60. Tena kho pana samayena sañcayo* paribbājako rājagahe paṭivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ aḍḍhateyyehi paribbājakasatehi.
60. At that time, Sañcayo the wanderer was residing in Rājagaha with a large company of wanderers, two hundred and fifty wanderers.
60. Vào thời ấy, du sĩ Sañcayo đang trú ngụ tại Rājagaha cùng với một hội chúng du sĩ lớn gồm hai trăm năm mươi du sĩ.
Tena kho pana samayena sāriputtamoggallānā sañcaye paribbājake brahmacariyaṃ caranti.
At that time, Sāriputta and Moggallāna were observing the holy life under Sañcayo the wanderer.
Vào thời ấy, Sāriputta và Moggallāna đang tu phạm hạnh với du sĩ Sañcayo.
Tehi katikā katā hoti – yo paṭhamaṃ amataṃ adhigacchati, so itarassa ārocetūti.
They had made an agreement: “Whoever first attains the Deathless, he should inform the other.”
Họ đã có một lời giao ước: “Ai chứng đạt Niết-bàn trước, người ấy hãy báo cho người kia biết.”
Atha kho āyasmā assaji pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi pāsādikena abhikkantena paṭikkantena ālokitena vilokitena samiñjitena pasāritena, okkhittacakkhu iriyāpathasampanno.
Then, in the morning, Venerable Assaji dressed, took his bowl and robe, and entered Rājagaha for alms, with a pleasing deportment in advancing and retreating, looking straight ahead and looking sideways, bending and stretching his limbs, with downcast eyes, perfect in his bodily movements.
Rồi Tôn giả Assaji, vào buổi sáng, đắp y, cầm bát và y đi vào Rājagaha để khất thực, với dáng đi khoan thai, dáng dừng trang nghiêm, nhìn thẳng, nhìn liếc, co duỗi tay chân đẹp đẽ, mắt nhìn xuống, oai nghi đầy đủ.
Addasā kho sāriputto paribbājako āyasmantaṃ assajiṃ rājagahe piṇḍāya carantaṃ pāsādikena abhikkantena paṭikkantena ālokitena vilokitena samiñjitena pasāritena okkhittacakkhuṃ iriyāpathasampannaṃ.
Sāriputta the wanderer saw Venerable Assaji walking for alms in Rājagaha with a pleasing deportment in advancing and retreating, looking straight ahead and looking sideways, bending and stretching his limbs, with downcast eyes, perfect in his bodily movements.
Du sĩ Sāriputta đã thấy Tôn giả Assaji đang khất thực tại Rājagaha với dáng đi khoan thai, dáng dừng trang nghiêm, nhìn thẳng, nhìn liếc, co duỗi tay chân đẹp đẽ, mắt nhìn xuống, oai nghi đầy đủ.
Disvānassa etadahosi – ‘‘ye vata loke arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpannā, ayaṃ tesaṃ bhikkhu aññataro.
Having seen him, it occurred to him: “Surely, among those in the world who are Arahants or have entered the path to Arahantship, this bhikkhu is one of them.
Sau khi thấy, ông đã nghĩ: “Trong số những vị A-la-hán hoặc những vị đã chứng đạt đạo quả A-la-hán trên thế gian này, vị Tỳ-khưu này là một trong số đó.
Yaṃnūnāhaṃ imaṃ bhikkhuṃ upasaṅkamitvā puccheyyaṃ – ‘kaṃsi tvaṃ, āvuso, uddissa pabbajito, ko vā te satthā, kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī’’’ti?
What if I were to approach this bhikkhu and ask him: ‘For whose sake, friend, have you gone forth? Who is your Teacher? Whose Dhamma do you approve of?’”
Ta nên đến gần vị Tỳ-khưu này và hỏi: ‘Này Hiền giả, Hiền giả xuất gia vì ai? Ai là Bổn sư của Hiền giả? Và Hiền giả ưa thích giáo pháp của ai?’”
Atha kho sāriputtassa paribbājakassa etadahosi – ‘‘akālo kho imaṃ bhikkhuṃ pucchituṃ, antaragharaṃ paviṭṭho piṇḍāya carati.
Then it occurred to Sāriputta the wanderer: “It is not the right time to question this bhikkhu; he has entered the residential area and is walking for alms.
Rồi du sĩ Sāriputta đã nghĩ: “Bây giờ không phải là lúc để hỏi vị Tỳ-khưu này, vì ông ấy đã vào trong làng và đang khất thực.
Yaṃnūnāhaṃ imaṃ bhikkhuṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandheyyaṃ, atthikehi upaññātaṃ magga’’nti.
What if I were to follow closely behind this bhikkhu, on the path known by those who seek?”
Ta nên đi theo sau vị Tỳ-khưu này, đây là con đường đã được những người có mong muốn biết đến.”
Atha kho āyasmā assaji rājagahe piṇḍāya caritvā piṇḍapātaṃ ādāya paṭikkami.
Then Venerable Assaji, having walked for alms in Rājagaha, took his almsfood and departed.
Rồi Tôn giả Assaji, sau khi khất thực tại Rājagaha và nhận được thức ăn, đã trở về.
Atha kho sāriputtopi paribbājako yenāyasmā assaji tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmatā assajinā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then Sāriputta the wanderer also approached Venerable Assaji, and having approached, he exchanged greetings with Venerable Assaji, and after an amiable and courteous conversation, stood to one side.
Rồi du sĩ Sāriputta cũng đi đến chỗ Tôn giả Assaji, sau khi đến, ông đã chào hỏi Tôn giả Assaji, và sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, ông đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhito kho sāriputto paribbājako āyasmantaṃ assajiṃ etadavoca – ‘‘vippasannāni kho te, āvuso, indriyāni, parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto.
Standing to one side, Sāriputta the wanderer said to Venerable Assaji: “Friend, your faculties are serene, your complexion is pure and radiant.
Khi đứng sang một bên, du sĩ Sāriputta đã nói với Tôn giả Assaji như vầy: “Này Hiền giả, các căn của Hiền giả thật thanh tịnh, màu da của Hiền giả thật trong sáng và tinh khiết.
Kaṃsi tvaṃ, āvuso, uddissa pabbajito, ko vā te satthā, kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī’’ti?
For whose sake, friend, have you gone forth? Who is your Teacher? Whose Dhamma do you approve of?”
Này Hiền giả, Hiền giả xuất gia vì ai? Ai là Bổn sư của Hiền giả? Và Hiền giả ưa thích giáo pháp của ai?”
‘‘Atthāvuso, mahāsamaṇo sakyaputto sakyakulā pabbajito, tāhaṃ bhagavantaṃ uddissa pabbajito, so ca me bhagavā satthā, tassa cāhaṃ bhagavato dhammaṃ rocemī’’ti.
“There is, friend, the Great Samaṇa, the Sakyaputta, who has gone forth from the Sakya clan. I have gone forth for the sake of that Blessed One; that Blessed One is my Teacher, and I approve of the Dhamma of that Blessed One.”
“Này Hiền giả, có một vị Đại Sa-môn, là con của dòng dõi Sakya, đã xuất gia từ gia tộc Sakya. Tôi xuất gia vì vị Thế Tôn ấy, vị Thế Tôn ấy là Bổn sư của tôi, và tôi ưa thích giáo pháp của vị Thế Tôn ấy.”
‘‘Kiṃvādī panāyasmato satthā, kimakkhāyī’’ti?
“What does the Teacher of the venerable one teach, what does he proclaim?”
“Vậy Bổn sư của Hiền giả thuyết giảng điều gì, tuyên bố điều gì?”
‘‘Ahaṃ kho, āvuso, navo acirapabbajito, adhunāgato imaṃ dhammavinayaṃ, na tāhaṃ sakkomi vitthārena dhammaṃ desetuṃ, api ca te saṃkhittena atthaṃ vakkhāmī’’ti.
“I am, friend, newly ordained, I have recently come to this Dhamma and Discipline, so I cannot expound the Dhamma in detail, but I can tell you the meaning in brief.”
“Này Hiền giả, tôi là người mới xuất gia, mới đến với Pháp và Luật này không lâu, tôi không thể thuyết giảng giáo pháp một cách rộng rãi, nhưng tôi sẽ nói cho Hiền giả ý nghĩa một cách tóm tắt.”
Atha kho sāriputto paribbājako āyasmantaṃ assajiṃ etadavoca – ‘‘hotu, āvuso –
Then Sāriputta the wanderer said to Venerable Assaji: “Let it be so, friend –
Rồi du sĩ Sāriputta đã nói với Tôn giả Assaji như vầy: “Được thôi, này Hiền giả –
61. Atha kho sāriputto paribbājako yena moggallāno paribbājako tenupasaṅkami.
61. Then Sāriputta the wanderer approached Moggallāna the wanderer.
61. Rồi du sĩ Sāriputta đi đến chỗ du sĩ Moggallāna.
Addasā kho moggallāno paribbājako sāriputtaṃ paribbājakaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna sāriputtaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘vippasannāni kho te, āvuso, indriyāni, parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto.
Moggallāna the wanderer saw Sāriputta the wanderer coming from afar. Having seen Sāriputta the wanderer, he said to him: "Indeed, friend, your faculties are serene, your complexion is pure and radiant.
Du sĩ Moggallāna thấy du sĩ Sāriputta từ xa đi đến, thấy du sĩ Sāriputta rồi nói rằng: “Này hiền giả, các căn của hiền giả thật thanh tịnh, màu da của hiền giả thật trong sáng, rạng rỡ.
Kacci nu tvaṃ, āvuso, amataṃ adhigato’’ti?
Friend, have you attained the Deathless?"
Này hiền giả, hiền giả đã chứng đạt Amata (Bất Tử) rồi chăng?”
‘‘Āmāvuso, amataṃ adhigato’’ti.
"Yes, friend, I have attained the Deathless."
“Vâng, này hiền giả, tôi đã chứng đạt Amata rồi.”
‘‘Yathākathaṃ pana tvaṃ, āvuso, amataṃ adhigato’’ti?
"But how, friend, have you attained the Deathless?"
“Nhưng này hiền giả, hiền giả đã chứng đạt Amata bằng cách nào?”
‘‘Idhāhaṃ, āvuso, addasaṃ assajiṃ bhikkhuṃ rājagahe piṇḍāya carantaṃ pāsādikena abhikkantena paṭikkantena ālokitena vilokitena samiñjitena pasāritena okkhittacakkhuṃ iriyāpathasampannaṃ.
"Here, friend, I saw the bhikkhu Assaji in Rājagaha, going for alms, pleasing in his deportment, in his coming and going, looking forward and around, bending and stretching, with downcast eyes, perfect in his bodily movements.
“Này hiền giả, ở đây tôi đã thấy Tỳ-kheo Assaji đang đi khất thực tại Rājagaha, với dáng đi, dáng đứng, dáng nhìn, dáng liếc, dáng co, dáng duỗi thật đoan trang, mắt nhìn xuống, oai nghi đầy đủ.
Disvāna me etadahosi – ‘ye vata loke arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpannā, ayaṃ tesaṃ bhikkhu aññataro.
Having seen him, it occurred to me: ‘Surely, this bhikkhu is one of those in the world who are arahants or who have entered the path to arahantship.
Thấy vậy, tôi nghĩ rằng: ‘Trong thế gian, những ai là bậc A-la-hán hoặc đang trên con đường A-la-hán, vị Tỳ-kheo này là một trong số đó.
Yaṃnūnāhaṃ imaṃ bhikkhuṃ upasaṅkamitvā puccheyyaṃ – kaṃsi tvaṃ, āvuso uddissa pabbajito, ko vā te satthā, kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī’’’ti.
What if I were to approach this bhikkhu and ask him: Friend, by whom did you go forth? Who is your Teacher? Whose Dhamma do you approve of?’"
Vậy thì, ta nên đến gần vị Tỳ-kheo này mà hỏi: Này hiền giả, hiền giả đã xuất gia vì ai? Ai là Bậc Đạo Sư của hiền giả? Hiền giả ưa thích Pháp của ai?’
Tassa mayhaṃ, āvuso, etadahosi – ‘‘akālo kho imaṃ bhikkhuṃ pucchituṃ antaragharaṃ paviṭṭho piṇḍāya carati, yaṃnūnāhaṃ imaṃ bhikkhuṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandheyyaṃ atthikehi upaññātaṃ magga’’nti.
"Then it occurred to me, friend: ‘It is not the right time to question this bhikkhu; he has entered among the houses and is going for alms. What if I were to follow this bhikkhu, keeping to the path known to seekers?’"
Này hiền giả, tôi lại nghĩ rằng: ‘Bây giờ không phải lúc để hỏi vị Tỳ-kheo này, vì ngài đã vào nhà để đi khất thực. Vậy thì, ta nên đi theo sau lưng vị Tỳ-kheo này trên con đường mà những ai có mục đích thường đi’.
Atha kho, āvuso, assaji bhikkhu rājagahe piṇḍāya caritvā piṇḍapātaṃ ādāya paṭikkami.
"Then, friend, the bhikkhu Assaji, having gone for alms in Rājagaha and having received his alms food, departed."
Rồi này hiền giả, Tỳ-kheo Assaji sau khi đi khất thực tại Rājagaha và nhận được vật thực, đã trở về.
Atha khvāhaṃ, āvuso, yena assaji bhikkhu tenupasaṅkamiṃ, upasaṅkamitvā assajinā bhikkhunā saddhiṃ sammodiṃ, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsiṃ.
"Then, friend, I approached the bhikkhu Assaji. Having approached him, I exchanged greetings with the bhikkhu Assaji. When the courteous and memorable talk was concluded, I stood to one side."
Rồi này hiền giả, tôi đến chỗ Tỳ-kheo Assaji, đến rồi tôi chào hỏi Tỳ-kheo Assaji, sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, tôi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhito kho ahaṃ, āvuso, assajiṃ bhikkhuṃ etadavocaṃ – ‘‘vippasannāni kho te, āvuso, indriyāni, parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto.
"Standing to one side, friend, I said to the bhikkhu Assaji: 'Indeed, friend, your faculties are serene, your complexion is pure and radiant.
Này hiền giả, khi đứng sang một bên, tôi nói với Tỳ-kheo Assaji rằng: ‘Này hiền giả, các căn của hiền giả thật thanh tịnh, màu da của hiền giả thật trong sáng, rạng rỡ.
‘Kaṃsi tvaṃ, āvuso, uddissa pabbajito, ko vā te satthā, kassa vā tvaṃ dhammaṃ rocesī’’’ti?
Friend, by whom did you go forth? Who is your Teacher? Whose Dhamma do you approve of?'"
Này hiền giả, hiền giả đã xuất gia vì ai? Ai là Bậc Đạo Sư của hiền giả? Hiền giả ưa thích Pháp của ai?’
‘Atthāvuso, mahāsamaṇo sakyaputto sakyakulā pabbajito, tāhaṃ bhagavantaṃ uddissa pabbajito, so ca me bhagavā satthā, tassa cāhaṃ bhagavato dhammaṃ rocemī’ti.
"'Friend, there is the Great Samaṇa, the Sakyan son, who went forth from the Sakya clan. I have gone forth by him, that Bhagavā is my Teacher, and I approve of the Dhamma of that Bhagavā.'"
‘Này hiền giả, có một Đại Sa-môn, là con của dòng Sakya, đã xuất gia từ gia tộc Sakya. Tôi đã xuất gia vì Đức Thế Tôn ấy, Đức Thế Tôn ấy là Bậc Đạo Sư của tôi, và tôi ưa thích Pháp của Đức Thế Tôn ấy’.
‘Kiṃvādī panāyasmato satthā kimakkhāyī’ti.
"'What does your teacher proclaim, friend? What does he teach?'"
‘Bậc Đạo Sư của Tôn giả thuyết giảng điều gì? Ngài tuyên bố điều gì?’
‘Ahaṃ kho, āvuso, navo acirapabbajito adhunāgato imaṃ dhammavinayaṃ, na tāhaṃ sakkomi vitthārena dhammaṃ desetuṃ, api ca te saṃkhittena atthaṃ vakkhāmī’’’ti.
"'Friend, I am new, recently gone forth, having but recently come to this Dhamma and Vinaya. I am not able to teach the Dhamma in detail, but I can tell you the meaning briefly.'"
‘Này hiền giả, tôi là người mới xuất gia, mới đến với Pháp và Luật này, tôi không thể thuyết giảng Pháp một cách rộng rãi, nhưng tôi sẽ nói cho hiền giả về ý nghĩa một cách vắn tắt’.
Atha khvāhaṃ, āvuso, assajiṃ bhikkhuṃ etadavocaṃ – ‘‘hotu, āvuso,
Then, friend, I said to the bhikkhu Assaji: "That is enough, friend.
Rồi này hiền giả, tôi nói với Tỳ-kheo Assaji rằng: “Được thôi, này hiền giả,
62. Atha kho moggallāno paribbājako sāriputtaṃ paribbājakaṃ etadavoca ‘‘gacchāma mayaṃ, āvuso, bhagavato santike, so no bhagavā satthā’’ti.
62. Then Moggallāna the wanderer said to Sāriputta the wanderer, "Friend, let us go to the Bhagavā; that Bhagavā is our Teacher."
62. Rồi này du sĩ Moggallāna nói với du sĩ Sāriputta: “Này hiền giả, chúng ta hãy đến chỗ Đức Thế Tôn, Đức Thế Tôn ấy là Bậc Đạo Sư của chúng ta.”
‘‘Imāni kho, āvuso, aḍḍhateyyāni paribbājakasatāni amhe nissāya amhe sampassantā idha viharanti, tepi tāva apalokema* .
"Friend, these two hundred and fifty wanderers reside here relying on us, looking up to us; let us first take leave of them.
“Này hiền giả, có hai trăm năm mươi du sĩ này đang sống ở đây nương tựa vào chúng ta, nhìn thấy chúng ta. Chúng ta hãy tạm biệt họ trước đã.
Yathā te maññissanti, tathā te karissantī’’ti.
Whatever they decide, they will do."
Họ sẽ làm theo những gì họ nghĩ.”
Atha kho sāriputtamoggallānā yena te paribbājakā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā te paribbājake etadavocuṃ – ‘‘gacchāma mayaṃ, āvuso, bhagavato santike, so no bhagavā satthā’’ti.
Then Sāriputta and Moggallāna approached those wanderers. Having approached them, they said to those wanderers: "Friends, let us go to the Bhagavā; that Bhagavā is our Teacher."
Rồi Sāriputta và Moggallāna đến chỗ các du sĩ ấy, đến rồi họ nói với các du sĩ ấy rằng: “Này hiền giả, chúng ta hãy đến chỗ Đức Thế Tôn, Đức Thế Tôn ấy là Bậc Đạo Sư của chúng ta.”
‘‘Mayaṃ āyasmante nissāya āyasmante sampassantā idha viharāma, sace āyasmantā mahāsamaṇe brahmacariyaṃ carissanti, sabbeva mayaṃ mahāsamaṇe brahmacariyaṃ carissāmā’’ti.
"We reside here relying on your venerable selves, looking up to your venerable selves. If your venerable selves will lead the holy life under the Great Samaṇa, we all will also lead the holy life under the Great Samaṇa."
“Chúng tôi nương tựa vào các Tôn giả, nhìn thấy các Tôn giả mà sống ở đây. Nếu các Tôn giả thực hành Phạm hạnh với Đại Sa-môn, thì tất cả chúng tôi cũng sẽ thực hành Phạm hạnh với Đại Sa-môn.”
Atha kho sāriputtamoggallānā yena sañcayo paribbājako tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā sañcayaṃ paribbājakaṃ etadavocuṃ – ‘‘gacchāma mayaṃ, āvuso, bhagavato santike, so no bhagavā satthā’’ti.
Then Sāriputta and Moggallāna approached Sañcaya the wanderer. Having approached him, they said to Sañcaya the wanderer: "Friend, let us go to the Bhagavā; that Bhagavā is our Teacher."
Rồi Sāriputta và Moggallāna đến chỗ du sĩ Sañcaya, đến rồi họ nói với du sĩ Sañcaya rằng: “Này hiền giả, chúng ta hãy đến chỗ Đức Thế Tôn, Đức Thế Tôn ấy là Bậc Đạo Sư của chúng ta.”
‘‘Alaṃ, āvuso, mā agamittha, sabbeva tayo imaṃ gaṇaṃ pariharissāmā’’ti.
"Enough, friends, do not go. All three of us will manage this group."
“Thôi, này hiền giả, đừng đi, cả ba chúng ta hãy cùng quản lý nhóm này.”
Dutiyampi kho…pe… tatiyampi kho sāriputtamoggallānā sañcayaṃ paribbājakaṃ etadavocuṃ – ‘‘gacchāma mayaṃ, āvuso, bhagavato santike, so no bhagavā satthā’’ti.
A second time... and a third time, Sāriputta and Moggallāna said to Sañcaya the wanderer: "Friend, let us go to the Bhagavā; that Bhagavā is our Teacher."
Lần thứ hai… Lần thứ ba Sāriputta và Moggallāna cũng nói với du sĩ Sañcaya rằng: “Này hiền giả, chúng ta hãy đến chỗ Đức Thế Tôn, Đức Thế Tôn ấy là Bậc Đạo Sư của chúng ta.”
‘‘Alaṃ, āvuso, mā agamittha, sabbeva tayo imaṃ gaṇaṃ pariharissāmā’’ti.
"Enough, friends, do not go. All three of us will manage this group."
“Thôi, này hiền giả, đừng đi, cả ba chúng ta hãy cùng quản lý nhóm này.”
Atha kho sāriputtamoggallānā tāni aḍḍhateyyāni paribbājakasatāni ādāya yena veḷuvanaṃ tenupasaṅkamiṃsu.
Then Sāriputta and Moggallāna, taking those two hundred and fifty wanderers, approached the Bamboo Grove.
Rồi Sāriputta và Moggallāna dẫn hai trăm năm mươi du sĩ ấy đến Veḷuvana.
Sañcayassa pana paribbājakassa tattheva uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggañchi.
And hot blood gushed from the mouth of Sañcaya the wanderer right there.
Còn máu nóng thì trào ra từ miệng của du sĩ Sañcaya ngay tại chỗ đó.
63. Tena kho pana samayena abhiññātā abhiññātā māgadhikā kulaputtā bhagavati brahmacariyaṃ caranti.
63. Now at that time, many well-known and distinguished Magadhan young men of good families were leading the holy life under the Bhagavā.
63. Vào lúc bấy giờ, các thiện gia nam tử Magadha nổi tiếng, rất nổi tiếng đang thực hành Phạm hạnh dưới sự hướng dẫn của Đức Thế Tôn.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – aputtakatāya paṭipanno samaṇo gotamo, vedhabyāya paṭipanno samaṇo gotamo, kulupacchedāya paṭipanno samaṇo gotamo, idāni anena jaṭilasahassaṃ pabbājitaṃ, imāni ca aḍḍhateyyāni paribbājakasatāni sañcayāni* pabbājitāni.
People complained, grumbled, and spread the news: "The Samaṇa Gotama leads to childlessness! The Samaṇa Gotama leads to widowhood! The Samaṇa Gotama leads to the destruction of families! Now by him, a thousand ascetics have been ordained, and these two hundred and fifty wanderers, Sañcaya's disciples, have been ordained."
Mọi người phàn nàn, chỉ trích, và lan truyền rộng rãi rằng: “Sa-môn Gotama đã hành xử để gây ra tình trạng không con, Sa-môn Gotama đã hành xử để gây ra tình trạng góa bụa, Sa-môn Gotama đã hành xử để gây ra sự đoạn tuyệt dòng dõi. Giờ đây, Ngài đã khiến một ngàn đạo sĩ tóc bện xuất gia, và hai trăm năm mươi du sĩ của Sañcaya này cũng đã xuất gia.”
Ime ca abhiññātā abhiññātā māgadhikā kulaputtā samaṇe gotame brahmacariyaṃ carantīti.
And these very well-known, well-known young men of Magadha are leading the holy life under the ascetic Gotama.
Và những thiện gia nam tử nổi tiếng ở xứ Magadha này đang thực hành Phạm hạnh dưới sự hướng dẫn của Sa-môn Gotama.
Apissu bhikkhū disvā imāya gāthāya codenti –
Furthermore, seeing the bhikkhus, they censured them with this verse—
Thậm chí khi thấy các Tỳ-khưu, họ còn dùng bài kệ này để chỉ trích –
64. Tena kho pana samayena bhikkhū anupajjhāyakā anācariyakā* anovadiyamānā ananusāsiyamānā dunnivatthā duppārutā anākappasampannā piṇḍāya caranti; manussānaṃ* bhuñjamānānaṃ uparibhojanepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmenti, uparikhādanīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmenti, uparisāyanīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmenti, uparipānīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmenti; sāmaṃ sūpampi odanampi viññāpetvā bhuñjanti; bhattaggepi uccāsaddā mahāsaddā viharanti.
At that time, bhikkhus without an upajjhāya, without an ācariya, unadmonished, uninstructed, badly robed, badly cloaked, and not endowed with proper conduct, went on alms round; they presented an alms-bowl, even with remnants in it, to people who were eating over their food, over their solid food, over their soft food, over their drinks; they themselves asked for curry and rice and ate; and they stayed in the refectory making loud and boisterous noises.
64. Rồi vào lúc ấy, các Tỳ-khưu không có Upajjhāya, không có Ācariya, không được nhắc nhở, không được giáo huấn, mặc y không chỉnh tề, khoác y không đúng cách, thiếu phong thái trang nghiêm, đi khất thực; họ đặt bát ăn thừa lên trên thức ăn đang được người ta dùng, đặt bát ăn thừa lên trên đồ ăn vặt, đặt bát ăn thừa lên trên đồ uống, đặt bát ăn thừa lên trên nước uống; họ tự xin canh và cơm để ăn; họ nói lớn tiếng, gây ồn ào trong phòng ăn.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā dunnivatthā duppārutā anākappasampannā piṇḍāya carissanti; manussānaṃ bhuñjamānānaṃ, uparibhojanepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, uparikhādanīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, uparisāyanīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, uparipānīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti; sāmaṃ sūpampi odanampi viññāpetvā bhuñjissanti; bhattaggepi uccāsaddā mahāsaddā viharissanti seyyathāpi brāhmaṇā brāhmaṇabhojane’’ti.
People complained, grumbled, and criticized: “How can these Sakyan ascetics go on alms round badly robed, badly cloaked, and not endowed with proper conduct; present an alms-bowl, even with remnants in it, to people who are eating over their food, over their solid food, over their soft food, over their drinks; themselves ask for curry and rice and eat; and stay in the refectory making loud and boisterous noises, just like brahmins at a brahminical feast?”
Người ta than phiền, chê bai, chỉ trích: “Sao mà các Sa-môn Thích tử lại mặc y không chỉnh tề, khoác y không đúng cách, thiếu phong thái trang nghiêm, đi khất thực; lại đặt bát ăn thừa lên trên thức ăn đang được người ta dùng, đặt bát ăn thừa lên trên đồ ăn vặt, đặt bát ăn thừa lên trên đồ uống, đặt bát ăn thừa lên trên nước uống; lại tự xin canh và cơm để ăn; lại nói lớn tiếng, gây ồn ào trong phòng ăn như các Bà-la-môn trong bữa ăn của Bà-la-môn vậy?”
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ.
The bhikkhus heard those people complaining, grumbling, and criticizing.
Các Tỳ-khưu đã nghe những lời than phiền, chê bai, chỉ trích của những người ấy.
Ye te bhikkhū appicchā santuṭṭhā lajjino kukkuccakā sikkhākāmā, te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū dunnivatthā duppārutā anākappasampannā piṇḍāya carissanti; manussānaṃ bhuñjamānānaṃ, uparibhojanepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, uparikhādanīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, uparisāyanīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, uparipānīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti; sāmaṃ sūpampi odanampi viññāpetvā bhuñjissanti; bhattaggepi uccāsaddā mahāsaddā viharissantī’’ti.
Those bhikkhus who were of few desires, contented, modest, scrupulous, and desirous of training, complained, grumbled, and criticized: “How can these bhikkhus go on alms round badly robed, badly cloaked, and not endowed with proper conduct; present an alms-bowl, even with remnants in it, to people who are eating over their food, over their solid food, over their soft food, over their drinks; themselves ask for curry and rice and eat; and stay in the refectory making loud and boisterous noises?”
Những Tỳ-khưu có ít dục vọng, biết đủ, biết hổ thẹn, biết sợ hãi, và mong muốn học hỏi, đã than phiền, chê bai, chỉ trích: “Sao mà các Tỳ-khưu lại mặc y không chỉnh tề, khoác y không đúng cách, thiếu phong thái trang nghiêm, đi khất thực; lại đặt bát ăn thừa lên trên thức ăn đang được người ta dùng, đặt bát ăn thừa lên trên đồ ăn vặt, đặt bát ăn thừa lên trên đồ uống, đặt bát ăn thừa lên trên nước uống; lại tự xin canh và cơm để ăn; lại nói lớn tiếng, gây ồn ào trong phòng ăn?”
Atha kho te bhikkhū…pe… bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
Then those bhikkhus… (as before) … reported this matter to the Blessed One.
Rồi các Tỳ-khưu ấy… (văn tắt)… đã trình bày sự việc đó lên Thế Tôn.
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā bhikkhū paṭipucchi – ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū dunnivatthā duppārutā anākappasampannā piṇḍāya caranti, manussānaṃ bhuñjamānānaṃ upari bhojanepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmenti, uparikhādanīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmenti, uparisāyanīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmenti, uparipānīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmenti, sāmaṃ sūpampi odanampi viññāpetvā bhuñjanti, bhattaggepi uccāsaddā mahāsaddā viharantī’’ti?
Then, on this occasion, on this matter, the Blessed One, having assembled the Saṅgha of bhikkhus, questioned the bhikkhus: “Is it true, monks, that these bhikkhus go on alms round badly robed, badly cloaked, and not endowed with proper conduct; present an alms-bowl, even with remnants in it, to people who are eating over their food, over their solid food, over their soft food, over their drinks; themselves ask for curry and rice and eat; and stay in the refectory making loud and boisterous noises?”
Rồi Thế Tôn, nhân dịp này, nhân sự việc này, đã triệu tập Tăng đoàn Tỳ-khưu và hỏi các Tỳ-khưu: “Này các Tỳ-khưu, có thật là các Tỳ-khưu mặc y không chỉnh tề, khoác y không đúng cách, thiếu phong thái trang nghiêm, đi khất thực, đặt bát ăn thừa lên trên thức ăn đang được người ta dùng, đặt bát ăn thừa lên trên đồ ăn vặt, đặt bát ăn thừa lên trên đồ uống, đặt bát ăn thừa lên trên nước uống, tự xin canh và cơm để ăn, và nói lớn tiếng, gây ồn ào trong phòng ăn không?”
‘‘Saccaṃ bhagavā’’ti.
“It is true, Blessed One.”
“Bạch Thế Tôn, thật vậy.”
Vigarahi buddho bhagavā – ‘‘ananucchavikaṃ, bhikkhave, tesaṃ moghapurisānaṃ ananulomikaṃ appatirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ.
The Buddha, the Blessed One, rebuked them: “Monks, this is unfitting for those foolish men, unsuited, improper, not like an ascetic, not allowable, not to be done.
Đức Phật, Thế Tôn, đã quở trách: “Này các Tỳ-khưu, hành động của những kẻ rỗng tuếch ấy không phù hợp, không tương ưng, không thích đáng, không phải là hạnh Sa-môn, không đúng Pháp, không nên làm.
Kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā dunnivatthā duppārutā anākappasampannā piṇḍāya carissanti, manussānaṃ bhuñjamānānaṃ uparibhojanepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, uparikhādanīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, uparisāyanīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, uparipānīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, sāmaṃ sūpampi odanampi viññāpetvā bhuñjissanti, bhattaggepi uccāsaddā mahāsaddā viharissanti.
How, monks, can these foolish men go on alms round badly robed, badly cloaked, and not endowed with proper conduct; present an alms-bowl, even with remnants in it, to people who are eating over their food, over their solid food, over their soft food, over their drinks; themselves ask for curry and rice and eat; and stay in the refectory making loud and boisterous noises?
Này các Tỳ-khưu, sao những kẻ rỗng tuếch ấy lại mặc y không chỉnh tề, khoác y không đúng cách, thiếu phong thái trang nghiêm, đi khất thực, đặt bát ăn thừa lên trên thức ăn đang được người ta dùng, đặt bát ăn thừa lên trên đồ ăn vặt, đặt bát ăn thừa lên trên đồ uống, đặt bát ăn thừa lên trên nước uống, tự xin canh và cơm để ăn, và nói lớn tiếng, gây ồn ào trong phòng ăn được chứ?
Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya, pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya.
This, monks, is not for the conviction of the unconvicted or for the increase of conviction in the convicted.
Này các Tỳ-khưu, điều này không làm cho những người chưa có lòng tin phát sinh lòng tin, cũng không làm cho lòng tin của những người đã có lòng tin tăng trưởng thêm.
Atha khvetaṃ, bhikkhave, appasannānañceva appasādāya, pasannānañca ekaccānaṃ aññathattāyā’’ti.
But rather, monks, this is for the lack of conviction in the unconvicted and for causing some of the convicted to turn away.”
Mà này các Tỳ-khưu, điều này chỉ làm cho những người chưa có lòng tin không phát sinh lòng tin, và làm cho lòng tin của một số người đã có lòng tin bị thay đổi.”
Atha kho bhagavā te bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā dubbharatāya dupposatāya mahicchatāya asantuṭṭhitāya* saṅgaṇikāya kosajjassa avaṇṇaṃ bhāsitvā anekapariyāyena subharatāya suposatāya appicchassa santuṭṭhassa sallekhassa dhutassa pāsādikassa apacayassa vīriyārambhassa* vaṇṇaṃ bhāsitvā bhikkhūnaṃ tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
Then, having rebuked those bhikkhus in various ways for being difficult to support, difficult to maintain, having many desires, being discontented, fond of society, and for laziness, and having praised in various ways those who are easy to support, easy to maintain, of few desires, contented, of simple habits, austere, inspiring, not prone to accumulation, and diligent in effort, the Blessed One, having delivered a Dhamma talk suitable and appropriate to the bhikkhus, addressed the bhikkhus—
Rồi Thế Tôn, sau khi đã quở trách các Tỳ-khưu ấy bằng nhiều phương cách khác nhau, đã nói lên những lời chỉ trích về sự khó nuôi, khó dưỡng, nhiều dục vọng, không biết đủ, thích tụ tập, lười biếng; và đã nói lên những lời tán thán về sự dễ nuôi, dễ dưỡng, ít dục vọng, biết đủ, thích độc cư, thích hạnh đầu đà, có phong thái trang nghiêm, từ bỏ phiền não, tinh tấn; sau khi đã thuyết một bài pháp phù hợp và tương ưng với các Tỳ-khưu, Ngài đã gọi các Tỳ-khưu mà nói rằng –
65. ‘‘Anujānāmi, bhikkhave, upajjhāyaṃ.
“Monks, I allow an upajjhāya.
65. “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép có Upajjhāya.
Upajjhāyo, bhikkhave, saddhivihārikamhi puttacittaṃ upaṭṭhapessati, saddhivihāriko upajjhāyamhi pitucittaṃ upaṭṭhapessati.
Monks, an upajjhāya will establish the mind of a father towards his saddhivihārika, and a saddhivihārika will establish the mind of a son towards his upajjhāya.
Này các Tỳ-khưu, Upajjhāya sẽ có tâm như cha đối với Saddhivihārika, và Saddhivihārika sẽ có tâm như con đối với Upajjhāya.
Evaṃ te aññamaññaṃ sagāravā sappatissā sabhāgavuttino viharantā imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ viruḷhiṃ vepullaṃ āpajjissanti.
Thus, dwelling respectfully, deferentially, and harmoniously with one another, they will attain growth, increase, and abundance in this Dhamma and Discipline.”
Khi cả hai sống với lòng tôn kính, trọng thị lẫn nhau, và có cùng một lối sống, thì họ sẽ đạt được sự tăng trưởng, phát triển, và viên mãn trong Giáo Pháp và Giới Luật này.”
Evañca pana, bhikkhave, upajjhāyo gahetabbo – ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘upajjhāyo me, bhante, hohi; upajjhāyo me, bhante, hohi; upajjhāyo me, bhante, hohī’ti.
And thus, bhikkhus, should an upajjhāya be accepted: one should adjust the upper robe over one shoulder, bow at his feet, sit in a squatting position, raise clasped hands in salutation, and say: ‘Venerable Sir, be my upajjhāya; Venerable Sir, be my upajjhāya; Venerable Sir, be my upajjhāya.’
Này các Tỳ-khưu, một vị Upajjhāya được thọ nhận như sau: sau khi đắp y một bên vai, đảnh lễ chân, ngồi xổm, chắp tay, vị ấy phải được thưa thỉnh như vầy: ‘Bạch Ngài, xin Ngài làm Upajjhāya của con; bạch Ngài, xin Ngài làm Upajjhāya của con; bạch Ngài, xin Ngài làm Upajjhāya của con’.
Sāhūti vā lahūti vā opāyikanti vā patirūpanti vā pāsādikena sampādehīti vā kāyena viññāpeti, vācāya viññāpeti, kāyena vācāya* viññāpeti, gahito hoti upajjhāyo; na kāyena viññāpeti, na vācāya viññāpeti, na kāyena vācāya viññāpeti, na gahito hoti upajjhāyo.
If he indicates acceptance by body, or by speech, or by both body and speech—by saying ‘It is good,’ or ‘It is well,’ or ‘It is suitable,’ or ‘It is appropriate,’ or ‘Achieve it with inspiring conduct’—then the upajjhāya is accepted. If he does not indicate acceptance by body, nor by speech, nor by both body and speech, then the upajjhāya is not accepted.
Nếu vị Upajjhāya biểu thị bằng thân, hoặc biểu thị bằng lời, hoặc biểu thị bằng cả thân và lời, rằng ‘Tốt!’, hoặc ‘Được!’, hoặc ‘Phải lẽ!’, hoặc ‘Thích hợp!’, hoặc ‘Hãy chuẩn bị một cách đáng kính!’, thì Upajjhāya đã được thọ nhận; nếu không biểu thị bằng thân, không biểu thị bằng lời, không biểu thị bằng cả thân và lời, thì Upajjhāya chưa được thọ nhận.
‘‘Kālasseva vuṭṭhāya upāhanā omuñcitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā dantakaṭṭhaṃ dātabbaṃ, mukhodakaṃ dātabbaṃ, āsanaṃ paññapetabbaṃ.
“One should get up early, remove one’s sandals, adjust the upper robe over one shoulder, offer a tooth-stick, offer water for the face, and arrange a seat.
Phải dậy sớm, cởi dép, đắp y một bên vai, dâng tăm xỉa răng, dâng nước rửa mặt, trải chỗ ngồi.
Sace yāgu hoti, bhājanaṃ dhovitvā yāgu upanāmetabbā.
If there is gruel, one should wash the bowl and offer the gruel.
Nếu có cháo, phải rửa bát rồi dâng cháo.
Yāguṃ pītassa udakaṃ datvā bhājanaṃ paṭiggahetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena dhovitvā paṭisāmetabbaṃ.
After he has drunk the gruel, one should offer water, take back the bowl, lower it, and wash and put it away thoroughly without clanging it.
Sau khi Upajjhāya đã uống cháo, phải dâng nước, nhận lại bát, rửa sạch sẽ không gây tiếng động, để thấp xuống, rồi cất đi.
Upajjhāyamhi vuṭṭhite āsanaṃ uddharitabbaṃ.
When the upajjhāya has risen, the seat should be removed.
Khi Upajjhāya đã đứng dậy, phải dọn chỗ ngồi.
Sace so deso uklāpo hoti, so deso sammajjitabbo.
If that place is dirty, it should be swept.
Nếu chỗ đó bẩn thỉu, phải quét dọn chỗ đó.
‘‘Sace upajjhāyo gāmaṃ pavisitukāmo hoti, nivāsanaṃ dātabbaṃ, paṭinivāsanaṃ paṭiggahetabbaṃ, kāyabandhanaṃ dātabbaṃ, saguṇaṃ katvā saṅghāṭiyo dātabbā, dhovitvā patto sodako* dātabbo.
“If the upajjhāya wishes to enter a village for alms, a lower robe should be given, and the robe taken off should be received back; a waist-band should be given; outer robes should be given, folded neatly; the bowl should be washed and given with water.
Nếu Upajjhāya muốn vào làng, phải dâng y nội, nhận lại y nội cũ, dâng dây lưng, xếp y Tăng-già-lê gọn gàng rồi dâng, rửa bát rồi dâng bát có nước.
Sace upajjhāyo pacchāsamaṇaṃ ākaṅkhati, timaṇḍalaṃ paṭicchādentena parimaṇḍalaṃ nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā saguṇaṃ katvā saṅghāṭiyo pārupitvā gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā dhovitvā pattaṃ gahetvā upajjhāyassa pacchāsamaṇena hotabbaṃ.
If the upajjhāya desires a follower, one should cover the three areas (knees and navel) and don the lower robe properly, tie the waist-band, put on the outer robes neatly, attach the knot, wash the bowl, take it, and act as the upajjhāya’s follower.
Nếu Upajjhāya muốn có một Sa-môn đi sau, thì vị Saddhivihārika phải che ba vòng tròn (hai đầu gối và rốn), mặc y nội gọn gàng, thắt dây lưng, đắp y Tăng-già-lê gọn gàng, cài then cửa, rửa bát rồi cầm bát, đi theo sau Upajjhāya.
Nātidūre gantabbaṃ, nāccāsanne gantabbaṃ, pattapariyāpannaṃ paṭiggahetabbaṃ.
One should not walk too far, nor too close; alms food that fits into the bowl should be received.
Không nên đi quá xa, không nên đi quá gần, phải nhận đồ cúng dường vừa đủ bỏ vào bát.
Na upajjhāyassa bhaṇamānassa antarantarā kathā opātetabbā.
One should not interrupt the upajjhāya while he is speaking.
Không nên chen ngang lời Upajjhāya đang nói.
Upajjhāyo āpattisāmantā bhaṇamāno nivāretabbo.
The upajjhāya should be restrained if he speaks near an offense.
