Table of Contents

⮲

Paṭisambhidāmaggapāḷi

Edit
4

1. Mahāvaggo

1. The Great Chapter

1. Đại Phẩm

5
Mātikā
Matrix
Đề Mục
6
1. Sotāvadhāne paññā sutamaye ñāṇaṃ.
1. The wisdom that arises from listening (to the Dhamma) is knowledge born of learning (sutamaye ñāṇaṃ).
1. Trí tuệ trong việc chú tâm lắng nghe là tuệ do nghe mà có (sutamaye ñāṇaṃ).
7
2. Sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ.
2. The wisdom that arises from restraint after listening is knowledge born of sīla (sīlamaye ñāṇaṃ).
2. Trí tuệ sau khi nghe mà phòng hộ là tuệ do giới mà có (sīlamaye ñāṇaṃ).
8
3. Saṃvaritvā samādahane paññā samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ.
3. The wisdom that arises from concentrating after restraining is knowledge born of samādhi development (samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ).
3. Trí tuệ sau khi phòng hộ mà an định là tuệ do tu tập định mà có (samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ).
9
4. Paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
4. The wisdom in comprehending conditions is knowledge of the stability of phenomena (dhammaṭṭhitiñāṇaṃ).
4. Trí tuệ trong việc nhận thức các duyên là tuệ về sự an trú của các pháp (dhammaṭṭhitiñāṇaṃ).
10
5. Atītānāgatapaccuppannānaṃ dhammānaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
5. The wisdom in concisely discerning past, future, and present phenomena is knowledge of comprehension (sammasane ñāṇaṃ).
5. Trí tuệ trong việc tóm tắt và phân biệt các pháp quá khứ, vị lai và hiện tại là tuệ về sự quán xét (sammasane ñāṇaṃ).
11
6. Paccuppannānaṃ dhammānaṃ vipariṇāmānupassane paññā udayabbayānupassane ñāṇaṃ.
6. The wisdom in observing the alteration of present phenomena is knowledge of observing rise and fall (udayabbayānupassane ñāṇaṃ).
6. Trí tuệ trong việc quán sát sự biến đổi của các pháp hiện tại là tuệ về sự quán sát sinh diệt (udayabbayānupassane ñāṇaṃ).
12
7. Ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā bhaṅgānupassane paññā vipassane ñāṇaṃ.
7. The wisdom in observing dissolution by reflecting on the object is knowledge of insight (vipassane ñāṇaṃ).
7. Trí tuệ sau khi quán xét đối tượng, quán sát sự tan rã là tuệ về quán chiếu (vipassane ñāṇaṃ).
13
8. Bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.
8. The wisdom in the manifestation of fear is knowledge of danger (ādīnave ñāṇaṃ).
8. Trí tuệ trong việc hiện khởi sự đáng sợ là tuệ về sự nguy hiểm (ādīnave ñāṇaṃ).
14
9. Muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
9. The wisdom that is firmly established by reflecting on the desire for release is knowledge in equanimity regarding formations (saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ).
9. Trí tuệ trong việc quán xét và an trú mong muốn thoát ly là tuệ về xả ly các hành (saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ).
15
10. Bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭane paññā gotrabhuñāṇaṃ.
10. The wisdom in emerging and turning away from external (formations) is gotrabhuñāṇaṃ.
10. Trí tuệ trong việc thoát ly và chuyển hóa khỏi các pháp bên ngoài là tuệ chuyển tộc (gotrabhuñāṇaṃ).
16
11. Dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ.
11. The wisdom in emerging and turning away from both (formations and signs) is knowledge of the path (magge ñāṇaṃ).
11. Trí tuệ trong việc thoát ly và chuyển hóa khỏi cả hai là tuệ về đạo (magge ñāṇaṃ).
17
12. Payogappaṭippassaddhi paññā phale ñāṇaṃ.
12. The wisdom in the calming of exertion is knowledge of the fruit (phale ñāṇaṃ).
12. Trí tuệ về sự an tịnh các nỗ lực là tuệ về quả (phale ñāṇaṃ).
18
13. Chinnavaṭumānupassane* paññā vimuttiñāṇaṃ.
13. The wisdom in observing the severed path (of saṃsāra) is knowledge of liberation (vimuttiñāṇaṃ).
13. Trí tuệ trong việc quán sát con đường đã bị cắt đứt là tuệ về giải thoát (vimuttiñāṇaṃ).
19
14. Tadā samudāgate* dhamme passane paññā paccavekkhaṇe ñāṇaṃ.
14. The wisdom in seeing the phenomena that have arisen at that time is knowledge of reviewing (paccavekkhaṇe ñāṇaṃ).
14. Trí tuệ trong việc thấy các pháp đã khởi lên vào lúc đó là tuệ về quán xét lại (paccavekkhaṇe ñāṇaṃ).
20
15. Ajjhattavavatthāne paññā vatthunānatte ñāṇaṃ.
15. The wisdom in discerning the internal is knowledge of the diversity of bases (vatthunānatte ñāṇaṃ).
15. Trí tuệ trong việc phân biệt nội tại là tuệ về sự đa dạng của các căn cứ (vatthunānatte ñāṇaṃ).
21
16. Bahiddhāvavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ.
16. The wisdom in discerning the external is knowledge of the diversity of ranges (gocaranānatte ñāṇaṃ).
16. Trí tuệ trong việc phân biệt bên ngoài là tuệ về sự đa dạng của các đối tượng (gocaranānatte ñāṇaṃ).
22
17. Cariyāvavatthāne paññā cariyānānatte ñāṇaṃ.
17. The wisdom in discerning conduct is knowledge of the diversity of conduct (cariyānānatte ñāṇaṃ).
17. Trí tuệ trong việc phân biệt hạnh là tuệ về sự đa dạng của các hạnh (cariyānānatte ñāṇaṃ).
23
18. Catudhammavavatthāne paññā bhūminānatte ñāṇaṃ.
18. The wisdom in discerning the four phenomena is knowledge of the diversity of planes (bhūminānatte ñāṇaṃ).
18. Trí tuệ trong việc phân biệt bốn pháp là tuệ về sự đa dạng của các cõi (bhūminānatte ñāṇaṃ).
24
19. Navadhammavavatthāne paññā dhammanānatte ñāṇaṃ.
19. The wisdom in discerning the nine phenomena is knowledge of the diversity of phenomena (dhammanānatte ñāṇaṃ).
19. Trí tuệ trong việc phân biệt chín pháp là tuệ về sự đa dạng của các pháp (dhammanānatte ñāṇaṃ).
25
20. Abhiññāpaññā ñātaṭṭhe ñāṇaṃ.
20. Wisdom of higher knowledge is knowledge in the sense of knowing (ñātaṭṭhe ñāṇaṃ).
20. Trí tuệ về thắng trí là tuệ về khía cạnh đã biết (ñātaṭṭhe ñāṇaṃ).
26
21. Pariññāpaññā tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ.
21. Wisdom of full understanding is knowledge in the sense of investigating (tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ).
21. Trí tuệ về biến tri là tuệ về khía cạnh thẩm định (tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ).
27
22. Pahāne paññā pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ.
22. Wisdom in abandoning is knowledge in the sense of relinquishing (pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ).
22. Trí tuệ về đoạn trừ là tuệ về khía cạnh từ bỏ (pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ).
28
23. Bhāvanāpaññā ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ.
23. Wisdom of development is knowledge in the sense of having a single taste (ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ).
23. Trí tuệ về tu tập là tuệ về khía cạnh nhất vị (ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ).
29
24. Sacchikiriyāpaññā phassanaṭṭhe* ñāṇaṃ.
24. Wisdom of realization is knowledge in the sense of touching (phassanaṭṭhe ñāṇaṃ).
24. Trí tuệ về chứng ngộ là tuệ về khía cạnh xúc chạm (phassanaṭṭhe ñāṇaṃ).
30
25. Atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ.
25. The wisdom in the diversity of meanings is knowledge of the analysis of meaning (atthapaṭisambhide ñāṇaṃ).
25. Trí tuệ về sự đa dạng của ý nghĩa là tuệ về vô ngại giải nghĩa (atthapaṭisambhide ñāṇaṃ).
31
26. Dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ.
26. The wisdom in the diversity of phenomena is knowledge of the analysis of phenomena (dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ).
26. Trí tuệ về sự đa dạng của pháp là tuệ về vô ngại giải pháp (dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ).
32
27. Niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ.
27. The wisdom in the diversity of expressions is knowledge of the analysis of expression (niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ).
27. Trí tuệ về sự đa dạng của ngôn ngữ là tuệ về vô ngại giải ngôn ngữ (niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ).
33
28. Paṭibhānanānatte paññā* paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.
28. The wisdom in the diversity of perspicuity is knowledge of the analysis of perspicuity (paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ).
28. Trí tuệ về sự đa dạng của biện tài là tuệ về vô ngại giải biện tài (paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ).
34
29. Vihāranānatte paññā vihāraṭṭhe ñāṇaṃ.
29. The wisdom in the diversity of abidings is knowledge in the sense of abiding (vihāraṭṭhe ñāṇaṃ).
29. Trí tuệ về sự đa dạng của trú xứ là tuệ về khía cạnh trú xứ (vihāraṭṭhe ñāṇaṃ).
35
30. Samāpattinānatte paññā samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ.
30. The wisdom in the diversity of attainments is knowledge in the sense of attaining (samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ).
30. Trí tuệ về sự đa dạng của nhập định là tuệ về khía cạnh nhập định (samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ).
36
31. Vihārasamāpattinānatte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ.
31. The wisdom in the diversity of abidings and attainments is knowledge in the sense of abiding and attaining (vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ).
