Abhidhānappadāpikāpāṭha

1992

6. Araññādivagga

6. Chapter on Forests, etc.

6. Araññādivagga

1993

605.

1994

Pabbato giri selo’ddi, nagā’cala, siluccayā;

Pabbata, giri, sela, addi, naga, acala, siluccaya;

1995

Sikharī bhūdharotha bbha, pāsāṇā’smo’palo silā.

Sikharī, bhūdhara, and abbha, pāsāṇa, asma, upala, silā.

Sikharī, bhūdhara, và abbha, pāsāṇa, asma, opala, silā (đá).

1996

606.

1997

Gijjhakūṭo ca vebhāro, vepullo’sigilī nagā;

Gijjhakūṭa, vebhāra, vepulla, asigili are naga;

Gijjhakūṭa và vebhāra, vepulla, asigilī là các ngọn núi (nagā);

1998

Viñjho paṇḍava vaṅkādī, pubbaselo tu co’dayo;

Viñjha, paṇḍava, vaṅkādī; pubbasela is udaya;

Viñjha, paṇḍava, vaṅkādī, pubbasela là udaya;

1999

Mandaro paraselo’ttho, himavā tu himācalo.

Mandara is parasela, and himavā is himācala.

Mandara, parasela là attha, himavā là himācala.

2000

607.

2001

Gandhamādana kelāsa, cittakūṭa sudassanā;

Gandhamādana, kelāsa, cittakūṭa, sudassana;

2002

Kālakūṭo tikūṭā’ssa, pattho tu sānu nitthiyaṃ.

Kālakūṭa, tikūṭa; pattha is sānu (feminine).

Kālakūṭa, tikūṭa, và pattha là sānu (giống đực).

2003

608.

2004

Kūṭo vā sikharaṃ siṅgaṃ, papāto tu taṭo bhave;

Kūṭa or sikhara, siṅga; papāta is taṭa;

Kūṭa hoặc sikhara là siṅga (đỉnh), papāta là taṭa (vách đá);

2005

Nitambo kaṭako nitthī, nijjharo pasavo’mbuno.

Nitamba, kaṭaka (feminine); nijjhara is the outpouring of water.

Nitamba, kaṭaka (giống đực), nijjhara là pasava (suối) của nước.

2006

609.

2007

Darī’tthī kandaro dvīsu, leṇaṃ tu gabbharaṃ guhā;

Darī (feminine), kandara (dual gender); leṇa is gabbhara, guhā;

Darī (giống cái), kandara (hai giống), leṇa là gabbhara, guhā (hang động);

2008

Silāpokkharaṇī soṇḍī, kuñjaṃ nikuñja mitthi na.

Silāpokkharaṇī, soṇḍī; kuñja, nikuñja (not feminine).

Silāpokkharaṇī, soṇḍī, kuñja, nikuñja (giống đực).

2009

610.

2010

Uddha madhiccakā sela, ssāsannā bhūmyu paccakā;

Above the mountain is adhiccakā, the nearby land is upaccakā;

Phần trên của núi là adhiccakā, vùng đất gần núi là upaccakā;

2011

Pādo tu’pantaselo tha,

Pāda is the foot of the mountain; then

Pāda là chân núi, và

2012

Dhātu’tto gerikādiko.

Dhātu refers to gerika and so on.

Dhātu ở đây là các loại quặng như gerika.

2013

Iti selavaggo.

Thus ends the chapter on Mountains.

Kết thúc phần Selavagga.

2014

611.

2015

Migindo kesarī sīho, taraccho tu migādano;

Miginda, kesarī, sīha; taraccha is migādana;

Miginda, kesarī là sīha (sư tử), taraccha là migādana (chó rừng);

2016

Byaggho tu puṇḍarīko tha, saddūlo dīpinī’rito.

Byaggha is puṇḍarīka, then saddūla is said to be dīpinī.

Byaggha là puṇḍarīka, saddūla được gọi là dīpinī (hổ).

2017

612.

2018

Accho ikko ca isso tu,

Accha, ikka, and issa,

Accha, ikka và issa,

2019

Kāḷasīho iso pyatha;

Kāḷasīha is also isa;

Kāḷasīha, isa cũng vậy;

2020

Rohiso rohito cātha,

Rohisa is rohita, and then

Rohisa, rohita và

2021

Gokaṇṇo gaṇi kaṇṭakā.

Gokaṇṇa, gaṇi, kaṇṭaka.

Gokaṇṇa, gaṇi, kaṇṭakā.

2022

613.

2023

Khagga khaggavisāṇā tu, palāsādo ca gaṇḍako;

Khagga, khaggavisāṇa, and palāsāda are gaṇḍaka;

Khagga, khaggavisāṇa là palāsāda và gaṇḍaka (tê giác);

2024

Byagghādike vāḷamigo, sāpado tha plavaṅgamo.

Byaggha and so on are vāḷamiga, sāpada; then plavaṅgama.

Byagghādika là vāḷamiga, sāpada (thú dữ), và plavaṅgama (khỉ).

2025

614.

2026

Makkaṭo vānaro sākhā, migo kapi valīmukho;

Makkaṭa, vānara, sākhāmiga, kapi, valīmukha;

2027

Palavaṅgo, kaṇhatuṇḍo,

Palavaṅga, kaṇhatuṇḍa,

2028

Gonaṅgulo^* ti so mato.

Is considered gonaṅgula.

Được gọi là gonaṅgula.

2029

615.

2030

Siṅgālo^* jambuko kotthu, bheravo ca sivā pyatha;

Siṅgāla, jambuka, kotthu, bherava is also sivā;

Siṅgāla, jambuka, kotthu, bherava và sivā cũng vậy;

2031

Biḷāro babbu mañjāro, koko tu ca vako bhave.

Biḷāra, babbu, mañjāra; koka is also vaka.

Biḷāra, babbu là mañjāra (mèo), koka là vaka (sói).

2032

616.