Nếu Upajjhāya đang nói gần đến một lỗi, phải ngăn cản Ngài.
‘‘Nivattantena paṭhamataraṃ āgantvā āsanaṃ paññapetabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipitabbaṃ, paccuggantvā pattacīvaraṃ paṭiggahetabbaṃ, paṭinivāsanaṃ dātabbaṃ, nivāsanaṃ paṭiggahetabbaṃ.
“Upon returning, one should arrive first, arrange a seat, place water for the feet, a foot-stool, and a foot-wiper; one should go forward to meet him and receive his bowl and robe; one should give him the robe to change into, and receive back the robe that was worn.
Khi trở về, phải đến trước, trải chỗ ngồi, đặt nước rửa chân, ghế rửa chân, khăn lau chân; phải ra đón nhận bát y, dâng y nội mới, nhận lại y nội cũ.
Sace cīvaraṃ sinnaṃ hoti, muhuttaṃ uṇhe otāpetabbaṃ, na ca uṇhe cīvaraṃ nidahitabbaṃ; cīvaraṃ saṅgharitabbaṃ, cīvaraṃ saṅgharantena caturaṅgulaṃ kaṇṇaṃ ussāretvā cīvaraṃ saṅgharitabbaṃ – mā majjhe bhaṅgo ahosīti.
If the robe is damp with sweat, it should be exposed to the sun for a moment, but should not be left in the sun for long; the robe should be folded. When folding the robe, one should raise the edge four fingerbreadths to prevent a crease in the middle.
Nếu y bị ướt, phải phơi nắng một lát, nhưng không nên để y phơi nắng quá lâu; phải xếp y, khi xếp y phải nhấc mép y lên bốn ngón tay – để không bị nếp gấp ở giữa.
Obhoge kāyabandhanaṃ kātabbaṃ.
The waist-band should be placed in the fold of the robe.
Phải đặt dây lưng vào trong nếp gấp của y.
‘‘Sace piṇḍapāto hoti, upajjhāyo ca bhuñjitukāmo hoti, udakaṃ datvā piṇḍapāto upanāmetabbo.
“If there is alms food and the upajjhāya wishes to eat, water should be given, and the alms food should be offered.
Nếu có vật thực cúng dường, và Upajjhāya muốn thọ thực, phải dâng nước rồi dâng vật thực.
Upajjhāyo pānīyena pucchitabbo.
The upajjhāya should be asked if he desires drinking water.
Phải hỏi Upajjhāya về nước uống.
Bhuttāvissa udakaṃ datvā pattaṃ paṭiggahetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena dhovitvā vodakaṃ katvā muhuttaṃ uṇhe otāpetabbo, na ca uṇhe patto nidahitabbo.
After he has eaten, water should be given, the bowl should be received, lowered, thoroughly washed without clanging it, dried of water, and exposed to the sun for a moment, but the bowl should not be left in the sun for long.
Sau khi Ngài đã thọ thực, phải dâng nước, nhận lại bát, rửa sạch sẽ không gây tiếng động, để thấp xuống, làm cho ráo nước, rồi phơi nắng một lát, nhưng không nên để bát phơi nắng quá lâu.
Pattacīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
The bowl and robes should be put away.
Phải cất bát y.
Pattaṃ nikkhipantena ekena hatthena pattaṃ gahetvā ekena hatthena heṭṭhāmañcaṃ vā heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā patto nikkhipitabbo.
When putting away the bowl, one should take the bowl with one hand and feel beneath the bed or beneath the stool with the other hand before putting the bowl away.
Khi cất bát, phải dùng một tay cầm bát, một tay chạm vào gầm giường hoặc gầm ghế rồi đặt bát xuống.
Na ca anantarahitāya bhūmiyā patto nikkhipitabbo.
The bowl should not be placed directly on the ground.
Không nên đặt bát trực tiếp xuống đất.
Cīvaraṃ nikkhipantena ekena hatthena cīvaraṃ gahetvā ekena hatthena cīvaravaṃsaṃ vā cīvararajjuṃ vā pamajjitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
When putting away the robes, one should take the robe with one hand, wipe the robe-pole or robe-line with the other hand, fold the robe so that one end is far and the other near, and then put the robe away.
Khi cất y, phải dùng một tay cầm y, một tay lau sạch xà ngang treo y hoặc dây treo y, rồi gấp y lại, một đầu ở phía xa, một nếp gấp ở phía gần, rồi cất y.
Upajjhāyamhi vuṭṭhite āsanaṃ uddharitabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ paṭisāmetabbaṃ.
When the upajjhāya has risen, the seat should be removed, and the water for the feet, foot-stool, and foot-wiper should be put away.
Khi Upajjhāya đã đứng dậy, phải dọn chỗ ngồi, cất nước rửa chân, ghế rửa chân, khăn lau chân.
Sace so deso uklāpo hoti, so deso sammajjitabbo.
If that place is dirty, it should be swept.
Nếu chỗ đó bẩn thỉu, phải quét dọn chỗ đó.
‘‘Sace upajjhāyo jantāgharaṃ pavisitukāmo hoti, cuṇṇaṃ sannetabbaṃ, mattikā temetabbā, jantāgharapīṭhaṃ ādāya upajjhāyassa piṭṭhito piṭṭhito gantvā jantāgharapīṭhaṃ datvā cīvaraṃ paṭiggahetvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ, cuṇṇaṃ dātabbaṃ, mattikā dātabbā.
“If the upajjhāya wishes to enter the bathhouse, cleansing powder should be gathered, clay should be moistened. One should take the bathhouse stool, follow behind the upajjhāya, offer the bathhouse stool, receive his robe, and place it aside; cleansing powder should be given, clay should be given.
Nếu Upajjhāya muốn vào nhà tắm hơi, phải trộn bột xà phòng, làm ướt đất sét, mang ghế nhà tắm hơi đi theo sau Upajjhāya, đặt ghế nhà tắm hơi, nhận lại y và đặt sang một bên, dâng bột xà phòng, dâng đất sét.
Sace ussahati, jantāgharaṃ pavisitabbaṃ.
If one is able, one should enter the bathhouse.
Nếu có thể, phải vào nhà tắm hơi.
Jantāgharaṃ pavisantena mattikāya mukhaṃ makkhetvā purato ca pacchato ca paṭicchādetvā jantāgharaṃ pavisitabbaṃ.
When entering the bathhouse, one should smear clay on the face, cover oneself both front and back, and then enter the bathhouse.
Khi vào nhà tắm hơi, phải bôi đất sét lên mặt, che phía trước và phía sau, rồi vào nhà tắm hơi.
Na there bhikkhū anupakhajja nisīditabbaṃ.
One should not press in among senior bhikkhus and sit.
Không nên ngồi chen lấn các Tỳ-khưu trưởng lão.
Na navā bhikkhū āsanena paṭibāhitabbā.
One should not push away junior bhikkhus from a seat.
Không nên xua đuổi các Tỳ-khưu mới bằng ghế ngồi.
Jantāghare upajjhāyassa parikammaṃ kātabbaṃ.
Service should be rendered to the upajjhāya in the bathhouse.
Phải phục vụ Upajjhāya trong nhà tắm hơi.
Jantāgharā nikkhamantena jantāgharapīṭhaṃ ādāya purato ca pacchato ca paṭicchādetvā jantāgharā nikkhamitabbaṃ.
When leaving the bathhouse, one should take the bathhouse stool, cover oneself both front and back, and then leave the bathhouse.
Khi ra khỏi nhà tắm hơi, phải mang ghế nhà tắm hơi đi, che phía trước và phía sau, rồi ra khỏi nhà tắm hơi.
‘‘Udakepi upajjhāyassa parikammaṃ kātabbaṃ.
“Service should also be rendered to the upajjhāya at the water.
Trong nước cũng vậy, phải phục vụ Upajjhāya.
Nahātena paṭhamataraṃ uttaritvā attano gattaṃ vodakaṃ katvā nivāsetvā upajjhāyassa gattato udakaṃ pamajjitabbaṃ, nivāsanaṃ dātabbaṃ, saṅghāṭi dātabbā, jantāgharapīṭhaṃ ādāya paṭhamataraṃ āgantvā āsanaṃ paññapetabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipitabbaṃ, upajjhāyo pānīyena pucchitabbo.
After bathing, one should first get out of the water, dry one's own body, put on a lower robe, wipe water from the upajjhāya’s body, offer a lower robe, offer an outer robe, take the bathhouse stool, arrive first, arrange a seat, place water for the feet, a foot-stool, and a foot-wiper; the upajjhāya should be asked if he desires drinking water.
Sau khi tắm xong, phải lên bờ trước, lau khô thân mình, mặc y nội, rồi lau khô nước trên thân Upajjhāya, dâng y nội, dâng y Tăng-già-lê, mang ghế nhà tắm hơi đi, đến trước, trải chỗ ngồi, đặt nước rửa chân, ghế rửa chân, khăn lau chân, rồi hỏi Upajjhāya về nước uống.
Sace uddisāpetukāmo hoti, uddisitabbo.
If he wishes to recite, one should recite.
Nếu Ngài muốn được tụng đọc, phải tụng đọc cho Ngài.
Sace paripucchitukāmo hoti, paripucchitabbo.
If he wishes to question, one should answer the questions.
Nếu Ngài muốn được hỏi, phải hỏi Ngài.
‘‘Yasmiṃ vihāre upajjhāyo viharati, sace so vihāro uklāpo hoti, sace ussahati, sodhetabbo.
“If the dwelling in which the upajjhāya resides is dirty, if one is able, it should be cleaned.
Nếu tịnh xá mà Upajjhāya đang ở bị bẩn thỉu, nếu có thể, phải dọn dẹp.
Vihāraṃ sodhentena paṭhamaṃ pattacīvaraṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ.
When cleaning the dwelling, one should first take out the bowl and robes and place them aside.
Khi dọn dẹp tịnh xá, trước tiên phải mang bát y ra và đặt sang một bên.
Nisīdanapaccattharaṇaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ.
The sitting-mat should be taken out and placed aside.
Mang nệm ngồi ra và đặt sang một bên.
Bhisibibbohanaṃ* nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ.
The bolster-cushion should be taken out and placed aside.
Mang gối ra và đặt sang một bên.
Mañco nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo.
The bed should be lowered and taken out thoroughly without clanging it, without hitting the door frame, and placed aside.
Hạ thấp giường, mang ra một cách cẩn thận, không gây tiếng động, không va chạm vào cánh cửa hay khung cửa, rồi đặt sang một bên.
Pīṭhaṃ nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ.
The chair should be lowered and taken out thoroughly without clanging it, without hitting the door frame, and placed aside.
Hạ thấp ghế, mang ra một cách cẩn thận, không gây tiếng động, không va chạm vào cánh cửa hay khung cửa, rồi đặt sang một bên.
Mañcapaṭipādakā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbā.
The bed-legs should be taken out and placed aside.
Mang chân giường ra và đặt sang một bên.
Kheḷamallako nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo.
The spittoon should be taken out and placed aside.
Mang bình nhổ ra và đặt sang một bên.
Apassenaphalakaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ.
The back-rest plank should be taken out and placed aside.
Mang tấm ván tựa lưng ra và đặt sang một bên.
Bhūmattharaṇaṃ yathāpaññattaṃ sallakkhetvā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ.
The floor-mat should be noted as it was arranged, taken out, and placed aside.
Nhận biết tấm trải sàn được trải như thế nào, rồi mang ra và đặt sang một bên.
Sace vihāre santānakaṃ hoti, ullokā paṭhamaṃ ohāretabbaṃ, ālokasandhikaṇṇabhāgā pamajjitabbā.
If there are cobwebs in the dwelling, they should first be removed from the ceiling; the areas around the windows and the corners should be wiped clean.
Nếu trong tịnh xá có mạng nhện, trước tiên phải gỡ mạng nhện từ trần nhà xuống, lau sạch các góc cửa sổ và các góc phòng.
Sace gerukaparikammakatā bhitti kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā.
If a wall treated with red ochre is moldy, a cloth should be dampened, squeezed out, and used to wipe it.
Nếu tường đã được trát bằng đất son bị mốc, phải làm ướt một miếng vải, vắt khô rồi lau sạch.
Sace kāḷavaṇṇakatā bhūmi kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā.
If a floor that has been made black is moldy, a cloth should be dampened, squeezed out, and used to wipe it.
Nếu nền đất đã được tô màu đen bị mốc, phải làm ướt một miếng vải, vắt khô rồi lau sạch.
Sace akatā hoti bhūmi, udakena paripphositvā sammajjitabbā – mā vihāro rajena uhaññīti.
If the floor is unprepared, it should be sprinkled with water and swept, thinking, “May the monastery not be afflicted by dust.”
Nếu nền đất chưa được trát, phải rắc nước rồi quét sạch – để không cho bụi bẩn làm hư hại tinh xá.
Saṅkāraṃ vicinitvā ekamantaṃ chaḍḍetabbaṃ.
The rubbish should be collected and discarded in a secluded place.
Phải gom rác lại rồi đổ vào một chỗ.
‘‘Bhūmattharaṇaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
“The floor covering should be put in the sun, cleaned, shaken out, brought back, and laid out where it was before.
Phải phơi tấm trải sàn, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào trải ra đúng chỗ đã quy định.
Mañcapaṭipādakā otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbā.
The legs of the bed should be put in the sun, wiped, brought back, and placed in their proper place.
Phải phơi các chân giường, lau sạch, rồi mang vào đặt lại đúng chỗ.
Mañco otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbo.
The bed should be put in the sun, cleaned, shaken out, carried low and carefully without scraping it or knocking it against the doorframe, brought back, and laid out where it was before.
Phải phơi giường, làm sạch, phủi bụi, hạ thấp xuống, rồi cẩn thận mang vào trải ra đúng chỗ đã quy định, không làm va chạm hay cọ xát vào cánh cửa hay khung cửa.
Pīṭhaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The chair should be put in the sun, cleaned, shaken out, carried low and carefully without scraping it or knocking it against the doorframe, brought back, and laid out where it was before.
Phải phơi ghế, làm sạch, phủi bụi, hạ thấp xuống, rồi cẩn thận mang vào trải ra đúng chỗ đã quy định, không làm va chạm hay cọ xát vào cánh cửa hay khung cửa.
Bhisibibbohanaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The stuffed mattress and pillow should be put in the sun, cleaned, shaken out, brought back, and laid out where they were before.
Phải phơi gối, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào trải ra đúng chỗ đã quy định.
Nisīdanapaccattharaṇaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The sitting cloth should be put in the sun, cleaned, shaken out, brought back, and laid out where it was before.
Phải phơi tấm trải ngồi, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào trải ra đúng chỗ đã quy định.
Kheḷamallako otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbo.
The spittoon should be put in the sun, wiped, brought back, and placed in its proper place.
Phải phơi bình nhổ đàm, lau sạch, rồi mang vào đặt lại đúng chỗ.
Apassenaphalakaṃ otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbaṃ.
The leaning-board should be put in the sun, wiped, brought back, and placed in its proper place.
Phải phơi tấm ván tựa lưng, lau sạch, rồi mang vào đặt lại đúng chỗ.
Pattacīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
The bowl and robes should be put away.
Phải cất y bát.
Pattaṃ nikkhipantena ekena hatthena pattaṃ gahetvā ekena hatthena heṭṭhāmañcaṃ vā heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā patto nikkhipitabbo.
When putting away the bowl, one should take the bowl with one hand, feel under the bed or under the chair with the other hand, and then put the bowl down.
Khi cất bát, phải dùng một tay giữ bát và một tay chạm vào gầm giường hoặc gầm ghế rồi đặt bát xuống.
Na ca anantarahitāya bhūmiyā patto nikkhipitabbo.
And the bowl should not be placed on the bare ground.
Không được đặt bát trực tiếp xuống nền đất trống.
Cīvaraṃ nikkhipantena ekena hatthena cīvaraṃ gahetvā ekena hatthena cīvaravaṃsaṃ vā cīvararajjuṃ vā pamajjitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
When putting away the robes, one should take the robes with one hand, wipe the robe-staff or robe-line with the other hand, and put the robes away with the fold facing inwards and the edge facing outwards.
Khi cất y, phải dùng một tay giữ y và một tay lau sạch xà treo y hoặc dây treo y, rồi gấp y lại sao cho một đầu ở phía xa và phần giữa ở phía gần rồi cất đi.
‘‘Sace puratthimā sarajā vātā vāyanti, puratthimā vātapānā thaketabbā.
“If dusty winds are blowing from the east, the eastern windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía đông, phải đóng các cửa sổ phía đông lại.
Sace pacchimā sarajā vātā vāyanti, pacchimā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds are blowing from the west, the western windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía tây, phải đóng các cửa sổ phía tây lại.
Sace uttarā sarajā vātā vāyanti, uttarā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds are blowing from the north, the northern windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía bắc, phải đóng các cửa sổ phía bắc lại.
Sace dakkhiṇā sarajā vātā vāyanti, dakkhiṇā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds are blowing from the south, the southern windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía nam, phải đóng các cửa sổ phía nam lại.
Sace sītakālo hoti, divā vātapānā vivaritabbā, rattiṃ thaketabbā.
If it is the cold season, the windows should be opened during the day and closed at night.
Nếu là mùa lạnh, ban ngày phải mở cửa sổ, ban đêm phải đóng lại.
Sace uṇhakālo hoti, divā vātapānā thaketabbā, rattiṃ vivaritabbā.
If it is the hot season, the windows should be closed during the day and opened at night.
Nếu là mùa nóng, ban ngày phải đóng cửa sổ, ban đêm phải mở ra.
‘‘Sace pariveṇaṃ uklāpaṃ hoti, pariveṇaṃ sammajjitabbaṃ.
“If the monastic compound is dirty, the monastic compound should be swept.
Nếu sân bị bẩn, phải quét sân.
Sace koṭṭhako uklāpo hoti, koṭṭhako sammajjitabbo.
If the gatehouse is dirty, the gatehouse should be swept.
Nếu phòng kho bị bẩn, phải quét phòng kho.
Sace upaṭṭhānasālā uklāpā hoti, upaṭṭhānasālā sammajjitabbā.
If the attendance hall is dirty, the attendance hall should be swept.
Nếu giảng đường bị bẩn, phải quét giảng đường.
Sace aggisālā uklāpā hoti, aggisālā sammajjitabbā.
If the fire hall is dirty, the fire hall should be swept.
Nếu phòng lửa bị bẩn, phải quét phòng lửa.
Sace vaccakuṭi uklāpā hoti, vaccakuṭi sammajjitabbā.
If the toilet is dirty, the toilet should be swept.
Nếu nhà vệ sinh bị bẩn, phải quét nhà vệ sinh.
Sace pānīyaṃ na hoti, pānīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ.
If there is no drinking water, drinking water should be set up.
Nếu không có nước uống, phải chuẩn bị nước uống.
Sace paribhojanīyaṃ na hoti, paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ.
If there is no water for washing, water for washing should be set up.
Nếu không có nước dùng, phải chuẩn bị nước dùng.
Sace ācamanakumbhiyā udakaṃ na hoti, ācamanakumbhiyā udakaṃ āsiñcitabbaṃ.
If there is no water in the rinsing pot, water should be poured into the rinsing pot.
Nếu không có nước trong chum rửa tay, phải đổ nước vào chum rửa tay.
‘‘Sace upajjhāyassa anabhirati uppannā hoti, saddhivihārikena vūpakāsetabbo, vūpakāsāpetabbo, dhammakathā vāssa kātabbā.
“If the preceptor has become discontented, the co-resident should help him leave, arrange for him to leave, or give him a Dhamma talk.
Nếu vị bổn sư phát sinh sự không hoan hỷ, người đồng cư phải an ủi, hoặc nhờ người khác an ủi, hoặc phải thuyết pháp cho vị ấy.
Sace upajjhāyassa kukkuccaṃ uppannaṃ hoti, saddhivihārikena vinodetabbaṃ, vinodāpetabbaṃ, dhammakathā vāssa kātabbā.
If the preceptor has become remorseful, the co-resident should dispel it, arrange for it to be dispelled, or give him a Dhamma talk.
Nếu vị bổn sư phát sinh sự hối hận, người đồng cư phải giải tỏa, hoặc nhờ người khác giải tỏa, hoặc phải thuyết pháp cho vị ấy.
Sace upajjhāyassa diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti, saddhivihārikena vivecetabbaṃ, vivecāpetabbaṃ, dhammakathā vāssa kātabbā.
If a wrong view has arisen in the preceptor, the co-resident should help him abandon it, arrange for him to abandon it, or give him a Dhamma talk.
Nếu vị bổn sư phát sinh tà kiến, người đồng cư phải phân tích, hoặc nhờ người khác phân tích, hoặc phải thuyết pháp cho vị ấy.
Sace upajjhāyo garudhammaṃ ajjhāpanno hoti parivāsāraho, saddhivihārikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho upajjhāyassa parivāsaṃ dadeyyāti.
If the preceptor has committed a serious offense deserving of probation, the co-resident should make an effort, thinking, ‘How might the Saṅgha grant probation to the preceptor?’
Nếu vị bổn sư phạm một trọng tội cần phải chịu hình phạt parivāsa, người đồng cư phải nỗ lực – làm thế nào để Tăng đoàn có thể ban hình phạt parivāsa cho vị bổn sư?
Sace upajjhāyo mūlāya paṭikassanāraho hoti, saddhivihārikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho upajjhāyaṃ mūlāya paṭikasseyyāti.
If the preceptor is deserving of being sent back to the beginning, the co-resident should make an effort, thinking, ‘How might the Saṅgha send the preceptor back to the beginning?’
Nếu vị bổn sư cần phải chịu hình phạt mūlāya paṭikassana, người đồng cư phải nỗ lực – làm thế nào để Tăng đoàn có thể thi hành hình phạt mūlāya paṭikassana cho vị bổn sư?
Sace upajjhāyo mānattāraho hoti, saddhivihārikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho upajjhāyassa mānattaṃ dadeyyāti.
If the preceptor is deserving of penance, the co-resident should make an effort, thinking, ‘How might the Saṅgha grant penance to the preceptor?’
Nếu vị bổn sư cần phải chịu hình phạt mānatta, người đồng cư phải nỗ lực – làm thế nào để Tăng đoàn có thể ban hình phạt mānatta cho vị bổn sư?
Sace upajjhāyo abbhānāraho hoti, saddhivihārikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho upajjhāyaṃ abbheyyāti.
If the preceptor is deserving of rehabilitation, the co-resident should make an effort, thinking, ‘How might the Saṅgha rehabilitate the preceptor?’
Nếu vị bổn sư cần được phục hồi giới thể (abbhāna), người đồng cư phải nỗ lực – làm thế nào để Tăng đoàn có thể phục hồi giới thể cho vị bổn sư?
Sace saṅgho upajjhāyassa kammaṃ kattukāmo hoti tajjanīyaṃ vā niyassaṃ* vā pabbājanīyaṃ vā paṭisāraṇīyaṃ vā ukkhepanīyaṃ vā, saddhivihārikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho upajjhāyassa kammaṃ na kareyya lahukāya vā pariṇāmeyyāti.
If the Saṅgha wishes to carry out a formal act against the preceptor—be it an act of censure, guidance, banishment, reconciliation, or suspension—the co-resident should make an effort, thinking, ‘How might the Saṅgha not carry out the act against the preceptor, or commute it to a lighter one?’
Nếu Tăng đoàn muốn thi hành một hình phạt đối với vị bổn sư, dù là tajjanīya, niyassa, pabbājanīya, paṭisāraṇīya hay ukkhepanīya, người đồng cư phải nỗ lực – làm thế nào để Tăng đoàn không thi hành hình phạt đó hoặc giảm nhẹ hình phạt?
Kataṃ vā panassa hoti saṅghena kammaṃ tajjanīyaṃ vā niyassaṃ vā pabbājanīyaṃ vā paṭisāraṇīyaṃ vā ukkhepanīyaṃ vā, saddhivihārikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho upajjhāyo sammā vatteyya, lomaṃ pāteyya, netthāraṃ vatteyya, saṅgho taṃ kammaṃ paṭippassambheyyāti.
Or if a formal act has been carried out against him by the Saṅgha—be it an act of censure, guidance, banishment, reconciliation, or suspension—the co-resident should make an effort, thinking, ‘How might the preceptor behave properly, humble himself, and conduct himself for his rehabilitation, so that the Saṅgha might revoke that formal act?’
Hoặc nếu Tăng đoàn đã thi hành một hình phạt đối với vị ấy, dù là tajjanīya, niyassa, pabbājanīya, paṭisāraṇīya hay ukkhepanīya, người đồng cư phải nỗ lực – làm thế nào để vị bổn sư có thể hành xử đúng đắn, từ bỏ sự kiêu mạn, thực hành con đường giải thoát, và Tăng đoàn có thể hủy bỏ hình phạt đó?
‘‘Sace upajjhāyassa cīvaraṃ dhovitabbaṃ hoti, saddhivihārikena dhovitabbaṃ, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho upajjhāyassa cīvaraṃ dhoviyethāti.
“If the preceptor’s robe needs to be washed, the co-resident should wash it, or he should make an effort, thinking, ‘How might the preceptor’s robe get washed?’
Nếu y của vị bổn sư cần được giặt, người đồng cư phải giặt, hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để y của vị bổn sư được giặt?
Sace upajjhāyassa cīvaraṃ kātabbaṃ hoti, saddhivihārikena kātabbaṃ, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho upajjhāyassa cīvaraṃ kariyethāti.
If a robe needs to be made for the preceptor, the co-resident should make it, or he should make an effort, thinking, ‘How might a robe get made for the preceptor?’
Nếu y của vị bổn sư cần được may, người đồng cư phải may, hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để y của vị bổn sư được may?
Sace upajjhāyassa rajanaṃ pacitabbaṃ hoti, saddhivihārikena pacitabbaṃ, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho upajjhāyassa rajanaṃ paciyethāti.
If dye needs to be boiled for the preceptor, the co-resident should boil it, or he should make an effort, thinking, ‘How might the dye get boiled for the preceptor?’
Nếu thuốc nhuộm của vị bổn sư cần được nấu, người đồng cư phải nấu, hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để thuốc nhuộm của vị bổn sư được nấu?
Sace upajjhāyassa cīvaraṃ rajitabbaṃ* hoti, saddhivihārikena rajitabbaṃ, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho upajjhāyassa cīvaraṃ rajiyethāti.
If the preceptor’s robe needs to be dyed, the co-resident should dye it, or he should make an effort, thinking, ‘How might the preceptor’s robe get dyed?’
Nếu y của vị bổn sư cần được nhuộm, người đồng cư phải nhuộm, hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để y của vị bổn sư được nhuộm?
Cīvaraṃ rajantena* sādhukaṃ samparivattakaṃ samparivattakaṃ rajitabbaṃ, na ca acchinne theve pakkamitabbaṃ.
When dyeing a robe, one should dye it while turning it over and over, and one should not leave before the drips have stopped.
Khi nhuộm y, phải nhuộm kỹ lưỡng bằng cách lật đi lật lại, và không được rời đi khi thuốc nhuộm vẫn còn nhỏ giọt.
‘‘Upajjhāyena, bhikkhave, saddhivihāriko saṅgahetabbo anuggahetabbo uddesena paripucchāya ovādena anusāsaniyā.
“Monks, a preceptor should gather and assist his saddhivihārika through teaching, questioning, admonition, and instruction.
“Này các Tỳ-khưu, một Upajjhāya phải tiếp nhận và hỗ trợ Saddhivihārika bằng cách giảng dạy, hỏi han, khuyên bảo và chỉ dẫn.
Sace upajjhāyassa patto hoti, saddhivihārikassa patto na hoti, upajjhāyena saddhivihārikassa patto dātabbo, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho saddhivihārikassa patto uppajjiyethāti.
If the preceptor has a bowl, but the saddhivihārika does not, the preceptor should give a bowl to the saddhivihārika, or he should make an effort—‘How might a bowl arise for the saddhivihārika?’
Nếu Upajjhāya có bát mà Saddhivihārika không có bát, Upajjhāya phải cho Saddhivihārika cái bát, hoặc phải nỗ lực để Saddhivihārika có thể có được bát.
Sace upajjhāyassa cīvaraṃ hoti, saddhivihārikassa cīvaraṃ na hoti, upajjhāyena saddhivihārikassa cīvaraṃ dātabbaṃ, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho saddhivihārikassa cīvaraṃ uppajjiyethāti.
If the preceptor has a robe, but the saddhivihārika does not, the preceptor should give a robe to the saddhivihārika, or he should make an effort—‘How might a robe arise for the saddhivihārika?’
Nếu Upajjhāya có y mà Saddhivihārika không có y, Upajjhāya phải cho Saddhivihārika cái y, hoặc phải nỗ lực để Saddhivihārika có thể có được y.
Sace upajjhāyassa parikkhāro hoti, saddhivihārikassa parikkhāro na hoti, upajjhāyena saddhivihārikassa parikkhāro dātabbo, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho saddhivihārikassa parikkhāro uppajjiyethāti.
If the preceptor has requisites, but the saddhivihārika does not, the preceptor should give requisites to the saddhivihārika, or he should make an effort—‘How might requisites arise for the saddhivihārika?’
Nếu Upajjhāya có vật dụng mà Saddhivihārika không có vật dụng, Upajjhāya phải cho Saddhivihārika vật dụng, hoặc phải nỗ lực để Saddhivihārika có thể có được vật dụng.
‘‘Sace saddhivihāriko gilāno hoti, kālasseva uṭṭhāya dantakaṭṭhaṃ dātabbaṃ, mukhodakaṃ dātabbaṃ, āsanaṃ paññapetabbaṃ.
“If the saddhivihārika is ill, one should rise early and give him a toothbrush, give him water for his mouth, and arrange a seat.
“Nếu Saddhivihārika bị bệnh, phải dậy sớm, cho tăm xỉa răng, cho nước rửa mặt, và sắp đặt chỗ ngồi.
Sace yāgu hoti, bhājanaṃ dhovitvā yāgu upanāmetabbā.
If there is gruel, one should wash the bowl and offer the gruel.
Nếu có cháo, phải rửa bát rồi mang cháo đến.
Yāguṃ pītassa udakaṃ datvā bhājanaṃ paṭiggahetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena dhovitvā paṭisāmetabbaṃ.
After he has drunk the gruel, one should give him water, receive the bowl, lower it, and wash it thoroughly without resentment, then put it away.
Sau khi uống cháo, phải cho nước, nhận lại bát, hạ thấp xuống, rửa sạch sẽ không gây tiếng động, rồi cất đi.
Saddhivihārikamhi vuṭṭhite āsanaṃ uddharitabbaṃ.
When the saddhivihārika has risen, the seat should be put away.
Khi Saddhivihārika đứng dậy, phải dọn chỗ ngồi.
Sace so deso uklāpo hoti, so deso sammajjitabbo.
If that place is dirty, that place should be swept.
Nếu chỗ đó dơ bẩn, phải quét dọn chỗ đó.
‘‘Sace saddhivihāriko gāmaṃ pavisitukāmo hoti, nivāsanaṃ dātabbaṃ, paṭinivāsanaṃ paṭiggahetabbaṃ, kāyabandhanaṃ dātabbaṃ, saguṇaṃ katvā saṅghāṭiyo dātabbā, dhovitvā patto sodako dātabbo.
“If the saddhivihārika desires to enter a village, an undergarment should be given, the discarded undergarment should be received, a waistband should be given, the outer robes should be given, folded neatly, and a washed bowl with water should be given.
“Nếu Saddhivihārika muốn vào làng, phải đưa y nội, nhận lại y nội đã cởi, đưa dây lưng, gấp y Saṅghāṭi gọn gàng rồi đưa, rửa sạch bát có nước rồi đưa.
Ettāvatā nivattissatīti āsanaṃ paññapetabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipitabbaṃ, paccuggantvā pattacīvaraṃ paṭiggahetabbaṃ, paṭinivāsanaṃ dātabbaṃ, nivāsanaṃ paṭiggahetabbaṃ.
Anticipating that he will return by this time, a seat should be arranged, foot water, a footstool, and a foot-mat should be brought near; one should go out to meet him and receive his bowl and robe, then give him the undergarment for changing and receive the one he wore.
Với suy nghĩ ‘Saddhivihārika sẽ trở về trong khoảng thời gian này’, phải sắp đặt chỗ ngồi, đặt nước rửa chân, ghế để chân, và khăn lau chân; phải đi ra đón nhận bát và y, đưa y nội đã cởi, nhận lại y nội.
Sace cīvaraṃ sinnaṃ hoti, muhuttaṃ uṇhe otāpetabbaṃ, na ca uṇhe cīvaraṃ nidahitabbaṃ; cīvaraṃ saṅgharitabbaṃ, cīvaraṃ saṅgharantena caturaṅgulaṃ kaṇṇaṃ ussāretvā cīvaraṃ saṅgharitabbaṃ – mā majjhe bhaṅgo ahosīti.
If the robe is damp, it should be exposed to the sun for a moment, but a robe should not be left in the sun; the robe should be folded; when folding the robe, a corner four fingers wide should be raised and the robe folded—‘Lest there be a crease in the middle.’
Nếu y bị ướt, phải phơi nắng một lát, nhưng không được để y dưới nắng quá lâu; phải gấp y, khi gấp y phải nhấc một góc bốn ngón tay lên để y không bị nhăn ở giữa.
Obhoge kāyabandhanaṃ kātabbaṃ.
The waistband should be made into a loop.
Phải đặt dây lưng vào nếp gấp.
‘‘Sace piṇḍapāto hoti, saddhivihāriko ca bhuñjitukāmo hoti, udakaṃ datvā piṇḍapāto upanāmetabbo.
“If there is almsfood, and the saddhivihārika wishes to eat, water should be given, and the almsfood offered.
“Nếu có bát khất thực và Saddhivihārika muốn dùng bữa, phải cho nước rồi mang bát khất thực đến.
Saddhivihāriko pānīyena pucchitabbo.
The saddhivihārika should be asked about drinking water.
Phải hỏi Saddhivihārika có muốn uống nước không.
Bhuttāvissa udakaṃ datvā pattaṃ paṭiggahetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena dhovitvā vodakaṃ katvā muhuttaṃ uṇhe otāpetabbo, na ca uṇhe patto nidahitabbo.
After he has eaten, water should be given, the bowl received, lowered, and thoroughly washed without resentment, made free of water, and exposed to the sun for a moment; but the bowl should not be left in the sun.
Sau khi dùng bữa xong, phải cho nước, nhận lại bát, hạ thấp xuống, rửa sạch sẽ không gây tiếng động, làm cho ráo nước, rồi phơi nắng một lát, nhưng không được để bát dưới nắng quá lâu.
Pattacīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
The bowl and robe should be put away.
Phải cất bát và y.
Pattaṃ nikkhipantena ekena hatthena pattaṃ gahetvā ekena hatthena heṭṭhāmañcaṃ vā heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā patto nikkhipitabbo.
When putting away the bowl, one should take the bowl with one hand, and with the other hand touch the bottom of the couch or the bottom of the stool, and then put away the bowl.
Khi cất bát, phải cầm bát bằng một tay, dùng tay kia chạm vào gầm giường hoặc gầm ghế rồi đặt bát xuống.
Na ca anantarahitāya bhūmiyā patto nikkhipitabbo.
A bowl should not be placed directly on the ground.
Không được đặt bát trực tiếp xuống đất.
Cīvaraṃ nikkhipantena ekena hatthena cīvaraṃ gahetvā ekena hatthena cīvaravaṃsaṃ vā cīvararajjuṃ vā pamajjitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
When putting away the robe, one should take the robe with one hand, and with the other hand wipe the robe-stand or robe-rope clean, then fold the robe with one end hanging down and the other end folded over, and put it away.
Khi cất y, phải cầm y bằng một tay, dùng tay kia lau sạch sào treo y hoặc dây treo y, rồi gấp y thành một nếp ở phía xa và một nếp ở phía gần rồi đặt xuống.
Saddhivihārikamhi vuṭṭhite āsanaṃ uddharitabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ paṭisāmetabbaṃ.
When the saddhivihārika has risen, the seat should be put away, the foot water, footstool, and foot-mat should be put away.
Khi Saddhivihārika đứng dậy, phải dọn chỗ ngồi, cất nước rửa chân, ghế để chân, và khăn lau chân.
Sace so deso uklāpo hoti, so deso sammajjitabbo.
If that place is dirty, that place should be swept.
Nếu chỗ đó dơ bẩn, phải quét dọn chỗ đó.
‘‘Sace saddhivihāriko jantāgharaṃ pavisitukāmo hoti, cuṇṇaṃ sannetabbaṃ, mattikā temetabbā, jantāgharapīṭhaṃ ādāya gantvā jantāgharapīṭhaṃ datvā cīvaraṃ paṭiggahetvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ, cuṇṇaṃ dātabbaṃ, mattikā dātabbā.
“If the saddhivihārika desires to enter the hot bathhouse, bathing powder should be mixed, clay should be moistened, and taking the bathhouse-stool, one should go and give the bathhouse-stool, receive the robe and put it aside, give the powder, and give the clay.
“Nếu Saddhivihārika muốn vào nhà tắm hơi, phải trộn bột, làm ướt đất sét, mang ghế nhà tắm hơi đi, đặt ghế nhà tắm hơi, nhận lại y và đặt sang một bên, đưa bột, đưa đất sét.
Sace ussahati, jantāgharaṃ pavisitabbaṃ.
If one is able, one should enter the bathhouse.
Nếu có thể, phải vào nhà tắm hơi.
Jantāgharaṃ pavisantena mattikāya mukhaṃ makkhetvā purato ca pacchato ca paṭicchādetvā jantāgharaṃ pavisitabbaṃ.
When entering the bathhouse, one should anoint the face with clay, cover oneself front and back, and then enter the bathhouse.
Khi vào nhà tắm hơi, phải thoa đất sét lên mặt, che phía trước và phía sau rồi vào nhà tắm hơi.
Na there bhikkhū anupakhajja nisīditabbaṃ.
One should not sit pressing against elder bhikkhus.
Không được ngồi chen lấn các Tỳ-khưu trưởng lão.
Na navā bhikkhū āsanena paṭibāhitabbā.
One should not obstruct new bhikkhus from their seat.
Không được xua đuổi các Tỳ-khưu tân học khỏi chỗ ngồi.
Jantāghare saddhivihārikassa parikammaṃ kātabbaṃ.
In the bathhouse, personal service should be done for the saddhivihārika.
Trong nhà tắm hơi, phải làm việc phục vụ cho Saddhivihārika.
Jantāgharā nikkhamantena jantāgharapīṭhaṃ ādāya purato ca pacchato ca paṭicchādetvā jantāgharā nikkhamitabbaṃ.
When exiting the bathhouse, one should take the bathhouse-stool, cover oneself front and back, and exit the bathhouse.
Khi ra khỏi nhà tắm hơi, phải mang ghế nhà tắm hơi đi, che phía trước và phía sau rồi ra khỏi nhà tắm hơi.
‘‘Udakepi saddhivihārikassa parikammaṃ kātabbaṃ.
“In the water too, personal service should be done for the saddhivihārika.
“Cũng phải làm việc phục vụ cho Saddhivihārika trong nước.
Nahātena paṭhamataraṃ uttaritvā attano gattaṃ vodakaṃ katvā nivāsetvā saddhivihārikassa gattato udakaṃ pamajjitabbaṃ, nivāsanaṃ dātabbaṃ, saṅghāṭi dātabbā.
After bathing, one should get out first, dry one’s own body, put on an undergarment, wipe the water from the saddhivihārika’s body, give him an undergarment, and give him an outer robe.
Sau khi tắm xong, phải lên trước, lau khô người, mặc y nội, rồi lau khô nước trên người Saddhivihārika, đưa y nội, đưa y Saṅghāṭi.
Jantāgharapīṭhaṃ ādāya paṭhamataraṃ āgantvā āsanaṃ paññapetabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipitabbaṃ.
Taking the bathhouse-stool, one should come first and arrange a seat, and place foot water, a footstool, and a foot-mat nearby.
Mang ghế nhà tắm hơi đi, về trước, sắp đặt chỗ ngồi, đặt nước rửa chân, ghế để chân, và khăn lau chân.
Saddhivihāriko pānīyena pucchitabbo.
The saddhivihārika should be asked about drinking water.
Phải hỏi Saddhivihārika có muốn uống nước không.
‘‘Yasmiṃ vihāre saddhivihāriko viharati, sace so vihāro uklāpo hoti, sace ussahati, sodhetabbo.
“In whichever dwelling the saddhivihārika resides, if that dwelling is dirty, if one is able, it should be cleaned.
“Nếu tịnh xá mà Saddhivihārika đang ở bị dơ bẩn, nếu có thể, phải quét dọn.”
Vihāraṃ sodhentena paṭhamaṃ pattacīvaraṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; nisīdanapaccattharaṇaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; bhisibibbohanaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; mañco nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo; pīṭhaṃ nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; mañcapaṭipādakā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbā; kheḷamallako nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo; apassenaphalakaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; bhūmattharaṇaṃ yathāpaññattaṃ sallakkhetvā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ.
When cleaning the dwelling, first the bowl and robes should be removed and placed aside; the sitting mat and cushion should be removed and placed aside; the bolster should be removed and placed aside. The bed should be lowered and carefully, without rubbing or clashing against the door frame, removed and placed aside. The chair should be lowered and carefully, without rubbing or clashing against the door frame, removed and placed aside. The bed legs should be removed and placed aside; the spittoon should be removed and placed aside; the backrest plank should be removed and placed aside. The ground covering should be noted as to how it is spread, then removed and placed aside.
Khi dọn dẹp tịnh xá, trước hết nên mang y bát ra đặt một bên; nên mang chiếu tọa cụ ra đặt một bên; nên mang gối ra đặt một bên; nên hạ thấp giường xuống, cẩn thận không va chạm, không làm cọ xát vào cánh cửa, mang ra đặt một bên; nên hạ thấp ghế xuống, cẩn thận không va chạm, không làm cọ xát vào cánh cửa, mang ra đặt một bên; nên mang các chân giường ra đặt một bên; nên mang bình nhổ đàm ra đặt một bên; nên mang tấm tựa lưng ra đặt một bên; nên ghi nhớ tấm trải sàn như đã được sắp đặt, rồi mang ra đặt một bên.
