31. Ekaṃ samayaṃ…pe… anāthapiṇḍikassa ārāme.
31. At one time… in Anāthapiṇḍika’s monastery.
31. Một thời… tại tinh xá của Anāthapiṇḍika.
Atha kho sumanā rājakumārī pañcahi rathasatehi pañcahi rājakumārisatehi parivutā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Princess Sumanā, surrounded by five hundred chariots and five hundred princesses, approached the Blessed One; having approached, she paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
Rồi công chúa Sumanā, cùng với năm trăm cỗ xe và năm trăm công chúa, đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, nàng đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho sumanā rājakumārī bhagavantaṃ etadavoca –
Seated to one side, Princess Sumanā said to the Blessed One:
Sau khi ngồi xuống một bên, công chúa Sumanā bạch Thế Tôn:
‘‘Idhassu, bhante, bhagavato dve sāvakā samasaddhā samasīlā samapaññā – eko dāyako, eko adāyako.
“Here, Venerable Sir, there are two disciples of the Blessed One who are equal in faith, equal in virtue, and equal in wisdom – one is a giver, one is not a giver.
“Bạch Thế Tôn, ở đây có hai đệ tử của Thế Tôn có cùng tín, cùng giới, cùng tuệ – một người là người bố thí, một người không bố thí.
Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyyuṃ.
After the breakup of the body, after death, they might be reborn in a good destination, a heavenly world.
Sau khi thân hoại mạng chung, họ tái sinh vào cõi thiện, cõi trời.
Devabhūtānaṃ pana nesaṃ* , bhante, siyā viseso, siyā nānākaraṇa’’nti?
Would there be, Venerable Sir, any distinction or difference between them when they have become devas?”
Bạch Thế Tôn, khi đã trở thành chư thiên, giữa họ có sự khác biệt, có sự sai khác chăng?”
‘‘Siyā, sumane’’ti bhagavā avoca – ‘‘yo so, sumane, dāyako so amuṃ adāyakaṃ devabhūto samāno pañcahi ṭhānehi adhigaṇhāti – dibbena āyunā, dibbena vaṇṇena, dibbena sukhena, dibbena yasena, dibbena ādhipateyyena.
“There would be, Sumanā,” the Blessed One said, “the one who is a giver, Sumanā, being a deva, would surpass that non-giver in five ways – in divine lifespan, in divine beauty, in divine happiness, in divine fame, and in divine authority.
“Này Sumanā, có chứ,” Thế Tôn đáp. “Này Sumanā, người bố thí ấy, khi đã trở thành chư thiên, sẽ vượt trội hơn người không bố thí kia ở năm phương diện: tuổi thọ của cõi trời, sắc đẹp của cõi trời, an lạc của cõi trời, danh tiếng của cõi trời, quyền lực của cõi trời.
Yo so, sumane, dāyako so amuṃ adāyakaṃ devabhūto samāno imehi pañcahi ṭhānehi adhigaṇhāti’’.
The one who is a giver, Sumanā, being a deva, would surpass that non-giver in these five ways.”
Này Sumanā, người bố thí ấy, khi đã trở thành chư thiên, sẽ vượt trội hơn người không bố thí kia ở năm phương diện này.”
‘‘Sace pana te, bhante, tato cutā itthattaṃ āgacchanti, manussabhūtānaṃ pana nesaṃ, bhante, siyā viseso, siyā nānākaraṇa’’nti?
“But if, Venerable Sir, having passed away from there, they return to this human state, would there be, Venerable Sir, any distinction or difference between them when they have become humans?”
“Bạch Thế Tôn, nếu sau đó họ chết từ cõi ấy và tái sinh làm người, bạch Thế Tôn, khi đã trở thành người, giữa họ có sự khác biệt, có sự sai khác chăng?”
‘‘Siyā, sumane’’ti bhagavā avoca – ‘‘yo so, sumane, dāyako so amuṃ adāyakaṃ manussabhūto samāno pañcahi ṭhānehi adhigaṇhāti – mānusakena āyunā, mānusakena vaṇṇena, mānusakena sukhena, mānusakena yasena, mānusakena ādhipateyyena.
“There would be, Sumanā,” the Blessed One said, “the one who is a giver, Sumanā, being a human, would surpass that non-giver in five ways – in human lifespan, in human beauty, in human happiness, in human fame, and in human authority.
“Này Sumanā, có chứ,” Thế Tôn đáp. “Này Sumanā, người bố thí ấy, khi đã trở thành người, sẽ vượt trội hơn người không bố thí kia ở năm phương diện: tuổi thọ của loài người, sắc đẹp của loài người, an lạc của loài người, danh tiếng của loài người, quyền lực của loài người.
Yo so, sumane, dāyako so amuṃ adāyakaṃ manussabhūto samāno imehi pañcahi ṭhānehi adhigaṇhāti’’.
The one who is a giver, Sumanā, being a human, would surpass that non-giver in these five ways.”
Này Sumanā, người bố thí ấy, khi đã trở thành người, sẽ vượt trội hơn người không bố thí kia ở năm phương diện này.”
‘‘Sace pana te, bhante, ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, pabbajitānaṃ pana nesaṃ, bhante, siyā viseso, siyā nānākaraṇa’’nti?
“But if, Venerable Sir, both of them go forth from the household life into homelessness, would there be, Venerable Sir, any distinction or difference between them as monastics?”
“Bạch Thế Tôn, nếu cả hai người ấy đều xuất gia từ bỏ gia đình, bạch Thế Tôn, khi đã xuất gia, giữa họ có sự khác biệt, có sự sai khác chăng?”
‘‘Siyā, sumane’’ti bhagavā avoca – ‘‘yo so, sumane, dāyako so amuṃ adāyakaṃ pabbajito samāno pañcahi ṭhānehi adhigaṇhāti – yācitova bahulaṃ cīvaraṃ paribhuñjati appaṃ ayācito, yācitova bahulaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati appaṃ ayācito, yācitova bahulaṃ senāsanaṃ paribhuñjati appaṃ ayācito, yācitova bahulaṃ gilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ paribhuñjati appaṃ ayācito.
“There would be, Sumanā,” the Blessed One said, “the one who is a giver, Sumanā, being a monastic, would surpass that non-giver in five ways – he would largely use robes when asked, rarely when not asked; he would largely use almsfood when asked, rarely when not asked; he would largely use lodgings when asked, rarely when not asked; he would largely use requisites for the sick and medicine when asked, rarely when not asked.