31. Trí tuệ về sự đa dạng của trú xứ và nhập định là tuệ về khía cạnh trú xứ và nhập định (vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ).
37
32. Avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhimhi ñāṇaṃ.
32. The wisdom in the complete cutting off of defilements due to unscattered purity is knowledge in immediate concentration (ānantarikasamādhimhi ñāṇaṃ).
32. Trí tuệ về sự đoạn trừ các lậu hoặc do sự thanh tịnh không tán loạn là tuệ về định vô gián (ānantarikasamādhimhi ñāṇaṃ).
38
33. Dassanādhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo paṇītādhimuttatā paññā araṇavihāre ñāṇaṃ.
33. The wisdom that is the mastery of vision, the attainment of peaceful abiding, and the inclination towards the excellent is knowledge in the araṇavihāra.
33. Trí tuệ về vô tranh trú (araṇavihāre ñāṇaṃ) là sự vượt trội của cái thấy, sự chứng đắc trú xứ an tịnh, và sự thiên về thanh tịnh.
39
34. Dvīhi balehi samannāgatattā tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi vasibhāvatā paññā nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ.
34. The wisdom that is endowed with two powers, due to the calming of the three formations, and due to mastery in sixteen modes of knowledge and nine modes of concentration, is knowledge of the attainment of cessation (nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ).
34. Trí tuệ về diệt tận định (nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ) là sự thành tựu hai sức mạnh, sự an tịnh ba hành, sự thuần thục qua mười sáu loại trí hành và chín loại định hành.
40
35. Sampajānassa pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇaṃ.
35. The wisdom in the cessation of the ongoing (kilesas and khandhas) for one who is fully aware is knowledge of final Nibbāna (parinibbāne ñāṇaṃ).
35. Trí tuệ trong việc chấm dứt sự tiếp diễn của người có chánh niệm là tuệ về Niết-bàn (parinibbāne ñāṇaṃ).
41
36. Sabbadhammānaṃ sammā samucchede nirodhe ca anupaṭṭhānatā paññā samasīsaṭṭhe ñāṇaṃ.
36. The wisdom in the proper cutting off, cessation, and non-arising of all phenomena is knowledge in the sense of samasīsaṭṭha.
36. Trí tuệ về khía cạnh bình đẳng là sự không hiện khởi của tất cả các pháp khi bị đoạn trừ và diệt tận một cách đúng đắn (samasīsaṭṭhe ñāṇaṃ).
42
37. Puthunānattatejapariyādāne paññā sallekhaṭṭhe ñāṇaṃ.
37. The wisdom in the exhaustion of various diverse defilements is knowledge in the sense of purification (sallekhaṭṭhe ñāṇaṃ).
37. Trí tuệ trong việc chấm dứt các năng lực đa dạng và riêng biệt là tuệ về khía cạnh tiêu trừ (sallekhaṭṭhe ñāṇaṃ).
43
38. Asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
38. The wisdom in the sense of unslothful, resolute, and strenuous exertion is knowledge in the commencement of energy (vīriyārambhe ñāṇaṃ).
38. Trí tuệ về khía cạnh nỗ lực tinh tấn không chùng bước, với tâm đã được hướng đến là tuệ về sự khởi đầu tinh tấn (vīriyārambhe ñāṇaṃ).
44
39. Nānādhammappakāsanatā paññā atthasandassane ñāṇaṃ.
39. The wisdom that is the manifestation of various phenomena is knowledge in the sense of showing meaning (atthasandassane ñāṇaṃ).
39. Trí tuệ về sự trình bày các pháp khác nhau là tuệ về sự hiển bày ý nghĩa (atthasandassane ñāṇaṃ).
45
40. Sabbadhammānaṃ ekasaṅgahatānānattekattapaṭivedhe paññā dassanavisuddhiñāṇaṃ.
40. The wisdom in the penetration of the unified collection, diversity, and oneness of all phenomena is knowledge of purification of vision (dassanavisuddhiñāṇaṃ).
40. Trí tuệ về sự thấu hiểu sự hợp nhất của tất cả các pháp, sự đa dạng và sự đồng nhất là tuệ về sự thanh tịnh của cái thấy (dassanavisuddhiñāṇaṃ).
46
41. Viditattā paññā khantiñāṇaṃ.
41. The wisdom due to being known is knowledge of patience (khantiñāṇaṃ).
41. Trí tuệ do đã biết là tuệ về nhẫn nại (khantiñāṇaṃ).
47
42. Phuṭṭhattā paññā pariyogāhaṇe* ñāṇaṃ.
42. The wisdom due to being touched (by knowledge) is knowledge of penetration (pariyogāhaṇe ñāṇaṃ).
42. Trí tuệ do đã xúc chạm là tuệ về sự thâm nhập (pariyogāhaṇe ñāṇaṃ).
48
43. Samodahane paññā padesavihāre ñāṇaṃ.
43. The wisdom in combining (to observe a part of the whole) is knowledge of partial abiding (padesavihāre ñāṇaṃ).
43. Trí tuệ trong việc hợp nhất là tuệ về trú xứ cục bộ (padesavihāre ñāṇaṃ).
49
44. Adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.
44. The wisdom due to being dominant is knowledge of the turning away of perception (saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ).
44. Trí tuệ do có sự vượt trội là tuệ về sự chuyển hóa của tưởng (saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ).
50
45. Nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ.
45. The wisdom in diversity (or turning away from diversity) is knowledge of the turning away of consciousness (cetovivaṭṭe ñāṇaṃ).
45. Trí tuệ về sự đa dạng là tuệ về sự chuyển hóa của tâm sở (cetovivaṭṭe ñāṇaṃ).
51
46. Adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ.
46. The wisdom in determination is knowledge of the turning away of mind (cittavivaṭṭe ñāṇaṃ).
46. Trí tuệ về sự quyết định là tuệ về sự chuyển hóa của tâm (cittavivaṭṭe ñāṇaṃ).
52
47. Suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ.
47. The wisdom in emptiness is knowledge of the turning away of knowledge (ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ).
47. Trí tuệ về tánh không là tuệ về sự chuyển hóa của trí (ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ).
53
48. Vosagge* paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ.
48. The wisdom in relinquishment is knowledge of the turning away of liberation (vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ).
48. Trí tuệ về sự xả ly là tuệ về sự chuyển hóa của giải thoát (vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ).
54
49. Tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ.
49. Wisdom in the state of unchangeable truth is knowledge of the turning away from the truths.
49. Trí tuệ về sự chân thật là tuệ về sự chuyển hóa của chân lý (saccavivaṭṭe ñāṇaṃ).
55
50. Kāyampi cittampi ekavavatthānatā sukhasaññañca lahusaññañca adhiṭṭhānavasena ijjhanaṭṭhe paññā iddhividhe ñāṇaṃ.
50. Wisdom in the accomplishment of the body and mind, as a single determination, by means of the perception of ease and the perception of lightness, through the power of resolution, is knowledge of the Iddhividha.
50. Trí tuệ về thần thông (iddhividhe ñāṇaṃ) là sự thành tựu theo sự quyết định về việc phân biệt thân và tâm là một, và tưởng lạc và tưởng nhẹ nhàng.
56
51. Vitakkavipphāravasena nānattekattasaddanimittānaṃ pariyogāhaṇe paññā sotadhātuvisuddhiñāṇaṃ.
51. Wisdom in penetrating various and singular sound-signs by means of the expansion of vitakka is knowledge of the purification of the ear-element.
51. Trí tuệ trong việc thâm nhập các tướng âm thanh đa dạng và đồng nhất theo sự lan tỏa của tầm là tuệ về sự thanh tịnh của nhĩ giới (sotadhātuvisuddhiñāṇaṃ).
57
52. Tiṇṇannaṃ cittānaṃ vipphārattā indriyānaṃ pasādavasena nānattekattaviññāṇacariyā pariyogāhaṇe paññā cetopariyañāṇaṃ.
52. Wisdom in penetrating the various and singular courses of consciousness by means of the clarity of the faculties, due to the expansion of the three cittas, is knowledge of penetrating others' minds.
52. Trí tuệ về tha tâm thông (cetopariyañāṇaṃ) là sự thâm nhập vào các hành vi thức đa dạng và đồng nhất theo sự thanh tịnh của các căn do sự lan tỏa của ba tâm.
58
53. Paccayappavattānaṃ dhammānaṃ nānattekattakammavipphāravasena pariyogāhaṇe paññā pubbenivāsānussatiñāṇaṃ.
53. Wisdom in penetrating the various and singular expansions of kamma of phenomena arisen from conditions is knowledge of the recollection of past lives.
53. Trí tuệ về túc mạng minh (pubbenivāsānussatiñāṇaṃ) là sự thâm nhập vào các pháp khởi lên do duyên theo sự lan tỏa của nghiệp đa dạng và đồng nhất.
59
54. Obhāsavasena nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ.
54. Wisdom in the seeing of various and singular visible forms by means of radiance is knowledge of the divine eye.
54. Trí tuệ về thiên nhãn minh (dibbacakkhuñāṇaṃ) là sự thấy các tướng sắc đa dạng và đồng nhất theo ánh sáng.
60
55. Catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇannaṃ indriyānaṃ vasībhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ.
55. Wisdom, by means of the mastery of the three faculties in sixty-four aspects, is knowledge of the destruction of the āsavas.
55. Trí tuệ về lậu tận trí (āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ) là sự thuần thục của ba căn theo sáu mươi bốn phương diện.