Sace vihāre santānakaṃ hoti, ullokā paṭhamaṃ ohāretabbaṃ, ālokasandhikaṇṇabhāgā pamajjitabbā.
If there are cobwebs in the dwelling, the ceiling should first be swept down, and the corners of the window frames should be wiped clean.
Nếu trong tịnh xá có mạng nhện, trước hết nên gỡ mạng nhện trên trần nhà xuống, nên lau chùi các góc cửa sổ và lỗ thông hơi.
Sace gerukaparikammakatā bhitti kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā.
If a wall plastered with red ochre is soiled, it should be wiped clean with a cloth that has been dampened and wrung out.
Nếu tường được trát bằng đất son mà bị dơ bẩn, nên nhúng giẻ vào nước, vắt khô rồi lau chùi.
Sace kāḷavaṇṇakatā bhūmi kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā.
If a floor colored black is soiled, it should be wiped clean with a cloth that has been dampened and wrung out.
Nếu sàn nhà được trát màu đen mà bị dơ bẩn, nên nhúng giẻ vào nước, vắt khô rồi lau chùi.
Sace akatā hoti bhūmi, udakena paripphositvā sammajjitabbā – mā vihāro rajena uhaññīti.
If the floor is unmade, it should be sprinkled with water and swept, so that the dwelling is not troubled by dust.
Nếu sàn nhà chưa được trát, nên rưới nước rồi quét dọn – để tịnh xá không bị bụi bẩn.
Saṅkāraṃ vicinitvā ekamantaṃ chaḍḍetabbaṃ.
Rubbish should be collected and thrown aside.
Nên nhặt rác rồi đổ đi một bên.
‘‘Bhūmattharaṇaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The ground covering should be aired, cleaned, shaken out, brought back, and spread out as it was arranged.
Nên phơi tấm trải sàn, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào trải lại như đã được sắp đặt.
Mañcapaṭipādakā otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbā.
The bed legs should be aired, wiped clean, brought back, and placed in their proper position.
Nên phơi các chân giường, lau chùi, rồi mang vào đặt lại đúng chỗ.
Mañco otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbo.
The bed should be aired, cleaned, shaken out, lowered, and carefully, without rubbing or clashing against the door frame, brought back and spread out as it was arranged.
Nên phơi giường, làm sạch, phủi bụi, hạ thấp xuống, cẩn thận không va chạm, không làm cọ xát vào cánh cửa, rồi mang vào sắp đặt lại như đã được sắp đặt.
Pīṭhaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The chair should be aired, cleaned, shaken out, lowered, and carefully, without rubbing or clashing against the door frame, brought back and spread out as it was arranged.
Nên phơi ghế, làm sạch, phủi bụi, hạ thấp xuống, cẩn thận không va chạm, không làm cọ xát vào cánh cửa, rồi mang vào sắp đặt lại như đã được sắp đặt.
Bhisibibbohanaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The bolster should be aired, cleaned, shaken out, brought back, and spread out as it was arranged.
Nên phơi gối, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào sắp đặt lại như đã được sắp đặt.
Nisīdanapaccattharaṇaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The sitting mat and cushion should be aired, cleaned, shaken out, brought back, and spread out as it was arranged.
Nên phơi chiếu tọa cụ, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào sắp đặt lại như đã được sắp đặt.
Kheḷamallako otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbo.
The spittoon should be aired, wiped clean, brought back, and placed in its proper position.
Nên phơi bình nhổ đàm, lau chùi, rồi mang vào đặt lại đúng chỗ.
Apassenaphalakaṃ otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbaṃ.
The backrest plank should be aired, wiped clean, brought back, and placed in its proper position.
Nên phơi tấm tựa lưng, lau chùi, rồi mang vào đặt lại đúng chỗ.
Pattacīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
The bowl and robes should be put away.
Nên cất y bát.
Pattaṃ nikkhipantena ekena hatthena pattaṃ gahetvā ekena hatthena heṭṭhāmañcaṃ vā heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā patto nikkhipitabbo.
When putting away the bowl, one should take the bowl with one hand, touch the underside of the bed or the underside of the chair with the other hand, and then put away the bowl.
Khi cất bát, nên dùng một tay cầm bát, một tay chạm vào gầm giường hoặc gầm ghế rồi đặt bát xuống.
Na ca anantarahitāya bhūmiyā patto nikkhipitabbo.
The bowl should not be placed on the bare ground.
Không nên đặt bát trực tiếp xuống đất trống.
Cīvaraṃ nikkhipantena ekena hatthena cīvaraṃ gahetvā ekena hatthena cīvaravaṃsaṃ vā cīvararajjuṃ vā pamajjitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
When putting away the robes, one should take the robe with one hand, wipe the robe-pole or robe-rope with the other hand, then make a fold on the far end and put away the robe.
Khi cất y, nên dùng một tay cầm y, một tay lau sạch xà ngang treo y hoặc dây treo y, rồi gấp y một phần ra phía ngoài, một phần vào phía trong rồi cất y.
‘‘Sace puratthimā sarajā vātā vāyanti, puratthimā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds blow from the east, the eastern windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía đông, nên đóng các cửa sổ phía đông lại.
Sace pacchimā sarajā vātā vāyanti, pacchimā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds blow from the west, the western windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía tây, nên đóng các cửa sổ phía tây lại.
Sace uttarā sarajā vātā vāyanti, uttarā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds blow from the north, the northern windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía bắc, nên đóng các cửa sổ phía bắc lại.
Sace dakkhiṇā sarajā vātā vāyanti, dakkhiṇā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds blow from the south, the southern windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía nam, nên đóng các cửa sổ phía nam lại.
Sace sītakālo hoti, divā vātapānā vivaritabbā, rattiṃ thaketabbā.
If it is the cold season, the windows should be opened during the day and closed at night.
Nếu là mùa lạnh, ban ngày nên mở cửa sổ, ban đêm nên đóng lại.
Sace uṇhakālo hoti, divā vātapānā thaketabbā, rattiṃ vivaritabbā.
If it is the hot season, the windows should be closed during the day and opened at night.
Nếu là mùa nóng, ban ngày nên đóng cửa sổ, ban đêm nên mở ra.
‘‘Sace pariveṇaṃ uklāpaṃ hoti, pariveṇaṃ sammajjitabbaṃ.
If the precinct is untidy, the precinct should be swept.
Nếu sân bị dơ bẩn, nên quét dọn sân.
Sace koṭṭhako uklāpo hoti, koṭṭhako sammajjitabbo.
If the storeroom is untidy, the storeroom should be swept.
Nếu phòng kho bị dơ bẩn, nên quét dọn phòng kho.
Sace upaṭṭhānasālā uklāpā hoti, upaṭṭhānasālā sammajjitabbā.
If the assembly hall is untidy, the assembly hall should be swept.
Nếu giảng đường bị dơ bẩn, nên quét dọn giảng đường.
Sace aggisālā uklāpā hoti, aggisālā sammajjitabbā.
If the fireplace room is untidy, the fireplace room should be swept.
Nếu phòng lửa bị dơ bẩn, nên quét dọn phòng lửa.
Sace vaccakuṭi uklāpā hoti, vaccakuṭi sammajjitabbā.
If the toilet is untidy, the toilet should be swept.
Nếu nhà vệ sinh bị dơ bẩn, nên quét dọn nhà vệ sinh.
Sace pānīyaṃ na hoti, pānīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ.
If there is no drinking water, drinking water should be provided.
Nếu không có nước uống, nên chuẩn bị nước uống.
Sace paribhojanīyaṃ na hoti, paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ.
If there is no water for use, water for use should be provided.
Nếu không có nước dùng, nên chuẩn bị nước dùng.
Sace ācamanakumbhiyā udakaṃ na hoti, ācamanakumbhiyā udakaṃ āsiñcitabbaṃ.
If there is no water in the rinsing pot, water should be poured into the rinsing pot.
Nếu trong bình nước súc miệng không có nước, nên đổ nước vào bình nước súc miệng.
‘‘Sace saddhivihārikassa anabhirati uppannā hoti, upajjhāyena vūpakāsetabbo, vūpakāsāpetabbo, dhammakathā vāssa kātabbā.
If dejection has arisen in the co-resident, the preceptor should pacify him, or have him pacified, or teach him Dhamma.
Nếu người đệ tử đồng cư phát sinh sự không hoan hỷ, vị bổn sư nên an ủi, hoặc nên bảo người khác an ủi, hoặc nên giảng pháp cho người ấy.
Sace saddhivihārikassa kukkuccaṃ uppannaṃ hoti, upajjhāyena vinodetabbaṃ, vinodāpetabbaṃ, dhammakathā vāssa kātabbā.
If remorse has arisen in the co-resident, the preceptor should remove it, or have it removed, or teach him Dhamma.
Nếu người đệ tử đồng cư phát sinh sự hối hận, vị bổn sư nên xua tan, hoặc nên bảo người khác xua tan, hoặc nên giảng pháp cho người ấy.
Sace saddhivihārikassa diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti, upajjhāyena vivecetabbaṃ, vivecāpetabbaṃ, dhammakathā vāssa kātabbā.
If a wrong view has arisen in the co-resident, the preceptor should dispel it, or have it dispelled, or teach him Dhamma.
Nếu người đệ tử đồng cư phát sinh tà kiến, vị bổn sư nên phân tích, hoặc nên bảo người khác phân tích, hoặc nên giảng pháp cho người ấy.
Sace saddhivihāriko garudhammaṃ ajjhāpanno hoti parivāsāraho, upajjhāyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho saddhivihārikassa parivāsaṃ dadeyyāti.
If the co-resident has incurred a grave offense, for which he is worthy of the period of probation (parivāsa), the preceptor should make an effort, thinking: "How might the Saṅgha grant the co-resident a period of probation?"
Nếu người đệ tử đồng cư phạm một trọng tội đáng chịu hình phạt parivāsa, vị bổn sư nên nỗ lực – làm thế nào để Tăng đoàn có thể ban hình phạt parivāsa cho người đệ tử đồng cư.
Sace saddhivihāriko mūlāya paṭikassanāraho hoti, upajjhāyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho saddhivihārikaṃ mūlāya paṭikasseyyāti.
If the co-resident is worthy of reinstatement to the beginning (mūlāya paṭikassana), the preceptor should make an effort, thinking: "How might the Saṅgha reinstate the co-resident to the beginning?"
Nếu người đệ tử đồng cư đáng bị hình phạt mūlāya paṭikassana, vị bổn sư nên nỗ lực – làm thế nào để Tăng đoàn có thể thi hành hình phạt mūlāya paṭikassana cho người đệ tử đồng cư.
Sace saddhivihāriko mānattāraho hoti, upajjhāyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho saddhivihārikassa mānattaṃ dadeyyāti.
If the co-resident is worthy of the mānatta discipline, the preceptor should make an effort, thinking: "How might the Saṅgha grant the co-resident the mānatta discipline?"
Nếu người đệ tử đồng cư đáng chịu hình phạt mānatta, vị bổn sư nên nỗ lực – làm thế nào để Tăng đoàn có thể ban hình phạt mānatta cho người đệ tử đồng cư.
Sace saddhivihāriko abbhānāraho hoti, upajjhāyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho saddhivihārikaṃ abbheyyāti.
If the co-resident is worthy of rehabilitation (abbhāna), the preceptor should make an effort, thinking: "How might the Saṅgha rehabilitate the co-resident?"
Nếu người đệ tử đồng cư đáng được phục quyền (abbhāna), vị bổn sư nên nỗ lực – làm thế nào để Tăng đoàn có thể phục quyền cho người đệ tử đồng cư.
Sace saṅgho saddhivihārikassa kammaṃ kattukāmo hoti, tajjanīyaṃ vā niyassaṃ vā pabbājanīyaṃ vā paṭisāraṇīyaṃ vā ukkhepanīyaṃ vā, upajjhāyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho saddhivihārikassa kammaṃ na kareyya, lahukāya vā pariṇāmeyyāti.
If the Saṅgha wishes to carry out an act against the co-resident, whether a censure, a reprimand, an expulsion, a reconciliation, or a suspension, the preceptor should make an effort, thinking: "How might the Saṅgha not carry out an act against the co-resident, or reduce it to a lighter one?"
Nếu Tăng đoàn muốn thi hành một hình phạt đối với người đệ tử đồng cư, như tajjanīya, niyassa, pabbājanīya, paṭisāraṇīya, hoặc ukkhepanīya, vị bổn sư nên nỗ lực – làm thế nào để Tăng đoàn không thi hành hình phạt đối với người đệ tử đồng cư, hoặc làm giảm nhẹ hình phạt.
Kataṃ vā panassa hoti saṅghena kammaṃ, tajjanīyaṃ vā niyassaṃ vā pabbājanīyaṃ vā paṭisāraṇīyaṃ vā ukkhepanīyaṃ vā, upajjhāyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saddhivihāriko sammā vatteyya, lomaṃ pāteyya, netthāraṃ vatteyya, saṅgho taṃ kammaṃ paṭippassambheyyāti.
Or if an act has been carried out against him by the Saṅgha, whether a censure, a reprimand, an expulsion, a reconciliation, or a suspension, the preceptor should make an effort, thinking: "How might the co-resident conduct himself properly, shed his arrogance, return to the right path, so that the Saṅgha might withdraw that act?"
Hoặc nếu Tăng đoàn đã thi hành một hình phạt đối với người ấy, như tajjanīya, niyassa, pabbājanīya, paṭisāraṇīya, hoặc ukkhepanīya, vị bổn sư nên nỗ lực – làm thế nào để người đệ tử đồng cư có thể hành xử đúng đắn, bỏ đi lỗi lầm, phục hồi lại, và Tăng đoàn có thể bãi bỏ hình phạt đó.
‘‘Sace saddhivihārikassa cīvaraṃ dhovitabbaṃ hoti, upajjhāyena ācikkhitabbaṃ evaṃ dhoveyyāsīti, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho saddhivihārikassa cīvaraṃ dhoviyethāti.
If the co-resident’s robe needs to be washed, the preceptor should instruct him thus: "You should wash it in this way," or he should make an effort, thinking: "How might the co-resident’s robe be washed?"
Nếu y của người đệ tử đồng cư cần được giặt, vị bổn sư nên chỉ dẫn rằng: “Con nên giặt như thế này,” hoặc nên nỗ lực – làm thế nào để y của người đệ tử đồng cư được giặt.
Sace saddhivihārikassa cīvaraṃ kātabbaṃ hoti, upajjhāyena ācikkhitabbaṃ evaṃ kareyyāsīti, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho saddhivihārikassa cīvaraṃ kariyethāti.
If the co-resident’s robe needs to be made, the preceptor should instruct him thus: "You should make it in this way," or he should make an effort, thinking: "How might the co-resident’s robe be made?"
Nếu y của người đệ tử đồng cư cần được may, vị bổn sư nên chỉ dẫn rằng: “Con nên may như thế này,” hoặc nên nỗ lực – làm thế nào để y của người đệ tử đồng cư được may.
Sace saddhivihārikassa rajanaṃ pacitabbaṃ hoti, upajjhāyena ācikkhitabbaṃ evaṃ paceyyāsīti, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho saddhivihārikassa rajanaṃ paciyethāti.
If the co-resident’s dye needs to be boiled, the preceptor should instruct him thus: "You should boil it in this way," or he should make an effort, thinking: "How might the co-resident’s dye be boiled?"
Nếu thuốc nhuộm của người đệ tử đồng cư cần được nấu, vị bổn sư nên chỉ dẫn rằng: “Con nên nấu như thế này,” hoặc nên nỗ lực – làm thế nào để thuốc nhuộm của người đệ tử đồng cư được nấu.
Sace saddhivihārikassa cīvaraṃ rajitabbaṃ hoti, upajjhāyena ācikkhitabbaṃ, evaṃ rajeyyāsīti, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho saddhivihārikassa cīvaraṃ rajiyethāti.
If the associate pupil’s robe needs to be dyed, the preceptor should instruct him thus: ‘You should dye it,’ or he should make an effort: ‘How now might the associate pupil’s robe be dyed?’
Nếu y của đệ tử cần được nhuộm, vị bổn sư nên chỉ dạy: “Con hãy nhuộm như thế này,” hoặc nên nỗ lực suy nghĩ: “Làm thế nào để y của đệ tử được nhuộm?”
Cīvaraṃ rajantena sādhukaṃ samparivattakaṃ samparivattakaṃ rajitabbaṃ.
When dyeing the robe, it should be dyed thoroughly, turning it over and over again.
Khi nhuộm y, cần nhuộm kỹ lưỡng, lật đi lật lại nhiều lần.
Na ca acchinne theve pakkamitabbaṃ.
One should not leave before the drops have ceased to fall.
Và không được bỏ đi khi thuốc nhuộm chưa ráo.
Sace saddhivihāriko gilāno hoti, yāvajīvaṃ upaṭṭhātabbo, vuṭṭhānamassa āgametabba’’nti.
If the associate pupil is ill, he should be attended to as long as he lives, and his recovery should be awaited.”
Nếu đệ tử bị bệnh, cần phải chăm sóc suốt đời, và phải chờ đợi sự bình phục của đệ tử.”
68. Tena kho pana samayena saddhivihārikā upajjhāyesu na sammā vattanti.
68. Now at that time, associate pupils did not behave properly towards their preceptors.
Vào lúc ấy, các đệ tử không hành xử đúng mực đối với các vị bổn sư.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma saddhivihārikā upajjhāyesu na sammā vattissantī’’ti.
Those monks who were of few wishes… complained, grumbled, and criticized: “How can associate pupils not behave properly towards their preceptors?”
Những Tỳ-khưu thiểu dục…pe… họ phàn nàn, khó chịu, chỉ trích: “Tại sao các đệ tử lại không hành xử đúng mực đối với các vị bổn sư?”
Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… saccaṃ kira, bhikkhave, saddhivihārikā upajjhāyesu na sammā vattantīti?
Then those monks reported this matter to the Blessed One… “Is it true, monks, that associate pupils do not behave properly towards their preceptors?”
Rồi các Tỳ-khưu ấy đã trình bày sự việc này lên Thế Tôn…pe… “Này các Tỳ-khưu, có thật là các đệ tử không hành xử đúng mực đối với các vị bổn sư không?”
Saccaṃ bhagavāti.
“It is true, Blessed One.”
“Thật vậy, bạch Thế Tôn.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma, bhikkhave, saddhivihārikā upajjhāyesu na sammā vattissantīti…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, saddhivihārikena upajjhāyamhi na sammā vattitabbaṃ.
The Buddha, the Blessed One, rebuked them… “How can associate pupils not behave properly towards their preceptors?”… Having rebuked them… having given a Dhamma talk, he addressed the monks: “Monks, an associate pupil should not behave improperly towards his preceptor.
Đức Phật, Thế Tôn quở trách…pe… “Này các Tỳ-khưu, tại sao các đệ tử lại không hành xử đúng mực đối với các vị bổn sư?”…pe… Sau khi quở trách…pe… thuyết pháp, Ngài gọi các Tỳ-khưu và nói: “Này các Tỳ-khưu, đệ tử không được không hành xử đúng mực đối với bổn sư.
Yo na sammā vatteyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
Whoever behaves improperly commits an offense of dukkaṭa.”
Ai không hành xử đúng mực thì phạm tội dukkaṭa.”
Neva sammā vattanti.
Yet they still did not behave properly.
Họ vẫn không hành xử đúng mực.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình bày sự việc này lên Thế Tôn.
Anujānāmi, bhikkhave, asammāvattantaṃ paṇāmetuṃ.
“Monks, I allow you to expel one who does not behave properly.
“Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép trục xuất người không hành xử đúng mực.
Evañca pana, bhikkhave, paṇāmetabbo – ‘‘paṇāmemi ta’’nti vā, ‘‘māyidha paṭikkamī’’ti vā, ‘‘nīhara te pattacīvara’’nti vā, ‘‘nāhaṃ tayā upaṭṭhātabbo’’ti vā, kāyena viññāpeti, vācāya viññāpeti, kāyena vācāya viññāpeti, paṇāmito hoti saddhivihāriko; na kāyena viññāpeti, na vācāya viññāpeti, na kāyena vācāya viññāpeti, na paṇāmito hoti saddhivihārikoti.
And thus, monks, he should be expelled: by saying, ‘I expel you,’ or ‘Do not come back here,’ or ‘Take your bowl and robe away,’ or ‘I will not be attended by you.’ He informs him through action, or he informs him through speech, or he informs him through action and speech—then the associate pupil is expelled. If he does not inform him through action, nor through speech, nor through action and speech, the associate pupil is not expelled.”
Và này các Tỳ-khưu, cần phải trục xuất như thế này: hoặc nói “Ta trục xuất con,” hoặc “Đừng đến đây nữa,” hoặc “Hãy mang bát và y của con đi,” hoặc “Ta không cần con chăm sóc nữa,” hoặc thông báo bằng thân, thông báo bằng lời, thông báo bằng cả thân và lời, thì đệ tử ấy đã bị trục xuất; nếu không thông báo bằng thân, không thông báo bằng lời, không thông báo bằng cả thân và lời, thì đệ tử ấy chưa bị trục xuất.”
Tena kho pana samayena saddhivihārikā paṇāmitā na khamāpenti.
Now at that time, expelled associate pupils did not ask for forgiveness.
Vào lúc ấy, các đệ tử bị trục xuất không xin lỗi.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình bày sự việc này lên Thế Tôn.
Anujānāmi, bhikkhave, khamāpetunti.
“Monks, I allow you to forgive them.”
“Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép xin lỗi.”
Neva khamāpenti.
Yet they still did not ask for forgiveness.
Họ vẫn không xin lỗi.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình bày sự việc này lên Thế Tôn.
Na, bhikkhave, paṇāmitena na khamāpetabbo.
“Monks, one who has been expelled should not fail to ask for forgiveness.
“Này các Tỳ-khưu, người bị trục xuất không được không xin lỗi.
Yo na khamāpeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever fails to ask for forgiveness commits an offense of dukkaṭa.”
Ai không xin lỗi thì phạm tội dukkaṭa.”
Tena kho pana samayena upajjhāyā khamāpiyamānā na khamanti.
Now at that time, preceptors, when asked for forgiveness, did not forgive.
Vào lúc ấy, các vị bổn sư khi được xin lỗi lại không chấp nhận.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình bày sự việc này lên Thế Tôn.
Anujānāmi, bhikkhave, khamitunti.
“Monks, I allow you to forgive.”
“Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép chấp nhận.”
Neva khamanti.
Yet they still did not forgive.
Họ vẫn không chấp nhận.
Saddhivihārikā pakkamantipi vibbhamantipi titthiyesupi saṅkamanti.
The associate pupils departed, or disrobed, or went over to other sects.
Các đệ tử bỏ đi, hoặc hoàn tục, hoặc chuyển sang các giáo phái khác.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình bày sự việc này lên Thế Tôn.
Na, bhikkhave, khamāpiyamānena na khamitabbaṃ.
“Monks, one who is asked for forgiveness should not fail to forgive.
“Này các Tỳ-khưu, người được xin lỗi không được không chấp nhận.
Yo na khameyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever fails to forgive commits an offense of dukkaṭa.”
Ai không chấp nhận thì phạm tội dukkaṭa.”
Tena kho pana samayena upajjhāyā sammāvattantaṃ paṇāmenti, asammāvattantaṃ na paṇāmenti.
Now at that time, preceptors expelled those who behaved properly and did not expel those who did not behave properly.
Vào lúc ấy, các vị bổn sư trục xuất người hành xử đúng mực, nhưng không trục xuất người không hành xử đúng mực.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình bày sự việc này lên Thế Tôn.
Na, bhikkhave, sammāvattanto paṇāmetabbo.
“Monks, one who behaves properly should not be expelled.
“Này các Tỳ-khưu, không được trục xuất người hành xử đúng mực.
Yo paṇāmeyya, āpatti dukkaṭassa.
Whoever expels him commits an offense of dukkaṭa.
Ai trục xuất thì phạm tội dukkaṭa.
Na ca, bhikkhave, asammāvattanto na paṇāmetabbo.
And, monks, one who does not behave properly should not fail to be expelled.
Và này các Tỳ-khưu, không được không trục xuất người không hành xử đúng mực.
Yo na paṇāmeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever fails to expel him commits an offense of dukkaṭa.”
Ai không trục xuất thì phạm tội dukkaṭa.”
69. Tena kho pana samayena aññataro brāhmaṇo bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci.
69. Now at that time, a certain brahmin approached the monks and asked for ordination.
Vào lúc ấy, một Bà-la-môn đến gặp các Tỳ-khưu và xin xuất gia.
Taṃ bhikkhū na icchiṃsu pabbājetuṃ.
The monks did not wish to ordain him.
Các Tỳ-khưu không muốn cho ông xuất gia.
So bhikkhūsu pabbajjaṃ alabhamāno kiso ahosi lūkho dubbaṇṇo uppaṇḍuppaṇḍukajāto dhamanisanthatagatto.
Not obtaining ordination from the monks, he became thin, emaciated, of poor complexion, exceedingly pale and jaundiced, with a body covered in a network of veins.
Vì không được xuất gia từ các Tỳ-khưu, ông trở nên gầy gò, tiều tụy, xanh xao, vàng vọt, thân thể gân guốc.
Addasā kho bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ kisaṃ lūkhaṃ dubbaṇṇaṃ uppaṇḍuppaṇḍukajātaṃ dhamanisanthatagattaṃ, disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho so, bhikkhave, brāhmaṇo kiso lūkho dubbaṇṇo uppaṇḍuppaṇḍukajāto dhamanisanthatagatto’’ti?
The Blessed One saw that brahmin, thin, emaciated, of poor complexion, exceedingly pale and jaundiced, with a body covered in a network of veins, and seeing him, he addressed the monks: “Why, monks, is that brahmin thin, emaciated, of poor complexion, exceedingly pale and jaundiced, with a body covered in a network of veins?”
Thế Tôn thấy vị Bà-la-môn ấy gầy gò, tiều tụy, xanh xao, vàng vọt, thân thể gân guốc, sau khi thấy, Ngài gọi các Tỳ-khưu và hỏi: “Này các Tỳ-khưu, tại sao vị Bà-la-môn ấy lại gầy gò, tiều tụy, xanh xao, vàng vọt, thân thể gân guốc?”
Eso, bhante, brāhmaṇo bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci.
“Blessed One, this brahmin approached the monks and asked for ordination.
“Bạch Thế Tôn, vị Bà-la-môn này đã đến gặp các Tỳ-khưu và xin xuất gia.
Taṃ bhikkhū na icchiṃsu pabbājetuṃ.
The monks did not wish to ordain him.
Các Tỳ-khưu không muốn cho ông ấy xuất gia.
So bhikkhūsu pabbajjaṃ alabhamāno kiso lūkho dubbaṇṇo uppaṇḍuppaṇḍukajāto dhamanisanthatagattoti.
Not obtaining ordination from the monks, he became thin, emaciated, of poor complexion, exceedingly pale and jaundiced, with a body covered in a network of veins.”
Vì không được xuất gia từ các Tỳ-khưu, ông ấy trở nên gầy gò, tiều tụy, xanh xao, vàng vọt, thân thể gân guốc.”
Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘ko nu kho, bhikkhave, tassa brāhmaṇassa adhikāraṃ sarasī’’ti?
Then the Blessed One addressed the monks: “Who among you, monks, remembers a service rendered by that brahmin?”
Rồi Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu và hỏi: “Này các Tỳ-khưu, ai nhớ đến công đức của vị Bà-la-môn ấy?”
Evaṃ vutte āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, bhante, tassa brāhmaṇassa adhikāraṃ sarāmī’’ti.
When this was said, Venerable Sāriputta said to the Blessed One: "Indeed, Bhante, I remember the good deed of that brahmin."
Khi được nói như vậy, Tôn giả Sāriputta thưa với Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con nhớ ơn vị Bà-la-môn ấy.”
‘‘Kiṃ pana tvaṃ, sāriputta, tassa brāhmaṇassa adhikāraṃ sarasī’’ti?
"What good deed of that brahmin do you remember, Sāriputta?"
“Này Sāriputta, ông nhớ ơn gì của vị Bà-la-môn ấy?”
‘‘Idha me, bhante, so brāhmaṇo rājagahe piṇḍāya carantassa kaṭacchubhikkhaṃ dāpesi.
"Here in Rājagaha, Bhante, that brahmin had a spoonful of almsfood given to me when I was going for alms.
“Bạch Thế Tôn, ở đây, khi con đi khất thực tại Rājagaha, vị Bà-la-môn ấy đã cúng dường cho con một muỗng cơm.”
Imaṃ kho ahaṃ, bhante, tassa brāhmaṇassa adhikāraṃ sarāmī’’ti.
This good deed of that brahmin, Bhante, I remember."
“Bạch Thế Tôn, con nhớ ơn này của vị Bà-la-môn ấy.”
‘‘Sādhu sādhu, sāriputta, kataññuno hi, sāriputta, sappurisā katavedino.
"Well done, well done, Sāriputta. Good people, Sāriputta, are grateful and thankful.
“Lành thay, lành thay, Sāriputta! Này Sāriputta, các bậc thiện nam tử là người biết ơn và đền ơn.
Tena hi tvaṃ, sāriputta, taṃ brāhmaṇaṃ pabbājehi upasampādehī’’ti.
Therefore, Sāriputta, ordain that brahmin and give him the higher ordination (upasampadā)."
Vậy thì này Sāriputta, ông hãy cho vị Bà-la-môn ấy xuất gia và thọ Cụ túc giới.”
‘‘Kathāhaṃ, bhante, taṃ brāhmaṇaṃ pabbājemi upasampādemī’’ti?
"How, Bhante, am I to ordain that brahmin and give him the higher ordination?"
“Bạch Thế Tôn, con phải cho vị Bà-la-môn ấy xuất gia và thọ Cụ túc giới như thế nào?”
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – yā sā, bhikkhave, mayā tīhi saraṇagamanehi upasampadā anuññātā, taṃ ajjatagge paṭikkhipāmi.
Then the Blessed One, on account of this matter and in this connection, gave a Dhamma talk and addressed the bhikkhus: "Bhikkhus, the higher ordination that I permitted by way of the three refuges (saraṇagamana), I now revoke it from today onwards.
Rồi Đức Thế Tôn, nhân duyên này, trong trường hợp này, đã thuyết pháp và gọi các Tỳ-khưu bảo rằng: “Này các Tỳ-khưu, sự thọ Cụ túc giới mà Ta đã cho phép bằng cách quy y Tam Bảo, Ta từ nay về sau sẽ bãi bỏ điều đó.
Anujānāmi, bhikkhave, ñatticatutthena kammena upasampādetuṃ* .
Bhikkhus, I permit you to give the higher ordination by means of a ñatti-catuttha kamma (a motion followed by three proclamations).
Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép thọ Cụ túc giới bằng ñatticatuttha kamma (yết-ma bốn phần: một ñatti và ba lần tuyên bố).”
Evañca pana, bhikkhave, upasampādetabbo.
And this is how, bhikkhus, the higher ordination should be given.
Và này các Tỳ-khưu, phải cho thọ Cụ túc giới như thế này.
Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
A competent and able bhikkhu should inform the Saṅgha thus –
Một Tỳ-khưu thông thạo, có khả năng, phải thông báo cho Tăng chúng biết:
71. Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu upasampannasamanantarā anācāraṃ ācarati.
71. At that time, a certain bhikkhu, immediately after receiving higher ordination, behaved improperly.
71. Khi ấy, một Tỳ-khưu nọ, vừa thọ Cụ túc giới xong, liền hành xử không đúng đắn.
Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘māvuso, evarūpaṃ akāsi, netaṃ kappatī’’ti.
The bhikkhus said to him: "Friend, do not do such a thing; it is not proper."
Các Tỳ-khưu nói với vị ấy rằng: “Này Hiền giả, đừng làm điều như vậy, điều này không hợp phép.”
So evamāha – ‘‘nevāhaṃ āyasmante yāciṃ upasampādetha manti.
He said: "I did not ask you, Venerables, to give me higher ordination.
Vị ấy nói rằng: “Tôi đâu có thỉnh cầu chư Tôn giả cho tôi thọ Cụ túc giới.
Kissa maṃ tumhe ayācitā upasampāditthā’’ti?
Why did you give me higher ordination unasked?"
Tại sao chư Tôn giả lại cho tôi thọ Cụ túc giới mà không được thỉnh cầu?”
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Các Tỳ-khưu đã trình bày sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, ayācitena upasampādetabbo.
"Bhikkhus, one should not give higher ordination to an unasked person.
“Này các Tỳ-khưu, không được cho thọ Cụ túc giới khi chưa được thỉnh cầu.
Yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassa.
Whoever gives higher ordination (to an unasked person) incurs an offence of wrong-doing (dukkaṭa)."
Vị nào cho thọ Cụ túc giới, vị ấy phạm tội dukkaṭa.
Anujānāmi, bhikkhave, yācitena upasampādetuṃ.
"Bhikkhus, I permit you to give higher ordination to an asked person."
Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép cho thọ Cụ túc giới khi đã được thỉnh cầu.
Evañca pana, bhikkhave, yācitabbo.
"And this is how, bhikkhus, one should be asked.
Và này các Tỳ-khưu, phải thỉnh cầu như thế này.
Tena upasampadāpekkhena saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘‘saṅghaṃ, bhante, upasampadaṃ yācāmi, ullumpatu maṃ, bhante, saṅgho anukampaṃ upādāyā’’ti.
That aspirant for higher ordination, having approached the Saṅgha, adjusted his upper robe over one shoulder, bowed at the feet of the bhikkhus, squatted on his heels, clasped his hands in adoration, and should say this: "Bhante, I ask the Saṅgha for higher ordination; may the Saṅgha, Bhante, out of compassion, uplift me."
Vị cầu thọ Cụ túc giới ấy phải đến Tăng chúng, vắt y vai trái, đảnh lễ chân các Tỳ-khưu, quỳ gối, chắp tay và nói như thế này: “Bạch chư Tôn giả, con xin Tăng chúng cho con thọ Cụ túc giới, bạch chư Tôn giả, xin Tăng chúng vì lòng từ bi mà cứu vớt con.”
Dutiyampi yācitabbo.
He should be asked a second time.
Phải thỉnh cầu lần thứ hai.
Tatiyampi yācitabbo.
He should be asked a third time.
Phải thỉnh cầu lần thứ ba.
Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
A competent and able bhikkhu should inform the Saṅgha thus –
Một Tỳ-khưu thông thạo, có khả năng, phải thông báo cho Tăng chúng biết:
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho.
"May the Saṅgha, Bhante, listen to me.
“Bạch chư Tôn giả, Tăng chúng hãy lắng nghe con.
Ayaṃ itthannāmo itthannāmassa āyasmato upasampadāpekkho.
This person of such-and-such a name is an aspirant for higher ordination under Venerable such-and-such a name.
Vị có tên là ‘người này’ đang cầu thọ Cụ túc giới với Tôn giả có tên là ‘người kia’.
Itthannāmo saṅghaṃ upasampadaṃ yācati itthannāmena upajjhāyena.
This person of such-and-such a name asks the Saṅgha for higher ordination, with Venerable such-and-such a name as his preceptor.
Vị có tên là ‘người này’ đang thỉnh cầu Tăng chúng cho thọ Cụ túc giới với vị Upajjhāya có tên là ‘người kia’.
Saṅgho itthannāmaṃ upasampādeti itthannāmena upajjhāyena.
The Saṅgha gives higher ordination to this person of such-and-such a name, with Venerable such-and-such a name as his preceptor.
Tăng chúng cho vị có tên là ‘người này’ thọ Cụ túc giới với vị Upajjhāya có tên là ‘người kia’.
Yassāyasmato khamati itthannāmassa upasampadā itthannāmena upajjhāyena, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.
Any venerable one to whom the higher ordination of this person of such-and-such a name, with Venerable such-and-such a name as his preceptor, is agreeable, let him remain silent; anyone to whom it is not agreeable, let him speak.
Tôn giả nào đồng ý với việc cho vị có tên là ‘người này’ thọ Cụ túc giới với vị Upajjhāya có tên là ‘người kia’, vị ấy hãy im lặng; vị nào không đồng ý, vị ấy hãy nói ra.”
73. Tena kho pana samayena rājagahe paṇītānaṃ bhattānaṃ bhattapaṭipāṭi aṭṭhitā* hoti.
73. At that time, in Rājagaha, there was an uninterrupted succession of excellent meals.
73. Khi ấy, tại Rājagaha, có một sự sắp xếp cúng dường thức ăn ngon.
Atha kho aññatarassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā sukhasīlā sukhasamācārā, subhojanāni bhuñjitvā nivātesu sayanesu sayanti.
Then it occurred to a certain brahmin: "These Sakyan recluses live happily, behave happily, eat excellent food, and sleep in wind-sheltered beds.
Rồi một Bà-la-môn nọ nghĩ rằng: “Những Sa-môn Thích tử này sống an lạc, hành xử an lạc, sau khi thọ dùng những món ăn ngon, họ nằm nghỉ ở những chỗ không có gió và trên những giường nằm êm ái.
Yaṃnūnāhaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyya’’nti.
What if I were to go forth among the Sakyan recluses?"
Vậy thì, ta hãy xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử.”
Atha kho so brāhmaṇo bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci.
Then that brahmin approached the bhikkhus and asked for ordination.
Rồi vị Bà-la-môn ấy đến các Tỳ-khưu và xin xuất gia.
Taṃ bhikkhū pabbājesuṃ upasampādesuṃ.
The bhikkhus ordained him and gave him the higher ordination.
Các Tỳ-khưu đã cho vị ấy xuất gia và thọ Cụ túc giới.
Tasmiṃ pabbajite bhattapaṭipāṭi khīyittha.
When he was ordained, the succession of meals ceased.
Sau khi vị ấy xuất gia, việc cúng dường thức ăn ngon đã chấm dứt.
Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘ehi dāni, āvuso, piṇḍāya carissāmā’’ti.
The bhikkhus said to him: "Come now, friend, let us go for alms."
Các Tỳ-khưu nói với vị ấy rằng: “Này Hiền giả, bây giờ hãy đi khất thực.”
So evamāha – ‘‘nāhaṃ, āvuso, etaṃkāraṇā pabbajito piṇḍāya carissāmīti.
He said: "Friends, I did not go forth for this reason, that I would go for alms.
Vị ấy nói rằng: “Này chư Hiền giả, tôi xuất gia không phải vì lý do này, để đi khất thực.
Sace me dassatha bhuñjissāmi, no ce me dassatha vibbhamissāmī’’ti.
If you give me (food), I will eat; if you do not give me (food), I will disrobe."
Nếu chư Hiền giả cho tôi ăn thì tôi sẽ ăn, nếu không cho tôi ăn thì tôi sẽ hoàn tục.”
‘‘Kiṃ pana tvaṃ, āvuso, udarassa kāraṇā pabbajito’’ti?
"Friend, did you go forth for the sake of your belly?"
“Này Hiền giả, có phải ông xuất gia vì cái bụng không?”
‘‘Evamāvuso’’ti.
"Yes, friend."
“Vâng, thưa chư Hiền giả.”
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – kathañhi nāma bhikkhu evaṃ svākkhāte dhammavinaye udarassa kāraṇā pabbajissatīti.
Those bhikkhus who were of few desires... (as before) ...criticized, complained, and spread the word: "How can a bhikkhu go forth for the sake of his belly in such a well-proclaimed Dhamma and Discipline?"
Những Tỳ-khưu có ít dục vọng… (vân vân)… họ than phiền, bực tức, chỉ trích: “Làm sao một Tỳ-khưu lại có thể xuất gia trong Giáo pháp và Giới luật được tuyên thuyết tốt đẹp như vậy chỉ vì cái bụng chứ?”
Te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, udarassa kāraṇā pabbajitoti?
Those bhikkhus reported this matter to the Blessed One... (as before) ..."Is it true, bhikkhu, that you went forth for the sake of your belly?"
Các Tỳ-khưu ấy đã trình bày sự việc ấy lên Đức Thế Tôn… (vân vân)… “Này Tỳ-khưu, có thật là ông xuất gia vì cái bụng không?”
Saccaṃ bhagavāti.
"It is true, Bhante."
“Bạch Thế Tôn, thật vậy.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… ‘‘kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, evaṃ svākkhāte dhammavinaye udarassa kāraṇā pabbajissasi.
The Buddha, the Blessed One, rebuked him... (as before) ..."How can you, foolish man, go forth for the sake of your belly in such a well-proclaimed Dhamma and Discipline?
Đức Phật, Đức Thế Tôn đã quở trách… (vân vân)… “Này kẻ si mê, làm sao ông lại có thể xuất gia trong Giáo pháp và Giới luật được tuyên thuyết tốt đẹp như vậy chỉ vì cái bụng chứ?
Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya’’…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, upasampādentena cattāro nissaye ācikkhituṃ – piṇḍiyālopabhojanaṃ nissāya pabbajjā, tattha te yāvajīvaṃ ussāho karaṇīyo; atirekalābho – saṅghabhattaṃ, uddesabhattaṃ, nimantanaṃ, salākabhattaṃ, pakkhikaṃ, uposathikaṃ, pāṭipadikaṃ.
“This, foolish man, does not lead to the faith of the unfaithful or to the increase of faith in the faithful.” …pe… Having rebuked (him) …pe… having given a Dhamma talk, he addressed the bhikkhus: “I allow, bhikkhus, that one who confers higher ordination should declare the four dependencies: The going forth is dependent on food received by alms-round; therein, for you, throughout life, effort should be made. The extra gains are: communal meals, designated meals, invited meals, ticket meals, fortnightly meals, Uposatha meals, and first-day-of-the-fortnight meals.
“Này kẻ ngu si, điều này không phải để làm cho những người chưa tin phát sinh niềm tin, hay làm cho những người đã tin tăng trưởng niềm tin.” …(vân vân)… Sau khi quở trách…(vân vân)… thuyết pháp xong, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu và dạy: “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép người thọ giới Tỳ-khưu phải tuyên bố bốn pháp nương tựa: xuất gia nương tựa vào thức ăn khất thực, các con phải tinh tấn thực hành điều đó suốt đời; lợi lộc thêm là: Tăng-bữa, chỉ định-bữa, thỉnh-bữa, phiếu-bữa, nửa tháng-bữa, bố-tát-bữa, mồng một-bữa.
