162. Āḷaviyaṃ jātāti āḷaviyaṃ vijāyitvā saṃvaḍḍhamānā.
162. Āḷaviyaṃ jātā: (meaning) born and raised in Āḷavī.
162. Āḷaviyaṃ jātā (sinh ở Āḷavī): Nghĩa là sinh ra và lớn lên ở Āḷavī.
Tenāha ‘‘āḷavinagaratoyeva ca nikkhamma pabbajitā’’ti.
Therefore, he said, "having gone forth from the city of Āḷavī itself."
Do đó, có câu ‘‘āḷavinagaratoyeva ca nikkhamma pabbajitā’’ (từ thành Āḷavī xuất gia).
Dhanaṃ samādapetvāti cetiyassa rājā ekaṃ mukhaṃ, rājaputto ekaṃ, amaccānaṃ jeṭṭhako hutvā senāpati ekaṃ, janapadānaṃ jeṭṭhako hutvā seṭṭhi ekanti evaṃ catūsu mukhesu navakamme kayiramāne seṭṭhinā gahitamukhe kamme olīyamāne eko upāsako ariyasāvako pañca sakaṭasatāni yojāpetvā janapadaṃ gantvā ‘‘yo yaṃ dātuṃ ussahati hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā sattavidharatanaṃ vā haritālaṃ vā manosilaṃ vā, so dhanaṃ detū’’ti samādapetvā yathāladdhaṃ paṭhamaṃ kammaṭṭhānaṃ pesetvā ‘‘navakammaṃ niṭṭhita’’nti sutvā ekakaṃ āgacchantaṃ antarāmagge corā palibundhitvā tato kiñcipi dhanaṃ alabhantā ‘‘sace naṃ muñcissāma, anatthaṃ no kareyyā’’ti jīvitā voropesuṃ.
Dhanaṃ samādapetvā: When construction work was being done at four entrances of a cetiya—the king at one, the prince at one, the general who was the chief of the ministers at one, and the chief householder who was the chief of the districts at one—and the work at the entrance taken by the chief householder was lagging, a lay follower, an Ariyan disciple, yoked five hundred carts, went to the district, and having exhorted people, saying, "Whoever is able to give, let them give wealth, or gold, or the seven kinds of jewels, or orpiment, or realgar," he sent the collected wealth to the construction site. Having heard that "the construction work is finished," while returning alone, he was ambushed by thieves on the way. When they found no wealth at all, they thought, "If we release him, he will cause us trouble," and so they took his life.
Dhanaṃ samādapetvā (thu thập tài sản): Nghĩa là khi công việc xây dựng bảo tháp đang được tiến hành ở bốn phía – một phía do vua, một phía do hoàng tử, một phía do tổng tư lệnh (người đứng đầu các quan đại thần), và một phía do trưởng giả (người đứng đầu các vùng quê) – công việc ở phía do trưởng giả đảm nhiệm bị đình trệ. Một cư sĩ, một Thánh đệ tử, đã điều động năm trăm cỗ xe, đi đến vùng quê và nói: ‘‘Ai có thể cúng dường vàng bạc, bảy loại báu vật, thạch hoàng, hùng hoàng, hãy cúng dường tài sản.’’ Sau khi thu thập được tùy theo khả năng, ông gửi trước đến nơi làm việc. Nghe tin ‘‘công việc xây dựng đã hoàn tất’’, khi ông đang một mình trở về, bọn cướp đã chặn đường giữa chừng. Không lấy được bất kỳ tài sản nào từ ông, chúng nghĩ: ‘‘Nếu chúng ta thả ông ta, ông ta sẽ gây hại cho chúng ta’’, và chúng đã cướp mạng sống của ông.
Anaparādhe ariyasāvake aparādhakā te corā andhā jātā, tasmā taṃ ṭhānaṃ ‘‘andhavana’’nti paññāyitthāti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
Because of their offense against an innocent Ariyan disciple, those thieves became blind. Therefore, that place became known as Andhavana (Blind Forest), as stated in the Aṭṭhakathā.
Bọn cướp đã gây tội ác với vị Thánh đệ tử vô tội đó đã trở nên mù lòa. Do đó, nơi đó được biết đến với tên ‘‘andhavana’’ (rừng mù), như đã nói trong Chú giải.
Khīṇāsavānaṃ yasmā yattha katthaci cittaviveko hotiyeva upadhivivekassa siddhattā.
Since for those whose cankers are destroyed, mental solitude exists everywhere, as the solitude from defilements has been achieved.
