Abhidhānappadāpikāpāṭha

2572

3. Anekatthavagga

3. Section on terms with multiple meanings

3. Phẩm Anekattha

2573

777.

2574

Anekatthe pavakkhāmi, gāthā’ddhapādato kamā;

I shall now explain terms with multiple meanings, in order, from the verse's half-line;

Tôi sẽ nói về các nghĩa khác nhau, theo thứ tự từ nửa bài kệ;

2575

Ettha liṅgavisesattha, mekassa punaruttatā.

Here, the repetition of a word is for the purpose of distinguishing gender.

Ở đây, sự lặp lại của một từ là để chỉ sự khác biệt về giống (ngữ pháp).

2576

778.

2577

Samayo samavāye ca, samūhe kāraṇe khaṇe;

Samaya means conjunction, collection, cause, moment;

Samaya có nghĩa là sự hợp nhất, nhóm, nguyên nhân, khoảnh khắc;

2578

Paṭivedhe siyā kāle, pahāne lābha diṭṭhisu.

It can be penetration, time, abandonment, gain, and views.

Có thể là sự thấu hiểu, thời gian, sự từ bỏ, sự đạt được, quan điểm.

2579

779.

2580

Vaṇṇo saṇṭhāna rūpesu, jāti,cchavīsu kāraṇe;

Vaṇṇa means form, appearance; birth, skin-color, cause;

Vaṇṇa (sắc) là hình dáng, vẻ ngoài, chủng tộc, da, nguyên nhân;

2581

Pamāṇe ca pasaṃsāyaṃ, akkhare ca yase guṇe.

and in measure, praise, letter, fame, quality.

Trong kích thước, lời khen, chữ cái, danh tiếng và phẩm chất.

2582

780.

2583

Uddese pātimokkhassa, paṇṇattiya muposatho;

Uposatha means in the recitation of the Pātimokkha, in an ordinance;

Trong việc tụng giới Pātimokkha, trong sự chế định, Uposatha (Bố tát);

2584

Upavāse ca aṭṭhaṅge, uposathadine siyā.

and in fasting, in the eight-fold (precepts), on the Uposatha day.

Trong việc giữ giới, bát quan trai giới, và ngày Uposatha.

2585

781.

2586

Rathaṅge lakkhaṇe dhammo, racakke’svīriyāpathe;

Cakka means in a chariot-wheel, a characteristic, Dhamma, in a wheel, in the path of exertion;

Trong bánh xe, dấu hiệu, Pháp, bánh xe của xe, con đường tinh tấn;

2587

Cakkaṃ sampattiyaṃ cakka, ratane maṇḍale bale.

in prosperity, in a wheel-jewel, in a circle, in strength.

Cakka (luân) là sự thành tựu, châu báu, vòng tròn, sức mạnh.

2588

782.

2589

Kulālabhaṇḍe āṇāya, māyudhe dāna rāsisu;

In potter's ware, in an order, in a weapon, in offerings, in heaps;

Trong đồ gốm, mệnh lệnh, vũ khí, sự cho, các đống;

2590

783.

2591

Dānasmiṃ brahmacariya, mappamaññāsu sāsane;

Brahmacariya means in giving, in the divine abidings, in the Dispensation;

Trong sự bố thí, brahmacariya (phạm hạnh), vô lượng tâm, giáo pháp;

2592

Methunāratiyaṃ veyyā, vacce sadāratuṭṭhiyaṃ;

in abstinence from sexual intercourse, in service, in contentment with one's own wife;

Trong việc tránh xa sự giao cấu, sự phục vụ, sự mãn nguyện với vợ mình;

2593

Pañcasīlā’riyamaggo, posathaṅga dhitīsu^* ca.

in the five precepts, the Noble Eightfold Path, the Uposatha-precepts, and in steadfastness.

Ngũ giới, Bát chánh đạo, các chi Uposatha, và sự kiên định.

2594

784.

2595

Dhammo sabhāve pariyattipaññā,

Dhamma means in nature, in the Pariyatti (scriptural studies), in wisdom,

Dhamma (Pháp) là bản chất, kinh điển, trí tuệ,

2596

Ñāyesu saccappakatīsu puññe;

in knowledge, in truth, in merit;

Trong các tri kiến, chân lý, bản tính, công đức;

2597

Ñeyye guṇā’cāra samādhisūpi,

in the knowable, in qualities, in conduct, in concentration;

Trong các đối tượng của trí tuệ, phẩm chất, hạnh kiểm, và định;

2598

Nissattatā’pattisu kāraṇādo.

in non-self, in offenses, and in cause.

Vô ngã, các lỗi lầm, và nguyên nhân.

2599

785.

2600

Attho payojane saddā, bhidheyye vuddhiyaṃ dhane;

Attha means in purpose, in words, in meaning, in growth, in wealth;

Attha (nghĩa) là mục đích, từ ngữ, đối tượng, sự tăng trưởng, tài sản;

2601

Vatthumhi kāraṇe nāse, hite pacchimapabbate.

in an object, in cause, in destruction, in benefit, in the western mountain.

Trong sự vật, nguyên nhân, sự hủy diệt, lợi ích, và ngọn núi phía Tây.

2602

786.

2603

Yebhuyyatā’byāmissesu, visaṃyoge ca kevalaṃ;

Kevala means in the majority, in unmixed things, and in separation;

Trong sự phần lớn, không pha trộn, và sự tách rời, kevala (chỉ riêng);

2604

Daḷhatthe’natireke cā, navasesamhi taṃ tisu.

in firmness, in not exceeding, and in completeness; that in three genders.

Trong nghĩa vững chắc, không hơn, và không còn gì, từ này có ba giống.

2605

787.

2606

Guṇo paṭala rāsīsu, ānisaṃse ca bandhane;

Guṇa means in layers, in heaps, in advantage, and in fetters;

Guṇa (công đức) là lớp, đống, trong lợi ích và sự ràng buộc;

2607

Appadhāne ca sīlādo, sukkādimhi jiyāya ca.

in secondary, in virtue, etc., in white, etc., and in a bowstring.

Trong thứ yếu, giới đức, màu trắng, và dây cung.

2608

788.

2609

Rukkhādo vijjamāne cā, rahante khandhapañcake;

Bhūta means in a tree, etc., in existing, in an Arahant, in the five aggregates;

Trong cây cối, sự hiện hữu, vị A-la-hán, năm uẩn;

2610

Bhūto satta mahābhūtā, manussesu na nāriyaṃ.

in beings, in the great elements, in men, not in women.

Bhūta (chúng sinh, yếu tố) là chúng sinh, các đại yếu tố, trong con người nhưng không phải phụ nữ.

2611

789.

2612

Vāccaliṅgo atītasmiṃ, jāte patte same mato;

Vāccaliṅga means in the past, born, obtained, considered equal;

Vāccaliṅga (giống từ) được xem là trong quá khứ, đã sinh, đã đạt được, tương tự;

2613

790.

2614

Sundare daḷhikamme cā, yācane sampaṭicchane;

Sādhū means in beautiful, in strengthening, in requesting, in accepting;

Trong sự tốt đẹp, sự củng cố, sự thỉnh cầu, sự chấp nhận;

2615

Sajjane sampahaṃsāyaṃ, sādhvā’bhidheyyaliṅgikaṃ.

in good people, in delight; it is declinable in all genders.

Trong người tốt, sự hoan hỷ, sādhu (lành thay) là từ có giống.

2616

791.

2617

Anto nitthī samīpe cā, vasāne padapūraṇe;

Anta means in conclusion, in proximity, in end, in filler;

Anta (tận) là sự kết thúc, gần, cuối cùng, để bổ nghĩa cho từ;

2618

Dehāvayave koṭṭhāse, nāsa sīmāsu lāmake.

in body-part, in section, in destruction, in limits, in despicable.

Trong các bộ phận của cơ thể, phần, sự hủy diệt, giới hạn, và sự thấp kém.

2619

792.

2620

Nikāye sandhi sāmañña, ppasūtīsu kule bhave;

Jāti means in family, in connection, in commonality, in production, in lineage;

Trong tập hợp, sự hòa hợp, sự chung, sự sinh ra, trong gia đình;

2621

Visese sumanāyañca, jāti saṅkhatalakkhaṇe.

in excellence, in jasmine; in the characteristic of the conditioned.

Trong sự đặc biệt, hoa lài, jāti (loài) là đặc tính của các pháp hữu vi.

2622

793.

2623

Bhavabhede patiṭṭhāyaṃ, niṭṭhā’jjhāsayabuddhisu;

Gati is said to mean in types of existence, in foundation, in conclusion, in intention, in understanding;

Trong các loại cõi sống, sự thành lập, sự kết thúc, ý định, trí tuệ;

2624

Vāsaṭṭhāne ca gamane, visaṭatte^* gatīritā.

in dwelling-place, in going, in expansion.

Trong nơi cư trú và sự đi, sự lan rộng, gati (cảnh giới) được nói đến.

2625

794.

2626

Phale vipassanā dibba, cakkhu sabbaññutāsu ca;

Ñāṇadassana means in fruit, in insight, in the divine eye, and in omniscience;

Trong quả, tuệ quán, thiên nhãn, và nhất thiết trí;

2627

Paccavekkhaṇañāṇamhi, magge ca ñāṇadassanaṃ.

in knowledge of review, and in the path.

Trong trí tuệ quán xét, và đạo, ñāṇadassana (tri kiến).

2628

795.

2629

Kammāruddhana aṅgāra, kapalla dīpikāsu ca;

Ukkā means in a blacksmith's bellows, embers, a potsherd, and a torch;

Trong việc đốt than, than hồng, đĩa than, và đèn;

2630

Suvaṇṇakāramūsāyaṃ, ukkā vege ca vāyuno.

in a goldsmith's crucible, and in the force of wind.

Trong khuôn đúc vàng, ukkā (đuốc) là tốc độ của gió.

2631

796.

2632

Kesohāraṇa, jīvita, vuttisu vapane ca vāpasamakaraṇe;

Vutta is also in hair-cutting, in life, in livelihood, in sowing, in making even;

Trong việc cạo tóc, sự sống, sinh kế, gieo hạt, và làm phẳng;

2633

Kathane pamuttabhāva, jjhenādo^* vutta mapi tīsu.

in speaking, in liberation, in meditation, etc.; in three genders.

Trong lời nói, sự giải thoát, và sự tìm kiếm, vutta (đã nói) có ba giống.

2634

797.

2635

Gamane vissute cā’va, dhārito’pacitesu ca;

Suta is declinable in all genders, meaning in going, in renowned, in heard, in accumulated;

Trong sự đi, sự nổi tiếng, sự ghi nhớ, và sự tích lũy;

2636

Anuyoge kilinne ca, suto’ bhidheyyaliṅgiko.

in investigation, in soaked.

Trong sự tra hỏi, sự ướt đẫm, suta (đã nghe) là từ có giống.

2637

798.

2638

Sotaviññeyya satthesu, sutaṃ putte suto siyā;

Sutaṃ means in what is knowable by ear, in scriptures; Suto means in a son;

Trong các điều có thể nghe được, kinh điển, sutaṃ (điều đã nghe); trong con trai, suto (con trai).

2639

799.

2640

Kappo kāle yuge lese, paññatti paramāyusu;

Kappa means in time, in aeon, in resemblance, in a regulation, in ultimate lifespan;

Kappa (kiếp) là thời gian, kiếp, sự tương tự, sự chế định, tuổi thọ tối đa;

2641

Sadise tīsu samaṇa, vohāra kappabindusu;

in similar (in three genders), in the designations for a monk, in a kappabindu (robe-mark);

Trong sự tương tự, ba giống, cách sống của Sa-môn, và điểm Kappabindu;

2642

Samantatthe’ntarakappā, dike takke vidhimhi ca.

in completeness, in intermediate aeons, etc., in reasoning, and in a rule.

Trong nghĩa toàn bộ, các antarākappa, suy luận, và phương pháp.

2643

800.

2644

Nibbāna magga virati, sapathe saccabhāsite;

Sacca is said to mean in Nibbāna, in the path, in abstinence, in an oath, in truth spoken;

Trong Niết Bàn, đạo, sự kiêng cữ, lời thề, lời nói thật;

2645

Tacche cā’riyasaccamhi, diṭṭhiyaṃ sacca mīritaṃ.

in genuineness, in the Noble Truth, in view.

Trong sự thật, Thánh đế, và quan kiến, sacca (chân lý) được nói đến.

2646

801.

2647

Sañjātidese hetumhi, vāsaṭṭhānā’karesu ca;

Āyatana means in place of origin, in cause, in dwelling-place, in a mine;

Trong nơi sinh ra, nguyên nhân, nơi cư trú, và dấu hiệu;

2648

Samosaraṇaṭṭhāne cā, yatanaṃ padapūraṇe.

and in a place of meeting, in filler.

Trong nơi hội tụ, āyatana (xứ) là để bổ nghĩa cho từ.

2649

802.

2650

Antaraṃ majjha vattha’ñña, khaṇo’kāso’dhi hetusu;

Antara means in middle, in space, in other, in moment, in interval, in cause;

Antara (khoảng) là ở giữa, vật, khác, khoảnh khắc, cơ hội, giới hạn, nguyên nhân;

2651

Byavadhāne vinaṭṭhe ca, bhede chidde manasya’pi.

in obstruction, in destroyed, in difference, in a hole, and in mind.

Trong sự ngăn cách, sự mất mát, sự khác biệt, lỗ hổng, và cả tâm.

2652

803.

2653

Ārogye kusalaṃ iṭṭha, vipāke kusalo tathā;

Kusalaṃ means in health; Kusalo means in desirable result, similarly;

Trong sức khỏe, kusalaṃ (thiện); trong quả đáng mong muốn, kusalo (người thiện) cũng vậy;

2654

Anavajjamhi cheke ca, kathito vāccaliṅgiko.

in blameless, in skillful; it is said to be vāccaliṅgiko (declinable in all genders).

Trong điều không đáng chê trách, và sự khéo léo, được gọi là vāccaliṅgika (có giống).

2655

804.

2656

Dravā’cāresu vīriye, madhurādīsu pārade;

Rasa means in liquids, in conduct, in energy, in sweet, etc., in mercury;

Trong chất lỏng, hành vi, tinh tấn, vị ngọt, thủy ngân;

2657

Siṅgārādo dhātubhede, kicce sampattiyaṃ raso.

in erotic love, etc., in types of minerals, in duty, in prosperity.

Trong sự quyến rũ, các loại khoáng chất, nhiệm vụ, sự thành tựu, rasa (vị).

2658

805.

2659

Bodhi sabbaññutaññāṇe, riyamagge ca nāriyaṃ;

Bodhi means in omniscience, in the Noble Path; not in women;

Bodhi (Bồ đề) là nhất thiết trí, Thánh đạo, và không phải phụ nữ;

2660

Paññattiyaṃ pume’ ssattha, rukkhamhi purisitthiyaṃ.

in a designation; pume means in the Bodhi tree, in men and women.

Trong sự chế định, pume (nam tính) là cây Bồ đề, và cả nam lẫn nữ.

2661

806.

2662

Sevito yena yo niccaṃ, tatthāpi visayo siyā;

Visaya may also mean in that which is habitually associated with by someone;

Điều mà người nào luôn nương tựa, đó cũng là visaya (phạm vi);

2663

Rūpādike janapade, tathā dese ca gocare.

in rūpa, etc., in a district, and in a region, in pasture.

Trong sắc, v.v., quốc gia, và cũng trong vùng, đối tượng.

2664

807.

2665

Bhāvo padatthe sattāya, madhippāya kriyāsu ca;

Bhāva means in the meaning of a word, in existence, in intention, in action;

Bhāva (hữu) là nghĩa của từ, chúng sinh, ý định, hành động;

2666

Sabhāvasmiñca līlāyaṃ, purisi’tthindriyesu ca.

in nature, in grace, and in male and female faculties.

Trong bản chất, sự duyên dáng, và các căn của nam và nữ.

2667

808.

2668

So bandhave’ttani ca saṃ, so dhanasmi manitthiyaṃ;

So means in relative, and in self; saṃ, so means in wealth, not in women;

So (người ấy) là người thân và tự ngã, saṃ (cùng), so (người ấy) là tài sản (không phải nữ tính);

2669

Sā pume sunakhe vutto, ttaniye so tiliṅgiko.

Sā is said in men, in dogs; so means in self, in three genders.

Sā (cô ấy) là nam tính, chó, được nói đến, so (người ấy) có ba giống.

2670

809.

2671

Suvaṇṇaṃ kanake vuttaṃ, suvaṇṇo garuḷe tathā;

Suvaṇṇaṃ is said to be gold; Suvaṇṇo means in Garuḷa, similarly;

Suvaṇṇaṃ (vàng) được nói đến là vàng, suvaṇṇo (chim Garuda) cũng vậy;

2672

Pañcadharaṇamatte ca, chavi sampattiyampi ca.

in the amount of five dharaṇas, and in beauty of skin.

Trong lượng năm dharaṇa, và cả sự đẹp đẽ của da.

2673

810.

2674

Varo devādikā^* iṭṭhe, jāmātari patimhi ca,

Vara means desirable (from gods, etc.), in son-in-law, in husband;

Vara (tối thượng) là điều mong muốn từ chư thiên, rể, và chồng,

2675

Uttame vāccaliṅgo so, varaṃ mandappiye byayaṃ.

it is vāccaliṅgo (declinable in all genders) in excellent; varaṃ is an indeclinable word for 'slightly preferred'.

Là tối thượng, từ đó có giống; varaṃ (tốt hơn) là trạng từ trong điều ít mong muốn.

2676

81 1.

2677

Makule dhanarāsimhi, siyā kosa manitthiyaṃ;

Kosa may mean in a bud, in a heap of wealth, not in women;

Trong nụ hoa, đống tài sản, kosa (kho) là không phải nữ tính;

2678

Nettiṃsādi pidhāne ca, dhanupañcasatepi ca.

in a sheath for a sword, etc., and in five hundred bows.

Trong vỏ bọc kiếm, v.v., và cũng trong năm trăm cung.

2679

812.

2680

Pitāmahe jine seṭṭhe, brāhmaṇe ca pitūsvapi;

Brahmā is said to be in grandfather, in a Buddha, in chief, in a brahmin, and in fathers;

Trong ông nội, bậc chiến thắng, bậc tối thượng, Bà-la-môn, và các bậc cha;

2681

Brahmā vutto tathā brahmaṃ, vede tapasi vuccate.

similarly brahmaṃ is said in the Vedas, in austerity.

Brahmā (Phạm thiên) được nói đến, brahmaṃ (Phạm) được nói đến trong Veda và khổ hạnh.

2682

813.

2683

Hatthīnaṃ majjhabandhe ca, pakoṭṭhe kacchabandhane;

Kacchā is known to mean in the girth around elephants' middle, in forearm, in a loincloth;

Trong dây buộc giữa thân voi, cẳng tay, dây buộc hông;

2684

Mekhalāyaṃ matā kacchā, kaccho vutto latāya ca.

in a girdle; kaccha is said to mean in a creeper.

Kacchā (dây lưng) được xem là dây lưng; kaccho (bụi cây) được nói đến là dây leo.

2685

814.

2686

Tatheva bāhumūlamhi, anūpamhi tiṇepi ca;

Likewise in the armpit, in a marsh, and in grass;

Cũng vậy trong nách, vùng đất thấp, và cỏ;

2687

815.

2688

Pamāṇaṃ hetu satthesu, māne ca saccavādini;

Pamāṇa is said to mean in cause, in scriptures, in measure, in one who speaks truth;

Pamāṇa (lượng) là nguyên nhân, kinh điển, trong sự đo lường, người nói thật;

2689

Pamātari ca niccamhi, mariyādāya muccate.

in the measurer, in eternity, in limit.

Trong người đo lường và trong sự vĩnh cửu, giới hạn được nói đến.

2690

816.

2691

Sattaṃ dabba’ttabhāvesu, pāṇesu ca bale, siyā^* ;

Sattaṃ may mean in substance, in self, in beings, and in strength;

Sattaṃ (chúng sinh) là vật chất, tự ngã, trong chúng sinh, và sức mạnh;

2692

Sattāyañca, jane satto, āsatte so tiliṅgiko.

in existence, in people; satto is declinable in all genders for 'attached'.

Trong chúng sinh, con người, satto (chúng sinh); trong sự dính mắc, từ đó có ba giống.

2693

817.

2694

Semhādo rasarattādo, mahābhūte pabhādike;

Dhātu means in phlegm, etc., in serum and blood, etc., in great elements, in light, etc.;

Trong đờm, máu, v.v., các đại yếu tố, ánh sáng, v.v.;

2695

Dhātu dvīsva’ṭṭhicakkhā’di, bhvā’dīsu gerikādisu.

in two (eye, ear, etc.), in 'to be' verbs, etc., in ochre, etc.

Dhātu (giới) có hai loại, xương, mắt, v.v., động từ, v.v., và các loại đất son.

2696

818.

2697

Amaccādo sabhāve ca, yoniyaṃ pakatī’ritā;

Pakatī is said to mean in minister, etc., in nature, in origin;

Trong các bộ trưởng, bản chất, và nguồn gốc, pakati (bản chất) được nói đến;

2698

Satvādisāmyā’vatthāyaṃ, paccayā paṭhamepi ca.

in the state of equality of the sattvas, etc., in conditions, and in first.

Trong trạng thái cân bằng của chúng sinh, v.v., các duyên, và điều đầu tiên.

2699

819.

2700

Padaṃ ṭhāne parittāṇe, nibbānamhi ca kāraṇe;

Pada is known to mean in place, in refuge, in Nibbāna, and in cause;

Pada (bước) là vị trí, sự bảo vệ, Niết Bàn, và nguyên nhân;

2701

Sadde vatthumhi koṭṭhāse, pāde tallañchane mataṃ.

in sound, in object, in section, in a foot, in its mark.

Trong âm thanh, vật, phần, bàn chân, và dấu chân được xem xét.

2702

820.

2703

Lohamuggara meghesu, ghano, tālādike ghanaṃ,;

Ghano means in iron mallet, in clouds; ghanaṃ means in a cymbal, etc.;

Trong búa sắt, mây, ghano (đặc); trong cây thốt nốt, v.v., ghanaṃ (đặc);

2704

Nirantare ca kaṭhine, vāccaliṅgika muccate.

and in continuous, in hard; it is said to be declinable in all genders.

Trong sự liên tục và sự cứng rắn, được gọi là từ có giống.

2705

821.

2706

Khuddā ca makkhikābhede, madhumhi khudda, mappake;

Khuddā means in a type of bee; khudda means in honey, in small;

Khuddā (ong) là một loại ruồi, trong mật ong, khudda (nhỏ); trong điều nhỏ;

2707

Adhame kapaṇe cāpi, bahumhi catūsu ttisu.

in low, in poor; and in numerous, in four, in three.

Trong điều thấp kém, đáng thương, và cũng trong điều nhiều, bốn và ba giống.

2708

822.

2709

Takke maraṇaliṅge ca, ariṭṭhaṃ asubhe subhe,;

Ariṭṭhaṃ means in reasoning, in a sign of death, in inauspicious, in auspicious;

Trong suy luận, dấu hiệu của cái chết, ariṭṭhaṃ (điềm xấu) là điều không may mắn, may mắn;

2710

Ariṭṭho āsave kāke, nimbe ca pheniladdume.

Ariṭṭho means in arrack, in a crow, in the neem tree, and in the soap-nut tree.

Ariṭṭho (rượu) là rượu, quạ, cây nim, và cây bồ kết.

2711

823.

2712

Mānabhaṇḍe palasate, sadisatte tulā tathā;

Tulā similarly means in a measuring instrument, in one hundred palas, in similarity;

Trong dụng cụ đo lường, trăm pala, sự tương tự, tulā (cân) cũng vậy;

2713

Gehānaṃ dārubandhattha, pīṭhikāyañca dissati.

and is seen in the wooden structure for supporting houses.

Trong bệ đỡ bằng gỗ để buộc nhà cũng được thấy.

2714

824.

2715

Mittakāre lañjadāne, bale rāsi vipattisu^* ;

Saṅgara is proclaimed to mean in one who makes friends, in giving bribes, in strength, in heaps, in misfortunes;

Trong người bạn, sự hối lộ, sức mạnh, đống, tai họa;

2716

Yuddhe ceva paṭiññāyaṃ, saṅgaro sampakāsito.

and in battle, and in a promise.

Trong chiến tranh và lời hứa, saṅgara (giao ước) được tuyên bố.

2717

825.