61
56. Pariññaṭṭhe paññā dukkhe ñāṇaṃ.
56. Wisdom in the sense of full understanding is knowledge of suffering.
56. Trí tuệ về khía cạnh biến tri là tuệ về Khổ (dukkhe ñāṇaṃ).
62
57. Pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ.
57. Wisdom in the sense of abandoning is knowledge of the origin.
57. Trí tuệ về khía cạnh đoạn trừ là tuệ về Tập khởi (samudaye ñāṇaṃ).
63
58. Sacchikiriyaṭṭhe paññā nirodhe ñāṇaṃ.
58. Wisdom in the sense of realization is knowledge of cessation.
58. Trí tuệ về khía cạnh chứng ngộ là tuệ về Diệt tận (nirodhe ñāṇaṃ).
64
59. Bhāvanaṭṭhe paññā magge ñāṇaṃ.
59. Wisdom in the sense of development is knowledge of the path.
59. Trí tuệ về khía cạnh tu tập là tuệ về Đạo (magge ñāṇaṃ).
65
60. Dukkhe ñāṇaṃ.
60. Knowledge of suffering.
60. Trí về Khổ.
66
61. Dukkhasamudaye ñāṇaṃ.
61. Knowledge of the origin of suffering.
61. Trí về Khổ tập khởi.
67
62. Dukkhanirodhe ñāṇaṃ.
62. Knowledge of the cessation of suffering.
62. Trí về Khổ diệt tận.
68
63. Dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ.
63. Knowledge of the path leading to the cessation of suffering.
63. Trí về con đường đưa đến Khổ diệt tận.
69
64. Atthapaṭisambhide ñāṇaṃ.
64. Knowledge of the analysis of meaning.
64. Trí về vô ngại giải nghĩa.
70
65. Dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ.
65. Knowledge of the analysis of phenomena.
65. Trí về vô ngại giải pháp.
71
66. Niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ.
66. Knowledge of the analysis of language.
66. Trí về vô ngại giải ngôn ngữ.
72
67. Paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.
67. Knowledge of the analysis of perspicuity.
67. Trí về vô ngại giải biện tài.
73
68. Indriyaparopariyatte ñāṇaṃ.
68. Knowledge of the superiority and inferiority of the faculties.
68. Trí về sự hiểu biết thượng liệt của các căn (indriyaparopariyatte ñāṇaṃ).
74
69. Sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ.
69. Knowledge of the dispositions and latent tendencies of beings.
69. Trí về khuynh hướng và tùy miên của chúng sinh (sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ).
75
70. Yamakapāṭihīre ñāṇaṃ.
70. Knowledge of the Twin Miracle.
70. Trí về song thông biến hóa (yamakapāṭihīre ñāṇaṃ).
76
71. Mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ.
71. Knowledge of the attainment of great compassion.
71. Trí về nhập Đại Bi (mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ).
77
72. Sabbaññutañāṇaṃ.
72. Omniscience.
72. Nhất thiết trí (sabbaññutañāṇaṃ).
78
73. Anāvaraṇañāṇaṃ.
73. Unobstructed knowledge.
73. Vô chướng ngại trí (anāvaraṇañāṇaṃ).
79
Imāni tesattati ñāṇāni.
These are the seventy-three knowledges.
Đây là bảy mươi ba loại trí.
Imesaṃ tesattatiyā ñāṇānaṃ sattasaṭṭhi ñāṇāni sāvakasādhāraṇāni; cha ñāṇāni asādhāraṇāni sāvakehi.
Among these seventy-three knowledges, sixty-seven knowledges are common to disciples; six knowledges are uncommon to disciples.
Trong số bảy mươi ba loại trí này, sáu mươi bảy loại trí là chung cho các đệ tử; sáu loại trí là không chung cho các đệ tử.
80
Mātikā niṭṭhitā.
The Mātikā is concluded.
Đề Mục đã hoàn thành.
81

1. Ñāṇakathā

1. Discourse on Knowledge

1. Phẩm Trí

82
1. Sutamayañāṇaniddeso
1. Elucidation of Knowledge Acquired by Hearing
1. Giải thích về Tuệ do nghe mà có
83
1. Kathaṃ sotāvadhāne paññā sutamaye ñāṇaṃ?
1. How is wisdom in the comprehension of what is heard, knowledge acquired by hearing?
1. Trí tuệ trong việc chú tâm lắng nghe là tuệ do nghe mà có (sutamaye ñāṇaṃ) như thế nào?
84
‘‘Ime dhammā abhiññeyyā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "These phenomena are to be directly known," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
Sự chú tâm lắng nghe rằng: “Các pháp này cần phải được thắng tri”, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ do nghe mà có.
85
‘‘Ime dhammā pariññeyyā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "These phenomena are to be fully understood," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
Sự chú tâm lắng nghe rằng: “Các pháp này cần phải được biến tri”, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ do nghe mà có.
86
‘‘Ime dhammā pahātabbā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "These phenomena are to be abandoned," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
Sự chú tâm lắng nghe rằng: “Các pháp này cần phải được đoạn trừ”, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ do nghe mà có.
87
‘‘Ime dhammā bhāvetabbā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "These phenomena are to be developed," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
Sự chú tâm lắng nghe rằng: “Các pháp này cần phải được tu tập”, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ do nghe mà có.
88
‘‘Ime dhammā sacchikātabbā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "These phenomena are to be realized," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
Sự chú tâm lắng nghe rằng: “Các pháp này cần phải được chứng ngộ”, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ do nghe mà có.
89
‘‘Ime dhammā hānabhāgiyā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "These phenomena lead to decline," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
Sự chú tâm lắng nghe rằng: “Các pháp này thuộc về phần suy thoái”, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ do nghe mà có.
90
‘‘Ime dhammā ṭhitibhāgiyā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "These phenomena lead to stability," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
Sự chú tâm lắng nghe rằng: “Các pháp này thuộc về phần an trú”, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ do nghe mà có.
91
‘‘Ime dhammā visesabhāgiyā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "These phenomena lead to distinction," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
“Những pháp này là phần thù thắng” – sự chú tâm lắng nghe, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ văn (sutamaye ñāṇa).
92
‘‘Ime dhammā nibbedhabhāgiyā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "These phenomena lead to penetration," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
“Những pháp này là phần xuyên thấu” – sự chú tâm lắng nghe, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ văn.
93
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "All conditioned things are impermanent," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
“Tất cả các hành là vô thường” – sự chú tâm lắng nghe, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ văn.
94
‘‘Sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "All conditioned things are suffering," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
“Tất cả các hành là khổ” – sự chú tâm lắng nghe, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ văn.
95
‘‘Sabbe dhammā anattā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "All phenomena are not-self," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
“Tất cả các pháp là vô ngã” – sự chú tâm lắng nghe, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ văn.
96
‘‘Idaṃ dukkhaṃ ariyasacca’’nti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "This is the Noble Truth of Suffering," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
“Đây là Khổ Thánh đế” – sự chú tâm lắng nghe, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ văn.
97
‘‘Idaṃ dukkhasamudayaṃ* ariyasacca’’nti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "This is the Noble Truth of the Origin of Suffering," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
“Đây là Khổ tập Thánh đế” – sự chú tâm lắng nghe, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ văn.
98
‘‘Idaṃ dukkhanirodhaṃ* ariyasacca’’nti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "This is the Noble Truth of the Cessation of Suffering," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
“Đây là Khổ diệt Thánh đế” – sự chú tâm lắng nghe, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ văn.
99
‘‘Idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca’’nti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
The comprehension of what is heard, "This is the Noble Truth of the Path Leading to the Cessation of Suffering," and the wisdom that understands it, is knowledge acquired by hearing.
“Đây là Khổ diệt đạo Thánh đế” – sự chú tâm lắng nghe, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ văn.
100
2. Kathaṃ ‘‘ime dhammā abhiññeyyā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ?
2. How is the comprehension of what is heard, "These phenomena are to be directly known," and the wisdom that understands it, knowledge acquired by hearing?
2. Thế nào là “những pháp này cần phải thắng tri” – sự chú tâm lắng nghe, trí tuệ hiểu biết điều đó là tuệ văn?
101
Eko dhammo abhiññeyyo – sabbe sattā āhāraṭṭhitikā.
One phenomenon is to be directly known: all beings are sustained by nutriment.
Một pháp cần phải thắng tri – tất cả chúng sinh tồn tại nhờ thức ăn.
Dve dhammā abhiññeyyā – dve dhātuyo.
Two phenomena are to be directly known: the two elements.
Hai pháp cần phải thắng tri – hai giới.
Tayo dhammā abhiññeyyā – tisso dhātuyo.
Three phenomena are to be fully understood – the three elements (dhātus).
Ba pháp cần phải thắng tri – ba giới.
Cattāro dhammā abhiññeyyā – cattāri ariyasaccāni.
Four phenomena are to be fully understood – the four Noble Truths.
Bốn pháp cần phải thắng tri – bốn Thánh đế.
Pañca dhammā abhiññeyyā – pañca vimuttāyatanāni.
Five phenomena are to be fully understood – the five liberation-bases.
Năm pháp cần phải thắng tri – năm xứ giải thoát (vimuttāyatana).
Cha dhammā abhiññeyyā – cha anuttariyāni.
Six phenomena are to be fully understood – the six supreme things.
Sáu pháp cần phải thắng tri – sáu vô thượng (anuttariya).
Satta dhammā abhiññeyyā – satta niddasavatthūni.
Seven phenomena are to be fully understood – the seven exposition-bases.
Bảy pháp cần phải thắng tri – bảy yếu tố chỉ định (niddasavatthūni).
Aṭṭha dhammā abhiññeyyā – aṭṭha abhibhāyatanāni.
Eight phenomena are to be fully understood – the eight mastery-bases (abhibhāyatanāni).
Tám pháp cần phải thắng tri – tám thắng xứ (abhibhāyatana).