Paṃsukūlacīvaraṃ nissāya pabbajjā, tattha te yāvajīvaṃ ussāho karaṇīyo; atirekalābho – khomaṃ, kappāsikaṃ, koseyyaṃ, kambalaṃ, sāṇaṃ, bhaṅgaṃ.
The going forth is dependent on robes made from rags; therein, for you, throughout life, effort should be made. The extra gains are: linen, cotton, silk, wool, hempen cloth, and blended cloth.
Xuất gia nương tựa vào y phấn tảo, các con phải tinh tấn thực hành điều đó suốt đời; lợi lộc thêm là: y vải gai, y vải bông, y lụa, y len, y vải đay, y vải hỗn hợp.
Rukkhamūlasenāsanaṃ nissāya pabbajjā, tattha te yāvajīvaṃ ussāho karaṇīyo; atirekalābho – vihāro, aḍḍhayogo, pāsādo, hammiyaṃ, guhā.
The going forth is dependent on lodging at the foot of a tree; therein, for you, throughout life, effort should be made. The extra gains are: a vihāra, a half-gabled house, a mansion, a terraced house, a cave.
Xuất gia nương tựa vào chỗ ở dưới gốc cây, các con phải tinh tấn thực hành điều đó suốt đời; lợi lộc thêm là: tịnh xá, nhà nửa mái, lầu gác, nhà lầu, hang động.
Pūtimuttabhesajjaṃ nissāya pabbajjā, tattha te yāvajīvaṃ ussāho karaṇīyo; atirekalābho – sappi, navanītaṃ, telaṃ, madhu, phāṇita’’nti.
The going forth is dependent on putrid urine as medicine; therein, for you, throughout life, effort should be made. The extra gains are: ghee, fresh butter, oil, honey, and molasses.”
Xuất gia nương tựa vào thuốc nước tiểu thối, các con phải tinh tấn thực hành điều đó suốt đời; lợi lộc thêm là: bơ tươi, bơ chín, dầu, mật, đường phèn.”
74. Tena kho pana samayena aññataro māṇavako bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci.
Now at that time, a certain young man approached the bhikkhus and asked for ordination.
74. Khi ấy, một chàng thanh niên nọ đến các Tỳ-khưu xin xuất gia.
Tassa bhikkhū paṭikacceva nissaye ācikkhiṃsu.
The bhikkhus declared the dependencies to him beforehand.
Các Tỳ-khưu đã nói trước cho người ấy về các pháp nương tựa.
So evamāha – ‘‘sace me, bhante, pabbajite nissaye ācikkheyyātha, abhirameyyāmahaṃ* .
He said: "If, Venerables, you were to declare the dependencies to me after I have gone forth, then I would be pleased.
Người ấy nói như sau: “Bạch chư Tôn giả, nếu các Tôn giả nói cho con về các pháp nương tựa sau khi con đã xuất gia, thì con sẽ hoan hỷ.
Na dānāhaṃ, bhante, pabbajissāmi; jegucchā me nissayā paṭikūlā’’ti.
But now, Venerables, I will not go forth; the dependencies are disgusting and repulsive to me."
Bạch chư Tôn giả, bây giờ con sẽ không xuất gia, các pháp nương tựa ấy đối với con thật đáng ghê tởm, đáng chán ghét.”
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Các Tỳ-khưu đã trình sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, paṭikacceva nissayā ācikkhitabbā.
"Bhikkhus, the dependencies should not be declared beforehand.
“Này các Tỳ-khưu, không nên nói trước về các pháp nương tựa.
Yo ācikkheyya, āpatti dukkaṭassa.
Whoever declares them incurs an offense of dukkaṭa.
Vị nào nói trước, phạm tội Dukkaṭa.
Anujānāmi, bhikkhave, upasampannasamanantarā nissaye ācikkhitunti.
I allow, bhikkhus, that they should be declared immediately after higher ordination."
Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép nói về các pháp nương tựa ngay sau khi đã thọ giới Tỳ-khưu.”
75. Tena kho pana samayena bhikkhū ekavassāpi duvassāpi saddhivihārikaṃ upasampādenti.
Now at that time, bhikkhus of one or two rains-retreats were conferring higher ordination on sāmaneras.
75. Khi ấy, các Tỳ-khưu có một năm hạ, hai năm hạ đã thọ giới Tỳ-khưu cho các Sa-di.
Āyasmāpi upaseno vaṅgantaputto ekavasso saddhivihārikaṃ upasampādesi.
Venerable Upasena Vaṅgantaputta, being of one rains-retreat, conferred higher ordination on a sāmanera.
Cũng vậy, Tôn giả Upasena, con trai của Vaṅganta, đã thọ giới Tỳ-khưu cho một Sa-di khi ngài có một năm hạ.
So vassaṃvuṭṭho duvasso ekavassaṃ saddhivihārikaṃ ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Having completed the rains-retreat, he, being of two rains-retreats, took the sāmanera of one rains-retreat and approached the Blessed One. Having approached, he paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
Sau khi an cư mùa mưa xong, ngài có hai năm hạ, dẫn theo Sa-di có một năm hạ đến chỗ Đức Thế Tôn, đến rồi đảnh lễ Đức Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Āciṇṇaṃ kho panetaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ āgantukehi bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammodituṃ.
Now it is the custom of the Buddhas, the Blessed Ones, to exchange greetings with newly arrived bhikkhus.
Đức Phật, các bậc Thế Tôn có thói quen chào hỏi các Tỳ-khưu mới đến.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ upasenaṃ vaṅgantaputtaṃ etadavoca – ‘‘kacci, bhikkhu, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci tvaṃ appakilamathena addhānaṃ āgato’’ti?
Then the Blessed One said to Venerable Upasena Vaṅgantaputta: "Is it bearable for you, bhikkhu? Is it maintainable? Did you come a long journey without much weariness?"
Rồi Đức Thế Tôn hỏi Tôn giả Upasena, con trai của Vaṅganta: “Này Tỳ-khưu, con có được khỏe mạnh không? Con có sống được không? Con có đến đây mà không bị mệt mỏi không?”
‘‘Khamanīyaṃ, bhagavā, yāpanīyaṃ, bhagavā.
"It is bearable, Blessed One. It is maintainable, Blessed One.
“Bạch Đức Thế Tôn, con được khỏe mạnh, bạch Đức Thế Tôn, con sống được.
Appakilamathena mayaṃ, bhante, addhānaṃ āgatā’’ti.
We came the journey without much weariness, Venerable Sir," he replied.
Bạch Đức Thế Tôn, chúng con đã đến đây mà không bị mệt mỏi.”
Jānantāpi tathāgatā pucchanti, jānantāpi na pucchanti, kālaṃ viditvā pucchanti, kālaṃ viditvā na pucchanti; atthasaṃhitaṃ tathāgatā pucchanti; no anatthasaṃhitaṃ.
Tathāgatas question even when they know, and they do not question even when they know; they question having known the time, and they do not question having known the time; Tathāgatas question what is connected with benefit; not what is unconnected with benefit.
Các Như Lai dù biết vẫn hỏi, dù biết vẫn không hỏi; biết thời điểm thì hỏi, biết thời điểm thì không hỏi; các Như Lai hỏi những điều có lợi; không hỏi những điều không có lợi.
Anatthasaṃhite setughāto tathāgatānaṃ.
For Tathāgatas, there is a cessation of what is unconnected with benefit.
Đối với những điều không có lợi, các Như Lai đã đoạn trừ hoàn toàn.
Dvīhi ākārehi buddhā bhagavanto bhikkhū paṭipucchanti – dhammaṃ vā desessāma, sāvakānaṃ vā sikkhāpadaṃ paññapessāmāti.
The Buddhas, the Blessed Ones, question bhikkhus in two ways: either 'We shall teach Dhamma,' or 'We shall lay down a training rule for the disciples.'
Đức Phật, các bậc Thế Tôn hỏi các Tỳ-khưu với hai lý do: hoặc là để thuyết pháp, hoặc là để chế định giới luật cho các đệ tử.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ upasenaṃ vaṅgantaputtaṃ etadavoca – ‘‘kativassosi tvaṃ, bhikkhū’’ti?
Then the Blessed One said to Venerable Upasena Vaṅgantaputta: "How many rains-retreats have you, bhikkhu?"
Rồi Đức Thế Tôn hỏi Tôn giả Upasena, con trai của Vaṅganta: “Này Tỳ-khưu, con có bao nhiêu năm hạ?”
‘‘Duvassohaṃ, bhagavā’’ti.
"I have two rains-retreats, Blessed One," he replied.
“Bạch Đức Thế Tôn, con có hai năm hạ.”
‘‘Ayaṃ pana bhikkhu kativasso’’ti?
"And how many rains-retreats has this bhikkhu?"
“Còn Tỳ-khưu này có bao nhiêu năm hạ?”
‘‘Ekavasso, bhagavā’’ti.
"He has one rains-retreat, Blessed One," he replied.
“Bạch Đức Thế Tôn, vị ấy có một năm hạ.”
‘‘Kiṃ tāyaṃ bhikkhu hotī’’ti?
"What is this bhikkhu to you?"
“Tỳ-khưu này là gì của con?”
‘‘Saddhivihāriko me, bhagavā’’ti.
"He is my sāmanera, Blessed One," he replied.
“Bạch Đức Thế Tôn, vị ấy là Sa-di của con.”
Vigarahi buddho bhagavā – ‘‘ananucchavikaṃ, moghapurisa, ananulomikaṃ appatirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ.
The Buddha, the Blessed One, rebuked him: "It is unseemly, foolish man, it is unsuitable, inappropriate, unmonastic, improper, and should not be done.
Đức Phật, bậc Thế Tôn quở trách: “Này kẻ ngu si, điều này không thích hợp, không tương ưng, không đúng đắn, không phải hạnh Sa-môn, không hợp pháp, không nên làm.
Kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, aññehi ovadiyo anusāsiyo aññaṃ ovadituṃ anusāsituṃ maññissasi.
How can you, foolish man, who should be advised and instructed by others, think that you can advise and instruct others?
Này kẻ ngu si, làm sao con, một người cần được người khác khuyên bảo, dạy dỗ, lại nghĩ rằng mình có thể khuyên bảo, dạy dỗ người khác?
Atilahuṃ kho tvaṃ, moghapurisa, bāhullāya āvatto, yadidaṃ gaṇabandhikaṃ.
You, foolish man, have become very quickly inclined to abundance, that is to say, to living in groups.
Này kẻ ngu si, con đã quá nhanh chóng sa vào sự hưởng thụ quá nhiều, đó là việc kết nhóm.
Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya’’…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, ūnadasavassena upasampādetabbo.
This, foolish man, does not lead to the faith of the unfaithful or to the increase of faith in the faithful." …pe… Having rebuked (him) …pe… having given a Dhamma talk, he addressed the bhikkhus: "Bhikkhus, one who has fewer than ten rains-retreats should not confer higher ordination.
Điều này, này kẻ ngu si, không phải để làm cho những người chưa tin phát sinh niềm tin, hay làm cho những người đã tin tăng trưởng niềm tin.” …(vân vân)… Sau khi quở trách…(vân vân)… thuyết pháp xong, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu và dạy: “Này các Tỳ-khưu, không nên thọ giới Tỳ-khưu cho người ít hơn mười năm hạ.
Yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassa.
Whoever confers it incurs an offense of dukkaṭa.
Vị nào thọ giới Tỳ-khưu cho người ít hơn mười năm hạ, phạm tội Dukkaṭa.
Anujānāmi, bhikkhave, dasavassena vā atirekadasavassena vā upasampādetu’’nti.
I allow, bhikkhus, that higher ordination should be conferred by one who has ten rains-retreats or more than ten."
Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép thọ giới Tỳ-khưu cho người có mười năm hạ hoặc hơn mười năm hạ.”
76. Tena kho pana samayena bhikkhū – dasavassamhā dasavassamhāti – bālā abyattā upasampādenti.
Now at that time, bhikkhus, saying "We are of ten rains-retreats, we are of ten rains-retreats," though foolish and unskilled, were conferring higher ordination.
76. Khi ấy, các Tỳ-khưu – “Chúng tôi có mười năm hạ, chúng tôi có mười năm hạ” – là những người ngu dốt, không thông thạo, đã thọ giới Tỳ-khưu cho người khác.
Dissanti upajjhāyā bālā, saddhivihārikā paṇḍitā.
It happened that preceptors were foolish, while sāmaneras were wise.
Có những Upajjhāya ngu dốt, còn các Sa-di thì thông thái.
Dissanti upajjhāyā abyattā, saddhivihārikā byattā.
It happened that preceptors were unskilled, while sāmaneras were skilled.
Có những Upajjhāya không thông thạo, còn các Sa-di thì lanh lợi.
Dissanti upajjhāyā appassutā, saddhivihārikā bahussutā.
It happened that preceptors were of little learning, while sāmaneras were of much learning.
Có những Upajjhāya ít học, còn các Sa-di thì đa văn.
Dissanti upajjhāyā duppaññā, saddhivihārikā paññavanto.
It happened that preceptors were of poor wisdom, while sāmaneras were endowed with wisdom.
Có những Upajjhāya kém trí tuệ, còn các Sa-di thì có trí tuệ.
Aññataropi aññatitthiyapubbo upajjhāyena sahadhammikaṃ vuccamāno upajjhāyassa vādaṃ āropetvā taṃyeva titthāyatanaṃ saṅkami.
And a certain former adherent of another sect, when admonished by his preceptor about a matter pertaining to the Dhamma, started an argument with his preceptor and reverted to that very same sect.
Một người trước đây là ngoại đạo, khi được Upajjhāya khuyên bảo về pháp đồng phạm hạnh, đã phản bác Upajjhāya và trở lại với giáo phái cũ.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – kathañhi nāma bhikkhū – dasavassamhā dasavassamhāti – bālā abyattā upasampādessanti.
Those bhikkhus who were of few desires …pe… complained, murmured, and criticized: "How can bhikkhus — saying 'We are of ten rains-retreats, we are of ten rains-retreats' — confer higher ordination, though foolish and unskilled?
Những Tỳ-khưu có ít dục vọng…(vân vân)… họ đã phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Làm sao các Tỳ-khưu – ‘Chúng tôi có mười năm hạ, chúng tôi có mười năm hạ’ – là những người ngu dốt, không thông thạo, lại thọ giới Tỳ-khưu cho người khác?
Dissanti upajjhāyā bālā saddhivihārikā paṇḍitā, dissanti upajjhāyā abyattā saddhivihārikā byattā, dissanti upajjhāyā appassutā saddhivihārikā bahussutā, dissanti upajjhāyā duppaññā, saddhivihārikā paññavantoti.
It happened that preceptors were foolish, while sāmaneras were wise; it happened that preceptors were unskilled, while sāmaneras were skilled; it happened that preceptors were of little learning, while sāmaneras were of much learning; it happened that preceptors were of poor wisdom, while sāmaneras were endowed with wisdom!"
Có những Upajjhāya ngu dốt, còn các Sa-di thì thông thái; có những Upajjhāya không thông thạo, còn các Sa-di thì lanh lợi; có những Upajjhāya ít học, còn các Sa-di thì đa văn; có những Upajjhāya kém trí tuệ, còn các Sa-di thì có trí tuệ.”
Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
Then those bhikkhus reported this matter to the Blessed One.
Rồi các Tỳ-khưu ấy đã trình sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
‘‘Saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū – dasavassamhā dasavassamhāti – bālā abyattā upasampādenti.
"Is it true, bhikkhus, that bhikkhus — saying 'We are of ten rains-retreats, we are of ten rains-retreats' — confer higher ordination, though foolish and unskilled?
“Này các Tỳ-khưu, có thật là các Tỳ-khưu – ‘Chúng tôi có mười năm hạ, chúng tôi có mười năm hạ’ – là những người ngu dốt, không thông thạo, đã thọ giới Tỳ-khưu cho người khác không?
Dissanti upajjhāyā bālā, saddhivihārikā paṇḍitā, dissanti upajjhāyā abyattā saddhivihārikā byattā, dissanti upajjhāyā appassutā, saddhivihārikā bahussutā, dissanti upajjhāyā duppaññā, saddhivihārikā paññavanto’’ti?
It happened that preceptors were foolish, while sāmaneras were wise; it happened that preceptors were unskilled, while sāmaneras were skilled; it happened that preceptors were of little learning, while sāmaneras were of much learning; it happened that preceptors were of poor wisdom, while sāmaneras were endowed with wisdom?"
Có những Upajjhāya ngu dốt, còn các Sa-di thì thông thái; có những Upajjhāya không thông thạo, còn các Sa-di thì lanh lợi; có những Upajjhāya ít học, còn các Sa-di thì đa văn; có những Upajjhāya kém trí tuệ, còn các Sa-di thì có trí tuệ không?”
‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti.
"It is true, Blessed One," they replied.
“Bạch Đức Thế Tôn, thật vậy.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā – dasavassamhā dasavassamhāti – bālā abyattā upasampādessanti.
The Buddha, the Blessed One, rebuked (them): "…pe… How can those foolish men, bhikkhus — saying 'We are of ten rains-retreats, we are of ten rains-retreats' — confer higher ordination, though foolish and unskilled?
Đức Phật, bậc Thế Tôn quở trách…(vân vân)… “Này các Tỳ-khưu, làm sao những kẻ ngu si ấy – ‘Chúng tôi có mười năm hạ, chúng tôi có mười năm hạ’ – là những người ngu dốt, không thông thạo, lại thọ giới Tỳ-khưu cho người khác được?
Dissanti upajjhāyā bālā, saddhivihārikā paṇḍitā, dissanti upajjhāyā abyattā saddhivihārikā byattā, dissanti upajjhāyā appassutā, saddhivihārikā bahussutā, dissanti upajjhāyā duppaññā, saddhivihārikā paññavanto.
It happened that preceptors were foolish, while sāmaneras were wise; it happened that preceptors were unskilled, while sāmaneras were skilled; it happened that preceptors were of little learning, while sāmaneras were of much learning; it happened that preceptors were of poor wisdom, while sāmaneras were endowed with wisdom.
Có những Upajjhāya ngu dốt, còn các Sa-di thì thông thái; có những Upajjhāya không thông thạo, còn các Sa-di thì lanh lợi; có những Upajjhāya ít học, còn các Sa-di thì đa văn; có những Upajjhāya kém trí tuệ, còn các Sa-di thì có trí tuệ.
Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, bālena abyattena upasampādetabbo.
“Bhikkhus, this is not for the conviction of the unconvicted…pe… having reproached…pe… having given a Dhamma talk, he addressed the bhikkhus: ‘Bhikkhus, one who is foolish and incompetent should not be given upasampadā.
“Này các Tỳ-khưu, không được cho người ngu dốt, không thông thạo, thọ Cụ túc giới.
Yo upasampādeyya, āpatti dukkaṭassa.
Whoever gives upasampadā to such a one incurs an offense of dukkaṭa.
Vị nào cho thọ Cụ túc giới, vị ấy phạm tội dukkaṭa.
Anujānāmi, bhikkhave, byattena bhikkhunā paṭibalena dasavassena vā atirekadasavassena vā upasampādetu’’nti.
Bhikkhus, I permit that upasampadā be given by a bhikkhu who is skilled and capable, and who has completed ten vassas, or more than ten vassas.’”
Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép một Tỳ-khưu thông thạo, có khả năng, có mười hạ lạp hoặc hơn mười hạ lạp, cho thọ Cụ túc giới.”
77. Tena kho pana samayena bhikkhū upajjhāyesu pakkantesupi vibbhantesupi kālaṅkatesupi pakkhasaṅkantesupi anācariyakā anovadiyamānā ananusāsiyamānā dunnivatthā duppārutā anākappasampannā piṇḍāya caranti, manussānaṃ bhuñjamānānaṃ uparibhojanepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmenti, uparikhādanīyepi – uparisāyanīyepi – uparipānīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmenti; sāmaṃ sūpampi odanampi viññāpetvā bhuñjanti; bhattaggepi uccāsaddā mahāsaddā viharanti.
77. At that time, when the upajjhāyas had departed, or had gone forth into the world, or had passed away, or had changed to another sect, the bhikkhus, being without ācariyas, unadvised, and uninstructed, would go for alms improperly dressed, improperly cloaked, without suitable deportment; they would offer a used bowl even while people were still eating their main meal, or still eating their hard food, or still eating their soft food, or still drinking their beverage; they would ask for curry and rice for themselves and eat it; and in the refectory, they would dwell making loud noise and great noise.
77. Vào lúc bấy giờ, các Tỳ-khưu, khi các vị Upajjhāya (Hòa thượng) của họ đã ra đi, hoặc đã hoàn tục, hoặc đã qua đời, hoặc đã chuyển sang phe ngoại đạo, thì không có Ācariya (Thầy tế độ), không được khuyên bảo, không được giáo huấn, y phục mặc không chỉnh tề, y phục đắp không chỉnh tề, không có oai nghi đầy đủ, đi khất thực; họ dâng bát đựng thức ăn thừa lên trên thức ăn của người đang ăn, trên đồ ăn vặt, trên đồ nhai, trên đồ uống; họ tự mình xin canh và cơm rồi ăn; và họ sống ồn ào, náo động tại nhà ăn.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā dunnivatthā duppārutā anākappasampannā piṇḍāya carissanti; manussānaṃ bhuñjamānānaṃ uparibhojanepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti, uparikhādanīyepi – uparisāyanīyepi – uparipānīyepi uttiṭṭhapattaṃ upanāmessanti; sāmaṃ sūpampi odanampi viññāpetvā bhuñjissanti; bhattaggepi uccāsaddā mahāsaddā viharissanti, seyyathāpi brāhmaṇā brāhmaṇabhojane’’ti.
People complained, grumbled, and spread rumors: “How can these Sakyan recluses go for alms improperly dressed, improperly cloaked, and without suitable deportment? They offer a used bowl even while people are still eating their main meal, or still eating their hard food, or still eating their soft food, or still drinking their beverage; they ask for curry and rice for themselves and eat it; and in the refectory, they dwell making loud noise and great noise, just like brahmins at a brahmin’s feast!”
Người dân phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Sao mà các Sa-môn Thích tử lại có thể mặc y phục không chỉnh tề, đắp y phục không chỉnh tề, không có oai nghi đầy đủ mà đi khất thực; lại còn dâng bát đựng thức ăn thừa lên trên thức ăn của người đang ăn, trên đồ ăn vặt, trên đồ nhai, trên đồ uống; tự mình xin canh và cơm rồi ăn; và sống ồn ào, náo động tại nhà ăn, giống như các Bà-la-môn trong bữa ăn của Bà-la-môn vậy?”
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ …pe… atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
The bhikkhus heard those people complaining, grumbling, and spreading rumors…pe… Then those bhikkhus reported this matter to the Blessed One.
Các Tỳ-khưu nghe những người dân ấy phàn nàn, bực tức, chỉ trích… (văn tắt)… Rồi các Tỳ-khưu ấy đã trình bày sự việc này lên Đức Thế Tôn.
Saccaṃ kira, bhikkhave…pe… saccaṃ, bhagavāti…pe… vigarahitvā dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
“Is it true, bhikkhus…pe… It is true, Blessed One…pe…” Having reproached them and given a Dhamma talk, he addressed the bhikkhus:
“Này các Tỳ-khưu, có thật như vậy không… (văn tắt)… “Thật vậy, bạch Đức Thế Tôn”… (văn tắt)… Sau khi quở trách, Đức Thế Tôn đã thuyết pháp và gọi các Tỳ-khưu:
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ācariyaṃ.
“Bhikkhus, I permit an ācariya.
“Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép có Ācariya (Thầy tế độ).
Ācariyo, bhikkhave, antevāsikamhi puttacittaṃ upaṭṭhāpessati, antevāsiko ācariyamhi pitucittaṃ upaṭṭhāpessati.
Bhikkhus, an ācariya should maintain the thought of a son towards his antevāsika, and an antevāsika should maintain the thought of a father towards his ācariya.
Này các Tỳ-khưu, Ācariya sẽ đặt tâm con đối với Antēvāsika (học trò), Antēvāsika sẽ đặt tâm cha đối với Ācariya.
Evaṃ te aññamaññaṃ sagāravā sappatissā sabhāgavuttino viharantā imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ viruḷhiṃ vepullaṃ āpajjissanti.
Thus, dwelling with mutual respect, deference, and harmonious conduct, they will attain growth, increase, and fullness in this Dhamma and Vinaya.
Như vậy, khi họ sống với lòng tôn kính, kính trọng lẫn nhau, và có lối sống hòa hợp, họ sẽ đạt được sự tăng trưởng, phát triển, và rộng lớn trong Pháp và Luật này.
Anujānāmi, bhikkhave, dasavassaṃ nissāya vatthuṃ, dasavassena nissayaṃ dātuṃ.
Bhikkhus, I permit dwelling by reliance (nissaya) on a bhikkhu who has completed ten vassas, and giving reliance by a bhikkhu who has completed ten vassas.
Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép sống nương tựa (Nissaya) với một vị có mười hạ lạp, và cho phép một vị có mười hạ lạp được cho Nissaya.
Evañca pana, bhikkhave, ācariyo gahetabbo.
And this is how an ācariya is to be taken, bhikkhus.
Này các Tỳ-khưu, Ācariya cần phải được thọ nhận như sau:
Ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘ācariyo me, bhante, hohi, āyasmato nissāya vacchāmi; ācariyo me, bhante, hohi, āyasmato nissāya vacchāmi; ācariyo me, bhante, hohi, āyasmato nissāya vacchāmī’ti.
Having arranged the upper robe over one shoulder, bowed at his feet, knelt down, and clasped his hands in salutation, he should say this: ‘Bhante, be my ācariya, I will dwell relying on the venerable one; Bhante, be my ācariya, I will dwell relying on the venerable one; Bhante, be my ācariya, I will dwell relying on the venerable one.’
Đắp y vai trái, đảnh lễ chân, ngồi xổm, chắp tay, và phải nói như thế này: ‘Bạch ngài, xin ngài hãy là Ācariya của con, con sẽ sống nương tựa vào ngài; bạch ngài, xin ngài hãy là Ācariya của con, con sẽ sống nương tựa vào ngài; bạch ngài, xin ngài hãy là Ācariya của con, con sẽ sống nương tựa vào ngài’.
‘Sāhūti’ vā ‘lahūti’ vā ‘opāyika’nti vā ‘patirūpa’nti vā ‘pāsādikena sampādehī’ti vā kāyena viññāpeti, vācāya viññāpeti, kāyena vācāya viññāpeti, gahito hoti ācariyo; na kāyena viññāpeti, na vācāya viññāpeti, na kāyena vācāya viññāpeti, na gahito hoti ācariyo.
If he signifies by body, or signifies by speech, or signifies by body and speech, saying ‘Good,’ or ‘Quickly,’ or ‘It is suitable,’ or ‘It is proper,’ or ‘Arrange it pleasantly,’ then the ācariya is taken; if he does not signify by body, nor signify by speech, nor signify by body and speech, the ācariya is not taken.
Nếu Ācariya biểu thị bằng thân, bằng lời nói, hoặc bằng cả thân và lời nói rằng ‘Tốt’, hoặc ‘Được’, hoặc ‘Phù hợp’, hoặc ‘Tương xứng’, hoặc ‘Hãy thực hiện với oai nghi trang nghiêm’, thì Ācariya đã được thọ nhận; nếu không biểu thị bằng thân, không biểu thị bằng lời nói, không biểu thị bằng cả thân và lời nói, thì Ācariya chưa được thọ nhận.
‘‘Kālasseva uṭṭhāya upāhanaṃ omuñcitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā dantakaṭṭhaṃ dātabbaṃ, mukhodakaṃ dātabbaṃ, āsanaṃ paññapetabbaṃ.
“Having risen early, removed his sandals, arranged the upper robe over one shoulder, he should offer a tooth-stick, offer water for rinsing the mouth, and arrange a seat.
Sớm thức dậy, cởi dép, đắp y vai trái, dâng cây xỉa răng, dâng nước súc miệng, và trải chỗ ngồi.
Sace yāgu hoti, bhājanaṃ dhovitvā yāgu upanāmetabbā.
If there is gruel, having washed the bowl, he should offer the gruel.
Nếu có cháo, sau khi rửa bát, thì dâng cháo lên.
Yāguṃ pītassa udakaṃ datvā bhājanaṃ paṭiggahetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena dhovitvā paṭisāmetabbaṃ.
After the gruel has been drunk, having offered water, taken back the bowl, lowered it, and carefully washed it without clattering, it should be put away.
Sau khi thầy đã uống cháo, dâng nước, nhận lại bát, hạ thấp xuống, rửa sạch sẽ không gây tiếng động, và cất đi.
Ācariyamhi vuṭṭhite āsanaṃ uddharitabbaṃ.
When the ācariya has risen, the seat should be removed.
Khi Ācariya đã đứng dậy, thì dọn chỗ ngồi.
Sace so deso uklāpo hoti, so deso sammajjitabbo.
If that place is dirty, that place should be swept.
Nếu chỗ ấy dơ bẩn, thì quét dọn chỗ ấy.
‘‘Sace ācariyo gāmaṃ pavisitukāmo hoti, nivāsanaṃ dātabbaṃ, paṭinivāsanaṃ paṭiggahetabbaṃ, kāyabandhanaṃ dātabbaṃ, saguṇaṃ katvā saṅghāṭiyo dātabbā, dhovitvā patto sodako dātabbo.
“If the ācariya wishes to enter a village, the lower robe should be offered, the returning lower robe should be received, the waistband should be offered, the saṅghāṭis should be offered folded properly, and the clean bowl with water should be offered.
Nếu Ācariya muốn vào làng, thì dâng y nội, nhận lại y nội cũ, dâng dây lưng, xếp y Tăng-già-lê (saṅghāṭī) ngay ngắn, rửa và dâng bát đã có nước.
Sace ācariyo pacchāsamaṇaṃ ākaṅkhati, timaṇḍalaṃ paṭicchādentena parimaṇḍalaṃ nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā saguṇaṃ katvā saṅghāṭiyo pārupitvā gaṇṭhikaṃ paṭimuñcitvā dhovitvā pattaṃ gahetvā ācariyassa pacchāsamaṇena hotabbaṃ.
If the ācariya desires a junior bhikkhu to follow him, then, covering the three circles, wrapping the lower robe neatly, tying the waistband, arranging the saṅghāṭis properly, fastening the clasp, and taking the clean bowl, he should follow behind the ācariya.
Nếu Ācariya muốn có người đi theo phía sau, thì phải mặc y nội che kín ba vòng, đắp y bên ngoài tròn trịa, thắt dây lưng, xếp y Tăng-già-lê ngay ngắn, thắt nút, rửa và cầm bát, rồi đi theo phía sau Ācariya.
Nātidūre gantabbaṃ, nāccāsanne gantabbaṃ, pattapariyāpannaṃ paṭiggahetabbaṃ.
He should not go too far, nor too close; he should receive what fits in the bowl.
Không đi quá xa, không đi quá gần, phải nhận những gì được dâng vào bát.
Na ācariyassa bhaṇamānassa antarantarā kathā opātetabbā.
He should not interrupt the ācariya while he is speaking.
Không được chen ngang lời nói của Ācariya khi ngài đang nói.
Ācariyo āpattisāmantā bhaṇamāno nivāretabbo.
If the ācariya is speaking near an offense, he should be restrained.
Ācariya đang nói về những lỗi lầm thì phải ngăn cản.
‘‘Nivattantena paṭhamataraṃ āgantvā āsanaṃ paññapetabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipitabbaṃ, paccuggantvā pattacīvaraṃ paṭiggahetabbaṃ, paṭinivāsanaṃ dātabbaṃ, nivāsanaṃ paṭiggahetabbaṃ.
“Upon returning, he should arrive first and arrange a seat, place water for the feet, a footstool, and a foot-mat; he should go forward to meet him and receive the bowl and robes, offer the returning lower robe, and receive the lower robe.
Khi trở về, phải đến trước, trải chỗ ngồi, đặt nước rửa chân, ghế rửa chân, và khăn lau chân; ra đón nhận y bát, dâng y nội mới, và nhận lại y nội cũ.
Sace cīvaraṃ sinnaṃ hoti, muhuttaṃ uṇhe otāpetabbaṃ, na ca uṇhe cīvaraṃ nidahitabbaṃ.
If the robe is wet, it should be exposed to the sun for a moment, but the robe should not be left in the sun.
Nếu y bị ướt, thì phơi nắng một lát, nhưng không được để y dưới nắng quá lâu.
Cīvaraṃ saṅgharitabbaṃ.
The robe should be folded.
Phải xếp y.
Cīvaraṃ saṅgharantena caturaṅgulaṃ kaṇṇaṃ ussāretvā cīvaraṃ saṅgharitabbaṃ – mā majjhe bhaṅgo ahosīti.
When folding the robe, a corner four finger-breadths wide should be raised and the robe folded – so that no crease appears in the middle.
Khi xếp y, phải nâng một góc lên bốn ngón tay rồi xếp y – để tránh y bị nhăn ở giữa.
Obhoge kāyabandhanaṃ kātabbaṃ.
The waistband should be placed inside a fold.
Phải làm dây lưng thành vòng.
‘‘Sace piṇḍapāto hoti, ācariyo ca bhuñjitukāmo hoti, udakaṃ datvā piṇḍapāto upanāmetabbo.
“If there is alms food, and the ācariya wishes to eat, water should be offered and the alms food presented.
Nếu có thức ăn khất thực, và Ācariya muốn dùng bữa, thì dâng nước và dâng thức ăn khất thực lên.
Ācariyo pānīyena pucchitabbo.
The ācariya should be asked if he wants drinking water.
Phải hỏi Ācariya về nước uống.
Bhuttāvissa udakaṃ datvā pattaṃ paṭiggahetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena dhovitvā vodakaṃ katvā muhuttaṃ uṇhe otāpetabbo, na ca uṇhe patto nidahitabbo.
After he has eaten, having offered water, received the bowl, lowered it, and carefully washed it without clattering, emptied of water, it should be exposed to the sun for a moment, but the bowl should not be left in the sun.
Sau khi thầy đã dùng bữa, dâng nước, nhận lại bát, hạ thấp xuống, rửa sạch sẽ không gây tiếng động, làm cho ráo nước, phơi nắng một lát, nhưng không được để bát dưới nắng quá lâu.
Pattacīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
The bowl and robes should be put away.
Phải cất y bát.
Pattaṃ nikkhipantena ekena hatthena pattaṃ gahetvā ekena hatthena heṭṭhāmañcaṃ vā heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā patto nikkhipitabbo.
When putting away the bowl, holding the bowl with one hand, and touching the underside of the bed or seat with the other hand, the bowl should be put away.
Khi cất bát, phải dùng một tay cầm bát, một tay chạm vào gầm giường hoặc gầm ghế, rồi đặt bát xuống.
Na ca anantarahitāya bhūmiyā patto nikkhipitabbo.
And the bowl should not be placed directly on the ground.
Không được đặt bát trực tiếp xuống đất.
Cīvaraṃ nikkhipantena ekena hatthena cīvaraṃ gahetvā ekena hatthena cīvaravaṃsaṃ vā cīvararajjuṃ vā pamajjitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
When putting away the robe, holding the robe with one hand, and wiping the robe-pole or robe-line with the other hand, folding the far end over the near end, the robe should be put away.
Khi cất y, phải dùng một tay cầm y, một tay lau sạch cây treo y hoặc dây treo y, rồi gấp y một đầu ra ngoài, một đầu vào trong, rồi cất y.
Ācariyamhi vuṭṭhite āsanaṃ uddharitabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ paṭisāmetabbaṃ.
When the ācariya has risen, the seat should be removed, and the water for the feet, footstool, and foot-mat should be put away.
Khi Ācariya đã đứng dậy, thì dọn chỗ ngồi, cất nước rửa chân, ghế rửa chân, và khăn lau chân.
Sace so deso uklāpo hoti, so deso sammajjitabbo.
If that place is dirty, that place should be swept.
Nếu chỗ ấy dơ bẩn, thì quét dọn chỗ ấy.
‘‘Sace ācariyo jantāgharaṃ pavisitukāmo hoti, cuṇṇaṃ sannetabbaṃ, mattikā temetabbā, jantāgharapīṭhaṃ ādāya ācariyassa piṭṭhito piṭṭhito gantvā jantāgharapīṭhaṃ datvā cīvaraṃ paṭiggahetvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ, cuṇṇaṃ dātabbaṃ, mattikā dātabbā.
‘‘If the teacher wishes to enter the hot-bath house, powder should be prepared, clay should be moistened. Taking the bath-house seat, one should go behind the teacher, give him the bath-house seat, receive his robe, and place it aside. Powder should be given, clay should be given.
Nếu Ācariya muốn vào nhà tắm hơi (jantāghara), thì trộn bột, làm ướt đất sét, cầm ghế nhà tắm hơi, đi theo sau Ācariya, dâng ghế nhà tắm hơi, nhận lấy y và đặt sang một bên, dâng bột, dâng đất sét.
Sace ussahati, jantāgharaṃ pavisitabbaṃ.
If one is able, one should enter the hot-bath house.
Nếu có thể, thì vào nhà tắm hơi.
Jantāgharaṃ pavisantena mattikāya mukhaṃ makkhetvā purato ca pacchato ca paṭicchādetvā jantāgharaṃ pavisitabbaṃ.
Upon entering the hot-bath house, one should smear one's face with clay, cover oneself in front and back, and then enter the hot-bath house.
Khi vào nhà tắm hơi, phải thoa đất sét lên mặt, che kín phía trước và phía sau, rồi vào nhà tắm hơi.
Na there bhikkhū anupakhajja nisīditabbaṃ.
One should not sit pressing against senior bhikkhus.
Không được ngồi chen lấn các Tỳ-khưu lớn tuổi.
Na navā bhikkhū āsanena paṭibāhitabbā.
One should not obstruct junior bhikkhus from a seat.
Không được xua đuổi các Tỳ-khưu mới bằng chỗ ngồi.
Jantāghare ācariyassa parikammaṃ kātabbaṃ.
In the hot-bath house, service should be rendered to the teacher.
Phải phục vụ Ācariya trong nhà tắm hơi.
Jantāgharā nikkhamantena jantāgharapīṭhaṃ ādāya purato ca pacchato ca paṭicchādetvā jantāgharā nikkhamitabbaṃ.
Upon leaving the hot-bath house, one should take the bath-house seat, cover oneself in front and back, and then leave the hot-bath house.
Khi rời khỏi nhà tắm hơi, nên mang ghế nhà tắm hơi, che phía trước và phía sau, rồi rời khỏi nhà tắm hơi.
‘‘Udakepi ācariyassa parikammaṃ kātabbaṃ.
‘‘Even with water, service should be rendered to the teacher.
“Ngay cả khi tắm, cũng nên phục vụ thầy.
Nahātena paṭhamataraṃ uttaritvā attano gattaṃ vodakaṃ katvā nivāsetvā ācariyassa gattato udakaṃ pamajjitabbaṃ, nivāsanaṃ dātabbaṃ, saṅghāṭi dātabbā, jantāgharapīṭhaṃ ādāya paṭhamataraṃ āgantvā āsanaṃ paññapetabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipitabbaṃ.
After bathing, having come out first, having dried one's own body, having dressed, one should wipe the water from the teacher's body, give him his lower robe, give him his outer robe, and taking the bath-house seat, come ahead of him and arrange a seat, and place foot-water, a foot-stool, and a foot-mat nearby.
Sau khi tắm xong, nên ra trước, làm khô thân mình, mặc y, rồi lau khô nước trên thân thầy, đưa y nội, đưa y tăng-già-lê. Mang ghế nhà tắm hơi về trước, sắp đặt chỗ ngồi, đặt nước rửa chân, ghế rửa chân và khăn lau chân.
Ācariyo pānīyena pucchitabbo.
The teacher should be asked for drinking water.
Nên hỏi thầy có muốn uống nước không.
Sace uddisāpetukāmo hoti, uddisāpetabbo.
If he wishes to recite, he should be asked to recite.
Nếu thầy muốn giảng dạy, thì nên giảng dạy.
Sace paripucchitukāmo hoti, paripucchitabbo.
If he wishes to question, he should be questioned.
Nếu thầy muốn hỏi, thì nên hỏi.
‘‘Yasmiṃ vihāre ācariyo viharati, sace so vihāro uklāpo hoti, sace ussahati, sodhetabbo.
‘‘If the dwelling where the teacher resides is dirty, if one is able, it should be cleaned.
“Nếu tịnh xá mà thầy đang ở bị dơ bẩn, nếu có thể, thì nên quét dọn.
Vihāraṃ sodhentena paṭhamaṃ pattacīvaraṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; nisīdanapaccattharaṇaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; bhisibibbohanaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; mañco nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo; pīṭhaṃ nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; mañcapaṭipādakā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbā; kheḷamallako nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo; apassenaphalakaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; bhūmattharaṇaṃ yathāpaññattaṃ sallakkhetvā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ.
When cleaning the dwelling, first, the bowl and robes should be taken out and placed aside; the sitting-mat should be taken out and placed aside; the cushion-cover should be taken out and placed aside; the bed should be lowered, and carefully, without bumping or rattling against the door, taken out and placed aside; the chair should be lowered, and carefully, without bumping or rattling against the door, taken out and placed aside; the bed legs should be taken out and placed aside; the spittoon should be taken out and placed aside; the leaning-board should be taken out and placed aside; the floor-covering should be noted as arranged, then taken out and placed aside.
Khi quét dọn tịnh xá, trước tiên nên mang bát và y ra để riêng một bên; mang tọa cụ và nệm ra để riêng một bên; mang gối và đệm ra để riêng một bên; hạ thấp giường xuống, cẩn thận không va chạm, không làm xước cánh cửa, rồi mang ra để riêng một bên; hạ thấp ghế xuống, cẩn thận không va chạm, không làm xước cánh cửa, rồi mang ra để riêng một bên; mang chân giường ra để riêng một bên; mang khạp nhổ ra để riêng một bên; mang tấm tựa lưng ra để riêng một bên; quan sát tấm trải sàn đã được sắp đặt như thế nào, rồi mang ra để riêng một bên.