2718

Khandhe bhave nimittamhi, rūpaṃ vaṇṇe ca paccaye;

Rūpa means in aggregate, in existence, in sign, in color, and in condition;

Trong uẩn, cõi sống, dấu hiệu, rūpa (sắc) là màu sắc và duyên;

2719

Sabhāva sadda saṇṭhāna, rūpajjhāna vapūsu ca.

in nature, in sound, in form, in jhana, and in body.

Trong bản chất, âm thanh, hình dáng, sắc thiền, và cơ thể.

2720

826.

2721

Vatthu kilesa kāmesu, icchāyaṃ madane rate;

Kāma means in object, defilement, sensuality, desire, sexual love;

Trong vật chất, phiền não, dục lạc, sự mong muốn, sự say mê, sự hoan hỷ;

2722

Kāmo, kāmaṃ nikāme, cā, nuññāyaṃ kāma mabyayaṃ.

kāmaṃ is an indeclinable word for 'willingly', and 'permission'.

Kāma (dục); kāmaṃ (mong muốn) trong sự mong muốn, sự cho phép, kāma là trạng từ.

2723

827.

2724

Pokkharaṃ padume dehe, vajjabhaṇḍamukhepi ca;

Pokkharaṃ means in a lotus, in body, and in the mouth of a musical instrument;

Pokkharaṃ (hoa sen) là hoa sen, cơ thể, miệng của nhạc cụ;

2725

Sundaratte ca salile, mātaṅgakarakoṭiyaṃ.

in beauty, and in water, in the tip of an elephant's trunk.

Trong sự đẹp đẽ, nước, và đầu vòi voi.

2726

828.

2727

Rāsiniccala māyāsu, dambhā’saccesva’yoghane;

Kūṭa (neuter) is used for a heap, fixed, illusion, deceit, falsehood, unconnected, a mountain peak, a ploughshare, and a machine.

Trong các nghĩa: khối bất động, ảo ảnh, sự giả dối, sự không thật, sự không phù hợp;

2728

Girisiṅgamhi sīraṅge, yante kūṭa manitthiyaṃ.

Kūṭa (neuter) means mountain peak, a type of ornament, and an instrument.

trên đỉnh núi, lưỡi cày, trong máy móc, kūṭa là danh từ trung tính.

2729

829.

2730

Vuddhiyaṃ janane kāma, dhātvādīmhi ca pattiyaṃ;

Bhava is used for growth, arising, desire, elements and so forth, attainment,

Trong các nghĩa: sự tăng trưởng, sự phát sinh, các yếu tố dục giới và sự đạt được;

2731

Sattāyañceva saṃsāre, bhavo sassatadiṭṭhiyaṃ.

being, saṃsāra, and the eternalist view.

trong chúng sanh, trong luân hồi, bhava được dùng cho tà kiến thường còn.

2732

830.

2733

Paṭivākyo’ttarāsaṅge, su’ ttaraṃ uttaro tisu;

Uttaraṃ (neuter) and uttara (in three genders) are spoken of as a reply, an outer robe,

Trong các nghĩa: câu trả lời, y tăng-già-lê, uttaraṃ và uttaro là ba giống;

2734

Seṭṭhe disādibhede ca, parasmi muparī’rito.

the best, in distinctions like direction, and as "other" or "above".

trong các nghĩa: tốt nhất, sự khác biệt về phương hướng, ở phía khác, ở phía trên, được nói đến.

2735

831.

2736

Nekkhammaṃ paṭhamajjhāne, pabbajjāyaṃ vimuttiyaṃ;

Nekkhamma is seen in the first jhāna, renunciation, liberation,

Nekkhammaṃ được thấy trong các nghĩa: sơ thiền, sự xuất gia, sự giải thoát;

2737

Vipassanāya nissesa, kusalamhi ca dissati.

insight, and all wholesome states.

trong tuệ quán, trong tất cả các thiện pháp.

2738

832.

2739

Saṅkhāro saṅkhate puññā, bhisaṅkhārādikepi ca;

Saṅkhāra is used for the conditioned, merit, volitional formations, and so forth,

Saṅkhāro được dùng trong các nghĩa: pháp hữu vi, phước hữu vi, các hành uẩn v.v.;

2740

Payoge kāyasaṅkhārā, dya’bhisaṅkharaṇesu ca.

exertion, bodily formations, and the act of forming.

trong sự nỗ lực, các hành thân, các sự tạo tác v.v..

2741

833.

2742

Ārammaṇe ca saṃsaṭṭhe, vokiṇṇe nissaye tathā;

Sahagata, in all three genders, is used for an object, associated, mixed, dependent,

Trong các nghĩa: đối tượng, sự liên kết, sự pha trộn, sự nương tựa;

2743

Tabbhāve cāpyabhidheyya, liṅgo sahagato bhave.

and in the sense of 'the state of being that'.

trong bản chất đó và trong các nghĩa được nói đến, sahagato là giống tùy thuộc.

2744

834.

2745

Tīsu channaṃ patirūpe, chādite ca nigūhite;

Channaṃ (in three genders) is used for suitable, covered, concealed;

Channaṃ là ba giống trong các nghĩa: sự phù hợp, sự che đậy và sự che giấu;

2746

Nivāsana pārupane, raho paññattiyaṃ pume.

in masculine, for clothing, a covering, and in the sense of a secret place.

áo mặc, áo choàng, nơi riêng tư, là giống đực.

2747

835.

2748

Buddhasamantacakkhūsu, cakkhu paññāya mīritaṃ;

Cakkhu is spoken of as the eye of wisdom, the eyes of the Buddha (omniscience),

Cakkhu được nói đến trong các nghĩa: Phật nhãn, trí tuệ;

2749

Dhammacakkhumhi ca maṃsa, dibbacakkhudvayesu ca.

the Dhamma eye, and the two types of eye: physical and divine.

Pháp nhãn, nhục nhãn và thiên nhãn.

2750

836.

2751

Vāccaliṅgo abhikkanto, sundaramhi abhikkame;

Abhikkanta, with an adjectival ending, is spoken of as beautiful, an advancement,

Abhikkanto là giống tùy thuộc, được nói đến trong các nghĩa: đẹp, sự tiến bước;

2752

Abhirūpe khaye vutto, tatheva’bbhanumodane.

handsome, destruction, and similarly, great approval.

tốt đẹp, sự tiêu diệt, và cũng trong sự hoan hỷ.

2753

837.

2754

Kāraṇe desanāyañca, vāre vevacanepi ca;

Pariyāya is said to mean reason, exposition, a turn, a synonymous word,

Trong các nghĩa: nguyên nhân, sự thuyết giảng, lần lượt, lời đồng nghĩa;

2755

Pākārasmiṃ^* avasare, pariyāyo kathīyati.

a kind, and an occasion.

trong cách thức, cơ hội, pariyāyo được nói đến.

2756

838.

2757

Viññāṇe cittakamme ca, vicitte citta muccate;

Citta (neuter) is said to mean consciousness, painting, and variegated;

Trong các nghĩa: thức, sự vẽ tranh, sự đa dạng, citta được nói đến;

2758

Paññatti cittamāsesu, citto, tārantare thiyaṃ.

citta (masculine) refers to the mind, and similarly, cittā (feminine) for the tāra tree.

trong các nghĩa: sự tuyên bố, các tháng, citto là giống đực, cittā là giống cái.

2759

839.

2760

Sāmaṃ vedantare sāntve, taṃ pīte sāmale tisu;

Sāmaṃ (masculine) is used for a Sāma Veda chant, peace, the Sāma (god), and in three genders for dark-colored;

Sāmaṃ trong các nghĩa: kinh Veda, sự an ủi, màu xanh đen, màu đen, là ba giống;

2761

Sayamatthe byayaṃ sāmaṃ, sāmā ca sārivāyapi.

sāmaṃ (indeclinable) means by oneself; sāmā (feminine) is also for a Sārivā creeper.

sāmaṃ là bất biến từ trong nghĩa: tự mình, sāmā cũng là cây lúa.

2762

840.

2763

Pume ācariyādimhi, garu^* mātāpitūsvapi;

Garu (masculine) is used for a teacher and so forth, and for parents;

Garu là giống đực trong các nghĩa: đạo sư v.v., cha mẹ;

2764

Garu tīsu mahante ca, dujjarā’lahukesu ca.

garu (in three genders) means great, heavy, and difficult to digest.

garu là ba giống trong các nghĩa: vĩ đại, khó tiêu hóa, không nhẹ.

2765

841.

2766

Accite vijjamāne ca, pasatthe sacca sādhusu;

Santa is used with an adjectival ending for revered, existing, praised, true, good,

Trong các nghĩa: được tôn kính, hiện hữu, được tán thán, chân thật, tốt lành;

2767

Khinne ca samite ceva, santobhidheyyaliṅgikoti.

afflicted, and calmed.

được làm cho suy yếu, được làm cho bình lặng, santo là giống tùy thuộc.

2768

Iti gāthāanekatthavaggo.

Thus ends the Chapter on Words with Multiple Meanings in Verses.

Như vậy là phẩm các từ đa nghĩa.

2769

842.

2770

Devo visuddhidevā’do, megha maccu nabhesu ca;

Deva is used for a pure god and so forth, cloud, and sky;

Devo trong các nghĩa: chư thiên thanh tịnh v.v., mây, cái chết, bầu trời;

2771

Athopi taruṇe satte, corepi māṇavo bhave.

also, māṇava is for a young man, a being, and a thief.

cũng như trong các nghĩa: chúng sanh trẻ tuổi, kẻ trộm, māṇavo là giống đực.

2772

843.

2773

Ādi koṭṭhāsa koṭīsu, purato’ ggaṃvare tīsu;

Agga (in three genders) is used for origin, a part, an end, foremost, and excellent;

Trong các nghĩa: khởi đầu, phần, đỉnh, trước, aggaṃ là tốt nhất, ba giống;

2774

Paccanīko’ttamesva’ññe, pacchābhāge paro tisu.

para (in three genders) is for an opponent, the best, other, and the latter part.

đối nghịch, tối thượng, khác, phần sau, paro là ba giống.

2775

844.

2776

Yoni kāma siri’ssare, dhammu’yyāma yase bhagaṃ;

Bhaga means vulva, desire, prosperity, sovereignty, Dhamma, endeavor, and fame;

Bhagaṃ trong các nghĩa: nguồn gốc, dục lạc, sự giàu có, quyền lực, Pháp, sự tinh tấn, danh tiếng;

2777

Uḷāro tīsu vipule, seṭṭhe ca madhure siyā.

uḷāra (in three genders) means extensive, excellent, and sweet.

uḷāro là ba giống trong các nghĩa: rộng lớn, tốt nhất và ngọt ngào.

2778

845.

2779

Sampanno tīsu sampuṇṇe, madhure ca samaṅgini;

Sampanna (in three genders) is used for complete, sweet, and endowed with;

Sampanno là ba giống trong các nghĩa: đầy đủ, ngọt ngào và có đầy đủ;

2780

Saṅkhā tu ñāṇe koṭṭhāsa, paññatti gaṇanesu ca.

saṅkhā refers to knowledge, a part, a designation, and computation.

saṅkhā thì trong các nghĩa: trí tuệ, phần, sự phân loại và sự đếm.

2781

846.

2782

Ṭhānaṃ issariyo’kāsa, hetūsu ṭhitiyampi ca;

Ṭhāna means power, space, reason, and stability;

Ṭhānaṃ trong các nghĩa: quyền lực, không gian, nguyên nhân, sự đứng vững;

2783

Atho māne pakāreca, koṭṭhāseca vidho dvisu.

vidha (in two genders) also means measure, kind, and a portion.

cũng như trong các nghĩa: sự kiêu mạn, loại, phần, vidho là hai giống.

2784

847.

2785

Pañño’pavāsa khantīsu, damo indriyasaṃvare;

Dama means wisdom, fasting, patience, and control of the senses;

Damo trong các nghĩa: trí tuệ, sự giữ giới, sự nhẫn nại, sự chế ngự các căn;

2786

Ñāṇe ca somanasseca, vedo chandasi co’ccate.

veda is said to mean knowledge, joy, and the Vedas.

trong các nghĩa: trí tuệ và sự hoan hỷ, vedo cũng được nói đến trong kinh Veda.

2787

848.

2788

Khandhakoṭṭhāsa, passāva, magga, hetūsu yoni sā^* ;

Yoni (feminine) is for a constituent, part, urine, path, and cause;

Yoni là giống cái trong các nghĩa: uẩn, phần, nước tiểu, con đường, nguyên nhân;

2789

Kāle tu kūle sīmāyaṃ, velā rāsimhi bhāsitā.

velā is spoken of as time, a shore, a boundary, and a heap.

velā được nói đến trong các nghĩa: thời gian, bờ, ranh giới, khối lượng.

2790

849.

2791

Vohāro sadda paṇṇatti, vaṇijjā cetanāsu ca;

Vohāra is used for speech, designation, trade, and volition;

Vohāro trong các nghĩa: lời nói, sự tuyên bố, sự buôn bán, ý chí;

2792

Nāgo tu’raga hatthīsu, nāgarukkhe tathu’ttame.

nāga is used for a snake, an elephant, a nāga-tree, and the excellent.

nāgo thì trong các nghĩa: rắn, voi, cây nāga, cũng như trong nghĩa: tối thượng.

2793

850.

2794

Seṭṭhā’sahāya saṅkhyā’ñña,

Eka, in all three genders, is for excellent, without a companion, a number, other,

Tối thượng, không có bạn, số, khác,

2795

Tulyesve’ kotiliṅgiko;

and similar;

tương tự, eko là giống tùy thuộc;

2796

Rāge tu mānaso cittā, rahattesu ca mānasaṃ.

mānasa (masculine) is for passion; mānasa (neuter) is for mind and arahantship.

trong các nghĩa: tham ái, mānaso là tâm, mānasaṃ trong các nghĩa: A-la-hán.

2797

851.

2798

Mūlaṃ bhe santike mūla, mūle hetumhi pābhate;

Mūla is for the bottom, root, base, reason, and capital;

Mūlaṃ trong các nghĩa: gốc cây, gần, gốc rễ, nguyên nhân, của cải;

2799

Rūpādyaṃ’sa pakaṇḍesu, khandho rāsi guṇesu ca.

khandha is for aggregates (such as form), a branch, a trunk, a heap, and qualities.

trong các nghĩa: phần sắc v.v., thân cây, khandho trong các nghĩa: khối lượng, phẩm chất.

2800

852.

2801

Ārambho vīriye kamme, ādikamme vikopane;

Ārambha is used for effort, action, initiation, and disturbance;

Ārambho trong các nghĩa: tinh tấn, hành động, hành động khởi đầu, sự phá hoại;

2802

Atho hadayavatthumhi, citte ca hadayaṃ ure.

also, hadaya (neuter) is used for the heart-base, mind, and chest.

cũng như trong các nghĩa: vật tim, tâm, hadayaṃ là ngực.

2803

853.

2804

Pacchātāpā’nubandhesu, rāgādo’ nusayo bhave;

Anusaya is for remorse, attachment, passion, and so forth;

Trong các nghĩa: sự hối hận, sự ràng buộc, tham ái v.v., anusayo là tiềm miên;

2805

Mātaṅgamuddhapiṇḍe tu, ghaṭe kumbho dasambaṇe.

kumbha is for the protuberance on an elephant's forehead, a pot, and ten ambaṇas.

trong các nghĩa: khối u trên đầu voi, cái bình, kumbho là mười ambaṇa.

2806

854.

2807

Parivāro parijane, khaggakose paricchade;

Parivāra is used for retinue, a sword-sheath, and equipment;

Parivāro trong các nghĩa: tùy tùng, vỏ kiếm, đồ dùng;

2808

Ālambaro tu sārambhe, bheribhede ca dissati.

ālambara is seen in commotion and a type of drum.

ālambaro thì được thấy trong các nghĩa: sự nỗ lực, loại trống.

2809

855.

2810

Khaṇo kālavisese ca, nibyāpāraṭṭhitimhi ca;

Khaṇa is for a special moment and a state of inactivity;

Khaṇo trong các nghĩa: thời gian đặc biệt và trạng thái không hoạt động;

2811

Kule tva’ bhijano vutto, uppattibhūmiyampi ca.

abhijana is spoken of as family and birthplace.

abhijano được nói đến trong các nghĩa: gia đình, nơi sinh.

2812

856.

2813

Āhāro kabaḷīkārā, hārādīsu ca kāraṇe;

Āhāra is used for edible food, food and so forth, and a cause;

Āhāro trong các nghĩa: thức ăn, các loại chuỗi hạt v.v., nguyên nhân;

2814

Vissāse yācanāyañca, peme ca paṇayo mato.

paṇaya is considered to mean trust, begging, and love.

trong các nghĩa: sự tin tưởng, sự khẩn cầu, tình yêu, paṇayo được biết đến.

2815

857.

2816

Ṇādo saddhā, cīvarādi, hetvā’dhāresu paccayo;

Paccaya is for knowledge, faith, robes and so forth, cause, and support;

Paccayo trong các nghĩa: trí tuệ, đức tin, y phục v.v., nguyên nhân, sự nương tựa;

2817

Kīḷā dibbavihārādo, vihāro sugatālaye.

vihāra is for play, divine abodes and so forth, and a monastery of the Fortunate One.

trong các nghĩa: trò chơi, sự an trú thiêng liêng v.v., vihāro là tu viện của Đức Phật.

2818

858.

2819

Samatthane mato citte, kaggatāyaṃ samādhi ca;

Samādhi is considered to mean equipoise and one-pointedness of mind;

Samādhi được biết đến trong các nghĩa: sự bình đẳng, tâm, sự định tâm;

2820

Yogo saṅgati^* kāmādo,

yoga is for connection, desires and so forth,

yogo trong các nghĩa: sự liên kết, dục lạc v.v.,

2821

Jhāno’pāyesu yuttiyaṃ.

jhāna, means, and suitability.

thiền định, các phương tiện, sự phù hợp.

2822

859.

2823

Bhogo sappaphaṇa’ṅgesu, koṭille bhuñjane dhane;

Bhoga is for the hood and body of a snake, crookedness, enjoyment, and wealth;

Bhogo trong các nghĩa: thân rắn, sự cong vẹo, sự hưởng thụ, tài sản;

2824

Bhūmibhāge kilese ca, male cā’ ṅgaṇa muccate.

aṅgaṇa is said to mean part of the earth, defilement, and impurity.

trong các nghĩa: phần đất, phiền não, cấu uế, aṅgaṇa được nói đến.

2825

860.

2826

Dhanādidappe paññāya, abhimāno mato tha ca;

Abhimāna is considered to mean pride regarding wealth and so forth, and wisdom;

Abhimāno được biết đến trong các nghĩa: sự kiêu mạn về tài sản v.v., trí tuệ, và cũng;

2827

Apadeso nimitte ca, chale ca kathane mato.

apadesa is considered to mean a sign, a trick, and narration.

apadeso được biết đến trong các nghĩa: dấu hiệu, sự lừa dối và sự trình bày.

2828

861.

2829

Citte kāye sabhāve ca, so attā parama’ttani;

Attā is for mind, body, nature, and the supreme self;

Trong các nghĩa: tâm, thân, bản chất, so attā là tự ngã tối thượng;

2830

Atha gumbo ca thambasmiṃ^* , samūhe balasajjane.

also, gumba is for a thicket, a cluster, and an armed force.

cũng vậy, gumbo trong các nghĩa: bụi cây, nhóm, sự tập hợp quân đội.

2831

862.

2832

Antoghare kusūle ca, koṭṭho ntokucchiyaṃ pyatha;

Koṭṭha is also for an inner chamber, a granary, and the inner part of the belly;

Trong các nghĩa: bên trong nhà, kho thóc, koṭṭho cũng là bên trong bụng;

2833

Sopānaṅgamhi uṇhīso, makuṭe sīsaveṭhane.

uṇhīsa is for a step of a staircase, a turban, and a head-covering.

trong các nghĩa: bậc thang, uṇhīso là vương miện, khăn quấn đầu.

2834

863.

2835

Niyyāse sekhare dvāre, niyyūho nāgadantake;

Niyyūha is for an exudation, a crest, a door, and an elephant's tusk;

Trong các nghĩa: nhựa cây, vòng hoa, cửa, niyyūho là ngà voi;

2836

Atho sikhaṇḍe tūṇīre, kalāpo nikare mato.

also, kalāpa is considered to mean a peacock's tail, a quiver, and a multitude.

cũng vậy, trong các nghĩa: chỏm tóc, ống tên, kalāpo được biết đến là bó.

2837

864.

2838

Cūḷā saṃyatakesesu, makuṭe moḷi ca dvisu;

Moḷi (in two genders) is for a topknot, gathered hair, and a crown;

Trong các nghĩa: búi tóc, tóc búi, vương miện, moḷi là hai giống;

2839

Saṅkho tva’nitthiyaṃ kambu, nalāṭa’ṭṭhīsu^* gopphake.

saṅkha (neuter) is for a conch, the frontal bone, and the ankle.

saṅkho thì là giống trung tính trong các nghĩa: vỏ ốc, xương trán, mắt cá chân.

2840

865.

2841

Pakkho kāle bale sādhye, sakhī vājesu paṅgule;

Pakkha is for time, strength, that which is to be accomplished, a friend, a wing, and a lame person;

Pakkho trong các nghĩa: thời gian, sức mạnh, mục tiêu, bạn bè, cánh, người què;

2842

Dese’ṇṇave pume sindhu, saritāyaṃ sa nāriyaṃ.

sindhu (masculine) is for a country, an ocean; sindhu (feminine) is for a river.

trong các nghĩa: đất nước, biển, sindhu là giống đực, trong sông, nó là giống cái.

2843

866.

2844

Gaje kareṇu purise, so hatthiniya mitthiyaṃ;

Kareṇu (masculine) is for an elephant (bull); kareṇu (feminine) is for an elephant (cow);

Trong voi, kareṇu là giống đực, trong voi cái, nó là giống cái;

2845

Ratane vajiro nitthī, maṇivedhi’ndahetisu.

vajira (neuter) is for a jewel, a diamond, a thunderbolt, and the god Indra.

trong ngọc, vajiro là giống trung tính, trong mũi khoan ngọc, Indra, các nguyên nhân.

2846

867.

2847

Visāṇaṃ tīsu mātaṅga, dante ca pasusiṅgake;

Visāṇa (in three genders) is for an elephant's tusk and an animal's horn;

Visāṇaṃ là ba giống trong các nghĩa: ngà voi và sừng động vật;

2848

Koṭiyaṃ tu mato koṇo, tathā vādittavādane.

koṇa is considered to mean a corner, and similarly, a bow-string or plectrum for playing an instrument.

koṇo được biết đến trong các nghĩa: góc, cũng như trong sự chơi nhạc cụ.

2849

868.

2850

Vaṇippathe ca nagare, vede ca nigamo tha ca;

Nigama is also for a trade-route, a city, and the Veda;

Trong các nghĩa: đường buôn bán, thành phố, kinh Veda, nigamo cũng như;

2851

Vivādādo’ dhikaraṇaṃ, siyā’dhāre ca kāraṇe.

adhikaraṇa is for a dispute and so forth, a base, and a cause.

trong các nghĩa: tranh chấp v.v., adhikaraṇaṃ có thể là nền tảng và nguyên nhân.

2852

869.

2853

Pasumhi vasudhāyañca, vācādo go pumitthiyaṃ;

Go (masculine/feminine) is for an animal, the earth, and speech and so forth;

Trong các nghĩa: gia súc, trái đất, lời nói v.v., go là giống đực và cái;

2854

Harite tu suvaṇṇe ca, vāsudeve harī’rito.

hari is spoken of as green, gold, and Vāsudeva (Vishnu).

trong các nghĩa: màu xanh lá cây, vàng, Vasudeva, harī được nói đến.

2855

870.

2856

Āyatte parivāre ca, bhariyāyaṃ pariggaho;

Pariggaha is for dependence, retinue, and a wife;

Trong các nghĩa: sự sở hữu, tùy tùng, vợ, pariggaho là sự nắm giữ;

2857

Uttaṃso tva’ vataṃso ca, kaṇṇapūre ca sekhare.

uttaṃsa and avataṃsa are for an ear-ornament and a crest.

uttaṃso và avataṃso trong các nghĩa: đồ trang sức tai và vòng hoa.

2858

871.

2859

Vijjuyaṃ vajire cevā, sani’tthipurise pyatha;

Asani (feminine/masculine) is also for lightning and a thunderbolt;

Trong các nghĩa: sấm sét, kim cương, asani là giống cái và đực;

2860

Koṇe saṅkhyāvisesasmiṃ, ukkaṃse koṭi nāriyaṃ.

koṭi (feminine) is for a corner, a specific number, and excellence.

trong các nghĩa: góc, số đặc biệt, sự xuất sắc, koṭi là giống cái.