Nava dhammā abhiññeyyā – nava anupubbavihārā.
Nine phenomena are to be fully understood – the nine progressive abiding-states (anupubbavihārā).
Chín pháp cần phải thắng tri – chín trú xứ tuần tự (anupubbavihārā).
Dasa dhammā abhiññeyyā – dasa nijjaravatthūni.
Ten phenomena are to be fully understood – the ten bases for wearing away (nijjaravatthūni).
Mười pháp cần phải thắng tri – mười yếu tố đoạn diệt (nijjaravatthūni).
102
3. ‘‘Sabbaṃ, bhikkhave, abhiññeyyaṃ.
3. “Bhikkhus, all is to be fully understood.
3. “Này các Tỳ-khưu, tất cả cần phải thắng tri.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ abhiññeyyaṃ?
And what, bhikkhus, is all that is to be fully understood?
Và này các Tỳ-khưu, tất cả những gì cần phải thắng tri?
Cakkhu* , bhikkhave, abhiññeyyaṃ; rūpā abhiññeyyā; cakkhuviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ; cakkhusamphasso abhiññeyyo; yampidaṃ* cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi abhiññeyyaṃ.
The eye, bhikkhus, is to be fully understood; forms are to be fully understood; eye-consciousness is to be fully understood; eye-contact is to be fully understood; and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be fully understood.
Này các Tỳ-khưu, mắt cần phải thắng tri; các sắc cần phải thắng tri; nhãn thức cần phải thắng tri; nhãn xúc cần phải thắng tri; và bất cứ cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, điều đó cũng cần phải thắng tri.
Sotaṃ abhiññeyyaṃ; saddā abhiññeyyā…pe… ghānaṃ abhiññeyyaṃ; gandhā abhiññeyyā… jivhā abhiññeyyā; rasā abhiññeyyā… kāyo abhiññeyyo; phoṭṭhabbā abhiññeyyā… mano abhiññeyyo; dhammā abhiññeyyā; manoviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ, manosamphasso abhiññeyyo; yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi abhiññeyyaṃ.’’
The ear is to be fully understood; sounds are to be fully understood…pe… the nose is to be fully understood; odors are to be fully understood… the tongue is to be fully understood; tastes are to be fully understood… the body is to be fully understood; tactile objects are to be fully understood… the mind is to be fully understood; mental phenomena are to be fully understood; mind-consciousness is to be fully understood; mind-contact is to be fully understood; and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be fully understood.”
Tai cần phải thắng tri; các tiếng cần phải thắng tri… mũi cần phải thắng tri; các mùi cần phải thắng tri… lưỡi cần phải thắng tri; các vị cần phải thắng tri… thân cần phải thắng tri; các xúc chạm cần phải thắng tri… ý cần phải thắng tri; các pháp cần phải thắng tri; ý thức cần phải thắng tri; ý xúc cần phải thắng tri; và bất cứ cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, điều đó cũng cần phải thắng tri.”
103
Rūpaṃ abhiññeyyaṃ; vedanā abhiññeyyā; saññā abhiññeyyā; saṅkhārā abhiññeyyā; viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Form is to be fully understood; feeling is to be fully understood; perception is to be fully understood; mental formations are to be fully understood; consciousness is to be fully understood.
Sắc cần phải thắng tri; thọ cần phải thắng tri; tưởng cần phải thắng tri; hành cần phải thắng tri; thức cần phải thắng tri.
104
Cakkhu abhiññeyyaṃ; sotaṃ abhiññeyyaṃ; ghānaṃ abhiññeyyaṃ; jivhā abhiññeyyā; kāyo abhiññeyyo; mano abhiññeyyo.
The eye is to be fully understood; the ear is to be fully understood; the nose is to be fully understood; the tongue is to be fully understood; the body is to be fully understood; the mind is to be fully understood.
Mắt cần phải thắng tri; tai cần phải thắng tri; mũi cần phải thắng tri; lưỡi cần phải thắng tri; thân cần phải thắng tri; ý cần phải thắng tri.
Rūpā abhiññeyyā; saddā abhiññeyyā; gandhā abhiññeyyā; rasā abhiññeyyā; phoṭṭhabbā abhiññeyyā; dhammā abhiññeyyā.
Forms are to be fully understood; sounds are to be fully understood; odors are to be fully understood; tastes are to be fully understood; tactile objects are to be fully understood; mental phenomena are to be fully understood.
Các sắc cần phải thắng tri; các tiếng cần phải thắng tri; các mùi cần phải thắng tri; các vị cần phải thắng tri; các xúc chạm cần phải thắng tri; các pháp cần phải thắng tri.
Cakkhuviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ; sotaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ; ghānaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ; jivhāviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ; kāyaviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ; manoviññāṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Eye-consciousness is to be fully understood; ear-consciousness is to be fully understood; nose-consciousness is to be fully understood; tongue-consciousness is to be fully understood; body-consciousness is to be fully understood; mind-consciousness is to be fully understood.
Nhãn thức cần phải thắng tri; nhĩ thức cần phải thắng tri; tỷ thức cần phải thắng tri; thiệt thức cần phải thắng tri; thân thức cần phải thắng tri; ý thức cần phải thắng tri.
Cakkhusamphasso abhiññeyyo; sotasamphasso abhiññeyyo; ghānasamphasso abhiññeyyo; jivhāsamphasso abhiññeyyo; kāyasamphasso abhiññeyyo; manosamphasso abhiññeyyo; cakkhusamphassajā vedanā abhiññeyyā; sotasamphassajā vedanā abhiññeyyā; ghānasamphassajā vedanā abhiññeyyā; jivhāsamphassajā vedanā abhiññeyyā; kāyasamphassajā vedanā abhiññeyyā; manosamphassajā vedanā abhiññeyyā.
Eye-contact is to be fully understood; ear-contact is to be fully understood; nose-contact is to be fully understood; tongue-contact is to be fully understood; body-contact is to be fully understood; mind-contact is to be fully understood; feeling born of eye-contact is to be fully understood; feeling born of ear-contact is to be fully understood; feeling born of nose-contact is to be fully understood; feeling born of tongue-contact is to be fully understood; feeling born of body-contact is to be fully understood; feeling born of mind-contact is to be fully understood.
Nhãn xúc cần phải thắng tri; nhĩ xúc cần phải thắng tri; tỷ xúc cần phải thắng tri; thiệt xúc cần phải thắng tri; thân xúc cần phải thắng tri; ý xúc cần phải thắng tri; cảm thọ do nhãn xúc sinh cần phải thắng tri; cảm thọ do nhĩ xúc sinh cần phải thắng tri; cảm thọ do tỷ xúc sinh cần phải thắng tri; cảm thọ do thiệt xúc sinh cần phải thắng tri; cảm thọ do thân xúc sinh cần phải thắng tri; cảm thọ do ý xúc sinh cần phải thắng tri.
Rūpasaññā abhiññeyyā; saddasaññā abhiññeyyā; gandhasaññā abhiññeyyā; rasasaññā abhiññeyyā; phoṭṭhabbasaññā abhiññeyyā; dhammasaññā abhiññeyyā.
Perception of forms is to be fully understood; perception of sounds is to be fully understood; perception of odors is to be fully understood; perception of tastes is to be fully understood; perception of tactile objects is to be fully understood; perception of mental phenomena is to be fully understood.
Sắc tưởng cần phải thắng tri; thanh tưởng cần phải thắng tri; hương tưởng cần phải thắng tri; vị tưởng cần phải thắng tri; xúc tưởng cần phải thắng tri; pháp tưởng cần phải thắng tri.
Rūpasañcetanā abhiññeyyā; saddasañcetanā abhiññeyyā; gandhasañcetanā abhiññeyyā; rasasañcetanā abhiññeyyā; phoṭṭhabbasañcetanā abhiññeyyā; dhammasañcetanā abhiññeyyā.
Volition regarding forms is to be fully understood; volition regarding sounds is to be fully understood; volition regarding odors is to be fully understood; volition regarding tastes is to be fully understood; volition regarding tactile objects is to be fully understood; volition regarding mental phenomena is to be fully understood.
Sắc tư cần phải thắng tri; thanh tư cần phải thắng tri; hương tư cần phải thắng tri; vị tư cần phải thắng tri; xúc tư cần phải thắng tri; pháp tư cần phải thắng tri.
Rūpataṇhā abhiññeyyā; saddataṇhā abhiññeyyā; gandhataṇhā abhiññeyyā; rasataṇhā abhiññeyyā; phoṭṭhabbataṇhā abhiññeyyā; dhammataṇhā abhiññeyyā.
Craving for forms is to be fully understood; craving for sounds is to be fully understood; craving for odors is to be fully understood; craving for tastes is to be fully understood; craving for tactile objects is to be fully understood; craving for mental phenomena is to be fully understood.
Sắc ái cần phải thắng tri; thanh ái cần phải thắng tri; hương ái cần phải thắng tri; vị ái cần phải thắng tri; xúc ái cần phải thắng tri; pháp ái cần phải thắng tri.
Rūpavitakko abhiññeyyo; saddavitakko abhiññeyyo; gandhavitakko abhiññeyyo; rasavitakko abhiññeyyo; phoṭṭhabbavitakko abhiññeyyo; dhammavitakko abhiññeyyo.
Initial application (vitakka) regarding forms is to be fully understood; initial application regarding sounds is to be fully understood; initial application regarding odors is to be fully understood; initial application regarding tastes is to be fully understood; initial application regarding tactile objects is to be fully understood; initial application regarding mental phenomena is to be fully understood.
Sắc tầm cần phải thắng tri; thanh tầm cần phải thắng tri; hương tầm cần phải thắng tri; vị tầm cần phải thắng tri; xúc tầm cần phải thắng tri; pháp tầm cần phải thắng tri.