2033

Mahiṃso^* ca lulāyo tha,

Mahiṃsa is lulāya, then

Mahiṃsa là lulāya, và

2034

Gavajo gavayo samā;

Gavaja and gavaya are synonyms;

Gavaja, gavaya là đồng nghĩa;

2035

Sallo tu sallako thā’ssa,

Salla is sallaka, and then its

Salla là sallaka, và

2036

Lomamhi salalaṃ salaṃ.

Hair is salala, sala.

Lông của nó là salala, sala.

2037

617.

2038

Hariṇo miga sāraṅgā, mago ajinayoni ca;

Hariṇa, miga, sāriṅga, maga, ajinayoni;

Hariṇa, miga, sāraṅga, maga là ajinayoni;

2039

Sūkaro tu varoho tha,

Sūkara is varāha, then

Sūkara là varoha, và

2040

Pelako ca saso bhave.

Pelaka is sasa.

Pelaka là sasa (thỏ).

2041

618.

2042

Eṇeyyo eṇīmigo ca, pampaṭako tu pampako;

Eṇeyya and eṇīmiga, pampaṭaka is pampaka;

Eṇeyya là eṇīmiga, pampaṭaka là pampaka;

2043

Vātamigo tu calanī, mūsiko tvā’khu unduro.

Vātamiga is calanī, mūsika is ākhu, undura.

Vātamiga là calanī, mūsika là ākhu, undura (chuột).

2044

619.

2045

Camaro pasado ceva, kuruṅgo migamātukā;

Camara and pasada, kuruṅga is migamātukā;

Camara, pasada và kuruṅga là migamātukā;

2046

Ruru raṅku ca nīko ca, sarabhādī migantarā.

Ruru, raṅku, and nīka; sarabha and others are migantara.

Ruru, raṅku và nīka, sarabhādī là migantara (các loài hươu khác).

2047

620.

2048

Piyako camūru kadalī, migādī cammayonayo;

Piyaka, camūru, kadalī; migādī are cammayonaya;

Piyaka, camūru, kadalī, migādī là cammayonaya (sinh ra từ da);

2049

Migā tu pasavo sīhā, dayo sabbacatuppadā.

Migā are pasava, such as sīha and other quadrupeds.

Migā (thú rừng) là pasava (động vật), sư tử và tất cả các loài bốn chân.

2050

621.

2051

Lūtā tu lūtikā uṇṇa, nābhi makkaṭako siyā;

Lūtā, lūtikā, uṇṇanābhi, makkaṭaka;

Lūtā là lūtikā, uṇṇanābhi là makkaṭaka (nhện);

2052

Vicchiko tvā’ḷi kathito, sarabū gharagoḷikā.

Vicchika is said to be āḷi, sarabū is gharagoḷikā.

Vicchika được gọi là āḷi (bò cạp), sarabū là gharagoḷikā (thằn lằn nhà).

2053

622.

2054

Godhā kuṇḍo pyatho kaṇṇa, jalūkā satapadyatha;

Godhā, kuṇḍa; then kaṇṇajalūkā, satapadī;

Godhā, kuṇḍa và kaṇṇajalūkā là satapadyatha (đỉa);

2055

Kalandako kāḷakā tha, nakulo maṅguso bhave.

Kalandaka, kāḷaka; then nakula is maṅgusa.

Kalandaka là kāḷaka, nakula là maṅgusa (chồn).

2056

623.

2057

Kakaṇṭako ca saraṭo, kīṭo tu puḷavo kimi;

Kakaṇṭaka and saraṭa, kīṭa is puḷava, kimi;

Kakaṇṭaka là saraṭa (thằn lằn), kīṭa là puḷava, kimi (sâu bọ);

2058

Pāṇako cāpyatho uccā,

Pāṇaka, and also ucca,

Pāṇaka và uccā,

2059

Liṅgo lomasapāṇako.

Liṅga is lomasapāṇaka.

Liṅga là lomasapāṇaka (sâu lông).

2060

624.

2061

Vihaṅgo vihago pakkhī, vihaṅgama khaga’ṇḍajā;

Vihaṅga, vihaga, pakkhī, vihaṅgama, khaga, aṇḍaja;

Vihaṅga, vihaga, pakkhī, vihaṅgama, khaga, aṇḍajā (chim);

2062

Sakuṇo ca sakunto vi, pataṅgo sakuṇī dvijo.

Sakuṇa, sakunta, vipataṅga, sakuṇī, dvija.

Sakuṇa và sakunta, vi, pataṅga, sakuṇī, dvija.

2063

625.

2064

Vakkaṅgo pattayāno ca, patanto nīḷajo bhave;

Vakkaṅga, pattayāna, and patanta are nīḷaja;

Vakkaṅga, pattayāna và patanta là nīḷaja (chim làm tổ);

2065

Tabbhedā vaṭṭakā jīva, ñjīvo cakora tittirā.

Their kinds are vaṭṭaka, jīvañjīva, cakora, tittira.

Các loại chim này là vaṭṭaka, jīvañjīva, cakora, tittira.

2066

626.

2067

Sāḷikā karavīko ca, ravihaṃso kukutthako;

Sāḷikā, karavīka, ravihaṃsa, kukutthaka;

Sāḷikā, karavīka và ravihaṃsa, kukutthaka;

2068

Kāraṇḍavo ca pilavo^* , pokkharasātakā’dayo.

Kāraṇḍava and pilava, pokkharasātakā and others.

Kāraṇḍava và pilava, pokkharasātaka, v.v.

2069

627.

2070

Patattaṃ pekhuṇaṃ pattaṃ, pakkho piñchaṃ chado garu;

Patatta, pekhuṇa, patta, pakkha, piñcha, chada, garu;

Patatta, pekhuṇa, patta, pakkha, piñcha, chada, garu (lông, cánh);

2071

Aṇḍaṃ tu pakkhibīje tha, nīḷo nitthī kulāvakaṃ.

Aṇḍa refers to the bird's egg, nīḷa (feminine) is kulāvaka.

Aṇḍa là trứng chim, nīḷa (giống đực) là kulāvaka (tổ chim).

2072

628.