Vì các vị A-la-hán luôn có sự độc cư tâm ở bất cứ nơi nào, do sự thành tựu của sự độc cư phi y.
Tasmā ‘‘kāyavivekatthinī’’ti vuttaṃ.
Therefore, it is said, "desiring physical solitude."
Do đó, có câu ‘‘kāyavivekatthinī’’ (mong muốn sự độc cư thân).
Nissaraṇanti nibbānaṃ sabbasaṅkhatassa nissaṭattā.
Nissaraṇaṃ: Nibbāna, because it is freed from all conditioned phenomena.
Nissaraṇaṃ (sự xuất ly): Nghĩa là Nibbāna, vì đã xuất ly khỏi mọi pháp hữu vi.
Paccavekkhaṇañāṇenāti paccavekkhaṇañāṇena, pageva maggaphalañāṇehīti adhippāyo.
Paccavekkhaṇañāṇena: By means of the knowledge of reviewing; the intention is, "much more so by the knowledge of the path and fruit."
Paccavekkhaṇañāṇena (bằng tuệ quán xét): Nghĩa là bằng tuệ quán xét, và trước đó là bằng các tuệ đạo và quả.
Nibbānapadanti nibbānasaṅkhātaṃ dhammakoṭṭhāsaṃ.
Nibbānapadaṃ: The dhamma-portion called Nibbāna.
Nibbānapadaṃ (cảnh giới Nibbāna): Nghĩa là phần pháp được gọi là Nibbāna.
Vinivijjhanaṭṭhenāti hadayaṃ vinividdhena hadayamhi vijjhitvā dukkhuppādanena khandhānaṃ ete pañca kāmā sattisūlasadisā.
Vinivijjhanaṭṭhenā: By the meaning of piercing through; by piercing the heart, by causing suffering in the heart, these five sense-pleasures are like spears and lances for the aggregates.
Vinivijjhanaṭṭhenā (theo nghĩa đâm xuyên): Nghĩa là năm dục này giống như mũi giáo, cây cọc đối với các uẩn, vì chúng đâm xuyên vào tim, gây ra khổ đau trong tim.
Adhikuṭṭanabhaṇḍikāti āghātanaghaṭikā.
Adhikuṭṭanabhaṇḍikā: A killing-pot.
Adhikuṭṭanabhaṇḍikā (túi đựng đồ đập): Nghĩa là cái chum để giết mổ.
163. Ṭhānanti issariyaṭṭhānaṃ visayajjhattaṃ.
163. Ṭhānaṃ: The position of sovereignty, within one's sphere.
163. Ṭhānaṃ (vị trí): Nghĩa là vị trí quyền lực, thuộc về đối tượng của giác quan.
Duppasahaṃ akampiyabhāvattā.
Duppasahaṃ: Because of its unshakeable nature.
Duppasahaṃ (khó vượt qua): Vì không thể lay chuyển.
Dvaṅgulapaññāyāti ettha itthiyo hi daharakumārikākālato paṭṭhāya odanapacanavidhiṃ anutiṭṭhantiyo ukkhaliyaṃ udakaṃ tāpetvā taṇḍule pakkhipitvā attano buddhiyā tesaṃ pākakālappamāṇaṃ paricchindituṃ tāni dabbiyā uddharitvāpi vaṇṇasaṇṭhānaggahaṇamattena pakkāpakkabhāvaṃ jānituṃ na sakkonti, kevalaṃ pana dvīhi aṅgulīhi uppīḷitakāle eva jānanti, tasmā dvīhaṅgulikehi dubbalapaññattā ‘‘dvaṅgulapaññā’’ti vuccanti.
Dvaṅgulapaññāyā: In this context, women, from the time they are young girls, practice the method of cooking rice: they heat water in a pot, put rice grains in, and cannot discern the exact cooking time by their intellect or know if it's cooked or not merely by observing its color and consistency after stirring with a spoon. They only know when they press it with two fingers. Therefore, because of their weak wisdom, which is based on two fingers, they are called "dvaṅgulapaññā" (having two-finger wisdom).
Dvaṅgulapaññāyā (bằng trí tuệ hai ngón tay): Ở đây, phụ nữ từ khi còn là thiếu nữ, khi nấu cơm, họ đun nước trong nồi, cho gạo vào, và bằng trí tuệ của mình, họ không thể xác định thời gian chín của gạo, cũng không thể biết gạo đã chín hay chưa chỉ bằng cách múc ra và nhìn màu sắc, hình dạng. Họ chỉ biết khi dùng hai ngón tay bóp thử. Do đó, vì trí tuệ yếu kém như hai ngón tay, họ được gọi là ‘‘dvaṅgulapaññā’’ (người có trí tuệ hai ngón tay).