2861

872.

2862

Cūḷā jālā padhāna’gga, moracūḷāsu sā sikhā;

Sikhā (feminine) is for a topknot, flames, the chief, the tip, and a peacock's crest;

Trong các nghĩa: chỏm tóc, ngọn lửa, chính yếu, đỉnh, mào công, sā sikhā là ngọn;

2863

Sappadāṭhāya māsī’tthī, iṭṭhassā’sīsanāyapi.

āsī (feminine) is for a snake's fang, and for a blessing of well-being.

trong nanh rắn, āsī là giống cái, cũng trong lời chúc phúc cho điều mong muốn.

2864

873.

2865

Vasā vilīna telasmiṃ, vasagā vañjhagāvisu;

Vasā is for melted fat, a compliant cow, and a barren cow;

Vasā trong các nghĩa: mỡ tan chảy, sự kiểm soát, bò cái vô sinh;

2866

Abhilāse tu kiraṇe, abhisaṅge ruci’tthiyaṃ.

ruci (feminine) is for desire, a ray of light, and attachment.

trong các nghĩa: mong muốn, tia sáng, sự gắn bó, ruci là giống cái.

2867

874.

2868

Saññā sañjānane nāme, cetanāyañca dissati;

Saññā is seen in recognition, a name, and volition;

Saññā được thấy trong các nghĩa: sự nhận thức, tên gọi và ý chí;

2869

Aṃse sippe kalā kāle, bhāge candassa soḷase.

kalā (feminine) is for an art, a craft, time, and the sixteenth part of the moon.

trong các nghĩa: phần, nghệ thuật, kalā là thời gian, một phần mười sáu của mặt trăng.

2870

875.

2871

Bījakose gharakūṭe, kaṇṇabhūsāya kaṇṇikā;

Kaṇṇikā is for a seed-pod, the top of a house, and an ear-ornament;

Trong các nghĩa: vỏ hạt, đỉnh nhà, đồ trang sức tai, kaṇṇikā là nhụy hoa;

2872

Āgāmikāle dīghatte, pabhāve ca matā’ yati.

āyati is considered to mean future time, length, and influence.

trong các nghĩa: thời gian tương lai, sự dài, sức mạnh, āyati được biết đến.

2873

876.

2874

Uṇṇā mesādilome, ca, bhūmajjhe romadhātuyaṃ;

Uṇṇā refers to sheep's wool, etc., and a hair relic between the eyebrows.

Uṇṇā (là) lông cừu, v.v., và sợi lông giữa hai lông mày;

2875

Vāruṇī tvitthiyaṃ vuttā, naṭṭakī madirādisu.

Vāruṇī is said of a woman, a dancer, and intoxicating drinks, etc.

Vāruṇī thì được nói đến là nữ giới, vũ nữ, rượu, v.v.

2876

877.

2877

Kriyacitte ca karaṇe, kiriyaṃ kammani kriyā;

In action-consciousness and in doing, kiriya (neuter); in action/deed, kriyā (feminine).

Kiriyaṃ (là) trong tâm hành và sự làm; kriyā (là) trong nghiệp;

2878

Sunisāyaṃ tu kaññāya, jāyāya ca vadhū matā.

Vadhū is known in a good daughter-in-law, a maiden, and a wife.

Vadhū thì được xem là thiếu nữ ngoan hiền, và vợ.

2879

878.

2880

Pamāṇi’ssariye mattā, akkharāvayave’ppake;

Mattā refers to measure, authority, a component of a syllable, and a small part.

Mattā (là) trong định lượng, quyền lực, trong phần nhỏ của chữ cái;

2881

Suttaṃ pāvacane riṭṭhe^* , tante taṃ supite tisu.

Suttaṃ refers to a discourse, a thread, a string, and in sleep, in all three genders.

Suttaṃ (là) trong lời dạy, trong điều đúng đắn, trong chỉ, và trong giấc ngủ (tisu: ba giới tính).

2882

879.

2883

Rājaliṅgo’sabhaṅgesu, rukkhe ca kakudo^* pyatha;

Kakuda (also kakudha) is a royal insignia, an excellent bull, and a tree.

Kakudo (là) trong vương hiệu, trong các bộ phận của con bò, và trong cây;

2884

Nimitta’kkhara sūpesu, byañjanaṃ cihane pade.

Byañjanaṃ refers to a characteristic mark, a letter, sauce, and a word/term.

Byañjanaṃ (là) trong dấu hiệu, chữ cái, món súp, trong dấu hiệu và lời nói.

2885

880.

2886

Vohāre jetu micchāyaṃ, kīḷādo cāpi devanaṃ;

Devanaṃ refers to intercourse, a desire to conquer, and gambling, etc.

Devanaṃ (là) trong giao dịch, trong mong muốn chiến thắng, và trong trò chơi, v.v.;

2887

Bhariyāyaṃ tu kedāre, sarīre khetta mīritaṃ.

Khetta is stated for a wife, a field, and the body.

Khetta (là) được nói đến trong vợ, trong ruộng, trong thân thể.

2888

881.

2889

Sussūsāyañca viññeyyaṃ, issābhyāse pyu’ pāsanaṃ;

Upāsanaṃ should be understood in devoted service and in archery practice.

Upāsanaṃ (là) cần được biết trong sự vâng lời và trong sự luyện tập bắn cung;

2890

Sūlaṃ tu nitthiyaṃ heti, bhede saṃku rujāsu ca.

Sūlaṃ (neuter) refers to a spear, a stake, a sharp pain, and a type of disease.

Sūlaṃ thì (là) không nữ tính (nitthiyaṃ) trong vũ khí, trong sự chia tách, trong cọc, và trong đau đớn.

2891

882.

2892

Tanti vīṇāguṇe, tantaṃ, mukhyasiddhanta tantusu;

Tanti (feminine) refers to a lute string; tantaṃ (neuter) refers to the chief doctrine and scriptures.

Tanti (là) trong dây đàn vīṇā; tantaṃ (là) trong các lý thuyết chính yếu;

2893

Rathādyaṅge tu ca yugo, kappamhi yugale yugaṃ.

Yuga (masculine) refers to a component of a chariot, etc.; yugaṃ (neuter) refers to an eon and a pair.

Yugo (là) trong các bộ phận của xe, v.v.; yugaṃ (là) trong kiếp và trong cặp.

2894

883.

2895

Itthipupphe ca reṇumhi, rajo pakatije guṇe;

Rajo refers to menstruation, pollen, and natural qualities (guna).

Rajo (là) trong kinh nguyệt của phụ nữ, trong phấn hoa, và trong phẩm chất tự nhiên;

2896

Nyāsappaṇe tu dānamhi, niyyātana mudīritaṃ.

Niyyātana is stated for restoration, surrender, and giving.

Niyyātana (là) được nói đến trong sự giao phó, sự dâng hiến, và sự cho đi.

2897

884.

2898

Garu’pāyā’vatāresu, titthaṃ pūtambu diṭṭhisu;

Titthaṃ refers to a teacher, a means, an approach, holy water, and a doctrine.

Titthaṃ (là) trong các bậc thầy, phương tiện, sự giáng trần, trong nước thánh, và trong các quan điểm;

2899

Paṇḍake joti nakkhatta, raṃsīsva’ggimhi joti so.

Joti (neuter) refers to a eunuch, a star; joti (masculine) refers to a ray of light and fire.

Joti (là) trong người hoạn; joti (là) trong các chòm sao, tia sáng, và lửa (pume: nam tính).

2900

885.

2901

Kaṇḍo nitthī sare daṇḍe, vagge cāvasare pyatha;

Kaṇḍo (masculine) refers to an arrow, a stick, a section, and an occasion.

Kaṇḍo (là) không nữ tính (nitthī) trong mũi tên, gậy, trong nhóm, và trong cơ hội;

2902

Uddhaṃbāhudvayamāne^* , sūrattepi ca porisaṃ.

Porisaṃ refers to the measure of two uplifted arms, and manliness/bravery.

Porisaṃ (là) trong sự đo lường hai cánh tay giơ lên, và trong sự dũng cảm.

2903

886.

2904

Uṭṭhānaṃ porise’hāsu, nisinnādyu’ggame pyatha;

Uṭṭhānaṃ refers to human effort, energy, and rising up from a sitting position, etc.

Uṭṭhānaṃ (là) trong sự nỗ lực, trong các hoạt động, và trong sự đứng dậy từ tư thế ngồi, v.v.;

2905

Anissayamahībhāge, tvi’ rīṇaṃ ūsare siyā.

Irīṇaṃ refers to uncultivated land and barren land.

Irīṇaṃ thì (là) trong phần đất không có chỗ dựa, và trong đất hoang.

2906

887.

2907

Ārādhanaṃ sādhane ca, pattiyaṃ paritosane;

Ārādhanaṃ refers to accomplishment, attainment, and satisfaction.

Ārādhanaṃ (là) trong sự hoàn thành, trong sự đạt được, và trong sự làm hài lòng;

2908

Padhāne tu ca sānumhi, visāṇe siṅga muccate.

Siṅga is said for excellence, a mountain peak, and a horn.

Siṅga (là) được gọi trong điều chính yếu, trong sườn núi, và trong sừng.

2909

888.

2910

Diṭṭhā’dimagge ñāṇa’kkhi, kkhaṇa laddhīsu dassanaṃ;

Dassanaṃ refers to seeing, the path of insight, knowledge, the eye, a moment, and right view.

Dassanaṃ (là) trong sự thấy, con mắt trí tuệ, khoảnh khắc, và các giáo lý;

2911

Heme pañcasuvaṇṇe ca, nikkho nitthī pasādhane.

Nikkhō (masculine) refers to a five-suvaṇṇa weight of gold; nikkhaṃ (neuter) refers to an ornament.

Nikkho (là) không nữ tính (nitthī) trong vàng, năm đồng vàng, và trong đồ trang sức.

2912

889.

2913

Tithibhede ca sākhādi, phaḷumhi pabba muccate;

Pabba is said of a division of a lunar month and a knot/joint of a branch, etc.

Pabba (là) được gọi trong các loại ngày lễ, và trong các đốt của cành cây, v.v.;

2914

Nāgaloke tu pātālaṃ, bhāsitaṃ balavāmukhe.

Pātālaṃ is stated for the Nāga-world and the mouth of a strong person.

Pātālaṃ thì (là) được nói đến trong thế giới loài rồng, và trong miệng của Balava.

2915

890.

2916

Kāmaje kopaje dose, byasanañca vipattiyaṃ;

Byasanaṃ refers to faults arising from craving or anger, and misfortune.

Byasanaṃ (là) trong các lỗi lầm do dục vọng và sân hận, và trong tai họa;

2917

Atho’pakaraṇe siddhi, kārakesu ca sādhanaṃ.

Sādhanaṃ refers to a means/tool, accomplishment, and those who effect/cause something.

Sādhanaṃ thì (là) trong công cụ, và trong các yếu tố thành tựu.

2918

891.

2919

Tīsvīrito^* dānasīle, vadaññū vagguvādini;

Vadaññū (in all three genders) refers to one generous in giving and one who speaks kindly.

Vadaññū (là) được nói đến (tīsvīrito) trong bố thí, giới, và trong người nói lời dễ nghe;

2920

Purakkhato bhisitte ca, pūjite puratokate.

Purakkhato refers to one consecrated, one honored, and one placed in front.

Purakkhato (là) trong người được tấn phong, được tôn kính, và được đặt phía trước.

2921

892.

2922

Mando bhāgyavihīne cā, ppake mūḷhā’paṭūsvapi;

Mando refers to one deprived of fortune, small, foolish, and unskilled.

Mando (là) trong người thiếu may mắn, trong điều nhỏ bé, trong người ngu dốt và không khéo léo;

2923

Vuddhiyutte samunnaddhe, uppanne ussitaṃ bhave.

Ussitaṃ can mean developed, arrogant, and arisen.

Ussitaṃ (là) sẽ có trong điều đã tăng trưởng, đã được nâng cao, và đã phát sinh.

2924

893.

2925

Rathaṅge’ kkho suvaṇṇasmiṃ, pāsake, akkha mindriye;

Akkho (masculine) refers to a chariot wheel, a suvaṇṇa weight, a die; akkhaṃ (neuter) refers to a sense faculty.

Akkho (là) trong bánh xe, trong vàng, trong con xúc xắc; akkha (là) trong căn;

2926

Sassate ca dhuvo tīsu, dhuvaṃ takke ca nicchite.

Dhuvo (in all three genders) refers to eternal; dhuvaṃ refers to certainty and that which is determined.

Dhuvo (là) vĩnh cửu (tīsu: ba giới tính); dhuvaṃ (là) trong sự suy luận và điều đã được xác định.

2927

894.

2928

Hare sivo, sivaṃ bhadda, mokkhesu, jambuke sivā;

Sivo (masculine) refers to Hara (Śiva); sivaṃ (neuter) refers to well-being and liberation; sivā (feminine) refers to a jackal.

Sivo (là) trong thần Hare; sivaṃ (là) trong điều tốt lành, sự giải thoát; sivā (là) trong chó rừng;

2929

Senāyaṃ sattiyañceva, thūlatte ca balaṃ bhave.

Balaṃ can refer to an army, strength, and stoutness/thickness.

Balaṃ (là) sẽ có trong quân đội, trong sức mạnh, và trong sự to lớn.

2930

895.

2931

Saṅkhyā narakabhedesu, padumaṃ vārije pyatha;

Padumaṃ refers to a number and a kind of hell; also to a lotus.

Padumaṃ (là) trong số lượng, trong các loại địa ngục, và trong hoa sen;

2932

Devabhede vasu pume, paṇḍakaṃ ratane dhane.

Vasu (masculine) refers to a class of deities; vasu (neuter) refers to a gem and wealth.

Vasu (là) trong các loại thần (pume: nam tính), trong người hoạn, trong ngọc quý, và trong tài sản.

2933

896.

2934

Nibbānaṃ atthagamane, apavagge siyā tha ca;

Nibbānaṃ can refer to cessation, extinction, and liberation.

Nibbānaṃ (là) trong sự diệt tận, trong sự giải thoát, và cũng có thể là;

2935

Setambuje puṇḍarīkaṃ, byagghe rukkhantare pume.

Puṇḍarīkaṃ (neuter) refers to a white lotus; puṇḍarīko (masculine) refers to a tiger and a kind of tree.

Puṇḍarīkaṃ (là) trong sen trắng; puṇḍarīka (là) trong hổ, và trong một loại cây (pume: nam tính).

2936

897.

2937

Upahāre bali pume, karasmiṃcā’surantare;

Bali (masculine) refers to an offering, tribute, and a specific Asura.

Bali (là) trong lễ vật (pume: nam tính), trong thuế, và trong một loại A-tu-la;

2938

Sukkaṃ tu sambhave, sukko, dhavale, kusale tisu.

Sukkaṃ (neuter) refers to origin; sukko (masculine, in all three genders) refers to white and skillful.

Sukkaṃ thì (là) trong sự phát sinh; sukko (là) trong màu trắng, trong điều thiện lành (tisu: ba giới tính).

2939

898.

2940

Dāyo dāne vibhattabba, dhane ca pitunaṃ vane^* ;

Dāyo refers to giving, distributable wealth, inherited wealth, and a forest.

Dāyo (là) trong sự bố thí, tài sản có thể phân chia, và trong khu rừng của cha;

2941

Pabhuttā’yattatā’yattā’, bhilāsesu vaso bhave.

Vaso can mean mastery, dependence, and desire.

Vaso (là) sẽ có trong quyền lực, sự tự chủ, và mong muốn.

2942

899.

2943

Paribhāsana makkose, niyame bhāsane tha ca,

Paribhāsana refers to insult, regulation, and speaking.

Paribhāsana (là) trong sự lăng mạ, sự quy định, và sự nói chuyện;

2944

Dhanamhi seḷanaṃ yodha, sīhanādamhi dissati.

Seḷanaṃ is seen in wealth, a warrior, and a lion's roar.

Seḷanaṃ (là) được thấy trong tài sản, người chiến binh, và trong tiếng rống của sư tử.

2945

900.

2946

Pabhavo jātihetumhi, ṭhāne cādyupaladdhiyaṃ;

Pabhavo refers to origin/source, cause, place, and initial attainment.

Pabhavo (là) trong nguyên nhân phát sinh, trong nơi chốn, và trong sự khởi đầu;

2947

Atho’ tu nāripupphasmiṃ, hemantādimhi ca dvisu.

Atu refers to menstruation and the seasons (such as winter), in both genders.

Atho tu (là) trong kinh nguyệt của phụ nữ, và trong mùa đông, v.v. (dvisu: hai).

2948

901.

2949

Karaṇaṃ sādhakatame, kriyā gattesu indriye;

Karaṇaṃ refers to the most effective cause, action, limbs, and sense faculties.

Karaṇaṃ (là) trong điều kiện tối thượng, hành động, các bộ phận cơ thể, và căn;

2950

Tāto^* tu kuñcikāyañca, tūriyaṅge dumantare.

Tāto (also tāḷo) refers to a key, a musical instrument, and a kind of tree.

Tāto thì (là) trong chìa khóa, trong bộ phận nhạc cụ, và trong một loại cây.

2951

902.

2952

Pupphe phale ca pasavo, uppāde gabbhamocane;

Pasavo refers to flowers, fruits, birth, and miscarriage.

Pasavo (là) trong hoa, quả, trong sự phát sinh, và sự sinh nở;

2953

Gāyane gāyake asse, gandhabbo devatāntare.

Gandhabbo refers to a singer, a musician, a horse, and a class of deities.

Gandhabbo (là) trong ca hát, ca sĩ, ngựa, và trong một loại thiên thần.

2954

903.

2955

Vinā pupphaṃ phalaggāhi, rukkhe vanappati;

Vanappati refers to a tree that bears fruit without flowering.

Vanappati (là) cây ra quả mà không ra hoa;

2956

Āhate hemarajate, rūpiyaṃ rajatepi ca.

Rūpiyaṃ refers to hammered silver and gold, and also to silver.

Rūpiyaṃ (là) trong vàng bạc đã được đúc, và trong bạc.

2957

904.

2958

Khagādibandhane pāso, kesapubbo caye pyatha;

Pāso refers to a snare for catching birds, etc., and a mass/heap when preceded by "kesa" (hair).

Pāso (là) trong dây buộc chim, v.v., và trong búi tóc;

2959

Tārā’kkhimajjhe nakkhatte, tāro uccatarassare.

Tārā (feminine) refers to the pupil of the eye and a star; tāro (masculine) refers to a high-pitched sound.

Tārā (là) trong con ngươi, chòm sao; tāro (là) trong giọng cao.

2960

905.

2961

Patte ca lohabhedasmiṃ, kaṃso catukahāpaṇe;

Kaṃso refers to a leaf, a type of metal, and four kahāpaṇas.

Kaṃso (là) trong lá cây, trong một loại kim loại, và trong bốn kahāpaṇa;

2962

Majjhimo dehamajjhasmiṃ, majjhabhave ca so tisu.

Majjhimo refers to the middle of the body and to being in the middle, in all three genders.

Majjhimo (là) trong phần giữa cơ thể, và trong điều trung bình (tisu: ba giới tính).

2963

906.

2964

Āvesanaṃbhūtāvese, sippasālā gharesu ca;

Āvesanaṃ refers to possession by spirits, a workshop, and a house.

Āvesanaṃ (là) trong sự nhập hồn, xưởng thủ công, và trong nhà cửa;

2965

Sobhā sampattīsu sirī, lakkhītthī devatāya ca.

Sirī refers to beauty and prosperity; lakkhī (feminine) refers to a deity.

Sirī (là) trong vẻ đẹp, sự giàu có; lakkhī (là) nữ thần.

2966

907.

2967

Kumāro yuvarāje ca, khande vutto susumhi ca;

Kumāro is said for a crown prince, Skanda (Khanda), and a young boy.

Kumāro (là) được nói đến trong thái tử, trong Skanda, và trong trẻ nhỏ;

2968

Athā’nitthī pavāḷo ca, maṇibhede tathā’ṅkure.

Pavāḷo (masculine, neuter) refers to a type of gem and a sprout.

Athā’nitthī pavāḷo (là) và không nữ tính trong một loại ngọc, và trong mầm non.

2969

908.

2970

Paṇo vetana mūlesu, vohāre ca dhane mato;

Paṇo is known for wages, price, commerce, and wealth.

Paṇo (là) được xem là trong tiền công, giá cả, trong giao dịch, và trong tài sản;

2971

Paṭiggaho tu gahaṇe, kathito bhājanantare.

Paṭiggaho is said for acceptance and a receptacle.

Paṭiggaho thì (là) được nói đến trong sự nhận, và trong một loại bình chứa.

2972

909.

2973

Asubhe ca subhe kamme, bhāgyaṃ vuttaṃ dvaye pyatha;

Bhāgyaṃ is stated for both good and bad karma.

Bhāgyaṃ (là) được nói đến trong nghiệp thiện và bất thiện (dvaye pyatha: cả hai);

2974

Pipphalaṃ tarubhede ca, vatthacchedanasatthake.

Pipphalaṃ refers to a kind of tree and a cloth-cutting knife.

Pipphalaṃ (là) trong một loại cây, và trong dụng cụ cắt vải.

2975

910.

2976

Apavaggo pariccāgā’, vasānesu vimuttiyaṃ;

Apavaggo refers to abandoning, completion, and liberation.

Apavaggo (là) trong sự từ bỏ, kết thúc, và trong sự giải thoát;

2977

Liṅgaṃ tu aṅgajātasmiṃ, pumattādimhi lakkhaṇe.

Liṅgaṃ refers to the genital organ, masculinity, etc., and a characteristic mark.

Liṅgaṃ thì (là) trong bộ phận sinh dục, trong nam tính, v.v., và trong dấu hiệu.

2978

911.

2979

Cāge sabhāve nimmāne, saggo jjhāye divepyatha;

Saggo refers to renunciation, nature, creation, meditation, and heaven.

Saggo (là) trong sự từ bỏ, bản chất, sự tạo tác, trong thiền định, và trong cõi trời;

2980

Rohito lohite maccha, bhede ceva migantare.

Rohito refers to a red color, a type of fish, and a kind of deer.

Rohito (là) trong màu đỏ, trong một loại cá, và trong một loại hươu.

2981

912.

2982

Niṭṭhā nipphattiyaṃ cevā, vasānamhi adassane;

Niṭṭhā refers to completion, conclusion, and disappearance.

Niṭṭhā (là) trong sự hoàn thành, kết thúc, và sự biến mất;

2983

Kaṇṭako tu sapattasmiṃ, rukkhaṅge lomahaṃsane.

Kaṇṭako refers to an enemy, a thorn on a tree, and goosebumps.

Kaṇṭako thì (là) trong kẻ thù, trong gai cây, và trong sự rùng mình.

2984

913.

2985

Mukhyo’pāyesu vadane, ādismiṃ mukha mīritaṃ;

Mukha is stated for main/chief, means, face, and beginning.

Mukha (là) được nói đến trong điều chính yếu, phương tiện, miệng, và khởi đầu;

2986

Dabbaṃ bhabbe guṇādhāre, vitte ca budha dārusu.

Dabbaṃ refers to suitability, a receptacle of qualities, wealth, a wise person, and wood.

Dabbaṃ (là) trong điều thích hợp, nơi chứa phẩm chất, tài sản, và trong gỗ.

2987

914.

2988

Mānaṃ pamāṇe patthādo, māno vutto vidhāya ca;

Mānaṃ refers to measure (such as a patha); māno is said for conceit/pride.

Mānaṃ (là) trong sự đo lường (như patthā, v.v.); māno (là) được nói đến trong sự kiêu mạn;

2989

Atho parissame vutto, vāyāmo vīriyepi ca.

Vāyāmo is stated for effort and energy.

Vāyāmo thì (là) được nói đến trong sự mệt nhọc, và trong tinh tấn.

2990

915.

2991

Saroruhe satapattaṃ, satapatto khagantare;

Satapattaṃ (neuter) refers to a lotus; satapatto (masculine) refers to a kind of bird.

Satapattaṃ (là) trong hoa sen; satapatto (là) trong một loại chim;

2992

Chidde tu chiddavante ca, susiraṃ tūriyantare.

Susiraṃ refers to a hole, something with a hole, and a wind instrument.

Susiraṃ (là) trong lỗ, trong vật có lỗ, và trong nhạc cụ hơi.

2993

916.

2994

Ekasmiṃ sadise sante, samānaṃ vāccaliṅgikaṃ;

Samānaṃ (adjective in all three genders) refers to one and similar.

Samānaṃ (là) (vāccaliṅgikaṃ: ba giới tính) trong điều duy nhất, điều tương tự, điều hiện hữu;

2995

Atho gārava bhītīsu, saṃvege sambhamo mato.