Rūpavicāro abhiññeyyo; saddavicāro abhiññeyyo; gandhavicāro abhiññeyyo; rasavicāro abhiññeyyo; phoṭṭhabbavicāro abhiññeyyo; dhammavicāro abhiññeyyo.
Sustained application (vicāra) regarding forms is to be fully understood; sustained application regarding sounds is to be fully understood; sustained application regarding odors is to be fully understood; sustained application regarding tastes is to be fully understood; sustained application regarding tactile objects is to be fully understood; sustained application regarding mental phenomena is to be fully understood.
Sắc tứ cần phải thắng tri; thanh tứ cần phải thắng tri; hương tứ cần phải thắng tri; vị tứ cần phải thắng tri; xúc tứ cần phải thắng tri; pháp tứ cần phải thắng tri.
105
4. Pathavīdhātu abhiññeyyā; āpodhātu abhiññeyyā; tejodhātu abhiññeyyā; vāyodhātu abhiññeyyā; ākāsadhātu abhiññeyyā; viññāṇadhātu abhiññeyyā.
4. The earth element is to be fully understood; the water element is to be fully understood; the fire element is to be fully understood; the air element is to be fully understood; the space element is to be fully understood; the consciousness element is to be fully understood.
4. Địa đại cần phải thắng tri; thủy đại cần phải thắng tri; hỏa đại cần phải thắng tri; phong đại cần phải thắng tri; không đại cần phải thắng tri; thức đại cần phải thắng tri.
106
Pathavīkasiṇaṃ abhiññeyyaṃ; āpokasiṇaṃ abhiññeyyaṃ; tejokasiṇaṃ abhiññeyyaṃ; vāyokasiṇaṃ abhiññeyyaṃ; nīlakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ; pītakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ; lohitakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ; odātakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ; ākāsakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ; viññāṇakasiṇaṃ abhiññeyyaṃ.
The earth kasiṇa should be known; the water kasiṇa should be known; the fire kasiṇa should be known; the wind kasiṇa should be known; the blue kasiṇa should be known; the yellow kasiṇa should be known; the red kasiṇa should be known; the white kasiṇa should be known; the space kasiṇa should be known; the consciousness kasiṇa should be known.
Địa biến xứ cần phải thắng tri; thủy biến xứ cần phải thắng tri; hỏa biến xứ cần phải thắng tri; phong biến xứ cần phải thắng tri; xanh biến xứ cần phải thắng tri; vàng biến xứ cần phải thắng tri; đỏ biến xứ cần phải thắng tri; trắng biến xứ cần phải thắng tri; không gian biến xứ cần phải thắng tri; thức biến xứ cần phải thắng tri.
107
Kesā abhiññeyyā; lomā abhiññeyyā; nakhā abhiññeyyā; dantā abhiññeyyā; taco abhiññeyyo, maṃsaṃ abhiññeyyaṃ; nhārū* abhiññeyyā; aṭṭhī abhiññeyyā; aṭṭhimiñjā abhiññeyyā* ; vakkaṃ abhiññeyyaṃ; hadayaṃ abhiññeyyaṃ; yakanaṃ abhiññeyyaṃ; kilomakaṃ abhiññeyyaṃ; pihakaṃ abhiññeyyaṃ; papphāsaṃ abhiññeyyaṃ; antaṃ abhiññeyyaṃ antaguṇaṃ abhiññeyyaṃ; udariyaṃ abhiññeyyaṃ; karīsaṃ abhiññeyyaṃ; pittaṃ abhiññeyyaṃ; semhaṃ abhiññeyyaṃ; pubbo abhiññeyyo; lohitaṃ abhiññeyyaṃ; sedo abhiññeyyo; medo abhiññeyyo; assu abhiññeyyaṃ; vasā abhiññeyyā; kheḷo abhiññeyyo; siṅghāṇikā abhiññeyyā; lasikā abhiññeyyā; muttaṃ abhiññeyyaṃ; matthaluṅgaṃ abhiññeyyaṃ.
Hair should be known; body-hair should be known; nails should be known; teeth should be known; skin should be known; flesh should be known; sinews should be known; bones should be known; bone-marrow should be known; the kidneys should be known; the heart should be known; the liver should be known; the diaphragm should be known; the spleen should be known; the lungs should be known; the large intestine should be known; the small intestine should be known; undigested food should be known; faeces should be known; bile should be known; phlegm should be known; pus should be known; blood should be known; sweat should be known; fat should be known; tears should be known; grease should be known; saliva should be known; snot should be known; joint-fluid should be known; urine should be known; brain should be known.
Tóc cần phải thắng tri; lông cần phải thắng tri; móng cần phải thắng tri; răng cần phải thắng tri; da cần phải thắng tri; thịt cần phải thắng tri; gân cần phải thắng tri; xương cần phải thắng tri; tủy xương cần phải thắng tri; thận cần phải thắng tri; tim cần phải thắng tri; gan cần phải thắng tri; màng cần phải thắng tri; lá lách cần phải thắng tri; phổi cần phải thắng tri; ruột già cần phải thắng tri; ruột non cần phải thắng tri; dạ dày cần phải thắng tri; phân cần phải thắng tri; mật cần phải thắng tri; đờm cần phải thắng tri; mủ cần phải thắng tri; máu cần phải thắng tri; mồ hôi cần phải thắng tri; mỡ đặc cần phải thắng tri; nước mắt cần phải thắng tri; mỡ lỏng cần phải thắng tri; nước bọt cần phải thắng tri; nước mũi cần phải thắng tri; dịch khớp cần phải thắng tri; nước tiểu cần phải thắng tri; óc cần phải thắng tri.
108
Cakkhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ; rūpāyatanaṃ abhiññeyyaṃ.
The eye-base should be known; the form-base should be known.
Nhãn xứ cần phải thắng tri; sắc xứ cần phải thắng tri.
Sotāyatanaṃ abhiññeyyaṃ; saddāyatanaṃ abhiññeyyaṃ.
The ear-base should be known; the sound-base should be known.
Nhĩ xứ cần phải thắng tri; thanh xứ cần phải thắng tri.
Ghānāyatanaṃ abhiññeyyaṃ; gandhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ.
The nose-base should be known; the odour-base should be known.
Tỷ xứ cần phải thắng tri; hương xứ cần phải thắng tri.
Jivhāyatanaṃ abhiññeyyaṃ; rasāyatanaṃ abhiññeyyaṃ.
The tongue-base should be known; the taste-base should be known.
Thiệt xứ cần phải thắng tri; vị xứ cần phải thắng tri.
Kāyāyatanaṃ abhiññeyyaṃ; phoṭṭhabbāyatanaṃ abhiññeyyaṃ.
The body-base should be known; the tangible-base should be known.
Xứ thân phải được thắng tri; xứ xúc phải được thắng tri.
Manāyatanaṃ abhiññeyyaṃ; dhammāyatanaṃ abhiññeyyaṃ.
The mind-base should be known; the phenomenon-base should be known.
Xứ ý phải được thắng tri; xứ pháp phải được thắng tri.
109
Cakkhudhātu abhiññeyyā; rūpadhātu abhiññeyyā; cakkhuviññāṇadhātu abhiññeyyā.
The eye-element should be known; the form-element should be known; the eye-consciousness element should be known.
Nhãn giới phải được thắng tri; sắc giới phải được thắng tri; nhãn thức giới phải được thắng tri.
Sotadhātu abhiññeyyā; saddadhātu abhiññeyyā; sotaviññāṇadhātu abhiññeyyā.
The ear-element should be known; the sound-element should be known; the ear-consciousness element should be known.
Nhĩ giới phải được thắng tri; thanh giới phải được thắng tri; nhĩ thức giới phải được thắng tri.
Ghānadhātu abhiññeyyā; gandhadhātu abhiññeyyā; ghānaviññāṇadhātu abhiññeyyā.
The nose-element should be known; the odour-element should be known; the nose-consciousness element should be known.
Tỷ giới phải được thắng tri; hương giới phải được thắng tri; tỷ thức giới phải được thắng tri.
Jivhādhātu abhiññeyyā; rasadhātu abhiññeyyā; jivhāviññāṇadhātu abhiññeyyā.
The tongue-element should be known; the taste-element should be known; the tongue-consciousness element should be known.
Thiệt giới phải được thắng tri; vị giới phải được thắng tri; thiệt thức giới phải được thắng tri.
Kāyadhātu abhiññeyyā; phoṭṭhabbadhātu abhiññeyyā; kāyaviññāṇadhātu abhiññeyyā.
The body-element should be known; the tangible-element should be known; the body-consciousness element should be known.
Thân giới phải được thắng tri; xúc giới phải được thắng tri; thân thức giới phải được thắng tri.
Manodhātu abhiññeyyā; dhammadhātu abhiññeyyā; manoviññāṇadhātu abhiññeyyā.
The mind-element should be known; the phenomenon-element should be known; the mind-consciousness element should be known.
Ý giới phải được thắng tri; pháp giới phải được thắng tri; ý thức giới phải được thắng tri.