Phalasamāpattiñāṇappavattikittanena catūsu saccesu asammohavihāro dīpito hotīti āha ‘‘ñāṇamhi vattamānamhīti phalasamāpattiñāṇe pavattamāne’’ti.
By mentioning the arising of the knowledge of fruit-attainment, the non-delusion in the four Noble Truths is indicated, so he says, "ñāṇamhi vattamānamhīti phalasamāpattiñāṇe pavattamāne" (meaning, "when the knowledge of fruit-attainment is arising").
Bằng cách đề cập đến sự vận hành của tuệ quả định, sự không lầm lẫn trong Tứ Thánh Đế được chỉ ra. Do đó, có câu ‘‘ñāṇamhi vattamānamhīti phalasamāpattiñāṇe pavattamāne’’ (khi tuệ đang vận hành, tức là khi tuệ quả định đang vận hành).
Vipassantassāti asammohapaṭivedhato visesena passantassa khandhapañcakameva saccābhisamayato pubbabhāge vipassantassa.
Vipassantassā: For one who sees specifically due to the penetration of non-delusion; for one who sees specifically the five aggregates in the prior part of the realization of the truths.
Vipassantassā (người đang quán): Nghĩa là người đang quán đặc biệt bằng sự thâm nhập không lầm lẫn, người đang quán năm uẩn trước khi giác ngộ các sự thật.
Aññaṃ vāti itthipurisato aññaṃ vā kiñci vatthuṃ.
Aññaṃ vā: Or any other thing apart from a woman or a man.
Aññaṃ vā (hoặc cái khác): Nghĩa là bất cứ vật gì khác ngoài nam hay nữ.
‘‘Ahaṃ asmī’’ti mānadiṭṭhigāhataṇhāgāhavasena gahitavatthusmiṃ yevāti āha ‘‘ahaṃ asmīti taṇhāmānadiṭṭhivasenā’’ti.
He says, "in that object grasped by attachment, conceit, and wrong view, thinking 'I am,'" meaning "by way of attachment, conceit, and wrong view."
Nghĩa là chỉ trong vật bị chấp thủ do chấp thủ ta ái, chấp thủ ngã mạn, chấp thủ tà kiến: ‘‘ahaṃ asmīti taṇhāmānadiṭṭhivasenā’’ (do ta ái, ngã mạn và tà kiến rằng ‘tôi là’).
164. ‘‘Kisāgotamī’’ti ettha kā panāyaṃ kisāgotamī, kissa ayaṃ bhikkhunī hutvā samaṇadhammaṃ matthakaṃ pāpesīti tamatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘pubbe kirā’’tiādimāraddhaṃ.
164. In "Kisāgotamī," to explain who this Kisāgotamī was, and why she, having become a bhikkhunī, brought the renunciant's practice to its culmination, the passage beginning "pubbe kirā" (It is said that formerly...) has been commenced.
164. Trong câu ‘‘Kisāgotamī’’, vị Kisāgotamī này là ai? Vì sao vị Tỳ-kheo-ni này đã hoàn thành pháp Sa-môn? Để làm sáng tỏ điều đó, câu ‘‘pubbe kirā’’ (xưa kia, người ta nói rằng) được bắt đầu.
Aṅgārāvāti addāriṭṭhakavaṇṇaaṅgārā eva jātā.
Aṅgārāvā: They became coals of the color of burnt bricks.
Aṅgārāvā (như than hồng): Nghĩa là trở thành những viên than hồng có màu gạch đỏ.
Dārusākanti addhamāsakena dāruṃ sākañca āharissāmīti antarāpaṇe antaravīthiṃ gatā.
Dārusākaṃ: She went into the market street intending to fetch firewood and vegetables for half a māsaka.
Dārusākaṃ (củi và rau): Nghĩa là đi vào đường phố giữa chợ để nói: ‘‘Tôi sẽ mang củi và rau với giá nửa đồng.’’
Ekamāsīti ettha ma-kāro padasandhikaro.
Ekamāsī: Here, the particle ma is a conjunction.
Ekamāsī: Ở đây, ma là phụ âm nối từ.
Saṃhitāvasena ca purimapade vā rassattaṃ.
And in a compound, either the preceding word is shortened or the following word is lengthened.