“Này Sumanā, có chứ,” Thế Tôn đáp. “Này Sumanā, người bố thí ấy, khi đã xuất gia, sẽ vượt trội hơn người không bố thí kia ở năm phương diện: y phục thường được cúng dường khi được thỉnh cầu, ít khi không được thỉnh cầu; thực phẩm khất thực thường được cúng dường khi được thỉnh cầu, ít khi không được thỉnh cầu; chỗ ở thường được cúng dường khi được thỉnh cầu, ít khi không được thỉnh cầu; thuốc men và vật dụng chữa bệnh thường được cúng dường khi được thỉnh cầu, ít khi không được thỉnh cầu.
Yehi kho pana sabrahmacārīhi saddhiṃ viharati tyassa manāpeneva bahulaṃ kāyakammena samudācaranti appaṃ amanāpena, manāpeneva bahulaṃ vacīkammena samudācaranti appaṃ amanāpena, manāpeneva bahulaṃ manokammena samudācaranti appaṃ amanāpena, manāpaṃyeva bahulaṃ upahāraṃ upaharanti appaṃ amanāpaṃ.
And the fellow monastics with whom he dwells would largely interact with him with pleasing bodily actions, rarely with displeasing ones; largely with pleasing verbal actions, rarely with displeasing ones; largely with pleasing mental actions, rarely with displeasing ones; they would largely offer him pleasing gifts, rarely displeasing ones.
Và những vị đồng phạm hạnh mà người ấy sống chung, thường hành xử với người ấy bằng thân nghiệp dễ chịu, ít khi bằng thân nghiệp khó chịu; thường hành xử bằng khẩu nghiệp dễ chịu, ít khi bằng khẩu nghiệp khó chịu; thường hành xử bằng ý nghiệp dễ chịu, ít khi bằng ý nghiệp khó chịu; thường dâng cúng những vật dễ chịu, ít khi dâng cúng những vật khó chịu.
Yo so, sumane, dāyako so amuṃ adāyakaṃ pabbajito samāno imehi pañcahi ṭhānehi adhigaṇhātī’’ti.
The one who is a giver, Sumanā, being a monastic, would surpass that non-giver in these five ways.”
Này Sumanā, người bố thí ấy, khi đã xuất gia, sẽ vượt trội hơn người không bố thí kia ở năm phương diện này.”
‘‘Sace pana te, bhante, ubho arahattaṃ pāpuṇanti, arahattappattānaṃ pana nesaṃ, bhante, siyā viseso, siyā nānākaraṇa’’nti?
“But if, Venerable Sir, both of them attain arahantship, would there be, Venerable Sir, any distinction or difference between them as arahants?”
“Bạch Thế Tôn, nếu cả hai người ấy đều đạt đến A-la-hán, bạch Thế Tôn, khi đã đạt A-la-hán, giữa họ có sự khác biệt, có sự sai khác chăng?”
‘‘Ettha kho panesāhaṃ, sumane, na kiñci nānākaraṇaṃ vadāmi, yadidaṃ vimuttiyā vimutti’’nti* .
“Sumana, regarding this liberation from liberation, I declare no difference whatsoever.”
“Này Sumanā, ở điểm này, Ta không nói có bất kỳ sự khác biệt nào, tức là sự giải thoát với sự giải thoát.”
‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante!
“It is wonderful, Venerable Sir, it is amazing, Venerable Sir!
“Thật kỳ diệu thay, bạch Thế Tôn! Thật phi thường thay, bạch Thế Tôn!
Yāvañcidaṃ, bhante, alameva dānāni dātuṃ alaṃ puññāni kātuṃ; yatra hi nāma devabhūtassāpi upakārāni puññāni, manussabhūtassāpi upakārāni puññāni, pabbajitassāpi upakārāni puññānī’’ti.
Indeed, Venerable Sir, it is fitting to give gifts, it is fitting to perform meritorious deeds; for meritorious deeds are helpful even to devas, helpful even to humans, and helpful even to renunciants.”
Bạch Thế Tôn, cúng dường bố thí và làm các việc phước thiện thật đáng giá biết bao! Bởi lẽ, phước thiện là trợ duyên cho chúng sinh làm trời, là trợ duyên cho chúng sinh làm người, và cũng là trợ duyên cho người xuất gia.”
‘‘Evametaṃ, sumane!
“So it is, Sumana!
“Đúng vậy, Sumana!
Alañhi, sumane, dānāni dātuṃ alaṃ puññāni kātuṃ!
Indeed, Sumana, it is fitting to give gifts, it is fitting to perform meritorious deeds!
Thật đáng giá biết bao khi cúng dường bố thí và làm các việc phước thiện!
Devabhūtassāpi upakārāni puññāni, manussabhūtassāpi upakārāni puññāni, pabbajitassāpi upakārāni puññānī’’ti.
Meritorious deeds are helpful even to devas, helpful even to humans, and helpful even to renunciants.”
Phước thiện là trợ duyên cho chúng sinh làm trời, là trợ duyên cho chúng sinh làm người, và cũng là trợ duyên cho người xuất gia.”
32. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
32. On one occasion the Blessed One was staying at Rājagaha, in the Veḷuvana, the Squirrels’ Feeding Ground.
32. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Rājagaha, trong Veluvana, khu nuôi sóc Kalandaka.
Atha kho cundī rājakumārī pañcahi rathasatehi pañcahi ca kumārisatehi parivutā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Princess Cundī, surrounded by five hundred chariots and five hundred princesses, approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, she sat down to one side.
Rồi Công chúa Cundī, cùng năm trăm cỗ xe và năm trăm công chúa khác vây quanh, đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, nàng đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho cundī rājakumārī bhagavantaṃ etadavoca –
Seated to one side, Princess Cundī said to the Blessed One:
Khi đã ngồi xuống một bên, Công chúa Cundī bạch với Đức Thế Tôn rằng:
‘‘Amhākaṃ, bhante, bhātā cundo nāma rājakumāro, so evamāha – ‘yadeva so hoti itthī vā puriso vā buddhaṃ saraṇaṃ gato, dhammaṃ saraṇaṃ gato, saṅghaṃ saraṇaṃ gato, pāṇātipātā paṭivirato, adinnādānā paṭivirato, kāmesumicchācārā paṭivirato, musāvādā paṭivirato, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato, so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃyeva upapajjati, no duggati’nti.
“Venerable Sir, our brother, Prince Cunda by name, says this: ‘Whoever, whether woman or man, has gone for refuge to the Buddha, gone for refuge to the Dhamma, gone for refuge to the Saṅgha, abstains from taking life, abstains from taking what is not given, abstains from sexual misconduct, abstains from false speech, abstains from intoxicating drinks and drugs that lead to heedlessness—that person, upon the breaking up of the body, after death, is reborn only in a good destination, not in a bad destination.’