2073

Supaṇṇamātā vinatā, mithunaṃ thīpumadvayaṃ;

Supaṇṇa's mother is vinatā, mithuna is a pair of male and female;

Mẹ của Supaṇṇa là vinatā, mithuna là cặp đôi nam nữ;

2074

Yugaṃ tu yugalaṃ dvandaṃ, yamakaṃ yamalaṃ yamaṃ.

Yuga is yugala, dvanda, yamaka, yamala, yama.

Yuga là yugala, dvanda, yamaka, yamala, yama.

2075

629.

2076

Samūho gaṇa saṅghātā, samudāyo ca sañcayo;

Samūha, gaṇa, saṅghāta, samudāya, and sañcaya;

Samūha, gaṇa, saṅghāta, samudāya và sañcaya;

2077

Sandoho nivaho ogho, visaro nikaro cayo.

Sandoha, nivaha, ogha, visara, nikara, caya.

2078

630.

2079

Kāyo khandho samudayo, ghaṭā samiti saṃhati;

Kāya, khandha, samudaya, ghaṭā, samiti, saṃhati;

Kāya, khandha, samudāya, ghaṭā, samiti, saṃhati;

2080

Rāsi puñjo samavāyo, pūgo jātaṃ kadambakaṃ.

Rāsi, puñja, samavāya, pūga, jāta, kadambaka.

2081

631.

631.

631.

2082

Byūho vitāna gumbā ca, kalāpo jāla maṇḍalaṃ;

A collection, a canopy, a cluster, a bundle, a net, a circle;

Sự sắp đặt, tán che, bụi cây, và bó, lưới, vòng tròn;

2083

Samānānaṃ gaṇo vaggo,

a group of similar ones is vagga;

Nhóm của những cái giống nhau là vaggo (loại, phần).

2084

Saṅgho sattho tu jantunaṃ.

saṅgha and sattha are for beings.

Còn Saṅgho (Tăng đoàn) và sattho (đoàn lữ hành) là của chúng sinh.

2085

632.

2086

Sajātikānaṃ tu kulaṃ, nikāyo tu sadhamminaṃ;

Of those of the same kind is kula, and nikāya is of those of the true Dhamma;

Còn kulaṃ (dòng dõi) là của những loài cùng loại; còn nikāyo (bộ) là của những người cùng Pháp;

2087

Yūtho nitthī sajātiya, tiracchānānamuccate.

yūtha is said of female animals and those of the same species.

Yūtho (đàn) là danh từ giống cái được dùng để chỉ bầy của loài súc sinh.

2088

633.

2089

Supaṇṇo venateyyo ca, garuḷo vihagādhipo;

Supaṇṇa, Venateyya, Garuḷa, the king of birds;

Supaṇṇa, Venateyya, Garuḷa là chúa tể của các loài chim;

2090

Parapuṭṭho parabhato, kuṇālo kokilo piko.

Parapuṭṭha, Parabhatta, Kuṇāla, Kokila, Pika (all for cuckoo).

Parapuṭṭha, Parabhatta, Kuṇāla, Kokila, Pika (là chim cu).

2091

634.

2092

Moro mayūro varahī, nīlagīva sikhaṇḍino;

Mora, Mayūra, Varahī, Nīlagīva, Sikhaṇḍī (all for peacock);

Mora, Mayūra, Varahī, Nīlagīva, Sikhaṇḍī (là chim công);

2093

Kalāpī ca sikhī kekī, cūḷā tu ca sikhā bhave.

Kalāpī, Sikhī, Kekī; and cūḷā is sikhā (crest/tuft).

Kalāpī và Sikhī, Kekī (cũng là chim công); còn cūḷā (mào) là sikhā.

2094

635.

2095

Sikhaṇḍo varahañceva, kalāpo piñcha mapyatha;

Sikhaṇḍa, Varaha, and also Kalāpa, Piñcha (all for peacock's tail);

Sikhaṇḍa, Varahañca, Kalāpa, Piñcha cũng là lông đuôi (công);

2096

Candako mecako cātha, chappado ca madhubbato.

Candaka, Mecaka; and Chappada, Madhubbata (all for bee).

Candaka và Mecaka (là những đốm trên lông công); còn Chappada và Madhubbhata (là ong).

2097

636.

2098

Madhulīho madhukaro, madhupo bhamaro ali;

Madhulīha, Madhukara, Madhupa, Bhamara, Ali (all for bee);

Madhulīha, Madhukara, Madhupa, Bhamara, Ali (là ong);

2099

Pārāvato kapoto ca, kakuṭo ca pārevato.

Pārāvata, Kapota, Kakuṭa, Pārevata (all for pigeon).

Pārāvata, Kapota, Kakuṭa và Pārevata (là bồ câu).

2100

637.

2101

Gijjho gaddhotha kulalo, seno byagghīnaso pyatha;

Gijjha, Gaddha, Kulala, Sena, Byagghīnasa (all for vulture/hawk);

Gijjha, Gaddha, Kulala, Sena, Byagghīnasa (là kên kên, diều hâu);

2102

Tabbhedā sakuṇagghi’tthī, āṭo dabbimukhadvijo.

its varieties are Sakuṇagghī, Āṭa, Dabbimukha, Dvija (all for bird of prey).

Các loại của chúng là Sakuṇagghī (giống cái), Āṭa, Dabbimukha, Dvija.

2103

638.

2104

Uhuṅkāro ulūko ca, kosiyo vāyasāri ca;

Uhuṅkāra, Ulūka, Kosī, Vāyasārī (all for owl);

Uhuṅkāra, Ulūka, Kosīya (là cú); Vāyasārī (là kẻ thù của quạ);

2105

Kāko tva’riṭṭho dhaṅko ca, balipuṭṭho ca vāyaso.

Kāka, Ariṭṭha, Dhaṅka, Balipuṭṭha, Vāyasa (all for crow).

Kāka, Ariṭṭha, Dhaṅka, Balipuṭṭha và Vāyasa (là quạ).

2106

639.

2107

Kākolo vanakāko tha,

Kākola is a jungle crow;

Kākola là quạ rừng;

2108

Lāpo laṭukikā pyatha;

Lāpa and Laṭukikā (both for quail);

Lāpa và Laṭukikā (là chim cút);

2109

Vāraṇo hatthiliṅgo ca, hatthisoṇḍavihaṅgamo.