Và theo cách nối âm, nguyên âm ở từ trước bị rút ngắn, hoặc nguyên âm ở từ sau bị kéo dài.
Parapade vā dīghattanti āha ‘‘ekā āsī’’ti.
Therefore, he said, "ekā āsī" (there was one).
Do đó, có câu ‘‘ekā āsī’’ (là một).
Bhāvanapuṃsakametaṃ ‘‘ekamantaṃ nisīdī’’tiādīsu viya.
This is a neuter noun expressing an action, as in "ekamantaṃ nisīdī" (sat on one side) and so on.
Đây là danh từ trung tính chỉ trạng thái, như trong ‘‘ekamantaṃ nisīdī’’ (ngồi sang một bên) và các câu tương tự.
Puttamaraṇaṃ antaṃ atītaṃ idāni puttamaraṇassa abhāvato.
Puttamaraṇaṃ antaṃ atītaṃ: The death of a son is a past end, because there is no son's death now.
Puttamaraṇaṃ antaṃ atītaṃ (cái chết của con đã qua): Vì bây giờ không còn cái chết của con nữa.
Tenevāha ‘‘puttamaraṇaṃ nāma natthī’’ti.
Therefore, he said, "there is no such thing as the death of a son."
Do đó, có câu ‘‘puttamaraṇaṃ nāma natthī’’ (không có cái chết của con).
Purisaṃ gavesitunti yathā mayhaṃ purisagavesanā nāma sabbaso natthi, tathā eva puttagavesanāpi natthi, tasmā me puttamaraṇaṃ etadantaṃ, sabbesu khandhādīsu bhavādīsu ca taṇhānandiyā abhāvakathanena sabbasattesu taṇhā sabbaso visositā, tassāyeva kārakaavijjākkhandho padālitoti attano nikkilesataṃ pavedentī therī sīhanādaṃ nadīti.
Purisaṃ gavesituṃ: Just as for me there is no seeking for a man at all, so too there is no seeking for a son. Therefore, the death of a son for me is an end; by stating the absence of craving and delight in all aggregates and existences, craving has been completely dried up in all beings, and the aggregate of ignorance, which is its cause, has been shattered. Thus, the Elder Nun, proclaiming her purity from defilements, roared a lion's roar.
Purisaṃ gavesituṃ (tìm kiếm người đàn ông): Nghĩa là, cũng như tôi hoàn toàn không có việc tìm kiếm người đàn ông, tôi cũng không có việc tìm kiếm con cái. Do đó, cái chết của con là điểm cuối cùng đối với tôi. Bằng cách nói rằng không có sự hoan hỷ của ta ái trong tất cả các uẩn, các kiếp sống, v.v., ta ái trong tất cả chúng sinh đã hoàn toàn khô cạn, và uẩn vô minh là nguyên nhân của nó đã bị phá hủy. Như vậy, vị Trưởng lão Ni đã tuyên bố sự vô nhiễm của mình bằng tiếng rống sư tử.
165. Pañca aṅgāni etassāti pañcaṅgaṃ, pañcaṅgameva pañcaṅgikaṃ, tena pañcaṅgikena.
165. Pañcaṅgaṃ (five-limbed) means that which has five limbs, and pañcaṅgikaṃ (with five limbs) is indeed five-limbed; hence, pañcaṅgikena (with the five limbs).
165. Có năm chi phần, nên gọi là pañcaṅgaṃ (năm chi phần). Chính năm chi phần đó là pañcaṅgikaṃ (có năm chi phần), do đó pañcaṅgikena (bằng năm chi phần).
Ātata ntiādīsu ātataṃ nāma cammapariyonaddhesu bheriādīsu ekatalaṃ tūriyaṃ.
In ātataṃ and so on: ātataṃ (stretched) refers to a musical instrument like a drum (bheri) covered with leather on one side.
Trong các từ ātataṃ v.v., ātataṃ là nhạc cụ một mặt được bọc bằng da, như trống bheri.
Vitataṃ nāma ubhayatalaṃ.
Vitataṃ (spread) refers to one covered on both sides.
Vitataṃ là nhạc cụ hai mặt.
Ātatavitataṃ nāma tantibaddhavīṇādi.
Ātatavitataṃ (stretched and spread) refers to stringed instruments like a lute (vīṇā).
Ātatavitataṃ là nhạc cụ có dây, như đàn vīṇā.
Susiraṃ vaṃsādi.
Susiraṃ (hollow) refers to instruments like a flute (vaṃsa).
Susiraṃ là nhạc cụ thổi, như sáo.
