Dhā-dhāraṇe, tā-pālane, etehi raka hoti, ī cāntādeso.
From Dhā - in holding; Tā - in protecting; from these, raka is affixed, and ī is substituted for the final vowel.
Từ các gốc dhā – giữ, tā – bảo vệ, có hậu tố raka, và ī là thay thế cho nguyên âm cuối.
Dhāretītidhīro=dhitimā.
Because he holds (firmly), hence dhīro = resolute, wise.
dhīro (người kiên định) là người giữ vững.
Jalaṃ tāyatīti tīraṃ=taṭaṃ.
Because it protects water, hence tīraṃ = a bank.
tīraṃ (bờ) là nơi bảo vệ nước.
Bhadraādayo rakaantā nipaccante.
Bhadra and other words ending in raka are irregularly formed.
Các từ bắt đầu bằng bhadra được tạo thành bằng hậu tố raka.
Bhadda-kalyāṇe, dalopo pararūpābhāvo, bhajīyatīti bhadraṃ=kalyāṇaṃ.
Bhadda - in auspiciousness; with elision of da and non-occurrence of subsequent forms; because it is enjoyed, hence bhadraṃ = auspicious.
Gốc bhadda – tốt lành; bỏ da và không có pararūpa; bhadraṃ (điều tốt lành) là thứ được phụng sự.
Bhī-bhaye, nadādipāṭhā vī, bhāyanti etāyāti bherī=dundubhi.
Bhī - in fear; from the group of nada and others, vī is affixed; because they fear from it, hence bherī = a drum.
Gốc bhī – sợ hãi; từ nadādi có vī; bherī (trống) là thứ mà người ta sợ hãi.
Cita-sañcetane, vipubbo, vicintitabbanti vicitraṃ=nānākāraṃ, yā-pāpuṇane, rassa tuña, gamanaṃ yātrā=yānaṃ.
Cita - in perceiving; with vi as prefix; that which is well-thought-out, hence vicitraṃ = various, diverse; Yā - in obtaining; with tuña for ra; going, hence yātrā = a journey, a vehicle.
Gốc cita – suy nghĩ; có vi đứng trước; vicitraṃ (đa dạng) là thứ được suy nghĩ; gốc yā – đạt đến; bỏ tuña của rassa; yātrā (sự đi lại) là sự đi.
Gupa-gopane, ussa o, passa tañca gopīyatīti gotraṃ=kulādi, bhasa-bhasmīkaraṇe, rassa tuña, bhasati bhakkhaṃ karoti toyāti bhastā-kammāragaggarī.
Gupa - in protecting; with o for u, and tañca for pa; because it is protected, hence gotraṃ = family, lineage; Bhasa - in reducing to ashes; with tuña for ra; because it consumes and eats, hence bhastā = a blacksmith's bellows.
Gốc gupa – che giấu; u thành o, và pa thành ta; gotraṃ (gia tộc v.v.) là thứ được che giấu; gốc bhasa – biến thành tro; bỏ tuña của rassa; bhastā (ống thổi của thợ rèn) là thứ ăn (nuốt) nước.
Usa=dāhe, salopo, sokena tāḷite usati dahatīti uro=sarīrekadeso, evamaññepi.
Usa - in burning; with elision of sa; because, when afflicted by sorrow, it burns, hence uro = part of the body (chest). Similarly for others.
Gốc usa – đốt cháy; bỏ sa; uro (ngực) là một phần của cơ thể bị đau khổ đốt cháy; tương tự với các từ khác.
Manda-jaḷatte, aṅka-lakkhaṇe, sasa-gatihiṃsāpāṇanesu, asa-khepane, matha mantha-viloḷane, cata-yācane, etehi uro hoti.
Manda - in dullness; Aṅka - in marking; Sasa - in moving, harming, living; Asa - in throwing; Matha, Mantha - in stirring; Cata - in begging; from these, uro is affixed.
Từ các gốc manda – ngu si, aṅka – đánh dấu, sasa – di chuyển, làm hại, bảo vệ, asa – ném, matha hoặc mantha – khuấy động, cata – cầu xin, có hậu tố uro.
Amandi asundarattā jaḷatthamagamīti mandurā=vājisālā.
Because it became ugly and dull, hence mandurā = a stable for horses.
mandurā (chuồng ngựa) là nơi không đẹp đẽ nên trở nên ngu si.
Aṅkīyati lakkhīyatīti aṅkuro=bījapasavo.
Because it is marked, hence aṅkuro = a sprout from a seed.
aṅkuro (mầm cây) là thứ được đánh dấu.
Sasati hiṃsatīti sasuro=jayampatīnaṃ pitā.
Because he harms, hence sasuro = a father of a husband or wife.
sasuro (cha của vợ hoặc chồng) là người làm hại.
Asīyitthāti asuro=dānavo, arīhi mathīyati āloḷīyatīti mathurā=nagaraṃ.
Because it was thrown, hence asuro = a demon; because it is stirred and agitated by enemies, hence mathurā = a city.
asuro (quỷ) là kẻ đã bị ném; mathurā (thành phố) là nơi bị kẻ thù khuấy động.
Catīyatīti caturo=dakkho.
Because it is begged, hence caturo = skillful.
caturo (khéo léo) là người cầu xin.
Vidhuraādayo urantā nipaccante.
Vidhura and other words ending in ura are irregularly formed.
Các từ bắt đầu bằng vidhura được tạo thành bằng hậu tố ura.
Vidha-vedhane, ettābhāvo, vedhati hiṃsatīti vidhuro=viruddho.
Vidha - in piercing; with non-occurrence of etta; because it harms, hence vidhuro = adverse, contrary.
Gốc vidha – đâm; không có etta; vidhuro (chống đối) là người làm hại.
Unda-kiledane, undati kiledatīti unduro=ākhu.
Unda - in wetting; because it wets, hence unduro = a mouse.
Gốc unda – làm ướt; unduro (chuột) là loài làm ướt.
Maṃka-maṇḍane, niggahītalopo, maṅkati anena attānaṃ alaṅkarotīti makuro=ādāso, ratho, kakko, maccho ca.
Maṅka - in adorning; with elision of the nasalization; because one adorns oneself with it, hence makuro = a mirror, a chariot, a tortoise, and a fish.
Gốc maṃka – trang sức; bỏ niggahīta; makuro (gương, xe, cua, cá) là thứ mà người ta dùng để trang sức cho bản thân.
Kuka vaka-ādāne, kassa dvittaṃ.
Kuka, Vaka - in taking; with reduplication of ka.
Gốc kuka hoặc vaka – lấy; gấp đôi ka.
Kukati salādayo ādadātīti kukkuro=sā.
Because it takes saliva and so forth, hence kukkuro = a dog.
kukkuro (chó) là loài lấy xương v.v.
Maṅga-maṅgalye, amaṅgi pasatthamagamīti maṅguro=macchaviseso, evamaññepi.
Maṅga - in auspiciousness; because it went to an inauspicious state, hence maṅguro = a type of fish. Similarly for others.
Gốc maṅga – tốt lành; maṅguro (một loại cá) là thứ đã đi đến sự tốt lành; tương tự với các từ khác.
Tima-temane, ruha-janane, rudha-āvaraṇe, badha-bādhane, madaummāde, manda-modanathutijaḷattesu, vaja aja-gamane, ruca-dittiyaṃ, kasa-gamane, etehi kiro hoti.
Tima - in wetting; Ruha - in growing; Rudha - in obstructing; Badha - in oppressing; Mada - in intoxicating; Manda - in rejoicing, praising, dullness; Vaja, Aja - in going; Ruca - in shining; Kasa - in going; from these, kiro is affixed.
Từ các gốc tima – làm ướt, ruha – sinh ra, rudha – che chắn, badha – làm hại, mada – mê hoặc, manda – vui mừng, ca ngợi, ngu si, vaja hoặc aja – đi, ruca – tỏa sáng, kasa – đi, có hậu tố kiro.
Temetīti timiraṃ=andhakāraṃ, āpo ca.
Because it wets, hence timiraṃ = darkness, and also water.
timiraṃ (bóng tối, nước) là thứ làm ướt.
Ruhati pavattatīti ruhiraṃ=lohitaṃ.
Because it grows and continues, hence ruhiraṃ = blood.
ruhiraṃ (máu) là thứ phát triển.
Jīvitaṃ rundhatīti rudhiraṃ=tadeva.