110
Cakkhundriyaṃ abhiññeyyaṃ; sotindriyaṃ abhiññeyyaṃ; ghānindriyaṃ abhiññeyyaṃ; jivhindriyaṃ abhiññeyyaṃ; kāyindriyaṃ abhiññeyyaṃ; manindriyaṃ abhiññeyyaṃ; jīvitindriyaṃ abhiññeyyaṃ; itthindriyaṃ abhiññeyyaṃ; purisindriyaṃ abhiññeyyaṃ; sukhindriyaṃ abhiññeyyaṃ; dukkhindriyaṃ abhiññeyyaṃ; somanassindriyaṃ abhiññeyyaṃ; domanassindriyaṃ abhiññeyyaṃ; upekkhindriyaṃ abhiññeyyaṃ; saddhindriyaṃ abhiññeyyaṃ; vīriyindriyaṃ* abhiññeyyaṃ; satindriyaṃ abhiññeyyaṃ; samādhindriyaṃ abhiññeyyaṃ; paññindriyaṃ abhiññeyyaṃ; anaññātaññassāmītindriyaṃ abhiññeyyaṃ; aññindriyaṃ abhiññeyyaṃ; aññātāvindriyaṃ abhiññeyyaṃ.
The faculty of the eye should be known; the faculty of the ear should be known; the faculty of the nose should be known; the faculty of the tongue should be known; the faculty of the body should be known; the faculty of the mind should be known; the faculty of life should be known; the female faculty should be known; the male faculty should be known; the faculty of pleasure should be known; the faculty of pain should be known; the faculty of mental pleasure should be known; the faculty of mental pain should be known; the faculty of equanimity should be known; the faculty of faith should be known; the faculty of energy should be known; the faculty of mindfulness should be known; the faculty of concentration should be known; the faculty of wisdom should be known; the faculty of knowing the unknown should be known; the faculty of final knowledge should be known; the faculty of one who has known should be known.
Nhãn quyền phải được thắng tri; nhĩ quyền phải được thắng tri; tỷ quyền phải được thắng tri; thiệt quyền phải được thắng tri; thân quyền phải được thắng tri; ý quyền phải được thắng tri; mạng quyền phải được thắng tri; nữ quyền phải được thắng tri; nam quyền phải được thắng tri; lạc quyền phải được thắng tri; khổ quyền phải được thắng tri; hỷ quyền phải được thắng tri; ưu quyền phải được thắng tri; xả quyền phải được thắng tri; tín quyền phải được thắng tri; tấn quyền phải được thắng tri; niệm quyền phải được thắng tri; định quyền phải được thắng tri; tuệ quyền phải được thắng tri; vô tri dĩ tri quyền phải được thắng tri; tri quyền phải được thắng tri; cụ tri quyền phải được thắng tri.
111
5. Kāmadhātu abhiññeyyā; rūpadhātu abhiññeyyā; arūpadhātu abhiññeyyā.
5. The kāma-sphere should be known; the rūpa-sphere should be known; the arūpa-sphere should be known.
5. Dục giới phải được thắng tri; sắc giới phải được thắng tri; vô sắc giới phải được thắng tri.
Kāmabhavo abhiññeyyo; rūpabhavo abhiññeyyo; arūpabhavo abhiññeyyo.
The kāma-existence should be known; the rūpa-existence should be known; the arūpa-existence should be known.
Dục hữu phải được thắng tri; sắc hữu phải được thắng tri; vô sắc hữu phải được thắng tri.
Saññābhavo abhiññeyyo; asaññābhavo abhiññeyyo; nevasaññānāsaññābhavo abhiññeyyo.
The saññā-existence should be known; the asaññā-existence should be known; the nevasaññānāsaññā-existence should be known.
Tưởng hữu phải được thắng tri; vô tưởng hữu phải được thắng tri; phi tưởng phi phi tưởng hữu phải được thắng tri.
Ekavokārabhavo abhiññeyyo; catuvokārabhavo abhiññeyyo; pañcavokārabhavo abhiññeyyo.
The one-constituent existence should be known; the four-constituent existence should be known; the five-constituent existence should be known.
Nhất uẩn hữu phải được thắng tri; tứ uẩn hữu phải được thắng tri; ngũ uẩn hữu phải được thắng tri.
112
6. Paṭhamaṃ jhānaṃ* abhiññeyyaṃ; dutiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ; tatiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ; catutthaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ.
6. The first jhāna should be known; the second jhāna should be known; the third jhāna should be known; the fourth jhāna should be known.
6. Thiền thứ nhất phải được thắng tri; thiền thứ hai phải được thắng tri; thiền thứ ba phải được thắng tri; thiền thứ tư phải được thắng tri.
Mettācetovimutti abhiññeyyā; karuṇācetovimutti abhiññeyyā; muditācetovimutti abhiññeyyā; upekkhācetovimutti abhiññeyyā.
The liberation of mind by loving-kindness should be known; the liberation of mind by compassion should be known; the liberation of mind by appreciative joy should be known; the liberation of mind by equanimity should be known.
Tâm giải thoát từ bi phải được thắng tri; tâm giải thoát từ phải được thắng tri; tâm giải thoát hỷ phải được thắng tri; tâm giải thoát xả phải được thắng tri.
Ākāsānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā; viññāṇañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā; ākiñcaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā; nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā.
The attainment of the dimension of infinite space is to be fully understood; the attainment of the dimension of infinite consciousness is to be fully understood; the attainment of the dimension of nothingness is to be fully understood; the attainment of the dimension of neither perception nor non-perception is to be fully understood.
Nhập không vô biên xứ phải được thắng tri; nhập thức vô biên xứ phải được thắng tri; nhập vô sở hữu xứ phải được thắng tri; nhập phi tưởng phi phi tưởng xứ phải được thắng tri.
113
Avijjā abhiññeyyā; saṅkhārā abhiññeyyā; viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ; nāmarūpaṃ abhiññeyyaṃ; saḷāyatanaṃ abhiññeyyaṃ; phasso abhiññeyyo; vedanā abhiññeyyā; taṇhā abhiññeyyā; upādānaṃ abhiññeyyaṃ; bhavo abhiññeyyo; jāti abhiññeyyā; jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Ignorance is to be fully understood; formations are to be fully understood; consciousness is to be fully understood; name-and-form is to be fully understood; the six sense bases are to be fully understood; contact is to be fully understood; feeling is to be fully understood; craving is to be fully understood; clinging is to be fully understood; existence is to be fully understood; birth is to be fully understood; aging-and-death is to be fully understood.
Vô minh phải được thắng tri; hành phải được thắng tri; thức phải được thắng tri; danh sắc phải được thắng tri; lục xứ phải được thắng tri; xúc phải được thắng tri; thọ phải được thắng tri; ái phải được thắng tri; thủ phải được thắng tri; hữu phải được thắng tri; sinh phải được thắng tri; già chết phải được thắng tri.
114
7. Dukkhaṃ abhiññeyyaṃ; dukkhasamudayo abhiññeyyo; dukkhanirodho abhiññeyyo; dukkhanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā.
7. Suffering is to be fully understood; the origin of suffering is to be fully understood; the cessation of suffering is to be fully understood; the path leading to the cessation of suffering is to be fully understood.
7. Khổ phải được thắng tri; khổ tập phải được thắng tri; khổ diệt phải được thắng tri; con đường đưa đến khổ diệt phải được thắng tri.
Rūpaṃ abhiññeyyaṃ; rūpasamudayo abhiññeyyo; rūpanirodho abhiññeyyo; rūpanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā.
Form is to be fully understood; the origin of form is to be fully understood; the cessation of form is to be fully understood; the path leading to the cessation of form is to be fully understood.
Sắc phải được thắng tri; sắc tập phải được thắng tri; sắc diệt phải được thắng tri; con đường đưa đến sắc diệt phải được thắng tri.
Vedanā abhiññeyyā…pe… saññā abhiññeyyā…pe… saṅkhārā abhiññeyyā…pe… viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Feeling is to be fully understood…pe… perception is to be fully understood…pe… formations are to be fully understood…pe… consciousness is to be fully understood.
Thọ…v.v… tưởng…v.v… hành…v.v… thức phải được thắng tri.
Cakkhu abhiññeyyaṃ…pe… jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ; jarāmaraṇasamudayo abhiññeyyo; jarāmaraṇanirodho abhiññeyyo; jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā.
The eye is to be fully understood…pe… aging-and-death is to be fully understood; the origin of aging-and-death is to be fully understood; the cessation of aging-and-death is to be fully understood; the path leading to the cessation of aging-and-death is to be fully understood.
Nhãn…v.v… già chết phải được thắng tri; già chết tập phải được thắng tri; già chết diệt phải được thắng tri; con đường đưa đến già chết diệt phải được thắng tri.
115
Dukkhassa pariññaṭṭho abhiññeyyo; dukkhasamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo; dukkhanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo; dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of full understanding of suffering is to be fully understood; the aspect of abandoning the origin of suffering is to be fully understood; the aspect of realizing the cessation of suffering is to be fully understood; the aspect of developing the path leading to the cessation of suffering is to be fully understood.
Khổ phải được thắng tri theo khía cạnh toàn tri; khổ tập phải được thắng tri theo khía cạnh đoạn trừ; khổ diệt phải được thắng tri theo khía cạnh chứng ngộ; con đường đưa đến khổ diệt phải được thắng tri theo khía cạnh tu tập.
Rūpassa pariññaṭṭho abhiññeyyo; rūpasamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo; rūpanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo; rūpanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of full understanding of form is to be fully understood; the aspect of abandoning the origin of form is to be fully understood; the aspect of realizing the cessation of form is to be fully understood; the aspect of developing the path leading to the cessation of form is to be fully understood.
Sắc phải được thắng tri theo khía cạnh toàn tri; sắc tập phải được thắng tri theo khía cạnh đoạn trừ; sắc diệt phải được thắng tri theo khía cạnh chứng ngộ; con đường đưa đến sắc diệt phải được thắng tri theo khía cạnh tu tập.
