Kasa-vilekhane, usa-dāhe, etehi chuka hoti.
From kasa (to scratch) and usa (to burn), the suffix chuka occurs.
Từ căn Kasa (cào, gãi), usa (đốt cháy). Từ các từ này, có sự thêm vào ‘chuka’.
Kasanti vilekhanti etthāti kacchu=pāmaṃ.
One scratches in it, thus kacchu (scabies).
Vì người ta cào, gãi trong đó (kasanti vilekhanti ettha), nên là kacchu = pāmaṃ (ghẻ lở).
Usati dahati santāpanti ucchu=rasālo.
It burns, it causes torment, thus ucchu (sugarcane).
Vì nó đốt cháy, làm nóng (usati dahati santāpanti), nên là ucchu = rasālo (cây mía).
Asa-khipane, masa-āmasane, vada-vacane, kuca-saṃkocane, kaca-bandhane, etehi cho hoti.
From asa (to throw), masa (to touch), vada (to speak), kuca (to contract), and kaca (to bind), the suffix cho occurs.
Từ căn Asa (ném), masa (chạm vào), vada (nói), kuca (co lại), kaca (buộc). Từ các từ này, có sự thêm vào ‘cho’.
Asati chipatīti accho=bhallūko.
It throws, thus accha (a bear).
Vì nó ném (asati chipati), nên là accho = bhallūko (gấu).
Masati jalanti maccho=mīno.
It touches the water, thus maccha (a fish).
Vì nó chạm vào nước (masati jalaṃ), nên là maccho = mīno (cá).
Vadatīti vaccho=nelako.
It speaks, thus vaccha (a calf).
Vì nó nói (vadati), nên là vaccho = nelako (bê con).
Kucīyati saṃkocīyatīti koccho=bhaddapīṭṭhaṃ.
It is contracted, thus koccha (a fine seat).
Vì nó bị co lại (kucīyati saṃkocīyati), nên là koccho = bhaddapīṭṭhaṃ (ghế đẹp).
Kacīyati bandhīyatīti kaccho=tanupadeso, anūpo ca.
It is bound, thus kaccha (a lean region, a marsh).
Vì nó được buộc (kacīyati bandhīyati), nên là kaccho = tanupadeso (vùng đất thấp, đầm lầy), và anūpo (đầm lầy).
Gucchaādayo chantā nipaccante.
Words like guccha ending in -cha are formed.
Các từ guccha vân vân, tận cùng bằng ‘cha’ được hình thành.
Gupa-gopane, ottābhāvo, gopīyatīti guccho=thavako.
From gupa (to protect), with absence of otta, it is protected, thus guccha (a cluster).
Từ căn Gupa (che chở), không có sự biến đổi nguyên âm. Vì nó được che chở (gopīyati), nên là guccho = thavako (chùm, bó).
Tusa-tuṭṭhimhī, tusanti etenāti tucchaṃ=musā.
They are pleased by it, thus tuccha (falsehood, emptiness).
Từ căn Tusa (hài lòng). Vì người ta hài lòng bởi nó (tusanti etenāti), nên là tucchaṃ = musā (trống rỗng, giả dối).
Pusa-posane, posanti tanumanenāti puccho=vāladhi, evamaññepi.
From pusa (to nourish), they nourish the body by it, thus puccha (a tail); likewise others.
Từ căn Pusa (nuôi dưỡng). Vì người ta nuôi dưỡng cơ thể bởi nó (posanti tanumanenāti), nên là puccho = vāladhi (đuôi). Tương tự cho các từ khác.
Ara-gamanetīmasmā ju hoti, arissa uṭa ca.
From ara (to go), the suffix ju occurs, and uṭa for ari.
Từ căn Ara (đi) này, có sự thêm vào ‘ju’, và ‘uṭa’ cho ‘ari’.
Ṭakāro sabbādesattho, arati akuṭilabhāvena pavattatīti uju=avaṅko.
The ṭa is for a complete substitution. It goes without crookedness, thus uju (straight, honest).
Chữ ‘ṭa’ có nghĩa là thay thế toàn bộ. Vì nó đi, tồn tại một cách không quanh co (arati akuṭilabhāvena pavattati), nên là uju = avaṅko (thẳng thắn).
Rajjuādayo juantā nipaccante.
Words like rajju ending in -ju are formed.
Các từ rajju vân vân, tận cùng bằng ‘ju’ được hình thành.
Rudha-āvaraṇe, ussa attaṃ, rundhanti etenāti rujju-yottaṃ.
From rudha (to obstruct), its u becomes a, they obstruct with it, thus rajju (a rope).
Từ căn Rudha (ngăn chặn), nguyên âm của nó biến thành ‘a’. Vì người ta ngăn chặn bởi nó (rundhanti etenāti), nên là rujju-yottaṃ (sợi dây thừng).
Mana-ñāṇe, amaññitthāti mañju=mañjulaṃ, evamaññepi.
From mana (to know), it was thought, thus mañju (lovely); likewise others.
Từ căn Mana (biết). Vì nó được cho là biết (amaññitthāti), nên là mañju = mañjulaṃ (duyên dáng, đáng yêu). Tương tự cho các từ khác.
Vañcyādayo jhaka antā nipaccante.
Words like vañjha ending in -jhaka are formed.
Các từ vañcya vân vân, tận cùng bằng ‘jhaka’ được hình thành.
Vana-yācane, vanoti attānaṃ anubhavituṃ yācatīti vañjho=aphalarukkho, vañjhā=apasavā itthī, assa ittaṃ viñjho=pabbato, saṃja-saṅge, niggahītalopo, sañjiyatīti sajjhaṃ=rajataṃ, evamaññepi.
From vana (to beg), it begs for itself to experience, thus vañjha (a barren tree), vañjhā (a barren woman). Its a becomes i, viñjha (a mountain). From saṃja (to cling), with the dropping of niggahīta, it clings, thus sajjha (silver); likewise others.
Từ căn Vana (cầu xin). Vì nó cầu xin để tự trải nghiệm (vanoti attānaṃ anubhavituṃ yācati), nên là vañjho = aphalarukkho (cây không có quả), vañjhā = apasavā itthī (người phụ nữ không có con). Nguyên âm của nó biến thành ‘i’, viñjho = pabbato (núi). Từ căn Saṃja (gắn bó), có sự bỏ đi niggahīta. Vì nó được gắn bó (sañjiyatīti), nên là sajjhaṃ = rajataṃ (bạc). Tương tự cho các từ khác.
Kama-icchāyaṃ, yaja-devapūjāsaṅgatikaraṇadānesu, etehi ño hoti, massa niggahītavaggantā, kāmīyatīti kaññā=kumārī.
From kama (to desire) and yaja (to worship gods, to associate, to give), the suffix ño occurs, and the end of the class replaces the m with a niggahīta. It is desired, thus kaññā (a maiden).
Từ căn Kama (mong muốn), yaja (cúng dường chư thiên, kết nối, bố thí). Từ các từ này, có sự thêm vào ‘ño’, và chữ ‘m’ biến thành niggahīta ở cuối nhóm. Vì nó được mong muốn (kāmīyati), nên là kaññā = kumārī (thiếu nữ).
Jassa pararūpattaṃ, yajantyanenāti yañño=yāgo.
The ja takes the form of the following consonant. They worship by it, thus yañña (a sacrifice).
Chữ ‘j’ biến thành âm tiết sau. Vì người ta cúng dường bởi nó (yajantyanenāti), nên là yañño = yāgo (lễ tế).
Punāti puṇatismā vā ñoottābhāvo ca nipaccante.
From punāti or puṇati, the suffix ño and the absence of otta are formed.
Từ căn Punāti, puṇati này, có sự thêm vào ‘ño’ và không có sự biến đổi nguyên âm.
Punāti, puṇati sundarattaṃ karotīti vā puññaṃ=kusalaṃ.
It purifies, or it makes beautiful, thus puñña (merit).
Vì nó làm cho đẹp đẽ (punāti, puṇati sundarattaṃ karoti), nên là puññaṃ = kusalaṃ (phước lành, thiện nghiệp).
Ara-gamane, vā-cāge, etehi añño hoti, hāssa hirañcādeso.
From ara (to go) and vā (to give up), the suffix añño occurs, and hā is substituted by hira.
Từ căn Ara (đi), vā (từ bỏ). Từ các từ này, có sự thêm vào ‘añño’, và ‘hā’ biến thành ‘hirañca’.
Arīyate gamyateti araññaṃ=vanaṃ.
It is gone to, thus arañña (a forest).
Vì nó được đi đến (arīyate gamyate), nên là araññaṃ = vanaṃ (rừng).
Jahāti sattānaṃ hīnattanti hiraññaṃ=dhanaṃ, suvaṇṇañca.
It abandons the lowliness of beings, thus hirañña (wealth, gold).
Vì nó từ bỏ sự thấp kém của chúng sinh (jahāti sattānaṃ hīnattaṃ), nên là hiraññaṃ = dhanaṃ (tiền bạc), và suvaṇṇaṃ (vàng).
Kira-vikiraṇe, tara-taraṇe, etehi, kīṭo hoti.
From kira (to scatter) and tara (to cross), the suffix kīṭo occurs.
