
Evaṃ sallapantānaṃyeva ca nesaṃ nāvāya ṭhito luddo rajjukaṃ ākaḍḍhitvā kummaṃ gahetvā yathākāmaṃ akāsi.
And while they were conversing thus, the hunter standing in the boat pulled the rope, took the turtle, and did as he wished.
Trong khi chúng đang nói chuyện như vậy, người thợ săn đứng trên thuyền đã kéo dây, bắt con rùa và làm theo ý muốn của mình.
Sesamettha ito anantarasutte ca uttānameva.
The rest here and in the subsequent sutta is self-evident.
Phần còn lại ở đây và trong kinh tiếp theo đều rõ ràng.
Tatiyacatutthāni.
The Third and Fourth.
Thứ ba và thứ tư.
161. Pañcame mīḷhakāti gūthapāṇakā.
161. In the fifth, mīḷhakā means dung beetles.
161. Trong bài kinh thứ năm, mīḷhakā là những con vật sống trong phân.
Gūthādīti gūthabhakkhā.
Gūthādī means dung-eating.
Ăn phân (gūthādī) có nghĩa là ăn phân.
Gūthapūrāti anto gūthena bharitā.
Gūthapūrā means filled inside with dung.
Đầy phân (gūthapūrā) có nghĩa là bên trong chứa đầy phân.
Puṇṇā gūthassāti idaṃ purimasseva atthadīpanaṃ.
Puṇṇā gūthassā is an explanation of the meaning of the previous word.
Đầy ắp phân (puṇṇā gūthassā) là một từ giải thích ý nghĩa của từ trước.
Atimaññeyyāti pacchimapāde bhūmiyaṃ ṭhapetvā purimapāde gūthassa upari āropetvā ṭhitā ‘‘ahamhi gūthādī’’ti bhaṇantī atimaññeyya.
Atimaññeyyā means: placing its hind feet on the ground and its forefeet on top of the dung, it would stand there and look down contemptuously, saying, "I am a dung-eater."
Atimaññeyyā (coi thường) nghĩa là, đặt hai chân sau xuống đất, đặt hai chân trước lên trên phân, và đứng đó mà nói rằng: “Ta là kẻ ăn phân”, rồi coi thường.
Piṇḍapāto cassa pūroti aparopissa pattapūro paṇītapiṇḍapāto bhaveyya.
Piṇḍapāto cassa pūro means: for the other one too, there would be a bowl full of fine almsfood.
Piṇḍapāto cassa pūro (bình bát của người ấy đầy) nghĩa là, một bữa ăn khất thực đầy bình bát, là món ăn khất thực tinh tế.
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
162. Chaṭṭhe kaṃ, bhikkhave, asanivicakkanti, bhikkhave, kaṃ puggalaṃ matthake patitvā maddamānaṃ sukkāsanicakkaṃ āgacchatu.
162. In the sixth, kaṃ, bhikkhave, asanivicakka means: Bhikkhus, upon which person's head should the dry lightning-wheel fall and crush it?
162. Trong (kinh) thứ sáu, kaṃ, bhikkhave, asanivicakka (này các Tỳ-khưu, bánh xe sét đánh ai) nghĩa là, này các Tỳ-khưu, bánh xe sét khô (sấm sét không mưa) sẽ đến và nghiền nát đầu của người nào?
Appattamānasanti anadhigatārahattaṃ.
Appattamānasa means one who has not attained arahantship.
Appattamānasa (tâm chưa đạt) nghĩa là, chưa chứng đắc A-la-hán quả.
Iti bhagavā na sattānaṃ dukkhakāmatāya, ādīnavaṃ pana dassetuṃ evamāha.
Thus the Blessed One spoke, not out of a desire for beings to suffer, but to show the danger.
Như vậy, Thế Tôn không nói vì mong muốn chúng sanh đau khổ, mà là để chỉ ra sự hiểm nguy.
Asanicakkañhi matthake patitaṃ ekameva attabhāvaṃ nāseti, lābhasakkārasilokena pariyādiṇṇacitto nirayādīsu anantadukkhaṃ anubhoti.
A lightning-wheel falling on the head destroys only one existence, but one whose mind is overcome by gains, honor, and fame experiences endless suffering in hell and other states.
Thật vậy, bánh xe sét đánh vào đầu chỉ hủy hoại một thân thể, nhưng người có tâm bị lợi lộc, danh vọng và sự tôn kính chiếm đoạt thì phải chịu vô số khổ đau trong các cõi địa ngục và các cõi khác.
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
163. Sattame diddhagatenāti gatadiddhena.
163. In the seventh, diddhagatenā means with a fletched arrow.
163. Trong (kinh) thứ bảy, diddhagatena (với mũi tên đã bắn) nghĩa là, với mũi tên đã bắn.
Visallenāti visamakkhitena.
Visallenā means smeared with poison.
Visallena (với mũi tên tẩm độc) nghĩa là, với mũi tên đã tẩm độc.
Sallenāti sattiyā.
Sallenā means with a spear.
Sallena (với mũi tên) nghĩa là, với cây giáo.