“Bạch Thế Tôn, em trai của chúng con tên là Cunda, một vị vương tử, đã nói như thế này: ‘Bất cứ ai, dù là nam hay nữ, đã quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng, từ bỏ sát sinh, từ bỏ trộm cắp, từ bỏ tà hạnh trong các dục, từ bỏ nói dối, từ bỏ rượu và các chất say làm mất sự tỉnh táo, người ấy sau khi thân hoại mạng chung sẽ tái sinh vào cõi thiện, không phải cõi ác.’
Sāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ pucchāmi – ‘kathaṃrūpe kho, bhante, satthari pasanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃyeva upapajjati, no duggatiṃ?
“Venerable Sir, I ask the Blessed One: ‘In what kind of Teacher, Venerable Sir, being confident, does one, upon the breaking up of the body, after death, get reborn only in a good destination, not in a bad destination?
Bạch Thế Tôn, con xin hỏi Đức Thế Tôn: ‘Bạch Thế Tôn, quy y một vị Đạo Sư như thế nào thì sau khi thân hoại mạng chung sẽ tái sinh vào cõi thiện, không phải cõi ác?
Kathaṃrūpe dhamme pasanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃyeva upapajjati, no duggatiṃ?
In what kind of Dhamma being confident, does one, upon the breaking up of the body, after death, get reborn only in a good destination, not in a bad destination?
Quy y một giáo Pháp như thế nào thì sau khi thân hoại mạng chung sẽ tái sinh vào cõi thiện, không phải cõi ác?
Kathaṃrūpe saṅghe pasanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃyeva upapajjati, no duggatiṃ?
In what kind of Saṅgha being confident, does one, upon the breaking up of the body, after death, get reborn only in a good destination, not in a bad destination?
Quy y một Tăng đoàn như thế nào thì sau khi thân hoại mạng chung sẽ tái sinh vào cõi thiện, không phải cõi ác?
Kathaṃrūpesu sīlesu paripūrakārī kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃyeva upapajjati, no duggati’’’nti?
In what kind of sīla, being a complete practitioner, does one, upon the breaking up of the body, after death, get reborn only in a good destination, not in a bad destination?’”
Thực hành viên mãn các giới như thế nào thì sau khi thân hoại mạng chung sẽ tái sinh vào cõi thiện, không phải cõi ác?’”
‘‘Yāvatā, cundi, sattā apadā vā dvipadā vā catuppadā vā bahuppadā vā* rūpino vā arūpino vā saññino vā asaññino vā nevasaññināsaññino vā, tathāgato tesaṃ aggamakkhāyati arahaṃ sammāsambuddho.
“Cundī, among all beings—footless or two-footed, four-footed or many-footed, corporeal or incorporeal, percipient or non-percipient or neither-percipient-nor-non-percipient—the Tathāgata, the Arahant, the Sammāsambuddha, is declared to be the foremost.
“Này Cundī, trong tất cả chúng sinh, dù không chân, hai chân, bốn chân hay nhiều chân, dù có sắc hay không sắc, dù có tưởng hay không tưởng, hay không tưởng cũng không phải không tưởng, Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, được xưng là tối thượng trong số đó.
Ye kho, cundi, buddhe pasannā, agge te pasannā.
Those, Cundī, who are confident in the Buddha, are confident in the foremost.
Này Cundī, những ai có niềm tin vào Đức Phật, họ có niềm tin vào bậc tối thượng.
Agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko hoti.
And for those confident in the foremost, the foremost result arises.
Và đối với những người có niềm tin vào bậc tối thượng, quả báo tối thượng sẽ đến.
‘‘Yāvatā, cundi, dhammā saṅkhatā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo tesaṃ aggamakkhāyati.
“Cundī, among all conditioned phenomena, the Noble Eightfold Path is declared to be the foremost.
“Này Cundī, trong tất cả các pháp hữu vi, Bát Chánh Đạo cao quý được xưng là tối thượng.
Ye, cundi, ariye aṭṭhaṅgike magge pasannā, agge te pasannā, agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko hoti.
Those, Cundī, who are confident in the Noble Eightfold Path, are confident in the foremost, and for those confident in the foremost, the foremost result arises.
Này Cundī, những ai có niềm tin vào Bát Chánh Đạo cao quý, họ có niềm tin vào bậc tối thượng, và đối với những người có niềm tin vào bậc tối thượng, quả báo tối thượng sẽ đến.
‘‘Yāvatā, cundi, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ* aggamakkhāyati, yadidaṃ – madanimmadano pipāsavinayo ālayasamugghāto vaṭṭupacchedo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.
“Cundī, among all phenomena, whether conditioned or unconditioned, dispassion is declared to be the foremost, that is: the subduing of intoxication, the removal of thirst, the uprooting of attachment, the cutting off of the round of existence, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna.
“Này Cundī, trong tất cả các pháp, dù hữu vi hay vô vi, sự ly tham được xưng là tối thượng, đó là: sự làm cho say đắm mất đi, sự diệt trừ khát ái, sự nhổ tận gốc chấp thủ, sự đoạn trừ vòng luân hồi, sự diệt tận tham ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, Nibbāna.
Ye kho, cundi, virāge dhamme pasannā, agge te pasannā.
Cundi, those who have faith in the Dhamma of dispassion, they have faith in the supreme.
Này Cundī, những ai có niềm tin vào pháp ly tham, họ có niềm tin vào bậc tối thượng.
Agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko hoti.
And for those who have faith in the supreme, the supreme result comes to be.
Và đối với những người có niềm tin vào bậc tối thượng, quả báo tối thượng sẽ đến.
‘‘Yāvatā, cundi, saṅghā vā gaṇā vā, tathāgatasāvakasaṅgho tesaṃ aggamakkhāyati, yadidaṃ – cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa.
“Cundi, among all communities or groups, the Sangha of the Tathāgata’s disciples is declared to be the supreme, that is—four pairs of men, eight individual noble ones. This Sangha of the Blessed One’s disciples is worthy of offerings, worthy of hospitality, worthy of gifts, worthy of reverential salutation, an unsurpassed field of merit for the world.
“Này Cundī, trong tất cả các Tăng đoàn hay đoàn thể, Tăng đoàn đệ tử của Như Lai được xưng là tối thượng, đó là: bốn đôi tám bậc thánh nhân, Tăng đoàn đệ tử của Đức Thế Tôn đáng được cúng dường, đáng được tiếp đón, đáng được dâng lễ, đáng được chắp tay cung kính, là ruộng phước vô thượng cho thế gian.
Ye kho, cundi, saṅghe pasannā, agge te pasannā.