Từ căn Kira (rải rác), tara (vượt qua). Từ các từ này, có sự thêm vào ‘kīṭo’.
Sobhetumettha ratanāni vikirīyantīti kirīṭaṃ=makuṭaṃ.
Jewels are scattered here to adorn, thus kirīṭa (a diadem).
Vì các viên ngọc được rải rác ở đây để trang trí (sobhetumettha ratanāni vikirīyanti), nên là kirīṭaṃ = makuṭaṃ (vương miện).
Taraiti niddesā assa ittaṃ, taranti yanti surūpatta manenāti tirīṭaṃ=veṭṭhanaṃ.
From tara by instruction, its a becomes i, they cross, they go for beauty by it, thus tirīṭa (a turban).
Theo chỉ định ‘taraiti’, nguyên âm của nó biến thành ‘i’. Vì người ta vượt qua, đi đến vẻ đẹp bởi nó (taranti yanti surūpattaṃ anenāti), nên là tirīṭaṃ = veṭṭhanaṃ (khăn quấn đầu).
Saka-sattiyaṃ, kasa-gamane, kara-karaṇe, makka iti suttiyo dhātu, deva-devane, kama-icchāyaṃ, evamādihi aṭo hoti.
From saka (to be able), kasa (to go), kara (to do), and makka (a root indicating movement from a sūtra), deva (to shine), kama (to desire), and so forth, the suffix aṭo occurs.
Từ căn Saka (có khả năng), kasa (đi), kara (làm), makka (là một từ căn được nghe thấy), deva (sáng chói, vui vẻ), kama (mong muốn), và các từ tương tự, có sự thêm vào ‘aṭo’.
Saṇṇoti bhāraṃ vahitunti sakaṭo=yānaṃ.
It is able to carry a burden, thus sakaṭa (a cart).
Vì nó có thể mang vác gánh nặng (saṇṇoti bhāraṃ vahitunti), nên là sakaṭo = yānaṃ (xe cộ).
Akasi nirojattaṃ agamīti kasaṭaṃ=nirojaṃ.
It went to a state of being unproductive, thus kasaṭa (dross, refuse).
Vì nó đi đến sự vô ích (akasi nirojattaṃ agamīti), nên là kasaṭaṃ = nirojaṃ (vô ích, cặn bã).
Karoti amanāpanti karaṭo=kāko.
It does unpleasant things, thus karaṭa (a crow).
Vì nó làm điều không vừa ý (karoti amanāpaṃ), nên là karaṭo = kāko (quạ).
Makkati calatīti makkaṭo=vānaro.
It moves, thus makkaṭa (a monkey).
Vì nó di chuyển (makkati calati), nên là makkaṭo = vānaro (khỉ).
Devīyati pūjīyatīti devaṭo=isi.
He is worshipped, thus devaṭa (an ascetic).
Vì nó được tôn kính (devīyati pūjīyati), nên là devaṭo = isi (hiền giả).
Kamati icchati ārohatthanti kamaṭo=vāmano.
It desires to climb, thus kamaṭa (a dwarf).
Vì nó mong muốn, muốn trèo lên (kamati icchati ārohatthaṃ), nên là kamaṭo = vāmano (người lùn).
Ete saddā nipaccante.
These words are formed irregularly.
Các từ này được hình thành.
Maṃkismā uṭo, niggahītalopo ca, maṃketi sobhetīti makuṭaṃ=kirīṭaṃ.
From maṃki, with the suffix uṭo and the dropping of niggahīta, it adorns, thus makuṭa (a diadem).
Từ căn Maṃki, có sự thêm vào ‘uṭo’ và bỏ đi niggahīta. Vì nó trang trí (maṃketi sobheti), nên là makuṭaṃ = kirīṭaṃ (vương miện).
Avatismā āṭaṇa, avyate khaññateti āvāṭo=kāsu.
From ava, with the suffix āṭaṇa, it is dug, thus āvāṭa (a pit).
Từ căn Avati, có sự thêm vào ‘āṭaṇa’. Vì nó được đào (avyate khaññate), nên là āvāṭo = kāsu (hố).
Ku-saddetīmasmā āṭo, oavādesā yathāyogaṃ, kavati ravatīti kavāṭaṃ=dvārapidhānaṃ.
From ku (to sound), with the suffix āṭo and suitable substitutions like oa, it sounds, it cries, thus kavāṭa (a door-panel).
Từ căn Ku (phát ra âm thanh) này, có sự thêm vào ‘āṭo’, và các biến đổi nguyên âm thích hợp. Vì nó phát ra âm thanh (kavati ravati), nên là kavāṭaṃ = dvārapidhānaṃ (cánh cửa).
Kuka vaka-ādānetīmasmā kuṭaka, kukati gocaramādadātīti kukkuṭo=tambacūḷo.
From kuka, vaka (to take), with the suffix kuṭaka, it takes food, thus kukkuṭa (a cock).
Từ căn Kuka, vaka (thu nhận) này, có sự thêm vào ‘kuṭaka’. Vì nó thu nhận thức ăn (kukati gocaramādadāti), nên là kukkuṭo = tambacūḷo (gà trống).
Kama-icchāyaṃ, usa-dāhe, kusa-akkose, kasa-gamane, etehiṭho hoti, niggahītavaggantā, odanādīni kāmetīti kaṇṭho=galo.
From kama (to desire), usa (to burn), kusa (to abuse), and kasa (to go), the suffix ṭho occurs, and the class ending replaces the niggahīta. It desires rice and so forth, thus kaṇṭha (the throat).
Từ căn Kama (mong muốn), usa (đốt cháy), kusa (mắng nhiếc), kasa (đi). Từ các từ này, có sự thêm vào ‘ṭho’, và niggahīta ở cuối nhóm. Vì nó mong muốn cơm và các thứ khác (odanādīni kāmetīti), nên là kaṇṭho = galo (cổ họng).
Okkapararūpādīni, odanādīsu uṇhena usīyatī ti oṭṭho=dantacchado, karabho ca.
With the primary form and so forth, it burns with heat for rice and so forth, thus oṭṭha (lip), also karabha (a camel).
Các biến đổi nguyên âm như okka và các thứ khác. Vì nó bị đốt cháy bởi hơi nóng trong cơm và các thứ khác (odanādīsu uṇhena usīyatī ti), nên là oṭṭho = dantacchado (môi), và karabho (lạc đà con).
Kusīyati akkosīyatīti koṭṭho=dhaññanilayo.
It is abused, thus koṭṭha (a granary).
Vì nó bị mắng nhiếc (kusīyati akkosīyati), nên là koṭṭho = dhaññanilayo (kho thóc).
Kasati yāti vināsanti kaṭṭhaṃ=dāru.
Plowing, going, destroying. Kaṭṭha means wood.
Cày xới, đi đến sự hủy diệt, gỗ.
Kuṭṭhaādayo saddā ṭhantā nipaccante.
Words like kuṭṭha, ending in ṭha, are formed.
Các từ như kuṭṭha được hình thành với hậu tố ṭha.
Kusismā ṭho, ottābhāvo ca, kusīyati akkosīyatīti kuṭṭhaṃ=chavirogo.
From kus, ṭha is applied, and the 'o' is dropped. That which is reviled or scorned is kuṭṭha, a skin disease.
Từ gốc kus + ṭha, và sự vắng mặt của o-t-ta, cái bị quở trách, bị mắng chửi, là kuṭṭha (bệnh phong, bệnh da).
Kuṇa-sadde, pararūpābhāvo ottābhāvo ca, kuṇati nadatīti kuṇṭho=atikhiṇo, kuṇīyati akkosīyatīti kuṇṭho= chinnahatthapādādiko.
From the root kuṇa (to sound), there is no subsequent form and no 'o'. That which sounds or roars is kuṇṭha, meaning very sharp. That which is reviled or scorned is kuṇṭha, meaning one with severed hands and feet, etc.
Từ gốc kuṇa, và sự vắng mặt của pararūpa và ottābhāva, cái làm ra tiếng động, là kuṇṭha (rất sắc bén); cái bị quở trách, bị mắng chửi, là kuṇṭha (người bị cắt tay chân, v.v.).
Daṃsissa dā, daṃsati etāyāti dāṭhā=dantaviseso.
From daṃs, dā is applied. That by which one bites is dāṭhā, a tusk.
Từ gốc daṃs + dā, cái dùng để cắn, là dāṭhā (một loại răng).
Kamissa aka ca.
From kam, aka is applied.
Từ gốc kam + aka.
Kāmīyāti dīnetīti kamaṭho=bhikkhābhājanaṃ, vāmano, kummo ca.
That which is desired or given is kamaṭha, a begging bowl, a dwarf, and a tortoise.
Cái được mong muốn, cái được ban cho, là kamaṭha (bình bát của tỳ khưu), người lùn, và con rùa.
Phassissa phuṭo, phassīyatīti phuṭṭho=phasso, evamaññepi.
From phass, phuṭa is applied. That which is touched is phuṭṭha, contact. Similarly for others.
Từ gốc phass + phuṭa, cái được xúc chạm, là phuṭṭha (sự xúc chạm); tương tự với các từ khác.