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
164. Aṭṭhame siṅgāloti jarasiṅgālo.
164. In the eighth, siṅgālo means an old jackal.
164. Trong (kinh) thứ tám, siṅgālo (con chó rừng) nghĩa là, con chó rừng già.
Yathā hi suvaṇṇavaṇṇopi kāyo pūtikāyo tveva, taṃkhaṇaṃ gaḷitampi ca muttaṃ pūtimuttantveva vuccati, evaṃ tadahujātopi siṅgālo jarasiṅgālotveva vuccati.
Just as a body, even if it has a golden complexion, is called a putrid body, and urine, even if just passed, is called putrid urine, so too a jackal, even if born that very day, is called an old jackal.
Cũng như thân thể dù có màu vàng kim vẫn được gọi là thân thể hôi thối, và nước tiểu dù mới thải ra vẫn được gọi là nước tiểu hôi thối, tương tự như vậy, một con chó rừng dù mới sinh ra cũng được gọi là chó rừng già.
Ukkaṇṭakena nāmāti evaṃnāmakena rogena.
Ukkaṇṭakena nāma means by a disease of this name.
Ukkaṇṭakena nāmā (bởi một căn bệnh tên là Ukkaṇṭaka) nghĩa là, bởi một căn bệnh có tên như vậy.
So kira sītakāle uppajjati.
It is said that it arises in the cold season.
Bệnh này được cho là phát sinh vào mùa lạnh.
Tasmiṃ uppanne sakalasarīrato lomāni patanti, sakalasarīraṃ nillomaṃ hutvā, samantato phuṭati, vātabbhāhatā vaṇā rujjanti.
When it arises, the hair from the whole body falls out; the entire body becomes hairless and breaks out all over; when struck by the wind, the sores are painful.
Khi nó phát sinh, lông rụng khắp cơ thể, toàn thân trở nên trụi lông, nứt nẻ khắp nơi, và các vết thương bị gió thổi vào sẽ đau nhức.
Yathā ummattakasunakhena daṭṭho puriso anavaṭṭhitova bhamati, evaṃ tasmiṃ uppanne bhamitabbo hoti, asukaṭṭhāne sotthi bhavissatīti na paññāyati.
Just as a person bitten by a rabid dog wanders about unsteadily, so too when this disease arises, one must wander about; it is not known where well-being will be found.
Cũng như một người bị chó dại cắn sẽ lang thang không ngừng, khi bệnh này phát sinh, người bệnh cũng phải lang thang, không biết nơi nào sẽ được bình an.
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
165. Navame verambhavātāti evaṃnāmakā mahāvātā.
165. In the ninth, verambhavātā means great winds of this name.
165. Trong (kinh) thứ chín, verambhavātā (gió Verambha) nghĩa là, những trận gió lớn có tên như vậy.
Kīdise pana ṭhāne te vātā vāyantīti?
But in what kind of place do these winds blow?
Vậy những trận gió đó thổi ở nơi nào?
Yattha ṭhitassa cattāro dīpā uppalinipattamattā hutvā paññāyanti.
Where, to one standing there, the four great continents appear to be the size of a water lily leaf.
Nơi mà bốn châu lục hiện ra nhỏ như lá sen.
Yo pakkhī gacchatīti navavuṭṭhe deve viravanto vātasakuṇo tattha gacchati, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
Yo pakkhī gacchatī means: when the newly risen monsoon roars, a wind-bird goes there; this is said in reference to that.
Yo pakkhī gacchatī (con chim nào bay đến) nghĩa là, con chim gió (chim bão) kêu lên khi trời vừa mưa bay đến đó, lời này được nói để chỉ điều đó.
Arakkhiteneva kāyenātiādīsu hatthapāde kīḷāpento khandhaṭṭhiṃ vā nāmento kāyaṃ na rakkhati nāma, nānāvidhaṃ duṭṭhullakathaṃ kathento vācaṃ na rakkhati nāma, kāmavitakkādayo vitakkento cittaṃ na rakkhati nāma.
In the phrases beginning with arakkhiteneva kāyenā, one who plays with his hands and feet or bends his shoulder bones is said not to guard his body; one who speaks various kinds of coarse talk is said not to guard his speech; one who thinks thoughts of sensuality and so on is said not to guard his mind.
Trong các câu như arakkhiteneva kāyenā (với thân thể không được bảo vệ), người vung tay chân hoặc lắc xương vai được gọi là không bảo vệ thân thể; người nói những lời thô tục đủ loại được gọi là không bảo vệ lời nói; người suy nghĩ những tư duy dục lạc và các loại khác được gọi là không bảo vệ tâm ý.
Anupaṭṭhitāya satiyāti kāyagatāsatiṃ anupaṭṭhapetvā.
Anupaṭṭhitāya satiyā means without having established mindfulness directed to the body.
Anupaṭṭhitāya satiyā (với chánh niệm không được an trú) nghĩa là, không an trú niệm thân.
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
166. Dasame asakkārena cūbhayanti asakkārena ca ubhayena.
166. In the tenth, asakkārena cūbhaya means by both dishonor and honor.
166. Trong (kinh) thứ mười, asakkārena cūbhaya (cả sự không được kính trọng và cả hai) nghĩa là, bởi sự không được kính trọng và bởi cả hai (sự được kính trọng và không được kính trọng).
Samādhīti arahattaphalasamādhi.