Vāraṇa, Hatthiliṅga, Hatthisoṇḍavihaṅgama (all for a kind of bird, perhaps hornbill).

Vāraṇa, Hatthiliṅga và Hatthisoṇḍavihaṅgama (là chim gõ kiến).

2110

640.

2111

Ukkuso kuraro kola,ṭṭhipakkhimhi ca kukkuho;

Ukkusa, Kurara, Kolaṭṭhi, and Pakkhi, Kukkuha (all for a type of bird);

Ukkusa, Kurara, Kolaṭṭhipakkhī và Kukkuha (là chim cuốc);

2112

Suvo tu kīro ca suko, tambacūḷo tu kukkuṭo.

Suva, Kīra, Suka (all for parrot); Tambacūḷa is Kukkuṭa (cock).

Suva, Kīra và Suka (là vẹt); còn Tambacūḷa là Kukkuṭa (gà).

2113

641.

2114

Vanakukkuṭo ca nijjivho, atha koñcā ca kuntanī;

Vanakukkuṭa and Nijjivha (for jungle fowl); and Koñcā and Kuntanī (both for crane);

Vanakukkuṭa và Nijjivha (là gà rừng); còn Koñcā và Kuntanī (là sếu);

2115

Cakkavāko tu cakkavho, sāraṅgotu ca cātako.

Cakkavāka is Cakkavha (ruddy sheldrake); Sāraṅga is Cātaka (pied cuckoo).

Cakkavāka là Cakkavha (vịt trời); Sāraṅga là Cātaka (chim chích chòe).

2116

642.

2117

Tuliyo pakkhibiḷālo,

Tulī and Pakkhibiḷāla (both for a bird that steals food from birds);

Tulīya là chim mèo;

2118

Satapatto tu sāraso;

Satapatta is Sārasa (Indian crane);

Satapatta là Sārasa (sếu);

2119

Bako tu sukkakākotha,

Baka is Sukkakāka (heron, lit. white crow);

Baka là cò trắng;

2120

Balākā visakaṇṭhikā.

Balākā is Visakaṇṭhikā (crane).

Balākā là Visakaṇṭhikā (cò).

2121

643.

2122

Lohapiṭṭho tathā kaṅko, khañjarīṭo tu khañjano;

Lohapiṭṭha, and Kaṅka (both for a type of heron); Khañjarīṭa is Khañjana (wagtail);

Lohapiṭṭha và Kaṅka (là diều hâu); Khañjarīṭa là Khañjana (chim chích);

2123

Kalaviṅko tu cāṭako, dindibho tu kikī bhave.

Kalaviṅka is Cāṭaka (sparrow); Dindibha is Kikī (jay).

Kalaviṅka là Cāṭaka (chim sẻ); Dindibha là Kikī (chim trĩ).

2124

644.

2125

Kādambo kāḷahaṃsotha, sakunto bhāsapakkhini;

Kādamba, Kāḷahaṃsa (both for a type of goose); Sakuṇta, Bhāsapakkhin (both for bird);

Kādamba là Kāḷahaṃsa (ngỗng đen); Sakuṇṭa là Bhāsapakkhinī (chim ưng);

2126

Dhūmyāṭo tu kaliṅgotha,

Dhūmyāṭa is Kaliṅga (kingfisher);

Dhūmyāṭa là Kaliṅga;

2127

Dātyūho kāḷakaṇṭhako.

Dātyūha, Kāḷakaṇṭhaka (both for a type of cuckoo).

Dātyūha là Kāḷakaṇṭhaka (chim cu gáy).

2128

645.

2129

Khuddādī makkhikābhedā, ḍaṃso piṅgalamakkhikā;

Khuddā and others are varieties of flies; Ḍaṃsa is Piṅgalamakkhikā (horsefly);

Khuddā và những loại ruồi khác; Ḍaṃsa là ruồi vàng;

2130

Āsāṭikā makkhikāṇḍaṃ, pataṅgo salabho bhave.

Āsāṭikā is Makkhikāṇḍa (larva of a fly); Pataṅga is Salabha (moth/grasshopper).

Āsāṭikā là trứng ruồi; Pataṅga là Salabha (bướm).

2131

646.

2132

Sūcimukho ca makaso, cīrī tu jhallikā^* tha ca;

Sūcimukha and Makasa (both for mosquito); Cīrī and Jhallikā (both for cricket/cicada);

Sūcimukha là muỗi; Cīrī và Jhallikā (là ve sầu);

2133

Jatukā jinapattā tha, haṃso setacchado bhave.

Jatukā and Jinapattā (both for bat); Haṃsa is Setacchada (swan, lit. white-winged).

Jatukā là dơi; Haṃsa là Setacchada (thiên nga trắng).

2134

647.

2135

Te rājahaṃsā rattehi, pādatuṇḍehi bhāsitā;

They are called rājahaṃsa (royal swans) by their red feet and beaks;

Những con có mỏ và chân màu đỏ được gọi là Rājahaṃsa (thiên nga hoàng gia);

2136

Mallikā’khyā dhataraṭṭhā, malīnehya’sitehi ca.

those with dirty and black parts are called mallikā and dhataraṭṭha.

Những con có tên là Mallikā và Dhataraṭṭha là những con có màu đen.

2137

648. Tiraccho tu tiracchāno, tiracchānagato siyāti.

648. A quadruped is a terrestrial animal; it is also called a tiracchānagata (gone crookedly).

648. Tiraccha là Tiracchāna (súc sinh), Tiracchānagata (đi ngang) cũng vậy.

2138

Iti araññādivaggo.

Here ends the chapter on Forests, etc.

Như vậy là chương về Rừng và các loài động vật.

2139

7. Pātālavagga

7. The Chapter on the Lower World

7. Chương Pātāla

2140

649.