Cundi, those who have faith in the Sangha, they have faith in the supreme.
Này Cundī, những ai có niềm tin vào Tăng đoàn, họ có niềm tin vào bậc tối thượng.
Agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko hoti.
And for those who have faith in the supreme, the supreme result comes to be.
Và đối với những người có niềm tin vào bậc tối thượng, quả báo tối thượng sẽ đến.
‘‘Yāvatā, cundi, sīlāni, ariyakantāni sīlāni tesaṃ* aggamakkhāyati, yadidaṃ – akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni.
“Cundi, among all virtues, the noble virtues are declared to be the supreme, that is—unbroken, untorn, unblemished, unspotted, liberating, praised by the wise, untainted, conducive to concentration.
“Này Cundī, trong tất cả các giới, các giới được bậc Thánh yêu thích được xưng là tối thượng, đó là: không bị đứt đoạn, không bị sứt mẻ, không bị pha tạp, không bị ô uế, mang lại sự tự do, được người trí khen ngợi, không bị chấp thủ, dẫn đến định tâm.
Ye kho, cundi, ariyakantesu sīlesu paripūrakārino, agge te paripūrakārino.
Cundi, those who are perfect in the noble virtues, they are perfect in the supreme.
Này Cundī, những ai thực hành viên mãn các giới được bậc Thánh yêu thích, họ là những người thực hành viên mãn bậc tối thượng.
Agge kho pana paripūrakārīnaṃ aggo vipāko hotī’’ti.
And for those who are perfect in the supreme, the supreme result comes to be.”
Và đối với những người thực hành viên mãn bậc tối thượng, quả báo tối thượng sẽ đến.”
33. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaddiye viharati jātiyā vane.
33. On one occasion the Blessed One was staying in Bhaddiya, in the Jātiya Grove.
33. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Bhaddiya, trong rừng Jātiyā.
Atha kho uggaho meṇḍakanattā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Uggaha, the grandson of Meṇḍaka, approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi Uggaha, cháu của Meṇḍaka, đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, ông đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho uggaho meṇḍakanattā bhagavantaṃ etadavoca –
Seated to one side, Uggaha, the grandson of Meṇḍaka, said to the Blessed One:
Khi đã ngồi xuống một bên, Uggaha, cháu của Meṇḍaka, bạch với Đức Thế Tôn rằng:
‘‘Adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya attacatuttho bhatta’’nti.
“May the Blessed One, Venerable Sir, consent to accept tomorrow’s meal from me, with the Blessed One as the fourth.”
“Bạch Thế Tôn, mong Đức Thế Tôn chấp nhận lời mời của con dùng bữa vào ngày mai cùng với ba vị khác.”
Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
The Blessed One consented by remaining silent.
Đức Thế Tôn chấp nhận lời mời bằng sự im lặng.
Atha kho uggaho meṇḍakanattā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then Uggaha, the grandson of Meṇḍaka, understanding the Blessed One’s consent, rose from his seat, paid homage to the Blessed One, circumambulated him keeping his right side towards him, and departed.
Rồi Uggaha, cháu của Meṇḍaka, biết Đức Thế Tôn đã chấp nhận lời mời, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Đức Thế Tôn, đi nhiễu quanh rồi rời đi.
Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena uggahassa meṇḍakanattuno nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then, when that night had passed, in the morning, the Blessed One dressed, took his bowl and robe, and went to the residence of Uggaha, the grandson of Meṇḍaka; having arrived, he sat down on the prepared seat.
Rồi Đức Thế Tôn, sau khi đêm ấy trôi qua, vào buổi sáng đắp y, cầm bát, đi đến nhà của Uggaha, cháu của Meṇḍaka; sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ đã được sắp đặt.
Atha kho uggaho meṇḍakanattā bhagavantaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
Then Uggaha, the grandson of Meṇḍaka, personally served and satisfied the Blessed One with exquisite hard and soft food.
Rồi Uggaha, cháu của Meṇḍaka, tự tay dâng cúng Đức Thế Tôn những món ăn uống thượng vị, làm Ngài hoan hỷ và no đủ.
Atha kho uggaho meṇḍakanattā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi.
Then, when the Blessed One had eaten and withdrawn his hand from the bowl, Uggaha, the grandson of Meṇḍaka, sat down to one side.
Rồi Uggaha, cháu của Meṇḍaka, sau khi Đức Thế Tôn đã dùng bữa và cất bát, ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho uggaho meṇḍakanattā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imā me, bhante, kumāriyo patikulāni gamissanti.
Seated to one side, Uggaha, the grandson of Meṇḍaka, said to the Blessed One: “Venerable Sir, these daughters of mine will go to their husbands’ families.
Khi đã ngồi xuống một bên, Uggaha, cháu của Meṇḍaka, bạch với Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, những cô con gái này của con sẽ về nhà chồng.
Ovadatu tāsaṃ, bhante, bhagavā; anusāsatu tāsaṃ, bhante, bhagavā, yaṃ tāsaṃ assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
May the Blessed One, Venerable Sir, advise them; may the Blessed One, Venerable Sir, instruct them, for their long-term welfare and happiness.”
Bạch Đức Thế Tôn, xin Ngài hãy giáo huấn cho các cô ấy; bạch Đức Thế Tôn, xin Ngài hãy chỉ dạy cho các cô ấy, điều đó sẽ là lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho các cô ấy.”
Atha kho bhagavā tā kumāriyo etadavoca – ‘‘tasmātiha, kumāriyo, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘yassa vo* mātāpitaro bhattuno dassanti atthakāmā hitesino anukampakā anukampaṃ upādāya, tassa bhavissāma pubbuṭṭhāyiniyo pacchānipātiniyo kiṃkārapaṭissāviniyo manāpacāriniyo piyavādiniyo’ti.
Then the Blessed One said to those daughters: “Therefore, daughters, you should train yourselves thus: ‘To whomever your parents, desiring your welfare, being compassionate, out of compassion, give you as a husband, we will be early to rise, late to lie down, ready to do what is asked, pleasant in our conduct, and sweet in speech.’
Rồi Đức Thế Tôn nói với các cô gái ấy rằng: “Này các cô gái, do đó các con phải học tập như vầy: ‘Chúng ta sẽ là những người dậy sớm, ngủ muộn, sẵn sàng vâng lời, hành xử đẹp lòng, nói lời dễ thương với người chồng mà cha mẹ chúng ta, vì lợi ích, vì lòng từ mẫn, vì thương xót, đã gả gả cho.’
Evañhi vo, kumāriyo, sikkhitabbaṃ.
Thus, daughters, you should train yourselves.
