Abhidhānappadāpikāpāṭha

3703

3. Sāmaññakaṇḍa

3. Chương Chung

3704

4. Abyayavagga

4. Phẩm Bất Biến Từ

3705

1136.

3706

Abyayaṃ vuccate dāni, cirassaṃ tu ciraṃ tathā;

Now indeclinables are stated: cirassaṃ is likewise ciraṃ;

Bây giờ, các bất biến từ được nói đến: Cirassaṃ (lâu) cũng là ciraṃ (lâu);

3707

Cirena cirarattāya, saha saddhiṃ samaṃ amā.

Cirena means for a long time; saha, saddhiṃ, samaṃ, amā mean with.

Cirena (lâu rồi), cirarattāya (trong một thời gian dài); Saha (cùng), saddhiṃ (cùng), samaṃ (cùng), amā (cùng).

3708

1137.

3709

Punappunaṃ abhiṇhañcā, sakiṃ cā’bhikkhaṇaṃ muhuṃ;

Punappunaṃ, abhiṇhañca, sakiñcābhikkhaṇaṃ, muhuṃ mean repeatedly, frequently, once, often;

Punappunaṃ (lặp đi lặp lại), abhiṇhañca (thường xuyên), sakiṃ (một lần), abhikkhaṇaṃ (thường xuyên), muhuṃ (thường xuyên);

3710

Vajjane tu vinā nānā, antarena rite puthu.

Vajjane means without, different, between, except, separately.

Vajjane (trong sự tránh né) thì vinā (không có), nānā (khác), antarena (giữa), rite (không có), puthu (riêng biệt).

3711

1138.

3712

Balavaṃ suṭṭhu cā’tīvā, tisaye kimuta sva’ti;

Balavaṃ, suṭṭhu, atīvā mean strongly, well, exceedingly; kimuta, ati mean how much more, too much;

Balavaṃ (mạnh mẽ), suṭṭhu (rất tốt), atīvā (quá mức) trong tisaye (sự quá mức); Kimuta (huống chi) cũng là ati (quá mức);

3713

Aho tu kiṃ kimū’ dāhu, vikappe kimuto’da ca.

Aho, kiṃ, kimū, dāhu mean alas, what, indeed, or; vikappe, kimuto, da mean in doubt, how then, and.

Aho (ôi), kiṃ (gì), kimū (hay là), dāhu (hay là) trong sự lựa chọn; Kimuto (hay là), oda (hay là) cũng vậy.

3714

1139.

3715

Avhāne bho are ambho,

Avhāne means O!, hey!, oh!,

Trong Avhāne (sự gọi) là bho (này), are (này), ambho (này),

3716

Hambho re je’ṅga āvuso;

Hambho, re, je, aṅga, āvuso;

Hambho (này), re (này), je (này), aṅga (này), āvuso (hiền giả);

3717

He hare tha kathaṃ kiṃsu, nanu kacci nu kiṃ samā.

He, hare, tha, kathaṃ, kiṃsu, nanu, kacci, nu, kiṃ, samā.

He (này), hare (này), tha (thì), kathaṃ (làm sao), kiṃsu (gì), nanu (chẳng phải), kacci (có lẽ), nu (chắc), kiṃ (gì) là như nhau.

3718

1140.

3719

Adhune’tarahī’dāni, sampati aññadatthu tu;

Adhune, etarahī, idāni, sampati mean now, at present, at this time, immediately; aññadatthu means moreover;

Adhune (bây giờ), itarahī (bây giờ), idāni (bây giờ), sampati (hiện tại); Aññadatthu (chắc chắn) thì;

3720

Tagghe’ kaṃse sasakkañcā, ddhā kāmaṃ jātu ve have.

Tagghe, ekkaṃse, sasakkañca, addhā, kāmaṃ, jātu, ve, have mean certainly, indeed, assuredly, truly, willingly, ever, surely, might.

Tagghe (chắc chắn) trong ekaṃse (chắc chắn), sasakkañca (chắc chắn), addhā (chắc chắn), kāmaṃ (mong muốn), jātu (chắc chắn), ve (thật vậy), have (thật vậy).

3721

1141.

3722

Yāvatā tāvatā yāva, tāva kittāvatā tathā;

Yāvatā, tāvatā, yāva, tāva, kittāvatā are likewise;

Yāvatā (bao nhiêu), tāvatā (bấy nhiêu), yāva (cho đến khi), tāva (cho đến khi), kittāvatā (bao nhiêu) cũng vậy;

3723

Ettāvatā ca kīve’ti, paricchedatthavācakā.

Ettāvatā and kīve are words indicating limitation.

Ettāvatā (bấy nhiêu) và kīve (bao nhiêu) là paricchedatthavācakā (các từ chỉ số lượng).

3724

1142.

3725

Yathā tathā yatheve’vaṃ, yathānāma yathāhi ca;

Yathā, tathā, yatheva, evaṃ, yathānāma, yathāhi mean as, so, just as, thus, namely, indeed as;

Yathā (như), tathā (như vậy), yatheva (cũng như), evaṃ (như vậy), yathānāma (như tên), yathāhi (thật vậy);

3726

Seyyathāpye’vamevaṃ, vā, tatheva ca yathāpi ca.

Seyyathāpye, evamevaṃ, vā, tatheva and yathāpi mean just as, just so, or, likewise, and also as.

Seyyathāpi (cũng như), evamevaṃ (cũng như vậy), vā (hoặc), tatheva (cũng như vậy) và yathāpi (cũng như).

3727

1143.

3728

Evampi ca seyyathāpi, nāma yatharivā’pi ca;

Evampi, seyyathāpi, nāma, yathāriva are also;

Evampi (cũng như vậy) và seyyathāpi (cũng như), nāma (thật vậy), yatharivāpi (cũng như);

3729

Paṭibhāgatthe yathāca, viya tatharivā’pi ca.

Paṭibhāgatthe means in the sense of comparison, yathā, viya, tathāriva are also.

Trong Paṭibhāgatthe (ý nghĩa tương đương) là yathāca (cũng như), viya (như), tatharivāpi (cũng như vậy).