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhārānaṃ… viññāṇassa… cakkhussa…pe… jarāmaraṇassa pariññaṭṭho abhiññeyyo; jarāmaraṇasamudayassa pahānaṭṭho abhiññeyyo; jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo; jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of full understanding of feeling…pe… perception… formations… consciousness… the eye…pe… aging-and-death is to be fully understood; the aspect of abandoning the origin of aging-and-death is to be fully understood; the aspect of realizing the cessation of aging-and-death is to be fully understood; the aspect of developing the path leading to the cessation of aging-and-death is to be fully understood.
Thọ…v.v… tưởng… hành… thức… nhãn…v.v… già chết phải được thắng tri theo khía cạnh toàn tri; già chết tập phải được thắng tri theo khía cạnh đoạn trừ; già chết diệt phải được thắng tri theo khía cạnh chứng ngộ; con đường đưa đến già chết diệt phải được thắng tri theo khía cạnh tu tập.
116
Dukkhassa pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; dukkhasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; dukkhanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of penetration by full understanding of suffering is to be fully understood; the aspect of penetration by abandoning the origin of suffering is to be fully understood; the aspect of penetration by realizing the cessation of suffering is to be fully understood; the aspect of penetration by developing the path leading to the cessation of suffering is to be fully understood.
Khổ phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu toàn tri; khổ tập phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu đoạn trừ; khổ diệt phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu chứng ngộ; con đường đưa đến khổ diệt phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu tu tập.
Rūpassa pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; rūpasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; rūpanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; rūpanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of penetration by full understanding of form is to be fully understood; the aspect of penetration by abandoning the origin of form is to be fully understood; the aspect of penetration by realizing the cessation of form is to be fully understood; the aspect of penetration by developing the path leading to the cessation of form is to be fully understood.
Sắc phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu toàn tri; sắc tập phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu đoạn trừ; sắc diệt phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu chứng ngộ; con đường đưa đến sắc diệt phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu tu tập.
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhārānaṃ… viññāṇassa… cakkhussa…pe… jarāmaraṇassa pariññāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; jarāmaraṇasamudayassa pahānapaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; jarāmaraṇanirodhassa sacchikiriyāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; jarāmaraṇanirodhagāminiyā paṭipadāya bhāvanāpaṭivedhaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of penetration by full understanding of feeling…pe… perception… formations… consciousness… the eye…pe… aging-and-death is to be fully understood; the aspect of penetration by abandoning the origin of aging-and-death is to be fully understood; the aspect of penetration by realizing the cessation of aging-and-death is to be fully understood; the aspect of penetration by developing the path leading to the cessation of aging-and-death is to be fully understood.
Thọ…v.v… tưởng… hành… thức… nhãn…v.v… già chết phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu toàn tri; già chết tập phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu đoạn trừ; già chết diệt phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu chứng ngộ; con đường đưa đến già chết diệt phải được thắng tri theo khía cạnh thấu hiểu tu tập.
117
8. Dukkhaṃ abhiññeyyaṃ; dukkhasamudayo abhiññeyyo; dukkhanirodho abhiññeyyo; dukkhassa samudayanirodho abhiññeyyo; dukkhassa chandarāganirodho abhiññeyyo; dukkhassa assādo abhiññeyyo; dukkhassa ādīnavo abhiññeyyo; dukkhassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.
8. Suffering is to be fully understood; the origin of suffering is to be fully understood; the cessation of suffering is to be fully understood; the cessation of the origin of suffering is to be fully understood; the cessation of desire and lust for suffering is to be fully understood; the gratification in suffering is to be fully understood; the danger in suffering is to be fully understood; the escape from suffering is to be fully understood.
8. Khổ phải được thắng tri; khổ tập phải được thắng tri; khổ diệt phải được thắng tri; sự diệt trừ khổ tập phải được thắng tri; sự diệt trừ dục tham đối với khổ phải được thắng tri; sự vị ngọt của khổ phải được thắng tri; sự nguy hiểm của khổ phải được thắng tri; sự xuất ly khỏi khổ phải được thắng tri.
Rūpaṃ abhiññeyyaṃ; rūpasamudayo abhiññeyyo; rūpanirodho abhiññeyyo; rūpassa samudayanirodho abhiññeyyo; rūpassa chandarāganirodho abhiññeyyo; rūpassa assādo abhiññeyyo; rūpassa ādīnavo abhiññeyyo; rūpassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Form is to be fully understood; the origin of form is to be fully understood; the cessation of form is to be fully understood; the cessation of the origin of form is to be fully understood; the cessation of desire and lust for form is to be fully understood; the gratification in form is to be fully understood; the danger in form is to be fully understood; the escape from form is to be fully understood.
Sắc phải được thắng tri; sắc tập phải được thắng tri; sắc diệt phải được thắng tri; sự diệt trừ sắc tập phải được thắng tri; sự diệt trừ dục tham đối với sắc phải được thắng tri; sự vị ngọt của sắc phải được thắng tri; sự nguy hiểm của sắc phải được thắng tri; sự xuất ly khỏi sắc phải được thắng tri.
Vedanā abhiññeyyā…pe… saññā abhiññeyyā… saṅkhārā abhiññeyyā… viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ… cakkhu abhiññeyyaṃ…pe… jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ; jarāmaraṇasamudayo abhiññeyyo; jarāmaraṇanirodho abhiññeyyo; jarāmaraṇassa samudayanirodho abhiññeyyo; jarāmaraṇassa chandarāganirodho abhiññeyyo; jarāmaraṇassa assādo abhiññeyyo; jarāmaraṇassa ādīnavo abhiññeyyo; jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Feeling should be fully understood…pe… Perception should be fully understood… Formations should be fully understood… Consciousness should be fully understood… The eye should be fully understood…pe… Aging-and-death should be fully understood; the origin of aging-and-death should be fully understood; the cessation of aging-and-death should be fully understood; the cessation of the origin of aging-and-death should be fully understood; the cessation of desire-and-lust for aging-and-death should be fully understood; the gratification in aging-and-death should be fully understood; the danger in aging-and-death should be fully understood; the escape from aging-and-death should be fully understood.
Thọ phải được thắng tri…v.v… tưởng phải được thắng tri… hành phải được thắng tri… thức phải được thắng tri… nhãn phải được thắng tri…v.v… già chết phải được thắng tri; già chết tập phải được thắng tri; già chết diệt phải được thắng tri; sự diệt trừ già chết tập phải được thắng tri; sự diệt trừ dục tham đối với già chết phải được thắng tri; sự vị ngọt của già chết phải được thắng tri; sự nguy hiểm của già chết phải được thắng tri; sự xuất ly khỏi già chết phải được thắng tri.
118
Dukkhaṃ abhiññeyyaṃ; dukkhasamudayo abhiññeyyo; dukkhanirodho abhiññeyyo; dukkhanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā; dukkhassa assādo abhiññeyyo; dukkhassa ādīnavo abhiññeyyo; dukkhassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Suffering should be fully understood; the origin of suffering should be fully understood; the cessation of suffering should be fully understood; the path leading to the cessation of suffering should be fully understood; the gratification in suffering should be fully understood; the danger in suffering should be fully understood; the escape from suffering should be fully understood.
Khổ (dukkha) cần được liễu tri; Khổ tập (dukkhasamudaya) cần được liễu tri; Khổ diệt (dukkhanirodha) cần được liễu tri; Con đường dẫn đến Khổ diệt (dukkhanirodhagāminī paṭipadā) cần được liễu tri; Vị ngọt của Khổ (dukkhassa assāda) cần được liễu tri; Sự nguy hiểm của Khổ (dukkhassa ādīnava) cần được liễu tri; Sự thoát ly Khổ (dukkhassa nissaraṇa) cần được liễu tri.
Rūpaṃ abhiññeyyaṃ; rūpasamudayo abhiññeyyo; rūpanirodho abhiññeyyo; rūpanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā; rūpassa assādo abhiññeyyo; rūpassa ādīnavo abhiññeyyo; rūpassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Form should be fully understood; the origin of form should be fully understood; the cessation of form should be fully understood; the path leading to the cessation of form should be fully understood; the gratification in form should be fully understood; the danger in form should be fully understood; the escape from form should be fully understood.
Sắc (rūpa) cần được liễu tri; Sắc tập (rūpasamudaya) cần được liễu tri; Sắc diệt (rūpanirodha) cần được liễu tri; Con đường dẫn đến Sắc diệt (rūpanirodhagāminī paṭipadā) cần được liễu tri; Vị ngọt của Sắc (rūpassa assāda) cần được liễu tri; Sự nguy hiểm của Sắc (rūpassa ādīnava) cần được liễu tri; Sự thoát ly Sắc (rūpassa nissaraṇa) cần được liễu tri.
Vedanā abhiññeyyā…pe… saññā abhiññeyyā… saṅkhārā abhiññeyyā… viññāṇaṃ abhiññeyyaṃ… cakkhu abhiññeyyaṃ…pe… jarāmaraṇaṃ abhiññeyyaṃ; jarāmaraṇasamudayo abhiññeyyo; jarāmaraṇanirodho abhiññeyyo; jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā abhiññeyyā; jarāmaraṇassa assādo abhiññeyyo; jarāmaraṇassa ādīnavo abhiññeyyo; jarāmaraṇassa nissaraṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Feeling should be fully understood…pe… Perception should be fully understood… Formations should be fully understood… Consciousness should be fully understood… The eye should be fully understood…pe… Aging-and-death should be fully understood; the origin of aging-and-death should be fully understood; the cessation of aging-and-death should be fully understood; the path leading to the cessation of aging-and-death should be fully understood; the gratification in aging-and-death should be fully understood; the danger in aging-and-death should be fully understood; the escape from aging-and-death should be fully understood.