Sace vihāre santānakaṃ hoti, ullokā paṭhamaṃ ohāretabbaṃ, ālokasandhikaṇṇabhāgā pamajjitabbā.
If there is a ceiling in the dwelling, the ceiling should be removed first, and the window sills and corners should be wiped clean.
Nếu trong tịnh xá có mạng nhện, trước tiên nên gỡ bỏ các mạng nhện trên trần nhà, lau sạch các góc cửa sổ và khe hở.
Sace gerukaparikammakatā bhitti kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā.
If the wall, treated with red ochre, is dusty, a cloth should be dampened, squeezed, and used to wipe it clean.
Nếu tường được trát bằng đất son bị ố bẩn, nên nhúng giẻ vào nước, vắt khô rồi lau sạch.
Sace kāḷavaṇṇakatā bhūmi kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā.
If the floor, colored black, is dusty, a cloth should be dampened, squeezed, and used to wipe it clean.
Nếu nền nhà màu đen bị ố bẩn, nên nhúng giẻ vào nước, vắt khô rồi lau sạch.
Sace akatā hoti bhūmi, udakena paripphositvā sammajjitabbā – mā vihāro rajena uhaññīti.
If the floor is untreated, it should be sprinkled with water and swept – so that the dwelling is not troubled by dust.
Nếu nền nhà chưa được trát, nên rảy nước rồi quét dọn – để tịnh xá không bị bụi bẩn.
Saṅkāraṃ vicinitvā ekamantaṃ chaḍḍetabbaṃ.
The rubbish should be collected and thrown aside.
Nên nhặt rác rồi đổ riêng một bên.
‘‘Bhūmattharaṇaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
‘‘The floor-covering should be exposed to the sun, cleaned, shaken out, brought back, and arranged as before.
Nên phơi tấm trải sàn, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào sắp đặt như cũ.
Mañcapaṭipādakā otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbā.
The bed legs should be exposed to the sun, wiped clean, brought back, and placed in their proper positions.
Nên phơi chân giường, lau sạch, rồi mang vào đặt đúng chỗ.
Mañco otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbo.
The bed should be exposed to the sun, cleaned, shaken out, lowered, and carefully, without bumping or rattling against the door, brought back and arranged as before.
Nên phơi giường, làm sạch, phủi bụi, hạ thấp xuống, cẩn thận không va chạm, không làm xước cánh cửa, rồi mang vào sắp đặt như cũ.
Pīṭhaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The chair should be exposed to the sun, cleaned, shaken out, lowered, and carefully, without bumping or rattling against the door, brought back and arranged as before.
Nên phơi ghế, làm sạch, phủi bụi, hạ thấp xuống, cẩn thận không va chạm, không làm xước cánh cửa, rồi mang vào sắp đặt như cũ.
Bhisibibbohanaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The cushion-cover should be exposed to the sun, cleaned, shaken out, brought back, and arranged as before.
Nên phơi gối và đệm, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào sắp đặt như cũ.
Nisīdanapaccattharaṇaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The sitting-mat should be exposed to the sun, cleaned, shaken out, brought back, and arranged as before.
Nên phơi tọa cụ và nệm, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào sắp đặt như cũ.
Kheḷamallako otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbo.
The spittoon should be exposed to the sun, wiped clean, brought back, and placed in its proper position.
Nên phơi khạp nhổ, lau sạch, rồi mang vào đặt đúng chỗ.
Apassenaphalakaṃ otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbaṃ.
The leaning-board should be exposed to the sun, wiped clean, brought back, and placed in its proper position.
Nên phơi tấm tựa lưng, lau sạch, rồi mang vào đặt đúng chỗ.
Pattacīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
The bowl and robes should be put away.
Nên đặt bát và y.
Pattaṃ nikkhipantena ekena hatthena pattaṃ gahetvā ekena hatthena heṭṭhāmañcaṃ vā heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā patto nikkhipitabbo.
When putting away the bowl, one should take the bowl with one hand, and touch the lower bed or lower chair with the other hand, then put away the bowl.
Khi đặt bát, nên dùng một tay giữ bát, một tay chạm vào gầm giường hoặc gầm ghế, rồi đặt bát xuống.
Na ca anantarahitāya bhūmiyā patto nikkhipitabbo.
And the bowl should not be placed directly on the ground.
Không nên đặt bát trực tiếp xuống đất trống.
Cīvaraṃ nikkhipantena ekena hatthena cīvaraṃ gahetvā ekena hatthena cīvaravaṃsaṃ vā cīvararajjuṃ vā pamajjitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
When putting away the robe, one should take the robe with one hand, and wipe the robe-pole or robe-rope with the other hand, then make a fold at the near end and a loop at the far end, and put away the robe.
Khi đặt y, nên dùng một tay giữ y, một tay lau sạch sào treo y hoặc dây treo y, rồi gấp y lại, một đầu ra ngoài, một đầu vào trong, rồi đặt y xuống.
‘‘Sace puratthimā sarajā vātā vāyanti, puratthimā vātapānā thaketabbā.
‘‘If dusty winds blow from the east, the eastern windows should be closed.
“Nếu gió bụi từ phía đông thổi đến, nên đóng các cửa sổ phía đông.
Sace pacchimā sarajā vātā vāyanti, pacchimā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds blow from the west, the western windows should be closed.
Nếu gió bụi từ phía tây thổi đến, nên đóng các cửa sổ phía tây.
Sace uttarā sarajā vātā vāyanti, uttarā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds blow from the north, the northern windows should be closed.
Nếu gió bụi từ phía bắc thổi đến, nên đóng các cửa sổ phía bắc.
Sace dakkhiṇā sarajā vātā vāyanti, dakkhiṇā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds blow from the south, the southern windows should be closed.
Nếu gió bụi từ phía nam thổi đến, nên đóng các cửa sổ phía nam.
Sace sītakālo hoti, divā vātapānā vivaritabbā, rattiṃ thaketabbā.
If it is the cold season, the windows should be opened during the day and closed at night.
Nếu là mùa lạnh, ban ngày nên mở cửa sổ, ban đêm nên đóng lại.
Sace uṇhakālo hoti, divā vātapānā thaketabbā, rattiṃ vivaritabbā.
If it is the hot season, the windows should be closed during the day and opened at night.
Nếu là mùa nóng, ban ngày nên đóng cửa sổ, ban đêm nên mở ra.
‘‘Sace pariveṇaṃ uklāpaṃ hoti, pariveṇaṃ sammajjitabbaṃ.
‘‘If the cloister is dirty, the cloister should be swept.
“Nếu hành lang bị dơ bẩn, nên quét dọn hành lang.
Sace koṭṭhako uklāpo hoti, koṭṭhako sammajjitabbo.
If the storehouse is dirty, the storehouse should be swept.
Nếu kho bị dơ bẩn, nên quét dọn kho.
Sace upaṭṭhānasālā uklāpā hoti, upaṭṭhānasālā sammajjitabbā.
If the service hall is dirty, the service hall should be swept.
Nếu sảnh tiếp khách bị dơ bẩn, nên quét dọn sảnh tiếp khách.
Sace aggisālā uklāpā hoti, aggisālā sammajjitabbā.
If the fire-hall is dirty, the fire-hall should be swept.
Nếu phòng lửa bị dơ bẩn, nên quét dọn phòng lửa.
Sace vaccakuṭi uklāpā hoti, vaccakuṭi sammajjitabbā.
If the toilet is dirty, the toilet should be swept.
Nếu nhà vệ sinh bị dơ bẩn, nên quét dọn nhà vệ sinh.
Sace pānīyaṃ na hoti, pānīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ.
If there is no drinking water, drinking water should be provided.
Nếu không có nước uống, nên chuẩn bị nước uống.
Sace paribhojanīyaṃ na hoti, paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ.
If there is no water for washing, water for washing should be provided.
Nếu không có nước dùng, nên chuẩn bị nước dùng.
Sace ācamanakumbhiyaṃ udakaṃ na hoti, ācamanakumbhiyā udakaṃ āsiñcitabbaṃ.
If there is no water in the rinsing jar, water should be poured into the rinsing jar.
Nếu trong bình nước súc miệng không có nước, nên đổ nước vào bình nước súc miệng.
‘‘Sace ācariyassa anabhirati uppannā hoti, antevāsikena vūpakāsetabbo, vūpakāsāpetabbo, dhammakathā vāssa kātabbā.
‘‘If disaffection has arisen in the teacher, the pupil should pacify him, or have him pacified, or a Dhamma talk should be given to him.
“Nếu thầy bị bất mãn, đệ tử nên khuyên giải, hoặc nhờ người khác khuyên giải, hoặc nên thuyết pháp cho thầy.
Sace ācariyassa kukkuccaṃ uppannaṃ hoti, antevāsikena vinodetabbaṃ, vinodāpetabbaṃ, dhammakathā vāssa kātabbā.
If remorse has arisen in the teacher, the pupil should remove it, or have it removed, or a Dhamma talk should be given to him.
Nếu thầy bị hối hận, đệ tử nên xua tan, hoặc nhờ người khác xua tan, hoặc nên thuyết pháp cho thầy.
Sace ācariyassa diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti, antevāsikena vivecetabbaṃ, vivecāpetabbaṃ, dhammakathā vāssa kātabbā.
If a wrong view has arisen in the teacher, the pupil should dispel it, or have it dispelled, or a Dhamma talk should be given to him.
Nếu thầy bị tà kiến, đệ tử nên phân tích, hoặc nhờ người khác phân tích, hoặc nên thuyết pháp cho thầy.
Sace ācariyo garudhammaṃ ajjhāpanno hoti parivāsāraho, antevāsikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho ācariyassa parivāsaṃ dadeyyāti.
If the teacher has incurred a grave offense warranting parivāsa, the pupil should strive to see how the Saṅgha might grant the teacher parivāsa.
Nếu thầy phạm trọng giới xứng đáng bị biệt trú (parivāsa), đệ tử nên cố gắng – làm thế nào để Tăng-già ban biệt trú cho thầy?
Sace ācariyo mūlāya paṭikassanāraho hoti, antevāsikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho ācariyaṃ mūlāya paṭikasseyyāti.
If the teacher is fit for restoration to the beginning (mūlāya paṭikassana), the pupil should strive to see how the Saṅgha might restore the teacher to the beginning.
Nếu thầy xứng đáng bị trục xuất trở lại (mūlāya paṭikassana), đệ tử nên cố gắng – làm thế nào để Tăng-già trục xuất thầy trở lại?
Sace ācariyo mānattāraho hoti, antevāsikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho ācariyassa mānattaṃ dadeyyāti.
If the teacher is fit for mānatta, the pupil should strive to see how the Saṅgha might grant the teacher mānatta.
Nếu thầy xứng đáng bị hành pháp Ma-na-đát (mānatta), đệ tử nên cố gắng – làm thế nào để Tăng-già ban Ma-na-đát cho thầy?
Sace ācariyo abbhānāraho hoti, antevāsikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho ācariyaṃ abbheyyāti.
If the teacher is fit for rehabilitation (abbhāna), the pupil should strive to see how the Saṅgha might rehabilitate the teacher.’’
Nếu thầy xứng đáng được phục quyền (abbhāna), đệ tử nên cố gắng – làm thế nào để Tăng-già phục quyền cho thầy?
Sace saṅgho ācariyassa kammaṃ kattukāmo hoti, tajjanīyaṃ vā niyassaṃ vā pabbājanīyaṃ vā paṭisāraṇīyaṃ vā ukkhepanīyaṃ vā, antevāsikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho ācariyassa kammaṃ na kareyya, lahukāya vā pariṇāmeyyāti.
If the Saṅgha wishes to perform an act upon the teacher—whether it be an act of rebuke, dependence, banishment, reconciliation, or suspension—the pupil should strive to ensure that the Saṅgha does not perform the act upon the teacher, or that it is resolved leniently.
Nếu Tăng-già muốn thi hành một hình phạt nào đó đối với thầy, như khiển trách (tajjanīya), cưỡng chế (niyassa), trục xuất (pabbājanīya), hòa giải (paṭisāraṇīya), hoặc treo yết-ma (ukkhepanīya), đệ tử nên cố gắng – làm thế nào để Tăng-già không thi hành hình phạt đó đối với thầy, hoặc giảm nhẹ hình phạt?
Kataṃ vā panassa hoti saṅghena kammaṃ, tajjanīyaṃ vā niyassaṃ vā pabbājanīyaṃ vā paṭisāraṇīyaṃ vā ukkhepanīyaṃ vā, antevāsikena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho ācariyo sammā vatteyya, lomaṃ pāteyya, netthāraṃ vatteyya, saṅgho taṃ kammaṃ paṭippassambheyyāti.
Or, if an act has been performed upon him by the Saṅgha—whether it be an act of rebuke, dependence, banishment, reconciliation, or suspension—the pupil should strive to ensure that the teacher conducts himself properly, sheds his pride, and conforms to the rule, so that the Saṅgha may revoke that act.
Hoặc nếu Tăng-già đã thi hành hình phạt đó đối với thầy, như khiển trách, cưỡng chế, trục xuất, hòa giải, hoặc treo yết-ma, đệ tử nên cố gắng – làm thế nào để thầy hành xử đúng đắn, hạ mình, sửa đổi, để Tăng-già hủy bỏ hình phạt đó?
‘‘Sace ācariyassa cīvaraṃ dhovitabbaṃ hoti, antevāsikena dhovitabbaṃ, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho ācariyassa cīvaraṃ dhoviyethāti.
“If the teacher’s robe needs to be washed, the pupil should wash it, or strive to ensure that the teacher’s robe is washed.
“Nếu y của vị thầy cần được giặt, học trò phải giặt, hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để y của vị thầy được giặt.
Sace ācariyassa cīvaraṃ kātabbaṃ hoti, antevāsikena kātabbaṃ, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho ācariyassa cīvaraṃ kariyethāti.
If the teacher’s robe needs to be made, the pupil should make it, or strive to ensure that the teacher’s robe is made.
Nếu y của vị thầy cần được làm (may), học trò phải làm (may), hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để y của vị thầy được làm (may).
Sace ācariyassa rajanaṃ pacitabbaṃ hoti, antevāsikena pacitabbaṃ, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho ācariyassa rajanaṃ paciyethāti.
If the teacher’s dye needs to be cooked, the pupil should cook it, or strive to ensure that the teacher’s dye is cooked.
Nếu thuốc nhuộm của vị thầy cần được nấu, học trò phải nấu, hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để thuốc nhuộm của vị thầy được nấu.
Sace ācariyassa cīvaraṃ rajitabbaṃ hoti, antevāsikena rajitabbaṃ, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho ācariyassa cīvaraṃ rajiyethāti.
If the teacher’s robe needs to be dyed, the pupil should dye it, or strive to ensure that the teacher’s robe is dyed.
Nếu y của vị thầy cần được nhuộm, học trò phải nhuộm, hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để y của vị thầy được nhuộm.
Cīvaraṃ rajantena sādhukaṃ samparivattakaṃ samparivattakaṃ rajitabbaṃ, na ca acchinne theve pakkamitabbaṃ.
When dyeing a robe, it should be dyed thoroughly, turning it over and over, and one should not depart while drops are still dripping.
Khi nhuộm y, phải nhuộm thật kỹ, xoay vòng xoay vòng, và không được rời đi khi giọt nước nhuộm chưa ráo.
‘‘Ācariyena, bhikkhave, antevāsiko saṅgahetabbo anuggahetabbo uddesena paripucchāya ovādena anusāsaniyā.
“Monks, a teacher should include and assist his pupil with instruction, inquiry, advice, and admonition.
Này các Tỳ-khưu, vị thầy phải thu nhận và giúp đỡ học trò bằng cách giảng dạy, hỏi đáp, khuyên nhủ và giáo huấn.
Sace ācariyassa patto hoti, antevāsikassa patto na hoti, ācariyena antevāsikassa patto dātabbo, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho antevāsikassa patto uppajjiyethāti.
If the teacher has a bowl but the pupil does not, the teacher should give a bowl to the pupil, or strive to ensure that a bowl is obtained for the pupil.
Nếu vị thầy có bát mà học trò không có, vị thầy phải trao bát cho học trò, hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để học trò có được bát.
Sace ācariyassa cīvaraṃ hoti, antevāsikassa cīvaraṃ na hoti, ācariyena antevāsikassa cīvaraṃ dātabbaṃ, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho antevāsikassa cīvaraṃ uppajjiyethāti.
If the teacher has a robe but the pupil does not, the teacher should give a robe to the pupil, or strive to ensure that a robe is obtained for the pupil.
Nếu vị thầy có y mà học trò không có, vị thầy phải trao y cho học trò, hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để học trò có được y.
Sace ācariyassa parikkhāro hoti, antevāsikassa parikkhāro na hoti, ācariyena antevāsikassa parikkhāro dātabbo, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho antevāsikassa parikkhāro uppajjiyethāti.
If the teacher has an accessory but the pupil does not, the teacher should give an accessory to the pupil, or strive to ensure that an accessory is obtained for the pupil.
Nếu vị thầy có vật dụng mà học trò không có, vị thầy phải trao vật dụng cho học trò, hoặc phải nỗ lực – làm thế nào để học trò có được vật dụng.
‘‘Sace antevāsiko gilāno hoti, kālasseva uṭṭhāya dantakaṭṭhaṃ dātabbaṃ, mukhodakaṃ dātabbaṃ, āsanaṃ paññapetabbaṃ.
“If the pupil is sick, one should rise early and give him a tooth-stick, give him water for his mouth, and arrange a seat for him.
“Nếu học trò bị bệnh, phải dậy sớm để trao tăm xỉa răng, trao nước rửa mặt, dọn chỗ ngồi.
Sace yāgu hoti, bhājanaṃ dhovitvā yāgu upanāmetabbā.
If there is gruel, one should wash the bowl and offer the gruel.
Nếu có cháo, phải rửa bát rồi dâng cháo.
Yāguṃ pītassa udakaṃ datvā bhājanaṃ paṭiggahetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena dhovitvā paṭisāmetabbaṃ.
After he has drunk the gruel, one should give him water, receive the bowl, lower it, and wash it thoroughly without annoyance, then put it away.
Sau khi học trò uống cháo, trao nước, nhận lại bát, hạ thấp xuống, rửa sạch sẽ cẩn thận không va chạm, rồi cất đi.
Antevāsikamhi vuṭṭhite āsanaṃ uddharitabbaṃ.
When the pupil has risen, the seat should be removed.
Khi học trò đứng dậy, phải dọn chỗ ngồi.
Sace so deso uklāpo hoti, so deso sammajjitabbo.
If that place is dirty, that place should be swept.
Nếu chỗ đó dơ bẩn, phải quét dọn chỗ đó.
‘‘Ettāvatā nivattissatīti āsanaṃ paññapetabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ upanikkhipitabbaṃ, paccuggantvā pattacīvaraṃ paṭiggahetabbaṃ, paṭinivāsanaṃ dātabbaṃ, nivāsanaṃ paṭiggahetabbaṃ.
“Having considered, ‘He will return by this time,’ a seat should be arranged, foot-water, a foot-stool, and a foot-mat should be placed ready, and one should go forth to meet him and receive his bowl and robes, give him his lower robe, and receive back the lower robe he was wearing.
“Nghĩ rằng ‘học trò sẽ trở về vào lúc này’, phải dọn chỗ ngồi, đặt nước rửa chân, ghế rửa chân, khăn lau chân, ra đón và nhận bát y, trao y nội (đã cởi ra), nhận lại y nội (đã mặc).
Sace cīvaraṃ sinnaṃ hoti, muhuttaṃ uṇhe otāpetabbaṃ, na ca uṇhe cīvaraṃ nidahitabbaṃ.
If the robe is damp, it should be aired for a moment in the sun, but the robe should not be left in the sun.
Nếu y bị ướt, phải phơi nắng một lát, nhưng không được để y dưới nắng.
Cīvaraṃ saṅgharitabbaṃ.
The robe should be folded.
Phải gấp y.
Cīvaraṃ saṅgharantena caturaṅgulaṃ kaṇṇaṃ ussāretvā cīvaraṃ saṅgharitabbaṃ – mā majjhe bhaṅgo ahosīti.
When folding the robe, it should be folded by lifting a corner four finger-widths so that there is no crease in the middle.
Khi gấp y, phải nâng mép y lên bốn ngón tay rồi gấp y – ‘để không bị nếp gấp ở giữa’.
Obhoge kāyabandhanaṃ kātabbaṃ.
The waistband should be placed in its fold.
Phải làm dây lưng ở chỗ gấp.
‘‘Sace piṇḍapāto hoti, antevāsiko ca bhuñjitukāmo hoti, udakaṃ datvā piṇḍapāto upanāmetabbo.
“If there is alms-food and the pupil wishes to eat, water should be given, and the alms-food should be offered.
“Nếu có thức ăn khất thực, và học trò muốn ăn, phải trao nước rồi dâng thức ăn khất thực.
Antevāsiko pānīyena pucchitabbo.
The pupil should be asked if he wants drinking water.
Phải hỏi học trò về nước uống.
Bhuttāvissa udakaṃ datvā pattaṃ paṭiggahetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena dhovitvā vodakaṃ katvā muhuttaṃ uṇhe otāpetabbo, na ca uṇhe patto nidahitabbo.
After he has eaten, water should be given, the bowl received, lowered, and washed thoroughly without annoyance, dried of water, and aired for a moment in the sun; but the bowl should not be left in the sun.
Sau khi ăn xong, trao nước, nhận lại bát, hạ thấp xuống, rửa sạch sẽ cẩn thận không va chạm, làm ráo nước, rồi phơi nắng một lát, nhưng không được để bát dưới nắng.
Pattacīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
The bowl and robes should be put away.
Phải cất bát y.
Pattaṃ nikkhipantena ekena hatthena pattaṃ gahetvā ekena hatthena heṭṭhāmañcaṃ vā heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā patto nikkhipitabbo.
When putting away the bowl, one should take the bowl with one hand, and with the other hand touch the bottom of the couch or the bottom of the chair, and then put away the bowl.
Khi cất bát, phải cầm bát bằng một tay, và dùng một tay chạm vào gầm giường hoặc gầm ghế rồi đặt bát xuống.
Na ca anantarahitāya bhūmiyā patto nikkhipitabbo.
And the bowl should not be placed on the bare ground.
Không được đặt bát trực tiếp xuống đất.
Cīvaraṃ nikkhipantena ekena hatthena cīvaraṃ gahetvā ekena hatthena cīvaravaṃsaṃ vā cīvararajjuṃ vā pamajjitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
When putting away the robe, one should take the robe with one hand, and with the other hand wipe the robe-pole or robe-rope, and then put away the robe, with one end outwards and a fold inwards.
Khi cất y, phải cầm y bằng một tay, và dùng một tay lau sạch xà ngang treo y hoặc dây treo y, rồi gấp y một đầu ra ngoài, một đầu vào trong rồi cất y.
Antevāsikamhi vuṭṭhite āsanaṃ uddharitabbaṃ, pādodakaṃ pādapīṭhaṃ pādakathalikaṃ paṭisāmetabbaṃ.
When the pupil has risen, the seat should be removed, and the foot-water, foot-stool, and foot-mat should be put away.
Khi học trò đứng dậy, phải dọn chỗ ngồi, cất nước rửa chân, ghế rửa chân, khăn lau chân.
Sace so deso uklāpo hoti, so deso sammajjitabbo.
If that place is dirty, that place should be swept.
Nếu chỗ đó dơ bẩn, phải quét dọn chỗ đó.
‘‘Sace antevāsiko jantāgharaṃ pavisitukāmo hoti, cuṇṇaṃ sannetabbaṃ, mattikā temetabbā, jantāgharapīṭhaṃ ādāya gantvā jantāgharapīṭhaṃ datvā cīvaraṃ paṭiggahetvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ, cuṇṇaṃ dātabbaṃ, mattikā dātabbā.
“If the pupil wishes to enter the hot-room, soap powder should be kneaded, clay should be moistened, and one should take the hot-room stool, go there, give the hot-room stool, receive his robe, put it away to one side, give him the soap powder, and give him the clay.
“Nếu học trò muốn vào nhà tắm hơi, phải nhào bột, làm ướt đất sét, mang ghế nhà tắm hơi đi và trao ghế nhà tắm hơi, nhận lại y và đặt sang một bên, trao bột, trao đất sét.
Sace ussahati, jantāgharaṃ pavisitabbaṃ.
If he is able, one should enter the hot-room.
Nếu có thể, phải vào nhà tắm hơi.
Jantāgharaṃ pavisantena mattikāya mukhaṃ makkhetvā purato ca pacchato ca paṭicchādetvā jantāgharaṃ pavisitabbaṃ.
When entering the hot-room, one should smear the face with clay, cover oneself both front and back, and then enter the hot-room.
Khi vào nhà tắm hơi, phải bôi đất sét lên mặt, che thân trước và thân sau rồi vào nhà tắm hơi.
Na ca there bhikkhū anupakhajja nisīditabbaṃ, na navā bhikkhū āsanena paṭibāhitabbā.
One should not press in on senior bhikkhus when sitting, nor should new bhikkhus be kept back from seats.
Không được ngồi chen lấn các Tỳ-khưu lớn tuổi, không được cản trở chỗ ngồi của các Tỳ-khưu trẻ tuổi.
Jantāghare antevāsikassa parikammaṃ kātabbaṃ.
In the bathhouse, service should be rendered to the pupil.
Trong nhà tắm hơi, phải làm công việc phục vụ cho học trò.
Jantāgharā nikkhamantena jantāgharapīṭhaṃ ādāya purato ca pacchato ca paṭicchādetvā jantāgharā nikkhamitabbaṃ.
One emerging from the bathhouse should take the bathhouse stool, cover it both in front and behind, and then emerge from the bathhouse.
Khi ra khỏi nhà tắm hơi, phải mang ghế nhà tắm hơi đi, che thân trước và thân sau rồi ra khỏi nhà tắm hơi.
‘‘Yasmiṃ vihāre antevāsiko viharati, sace so vihāro uklāpo hoti, sace ussahati, sodhetabbo.
“If the dwelling in which the pupil resides is dirty, if he is able, it should be cleaned.
“Nếu tịnh xá mà đệ tử đang ở bị dơ bẩn, nếu có thể, thì nên dọn dẹp.
Vihāraṃ sodhentena paṭhamaṃ pattacīvaraṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; nisīdanapaccattharaṇaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; bhisibibbohanaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; mañco nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo; pīṭhaṃ nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; mañcapaṭipādakā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbā; kheḷamallako nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbo; apassenaphalakaṃ nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ; bhūmattharaṇaṃ yathāpaññattaṃ sallakkhetvā nīharitvā ekamantaṃ nikkhipitabbaṃ.
When cleaning the dwelling, one should first take out the bowl and robes and place them aside; take out the sitting mat and place it aside; take out the bolster and place it aside; lower the bed, carefully, without bumping or rattling the door frame, take it out and place it aside; lower the chair, carefully, without bumping or rattling the door frame, take it out and place it aside; take out the bed supports and place them aside; take out the spittoon and place it aside; take out the backrest plank and place it aside; discern the arrangement of the floor covering, take it out and place it aside.
Khi dọn dẹp tịnh xá, trước tiên nên mang bát và y ra đặt sang một bên; nên mang nệm ngồi ra đặt sang một bên; nên mang gối ra đặt sang một bên; nên hạ giường xuống thấp, cẩn thận không va chạm, không làm trầy cánh cửa, rồi mang ra đặt sang một bên; nên hạ ghế xuống thấp, cẩn thận không va chạm, không làm trầy cánh cửa, rồi mang ra đặt sang một bên; nên mang chân giường ra đặt sang một bên; nên mang ống nhổ ra đặt sang một bên; nên mang tấm tựa lưng ra đặt sang một bên; nên ghi nhớ cách trải chiếu nằm, rồi mang ra đặt sang một bên.
Sace vihāre santānakaṃ hoti, ullokā paṭhamaṃ otāretabbaṃ, ālokasandhikaṇṇabhāgā pamajjitabbā.
If there are cobwebs in the dwelling, the ceiling should first be swept down, and the corners of the windows and joints should be wiped clean.
Nếu trong tịnh xá có mạng nhện, trước tiên nên gỡ mạng nhện trên trần nhà xuống, lau chùi các góc cửa sổ và lỗ thông hơi.
Sace gerukaparikammakatā bhitti kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā.
If a wall plastered with red ochre is grimy, a cloth should be dampened, wrung out, and used to wipe it clean.
Nếu tường được trát bằng đất sét đỏ bị nấm mốc, nên làm ướt một miếng vải, vắt khô rồi lau chùi.
Sace kāḷavaṇṇakatā bhūmi kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā.
If a dark-colored floor is grimy, a cloth should be dampened, wrung out, and used to wipe it clean.
Nếu sàn nhà được trát bằng màu đen bị nấm mốc, nên làm ướt một miếng vải, vắt khô rồi lau chùi.
Sace akatā hoti bhūmi, udakena paripphositvā sammajjitabbā – mā vihāro rajena uhaññīti.
If the floor is unmade, it should be sprinkled with water and swept—so that the dwelling is not overwhelmed by dust.
Nếu sàn nhà chưa được trát, nên rưới nước rồi quét dọn – để tịnh xá không bị bụi bẩn.
Saṅkāraṃ vicinitvā ekamantaṃ chaḍḍetabbaṃ.
Rubbish should be collected and thrown aside.
Nên nhặt rác và đổ sang một bên.
‘‘Bhūmattharaṇaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
“The floor covering should be taken out, cleaned, shaken, brought back, and arranged as it was.
Nên phơi chiếu nằm, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào trải lại như cũ.
Mañcapaṭipādakā otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbā.
The bed supports should be taken out, wiped clean, brought back, and placed in their proper place.
Nên phơi chân giường, lau chùi, rồi mang vào đặt lại chỗ cũ.
Mañco otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbo.
The bed should be taken out, cleaned, shaken, lowered, carefully, without bumping or rattling the door frame, brought back, and arranged as it was.
Nên phơi giường, làm sạch, phủi bụi, hạ xuống thấp, cẩn thận không va chạm, không làm trầy cánh cửa, rồi mang vào trải lại như cũ.
Pīṭhaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā nīcaṃ katvā sādhukaṃ appaṭighaṃsantena, asaṅghaṭṭentena kavāṭapiṭṭhaṃ, atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The chair should be taken out, cleaned, shaken, lowered, carefully, without bumping or rattling the door frame, brought back, and arranged as it was.
Nên phơi ghế, làm sạch, phủi bụi, hạ xuống thấp, cẩn thận không va chạm, không làm trầy cánh cửa, rồi mang vào trải lại như cũ.
Bhisibibbohanaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The bolster should be taken out, cleaned, shaken, brought back, and arranged as it was.
Nên phơi gối, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào trải lại như cũ.
Nisīdanapaccattharaṇaṃ otāpetvā sodhetvā papphoṭetvā atiharitvā yathāpaññattaṃ paññapetabbaṃ.
The sitting mat should be taken out, cleaned, shaken, brought back, and arranged as it was.
Nên phơi nệm ngồi, làm sạch, phủi bụi, rồi mang vào trải lại như cũ.
Kheḷamallako otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbo.
The spittoon should be taken out, wiped clean, brought back, and placed in its proper place.
Nên phơi ống nhổ, lau chùi, rồi mang vào đặt lại chỗ cũ.
Apassenaphalakaṃ otāpetvā pamajjitvā atiharitvā yathāṭhāne ṭhapetabbaṃ.
The backrest plank should be taken out, wiped clean, brought back, and placed in its proper place.
Nên phơi tấm tựa lưng, lau chùi, rồi mang vào đặt lại chỗ cũ.
Pattacīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
The bowl and robes should be put away.
Nên đặt bát và y.
Pattaṃ nikkhipantena ekena hatthena pattaṃ gahetvā ekena hatthena heṭṭhāmañcaṃ vā heṭṭhāpīṭhaṃ vā parāmasitvā patto nikkhipitabbo.
When putting away the bowl, one should take the bowl with one hand and touch the underside of the bed or the underside of the chair with the other hand, then put away the bowl.
Khi đặt bát, nên dùng một tay cầm bát, một tay chạm vào gầm giường hoặc gầm ghế, rồi đặt bát xuống.
Na ca anantarahitāya bhūmiyā patto nikkhipitabbo.
The bowl should not be placed on the bare ground.
Không nên đặt bát trực tiếp xuống đất.
Cīvaraṃ nikkhipantena ekena hatthena cīvaraṃ gahetvā ekena hatthena cīvaravaṃsaṃ vā cīvararajjuṃ vā pamajjitvā pārato antaṃ orato bhogaṃ katvā cīvaraṃ nikkhipitabbaṃ.
When putting away the robes, one should take the robes with one hand, wipe the robe-pole or robe-line with the other hand, then make a fold from the far end towards the near end, and put away the robes.
Khi đặt y, nên dùng một tay cầm y, một tay lau sạch dây phơi y hoặc sào phơi y, rồi gấp y lại một nửa từ phía xa và một nửa từ phía gần, rồi đặt y xuống.
‘‘Sace puratthimā sarajā vātā vāyanti, puratthimā vātapānā thaketabbā.
“If dusty winds blow from the east, the eastern windows should be closed.
“Nếu gió bụi thổi từ phía đông, nên đóng các cửa sổ phía đông lại.
Sace pacchimā sarajā vātā vāyanti, pacchimā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds blow from the west, the western windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía tây, nên đóng các cửa sổ phía tây lại.
Sace uttarā sarajā vātā vāyanti, uttarā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds blow from the north, the northern windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía bắc, nên đóng các cửa sổ phía bắc lại.
Sace dakkhiṇā sarajā vātā vāyanti, dakkhiṇā vātapānā thaketabbā.
If dusty winds blow from the south, the southern windows should be closed.
Nếu gió bụi thổi từ phía nam, nên đóng các cửa sổ phía nam lại.
Sace sītakālo hoti, divā vātapānā vivaritabbā, rattiṃ thaketabbā.
If it is the cold season, the windows should be opened during the day and closed at night.
Nếu là mùa lạnh, ban ngày nên mở cửa sổ, ban đêm nên đóng lại.
Sace uṇhakālo hoti, divā vātapānā thaketabbā, rattiṃ vivaritabbā.
If it is the hot season, the windows should be closed during the day and opened at night.
Nếu là mùa nóng, ban ngày nên đóng cửa sổ, ban đêm nên mở ra.
‘‘Sace pariveṇaṃ uklāpaṃ hoti, pariveṇaṃ sammajjitabbaṃ.
“If the precinct is dirty, the precinct should be swept.
“Nếu khu vực xung quanh bị dơ bẩn, nên quét dọn khu vực xung quanh.
Sace koṭṭhako uklāpo hoti, koṭṭhako sammajjitabbo.
If the storeroom is dirty, the storeroom should be swept.
Nếu kho bị dơ bẩn, nên quét dọn kho.
Sace upaṭṭhānasālā uklāpā hoti, upaṭṭhānasālā sammajjitabbā.
If the service hall is dirty, the service hall should be swept.
Nếu giảng đường bị dơ bẩn, nên quét dọn giảng đường.
Sace aggisālā uklāpā hoti, aggisālā sammajjitabbā.
If the fireplace hall is dirty, the fireplace hall should be swept.
Nếu phòng lửa bị dơ bẩn, nên quét dọn phòng lửa.
Sace vaccakuṭi uklāpā hoti, vaccakuṭi sammajjitabbā.
If the latrine is dirty, the latrine should be swept.
Nếu nhà vệ sinh bị dơ bẩn, nên quét dọn nhà vệ sinh.
Sace pānīyaṃ na hoti, pānīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ.
If there is no drinking water, drinking water should be made available.
Nếu không có nước uống, nên chuẩn bị nước uống.
Sace paribhojanīyaṃ na hoti, paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetabbaṃ.
If there is no water for use, water for use should be made available.
Nếu không có nước dùng, nên chuẩn bị nước dùng.
Sace ācamanakumbhiyā udakaṃ na hoti, ācamanakumbhiyā udakaṃ āsiñcitabbaṃ.
If there is no water in the rinsing jar, water should be poured into the rinsing jar.
Nếu trong bình nước rửa tay không có nước, nên đổ nước vào bình nước rửa tay.
‘‘Sace antevāsikassa anabhirati uppannā hoti, ācariyena vūpakāsetabbo, vūpakāsāpetabbo, dhammakathā vāssa kātabbā.
“If discontent has arisen in the pupil, the teacher should allay it himself, or have it allayed by another, or he should give a Dhamma talk to him.
“Nếu đệ tử cảm thấy không hoan hỷ, vị thầy nên khuyên giải, hoặc nhờ người khác khuyên giải, hoặc thuyết pháp cho đệ tử.
Sace antevāsikassa kukkuccaṃ uppannaṃ hoti, ācariyena vinodetabbaṃ, vinodāpetabbaṃ, dhammakathā vāssa kātabbā.
If anxiety has arisen in the pupil, the teacher should dispel it himself, or have it dispelled by another, or he should give a Dhamma talk to him.
Nếu đệ tử có sự hối hận, vị thầy nên hóa giải, hoặc nhờ người khác hóa giải, hoặc thuyết pháp cho đệ tử.
Sace antevāsikassa diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti, ācariyena vivecetabbaṃ, vivecāpetabbaṃ, dhammakathā vāssa kātabbā.
If a wrong view has arisen in the pupil, the teacher should remove it himself, or have it removed by another, or he should give a Dhamma talk to him.
Nếu đệ tử có tà kiến, vị thầy nên phân tích, hoặc nhờ người khác phân tích, hoặc thuyết pháp cho đệ tử.
Sace antevāsiko garudhammaṃ ajjhāpanno hoti parivāsāraho, ācariyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho, antevāsikassa parivāsaṃ dadeyyāti.
If the pupil has committed a grave offense that makes him subject to parivāsa, the teacher should exert himself—‘How might the Saṅgha grant parivāsa to the pupil?’
Nếu đệ tử phạm một trọng giới cần phải chịu biệt trú (parivāsa), vị thầy nên cố gắng – làm sao để Tăng-già có thể cho đệ tử biệt trú.
Sace antevāsiko mūlāya paṭikassanāraho hoti, ācariyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho antevāsikaṃ mūlāya paṭikasseyyāti.
If the pupil is subject to being sent back to the beginning (mūlāya paṭikassana), the teacher should exert himself—‘How might the Saṅgha send the pupil back to the beginning?’
Nếu đệ tử cần phải bị trục xuất trở lại ban đầu (mūlāya paṭikassana), vị thầy nên cố gắng – làm sao để Tăng-già có thể trục xuất đệ tử trở lại ban đầu.
Sace antevāsiko mānattāraho hoti, ācariyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho antevāsikassa mānattaṃ dadeyyāti.
If the pupil is subject to mānatta discipline, the teacher should exert himself—‘How might the Saṅgha grant mānatta to the pupil?’
Nếu đệ tử cần phải chịu Mãn tạng (mānatta), vị thầy nên cố gắng – làm sao để Tăng-già có thể cho đệ tử Mãn tạng.
Sace antevāsiko abbhānāraho hoti, ācariyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho antevāsikaṃ abbheyyāti.
If the pupil is subject to rehabilitation (abbhāna), the teacher should exert himself—‘How might the Saṅgha rehabilitate the pupil?’
Nếu đệ tử cần phải được phục hồi (abbhāna), vị thầy nên cố gắng – làm sao để Tăng-già có thể phục hồi đệ tử.
Sace saṅgho antevāsikassa kammaṃ kattukāmo hoti, tajjanīyaṃ vā niyassaṃ vā pabbājanīyaṃ vā paṭisāraṇīyaṃ vā ukkhepanīyaṃ vā, ācariyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho saṅgho antevāsikassa kammaṃ na kareyya, lahukāya vā pariṇāmeyyāti.
If the Saṅgha intends to carry out an act of kammavācā (such as tajjanīya (reprimand), niyassa (subordination), pabbājanīya (banishment), paṭisāraṇīya (reconciliation), or ukkhepanīya (suspension)) against the pupil, the teacher should exert himself—‘How might the Saṅgha not carry out the act against the pupil, or mitigate it?’
Nếu Tăng-già muốn thi hành một hình phạt đối với đệ tử, như khiển trách (tajjanīya), hạ nhục (niyassa), trục xuất (pabbājanīya), sám hối (paṭisāraṇīya), hoặc đình chỉ (ukkhepanīya), vị thầy nên cố gắng – làm sao để Tăng-già không thi hành hình phạt đối với đệ tử, hoặc giảm nhẹ hình phạt.
Kataṃ vā panassa hoti saṅghena kammaṃ, tajjanīyaṃ vā niyassaṃ vā pabbājanīyaṃ vā paṭisāraṇīyaṃ vā ukkhepanīyaṃ vā, ācariyena ussukkaṃ kātabbaṃ – kinti nu kho antevāsiko sammā vatteyya, lomaṃ pāteyya, netthāraṃ vatteyya, saṅgho taṃ kammaṃ paṭippassambheyyāti.
Or if an act of the Saṅgha has been performed against him—whether a Tajjaniya-kamma, a Nissaya-kamma, a Pabbājaniya-kamma, a Paṭisāraṇīya-kamma, or an Ukkhepaniya-kamma—the teacher should exert himself: “How might this pupil behave properly, humble himself, put an end to the matter, so that the Saṅgha may revoke that act?”
Hoặc nếu Tăng-già đã thi hành hình phạt đối với đệ tử, như khiển trách, hạ nhục, trục xuất, sám hối, hoặc đình chỉ, vị thầy nên cố gắng – làm sao để đệ tử hành xử đúng đắn, hạ mình, và tuân thủ các quy tắc, để Tăng-già có thể hủy bỏ hình phạt đó.
‘‘Sace antevāsikassa cīvaraṃ dhovitabbaṃ hoti, ācariyena ācikkhitabbaṃ – ‘evaṃ dhoveyyāsī’ti, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho antevāsikassa cīvaraṃ dhoviyethāti.
“If the pupil’s robe needs to be washed, the teacher should instruct him: ‘You should wash it this way,’ or he should exert himself: ‘How might the pupil’s robe be washed?’”
“Nếu y của đệ tử cần phải giặt, vị thầy nên chỉ dạy – ‘con hãy giặt như thế này’, hoặc nên cố gắng – làm sao để y của đệ tử được giặt sạch.”