Vara-varaṇe, kara-karaṇe, etehi aṇḍo hoti.
From vara (to cover) and kara (to do), the suffix aṇḍa is applied.
Từ các gốc vara (che chắn) và kara (làm), có hậu tố aṇḍa.
Attani pephaṃ vārayatīti varaṇḍo=mukharogo.
That which covers the inside of the mouth is varaṇḍa, a mouth disease.
Cái che chắn bọt trong miệng, là varaṇḍa (bệnh miệng).
Karīyatīti karaṇḍo=bhaṇḍaviseso.
That which is done is karaṇḍa, a kind of basket.
Cái được làm, là karaṇḍa (một loại hộp đựng đồ).
Makāra nakārantehi kriyatthehi bahulaṃ ḍappaccayo hoti.
From verbs ending in m and n, the suffix ḍa is frequently applied, in the sense of action.
Từ các gốc hành động kết thúc bằng m và n, thường có hậu tố ḍa.
Sama-upasame, samanaṃ saṇḍaṃ=samūho.
From sama (to be calm), the act of calming is saṇḍa, a group.
Từ gốc sama (tĩnh lặng), sự tĩnh lặng, là saṇḍa (một nhóm).
Kama-padavikkhepe, kamati yātīti kaṇḍo=saro, paricchedo ca, dama-damane, damantvyanenāti daṇḍo=niggaho.
From kama (to step), that which goes is kaṇḍa, an arrow and a section. From dama (to tame), that by which one tames is daṇḍa, punishment.
Từ gốc kama (bước đi), cái đi, là kaṇḍa (mũi tên, phần); từ gốc dama (chế ngự), cái dùng để chế ngự, là daṇḍa (sự trừng phạt).
Ama gama-gamane, amanti uppajjanti etthāti aṇḍo=pakkhipasavo, koso ca.
From ama and gama (to go), that in which they arise is aṇḍa, an egg-laying creature and a sheath.
Từ gốc ama, gama (đi), cái mà các sinh vật sinh ra trong đó, là aṇḍa (trứng của chim, vỏ).
Gacchati sūnabhāvanti gaṇḍo=byādhi, vadanekadeso ca.
That which goes to a swollen state is gaṇḍa, a disease and a part of the face.
Cái đi đến trạng thái sưng, là gaṇḍa (bệnh tật, một phần của khuôn mặt).
Ramu-kīḷāyaṃ, ramanti etthāti ruṇḍā=vidhavā.
From ramu (to play), those who play here are ruṇḍā, widows.
Từ gốc ramu (vui chơi), nơi người ta vui chơi, là ruṇḍā (góa phụ).
Mana-ñāṇe, maññanti etenāti maṇḍo=odanādinissāvo.
From mana (to know), that by which one knows is maṇḍa, the scum of rice, etc.
Từ gốc mana (biết), cái dùng để biết, là maṇḍa (tinh chất của gạo, v.v.).
Khana khaṇa=avadāraṇe, khaññatīti khaṇḍo=ucchuvikāra viseso.
From khana (to dig, to break), that which is broken is khaṇḍa, a special kind of sugarcane product.
Từ gốc khana, khaṇa (đào bới), cái bị đào bới, là khaṇḍa (một loại đường mía đặc biệt).
Lama-hiṃsāyaṃ, lamati hiṃsati sucibhāvanti laṇḍo=vaccaṃ, evamaññepi.
From lama (to harm), that which harms purity is laṇḍa, excrement. Similarly for others.
Từ gốc lama (làm hại), cái làm hại sự thanh tịnh, là laṇḍa (phân); tương tự với các từ khác.
Kuṇḍaādayo ḍantā nipaccante.
Words like kuṇḍa, ending in ḍa, are formed.
Các từ như kuṇḍa được hình thành với hậu tố ḍa.
Kama mana tanānaṃ assa uttaṃ, kāmīyatīti kuṇḍaṃ=bhājanaṃ.
For kama, mana, tana, 'a' becomes 'u'. That which is desired is kuṇḍa, a vessel.
Từ gốc kama, mana, tana, với sự thay đổi thành a và u, cái được mong muốn, là kuṇḍa (cái bát).
Maññati hitāhitanti muṇḍo= chinnakeso.
One who knows what is beneficial and harmful is muṇḍa, one with shorn hair.
Cái biết điều lợi và hại, là muṇḍa (người cạo đầu).
Tanoti etenāti tuṇḍaṃ=lapanaṃ.
That by which one extends is tuṇḍa, the mouth.
Cái dùng để trải rộng, là tuṇḍa (cái mỏ).
Īra-khepe, eraṃādeso.
From īra (to throw), eraṃ is substituted.
Từ gốc īra (rung động), sự thay thế thành eraṃ.
Īrati kampatīti eraṇḍo=byagghapuccho, si-sevāyaṃ, sissa khamuka, sugandhaṃ sevatīti sikhaṇḍo=cūḷā, evamaññepi.
That which trembles is eraṇḍa, a castor oil plant (also a tiger's tail). From si (to serve), si becomes khamuka. That which serves a sweet scent is sikhaṇḍa, a crest. Similarly for others.
Cái rung động, là eraṇḍa (đuôi hổ); từ gốc si (phục vụ), sự thay thế của si thành khamuka, cái phục vụ hương thơm, là sikhaṇḍa (mão); tương tự với các từ khác.
Tija-nisāne, kasa-gamane, tasa-pipāsāyaṃ, dakkha-vuddhiyaṃ, etehi kiṇo hoti, jassa kho ca, tejayitthāti tikhiṇaṃ=nisitaṃ.
From tija (to sharpen), kasa (to go), tasa (to thirst), dakkha (to grow), the suffix kiṇa is applied, and for ja, kha is substituted. That which has been sharpened is tikhiṇa, sharp.
Từ các gốc tija (mài sắc), kasa (đi), tasa (khát), dakkha (phát triển), có hậu tố kiṇa, và j thành kh; cái đã được mài sắc, là tikhiṇa (sắc bén).
Kasati pavattatīti kasiṇaṃ=asesaṃ.
That which moves or spreads is kasiṇa, a totality.
Cái đi, cái diễn ra, là kasiṇa (toàn bộ).
Tasanaṃ tasiṇā=taṇhā.
Thirsting is tasiṇā, craving.
Sự khát khao, là tasiṇā (ái dục).
Dakkhati vuddhiṃ gacchati etāyāti dakkhīṇā=kusalaṃ.
That by which one grows is dakkhīṇā, merit.
Cái mà nhờ đó sự phát triển diễn ra, là dakkhīṇā (sự thiện lành).
Vī-tantasantāne, si-sevāsaṃ, sū-passavane, du-gamane, kī-dabbavinīmaye, sā-tanukaraṇāvasānesu, evamādīhi ṇi hoti.
From vī (to weave), si (to serve), sū (to flow), du (to go), kī (to buy and sell), sā (to diminish, to cease), and similar roots, ṇi is applied.
Từ các gốc vī (dệt), si (phục vụ), sū (tiết ra), du (đi), kī (trao đổi hàng hóa), sā (làm mỏng, kết thúc), v.v. có hậu tố ṇi.
Vīyatīti veṇi=kesakalāpo.
That which is woven is veṇi, a braid of hair.
Cái được dệt, là veṇi (búi tóc).
Sevanaṃ seṇi=sajātīnaṃ kārūnaṃ samūho.
Serving is seṇi, a group of artisans of the same kind.
Sự phục vụ, là seṇi (nhóm thợ thủ công cùng loại).
Nipubbo, nisevīyatīti niseṇi=sopānaṃ.
With ni as prefix, that which is served is niseṇi, a ladder.
Với tiền tố ni, cái được phục vụ, là niseṇi (cầu thang).
Savati passavatīti soṇi=kaṭi.
That which flows is soṇi, the hip.
Cái tiết ra, là soṇi (hông).
Davati vahatīti doṇi=kaṭṭhambuvāhanī, nāvā ca.
That which flows or carries is doṇi, a wooden trough for carrying water, and a boat.
Cái mang đi, là doṇi (thuyền gỗ, thuyền).
Nadādipāṭhā vimhi soṇī doṇī tipi hoti.
In the reading of nadādi, soṇī and doṇī also occur in the sense of vimhi.
Theo cách đọc của nadādi, soṇī và doṇī cũng có ba ý nghĩa.
Kayanaṃ, kīyate etāyāti vā keṇi=kayo sāti dukkhaṃ tanuṃ karotīti sāṇi=tirokaraṇī, evamaññepi.
Buying. Or that by which one buys is keṇi, buying. That which makes suffering subtle is sāṇi, a curtain. Similarly for others.
Sự mua, cái được mua, là keṇi (sự mua); cái làm cho khổ đau trở nên mỏng manh, là sāṇi (màn che); tương tự với các từ khác.
Gaha-upādāne, ara-gamane, dhara-dhāraṇe, sara-gatiyiṃsā cintāsu, tara-taraṇe, evamādīhi aṇippaccayo hoti.
From gaha (to grasp), ara (to go), dhara (to hold), sara (to go, to harm, to think), tara (to cross), and similar roots, the suffix aṇi is applied.