2141

Adhobhuvanaṃ pātālaṃ, nāgaloko rasātalaṃ;

The netherworld (adhobhuvana) is Pātāla, Nāgaloka, Rasātala (all for the underworld);

Adhobhuvana (thế giới bên dưới) là Pātāla (địa ngục), Nāgaloka (thế giới loài rắn), Rasātala (thế giới dưới đất);

2142

Randhaṃ tu vivaraṃ chiddaṃ, kuharaṃ susiraṃ bilaṃ.

Randha, Vivara, Chidda, Kuhara, Susira, Bila (all for hole/cavity).

Randha là Vivara (lỗ hổng), Chidda (lỗ), Kuhara (hang), Susira (rỗng), Bila (hang).

2143

650.

2144

Susi’tthī chiggalaṃ sobbhaṃ, sacchidde susiraṃ tisu;

Susī, Chiggala, Sobha (all feminine for hole/cavity); susira (hollow) is in three genders for having a hole;

Susī (giống cái), Chiggala, Sobba (là lỗ hổng); Susiraṃ (rỗng) là ba giống từ có lỗ;

2145

Thiyaṃ tu kāsu āvāṭo, sapparājā tu vāsukī.

Kāsu and Āvāṭa are feminine for pit; Sapparājā is Vāsukī (king of snakes).

Giống cái là Kāsu (hố), Āvāṭa (hố); Sapparājā (vua rắn) là Vāsukī.

2146

651.

2147

Ananto nāgarājā tha, vāhaso’jagaro bhave;

Ananta is Nāgarājā (king of nāgas); Vāhasa is Ajagara (boa/python);

Ananta là Nāgarājā (vua rắn); Vāhasa là Ajagara (trăn);

2148

Gonaso tu tiliccho tha,

Gonasa is Tiliccha (a type of snake);

Gonasa là Tiliccha;

2149

Deḍḍubho rājulo bhave.

Deḍḍubha is Rājula (a harmless water snake).

Deḍḍubha là Rājula (rắn nước).

2150

652.

2151

Kambalo’ssataro meru, pāde nāgātha dhammanī;

Kambala and Assatara are nāgas at the foot of Meru; and Dhammanī;

Kambala, Assatara, Meru (là tên các loài rắn lớn); Pāda (chân) là Nāga (rắn); Dhammanī (gân);

2152

Silutto gharasappo tha, nīlasappo silābhu ca.

Silutta is Gharasappa (house snake); Nīlasappa is Silābhu (blue snake).

Siluṭṭa là Gharasappa (rắn nhà); Nīlasappa là Silābhu (rắn xanh).

2153

653.

2154

Āsiviso bhujaṅgo’hi, bhujago ca bhujaṅgamo;

Āsivisa, Bhujaṅga, Ahi, Bhujaga, Bhujaṅgama (all for venomous snake);

Āsīvisa (rắn độc), Bhujaṅga, Ahi, Bhujaga và Bhujaṅgama (là rắn);

2155

Sarīsapo phaṇī sappā, lagaddā bhogi pannagā.

Sarīsapa, Phaṇī, Sappa, Lagaddā, Bhogī, Pannagā (all for snake).

Sarīsapa, Phaṇī, Sappa, Lagaddā, Bhogī, Pannagā (là rắn).

2156

654.

2157

Dvijivho urago vāḷo, dīgho ca dīghapiṭṭhiko;

Dvijivha, Uraga, Vāḷa, Dīgha, Dīghapiṭṭhika (all for snake, lit. long-backed);

Dvijivha (hai lưỡi), Uraga (bò sát), Vāḷa (rắn độc), Dīgha (dài) và Dīghapiṭṭhika (lưng dài);

2158

Pādūdaro visadharo, bhogo tu phaṇino tanu.

Pādūdara, Visadhara (all for snake, lit. belly-footed, poison-bearer); bhoga is the body of a snake.

Pādūdara (bụng chân), Visadhara (mang nọc độc); Bhoga là thân rắn.

2159

655.

2160

Āsī’tthī sappadāṭhā tha, nimmoko kañcuko samā;

Āsī (feminine) is a snake's fangs; Nimmoka is Kañcuka (slough of a snake);

Āsī (giống cái) là răng nanh rắn; Nimmoka và Kañcuka giống nhau (là da rắn lột);

2161

Visaṃ tva’nitthī garaḷaṃ, tabbhedā vā halāhalo.

Visa (neuter) is Garaḷa (poison); its variety is halāhala.

Visa (nọc độc) là giống trung Garaḷa; một loại của nó là Halāhala.

2162

656.

2163

Kāḷakūṭādayo cātha, vāḷaggātya’hituṇḍiko;

Kāḷakūṭa and others are also; Vāḷagga is Ahituṇḍika (snake charmer).

Kāḷakūṭa và các loại khác (là nọc độc); Vāḷagga là Ahituṇḍika (người bắt rắn).

2164

657.

2165

Nirayo duggati’tthī ca, narako, so mahā’ṭṭhadhā;

Niraya, Duggati (feminine), Naraka (all for hell); it is said to be eightfold;

Niraya (địa ngục) là Duggati (khổ cảnh) giống cái, Naraka (địa ngục), nó có tám loại lớn;

2166

Sañjīvo kāḷasutto ca, mahāroruva roruvā;

Sañjīva, Kāḷasutta, Mahāroruva, Roruva;

2167

Patāpano avīci’tthī, saṅghāto tāpano iti.

Patāpana, Avīci (feminine), Saṅghāta, Tāpana.

Patāpana, Avīci (giống cái), Saṅghāta, Tāpana, v.v.

2168

658.

2169

Thiyaṃ vetaraṇī loha, kumbhī tattha jalāsayā;

Vetaraṇī, Loha, Kumbhī (all feminine) are reservoirs there;

Giống cái Vetaraṇī, Lohakumbhī là các hồ nước ở đó;

2170

Kāraṇiko nirayapo,

Kāraṇika is Nirayapa (guardian of hell);

Kāraṇika là Nirayapa (người cai quản địa ngục);

2171

Nerayiko tu nārako.

Nerayika is Nāraka (inhabitant of hell).

Nerayika là Nāraka (chúng sinh trong địa ngục).