Sace antevāsikassa cīvaraṃ kātabbaṃ hoti, ācariyena ācikkhitabbaṃ – ‘evaṃ kareyyāsī’ti, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho antevāsikassa cīvaraṃ kariyethāti.
“If the pupil’s robe needs to be made, the teacher should instruct him: ‘You should make it this way,’ or he should exert himself: ‘How might the pupil’s robe be made?’”
Nếu đệ tử cần may y, thì thầy phải chỉ dạy – ‘con hãy làm như thế này’ – hoặc phải cố gắng – ‘làm thế nào để y của đệ tử được may xong?’
Sace antevāsikassa rajanaṃ pacitabbaṃ hoti, ācariyena ācikkhitabbaṃ – ‘evaṃ paceyyāsī’ti, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho antevāsikassa rajanaṃ paciyethāti.
“If the pupil’s dye needs to be cooked, the teacher should instruct him: ‘You should cook it this way,’ or he should exert himself: ‘How might the pupil’s dye be cooked?’”
Nếu đệ tử cần nấu thuốc nhuộm, thì thầy phải chỉ dạy – ‘con hãy nấu như thế này’ – hoặc phải cố gắng – ‘làm thế nào để thuốc nhuộm của đệ tử được nấu xong?’
Sace antevāsikassa cīvaraṃ rajitabbaṃ hoti, ācariyena ācikkhitabbaṃ – ‘evaṃ rajeyyāsī’ti, ussukkaṃ vā kātabbaṃ – kinti nu kho antevāsikassa cīvaraṃ rajiyethāti.
“If the pupil’s robe needs to be dyed, the teacher should instruct him: ‘You should dye it this way,’ or he should exert himself: ‘How might the pupil’s robe be dyed?’”
Nếu đệ tử cần nhuộm y, thì thầy phải chỉ dạy – ‘con hãy nhuộm như thế này’ – hoặc phải cố gắng – ‘làm thế nào để y của đệ tử được nhuộm xong?’
Cīvaraṃ rajantena sādhukaṃ samparivattakaṃ samparivattakaṃ rajitabbaṃ, na ca acchinne theve pakkamitabbaṃ.
While dyeing a robe, it should be dyed thoroughly, turning it over and over, and one should not leave until the drops have stopped falling.
Khi nhuộm y, phải nhuộm kỹ lưỡng, xoay đi xoay lại, và không được rời đi khi thuốc nhuộm còn nhỏ giọt.
Sace antevāsiko gilāno hoti, yāvajīvaṃ upaṭṭhātabbo, vuṭṭhānamassa āgametabba’’nti.
If the pupil is sick, he should be attended to for as long as he lives, and his recovery should be awaited.”
Nếu đệ tử bị bệnh, thì phải chăm sóc suốt đời, và phải chờ đợi sự hồi phục của đệ tử.”
80. Tena kho pana samayena antevāsikā ācariyesu na sammā vattanti…pe… bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… na, bhikkhave, antevāsikena ācariyamhi na sammā vattitabbaṃ.
At that time, pupils did not behave properly towards their teachers… The monks reported this matter to the Blessed One… “Monks, a pupil should not behave improperly towards a teacher.
80. Khi ấy, các đệ tử không hành xử đúng đắn với các vị thầy… (còn lại)… các vị ấy đã trình bày sự việc này lên Đức Thế Tôn… (còn lại)… Này các Tỳ-khưu, đệ tử không được hành xử không đúng đắn với thầy.
Yo na sammā vatteyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever behaves improperly commits an offense of dukkaṭa.”
Ai hành xử không đúng đắn, thì phạm tội dukkaṭa.
Neva sammā vattanti.
But they did not behave properly.
Họ vẫn không hành xử đúng đắn.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… anujānāmi, bhikkhave, asammāvattantaṃ paṇāmetuṃ.
The monks reported this matter to the Blessed One… “Monks, I allow one to expel a pupil who behaves improperly.
Các vị ấy đã trình bày sự việc này lên Đức Thế Tôn… (còn lại)… Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép trục xuất người hành xử không đúng đắn.
Evañca pana, bhikkhave, paṇāmetabbo – paṇāmemi tanti vā, māyidha paṭikkamīti vā, nīhara te pattacīvaranti vā, nāhaṃ tayā upaṭṭhātabboti vā.
And this is how, monks, he should be expelled: by saying, ‘I expel you,’ or ‘Do not come back here,’ or ‘Take away your bowl and robe,’ or ‘I will not be attended to by you.’
Và này các Tỳ-khưu, phải trục xuất như thế này – ‘Ta trục xuất ngươi’ hoặc ‘Đừng đến đây nữa’ hoặc ‘Hãy mang bát và y của ngươi đi’ hoặc ‘Ta không cần ngươi chăm sóc’.
Kāyena viññāpeti, vācāya viññāpeti, kāyena vācāya viññāpeti, paṇāmito hoti antevāsiko; na kāyena viññāpeti, na vācāya viññāpeti, na kāyena vācāya viññāpeti, na paṇāmito hoti antevāsikoti.
If he makes known by body, or by speech, or by body and speech, the pupil is expelled; if he does not make known by body, or by speech, or by body and speech, the pupil is not expelled.”
Nếu thông báo bằng thân, thông báo bằng lời nói, thông báo bằng cả thân và lời nói, thì đệ tử đã bị trục xuất; nếu không thông báo bằng thân, không thông báo bằng lời nói, không thông báo bằng cả thân và lời nói, thì đệ tử chưa bị trục xuất.
Tena kho pana samayena antevāsikā paṇāmitā na khamāpenti.
At that time, pupils who had been expelled did not beg pardon.
Khi ấy, các đệ tử bị trục xuất không xin lỗi.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
The monks reported this matter to the Blessed One.
Các vị ấy đã trình bày sự việc này lên Đức Thế Tôn.
Anujānāmi, bhikkhave, khamāpetunti.
“Monks, I allow them to beg pardon.”
Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép họ xin lỗi.
Neva khamāpenti.
But they did not beg pardon.
Họ vẫn không xin lỗi.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
The monks reported this matter to the Blessed One.
Các vị ấy đã trình bày sự việc này lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, paṇāmitena na khamāpetabbo.
“Monks, one who has been expelled should not fail to beg pardon.
Này các Tỳ-khưu, người bị trục xuất không được không xin lỗi.
Yo na khamāpeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever does not beg pardon commits an offense of dukkaṭa.”
Ai không xin lỗi, thì phạm tội dukkaṭa.
Tena kho pana samayena ācariyā khamāpiyamānā na khamanti.
At that time, teachers, when being begged for pardon, did not pardon.
Khi ấy, các vị thầy được xin lỗi nhưng không chấp nhận.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
The monks reported this matter to the Blessed One.
Các vị ấy đã trình bày sự việc này lên Đức Thế Tôn.
Anujānāmi, bhikkhave, khamitunti.
“Monks, I allow you to pardon.”
Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép chấp nhận.
Neva khamanti.
But they did not pardon.
Họ vẫn không chấp nhận.
Antevāsikā pakkamantipi vibbhamantipi titthiyesupi saṅkamanti.
Pupils went away, wandered off, and joined other sects.
Các đệ tử bỏ đi, lạc lối, thậm chí chuyển sang các giáo phái khác.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
The monks reported this matter to the Blessed One.
Các vị ấy đã trình bày sự việc này lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, khamāpiyamānena na khamitabbaṃ.
“Monks, one who is being begged for pardon should not fail to pardon.
Này các Tỳ-khưu, người được xin lỗi không được không chấp nhận.
Yo na khameyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever does not pardon commits an offense of dukkaṭa.”
Ai không chấp nhận, thì phạm tội dukkaṭa.
Tena kho pana samayena ācariyā sammāvattantaṃ paṇāmenti, asammāvattantaṃ na paṇāmenti.
At that time, teachers expelled those who behaved properly, and did not expel those who behaved improperly.
Khi ấy, các vị thầy trục xuất người hành xử đúng đắn, và không trục xuất người hành xử không đúng đắn.
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
The monks reported this matter to the Blessed One.
Các vị ấy đã trình bày sự việc này lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, sammāvattanto paṇāmetabbo.
“Monks, one who behaves properly should not be expelled.
Này các Tỳ-khưu, không được trục xuất người hành xử đúng đắn.
Yo paṇāmeyya, āpatti dukkaṭassa.
Whoever expels him commits an offense of dukkaṭa.
Ai trục xuất, thì phạm tội dukkaṭa.
Na ca, bhikkhave, asammāvattanto na paṇāmetabbo.
And, monks, one who behaves improperly should not fail to be expelled.
Và này các Tỳ-khưu, không được không trục xuất người hành xử không đúng đắn.
Yo na paṇāmeyya, āpatti dukkaṭassa.
Whoever does not expel him commits an offense of dukkaṭa.”
Ai không trục xuất, thì phạm tội dukkaṭa.
82. Tena kho pana samayena bhikkhū, dasavassamhā dasavassamhāti, bālā abyattā nissayaṃ denti.
82. At that time, monks, saying, “We are ten years old, we are ten years old,” gave nissaya while being foolish and inexperienced.
82. Khi ấy, các Tỳ-khưu, vì ‘đã đủ mười năm, đã đủ mười năm’, là những người ngu dốt, không thành thạo, đã cho phép nương tựa (nissaya).
Dissanti ācariyā bālā, antevāsikā paṇḍitā.
There were teachers who were foolish, and pupils who were wise.
Có những vị thầy ngu dốt, đệ tử thì thông thái.
Dissanti ācariyā abyattā, antevāsikā byattā.
There were teachers who were inexperienced, and pupils who were experienced.
Có những vị thầy không thành thạo, đệ tử thì thành thạo.
Dissanti ācariyā appassutā, antevāsikā bahussutā.
There were teachers who had little learning, and pupils who had much learning.
Có những vị thầy ít học, đệ tử thì đa văn.
Dissanti ācariyā duppaññā, antevāsikā paññavanto.
There were teachers who were dull-witted, and pupils who were discerning.
Có những vị thầy kém trí tuệ, đệ tử thì có trí tuệ.
Ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhū, dasavassamhā dasavassamhāti, bālā abyattā nissayaṃ dassanti.
Those monks who were of few wishes… complained, grumbled, and criticized: “How can monks, saying, ‘We are ten years old, we are ten years old,’ give nissaya while being foolish and inexperienced?”
Những Tỳ-khưu có ít dục vọng… (còn lại)… họ phàn nàn, khó chịu, chỉ trích – “Sao các Tỳ-khưu, vì ‘đã đủ mười năm, đã đủ mười năm’, là những người ngu dốt, không thành thạo, lại cho phép nương tựa (nissaya).
Dissanti ācariyā bālā antevāsikā paṇḍitā, dissanti ācariyā abyattā antevāsikā byattā, dissanti ācariyā appassutā antevāsikā bahussutā, dissanti ācariyā duppaññā antevāsikā paññavanto’’ti.
Foolish teachers with wise pupils are seen; inexperienced teachers with experienced pupils are seen; teachers of little learning with learned pupils are seen; teachers of poor wisdom with wise pupils are seen.”
Có những vị thầy ngu dốt, đệ tử thì thông thái; có những vị thầy không thành thạo, đệ tử thì thành thạo; có những vị thầy ít học, đệ tử thì đa văn; có những vị thầy kém trí tuệ, đệ tử thì có trí tuệ.”
Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū, dasavassamhā dasavassamhāti, bālā abyattā nissayaṃ denti…pe… saccaṃ, bhagavāti.
Then those bhikkhus reported this matter to the Blessed One… “Is it true, bhikkhus, that foolish and inexperienced bhikkhus give nissaya, saying, ‘We have ten vassas, we have ten vassas’?”… “It is true, Blessed One.”
Rồi các Tỳ-khưu ấy đã trình bày sự việc này lên Đức Thế Tôn… (còn lại)… “Này các Tỳ-khưu, có thật là các Tỳ-khưu, vì ‘đã đủ mười năm, đã đủ mười năm’, là những người ngu dốt, không thành thạo, đã cho phép nương tựa (nissaya)… (còn lại)… “Thật vậy, bạch Đức Thế Tôn.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, bālena abyattena nissayo dātabbo.
The Buddha, the Blessed One, rebuked them… Having rebuked them… having given a Dhamma talk, he addressed the bhikkhus: “Bhikkhus, nissaya should not be given by a foolish and inexperienced bhikkhu.
Đức Phật, Đức Thế Tôn, đã quở trách… (còn lại)… sau khi quở trách… (còn lại)… sau khi thuyết pháp, Ngài đã gọi các Tỳ-khưu và nói – “Này các Tỳ-khưu, không được cho phép nương tựa (nissaya) bởi người ngu dốt, không thành thạo.
Yo dadeyya, āpatti dukkaṭassa.
Whoever gives it incurs an offense of dukkaṭa.
Ai cho (nissaya), có tội dukkaṭa.
Anujānāmi, bhikkhave, byattena bhikkhunā paṭibalena dasavassena vā atirekadasavassena vā nissayaṃ dātu’’nti.
Bhikkhus, I allow nissaya to be given by an experienced and capable bhikkhu of ten vassas or more.”
Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép một Tỳ-khưu thông thạo, có khả năng, đã thọ giới mười năm hoặc hơn mười năm, được phép cho nissaya.”
‘‘Aparehipi, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Monks, a bhikkhu endowed with these other five qualities should not confer the higher ordination, should not grant dependence, and should not attend to a sāmaṇera.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ năm yếu tố khác thì không nên thọ giới Cụ túc, không nên ban Nissaya, không nên độ Sa-di.
Āpattiṃ na jānāti, anāpattiṃ na jānāti, lahukaṃ āpattiṃ na jānāti, garukaṃ āpattiṃ na jānāti, ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena na svāgatāni honti na suvibhattāni na suppavattīni na suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso – imehi kho, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He does not know an offense, does not know a non-offense, does not know a light offense, does not know a heavy offense; and for him, both Pātimokkhas are not well-mastered, not well-divided, not well-recited, not well-determined in detail, by suttas and by analysis – a bhikkhu endowed with these five qualities, monks, should not confer the higher ordination, should not grant dependence, and should not attend to a sāmaṇera.
Vị ấy không biết về các tội, không biết về các phi tội; không biết về các tội nhẹ, không biết về các tội nặng; và cả hai bộ Pātimokkha không được vị ấy thấu triệt, không được phân tích kỹ lưỡng, không được thực hành tốt, không được quyết định rõ ràng theo từng đoạn kinh và từng giải thích chi tiết. Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ năm yếu tố này thì không nên thọ giới Cụ túc, không nên ban Nissaya, không nên độ Sa-di.
‘‘Pañcahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ, nissayo dātabbo, sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Monks, a bhikkhu endowed with five qualities should confer the higher ordination, grant dependence, and attend to a sāmaṇera.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ năm yếu tố thì nên thọ giới Cụ túc, nên ban Nissaya, nên độ Sa-di.
Āpattiṃ jānāti, anāpattiṃ jānāti, lahukaṃ āpattiṃ jānāti, garukaṃ āpattiṃ jānāti, ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso – imehi kho, bhikkhave, pañcahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ, nissayo dātabbo, sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He knows an offense, knows a non-offense, knows a light offense, knows a heavy offense; and for him, both Pātimokkhas are well-mastered, well-divided, well-recited, well-determined in detail, by suttas and by analysis – a bhikkhu endowed with these five qualities, monks, should confer the higher ordination, grant dependence, and attend to a sāmaṇera.
Vị ấy biết về các tội, biết về các phi tội; biết về các tội nhẹ, biết về các tội nặng; và cả hai bộ Pātimokkha được vị ấy thấu triệt, được phân tích kỹ lưỡng, được thực hành tốt, được quyết định rõ ràng theo từng đoạn kinh và từng giải thích chi tiết. Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ năm yếu tố này thì nên thọ giới Cụ túc, nên ban Nissaya, nên độ Sa-di.
‘‘Aparehipi, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Furthermore, monks, a bhikkhu endowed with six other factors should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not attend to a sāmaṇera.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ sáu yếu tố khác thì không nên thọ giới Cụ túc, không nên ban Nissaya, không nên độ Sa-di.
Attanā na asekkhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, na paraṃ asekkhe sīlakkhandhe samādapetā; attanā na asekkhena samādhikkhandhena samannāgato hoti, na paraṃ asekkhe samādhikkhandhe samādapetā; attanā na asekkhena paññākkhandhena samannāgato hoti, na paraṃ asekkhe paññākkhandhe samādapetā; attanā na asekkhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti, na paraṃ asekkhe vimuttikkhandhe samādapetā; attanā na asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti, na paraṃ asekkhe vimuttiñāṇadassanakkhandhe samādapetā; ūnadasavasso hoti – imehi kho, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He himself is not endowed with the asekkha aggregate of virtue, nor does he train others in the asekkha aggregate of virtue; he himself is not endowed with the asekkha aggregate of concentration, nor does he train others in the asekkha aggregate of concentration; he himself is not endowed with the asekkha aggregate of wisdom, nor does he train others in the asekkha aggregate of wisdom; he himself is not endowed with the asekkha aggregate of liberation, nor does he train others in the asekkha aggregate of liberation; he himself is not endowed with the asekkha aggregate of the knowledge and vision of liberation, nor does he train others in the asekkha aggregate of the knowledge and vision of liberation; he is less than ten years old. Monks, a bhikkhu endowed with these six factors should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not attend to a sāmaṇera.
Tự mình không thành tựu giới uẩn vô học, không khiến người khác thành tựu giới uẩn vô học; tự mình không thành tựu định uẩn vô học, không khiến người khác thành tựu định uẩn vô học; tự mình không thành tựu tuệ uẩn vô học, không khiến người khác thành tựu tuệ uẩn vô học; tự mình không thành tựu giải thoát uẩn vô học, không khiến người khác thành tựu giải thoát uẩn vô học; tự mình không thành tựu giải thoát tri kiến uẩn vô học, không khiến người khác thành tựu giải thoát tri kiến uẩn vô học; vị ấy chưa đủ mười hạ lạp—Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần này thì không nên cho thọ Cụ túc giới, không nên cho y chỉ, không nên có Sa-di hầu hạ.
‘‘Chahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ, nissayo dātabbo, sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Monks, a bhikkhu endowed with six factors may give upasampadā, give nissaya, and attend to a sāmaṇera.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần thì nên cho thọ Cụ túc giới, nên cho y chỉ, nên có Sa-di hầu hạ.
Attanā asekkhena sīlakkhandhena samannāgato hoti, paraṃ asekkhe sīlakkhandhe samādapetā attanā asekkhena samādhikkhandhena samannāgato hoti, paraṃ asekkhe samādhikkhandhe samādapetā.
He himself is endowed with the asekkha aggregate of virtue and trains others in the asekkha aggregate of virtue; he himself is endowed with the asekkha aggregate of concentration and trains others in the asekkha aggregate of concentration.
Tự mình thành tựu giới uẩn vô học, khiến người khác thành tựu giới uẩn vô học; tự mình thành tựu định uẩn vô học, khiến người khác thành tựu định uẩn vô học.
Attanā asekkhena paññākkhandhena samannāgato hoti, paraṃ asekkhe paññākkhandhe samādapetā.
He himself is endowed with the asekkha aggregate of wisdom and trains others in the asekkha aggregate of wisdom.
Tự mình thành tựu tuệ uẩn vô học, khiến người khác thành tựu tuệ uẩn vô học.
Attanā asekkhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti, paraṃ asekkhe vimuttikkhandhe samādapetā.
He himself is endowed with the asekkha aggregate of liberation and trains others in the asekkha aggregate of liberation.
Tự mình thành tựu giải thoát uẩn vô học, khiến người khác thành tựu giải thoát uẩn vô học.
Attanā asekkhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti, paraṃ asekkhe vimuttiñāṇadassanakkhandhe samādapetā; dasavasso vā hoti atirekadasavasso vā – imehi kho, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ, nissayo dātabbo, sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He himself is endowed with the asekkha aggregate of the knowledge and vision of liberation and trains others in the asekkha aggregate of the knowledge and vision of liberation; he is ten years old or more. Monks, a bhikkhu endowed with these six factors may give upasampadā, give nissaya, and attend to a sāmaṇera.
Tự mình thành tựu giải thoát tri kiến uẩn vô học, khiến người khác thành tựu giải thoát tri kiến uẩn vô học; vị ấy đã đủ mười hạ lạp hoặc hơn mười hạ lạp—Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần này thì nên cho thọ Cụ túc giới, nên cho y chỉ, nên có Sa-di hầu hạ.
‘‘Aparehipi, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Furthermore, monks, a bhikkhu endowed with six other factors should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not attend to a sāmaṇera.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần khác thì không nên cho thọ Cụ túc giới, không nên cho y chỉ, không nên có Sa-di hầu hạ.
Assaddho hoti, ahiriko hoti, anottappī hoti, kusīto hoti, muṭṭhassati hoti, ūnadasavasso hoti – imehi kho, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He is faithless, shameless, without moral dread, lazy, forgetful, and less than ten years old. Monks, a bhikkhu endowed with these six factors should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not attend to a sāmaṇera.
Vị ấy không có đức tin, không biết hổ thẹn, không biết ghê sợ, biếng nhác, thất niệm, chưa đủ mười hạ lạp—Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần này thì không nên cho thọ Cụ túc giới, không nên cho y chỉ, không nên có Sa-di hầu hạ.
‘‘Aparehipi, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Furthermore, monks, a bhikkhu endowed with six other factors should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not attend to a sāmaṇera.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần khác thì không nên cho thọ Cụ túc giới, không nên cho y chỉ, không nên có Sa-di hầu hạ.
Adhisīle sīlavipanno hoti, ajjhācāre ācāravipanno hoti, atidiṭṭhiyā diṭṭhivipanno hoti, appassuto hoti, duppañño hoti, ūnadasavasso hoti – imehi kho, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He is deficient in virtue regarding the higher training in virtue, deficient in conduct regarding suitable behavior, deficient in view regarding extreme views, unlearned, unintelligent, and less than ten years old. Monks, a bhikkhu endowed with these six factors should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not attend to a sāmaṇera.
Vị ấy phạm giới trong giới học cao hơn, phạm hạnh trong hạnh cao hơn, phạm kiến trong kiến cao hơn, ít học, kém trí, chưa đủ mười hạ lạp—Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần này thì không nên cho thọ Cụ túc giới, không nên cho y chỉ, không nên có Sa-di hầu hạ.
‘‘Chahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ, nissayo dātabbo, sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Monks, a bhikkhu endowed with six factors may give upasampadā, give nissaya, and attend to a sāmaṇera.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần thì nên cho thọ Cụ túc giới, nên cho y chỉ, nên có Sa-di hầu hạ.
Na adhisīle sīlavipanno hoti, na ajjhācāre ācāravipanno hoti, na atidiṭṭhiyā diṭṭhivipanno hoti, bahussuto hoti, paññavā hoti, dasavasso vā hoti atirekadasavasso vā – imehi kho, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ, nissayo dātabbo, sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He is not deficient in virtue regarding the higher training in virtue, not deficient in conduct regarding suitable behavior, not deficient in view regarding extreme views, very learned, wise, and is ten years old or more. Monks, a bhikkhu endowed with these six factors may give upasampadā, give nissaya, and attend to a sāmaṇera.
Vị ấy không phạm giới trong giới học cao hơn, không phạm hạnh trong hạnh cao hơn, không phạm kiến trong kiến cao hơn, đa văn, có trí tuệ, đã đủ mười hạ lạp hoặc hơn mười hạ lạp—Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần này thì nên cho thọ Cụ túc giới, nên cho y chỉ, nên có Sa-di hầu hạ.
‘‘Aparehipi, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Furthermore, monks, a bhikkhu endowed with six other factors should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not attend to a sāmaṇera.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần khác thì không nên cho thọ Cụ túc giới, không nên cho y chỉ, không nên có Sa-di hầu hạ.
Na paṭibalo hoti antevāsiṃ vā saddhivihāriṃ vā gilānaṃ upaṭṭhātuṃ vā upaṭṭhāpetuṃ vā, anabhirataṃ vūpakāsetuṃ vā vūpakāsāpetuṃ vā, uppannaṃ kukkuccaṃ dhammato vinodetuṃ, āpattiṃ na jānāti, āpattiyā vuṭṭhānaṃ na jānāti, ūnadasavasso hoti – imehi kho, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He is unable to attend to or have attended to an ailing disciple or co-resident, to pacify or have pacified one who is discontented, to dispel according to the Dhamma any arisen remorse, does not know an offense, does not know the rehabilitation from an offense, and is less than ten years old. Monks, a bhikkhu endowed with these six factors should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not attend to a sāmaṇera.
Vị ấy không có khả năng tự chăm sóc hoặc khiến người khác chăm sóc học trò hoặc bạn đồng phạm hạnh khi bệnh, không có khả năng tự an ủi hoặc khiến người khác an ủi khi không hoan hỷ, không có khả năng giải tỏa sự hối hận đã phát sinh theo Chánh pháp, không biết các tội, không biết cách xuất tội, chưa đủ mười hạ lạp—Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần này thì không nên cho thọ Cụ túc giới, không nên cho y chỉ, không nên có Sa-di hầu hạ.
‘‘Chahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ, nissayo dātabbo, sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Monks, a bhikkhu endowed with six factors may give upasampadā, give nissaya, and attend to a sāmaṇera.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần thì nên cho thọ Cụ túc giới, nên cho y chỉ, nên có Sa-di hầu hạ.
Paṭibalo hoti antevāsiṃ vā saddhivihāriṃ vā gilānaṃ upaṭṭhātuṃ vā upaṭṭhāpetuṃ vā, anabhirataṃ vūpakāsetuṃ vā vūpakāsāpetuṃ vā, uppannaṃ kukkuccaṃ dhammato vinodetuṃ, āpattiṃ jānāti, āpattiyā vuṭṭhānaṃ jānāti, dasavasso vā hoti atirekadasavasso vā – imehi kho, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ, nissayo dātabbo, sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He is able to attend to or have attended to an ailing disciple or co-resident, to pacify or have pacified one who is discontented, to dispel according to the Dhamma any arisen remorse, knows an offense, knows the rehabilitation from an offense, and is ten years old or more. Monks, a bhikkhu endowed with these six factors may give upasampadā, give nissaya, and attend to a sāmaṇera.
Vị ấy có khả năng tự chăm sóc hoặc khiến người khác chăm sóc học trò hoặc bạn đồng phạm hạnh khi bệnh, có khả năng tự an ủi hoặc khiến người khác an ủi khi không hoan hỷ, có khả năng giải tỏa sự hối hận đã phát sinh theo Chánh pháp, biết các tội, biết cách xuất tội, đã đủ mười hạ lạp hoặc hơn mười hạ lạp—Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần này thì nên cho thọ Cụ túc giới, nên cho y chỉ, nên có Sa-di hầu hạ.
‘‘Aparehipi, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Furthermore, monks, a bhikkhu endowed with six other factors should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not attend to a sāmaṇera.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần khác thì không nên cho thọ Cụ túc giới, không nên cho y chỉ, không nên có Sa-di hầu hạ.
Na paṭibalo hoti antevāsiṃ vā saddhivihāriṃ vā abhisamācārikāya sikkhāya sikkhāpetuṃ, ādibrahmacariyakāya sikkhāya vinetuṃ, abhidhamme vinetuṃ, abhivinaye vinetuṃ, uppannaṃ diṭṭhigataṃ dhammato vivecetuṃ, ūnadasavasso hoti – imehi kho, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He is unable to train a disciple or co-resident in the customary training, to guide in the basic principles of the holy life, to guide in the Abhidhamma, to guide in the Abhivinaya, to resolve according to the Dhamma any arisen wrong view, and is less than ten years old. Monks, a bhikkhu endowed with these six factors should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not attend to a sāmaṇera.
Vị ấy không có khả năng giáo huấn học trò hoặc bạn đồng phạm hạnh về giới học thuộc oai nghi, không có khả năng hướng dẫn về giới học thuộc phạm hạnh ban đầu, không có khả năng hướng dẫn về Vi Diệu Pháp, không có khả năng hướng dẫn về Vi Diệu Luật, không có khả năng phân tích tà kiến đã phát sinh theo Chánh pháp, chưa đủ mười hạ lạp—Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần này thì không nên cho thọ Cụ túc giới, không nên cho y chỉ, không nên có Sa-di hầu hạ.
‘‘Aparehipi, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu endowed with six other qualities should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not have a sāmaṇera attended to.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thành tựu sáu chi phần khác thì không nên cho thọ Cụ túc giới, không nên cho y chỉ, không nên có Sa-di hầu hạ.
Āpattiṃ na jānāti, anāpattiṃ na jānāti, lahukaṃ āpattiṃ na jānāti, garukaṃ āpattiṃ na jānāti, ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena na svāgatāni honti na suvibhattāni na suppavattīni na suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso, ūnadasavasso hoti – imehi kho, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā na upasampādetabbaṃ, na nissayo dātabbo, na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
He does not know offenses, he does not know non-offenses, he does not know minor offenses, he does not know grave offenses; furthermore, both Pātimokkhas are not well-learned by him in detail, not well-analyzed, not well-practiced, not well-discerned according to the suttas and their detailed meanings; he is less than ten years old. Bhikkhus, a bhikkhu endowed with these six qualities should not give upasampadā, should not give nissaya, and should not have a sāmaṇera attended to.
Vị ấy không biết tội (áp-patti), không biết phi tội (anāpatti), không biết tội nhẹ, không biết tội nặng, và cả hai bộ Pātimokkha của vị ấy cũng không được học thuộc lòng, không được phân tích kỹ lưỡng, không được thông suốt, không được quyết định rõ ràng theo từng điều luật và từng chi tiết, vị ấy chưa đủ mười tuổi—Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đủ sáu yếu tố này thì không được thọ giới Tỳ-khưu, không được cho nương tựa, không được nuôi Sa-di.
‘‘Chahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ, nissayo dātabbo, sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo.
“Bhikkhus, a bhikkhu endowed with six qualities should give upasampadā, give nissaya, and have a sāmaṇera attended to.
“Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đủ sáu yếu tố thì được thọ giới Tỳ-khưu, được cho nương tựa, được nuôi Sa-di.
Āpattiṃ jānāti, anāpattiṃ jānāti, lahukaṃ āpattiṃ jānāti, garukaṃ āpattiṃ jānāti, ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso, dasavasso vā hoti atirekadasavasso vā – imehi kho, bhikkhave, chahaṅgehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ, nissayo dātabbo, sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo’’ti.
He knows offenses, he knows non-offenses, he knows minor offenses, he knows grave offenses; furthermore, both Pātimokkhas are well-learned by him in detail, well-analyzed, well-practiced, well-discerned according to the suttas and their detailed meanings; he is ten years old or more than ten years old. Bhikkhus, a bhikkhu endowed with these six qualities should give upasampadā, give nissaya, and have a sāmaṇera attended to.”
Vị ấy biết tội (áp-patti), biết phi tội (anāpatti), biết tội nhẹ, biết tội nặng, và cả hai bộ Pātimokkha của vị ấy cũng được học thuộc lòng, được phân tích kỹ lưỡng, được thông suốt, được quyết định rõ ràng theo từng điều luật và từng chi tiết, vị ấy đủ mười tuổi hoặc hơn mười tuổi—Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đủ sáu yếu tố này thì được thọ giới Tỳ-khưu, được cho nương tựa, được nuôi Sa-di.”
86. Tena kho pana samayena yo so aññatitthiyapubbo* pajjhāyena sahadhammikaṃ vuccamāno upajjhāyassa vādaṃ āropetvā taṃyeva titthāyatanaṃ saṅkami.
At that time, that person who was formerly an adherent of another sect, when admonished in accordance with the Dhamma by his preceptor, opposed his preceptor and went over to that very sect.
86. Lúc bấy giờ, vị ngoại đạo trước đây đó, khi được vị Upajjhāya khiển trách theo Pháp, đã tranh cãi với vị Upajjhāya và trở lại giáo phái cũ của mình.
So puna paccāgantvā bhikkhū upasampadaṃ yāci.
Later, he returned and asked the bhikkhus for upasampadā.
Vị ấy sau đó quay lại và xin các Tỳ-khưu cho thọ giới.
Bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
The bhikkhus reported this matter to the Blessed One.
Các Tỳ-khưu đã trình sự việc này lên Đức Thế Tôn.
Yo so, bhikkhave, aññatitthiyapubbo upajjhāyena sahadhammikaṃ vuccamāno upajjhāyassa vādaṃ āropetvā taṃyeva titthāyatanaṃ saṅkanto, so āgato na upasampādetabbo.
“Bhikkhus, that person who was formerly an adherent of another sect, when admonished in accordance with the Dhamma by his preceptor, opposed his preceptor and went over to that very sect—he should not be given upasampadā when he returns.
“Này các Tỳ-khưu, vị ngoại đạo trước đây đó, khi được vị Upajjhāya khiển trách theo Pháp, đã tranh cãi với vị Upajjhāya và trở lại giáo phái cũ của mình, vị ấy đã quay lại thì không được thọ giới.
Yo so, bhikkhave, aññopi aññatitthiyapubbo imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhati pabbajjaṃ, ākaṅkhati upasampadaṃ, tassa cattāro māse parivāso dātabbo.
However, bhikkhus, any other person who was formerly an adherent of another sect, if he desires pabbajjā and upasampadā in this Dhamma and Discipline, should be given four months’ probation (parivāsa).
Này các Tỳ-khưu, bất kỳ vị ngoại đạo nào khác muốn xuất gia, muốn thọ giới trong Pháp và Luật này, thì phải được cho bốn tháng biệt trú (parivāsa).
Evañca pana, bhikkhave, dātabbo – paṭhamaṃ kesamassuṃ ohārāpetvā kāsāyāni vatthāni acchādāpetvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ kārāpetvā bhikkhūnaṃ pāde vandāpetvā ukkuṭikaṃ nisīdāpetvā añjaliṃ paggaṇhāpetvā evaṃ vadehīti vattabbo – ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmi; dutiyampi buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dutiyampi dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dutiyampi saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmi; tatiyampi buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, tatiyampi dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, tatiyampi saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti.
And this is how it should be given, bhikkhus: first, his hair and beard should be shaved off, he should be clothed in yellow robes, his upper robe should be arranged over one shoulder, he should be made to bow at the feet of the bhikkhus, made to sit on his haunches, made to raise his joined hands, and told to say this: ‘I go for refuge to the Buddha, I go for refuge to the Dhamma, I go for refuge to the Saṅgha; for the second time, I go for refuge to the Buddha, for the second time, I go for refuge to the Dhamma, for the second time, I go for refuge to the Saṅgha; for the third time, I go for refuge to the Buddha, for the third time, I go for refuge to the Dhamma, for the third time, I go for refuge to the Saṅgha.’ ”
Này các Tỳ-khưu, phải cho như sau: trước hết, phải cạo tóc và râu, cho đắp y kāṣāya, cho vắt y tăng-già-lê (uttarāsaṅga) qua một vai, cho đảnh lễ chân các Tỳ-khưu, cho ngồi xổm, cho chắp tay và nói: ‘Con xin quy y Phật, con xin quy y Pháp, con xin quy y Tăng; lần thứ hai, con xin quy y Phật, lần thứ hai con xin quy y Pháp, lần thứ hai con xin quy y Tăng; lần thứ ba, con xin quy y Phật, lần thứ ba con xin quy y Pháp, lần thứ ba con xin quy y Tăng.’
Tena, bhikkhave, aññatitthiyapubbena saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘‘ahaṃ, bhante, aññatitthiyapubbo imasmiṃ dhammavinaye ākaṅkhāmi upasampadaṃ.
“Then, bhikkhus, that person who was formerly an adherent of another sect should approach the Saṅgha, arrange his upper robe over one shoulder, bow at the feet of the bhikkhus, sit on his haunches, raise his joined hands, and be addressed thus: ‘Venerables, I, who was formerly an adherent of another sect, desire upasampadā in this Dhamma and Discipline.
Này các Tỳ-khưu, vị ngoại đạo trước đây đó phải đến Tăng-già, vắt y tăng-già-lê qua một vai, đảnh lễ chân các Tỳ-khưu, ngồi xổm, chắp tay và nói như sau: ‘Bạch chư Tôn giả, con là người ngoại đạo trước đây, con muốn thọ giới trong Pháp và Luật này.
Sohaṃ, bhante, saṅghaṃ cattāro māse parivāsaṃ yācāmī’’ti.
I, Venerables, request the Saṅgha for four months’ probation.’ ”
Bạch chư Tôn giả, con xin Tăng-già cho con biệt trú bốn tháng.’
Dutiyampi yācitabbo.
He should be requested a second time.
Phải xin lần thứ hai.
Tatiyampi yācitabbo.
He should be requested a third time.
Phải xin lần thứ ba.
Byattena bhikkhunā paṭibalena saṅgho ñāpetabbo –
A competent and able bhikkhu should inform the Saṅgha:
Một Tỳ-khưu có khả năng phải thông báo cho Tăng-già biết:
87. ‘‘Evaṃ kho, bhikkhave, aññatitthiyapubbo ārādhako hoti, evaṃ anārādhako.
“This is how, bhikkhus, a former adherent of another sect is successful, and this is how he is unsuccessful.
87. “Này các Tỳ-khưu, một vị ngoại đạo trước đây thành tựu (ārādhako) là như vậy, không thành tựu (anārādhako) là như vậy.
Kathañca, bhikkhave, aññatitthiyapubbo anārādhako hoti?
And how, bhikkhus, is a former adherent of another sect unsuccessful?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là một vị ngoại đạo trước đây không thành tựu?
Idha, bhikkhave, aññatitthiyapubbo atikālena gāmaṃ pavisati, atidivā paṭikkamati.
Here, bhikkhus, a former adherent of another sect enters a village too early or returns too late.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một vị ngoại đạo trước đây vào làng quá sớm, hoặc trở về quá muộn.
Evampi, bhikkhave, aññatitthiyapubbo anārādhako hoti.
Even so, bhikkhus, a former adherent of another sect is unsuccessful.
Này các Tỳ-khưu, như vậy vị ngoại đạo trước đây là không thành tựu.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, aññatitthiyapubbo yassa titthāyatanā saṅkanto hoti, tassa satthuno tassa diṭṭhiyā tassa khantiyā tassa ruciyā tassa ādāyassa avaṇṇe bhaññamāne kupito hoti anattamano anabhiraddho, buddhassa vā dhammassa vā saṅghassa vā avaṇṇe bhaññamāne attamano hoti udaggo abhiraddho.
“Furthermore, bhikkhus, a former adherent of another sect, when dispraise is spoken of the teacher, the view, the patience, the liking, or the adherence of the sect from which he came, becomes angry, displeased, or unhappy; and when dispraise is spoken of the Buddha, Dhamma, or Saṅgha, he becomes pleased, elated, or delighted.
“Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, một vị ngoại đạo trước đây, khi giáo phái mà vị ấy đã từ bỏ, vị đạo sư của giáo phái đó, quan điểm của giáo phái đó, sự kiên nhẫn của giáo phái đó, sở thích của giáo phái đó, sự chấp thủ của giáo phái đó bị chê bai, thì vị ấy tức giận, không hài lòng, không vui vẻ; nhưng khi Phật, Pháp, hoặc Tăng bị chê bai, thì vị ấy hài lòng, phấn khởi, vui vẻ.
Yassa vā pana titthāyatanā saṅkanto hoti, tassa satthuno tassa diṭṭhiyā tassa khantiyā tassa ruciyā tassa ādāyassa vaṇṇe bhaññamāne attamano hoti udaggo abhiraddho, buddhassa vā dhammassa vā saṅghassa vā vaṇṇe bhaññamāne kupito hoti anattamano anabhiraddho.
Or if, having transferred from the dwelling place of a sect, he is pleased, elated, and delighted when the praises of that teacher, that view, that preference, that inclination, that adoption are spoken; but angry, displeased, and undelighted when the praises of the Buddha, the Dhamma, or the Saṅgha are spoken.
Hoặc người đã chuyển từ giáo phái khác, khi nghe tán dương phẩm hạnh của vị đạo sư, quan điểm, sự chấp nhận, sự ưa thích, sự nắm giữ của giáo phái đó, thì vui mừng, hân hoan, hoan hỷ; nhưng khi nghe tán dương phẩm hạnh của Đức Phật, Pháp, hoặc Tăng, thì tức giận, không hài lòng, không hoan hỷ.
Idaṃ, bhikkhave, saṅghātanikaṃ aññatitthiyapubbassa anārādhanīyasmiṃ.
This, bhikkhus, is the summary regarding one formerly belonging to another sect, for whom approval cannot be obtained.
Này chư Tỳ-khưu, đây là những đặc điểm chung của một người đã từng theo giáo phái khác mà không thể làm hài lòng.
Evampi kho, bhikkhave, aññatitthiyapubbo anārādhako hoti.
Thus, bhikkhus, one formerly belonging to another sect is one from whom approval cannot be obtained.
Này chư Tỳ-khưu, một người đã từng theo giáo phái khác mà không thể làm hài lòng là như vậy.
Evaṃ anārādhako kho, bhikkhave, aññatitthiyapubbo āgato na upasampādetabbo.
Bhikkhus, one formerly belonging to another sect, who has come and is thus one from whom approval cannot be obtained, should not be given upasampadā.
Này chư Tỳ-khưu, một người đã từng theo giáo phái khác đến mà không thể làm hài lòng thì không nên cho thọ Cụ túc giới.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, aññatitthiyapubbo yassa titthāyatanā saṅkanto hoti, tassa satthuno tassa diṭṭhiyā tassa khantiyā tassa ruciyā tassa ādāyassa avaṇṇe bhaññamāne attamano hoti udaggo abhiraddho, buddhassa vā dhammassa vā saṅghassa vā avaṇṇe bhaññamāne kupito hoti anattamano anabhiraddho.
‘‘Furthermore, bhikkhus, if one formerly belonging to another sect has transferred from the dwelling place of a sect, he is pleased, elated, and delighted when the faults of that teacher, that view, that preference, that inclination, that adoption are spoken; but angry, displeased, and undelighted when the faults of the Buddha, the Dhamma, or the Saṅgha are spoken.