Từ các gốc gaha (nắm giữ), ara (đi), dhara (mang giữ), sara (đi, làm hại, suy nghĩ), tara (vượt qua), v.v. có hậu tố aṇi.
Gaṇhātīti gahaṇi=asitādipācako aggi.
That which grasps is gahaṇi, the digestive fire for food, etc.
Cái nắm giữ, là gahaṇi (lửa tiêu hóa thức ăn, v.v.).
Arīyati gamīyatīti araṇi=aggimanthanakaṭṭhaṃ.
That which is rubbed or made to go is araṇi, the fire-stick.
Cái được đi, là araṇi (gỗ tạo lửa).
Dhāretīti dharaṇi=mahī.
That which holds is dharaṇi, the earth.
Cái mang giữ, là dharaṇi (đất).
Sarīyati gamīyatīti bharaṇi=maggo.
That which is travelled is bharaṇi, a path.
Cái được đi, là bharaṇi (con đường).
Tarantyanenāti taraṇi=nāvā, sūriyo ca.
That by which one crosses is taraṇi, a boat, and the sun.
Cái mà nhờ đó người ta vượt qua, là taraṇi (thuyền, mặt trời).
Rī-passavane, vī vā-gamane, bhā-dittiyaṃ, etehiṇu hoti.
From rī (to flow), vī or vā (to go), bhā (to shine), ṇu is applied.
Từ các gốc rī (tiết ra), vī, vā (đi), bhā (chiếu sáng), có hậu tố ṇu.
Rīyati passavatīti reṇu=rajo.
That which flows is reṇu, dust.
Cái tiết ra, là reṇu (bụi).
Veti pavattatīti veṇu=veḷu.
That which moves or progresses is veṇu, bamboo.
Cái diễn ra, là veṇu (tre).
Bhāti dibbatīti bhāṇu=raṃsi.
That which shines or blazes is bhāṇu, a ray.
Cái chiếu sáng, là bhāṇu (tia sáng).
Khāṇuādayo ṇuantā nipaccante.
Words like khāṇu, ending in ṇu, are formed.
Các từ như khāṇu được hình thành với hậu tố ṇu.
Khaṇa khana-avadāraṇe, ṇassa ā, khaññati avadārīyatīti khāṇu=chinnasākho rukkho.
From khaṇa (to break, to cut), ṇu becomes ā. That which is broken or cut down is khāṇu, a tree with severed branches.
Từ gốc khaṇa, khana (đào bới), ṇ thành ā, cái bị đào bới, là khāṇu (cây bị chặt cành).
Jana-janane, nassa vā āttaṃ, jāyati gamana manenāti jāṇu, jaṇṇu=jaṅghorūnaṃ sandhi.
From jana (to be born), ṇu may become ā. That by which one goes is jāṇu, jaṇṇu, the joint of the thigh and leg.
Từ gốc jana (sinh ra), ṇ thành ā, cái mà nhờ đó sự đi lại diễn ra, là jāṇu, jaṇṇu (khớp giữa cẳng chân và đùi).
Hara-haraṇe, eka, harīyatīti hareṇu=gandhadabba, evamaññepi.
From hara (to carry), eka is applied. That which is carried is hareṇu, a fragrant substance. Similarly for others.
Từ gốc hara (mang đi), eka, cái được mang đi, là hareṇu (chất thơm); tương tự với các từ khác.
Ku-sadde, su-savane, du-gamane, vara-varaṇe, kara-karaṇe, paṇa-byavahārathutisu, tā-pālane, lī-nilīyane, evamādīhi ṇo hoti.
From ku (to sound), su (to hear), du (to go), vara (to cover), kara (to do), paṇa (to deal, to praise), tā (to protect), lī (to cling), and similar roots, ṇo is applied.
Từ các gốc ku (tiếng động), su (nghe), du (đi), vara (che chắn), kara (làm), paṇa (giao dịch, ca ngợi), tā (bảo vệ), lī (ẩn náu), v.v. có hậu tố ṇo.
Kavati nadati etthāti koṇo=assi, vīṇādivādanadaṇḍo ca.
That in which it sounds or roars is koṇo, a corner, and the playing stick of a lute, etc.
Cái làm ra tiếng động, là koṇo (góc, dùi gảy đàn vīṇā, v.v.).
Suṇotīti soṇo=sunakho, naro ca.
One who hears is soṇo, a dog, and a man.
Cái nghe, là soṇo (chó, người).
Davati pavattatīti doṇo=parimāṇaviseso.
That which goes or proceeds is doṇo, a particular measure.
Cái diễn ra, là doṇo (một loại đơn vị đo lường).
Virūpatta vāretīti vaṇṇo=nīlādi.
That which wards off ugliness is vaṇṇo, blue, etc. (color).
Cái che chắn sự xấu xí, là vaṇṇo (màu xanh, v.v.).
Savanaṃ karotīti kaṇṇo=savanaṃ.
That which makes hearing is kaṇṇo, the ear.
Cái làm ra âm thanh, là kaṇṇo (tai).
Paṇīyati voharīyatīti paṇṇo=palāso.
That which is traded or used is paṇṇo, a leaf.
Cái được giao dịch, là paṇṇo (lá cây).
Lāyatīti tāṇaṃ=rakkhā.
That which protects is tāṇaṃ, protection.
Cái bảo vệ, là tāṇaṃ (sự bảo vệ).
Nilīyanti etthāti leṇaṃ=nilīyanaṭṭhānaṃ.
That in which one hides is leṇaṃ, a hiding place.
Nơi người ta ẩn náu, là leṇaṃ (nơi ẩn náu).
Tiṇaādayo ṇakantā nipaccante.
Words like tiṇa, ending in ṇaka, are formed.
Các từ như tiṇa được hình thành với hậu tố ṇaka.
Tija-tejane, jalopo, tejeti etenāti tiṇaṃ=bīraṇādi.
From tija (to sharpen), with the dropping of ja, that by which one sharpens is tiṇa, grass, etc.
Từ gốc tija (mài sắc), j bị lược bỏ, cái dùng để mài sắc, là tiṇa (cỏ bīraṇa, v.v.).
Lī liha sāda kledānaṃ lo lavā, līyati rasato sabbattha allīyatīti loṇaṃ lavaṇaṃ, lehīyatīti loṇaṃ lavaṇaṃ, sādīyatīti loṇaṃ lavaṇaṃ, kledayatīti loṇaṃ lavaṇaṃ, gamissa o, gacchatīti goṇo=go.
For lī, liha, sāda, kleda, lo and lavā are applied. That which adheres everywhere in taste is loṇa, lavaṇa (salt). That which is licked is loṇa, lavaṇa (salt). That which is tasted is loṇa, lavaṇa (salt). That which moistens is loṇa, lavaṇa (salt). For gama, o is applied. That which goes is goṇo, an ox.
Từ gốc lī, liha, sāda, kleda, l thành lava, cái bám vào mọi nơi về mặt hương vị, là loṇaṃ, lavaṇaṃ (muối); cái được liếm, là loṇaṃ, lavaṇaṃ (muối); cái được nếm, là loṇaṃ, lavaṇaṃ (muối); cái làm ẩm, là loṇaṃ, lavaṇaṃ (muối); từ gốc gam + o, cái đi, là goṇo (bò).
Hara-haraṇe, ṇassañji, harīyatīti hariṇo=migo.
From hara (to carry), ṇu becomes ñi. That which is carried is hariṇo, a deer.
Từ gốc hara (mang đi), ṇ thành ñ, cái được mang đi, là hariṇo (nai).
Īra-kampane, rassattaṃ, ṇassa ñica, attano lūkhabhāve sampatte īrati kampatīti iriṇaṃ=ūsaraṃ.
From īra (to tremble), ra becomes attaṃ, and ṇu becomes ñica. When one's own barrenness is attained, that which trembles is iriṇa, barren land.
Từ gốc īra (rung động), r thành a, ṇ thành ñ, khi gặp phải trạng thái khô cằn, cái rung động, là iriṇaṃ (đất cằn).
Thu-abhitthave, dīgho, abhitthavīyatīti thūṇaṃ=nagaraṃ, thūṇo=gharatthambho, evamaññepi.
From thu (to praise), with lengthening, that which is praised is thūṇaṃ, a city; thūṇo, a house pillar. Similarly for others.
Từ gốc thu (ca ngợi), nguyên âm dài, cái được ca ngợi, là thūṇaṃ (thành phố), thūṇo (cột nhà); tương tự với các từ khác.
Ravaṇa varaṇa pūraṇā dayo aṇappaccayena siddhā.
Ravaṇa, varaṇa, pūraṇa, and others are formed with the suffix aṇa.
Ravaṇa, varaṇa, pūraṇa, v.v. được hình thành với hậu tố aṇa.
Ravatīti ravaṇo=kokilo.
One who cries out is ravaṇa, a cuckoo.
Cái hót, là ravaṇo (chim cu).
Vāretīti varaṇo=pākāro.
That which covers is varaṇa, a wall.
Cái che chắn, là varaṇo (tường thành).
Pūrīyate anenāti pūraṇo=paripūrī.
That by which it is filled is pūraṇa, completion.
Cái mà nhờ đó sự đầy đủ diễn ra, là pūraṇo (sự đầy đủ).