It obstructs life, thus it is rudhiraṃ (blood).
Vì nó ngăn chặn sự sống, nên gọi là rudhira (máu), chính nó.
Bādhīyatīti badhiro=sotavikalo.
He is afflicted, thus he is badhiro (deaf), one with impaired hearing.
Vì nó bị cản trở (thính giác), nên gọi là badhiro (người điếc), tức là người bị khiếm thính.
Janā majjanti etāyāti madirā=surā.
People get intoxicated by this, thus it is madirā (intoxicant), liquor.
Vì người ta say sưa bởi cái này, nên gọi là madirā (rượu), tức là surā.
Modanti etthāti mandiraṃ= gharaṃ.
They rejoice therein, thus it is mandiraṃ (mansion), a house.
Vì người ta vui mừng ở nơi này, nên gọi là mandira (nhà), tức là ghara.
Vajatīti vajiraṃ=kulisuṃ.
It goes/strikes, thus it is vajiraṃ (thunderbolt).
Vì nó đi (xuyên qua), nên gọi là vajira (kim cương/sấm sét), tức là kulisuṃ.
Ajanti gacchantī etthāti ajiraṃ=aṅgaṇaṃ gharavisayokāso ca.
They go, move therein, thus it is ajiraṃ (courtyard), a courtyard and the space belonging to a house.
Vì người ta đi lại ở nơi này, nên gọi là ajira (sân), tức là aṅgaṇa và không gian trong nhà.
Rocatīti ruciraṃ=manuññaṃ.
It is pleasing, thus it is ruciraṃ (charming), delightful.
Vì nó làm hài lòng, nên gọi là rucira (dễ chịu), tức là manuñña.
Kasīyati dukkhena gamīyatīti kasiraṃ=kicchaṃ.
It is attained with difficulty, thus it is kasiraṃ (difficulty), hardship.
Vì nó bị khó khăn, bị đau khổ, nên gọi là kasira (khó khăn), tức là kiccha.
Thiraādayo kirantā nipaccante.
Thira and others are formed by kiran as an outcome.
Các từ như thira được thành lập bằng cách thêm ra.
Ṭhā-gatinivattiyaṃ, ṭhassa thattaṃ, ṭhāti pavattatīti thiraṃ=ciraṭṭhāyī.
From ṭhā (to stand, to cease motion); ṭhā becomes tha; it stands, continues, thus thiraṃ (firm) = long-lasting.
Từ căn ṭhā (ngừng lại, đứng yên), ṭh biến thành th, vì nó tiếp tục (đứng yên), nên gọi là thira (bền vững), tức là ciraṭṭhāyī (lâu dài).
Isa siṃsa-icchāyaṃ, niggahītalopo, icchīyatīti sisiro=utuviseso.
From isa siṃsa (to desire); the niggahīta is dropped; it is desired, thus sisiro (cold season) = a particular season.
Từ căn isa siṃsa (mong muốn), niggahīta bị lược bỏ, vì nó được mong muốn, nên gọi là sisiro (mùa đông), tức là một mùa đặc biệt.
Ada khāda-bhakkhane, āssa rassatthaṃ, khādīyati pāṇakehīti khadiro=dantadhāvano, evamaññepi.
From ada khāda (to eat, to devour); the long ā becomes short; it is eaten by living beings, thus khadiro (catechu tree) = a tooth-cleaner, and similarly for others.
Từ căn ada khāda (ăn, nuốt), ā biến thành a (ngắn), vì nó bị các loài vật ăn, nên gọi là khadiro (cây khadira), tức là cây dùng để chải răng. Tương tự với các từ khác.
Dada-dāne, gara ghara-secane, etehi yathākkamaṃ durabharā honti.
From dad (to give) and gara ghara (to sprinkle, to pour), in respective order, durabharā are formed.
Từ các từ căn dada (cho) và gara ghara (tưới, làm ướt), lần lượt có hậu tố ra.
Antānaṃ dadātīti dadduro=bheko.
It gives to the internal organs, thus dadduro (frog) = a frog.
Vì nó cho ruột, nên gọi là dadduro (ếch).
Garati siñcatīti gabbharaṃ=guhā.
It sprinkles, thus gabbharaṃ (cave) = a cave.
Vì nó tưới (nước), nên gọi là gabbharaṃ (hang động).
Carādīhi dhātūhi te carādayo honti yathākkamaṃ.
From the roots car and so forth, in respective order, carādayo are formed.
Từ các từ căn như cara, lần lượt có các từ như caccara, v.v.
Caragatibhakkhanesu caranti etthāti caccaraṃ=vīthicatukkaṃ, aṅgaṇañca, dara-vidāraṇe, darīyatīti daddaraṃ=vādittaṃ, bherī ca.
From car (to move, to eat); they move therein, thus caccaraṃ (crossroads) = a junction of roads, and a courtyard. From dar (to tear, to burst); it is torn, thus daddaraṃ (musical instrument) = a musical instrument, and a drum.
Từ căn cara (đi, ăn), vì người ta đi lại ở nơi này, nên gọi là caccaraṃ (ngã tư đường), tức là ngã tư và sân. Từ căn dara (xé nát), vì nó bị xé nát, nên gọi là daddaraṃ (nhạc cụ), tức là trống lớn.
Jara-vayohāniyaṃ, ajarīti jajjaro=jiṇṇo.
From jar (to decay due to age); it decays, thus jajjaro (worn out) = old, decrepit.
Từ căn jara (suy tàn do tuổi già), vì nó không già, nên gọi là jajjaro (già nua), tức là jiṇṇo.
Gara ghara-secane, garati siñcatīti gaggaro=bhinnassaro, haṃsassaro ca.
From gara ghara (to sprinkle, to pour); it sprinkles, thus gaggaro (hoarse) = one with a broken voice, and the voice of a swan.
Từ căn gara ghara (tưới, làm ướt), vì nó tưới (nước), nên gọi là gaggaro (giọng nói khàn), tức là giọng nói bị vỡ, và tiếng chim thiên nga.
Mara-pāṇacāge, maratīti mammaro=sukkhapaṇṇaṃ, patthapaṇṇānaṃ saddo ca.
From mar (to abandon life); it dies, thus mammaro (dry leaf) = a dry leaf, and the sound of falling leaves.
Từ căn mara (từ bỏ sự sống), vì nó chết, nên gọi là mammaro (lá khô), tức là tiếng lá khô rơi.
Cīvaraādayo kvarantā nipaccante.
Cīvara and others are formed by kvar as an outcome.
Các từ như cīvara được thành lập bằng cách thêm kvara.
Cinātissa dīghattaṃ.
The i of cināti is lengthened.
cināti có nguyên âm dài.
Cīyatīti cīvaraṃ=kāsāvaṃ.
It is collected, thus cīvaraṃ (robe) = a saffron robe.
Vì nó được tích tụ, nên gọi là cīvaraṃ (y phục), tức là y vàng.
Sama-upasame, nadādittā vī, pariḷāhaṃ sametīti saṃvarī=ratti.
From sama (to calm); vī is added as in nadādi group; it calms the suffering, thus saṃvarī (night) = night.
Từ căn sama (làm dịu), từ nadādi có vī, vì nó làm dịu sự nóng bức, nên gọi là saṃvarī (đêm).
Dhāssa ī, jālakuminādīni dhāretīti dhīvaro=koṭṭo, tāyatissa ī, yena kenaci attānaṃ tāyatīti tīvaro=hīnajāti.
From dhā comes ī; it holds nets and traps, thus dhīvaro (fisherman) = a fisherman; from tāya comes ī; by some means or other, he protects himself, thus tīvaro (outcaste) = a person of low birth.
Từ căn dhā có ī, vì nó giữ (mang) lưới, v.v., nên gọi là dhīvaro (ngư dân), tức là koṭṭo. Từ căn tāya có ī, vì nó tự bảo vệ bằng bất cứ thứ gì, nên gọi là tīvaro (người hạ tiện).
Nayatissī, nayanti ettha sattāti nīvaraṃ=gharaṃ, evamaññepi.
From naya comes ī; living beings are led therein, thus nīvaraṃ (house) = a house, and similarly for others.
Từ căn naya có ī, vì các chúng sinh được dẫn dắt vào đây, nên gọi là nīvaraṃ (nhà). Tương tự với các từ khác.
Vasa-nivāse, asa-khepane, etehi charo hoti.