“Hơn nữa, này chư Tỳ-khưu, một người đã từng theo giáo phái khác, khi nghe chê bai vị đạo sư, quan điểm, sự chấp nhận, sự ưa thích, sự nắm giữ của giáo phái mà mình đã chuyển từ đó, thì vui mừng, hân hoan, hoan hỷ; nhưng khi nghe chê bai Đức Phật, Pháp, hoặc Tăng, thì tức giận, không hài lòng, không hoan hỷ.
Yassa vā pana titthāyatanā saṅkanto hoti, tassa satthuno tassa diṭṭhiyā tassa khantiyā tassa ruciyā tassa ādāyassa vaṇṇe bhaññamāne kupito hoti anattamano anabhiraddho, buddhassa vā dhammassa vā saṅghassa vā vaṇṇe bhaññamāne attamano hoti udaggo abhiraddho.
Or if, having transferred from the dwelling place of a sect, he is angry, displeased, and undelighted when the praises of that teacher, that view, that preference, that inclination, that adoption are spoken; but pleased, elated, and delighted when the praises of the Buddha, the Dhamma, or the Saṅgha are spoken.
Hoặc người đã chuyển từ giáo phái khác, khi nghe tán dương phẩm hạnh của vị đạo sư, quan điểm, sự chấp nhận, sự ưa thích, sự nắm giữ của giáo phái đó, thì tức giận, không hài lòng, không hoan hỷ; nhưng khi nghe tán dương phẩm hạnh của Đức Phật, Pháp, hoặc Tăng, thì vui mừng, hân hoan, hoan hỷ.
Idaṃ, bhikkhave, saṅghātanikaṃ aññatitthiyapubbassa ārādhanīyasmiṃ.
This, bhikkhus, is the summary regarding one formerly belonging to another sect, for whom approval can be obtained.
Này chư Tỳ-khưu, đây là những đặc điểm chung của một người đã từng theo giáo phái khác mà có thể làm hài lòng.
Evampi kho, bhikkhave, aññatitthiyapubbo ārādhako hoti.
Thus, bhikkhus, one formerly belonging to another sect is one from whom approval can be obtained.
Này chư Tỳ-khưu, một người đã từng theo giáo phái khác làm hài lòng là như vậy.
Evaṃ ārādhako kho, bhikkhave, aññatitthiyapubbo āgato upasampādetabbo.
Bhikkhus, one formerly belonging to another sect, who has come and is thus one from whom approval can be obtained, should be given upasampadā.
Này chư Tỳ-khưu, một người đã từng theo giáo phái khác đến mà làm hài lòng thì nên cho thọ Cụ túc giới.
‘‘Sace, bhikkhave, aññatitthiyapubbo naggo āgacchati, upajjhāyamūlakaṃ cīvaraṃ pariyesitabbaṃ.
‘‘If, bhikkhus, one formerly belonging to another sect comes naked, a robe originating from the upajjhāya should be sought for him.
“Này chư Tỳ-khưu, nếu một người đã từng theo giáo phái khác đến mà trần truồng, thì phải tìm y phục có gốc từ vị Upajjhāya.
Sace acchinnakeso āgacchati, saṅgho apaloketabbo bhaṇḍukammāya.
If he comes with unshorn hair, the Saṅgha should be informed for the purpose of shaving his head.
Nếu người ấy đến mà tóc chưa cắt, thì phải bạch Tăng để cạo tóc.
Ye te, bhikkhave, aggikā jaṭilakā, te āgatā upasampādetabbā, na tesaṃ parivāso dātabbo.
Bhikkhus, those who are fire-worshippers and matted-hair ascetics, when they come, should be given upasampadā; they should not be given parivāsa.
Này chư Tỳ-khưu, những người thờ lửa, những vị ẩn sĩ tóc bện, khi đến thì nên cho thọ Cụ túc giới, không cần phải cho họ thời gian thử thách (parivāsa).
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for this?
Vì lý do gì?
Kammavādino ete, bhikkhave, kiriyavādino.
These, bhikkhus, are proponents of kamma, proponents of action.
Này chư Tỳ-khưu, những người này là những người chủ trương nghiệp (kammavādī), những người chủ trương hành động (kiriyavādī).
Sace, bhikkhave, jātiyā sākiyo aññatitthiyapubbo āgacchati, so āgato upasampādetabbo, na tassa parivāso dātabbo.
If, bhikkhus, one formerly belonging to another sect comes who is a Sakyan by birth, he should be given upasampadā upon arrival; he should not be given parivāsa.
Này chư Tỳ-khưu, nếu một người đã từng theo giáo phái khác thuộc dòng Sākiya về mặt chủng tộc đến, thì người ấy nên được cho thọ Cụ túc giới, không cần phải cho người ấy thời gian thử thách.
Imāhaṃ, bhikkhave, ñātīnaṃ āveṇikaṃ parihāraṃ dammī’’ti.
This special exemption, bhikkhus, I grant to my relatives.’’
Này chư Tỳ-khưu, ta ban sự ưu đãi đặc biệt này cho các thân quyến.”
88. Tena kho pana samayena magadhesu pañca ābādhā ussannā honti – kuṭṭhaṃ, gaṇḍo, kilāso, soso, apamāro.
88. At one time, five diseases were prevalent in Magadha: leprosy, boils, eczema, consumption, and epilepsy.
88. Lúc bấy giờ, ở xứ Magadha có năm loại bệnh tật đang hoành hành: bệnh phong cùi, bệnh mụn nhọt, bệnh hắc lào, bệnh lao, bệnh động kinh.
Manussā pañcahi ābādhehi phuṭṭhā jīvakaṃ komārabhaccaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadanti – ‘‘sādhu no, ācariya, tikicchāhī’’ti.
People afflicted with the five diseases approached Jīvaka Komārabhacca and said, ‘‘Please, master, treat us.’’
Những người bị năm loại bệnh tật này hành hạ đã đến gặp Jīvaka Komārabhacca và nói rằng: “Thưa thầy, xin thầy hãy chữa bệnh cho chúng tôi.”
‘‘Ahaṃ khvayyo, bahukicco bahukaraṇīyo; rājā ca me māgadho seniyo bimbisāro upaṭṭhātabbo itthāgārañca buddhappamukho ca bhikkhusaṅgho; nāhaṃ sakkomi tikicchitu’’nti.
‘‘Sirs, I have many duties and much work; I must attend to King Seniya Bimbisāra of Magadha, and to the royal harem, and to the community of bhikkhus led by the Buddha; I am unable to treat you.’’
“Này các ông, tôi có nhiều việc phải làm, nhiều trách nhiệm phải gánh vác; tôi phải chăm sóc Đức vua Seniya Bimbisāra của Magadha, phải chăm sóc hậu cung, và phải chăm sóc Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu; tôi không thể chữa bệnh được.”
‘‘Sabbaṃ sāpateyyañca te, ācariya, hotu; mayañca te dāsā; sādhu, no, ācariya, tikicchāhī’’ti.
‘‘Let all our possessions be yours, master; and we will be your servants; please, master, treat us.’’
“Thưa thầy, tất cả tài sản của chúng tôi sẽ thuộc về thầy; chúng tôi sẽ là nô lệ của thầy; xin thầy hãy chữa bệnh cho chúng tôi.”
‘‘Ahaṃ khvayyo, bahukicco bahukaraṇīyo rājā ca me māgadho seniyo bimbisāro upaṭṭhātabbo itthāgārañca buddhappamukho ca bhikkhusaṅgho; nāhaṃ sakkomi tikicchitu’’nti.
‘‘Sirs, I have many duties and much work; I must attend to King Seniya Bimbisāra of Magadha, and to the royal harem, and to the community of bhikkhus led by the Buddha; I am unable to treat you.’’
“Này các ông, tôi có nhiều việc phải làm, nhiều trách nhiệm phải gánh vác; tôi phải chăm sóc Đức vua Seniya Bimbisāra của Magadha, phải chăm sóc hậu cung, và phải chăm sóc Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu; tôi không thể chữa bệnh được.”
Atha kho tesaṃ manussānaṃ etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā sukhasīlā sukhasamācārā, subhojanāni bhuñjitvā nivātesu sayanesu sayanti.
Then it occurred to those people, ‘‘These recluses, the Sakyan sons, are of pleasant conduct and pleasant deportment; they eat fine food and sleep in sheltered resting places.
Sau đó, những người ấy nghĩ rằng: “Những vị Sa-môn Thích tử này có giới hạnh an lạc, có hành vi an lạc, thọ dụng những món ăn ngon và nằm ngủ trên giường êm trong những nơi kín gió.
Yaṃnūna mayaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyāma.
Why don’t we go forth among the Sakyan recluses?
Vậy tại sao chúng ta không xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử?
Tattha bhikkhū ceva upaṭṭhahissanti, jīvako ca komārabhacco tikicchissatī’’ti.
There, the bhikkhus will attend to us, and Jīvaka Komārabhacca will treat us.’’
Ở đó, các Tỳ-khưu sẽ chăm sóc chúng ta, và Jīvaka Komārabhacca sẽ chữa bệnh cho chúng ta.”
Atha kho te manussā bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāciṃsu.
Then those people approached the bhikkhus and requested to go forth.
Thế rồi, những người ấy đến gặp các Tỳ-khưu và xin xuất gia.
Te bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ.
The bhikkhus gave them pabbajjā and upasampadā.
Các Tỳ-khưu đã cho họ xuất gia và thọ Cụ túc giới.
Te bhikkhū ceva upaṭṭhahiṃsu jīvako ca komārabhacco tikicchi.
The bhikkhus attended to them, and Jīvaka Komārabhacca treated them.
Các Tỳ-khưu đã chăm sóc họ, và Jīvaka Komārabhacca đã chữa bệnh cho họ.
Tena kho pana samayena bhikkhū bahū gilāne bhikkhū upaṭṭhahantā yācanabahulā viññattibahulā viharanti – gilānabhattaṃ detha, gilānupaṭṭhākabhattaṃ detha, gilānabhesajjaṃ dethāti.
At that time, the bhikkhus, attending to many sick bhikkhus, lived making many requests and many appeals: ‘‘Give food for the sick, give food for the attendants of the sick, give medicine for the sick.’’
Lúc bấy giờ, các Tỳ-khưu, khi chăm sóc nhiều Tỳ-khưu bệnh, thường xuyên phải cầu xin và thỉnh cầu: “Hãy cho cơm bệnh, hãy cho cơm người chăm sóc bệnh, hãy cho thuốc bệnh.”
Jīvakopi komārabhacco bahū gilāne bhikkhū tikicchanto aññataraṃ rājakiccaṃ parihāpesi.
Jīvaka Komārabhacca, too, treating many sick bhikkhus, neglected a certain royal duty.
Jīvaka Komārabhacca cũng vì chữa bệnh cho nhiều Tỳ-khưu bệnh mà bỏ bê một số công việc của vua.
89. Aññataropi puriso pañcahi ābādhehi phuṭṭho jīvakaṃ komārabhaccaṃ upasaṅkamitvā etadavoca – ‘‘sādhu maṃ, ācariya, tikicchāhī’’ti.
89. Another man, afflicted with the five diseases, approached Jīvaka Komārabhacca and said, ‘‘Please, master, treat me.’’
89. Một người khác cũng bị năm loại bệnh tật hành hạ đã đến gặp Jīvaka Komārabhacca và nói rằng: “Thưa thầy, xin thầy hãy chữa bệnh cho tôi.”
‘‘Ahaṃ khvayyo, bahukicco, bahukaraṇīyo, rājā ca me māgadho seniyo bimbisāro upaṭṭhātabbo itthāgārañca buddhappamukho ca bhikkhusaṅgho; nāhaṃ sakkomi tikicchitu’’nti.
‘‘Sir, I have many duties and much work; I must attend to King Seniya Bimbisāra of Magadha, and to the royal harem, and to the community of bhikkhus led by the Buddha; I am unable to treat you.’’
“Này ông, tôi có nhiều việc phải làm, nhiều trách nhiệm phải gánh vác; tôi phải chăm sóc Đức vua Seniya Bimbisāra của Magadha, phải chăm sóc hậu cung, và phải chăm sóc Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu; tôi không thể chữa bệnh được.”
‘‘Sabbaṃ sāpateyyañca te, ācariya, hotu, ahañca te dāso; sādhu maṃ, ācariya, tikicchāhī’’ti.
‘‘Let all my possessions be yours, master, and I will be your servant; please, master, treat me.’’
“Thưa thầy, tất cả tài sản của tôi sẽ thuộc về thầy, và tôi sẽ là nô lệ của thầy; xin thầy hãy chữa bệnh cho tôi.”
‘‘Ahaṃ khvayyo, bahukicco bahukaraṇīyo, rājā ca me māgadho seniyo bimbisāro upaṭṭhātabbo itthāgārañca buddhappamukho ca bhikkhusaṅgho, nāhaṃ sakkomi tikicchitu’’nti.
‘‘Sir, I have many duties and much work; I must attend to King Seniya Bimbisāra of Magadha, and to the royal harem, and to the community of bhikkhus led by the Buddha; I am unable to treat you.’’
“Này ông, tôi có nhiều việc phải làm, nhiều trách nhiệm phải gánh vác; tôi phải chăm sóc Đức vua Seniya Bimbisāra của Magadha, phải chăm sóc hậu cung, và phải chăm sóc Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu; tôi không thể chữa bệnh được.”
Atha kho tassa purisassa etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā sukhasīlā sukhasamācārā, subhojanāni bhuñjitvā nivātesu sayanesu sayanti.
Then it occurred to that man, ‘‘These recluses, the Sakyan sons, are of pleasant conduct and pleasant deportment; they eat fine food and sleep in sheltered resting places.
Sau đó, người ấy nghĩ rằng: “Những vị Sa-môn Thích tử này có giới hạnh an lạc, có hành vi an lạc, thọ dụng những món ăn ngon và nằm ngủ trên giường êm trong những nơi kín gió.
Yaṃnūnāhaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyaṃ.
Why don’t I go forth among the Sakyan recluses?
Vậy tại sao ta không xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử?
Tattha bhikkhū ceva upaṭṭhahissanti, jīvako ca komārabhacco tikicchissati.
There, the bhikkhus will attend to me, and Jīvaka Komārabhacca will treat me.
Ở đó, các Tỳ-khưu sẽ chăm sóc ta, và Jīvaka Komārabhacca sẽ chữa bệnh cho ta.
Somhi* arogo vibbhamissāmī’’ti.
Once I am well, I will wander freely.’’
Rồi ta sẽ khỏe mạnh và đi lang thang.”
Atha kho so puriso bhikkhu upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci.
Then that man approached the bhikkhus and requested to go forth.
Thế rồi, người ấy đến gặp các Tỳ-khưu và xin xuất gia.
Taṃ bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ.
The bhikkhus gave him pabbajjā and upasampadā.
Các Tỳ-khưu đã cho người ấy xuất gia và thọ Cụ túc giới.
Taṃ bhikkhū ceva upaṭṭhahiṃsu, jīvako ca komārabhacco tikicchi.
The bhikkhus attended to him, and Jīvaka Komārabhacca treated him.
Các Tỳ-khưu đã chăm sóc người ấy, và Jīvaka Komārabhacca đã chữa bệnh.
So arogo vibbhami.
He became well and wandered freely.
Người ấy đã khỏe mạnh và đi lang thang.
Addasā kho jīvako komārabhacco taṃ purisaṃ vibbhantaṃ, disvāna taṃ purisaṃ etadavoca – ‘‘nanu tvaṃ, ayyo, bhikkhūsu pabbajito ahosī’’ti?
Jīvaka the royal physician saw that man who had disrobed. Having seen that man, he said to him, "Sir, weren't you ordained among the bhikkhus?"
Jīvaka Komārabhacca đã thấy người đàn ông đó đã hoàn tục. Thấy người đàn ông đó, ông ta nói: "Này hiền giả, chẳng phải ông đã xuất gia trong hàng Tỳ-kheo sao?"
‘‘Evaṃ, ācariyā’’ti.
"Yes, master," he replied.
"Vâng, thưa thầy."
‘‘Kissa pana tvaṃ, ayyo, evarūpamakāsī’’ti?
"And why, sir, did you do such a thing?"
"Này hiền giả, vì sao ông lại làm điều như vậy?"
Atha kho so puriso jīvakassa komārabhaccassa etamatthaṃ ārocesi.
Then that man related the matter to Jīvaka the royal physician.
Rồi người đàn ông đó đã kể lại sự việc đó cho Jīvaka Komārabhacca.
Jīvako komārabhacco ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma bhadantā* pañcahi ābādhehi phuṭṭhaṃ pabbājessantī’’ti.
Jīvaka the royal physician grumbled, complained, and criticized, "How can the venerable ones ordain one afflicted with five ailments?"
Jīvaka Komārabhacca đã than phiền, trách móc, và chỉ trích: "Sao mà các Tôn giả lại cho người bị năm bệnh xuất gia?"
Atha kho jīvako komārabhacco yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Jīvaka the royal physician approached the Blessed One, and having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi Jīvaka Komārabhacca đã đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu, bhante, ayyā pañcahi ābādhehi phuṭṭhaṃ na pabbājeyyu’’nti.
Sitting to one side, Jīvaka the royal physician said to the Blessed One, "It would be good, Venerable Sir, if the venerable ones would not ordain one afflicted with five ailments."
Ngồi xuống một bên, Jīvaka Komārabhacca đã thưa với Thế Tôn rằng: "Bạch Thế Tôn, thật tốt lành nếu các Tôn giả không cho người bị năm bệnh xuất gia."
Atha kho bhagavā jīvakaṃ komārabhaccaṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
Then the Blessed One instructed, encouraged, inspired, and gladdened Jīvaka the royal physician with a Dhamma talk.
Rồi Thế Tôn đã thuyết giảng, khích lệ, làm phấn khởi, và làm hoan hỷ Jīvaka Komārabhacca bằng bài pháp thoại.
Atha kho jīvako komārabhacco bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then Jīvaka the royal physician, having been instructed, encouraged, inspired, and gladdened by the Blessed One with a Dhamma talk, rose from his seat, paid homage to the Blessed One, circumambulated him, and departed.
Rồi Jīvaka Komārabhacca, sau khi được Thế Tôn thuyết giảng, khích lệ, làm phấn khởi, và làm hoan hỷ bằng bài pháp thoại, đã đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu bên phải rồi rời đi.
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, pañcahi ābādhehi phuṭṭho pabbājetabbo.
Then the Blessed One, on that occasion and in that connection, gave a Dhamma talk and addressed the bhikkhus, "Bhikkhus, one afflicted with five ailments should not be ordained.
Rồi Thế Tôn, nhân dịp này, nhân sự việc này, đã thuyết giảng một bài pháp thoại rồi gọi các Tỳ-kheo: "Này các Tỳ-kheo, không được cho người bị năm bệnh xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
Whoever ordains such a person incurs a dukkaṭa."
Ai cho xuất gia thì phạm tội dukkaṭa."
90. Tena kho pana samayena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paccanto kupito hoti.
90. At that time, the border region of King Seniya Bimbisāra of Magadha was disturbed.
90. Lúc bấy giờ, vùng biên giới của Vua Māgadha Seniya Bimbisāra đã nổi loạn.
Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro senānāyake mahāmatte āṇāpesi – ‘‘gacchatha, bhaṇe, paccantaṃ uccinathā’’ti.
Then King Seniya Bimbisāra of Magadha commanded his chief generals and ministers, "Go, sirs, and pacify the border region."
Rồi Vua Māgadha Seniya Bimbisāra đã ra lệnh cho các đại thần chỉ huy quân đội: "Này các khanh, hãy đi dẹp loạn vùng biên giới."
‘‘Evaṃ, devā’’ti kho senānāyakā mahāmattā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paccassosuṃ.
"Yes, Your Majesty," replied the chief generals and ministers to King Seniya Bimbisāra of Magadha.
"Vâng, tâu bệ hạ," các đại thần chỉ huy quân đội đã vâng lời Vua Māgadha Seniya Bimbisāra.
Atha kho abhiññātānaṃ abhiññātānaṃ yodhānaṃ etadahosi – ‘‘mayaṃ kho yuddhābhinandino gacchantā pāpañca karoma, bahuñca apuññaṃ pasavāma.
Then it occurred to some renowned warriors, "We, who delight in battle, will commit evil deeds as we go, and accumulate much demerit.
Rồi các chiến binh nổi tiếng đã nghĩ rằng: "Chúng ta, những người ưa thích chiến tranh, khi đi chinh chiến thì gây ra điều ác và tạo nhiều điều bất thiện.
Kena nu kho mayaṃ upāyena pāpā ca virameyyāma kalyāṇañca kareyyāmā’’ti?
By what means could we cease from evil and do good?"
Vậy thì bằng cách nào chúng ta có thể từ bỏ điều ác và làm điều thiện?"
Atha kho tesaṃ yodhānaṃ etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā.
Then it occurred to those warriors, "These Sakyan-son monastics live by the Dhamma, live righteously, live the holy life, speak truthfully, are virtuous, and possess excellent qualities.
Rồi các chiến binh đó đã nghĩ rằng: "Những Sa-môn Thích tử này là những người sống đúng Pháp, sống bình đẳng, sống Phạm hạnh, nói lời chân thật, có giới hạnh, có Pháp lành.
Sace kho mayaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyāma, evaṃ mayaṃ pāpā ca virameyyāma kalyāṇañca kareyyāmā’’ti.
If we were to go forth among the Sakyan-son monastics, then we would cease from evil and do good."
Nếu chúng ta xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử, thì chúng ta sẽ từ bỏ điều ác và làm điều thiện."
Atha kho te yodhā bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāciṃsu.
Then those warriors approached the bhikkhus and requested ordination.
Rồi các chiến binh đó đã đến các Tỳ-kheo và xin xuất gia.
Te bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ.
The bhikkhus ordained them and gave them the higher ordination.
Các Tỳ-kheo đã cho họ xuất gia và thọ Cụ túc giới.
Senānāyakā mahāmattā rājabhaṭe pucchiṃsu – ‘‘kiṃ nu kho, bhaṇe, itthannāmo ca itthannāmo ca yodhā na dissantī’’ti?
The chief generals and ministers asked the royal soldiers, "Sirs, why are so-and-so and so-and-so warriors not seen?"
Các đại thần chỉ huy quân đội đã hỏi các quân lính: "Này các khanh, vì sao các chiến binh tên là... và tên là... không thấy đâu?"
‘‘Itthannāmo ca itthannāmo ca, sāmi, yodhā bhikkhūsu pabbajitā’’ti.
"So-and-so and so-and-so, masters, have gone forth among the bhikkhus."
"Tâu đại nhân, các chiến binh tên là... và tên là... đã xuất gia trong hàng Tỳ-kheo."
Senānāyakā mahāmattā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā rājabhaṭaṃ pabbājessantī’’ti.
The chief generals and ministers grumbled, complained, and criticized, "How can the Sakyan-son monastics ordain a royal soldier?"
Các đại thần chỉ huy quân đội đã than phiền, trách móc, và chỉ trích: "Sao mà các Sa-môn Thích tử lại cho quân lính của nhà vua xuất gia?"
Senānāyakā mahāmattā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etamatthaṃ ārocesuṃ.
The chief generals and ministers reported this matter to King Seniya Bimbisāra of Magadha.
Các đại thần chỉ huy quân đội đã trình bày sự việc đó lên Vua Māgadha Seniya Bimbisāra.
Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro vohārike mahāmatte pucchi – ‘‘yo, bhaṇe, rājabhaṭaṃ pabbājeti, kiṃ so pasavatī’’ti?
Then King Seniya Bimbisāra of Magadha asked his judicial ministers, "Sirs, what does one incur who ordains a royal soldier?"
Rồi Vua Māgadha Seniya Bimbisāra đã hỏi các đại thần tư pháp: "Này các khanh, ai cho quân lính của nhà vua xuất gia thì sẽ gây ra tội gì?"
‘‘Upajjhāyassa, deva, sīsaṃ chetabbaṃ, anussāvakassa* jivhā uddharitabbā, gaṇassa upaḍḍhaphāsukā bhañjitabbā’’ti.
"The preceptor's head should be cut off, the instructor's tongue should be pulled out, and half of the saṅgha's ribs should be broken, Your Majesty."
"Tâu bệ hạ, vị upajjhāya (thầy y chỉ) thì bị chặt đầu, vị anussāvaka (người tuyên đọc) thì bị cắt lưỡi, còn một nửa số xương sườn của Tăng đoàn thì bị bẻ gãy."
Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then King Seniya Bimbisāra of Magadha approached the Blessed One, and having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi Vua Māgadha Seniya Bimbisāra đã đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘santi, bhante, rājāno assaddhā appasannā.
Sitting to one side, King Seniya Bimbisāra of Magadha said to the Blessed One, "Venerable Sir, there are kings who are faithless and not devoted.
Ngồi xuống một bên, Vua Māgadha Seniya Bimbisāra đã thưa với Thế Tôn rằng: "Bạch Thế Tôn, có những vị vua không có đức tin, không có niềm tin.
Te appamattakenapi bhikkhū viheṭheyyuṃ.
They might harass the bhikkhus for a small reason.
Những vị đó có thể quấy nhiễu các Tỳ-kheo vì những lý do nhỏ nhặt.
Sādhu, bhante, ayyā rājabhaṭaṃ na pabbājeyyu’’nti.
It would be good, Venerable Sir, if the venerable ones would not ordain a royal soldier."
Bạch Thế Tôn, thật tốt lành nếu các Tôn giả không cho quân lính của nhà vua xuất gia."
Atha kho bhagavā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
Then the Blessed One instructed, encouraged, inspired, and gladdened King Seniya Bimbisāra of Magadha with a Dhamma talk.
Rồi Thế Tôn đã thuyết giảng, khích lệ, làm phấn khởi, và làm hoan hỷ Vua Māgadha Seniya Bimbisāra bằng bài pháp thoại.
Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then King Seniya Bimbisāra of Magadha, having been instructed, encouraged, inspired, and gladdened by the Blessed One with a Dhamma talk, rose from his seat, paid homage to the Blessed One, circumambulated him, and departed.
Rồi Vua Māgadha Seniya Bimbisāra, sau khi được Thế Tôn thuyết giảng, khích lệ, làm phấn khởi, và làm hoan hỷ bằng bài pháp thoại, đã đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu bên phải rồi rời đi.
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, rājabhaṭo pabbājetabbo.
Then the Blessed One, on that occasion and in that connection, gave a Dhamma talk and addressed the bhikkhus, "Bhikkhus, a royal soldier should not be ordained.
Rồi Thế Tôn, nhân dịp này, nhân sự việc này, đã thuyết giảng một bài pháp thoại rồi gọi các Tỳ-kheo: "Này các Tỳ-kheo, không được cho quân lính của nhà vua xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
Whoever ordains such a person incurs a dukkaṭa."
Ai cho xuất gia thì phạm tội dukkaṭa."
91. Tena kho pana samayena coro aṅgulimālo bhikkhūsu pabbajito hoti.
91. At that time, the bandit Aṅgulimāla was ordained among the bhikkhus.
91. Lúc bấy giờ, tên cướp Aṅgulimāla đã xuất gia trong hàng Tỳ-kheo.
Manussā passitvā ubbijjantipi, uttasantipi, palāyantipi, aññenapi gacchanti, aññenapi mukhaṃ karonti, dvārampi thakenti.
People, seeing him, were terrified, alarmed, fled, went by other paths, turned their faces away, and even shut their doors.
Người ta khi thấy ông thì hoảng sợ, kinh hãi, chạy trốn, đi đường khác, quay mặt về hướng khác, và đóng cửa lại.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā dhajabandhaṃ coraṃ pabbājessantī’’ti.
People grumbled, complained, and criticized, "How can the Sakyan-son monastics ordain a notorious bandit?"
Người ta đã than phiền, trách móc, và chỉ trích: "Sao mà các Sa-môn Thích tử lại cho tên cướp có cờ hiệu xuất gia?"
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ.
The bhikkhus heard those people grumbling, complaining, and criticizing.
Các Tỳ-kheo đã nghe những lời than phiền, trách móc, và chỉ trích của những người đó.
Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe… na, bhikkhave, dhajabandho coro pabbājetabbo.
Then those bhikkhus reported the matter to the Blessed One...*... Bhikkhus, a notorious bandit should not be ordained.
Rồi các Tỳ-kheo đó đã trình bày sự việc đó lên Thế Tôn… (văn tắt)… "Này các Tỳ-kheo, không được cho tên cướp có cờ hiệu xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever ordains such a person incurs a dukkaṭa."
Ai cho xuất gia thì phạm tội dukkaṭa."
92. Tena kho pana samayena raññā māgadhena seniyena bimbisārena anuññātaṃ hoti – ‘‘ye samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajanti, na te labbhā kiñci kātuṃ; svākkhāto dhammo, carantu brahmacariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyā’’ti.
92. At that time, King Seniya Bimbisāra of Magadha had given permission: "Those who go forth among the Sakyan-son monastics are not to be harmed in any way; the Dhamma is well-proclaimed; let them lead the holy life for the complete cessation of suffering."
92. Lúc bấy giờ, Vua Māgadha Seniya Bimbisāra đã ban lệnh rằng: "Những ai xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử thì không được làm hại gì; Pháp đã được thuyết giảng một cách tốt đẹp, hãy sống Phạm hạnh để chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn."
Tena kho pana samayena aññataro puriso corikaṃ katvā kārāya baddho hoti.
At that time, a certain man committed a robbery and was imprisoned.
Lúc bấy giờ, một người đàn ông đã phạm tội trộm cắp và bị giam trong ngục.
So kāraṃ bhinditvā palāyitvā bhikkhūsu pabbajito hoti.
He broke out of jail, fled, and was ordained among the bhikkhus.
Người đó đã phá ngục trốn thoát và xuất gia trong hàng Tỳ-kheo.
Manussā passitvā evamāhaṃsu – ‘‘ayaṃ so kārabhedako coro.
People, seeing him, said, "This is that jail-breaking bandit.
Người ta thấy ông ta và nói: "Đây là tên cướp phá ngục đó.
Handa, naṃ nemā’’ti.
Come, let's seize him."
Nào, chúng ta hãy bắt hắn."
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘māyyo, evaṃ avacuttha.
Some said, "Sirs, do not speak thus.
Một số người đã nói: "Này các vị, đừng nói như vậy.
Anuññātaṃ raññā māgadhena seniyena bimbisārena – ‘‘ye samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajanti, na te labbhā kiñci kātuṃ; svākkhāto dhammo, carantu brahmacariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyā’’ti.
King Seniya Bimbisāra of Magadha has given permission: 'Those who go forth among the Sakyan-son monastics are not to be harmed in any way; the Dhamma is well-proclaimed; let them lead the holy life for the complete cessation of suffering.'"
Vua Māgadha Seniya Bimbisāra đã ban lệnh rằng: 'Những ai xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử thì không được làm hại gì; Pháp đã được thuyết giảng một cách tốt đẹp, hãy sống Phạm hạnh để chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn.'"
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘abhayūvarā ime samaṇā sakyaputtiyā, nayime labbhā kiñci kātuṃ.
People grumbled, complained, and criticized, "These Sakyan-son monastics are beyond fear; they cannot be harmed in any way.
Người ta đã than phiền, trách móc, và chỉ trích: "Những Sa-môn Thích tử này là những người không sợ hãi, không thể làm hại gì được họ.
Kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā kārabhedakaṃ coraṃ pabbājessantī’’ti.
How can the Sakyan-son monastics ordain a jail-breaking bandit?"
Sao mà các Sa-môn Thích tử lại cho tên cướp phá ngục xuất gia?"
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported the matter to the Blessed One.
Họ đã trình bày sự việc đó lên Thế Tôn.
Na, bhikkhave, kārabhedako coro pabbājetabbo.
"Bhikkhus, a jail-breaking bandit should not be ordained.
"Này các Tỳ-kheo, không được cho tên cướp phá ngục xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever gives ordination incurs an offense of dukkaṭa.
Ai cho xuất gia, thì phạm tội dukkaṭa.
93. Tena kho pana samayena aññataro puriso corikaṃ katvā palāyitvā bhikkhūsu pabbajito hoti.
93. Now at that time, a certain man, having committed a theft, fled and went forth among the bhikkhus.
93. Lúc bấy giờ, một người đàn ông nọ đã phạm tội trộm cắp, bỏ trốn rồi xuất gia trong hàng Tỳ-kheo.
So ca rañño antepure likhito hoti – yattha passati, tattha hantabboti.
And he was branded in the king's inner palace*: "Wherever he is seen, there he is to be killed."
Người ấy được ghi tên trong cung vua – “Thấy ở đâu, giết ở đó”.
Manussā passitvā evamāhaṃsu – ‘‘ayaṃ so likhitako coro.
People, seeing him, said: "This is that branded thief.
Mọi người thấy người ấy, bèn nói như vầy: “Đây là tên trộm có lệnh truy nã đó.
Handa, naṃ hanāmā’’ti.
Come, let us kill him."
Nào, chúng ta hãy bắt hắn!”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘māyyo, evaṃ avacuttha.
Some said: "Sirs, do not speak thus.
Một số người nói như vầy: “Thưa các ngài, đừng nói như vậy.
Anuññātaṃ raññā māgadhena seniyena bimbisārena ‘‘ye samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajanti, na te labbhā kiñci kātuṃ, svākkhāto dhammo, carantu brahmacariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyā’’ti.
It has been permitted by King Seniya Bimbisāra of Magadha: 'Those who go forth among the Sakyan renunciants, they may not be harmed in any way; the Dhamma is well-proclaimed, let them practice the holy life for the complete ending of suffering.'"
Vua Magadha Seniya Bimbisāra đã cho phép rằng: ‘Những ai xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử, không được làm hại họ; Pháp đã được thuyết giảng khéo léo, hãy sống Phạm hạnh để chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn’”.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘abhayūvarā ime samaṇā sakyaputtiyā, nayime labbhā kiñci kātuṃ.
The people complained, grumbled, and spread rumors: "These Sakyan renunciants are fearless; they cannot be harmed in any way.
Mọi người phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Những Sa-môn Thích tử này không biết sợ, không ai có thể làm gì họ.
Kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā likhitakaṃ coraṃ pabbājessantī’’ti.
How can the Sakyan renunciants ordain a branded thief?"
Làm sao mà các Sa-môn Thích tử lại cho một tên trộm có lệnh truy nã xuất gia được?”
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, likhitako coro pabbājetabbo.
"Bhikkhus, a branded thief should not be ordained.
Này các Tỳ-kheo, không được cho tên trộm có lệnh truy nã xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever gives ordination incurs an offense of dukkaṭa."
Ai cho xuất gia, thì phạm tội dukkaṭa.
94. Tena kho pana samayena aññataro puriso kasāhato katadaṇḍakammo bhikkhūsu pabbajito hoti.
94. Now at that time, a certain man, having been whipped and punished, had gone forth among the bhikkhus.
94. Lúc bấy giờ, một người đàn ông nọ đã bị roi đánh, đã bị thi hành hình phạt, rồi xuất gia trong hàng Tỳ-kheo.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā kasāhataṃ katadaṇḍakammaṃ pabbājessantī’’ti.
People complained, grumbled, and spread rumors: "How can the Sakyan renunciants ordain a man who has been whipped and punished?"
Mọi người phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Làm sao mà các Sa-môn Thích tử lại cho người bị roi đánh, đã bị thi hành hình phạt xuất gia được?”
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, kasāhato katadaṇḍakammo pabbājetabbo.
"Bhikkhus, a man who has been whipped and punished should not be ordained.
Này các Tỳ-kheo, không được cho người bị roi đánh, đã bị thi hành hình phạt xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever gives ordination incurs an offense of dukkaṭa."
Ai cho xuất gia, thì phạm tội dukkaṭa.
95. Tena kho pana samayena aññataro puriso lakkhaṇāhato katadaṇḍakammo bhikkhūsu pabbajito hoti.
95. Now at that time, a certain man, having been branded and punished, had gone forth among the bhikkhus.
95. Lúc bấy giờ, một người đàn ông nọ đã bị đóng dấu, đã bị thi hành hình phạt, rồi xuất gia trong hàng Tỳ-kheo.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā lakkhaṇāhataṃ katadaṇḍakammaṃ pabbājessantī’’ti.
People complained, grumbled, and spread rumors: "How can the Sakyan renunciants ordain a man who has been branded and punished?"
Mọi người phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Làm sao mà các Sa-môn Thích tử lại cho người bị đóng dấu, đã bị thi hành hình phạt xuất gia được?”
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, lakkhaṇāhato katadaṇḍakammo pabbājetabbo.
"Bhikkhus, a man who has been branded and punished should not be ordained.
Này các Tỳ-kheo, không được cho người bị đóng dấu, đã bị thi hành hình phạt xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever gives ordination incurs an offense of dukkaṭa."
Ai cho xuất gia, thì phạm tội dukkaṭa.
96. Tena kho pana samayena aññataro puriso iṇāyiko palāyitvā bhikkhūsu pabbajito hoti.
96. Now at that time, a certain debtor, having fled, had gone forth among the bhikkhus.
96. Lúc bấy giờ, một người đàn ông nọ là con nợ, đã bỏ trốn rồi xuất gia trong hàng Tỳ-kheo.
Dhaniyā passitvā evamāhaṃsu – ‘‘ayaṃ so amhākaṃ iṇāyiko.
The creditors, seeing him, said: "This is our debtor.
Các chủ nợ thấy người ấy, bèn nói như vầy: “Đây là con nợ của chúng ta đó.
Handa, naṃ nemā’’ti.
Come, let us seize him."
Nào, chúng ta hãy bắt hắn!”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘māyyo, evaṃ avacuttha.
Some said: "Sirs, do not speak thus.
Một số người nói như vầy: “Thưa các ngài, đừng nói như vậy.
Anuññātaṃ raññā māgadhena seniyena bimbisārena – ‘‘ye samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajanti, na te labbhā kiñci kātuṃ; svākkhāto dhammo, carantu brahmacariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyā’’ti.
It has been permitted by King Seniya Bimbisāra of Magadha: 'Those who go forth among the Sakyan renunciants, they may not be harmed in any way; the Dhamma is well-proclaimed, let them practice the holy life for the complete ending of suffering.'"
Vua Magadha Seniya Bimbisāra đã cho phép rằng: ‘Những ai xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử, không được làm hại họ; Pháp đã được thuyết giảng khéo léo, hãy sống Phạm hạnh để chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn’”.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘abhayūvarā ime samaṇā sakyaputtiyā.
People complained, grumbled, and spread rumors: "These Sakyan renunciants are fearless.
Mọi người phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Những Sa-môn Thích tử này không biết sợ.
Nayime labbhā kiñci kātuṃ.
They cannot be harmed in any way.
Không ai có thể làm gì họ.
Kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā iṇāyikaṃ pabbājessantī’’ti.
How can the Sakyan renunciants ordain a debtor?"
Làm sao mà các Sa-môn Thích tử lại cho con nợ xuất gia được?”
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, iṇāyiko pabbājetabbo.
"Bhikkhus, a debtor should not be ordained.
Này các Tỳ-kheo, không được cho con nợ xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever gives ordination incurs an offense of dukkaṭa."
Ai cho xuất gia, thì phạm tội dukkaṭa.
97. Tena kho pana samayena aññataro dāso palāyitvā bhikkhūsu pabbajito hoti.
97. Now at that time, a certain slave, having fled, had gone forth among the bhikkhus.
97. Lúc bấy giờ, một người nô lệ nọ đã bỏ trốn rồi xuất gia trong hàng Tỳ-kheo.
Ayyakā* passitvā evamāhaṃsu – ‘‘ayaṃ so amhākaṃ dāso.
His masters, seeing him, said: "This is our slave.
Các chủ nhân thấy người ấy, bèn nói như vầy: “Đây là nô lệ của chúng ta đó.
Handa, naṃ nemā’’ti.
Come, let us seize him."
Nào, chúng ta hãy bắt hắn!”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘māyyo, evaṃ avacuttha, anuññātaṃ raññā māgadhena seniyena bimbisārena ‘‘ye samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajanti, na te labbhā kiñci kātuṃ, svākkhāto dhammo, carantu brahmacariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyā’’ti.
Some said: "Sirs, do not speak thus. It has been permitted by King Seniya Bimbisāra of Magadha: 'Those who go forth among the Sakyan renunciants, they may not be harmed in any way; the Dhamma is well-proclaimed, let them practice the holy life for the complete ending of suffering.'"
Một số người nói như vầy: “Thưa các ngài, đừng nói như vậy, vua Magadha Seniya Bimbisāra đã cho phép rằng: ‘Những ai xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử, không được làm hại họ, Pháp đã được thuyết giảng khéo léo, hãy sống Phạm hạnh để chấm dứt khổ đau một cách đúng đắn’”.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘abhayūvarā ime samaṇā sakyaputtiyā, nayime labbhā kiñci kātuṃ.
People complained, grumbled, and spread rumors: "These Sakyan renunciants are fearless; they cannot be harmed in any way.
Mọi người phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Những Sa-môn Thích tử này không biết sợ, không ai có thể làm gì họ.
Kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā dāsaṃ pabbājessantī’’ti.
How can the Sakyan renunciants ordain a slave?"
Làm sao mà các Sa-môn Thích tử lại cho người nô lệ xuất gia được?”
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported this matter to the Blessed One.
Họ đã trình sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, dāso pabbājetabbo.
"Bhikkhus, a slave should not be ordained.
Này các Tỳ-kheo, không được cho người nô lệ xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever gives ordination incurs an offense of dukkaṭa."
Ai cho xuất gia, thì phạm tội dukkaṭa.
98. Tena kho pana samayena aññataro kammārabhaṇḍu mātāpitūhi saddhiṃ bhaṇḍitvā ārāmaṃ gantvā bhikkhūsu pabbajito hoti.
98. Now at that time, a certain goldsmith's son, having quarrelled with his mother and father, went to a monastery and went forth among the bhikkhus.
98. Lúc bấy giờ, một cậu bé thợ kim hoàn nọ đã cãi nhau với cha mẹ, rồi đi đến khu vườn và xuất gia trong hàng Tỳ-kheo.
Atha kho tassa kammārabhaṇḍussa mātāpitaro taṃ kammārabhaṇḍuṃ vicinantā ārāmaṃ gantvā bhikkhū pucchiṃsu – ‘‘api, bhante, evarūpaṃ dārakaṃ passeyyāthā’’ti?