Sambhamo is known for respect, fear, and agitation.

Sambhamo thì (là) được xem là trong sự tôn kính, sợ hãi, và trong sự bối rối.

2996

917.

2997

Juṇhā candappabhāyañca, tadupetanisāya ca;

Juṇhā refers to moonlight and a moonlit night.

Juṇhā (là) trong ánh trăng, và trong đêm có trăng;

2998

Vimānaṃ devatāvāse, sattabhūmigharamhi ca.

Vimānaṃ refers to a celestial palace and a seven-storied mansion.

Vimānaṃ (là) trong cung điện của chư thiên, và trong ngôi nhà bảy tầng.

2999

918.

3000

Māse jeṭṭho, tivuddhā’ti, ppasatthesu ca tīsu so;

Jeṭṭho refers to the month of Jeṭṭha; and (in all three genders) to very old and very excellent.

Jeṭṭho (là) trong tháng, và trong điều rất lớn, rất tốt (tisu: ba giới tính);

3001

Dhamme ca maṅgale seyyo, so pasatthatare tisu.

Seyyo refers to Dhamma and auspiciousness; and (in all three genders) to more excellent.

Seyyo (là) trong pháp, điều tốt lành, và trong điều tốt hơn (tisu: ba giới tính).

3002

919.

3003

Ādiccādimhi gahaṇe, nibandhe ca ghare gaho;

Gaho refers to a planet (like the sun), a seizure, a binding, and a house.

Gaho (là) trong sự nắm giữ mặt trời, v.v., trong sự ràng buộc, và trong nhà;

3004

Kāco tu mattikābhede, sikkāyaṃ nayanāmaye.

Kāco refers to a type of clay, glass, and an eye disease.

Kāco thì (là) trong một loại đất sét, trong dây đeo, và trong bệnh mắt.

3005

920.

3006

Tīsu gāmaṇi seṭṭhasmiṃ, adhipe gāmajeṭṭhake;

Gāmaṇi (in all three genders) refers to a chief, a leader, and a village headman.

Gāmaṇi (là) (tīsu: ba giới tính) trong người đứng đầu, người cai trị, và trưởng làng;

3007

Bimbaṃ tu paṭibimbe ca, maṇḍale bimbikāphale.

Bimbaṃ refers to a reflection, a disc, and the fruit of the Bimbikā tree.

Bimbaṃ thì (là) trong hình ảnh phản chiếu, trong vòng tròn, và trong quả bimbikā.

3008

921.

3009

Bhājanādi parikkhāre, bhaṇḍaṃ mūladhanepi ca;

Bhaṇḍaṃ refers to wares (like vessels), and capital/principal wealth.

Bhaṇḍaṃ (là) trong đồ dùng như bát, v.v., và trong vốn;

3010

Maggo tvariyamagge ca, sammādiṭṭhādike, pathe.

Maggo refers to the noble path, the noble eightfold path, etc., and a road.

Maggo thì (là) trong Bốn Thánh Đạo, trong Chánh Kiến, v.v., và trong con đường.

3011

922.

3012

Samā vasse, samo kheda, santīsu, so nibhe tisu;

Samā refers to a year; samo refers to weariness, peace, and (in all three genders) similar.

Samā (là) trong năm; samo (là) trong sự mệt mỏi, sự an tịnh, và trong điều tương tự (tisu: ba giới tính);

3013

Cāpetvi ssāsa, musuno, issāso khepakamhi ca.

Issāsa refers to exhalation, and issāso refers to expulsion.

Issāsa (hơi thở, tiếng thở dài), issāso (sự phá hủy) và của con chuột.

3014

923.

3015

Bālo tīsvā’divayasā, samaṅgini apaṇḍite;

Bālo refers to someone in early youth, to one who is endowed, and to one who is foolish, in three genders.

Bālo (ngu si) trong ba nghĩa: thời thơ ấu, người thiếu trí tuệ.

3016

Rattaṃ tu soṇite, tambā, nuratta, rañjite tisu.

Rattaṃ refers to blood, to that which is red, to that which is enamored, and to that which is dyed, in three genders.

Rattaṃ (máu) thì là máu, màu đỏ, bị dính, bị nhuộm trong ba nghĩa.

3017

924.

3018

Tace kāye ca tanvitthī, tīsva’ppe viraḷe kise;

Tanvī refers to skin and to the body; in three genders, it refers to that which is small, sparse, or emaciated.

Tanvi (mảnh mai) là phụ nữ có da thịt và thân thể mỏng manh, trong ba nghĩa: ít, thưa thớt, gầy yếu.

3019

Utubhede tu sisiro, hime so sītale tisu.

Sisiro refers to a season, to frost, and to that which is cold, in three genders.

Sisiro (mùa đông) thì là một loại mùa, trong ba nghĩa: băng giá, lạnh lẽo.

3020

925.

3021

Sakkharā guḷabhede ca, kathalepi ca dissati;

Sakkharā is seen in the sense of a type of sugar and in that which is rough.

Sakkharā (đường) được thấy trong loại đường thô và trong đá cuội.

3022

Anuggahe tu saṅkhepe, gahaṇe saṅgaho mato.

Saṅgaho is considered to mean support, summary, and acceptance.

Saṅgaho (sự thâu tóm) được biết đến trong sự giúp đỡ, tóm tắt, sự thu thập.

3023

926.

3024

Dakkhe ca tikhiṇe byatte, rogamutte paṭuttisu;

Paṭu refers to one who is skillful, sharp, intelligent, and free from illness, in three genders.

Paṭu (khéo léo) trong ba nghĩa: khéo léo, sắc bén, rõ ràng, hết bệnh.

3025

Rājā tu khattiye vutto, naranāthe pabhumhi ca.

Rājā is stated to mean a khattiya, a ruler of men, and a lord.

Rājā (vua) thì được nói đến là vị vua, chúa tể loài người, người cai trị.

3026

927.

3027

Khalañca dhaññakaraṇe, kakke nīce khalo bhave;

Khala refers to a threshing floor, to sediment; khalo refers to a base person.

Khala (sân phơi) là nơi làm lúa, bã, khalo (người xấu) là kẻ thấp hèn.

3028

Athu’ppāde samudayo, samūhe paccayepi ca.

Then samudayo refers to arising, to a collection, and to a cause.

Samudayo (sự tập khởi) thì là sự phát sinh, sự tập hợp, cũng là nhân duyên.

3029

928.

3030

Brahmacārī gahaṭṭhādo, assamo ca tapovane;

Assamo refers to a brahmacārī and a householder, and to an ascetic's hermitage.

Assamo (ẩn thất) là nơi ở của người tu khổ hạnh, gia chủ, v.v., và là rừng tu.

3031

Bhayaṅkare tu kaṭhine, kurūro tīsu niddaye.

Kurūro refers to that which is terrifying, to that which is harsh, and to that which is cruel, in three genders.

Kurūro (tàn nhẫn) thì là đáng sợ, cứng rắn, trong ba nghĩa: vô tâm.

3032

929.

3033

Kaniṭṭho kaniyo tīsu, atyappe’tiyuve pyatha;

Kaniṭṭho and kaniyo refer to that which is very small and very young, in three genders.

Kaniṭṭho, kaniyo (nhỏ nhất) trong ba nghĩa: rất ít, rất trẻ.

3034

Sīghamhi lahu taṃ, iṭṭha, nissārā’garusuttisu.

Lahu refers to that which is swift, desirable, worthless, and light, in three genders.

Lahu (nhẹ) thì là nhanh chóng, mong muốn, không có cốt lõi, không nặng, trong các nghĩa.

3035

930.

3036

Adharo tīsvadho hīne, pume dantacchade pyatha;

Adharo refers to that which is below or inferior, in three genders; and in the masculine, it refers to the lower lip.

Adharo (dưới) trong ba nghĩa: ở dưới, thấp kém, cũng là môi ở nam giới.

3037

Sussusā sotu micchāya, sā pāricariyāya ca.

Sussusā refers to the desire to hear, and it is also for service.

Sussusā (sự lắng nghe) là mong muốn được nghe, cũng là sự phục vụ.

3038

931.

3039

Hattho pāṇimhi ratane, gaṇe soṇḍāya bhantare;

Hattho refers to the hand, to a cubit, to a group, and to an elephant's trunk.

Hattho (tay) là bàn tay, đơn vị đo lường (ratana), trong nhóm, vòi voi, khoảng cách.

3040

Āvāṭe udapāne ca, kūpo kumbhe ca dissati.

Kūpo is seen in the sense of a pit, a well, and a pot.

Kūpo (giếng) được thấy trong hố, giếng nước và trong bình.

3041

932.

3042

Ādo padhāne paṭhamaṃ, pamukhañca tiliṅgikaṃ;

Paṭhamaṃ refers to the beginning and to the chief, and pamukha is in three genders.

Paṭhamaṃ (đầu tiên), pamukha (chính yếu) trong ba giới tính: ban đầu, chủ yếu.

3043

Vajjabhede ca vita taṃ, taṃ vitthāre tiliṅgikaṃ.

Vita refers to a type of fault; that which is vitthāra is in three genders.

Vita (lỗi lầm) là loại lỗi lầm, taṃ (nó) là sự mở rộng trong ba giới tính.

3044

933.

3045

Sāro bale thiraṃse ca, uttame so tiliṅgiko;

Sāro refers to strength and to a firm part; sāro as excellent is in three genders.

Sāro (cốt lõi) là sức mạnh, phần vững chắc, nó là tối thượng trong ba giới tính.

3046

Bhāro tu khandhabhārādo, dvisahassapalepi ca.

Bhāro refers to a shoulder-load and the like, and to two thousand pala.

Bhāro (gánh nặng) thì là gánh nặng trên vai, v.v., và là hai ngàn pala (đơn vị đo lường).

3047

934.

3048

Mandire rogabhede ca, khayo apacayamhi ca;

Khayo refers to a dwelling, a type of disease, and diminution.

Khayo (sự suy tàn) trong đền thờ, loại bệnh và trong sự suy giảm.

3049

Vāḷo tu sāpade sappe, kurūre so tiliṅgiko.

Vāḷo refers to a wild beast and a snake; vāḷo as cruel is in three genders.

Vāḷo (hoang dã) thì là thú dữ, rắn, nó là tàn bạo trong ba giới tính.

3050

935.

3051

Sālo sajjaddume rukkhe, sālāgehe ca dissati;

Sālo is seen in the sense of a sāl tree, a tree, and a hall-house.

Sālo (cây sala) được thấy trong cây sajjadduma, cây cối, và trong nhà hội.

3052

Sote tu savanaṃ vuttaṃ, yajane sutiyampi ca.

Savanaṃ is stated to mean the ear, and also sacrifice and hearing.

Savanaṃ (sự nghe) thì được nói đến là sự nghe, sự cúng dường, và kinh điển.

3053

936.

3054

Tīsu pato pareto ca, mate ca petayonije;

Pato and pareto refer to one who is dead and to one born in the realm of ghosts, in three genders.

Pato, pareto (đã chết) trong ba giới tính, và là kẻ đã chết, sinh ra trong cõi ngạ quỷ.

3055

Khyāte tu haṭṭhe viññāte, patītaṃ vāccaliṅgikaṃ.

Patītaṃ as renowned, pleased, or known, is in all genders.

Patītaṃ (đã biết) là từ biểu thị giới tính trong nghĩa nổi tiếng, vui mừng, đã biết.

3056

937.

3057

Adhippāye ca ādhāre, āsayo kathito tha ca;

Āsayo is stated to mean intention and support; also

Āsayo (nơi trú ngụ) được nói đến là ý định và nền tảng.

3058

Pattaṃ pakkhe dale, patto, bhājane so gate tisu.

Pattaṃ refers to a wing, a leaf; patto refers to a bowl, and to that which has arrived, in three genders.

Pattaṃ (lá) là cánh, lá cây, patto (bát) là bát, nó là đã đi trong ba nghĩa.

3059

938.

3060

Kusale sukataṃ, suṭṭhu, kate ca sukato tisu;

Sukataṃ refers to that which is skillful, and to that which is well done; sukato is in three genders.

Sukataṃ (việc tốt) là khéo léo, đã làm tốt, sukato (người làm tốt) trong ba nghĩa.

3061

Tapassī tva’nukampāyā, rahe vutto tapodhane.

Tapassī is stated to mean one who is compassionate, and one who possesses ascetic power.

Tapassī (người tu khổ hạnh) thì được nói đến là lòng từ bi, nơi ẩn dật, người có tài sản là sự khổ hạnh.

3062

939.

3063

Tīsu surādilolasmiṃ, soṇḍo hatthikare dvisu;

Soṇḍo refers to one addicted to liquor and the like, in three genders, and to an elephant's trunk, in two genders.

Soṇḍo (say sưa) trong ba giới tính là người nghiện rượu, v.v., và là vòi voi trong hai nghĩa.

3064

Assādane tu rasanaṃ, jivhāyañca dhanimhi ca.

Rasanaṃ refers to tasting, to the tongue, and to a sound.

Rasanaṃ (sự nếm) thì là sự nếm, lưỡi và âm thanh.

3065

940.

3066

Paṇīto tīsu madhure, uttame vihite pyatha;

Paṇīto refers to that which is delicious, excellent, and prepared, in three genders.

Paṇīto (tinh tế) trong ba nghĩa: ngọt ngào, tối thượng, đã được chuẩn bị.

3067

Añjase visikhāyañca, pantiyaṃ vīthi nāriyaṃ.

Vīthi refers to a straight path, a road, and a line, in the feminine gender.

Vīthi (con đường) là con đường thẳng, phố và hàng lối ở giống cái.

3068

941.

3069

Pāpasmiṃ gagane dukkhe, byasane cā’ gha muccate;

Agha is said to mean evil, the sky, suffering, and calamity.

Agha (tội lỗi) được nói đến là tội lỗi, bầu trời, đau khổ, tai họa.

3070

Samūhe paṭalaṃ netta, roge vuttaṃ chadimhi ca.

Paṭalaṃ refers to a collection, an eye disease, and a roof, in two genders.

Paṭalaṃ (tấm màn) là sự tập hợp, bệnh mắt, được nói đến là mái che.

3071

942.

3072

Sandhi saṅghaṭṭane vutto, sandhi’tthi paṭisandhiyaṃ;

Sandhi is stated to mean joining; sandhi (feminine) refers to rebirth-linking.

Sandhi (sự nối kết) được nói đến là sự nối kết, sandhi (sự liên kết) là sự tái sinh.

3073

Sattannaṃ pūraṇe seṭṭhe, tisante sattamo tisu.

Sattamo refers to the seventh and to the best, in three genders.

Sattamo (thứ bảy) trong ba nghĩa: thứ bảy, tốt nhất, ở cuối.

3074

943.

3075

Ojā tu yāpanāyañca, ojo ditti balesu ca;

Ojā refers to sustenance; ojo refers to splendor and strength.

Ojā (sức sống) thì là sự duy trì sự sống, ojo (sức mạnh) là ánh sáng và sức mạnh.

3076

Atho nisāmanaṃ vuttaṃ, dassane savanepi ca.

Then nisāmanaṃ is stated to mean seeing and hearing.

Nisāmanaṃ (sự nhìn thấy) thì được nói đến là sự nhìn thấy và sự nghe.

3077

944.

3078

Gabbho kucchiṭṭhasatte ca, kucchi ovarakesu ca;

Gabbho refers to a living being in the womb, to the womb, and to a small room.

Gabbho (thai) là chúng sinh trong bụng mẹ, bụng, và buồng nhỏ.

3079

Khaṇḍane tva’ padānañca, itivutte ca kammani.

Apadāna refers to cutting off, to a legendary account, and to action.

Apadāna (câu chuyện) thì là sự cắt đứt, và là câu chuyện về hành động.

3080

945.

3081

Cittake rukkhabhede ca, tilako tilakāḷake;

Tilako refers to a picture, a type of tree, and a tilaka mark.

Tilako (cây tilaka) trong cây vẽ, loại cây và nốt ruồi.

3082

Sīlādo paṭipatti’tthī, bodhe patti pavattisu.

Paṭipatti (feminine) refers to practice, such as sīla, and to understanding and occurrence.

Paṭipatti (sự thực hành) là sự thực hành giới luật, v.v., sự giác ngộ, thành tựu, sự diễn tiến.

3083

946.

3084

Asumhi^* ca bale pāṇo, satte hadayagā’nile;

Pāṇo refers to life, strength, a living being, and the life-breath in the heart.

Pāṇo (sinh mạng) trong sinh mạng và sức mạnh, chúng sinh, hơi thở trong tim.

3085

Chando vase adhippāye, vede’cchā’nuṭṭhubhādisu.

Chando refers to power, intention, the Vedas, desire, and prosody (such as Anuṭṭhubhā).

Chando (ý muốn) là ý muốn, ý định, kinh Veda, mong muốn, v.v., như anuṭṭhubhā.

3086

947.

3087

Kāmoghādo, samūhasmiṃ, oghovege jalassa ca;

Ogho refers to floods of sensual desire and the like, to a multitude, and to the current of water.

Ogho (lũ lụt) là dòng chảy dục vọng, v.v., sự tập hợp, và dòng chảy của nước.

3088

Kapālaṃ sirasaṭṭhimhi, ghaṭādi sakalepi ca.

Kapālaṃ refers to the skull bone and to a piece of a pot and the like.

Kapālaṃ (sọ) là xương sọ, và là mảnh vỡ của bình, v.v.

3089

948.

3090

Veṇvādisākhājālasmiṃ, laggakese jaṭā’laye;

Jaṭā refers to a thicket of bamboo and other branches, and to matted hair, and to an abode.

Jaṭā (búi tóc) là búi tóc rối trong mạng lưới cành tre, v.v., và là nơi ở.

3091

Saraṇaṃ tu vadhe gehe, rakkhitasmiñca rakkhaṇe.

Saraṇaṃ refers to killing, a house, a protected place, and protection.

Saraṇaṃ (nơi nương tựa) thì là sự giết hại, nhà, nơi được bảo vệ và sự bảo vệ.

3092

949.

3093

Thiyaṃ kantā piye, kanto, manuññe, so tiliṅgiko;

Kantā (feminine) refers to a beloved woman; kanto as pleasing, is in three genders.

Kantā (người yêu) ở giống cái là người yêu, kanto (đáng yêu) là đáng yêu, nó là ba giới tính.

3094

Gavakkhe tu samūhe ca, jālaṃ macchādibandhane.

Jālaṃ refers to a window, a multitude, and a net for catching fish and the like.

Jālaṃ (lưới) trong cửa sổ, sự tập hợp và sự bắt cá, v.v.

3095

950.

3096

Pucchāyaṃ garahāyañcā, niyame kiṃ tiliṅgikaṃ;

Kiṃ refers to questioning, blame, and determination, in three genders.

Kiṃ (cái gì) là ba giới tính trong câu hỏi, sự khiển trách và quy tắc.

3097

Sasaddhe tīsu nivāpe, saddhaṃ, saddhā ca paccaye.

Saddhaṃ refers to a funerary offering to the dead, in three genders; and saddhā refers to faith.

Saddhaṃ (có đức tin), saddhā (đức tin) trong ba nghĩa: có đức tin, sự cúng dường, và niềm tin.

3098

951.

3099

Bījaṃ hetumhi aṭṭhismiṃ, aṅgajāte ca dissati;

Bījaṃ is seen in the sense of a cause, a seed, and a generative organ.

Bījaṃ (hạt giống) được thấy trong nguyên nhân, hạt và cơ quan sinh dục.

3100

Pubbo pūye’ggato^* ādo,

Pubbo refers to pus, to what is in front, to the beginning;

Pubbo (mủ) là mủ, trước tiên, v.v.,

3101

So disādo tiliṅgiko.

It is also in three genders, such as for a direction.

Nó là ba giới tính trong phương hướng, v.v.

3102

952.

3103

Phalacitte hetukate, lābhe dhaññādike phalaṃ;

Phalaṃ refers to fruit, a picture, a result, and gain such as grain.

Phalaṃ (quả) trong quả, tâm quả, nguyên nhân đã làm, lợi ích, ngũ cốc, v.v.

3104

Āgamane tu dīghādi, nikāyesu ca āgamo.

Āgamo refers to coming, to a long time, and to collections (Nikāyas).

Āgamo (sự đến) thì là sự đến, v.v., và trong các bộ kinh dài, v.v.

3105

953.

3106

Santāno devarukkhe ca, vutto santatiyaṃ pyatha;

Santāno is stated to mean the divine tree and also continuity.

Santāno (dòng dõi) được nói đến là cây trời và dòng dõi.

3107

Uttaraviparīte ca, seṭṭhe cā’ nuttaraṃ tisu.

Anuttaraṃ refers to that which is superior to the opposite, and to that which is supreme, in three genders.

Anuttaraṃ (vô thượng) trong ba nghĩa: không có gì hơn, ngược lại với cao hơn, tối thượng.

3108

954.

3109

Sattisampattiyaṃ vutto, kantimatte ca vikkamo;

Vikkamo is stated to mean the possession of power and courage.

Vikkamo (sự dũng mãnh) được nói đến là sự thành tựu sức mạnh và sự dũng cảm.

3110

Chāyā tu ātapābhāve, paṭibimbe pabhāya ca.

Chāyā refers to the absence of heat, a reflection, and splendor.

Chāyā (bóng) thì là sự thiếu nắng, hình ảnh phản chiếu và ánh sáng.

3111

955.

3112

Gimhe ghammo nidāgho ca, uṇhe sedajale pyatha;

Ghammo and nidāgho refer to summer, to heat, and to sweat.

Ghammo, nidāgho (nắng nóng) trong mùa hè, nóng bức và mồ hôi.

3113

Kappanaṃ kantane vuttaṃ, vikappe sajjane’tthiyaṃ.

Kappanaṃ is stated to mean cutting, and it is also in the feminine for arrangement and preparation.

Kappanaṃ (sự cắt tỉa) được nói đến là sự cắt tỉa, sự tưởng tượng, sự chuẩn bị ở giống cái.

3114

956.

3115

Aṅgā dese bahumha’ ṅgaṃ, aṅgo dese vapumha’^* tathā’vayavahetusu;

Aṅgā refers to a country; aṅgaṃ refers to a part, a body, and also a cause.

Aṅgā (chi phần) là chi phần ở nhiều nơi, aṅgaṃ (chi phần) là chi phần ở thân thể, cũng như nguyên nhân của chi phần.

3116

Devālaye ca thūpasmiṃ, cetiyaṃ cetiya’ddume.

Cetiyaṃ refers to a shrine, a stūpa, and a Bodhi-tree.

Cetiyaṃ (tháp) trong đền thờ, tháp và cây cetiya.

3117

957.

3118

Sajjano sādhupurise, sajjanaṃ kappane pyatha;

Sajjano refers to a good person; sajjanaṃ also refers to preparation.

Sajjano (người tốt) là người thiện, sajjanaṃ (sự chuẩn bị) cũng là sự chuẩn bị.

3119

Supinaṃ supine sutta, viññāṇe ta manitthiyaṃ.

Supinaṃ refers to a dream, and to knowledge obtained in sleep; it is a neuter noun.

Supinaṃ (giấc mơ) là giấc mơ, giấc ngủ, nó là vô tính trong ý thức.

3120

958.

3121

Paccakkhe sannidhāne ca, sannidhi parikittito;

Sannidhi is declared to mean presence and proximity.

Sannidhi (sự gần gũi) được nói đến là sự hiện diện trực tiếp và sự gần gũi.

3122

Bhiyyo bahutaratthe so, punaratthe’byayaṃ bhave.

Bhiyyo refers to something greater, and as an indeclinable, it means again.

Bhiyyo (nhiều hơn) thì nó là nghĩa nhiều hơn, lại nữa là một trạng từ.

3123

959.

3124

Visalittasare diddho, diddho litte tiliṅgiko;

Diddho refers to an arrow smeared with poison; diddho as smeared, is in three genders.

Diddho (độc) là mũi tên tẩm độc, diddho (bị bôi) là bị bôi trong ba giới tính.

3125

Vāse dhūmādisaṅkhāre, dhivāso sampaṭicchane.

Dhivāso refers to dwelling, to fumigation and the like, and to acceptance.

Dhuvāso (hương thơm) trong sự ở, sự tẩm hương, v.v., sự chấp nhận.

3126

960.

3127

Vutto visārado tīsu, suppagabbhe ca paṇḍite;

Visārado is stated to mean bold and learned, in three genders.

Visārado (tự tin) được nói đến trong ba nghĩa: rất tự tin và học giả.

3128

Atha sitthaṃ madhucchiṭṭhe, vuttaṃ odanasambhave.