2172

659.

2173

Aṇṇavo sāgaro sindhu, samuddo ratanākaro;

Aṇṇava, Sāgara, Sindhu, Samudda, Ratanākara (all for ocean);

Aṇṇava, Sāgara, Sindhu, Samudda, Ratanākara (là biển);

2174

Jalanijhu’ dadhi, tassa, bhedā khīraṇṇavādayo.

Jalanidhi, Udadhī (all for ocean); its varieties are khīraṇṇava and so on.

Jalanidhi, Udadhī (là biển); các loại của nó là Khīraṇṇava (biển sữa) và các loại khác.

2175

660.

2176

Velā’ssa kūladeso tha,

Velā is its shore;

Velā là bờ biển của nó;

2177

Āvaṭṭo salilabbhamo;

Āvaṭṭa is Salilabbhama (whirlpool);

Āvaṭṭa là xoáy nước;

2178

Thevo tu bindu phusitaṃ, bhamo tu jalaniggamo.

Theva is Bindu, Phusita (drop); Bhama is Jalaniggama (outlet of water).

Theva là giọt, phusita (giọt nước); Bhama là dòng nước chảy ra.

2179

661.

2180

Āpo payo jalaṃ vāri, pānīyaṃ salilaṃ dakaṃ;

Āpa, Paya, Jala, Vāri, Pānīya, Salila, Daka (all for water);

Āpa, Paya, Jala, Vāri, Pānīya, Salila, Daka (là nước);

2181

Aṇṇo nīraṃ vanaṃ vālaṃ, toyaṃ ambu’dakañca kaṃ.

Aṇṇa, Nīra, Vana, Vāla, Toya, Ambu, Udaka, Ka (all for water).

Aṇṇa, Nīra, Vana, Vāla, Toya, Ambu, Udaka và Ka (là nước).

2182

662.

2183

Taraṅgo ca tathā bhaṅgo, ūmi vīci pumitthiyaṃ;

Taraṅga, and also Bhaṅga, Ūmi, Vīci (wave) are masculine and feminine;

Taraṅga và Bhaṅga, Ūmi, Vīci (là sóng, giống đực và giống cái);

2184

Ullolo tu ca kallolo, mahāvīcīsu kathyate.

Ullola and Kallola are said of large waves.

Ullola và Kallola được nói đến cho những con sóng lớn.

2185

663.

2186

Jambālo kalalaṃ paṅko, cikkhallaṃ kaddamo pyatha;

Jambāla, Kalala, Paṅka, Cikkhalla, Kaddama (all for mud);

Jambāla, Kalala, Paṅka, Cikkhalla và Kaddama (là bùn);

2187

Pulinaṃ vālukā vaṇṇu, marū’ru sikatā bhave.

Pulina, Vālukā, Vaṇṇu, Maru, Uru, Sikatā (all for sand/sandy bank).

Pulina, Vālukā, Vaṇṇu, Maru, Aru (là cát), Sikatā (là cát).

2188

664.

2189

Antarīpañca dīpo vā, jalamajjhagataṃ thalaṃ;

Antarīpa and dīpa (island) are land in the middle of water;

Antarīpa và Dīpa (là đảo), đất nằm giữa nước;

2190

Tīraṃ tu kūlaṃ rodhañca, patīrañca taṭaṃ tisu.

Tīra, Kūla, Rodha, Patīra, Taṭa (all for bank/shore) are in three genders.

Tīra, Kūla, Rodha, Patīra và Taṭa (là bờ, ba giống).

2191

665.

2192

Pāraṃ paramhi tīramhi, oraṃ tva’ pāra muccate;

Pāra is the far bank; apāra is said of the near bank;

Pāraṃ (bờ bên kia) là bờ xa; còn apāra (bờ bên này) được gọi là bờ gần;

2193

Uḷumpo^* tu plavo kullo, taro ca paccarī’tthiyaṃ.

Uḷumpa, Plava, Kulla, Tara, Paccarī (feminine) (all for raft/boat).

Uḷumpa, Plava, Kulla, Tara và Paccarī (giống cái) (là bè).

2194

666.

2195

Taraṇī tari nāvā ca, kūpako tu ca kumbhakaṃ;

Taraṇī, Tari, Nāva (all for boat); Kūpaka is Kumbhaka (mast);

Taraṇī, Tari, Nāva (là thuyền); Kūpaka và Kumbhaka (là cột buồm);

2196

Pacchābandho goṭaviso, kaṇṇadhāro tu nāviko.

Pacchābandha is Goṭavisa (rudder/helm); Kaṇṇadhāra is Nāvika (sailor).

Pacchābandha là Goṭavisa (dây buồm); Kaṇṇadhāra là Nāvika (thủy thủ).

2197

667.

2198

Arittaṃ kenipāto tha,

Aritta is Kenipāta (oar);

Aritta là Kenipāta (mái chèo);

2199

Potavāho niyāmako;

Potavāha is Niyāmaka (captain/pilot);

Potavāha là Niyāmaka (thuyền trưởng);

2200

Saṃyattikā tu nāvāya, vāṇijjamācaranti ye.

Saṃyattikā are those who engage in trade by boat.

Saṃyattikā là những người buôn bán bằng thuyền.

2201

668.

2202

Nāvāya’ṅgā’ laṅkāro ca, vaṭākāro phiyādayo;

Nāvāya’ṅgā are its decorations, and Vaṭākāra, Phiyā and so on;

Nāvāyaṅgā (các bộ phận của thuyền) là Laṅkāra, Vaṭākāra, Phi, v.v.;

2203

Poto pavahanaṃ vuttaṃ, doṇi tvi’tthī tathā’mbaṇaṃ^* .

Pota is said to be Pavahana (vessel); Doṇī is feminine, and Ambaṇa (small boat).

Pota (thuyền) được gọi là Pavahana (phương tiện vận chuyển); Doṇī (giống cái) cũng là Ambaṇa (thuyền nhỏ).

2204

669.