Ghanaṃ sammādi.
Ghanaṃ (solid) refers to instruments like cymbals (sammā).
Ghanaṃ là nhạc cụ gõ, như chũm chọe (sammā).
Tataādivisesopi ātatamevāti ‘‘cammapariyonaddhesū’’ti visesanaṃ.
The distinction of tata (stringed) and so on, is also just ātata, hence the qualification "covered with leather."
Sự phân biệt ātata v.v. cũng chỉ là ātataṃ, do đó có từ ‘‘cammapariyonaddhesu’’ (được bọc bằng da).
Ekatalaṃ kumbhathūṇadaddarādi.
One-sided instruments are kumbhathūṇa, daddara, and so on.
Nhạc cụ một mặt là kumbhathūṇa, daddara v.v.
Ubhayatalaṃ bherimudiṅgādi.
Two-sided instruments are bheri, mudiṅga, and so on.
Nhạc cụ hai mặt là bheri, mudiṅga v.v.
Cammapariyonaddhaṃ sesaṃ tantibaddhaṃ sabbaṃ ātatavitataṃ nāma, gomukhīādīnampi ettheva saṅgaho daṭṭhabbo.
All other instruments covered with leather are ātata-vitata. The gomukhī and similar instruments should also be understood as included here.
Phần còn lại được bọc bằng da, tất cả các nhạc cụ có dây đều là ātata-vitataṃ. Nên hiểu rằng gomukhī và các loại tương tự cũng được bao gồm ở đây.
Vaṃsādīti ādisaddena saṅkhasiṅgānampi saṅgaho.
Vaṃsādī: By the word ādi (etc.), conch shells and horns are also included.
Vaṃsādī (sáo v.v.): Từ ādi (v.v.) bao gồm cả kèn ốc và sừng.
Sammatāḷa-kaṃsatāḷa-silātāḷa-salākatāḷādi sammādi nāma.
Sammatāḷa, kaṃsatāḷa, silātāḷa, salākatāḷa, and so on, are called sammā (cymbals).
Sammā, tāḷa bằng đồng, tāḷa bằng đá, tāḷa bằng que v.v. được gọi là sammādi.
Tattha sammatāḷaṃ nāma daṇḍamayatāḷaṃ, kaṃsamayatāḷaṃ kaṃsatāḷaṃ, silāyaṃ ayopattena ca tāḷanatāḷaṃ.
Among them, sammatāḷaṃ refers to wooden cymbals, kaṃsatāḷaṃ to bronze cymbals, and tāḷaṃ refers to striking iron plates on stone.
Trong đó, sammatāḷaṃ là tāḷa bằng gậy, kaṃsatāḷaṃ là tāḷa bằng đồng, tāḷa bằng cách gõ tấm sắt trên đá.
Sabbe kāmaguṇe.
Sabbe: All sensual pleasures.
Sabbe (tất cả): Nghĩa là tất cả các dục lạc.
Uggharitapaggharitaṭṭhenāti upari gharaṇena ca vissandanena ca.
Uggharitapaggharitaṭṭhenā: By the meaning of overflowing upwards and flowing downwards.
Uggharitapaggharitaṭṭhenā (theo nghĩa trào ra và chảy ra): Nghĩa là do trào ra từ bên trên và chảy ra.
Evanti ‘‘iminā pūtikāyenā’’ti.
Evaṃ means “with this foul body”.
Evaṃ có nghĩa là ‘‘với thân thể thối nát này’’.
Arūpaṭṭhāyinoti sattādhiṭṭhānenāyaṃ dhammadesanāti āha ‘‘sabbatthāti sabbesu rūpārūpabhavesū’’ti.
Arūpaṭṭhāyino means that this teaching is based on beings, therefore he said, “everywhere, meaning in all form and formless existences.”
Arūpaṭṭhāyinoti, pháp thoại này được thuyết giảng dựa trên nền tảng chúng sanh, nên Ngài nói “sabbattha nghĩa là trong tất cả các cõi hữu sắc và vô sắc”.
Tesaṃ dvinnaṃ rūpārūpabhavānaṃ gahitattā.
Because those two, form and formless existences, are included.
Do đã đề cập đến hai cõi hữu sắc và vô sắc ấy.
Bhavabhāvasāmaññato, tadadhiṭṭhānato gahite kāmabhave.
Due to the commonality of existence, and because it is based on that, in the kāma existence that is included.
Do tính chất chung của các cõi hữu và do nền tảng của chúng, cõi dục đã được bao gồm.