From vas (to dwell) and as (to throw), charo is formed.
Từ các từ căn vasa (trú ngụ) và asa (ném), có hậu tố charo.
Vasanti etthāti vaccharo=vasso.
They dwell therein, thus vaccharo (year) = a year.
Vì người ta trú ngụ ở nơi này, nên gọi là vaccharo (năm), tức là vasso.
Saṃpubbo, saṃvasanti etthāti saṃvaccharo=sova.
Preceded by saṃ; they dwell together therein, thus saṃvaccharo (year) = a year.
Với tiền tố saṃ, vì người ta cùng trú ngụ ở nơi này, nên gọi là saṃvaccharo (năm), tức là sova.
Asati vissajjetīti accharā=devakaññā, aṅguliphoṭanañca.
It throws, it emits, thus accharā (nymph) = a divine maiden, and a snap of the fingers.
Vì nó buông ra, nên gọi là accharā (tiên nữ), và tiếng búng ngón tay.
Dhunāti vātīhi saro hoti.
From dhū and vāt, saro is formed.
Từ các từ căn dhunā và vā, có hậu tố saro.
Dhunātīti dhūsaro=lūkho īsaṃpaṇḍu ca.
It shakes, thus dhūsaro (dusty) = rough and slightly yellowish.
Vì nó làm lay động, nên gọi là dhūsaro (màu xám), tức là khô khan và hơi vàng.
Vāti gacchatīti vāsaro=divaso.
It goes, thus vāsaro (day) = a day.
Vì nó đi, nên gọi là vāsaro (ngày).
Bhama tasa manda kandādīhi aro hoti.
From bhama, tasa, manda, kanda, and others, aro is formed.
Từ các từ căn bhama, tasa, manda, kanda, v.v., có hậu tố aro.
Bhamatīti bhamaro=madhukaro.
It buzzes, thus bhamaro (bee) = a honey-maker.
Vì nó bay vòng quanh, nên gọi là bhamaro (ong), tức là madhukaro.
Tasati tantaṃ gaṇhātīti tasaro=suttaveṭṭhano.
It winds, it takes the thread, thus tasaro (spindle) = a thread-winder.
Vì nó cuộn sợi, nên gọi là tasaro (ống chỉ), tức là suttaveṭṭhano.
Mandanti modanti etthāti mandaro=pabbato.
They rejoice, they are happy therein, thus mandaro (mountain) = a mountain.
Vì người ta vui mừng ở nơi này, nên gọi là mandaro (núi).
Kandati avhāyatīti kandaro=darī.
It cries, it calls, thus kandaro (cave) = a cave.
Vì nó kêu gọi, nên gọi là kandaro (hang động).
Divassa ettaṃ, devanti kīḷanti etenāti devaro=patiro bhātā.
divassa ettaṃ (this of the day - possibly a typo for dīvassa ettaṃ or similar, meaning 'this of the game'); they play by means of it, thus devaro (brother-in-law) = a husband's brother.
divassa ettaṃ (của ngày), vì người ta chơi đùa bằng cái này, nên gọi là devaro (em chồng), tức là anh em của chồng.
Vadatismā aro yoti, vadatissa badādeso ca.
From vada, aro is formed, and vada becomes bada.
Từ từ căn vadati có hậu tố aro, và vadati biến thành bada.
Vadanti etenāti badaro=kakkandhūphalaṃ.
They speak by means of it, thus badaro (jujube fruit) = the jujube fruit.
Vì người ta nói bằng cái này, nên gọi là badaro (quả táo tàu), tức là quả kakkandhū.
Vīmhi badarī=kakkandhū.
In feminine, badarī = jujube tree.
Trong giống cái là badarī (cây táo tàu).
Vada janehi aro hoti, ṭhaṅa cāntādeso.
From vad and jan, aro is formed, and ṭhaṅ is the ending and ca (also).
Từ vada và jana có hậu tố aro, và ṭhaṅa là biến đổi cuối cùng.
Vadatīti vaṭharo=mūḷo vaṭharaṃ=thūlaṃ.
It speaks, thus vaṭharo (stupid) = foolish; vaṭharaṃ (thick) = thick.
Vì nó nói, nên gọi là vaṭharo (ngu ngốc), vaṭharaṃ (dày).
Jāyatīti jaṭharaṃ=udaraṃ.
It is born, thus jaṭharaṃ (belly) = the abdomen.
Vì nó sinh ra, nên gọi là jaṭharaṃ (bụng).
Siṅgiiti nāmadhātu, aṅga-gamanattho, aga-kuṭilagamane, majjasaṃsuddhiyaṃ, kala-saṅkhyāne, ala-bandhane, etehi āro hoti.
Siṅgi is a nominal root; aṅga means 'going'; aga means 'going crookedly'; majja means 'purification'; kala means 'counting'; ala means 'binding'. From these, āro is formed.
Siṅgi là một danh từ căn, aṅga (nghĩa là đi), aga (đi quanh co), majja (thanh lọc), kala (đếm), ala (buộc), từ các từ căn này có hậu tố āro.
Vijjhanatthena siṅgaṃ viya siṅgaṃ=nāgarikabhāvasaṅkhātassa kilesasiṅgassetaṃ nāmaṃ, taṃkaroti siṅgaṃ vā payuttaṃ, taṃ karoti rāgīsu pabhavatīti vā, ‘‘dhātvatthe nānāmasmī’’ti (5.12) i, pubba saralopo, siṅgi, tato āro, ‘‘sarolopo sare’’ti (1.26) ilopo, pubbe ‘‘vippaṭisedhe’’ti (1.22) aniṭṭhappaṭisedho, ettha hi ārato aññattha sāvakāsapubbasaralopova, ipaccayato aññattha ca, siṅgāro=kilesasiṅgakaraṇaṃ, vilāsoti vuttaṃ hoti.
As a horn by meaning of piercing is a siṅgaṃ (horn) (this is a name for the horn of defilements, called 'civility'); it makes that, or it is used as a horn, or it thrives among those with passion, by the rule "dhātvatthe nānāmasmi" (5.12) i is inserted, the preceding vowel is dropped, siṅgi, then āro; by the rule "sarolopo sare" (1.26) i is dropped, earlier by "vippaṭisedhe" (1.22) the prevention of an undesirable outcome; for here, the preceding vowel drop has scope elsewhere than āra, and elsewhere than the i suffix; siṅgāro (erotic sentiment) = the making of a horn of defilement, which is said to be charm.
Giống như sừng theo nghĩa đâm, siṅgaṃ (sừng) là tên gọi của sừng phiền não được gọi là trạng thái của cư dân thành phố, nó tạo ra điều đó hoặc được sử dụng, nó tạo ra điều đó hoặc phát sinh trong những người có tham ái, theo quy tắc "nhiều danh từ trong một từ căn" (5.12), i, lược bỏ nguyên âm trước, siṅgi, sau đó āro, theo quy tắc "lược bỏ nguyên âm khi có nguyên âm" (1.26), lược bỏ i, trước đó theo quy tắc "trong trường hợp mâu thuẫn" (1.22) là sự ngăn cấm không mong muốn, ở đây chỉ là sự lược bỏ nguyên âm trước có thể xảy ra ở nơi khác ngoài āra, và ở nơi khác ngoài hậu tố i, siṅgāro (sự trang điểm) là sự tạo ra sừng phiền não, tức là sự duyên dáng.
Aṅgati vināsaṃ gacchatīti aṅgāro=daḍḍhakaṭṭhaṃ.
It goes to destruction, thus aṅgāro (charcoal) = burnt wood.
Vì nó đi đến sự hủy diệt, nên gọi là aṅgāro (than), tức là gỗ cháy.
Aganti gacchanti etthāti agāraṃ=gharaṃ.
They go therein, thus agāraṃ (house) = a house.
Vì người ta đi lại ở nơi này, nên gọi là agāraṃ (nhà).
Līhanena attano sarīraṃ majjati nimmalattaṃ karotīti majjāro=biḷāro.
By licking, it cleanses its own body, thus majjāro (cat) = a cat.
Vì nó liếm cơ thể mình để làm sạch, nên gọi là majjāro (mèo).
Kalāti niddesā lassa ḷattaṃ, etena guṇaṃ kalīyati parimīyatīti kaḷāro=piṅgalo.
By rule, la becomes ḷa; by this, qualities are counted, thus kaḷāro (tawny) = yellowish-brown.