3730

1144.

3731

Saṃ sāmañca sayaṃ cātha, āma sāhu lahū’pi ca;

Saṃ, sāmañca, sayaṃ, āma, sāhu, lahū also mean;

Saṃ (hoàn toàn), sāmañca (cùng), sayaṃca (tự mình) và atha (rồi); Āma (vâng), sāhu (tốt), lahūpi (nhanh chóng) cũng;

3732

Opāyikaṃ patirūpaṃ, sādhve’vaṃ sampaṭicchane.

Opāyikaṃ, patirūpaṃ, sādhvevaṃ mean suitable, proper, very good; for acceptance.

Opāyikaṃ (phù hợp), patirūpaṃ (thích hợp), sādhvevaṃ (tốt như vậy) trong sampaṭicchane (sự chấp nhận).

3733

1145.

3734

Yaṃ taṃ yato tato yena,

Yaṃ, taṃ, yato, tato, yena,

Yaṃ (cái gì), taṃ (cái đó), yato (từ đâu), tato (từ đó), yena (bằng cái gì),

3735

Tene’ti kāraṇe siyuṃ;

Tene are used for cause;

Tene (bằng cái đó) là những từ chỉ nguyên nhân;

3736

Asākalye tu cana ci, nipphale tu mudhā bhave.

In incompleteness, it is not at all; in fruitlessness, it is in vain.

Trong sự không đầy đủ là cana (một chút), ci (một chút); trong sự vô ích là mudhā (vô ích).

3737

1146.

3738

Kadāci jātu tulyā’tha, sabbato ca samantato;

Sometimes, ever, and similarly; from all sides and all around;

Kadāci (đôi khi), jātu (chắc chắn), tulyā (tương tự) và atha (rồi); Sabbato (khắp mọi nơi) và samantato (khắp mọi nơi);

3739

Parito ca samantāpi, atha micchā musā bhave.

Around and also from all around; and then micchā (wrongly) and musā (falsely) it is.

Parito (xung quanh) và samantāpi (cũng xung quanh); Atha (rồi) micchā (sai lầm) là musā (sai lầm).

3740

1147.

3741

Nisedhe na anomā’laṃ, nahi cetu sace yadi;

In prohibition, na (not), anomā (not less), alaṃ (enough), nahi (not indeed), cetu (if), sace (if), yadi (if);

Trong Nisedhe (sự cấm đoán) là na (không), anomā (không thấp kém), alaṃ (đủ), nahi (không); Cetu (nếu), sace (nếu), yadi (nếu);

3742

Anukulye tu saddhañca,

In accordance, it is saddhā (faith),

Trong sự thuận lợi là saddha (cùng),

3743

Nattaṃ^* doso divā tva’he.

A fault in the night is divā (by day, day-time) for you.

Nattaṃ (ban đêm) là lỗi lầm; Divā (ban ngày) cũng là ban ngày.

3744

1148.

3745

Īsaṃ kiñci manaṃ appe, sahasā tu atakkite;

Slightly, a little, it is appe (small); sahasā (suddenly, forcefully) is unthought of;

Īsaṃ (một chút), kiñci (một chút), manaṃ (một chút) trong appe (ít); Sahasā (đột ngột) cũng trong sự bất ngờ;

3746

Pure ggato tu purato, peccā’mutrabhavantare.

Before, it is aggato (in front) or purato (in front); peccā (hereafter) or amutra (in the next world) is in future existences.

Pure (trước) ggato (đã đi) cũng là purato (trước); Peccāmutra (đời sau) trong kiếp sau.

3747

1149.

3748

Aho hī vimhaye tuṇhī,

Aho hī is for wonder; tuṇhī (silently),

Aho (ôi), hī (thật vậy) trong sự ngạc nhiên; Tuṇhī (im lặng),

3749

Tu mone thā’vi pātu ca;

Also for silence, standing, and manifest;

Tu (thì) trong sự im lặng, athāvi (cũng vậy), pātu (hiện ra) cũng.

3750

Taṅkhaṇe sajju sapadi, balakkāre pasayha ca.

At that instant, immediately, at once; in coercion, it is pasayha (forcibly).

Pasayha (bằng vũ lực) là ngay lập tức, tức thì, bằng vũ lực.

3751

1150.

3752

Sudaṃ kho^* assu yagghe ve,hā’dayo padapūraṇe;

Sudaṃ, kho, assu, yagghe, ve, hā and others are for padapūraṇa (verse-filling);

Sudaṃ kho, vo, assu, yagghe, ve, hā’dayo là những từ dùng để điền vào câu (padapūraṇe);

3753

Antarena’ntarā anto, vassaṃ nūna ca nicchaye.

Between, within; vassaṃ nūna (it will rain surely) is in certainty.

Antarena’ntarā, anto (giữa, ở trong), vassaṃ nūna (chắc chắn) là để xác định.

3754

1151.

3755

Ānande sañca diṭṭhā tha, virodhakathane nanu;

In joy, it is sa and diṭṭhā; in expressing opposition, nanu;

Sañca, diṭṭhā (và đã thấy) là trong niềm hoan hỷ; nanu là trong lời tuyên bố phản đối;

3756

Kāmappavedane kacci, usūyopagame’ tthu ca.

In expressing desire, kacci; in expressing envy, atthu.

Kacci là trong sự bày tỏ mong muốn; atthu là trong sự chấp nhận sự đố kỵ.

3757

1152.

3758

Evā’vadhāraṇe ñeyyaṃ, yathāttaṃ tu yathātathaṃ;

Evā (thus) should be known in affirmation, yathāttaṃ (as it is) is yathātathaṃ (as it actually is);

Evā’ nên được hiểu là sự xác quyết, yathāttaṃ là đúng như thật;

3759

Nīcaṃ appe, mahatyu’ ccaṃ, atha pāto page samā.

Nīcaṃ (low) is for little, uccaṃ (high) for much; and pāto (at dawn) is the same as page (at dawn).

Nīcaṃ là thấp, uccaṃ là cao; atha, pāto, page là đồng nghĩa với buổi sáng.