2205

Gabhīra ninna gambhīrā, tho ttānaṃ tabbipakkhake;

Gabhīra, Ninna, Gambhīra (all for deep); ttāna is its opposite (shallow);

Gabhīra, Ninna, Gambhīra (là sâu); còn ttānaṃ (cạn) là đối nghĩa của nó;

2206

Agādhaṃ tva’talamphassaṃ, anaccho kalusā’vilā.

Agādha is Atalamphassa (fathomless); Anaccha, Kalusa, Avilā (all for turbid).

Agādha là Atalamphassa (không đáy); Anaccha là Kalusa, Āvila (đục).

2207

670.

2208

Accho pasanno vimalo, gabhīrappabhutī tisu;

Accha, Pasanna, Vimala (all for clear/pure); Gabhīra and others are in three genders;

Accha, Pasanna, Vimala (là trong sạch, ba giống); Gabhīra và các loại khác (là sâu, ba giống);

2209

Dhīvaro macchiko maccha, bandha kevaṭṭa jālikā.

Dhīvara, Macchika, Macchabandha, Kevaṭṭa, Jālika (all for fisherman).

Dhīvara, Macchika, Macchabandha, Kevaṭṭa, Jālika (là ngư dân).

2210

671.

2211

Maccho mīno jalacaro, puthulomo’mbujo jhaso;

Maccha, Mīna, Jalacara, Puthuloma, Ambuja, Jhasa (all for fish);

Maccha, Mīna, Jalacara, Puthuloma, Ambuja, Jhasa (là cá);

2212

Rohito magguro siṅgī, balajo muñja pāvusā.

Rohita, Maggura, Siṅgī, Balaja, Muñja, Pāvusa (all for types of fish).

Rohita, Maggura, Siṅgī, Balaja, Muñja, Pāvusa (là các loại cá).

2213

672.

2214

Sattavaṅko savaṅko ca, naḷamīno ca gaṇḍako;

Sattavaṅka, Savaṅka, Naḷamīna, Gaṇḍaka (all for types of fish);

Sattavaṅka, Savaṅka và Naḷamīna, Gaṇḍaka;

2215

Susukā sapharī maccha, ppabhedā makarādayo.

Susukā, Sapharī are varieties of fish; Makara and others.

Susukā, Sapharī (là cá); các loại cá là Makara và các loại khác.

2216

673.

2217

Mahāmacchā timi timi, ṅgalo timirapiṅgalo;

Mahāmacchā (great fish) are Timi, Timiṅgala, Timirapiṅgala;

Các loài cá lớn là Timi, Timiṅgala, Timirapiṅgala;

2218

Ānando timinando ca, ajjhāroho mahātimi.

Ānanda, Timinanda, Ajjhāroha, Mahātimi.

2219

674.

2220

Pāsāṇamaccho pāṭhīno, vaṅko tu baḷiso bhave;

Pāsāṇamaccha, Pāṭhīna (all for types of fish); Vaṅka is Baḷisa (fishhook);

Pāsāṇamaccha là Pāṭhīna (cá đá); Vaṅka là Baḷisa (lưỡi câu);

2221

Susumāro^* tu kumbhīlo,

Susumāro is Kumbhīla (crocodile);

Susumāra là Kumbhīla (cá sấu);

2222

Nakko kummo tu kacchapo.

Nakka, Kumma are Kacchapa (turtle/tortoise).

Nakka là Kumma (rùa); Kacchapa (rùa) cũng vậy.

2223

675.

2224

Kakkaṭako kuḷīro ca, jalūkā tu ca rattapā;

Kakkaṭaka, Kuḷīra (both for crab); Jalūkā is Rattapā (leech, lit. blood-drinker);

Kakkaṭaka là Kuḷīra (cua); Jalūkā là Rattapā (đỉa);

2225

Maṇḍūko dadduro bheko;

Maṇḍūka, Dadura, Bheka (all for frog);

Maṇḍūka, Dadura, Bheka (là ếch);

2226

Gaṇḍuppādo mahīlatā.

Gaṇḍuppāda is Mahīlatā (earthworm).

Gaṇḍuppāda là Mahīlatā (giun đất).

2227

676.

2228

Atha sippī ca sutti’tthī, saṅkhe tu kambu’nitthiyaṃ;

And Sippī, Sutti (feminine) (both for oyster/mussel); Saṅkha is Kambu (conch shell) (neuter);

Còn Sippī và Suttī (giống cái) (là sò); Saṅkha là giống trung Kambu (vỏ ốc);

2229

Khuddasaṅkhye saṅkhanakho, jalasutti ca sambuko.

Khuddasaṅkha is Saṅkhanakha (small conch); Jalasutti is Sambuka (water snail).

Saṅkhanakha (ốc nhỏ), Jalasutti và Sambuka (là các loại sò ốc).

2230

677.

2231

Jalāsayo jalādhāro, gambhīro rahado tha ca;

Jalāsaya, Jalādhāra (both for reservoir); Gabhīra is rahada (deep lake);

Jalāsaya, Jalādhāra (là hồ nước); Gambhīra là Rahada (hồ sâu);

2232

Udapāno pānakūpo, khātaṃ pokkharaṇī’tthiyaṃ.

Udapāna, Pānakūpa (both for well); Khāta is Pokkharaṇī (feminine) (pond).

Udapāna là Pānakūpa (giếng nước); Khāta là Pokkharaṇī (ao, giống cái).

2233

678.

2234

Taḷāko ca saro’nitthī, vāpī ca sarasī’tthiyaṃ;

Taḷāka, Sara (neuter) (both for pond/lake); Vāpī, Sarasī (feminine) (both for tank/large pond);

Taḷāka và Sara (là hồ, giống trung); Vāpī và Sarasī (là hồ, giống cái);

2235

Daho’mbujākaro cātha, pallalaṃ khuddako saro.

Daha, Ambujākara (both for lake); pallala is a small lake.

Daha, Ambujākara (là hồ sen); còn Pallalaṃ (ao nhỏ) là hồ nhỏ.

2236

679.