Then sitthaṃ is stated to mean beeswax and that which is derived from cooked rice.

Sitthaṃ (cơm) thì là sáp ong, được nói đến là sản phẩm của gạo.

3129

961.

3130

Drave vaṇṇe rasabhede, kasāyo surabhimhi ca;

Kasāyo refers to a liquid, a color, a type of taste, and a fragrant substance.

Kasāyo (vị chát) trong chất lỏng, màu sắc, loại vị và mùi thơm.

3131

Atho uggamanaṃ vuttaṃ, uppattu’ddhagatīsu ca.

Then uggamanaṃ is stated to mean arising and upward movement.

Uggamanaṃ (sự mọc lên) thì được nói đến là sự phát sinh và sự đi lên.

3132

962.

3133

Lūkhe niṭṭhuravācāyaṃ, pharusaṃ vāccaliṅgikaṃ;

Pharusaṃ refers to that which is rough and harsh speech, in all genders.

Pharusaṃ (thô lỗ) là từ biểu thị giới tính trong nghĩa thô ráp, lời nói thô bạo.

3134

Pavāho tva’mbuvege ca, sandissati pavattiyaṃ.

Pavāho refers to a current of water, and it is seen in the sense of continuity.

Pavāho (dòng chảy) thì là dòng nước xiết, được thấy trong sự diễn tiến.

3135

963.

3136

Nissaye tappare iṭṭhe, parāyaṇapadaṃ tisu;

The word parāyaṇa refers to dependence, diligence, and desirability, in three genders.

Parāyaṇa (nơi nương tựa) là từ trong ba nghĩa: nơi nương tựa, tận tâm, mong muốn.

3137

Kavace vāravāṇe ca, nimmokepi ca kañcuko.

Kañcuko refers to armor, a coat of mail, and a snake's slough.

Kañcuko (áo giáp) trong áo giáp, áo khoác và vỏ rắn.

3138

964.

3139

Lohabhede mataṃ tambaṃ, tambo ratte tiliṅgiko;

Tambaṃ is considered to mean a type of metal; tambo as red, is in three genders.

Tambaṃ (đồng) được biết đến là loại kim loại, tambo (đỏ) là màu đỏ trong ba giới tính.

3140

Tīsu tva’ vasitaṃ ñāte, avasānagate mataṃ.

Avasitaṃ is considered to mean known and having come to an end, in three genders.

Avasitaṃ (đã hoàn thành) trong ba nghĩa: đã biết, đã đến hồi kết.

3141

965.

3142

Bodhane ca padāne ca, viññeyyaṃ paṭipādanaṃ;

Paṭipādanaṃ should be understood as explaining and giving.

Paṭipādanaṃ (sự trình bày) cần được hiểu là sự giác ngộ và sự ban cho.

3143

Sele nijjaladese ca, devatāsu marū’rito.

Marū is said to mean a rock, a waterless place, and deities.

Marū (thần) được nói đến là trên núi, vùng đất khô cằn và các vị thần.

3144

966.

3145

Satthaṃ āyudha ganthesu, lohe, sattho ca sañcaye;

Satthaṃ refers to a weapon, a scripture, and iron; sattho refers to a caravan.

Satthaṃ (vũ khí) là vũ khí, kinh điển, kim loại, sattho (đoàn lữ hành) là sự tích lũy.

3146

Jīvikāyaṃ vivaraṇe, vattane vutti nāriyaṃ.

Vutti (feminine) refers to livelihood, explanation, and conduct.

Vutti (sinh kế) là sinh kế, sự giải thích, sự tồn tại ở giống cái.

3147

967.

3148

Vīriye sūrabhāve ca, kathīyati parakkamo;

Parakkamo is spoken of as effort and bravery.

Parakkamo (nỗ lực) được nói đến là sự tinh tấn và lòng dũng cảm.

3149

Atha kambu mato saṅkhe, suvaṇṇe valayepi ca.

Then kambu is considered to mean a conch, gold, and a bracelet.

Kambu (vỏ ốc) thì được biết đến là vỏ ốc, vàng và vòng tay.

3150

968.

3151

Saro kaṇḍe akārādo, sadde vāpimhi’nitthiyaṃ;

Saro refers to an arrow, the vowel 'a' and the like, sound, and a lake, in the neuter gender.

Saro (mũi tên) là mũi tên, nguyên âm A, v.v., âm thanh, hồ nước ở giống trung.

3152

Dupphasse tikhiṇe tīsu, gadrabhe kakace kharo.

Kharo refers to that which is rough to the touch, sharp, in three genders, and a donkey, and a saw.

Kharo (thô ráp) trong ba nghĩa: khó chạm, sắc bén, con lừa, cái cưa.

3153

969.

3154

Surāyu’paddave kāmā, savādimhi ca āsavo;

Āsavo refers to liquor, trouble, sensual pleasure, and effluents.

Āsavo (phiền não) là rượu, tai họa, dục vọng, v.v., và trong sự chảy ra.

3155

Dehe vutto rathaṅge ca, caturo’padhisū’ padhi.

Upadhi is said to be in the body, in a chariot-component, and in the four bases of clinging.

Upadhi được nói đến trong thân, trong bộ phận xe, và trong bốn upadhi (sự chấp thủ).

3156

970.

3157

Vatthu’ttaṃ kāraṇe dabbe, bhūbhede ratanattaye;

Vatthu is said to be in a cause, a substance, a division of land, and the three jewels;

Vatthu được nói đến trong nguyên nhân, vật chất, loại đất, và Tam Bảo;

3158

Yakkho deve mahārāje, kuverā’nucare nare.

Yakkha in a deity, a great king, a follower of Kuvera, and a human being.

Yakkha trong chư thiên, đại vương, tùy tùng của Kuvera, và người.

3159

971.

3160

Dārukkhandhe pīṭhikāyaṃ, āpaṇe pīṭha māsane;

Pīṭha in a wooden block, a stool, a shop, and a seat;

Pīṭha trong khúc gỗ, ghế ngồi, cửa hàng, và chỗ ngồi;

3161

Parivāre parikkhāro, sambhāre ca vibhūsane.

Parikkhāro in retinue, requisites, and adornment.

Parikkhāro trong tùy tùng, vật dụng, và trang sức.

3162

972.

3163

Vohārasmiñca ṭhapane, paññatti’tthī pakāsane;

Paññatti (fem.) in usage, establishment, and manifestation;

Paññatti (giống cái) trong cách nói, sự thiết lập, và sự tuyên bố;

3164

Paṭibhānaṃ tu paññāyaṃ, upaṭṭhita girāya ca.

Paṭibhānaṃ in wisdom, and in ready speech.

Paṭibhāna trong trí tuệ, và lời nói ứng đối.

3165

973.

3166

Vacanāvayave mūle, kathito hetu kāraṇe;

Hetu is stated in a part of a word, a root, and a cause;

Hetu được nói đến trong bộ phận của lời nói, cội rễ, và nguyên nhân;

3167

Udare tu tathā pācā, nalasmiṃ gahaṇī’tthiyaṃ.

Gahaṇī (fem.) in the belly, and also in the intestines, and in a pipe.

Gahaṇī (giống cái) trong bụng, cũng như trong các bệnh tiêu hóa, và trong ruột.

3168

974.

3169

Piyo bhattari, jāyāyaṃ, piyā, iṭṭhe piyo tisu;

Piyo in a husband; piyā in a wife; piyo (in three genders) in what is agreeable;

Piyo trong người chồng, piyā trong người vợ, piyo trong ba giống khi nói về điều đáng yêu;

3170

Yamarāje tu yugaḷe, saṃyame ca yamo bhave.

Yamo in the king of death, in a pair, and in restraint.

Yamo có nghĩa là Yama-rāja, cặp đôi, và sự tự chế.

3171

975.

3172

Muddikassa ca pupphassa, rase khudde madhū’ritaṃ;

Madhū is said to be in the juice of grapes and flowers, and in honey;

Madhu được nói đến trong nước nho, hoa, mật, và mật ong;

3173

Ulloce tu ca vitthāre, vitānaṃ punnapuṃsake.

Vitānaṃ (neuter) in a canopy and in extension.

Vitāna (giống trung) trong trần nhà, và sự trải rộng.

3174

976.

3175

Apavagge ca salile, sudhāyaṃ amataṃ mataṃ;

Amataṃ is considered to be in emancipation, water, and nectar;

Amata được xem là trong sự giải thoát, nước, và cam lồ;

3176

Mohe tu timire saṅkhyā, guṇe tama manitthiyaṃ.

Tama (neuter) in delusion, darkness, number, and quality.

Tama (không phải giống cái) trong sự si mê, bóng tối, số lượng, và đức tính.

3177

977.

3178

Khare cā’kāriye tīsu, rasamhi purise kaṭu;

Kaṭu (in three genders) in harsh, what is not to be done; (masc.) in pungent taste;

Kaṭu trong ba giống khi nói về sự khắc nghiệt và điều không nên làm, trong vị (cay), và trong người đàn ông;

3179

Paṇḍake sukate, puññaṃ, manuññe pavane tisu.

Puññaṃ in a eunuch and in merit; (in three genders) in what is pleasing and purifying.

Puñña trong người hoạn, việc thiện, và trong ba giống khi nói về điều dễ chịu, trong gió.

3180

978.

3181

Rukkho dumamhi, pharusā, siniddhesu ca so tisu;

Rukkho in a tree; (in three genders) in rough and soft;

Rukkho trong cây, và trong ba giống khi nói về điều thô ráp, điều trơn tru;

3182

Uppattiyaṃ tu hetumhi, saṅge sukke ca sambhavo.

Sambhavo in origin, in cause, in attachment, and in semen.

Sambhavo trong sự phát sinh, nguyên nhân, sự chấp thủ, và tinh dịch.

3183

979.

3184

Nimittaṃ kāraṇe vuttaṃ, aṅgajāte ca lañchane;

Nimittaṃ is said in a cause, a body-part, and a mark;

Nimitta được nói đến trong nguyên nhân, bộ phận cơ thể, và dấu hiệu;

3185

Ādi sīmāpakāresu, samīpe’vayave mato.

Ādi is considered to be in beginning, boundary, examples, proximity, and a part.

Ādi được xem là trong sự khởi đầu, ranh giới, các loại, sự gần gũi, và bộ phận.

3186

980.

3187

Vede ca mantane manto, mantā paññāya muccate;

Manto in the Vedas and counsel; mantā is said in wisdom;

Manto trong Veda và sự tư vấn, mantā được nói đến trong trí tuệ;

3188

Anayo byasane ceva, sandissati vipattiyaṃ.

Anayo is seen in misfortune and adversity.

Anayo xuất hiện trong tai họa, và sự bất hạnh.

3189

981.

3190

Aruṇo raṃsibhede cā, byattarāge ca lohite;

Aruṇo in a kind of ray, and in dawn-red, and in blood;

Aruṇo trong loại tia sáng, và trong màu đỏ chưa rõ ràng, trong máu;

3191

Anubandho tu pakatā, nivatte nassanakkhare.

Anubandho in practice, in following, and in an unchangeable letter.

Anubandho trong sự tiếp nối, sự trở lại, và chữ cái bị bỏ sót.

3192

982.

3193

Avatāro’vataraṇe, titthamhi vivare pyatha;

Avatāro in descent, a ford, and an opening;

Avatāro trong sự đi xuống, bến nước, và lỗ hổng;

3194

Ākāro kāraṇe vutto, saṇṭhāne iṅgitepi ca.

Ākāro is said in a cause, a shape, and an indication.

Ākāro được nói đến trong nguyên nhân, hình dạng, và cử chỉ.

3195

983.

3196

Sudditthi tanaye khattā, uggo, tibbamhi so tisu;

Uggo (masc.) in the son of a Khattiya and a Sudda woman, a charioteer; (in three genders) in fierce;

Uggo trong con trai của người phụ nữ thuần chủng, và trong ba giống khi nói về điều dữ dội;

3197

Padhānaṃ tu mahāmatte, pakatya’gga’dhitīsu ca.

Padhānaṃ in a chief minister, nature, principal, and meditation.

Padhāna trong đại thần, bản chất, điều đứng đầu, và sự kiên trì.

3198

984.

3199

Kallaṃ pabhāte, niroga, sajjadakkhesu^* tīsu taṃ;

Kallaṃ in morning, healthy; (in three genders) in ready and skillful;

Kallaṃ trong buổi sáng, không bệnh, và trong ba giống khi nói về điều sẵn sàng, khéo léo;

3200

Kuhanā kūṭacariyāyaṃ, kuhano kuhake tisu.

Kuhanā in deceitful conduct; kuhano (in three genders) in a deceiver.

Kuhanā trong hành vi lừa dối, kuhano trong ba giống khi nói về người lừa dối.

3201

985.

3202

Kapoto pakkhibhede ca, diṭṭho pārāvate tha ca;

Kapoto is seen in a kind of bird, and in a pigeon;

Kapoto được thấy trong loại chim, và chim bồ câu;

3203

Sārado sāradabbhūte, apagabbhe mato tisu.

Sārado (in three genders) in autumn-born, and in impudent.

Sārado được xem là trong ba giống khi nói về điều thuộc mùa thu, điều không bạo dạn.

3204

986.

3205

Tīsu khare ca kaṭhine, kakkaso sāhasappiye^* ;

Kakkaso (in three genders) in harsh and hard, and in brave and agreeable;

Kakkaso trong ba giống khi nói về điều thô ráp và cứng rắn, điều thích mạo hiểm;

3206

Akāriye tu guyhaṅge, cīre kopīna muccate.

Kopīna is said in something not to be done, in the private parts, and in a loincloth.

Kopīna được nói đến trong điều không nên làm, bộ phận kín, và mảnh vải che thân.

3207

987.

3208

Migabhede paṭākāyaṃ, moce ca kadalī’tthiyaṃ;

Kadalī (fem.) in a type of deer, a banner, and a banana;

Kadalī (giống cái) trong loại nai, cờ hiệu, và cây chuối;

3209

Dakkhiṇā dānabhedasmiṃ, vāmato’ññamhi dakkhiṇo.

Dakkhiṇā in a type of donation; dakkhiṇo (masc.) in the right, and otherwise.

Dakkhiṇā trong loại bố thí, dakkhiṇo trong điều khác với bên trái.

3210

988.

3211

Dutiyā bhariyāyañca, dvinnaṃ pūraṇiyaṃ matā;

Dutiyā is considered in a wife, and in the second in order;

Dutiyā được xem là trong người vợ, và thứ hai;

3212

Athuppāde siyā dhūma, ketu vessānarepi ca.

Dhūmaketu might be in fire, and in the origin of smoke.

Dhūma có thể là trong sự phát sinh, ketu trong lửa.

3213

989.

3214

Bhavaniggamane yāne, dvāre nissaraṇaṃ siyā;

Nissaraṇaṃ might be in going forth from existence, a vehicle, and a door;

Nissaraṇaṃ có thể là trong sự thoát ly khỏi sinh tồn, phương tiện, và cửa;

3215

Niyāmako potavāhe, tiliṅgo so niyantari.

Niyāmako in a ship's pilot; that (word is) niyantari (in three genders) in a controller.

Niyāmako trong người lái thuyền, người điều khiển, thuộc ba giống.

3216

990.

3217

Apavagge vināse ca, nirodho rodhane pyatha;

Nirodho in cessation, destruction, and obstruction;

Nirodho trong sự diệt trừ, sự hủy hoại, và sự ngăn chặn;

3218

Bhaye paṭibhayaṃ vuttaṃ, tiliṅgaṃ taṃ bhayaṃkare.

Paṭibhayaṃ is said in fear; that (word is) (in three genders) in terrifying.

Paṭibhayaṃ được nói đến trong sự sợ hãi, thuộc ba giống khi nói về điều đáng sợ.

3219

991.

3220

Piṭakaṃ bhājane vuttaṃ, tatheva pariyattiyaṃ;

Piṭakaṃ is said in a container, and likewise in the scriptures;

Piṭakaṃ được nói đến trong giỏ, cũng như trong kinh điển;

3221

Jarāsithilacammasmiṃ, udaraṅge matā vali.

Vali is considered in old, wrinkled skin, and in the abdominal folds.

Vali được xem là trong da nhăn nheo do tuổi già, bộ phận bụng.

3222

992.

3223

Bhinnaṃ vidārite’ññasmiṃ, nissite vāccaliṅgikaṃ;

Bhinnaṃ (a verbal adjective) in split, different, and dependent;

Bhinnaṃ trong điều bị xé rách, điều khác, điều nương tựa, tùy thuộc vào danh từ được bổ nghĩa;

3224

Upajāpe mato bhedo, visese ca vidāraṇe.

Bhedo is considered in incitement, distinction, and splitting.

Bhedo được xem là trong sự chia rẽ, sự khác biệt, và sự xé rách.

3225

993.

3226

Maṇḍalaṃ gāmasandohe, bimbe paridhirāsisu;

Maṇḍalaṃ in a collection of villages, a disk, a circumference, and an accumulation;

Maṇḍalaṃ trong đám đông làng mạc, hình tròn, chu vi, và đống;

3227

Āṇāya māgame lekhe; Sāsanaṃ anusāsane.

Sāsanaṃ in command, arrival, writing, and instruction.

Sāsanaṃ trong mệnh lệnh, sự đến, văn bản, và sự giáo huấn.

3228

994.

3229

Agge tu sikharaṃ cā’yo, mayavijjhanakaṇṭake;

Sikharaṃ in a peak, and also an iron-tip, a weapon, a thorn;

Sikharaṃ trong đỉnh, và mũi tên, gai nhọn;

3230

Guṇukkaṃse ca vibhave, sampatti ceva sampadā.

Sampatti and also sampadā in excellence of qualities and prosperity.

Sampatti và sampadā trong sự ưu việt về phẩm chất, và sự giàu có.

3231

995.

3232

Bhūkhantīsu khamā, yogye, hite sakke^* khamo tisu;

Khamā in patience of the earth; khamo (in three genders) in capable, suitable, and enduring;

Khamā trong đất và sự nhẫn nại, khamo trong ba giống khi nói về điều thích hợp, điều có lợi, điều có khả năng;

3233

Addho bhāge pathe kāle, ekaṃse’ ddho’byayaṃ bhave;

Addho in a portion, a path, a time; addho (indeclinable) might be in certainty;

Addho có nghĩa là trong phần, con đường, thời gian, addho là bất biến từ khi nói về điều chắc chắn;

3234

Atho karīsaṃ vaccasmiṃ, vuccate caturambaṇe.

And karīsaṃ is said in excrement, and in four ambane measures.

Karīsaṃ được nói đến trong phân, và bốn ambaṇa (đơn vị đo lường).

3235

996.

3236

Usabho’sadha go^* seṭṭhe, sū’ sabhaṃ vīsayaṭṭhiyaṃ;

Usabho in a bull, a chief; usabhaṃ in twenty yatthi measure;

Usabho trong con bò đực, vị thuốc, điều tốt nhất, usabhaṃ trong khoảng cách 20 yaṭṭhi;

3237

Setusmiṃ tanti pantīsu, nāriyaṃ pāḷi kathyate.

Pāḷi (fem.) is stated in a dam, a line, rows, and in a woman.

Pāḷi được nói đến trong cây cầu, hàng, dãy, và người phụ nữ.

3238

997.

3239

Kaṭo jaye’tthinimitte, kilañje so kate tisu;

Kaṭo in victory, a desire-sign, a mat; (in three genders) in made;

Kaṭo trong chiến thắng, mục đích, dấu hiệu, và trong ba giống khi nói về chiếu;

3240

Mahiyaṃ jagatī vuttā, mandirālindavatthumhi.

Jagatī is said in the earth, and in the foundation of a mansion's veranda.

Jagatī được nói đến trong trái đất, và nền nhà, nền hiên.

3241

998.

3242

Vitakke mathite takko, tathā sūciphale mato;

Takko in thought, buttermilk, and also considered in the fruit of a thorny plant;

Takko trong suy nghĩ, bơ khuấy, cũng như trong quả kim;

3243

Sudassanaṃ sakkapure, tīsu taṃ duddase’tare.

Sudassanaṃ in the city of Sakka; that (word is) (in three genders) in what is easily seen, and other than that in what is difficult to see.

Sudassanaṃ trong thành phố của Sakka, và trong ba giống khi nói về điều khó thấy.

3244

999.

3245

Dīpo’ntarīpa pajjota, patiṭṭhā nibbutīsu ca;

Dīpo in an island, a lamp, a refuge, and nibbāna;

Dīpo trong hòn đảo, ngọn đèn, chỗ nương tựa, và sự Niết Bàn;

3246

Baddhanissita setesu, tīsu taṃ mihite sitaṃ.

Sitaṃ (in three genders) in bound, dependent, white, and smiling.

Sitaṃ trong ba giống khi nói về điều bị trói buộc, điều nương tựa, điều trắng.

3247

1000.

3248

Thiyaṃ pajāpati dāre, brahme māre sure pume;

Pajāpati (fem.) in a wife; (masc.) in Brahmā, Māra, and a god;

Pajāpati (giống cái) trong người vợ, (giống đực) trong Phạm thiên, Māra, chư thiên;

3249

Vāsudeve’ntake kaṇho, so pāpe asite tisu.

Kaṇho in Vāsudeva and Yama; that (word is) (in three genders) in evil and black.

Kaṇho trong Vāsudeva, Yama, (giống đực) trong điều ác, điều đen, thuộc ba giống.

3250

1001.

3251

Upacāro upaṭṭhāne, āsanne aññaropane;

Upacāro in service, proximity, and metaphorical application;

Upacāro trong sự phục vụ, sự gần gũi, sự gán ghép;

3252

Sakko inde janapade, sākiye, so khame tisu.

Sakko in Indra, the country, the Sakyas; that (word is) (in three genders) in capable.

Sakko trong Indra, quận, dòng Sakya, thuộc ba giống khi nói về điều có khả năng.

3253

1002.

3254

Vajjane parihāro ca, sakkāre ceva rakkhaṇe;

Parihāro in avoiding, and also in honor and protection;

Parihāro trong sự tránh né, sự tôn kính, và sự bảo vệ;

3255

Sotāpannādike agge, ariyo tīsu, dvije pume.

Ariyo (in three genders) in a Stream-enterer etc., and in noble; (masc.) in a Brahmin.

Ariyo trong ba giống khi nói về Sotāpanna và những người cao quý khác, (giống đực) trong người Bà-la-môn.

3256

1003.

3257

Susuko susumāre ca, bālake ca ulūpini;

Susuko in a crocodile, a child, and a porpoise;

Susuko trong cá sấu, trẻ con, và con cá heo;

3258

Indīvaraṃ mataṃ nīlu, ppale uddālapādape.

Indīvaraṃ is considered to be in a blue water-lily and the uddāla tree.

Indīvaraṃ được xem là trong hoa sen xanh, cây uddālapa.

3259

1004.

3260

Asano piyake kaṇḍe, bhakkhaṇe khipane’ sanaṃ;

Asano in the Piyaka tree; asanaṃ in an arrow, eating, and throwing;

Asano trong cây piyaka, mũi tên, asanaṃ trong sự ăn, sự ném;

3261

Yuge’dhikāre^* vīriye, padhāne cā’ntike dhuro.

Dhuro in a yoke, authority, energy, principal, and proximity.

Dhuro trong ách, quyền hạn, sự tinh tấn, điều chính yếu, và sự gần gũi.

3262

1005.

3263

Kāḷe ca bhakkhite tīsu, lavitte asito pume;

Asito (in three genders) in black and eaten; (masc.) in a sickle;

Asito trong ba giống khi nói về điều đen, điều đã ăn, (giống đực) trong lưỡi hái;

3264

Pavāraṇā paṭikkhepe, kathitā’jjhesanāya ca.

Pavāraṇā is stated in refusal and invitation.

Pavāraṇā được nói đến trong sự từ chối, và sự mời thỉnh.

3265

1006.

3266

Ummāre esikatthambhe, indakhīlo mato tha ca;

Indakhīlo is considered in a threshold, a door-post, and also;

Indakhīlo được xem là trong ngưỡng cửa, cọc trụ;

3267

Potthakaṃ makacivatthe, ganthe lepyādi kammani.

Potthakaṃ in a type of bark cloth, a book, and clay-work etc.

Potthakaṃ trong vải bông, sách, và công việc vẽ tranh.

3268

1007.

3269

Dhaññaṃ sālyādike vuttaṃ, dhañño puññavati ttisu;

Dhaññaṃ is said in rice etc.; dhañño (in three genders) in fortunate;

Dhaññaṃ được nói đến trong lúa gạo và những thứ tương tự, dhañño trong ba giống khi nói về điều có phước;

3270

Pāṇi hatthe ca satte bhū, saṇhakaraṇiyaṃ mato.