3760

1153.

3761

Nicce sadā sanaṃ^* pāyo,

Always, it is sadā sanaṃ pāyo (always, ever, mostly);

Nicce sadā sanaṃ, pāyo (luôn luôn, thường xuyên)

3762

Bāhulye bāhiraṃ bahi;

In abundance, outside, outward;

là trong sự thường xuyên; bāhulye (phần lớn), bāhiraṃ, bahi (bên ngoài);

3763

Bahiddhā bāhirā bāhye, sīghetu saṇikaṃ bhave.

Bahiddhā, bāhirā, bāhye (all meaning outside); for haste, it is saṇikaṃ (slowly, gently).

Bahiddhā, bāhirā, bāhye (bên ngoài); sīghetu là saṇikaṃ (từ từ).

3764

1154.

3765

Atthaṃ adassane duṭṭhu, nindāyaṃ, vandane namo;

Atthaṃ (disappeared) in absence; duṭṭhu (badly) in censure; namo (homage) in veneration;

Atthaṃ là sự biến mất; duṭṭhu là trong sự phỉ báng; namo là trong sự tôn kính;

3766

Sammā suṭṭhu pasaṃsāyaṃ, atho sattāya matthi ca.

Sammā suṭṭhu (well, thoroughly) in praise; and atthi (is, exists) in existence.

Sammā suṭṭhu là trong sự tán thán; atho, sattāya là matthi (có).

3767

1155.

3768

Sāyaṃ sāye’ jja atrā’he,

Sāyaṃ (in the evening), ajja (today) is this day;

Sāyaṃ là vào buổi tối; ajja là hôm nay;

3769

Suve tu sve anāgate;

Suve (tomorrow) is sve (tomorrow) in the future;

Suve và sve là ngày mai, trong tương lai;

3770

Tato pare parasuve, hiyyotu divase gate.

After that, parasuve (day after tomorrow); hiyyo (yesterday) is the past day.

Tato pare là parasuve (ngày mốt); hiyyo là ngày đã qua (hôm qua).

3771

1156.

3772

Yattha yatra yahiṃcātha, tattha tatra tahiṃtahaṃ;

Yattha, yatra, yahiṃcātha (wherever); tattha, tatra, tahiṃtahaṃ (there, thither);

Yattha, yatra, yahiṃcātha (ở đâu); tattha, tatra, tahiṃtahaṃ (ở đó);

3773

Atho uddhañca upari, heṭṭhā tu ca adho samā.

And uddhaṃ (above) is upari (above); heṭṭhā (below) is the same as adho (below).

Atho, uddhañca, upari (ở trên); heṭṭhā và adho là đồng nghĩa với ở dưới.

3774

1157.

3775

Codane iṅgha handā’tha, ārādūrā ca ārakā;

In urging, iṅgha handā (come on, please); ārādūrā (far off) and ārakā (far off);

Iṅgha handā’ là trong sự thúc giục; ārādūrā và ārakā (xa);

3776

Parammukhā tu ca raho, sammukhā tvā’vi pātu ca.

Parammukhā (facing away) is also raho (in secret); sammukhā (facing) is also pātu (manifest).

Parammukhā và raho (ẩn mặt); sammukhā và āvi, pātu (đối mặt).

3777

1158.

3778

Saṃsayatthamhi appeva, appevanāma nū’ti ca;

In the sense of doubt, appeva, appevanāma, nū and ti are used;

Saṃsayatthamhi (trong ý nghĩa nghi ngờ) là appeva, appevanāma, nū’ti;

3779

Nidassane iti’tthañca, evaṃ, kicche kathañci ca.

In demonstration, iti, itthaṃ, evaṃ; in difficulty, kathañci (somehow).

Nidassane (trong sự minh họa) là iti’tthañca, evaṃ; kathañci là trong sự khó khăn.

3780

1159.

3781

Hā khede sacchi paccakkhe,

Hā is for sorrow; sacchi (actually) for direct perception;

Hā là trong sự đau khổ; sacchi là trực tiếp;

3782

Dhuvaṃ thire’vadhāraṇe;

Dhuvaṃ (certainly) for permanence and affirmation;

Dhuvaṃ là trong sự kiên cố, xác quyết;

3783

Tiro tu tiriyaṃ cātha, kucchāyaṃ duṭṭhu ku’ccate.

Tiro (across) is tiriyaṃ (across); for censure, duṭṭhu ku (badly) is said.

Tiro và tiriyaṃ (ngang qua); kucchāyaṃ là duṭṭhu ku’ccate (bị chỉ trích nặng nề).

3784

1160.

3785

Suvatthi āsiṭṭhatthamhi, nindāyaṃ tu dhī^* kathyate;

Suvatthi (well-being) is for blessing; in censure, dhī (fie!) is said;

Suvatthi là trong ý nghĩa chúc phúc; dhī được nói là trong sự phỉ báng;

3786

Kuhiñcanaṃ kuhiṃ kutra, kuttha kattha kahaṃ kva tha.

Kuhiñcanaṃ, kuhiṃ, kutra, kuttha, kattha, kahaṃ, kva are for where.

Kuhiñcanaṃ, kuhiṃ, kutra, kuttha, kattha, kahaṃ, kva là ở đâu.

3787

1161.

3788

Ihe’dhā’tra tu etthā’ttha,

Here, it is iha, edha, atra, ettha, attha;

Ihe’dhā’tra, etthā’ttha là ở đây;

3789

Atha sabbatra sabbadhi;

And sabbatra, sabbadhi (everywhere);

Atha, sabbatra, sabbadhi là ở khắp mọi nơi;

3790

Kadā kudācanaṃ cātha, tadāni ca tadā samā.

Kadā (when), kudācanaṃ (sometimes); and tadāni, tadā (then) are the same.

Kadā, kudācanaṃ (khi nào); tadāni và tadā là đồng nghĩa với lúc đó.

3791

1162.