Này các cô gái, các con phải học tập như vậy.
‘‘Tasmātiha, kumāriyo, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘ye te bhattu garuno* bhavissanti mātāti vā pitāti vā samaṇabrāhmaṇāti vā, te sakkarissāma garuṃ karissāma* mānessāma pūjessāma abbhāgate ca āsanodakena paṭipūjessāmā’ti* .
“Therefore, daughters, you should train yourselves thus: ‘Those who are respected by our husband—whether mother or father, or ascetics or brahmins—we will honor, respect, revere, and venerate, and we will honor arriving guests with seats and water.’
“Này các cô gái, do đó các con phải học tập như vầy: ‘Chúng ta sẽ tôn trọng, kính nể, cung kính, cúng dường những người đáng kính của chồng, dù là mẹ, là cha, là Sa-môn, hay là Bà-la-môn, và sẽ tiếp đãi những người khách đến bằng chỗ ngồi và nước uống.’
Evañhi vo, kumāriyo, sikkhitabbaṃ.
Thus, daughters, you should train yourselves.
Này các cô gái, các con phải học tập như vậy.
‘‘Tasmātiha, kumāriyo, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘ye te bhattu abbhantarā kammantā uṇṇāti vā kappāsāti vā, tattha dakkhā bhavissāma analasā, tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgatā, alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātu’nti.
“Therefore, young women, you should train yourselves thus: ‘Whatever household tasks of the husband there are, whether wool work or cotton work, in those we will be skillful and diligent, endowed with the wisdom to devise means for their completion, capable of doing them ourselves and capable of having them done by others.’
“Này các cô gái, do đó các con phải học tập như vầy: ‘Chúng ta sẽ khéo léo, không lười biếng trong các công việc nội trợ của chồng, dù là len hay bông vải, sẽ có sự tìm tòi khéo léo trong đó, đủ khả năng làm việc và đủ khả năng sắp đặt.’
Evañhi vo, kumāriyo, sikkhitabbaṃ.
This is how you, young women, should train yourselves.
Này các cô gái, các con phải học tập như vậy.
‘‘Tasmātiha, kumāriyo, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘yo so bhattu abbhantaro* antojano dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā, tesaṃ katañca katato jānissāma akatañca akatato jānissāma, gilānakānañca balābalaṃ jānissāma, khādanīyaṃ bhojanīyañcassa paccaṃsena* saṃvibhajissāmā’ti* .
“Therefore, young women, you should train yourselves thus: ‘Whatever household staff of the husband there are, whether servants, employees, or laborers, we will know what is done as done, and what is not done as not done; we will know the strength and weakness of the sick among them; and we will distribute food and drink to them according to their individual shares.’
“Này các cô gái, do đó các con phải học tập như vầy: ‘Chúng ta sẽ biết việc đã làm là đã làm, việc chưa làm là chưa làm, sẽ biết sức khỏe của những người bệnh trong gia đình của chồng, dù là nô tỳ, người làm công hay người giúp việc, và sẽ phân chia thức ăn, đồ uống cho họ theo phần của mỗi người.’
Evañhi vo, kumāriyo, sikkhitabbaṃ.
This is how you, young women, should train yourselves.
Này các cô gái, các con phải học tập như vậy.
‘‘Tasmātiha, kumāriyo, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘yaṃ bhattā āharissati dhanaṃ vā dhaññaṃ vā rajataṃ vā jātarūpaṃ vā, taṃ ārakkhena* guttiyā sampādessāma, tattha ca bhavissāma adhuttī athenī asoṇḍī avināsikāyo’ti.
“Therefore, young women, you should train yourselves thus: ‘Whatever wealth the husband brings home, whether money, grain, silver, or gold, we will protect it with care and security; and in regard to it, we will not be gamblers, thieves, drunkards, or destroyers.’
“Này các cô gái, do đó các con phải học tập như vầy: ‘Chúng ta sẽ bảo vệ, giữ gìn tài sản mà chồng mang về, dù là tiền bạc, ngũ cốc, bạc hay vàng, và chúng ta sẽ không phải là người cờ bạc, không phải là kẻ trộm cắp, không phải là người nghiện rượu, không phải là người phung phí.’
Evañhi vo, kumāriyo, sikkhitabbaṃ.
This is how you, young women, should train yourselves.
Này các cô gái, các con phải học tập như vậy.
Imehi kho, kumāriyo, pañcahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī’’ti.
Young women, a woman endowed with these five qualities, with the breaking up of the body, after death, reappears in the company of the devas of the Manāpakāyika group.”
Này các cô gái, người phụ nữ nào đầy đủ năm pháp này, sau khi thân hoại mạng chung sẽ tái sanh vào cõi chư thiên Manāpakāyika.”
34. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
34. At one time the Blessed One was dwelling in Vesālī, in the Great Wood, at the Gabled Hall.
34. Một thời Đức Thế Tôn trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có nóc nhọn.
Atha kho sīho senāpati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Sīha the general approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi Sīha Senāpati (Tướng quân Sư Tử) đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho sīho senāpati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sakkā nu kho, bhante, bhagavā sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ paññāpetu’’nti?
Sitting to one side, Sīha the general said to the Blessed One: “Is it possible, Venerable Sir, for the Blessed One to declare a visible fruit of giving?”
Ngồi xuống một bên, Sīha Senāpati bạch Đức Thế Tôn: “Bạch Đức Thế Tôn, có thể nào Đức Thế Tôn tuyên bố quả báo của sự bố thí được thấy ngay trong hiện tại không?”
‘‘Sakkā, sīhā’’ti bhagavā avoca – ‘‘dāyako, sīha, dānapati bahuno janassa piyo hoti manāpo.
“It is possible, Sīha,” the Blessed One said. “A giver, Sīha, a donor, is dear and pleasing to many people.
“Này Sīha, có thể được,” Đức Thế Tôn nói. “Này Sīha, người bố thí, người chủ của bố thí, được nhiều người yêu mến, đẹp lòng.
Yampi, sīha, dāyako dānapati bahuno janassa piyo hoti manāpo, idampi sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ.
That a giver, Sīha, a donor, is dear and pleasing to many people, this too is a visible fruit of giving.
Này Sīha, việc người bố thí, người chủ của bố thí, được nhiều người yêu mến, đẹp lòng, đây cũng là quả báo của sự bố thí được thấy ngay trong hiện tại.
‘‘Puna caparaṃ, sīha, dāyakaṃ dānapatiṃ santo sappurisā bhajanti.
“Furthermore, Sīha, good and virtuous people associate with a giver, a donor.
“Lại nữa, này Sīha, những bậc thiện sĩ, những bậc chân nhân, đến gần người bố thí, người chủ của bố thí.