Từ kalāti, la biến thành ḷa, vì nó được đo lường bằng phẩm chất này, nên gọi là kaḷāro (màu nâu vàng).
Dīghattaṃ alati bandhatīti aḷāro=vaṅko visālo ca.
Lengthening (of a); it binds, thus aḷāro (crooked) = crooked and vast.
Nguyên âm dài, vì nó buộc, nên gọi là aḷāro (cong), tức là cong và rộng lớn.
Bhiṅgārappabhutayo ārantā nipaccante.
Bhiṅgāra and others are formed by āra as an outcome.
Các từ như bhiṅgāra được thành lập bằng cách thêm āra.
Bhara=bharaṇe, bharaṇaṃ dhāraṇaṃ posanañca, dhāraṇatthassa bharatissa bhiṅgādeso, bharati dadhāti udakanti bhiṅgāro=hemabhājanaṃ.
From bhara (to bear, to carry, to nourish); bharaṇaṃ means 'bearing', 'carrying', and 'nourishing'; for bhara in the sense of 'carrying', bhiṅgā is substituted; it carries, holds water, thus bhiṅgāro (ewer) = a golden vessel.
Bhara (mang, giữ, nuôi dưỡng), nghĩa là mang, giữ và nuôi dưỡng. Từ căn bhara với nghĩa giữ có bhiṅgā là biến đổi. Vì nó giữ nước, nên gọi là bhiṅgāro (bình vàng).
Kleda klida-alla bhāve, la lopo, kledayatīti kedāraṃ=khettaṃ, (ke jale sati dāro vidāraṇamassāti vā kedāraṃ=tadeva, bahulādhikārā sattamiyā na lopo.) Vida-lābhetīmasmā kupubbā āro dassa ḷattaṃ issa ettābhāvo samāse kussa o ca nipaccante, kuṃ pathaviṃ vindati tatruppannatāyāti koviḷāro=diguṇapatto.
From kleda klida (to be wet); la is dropped; it moistens, thus kedāraṃ (field) = a field (or kedāraṃ = the same, as "where there is water, there is a breach," and by the rule of 'bahulādhikārā' (mostly), la is not dropped from the seventh case). From vida (to gain), preceded by ku, āro is formed, da becomes ḷa, and the absence of i becoming e in a compound; ku becomes o as an outcome; it finds the earth, as it is born therein, thus koviḷāro (mountain ebony) = a tree with double leaves.
Kleda klida (làm ướt), lược bỏ la, vì nó làm ướt, nên gọi là kedāraṃ (ruộng), (hoặc kedāraṃ vì có sự phân chia khi có nước ke (trong nước), theo quy tắc "do sự phổ biến", trong trường hợp sattami không có sự lược bỏ la). Từ từ căn vida (đạt được), với tiền tố ku, āro là hậu tố, da biến thành ḷa, không có i biến thành e, và trong hợp chất ku biến thành o. Vì nó tìm thấy đất kuṃ (đất) do được sinh ra ở đó, nên gọi là koviḷāro (cây có lá kép).
Etehi kīro hoti vassa uṭa ca.
From these, kīro is formed, and vas becomes uṭa and ca (also).
Từ các từ căn này có hậu tố kīro, và vassa có hậu tố uṭa.
Sarīyatīti sarīraṃ=deho.
It is moved, thus sarīraṃ (body) = the body.
Vì nó bị phân hủy, nên gọi là sarīraṃ (thân thể).
Vasanti vāsaṃ karonti etenāti usīraṃ=bīraṇamūlaṃ.
They dwell, they make their dwelling by means of this, thus usīraṃ (khas-khas root) = the root of bīraṇa grass.
Vì người ta trú ngụ, làm nơi trú ngụ bằng cái này, nên gọi là usīraṃ (rễ cỏ hương bài).
Anena thūlādi kalīyati parimīyatiti kaliro=aṅkuro.
By this, thickness and so forth are counted, thus kaliro (sprout) = a sprout.
Vì cái này được đo lường bằng sự thô, v.v., nên gọi là kaliro (mầm cây).
Gambhīraādayo kīrantā nipaccante.
Gambhīra and others are formed by kīra as an outcome.
Các từ như gambhīra được thành lập bằng cách thêm kīra.
Gamissa bhuka, malopo vā, pathaviṃ, bhinditvā gacchati pavattatīti gambhīro, gabhīro= agādho, kulissa lassa ḷo, pāde kulati pattharatīti kuḷīro=kakkaṭo, evamaññepi.
From gam comes bhuka, or la is dropped; it goes, proceeding by splitting the earth, thus gambhīro, gabhīro (deep) = unfathomable; from kula la becomes ḷa; it spreads its feet, thus kuḷīro (crab) = a crab, and similarly for others.
Gamissa có bhuka, hoặc lược bỏ ma. Vì nó đi (tiến hành) bằng cách phá vỡ đất, nên gọi là gambhīro, gabhīro (sâu thẳm), tức là agādho. Từ kulissa, la biến thành ḷa, vì nó bò trên chân, nên gọi là kuḷīro (cua). Tương tự với các từ khác.
Khajja-majjane, vala valla-saṃvaraṇe, sama-āmasane, etehi ūro hoti, khajjīyatīti khajjūro, vīmhi khajjūrī=rukkhaviseso.
From khajja (to churn), vala valla (to cover, to enclose), sama (to touch), ūro is formed; it is churned, thus khajjūro; in feminine, khajjūrī (date palm) = a kind of tree.
Từ các từ căn khajja (xoa bóp), vala valla (che đậy), sama (chạm vào), có hậu tố ūro. Vì nó bị xoa bóp, nên gọi là khajjūro. Trong giống cái là khajjūrī (cây chà là), tức là một loại cây đặc biệt.
Vallīyati saṃvarīyatīti vallūro=sukkhamaṃso.
It is covered, it is enclosed, thus vallūro (dried meat) = dried meat.
Vì nó được che đậy, nên gọi là vallūro (thịt khô).
Masīyatīti masūro=vīhiviseso.
It is called masūra (a type of rice) because it is measured.
masūro (một loại lúa) là thứ được nghiền nát.
Kappūraādayo ūrantā nipaccante.
Kappūra and similar words ending in ūra are formed irregularly.
Các từ bắt đầu bằng kappūra được tạo thành bằng hậu tố ūra.
Tuṭṭhimuppādetuṃ kappati sakkotīti kappūraṃ=ghanasāro.
Because it is able to produce satisfaction, it is kappūra (camphor, a solid substance).
kappūraṃ (long não) là thứ có khả năng tạo ra sự hài lòng.
Karotissa assu, kibbisaṃ karotīti kurūro=pāpakārī.
Let it be from the root karoti. Because he does evil, he is kurūra (an evil-doer).
Gốc karoti – bỏ assu; kurūro (kẻ ác) là người làm điều ác.
Pasa-bādhane, pasati pīḷetīti pasūro=duṭṭho, byañjanaṃ, evaṃnāmako ca, evamaññepi.
From pasa (to torment), because it afflicts or torments, it is pasūra (wicked, a condiment, and a name); and so are others.
Gốc pasa – làm hại; pasūro (kẻ xấu, gia vị, tên riêng) là người làm hại; tương tự với các từ khác.
Kaṭha-kicchajīvane, caka-parivitakkane, etehi oro hoti.
From kaṭha (to live with difficulty) and caka (to deliberate), the suffix ora occurs.
Từ các gốc kaṭha – sống khó khăn, caka – suy xét, có hậu tố oro.
Kaṭhati kicchena jīvatīti kaṭhoro=thaddho.
Because he lives with difficulty, he is kaṭhora (rigid/harsh).
kaṭhoro (cứng rắn) là người sống khó khăn.
Cakati parivitakketīti cakoro=pakkhiviseso.
Because it deliberates, it is cakora (a type of bird).
cakoro (chim chakor) là loài suy xét.
Moraādayo orantā nipaccante.
Mora and similar words ending in ora are formed irregularly.
Các từ bắt đầu bằng mora được tạo thành bằng hậu tố ora.
Mī-hiṃsāyaṃ, īlopo, mayati hiṃsatīti moro=mayūro.
From mī (to harm), with elision of ī, because it harms, it is mora (a peacock).
Gốc mī – làm hại; bỏ ī; moro (chim công) là loài làm hại.
Kasa-gamane, assi, kasati gacchatīti kisoro=paṭhamavayo asso.