3792

Ādikamme bhusatthe ca, sambhavo’tiṇṇa tittisu;

In the beginning of an action, in muchness, in the sense of 'being', 'crossing', 'satisfaction';

Trong hành động khởi đầu, trong ý nghĩa cực độ, trong sự phát sinh, sự vượt qua, sự thỏa mãn;

3793

Niyogi’ssariya’ppīti, dāna pūjā’gga, santisu.

In appointment, mastery, joy, giving, veneration, excellence, peace;

Trong sự bổ nhiệm, sự vĩ đại, niềm vui, sự bố thí, sự tôn kính, sự cao quý, sự an tịnh.

3794

1163.

3795

Dassane tappare saṅge, pasaṃsā, gati, suddhisu;

In seeing, eagerness, attachment, praise, movement, purity;

Trong sự thấy, sự chuyên tâm, sự gắn bó, sự tán thán, sự đi, sự thanh tịnh;

3796

Hiṃsā, pakāranto’bhāva, viyogā’vayavesu ca;

In harm, manner, absence, separation, and components;

Trong sự làm hại, sự khác biệt, sự thiếu vắng, sự chia ly, các bộ phận;

3797

Po’pasaggo disāyoge, patthanā, dhitiādisu.

The prefix po (pro) is used in combination with directions, desire, perseverance, and so on.

Tiền tố po’ (pa-) là trong sự kết nối phương hướng, sự cầu nguyện, sự kiên trì, v.v.

3798

1164.

3799

Parāsaddo parihāni, parājaya gatīsu ca;

The word parā is used in decline, defeat, and movement;

Từ parā là trong sự suy tàn, sự thất bại, sự ra đi;

3800

Bhusatthe paṭilomatthe, vikkamā’masanādisu.

In muchness, opposition, valor, touch, and so on.

Trong ý nghĩa cực độ, ý nghĩa đối nghịch, sự dũng cảm, sự chạm vào, v.v.

3801

1165.

3802

Nissesā’bhāva sanyāsa, bhusattha mokkha rāsisu;

In entirety, absence, renunciation, muchness, liberation, heaps;

Trong sự hoàn toàn, sự thiếu vắng, sự từ bỏ, ý nghĩa cực độ, sự giải thoát, sự tích lũy;

3803

Gehā’deso’pamāhīna, pasādaniggatā’ccaye.

In leaving home, comparison, inferiority, pleasing, emergence, exceeding.

Sự rời khỏi nhà, sự so sánh, sự thấp kém, sự làm hài lòng, sự thoát ra, sự vượt qua.

3804

1166.

3805

Dassano’sānanikkhantā, dhobhāgesva’vadhāraṇe;

In seeing, ending, exiting, washing, and parts, in affirmation;

Trong sự thấy, sự kết thúc, sự ra đi, các phần dưới, sự xác quyết;

3806

Sāmīpye bandhane cheka, ntobhāgo’paratīsu ca.

In proximity, binding, cleverness, inner part, and cessation.

Trong sự gần gũi, sự ràng buộc, sự khéo léo, phần bên trong, sự ngừng lại.

3807

1167.

3808

Pātubhāve viyoge ca, nisedhādo ni dissati;

In manifestation, separation, and negation, ni is seen;

Trong sự xuất hiện, sự chia ly, sự cấm đoán, v.v., ni được thấy;

3809

Atho nīharaṇe cevā, varaṇādo ca nī siyā.

And in leading out, and from covering, nī may be.

Atho, trong sự mang ra, sự che chắn, v.v., nī có thể là.

3810

1168.

3811

Uddhakamma viyoga tta, lābha titti samiddhisu;

In rising action, separation, gaining, satisfaction, prosperity;

Trong hành động đi lên, sự chia ly, bản chất, sự đạt được, sự thỏa mãn, sự thịnh vượng;

3812

Pātubhāva’ccayābhāva, pabalatte pakāsane;

In manifestation, excess, absence, strong power, proclamation;

Trong sự xuất hiện, sự vượt qua, sự thiếu vắng, sự mạnh mẽ, sự công bố;

3813

Dakkha’ggatāsu kathane, sattimokkhādike u ca.

In cleverness, excellence, speaking, power, liberation, and so on, u is used.

Trong sự khéo léo, sự dẫn đầu, sự kể, sự năng lực, sự giải thoát, v.v., u cũng vậy.

3814

1169.

3815

Du kucchite’sadatthesu, virūpatte pya’sobhane;

Du (bad) is for the censured, for things not good, for disfigurement and uncomeliness;

Du là trong sự xấu xa, trong các ý nghĩa không tốt, trong sự dị dạng, sự không đẹp mắt;

3816

Siyā’bhāvā’samiddhīsu, kicche cā’nandanādike.

It may be in absence, lack of prosperity, in difficulty, and in unhappiness, and so on.

Có thể là trong sự thiếu vắng, sự không thịnh vượng, trong sự khó khăn, sự không vui, v.v.

3817

1170.

3818

Saṃ samodhāna saṅkhepa, samantatta samiddhisu;

Saṃ (together) is in combination, brevity, completeness, prosperity;

Saṃ là trong sự tập hợp, sự tóm tắt, sự toàn diện, sự thịnh vượng;

3819

Sammā bhusa saha ppatthā, bhimukhatthesu saṅgate;

In properness, muchness, togetherness, desire, and facing; in connection;

Trong sự đúng đắn, sự cực độ, sự cùng nhau, sự cầu nguyện, sự đối diện, sự kết nối;

3820

Vidhāne pabhave pūjā, punappunakriyādisu.

In arranging, origin, veneration, repeated action, and so on.

Trong sự sắp đặt, sự phát sinh, sự tôn kính, hành động lặp đi lặp lại, v.v.

3821

1171.

3822

Vividhā’tisayā’bhāva, bhusatti’ssariyā’ccaye;

In variousness, excellence, absence, much power, mastery, exceeding;

Trong sự đa dạng, sự vượt trội, sự thiếu vắng, sự cực độ, sự vĩ đại, sự vượt qua;

3823

Viyoge kalahe pātu, bhāve bhāse ca kucchane.

In separation, quarrel, manifestation, speaking, and censure.