Pā-rakkhaṇe, vasa-nivāse, eteti ati hoti.
From pā (to protect) and vasa (to dwell), ati is applied.
Từ các gốc pā (bảo vệ) và vasa (cư trú), có hậu tố ati.
Pubbasaralopo, pāti rakkhatīti pati=sāmī, vasanti etthāti vasati=gehaṃ.
The preceding vowel is dropped. One who protects is pati, a lord. That in which one dwells is vasati, a house.
Nguyên âm đầu bị lược bỏ, cái bảo vệ, là pati (chủ nhân); nơi người ta cư trú, là vasati (nhà).
Dhā-dhāraṇe, hi-gatiyaṃ, tana-vitthāre, jana-janane, jara-vayo-hāniyaṃ, ama gama-gamane, saca-samavāye, etehi tu hoti.
From dhā (to hold), hi (to go), tana (to extend), jana (to generate), jara (to decay), ama, gama (to go), saca (to associate), tu is applied.
Từ các gốc dhā (mang giữ), hi (đi), tana (trải rộng), jana (sinh ra), jara (suy tàn), ama, gama (đi), saca (tập hợp), có hậu tố tu.
Dhāretīti dhātu=gerukādi.
That which holds is dhātu, minerals like ochre.
Cái mang giữ, là dhātu (khoáng chất, v.v.).
Hinoti pavattāti phalaṃ etenāti hetu=kāraṇaṃ, sevīyati janehīti setu=bandhati (paddhati).
That by which one causes the fruit to proceed is hetu, a cause. That which is served by people is setu, a bridge (a path).
Cái làm cho quả diễn ra, là hetu (nguyên nhân); cái được người ta phục vụ, là setu (cái ràng buộc, con đường).
Taññateti tantu=suttaṃ.
That which is extended is tantu, thread.
Cái được trải rộng, là tantu (sợi chỉ).
Janīyate kammakilesehīti jantu, jāyati kammakilehīti vā jantu=satto.
One who is born from actions and defilements, or one who is born from actions and defilements, is jantu, a living being.
Cái được sinh ra bởi nghiệp và phiền não, hoặc cái sinh ra bởi nghiệp và phiền não, là jantu (sinh vật).
Jīratīti jattu=aṃsasandhi.
That which decays is jattu, the shoulder joint.
Cái suy tàn, là jattu (khớp vai).
Gacchatīti gantu=gamiko, sacati sametīti sattu=yavādicuṇṇaṃ.
One who goes is gantu, a traveler. That which associates or meets is sattu, flour of barley, etc.
Cái đi, là gantu (người đi); cái tập hợp lại, là sattu (bột lúa mạch, v.v.).
Ara-gamanetīmasmā tu hoti, arissa uṭa ādesoca.
From ara (to go), tu is applied, and uṭa is substituted for ari.
Từ gốc ara (đi), có hậu tố tu, và sự thay thế của ari thành uṭa.
Arati pavattatīti utu=hemantādi,
That which goes or proceeds is utu, a season like winter, etc.
Cái diễn ra, là utu (mùa đông, v.v.).
Pituādayo saddā tuantā nipaccante.
Words like pitu, ending in tu, are formed.
Các từ như pitu được hình thành với hậu tố tu.
Pā-rakkhaṇe, āssa ittaṃ, pāti rakkhatīti pitā=janako.
From pā (to protect), ā becomes ittaṃ. One who protects is pitā, a father.
Từ gốc pā (bảo vệ), ā thành i, cái bảo vệ, là pitā (cha).
Pātissevādissa mo, pāyetīti mātā=jananī.
For pāti and sevādissa, mo is applied. One who nourishes is mātā, a mother.
Từ gốc pā + sevādi thành mo, cái nuôi dưỡng, là mātā (mẹ).
Bhā-dittiyaṃ, bhātīti bhātā=sodariyo.
From bhā (to shine), one who shines is bhātā, a brother.
Từ gốc bhā (chiếu sáng), cái chiếu sáng, là bhātā (anh/em ruột).
Dhā-dhāraṇe, āssa īttaṃ, dhārīyatīti dhītā=puttī.
From dhā (to hold), ā becomes ī. Dhītā (daughter) is one who is held/supported.
Từ Dhā-dhāraṇe (giữ, mang), ā trở thành ī, nên dhārīyati (được giữ) là dhītā (con gái) = puttī (con gái).
Duha-papūraṇe, ottābhāvo, tussa ñchica.
From duha (to nourish), o is omitted, and ñchica is applied.
Từ Duha-papūraṇe (nuôi dưỡng, làm đầy), không có otta (o), và tussa (cho nó) là ñchica.
Duhati pasave papūretīti duhitā=puttī.
Duhitā (daughter) is one who nourishes, produces, or fills.
Duhati (nuôi dưỡng, làm đầy) và pasave papūreti (sinh sản, nuôi dưỡng) là duhitā (con gái) = puttī (con gái).
Jana-janane, assa āttaṃ, mā cāntādeso.
From jana (to generate), a becomes ā, and mā is the ending replacement.
Từ Jana-janane (sinh ra), a trở thành ā, và mā là sự thay thế ở cuối.
Paputte janetīti jāmātā=duhitupati.
Jāmātā (son-in-law) is one who generates grandchildren.
Paputte janeti (sinh ra con gái) là jāmātā (con rể) = duhitupati (chồng của con gái).
Naha-bandhane, nahīyati bandhīyati pemenāti nattā-paputto.
From naha (to bind), nattā (grandson) is one who is bound by affection.
Từ Naha-bandhane (buộc, trói), nahīyati (được buộc) bandhīyati (được trói) pemenāti (bằng tình yêu) là nattā (cháu trai) = paputto (cháu trai).
Hu-havane, havati pūjetīti hotā=yaññako.
From hu (to offer), hotā (sacrificer) is one who offers and reveres.
Từ Hu-havane (cúng dường), havati pūjeti (cúng dường, tôn kính) là hotā (người cúng dường) = yaññako (người cúng dường).
Pū-pavane, punāti āyatiṃ bhavaṃ pavittaṃ karotīti potā=soyeva.
From pū (to purify), potā (purifier) is one who purifies future existences, making them pure; the same applies.
Từ Pū-pavane (làm thanh tịnh), punāti (làm thanh tịnh) āyatiṃ bhavaṃ (đời sống tương lai) pavittaṃ karoti (làm thanh tịnh) là potā (người làm thanh tịnh) = soyeva (chính người đó).
Jana-janane, kara-karaṇe, etehi ratu hoti, rakāro antasarādilopattho.
From jana (to generate) and kara (to make), ratu is applied; the ra sound is for the purpose of eliding a vowel at the beginning of the ending.
Từ Jana-janane (sinh ra) và Kara-karaṇe (làm), ratu được thêm vào, rakāro (chữ r) là để loại bỏ nguyên âm đầu và cuối.
Jāyatīti jatu=lākhā.
Jatu (lac) is that which is generated.
Jāyati (sinh ra) là jatu (lakh, cánh kiến).
Karīyatīti katu=sayūpo yañño.
Katu (sacrifice, act) is that which is made.
Karīyati (được làm) là katu (sayūpo yañño, cây hương, lễ cúng).
Kapa-acchādane iccasmā oto hoti.
From kapa (to cover), ota is applied.
Từ Kapa-acchādane (che phủ), oto được thêm vào.
Kapatīti kapoto=pārevato.
Kapoto (dove) is one that covers itself.
Kapati (che phủ) là kapoto (bồ câu) = pārevato (bồ câu).
Ṭo tassa vā hoti kapoṭo=soyeva.
And ṭo (suffix) may also be applied, resulting in kapoṭo, which means the same.
Ṭo thay thế cho t, hoặc kapoṭo (chính nó).
Vasa-nivāse, ruha-janane, bhadda-kalyāṇe, nanda-samiddhiyaṃ, jīva-pāṇadhāraṇe, evamādīti anto hohi.
From vasa (to dwell), ruha (to be born), bhadda (auspicious), nanda (to rejoice/prosper), jīva (to live/sustain life), and so on, anta is applied.
Từ Vasa-nivāse (cư trú), Ruha-janane (sinh ra), Bhadda-kalyāṇe (tốt lành), Nanda-samiddhiyaṃ (thịnh vượng), Jīva-pāṇadhāraṇe (duy trì sự sống), và các từ tương tự, anto được thêm vào.
Vasanti etasmiṃ kāle kīḷāpasutāti vasanto=utu.
Vasanto (spring season) is the time when people dwell and are engaged in sport.
Vasanti (cư trú) etasmiṃ kāle (vào thời điểm này) kīḷāpasutā (những người vui chơi) là vasanto (mùa xuân) = utu (mùa).
Ruhati jāyatīti ruhanto=rukkho, evaṃnāmako migarājā ca.
Ruhanto (tree, and also a specific kind of lion) is that which grows or is born.
Ruhati (sinh ra) jāyati (sinh ra) là ruhanto (cây) = rukkho (cây), và cũng là tên của một vị vua thú.
Bhaddissa saṃyogādilopo, bhajati kalyāṇadhammanti bhadanto=pabbajito.