Samādhi means the concentration of the fruit of arahantship.
Samādhī (định) nghĩa là, định của quả A-la-hán.
So hi tena na vikampati.
For he is not shaken by it.
Thật vậy, định ấy không bị lay chuyển bởi điều đó.
Appamāṇavihārinoti appamāṇena phalasamādhinā viharantassa.
Appamāṇavihārino means of one who dwells with the immeasurable concentration of the fruit.
Appamāṇavihārino (người sống với vô lượng) nghĩa là, người sống với vô lượng quả định.
Sātatikanti satatakāriṃ.
Sātatika means one who acts constantly.
Sātatika (liên tục) nghĩa là, người thực hành liên tục.
Sukhumaṃdiṭṭhivipassakanti arahattamaggadiṭṭhiyā sukhumadiṭṭhiphalasamāpattiatthāya vipassanaṃ paṭṭhapetvā āgatattā vipassakaṃ.
Sukhumaṃdiṭṭhivipassaka means one who practices insight, having come by establishing insight for the purpose of the fruit-attainment of subtle vision through the vision of the path of arahantship.
Sukhumaṃdiṭṭhivipassaka (người quán chiếu với tuệ vi tế) nghĩa là, người quán chiếu vì đã thiết lập sự quán chiếu để đạt được quả định với tuệ vi tế, thông qua tuệ đạo A-la-hán.
Upādānakkhayārāmanti upādānakkhayasaṅkhāte nibbāne rataṃ.
Upādānakkhayārāma means one who delights in Nibbāna, which is called the destruction of clinging.
Upādānakkhayārāma (người hoan hỷ với sự diệt trừ chấp thủ) nghĩa là, người hoan hỷ với Nibbāna, tức là sự diệt trừ chấp thủ.
Āhu sappuriso itīti sappurisoti kathentīti.
Āhu sappuriso itī means they call him a true person.
Āhu sappuriso itī (được gọi là bậc thiện nhân) nghĩa là, họ gọi là bậc thiện nhân.
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
167-168. Dutiyavaggassa paṭhame sampajānamusā bhāsantanti appamattakenapi kāraṇena sampajānameva musā bhāsantaṃ.
167-168. In the first sutta of the Second Chapter, sampajānamusā bhāsanta means one who knowingly speaks a falsehood, even for a slight reason.
167-168. Trong (kinh) thứ nhất của chương thứ hai, sampajānamusā bhāsanta (nói dối một cách có ý thức) nghĩa là, nói dối một cách có ý thức ngay cả vì một lý do nhỏ nhặt.
‘‘Sīlaṃ pūressāmī’’ti saṃvihitabhikkhuṃ sinerumattopi paccayarāsi cāletuṃ na sakkoti.
A pile of requisites, even as large as Mount Sineru, cannot sway a bhikkhu who is determined, thinking, "I will fulfill the moral precepts."
Một Tỳ-khưu đã tự rèn luyện để hoàn thiện giới hạnh không thể bị lay chuyển bởi một đống vật chất lớn như núi Sineru.
Yadā pana sīlaṃ pahāya sakkāranissito hoti, tadā kuṇḍakamuṭṭhihetupi musā bhāsati, aññaṃ vā akiccaṃ karoti.
But when he abandons the moral precepts and becomes attached to honor, he speaks falsehoods even for the sake of a handful of broken rice, or does some other wrong deed.
Nhưng khi từ bỏ giới hạnh và nương tựa vào lợi lộc và sự tôn kính, lúc đó người ấy sẽ nói dối ngay cả vì một nắm trấu, hoặc làm những việc bất thiện khác.
Dutiyaṃ uttānamevāti.
The second is self-evident.
Kinh thứ hai thì rõ ràng.
Paṭhamadutiyāni.
The First and Second.
Thứ nhất và thứ hai.
169. Tatiyādīsu suvaṇṇanikkhassāti ekassa kañcananikkhassa.
169. In the third and following suttas, suvaṇṇanikkhassā means of one nikkha of gold.
169. Trong (các kinh) thứ ba và các kinh tiếp theo, suvaṇṇanikkhassā (của một đồng vàng) nghĩa là, của một đồng vàng tinh khiết.
Siṅgīnikkhassāti siṅgīsuvaṇṇanikkhassa.
Of a siṅgī-nikkha means of a siṅgī gold nikkha.
Siṅgīnikkhassā (của một đồng vàng Siṅgī) nghĩa là, của một đồng vàng Siṅgī.
Pathaviyāti cakkavāḷabbhantarāya mahāpathaviyā.
Of the earth means of the great earth within the Cakkavāḷa.
Pathaviyā (của trái đất) nghĩa là, của trái đất vĩ đại nằm trong vòng Cakkavāḷa.
Āmisakiñcikkhahetūti kassacideva āmisassa hetu antamaso kuṇḍakamuṭṭhinopi.
For the sake of even a trifle of gain means for the sake of any gain whatsoever, even a handful of rice grits.
Āmisakiñcikkhahetū (vì một chút lợi lộc) nghĩa là, vì một chút lợi lộc nào đó, dù chỉ là một nắm trấu.
Jīvitahetūti aṭaviyaṃ corehi gahetvā jīvite voropiyamāne tassapi hetu.