Pāṇi is considered in the hand, a living being, and an instrument for smoothing.

Pāṇi được xem là trong tay, chúng sinh, và công cụ mài nhẵn.

3271

1008.

3272

Tīsu pītaṃ halidyābhe, haṭṭhe ca pāyite siyā;

Pītaṃ (in three genders) might be in yellow, delighted, and drunk;

Pītaṃ có thể là trong ba giống khi nói về màu vàng nghệ, điều vui vẻ, và điều đã uống;

3273

Byūho nibbiddharacchāyaṃ, balanyāse gaṇe mato.

Byūho is considered in an impregnable road, deployment of troops, and a multitude.

Byūho được xem là trong con đường được xây dựng, sự bố trí quân đội, và nhóm.

3274

1009.

3275

Lohitādimhi lobhe ca, rāgo ca rañjane mato;

Rāgo is considered in red etc., greed, and dyeing;

Rāgo được xem là trong màu đỏ và những thứ tương tự, sự tham lam, và sự nhuộm màu;

3276

Padaro phalake bhaṅge, pavuddha dariyaṃ pica.

Padaro in a plank, a break, and also a deep ravine.

Padaro trong tấm ván, sự vỡ, và khe nứt lớn.

3277

1010.

3278

Siṅghāṭakaṃ kaserussa, phale, maggasamāgame;

Siṅghāṭakaṃ in the fruit of the water chestnut, and at the meeting of roads;

Siṅghāṭakaṃ trong quả củ ấu, nơi giao nhau của các con đường;

3279

Bahulāyañca kheḷamhi, eḷā, dose’ ḷa mīritaṃ.

Eḷā in a multitude and saliva; eḷa is said in a defect.

Eḷā trong sự dồi dào và nước bọt, eḷa được nói đến trong lỗi lầm.

3280

1011.

3281

Ādhāro cā’dhikaraṇe, pattādhāre’ lavālake;

Ādhāro in the locative case, a dish-stand, and a gourd;

Ādhāro trong túc từ, giá đỡ bát, và giá đỡ;

3282

Kāro’ gabhede sakkāre, kārā tu bandhanālaye.

Kāro in a group, honor; kārā (fem.) in a prison.

Kāro trong loại thuế, sự tôn kính, kārā trong nhà tù.

3283

1012.

3284

Karakā meghapāsāṇe, karako kuṇḍikāya ca;

Karakā in hail; karako in a water-pot;

Karakā trong mưa đá, karako trong bình nước;

3285

Pāpane ca padātismiṃ, gamane patti nāriyaṃ.

Patti (fem.) in reaching, a foot-soldier, and going.

Patti (giống cái) trong sự đạt được, người đi bộ, và sự đi.

3286

1013.

3287

Chiddaṃ randhañca vivaraṃ, susire dūsanepi ca;

Chiddaṃ, randhaṃ, and vivaraṃ in a hole and also in fault;

Chiddaṃ, randhaṃ, và vivaraṃ trong lỗ hổng, và sự làm hư hỏng;

3288

Muttā tu muttike, muttaṃ, passāve, muccite tisu.

Muttā (fem.) in a pearl; muttaṃ (in three genders) in urine, released.

Muttā trong ngọc trai, muttaṃ trong nước tiểu, và trong ba giống khi nói về điều đã được giải thoát.

3289

1014.

3290

Nisedhe vāraṇaṃ, hatthi, liṅga hatthīsu vāraṇo;

Vāraṇaṃ in prohibition; vāraṇo (masc.) in an elephant, elephant gender;

Vāraṇaṃ trong sự ngăn cấm, voi, vāraṇo trong con voi;

3291

Dānaṃ cāge made suddhe, khaṇḍane lavane khaye.

Dānaṃ in giving, pride, purity, cutting, harvesting, and decay.

Dānaṃ trong sự bố thí, sự kiêu ngạo, sự thuần khiết, sự cắt đứt, sự gặt hái, sự tiêu hủy.

3292

1015.

3293

Manotose ca nibbāne, tthaṅgame nibbuti’tthiyaṃ;

Nibbuti (fem.) in mental satisfaction, nibbāna, and cessation.

Nibbuti (giống cái) trong sự hài lòng của tâm, Niết Bàn, và sự diệt vong.

3294

Negamo nigamubbhūte, tathā’paṇopajīvini.

Negamo means born in a city, and also one who lives by trading.

Negamo (thị trấn) được dùng cho nơi phát sinh từ thị trấn, và cũng cho người sống nhờ vào cửa hàng.

3295

1016.

3296

Haritasmiñca paṇṇe ca, palāso kiṃ sukaddume;

Palāso refers to a green leaf, and also a kiṃsukadduma tree;

Palāso (lá) được dùng cho màu xanh và lá cây; còn trong cây sukadduma (cây Butea frondosa) thì sao?

3297

Pakāso pākaṭetīsu, ālokasmiṃ pume mato.

Pakāso is used in the sense of making manifest, and in the masculine gender, it means light.

Pakāso (sự hiển lộ) được dùng cho những gì rõ ràng, và được xem là ánh sáng (nam tính).

3298

1017.

3299

Pakkaṃ phalamhi, taṃ nāsu, mmukhe^* pariṇate tisu;

Pakkaṃ means fruit; that (Pakka) is applied in all three genders to something ripe or matured;

Pakkaṃ (quả chín) là quả; nó là danh từ giống trung. Đối với những gì đã chín (pariṇate), nó là ba giống.

3300

Piṇḍo ājīvane dehe, piṇḍane goḷake mato.

Piṇḍo is understood as livelihood, body, a mass, and a ball.

Piṇḍo (khối) được dùng cho sinh kế, thân thể, sự vón cục, và vật hình cầu.

3301

1018.

3302

Vaṭṭo paribbaye kammā, dike, so vaṭṭule tisu;

Vaṭṭo means expenditure and actions (kammā); that (Vaṭṭo) is applied in all three genders to something round;

Vaṭṭo (sự xoay vần) được dùng cho chi tiêu, nghiệp, v.v.; nó là ba giống khi nói về hình tròn.

3303

Paccāhāre paṭihāro, dvāre ca dvārapālake.

Paṭihāro means a return offering of food, a door, and a doorkeeper.

Paṭihāro (người gác cổng) được dùng cho việc cự tuyệt, ở cổng và người gác cổng.

3304

1019.

3305

Nāriyaṃ bhīru kathitā, bhīruke so tiliṅgiko;

Bhīru is said of a timid woman; that (Bhīru) is applied in all three genders to something timid;

Bhīru (người nhút nhát) được nói là giống cái; nó là ba giống khi nói về người nhút nhát.

3306

Vikaṭaṃ gūthamuttādo, vikaṭo vikate tisu.

Vikaṭaṃ means excrement and urine; vikaṭo is applied in all three genders to something deformed or ugly.

Vikaṭaṃ (chất thải) là phân và nước tiểu, v.v.; vikaṭo là ba giống khi nói về sự biến dạng.

3307

1020.

3308

Vāmaṃ sabyamhi, taṃ cāru, viparītesu tīsva’tha;

Vāmaṃ means left; and that (Vāma) is applied in all three genders to something beautiful and contrary;

Vāmaṃ (trái) là bên trái; nó là ba giống khi nói về cái đẹp và sự đối lập.

3309

Saṅkhyābhede sarabye ca, cihaṇe lakkha muccate.

Lakkha is said of a numerical distinction, a target, and a mark.

Lakkha (dấu hiệu) được nói là sự khác biệt về số lượng, con nai srabha, và dấu hiệu.

3310

1021.

3311

Seṇī’tthī samasippīnaṃ, gaṇe cā’valiyaṃ pica;

Seṇī (feminine) refers to a group of people of the same profession, and also a row;

Seṇī (hàng) là giống cái, được dùng cho nhóm người cùng nghề và hàng.

3312

Sudhāyaṃ dhūliyaṃ cuṇṇo, cuṇṇañca vāsacuṇṇake.

Cuṇṇo means lime and dust; cuṇṇa also refers to fragrant powder.

Cuṇṇo (bột) được dùng cho vôi và bụi; cuṇṇa (bột thơm) cũng được dùng cho bột thơm.

3313

1022.

3314

Jetabbe’tippasatthe’ti, vuddhe jeyyaṃ tisū’ritaṃ;

Jeyyaṃ is used in all three genders for something to be conquered, something excellent, and something old;

Jeyyaṃ (đáng chiến thắng) được nói là ba giống khi nói về đáng chiến thắng, rất đáng khen ngợi, và đã trưởng thành.

3315

Takke tu mathitaṃ hotyā,

Mathitaṃ means buttermilk,

Mathitaṃ (sữa đông) là sữa đông,

3316

Lolite mathito tisu.

and mathito is applied in all three genders to something churned.

Mathito (đã khuấy) là ba giống khi nói về đã khuấy.

3317

1023.

3318

Abbhuto’cchariye tīsu, paṇe cevā’ bbhuto pume;

Abbhuto is applied in all three genders to something wonderful, and abbhuto (masculine) means a marvel;

Abbhuto (kỳ diệu) là ba giống khi nói về sự kỳ diệu, và abbhuto (sự kỳ diệu) là giống đực.

3319

Mecako pucchamūlamhi, kaṇhepi mecako tisu.

Mecako means the root of a peacock's tail; mecako is also applied in all three genders to something black.

Mecako (màu đen) được dùng cho gốc đuôi, và mecako là ba giống khi nói về màu đen.

3320

1024.

3321

Vasavattī pume māre, vasavattāpake tisu;

Vasavattī (masculine) means Māra, and vasavattāpake is applied in all three genders to one who controls;

Vasavattī (kẻ thống trị) là giống đực khi nói về Māra, và là ba giống khi nói về kẻ thống trị.

3322

Sambhave cā’ suci pume, amejjhe tīsu dissati.

Asuci (masculine) means semen, and it is seen in all three genders for something impure.

Asuci (không trong sạch) là giống đực khi nói về sự phát sinh, và là ba giống khi nói về sự không trong sạch.

3323

1025.

3324

Accho ikke pume vutto, pasannamhi tiliṅgiko;

Accho (masculine) is said of a bear, and it is applied in all three genders to something clear;

Accho (trong sạch) được nói là giống đực khi nói về gấu, và là ba giống khi nói về sự trong sạch.

3325

Baḷise selabhede ca, vaṅko, so kuṭile tisu.

Vaṅko means a fishhook and a kind of rock; that (Vaṅko) is applied in all three genders to something crooked.

Vaṅko (cong) được dùng cho lưỡi câu và loại đá; nó là ba giống khi nói về sự cong queo.

3326

1026.

3327

Kuṇapamhi chavo ñeyyo,

Chavo should be understood as a corpse,

Chavo (xác chết) được biết là xác chết,

3328

Lāmake so tiliṅgiko;

and it is applied in all three genders to something inferior;

Nó là ba giống khi nói về sự thấp kém.

3329

Sabbasmiṃ sakalo tīsu, addhamhi purise siyā.

Sakalo is applied in all three genders to something whole, and in the masculine gender, it refers to half.

Sakalo (toàn bộ) là ba giống khi nói về toàn bộ, và là giống đực khi nói về một nửa.

3330

1027.

3331

Candaggāhādike cevu, ppādo uppattiyaṃ pica;

Uppādo means the eclipse of the moon and other celestial bodies, and also origination;

Uppādo (sự xuất hiện) được dùng cho nguy hiểm như nhật thực và nguyệt thực, và cũng cho sự phát sinh.

3332

Padussane padoso ca, kathito saṃvarīmukhe.

Padoso is said of defilement and the beginning of night.

Padoso (sự ô uế) được nói là sự ô uế và sự khởi đầu của buổi tối.

3333

1028.

3334

Rudhire lohitaṃ vuttaṃ, rattamhi lohito tisu;

Lohitaṃ is said of blood, and lohito is applied in all three genders to something red;

Lohitaṃ (máu) được nói là máu, lohito (đỏ) là ba giống khi nói về màu đỏ.

3335

Uttamaṅge pume muddhā, muddho mūḷhe tiliṅgiko.

Muddhā (masculine) means the head, and muddho is applied in all three genders to something foolish.

Muddhā (đầu) là giống đực khi nói về đỉnh đầu, muddho (ngu si) là ba giống khi nói về sự ngu si.

3336

1029.

3337

Raṭṭhamhi vijitaṃ vuttaṃ, jite ca vijito tisu;

Vijitaṃ is said of a kingdom, and vijito is applied in all three genders to something conquered;

Vijitaṃ (vương quốc) được nói là vương quốc, vijito (đã chiến thắng) là ba giống khi nói về đã chiến thắng.

3338

Parittaṃ tu parittāṇe, paritto tīsu appake.

Parittaṃ means protection, and paritto is applied in all three genders to something small.

Parittaṃ (sự bảo vệ) là sự bảo vệ, paritto (nhỏ) là ba giống khi nói về sự nhỏ bé.

3339

1030.

3340

Kumbhaṇḍo devabhede ca, dissati vallijātiyaṃ;

Kumbhaṇḍo refers to a class of devas, and is seen in a type of creeper;

Kumbhaṇḍo (Kumbhaṇḍa) được dùng cho một loại chư thiên, và cũng được dùng cho một loại dây leo.

3341

Catutthaṃse pade pādo, paccantaselaraṃsisu.

Pādo means a fourth part, a foot, a mountain on the border, and a ray of light.

Pādo (chân) được dùng cho một phần tư, một câu thơ, dãy núi biên giới, và tia sáng.

3342

1031.

3343

Vaṅgo lohantare vaṅgā, dese pume bahumhi ca;

Vaṅgo is a type of metal; vaṅgā (masculine, plural) refers to a country;

Vaṅgo (thiếc) là một kim loại khác, vaṅgā (vùng Vaṅga) là một quốc gia, giống đực khi nói về số nhiều.

3344

Kammārabhaṇḍabhede ca, khaṭake muṭṭhi ca dvisu.

Muṭṭhi (both genders) refers to a kind of blacksmith's tool and a closed fist.

Muṭṭhi (nắm tay) là một loại dụng cụ của thợ rèn, và nắm tay, cả hai đều là hai giống.

3345

1032.

3346

Ambaṇaṃ doṇiyaṃ ce’kā, dasadoṇappamāṇake;

Ambaṇaṃ means a trough, and also a measure of ten doṇas;

Ambaṇaṃ (thùng) được dùng cho thùng và một đơn vị đo lường mười thùng.

3347

Adhiṭṭhitiya mādhāre, ṭhāne’ dhiṭṭhāna muccate.

Adhiṭṭhāna is said of resolution, a base, and a place.

Adhiṭṭhāna (nền tảng) được nói là sự quyết tâm, nền tảng, và vị trí.

3348

1033.

3349

Pume mahesī sugate, deviyaṃ nāriyaṃ matā;

Mahesī (masculine) refers to the Buddha, and (feminine) is understood as a queen;

Mahesī (đại nữ) là giống đực khi nói về Đức Phật, và được xem là giống cái khi nói về hoàng hậu.

3350

Upaddave upasaggo, dissati pādikepi ca.

Upasaggo means calamity, and is also seen in prefixes.

Upasaggo (tai họa) được dùng cho tai họa, và cũng được dùng cho tiền tố.

3351

1034.

3352

Vakkaṃ koṭṭhāsabhedasmiṃ, vakko vaṅke tisu’ccate;

Vakkaṃ means a type of share, and vakko is said in all three genders of something crooked;

Vakkaṃ (thận) là một loại bộ phận, vakko (cong) được nói là ba giống khi nói về sự cong.

3353

Vijjā vede ca sippe ca, tivijjādo ca buddhiyaṃ.

Vijjā means knowledge, art, the three knowledges, and wisdom.

Vijjā (kiến thức) được dùng cho kinh Veda, nghề thủ công, ba loại kiến thức, v.v., và trí tuệ.

3354

1035.

3355

Samādhimhi pume’ kaggo, nākule vāccaliṅgiko;

Ekaggo (masculine) refers to concentration, and it is applied in all three genders to an ichneumon;

Ekaggo (tập trung) là giống đực khi nói về định, và là ba giống khi nói về chồn.

3356

Pajjaṃ siloke, pajjo’ddhe, pajjo pādahite tisu.

Pajjaṃ means a stanza; pajjo means half (a stanza); pajjo is applied in all three genders to something beneficial to the feet.

Pajjaṃ (thơ) là thơ, pajjo (một nửa câu thơ) là một nửa câu thơ, pajjo (thuộc về chân) là ba giống khi nói về thuộc về chân.

3357

1036.

3358

Katako rukkhabhedasmiṃ, katako kittime tisu;

Katako means a kind of tree; katako is applied in all three genders to something artificial;

Katako (cây Kataka) là một loại cây, katako (nhân tạo) là ba giống khi nói về nhân tạo.

3359

Vidheyye assavo tīsu, pubbamhī purise siyā.

Assavo is applied in all three genders to something obedient, and in the masculine gender, it means pus.

Assavo (có thể nghe được) là ba giống khi nói về có thể nghe được, và là giống đực khi nói về chất lỏng.

3360

1037.

3361

Kalyāṇe kathitaṃ khemaṃ, tīsu laddhattharakkhaṇe;

Khemaṃ is said of well-being, and in all three genders of the preservation of gains;

Khemaṃ (an toàn) được nói là an lành, ba giống khi nói về sự bảo vệ những gì đã đạt được.

3362

Atho niyojane vuttaṃ, kāriyepi payojanaṃ.

Then payojanaṃ is said of an appointment, and also of an undertaking.

Và payojanaṃ (mục đích) được nói là sự sắp đặt và công việc.

3363

1038.

3364

Assattho tīsu assāsa, ppatte, bodhiddume pume;

Assattho is applied in all three genders to someone who has found solace, and (masculine) to the Bodhi tree;

Assattho (đã được an ủi) là ba giống khi nói về đã được an ủi, và là giống đực khi nói về cây Bồ đề.

3365

Tīsu luddo kurūre ca, nesādamhi pume siyā.

Luddo is applied in all three genders to something cruel, and (masculine) to a hunter.

Luddo (hung ác) là ba giống khi nói về hung ác, và là giống đực khi nói về thợ săn.

3366

1039.

3367

Vilaggo tīsu laggasmiṃ, pume majjhamhi dissati;

Vilaggo is applied in all three genders to something attached, and (masculine) is seen in the waist;

Vilaggo (đã dính) là ba giống khi nói về đã dính, và là giống đực khi nói về giữa.

3368

Aḍḍho tvanitthiyaṃ bhāge, dhanimhi vāccaliṅgiko.

Aḍḍho means a share (neuter), and it is applied in all three genders to someone wealthy.

Aḍḍho (một nửa) là giống trung khi nói về một phần, và là ba giống khi nói về người giàu có.

3369

1040.

3370

Kaṭṭhaṃ dārumhi, taṃ kicche, gahane kasite tisu;

Kaṭṭhaṃ means wood; and that (Kaṭṭha) is applied in all three genders to something difficult, dense, and tilled;

Kaṭṭhaṃ (gỗ) là gỗ; nó là ba giống khi nói về khó khăn, rừng rậm, và đã cày xới.

3371

Sasantāne ca visaye, gocare’ jjhatta muccateti.

Ajjhatta is said of one's own continuity, sense object, and sphere.

Ajjhatta (nội tại) được nói là dòng dõi, đối tượng, và phạm vi.

3372

Iti addhānekatthavaggo.

Here ends the chapter on words with multiple meanings (addhānekatthavaggo).

Như vậy là hết chương về các từ có nhiều nghĩa, các từ chỉ địa điểm.

3373

1041.

3374

Bhuvane ca jane loko, moretvaggimhi so sikhī;

Loko means world and people; sikhī (masculine) means peacock and fire;

Loko (thế giới) là thế giới và con người, sikhī (ngọn lửa) là con công và ngọn lửa.

3375

Siloko tu yase pajje,

Siloko means fame and a stanza,

Siloko (danh tiếng) là danh tiếng và thơ,

3376

Rukkhe tu sāmike dhavo.

and dhavo means a tree and a master.

Dhavo (chồng) là cây và chồng.

3377

1042.

3378

Vaṭabyāmesu nigrodho, dhaṅko tu vāyase bake;

Nigrodho means the Banyan tree and an expanse; dhaṅko means a crow and a heron;

Nigrodho (cây đa) là cây đa và tầm vóc, dhaṅko (quạ) là quạ và cò.

3379

Vāro tva’vasarā’hesu, kucetvabbhe payodharo.

Vāro means an opportunity and a day; then payodharo means a cloud and a breast.

Vāro (lượt) là cơ hội và ngày, payodharo (mây) là vú và mây.

3380

1043.

3381

Ucchaṅge lakkhaṇe cā’ ṅko, rasmi’tthī juti rajjusu;

Aṅko means a lap and a mark; rasmi (feminine) means a ray and a rope;

Aṅko (dấu hiệu) là lòng và dấu hiệu, rasmi (tia sáng) là giống cái, là tia sáng và dây thừng.

3382

Diṭṭho’bhāsesu āloko,

Āloko is seen as light,

Āloko (ánh sáng) là ánh sáng và hình ảnh,

3383

Buddho tu paṇḍite jine.

and buddho means a wise person and the Buddha.

Buddho (Phật) là người trí và Đức Phật.

3384

1044.

3385

Sūraṃ’sūsu pume bhānū, daṇḍo tu muggare dame;

Bhānū (masculine) means the sun and a ray; daṇḍo means a club and punishment;

Bhānū (mặt trời) là giống đực khi nói về mặt trời và tia sáng, daṇḍo (gậy) là chùy và sự trừng phạt.

3386

Devamacchesva’ nimiso, pattho tu mānasānusu.

Animiso means devas and fish; pattho means a measure and a desire.

Animiso (chư thiên) là chư thiên và cá, pattho (đơn vị đo) là đơn vị đo và tâm trí.

3387

1045.

3388

Ātaṅko roga tāpesu,

Ātaṅko means disease and heat,

Ātaṅko (bệnh tật) là bệnh tật và sự đau khổ,

3389

Mātaṅgo sapace gaje;

mātaṅgo means a low-caste person and an elephant;

Mātaṅgo (voi) là người thấp kém và voi.

3390

Migo pasu kuruṅgesu, ulūki’ndesu kosiyo.

Migo means an animal and an antelope; kosiyo means an owl and Indra.

Migo (thú) là thú và nai, kosiyo (cú) là cú và Indra.

3391

1046.

3392

Viggaho kalahe kāye, puriso māṇava’ttasu;

Viggaho means quarrel and body; puriso means a man and a person;

Viggaho (cơ thể) là tranh cãi và cơ thể, puriso (người đàn ông) là người đàn ông và tự ngã.

3393

Dāyādo bandhave putte, sire sīsaṃ tipumhi ca.

Dāyādo means a relative and a son; sīsaṃ means head (all three genders).

Dāyādo (người thừa kế) là người thân và con trai, sīsaṃ (đầu) là đầu, là ba giống.

3394

1047.

3395

Balihatthaṃ’sūsu karo, dante vippe’ṇḍaje dvijo;

Karo means tax, hand, and ray; dvijo means a tooth, a Brahmin, and a bird;

Karo (tay) là cống vật, tay và tia sáng, dvijo (Brahmin) là răng, Brahmin và chim.

3396

Vattaṃ pajjā’nanā’cāre, dhaññaṅge sukhume kaṇo.

Vattaṃ means a stanza, a face, and conduct; kaṇo means a part of grain and something minute.

Vattaṃ (hành vi) là câu thơ, khuôn mặt và hành vi, kaṇo (hạt) là hạt ngũ cốc và sự nhỏ bé.

3397

1048.

3398

Thambho thūṇa jaḷattesu, sūpo kummāsa byañjane;

Thambho means a pillar and inertia; sūpo means porridge and curry;

Thambho (cột) là cột và sự ngu si, sūpo (canh) là cháo và món ăn.

3399

Gaṇḍo phoṭe kapolamhi, aggho mūlye ca pūjane.

Gaṇḍo means a boil and a cheek; aggho means value and worship.

Gaṇḍo (mụn nhọt) là mụn nhọt và má, aggho (giá trị) là giá trị và sự cúng dường.

3400

1049.

3401

Pakāro tulya bhedesu, sakunto bhāsapakkhisu;

Pakāro means similarity and kind; sakunto means a kind of bird and a bird;

Pakāro (loại) là loại tương tự và sự khác biệt, sakunto (chim) là chim ưng và chim.

3402

Bhāgye vidhi vidhāne ca, sare khagge ca sāyako.

Vidhi means fate and regulation; sāyako means an arrow and a sword.

Vidhi (phép tắc) là vận may và phép tắc, sāyako (mũi tên) là mũi tên và kiếm.

3403

1050.