Avijjātamo vihato aggamaggena samugghātitattā.
The darkness of ignorance is dispelled because it is eradicated by the noble path.
Bóng tối vô minh bị phá tan do đã được nhổ bật gốc bởi thánh đạo cao nhất.
166. Aggato paṭṭhāyāti sabbaaggato pabhuti yāva mūlā antarāyuttaṃ sammadeva pupphitaṃ sālarukkhaṃ.
166. Aggato paṭṭhāyā means from the very top down to the root, a Sāla tree that is blooming perfectly without any obstruction.
166. Aggato paṭṭhāyati, từ ngọn cao nhất cho đến gốc, cây sāla đã trổ hoa đều đặn không có khoảng trống.
Vaṇṇadhātusīsena vaṇṇadhātusampannaṃ dutiyaṃ bhikkhuniṃ vadatīti āha ‘‘tayā sadisā aññā bhikkhunī natthī’’ti.
He refers to the second bhikkhunī, endowed with beauty, by the heading of the element of beauty, thus he said, “there is no other bhikkhunī like you.”
Ngài nói về vị tỳ-khưu-ni thứ hai, người có sắc đẹp hoàn hảo, với từ vaṇṇadhātu là chính, nên nói rằng “không có tỳ-khưu-ni nào khác giống như con”.
Pakhumasīsena akkhibhaṇḍaṃ vuccatīti āha ‘‘pakhumantarikāyanti dvinnaṃ akkhīnaṃ majjhe’’ti.
The term for the eyelid refers to the eyeball, thus he said, “pakhumantarikāyaṃ means between the two eyes.”
Với từ pakhuma là chính, bộ phận mắt được nói đến, nên Ngài nói “pakhumantarikāyaṃ nghĩa là ở giữa hai con mắt”.
Nāsavaṃseti nāsavaṃsamūle.
Nāsavaṃse means at the root of the bridge of the nose.
Nāsavaṃseti, ở gốc sống mũi.
‘‘Na passasī’’ti vatvā adassane kāraṇaṃ āha ‘‘vasībhūtamhī’’ti.
Having said, “you do not see,” he states the reason for not seeing, “I am master.”
Sau khi nói “con không thấy”, Ngài nêu lý do cho việc không thấy: “ta đã làm chủ”.
167. Idanti idaṃ dassanaṃ.
167. Idaṃ means this sight.
167. Idanti, thấy biết này.
Gāhāpesīti samādāpesi ‘‘jātiṃ mā rocā’’ti.
Gāhāpesī means he made her undertake, “do not delight in birth.”
Gāhāpesīti, đã làm cho chấp nhận rằng “chớ có ưa thích sự sanh”.
Aññanti bandhavadhato aññaṃ chedanādiṃ.
Aññaṃ means other cutting, etc., than the killing of relatives.
Aññanti, việc khác như chặt đứt v.v..., ngoài việc giết thân quyến.
Nivesesīti pavisāpesi.
Nivesesī means he made her enter.
Nivesesīti, đã làm cho đi vào.
169. Samaṇisadisāti samaṇaliṅgassa dhāraṇena samaṇisadisā, kassacipi pāsaṇḍassa aruccanato monamaggassa appaṭipajjanato tava samaṇibhāvaṃ nānupassāmīti adhippāyo.
169. Samaṇisadisā means similar to a samaṇī by wearing the samaṇī’s emblem; the intention is that since no sect is pleasing to you and you do not practice the path of silence, I do not perceive your state as a samaṇī.
169. Samaṇisadisāti, giống sa-môn-ni do mang hình tướng của sa-môn-ni, nhưng vì không ưa thích bất kỳ ngoại đạo nào và không thực hành con đường tịch tịnh, nên ý nói rằng ta không thấy được tư cách sa-môn-ni của ngươi.
Pāsaṃ ḍentīti pāsaṃ sajjenti, yathā tattha diṭṭhipāse sattānaṃ cittaṃ paṭimukkaṃ hoti, evaṃ sajjentīti attho.
Pāsaṃ ḍentī means they set a snare; the meaning is that they set it so that the minds of beings are entangled in the snare of views.
Pāsaṃ ḍentīti, họ giăng bẫy, nghĩa là họ giăng ra sao cho tâm của chúng sanh bị mắc kẹt trong bẫy tà kiến ở đó.
Tathābhūtā ca te sattānaṃ citte khittā viya hontīti āha ‘‘cittesu diṭṭhipāsaṃ khipantīti attho’’ti.