For the sake of life means even for the sake of life when being seized by robbers in the wilderness and about to be killed.
Jīvitahetū (vì mạng sống) nghĩa là, vì mạng sống của người bị bọn cướp bắt trong rừng và sắp bị giết.
Janapadakalyāṇiyāti janapade uttamitthiyā.
Of the most beautiful woman in the country means of the finest woman in the country.
Janapadakalyāṇiyā (của người phụ nữ đẹp nhất trong vùng) nghĩa là, của người phụ nữ ưu tú trong vùng.
Tatiyādīni.
Third and so on.
Thứ ba và các kinh tiếp theo.
170-171. Tatiyavaggassa paṭhame na tassa, bhikkhave, mātugāmoti na tassa raho ekakassa nisinnassa tena dhammena atthikopi mātugāmo cittaṃ pariyādātuṃ sakkoti, yassa lābhasakkārasiloko cittaṃ pariyādātuṃ sakkotīti, attho.
170-171. In the first of the third chapter, "Monks, a woman" means that for a bhikkhu sitting alone in seclusion, not even a woman who desires it can overpower his mind through that Dhamma, but one whose mind can be overpowered by gain, honor, and fame can. This is the meaning.
170-171. Trong (kinh) thứ nhất của chương thứ ba, na tassa, bhikkhave, mātugāmo (này các Tỳ-khưu, người phụ nữ không thể) nghĩa là, một người phụ nữ, dù có ý định xấu xa, cũng không thể chiếm đoạt tâm ý của một Tỳ-khưu đang ngồi một mình ở nơi vắng vẻ, nếu tâm của người ấy không bị lợi lộc, danh vọng và sự tôn kính chiếm đoạt. Đó là ý nghĩa.
Dutiyaṃ uttānamevāti.
The second is evident.
Kinh thứ hai thì rõ ràng.
Paṭhamadutiyāni.
First and Second.
Thứ nhất và thứ hai.
172-175. Tatiye saddhāti sotāpannā.
172-175. In the third, "faith" means a Stream-enterer.
172-175. Trong (kinh) thứ ba, saddhā (tín) nghĩa là, người đã nhập lưu (Sotāpanna).
Sesamettha uttānameva.
The rest here is evident.
Phần còn lại ở đây thì rõ ràng.
Tathā catutthe pañcame chaṭṭhe ca.
Likewise in the fourth, fifth, and sixth.
Cũng như vậy trong (các kinh) thứ tư, thứ năm và thứ sáu.
Tatiyādīni.
Third and so on.
Thứ ba và các kinh tiếp theo.
176. Sattame samudayantiādīsu saha pubbakammena attabhāvo kolaputtiyaṃ vaṇṇapokkharatā kalyāṇavākkaraṇatā dhutaguṇāvīkaraṇaṃ cīvaradhāraṇaṃ parivārasampattīti evamādi lābhasakkārassa samudayo nāma, taṃ samudayasaccavasena nappajānāti, nirodho ca paṭipadā ca nirodhasaccamaggasaccavaseneva veditabbā.
176. In the seventh (sutta), regarding "origin" and so forth: the existence of a person (attabhāva) with past meritorious deeds, beauty of complexion in the noble family (kolaputtiyaṃ), eloquent speech, manifestation of dhutaṅga qualities, wearing of robes, and attainment of a retinue – such as these are called the origin (samudaya) of gain and honour (lābhasakkāra). That origin should not be known in the sense of the origin truth. The cessation (nirodha) and the path (paṭipadā) should be understood in the sense of the truth of cessation and the truth of the path, respectively.
176. Trong (kinh) thứ bảy, trong các câu như samudaya (sự tập khởi) và các câu khác, sự hiện hữu cùng với nghiệp quá khứ, vẻ đẹp hình thể trong gia đình quý tộc, lời nói tốt đẹp, sự thể hiện các hạnh đầu đà, việc mặc y, sự thành tựu về tùy tùng, v.v., được gọi là sự tập khởi của lợi lộc và sự tôn kính. Người ấy không hiểu sự tập khởi đó theo nghĩa Chân lý Khổ tập, và sự diệt trừ cùng con đường (đến sự diệt trừ) phải được hiểu theo nghĩa Chân lý Khổ diệt và Chân lý Đạo.
Sattamaṃ.
The seventh (sutta).
Thứ bảy.
177. Aṭṭhame yasmā lābhasakkārasiloko narakādīsu, nibbattento sakalampi imaṃ attabhāvaṃ nāseti, idhāpi maraṇampi maraṇamattampi dukkhaṃ āvahati, tasmā chaviṃ chindatītiādi vuttaṃ.
177. In the eighth (sutta), since gain, honour, and fame, by causing rebirth in hell and other (woeful states), destroy this entire existence, and even here bring death and suffering equivalent to death, therefore it is said, " cuts the skin," and so forth.
177. Trong (kinh) thứ tám, bởi vì lợi lộc, danh vọng và sự tôn kính, khi tái sinh vào các cõi địa ngục và các cõi khác, sẽ hủy hoại toàn bộ thân thể này, và ngay cả ở đây, nó cũng mang lại cái chết và khổ đau tương đương cái chết, do đó mới nói chaviṃ chindatī (cắt da) và các câu khác.