From kasa (to go), with i (short), because it goes, it is kisora (a colt in its first stage of life).
Gốc kasa – đi; bỏ assi; kisoro (ngựa con) là ngựa ở tuổi đầu tiên.
Mahīyati pūjīyatīti mahoro=vammiko, evamaññepi.
Because it is honored or worshipped, it is mahora (an anthill); and so are others.
mahoro (tổ mối) là thứ được tôn kính; tương tự với các từ khác.
Bhūsattāyaṃ, sū-pasavane, etehi rika hoti.
From bhū (to be) and sū (to give birth), the suffix rika occurs.
Từ các gốc bhū – hiện hữu, sū – sinh ra, có hậu tố rika.
Bhavatīti bhūri=pahūtaṃ, ṅīmhi bhūrī=medhā.
Because it is, it is bhūri (abundant); with ṅī, bhūrī (wisdom).
bhūri (nhiều); khi có ṅī, bhūrī (trí tuệ) là thứ hiện hữu.
Savati hitaṃ pasavatīti sūri=vicakkhaṇo.
Because he brings forth or produces good, he is sūri (a wise man).
sūri (người khôn ngoan) là người sinh ra điều lợi ích.
Mī-hiṃsāyamiccasmā, kapubbā sayatismā, nayatismā ca ru hoti.
From mī (to harm), from saya preceded by ka, and from naya, the suffix ru occurs.
Từ gốc mī – làm hại, từ gốc sayati có ka đứng trước, và từ gốc nayati, có hậu tố ru.
Raṃsīhi andhakāraṃ mīyati hiṃsatīti meru=sireru, ke jale sayati pavattatīti kaseru=tiṇaviseso.
Because darkness is harmed by its rays, it is meru (Mount Sineru); because it lies or moves in water, it is kaseru (a type of grass).
Bởi các tia sáng, bóng tối bị đo lường hoặc bị hủy hoại, đó là meru (núi Meru) = sireru (núi cao). Trong nước nằm hoặc tồn tại, đó là kaseru = một loại cỏ.
Attanissite sundarattaṃ neti pāpetīti neru=pabbato.
Because it leads or causes its dependents to be beautiful, it is neru (a mountain).
Đem lại hoặc khiến đạt được vẻ đẹp cho những gì nương tựa vào nó, đó là neru = ngọn núi.
Bhī-saye, ru-sadde, etehi ruka hoti.
From bhī (to fear) and ru (to make a sound), the suffix ruka occurs.
Bhī-saye (sợ hãi), ru-sadde (âm thanh), từ những* này, ruka được tạo thành.
Bhāyanti etasmāti bhīru=bhayānako.
Because people fear from it, it is bhīru (frightening).
Người ta sợ hãi từ đó, đó là bhīru = đáng sợ.
Ravatīti ruru=migo.
Because it makes a sound, it is ruru (a deer).
Kêu la, đó là ruru = con nai.
Si-sevāyamiccasmā lakavālaiccete paccayā honti.
From si (to serve), the suffixes laka and vāla occur.
Từ* Si-sevāyamicca (phục vụ), các hậu tố lakavāla được tạo thành.
Sattehi sevīyatīti silā=pāsāṇo, selo=pabbato.
Because it is resorted to by beings, it is silā (a rock); sela (a mountain).
Được các chúng sinh phục vụ, đó là silā = tảng đá, selo = ngọn núi.
Jalaṃ sevatīti sevālo=jalatiṇaṃ.
Because it inhabits water, it is sevāla (water moss).
Phục vụ nước, đó là sevālo = rong rêu nước.
Maṅga-maṅgalye, kama-icchāyaṃ, samba-maṇḍane, sabaiti asseva katamalopassa niddeso, saka-sattiya, vasa-nivāse, pisagamane, keva-sevane, kala-saṅkhyāne, palla-gamane, kaṭha kicchajīvane, paṭa-gamanattho, kuṇḍa-dāhe, maṇḍa-bhūsane, etehi alo hoti.
From maṅga (to be auspicious), kama (to desire), samba (to adorn), saba (this is an indication of katamalopa of the same root), saka (to be able), vasa (to dwell), pisa (to go), keva (to serve), kala (to count), palla (to go), kaṭha (to live with difficulty), paṭa (meaning to go), kuṇḍa (to burn), maṇḍa (to adorn), the suffix alo occurs.
Maṅga-maṅgalye (điềm lành), kama-icchāyaṃ (mong muốn), samba-maṇḍane (trang hoàng), sabaiti asseva katamalopassa niddeso (saba là sự chỉ định của cùng một từ với sự lược bỏ của một phần), saka-sattiya (năng lực), vasa-nivāse (cư trú), pisagamane (đi), keva-sevane (phục vụ), kala-saṅkhyāne (đếm), palla-gamane (đi), kaṭha kicchajīvane (sống khó khăn), paṭa-gamanattho (nghĩa đi), kuṇḍa-dāhe (đốt), maṇḍa-bhūsane (trang sức), từ những* này, alo được tạo thành.
Maṅganti sattā etena vuddhiṃ gacchantīti maṅgalaṃ=pasatthaṃ.
Because beings prosper by it, it is maṅgala (auspicious).
Chúng sinh tăng trưởng bởi điều này, đó là maṅgalaṃ = điều tốt lành.
Kāmīyatīti kamalaṃ-paṅkajaṃ.
Because it is desired, it is kamala (a lotus).
Được mong muốn, đó là kamalaṃ = hoa sen.
Sampati maṇḍetīti sambalaṃ=pātheyyaṃ.
Because it completely adorns, it is sambala (provisions for a journey).
Trang hoàng một cách hoàn hảo, đó là sambalaṃ = lương thực dự trữ.
Sabalaṃ=visabhāga vaṇṇavantaṃ.
It is sabala (having various colors).
Có nhiều màu sắc khác nhau, đó là sabalaṃ = có màu sắc khác biệt.
Sakkoti vattunti sakalaṃ=sabbaṃ.
Because it is able to act, it is sakala (all/whole).
Có thể tồn tại, đó là sakalaṃ = tất cả.
Vasatīti vasalo=suddo.
Because he dwells, he is vasala (an outcast).
Cư trú, đó là vasalo = người hạ tiện.
Piyabhāvaṃ pisati gacchatīti pesalo=piyasīlo.
Because he goes to a state of pleasantness, he is pesala (of pleasant disposition).
Đi đến trạng thái đáng yêu, đó là pesalo = có đức tính đáng yêu.
Kevati pavattatīti kevalaṃ=sakalaṃ.
Because it occurs, it is kevala (entire).
Tồn tại một cách hoàn toàn, đó là kevalaṃ = toàn bộ.
Kalīyati parimīyati udakametenāti kalalaṃ=apatthinnaṃ, pallati āgacchati udakametasmāti pallalaṃ=appodako saro.
Because water is measured by it, it is kalala (mud); because water comes from it, it is pallala (a small-watered pond).
Nước được đo lường bởi điều này, đó là kalalaṃ = bùn. Nước đến từ đây, đó là pallalaṃ = hồ nước cạn.
Kaṭhanti ettha dukkhena yantīti kaṭhalaṃ=kapālakhaṇḍaṃ, paṭati vuddhiṃ gacchatīti paṭalaṃ=samū- ho.
Because they go with difficulty there, it is kaṭhala (a potsherd); because it grows, it is paṭala (a multitude).
Người ta đi đến đây một cách khó khăn, đó là kaṭhalaṃ = mảnh sành. Phát triển, đó là paṭalaṃ = một nhóm.
Ghaṃsena kuṇḍati dahatīti kuṇḍalaṃ=kaṇṇābharaṇaṃ.
Because it burns by friction, it is kuṇḍala (an ear-ornament).
Đốt cháy do ma sát, đó là kuṇḍalaṃ = đồ trang sức tai.
Maṇḍīyati paricchedakaraṇavasena bhūsīyatīti maṇḍalaṃ=samantato paricchinnaṃ.
Because it is adorned by way of marking boundaries, it is maṇḍala (that which is circumscribed all around).
Được trang sức bằng cách phân định ranh giới, đó là maṇḍalaṃ = hình tròn được phân định.
Thalaādayo kalantā nipaccante.
Thala and similar words ending in kala are formed irregularly.
Các từ bắt đầu bằng Thala được hình thành với kalo.