And those who are like that are as if thrown into the minds of beings, thus he said, “meaning, they cast the snare of views into minds.”
Và những kẻ như vậy giống như đã gieo vào tâm của chúng sanh, nên Ngài nói “nghĩa là họ gieo bẫy tà kiến vào trong tâm”.
Pāse mocetīti diṭṭhipāse sattānaṃ cittasantānato nīharati dhammasudhammatāya.
Pāse mocetī means he removes the snare of views from the mental continuum of beings by the excellence of the Dhamma.
Pāse mocetīti, vị ấy gỡ bỏ bẫy tà kiến ra khỏi tâm tương tục của chúng sanh bằng chánh pháp.
Tasmāti pāsamocanato pāsaṇḍoti na vuccati.
Tasmā means therefore, he is not called a pāsaṇḍa because of releasing from snares.
Tasmāti, do việc gỡ bỏ bẫy, nên không được gọi là pāsaṇḍa.
‘‘Ito bahiddhāyeva pāsaṇḍā hontī’’ti vuttassa atthassa nigamanaṃ.
This is the conclusion of the meaning of what was said, “Therefore, only those outside are pāsaṇḍas.”
Là phần kết luận cho ý nghĩa đã được nói: “Pāsaṇḍa chỉ có ở bên ngoài giáo pháp này”.
Evañca katvā sabbepi bāhirakasamaye sandhāya cūḷasīhanādasutte ‘‘channavuti pāsaṇḍā’’ti vuttaṃ.
And having done so, in the Cūḷasīhanāda Sutta, it was said, “ninety-six pāsaṇḍas,” referring to all external sects.
Và do đó, nhắm đến tất cả các giáo phái ngoại đạo, trong kinh Cūḷasīhanāda đã nói rằng: “chín mươi sáu tà thuyết”.
Pasīdantīti diṭṭhipaṅke saṃsārapaṅke ca pakārehi agādhā osīdanti.
Pasīdantī means they sink deeply in various ways into the mud of views and the mud of saṃsāra.
Pasīdanti nghĩa là chìm sâu không đáy bằng nhiều cách trong vũng bùn tà kiến và vũng bùn luân hồi.
Abhibhavitvāti sabbasaṃkilesappahānena abhibhuyya atikkamitvā.
Abhibhavitvā means having overcome and transcended by the complete abandonment of all defilements.
Abhibhavitvā nghĩa là sau khi chế ngự, sau khi vượt qua bằng việc đoạn trừ tất cả phiền não.
Ajitoti ajini avijayattā.
Ajito means unconquered, because he has not been defeated.
Ajito nghĩa là không bị chinh phục, vì không bị chiến thắng.
Sabbāni akusalakammāni kusalakammāni ca khīṇāni etthāti sabbakammakkhayo, arahattaṃ.
Sabbakammakkhayo means the destruction of all kamma, both unwholesome and wholesome, which is Arahantship.
Nơi mà tất cả các bất thiện nghiệp và thiện nghiệp đã được tận diệt, đó là sự tận diệt tất cả các nghiệp, tức là quả A-la-hán.
Upadhayo sammadeva khīyanti etthāti upadhisaṅkhayo, nibbānaṃ.
Upadhisaṅkhayo means the complete destruction of all attachments, which is Nibbāna.
Nơi mà các upadhi được tận diệt một cách hoàn toàn, đó là sự tận diệt các upadhi, tức là Nibbāna.
170. Kenidaṃ pakataṃ bimbanti idaṃ attabhāvasaññitaṃ bimbaṃ brahmā-visaṇupurisa-pajāpatiādīsu kena kataṃ nimmitaṃ nibbattitanti kattabbamohaṃ nāma kātukāmo pucchati.
170. Kenidaṃ pakataṃ bimbaṃ means, desiring to know who made, created, or produced this image called the self, among Brahmā, Visṇu, Purisa, Pajāpati, and others, she asks about the delusion of authorship.
170. Hình ảnh này do ai tạo ra nghĩa là hỏi rằng hình ảnh này, được gọi là tự thân, đã được tạo ra, được kiến tạo, được sanh ra bởi ai trong số các vị như Phạm Thiên, Vishnu, Purisa, Prajāpati, với ý định muốn làm cho mê mờ về người tạo tác.
Aghanti aghavatthu.
Aghaṃ means a cause of suffering.
Agha nghĩa là đối tượng của sự đau khổ.
Tenāha ‘‘dukkhapatiṭṭhānattā’’ti.
Therefore, he said, “because it is the foundation of suffering.”