Trong sự chia ly, sự tranh cãi, sự xuất hiện, sự chiếu sáng, sự chỉ trích.

3824

1172.

3825

Dūrā’nabhimukhattesu, mohā’navaṭṭhitīsu ca;

In being far and not facing, in delusion and instability;

Trong sự xa cách, sự không đối diện, sự si mê, sự không ổn định;

3826

Padhāna dakkhatā kheda, sahatthādo vi dissati.

In chief, skill, fatigue, assistance, and so on, vi is seen.

Sự ưu việt, sự khéo léo, sự mệt mỏi, sự giúp đỡ, v.v., vi được thấy.

3827

1173.

3828

Viyoge jānane cā’dho,bhāga nicchaya^* suddhisu;

In separation, knowing, and the lower part, in certainty and purity;

Trong sự chia ly, sự hiểu biết, phần dưới, sự xác quyết, sự thanh tịnh;

3829

Īsadatthe paribhave, desa byāpana hānisu;

In slightness, contempt, spreading out over a region, and loss;

Trong ý nghĩa một chút, sự khinh miệt, sự lan rộng, sự mất mát;

3830

Vacokriyāya theyye ca, ñāṇappattādike ava.

In verbal action, theft, attaining knowledge, and so on, ava is used.

Trong hành động nói, sự trộm cắp, sự đạt được tri kiến, v.v., là ava.

3831

1174.

3832

Pacchā bhusatta sādisyā, nupacchinnā’nuvattisu;

After, in muchness, similarity, uninterrupted succession;

Sau đó, trong sự cực độ, sự tương tự, sự không gián đoạn, sự tiếp nối;

3833

Hīne ca tatiyatthā’dho, bhāgesva’nugate hite;

In inferiority, and the sense of the third case, in the lower part, in following, in beneficence;

Trong sự thấp kém, ý nghĩa thứ ba, phần dưới, sự đi theo, sự lợi ích;

3834

Dese lakkhaṇa vicche’ttha, mbhūta bhāgādike anu.

In place, characteristic, distinction, origin, part, and so on, anu is used.

Trong nơi chốn, dấu hiệu, sự phân biệt, sự phát sinh, các bộ phận, v.v., là anu.

3835

1175.

3836

Samantatthe paricchede, pūjā’liṅgana vajjane;

In being all around, limitation, veneration, embrace, avoidance;

Trong ý nghĩa toàn diện, sự phân định, sự tôn kính, sự ôm ấp, sự tránh né;

3837

Dosakkhāne nivāsanā, vaññā’dhāresu bhojane;

In accusation of fault, dwelling, humility, support, eating;

Trong sự buộc tội, sự cư trú, sự khinh miệt, các căn cứ, sự ăn uống;

3838

Soka byāpana tatvesu, lakkhaṇādo siyā pari.

In sorrow, pervading, truth, characteristic, and so on, pari may be.

Trong sự đau khổ, sự lan rộng, bản chất, dấu hiệu, v.v., có thể là pari.

3839

1176.

3840

Ābhimukhya visiṭṭhu’ddha, kammasāruppavuddhisu;

In facing, distinction, rising action, suitability, increase;

Trong sự đối diện, sự đặc biệt, hành động đi lên, sự phù hợp, sự tăng trưởng;

3841

Pūjā’dhika kulā’sacca, lakkhaṇādimhi cāpya’ bhi.

In veneration, superiority, family, truth, characteristic, and so on, abhi is also used.

Trong sự tôn kính, sự vượt trội, dòng dõi, sự không đúng, dấu hiệu, v.v., cũng là abhi.

3842

1177.

3843

Adhiki’ssara, pāṭhā’dhi, ṭṭhāna, pāpuṇanesva’ dhi;

Adhi is for superiority, mastery, study, support, obtaining;

Trong sự vượt trội, sự vĩ đại, việc đọc, sự thiết lập, sự đạt được là adhi;

3844

Nicchaye coparittā’dhi, bhavane ca visesane.

In certainty, and being above, dwelling, and distinction.

Trong sự xác quyết, sự ở trên, sự ngự trị, và sự đặc biệt.

3845

1178.

3846

Paṭidānanisedhesu, vāmā’dānanivattisu;

In returning, prohibition, taking back, desisting;

Trong sự đáp lại, sự cấm đoán, sự từ chối nhận, sự từ bỏ;

3847

Sādise paṭinidhimhi, ābhimukhyagatīsu ca.

In similarity, representation, facing, and movement.

Trong sự tương tự, sự thay thế, sự đối diện, sự đi lại.

3848

1179.

3849

Patibodhe patigate, tathā punakriyāya ca;

In knowing, going against, and repeated action;

Trong sự tỉnh thức, sự đi đến, và hành động lặp lại;

3850

Sambhāvane paṭiccatthe, patīti lakkhaṇādike;

In supposition, conditional meaning, patī is used in characteristic and so on;

Trong sự có thể, trong ý nghĩa tương ứng, patī là trong dấu hiệu, v.v.;

3851

Su sobhane sukhe sammā, bhusa suṭṭhu samiddhisu.

Su (good) is in beauty, happiness, properness, muchness, thoroughness, prosperity.

Su là trong sự tốt đẹp, sự an lạc, sự đúng đắn, sự cực độ, sự thịnh vượng.

3852

1180.

3853

Ābhimukhya, samīpā’di, kammā’liṅgana pattisu;

In facing, proximity, action, embrace, obtaining;

Trong sự đối diện, sự gần gũi, hành động khởi đầu, sự ôm ấp, sự đạt được;

3854

Mariyādu’ddhakammi’cchā, bandhanā’bhividhīsu ā.

In boundary, rising action, desire, binding, and inclusive scope, ā is used.

Trong giới hạn, hành động đi lên, sự mong muốn, sự ràng buộc, sự bao gồm là ā.

3855

1181.

3856

Nivāsā’vhāna gahaṇa, kicche’sattha nivattisu;

In dwelling, calling, taking, difficulty, unworthiness, desisting;

Trong sự cư trú, sự gọi, sự nắm giữ, sự khó khăn, ý nghĩa không tốt, sự từ bỏ;

3857

Appasādā’si saraṇa, patiṭṭhā’vimhayādisu.