Yampi, sīha, dāyakaṃ dānapatiṃ santo sappurisā bhajanti, idampi sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ.
That good and virtuous people associate with a giver, Sīha, a donor, this too is a visible fruit of giving.
Này Sīha, việc những bậc thiện sĩ, những bậc chân nhân, đến gần người bố thí, người chủ của bố thí, đây cũng là quả báo của sự bố thí được thấy ngay trong hiện tại.
‘‘Puna caparaṃ, sīha, dāyakassa dānapatino kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati.
“Furthermore, Sīha, a good reputation arises for a giver, a donor.
“Lại nữa, này Sīha, tiếng lành của người bố thí, người chủ của bố thí, vang dội khắp nơi.
Yampi, sīha, dāyakassa dānapatino kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati, idampi sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ.
That a good reputation arises for a giver, Sīha, a donor, this too is a visible fruit of giving.
Này Sīha, việc tiếng lành của người bố thí, người chủ của bố thí, vang dội khắp nơi, đây cũng là quả báo của sự bố thí được thấy ngay trong hiện tại.
‘‘Puna caparaṃ, sīha, dāyako dānapati yaṃ yadeva parisaṃ upasaṅkamati – yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ – visārado* upasaṅkamati amaṅkubhūto.
“Furthermore, Sīha, a giver, a donor, whatever assembly he approaches—whether an assembly of khattiyas, an assembly of brahmins, an assembly of householders, or an assembly of ascetics—he approaches confidently and unashamed.
“Lại nữa, này Sīha, người bố thí, người chủ của bố thí, khi đến bất cứ hội chúng nào – dù là hội chúng Sát-đế-lợi, hội chúng Bà-la-môn, hội chúng gia chủ, hay hội chúng Sa-môn – đều đến một cách tự tin, không nao núng.
Yampi, sīha, dāyako dānapati yaṃ yadeva parisaṃ upasaṅkamati – yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ – visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto, idampi sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ.
That a giver, Sīha, a donor, whatever assembly he approaches—whether an assembly of khattiyas, an assembly of brahmins, an assembly of householders, or an assembly of ascetics—he approaches confidently and unashamed, this too is a visible fruit of giving.
Này Sīha, việc người bố thí, người chủ của bố thí, khi đến bất cứ hội chúng nào – dù là hội chúng Sát-đế-lợi, hội chúng Bà-la-môn, hội chúng gia chủ, hay hội chúng Sa-môn – đều đến một cách tự tin, không nao núng, đây cũng là quả báo của sự bố thí được thấy ngay trong hiện tại.
‘‘Puna caparaṃ, sīha, dāyako dānapati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.
“Furthermore, Sīha, a giver, a donor, with the breaking up of the body, after death, reappears in a good destination, a heavenly world.
“Lại nữa, này Sīha, người bố thí, người chủ của bố thí, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi thiện, cõi trời.
Yampi, sīha, dāyako dānapati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati, idaṃ* samparāyikaṃ dānaphala’’nti.
And further, Sīha, when a giver, a lord of gifts, with the breaking up of the body, after death, reappears in a happy destination, in the heavenly world—this is a future benefit of giving.”
Này Sīha, việc người bố thí, người chủ của bố thí, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi thiện, cõi trời, đây là quả báo của sự bố thí trong đời sau.”
Evaṃ vutte sīho senāpati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yānimāni, bhante, bhagavatā cattāri sandiṭṭhikāni dānaphalāni akkhātāni, nāhaṃ ettha bhagavato saddhāya gacchāmi; ahaṃ petāni jānāmi.
When this was said, Sīha the general said to the Blessed One: “Bhante, as for these four immediate benefits of giving declared by the Blessed One, I do not accept them merely out of faith in the Blessed One; I know them myself.
Khi nghe nói vậy, Sīha Senāpati bạch Đức Thế Tôn: “Bạch Đức Thế Tôn, về bốn quả báo của sự bố thí được thấy ngay trong hiện tại mà Đức Thế Tôn đã thuyết giảng, con không cần tin vào lời Đức Thế Tôn; con biết rõ những điều này.
Ahaṃ, bhante, dāyako dānapati bahuno janassa piyo manāpo.
Bhante, I am a giver, a lord of gifts, beloved and pleasing to many people.
Bạch Đức Thế Tôn, con là người bố thí, người chủ của bố thí, được nhiều người yêu mến, đẹp lòng.
Ahaṃ, bhante, dāyako dānapati; maṃ santo sappurisā bhajanti.
Bhante, I am a giver, a lord of gifts; good and virtuous people associate with me.
Bạch Đức Thế Tôn, con là người bố thí, người chủ của bố thí; những bậc thiện sĩ, những bậc chân nhân, đến gần con.
Ahaṃ, bhante, dāyako dānapati; mayhaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘sīho senāpati dāyako kārako saṅghupaṭṭhāko’ti.
Bhante, I am a giver, a lord of gifts; a good report of me has arisen: ‘Sīha the general is a giver, a doer of good deeds, a supporter of the Saṅgha.’
Bạch Đức Thế Tôn, con là người bố thí, người chủ của bố thí; tiếng lành của con vang dội khắp nơi: ‘Sīha Senāpati là người bố thí, người làm việc thiện, người hộ trì Tăng chúng.’
Ahaṃ, bhante, dāyako dānapati yaṃ yadeva parisaṃ upasaṅkamāmi – yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ – visārado upasaṅkamāmi amaṅkubhūto.
Bhante, I am a giver, a lord of gifts; whatever assembly I approach—whether an assembly of khattiyas, an assembly of brahmins, an assembly of householders, or an assembly of recluses—I approach it with confidence, unashamed.
Bạch Đức Thế Tôn, con là người bố thí, người chủ của bố thí, khi con đến bất cứ hội chúng nào – dù là hội chúng Sát-đế-lợi, hội chúng Bà-la-môn, hội chúng gia chủ, hay hội chúng Sa-môn – con đều đến một cách tự tin, không nao núng.
Yānimāni, bhante, bhagavatā cattāri sandiṭṭhikāni dānaphalāni akkhātāni, nāhaṃ ettha bhagavato saddhāya gacchāmi; ahaṃ petāni jānāmi.
Bhante, as for these four immediate benefits of giving declared by the Blessed One, I do not accept them merely out of faith in the Blessed One; I know them myself.
Bạch Đức Thế Tôn, về bốn quả báo của sự bố thí được thấy ngay trong hiện tại mà Đức Thế Tôn đã thuyết giảng, con không cần tin vào lời Đức Thế Tôn; con biết rõ những điều này.