Aṭṭhamaṃ.
The eighth (sutta).
Thứ tám.
179. Dasame diṭṭhadhammasukhavihārāti phalasamāpattisukhavihārā.
179. In the tenth (sutta), " a pleasant abiding in this very life" means a pleasant abiding in the attainment of fruition.
179. Trong (kinh) thứ mười, diṭṭhadhammasukhavihārā (sự an trú hạnh phúc trong hiện tại) nghĩa là, sự an trú hạnh phúc của quả định.
Tesāhamassāti tesaṃ ahaṃ assa.
" Of these I would be" (tesāhamassā) means "I would be of these."
Tesāhamassā (ta sẽ làm cho những điều đó) nghĩa là, ta sẽ làm cho những điều đó.
Khīṇāsavo hi lābhī puññasampanno yāgukhajjakādīni gahetvā āgatāgatānaṃ anumodanaṃ karonto dhammaṃ desento pañhaṃ vissajjento phalasamāpattiṃ appetvā nisīdituṃ okāsaṃ na labhati, taṃ sandhāya vuttanti.
For an Arahant (khīṇāsavo) who is endowed with gains and merit, if he receives gruel, solid food, and so forth, he does not get the opportunity to sit down and enter fruition attainment, because he is constantly giving anumodanā to those who come, teaching Dhamma, and answering questions. This is what is meant.
Thật vậy, một vị A-la-hán có nhiều lợi lộc và đầy đủ công đức, khi nhận cháo, đồ ăn nhẹ và các thứ khác, phải tùy hỷ cho những người đến, thuyết pháp, giải đáp câu hỏi, nên không có cơ hội an trú trong quả định. Lời này được nói để chỉ điều đó.
Dasamaṃ.
The tenth (sutta).
Thứ mười.
180-183. Catutthavaggassa paṭhamaṃ uttānameva.
180-183. The first (sutta) of the fourth chapter is straightforward.
180-183. Kinh thứ nhất của chương thứ tư thì rõ ràng.
Dutiyādīsu kusalamūlanti alobhāditividhakusaladhammo.
In the second and so forth (suttas), " root of wholesome (kusalā)" refers to the three types of blameless states, such as non-greed.
Trong (các kinh) thứ hai và các kinh tiếp theo, kusalamūla (gốc thiện) nghĩa là, các pháp thiện ba loại như vô tham, v.v.
Sukko dhammoti tasseva pariyāyadesanā.
" White state (sukko dhammo)" is just another way of describing that (root of wholesome).
Sukko dhammo (pháp trắng) là một cách nói khác của cùng điều đó.
Ayaṃ panettha saṅkhepattho – yassa kusalamūlādisaṅkhātassa anavajjadhammassa asamucchinnattā devadatto sagge vā nibbatteyya, maggaphalāni vā adhigaccheyya, svāssa samucchedamagamā sabbaso samucchinno vinaṭṭho.
The summary of meaning here is this: if a blameless state, such as a root of wholesome, is not cut off, Devadatta might be reborn in heaven or attain the paths and fruits; but that (blameless state) " came to be utterly cut off" for him, entirely eradicated and destroyed.
Đây là ý nghĩa tóm tắt: Do Devadatta không đoạn trừ được pháp vô tội, tức là các căn lành (kusalamūla) v.v., nên Devadatta có thể tái sinh ở cõi trời hoặc chứng đắc các Đạo và Quả (maggaphala). Pháp ấy đã hoàn toàn bị đoạn diệt đối với y, đã bị cắt đứt hoàn toàn, đã bị tiêu diệt.
Paṭhamādīni.
The first and so forth (suttas).
Các bài kinh từ thứ nhất v.v.
184. Pañcame parābhavāyāti avaḍḍhiyā vināsāya.
184. In the fifth (sutta), " for destruction (parābhavāya)" means for ruin, for annihilation.
Trong bài kinh thứ năm, parābhavāyā nghĩa là vì sự suy thoái, vì sự hủy hoại.
Assatarīti vaḷavāya kucchismiṃ gadrabhassa jātā.
" A she-mule (assatarī)" is one born in the womb of a she-donkey by a horse.
Assatarī là sinh ra từ bụng ngựa cái với lừa đực.
Attavadhāya gabbhaṃ gaṇhātīti taṃ assena saddhiṃ sampayojenti, sā gabbhaṃ gaṇhitvā kāle sampatte vijāyituṃ na sakkoti, pādehi bhūmiyaṃ paharantī tiṭṭhati, athassā cattāro pāde catūsu khāṇukesu bandhitvā kucchiṃ phāletvā potaṃ nīharanti, sā tattheva marati.
" Conceives a foetus for its own destruction" means that when they mate it with a horse, she conceives a foetus but cannot give birth when the time comes. She stands kicking the ground with her feet. Then they bind her four legs to four posts, cut open her womb, and extract the foal. She dies right there.
Attavadhāya gabbhaṃ gaṇhātī nghĩa là họ cho con la cái giao phối với ngựa đực, nó mang thai nhưng khi đến lúc sinh thì không thể sinh được, nó đứng đó đá chân xuống đất. Sau đó, họ buộc bốn chân của nó vào bốn cái cọc, mổ bụng lấy con non ra, và nó chết ngay tại đó.