From bhadda, there is elision of initial consonant cluster; bhadanto (monk) is one who practices wholesome qualities.
Bhaddissa (của bhadda) saṃyogādilopo (loại bỏ các phụ âm kép đầu tiên), bhajati (thực hành) kalyāṇadhammaṃ (pháp lành) là bhadanto (tỳ khưu) = pabbajito (người xuất gia).
Nandati etāyāti nandantī=sakhī, nadādipāṭhā vī, evamupari ca.
Nandantī (female friend) is one by whom one rejoices, and is also found in the nada (river) group, and so on above.
Nandati (vui thích) etāyā (bằng cái này) là nandantī (bạn thân) = sakhī (bạn thân), từ nadādipāṭhā (từ các bài đọc bắt đầu bằng nada) cũng có vī, và tương tự ở trên.
Jīvanti etā- yāti jīvantī=osadhi.
Jīvantī (medicinal herb) is that by which one lives.
Jīvanti (sống) etāyā (bằng cái này) là jīvantī (thuốc) = osadhi (thuốc).
Savatīti savantī=nadī.
Savantī (river) is that which flows.
Savati (chảy) là savantī (sông) = nadī (sông).
Rodāpetīti rodantī=osadhi.
Rodantī (a type of medicinal herb) is that which causes one to weep.
Rodāpeti (làm cho khóc) là rodantī (thuốc) = osadhi (thuốc).
Avati rakkhatīti avantī=janapado.
Avantī (a country) is that which protects.
Avati (bảo vệ) rakkhati (bảo vệ) là avantī (tên một xứ) = janapado (xứ).
Hi-gatiya, sī-saye, etehi anto hoti muka ca.
From hi (to go) and sī (to lie down), anta is applied, and muka (replacement) is also applied.
Từ Hi-gatiya (đi) và Sī-saye (nằm), anto được thêm vào và muka cũng vậy.
Kakāro antāvayavattho, himaṃ hinoti pavattati etasminti hemanto=utu, sayanti ettha ūkā kusumādayo cāti sīmanto=kesamaggo.
The ka is for the purpose of the constituent of the ending; hemanto (winter season) is that in which snow moves or extends; sīmanto (parting of the hair) is where lice and flowers, etc., lie.
Kakāro (chữ k) antāvayavattho (để chỉ phần cuối), himaṃ (tuyết) hinoti (di chuyển) pavattati (di chuyển) etasmiṃ (trong cái này) là hemanto (mùa đông) = utu (mùa), sayanti (nằm) ettha (ở đây) ūkā (chấy) kusumādayo (hoa, v.v.) cāti sīmanto (đường rẽ tóc) = kesamaggo (đường rẽ tóc).
Hara-haraṇe, ruha-janane, kula-patthāre, eteti ito hoti.
From hara (to carry), ruha (to be born), kula (to spread), ita is applied.
Từ Hara-haraṇe (mang đi), Ruha-janane (sinh ra), Kula-patthāre (lan rộng), ito được thêm vào.
Attano sinehaṃ haratīti harito=vaṇṇaviseso.
Harito (a specific color, green) is that which carries its own affection.
Attano (của mình) sinehaṃ (tình cảm) harati (mang đi) là harito (màu xanh) = vaṇṇaviseso (một loại màu).
Ruhatīti rohito=macchaviseso.
Rohito (a specific kind of fish) is that which grows.
Ruhati (sinh ra) là rohito (một loại cá) = macchaviseso (một loại cá).
Ruhati sarīre byāpanavasenāti rohitaṃ, rassa latte lohitaṃ=rudhiraṃ.
Rohitaṃ (blood) is that which grows by spreading throughout the body; by replacing ra with la, it becomes lohitaṃ (blood).
Ruhati (sinh ra) sarīre (trong thân) byāpanavasena (bằng cách lan rộng) là rohitaṃ, rassa (của r) latte (thành l) là lohitaṃ (máu) = rudhiraṃ (máu).
Attano guṇaṃ kulati pattharatīti kolito=dutiyaggasāvako, evaṃ nāmako maru ca.
Kolito (second chief disciple, and also a specific type of wind deity) is one who spreads his own qualities.
Attano (của mình) guṇaṃ (đức tính) kulati (lan rộng) pattharati (lan rộng) là kolito (đại đệ tử thứ hai) = dutiyaggasāvako (đại đệ tử thứ hai), và cũng là tên của một vị thần gió.
Bhara raṃja yaja paca evamādīhi ato hoti.
From bhara (to bear), rañja (to color), yaja (to sacrifice), paca (to cook), and so on, ata is applied.
Từ Bhara, Raṃja, Yaja, Paca và các từ tương tự, ato được thêm vào.
Bharatīti bharato=naṭo.
Bharato (actor) is one who bears.
Bharati (mang) là bharato (diễn viên) = naṭo (diễn viên).
Niggahītalopo, rañjanti etthāhi rajataṃ=sajjhaṃ.
The niggahīta is elided; rajataṃ (silver) is that in which people are delighted.
Niggahītalopo (loại bỏ niggahīta), rañjanti (được nhuộm) ettha (ở đây) là rajataṃ (bạc) = sajjhaṃ (bạc).
Yajitabboti yajato=aggi.
Yajato (fire) is that which is to be sacrificed to.
Yajitabboti (nên được cúng dường) là yajato (lửa) = aggi (lửa).
Pacatīti pacato=sūpakāro.
Pacato (cook) is one who cooks.
Pacati (nấu) là pacato (đầu bếp) = sūpakāro (đầu bếp).
Kira-vikiraṇe, ala-bandhane, cila-vasane, evamādīhi ātaka hoti, kiratīti kirāto=savaro, rassa lakke ki- lāto=sova.
From kira (to scatter), ala (to bind), cila (to wear), and so on, ātaka is applied. Kirāto (hunter) is one who scatters; by replacing ra with la, it becomes kilāto (a type of skin disease).
Từ Kira-vikiraṇe (rải ra), Ala-bandhane (buộc), Cila-vasane (mặc), và các từ tương tự, ātaka được thêm vào, kirati (rải ra) là kirāto (người man rợ) = savaro (người man rợ), rassa (của r) lakke (thành l) là kilāto (vàng) = sova (vàng).
Alatīti alātaṃ=ummukaṃ.
Alātaṃ (firebrand) is that which binds.
Alati (buộc) là alātaṃ (củi cháy dở) = ummukaṃ (củi cháy dở).
Cilatīti cilāto=malacchajāti.
Cilāto (a type of low-born person) is one who wears.
Cilati (mặc) là cilāto (một loại người xấu) = malacchajāti (một loại người xấu).
Ama mā vara kalādīhi atto hoti.
From ama (to go), mā (to measure), vara (to choose), kala (to count), and so on, atta is applied.
Từ Ama, Mā, Vara, Kala và các từ tương tự, atto được thêm vào.
Amati kālantaraṃ pavattatīti amattaṃ=bhājanaṃ.
Amattaṃ (vessel) is that which proceeds through time.
Amati (tiếp diễn) kālantaraṃ (qua thời gian) pavattati (tiếp diễn) là amattaṃ (bát) = bhājanaṃ (bát).
Pubbasaralopo, mānaṃ mattaṃ=pamāṇaṃ paricchedo ca.
The preceding vowel is elided; mattaṃ (measure, boundary) is a measure.
Pubbasaralopo (loại bỏ nguyên âm trước), mānaṃ (đo lường) mattaṃ (đo lường) = pamāṇaṃ (đo lường) paricchedo (giới hạn) ca (và).
Varantunenāti varattā=yottaṃ.
Varattā (strap/thong) is that by which things are chosen.
Varantunena (bằng cái được chọn) là varattā (dây) = yottaṃ (dây).
Kalati paricchindatīti kalattaṃ=bhariyā.
Kalattaṃ (wife) is one who marks or distinguishes.
Kalati (giới hạn) paricchindati (giới hạn) là kalattaṃ (vợ) = bhariyā (vợ).
Vā-gamane, tā-pālane, tana-vitthāre, dama-upasame, a-magamane, si-sevāyaṃ, su-savane, pū pavane, gupa-govane, yuja-saṃyame, gaha-upādāne, ata-sātaccagamāna, khipa-peraṇe, evamādīhi to hoti.
From vā (to go), tā (to protect), tana (to extend), dama (to subdue), a (to go), si (to serve), su (to hear), pū (to purify), gupa (to guard), yuja (to restrain), gaha (to grasp), ata (to go continuously), khipa (to cast), and so on, ta is applied.
Từ Vā-gamane (đi), Tā-pālane (bảo vệ), Tana-vitthāre (lan rộng), Dama-upasame (thuần hóa), A-magamane (đi), Si-sevāyaṃ (phục vụ), Su-savane (nghe), Pū-pavane (làm thanh tịnh), Gupa-govane (bảo vệ), Yuja-saṃyame (kiềm chế), Gaha-upādāne (nắm giữ), Ata-sātaccagamāna (đi liên tục), Khipa-peraṇe (ném), và các từ tương tự, to được thêm vào.
Vāyatīti vāto=vāyu.
Vāto (wind) is that which moves.
Vāyati (thổi) là vāto (gió) = vāyu (gió).