Ṭhassa tho, pubbasaralopo, tiṭṭhanti etthāti thalaṃ=unnatappadeso.
ṭha becomes tha, elision of the initial vowel; because they stand there, it is thala (an elevated place).
Ṭh biến thành tho, nguyên âm đầu tiên bị lược bỏ, người ta đứng ở đây, đó là thalaṃ = nơi cao.
Pā-pāne, upubbo, dvibhāvasaralopā, udakaṃ pivatīti uppalaṃ=kuvalayaṃ.
From pā (to drink), preceded by u, with elision of the double vowel, because it drinks water, it is uppala (a water-lily).
Pā-pāne (uống), với tiền tố u, hai nguyên âm bị lược bỏ, uống nước, đó là uppalaṃ = hoa súng.
Patissa pāṭaṃ, patati gacchati paripākanti pāṭalaṃ=phalaṃ, tambavaṇṇaṃ kusumañca.
pati becomes pāṭa; because it goes to ripeness, it is pāṭala (a fruit, and a red flower).
Patissa pāṭaṃ (của patati là pāṭa), đi đến sự chín muồi, đó là pāṭalaṃ = quả, và hoa màu đỏ.
Baṃhissa niggahītalopo, baṃhati vuddhiṃ gacchatīti bahalaṃ=ghanaṃ.
From baṃhi, with elision of niggahīta; because it grows, it is bahala (dense).
Niggahīta của baṃhi bị lược bỏ, phát triển, đó là bahalaṃ = dày đặc.
Cupissa ussa attaṃ, cupati ekattha na tiṭṭhatīti capalo=anavaṭṭhito, evamaññepi.
From cupi, u becomes a; because it does not stay in one place, it is capala (unstable); and so are others.
U của cupi biến thành a, không đứng yên ở một chỗ, đó là capalo = không ổn định, và những từ khác cũng vậy.
Kula-patthāretīmasmā kālo hoti kalo ca.
From kula (to spread), the suffixes kālo and kalo occur.
Từ* Kula-patthāreti (lan truyền), kālo và kalo được tạo thành.
Kulati attano sippaṃ pattharatīti kulālo=kumbhakāro.
Because he spreads his craft, he is kulāla (a potter).
Lan truyền nghề của mình, đó là kulālo = người thợ gốm.
Kulati pakkhe pasāretīti kulalo=pakkhijāti.
Because it spreads its wings, it is kulala (a type of bird).
Xòe cánh, đó là kulalo = loài chim.
Muḷālaādayo kālantā nipaccante.
Muḷāla and similar words ending in kāla are formed irregularly.
Các từ bắt đầu bằng Muḷāla được hình thành với kālo.
Mīla-nimīlane, uttaḷatāni, uddhaṭamatte nimīlatīti muḷālaṃ=bhisaṃ.
From mīla (to close the eyes), with uttaḷatāni (reduplication, etc.), because it closes its eyes immediately upon being extracted, it is muḷāla (a lotus stalk).
Mīla-nimīlane (nhắm mắt), uttaḷatāni (sự thẳng thắn), nhắm mắt khi bị nhổ lên, đó là muḷālaṃ = ngó sen.
Bala-pāṇane, itta- ḷattāni, mūsikādikhādanena balati jīvatīti biḷālo=majjāro.
From bala (to live), with itta-ḷattāni (reduplication, etc.), because it lives by eating mice and other creatures, it is biḷāla (a cat).
Bala-pāṇane (sự sống), itta-ḷattāni (sự sống), sống bằng cách ăn chuột và các loài khác, đó là biḷālo = con mèo.
Kappissa saṃyogādilopo, kappanti jīvikaṃ etenāti kapālaṃ=ghaṭādikhaṇḍaṃ.
From kappi, with elision of the initial conjunction, etc.; because they make a living by it, it is kapāla (a fragment of a pot, etc.).
Sự lược bỏ của tổ hợp âm đầu tiên của kappi, người ta sống nhờ cái này, đó là kapālaṃ = mảnh vỡ của bình, v.v.
Pī tappane.
From pī (to satisfy).
Pī tappane (làm hài lòng).
‘‘Yuvaṇṇānamiyaṅuvaṅa sare’’ti (5.136) iyaṅa, attano phalena satte santappetīti piyālo-rukkho.
By the rule "Yuvaṇṇānamiyaṅuvaṅa sare" (5.136), iyaṅa (is substituted); because it satisfies beings with its fruit, it is piyāla (a tree).
‘‘Yuvaṇṇānamiyaṅuvaṅa sare’’ti (5.136) iyaṅa, làm hài lòng chúng sinh bằng quả của mình, đó là piyālo-rukkho (cây piyāla).
Kuṇa-sadde, vātasamuṭṭhitā vīcimālā ettha kuṇanti nadantīti kuṇālo=eko mahāsaro.
From kuṇa (to make sound); because the waves arisen by the wind roar there, it is kuṇāla (a great lake).
Kuṇa-sadde (âm thanh), những làn sóng do gió tạo ra kêu la ở đây, đó là kuṇālo = một hồ nước lớn.
Visa-pavisane, pavisanti etthāti visālo=vitthiṇṇo.
From visa (to enter); because one enters into it, it is visāla (extensive).
Visa-pavisane (đi vào), người ta đi vào đây, đó là visālo = rộng lớn.
Pala-gamane, vātena palati gacchatīti palālaṃ=sassānamupanītadhaññānaṃ nāḷapattāni.
From pala (to go); because it is carried by the wind, it is palāla (stalks and leaves of grains after the harvest).
Pala-gamane (đi), đi do gió, đó là palālaṃ = thân và lá của cây ngũ cốc đã được thu hoạch.
Saratissa sigo, sasādayo sarati hiṃsatīti sigālo=kotthu, evamaññepi.
From sarati, with siga; because it harms, it is sigāla (a jackal); and so are others.
Sigo của sarati, làm hại các loài thỏ, đó là sigālo = con chó rừng, và những từ khác cũng vậy.
Caṇḍa-caṇḍikye, pata patha-gamane, etehi ṇālo hoti.
From caṇḍa (to be fierce), pata or patha (to go), the suffix ṇālo occurs.
Caṇḍa-caṇḍikye (sự hung dữ), pata patha-gamane (đi), từ những* này, ṇālo được tạo thành.
Caṇḍeti pīḷetīti caṇḍālo=mātaṅgo, patati adhogacchatīti pātālaṃ=rasātalaṃ.
Because he torments, he is caṇḍāla (an outcaste); because it goes downwards, it is pātāla (the netherworld).
Làm tổn thương, đó là caṇḍālo = người hạ tiện (mātaṅga). Đi xuống, đó là pātālaṃ = địa ngục.
Mā-māne, i-ajjhenagatīsu, pī-tappane, dū-paritāpe, evamādīhi lo hoti.
From mā (to measure), i (to go, as in study), pī (to satisfy), dū (to torment), and so forth, the suffix lo occurs.
Mā-māne (đo lường), i-ajjhenagatīsu (đi trong học tập), pī-tappane (làm hài lòng), dū-paritāpe (làm phiền), và những từ tương tự, từ những* này, lo được tạo thành.
Mīyati parimīyatīti mālā=panti.
Because it is measured, it is mālā (a row).
Được đo lường, đó là mālā = hàng, chuỗi.
Eti gacchatīti elā=sukhumelā.
Because it goes, it is elā (a cardamom).
Đi, đó là elā = bạch đậu khấu nhỏ.
Piṇeti tappeti etthāti pelā=āsittakūpadhānaṃ.
Because one is satisfied there, it is pelā (a pillow for leaning).
Làm hài lòng ở đây, đó là pelā = gối tựa có nước.
Dūyati paritāpetīti dolā=kīḷanayānakaṃ.
Because it torments, it is dolā (a swing-like vehicle for playing).
Làm phiền, đó là dolā = xe chơi.
Kalasaṅkhyāne, kalanaṃ kallaṃ=yuttaṃ.
From kala (to count), kalanaṃ is kalla (suitable).
Kalasaṅkhyāne (đếm), sự đếm là kallaṃ = phù hợp.
Ana-pāṇane, sala-gamane, kala-saṅkhyāne, kuka vaka-ādane, saṭha-kitave, araha maha-pūjāyaṃ, etehi ilo hoti.
From ana (to breathe), sala (to go), kala (to count), kuka or vaka (to eat), saṭha (to be deceitful), araha or maha (to worship), the suffix ilo occurs.