Tenetaṃ vuttaṃ.
This is why that (simile) was stated.
Vì thế điều này đã được nói đến.
Pañcamaṃ.
The fifth (sutta).
Bài kinh thứ năm.
185. Chaṭṭhe bhattābhihāroti abhiharitabbaṃ bhattaṃ.
185. In the sixth (sutta), " bringing of food (bhattābhihāro)" refers to food to be brought.
Trong bài kinh thứ sáu, bhattābhihāro là thức ăn cần được dâng cúng.
Tassa pana pamāṇaṃ dassetuṃ pañca ca thālipākasatānīti vuttaṃ.
And to show its quantity, it is said, " five hundred rice-pots."
Để chỉ rõ số lượng của nó, đã nói pañca ca thālipākasatānī (năm trăm nồi cơm).
Tattha eko thālipāko dasannaṃ purisānaṃ bhattaṃ gaṇhāti.
Therein, one rice-pot contains food for ten men.
Trong đó, một nồi cơm đủ cho mười người ăn.
Nāsāya pittaṃ bhindeyyunti acchapittaṃ vā macchapittaṃ vāssa nāsapuṭe pakkhipeyyaṃ.
" They might pour bile into his nose" means they might put either snake's bile or fish's bile into his nostrils.
Nāsāya pittaṃ bhindeyyuṃ nghĩa là họ sẽ đổ mật gấu hoặc mật cá vào lỗ mũi y.
Chaṭṭhaṃ.
The sixth (sutta).
Bài kinh thứ sáu.
186-187. Sattame mātupi hetūti ‘‘sace musā bhaṇasi, mātaraṃ te vissajjessāma.
186-187. In the seventh (sutta), " even for his mother's sake" means: "If you tell a lie, we will release your mother. If you don't tell a lie, we will not release her." When questioned thus by robbers in a forest, he should not knowingly speak a falsehood even for the sake of his mother, who is in the hands of the robbers. This is the meaning.
Trong bài kinh thứ bảy, mātupi hetū nghĩa là: “Nếu ngươi nói dối, chúng ta sẽ thả mẹ ngươi.
No ce bhaṇasi, na vissajjessāmā’’ti evaṃ corehi aṭaviyaṃ pucchamāno tassā corahatthagatāya mātuyāpi hetu sampajānamusā na bhāseyyāti attho.
In the suttas that follow, the same method should be applied.
Nếu ngươi không nói dối, chúng ta sẽ không thả.” Khi bị bọn cướp hỏi như vậy trong rừng, y không nên cố ý nói dối dù là vì mẹ mình đang bị bọn cướp bắt giữ.
Ito paresupi eseva nayoti.
Thus.
Đối với các bài kinh tiếp theo cũng theo cách này.
Sattamādīni.
The seventh and so forth (suttas).
Các bài kinh từ thứ bảy v.v.
188-195. Rāhulasaṃyuttassa paṭhame ekoti catūsu iriyāpathesu ekavihārī.
188-195. In the first (sutta) of the Rāhula Saṃyutta, " alone (eko)" means abiding alone in the four postures.
Trong phẩm thứ nhất của Tương Ưng Rāhula, eko nghĩa là sống một mình trong bốn oai nghi.
Vūpakaṭṭhoti vivekaṭṭho nissaddo.
" Secluded (vūpakaṭṭho)" means in a solitary, silent place.
Vūpakaṭṭho nghĩa là ở nơi vắng vẻ, không tiếng động.
Appamattoti satiyā avippavasanto.
" Diligent (appamatto)" means not separated from mindfulness.
Appamatto nghĩa là không rời xa chánh niệm.
Ātāpīti vīriyasampanno.
" Ardent (ātāpī)" means endowed with energy.
Ātāpī nghĩa là có đầy đủ tinh tấn.
Pahitatto vihareyyanti visesādhigamatthāya pesitatto hutvā vihareyyaṃ.
" Might abide with a resolute mind (pahitatto vihareyyaṃ)" means "I would abide with a mind sent forth for the sake of attaining distinction."
Pahitatto vihareyyaṃ nghĩa là tôi sẽ an trú với tâm đã được hướng đến để chứng đắc những điều đặc biệt.
Aniccanti hutvā abhāvākārena aniccaṃ.
" Impermanent (aniccaṃ)" means impermanent in the sense of being non-existent after having come into being.
Aniccaṃ nghĩa là vô thường theo cách tồn tại rồi không còn nữa.
Atha vā uppādavayavantatāya tāvakālikatāya vipariṇāmakoṭiyā niccapaṭikkhepatoti imehipi kāraṇehi aniccaṃ.
Or, it is impermanent due to having production and dissolution, due to being temporary, due to the nature of change, and due to being the opposite of permanence; these are also reasons (for impermanence).
Hoặc vô thường do có sự sinh diệt, do chỉ tồn tại tạm thời, do có tính chất biến hoại, và do phủ nhận sự thường hằng.
Dukkhanti catūhi kāraṇehi dukkhaṃ dukkhamanaṭṭhena dukkhavatthukaṭṭhena satatasampīḷanaṭṭhena sukhapaṭikkhepenāti.