In displeasing, blessing, taking refuge, establishing, wonder, and so on.

Trong sự không hài lòng, sự chúc phúc, sự nương tựa, sự thiết lập, sự kinh ngạc, v.v.

3858

1182.

3859

Antobhāva bhusattā’ti, saya pūjāsva’tikkame;

In being inside, muchness, excess, veneration, transgression;

Trong phần bên trong, sự cực độ, sự vượt trội, sự tôn kính, sự vượt quá;

3860

Bhūtabhāve pasaṃsāyaṃ, daḷhatthādo siyā ati.

In past tense, praise, strong meaning, and so on, ati may be.

Trong bản chất, sự tán thán, ý nghĩa kiên cố, v.v., có thể là ati.

3861

1183.

3862

Sambhāvane ca garahā, pekkhāsu ca samuccaye;

In supposition, censure, expectation, and conjunction;

Trong sự có thể, sự quở trách, sự mong đợi, và sự tích lũy;

3863

Pañhe saṃvaraṇe ceva, āsīsatthe apī’ritaṃ.

In questioning, covering, and also in the sense of blessing, apī is said.

Trong câu hỏi, sự che đậy, và trong ý nghĩa chúc phúc, apī’ được nói.

3864

1184.

3865

Niddese vajjane pūjā, pagate vāraṇepi ca;

In designation, avoidance, veneration, going forth, and also in prevention;

Trong sự chỉ định, sự tránh né, sự tôn kính, sự chấp nhận, sự ngăn cấm;

3866

Padussane ca garahā, corikā’do siyā apa.

In depravity, censure, theft, and so on, apa may be.

Trong sự làm hư hỏng, sự quở trách, sự trộm cắp, v.v., có thể là apa.

3867

1185.

3868

Samīpapūjā sādissa, dosakkhāno’papattisu;

In proximity, veneration, similarity, accusation of fault, coming into being;

Sự gần gũi, sự tôn kính, sự tương tự, sự buộc tội, sự phù hợp;

3869

Bhusatto’pagamā’dhikya, pubbakammanivattisu;

In muchness, approach, superiority, former action, desisting;

Sự cực độ, sự chấp nhận, sự vượt trội, hành động trước đó, sự từ bỏ;

3870

Gayhākāro’parittesu, upe’tya^* ’nasanā’dike.

In the manner of taking, parts, and so on, upe (upa + iti) is used for fasting and so on.

Sự nắm giữ, sự vượt qua, upe’tya là trong sự nhịn ăn, v.v.

3871

1186.

3872

Evaṃ nidassanā’kāro, pamāsu sampahaṃsane;

Evaṃ (thus) is for demonstration, manner, comparison, exhilaration;

Evaṃ là sự minh họa, hình thức, sự so sánh, sự hoan hỷ;

3873

Upadese ca vacana, paṭiggāhe’vadhāraṇe;

In instruction, and accepting a word, affirmation;

Trong sự khuyên bảo, sự chấp nhận lời nói, sự xác quyết;

3874

Garahāye’damatthe ca, parimāne ca pucchane.

In censure, this meaning, measure, and questioning.

Trong sự quở trách, ý nghĩa này, sự đo lường, và sự hỏi.

3875

1187.

3876

Samuccaye samāhāre, nvācaye ce’tarītare;

In conjunction, collection, anvācaya (succession), and itarītara (mutual);

Trong sự tích lũy, sự tổng hợp, sự bao gồm, sự xen kẽ;

3877

Padapūraṇamatte ca, casaddo avadhāraṇe.

And merely as a verse-filler, the word ca is for affirmation.

Trong ý nghĩa điền vào câu, từ ca là sự xác quyết.

3878

1188.

3879

Iti hetupakāresu, ādimhi cā’vadhāraṇe;

Iti (thus) is for cause, manner, beginning, and affirmation;

Iti là trong nguyên nhân, các loại, sự khởi đầu, và sự xác quyết;

3880

Nidassane padatthassa, vipallāse samāpane.

In demonstration, the meaning of a word, reversal, completion.

Trong sự minh họa, sự đảo ngược ý nghĩa của từ, sự kết thúc.

3881

1189.

3882

Samuccaye co’pamāyaṃ, saṃsaye padapūraṇe;

In conjunction, comparison, doubt, and as a verse-filler;

Trong sự tích lũy, sự so sánh, sự nghi ngờ, sự điền vào câu;

3883

Vavatthitavibhāsāyaṃ, vā’vassagge vikappane.

In definite distinction, vā is used for giving and for options.

Trong sự phân biệt có điều kiện, vā’ là sự từ bỏ, sự lựa chọn.

3884

1190.

3885

Bhūsane vāraṇe cā’ laṃ, vuccate pariyattiyaṃ;

Alaṃ is said in the sense of adornment, prevention, and sufficiency;

Trong sự trang trí, sự ngăn cấm, alaṃ được nói là trong sự đủ;

3886

Atho’thā’nantarā’rambha, pañhesu padapūraṇe.

Atho and atha are used for "then," immediately following, commencement, questions, and as a filler word.

Atho’thā’ là sự tiếp nối, sự khởi đầu, các câu hỏi, sự điền vào câu.

3887

1191.

3888

Pasaṃsāgarahāsaññā, sīkārādo^* pi nāma tha;

Nāma is also used for praise, blame, recognition, and acceptance;

Trong sự tán thán, sự quở trách, sự nhận biết, sự chấp nhận, v.v., cũng là nāma;

3889

Nicchaye cā’numānasmiṃ, siyā nūna vitakkane.

Nūna may be used for certainty, inference, and conjecture.

Trong sự xác quyết, sự suy đoán, có thể là nūna trong sự phỏng đoán.

3890

1192.

3891

Pucchā’vadhāraṇā’nuññā, sāntvanā’lapane^* nanu;

Nanu is used for questioning, ascertainment, permission, solace, and address;

Trong câu hỏi, sự xác quyết, sự cho phép, sự an ủi, sự gọi là nanu;

3892

Vate’kaṃsa, dayā, hāsa, khedā’lapana, vimhaye.