2237

Anotatto tathā kaṇṇa, muṇḍo ca rathakārako;

Anotatta, Kaṇṇamuṇḍa, Rathakāraka;

Anotatta, Kaṇṇamuṇḍa và Rathakāraka;

2238

Chaddanto ca kuṇālo ca, vuttā mandākinī’tthiyaṃ.

Chaddanta, Kuṇāla are mentioned, and Mandākinī (feminine).

Chaddanta và Kuṇāla (là tên các hồ); Mandākinī (giống cái) cũng được nói đến.

2239

680.

2240

Tathā sīhappapātoti, ete satta mahāsarā;

And Sīhappapāta; these are the seven great lakes;

Và Sīhappapāta, những cái này là bảy hồ lớn;

2241

Āhāvo tu nipānañcā, khātaṃ tu devakhātakaṃ.

Āhāva is Nipāna (watering place); and Khāta is Devakhātaka (natural pond).

Āhāva là Nipāna (hồ nước uống); Khāta là Devakhātaka (hồ tự nhiên).

2242

681.

2243

Savantī ninnagā sindhu, saritā āpagā nadī;

Savantī, Ninnagā, Sindhu, Saritā, Āpagā, Nadī (all for river);

Savantī, Ninnagā, Sindhu, Saritā, Āpagā, Nadī (là sông);

2244

Bhāgīrathī tu gaṅgā tha, sambhedo sindhusaṅgamo.

The Bhāgīrathī is the Ganges, and a confluence is a meeting of rivers.

Sông Bhāgīrathī là sông Gaṅgā, còn nơi hợp lưu là Sindhusaṅgama.

2245

682.

2246

Gaṅgā’ciravatī ceva, yamunā sarabhū (sarabū^* ) mahī;

The Ganges, Aciravatī, Yamunā, Sarabhū, and Mahī;

Gaṅgā, Aciravatī, Yamunā, Sarabhū và Mahī;

2247

Imā mahānadī pañca, candabhāgā sarassatī^* .

These five great rivers (are): Candabhāgā, Sarasvatī.

Năm con sông này là mahānadī (sông lớn), Candabhāgā, Sarasvatī.

2248

683.

2249

Nerañjarā ca kāverī, nammadādī ca ninnagā;

Nerañjarā, Kāverī, Nammadā, and others are rivers (streams);

Nerañjarā và Kāverī, Nammadā và những sông khác là ninnagā (sông);

2250

Vārimaggo paṇālī’tthī^* , pume candanikā tu ca.

A water channel is a paṇālī, and in the masculine, it is a candanikā.

Đường nước là paṇālī, ở giống đực là candanikā.

2251

684.

2252

Jambālī oligallo ca, gāmadvāramhi kāsuyaṃ;

Jambālī and oligallo are a ditch at the village gate;

Jambālī và oligallo là mương ở cổng làng;

2253

Saroruhaṃ satapattaṃ, aravindañca vārijaṃ.

Saroruha, satapatta, aravinda, and vārija.

Saroruha, satapatta, aravinda và vārija.

2254

685.

2255

Anitthī padumaṃ paṅke, ruhaṃ nalina pokkharaṃ;

Paduma (neuter), paṅkeruha, nalina, pokkhara;

Paduma, paṅkeruha, nalina và pokkhara là hoa sen (giống trung);

2256

Muḷālapupphaṃ kamalaṃ, bhisapupphaṃ kusesayaṃ.

Muḷālapuppha, kamala, bhisapuppha, kusesaya.

Muḷālapuppha, kamala, bhisapuppha và kusesaya.

2257

686.

2258

Puṇḍarīkaṃ sitaṃ, rattaṃ, kokanadaṃ kokāsako;

Puṇḍarīka is white, kokanada is red (kokāsaka);

Puṇḍarīka là sen trắng, kokanada và kokāsaka là sen đỏ;

2259

Kiñjakkho kesaro nitthī, daṇḍo tu nāla muccate.

Kiñjakkha and kesara are neuter, and the stem is called nāla.

Kiñjakkha và kesara là nhụy hoa (giống trung), thân hoa được gọi là nāla.

2260

687.

2261

Bhisaṃ muḷālo nitthī ca, bījakoso tu kaṇṇikā;

Bhisa and muḷāla are neuter, and the seed-pod is kaṇṇikā;

Bhisa và muḷāla là ngó sen (giống trung), bījakosa là đài hoa;

2262

Padumādisamūhe tu, bhave saṇḍamanitthiyaṃ.

A group of lotuses, etc., is a saṇḍa (neuter).

Cụm hoa sen và những loại tương tự là saṇḍa (giống trung).

2263

688.

2264

Uppalaṃ kuvalayañca, nīlaṃ tvi’ ndīvaraṃ siyā;

Uppala, kuvalaya; blue is indīvara;

Uppala và kuvalaya là hoa súng, hoa súng xanh là indīvara;

2265

Setetu kumudañcassa, kando sālūka muccate.

And white is kumuda; its root is called sālūka.

Hoa súng trắng là kumuda, củ của nó được gọi là sālūka.

2266

689.

2267

Sogandhikaṃ kallahāraṃ, dakasītalikaṃ pyatha;

Sogandhika, kallahāra, and dakasītalika;

Sogandhika, kallahāra, dakasītalika cũng như;

2268

Sevālo nīlikā cātha, bhisinya’mbujinī bhave.

Sevāḷa, nīlikā, and also bhisinya, ambujinī.

Sevāla và nīlikā, bhisinya và ambujinī là đầm sen.

2269

690. Sevālā tilabījañca, saṅkhe ca paṇakādayoti.

690. Sevālā, tilabīja, and in brief, paṇakādayo.

690. Sevālā là rong rêu, hạt mè và những loài thủy sinh khác.

2270

Iti pātālavaggo.

Thus ends the Pātālavagga.

Đây là Phẩm Pātāla.

2271

Bhūkaṇḍo dutiyo.

Second, the Bhūkaṇḍa.

Chương Bhūkaṇḍa thứ hai.

Table of Contents

6. Araññādivagga

6. Chapter on Forests, etc.

6. Araññādivagga

7. Pātālavagga

7. The Chapter on the Lower World

7. Chương Pātāla

Settings