" Suffering (dukkhaṃ)" means suffering due to four reasons: due to the meaning of being difficult to endure, due to being the basis of various sufferings, due to the meaning of constant oppression, and due to being the opposite of pleasure.
Dukkhaṃ là khổ do bốn nguyên nhân: do khó chịu đựng, do là đối tượng của khổ, do thường xuyên bị bức bách, và do phủ nhận hạnh phúc.
Kallanti yuttaṃ.
" Fit (kallaṃ)" means suitable.
Kallaṃ nghĩa là thích hợp.
Etaṃ mamāti taṇhāgāho.
" This is mine" (etaṃ mamā) is the grasping of craving.
Etaṃ mama là sự chấp thủ của tham ái (taṇhā).
Esohamasmīti mānagāho.
" This I am" (esohamasmī) is the grasping of conceit.
Esohamasmī là sự chấp thủ của kiêu mạn (māna).
Eso me attāti diṭṭhigāho.
" This is my self" (eso me attā) is the grasping of wrong view.
Eso me attā là sự chấp thủ của tà kiến (diṭṭhi).
Taṇhāgāho cettha aṭṭhasatataṇhāvicaritavasena, mānagāho navavidhamānavasena, diṭṭhigāho dvāsaṭṭhidiṭṭhivasena veditabbo.
Here, the grasping of craving should be understood in terms of the wandering of 108 cravings, the grasping of conceit in terms of the nine kinds of conceit, and the grasping of wrong view in terms of the sixty-two wrong views.
Ở đây, sự chấp thủ của tham ái nên được hiểu theo cách vận hành của một trăm lẻ tám loại tham ái; sự chấp thủ của kiêu mạn theo chín loại kiêu mạn; và sự chấp thủ của tà kiến theo sáu mươi hai loại tà kiến.
Nibbindaṃ virajjatīti ettha virāgavasena cattāro maggā kathitā, virāgā vimuccatīti ettha vimuttivasena cattāri sāmaññaphalāni.
In "being disenchanted, he becomes dispassionate (nibbindaṃ virajjati)," the four paths are spoken of in the sense of dispassion; in "from dispassion, he is liberated (virāgā vimuccati)," the four attainments of recluseship (sāmaññaphala) are spoken of in the sense of liberation.
Trong câu nibbindaṃ virajjatī (chán ghét, ly tham), bốn Đạo (magga) được nói đến theo nghĩa ly tham; trong câu virāgā vimuccatī (do ly tham nên giải thoát), bốn Quả Sa-môn (sāmaññaphala) được nói đến theo nghĩa giải thoát.
Ettha ca pañcasu dvāresu pasādāva gahitā, manoti iminā tebhūmakaṃ sammasanacāracittaṃ.
And here, in the five sense doors, only the sensitive faculties (pasāda) are taken; by "mind (mano)," the mind that examines and moves in the three realms is taken.
Ở đây, chỉ có sự thanh tịnh được đề cập trong năm giác quan, còn mano (ý) là tâm hành thiền quán thuộc ba cõi.
Dutiye pañcasu dvāresu ārammaṇameva.
In the second (sutta), in the five sense doors, only the object is taken.
Trong bài kinh thứ hai, chỉ có đối tượng được đề cập trong năm giác quan.
Tatiye pañcasu dvāresu pasādavatthukacittameva, manoviññāṇena tebhūmakaṃ sammasanacāracittaṃ gahitaṃ.
In the third (sutta), in the five sense doors, only the mind having the sensitive faculty (pasādavatthukacitta) as its basis is taken; by mind-consciousness (manoviññāṇa), the mind that examines and moves in the three realms is taken.
Trong bài kinh thứ ba, chỉ có tâm dựa trên sự thanh tịnh được đề cập trong năm giác quan, còn ý thức (manoviññāṇa) là tâm hành thiền quán thuộc ba cõi.
Evaṃ sabbattha nayo netabbo.
Similarly, the method should be applied everywhere.
Theo cách này, phương pháp nên được áp dụng cho tất cả các bài kinh.
Chaṭṭhe tebhūmakadhammā.
In the sixth (sutta), the states of the three realms (tebhūmakadhammā) are taken.
Trong bài kinh thứ sáu, là các pháp thuộc ba cõi.
Aṭṭhame pana taṇhāti tasmiṃ tasmiṃ dvāre javanappattāva labbhati.
In the eighth (sutta), however, " craving (taṇhā)" is taken only as that which has reached the javana (impulsion) stage in each respective door.
Trong bài kinh thứ tám, taṇhā (tham ái) chỉ được đề cập khi nó đạt đến tốc hành tâm (javana) tại mỗi giác quan.
Paṭhamādīni.
The first and so forth (suttas).
Các bài kinh từ thứ nhất v.v.
197. Dasame rūpakkhandho kāmāvacaro, sesā cattāro sabbasaṅgāhikaparicchedena catubhūmakā.
197. In the tenth (sutta), the form aggregate (rūpakkhandho) pertains to the sense-sphere (kāmāvacara); the other four (aggregates), by comprehensive classification, pertain to the four realms.
Trong bài kinh thứ mười, sắc uẩn (rūpakkhandha) thuộc dục giới (kāmāvacara), còn bốn uẩn còn lại thuộc bốn cõi theo cách bao gồm tất cả.