Ana-pāṇane (hơi thở), sala-gamane (đi), kala-saṅkhyāne (đếm), kuka vaka-ādane (ăn), saṭha-kitave (gian lận), araha maha-pūjāyaṃ (tôn kính), từ những* này, ilo được tạo thành.
Anati pavattatītianilo=māluto.
Because it moves, it is anila (wind).
Thổi, đó là anilo = gió.
Salati gacchatīti salilaṃ=jalaṃ.
Because it goes, it is salila (water).
Đi, đó là salilaṃ = nước.
Kalati pavattatīti kalilaṃ=gahanaṃ.
Because it moves, it is kalila (a thicket).
Tồn tại, đó là kalilaṃ = rừng rậm.
Kukati attano nādena sattānaṃ manaṃ gaṇhātīti kokilo=parapuṇḍo.
Because it captivates the minds of beings with its sound, it is kokila (a cuckoo).
Làm say đắm lòng người bằng tiếng hót của mình, đó là kokilo = chim cu.
Saṭhati vañcetīti saṭhilo=saṭho.
Because he deceives, he is saṭhila (deceitful).
Lừa dối, đó là saṭhilo = kẻ gian xảo.
Mahīyati pūjīyatīti mayilā=itthī.
Because she is honored, she is mayilā (a woman).
Được tôn kính, đó là mayilā = phụ nữ.
Sithilaādayo kilantā nipaccante.
Sithila and similar words ending in kila are formed irregularly.
Các từ bắt đầu bằng Sithila được hình thành với kilo.
Saha khamāyaṃ, sahissa sithattaṃ, sahitumalanti sithilaṃ=adaḷhaṃ.
From saha (to endure), with sithatta of saha; it is sithila (loose/not firm) because it is loosened.
Saha khamāyaṃ (kiên nhẫn), sithattaṃ của sahi, không chắc chắn, đó là sithilaṃ = không chắc chắn.
Kampissa saṃyogādilopo, paradukkhe sati kampatīti kapilo=isi.
From kampi, with elision of the initial conjunction; because he trembles at the suffering of others, he is kapila (a sage).
Sự lược bỏ của tổ hợp âm đầu tiên của kampi, run rẩy khi có nỗi khổ của người khác, đó là kapilo = nhà ẩn sĩ.
Kaba-vaṇṇe, bassa po, akabi nīlādivaṇṇattamagamīti kapilo=vaṇṇaviseso.
From kaba (to color), with ba becoming pa; because it took on a blue or other color, it is kapila (a type of color).
Kaba-vaṇṇe (màu sắc), ba biến thành po, không có màu xanh, đó là kapilo = một loại màu.
Mathissa mitho, mathīyatīti mithilā=pūrī, evamaññepi.
From mathi, matho becomes mitho; because it is churned, it is mithilā (a city); and so are others.
Mitho của mathi, bị khuấy động, đó là mithilā = một thành phố, và những từ khác cũng vậy.
Caṭa-bhedane, kaṇḍa-chedane, vaṭṭa-vattane, putha patha-vitthāre, etehi kulo hoti.
Caṭa (is used) in breaking, kaṇḍa in cutting, vaṭṭa in turning, putha patha in spreading; from these (roots), kulo occurs.
Caṭa-bhedane (phá vỡ), kaṇḍa-chedane (cắt), vaṭṭa-vattane (xoay), putha patha-vitthāre (lan rộng), từ những* này, kulo được tạo thành.
Caṭati mitte bhindatīti caṭulo=cāṭukārī.
One who breaks (or causes to break) friends (caṭati mitte bhindatīti) is caṭulo, (meaning) a flatterer.
Phá vỡ tình bạn, đó là caṭulo = kẻ nịnh hót.
Kaṇḍīyati chindīyatīti kaṇḍulo=rukkho.
That which is cut (kaṇḍīyati chindīyatīti) is kaṇḍulo, (meaning) a tree.
Bị cắt, đó là kaṇḍulo = cây.
Vaṭṭatīti vaṭṭulo=parimaṇḍalo.
That which rolls (or is round) (vaṭṭatīti) is vaṭṭulo, (meaning) round.
Xoay tròn, đó là vaṭṭulo = tròn.
Apattharīti puthulo=vitthāro.
That which spreads (apattharīti) is puthulo, (meaning) wide/extensive.
Lan rộng, đó là puthulo = rộng lớn.
Tumulaādayo kulantā nipaccante.
Tumula and others, ending in kula, are formed.
Các từ bắt đầu bằng Tumula được hình thành với kulo.
Tama khedane, assu, atami vitthiṇṇattamagamīti tumulo=patthaṭo.
Tama (is used) in distressing/exhausting. Assu (is a root). It becomes widespread (atami vitthiṇṇattamagamīti), hence tumulo, (meaning) spread out.
Tama khedane (mệt mỏi), assu (nước mắt), không mệt mỏi, đó là tumulo = lan rộng.
Tamissa ḍuka, tamīyati vikāramāpādīyatīti taṇḍulo=vīhisāro.
Tamissa ḍuka. That which is made to undergo transformation (tamīyati vikāramāpādīyatīti) is taṇḍulo, (meaning) husked rice.
Ḍuka của tami, bị biến đổi, đó là taṇḍulo = gạo.
Nipubbassa cinātissa ilopo, atthikehi nicīyateti niculo=hijjalo, evamaññepi.
In the case of cināti preceded by ni, there is a dropping of i. That which is accumulated by those who desire (atthikehi nicīyateti) is niculo, (meaning) a kind of cane. In this way, others too (are formed).
Sự lược bỏ i của cināti với tiền tố ni, được những người cần thiết thu thập, đó là niculo = cây hijjala, và những từ khác cũng vậy.
Kalla-sadde, kapa-acchādane, takka-vitakke, paṭa-gamane, etehi olo hoti.
Kalla (is used) in sounding, kapa in covering, takka in reasoning, paṭa in going; from these (roots), olo occurs.
Kalla-sadde (âm thanh), kapa-acchādane (che phủ), takka-vitakke (suy xét), paṭa-gamane (đi), từ những* này, olo được tạo thành.
Vātavegena samuddato uṭṭhahitvā kallati nadatīti kallolo=mahāvīci.
That which rises from the ocean due to the force of the wind and roars (kallati nadatīti) is kallolo, (meaning) a great wave.
Nổi lên từ biển do sức gió và kêu la, đó là kallolo = sóng lớn.
Kapati dante acchādatīti kapolo=vadanekadeso.
That which covers the teeth (kapati dante acchādatīti) is kapolo, (meaning) a cheek (a part of the face).
Che phủ răng, đó là kapolo = một phần của khuôn mặt (má).
Takkīyatīti takkolaṃ=kolakaṃ.
That which is reasoned about (takkīyatīti) is takkolaṃ, (meaning) a type of berry.
Được suy xét, đó là takkolaṃ = hạt tiêu.
Paṭati byādhimetena gacchatīti paṭolo=tittako.
That which goes (or leads to) disease by means of this (paṭati byādhimetena gacchatīti) is paṭolo, (meaning) a bitter gourd.
Đi qua bệnh tật bằng cái này, đó là paṭolo = mướp đắng.
Aṅga-gamanattho, etasmā ulaulī honti.
Aṅga (is used) in the sense of going; from this (root), ulaulī occurs.
Aṅga-gamanattho (nghĩa đi), từ* này, ulaulī được tạo thành.
Aṅganti etena jānantīti aṅgulaṃ=pamāṇaṃ.
That by which they know (aṅganti etena jānantīti) is aṅgulaṃ, (meaning) a measure.
Người ta biết bằng cái này, đó là aṅgulaṃ = đơn vị đo lường (ngón tay).
Aṅgati uggacchatīti aṅgali=karasākhā.
That which grows (aṅgati uggacchatīti) is aṅgali, (meaning) a finger (limb of the hand).
Đi lên, đó là aṅgali = ngón tay.
Añja-byatti makkhana gati kantīsu, etasmā ali hoti.
Añja (is used) in clarity, anointing, going, beauty; from this (root), ali occurs.
Añja-byatti makkhana gati kantīsu (sự rõ ràng, bôi, đi, vẻ đẹp), từ* này, ali được tạo thành.
Añjeti bhattimanena pakāsetīti añjali=karapuṭo.
That by which one expresses devotion (añjeti bhattimanena pakāsetīti) is añjali, (meaning) cupped hands (a gesture of reverence).