3404

Sāraṅgo cātake eṇe, pattī tu sarapakkhisu;

Sāraṅgo means a cuckoo and an antelope; pattī (feminine) means an arrow and a bird;

Sāraṅgo (nai) là chim cúc cu và nai, pattī (lá) là lá và chim.

3405

Sede pāko vipāke tha,

Pāko means sweat and result; then

Pāko (sự chín) là sự chín và kết quả,

3406

Bhikkhubhede caye gaṇo.

gaṇo means a group of bhikkhus and a collection.

Gaṇo (nhóm) là loại tỳ khưu và sự tích lũy.

3407

1051.

3408

Rāsi puñje ca mesā’do,

Rāsi means a heap and the zodiacal sign Aries;

Rāsi (đống) là đống và cung Bạch Dương, v.v.,

3409

Asse loṇe ca sindhavo;

sindhavo means a horse and salt;

Sindhavo (ngựa) là ngựa và muối.

3410

Saṃvaṭṭe palayo nāse, pūgo kamukarāsisu.

Palayo means cosmic destruction and ruin; pūgo means a betel nut and a multitude.

Palayo (hủy diệt) là sự hủy diệt và sự tan rã, pūgo (đống cau) là đống cau.

3411

1052.

3412

Amate tu sudhā lepe, abhikhyā nāma raṃsisu;

Sudhā means nectar and plaster; abhikhyā means name and light;

Sudhā (cam lồ) là cam lồ và vôi, abhikhyā (vẻ đẹp) là tên và tia sáng.

3413

Satti sāmatthiye satthe, mahī najjantare bhuvi;

Satti means power and a spear; mahī means between rivers and the earth;

Satti (sức mạnh) là sức mạnh và vũ khí, mahī (đất) là dòng sông và đất.

3414

Līlā kriyā vilāsesu,

Līlā means action and grace,

Līlā (duyên dáng) là hành động và sự duyên dáng,

3415

Satte tu atraje pajā.

and pajā means living beings and offspring.

Pajā (con cái) là chúng sinh và con cái.

3416

1053.

3417

Ñāṇe lābhe upaladdhi, paveṇī kuthaveṇisu;

Upaladdhi means knowledge and acquisition; paveṇī means a mat and a braid;

Upaladdhi (sự đạt được) là kiến thức và sự đạt được, paveṇī (dòng dõi) là tấm thảm và bím tóc.

3418

Pavatti vutti vattāsu, vetane bharaṇe bhati.

Pavatti means occurrence, livelihood, and discourse; bhati means wages and sustenance.

Pavatti (sự tiếp diễn) là sự tiếp diễn và hành vi, bhati (tiền công) là tiền lương và sự nuôi dưỡng.

3419

1054.

3420

Ācārepi mariyādā, bhūti sattā samiddhisu;

Mariyādā means custom; bhūti means existence and prosperity;

Mariyādā (giới hạn) cũng là hành vi, bhūti (sự hiện hữu) là sự hiện hữu và sự thịnh vượng.

3421

Soppe pamāde tandī ca, yātrā gamana vuttisu.

Tandī means sleepiness and heedlessness; yātrā means journey and livelihood.

Tandī (sự uể oải) là buồn ngủ và sự lơ đễnh, yātrā (cuộc hành trình) là cuộc hành trình và sinh kế.

3422

1055.

3423

Nindā kucchā’pavādesu, kaṅgu dhañña piyaṅgusu;

Nindā means reproach and blame; kaṅgu means millet and foxtail millet;

Nindā (sự khiển trách) là sự khiển trách và sự phỉ báng, kaṅgu (hạt kê) là hạt kê và lúa miến.

3424

Mokkhesive same santi, vibhāge bhatti sevane.

Santi means liberation and peace; bhatti means division and service.

Santi (sự bình an) là sự giải thoát và sự bình an, bhatti (sự chia sẻ) là sự chia sẻ và sự phục vụ.

3425

1056.

3426

Icchāyaṃ jutiyaṃ kanti, rañjane sūrate rati;

Kanti means desire and radiance; rati means attachment and passion;

Kanti (sự mong muốn) là sự mong muốn và vẻ đẹp, rati (sự thích thú) là sự thích thú và sự dũng cảm.

3427

Gehe vasati vāse tha, nadī senāsu vāhinī.

Vasati means a house and dwelling; then vāhinī means a river and an army.

Vasati (chỗ ở) là chỗ ở và sự cư trú, vāhinī (dòng chảy) là sông và quân đội.

3428

1057.

3429

Patthe nāḷe ca nāḷi’tthī, gaṇe samiti saṅgame;

Nāḷi (feminine) means a measure and a tube; samiti means a group and a gathering;

Nāḷi (ống) là giống cái, là ống và thân cây, samiti (hội họp) là nhóm và sự hội họp.

3430

Taṇhā lobhe pipāsāyaṃ, magga vuttīsu vattanī.

Taṇhā means craving and thirst; vattanī means a path and a course of conduct.

Taṇhā (khát ái) là tham lam và khát nước, vattanī (con đường) là con đường và sinh kế.

3431

1058.

3432

Pāṇyaṅge nābhi cakkante, yāce viññatti ñāpane;

Nābhi means a limb of the body and the rim of a wheel; viññatti means request and announcement;

Nābhi (rốn) là rốn và trung tâm bánh xe, viññatti (lời thỉnh cầu) là lời thỉnh cầu và sự thông báo.

3433

Vitti tose vedanāyaṃ, ṭhāne tu jīvite ṭhiti.

Vitti means joy and sensation; ṭhiti means state and duration of life.

Vitti (niềm vui) là niềm vui và cảm giác, ṭhiti (sự tồn tại) là vị trí và sự sống.

3434

1059.

3435

Taraṅge cā’ntare vīci, dhīratte dhāraṇe dhiti;

Vīci means a wave and an interval; dhiti means firmness and retention;

Vīci (sóng) là sóng và khoảng cách, dhiti (sự kiên trì) là sự kiên trì và sự giữ gìn.

3436

Bhū bhūmiyañca bhamuke, sadde vede save suti.

Bhū means earth and an eyebrow; suti means sound, Veda, and hearing.

Bhū (đất) là đất và lông mày, suti (sự nghe) là âm thanh, kinh Veda và sự nghe.

3437

1060.

3438

Gottaṃ nāme ca vaṃse tha, nagare ca ghare puraṃ;

Gottaṃ means name and lineage; then puraṃ means a city and a house;

Gottaṃ (dòng dõi) là tên và dòng dõi, puraṃ (thành phố) là thành phố và nhà.

3439

Okaṃ tu nissaye gehe, kulaṃ tu gottarāsisu.

Okaṃ means dependence and a house; kulaṃ means lineage and a multitude.

Okaṃ (nhà) là nơi nương tựa và nhà, kulaṃ (gia đình) là dòng dõi và nhóm.

3440

1061.

3441

Heme vitte hiraññañca, paññāṇaṃ tva’ṅka vuddhisu;

In gold and wealth: hirañña; in wisdom and sign: paññāṇa;

Hirañña là vàng và tài sản; paññāṇaṃ là dấu hiệu và sự tăng trưởng.

3442

Athā’ mbarañca khe vatthe, guyhaṃ liṅge rahasya’pi.

Also ambara in sky and clothes; guyha in private parts and secret.

Và ambara là bầu trời và y phục; guyhaṃ là bộ phận sinh dục và bí mật.

3443

1062.

3444

Tapo dhamme vate ceva, pāpe tvā’gumhi kibbisaṃ;

Tapo in dharma and ascetic practice; and kibbisa in sin and offense;

Tapo là pháp và giới hạnh; kibbisaṃ là tội lỗi và ác nghiệp.

3445

Ratanaṃ maṇi seṭṭhesu, vassaṃ hāyana vuṭṭhisu.

Ratana in gems and best things; vassa in years and rain.

Ratanaṃ là ngọc báu và những vật tốt đẹp nhất; vassaṃ là năm và mưa.

3446

1063.

3447

Vanaṃ arañña vārīsu, khīramhi tu jale payo;

Vana in forest and water; payo in milk and water;

Vanaṃ là rừng và nước; payo là sữa và nước.

3448

Akkharaṃ lipi mokkhesu, methūnaṃ saṅgame rate.

Akkhara in letters and liberation; methūna in sexual intercourse and delight.

Akkharaṃ là chữ viết và sự giải thoát; methūnaṃ là sự giao hợp và dục lạc.

3449

1064.

3450

Sotaṃ kaṇṇe payovege, riṭṭhaṃ pāpā’subhesu ca;

Sota in ear and water current; riṭṭha in evil and inauspicious;

Sotaṃ là tai và dòng chảy; riṭṭhaṃ là tội lỗi và những điều bất thiện.

3451

Āgu pāpā’parādhesu, ketumhi cihane dhajo.

Āgu in sin and offense; dhajo in banner and sign.

Āgu là tội lỗi và lỗi lầm; dhajo là cờ và dấu hiệu.

3452

1065.

3453

Gopuraṃ dvāramattepi, mandiraṃ nagare ghare;

Gopura in gate alone; mandira in city and house;

Gopuraṃ là cổng; mandiraṃ là thành phố và nhà cửa.

3454

Vāccaliṅgā paramito, byatto tu paṇḍite phuṭe.

From here are adjectives. Byatto in the wise and manifest.

Từ đây trở đi là tính từ; byatto là người trí tuệ và rõ ràng.

3455

1066.

3456

Vallabho dayite’jjhakkhe, jale thūlo mahatyapi;

Vallabho in beloved and superintendent; thūlo in water and large;

Vallabho là người được yêu mến và người đứng đầu; thūlo là nước và lớn.

3457

Kurūre bherave bhīmo,

Bhīmo in cruel and terrible;

Bhīmo là tàn bạo và đáng sợ;

3458

Lolo tu lolupe cale.

Lolo in greedy and unsteady.

Lolo là tham lam và lay động.

3459

1067.

3460

Bībhaccho vikate bhīme, komale tikhiṇe mudu;

Bībhaccho in disgusting and dreadful; mudu in soft and sharp;

Bībhaccho là ghê tởm và đáng sợ; mudu là mềm mại và sắc bén.

3461

Iṭṭhe ca madhure sādu, sādumhi madhuro piye.

Sādu in pleasant and sweet; madhuro in sweet and dear.

Sādu là điều mong muốn và ngọt ngào; madhuro là ngọt ngào và đáng yêu.

3462

1068.

3463

Site tu suddhe odāto, dvijivho sūcakā’hisu;

Odāto in white and pure; dvijivho in informer and snake;

Odāto là trắng và thanh tịnh; dvijivho là kẻ mách lẻo và rắn.

3464

Sakke samattho sambandhe, samattaṃ niṭṭhitā’khile.

Samattho in capable and related; samattaṃ in completed and entire.

Samattho là có khả năng và có liên quan; samattaṃ là hoàn thành và toàn bộ.

3465

1069.

3466

Suddho kevala pūtesu, jighañño’ntā’dhamesu ca;

Suddho in mere and pure; jighañño in lowest and most inferior;

Suddho là thuần khiết và thanh tịnh; jighañño là thấp kém và hạ tiện nhất.

3467

Poṇo’panata ninnesu, añña nīcesu ce’ taro.

Poṇo in inclined and low; itaro in other and low.

Poṇo là nghiêng về và thấp; itaro là khác và thấp kém.

3468

1070.

3469

Suci suddhe site pūte, pesalo dakkhacārusu;

Suci in pure, white, and holy; pesalo in skillful and lovely;

Suci là thanh tịnh, trắng và trong sạch; pesalo là khéo léo và duyên dáng.

3470

Adhamo kucchite ūne, appiye pya’ liko bhave.

Adhamo in contemptible and deficient; aliko also in unpleasant.

Adhamo là đáng khinh và thiếu sót; aliko là không đáng yêu.

3471

1071.

3472

Byāpe asuddhe saṃkiṇṇo, bhabbaṃ yogye ca bhāvini;

Saṃkiṇṇo in pervasive and impure; bhabbaṃ in suitable and destined;

Saṃkiṇṇo là lan rộng và không thanh tịnh; bhabbaṃ là thích hợp và sẽ xảy ra.

3473

Sukhumo appakā’ṇūsu, vuddho there ca paṇḍite.

Sukhumo in small and subtle; vuddho in elder and wise.

Sukhumo là nhỏ và vi tế; vuddho là trưởng lão và người trí tuệ.

3474

1072.

3475

Subhe sādhumhi bhaddo tha, tyā’do ca vipule bahu;

Bhaddo in auspicious and good; bahu in abundant and vast;

Bhaddo là tốt lành và thiện; và bahu là nhiều và rộng lớn.

3476

Dhīro budhe dhitimante, vellitaṃ kuṭile dhute.

Dhīro in the wise and resolute; vellitaṃ in crooked and shaken.

Dhīro là người trí tuệ và kiên trì; vellitaṃ là cong queo và lừa dối.

3477

1073.

3478

Visado byatta setesu, taruṇo tu yuve nave;

Visado in clear and white; taruṇo in young and new;

Visado là rõ ràng và trắng; taruṇo là trẻ và mới.

3479

Yoggaṃ yāne, khame yoggo,

Yoggaṃ in vehicle; yoggo in capable;

Yoggaṃ là xe cộ; yoggo là có khả năng.

3480

Piṇḍitaṃ gaṇite ghane.

Piṇḍitaṃ in computed and dense.

Piṇḍitaṃ là tính toán và dày đặc.

3481

1074.

3482

Budhe’ bhijāto kulaje, vuddho’rūsu mahallako;

Abhijāto in the wise and high-born; mahallako in the old and large;

Abhijāto là người trí tuệ và thuộc dòng dõi cao quý; mahallako là già và lớn.

3483

Kalyāṇaṃ sundare cāpi, himo tu sītalepi ca.

Kalyāṇaṃ also in beautiful; himo also in cold.

Kalyāṇaṃ là tốt đẹp; himo là lạnh.

3484

1075.

3485

Lole tu sīghe capalo, vutte udita muggate;

Capalo in fickle and swift; udita in spoken and arisen;

Capalo là lay động và nhanh chóng; udita là đã nói và đã nổi lên.

3486

Āditte gabbite ditto, piṭṭhaṃ tu cuṇṇitepi ca.

Ditto in inflamed and arrogant; piṭṭhaṃ also in powdered.

Ditto là đã cháy và kiêu ngạo; piṭṭhaṃ là bột.

3487

1076.

3488

Vigate vāyite^* vītaṃ, bhāvitaṃ vaḍḍhitepi ca;

Vītaṃ in gone and fanned; bhāvitaṃ also in developed;

Vītaṃ là đã qua và đã thổi; bhāvitaṃ là đã phát triển.

3489

Bhajjite patite bhaṭṭho, puṭṭho pucchita posite.

Bhaṭṭho in fallen and disgraced; puṭṭho in questioned and nourished.

Bhaṭṭho là đã rơi và đã sa ngã; puṭṭho là đã hỏi và đã nuôi dưỡng.

3490

1077.

3491

Jāto bhūte caye jātaṃ,

Jāto in born and accumulated;

Jāto là đã sinh ra;

3492

Paṭibhāgo samā’risu;

Paṭibhāgo in equal and rival;

Paṭibhāgo là tương đương và giống nhau.

3493

Sūro vīre ravisūre, duṭṭho kuddhe ca dūsite.

Sūro in hero and sun-god; duṭṭho in angry and corrupted.

Sūro là dũng sĩ và mặt trời; duṭṭho là tức giận và bị ô uế.

3494

1078.

3495

Diṭṭho’rimhi’kkhite diṭṭho^* ,

Diṭṭho in enemy and seen;

Diṭṭho là kẻ thù và đã thấy;

3496

Mūḷhe pote ca bāliso;

Bāliso in foolish and young;

Bāliso là ngu muội và con non.

3497

Nindāyaṃ khepane khepo, niyamo nicchaye vate.

Khepo in blame and wasting; niyamo in determination and vow.

Khepo là sự khiển trách và sự mất mát; niyamo là sự quyết định và giới hạnh.

3498

1079.

3499

Salākāyaṃ kuso dabbhe,

Kuso in rod and dabha grass;

Kuso là que thăm và cỏ dabbha;

3500

Bālyādo tu khaye vayo;

Vayo in childhood and decline;

Vayo là tuổi thơ và sự suy tàn.

3501

Lepa gabbesva’ valepo, aṇḍajo mīnapakkhisu.

Avalepo in anointing and arrogance; aṇḍajo in fish and birds.

Avalepo là sự bôi trét và sự kiêu ngạo; aṇḍajo là cá và chim.

3502

1080.

3503

Bilāle nakule babbu, mantho manthanasattusu;

Babbu in cat and mongoose; mantho in churning and churner;

Babbu là mèo và chồn; mantho là sự khuấy trộn và dụng cụ khuấy.

3504

Vālo kese’ssādilome,

Vālo in hair and horse-hair;

Vālo là tóc và lông ngựa;

3505

Saṅghāto ghātarāsisu.

Saṅghāto in killing and heap.

Saṅghāto là sự tập hợp và khối lượng.

3506

1081.

3507

Gopagāme rave ghoso, sūto sārathivandisu;

Ghoso in cowherd village and sound; sūto in charioteer and eulogist;

Ghoso là người chăn bò, làng mạc và tiếng ồn; sūto là người đánh xe và người ca ngợi.

3508

Mālyaṃ tu pupphe taddāme, vāho tu sakaṭe haye.

Mālyaṃ in flowers and garlands; vāho in cart and horse.

Mālyaṃ là hoa và vòng hoa; vāho là xe cộ và ngựa.

3509

1082.

3510

Khaye’ccane cā’ pacayo, kālo samaya maccusu;

Apacayo in decrease and worship; kālo in time and death;

Apacayo là sự suy giảm và sự tôn kính; kālo là thời gian và cái chết.

3511

Bhe tārakā nettamajjhe, sīmā’ vadhi, ṭṭhitīsu ca.

Tārakā in star and pupil of the eye; sīmā in boundary and stability.

Tārakā là sao và con ngươi; sīmā là giới hạn và vị trí.

3512

1083.

3513

Ābhogo puṇṇatā’vajje-

Ābhogo in fullness and attention;

Ābhogo là sự đầy đủ và sự chú ý;

3514

Svā’ ḷi’tthī sakhi setusu;

Āḷī in row, female friend, and dike;

Āḷi là phụ nữ, bạn bè và đập nước.

3515

Satte thūle tīsu daḷho, latā sākhāya valliyaṃ.

Daḷho in strong, firm, and dense; latā in branch and creeper.

Daḷho là chắc chắn, to lớn và ba; latā là cành cây và dây leo.

3516

1084.

3517

Mutti’tthī mocane mokkhe,

Mutti (feminine) in release and liberation;

Mutti là phụ nữ, sự giải thoát và sự tự do;

3518

Kāyo tu deha rāsisu;

Kāyo in body and heap;

Kāyo là thân thể và khối lượng.

3519

Nīce puthujjano mūḷhe, bhattā sāmini dhārake.

Puthujjano in low and foolish; bhattā in master and supporter.

Puthujjano là người phàm và ngu muội; bhattā là chủ và người nuôi dưỡng.

3520

1085.

3521

Sikhā, piñchesu sikhaṇḍo, satte tva’ttani puggalo;

Sikhaṇḍo in crest and tuft; puggalo in being and self;

Sikhaṇḍo là chỏm tóc, lông đuôi; puggalo là chúng sinh và bản ngã.

3522

Sambādho saṃkaṭe guyhe,

Sambādho in difficulty and secret;

Sambādho là chật hẹp và bí mật;

3523

Nāse khepe parābhavo.

Parābhavo in destruction and ruin.

Parābhavo là sự hủy diệt và sự mất mát.

3524

1086.

3525

Vacco rūpe karīse tha, juti’tthī kantiraṃsisu;

Vacco in form and excrement; juti (feminine) in radiance and rays;

Vacco là hình dạng và phân; juti là ánh sáng và tia sáng.

3526

1087.

3527

Labbhaṃ yutte ca laddhabbe, khaṇḍe paṇṇe dalaṃ mataṃ;

Labbhaṃ in appropriate and obtainable; dalaṃ is said to be in piece and leaf;

Labbhaṃ là thích đáng và có thể đạt được; dalaṃ được xem là mảnh và lá.

3528

Sallaṃ kaṇḍe salākāyaṃ, sucitte dhāvanaṃ gate;

Sallaṃ in arrow and dart; dhāvanaṃ in washing and running;

Sallaṃ là mũi tên và que; dhāvanaṃ là sự chạy và sự đi.

3529

Bhantatthe vibbhamo hāve, moho’vijjāya mucchane.

Vibbhamo in delusion and coquetry; moho in ignorance and fainting.

Vibbhamo là sự lầm lẫn và sự duyên dáng; moho là vô minh và sự bất tỉnh.

3530

1088.

3531

Sedo ghammajale pāke,

Sedo in sweat and cooking;

Sedo là mồ hôi và sự nấu chín;

3532

Goḷe ucchumaye guḷo;

Guḷo in ball and jaggery;

Guḷo là viên và đường mía.

3533

Mitte sahāye ca sakhā, vibhū niccappabhūsu so.

Sakhā in friend and companion; vibhū is he in permanent and lord.

Sakhā là bạn bè và đồng hành; vibhū là vĩnh cửu và toàn năng.

3534

1089.

3535

Khagge kurūre nettiṃso, parasmiṃ atra tīsva’ mu;

Nettiṃso in sword and cruel; amu (three genders) in that and here;

Nettiṃso là gươm và tàn bạo; amu là cái kia, ở đây và ba.

3536

Kalaṅko’ṅkā’pavādesu,

Kalaṅko in mark and slander;

Kalaṅko là vết nhơ và sự phỉ báng;

3537

Dese janapado jane.

Janapado in country and people.

Janapado là đất nước và dân chúng.

3538

1090.

3539

Pajje gāthā vacībhede, vaṃso tva’nvayaveṇusu;

Gāthā in verse and kind of speech; vaṃso in lineage and bamboo;

Gāthā là thơ và loại lời nói; vaṃso là dòng dõi và tre.

3540

Yānaṃ rathādo gamane, sarūpasmiṃ adho talaṃ.

Yānaṃ in vehicle and going; talaṃ in surface and bottom.

Yānaṃ là xe cộ và sự đi; talaṃ là bề mặt và phía dưới.

3541

1091.

3542

Majjho vilagge vemajjhe, pupphaṃ tu kusumo’tusu;

Majjho in middle and center; pupphaṃ in flower and menstruation;

Majjho là ở giữa và trung tâm; pupphaṃ là hoa và mùa.

3543

Sīlaṃ sabhāve subbate, puṅgavo usabhe vare.

Sīlaṃ in nature and virtuous practice; puṅgavo in bull and excellent.

Sīlaṃ là bản chất và giới hạnh; puṅgavo là bò đực và người xuất sắc.

3544

1092.

3545

Kose khagādibīje’ ṇḍaṃ, kuharaṃ gabbhare bile;

Aṇḍaṃ in sheath, sword, and seed; kuharaṃ in cave and hole;

Aṇḍaṃ là trứng, hạt giống; kuharaṃ là hang động và lỗ.

3546

Nettiṃse gaṇḍake khaggo, kadambo tu dume caye.

Khaggo in sword and rhinoceros; kadambo in tree and cluster.

Khaggo là gươm và tê giác; kadambo là cây và đám đông.

3547

1093.

3548

Bhe’dhenuyaṃ rohiṇī’tthī, varaṅgaṃ yoniyaṃ sire;

Rohiṇī (feminine) in star and cow; varaṅgaṃ in vulva and head;

Rohiṇī là sao và bò cái; varaṅgaṃ là âm hộ và đầu.

3549

Akkose sapathe sāpo, paṅkaṃ pāpe ca kaddame.

Sāpo in curse and oath; paṅkaṃ in sin and mud.

Sāpo là lời nguyền và lời thề; paṅkaṃ là tội lỗi và bùn.

3550

1094.

3551

Bhogavatyu’rage bhogī, ssaro tu sivasāmisu;

Bhogī in wealthy and snake; issaro in Shiva and lord;

Bhogī là rắn và người hưởng thụ; issaro là thần Shiva và chủ nhân.

3552

Bale pabhāve vīriyaṃ, tejo tesu ca dittiyaṃ.

Vīriyaṃ in strength and energy; tejo in sharpness and splendor.

Vīriyaṃ là sức mạnh và sự tinh tấn; tejo là sự sáng chói và lửa.

3553

1095.

3554

Dhārā santati khaggaṅge, vānaṃ taṇhāya sibbane;

Dhārā in continuous flow and sword-edge; vānaṃ in craving and weaving;

Dhārā là dòng chảy và cạnh gươm; vānaṃ là khát ái và sự dệt.