Then the mother and father of that goldsmith's son, searching for him, went to the monastery and asked the bhikkhus: "Sirs, did you see such a boy?"
Sau đó, cha mẹ của cậu bé thợ kim hoàn ấy đã đi tìm cậu bé, đến khu vườn và hỏi các Tỳ-kheo: “Thưa các Tỳ-kheo, các ngài có thấy một đứa bé như vậy không?”
Bhikkhū ajānaṃyeva āhaṃsu – ‘‘na jānāmā’’ti, apassaṃyeva āhaṃsu – ‘‘na passāmā’’ti.
The bhikkhus, not knowing, said, "We do not know"; not seeing, said, "We do not see."
Các Tỳ-kheo không biết thì nói: “Chúng tôi không biết”, không thấy thì nói: “Chúng tôi không thấy”.
Atha kho tassa kammārabhaṇḍussa mātāpitaro taṃ kammārabhaṇḍuṃ vicinantā bhikkhūsu pabbajitaṃ disvā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā, dussīlā musāvādino.
Then the mother and father of that goldsmith's son, searching for him, saw him gone forth among the bhikkhus, and complained, grumbled, and spread rumors: "These Sakyan renunciants are shameless, immoral, liars.
Sau đó, cha mẹ của cậu bé thợ kim hoàn ấy đã đi tìm cậu bé và thấy cậu đã xuất gia trong hàng Tỳ-kheo, bèn phàn nàn, bực tức, chỉ trích: “Các Sa-môn Thích tử này không biết xấu hổ, giới hạnh xấu xa, nói dối.
Jānaṃyeva āhaṃsu – ‘na jānāmā’ti, passaṃyeva āhaṃsu – ‘na passāmā’ti.
Even though they knew, they said, 'We do not know'; even though they saw, they said, 'We do not see.'
Biết mà nói: ‘Chúng tôi không biết’, thấy mà nói: ‘Chúng tôi không thấy’.
Ayaṃ dārako bhikkhūsu pabbajito’’ti.
This boy has gone forth among the bhikkhus."
Đứa bé này đã xuất gia trong hàng Tỳ-kheo”.
Assosuṃ kho bhikkhū tassa kammārabhaṇḍussa mātāpitūnaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ.
The bhikkhus heard the mother and father of that goldsmith's son complaining, grumbling, and spreading rumors.
Các Tỳ-kheo đã nghe cha mẹ của cậu bé thợ kim hoàn ấy phàn nàn, bực tức, chỉ trích.
Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
Then those bhikkhus reported this matter to the Blessed One.
Sau đó, các Tỳ-kheo ấy đã trình sự việc ấy lên Đức Thế Tôn.
Anujānāmi, bhikkhave, saṅghaṃ apaloketuṃ bhaṇḍukammāyāti.
"Bhikkhus, I allow you to inform the Saṅgha regarding the tonsure."
Này các Tỳ-kheo, Ta cho phép công bố cho Tăng-già biết để cạo tóc.
99.* Tena kho pana samayena rājagahe sattarasavaggiyā dārakā sahāyakā honti.
99. Now at that time in Rājagaha, there were seventeen boys who were friends.
99. Lúc bấy giờ, tại Rājagaha, có mười bảy cậu bé là bạn bè.
Upālidārako tesaṃ pāmokkho hoti.
The boy Upāli was their leader.
Cậu bé Upāli là người đứng đầu trong số họ.
Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘kena nu kho upāyena upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti?
Then it occurred to Upāli's mother and father: "By what means could Upāli live happily after our passing and not suffer hardship?"
Sau đó, cha mẹ của Upāli đã nghĩ: “Bằng cách nào mà Upāli có thể sống sung sướng và không phải vất vả sau khi chúng ta qua đời?”
Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli lekhaṃ sikkheyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti.
Then it occurred to Upāli's mother and father: "If Upāli were to learn writing, then Upāli would live happily after our passing and not suffer hardship."
Sau đó, cha mẹ của Upāli lại nghĩ: “Nếu Upāli học viết, thì Upāli có thể sống sung sướng và không phải vất vả sau khi chúng ta qua đời”.
Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli lekhaṃ sikkhissati, aṅguliyo dukkhā bhavissanti.
Then it occurred to Upāli's mother and father: "If Upāli learns writing, his fingers will be painful.
Sau đó, cha mẹ của Upāli lại nghĩ: “Nếu Upāli học viết, thì các ngón tay sẽ bị đau.
Sace kho upāli gaṇanaṃ sikkheyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti.
If Upāli were to learn calculation, then Upāli would live happily after our passing and not suffer hardship."
Nếu Upāli học tính toán, thì Upāli có thể sống sung sướng và không phải vất vả sau khi chúng ta qua đời”.
Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli gaṇanaṃ sikkhissati, urassa dukkho bhavissati.
Then it occurred to Upāli's mother and father: "If Upāli learns calculation, his chest will be painful.
Sau đó, cha mẹ của Upāli lại nghĩ: “Nếu Upāli học tính toán, thì ngực sẽ bị đau.
Sace kho upāli rūpaṃ sikkheyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti.
If Upāli were to learn craftsmanship, then Upāli would live happily after our passing and not suffer hardship."
Nếu Upāli học vẽ, thì Upāli có thể sống sung sướng và không phải vất vả sau khi chúng ta qua đời”.
Atha kho upālissa mātāpitūnaṃ etadahosi – ‘‘sace kho upāli rūpaṃ sikkhissati, akkhīni dukkhā bhavissanti.
Then it occurred to Upāli's mother and father: "If Upāli learns craftsmanship, his eyes will be painful.
Sau đó, cha mẹ của Upāli lại nghĩ: “Nếu Upāli học vẽ, thì mắt sẽ bị đau.
Ime kho samaṇā sakyaputtiyā sukhasīlā sukhasamācārā, subhojanāni bhuñjitvā nivātesu sayanesu sayanti.
Indeed, these Sakyan ascetics are of pleasant habits and pleasant conduct; having eaten good food, they lie down on beds in windless places.
Những Sa-môn Thích tử này sống an lạc, hành xử an lạc, thọ dụng những món ăn ngon, nằm nghỉ trên giường nệm ở nơi kín gió.
Sace kho upāli samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyya, evaṃ kho upāli amhākaṃ accayena sukhañca jīveyya, na ca kilameyyā’’ti.
"If Upāli were to go forth among the Sakyan ascetics, then, Upāli, after our passing, he would live happily and would not be troubled."
Này Upāli, nếu Upāli xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử, thì này Upāli, sau khi chúng ta qua đời, nó sẽ sống an lạc và không bị mệt mỏi.”
Assosi kho upālidārako mātāpitūnaṃ imaṃ kathāsallāpaṃ.
Upāli the boy heard this conversation of his parents.
Upāli thiếu niên nghe cuộc trò chuyện này của cha mẹ.
Atha kho upālidārako yena te dārakā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā te dārake etadavoca – ‘‘etha mayaṃ, ayyā, samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajissāmā’’ti.
Then Upāli the boy approached those boys and said to them, "Come, sirs, let us go forth among the Sakyan ascetics."
Rồi Upāli thiếu niên đến chỗ những thiếu niên kia, sau khi đến, nói với những thiếu niên ấy rằng: “Này các bạn, chúng ta hãy xuất gia trong hàng Sa-môn Thích tử!”
‘‘Sace kho tvaṃ, ayya, pabbajissasi, evaṃ mayampi pabbajissāmā’’ti.
"If you, sir, go forth, then we too will go forth."
“Này bạn, nếu bạn xuất gia, thì chúng tôi cũng sẽ xuất gia.”
Atha kho te dārakā ekamekassa mātāpitaro upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘‘anujānātha maṃ agārasmā anāgāriyaṃ pabbajjāyā’’ti.
Then those boys approached the parents of each one and said, "Allow me to go forth from the household life into the homeless life."
Rồi những thiếu niên ấy đến từng người cha mẹ của mình và nói: “Xin cho phép con từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia.”
Atha kho tesaṃ dārakānaṃ mātāpitaro – ‘‘sabbepime dārakā samānacchandā kalyāṇādhippāyā’’ti – anujāniṃsu.
Then the parents of those boys, thinking, "All these boys are of like intention and good aspiration," gave their permission.
Rồi cha mẹ của những thiếu niên ấy – “Tất cả những thiếu niên này đều có cùng chí nguyện, có ý định tốt lành” – đã cho phép.
Te bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāciṃsu.
They approached the bhikkhus and requested ordination.
Họ đến các Tỳ-kheo và xin xuất gia.
Te bhikkhū pabbājesuṃ upasampādesuṃ.
The bhikkhus ordained them and gave them the higher ordination.
Các Tỳ-kheo đã cho họ xuất gia và thọ Cụ túc giới.
Te rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya rodanti – ‘‘yāguṃ detha, bhattaṃ detha, khādanīyaṃ dethā’’ti.
They, rising up in the early morning at daybreak, cried, "Give us gruel! Give us rice! Give us snacks!"
Vào lúc rạng đông, họ thức dậy và khóc: “Hãy cho cháo, hãy cho cơm, hãy cho thức ăn!”
Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘āgametha, āvuso, yāva ratti vibhāyati.
The bhikkhus said, "Wait, sirs, until the night brightens.
Các Tỳ-kheo nói: “Này các bạn, hãy đợi cho đến khi trời sáng.
Sace yāgu bhavissati pivissatha, sace bhattaṃ bhavissati bhuñjissatha, sace khādanīyaṃ bhavissati khādissatha; no ce bhavissati yāgu vā bhattaṃ vā khādanīyaṃ vā, piṇḍāya caritvā bhuñjissathā’’ti.
If there is gruel, you will drink it; if there is rice, you will eat it; if there are snacks, you will eat them. If there is no gruel, rice, or snacks, you will go for alms and eat."
Nếu có cháo thì sẽ uống, nếu có cơm thì sẽ ăn, nếu có thức ăn thì sẽ dùng; nếu không có cháo, cơm hay thức ăn, thì hãy đi khất thực rồi thọ dụng.”
Evampi kho te bhikkhū bhikkhūhi vuccamānā rodantiyeva ‘‘yāguṃ detha, bhattaṃ detha, khādanīyaṃ dethā’’ti; senāsanaṃ uhadantipi ummihantipi.
Even though spoken to by the bhikkhus in this way, those young bhikkhus continued to cry, "Give us gruel! Give us rice! Give us snacks!" They also defecated and urinated on the beds.
Ngay cả khi được các Tỳ-kheo nói như vậy, những thiếu niên Tỳ-kheo ấy vẫn cứ khóc “Hãy cho cháo, hãy cho cơm, hãy cho thức ăn!”; họ còn đại tiện và tiểu tiện trong chỗ ở.
Assosi kho bhagavā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya dārakasaddaṃ.
The Blessed One, rising up in the early morning at daybreak, heard the sound of the boys.
Đức Thế Tôn nghe tiếng trẻ con vào lúc rạng đông sau khi thức dậy.
Sutvāna āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho so, ānanda, dārakasaddo’’ti?
Having heard it, he addressed Venerable Ānanda, "What is that sound of boys, Ānanda?"
Sau khi nghe, Ngài gọi Tôn giả Ānanda và hỏi: “Này Ānanda, tiếng trẻ con đó là gì vậy?”
Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi…pe… ‘‘saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū jānaṃ ūnavīsativassaṃ puggalaṃ upasampādentī’’ti?
Then Venerable Ānanda reported the matter to the Blessed One... "Is it true, bhikkhus, that bhikkhus knowingly give higher ordination to a person under twenty years of age?"
Rồi Tôn giả Ānanda đã trình bày sự việc đó lên Đức Thế Tôn… (vân vân)… “Này các Tỳ-kheo, có thật là các Tỳ-kheo đã biết mà thọ Cụ túc giới cho người chưa đủ hai mươi tuổi không?”
‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti.
"It is true, Blessed One."
“Bạch Đức Thế Tôn, đúng vậy.”
Vigarahi buddho bhagavā…pe… ‘‘kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā jānaṃ ūnavīsativassaṃ puggalaṃ upasampādessanti.
The Buddha, the Blessed One, rebuked them... "How can these foolish men, bhikkhus, knowingly give higher ordination to a person under twenty years of age?
Đức Phật, Đức Thế Tôn, đã quở trách… (vân vân)… “Này các Tỳ-kheo, làm sao những kẻ rỗng tuếch đó lại biết mà thọ Cụ túc giới cho người chưa đủ hai mươi tuổi được?
Ūnavīsativasso, bhikkhave, puggalo akkhamo hoti sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ anadhivāsakajātiko hoti.
A person under twenty years of age, bhikkhus, is unable to endure cold, heat, hunger, thirst, the touch of gnats, mosquitoes, wind, sun, and creeping things; abusive, ill-spoken words; and the arisen bodily feelings that are painful, sharp, severe, harsh, disagreeable, unpleasant, and life-threatening.
Này các Tỳ-kheo, người chưa đủ hai mươi tuổi không thể chịu đựng được lạnh, nóng, đói, khát, sự đụng chạm của ruồi, muỗi, gió, nắng, rắn rết; những lời nói thô tục, những lời lẽ không hay; những cảm thọ thân thể đau đớn, dữ dội, thô cứng, cay đắng, không dễ chịu, không vừa ý, có thể cướp đi sinh mạng, đã khởi lên thì không thể chịu đựng được.
Vīsativassova kho, bhikkhave, puggalo khamo hoti sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ, uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti.
Indeed, a person twenty years of age, bhikkhus, is able to endure cold, heat, hunger, thirst, the touch of gnats, mosquitoes, wind, sun, and creeping things; abusive, ill-spoken words; and the arisen bodily feelings that are painful, sharp, severe, harsh, disagreeable, unpleasant, and life-threatening.
Này các Tỳ-kheo, chỉ có người đủ hai mươi tuổi mới có thể chịu đựng được lạnh, nóng, đói, khát, sự đụng chạm của ruồi, muỗi, gió, nắng, rắn rết; những lời nói thô tục, những lời lẽ không hay; những cảm thọ thân thể đau đớn, dữ dội, thô cứng, cay đắng, không dễ chịu, không vừa ý, có thể cướp đi sinh mạng, đã khởi lên thì có thể chịu đựng được.
Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya, pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya…pe… vigarahitvā…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, jānaṃ ūnavīsativasso puggalo upasampādetabbo.
This, bhikkhus, is not for the conviction of the unconvinced or for the increase of conviction of the convinced... Having rebuked them... having given a Dhamma talk, he addressed the bhikkhus: "Bhikkhus, a person under twenty years of age should not be given higher ordination.
Này các Tỳ-kheo, điều này không phải để làm cho những người chưa có niềm tin phát sinh niềm tin, cũng không phải để làm cho những người đã có niềm tin tăng trưởng hơn… (vân vân)… Sau khi quở trách… (vân vân)… sau khi thuyết pháp, Ngài gọi các Tỳ-kheo và nói: “Này các Tỳ-kheo, không được thọ Cụ túc giới cho người chưa đủ hai mươi tuổi mà mình biết.
Yo upasampādeyya, yathādhammo kāretabbo’’ti.
Whoever gives higher ordination to such a person should be dealt with according to the Dhamma."
Ai thọ Cụ túc giới, phải bị xử lý theo pháp.”
100. Tena kho pana samayena aññataraṃ kulaṃ ahivātakarogena kālaṅkataṃ hoti.
At that time, a certain family had died from the ahivātaka disease.
100. Vào lúc ấy, một gia đình nào đó đã chết vì bệnh Ahivātaka.
Tassa pitāputtakā sesā honti.
Only the father and his young son remained.
Chỉ còn lại người cha và đứa con trai.
Te bhikkhūsu pabbajitvā ekatova piṇḍāya caranti.
They went forth among the bhikkhus and went for alms together.
Họ xuất gia trong hàng Tỳ-kheo và cùng nhau đi khất thực.
Atha kho so dārako pituno bhikkhāya dinnāya upadhāvitvā etadavoca – ‘‘mayhampi, tāta, dehi; mayhampi, tāta, dehī’’ti.
Then, when alms food was given to the father, the boy ran up and said, "Father, give some to me too! Father, give some to me too!"
Rồi đứa thiếu niên đó chạy đến khi cha mình được cúng dường thức ăn và nói: “Cha ơi, cho con nữa; cha ơi, cho con nữa!”
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘abrahmacārino ime samaṇā sakyaputtiyā.
People complained, grumbled, and spread the rumor, "These Sakyan ascetics are not celibate.
Mọi người phàn nàn, chỉ trích, chê bai: “Những Sa-môn Thích tử này không sống Phạm hạnh.
Ayampi dārako bhikkhuniyā jāto’’ti.
This boy was born of a bhikkhunī."
Đứa thiếu niên này cũng do Tỳ-kheo-ni sinh ra.”
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ.
The bhikkhus heard the complaints, grumbling, and rumors of those people.
Các Tỳ-kheo nghe những người ấy phàn nàn, chỉ trích, chê bai.
Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
Then those bhikkhus reported the matter to the Blessed One.
Rồi các Tỳ-kheo trình bày sự việc đó lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, ūnapannarasavasso dārako pabbājetabbo.
"Bhikkhus, a boy under fifteen years of age should not be ordained.
“Này các Tỳ-kheo, không được cho thiếu niên chưa đủ mười lăm tuổi xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever ordains such a boy commits an offense of dukkata."
Ai cho xuất gia, phạm tội dukkata.”
Tena kho pana samayena āyasmato ānandassa upaṭṭhākakulaṃ saddhaṃ pasannaṃ ahivātakarogena kālaṅkataṃ hoti, dve ca dārakā sesā honti.
At that time, the family who served Venerable Ānanda, a faithful and devoted family, had died from the ahivātaka disease, and two boys remained.
Vào lúc ấy, gia đình hộ độ của Tôn giả Ānanda, một gia đình có đức tin và lòng tịnh tín, đã chết vì bệnh Ahivātaka, và chỉ còn lại hai đứa thiếu niên.
Te porāṇakena āciṇṇakappena bhikkhū passitvā upadhāvanti.
According to their usual custom, they ran up when they saw bhikkhus.
Chúng thấy các Tỳ-kheo và chạy đến theo thói quen cũ.
Bhikkhū apasādenti.
The bhikkhus rebuked them.
Các Tỳ-kheo xua đuổi chúng.
Te bhikkhūhi apasādiyamānā rodanti.
Being rebuked by the bhikkhus, they cried.
Chúng bị các Tỳ-kheo xua đuổi nên khóc.
Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘bhagavatā paññattaṃ ‘na ūnapannarasavasso dārako pabbājetabbo’ti.
Then it occurred to Venerable Ānanda, "The Blessed One has laid down, 'A boy under fifteen years of age should not be ordained.'
Rồi Tôn giả Ānanda nghĩ: “Đức Thế Tôn đã chế định ‘không được cho thiếu niên chưa đủ mười lăm tuổi xuất gia’.
Ime ca dārakā ūnapannarasavassā.
And these boys are under fifteen years of age.
Mà những thiếu niên này thì chưa đủ mười lăm tuổi.
Kena nu kho upāyena ime dārakā na vinasseyyu’’nti?
By what means, then, would these boys not perish?"
Vậy bằng cách nào những thiếu niên này không bị hư hỏng?”
Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi.
Then Venerable Ānanda reported the matter to the Blessed One.
Rồi Tôn giả Ānanda trình bày sự việc đó lên Đức Thế Tôn.
Ussahanti pana te, ānanda, dārakā kāke uḍḍāpetunti?
"Are those boys, Ānanda, able to scare away crows?"
“Này Ānanda, những thiếu niên ấy có thể xua đuổi quạ không?”
Ussahanti, bhagavāti.
"They are able, Blessed One."
“Bạch Đức Thế Tôn, chúng có thể.”
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ūnapannarasavassaṃ dārakaṃ kākuḍḍepakaṃ pabbājetu’’nti.
Then, on account of this matter, on account of this incident, the Blessed One gave a Dhamma talk and addressed the bhikkhus: "Bhikkhus, I allow that a boy under fifteen years of age who is able to scare away crows may be ordained."
Rồi Đức Thế Tôn, nhân duyên này, sự việc này, đã thuyết pháp và gọi các Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo, Ta cho phép cho thiếu niên chưa đủ mười lăm tuổi, có thể xua đuổi quạ, xuất gia.”
101. Tena kho pana samayena āyasmato upanandassa sakyaputtassa dve sāmaṇerā honti – kaṇṭako ca mahako ca.
At that time, Venerable Upananda the Sakyan had two sāmaṇeras, Kaṇṭaka and Mahaka.
101. Vào lúc ấy, Tôn giả Upananda Thích tử có hai Sa-di: Kaṇṭaka và Mahaka.
Te aññamaññaṃ dūsesuṃ.
They corrupted each other.
Họ đã làm hư hại lẫn nhau.
Bhikkhū ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma sāmaṇerā evarūpaṃ anācāraṃ ācarissantī’’ti.
The bhikkhus complained, grumbled, and spread the rumor, "How can sāmaṇeras engage in such improper conduct?"
Các Tỳ-kheo phàn nàn, chỉ trích, chê bai: “Làm sao các Sa-di lại có thể hành xử những hành vi bất thiện như vậy được?”
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
They reported the matter to the Blessed One.
Họ trình bày sự việc đó lên Đức Thế Tôn.
Na, bhikkhave, ekena dve sāmaṇerā upaṭṭhāpetabbā.
"Bhikkhus, two sāmaṇeras should not be kept by one bhikkhu.
“Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo không được hộ độ hai Sa-di.
Yo upaṭṭhāpeyya, āpatti dukkaṭassāti.
Whoever keeps them commits an offense of dukkata."
Ai hộ độ, phạm tội dukkata.”
102. Tena kho pana samayena bhagavā tattheva rājagahe vassaṃ vasi, tattha hemantaṃ, tattha gimhaṃ.
At that time, the Blessed One resided in Rājagaha for the rainy season, there for the winter, and there for the summer.
102. Vào lúc ấy, Đức Thế Tôn đã an cư mùa mưa tại Rājagaha, an cư mùa đông tại đó, và an cư mùa hè tại đó.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘āhundarikā samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ disā andhakārā, na imesaṃ disā pakkhāyantī’’ti.
People complained, grumbled, and spread the rumor, "The directions for these Sakyan ascetics are restricted and dark; the directions are not clear to them."
Mọi người phàn nàn, chỉ trích, chê bai: “Các phương hướng của các Sa-môn Thích tử thật chật hẹp, tối tăm; các phương hướng không rõ ràng đối với họ.”
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ.
The bhikkhus heard the complaints, grumbling, and rumors of those people.
Các Tỳ-kheo nghe những người ấy phàn nàn, chỉ trích, chê bai.
Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.
Then those bhikkhus reported the matter to the Blessed One.
Rồi các Tỳ-kheo trình bày sự việc đó lên Đức Thế Tôn.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘gacchānanda, avāpuraṇaṃ* ādāya anupariveṇiyaṃ bhikkhūnaṃ ārocehi – ‘‘icchatāvuso bhagavā dakkhiṇāgiriṃ cārikaṃ pakkamituṃ.
Then the Blessed One addressed Venerable Ānanda, "Go, Ānanda, take the iron hook and announce to the bhikkhus in each residential area: 'Friends, the Blessed One wishes to go on a wandering tour to Dakkhināgiri.
Rồi Đức Thế Tôn gọi Tôn giả Ānanda: “Này Ānanda, hãy đi, mang theo cái móc cửa và thông báo cho các Tỳ-kheo ở mỗi khu vực rằng: ‘Này các bạn, Đức Thế Tôn muốn du hành đến Dakkhiṇāgiri.
Yassāyasmato attho, so āgacchatū’’ti.
Whichever venerable one desires to accompany him, let him come.'"
Vị Tôn giả nào muốn đi, hãy đến!’”
Evaṃ, bhante, ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā avāpuraṇaṃ ādāya anupariveṇiyaṃ bhikkhūnaṃ ārocesi – ‘icchatāvuso bhagavā dakkhiṇāgiriṃ cārikaṃ pakkamituṃ.
"Yes, Bhante," Venerable Ānanda, having assented to the Blessed One, took the bolt and announced to the bhikkhus in each precinct: "Friends, the Blessed One desires to set out on a tour to Dakkhiṇāgiri.
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Ānanda vâng lời Thế Tôn, cầm chìa khóa đi đến từng trú xứ thông báo cho các tỳ khưu: “Này các hiền giả, Thế Tôn muốn du hành đến Dakkhiṇāgiri.
Yassāyasmato attho, so āgacchatū’’’ti.
Whichever venerable one desires (to come), let that one come."
Vị Tôn giả nào muốn đi, hãy đến.”
Bhikkhū evamāhaṃsu – ‘‘bhagavatā, āvuso ānanda, paññattaṃ dasavassāni nissāya vatthuṃ, dasavassena nissayaṃ dātuṃ.
The bhikkhus said: "Friend Ānanda, the Blessed One has laid down that one should reside relying on another for ten years, and that one of ten years' standing may give nissaya.
Các tỳ khưu nói như sau: “Này hiền giả Ānanda, Thế Tôn đã chế định cho phép nương tựa trong mười năm, và cho phép vị tỳ khưu có mười hạ lạp được ban nissaya.
Tattha ca no gantabbaṃ bhavissati, nissayo ca gahetabbo bhavissati, ittaro ca vāso bhavissati, puna ca paccāgantabbaṃ bhavissati, puna ca nissayo gahetabbo bhavissati.
If we go there, we will have to take nissaya, and our stay will be brief, and we will have to return again, and take nissaya again.
Chúng tôi sẽ phải đi đến đó, sẽ phải nhận sự nương tựa, sẽ ở lại một thời gian ngắn, rồi sẽ phải trở về, và lại sẽ phải nhận sự nương tựa.
Sace amhākaṃ ācariyupajjhāyā gamissanti, mayampi gamissāma; no ce amhākaṃ ācariyupajjhāyā gamissanti, mayampi na gamissāma.
If our teachers and preceptors go, we too will go; if our teachers and preceptors do not go, we too will not go.
Nếu các Ācariya và Upajjhāya của chúng tôi đi, chúng tôi cũng sẽ đi; nếu các Ācariya và Upajjhāya của chúng tôi không đi, chúng tôi cũng sẽ không đi.
Lahucittakatā no, āvuso ānanda, paññāyissatī’’ti.
Our fickleness, friend Ānanda, will become apparent."
Này hiền giả Ānanda, điều đó sẽ cho thấy chúng tôi có tâm tánh nhẹ dạ.”
Atha kho bhagavā ogaṇena bhikkhusaṅghena dakkhiṇāgiriṃ cārikaṃ pakkāmi.
Then the Blessed One set out on a tour to Dakkhiṇāgiri with a reduced Sangha of bhikkhus.
Thế rồi, Thế Tôn du hành đến Dakkhiṇāgiri với một nhóm tỳ khưu ít ỏi.
103. Atha kho bhagavā dakkhiṇāgirismiṃ yathābhirantaṃ viharitvā punadeva rājagahaṃ paccāgacchi.
103. Then the Blessed One, having stayed in Dakkhiṇāgiri for as long as he wished, returned to Rājagaha again.
103. Thế rồi, Thế Tôn trú ngụ tại Dakkhiṇāgiri tùy thích, rồi lại trở về Rājagaha.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘kiṃ nu kho, ānanda, tathāgato ogaṇena bhikkhusaṅghena dakkhiṇāgiriṃ cārikaṃ pakkanto’’ti?
Then the Blessed One addressed Venerable Ānanda: "Why, Ānanda, did the Tathāgata set out on a tour to Dakkhiṇāgiri with a reduced Sangha of bhikkhus?"
Thế rồi, Thế Tôn gọi Tôn giả Ānanda và hỏi: “Này Ānanda, vì sao Như Lai lại du hành đến Dakkhiṇāgiri với một nhóm tỳ khưu ít ỏi vậy?”
Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi.
Then Venerable Ānanda informed the Blessed One of the matter.
Thế rồi, Tôn giả Ānanda trình bày sự việc đó lên Thế Tôn.
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, byattena bhikkhunā paṭibalena pañcavassāni nissāya vatthuṃ, abyattena yāvajīvaṃ.
Then the Blessed One, on this occasion, on this account, gave a Dhamma talk and addressed the bhikkhus: "Bhikkhus, I allow a capable bhikkhu who is proficient to reside for five years relying on another; an incapable one, for life.
Thế rồi, Thế Tôn nhân duyên cớ đó, nhân sự việc đó, thuyết pháp rồi gọi các tỳ khưu: “Này các tỳ khưu, Ta cho phép vị tỳ khưu thông thạo, có khả năng, được nương tựa trong năm năm; vị tỳ khưu không thông thạo thì nương tựa suốt đời.
105. Atha kho bhagavā rājagahe yathābhirantaṃ viharitvā yena kapilavatthu tena cārikaṃ pakkāmi.
Then the Blessed One, having stayed in Rājagaha for as long as he wished, set out on tour towards Kapilavatthu.
Sau đó, Thế Tôn trú tại Rājagaha bao lâu tùy thích, rồi đi du hành về hướng Kapilavatthu.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena kapilavatthu tadavasari.
Journeying by stages, he arrived at Kapilavatthu.
Du hành tuần tự, Ngài đến Kapilavatthu.
Tatra sudaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme.
There, the Blessed One was dwelling among the Sakyans, in Kapilavatthu, at the Nigrodha Park.
Tại đó, Thế Tôn trú tại Nigrodhārāma ở Kapilavatthu thuộc xứ Sakka.
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena suddhodanassa sakkassa nivesanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then the Blessed One, having dressed in the morning, taking his bowl and robes, approached the dwelling of Suddhodana the Sakyan, and having approached, he sat down on the seat prepared.
Sau đó, Thế Tôn vào buổi sáng đắp y, mang bát và y, đi đến tư dinh của Suddhodana Sakka, sau khi đến, Ngài ngồi trên chỗ ngồi đã được sửa soạn.
Atha kho rāhulamātā devī rāhulaṃ kumāraṃ etadavoca – ‘‘eso te, rāhula, pitā.
Then Rāhula's mother, the queen, said to Prince Rāhula:
Sau đó, Hoàng hậu Rāhulamātā bảo Rāhula Kumāra rằng: “Này Rāhula, đó là phụ thân của con.
Gacchassu* , dāyajjaṃ yācāhī’’ti.
‘‘Rāhula, that is your father. Go and ask for your inheritance.’’
Con hãy đi, hãy xin tài sản thừa kế đi!”
Atha kho rāhulo kumāro yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavato purato, aṭṭhāsi – ‘‘sukhā te, samaṇa, chāyā’’ti.
Then Prince Rāhula approached the Blessed One, and having approached, he stood before the Blessed One, saying: ‘‘Pleasant is your shadow, ascetic.’’
Sau đó, Rāhula Kumāra đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đến, đứng trước mặt Thế Tôn và thưa: “Bạch Sa-môn, bóng của Ngài thật mát mẻ.”
Atha kho bhagavā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
Then the Blessed One rose from his seat and departed.
Sau đó, Thế Tôn đứng dậy rời khỏi chỗ ngồi.
Atha kho rāhulo kumāro bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi – ‘‘dāyajjaṃ me, samaṇa, dehi; dāyajjaṃ me, samaṇa, dehī’’ti.
Then Prince Rāhula followed close behind the Blessed One, saying: ‘‘Give me my inheritance, ascetic; give me my inheritance, ascetic!’’
Sau đó, Rāhula Kumāra đi theo Thế Tôn từ phía sau, thưa: “Bạch Sa-môn, xin hãy cho con tài sản thừa kế; bạch Sa-môn, xin hãy cho con tài sản thừa kế!”
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ sāriputtaṃ āmantesi – ‘‘tena hi tvaṃ, sāriputta, rāhulaṃ kumāraṃ pabbājehī’’ti.
Then the Blessed One addressed Venerable Sāriputta: ‘‘Well then, Sāriputta, ordain Prince Rāhula.’’
Sau đó, Thế Tôn gọi Tôn giả Sāriputta và bảo: “Vậy thì này Sāriputta, con hãy cho Rāhula Kumāra xuất gia đi!”
‘‘Kathāhaṃ, bhante, rāhulaṃ kumāraṃ pabbājemī’’ti?
‘‘How shall I ordain Prince Rāhula, venerable sir?’’
“Bạch Thế Tôn, con sẽ cho Rāhula Kumāra xuất gia như thế nào?”
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tīhi saraṇagamanehi sāmaṇerapabbajjaṃ.
Then the Blessed One, on this occasion, on this account, having given a Dharma talk, addressed the bhikkhus: ‘‘Bhikkhus, I allow the novice ordination by means of the Three Refuges.
Sau đó, Thế Tôn nhân duyên này, nhân sự việc này, thuyết pháp thoại, rồi gọi các Tỳ-khưu và bảo: “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép sự xuất gia Sa-di bằng ba sự quy y.
Evañca pana, bhikkhave, pabbājetabbo – paṭhamaṃ kesamassuṃ ohārāpetvā kāsāyāni vatthāni acchādāpetvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ kārāpetvā bhikkhūnaṃ pāde vandāpetvā ukkuṭikaṃ nisīdāpetvā añjaliṃ paggaṇhāpetvā evaṃ vadehīti vattabbo – buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmi; dutiyampi buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dutiyampi dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dutiyampi saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmi; tatiyampi buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, tatiyampi dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, tatiyampi saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmīti.
And thus, bhikkhus, he should be ordained: First, having had his hair and beard shaven off, having put on saffron robes, having arranged his upper robe over one shoulder, having made him bow at the feet of the bhikkhus, having made him squat down, having made him raise his joined hands, he should be told to say thus: ‘I go for refuge to the Buddha, I go for refuge to the Dhamma, I go for refuge to the Saṅgha; for the second time, I go for refuge to the Buddha, for the second time, I go for refuge to the Dhamma, for the second time, I go for refuge to the Saṅgha; for the third time, I go for refuge to the Buddha, for the third time, I go for refuge to the Dhamma, for the third time, I go for refuge to the Saṅgha.’
Này các Tỳ-khưu, nên cho xuất gia như sau: trước hết, cạo tóc và râu, cho mặc y kāṣāya, cho đắp y vai trái, cho đảnh lễ chân các Tỳ-khưu, cho ngồi xổm, cho chắp tay, và nên bảo nói như vầy: ‘Con xin quy y Phật, con xin quy y Pháp, con xin quy y Tăng; lần thứ hai con xin quy y Phật, lần thứ hai con xin quy y Pháp, lần thứ hai con xin quy y Tăng; lần thứ ba con xin quy y Phật, lần thứ ba con xin quy y Pháp, lần thứ ba con xin quy y Tăng.’
Anujānāmi, bhikkhave, imehi tīhi saraṇagamanehi sāmaṇerapabbajja’’nti.
Bhikkhus, I allow the novice ordination by these Three Refuges.’’
Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép sự xuất gia Sa-di bằng ba sự quy y này.”
Atha kho āyasmā sāriputto rāhulaṃ kumāraṃ pabbājesi.
Then Venerable Sāriputta ordained Prince Rāhula.
Sau đó, Tôn giả Sāriputta cho Rāhula Kumāra xuất gia.
Atha kho suddhodano sakko yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Suddhodana the Sakyan approached the Blessed One, and having approached, he bowed to the Blessed One and sat down to one side.
Sau đó, Suddhodana Sakka đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho suddhodano sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ekāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ varaṃ yācāmī’’ti.
As he sat to one side, Suddhodana the Sakyan said to the Blessed One: ‘‘Venerable sir, I ask the Blessed One for one boon.’’
Sau khi ngồi xuống một bên, Suddhodana Sakka thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, con xin Thế Tôn một điều ước.”
‘‘Atikkantavarā kho, gotama, tathāgatā’’ti.
‘‘Gotama, the Tathāgatas are past the granting of boons.’’
“Này Gotama, các Như Lai đã vượt qua sự ước nguyện rồi.”
‘‘Yañca, bhante, kappati, yañca anavajja’’nti.
‘‘Venerable sir, that which is fitting and blameless.’’
“Bạch Thế Tôn, điều nào hợp lý và không có lỗi.”
‘‘Vadehi, gotamā’’ti.
‘‘Speak, Gotama,’’ he said.
“Này Gotama, hãy nói đi.”
‘‘Bhagavati me, bhante, pabbajite anappakaṃ dukkhaṃ ahosi, tathā nande, adhimattaṃ rāhule.
‘‘Venerable sir, when the Blessed One went forth, I suffered no small pain, and similarly with Nanda, and exceedingly with Rāhula.
“Bạch Thế Tôn, khi Thế Tôn xuất gia, con đã chịu không ít khổ đau, cũng như với Nanda, và đặc biệt là với Rāhula.
Puttapemaṃ, bhante, chaviṃ chindati, chaviṃ chetvā cammaṃ chindati, cammaṃ chetvā maṃsaṃ chindati, maṃsaṃ chetvā nhāruṃ chindati, nhāruṃ chetvā aṭṭhiṃ chindati, aṭṭhiṃ chetvā aṭṭhimiñjaṃ āhacca tiṭṭhati.
The love for a son, venerable sir, cuts through the skin; having cut through the skin, it cuts through the hide; having cut through the hide, it cuts through the flesh; having cut through the flesh, it cuts through the sinews; having cut through the sinews, it cuts through the bone; having cut through the bone, it reaches and rests in the marrow.
Bạch Thế Tôn, tình thương con cái cắt đứt da, cắt đứt da rồi cắt đứt thịt, cắt đứt thịt rồi cắt đứt gân, cắt đứt gân rồi cắt đứt xương, cắt đứt xương rồi chạm đến tủy xương và tồn tại ở đó.
Sādhu, bhante, ayyā ananuññātaṃ mātāpitūhi puttaṃ na pabbājeyyu’’nti.
It would be good, venerable sir, if the venerable ones would not ordain a son whose parents have not given permission.’’
Bạch Thế Tôn, thật tốt nếu các Tôn giả không cho phép con cái xuất gia mà không có sự đồng ý của cha mẹ.”
Atha kho bhagavā suddhodanaṃ sakkaṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
Then the Blessed One instructed, encouraged, inspired, and gladdened Suddhodana the Sakyan with a Dharma talk.
Sau đó, Thế Tôn dùng pháp thoại để hướng dẫn, khuyến khích, khích lệ và làm cho Suddhodana Sakka hoan hỷ.
Atha kho suddhodano sakko bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then indeed Suddhodana the Sakyan, having been instructed, encouraged, roused, and gladdened by the Blessed One with a discourse on Dhamma, rose from his seat, saluted the Blessed One, performed a circumambulation, and departed.
Bấy giờ, vua Suddhodana Sakka, sau khi được Thế Tôn khai thị, khích lệ, làm cho phấn khởi và hoan hỷ bằng bài pháp, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi ra đi.
Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, ananuññāto mātāpitūhi putto pabbājetabbo.
Then, on this occasion, on this account, the Blessed One, having given a discourse on Dhamma, addressed the bhikkhus, saying: "Monks, a son whose parents have not given permission should not be ordained.
Bấy giờ, Thế Tôn, nhân duyên này, sự việc này, đã thuyết pháp rồi gọi các Tỳ-khưu và nói: “Này các Tỳ-khưu, con trai chưa được cha mẹ cho phép thì không nên cho xuất gia.
Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
Whoever ordains such a one incurs an offense of dukkaṭa."
Ai cho xuất gia thì phạm tội dukkata.”
Atha kho bhagavā kapilavatthusmiṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi.
Then the Blessed One, having stayed in Kapilavatthu as long as he wished, set out on a journey towards Sāvatthī.
Bấy giờ, Thế Tôn, sau khi ở Kapilavatthu tùy ý, liền đi du hành đến Sāvatthi.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi tadavasari.
Journeying by stages, he arrived at Sāvatthī.
Du hành tuần tự, Ngài đến Sāvatthi.
Tatra sudaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
There, the Blessed One dwelled in Sāvatthī, in Jeta's Grove, at Anāthapiṇḍika's Monastery.
Tại đó, Thế Tôn trú ở Sāvatthi, trong khu vườn của Anāthapiṇḍika tại Jetavana.
Tena kho pana samayena āyasmato sāriputtassa upaṭṭhākakulaṃ āyasmato sāriputtassa santike dārakaṃ pāhesi – ‘‘imaṃ dārakaṃ thero pabbājetū’’ti.
Now at that time, a lay supporter family of Venerable Sāriputta sent a boy to Venerable Sāriputta, saying: "May the Elder ordain this boy."
Vào lúc bấy giờ, gia đình hộ độ của Tôn giả Sāriputta đã gửi một đứa bé đến Tôn giả Sāriputta và nói: “Xin Tôn giả cho đứa bé này xuất gia.”
Atha kho āyasmato sāriputtassa etadahosi – ‘‘bhagavatā paññattaṃ ‘na ekena dve sāmaṇerā upaṭṭhāpetabbā’ti.
Then it occurred to Venerable Sāriputta: "The Blessed One has laid down that 'two sāmaṇeras should not be attended by one bhikkhu.'
Bấy giờ, Tôn giả Sāriputta nghĩ: “Thế Tôn đã chế định rằng ‘một Tỳ-khưu không nên hộ độ hai Sa-di’.
Ayañca me rāhulo sāmaṇero.
And this Rāhula is my sāmaṇera.
Còn đây là Sa-di Rāhula của ta.
Kathaṃ nu kho mayā paṭipajjitabba’’nti?
How then should I act?"
Ta phải thực hành như thế nào đây?”
Bhagavato etamatthaṃ ārocesi.
He reported this matter to the Blessed One.
Tôn giả đã trình sự việc ấy lên Thế Tôn.
Anujānāmi, bhikkhave, byattena bhikkhunā paṭibalena ekena dve sāmaṇere upaṭṭhāpetuṃ, yāvatake vā pana ussahati ovadituṃ anusāsituṃ tāvatake upaṭṭhāpetunti.
"Monks, I allow a capable and competent bhikkhu to attend to two sāmaṇeras, or as many as he is able to instruct and advise."
“Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép một Tỳ-khưu thông hiểu và có khả năng có thể hộ độ hai Sa-di, hoặc hộ độ bao nhiêu Sa-di mà vị ấy có thể khuyên bảo và giáo huấn.”