Idha pana tebhūmakāti gahetabbā.
Here, however, they should be understood as pertaining to the three realms.
Tuy nhiên, ở đây chúng nên được hiểu là thuộc ba cõi.
Dasamaṃ.
The tenth (sutta).
Bài kinh thứ mười.
200. Ekādasame imasmiñca saviññāṇake kāyeti attano saviññāṇakakāyaṃ dasseti, bahiddhā cāti parassa saviññāṇakaṃ vā aviññāṇakaṃ vā.
200. In the eleventh (sutta), " in this body with consciousness (imasmiñca saviññāṇake kāye)" indicates one's own body with consciousness; " and externally (bahiddhā ca)" indicates another's body with consciousness or without consciousness.
Trong bài kinh thứ mười một, imasmiñca saviññāṇake kāye (trong thân thể có thức này) chỉ thân thể có thức của chính mình, còn bahiddhā ca (và bên ngoài) chỉ thân thể có thức hoặc không có thức của người khác.
Purimena vā attano ca parassa ca viññāṇameva dasseti, pacchimena bahiddhā anindriyabaddharūpaṃ.
Alternatively, by the former (phrase), only one's own and another's consciousness is indicated; by the latter (phrase, bahiddhā), external form not bound to an faculty (anindriyabaddharūpa) (is indicated).
Hoặc, với câu trước, chỉ thức của chính mình và của người khác, còn với câu sau, chỉ sắc pháp không gắn liền với các căn bên ngoài.
Ahaṅkāramamaṅkāramānānusayāti ahaṃkāradiṭṭhi ca mamaṃkārataṇhā ca mānānusayā ca.
" The underlying tendencies of I-making, mine-making, and conceit (ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā)" refer to the I-making view (ahaṃkāradiṭṭhi), the mine-making craving (mamaṃkārataṇhā), and the underlying tendencies of conceit (mānānusayā).
Ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā là tà kiến về "ta" (ahaṅkāra-diṭṭhi), tham ái về "của ta" (mamaṅkāra-taṇhā), và các tùy miên kiêu mạn (mānānusayā).
Na hontīti ete kilesā kathaṃ jānantassa etesu vatthūsu na hontīti pucchati.
" Do not exist (na honti)" asks: "For one who knows what, do these defilements not exist regarding these objects?"
Na honti nghĩa là y hỏi: "Những phiền não này không tồn tại đối với người biết như thế nào trong các đối tượng này?"
Sammappaññāya passatīti saha vipassanāya maggapaññāya suṭṭhu passati.
" He sees with right wisdom (sammappaññāya passati)" means he sees well with the wisdom of the path, together with vipassanā.
Sammappaññāya passatī nghĩa là thấy rõ ràng bằng tuệ Đạo (maggapaññā) cùng với tuệ quán (vipassanā).
Ekādasamaṃ.
The eleventh (sutta).
Bài kinh thứ mười một.
201. Dvādasame ahaṅkāramamaṅkāramānāpagatanti ahaṃkārato ca mamaṃkārato ca mānato ca apagataṃ.
201. In the twelfth (sutta), " devoid of I-making, mine-making, and conceit (ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ)" means gone beyond I-making, mine-making, and conceit.
Trong bài kinh thứ mười hai, ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ nghĩa là đã thoát khỏi sự chấp "ta" (ahaṅkāra), sự chấp "của ta" (mamaṅkāra) và kiêu mạn (māna).
Vidhā samatikkantanti mānakoṭṭhāse suṭṭhu atikkantaṃ.
" Having utterly transcended distinctions (vidhā samatikkantaṃ)" means having thoroughly transcended the divisions of conceit.
Vidhā samatikkantaṃ nghĩa là đã vượt qua hoàn toàn các loại kiêu mạn.
Santaṃ suvimuttanti kilesavūpasamena santaṃ, kileseheva suṭṭhu vimuttaṃ.
Peaceful and perfectly liberated means peaceful through the subsidence of defilements, and perfectly liberated from defilements themselves.
Santaṃ suvimuttaṃ nghĩa là an tịnh nhờ sự lắng dịu của phiền não, và hoàn toàn giải thoát khỏi các phiền não.
Sesaṃ uttānamevāti.
The rest is obvious.
Phần còn lại là rõ ràng.
Dvādasamaṃ.
The Twelfth.
Bài kinh thứ mười hai.
Dvīsupi asekkhabhūmi kathitā.
In both (chapters), the stage of the Asekha has been taught.
Trong cả hai phẩm, cảnh giới của bậc Vô Học (asekkhabhūmi) đã được nói đến.
Paṭhamo panettha āyācantassa desito, dutiyo anāyācantassa.
Of these, the first was taught at someone's request, and the second without request.
Phẩm thứ nhất được thuyết giảng theo yêu cầu, phẩm thứ hai được thuyết giảng mà không có yêu cầu.
Sakalepi pana rāhulasaṃyutte therassa vimuttiparipācanīyadhammāva kathitāti.
Moreover, in the entire Rāhula Saṃyutta, only the Dhamma that ripens the Venerable One's liberation has been taught.
Tuy nhiên, trong toàn bộ Tương Ưng Rāhula, chỉ có các pháp làm chín muồi sự giải thoát của Trưởng lão đã được nói đến.