Do đó, ngài nói: “vì là nền tảng của khổ”.
Hetunirodhenāti taṇhāsaṅkhatassa hetuno anuppādanirodhena.
Hetunirodhenā means by the cessation of the non-arising of the cause, which is craving.
Do sự diệt của nhân nghĩa là do sự diệt không sanh khởi của nhân được gọi là ái.
Paccayavekallenāti tadavasiṭṭhakilesābhisaṅkhārādipaccayassa vekallabhāvena, apaccayabhāvūpagamanenāti attho.
Paccayavekallenā means by the absence of the remaining conditions such as defilements and volitional formations, meaning by becoming unconditioned.
Do sự khiếm khuyết của duyên nghĩa là do tình trạng khiếm khuyết của duyên bao gồm các phiền não và hành còn lại; nghĩa là, do việc trở thành không có duyên.
171. Suddhasaṅkhārapuñjeti rūpārūpavibhāge kilesasaṅkhārasamūhe.
171. Suddhasaṅkhārapuñje means in the mass of pure formations, which is the division into form and formless, and the mass of defilement-formations.
171. Trong một khối thuần các hành nghĩa là trong tập hợp các hành phiền não thuộc về sắc và vô sắc.
Paramatthatoti sabhāvena.
Paramatthato means in ultimate reality.
Theo nghĩa chân đế nghĩa là theo tự tánh.
Yathā na hi sattasaññitasaṅkhārapuñjo nāma paramatthato upalabbhati, evaṃ tabbinimutto nāma koci na upalabbhati avijjamānattā.
Just as a heap of formations designated as a being is not found in the ultimate sense, so too, nothing distinct from that is found, due to its non-existence.
Giống như một khối các hành được gọi là chúng sanh không thể được tìm thấy theo nghĩa chân đế, cũng vậy, không có ai tách rời khỏi nó có thể được tìm thấy, vì không tồn tại.
Vijjamānesūti yathāpaccayasampattiyā labbhamānesu.
"Among those that exist" means among those that are obtained according to the fulfillment of conditions.
Khi chúng hiện hữu nghĩa là khi chúng có thể được tìm thấy do sự hội đủ của các duyên.
Tenākārenāti itthipurisādiākārena.
"In that manner" means in the manner of a woman or a man, etc.
Theo hình thức đó nghĩa là theo hình thức nam, nữ, v.v.
Vavatthitesūti paccekaṃ paccayavisesasamuṭṭhitaṃ saṇṭhānavisesaṃ upādāya ‘‘puriso hatthī asso’’tiādinā abhisaṅgato pavattesu.
"Among those established" means among those that exist, having been designated as "a man, an elephant, a horse," and so on, by taking a particular form arisen from specific conditions for each.
Khi được xác định nghĩa là khi chúng diễn tiến được gọi tên bằng cách như “người đàn ông, con voi, con ngựa”, v.v., dựa vào một hình dáng đặc biệt sanh khởi từ các duyên đặc thù riêng biệt.
Sammutīti sattoti vohāro.
"Convention" means the designation "a being."
Sammuti nghĩa là cách gọi “chúng sanh”.
Tenāha ‘‘samaññāmattamevā’’ti.
Therefore, it is said, "it is merely a designation."
Do đó, ngài nói: “chỉ là một danh xưng”.
Pañcakkhandhadukkhanti pañcakkhandhasaññitaṃ dukkhaṃ.
"The suffering of the five aggregates" means suffering designated as the five aggregates.
Cái khổ của năm uẩn nghĩa là cái khổ được gọi là năm uẩn.
Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā ‘‘saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā’’ti (dī. ni. 2.387; ma. ni. 1.120; 3.373; vibha. 202) añño neva sambhoti yathāvuttadukkhato aññassa saṅkhatadhammassa abhāvato.
For this was said by the Blessed One: "In brief, the five aggregates of clinging are suffering." "Nothing else arises" because there is no other conditioned phenomenon apart from the suffering as described.
Vì điều này đã được Đức Thế Tôn dạy: “Tóm lại, năm thủ uẩn là khổ”, không có gì khác sanh khởi vì không có pháp hữu vi nào khác ngoài cái khổ đã được nói đến.
Na nirujjhatīti tato aññaṃ na nirujjhati, uppādato hoti nirodhoti.
"Does not cease" means nothing else ceases from that; it arises from production, and there is cessation.
Cũng không diệt nghĩa là không có gì khác ngoài nó diệt đi, vì sự diệt có từ sự sanh.