Vata for certainty, compassion, laughter, sorrowful address, and wonder.

Vate’ là sự chắc chắn, lòng từ bi, tiếng cười, sự đau khổ, sự gọi, sự kinh ngạc.

3893

1193.

3894

Vākyārambha, visādesu, handa hāse’nukampane;

Handa is used at the beginning of a sentence, in sorrow, laughter, and compassion;

Trong việc bắt đầu câu, trong nỗi buồn, handa trong tiếng cười và lòng trắc ẩn;

3895

Yāva tu tāva sākalya, mānā’vadhya’vadhāraṇe.

Yāva and tāva are used for completeness, measure, limit, and ascertainment.

Yāva và tāva trong ý nghĩa toàn bộ, đo lường, giới hạn và xác định.

3896

1194.

3897

Pācī, pura, ṅgatotthesu, puratthā paṭhame pyatha;

Puratthā is used for the east, formerly, that which has gone, and also for first;

Trong các ý nghĩa phía đông, trước, đã qua, puratthā cũng trong nghĩa đầu tiên;

3898

Pabandhe ca cirātīte, nikaṭāgāmike purā.

Purā for a continuous period, the distant past, and the near future.

Trong sự liên tục, trong quá khứ xa xôi, và trong tương lai gần, purā.

3899

1195.

3900

Nisedhavākyālaṅkārā, vadhāraṇapasiddhisu;

Khalu is used in negative sentences, embellishment, ascertainment, and renown;

Trong việc trang trí câu phủ định, trong sự xác định và nổi tiếng;

3901

Khalvā’sanne tu abhito-

And abhito in the sense of proximity,

Khalvā; còn abhito trong nghĩa gần,

3902

Bhimukho’bhayatodike.

facing, and on both sides.

Đối diện và cả hai bên.

3903

1196.

3904

Kāmaṃ yadyapisaddatthe, ekaṃsatthe ca dissati;

Kāmaṃ appears in the sense of "even if" and in the sense of certainty;

Kāmaṃ được thấy trong ý nghĩa 'mặc dù' và 'chắc chắn';

3905

Atho pana visesasmiṃ, tatheva padapūraṇe.

And pana for distinction, and likewise as a filler word.

Còn pana trong nghĩa đặc biệt, và cũng để làm đầy câu.

3906

1197.

3907

Hi kāraṇe visesā’va, dhāraṇe padapūraṇe;

Hi for cause, specific ascertainment, and as a filler word;

Hi trong nguyên nhân, trong sự đặc biệt, trong sự xác định và để làm đầy câu;

3908

Tu hetuvajje tatthā’tha, ku pāpe’sattha’kucchane.

Tu when there is a reason, and ku in the sense of evil, unwholesome, and reproach.

Tu trong các trường hợp ngoại trừ nguyên nhân; còn ku trong tội lỗi, ý nghĩa xấu và sự khiển trách.

3909

1198.

3910

Nu saṃsaye ca pañhe tha, nānā’ nekattha vajjane;

Nu for doubt and questioning, and nānā for various, and separation;

Nu trong nghi ngờ và câu hỏi; còn nānā trong nghĩa nhiều và loại trừ;

3911

Kiṃ tu pucchājigucchāsu, kaṃ tu vārimhi muddhani.

Kiṃ for questioning and disgust, and kaṃ for water and the head.

Kiṃ trong câu hỏi và ghê tởm; còn kaṃ trong nước và trên đỉnh.

3912

1199.

3913

Amā sahasamīpe tha, bhede appaṭhame puna;

Amā for together and near, and puna for difference and not first;

Amā trong nghĩa cùng lúc và gần; còn puna trong sự khác biệt và không phải đầu tiên;

3914

Kirā’nussavā’rucisu, udā’pyatthe vikappane.

Kirā for hearsay and dislike, and udā for "also" and "or."

Kirā trong truyền thuyết và sự không hài lòng; udā cũng trong nghĩa 'hoặc' và 'tùy chọn'.

3915

1200.

3916

Patīcī carime pacchā, sāmi tvaddhe jigucchane;

Pacchā for the west and finally, sāmi for half and disgust;

Pacchā trong nghĩa phía tây và cuối cùng; sāmi trong nghĩa một nửa và ghê tởm;

3917

Pakāse sambhave pātu,

Pātu for manifestation and possibility,

Pātu trong sự hiển lộ và khả năng,

3918

Aññoññe tu raho mitho.

and mitho for mutually and secretly.

Còn mitho trong nghĩa lẫn nhau và bí mật.

3919

1201.

3920

Hā khedasokadukkhesu, khede tva’ haha vimhaye;

Hā for sorrow, grief, and suffering, and ahaha for sorrow and wonder;

Hā trong sự đau khổ, buồn bã và khổ đau; còn ahaha trong sự đau khổ và ngạc nhiên;

3921

Bhiṃsāpane^* dhī^* nindāyaṃ, pidhāne tiriyaṃ tiro.

Dhī for frightening and blame, tiro for covering and across.

Dhī trong sự đe dọa và khiển trách; tiro trong sự che đậy và ngang qua.

3922

1202.

3923

Tuna tvāna tave tvā tuṃ, dhā so thā kkhattu, meva ca;

Tuna, tvāna, tave, tvā, tuṃ, dhā, so, thā, kkhattum, eva ca;

Tuna, tvāna, tave, tvā, tuṃ, dhā, so, thā, kkhattu, meva ca;

3924

To tha tra hiñcanaṃ hiṃhaṃ, dhi ha hi dha dhunā rahi.

To, tha, tra, hiñcanaṃ, hiṃhaṃ, dhi, ha, hi, dha, dhunā, rahi.

3925

1203.