Yañca kho maṃ, bhante, bhagavā evamāha – ‘dāyako, sīha, dānapati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatī’ti, etāhaṃ na jānāmi; ettha ca panāhaṃ bhagavato saddhāya gacchāmī’’ti.
But as for what the Blessed One tells me, Bhante, saying: ‘A giver, Sīha, a lord of gifts, with the breaking up of the body, after death, reappears in a happy destination, in the heavenly world’—that I do not know; and in this, I accept it out of faith in the Blessed One.”
Nhưng bạch Đức Thế Tôn, về điều Đức Thế Tôn nói rằng: ‘Này Sīha, người bố thí, người chủ của bố thí, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi thiện, cõi trời,’ điều này con không biết; về điều này, con tin vào lời Đức Thế Tôn.”
‘‘Evametaṃ, sīha, evametaṃ, sīha!
“It is so, Sīha! It is so, Sīha!
“Đúng vậy, này Sīha, đúng vậy, này Sīha!
Dāyako dānapati kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatī’’ti.
A giver, a lord of gifts, with the breaking up of the body, after death, reappears in a happy destination, in the heavenly world.”
Người bố thí, người chủ của bố thí, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi thiện, cõi trời.”
35. ‘‘Pañcime, bhikkhave, dāne ānisaṃsā.
35. “Monks, there are these five benefits in giving.
35. “Này các Tỳ-khưu, có năm lợi ích trong việc bố thí.
Katame pañca?
Which five?
Năm nào?
Bahuno janassa piyo hoti manāpo; santo sappurisā bhajanti; kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati; gihidhammā anapagato* hoti; kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.
He becomes beloved and pleasing to many people; good and virtuous people associate with him; a good report of him arises; he does not deviate from the duties of a householder; with the breaking up of the body, after death, he reappears in a happy destination, in the heavenly world.
Người ấy được nhiều người yêu mến và ưa thích; những bậc chân nhân, thiện sĩ đến gần người ấy; tiếng tốt lành của người ấy được vang xa; người ấy không rời bỏ các phận sự của gia chủ; sau khi thân hoại mạng chung, người ấy tái sinh vào cõi thiện, cõi trời.
Ime kho, bhikkhave, pañca dāne ānisaṃsā’’ti.
These, monks, are the five benefits in giving.”
Này các Tỳ-khưu, đây là năm lợi ích trong việc bố thí.”
36. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, kāladānāni.
36. “Monks, there are these five timely gifts.
36. “Này các Tỳ-khưu, có năm loại bố thí đúng thời.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm nào?
Āgantukassa dānaṃ deti; gamikassa dānaṃ deti; gilānassa dānaṃ deti; dubbhikkhe dānaṃ deti; yāni tāni navasassāni navaphalāni tāni paṭhamaṃ sīlavantesu patiṭṭhāpeti.
One gives a gift to an arriving guest; one gives a gift to a departing traveler; one gives a gift to the sick; one gives a gift during a famine; one first establishes new grains and new fruits among the virtuous.
Bố thí cho khách đến; bố thí cho người sắp đi xa; bố thí cho người bệnh; bố thí trong nạn đói; những loại ngũ cốc mới, trái cây mới, đầu tiên được dâng cúng cho những người có giới hạnh.
Imāni kho, bhikkhave, pañca kāladānānī’’ti.
These, monks, are the five timely gifts.”
Này các Tỳ-khưu, đây là năm loại bố thí đúng thời.”
37. ‘‘Bhojanaṃ, bhikkhave, dadamāno dāyako paṭiggāhakānaṃ pañca ṭhānāni deti.
37. “Monks, a donor who gives food bestows five things upon the recipients.
37. “Này các Tỳ-khưu, người dâng cúng thức ăn, người thí chủ, ban cho người thọ nhận năm điều.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm nào?
Āyuṃ deti, vaṇṇaṃ deti, sukhaṃ deti, balaṃ deti, paṭibhānaṃ* deti.
He bestows life, he bestows beauty, he bestows happiness, he bestows strength, he bestows intelligence.
Ban cho tuổi thọ, ban cho sắc đẹp, ban cho hạnh phúc, ban cho sức mạnh, ban cho trí tuệ nhanh nhạy (paṭibhāna).
Āyuṃ kho pana datvā āyussa bhāgī hoti dibbassa vā mānusassa vā; vaṇṇaṃ datvā vaṇṇassa bhāgī hoti dibbassa vā mānusassa vā; sukhaṃ datvā sukhassa bhāgī hoti dibbassa vā mānusassa vā; balaṃ datvā balassa bhāgī hoti dibbassa vā mānusassa vā; paṭibhānaṃ datvā paṭibhānassa bhāgī hoti dibbassa vā mānusassa vā.
Having bestowed life, he becomes a sharer in life, whether divine or human; having bestowed beauty, he becomes a sharer in beauty, whether divine or human; having bestowed happiness, he becomes a sharer in happiness, whether divine or human; having bestowed strength, he becomes a sharer in strength, whether divine or human; having bestowed intelligence, he becomes a sharer in intelligence, whether divine or human.
Sau khi ban cho tuổi thọ, người ấy được chia phần tuổi thọ, hoặc của chư thiên hoặc của loài người; sau khi ban cho sắc đẹp, người ấy được chia phần sắc đẹp, hoặc của chư thiên hoặc của loài người; sau khi ban cho hạnh phúc, người ấy được chia phần hạnh phúc, hoặc của chư thiên hoặc của loài người; sau khi ban cho sức mạnh, người ấy được chia phần sức mạnh, hoặc của chư thiên hoặc của loài người; sau khi ban cho trí tuệ nhanh nhạy, người ấy được chia phần trí tuệ nhanh nhạy, hoặc của chư thiên hoặc của loài người.
Bhojanaṃ, bhikkhave, dadamāno dāyako paṭiggāhakānaṃ imāni pañca ṭhānāni detī’’ti.
Monks, a donor who gives food bestows these five things upon the recipients.”
Này các Tỳ-khưu, người dâng cúng thức ăn, người thí chủ, ban cho người thọ nhận năm điều này.”
38. ‘‘Pañcime, bhikkhave, saddhe kulaputte ānisaṃsā.
38. “Monks, there are these five advantages for a faithful young man of good family.
38. “Này các Tỳ-khưu, có năm lợi ích cho người con trai gia đình có tín tâm.
Katame pañca?
Which five?
Năm nào?