Añjeti bhattimanena pakāsetīti añjali=karapuṭo. – Añjali là karapuṭa (chắp tay) vì nó biểu lộ lòng tôn kính.
Alliādayo liantā nipaccante.
Alli and others, ending in li, are formed.
Các từ bắt đầu bằng alli- và kết thúc bằng li được hình thành.
Ara-gamane, arati pavattatīti alli=rukkho.
Ara (is used) in going. That which moves/proceeds (arati pavattatīti) is alli, (meaning) a tree.
Từ ara- (đi lại), arati pavattatīti alli=rukkho. – Alli (cây) vì nó tồn tại, sinh trưởng.
Nayatissa ettābhāvo, attikehi nīyatīti 4 nīli, ṅīmhi nīlī=gacchajāti.
In nayati, there is an absence of etta. That which is led by those who are present (attikehi nīyatīti) is nīli, and in ṅīmhi it is nīlī, (meaning) an indigo plant.
Không có ettābhāvo (sự hiện diện của etta), attikehi nīyatīti 4 nīli, ṅīmhi nīlī=gacchajāti. – Nīli (cây chàm) vì nó được dẫn dắt bởi những người làm vườn. Với ṅī, là nīlī (loại cây).
‘‘Saramhā dve’’ti (1.34) lassa dvibhāve rassatte ca nillītipi hoti.
And by ‘‘Saramhā dve’’ (1.34), with the doubling of la and the shortening (of the vowel), nillī also occurs.
‘‘Saramhā dve’’ti (1.34) lassa dvibhāve rassatte ca nillītipi hoti. – Theo quy tắc “Saramhā dve” (1.34), với sự lặp lại của l và nguyên âm ngắn, cũng có nillī.
Pālissa pā, pāleti rakkhatīti pāli, ṅīmhi pālī=panti.
In pālissa, it becomes pā. That which protects (pāleti rakkhatīti) is pāli, and in ṅīmhi it is pālī, (meaning) a line/row.
Pālissa pā, pāleti rakkhatīti pāli, ṅīmhi pālī=panti. – Từ pāli (bảo vệ), pāli (dòng, hàng) vì nó bảo vệ. Với ṅī, là pālī (hàng).
Pālissa palo, pāleti rakkhatīti palli=kuṭi.
In pālissa, it becomes palo. That which protects (pāleti rakkhatīti) is palli, (meaning) a hut.
Pālissa palo, pāleti rakkhatīti palli=kuṭi. – Từ pāli (bảo vệ), palli (túp lều) vì nó bảo vệ.
Cuda-codane, ottābhāvo, codīyatīti culli=uddhanaṃ, evamaññepi.
Cuda (is used) in urging. There is an absence of otta. That which is urged (codīyatīti) is culli, (meaning) a hearth. In this way, others too (are formed).
Cuda-codane, ottābhāvo, codīyatīti culli=uddhanaṃ, evamaññepi. – Từ cuda- (thúc giục), không có otta, culli (lò) vì nó được thúc giục. Tương tự với các từ khác.
Pila-vattane, palla-gamane, paṇa-byavahārathutīsu, evamādīhi avo hoti.
Pila (is used) in turning/rolling, palla in going, paṇa in dealing/praising; and others like these (take the suffix) avo.
Từ pila- (rung động), palla- (đi lại), paṇa- (giao dịch, ca ngợi), v.v., hậu tố avo được thêm vào.
Pilyateti pelavo=lahu.
That which is turned (pilyateti) is pelavo, (meaning) light/thin.
Pilyateti pelavo=lahu. – Pelavo (nhẹ) vì nó rung động.
Pallatīti pallavo=kisalayaṃ.
That which goes (pallatīti) is pallavo, (meaning) a sprout/bud.
Pallatīti pallavo=kisalayaṃ. – Pallavo (chồi non) vì nó đi lại (phát triển).
Paṇīyatīti paṇavo=mudaṅgo.
That which is praised (paṇīyatīti) is paṇavo, (meaning) a drum.
Paṇīyatīti paṇavo=mudaṅgo. – Paṇavo (trống) vì nó được ca ngợi.
Evamaññepi.
In this way, others too (are formed).
Tương tự với các từ khác.
Sāḷavaādayo avantā nipaccante.
Sāḷava and others, ending in ava, are formed.
Các từ bắt đầu bằng sāḷava- và kết thúc bằng ava được hình thành.
Sala-gamanattho, upantassa dīgho ḷattañca nipātanā.
Sala (is used) in the sense of going. The lengthening of the penultimate vowel and the change to ḷa are by irregular formation (nipātanā).
Sala- có nghĩa là đi lại, nguyên âm ở giữa được kéo dài và ḷatta được hình thành theo quy tắc.
Salati pavattatīti sāḷa vo=abhisaṅkhataṃ badarādiphalakhādanīyaṃ.
That which proceeds (salati pavattatīti) is sāḷavo, (meaning) prepared food like jujube fruits.
Salati pavattatīti sāḷa vo=abhisaṅkhataṃ badarādiphalakhādanīyaṃ. – Sāḷavo (một loại trái cây ăn được như táo tàu, v.v., đã được chế biến) vì nó di chuyển, tồn tại.
Kita-nivāse, ettābhāvo, ketatīti kitavo=jūtakāro, coro ca.
Kita (is used) in dwelling. There is an absence of etta. One who dwells (ketatīti) is kitavo, (meaning) a gambler and a thief.
Kita-nivāse, ettābhāvo, ketatīti kitavo=jūtakāro, coro ca. – Từ kita- (cư trú), không có etta, kitavo (người chơi cờ bạc, kẻ trộm) vì nó cư trú.
Mū-bandhane, ūssa rassattaṃ, tuña cāvassa, munāti bandhatīti mutavo=caṇḍālo.
Mū (is used) in binding. The ū (vowel) is shortened. And tuña cāvassa. One who binds (munāti bandhatīti) is mutavo, (meaning) a caṇḍāla.
Mū-bandhane, ūssa rassattaṃ, tuña cāvassa, munāti bandhatīti mutavo=caṇḍālo. – Từ mū- (buộc), ū được rút ngắn, tuña và āvassa, mutavo (người hạ tiện) vì nó buộc, trói.
Vala valla-saṃvaraṇe, ḷattaṃ, valati, valyateti vā vaḷavā=turaṅgakantā.
Vala, valla (are used) in covering. It becomes ḷa. One who covers (valati, valyateti) or is covered is vaḷavā, (meaning) a mare.
Vala valla-saṃvaraṇe, ḷattaṃ, valati, valyateti vā vaḷavā=turaṅgakantā. – Từ vala, valla- (che đậy), ḷatta, vaḷavā (ngựa cái) vì nó che đậy hoặc được che đậy.
Mura-saṃveḷane, murīyatīti muravo=mudaṅgo, evamaññepi.
Mura (is used) in coiling/entangling. That which is coiled (murīyatīti) is muravo, (meaning) a drum. In this way, others too (are formed).
Mura-saṃveḷane, murīyatīti muravo=mudaṅgo, evamaññepi. – Từ mura- (cuộn tròn), muravo (trống) vì nó được cuộn tròn. Tương tự với các từ khác.
Ala-bandhane, mala malla-dhāraṇe, bila-bhedane, etehi ṇuvo hoti.
Ala (is used) in binding, mala/malla in holding/bearing, bila in breaking; from these (roots), ṇuvo occurs.
Từ ala- (buộc), mala, malla- (giữ), bila- (phá vỡ), các hậu tố ṇuvo được thêm vào.
Latāhi alīyatīti āluvo=gacchajāti.
That which is bound by creepers (latāhi alīyatīti) is āluvo, (meaning) a creeping plant.
Latāhi alīyatīti āluvo=gacchajāti. – Āluvo (một loại cây leo) vì nó được buộc bởi cây leo.
Malati dhāretīti māluvo=pattalatā.
That which holds/bears (malati dhāretīti) is māluvo, (meaning) a leafy creeper.
Malati dhāretīti māluvo=pattalatā. – Māluvo (cây leo có lá) vì nó giữ, mang.
Bilati bhindatīti beluvo=rukkho.
That which breaks (bilati bhindatīti) is beluvo, (meaning) a tree (wood apple).
Bilati bhindatīti beluvo=rukkho. – Beluvo (cây bael) vì nó phá vỡ.