Tāyatīti tāto=pitā.
Tāto (father) is one who protects.
Tāyati (bảo vệ) là tāto (cha) = pitā (cha).
Tanuteti tantaṃ=tantavo.
Tantaṃ (thread, warp) is that which extends.
Tanuteti (lan rộng) là tantaṃ (sợi) = tantavo (sợi).
Damatīti anto=dasano.
Anto (tooth, end) is that which subdues.
Damatīti (thuần hóa) là anto (răng) = dasano (răng).
Amati yātīti anto=osānaṃ, koṭṭhāsasamīpāvayavā ca.
Anto (end, portion, nearby part) is that which goes or exists as an end.
Amati (đi) yāti (đi) là anto (cuối cùng) = osānaṃ (cuối cùng), và koṭṭhāsasamīpāvayavā (các bộ phận gần đó).
Sevīyatīti seto=dhavalo.
Seto (white) is that which is served.
Sevīyati (được phục vụ) là seto (trắng) = dhavalo (trắng).
Suṇantunenāti sotaṃ=savanaṃ.
Sotaṃ (ear) is that by which one hears.
Suṇantunena (bằng cái được nghe) là sotaṃ (tai) = savanaṃ (tai).
Savatīti soto=jalappavāho.
Soto (stream, current) is that which flows.
Savati (chảy) là soto (dòng nước) = jalappavāho (dòng nước).
Punīyatīti poto=bālo.
Poto (young animal, child) is that which is purified.
Punīyati (được làm thanh tịnh) là poto (trẻ con) = bālo (trẻ con).
Gopīyatīti gotthaṃ=kalādi.
Gotthaṃ (cattle pen, cowherd's dwelling) is that which is guarded.
Gopīyati (được bảo vệ) là gotthaṃ (chuồng bò) = kalādi (chuồng bò).
Yojantyanenāti yottaṃ=rajju.
Yottaṃ (rope, strap) is that by which one harnesses.
Yojantyanena (bằng cái được buộc) là yottaṃ (dây thừng) = rajju (dây thừng).
Mamāyantehi gayhatīti gattaṃ=sarīraṃ.
Gattaṃ (body) is that which is grasped by clinging (as "mine").
Mamāyantehi (bằng những cái được coi là của mình) gayhati (được nắm giữ) là gattaṃ (thân thể) = sarīraṃ (thân thể).
Abādhaṃ nirantaraṃ atati pavattatīti attā=manādi.
Attā (self, mind) is that which proceeds continuously without hindrance.
Abādhaṃ (không gián đoạn) nirantaraṃ (liên tục) atati (đi) pavattati (tiếp diễn) là attā (tự ngã) = manādi (tâm, v.v.).
Khipīyati etthāti khettaṃ=kedāraṃ.
Khettaṃ (field) is that into which one casts (seeds).
Khipīyati (được ném) etthāti (ở đây) là khettaṃ (ruộng) = kedāraṃ (ruộng).
Gara ghara-secane, si-sevāyaṃ, dū-paritāpane, mida-sinehe, cita-sañcetane, pusa-posane, vida-lābhe, evamādīhi taka 4 hoti, gharati siñcatīti ghataṃ=sappi.
From gara or ghara (to sprinkle), si (to serve), dū (to torment), mida (to be affectionate), cita (to perceive), pusa (to nourish), vida (to obtain), and so on, taka is applied. Ghataṃ (ghee) is that which sprinkles.
Từ Gara ghara-secane (rưới, tưới), Si-sevāyaṃ (phục vụ), Dū-paritāpane (làm đau khổ), Mida-sinehe (yêu thương), Cita-sañcetane (suy nghĩ), Pusa-posane (nuôi dưỡng), Vida-lābhe (thu được), và các từ tương tự, taka được thêm vào, gharati (rưới) siñcati (tưới) là ghataṃ (bơ) = sappi (bơ).
Sevīyatīti sito=seto.
Sito (white, cool) is that which is served.
Sevīyati (được phục vụ) là sito (trắng) = seto (trắng).
Dubbacattā dūyati paritāpetīti dūto=pesarakāro.
Because of its difficulty, dūto (messenger) is one who torments or causes suffering.
Dubbacattā (do khó nói) dūyati (đau khổ) paritāpeti (làm đau khổ) là dūto (sứ giả) = pesarakāro (sứ giả).
Mijjati sinehatīti mitto=suhadayo.
Mitto (friend) is one who is affectionate.
Mijjati (yêu thương) sinehati (yêu thương) là mitto (bạn) = suhadayo (bạn).
Cintetīti cittaṃ=viññāṇaṃ cittakammādi ca.
Cittaṃ (mind, consciousness, painting) is that which perceives.
Cinteti (suy nghĩ) là cittaṃ (tâm) = viññāṇaṃ (thức) cittakammādi (nghệ thuật vẽ, v.v.) ca (và).
Posīyatīti putto=attajo.
Putto (son) is one who is nourished.
Posīyati (được nuôi dưỡng) là putto (con trai) = attajo (con trai).
Vindanti pīti manenāti vittaṃ=dhanaṃ.
Vittaṃ (wealth) is that by which people experience joy.
Vindanti (thu được) pīti (sự vui thích) manenāti (bằng cái này) là vittaṃ (của cải) = dhanaṃ (của cải).
Vara-varaṇasambhattīsu, varaṇaṃ vattaṃ=brahmacariyādi.
From vara (to choose, obtain); vattaṃ (practice, vow) is a choosing, such as a brahmacariya.
Vara-varaṇasambhattīsu (trong việc lựa chọn và phục vụ), varaṇaṃ (sự lựa chọn) vattaṃ (hạnh) = brahmacariyādi (phạm hạnh, v.v.).
Nettaādayo taka parā nipaccante.
Netta and others are formed with taka as an irregular formation.
Netta và các từ tương tự được hình thành với taka.
Nī-pāpane, ettaṃ, tuka ca nipātanā.
From nī (to lead), etta and tuka are applied as an irregular formation.
Nī-pāpane (dẫn đến), ettaṃ (cái này), tuka (tuka) ca (và) nipātanā (sự hình thành).
Nayati pāpetīti nettaṃ=nayanaṃ, netā ca.
Nettaṃ (eye, leader) is that which leads, and also a leader.
Nayati (dẫn đến) pāpeti (đạt được) là nettaṃ (mắt) = nayanaṃ (mắt), và netā (người dẫn dắt) ca (cũng).
Kara-kara-ṇe, assu, karaṇaṃ kuttaṃ=kiriyā.
From kara (to do), with assu (suffix), kuttaṃ (action) is an act.
Kara-kara-ṇe (làm), assu (được cho là), karaṇaṃ (hành động) kuttaṃ (hành động) = kiriyā (hành động).
Kamissa assu, kamati yātīti kunto=āvudhaviseso.
From kami with assu (suffix), kunto (a type of weapon) is that which moves or goes.
Kamissa (của kami) assu (được cho là), kamati (đi) yāti (đi) là kunto (một loại vũ khí) = āvudhaviseso (một loại vũ khí).
Rama-kīḷāyaṃ, supubbo, sussaniccaṃ dīgho.
From rama (to play), with su as a prefix, the vowel is always lengthened.
Rama-kīḷāyaṃ (vui chơi), supubbo (tiền tố su), sussaniccaṃ (luôn luôn) dīgho (dài).
Suṭṭhu ramaṇaṃ, suṭṭhu ramatīti vā sūrato=sukhasaṃvāso.
Sūrato (pleasure-loving, heroic) is one who takes great pleasure, or one who greatly delights.
Suṭṭhu (rất tốt) ramaṇaṃ (sự vui chơi), suṭṭhu (rất tốt) ramati (vui chơi) vā (hoặc) là sūrato (người có cuộc sống hạnh phúc) = sukhasaṃvāso (người có cuộc sống hạnh phúc).
Mihissaissu, mihati siñcatīti muttaṃ=passāvo.
From mihi (to sprinkle) with issu (suffix), muttaṃ (urine) is that which sprinkles.
Mihissaissu (của mihi), mihati (tưới) siñcati (tưới) là muttaṃ (nước tiểu) = passāvo (nước tiểu).
Pāla=rakkhaṇe āssa rassattaṃ, ñica.
From pāla (to protect), ā becomes short, and ñica is applied.
Pāla=rakkhaṇe (bảo vệ), āssa (của ā) rassattaṃ (ngắn), ñica (ñica).
Pālīyatīti palitaṃ=kesalomānaṃ jarāya kataṃ setattaṃ, saddhādittā akāre taṃ yassa atthi so palito=pumā, palitā=itthī.
Palitaṃ (gray hair) is the white color of hair and body-hair caused by old age; one who has that is palito (a gray-haired man), palitā (a gray-haired woman).
Pālīyati (được bảo vệ) là palitaṃ (tóc bạc) = kesalomānaṃ (tóc và lông) jarāya (do tuổi già) kataṃ (được làm) setattaṃ (trắng), saddhādittā (do có saddhā, v.v.) akāre (trong a) taṃ (nó) yassa (của cái nào) atthi (có) so (người đó) palito (người bạc tóc) = pumā (đàn ông), palitā (người bạc tóc) = itthī (phụ nữ).