Ye te, bhikkhave, loke santo sappurisā te saddhaññeva paṭhamaṃ anukampantā anukampanti, no tathā assaddhaṃ; saddhaññeva paṭhamaṃ upasaṅkamantā upasaṅkamanti, no tathā assaddhaṃ; saddhaññeva paṭhamaṃ paṭiggaṇhantā paṭiggaṇhanti, no tathā assaddhaṃ; saddhaññeva paṭhamaṃ dhammaṃ desentā desenti, no tathā assaddhaṃ; saddho kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati.
Monks, those good people who are in the world first show compassion to the faithful, not so much to the faithless; they first approach the faithful, not so much the faithless; they first accept gifts from the faithful, not so much from the faithless; they first teach the Dhamma to the faithful, not so much to the faithless; the faithful, with the breaking up of the body, after death, are reborn in a good destination, a heavenly world.
Này các Tỳ-khưu, những bậc chân nhân, thiện sĩ trên đời, khi thương xót, trước hết thương xót người có tín tâm, không phải người không có tín tâm; khi đến gần, trước hết đến gần người có tín tâm, không phải người không có tín tâm; khi thọ nhận, trước hết thọ nhận từ người có tín tâm, không phải người không có tín tâm; khi thuyết pháp, trước hết thuyết pháp cho người có tín tâm, không phải người không có tín tâm; người có tín tâm, sau khi thân hoại mạng chung, tái sinh vào cõi thiện, cõi trời.
Ime kho, bhikkhave, pañca saddhe kulaputte ānisaṃsā.
These, monks, are the five advantages for a faithful young man of good family.
Này các Tỳ-khưu, đây là năm lợi ích cho người con trai gia đình có tín tâm.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, subhūmiyaṃ catumahāpathe mahānigrodho samantā pakkhīnaṃ paṭisaraṇaṃ hoti; evamevaṃ kho, bhikkhave, saddho kulaputto bahuno janassa paṭisaraṇaṃ hoti bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikāna’’nti.
Monks, just as a great banyan tree on an even ground at a crossroads is a refuge for birds from all directions; even so, monks, a faithful young man of good family is a refuge for many people: for bhikkhus, bhikkhunis, male lay followers, and female lay followers.”
“Này các Tỳ-khưu, ví như trên một mảnh đất tốt, tại ngã tư đường lớn, một cây đa lớn là nơi nương tựa cho các loài chim từ mọi phía; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, người con trai gia đình có tín tâm là nơi nương tựa cho nhiều người: cho các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu-ni, các cư sĩ nam, các cư sĩ nữ.”
39. ‘‘Pañcimāni, bhikkhave, ṭhānāni sampassantā mātāpitaro puttaṃ icchanti kule jāyamānaṃ.
39. “Monks, parents desire a son to be born into their family, foreseeing these five things.
39. “Này các Tỳ-khưu, có năm điều mà cha mẹ mong muốn một người con trai sinh ra trong gia đình.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm nào?
Bhato vā no bharissati; kiccaṃ vā no karissati; kulavaṃso ciraṃ ṭhassati; dāyajjaṃ paṭipajjissati; atha vā pana petānaṃ kālaṅkatānaṃ dakkhiṇaṃ anuppadassatīti.
‘Having been supported, he will support us; he will do our duties; the family lineage will endure for a long time; he will inherit the legacy; or he will offer alms to the departed, to those who have passed away.’
Hoặc con sẽ nuôi dưỡng chúng ta khi chúng ta đã nuôi dưỡng con; hoặc con sẽ làm công việc cho chúng ta; hoặc dòng dõi gia đình sẽ tồn tại lâu dài; hoặc con sẽ thừa kế tài sản; hoặc con sẽ cúng dường cho những người đã chết, đã qua đời.
Imāni kho, bhikkhave, pañca ṭhānāni sampassantā mātāpitaro puttaṃ icchanti kule jāyamāna’’nti.
Monks, parents desire a son to be born into their family, foreseeing these five things.”
Này các Tỳ-khưu, khi nhìn thấy năm điều này, cha mẹ mong muốn một người con trai sinh ra trong gia đình.”
40. ‘‘Himavantaṃ, bhikkhave, pabbatarājaṃ nissāya mahāsālā pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhanti.
40. "Bhikkhus, great sal trees, relying on the Himavanta, the king of mountains, grow in five ways.
40. "Này các Tỳ-khưu, nhờ nương tựa vào vua núi Hy-mã-lạp, những cây Sala lớn tăng trưởng với năm sự tăng trưởng.
Katamāhi pañcahi?
In which five?
Với năm sự tăng trưởng nào?
Sākhāpattapalāsena vaḍḍhanti; tacena vaḍḍhanti; papaṭikāya vaḍḍhanti; pheggunā vaḍḍhanti; sārena vaḍḍhanti.
They grow in branches, leaves, and foliage; they grow in bark; they grow in outer bark; they grow in sapwood; they grow in heartwood.
Chúng tăng trưởng về cành, lá, chồi; chúng tăng trưởng về vỏ; chúng tăng trưởng về lớp vỏ ngoài; chúng tăng trưởng về lõi mềm; chúng tăng trưởng về lõi cứng.
Himavantaṃ, bhikkhave, pabbatarājaṃ nissāya mahāsālā imāhi pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhanti.
Bhikkhus, great sal trees, relying on the Himavanta, the king of mountains, grow in these five ways.
Này các Tỳ-khưu, nhờ nương tựa vào vua núi Hy-mã-lạp, những cây Sala lớn tăng trưởng với năm sự tăng trưởng này.
Evamevaṃ kho, bhikkhave, saddhaṃ kulaputtaṃ nissāya antojano pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhati.
Even so, bhikkhus, relying on a faithful son of good family, the household grows in five ways.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, nhờ nương tựa vào một thiện gia nam tử có đức tin, những người trong gia đình tăng trưởng với năm sự tăng trưởng.
Katamāhi pañcahi?
In which five?
Với năm sự tăng trưởng nào?
Saddhāya vaḍḍhati; sīlena vaḍḍhati; sutena vaḍḍhati; cāgena vaḍḍhati; paññāya vaḍḍhati.
He grows in faith; he grows in virtue; he grows in learning; he grows in generosity; he grows in wisdom.
Họ tăng trưởng về đức tin (saddhā); họ tăng trưởng về giới (sīla); họ tăng trưởng về sự học hỏi (suta); họ tăng trưởng về sự bố thí (cāga); họ tăng trưởng về trí tuệ (paññā).
Saddhaṃ, bhikkhave, kulaputtaṃ nissāya antojano imāhi pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhatī’’ti.
Bhikkhus, relying on a faithful son of good family, the household grows in these five ways."
Này các Tỳ-khưu, nhờ nương tựa vào một thiện gia nam tử có đức tin, những người trong gia đình tăng trưởng với năm sự tăng trưởng này."