3926

Dāni vodācanaṃ dājja, thaṃ tattaṃ jjha jju ādayo;

Dāni, voda, canaṃ, dājja, thaṃ, tattaṃ, jjha, jju, and so forth;

Dāni, vodācanaṃ, dājja, thaṃ, tattaṃ, jjha, jju, v.v.;

3927

Samāso cā’byayībhāvo,

A compound, and also an indeclinable compound (abyayībhāva),

Samāsa và Abyayībhāva,

3928

Yādeso cā’byayaṃ bhaveti.

and a change to indeclinable (yādeso cā’byayaṃ) become indeclinables.

Và yādesa cũng trở thành Abyaya.

3929

Iti abyayavaggo.

Thus ends the Chapter on Indeclinables.

Chương về các Bất biến từ (Abyayavaggo) chấm dứt.

3930

Sāmaññakaṇḍo tatiyo.

The Third Chapter, called Miscellaneous.

Phần Chung (Sāmaññakaṇḍo) thứ ba.

3931

Abhidhānappadīpikā samattā.

The Abhidhānappadīpikā is completed.

Abhidhānappadīpikā hoàn thành.

3932

Nigamana

Conclusion

Lời kết

3933

1.

3934

Saggakaṇḍo ca bhūkaṇḍo, tathā sāmaññakaṇḍiti;

The Chapter on Heaven, and the Chapter on Earth, and also the Miscellaneous Chapter—

Chương Thiên giới, Chương Địa giới, và cũng là Chương Chung;

3935

Kaṇḍattayānvitā esā, abhidhānappadīpikā.

this Abhidhānappadīpikā is comprised of these three chapters.

Đây là Abhidhānappadīpikā, bao gồm ba chương.

3936

2.

3937

Tidive mahiyaṃ bhujagāvasathe,

This illuminating work, containing all words,

Trên trời, dưới đất, trong cõi chư thiên,

3938

Sakalatthasamavhayadīpani’yaṃ;

for heaven, earth, and the abode of nāgas;

Đây là ngọn đèn soi sáng tất cả các từ ngữ;

3939

Iha yo kusalo matimā sa naro,

The person who is skilled and intelligent in this

Người nào có trí tuệ và khéo léo ở đây,

3940

Paṭu hoti mahāmunino vacane.

becomes proficient in the words of the Great Sage.

Người ấy sẽ thành thạo trong lời dạy của Đại Hiền Triết.

3941

3.

3942

Parakkamabhujo nāma, bhūpālo guṇabhūsano;

There was a king in Laṅkā named Parakkamabhuja, adorned with virtues,

Một vị vua tên là Parakkamabhujo, trang sức bằng các đức tính;

3943

Laṅkāya māsi tejassī, jayī kesarivikkamo.

resplendent, victorious, with the valor of a lion.

Đã cai trị Lanka với sự uy nghi, chiến thắng và dũng mãnh như sư tử.

3944

4.

3945

Vibhinnaṃ ciraṃ bhikkhusaṅghaṃ nikāya-

He truly unified the bhikkhusaṅgha, which had long been divided,

Ngài đã làm cho Tăng đoàn bị chia rẽ từ lâu trở nên hòa hợp hoàn toàn

3946

Ttayasmiñca kāresi sammā samagge;

into the three nikāyas;

Trong ba bộ phái;

3947

Sadehaṃ’va niccādaro dīghakālaṃ,

He protected them for a long time with great generosity,

Với sự tôn kính không ngừng, như chính thân mình, trong thời gian dài,

3948

Mahagghehi rakkhesi yo paccayehi.

as if they were his own body, with constant devotion.

Ngài đã bảo vệ họ bằng những vật phẩm giá trị.

3949

5.

3950

Yena laṅkā vihārehi, gāmā’rāmapurīhi ca;

Through whom Laṅkā, with its monasteries, villages, pleasure groves, and cities,

Nhờ ngài, Lanka đã được lấp đầy bởi các tự viện, làng mạc, khu vườn và thành phố;

3951

Kittiyā viya sambādhī, katā khettehi vāpihi.

was made abundant, as if by fame, with fields and reservoirs.

Như thể được lấp đầy bởi danh tiếng, với các cánh đồng và hồ chứa nước.

3952

6.

3953

Yassā’sādhāraṇaṃ patvā, nuggahaṃ sabbakāmadaṃ;

Having received his extraordinary patronage, which fulfills all wishes,

Nhờ sự ủng hộ phi thường của ngài, ban cho mọi điều ước,

3954

Ahampi ganthakārattaṃ, patto vibudhagocaraṃ.

I, too, attained the position of author, accessible to the wise.

Tôi cũng đã đạt được địa vị tác giả, được các học giả biết đến.

3955

7.

3956

Kārite tena pāsāda, gopurādivibhūsite;

In the palace, adorned with pinnacles and gatehouses, constructed by him,

Trong cung điện do ngài xây dựng, được trang hoàng bằng các cổng tháp và các công trình khác;

3957

Saggakhaṇḍe’va tattoyā, sayasmiṃ patibimbite.

where his glory was reflected, as if in a section of heaven,

Như thể một phần của Thiên giới, phản chiếu chính vinh quang của ngài.

3958

8.

3959

Mahājetavanā’khyamhi, vihāre sādhusammate;

In the venerated monastery called Mahājetavana,

Tại tu viện được các bậc thiện nhân tôn kính, mang tên Mahājetavana;

3960

Sarogāmasamūhamhi, vasatā santavuttinā.

residing among a group of people in good health, leading a peaceful life,

Trong một nhóm làng mạc và bệnh viện, bởi một người có hạnh kiểm thanh tịnh.

3961

9.

3962

Saddhammaṭṭhitikāmena, moggallānena dhīmatā;

This Abhidhānappadīpikā was composed by the wise elder, Moggallāna,

Bởi trưởng lão Moggallāna trí tuệ, với mong muốn duy trì Chánh Pháp;

3963

Therena racitā esā, abhidhānappadīpikāti.

who desired the endurance of the Saddhamma.

Đây là Abhidhānappadīpikā đã được biên soạn.

Table of Contents

3. Sāmaññakaṇḍa

3. Sāmaññakaṇḍa

3. Chương Chung

4. Abyayavagga

4. Abyayavagga

4. Phẩm Bất Biến Từ

Settings