Mhissa si, mihi ca, mhayanaṃ sitaṃ=mandahasitaṃ, mhayanaṃ mihitaṃ=tadeva, kusa-akkose tassa īña, kusīyati akkosīyatīti kusīto=alaso, si=bandhane, dīgho, senti bandhanti gharāvāsaṃ etāyāti sītā=naṅgalalekhā, evamaññepi.
From mhi (to smile) with si (suffix), and also mihi (to smile); sitaṃ (smile) is a gentle smile; mihitaṃ is the same; from kusa (to abuse), īña (suffix) is applied; kusīto (lazy) is one who is abused; from si (to bind), with a long vowel, sītā (furrow) is that by which people bind or secure a home; similarly for others.
Mhissa (của mhi) si (si), mihi (mihi) ca (và), mhayanaṃ (sự cười) sitaṃ (nụ cười) = mandahasitaṃ (nụ cười nhẹ), mhayanaṃ (sự cười) mihitaṃ (nụ cười) = tadeva (chính nó), kusa-akkose (chửi rủa) tassa (của nó) īña (īña), kusīyati (bị chửi rủa) akkosīyati (bị chửi rủa) là kusīto (lười biếng) = alaso (lười biếng), si=bandhane (buộc), dīgho (dài), senti (buộc) bandhanti (buộc) gharāvāsaṃ (đời sống gia đình) etāyā (bằng cái này) là sītā (luống cày) = naṅgalalekhā (luống cày), và tương tự với những cái khác.
Sama-upasame, dara-daraṇe, dama-upasame, kilama klama-gelaññe, sapa-akkose, vasa-nivāse, āpubbo, evamādīhi atho hoti.
From sama (to calm), dara (to split), dama (to subdue), kilama or klama (to be weary), sapa (to curse), vasa (to dwell), with ā as a prefix, and so on, atha is applied.
Từ Sama-upasame (thuần hóa), Dara-daraṇe (xé rách), Dama-upasame (thuần hóa), Kilama klama-gelaññe (mệt mỏi), Sapa-akkose (chửi rủa), Vasa-nivāse (cư trú), āpubbo (tiền tố ā), và các từ tương tự, atho được thêm vào.
Sametīti samatho=samādhi.
Samatho (calm, concentration) is that which calms.
Sameti (trở nên bình tĩnh) là samatho (định) = samādhi (định).
Daraṇaṃ daratho=pīḷā.
Daratho (pain, anguish) is splitting.
Daraṇaṃ (sự xé rách) là daratho (nỗi đau) = pīḷā (nỗi đau).
Damanaṃ damatho=damo.
Damatho (self-control) is subduing.
Damanaṃ (sự thuần hóa) là damatho (sự thuần hóa) = damo (sự thuần hóa).
Kilamanaṃ kilamatho=parissamo.
Kilamatho (fatigue, weariness) is being weary.
Kilamanaṃ (sự mệt mỏi) là kilamatho (sự mệt mỏi) = parissamo (sự mệt mỏi).
Sapanaṃ sapatho=saccakaraṇaṃ.
Sapatho (oath) is swearing.
Sapanaṃ (sự chửi rủa) là sapatho (lời thề) = saccakaraṇaṃ (lời thề).
Āvasanti etthāti āvasatho=gharaṃ.
Āvasatho (house, dwelling) is that in which one dwells.
Āvasanti (cư trú) ettha (ở đây) là āvasatho (nhà) = gharaṃ (nhà).
Upapubbā vasatismā atho hoti, vassa oṭa cādeso.
From vasa with the prefix upa, atha is applied, and vassa is replaced by oṭa.
Từ Upapubbā vasatismā (với tiền tố upa và từ vasa), atho được thêm vào, vassa (của vassa) oṭa (oṭa) cādeso (và sự thay thế).
Upavasanti etthāti uposatho=tithiviseso, navamahatthi kulañca.
Uposatho (observance day, a specific kind of great elephant) is that in which one dwells (observes).
Upavasanti (cư trú) ettha (ở đây) là uposatho (ngày trai giới) = tithiviseso (một ngày đặc biệt), và navamahatthi kulañca (một loại voi chúa).
Titthaādayo thakaparā nipaccante.
Tittha and others are formed with thaka as an irregular formation.
Tittha và các từ tương tự được hình thành với thaka.
Tara-taraṇe, assa ittaṃ, pararūpādi, tarantyanenāti titthaṃ=najjādiṃ yenāvataranti taṃ.
From tara (to cross), i is applied to a, and then other modifications; titthaṃ (ford, sacred bathing place) is that by which people descend into a river, etc.
Tara-taraṇe (vượt qua), assa (của nó) ittaṃ (ī), pararūpādi (sự thay đổi hình thức, v.v.), tarantyanena (bằng cái được vượt qua) là titthaṃ (bến) = najjādiṃ (sông, v.v.) yenāvataranti (bằng cái được đi xuống) taṃ (cái đó).
Sica-rakkhaṇe, secatīti sittaṃ=madhucchiṭṭhaṃ.
From sica (to sprinkle), sittaṃ (wax, beeswax) is that which sprinkles.
Sica-rakkhaṇe (bảo vệ), secati (bảo vệ) là sittaṃ (sáp ong) = madhucchiṭṭhaṃ (sáp ong).
Hasa-hasane, hasantyanenāti hattho=karo, nakkhattāñca.
From hasa (to laugh), hattho (hand, a constellation) is that by which people laugh.
Hasa-hasane (cười), hasantyanena (bằng cái được cười) là hattho (tay) = karo (tay), và nakkhattāñca (và chòm sao).
Gāyatīti gāthā=pajjaviseso.
Gāthā (verse) is that which is sung.
Gāyati (hát) là gāthā (kệ) = pajjaviseso (một loại thơ).
Aranti pavattantyanenāti attho=dhanaṃ.
Attho (meaning, wealth) is that by which things proceed or arise.
Aranti (tiếp diễn) pavattanti (tiếp diễn) enenāti (bằng cái này) là attho (mục đích) = dhanaṃ (của cải).
Rogaṃ tudati pīḷetīti tutthaṃ=osadhaṃ.
Tutthaṃ (medicine) is that which afflicts or torments disease.
Rogaṃ (bệnh) tudati (làm đau) pīḷeti (làm đau) là tutthaṃ (thuốc) = osadhaṃ (thuốc).
Yu-missane, dīgho, yavatīti yū- tho=sajātikānaṃ tiracchānānaṃsamūho.
From yu (to mix), with a long vowel, yūtho (herd, flock) is a group of animals of the same species.
Yu-missane (trộn lẫn), dīgho (dài), yavati (trộn lẫn) là yūtho (đàn) = sajātikānaṃ (cùng loài) tiracchānānaṃ (động vật) samūho (tập hợp).
Gupa-gopane, dīgho, palopo, paṭikūlattā gopīyatīti gūtho=vaccaṃ, evamaññepi.
From gup in the sense of 'to protect', with lengthening (of the vowel) and elision (of the consonant); that which is protected due to its repulsiveness is gūtho (excrement). And similarly for others.
Gupa-bảo vệ, nguyên âm dài, mất âm, do sự ghê tởm nên được bảo vệ, gūtho = phân, tương tự cho các từ khác.
Vasa-nivāse, masa-āmasane, kusa-akkose, etehi thu hoti.
From vasa (to dwell), masa (to touch), kusa (to revile), the suffix thu occurs.
Vasa-ở, masa-chạm vào, kusa-chửi rủa, từ những từ này có thu.
Vasanti etthāti vatthu=padattho.
That wherein (beings) dwell is vatthu (ground, substance).
Nơi người ta ở là vatthu = đối tượng.
Dadhiṃ āmasatīti matthu=dadhimaṇḍo.
One who touches curds is matthu (whey).
Cái chạm vào sữa đông là matthu = váng sữa đông.
Kusīyati akkosīyati bhera vanādattāti kotthu=sigālo.
That which is reviled, cursed, and causes fear is kotthu (jackal).
Cái bị chửi rủa, bị mắng mỏ bởi tiếng kêu là kotthu = chó rừng.
Saka-sattiyaṃ, vasa-nivāse, etehi thi hoti.
From saka (to be capable), vasa (to dwell), the suffix thi occurs.
Saka-khả năng, vasa-ở, từ những từ này có thi.
Sakkoti gantumanenāti satthi=ūru.
That by which one is able to go is satthi (thigh).
Cái có thể đi được là satthi = đùi.
Vasīyati acchādīyatīti vatthi=nābhiyā adho.
That which is covered or clothed is vatthi (the area below the navel).
Cái được che phủ là vatthi = dưới rốn.
Tā-pālane, ata-sātaccagamane, etehi ithi hoti.
From tā (to protect), ata (to go continuously), the suffix ithi occurs.
Tā-bảo vệ, ata-đi liên tục, từ những từ này có ithi.
Tāyati pāletīti tithi=paṭipadādi, atati gacchatīti atithi=abbhāgato.
One who protects is tithi (practice, etc.); one who comes is atithi (guest).
Người bảo vệ là tithi = con đường, khách viếng thăm, người đi liên tục là atithi = khách lạ.