3555

Khattā sūte paṭihāre, vitti pīḷāsu vedanā.

Khattā in charioteer and doorkeeper; vedanā in feeling and pain.

Khattā là người đánh xe và người gác cổng; vedanā là cảm thọ và sự đau khổ.

3556

1096.

3557

Thiyaṃ mati’cchāpaññāsu, pāpe yuddhe rave raṇo;

Mati (feminine) in desire and wisdom; raṇo in sin, battle, and sound;

Mati là phụ nữ, ý muốn và trí tuệ; raṇo là tội lỗi, chiến tranh và tiếng ồn.

3558

Lavotu bindu’cchedesu, palāle’^* tisaye bhusaṃ.

Lavo in drop and cutting; bhusaṃ in straw and exceedingly.

Lavo là giọt và sự cắt đứt; bhusaṃ là rơm và rất nhiều.

3559

1097.

3560

Bādhā dukkhe nisedhe ca, mūlapadepi mātikā;

Bādhā in suffering and hindrance; mātikā also in main point;

Bādhā là đau khổ và sự ngăn cấm; mātikā là mẫu đề và tiêu đề.

3561

Sneho tele’dhikappeme,

Sneho in oil and excessive affection;

Sneho là dầu và tình yêu sâu sắc;

3562

Gharā’pekkhāsu ālayo.

Ālayo in dwelling and attachment.

Ālayo là nhà và sự bám víu.

3563

1098.

3564

Ketusmiṃ ketanaṃ gehe, ṭhāne bhūmi’tthiyaṃ bhuvi;

Ketanaṃ in banner and house; bhūmi (feminine) in place and ground;

Ketanaṃ là cờ và nhà; bhūmi là phụ nữ và đất.

3565

Lekhye lekho rāji lekhā, pūjite bhagavā jine.

Lekho in writing; lekhā in line; bhagavā in revered and the Buddha.

Lekho là chữ viết; lekhā là hàng; bhagavā là bậc Giác ngộ và người được tôn kính.

3566

1099.

3567

Gadā satthe gado roge, nisajjā pīṭhesvā’ sanaṃ;

Gadā in club; gado in disease; āsanaṃ in seat and stool;

Gadā là vũ khí; gado là bệnh tật; āsanaṃ là chỗ ngồi và ghế.

3568

Tathāgato jine satte,

Tathāgato in the Buddha and being;

Tathāgato là bậc Giác ngộ và chúng sinh;

3569

Caye dehe samussayo.

Samussayo in accumulation and body.

Samussayo là sự tích lũy và thân thể.

3570

1100.

3571

Bilaṃ koṭṭhāsa chiddesu, vajjaṃ dose ca bheriyaṃ;

Bilaṃ in portion and hole; vajjaṃ in fault and drum;

Bilaṃ là phần và lỗ hổng; vajjaṃ là lỗi lầm và trống.

3572

Kāle dīghañjase’ ddhānaṃ, āliyaṃ setu kāraṇe.

Addhānaṃ in time and long road; setu in dike and cause.

Addhānaṃ là thời gian và con đường dài; setu là đập nước và nguyên nhân.

3573

1101.

3574

Okāso kāraṇe dese,

Okāso in cause and place;

Okāso là nguyên nhân và nơi chốn;

3575

Sabhā gehe ca saṃsade;

Sabhā in house and assembly;

Sabhā là nhà và hội đồng.

3576

Yūpo thambhe ca pāsāde, ayanaṃ gamane pathe.

Yūpo in pillar and palace; ayanaṃ in going and path.

Yūpo là cột và cung điện; ayanaṃ là sự đi và con đường.

3577

1102.

3578

Akko rukkhantare sūre,

Akko in another tree and sun;

Akko là cây và mặt trời;

3579

Asso koṇe hayepi ca;

Asso in corner and horse;

Asso là góc và ngựa.

3580

Aṃso khandhe ca koṭṭhāse,

Aṃso in shoulder and portion;

Aṃso là vai và phần;

3581

Jālaṃ sūsva’ cci no pume.

Acci (not masculine) in flame and net.

Acci là lửa và không phải nam tính.

3582

1103.

3583

Nāsā’sattesva’ bhāvo tha,

Abhāvo in non-existence and absence;

Abhāvo là sự thiếu vắng và sự không tồn tại;

3584

Anna modana bhuttisu;

Anna in cooked rice and food;

Anna là cơm và thức ăn.

3585

Jīvaṃ pāne jane jīvo,

Jīvaṃ in life; jīvo in being;

Jīvaṃ là sự sống; jīvo là chúng sinh;

3586

Ghāso tva’nne ca bhakkhaṇe.

Ghāso in food and eating.

Ghāso là thức ăn và sự ăn.

3587

1104.

3588

Chadane’ cchādanaṃ vatthe, nikāyo geharāsisu;

Acchādanaṃ in covering and clothing; nikāyo in dwelling and collection;

Acchādanaṃ là sự che đậy và y phục; nikāyo là nhà và khối lượng.

3589

Annādo āmisaṃ maṃse; Dikkhā tu yajane’ccane.

Āmisa means food and meat; Dikkhā means consecration and worship.

Āmisaṃ (thức ăn) trong thịt; Dikkhā (sự thọ giới) trong sự cúng dường và tôn kính.

3590

1105.

3591

Kriyāyaṃ kārikā pajje,

Kārikā means action and a verse;

Kārikā (sự làm) trong hành động, trong bài kệ,

3592

Ketu tu cihane dhaje;

Ketu means a sign and a banner;

Ketu (cờ) trong dấu hiệu, trong cờ;

3593

Kusumaṃ thīraje pupphe, vānare tu budhe kavi.

Kusuma means a woman's menstrual period and a flower; Kavi means a monkey and a wise person.

Kusumaṃ (hoa) trong kinh nguyệt, trong hoa; Kavi (nhà thơ) trong khỉ, trong người khôn ngoan.

3594

1106.

3595

Adhare kharabhe oṭṭho, luddo tu luddakepi ca;

Oṭṭha means a lip and a camel; Ludda means cruel and a hunter;

Oṭṭho (môi) ở môi, ở con lạc đà; Luddo (hung dữ) ở thợ săn;

3596

Kalusaṃ tvā’vile pāpe, pāpe kali parājaye.

Kalusa means unclear and evil; Kali means evil and defeat.

Kalusaṃ (dơ bẩn) ở dơ bẩn, ở tội lỗi; Kali (tội lỗi) ở tội lỗi, ở sự thất bại.

3597

1107.

3598

Kantāro vana, duggesu, caro cāramhi cañcale;

Kantāra means a forest and a difficult place; Cara means wandering and restless;

Kantāro (rừng) trong rừng, trong nơi hiểm trở; Caro (sự đi) trong sự đi, trong sự bất định;

3599

Janāvāse gaṇe gāmo, cammaṃ tu phalake tace.

Gāma means an inhabited place and a group; Camma means a plank and hide.

Gāmo (làng) trong nơi dân cư, trong nhóm; Cammaṃ (da) trong tấm ván, trong da.

3600

1108.

3601

Āmodo hāsa gandhesu,

Āmoda means joy and fragrance;

Āmodo (sự vui mừng) trong sự vui mừng, trong mùi hương,

3602

Cāru tu kanakepi ca;

Cāru also means gold;

Cāru (đẹp) cũng trong vàng;

3603

Sattāyaṃ bhavanaṃ gehe, lese tu khalite chalaṃ.

Bhavana means an existence and a house; Chala means a pretext and a fault.

Bhavanaṃ (sự hiện hữu) trong sự hiện hữu, trong nhà; Chalaṃ (sự lừa dối) trong sự lừa dối, trong sự sai lầm.

3604

1109.

3605

Veraṃ pāpe ca paṭighe, taco cammani vakkale;

Vera means hostility and hatred; Taca means hide and bark;

Veraṃ (thù hận) trong tội lỗi và sự thù hận; Taco (da) trong da, trong vỏ cây;

3606

Ucce’dhirohe āroho, nettaṃ vatthantara’kkhisu.

Āroha means a height and an ascent; Netta means a cloth and eyes.

Āroho (sự leo lên) trong sự cao, trong sự leo lên; Nettaṃ (mắt) trong vải, trong mắt.

3607

1110.

3608

Paṭihāre mukhe dvāraṃ, pete ñāte mato tisu;

Dvāra means a door and a mouth; Mata (in three genders) means deceased and known;

Dvāraṃ (cửa) ở cổng, ở mặt; Mato (đã chết) ở người chết, ở người thân, ở ba giới;

3609

Māso paraṇṇa kālesu, naggo tva’celakepi ca.

Māsa means a month and a measure; Naggā means naked and an ascetic.

Māso (tháng) ở các loại đậu, ở thời gian; Naggo (trần truồng) cũng ở người không mặc quần áo.

3610

1111.

3611

Dose ghāte ca paṭigho, migādo chagale pasu;

Paṭigha means anger and striking; Pasu means an animal and a goat;

Paṭigho (sự thù hận) trong lỗi lầm, trong sự giết hại; Pasu (gia súc) ở thú hoang, ở dê;

3612

Arūpe cā’vhaye nāmaṃ, daro daratha bhītisu.

Nāma means formless and appellation; Dara means sorrow and fear.

Nāmaṃ (tên) ở vô sắc, ở sự gọi; Daro (sự sợ hãi) trong sự sợ hãi, trong sự kinh hoàng.

3613

1112.

3614

Yācane bhojane bhikkhā,

Bhikkhā means begging and food;

Bhikkhā (khất thực) trong sự xin, trong thức ăn,

3615

Bhāre tva’tisaye bharo;

Bhāra means a burden and excess;

Bharo (gánh nặng) cũng trong gánh nặng, trong sự quá mức;

3616

Dabbi’ndajāyāsu sujā, meghe tva’ bbhaṃ vihāyase.

Sujā means a ladle and the daughter of Sujāta; Abbha means a cloud and the sky.

Sujā (tên riêng) trong muỗng, trong Indajā; Abbhaṃ (mây) cũng trong mây, trong bầu trời.

3617

1113.

3618

Modako khajjabhedepi, maṇike ratane maṇi;

Modaka means a sweetmeat; Maṇi means a jewel and a gem;

Modako (bánh ngọt) cũng trong loại bánh ăn được; Maṇi (ngọc) trong ngọc, trong đá quý;

3619

Selā’rāmesu malayo,

Malaya means a mountain and a garden;

Malayo (núi Malaya) ở núi, ở vườn,

3620

Sabhāva’ṅkesu lakkhaṇaṃ.

Lakkhaṇa means a characteristic and a mark.

Lakkhaṇaṃ (dấu hiệu) ở bản chất, ở dấu hiệu.

3621

1114.

3622

Havi sappimhi hotabbe, siro seṭṭhe ca muddhani;

Havi means ghee and an offering; Sira means chief and head;

Havi (lễ vật) trong bơ lỏng, trong lễ vật; Siro (đầu) ở điều tốt nhất, ở đầu;

3623

Vicārepi viveko tha, sikharī pabbate dume.

Viveka means investigation and seclusion; Sikharī means a mountain and a tree.

Viveko (sự phân biệt) cũng trong sự xem xét; Sikharī (đỉnh núi) ở núi, ở cây.

3624

1115.

3625

Vego jave pavāhe ca, saṅku tu khilahetisu;

Vega means speed and current; Saṅku means a stake and a cause;

Vego (tốc độ) trong tốc độ, trong dòng chảy; Saṅku (cọc) cũng trong cọc, trong nguyên nhân;

3626

Niggahīte kaṇe bindu, varāho sūkare gaje.

Bindu means a dot and a drop; Varāha means a boar and an elephant.

Bindu (giọt) ở giọt bị giữ, ở hạt; Varāho (heo rừng) ở heo rừng, ở voi.

3627

1116.

3628

Nettante cittake’ pāṅgaṃ, siddhattho sāsape jine;

Apāṅga means the outer corner of the eye and a painting; Siddhattha means mustard and a Buddha;

Apāṅgaṃ (góc mắt) ở góc mắt, ở bức tranh; Siddhattho (Siddhattha) ở hạt cải, ở vị Jina;

3629

Hāro muttāguṇe gāhe,

Hāra means a pearl necklace and seizure;

Hāro (vòng cổ) trong chuỗi ngọc trai, trong sự nắm bắt,

3630

Khārako makuḷe rase.

Khāraka means a bud and a taste.

Khārako (chất kiềm) ở nụ, ở vị.

3631

1117.

3632

Accayo’ tikkame dose,

Accaya means transgression and fault;

Accayo (sự vượt qua) trong sự vượt qua, trong lỗi lầm,

3633

Selarukkhesva’ go nago;

Aga or Naga means a mountain and a tree;

Ago (núi) Nago (núi) ở núi đá, ở cây;

3634

Svappe’vadhāraṇe mattaṃ, apacitya’ccane khaye.

Matta means a measure and a small amount; Apacitya means reverence and destruction.

Mattaṃ (lượng) ở một chút, ở sự xác định; Apacitya (sự tôn kính) trong sự tôn kính, trong sự tiêu hủy.

3635

1118.

3636

Chiddo’taraṇesvo’ tāro,

Otāra means an opportunity and descent;

Otāro (cơ hội) ở cơ hội, ở sự đi xuống,

3637

Brahme ca janake pitā;

Pitā means Brahmā and a father;

Pitā (cha) ở Brahma, ở người cha;

3638

Pitāmaho’yyake brahme,

Pitāmaha means a grandfather and Brahmā;

Pitāmaho (ông nội) ở ông nội, ở Brahma,

3639

Poto nāvāya bālake.

Pota means a boat and a child.

Poto (thuyền) ở thuyền, ở trẻ con.

3640

1119.

3641

Rukkhe vaṇṇe sune soṇo,

Soṇa means a tree, a color, and a dog;

Soṇo (chó) ở cây, ở màu sắc, ở chó,

3642

Sagge tu gagane divo;

Diva means heaven and the sky;

Divo (trời) cũng ở trời, ở bầu trời;

3643

Vatthe gandhe ghare vāso, cullo khudde ca uddhane.

Vāsa means cloth, fragrance, and a dwelling; Culla means small and a hearth.

Vāso (chỗ ở) ở y phục, ở mùi hương, ở nhà; Cullo (nhỏ) ở nhỏ, ở lò.

3644

1120.

3645

Kaṇṇo koṇe ca savaṇe,

Kaṇṇa means a corner and an ear;

Kaṇṇo (tai) ở góc, ở tai,

3646

Mālā pupphe ca pantiyaṃ;

Mālā means a flower garland and a row;

Mālā (vòng hoa) ở hoa, ở hàng;

3647

Bhāgo bhāgye’kadesesu,

Bhāga means fortune and a portion;

Bhāgo (phần) ở may mắn, ở một phần,

3648

Kuṭṭhaṃ roge’ japālake.

Kuṭṭha means a disease and an elephant-driver.

Kuṭṭhaṃ (bệnh phong) ở bệnh, ở người chăn dê.

3649

1121.

3650

Seyyā senāsane sene, cundabhaṇḍamhi ca’ bbhamo;

Seyyā means a bed and sleep; Abbhamo means a kind of ornament and a cloud;

Seyyā (giường) ở giường, ở sự ngủ; Abbhamo (sự lầm lẫn) cũng ở đồ dùng của Cunda;

3651

Vatthādilomaṃ’ su kare, nipāto patane’byaye.

Asu means hair (of cloth, etc.) and a hand; Nipāta means falling and an indeclinable particle.

Asu (tóc) ở lông của y phục, v.v., ở tay; Nipāto (tiểu từ) ở sự rơi, ở tiểu từ.

3652

1122.

3653

Sākhāyaṃ viṭapo thambhe, sattu khajjantare dise;

Viṭapa means a branch and a pillar; Sattu means an edible powder and an enemy;

Viṭapo (cành cây) ở cành cây, ở thân cây; Sattu (kẻ thù) ở loại thức ăn, ở kẻ thù;

3654

Sāmiko pati’yiresu, paṭṭhānaṃ gati hetusu.

Sāmika means a master and an owner; Paṭṭhāna means going forth and a cause.

Sāmiko (chủ) ở chủ, ở người cai trị; Paṭṭhānaṃ (nguyên nhân) ở sự đi, ở nguyên nhân.

3655

1123.

3656

Rāge raṅgo naccaṭṭhāne, pānaṃ peyye ca pītiyaṃ;

Raṅga means passion and a dance stage; Pāna means drink and drinking;

Raṅgo (màu sắc) ở màu sắc, ở nơi nhảy múa; Pānaṃ (thức uống) ở đồ uống, ở sự vui thích;

3657

Iṇu’kkhepesu uddhāro, ummāre eḷako aje.

Uddhāra means debt and lifting; Eḷaka means a threshold and a goat.

Uddhāro (sự nhấc lên) trong việc trả nợ; Eḷako (cừu) ở ngưỡng cửa, ở dê.

3658

1124.

3659

Pahāro pothane yāme,

Pahāra means striking and a watch (of the night);

Pahāro (cú đánh) trong cú đánh, trong canh gác,

3660

Sarado hāyano’tusu;

Sarada means a year and a season;

Sarado (mùa thu) trong năm, trong mùa;

3661

Kuṇḍikāyā’ḷhake tumbo,

Tumba means a gourd and a measure;

Tumbo (bình) trong bình nước, trong Aḷhaka,

3662

Palālo^* tu bhusamhi ca.

Palāla means straw.^*.

Palālo (rơm) cũng trong rơm.

3663

1125.

3664

Matā’vāṭe caye kāsu, panisā kāraṇe raho;

Kāsu means a pit and a heap; Panisā means a reason and a secret;

Kāsu (hố) ở hố chết, ở đống; Panisā (bí mật) ở nguyên nhân, ở bí mật;

3665

Kāso poṭagale roge,

Kāsa means a kind of grass and a disease;

Kāso (bệnh ho) ở cây sậy, ở bệnh;

3666

Doso kodhe guṇe’tare.

Dosa means anger and a fault.

Doso (lỗi lầm) ở sự tức giận, ở lỗi lầm.

3667

1126.

3668

Yutya’ṭṭāla’ṭṭitesva’ ṭṭo, kīḷāyaṃ kānane davo;

Aṭṭa means a watchtower and a place; Dava means sport and a forest fire;

Aṭṭo (sự vội vàng) ở sự vội vàng, ở tháp canh, ở sự đau khổ; Davo (rừng) trong trò chơi, trong rừng;

3669

Uppattiyaṃ co’ ppatanaṃ, uyyānaṃ gamane vane.

Uppatana means rising and emergence; Uyyāna means going and a park.

Uppatanaṃ (sự nổi lên) trong sự phát sinh; Uyyānaṃ (công viên) trong sự đi, trong rừng.

3670

1127.

3671

Vokāro lāmake khandhe, mūlo’padāsu pābhataṃ;

Vokāra means a constituent and a physical form; Pābhata means a gift and a provision;

Vokāro (thân) ở thân thấp kém, ở uẩn; Pābhataṃ (quà tặng) ở gốc rễ, ở quà tặng;

3672

Dasā’ vatthā paṭantesu, kāraṇaṃ ghāta, hetusu.

Dasā means a state and a border of cloth; Kāraṇa means cause and torture.

Dasā (tình trạng) ở y phục, ở mép vải; Kāraṇaṃ (nguyên nhân) trong sự giết hại, trong nguyên nhân.

3673

1128.

3674

Hatthidāne mado gabbe, ghaṭā ghaṭana rāsisu;

Mada means elephant ichor and pride; Ghaṭā means a pot and a multitude;

Mado (sự say) trong sự cho voi, trong sự kiêu ngạo; Ghaṭā (nhóm) trong sự kết hợp, trong đống;

3675

Upahāro’bhihārepi, cayo bandhana rāsisu.

Upahāra means an offering; Caya means accumulation and a heap.

Upahāro (sự cúng dường) cũng trong sự cúng dường; Cayo (đống) trong sự buộc, trong đống.

3676

1129.

3677

Gandho thoke ghāyanīye,

Gandha means a small quantity and an odor;

Gandho (mùi hương) ở một chút, ở thứ có mùi,

3678

Cāgo tu dānahānisu;

Cāga means giving and renunciation;

Cāgo (sự từ bỏ) cũng trong sự bố thí, trong sự mất mát;

3679

Pāne pamode pīti’tthī, iṇe givā galepi ca.

Pīti (feminine) means pleasure and joy; Givā means neck and debt.

Pīti (hỷ) là giống cái, trong sự uống, trong sự vui mừng; Givā (cổ) trong nợ, cũng trong cổ.

3680

1130.

3681

Patiṭṭhā nissaye ṭhāne, balakkārepi sāhasaṃ;

Paṭiṭṭhā means support and a place; Sāhasa means violence and courage;

Patiṭṭhā (nền tảng) trong nơi nương tựa, trong nơi chốn; Sāhasaṃ (sự táo bạo) cũng trong sự cưỡng bức;

3682

Bhaṅgo bhede paṭe bhaṅgaṃ, chattaṃ tu chavakepi ca.

Bhaṅga means breaking and a piece of cloth; Chatta means an umbrella and a corpse.

Bhaṅgo (sự phá vỡ) trong sự phá vỡ, trong vải; Chattaṃ (dù) cũng trong xác chết.

3683

1131.

3684

Ñāṇe bhuvi ca bhūri’ttī, anaṅge madano dume;

Bhūri (feminine) means wisdom and the earth; Madana means a god of love and a tree;

Bhūri (trí tuệ) là giống cái, trong trí tuệ, trong đất; Madano (thần ái) ở thần ái, ở cây;

3685

Pamātaripi mātā tha, veṭhu’ṇīsesu veṭhanaṃ.

Mātā means a mother; Veṭhana means wrapping and a turban.

Mātā (mẹ) cũng là mẹ; Veṭhanaṃ (sự quấn) ở sự quấn, ở khăn đội đầu.

3686

1132.

3687

Māriso taṇḍuleyye’yye,

Mārisa means a respectful address and a type of spinach;

Māriso (loại rau) ở rau taṇḍuleyya, ở người đáng kính,

3688

Mokkho nibbāna muttisu;

Mokkha means Nibbāna and release;

Mokkho (sự giải thoát) trong Nibbāna, trong sự giải thoát;

3689

Indo’dhipati sakkesvā, rammaṇaṃ hetu gocare.

Inda means a ruler and Sakka; Rammaṇa means an object (of mind) and a cause.

Indo (chúa tể) ở chúa tể, ở Sakka; Rammaṇaṃ (đối tượng) ở nguyên nhân, ở đối tượng.

3690

1133.

3691

Aṅke saṇṭhāna mākāre,

Saṇṭhāna means a mark and a form;

Saṇṭhāna (hình dạng) ở hình dạng, ở hình dáng,

3692

Khette^* vappo taṭepi ca;

Vappa means a field and a bund;

Vappo (hạt giống) ở ruộng, cũng ở bờ sông;

3693

Sammutya’nuññā vohāre, sva’tha lājāsu cā’ kkhataṃ.

Sammuti means convention and agreement; Akkhata means unbroken and parched grain.

Sammutya (sự đồng ý) ở sự đồng ý, ở sự cho phép, ở sự thông thường; Akkhataṃ (không bị hư hại) cũng ở gạo rang.

3694

1134.

3695

Satraṃ yāge sadādāne,

Satta means sacrifice and constant giving;

Satraṃ (lễ tế) trong lễ tế, trong sự cho liên tục,

3696

Somo tu osadhi’ndusu;

Soma means a medicinal plant and the moon;

Somo (thần Soma) cũng ở cây thuốc, ở mặt trăng;

3697

Saṅghāto yugagehaṅge, khāro ūse ca bhasmani.

Saṅghāta means a threshold and a part of a house; Khāra means alkali and ash.

Saṅghāto (sự kết hợp) ở ách, ở bộ phận nhà; Khāro (chất kiềm) ở đất mặn, cũng ở tro.

3698

1135.

3699

Ātāpo vīriye tāpe,

Ātāpa means energy and heat;

Ātāpo (sự tinh tấn) trong sự tinh tấn, trong sự nóng,

3700

Bhāge sīmāya odhi cāti.

Odhi means limit and boundary. This concludes

Odhi (giới hạn) cũng ở phần, ở ranh giới.

3701

Iti pādānekatthavaggo.

The Chapter on Words with Multiple Meanings.

Như vậy là Phẩm Các Từ Nhiều Nghĩa đã xong.

3702

Anekatthavaggo niṭṭhito.

The Chapter on Words with Multiple Meanings is finished.

Phẩm Các Từ Nhiều Nghĩa đã hoàn tất.

Table of Contents

3. Anekatthavagga

3. Section on terms with multiple meanings

3. Phẩm Anekattha

Settings