Thọ (vedanā) cần được liễu tri… Tưởng (saññā) cần được liễu tri… Hành (saṅkhārā) cần được liễu tri… Thức (viññāṇa) cần được liễu tri… Nhãn (cakkhu) cần được liễu tri… Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇa) cần được liễu tri; Hoại diệt và Chết tập (jarāmaraṇasamudaya) cần được liễu tri; Hoại diệt và Chết diệt (jarāmaraṇanirodha) cần được liễu tri; Con đường dẫn đến Hoại diệt và Chết diệt (jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā) cần được liễu tri; Vị ngọt của Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇassa assāda) cần được liễu tri; Sự nguy hiểm của Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇassa ādīnava) cần được liễu tri; Sự thoát ly Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇassa nissaraṇa) cần được liễu tri.
119
9. Aniccānupassanā abhiññeyyā; dukkhānupassanā abhiññeyyā; anattānupassanā abhiññeyyā; nibbidānupassanā abhiññeyyā; virāgānupassanā abhiññeyyā; nirodhānupassanā abhiññeyyā; paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā.
9. The contemplation of impermanence should be fully understood; the contemplation of suffering should be fully understood; the contemplation of non-self should be fully understood; the contemplation of disenchantment should be fully understood; the contemplation of dispassion should be fully understood; the contemplation of cessation should be fully understood; the contemplation of relinquishment should be fully understood.
9. Quán vô thường (aniccānupassanā) cần được liễu tri; Quán khổ (dukkhānupassanā) cần được liễu tri; Quán vô ngã (anattānupassanā) cần được liễu tri; Quán nhàm chán (nibbidānupassanā) cần được liễu tri; Quán ly tham (virāgānupassanā) cần được liễu tri; Quán đoạn diệt (nirodhānupassanā) cần được liễu tri; Quán xả ly (paṭinissaggānupassanā) cần được liễu tri.
Rūpe aniccānupassanā abhiññeyyā; rūpe dukkhānupassanā abhiññeyyā; rūpe anattānupassanā abhiññeyyā; rūpe nibbidānupassanā abhiññeyyā; rūpe virāgānupassanā abhiññeyyā; rūpe nirodhānupassanā abhiññeyyā; rūpe paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā.
The contemplation of impermanence in form should be fully understood; the contemplation of suffering in form should be fully understood; the contemplation of non-self in form should be fully understood; the contemplation of disenchantment in form should be fully understood; the contemplation of dispassion in form should be fully understood; the contemplation of cessation in form should be fully understood; the contemplation of relinquishment in form should be fully understood.
Quán vô thường trong sắc (rūpe aniccānupassanā) cần được liễu tri; Quán khổ trong sắc (rūpe dukkhānupassanā) cần được liễu tri; Quán vô ngã trong sắc (rūpe anattānupassanā) cần được liễu tri; Quán nhàm chán trong sắc (rūpe nibbidānupassanā) cần được liễu tri; Quán ly tham trong sắc (rūpe virāgānupassanā) cần được liễu tri; Quán đoạn diệt trong sắc (rūpe nirodhānupassanā) cần được liễu tri; Quán xả ly trong sắc (rūpe paṭinissaggānupassanā) cần được liễu tri.
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanā abhiññeyyā; jarāmaraṇe dukkhānupassanā abhiññeyyā; jarāmaraṇe anattānupassanā abhiññeyyā; jarāmaraṇe nibbidānupassanā abhiññeyyā; jarāmaraṇe virāgānupassanā abhiññeyyā; jarāmaraṇe nirodhānupassanā abhiññeyyā; jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā.
In feeling…pe… in perception… in formations… in consciousness… in the eye…pe… in aging-and-death, the contemplation of impermanence should be fully understood; in aging-and-death, the contemplation of suffering should be fully understood; in aging-and-death, the contemplation of non-self should be fully understood; in aging-and-death, the contemplation of disenchantment should be fully understood; in aging-and-death, the contemplation of dispassion should be fully understood; in aging-and-death, the contemplation of cessation should be fully understood; in aging-and-death, the contemplation of relinquishment should be fully understood.
Quán vô thường trong thọ (vedanāya)… Tưởng (saññāya)… Các hành (saṅkhāresu)… Thức (viññāṇe)… Nhãn (cakkhusmiṃ)… Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇe) cần được liễu tri; Quán khổ trong Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇe dukkhānupassanā) cần được liễu tri; Quán vô ngã trong Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇe anattānupassanā) cần được liễu tri; Quán nhàm chán trong Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇe nibbidānupassanā) cần được liễu tri; Quán ly tham trong Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇe virāgānupassanā) cần được liễu tri; Quán đoạn diệt trong Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇe nirodhānupassanā) cần được liễu tri; Quán xả ly trong Hoại diệt và Chết (jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā) cần được liễu tri.
120
10. Uppādo abhiññeyyo; pavattaṃ abhiññeyyaṃ; nimittaṃ abhiññeyyaṃ; āyūhanā* abhiññeyyā; paṭisandhi abhiññeyyā; gati abhiññeyyā; nibbatti abhiññeyyā; upapatti abhiññeyyā; jāti abhiññeyyā; jarā abhiññeyyā; byādhi abhiññeyyo, maraṇaṃ abhiññeyyaṃ; soko abhiññeyyo; paridevo abhiññeyyo; upāyāso abhiññeyyo.
10. Arising should be fully understood; occurrence should be fully understood; sign should be fully understood; exertion should be fully understood; rebirth-linking should be fully understood; destination should be fully understood; coming into existence should be fully understood; reappearance should be fully understood; birth should be fully understood; aging should be fully understood; sickness should be fully understood; death should be fully understood; sorrow should be fully understood; lamentation should be fully understood; despair should be fully understood.
10. Sự sinh khởi (uppāda) cần được liễu tri; Sự tiếp diễn (pavatta) cần được liễu tri; Tướng (nimitta) cần được liễu tri; Sự tích tập (āyūhanā) cần được liễu tri; Tái tục (paṭisandhi) cần được liễu tri; Cảnh giới (gati) cần được liễu tri; Sự sinh ra (nibbatti) cần được liễu tri; Sự tái sinh (upapatti) cần được liễu tri; Sinh (jāti) cần được liễu tri; Già (jarā) cần được liễu tri; Bệnh (byādhi) cần được liễu tri; Chết (maraṇa) cần được liễu tri; Sầu (soka) cần được liễu tri; Bi (parideva) cần được liễu tri; Ưu não (upāyāsa) cần được liễu tri.
121
Anuppādo abhiññeyyo; appavattaṃ abhiññeyyaṃ; animittaṃ abhiññeyyaṃ; anāyūhanā* abhiññeyyā; appaṭisandhi abhiññeyyā; agati abhiññeyyā; anibbatti abhiññeyyā; anupapatti abhiññeyyā; ajāti abhiññeyyā; ajarā abhiññeyyā; abyādhi abhiññeyyo; amataṃ abhiññeyyaṃ; asoko abhiññeyyo; aparidevo abhiññeyyo; anupāyāso abhiññeyyo.
Non-arising should be fully understood; non-occurrence should be fully understood; signlessness should be fully understood; non-exertion should be fully understood; non-rebirth-linking should be fully understood; no destination should be fully understood; non-coming into existence should be fully understood; non-reappearance should be fully understood; no birth should be fully understood; no aging should be fully understood; no sickness should be fully understood; the deathless should be fully understood; no sorrow should be fully understood; no lamentation should be fully understood; no despair should be fully understood.
Sự không sinh khởi (anuppāda) cần được liễu tri; Sự không tiếp diễn (appavatta) cần được liễu tri; Vô tướng (animitta) cần được liễu tri; Sự không tích tập (anāyūhanā) cần được liễu tri; Sự không tái tục (appaṭisandhi) cần được liễu tri; Vô cảnh giới (agati) cần được liễu tri; Sự không sinh ra (anibbatti) cần được liễu tri; Sự không tái sinh (anupapatti) cần được liễu tri; Vô sinh (ajāti) cần được liễu tri; Không già (ajarā) cần được liễu tri; Không bệnh (abyādhi) cần được liễu tri; Bất tử (amata) cần được liễu tri; Vô sầu (asoka) cần được liễu tri; Vô bi (aparideva) cần được liễu tri; Vô ưu não (anupāyāsa) cần được liễu tri.
122
Uppādo abhiññeyyo; anuppādo abhiññeyyo; pavattaṃ abhiññeyyaṃ; appavattaṃ abhiññeyyaṃ.
Arising should be fully understood; non-arising should be fully understood; occurrence should be fully understood; non-occurrence should be fully understood.
Sự sinh khởi (uppāda) cần được liễu tri; Sự không sinh khởi (anuppāda) cần được liễu tri; Sự tiếp diễn (pavatta) cần được liễu tri; Sự không tiếp diễn (appavatta) cần được liễu tri.
Nimittaṃ abhiññeyyaṃ; animittaṃ abhiññeyyaṃ.
Sign should be fully understood; signlessness should be fully understood.
Tướng (nimitta) cần được liễu tri; Vô tướng (animitta) cần được liễu tri.
Āyūhanā abhiññeyyā; anāyūhanā abhiññeyyā.
Exertion should be fully understood; non-exertion should be fully understood.
Sự tích tập (āyūhanā) cần được liễu tri; Sự không tích tập (anāyūhanā) cần được liễu tri.
Paṭisandhi abhiññeyyā; appaṭisandhi abhiññeyyā.
Rebirth-linking should be fully understood; non-rebirth-linking should be fully understood.
Tái tục (paṭisandhi) cần được liễu tri; Sự không tái tục (appaṭisandhi) cần được liễu tri.
Gati abhiññeyyā; agati abhiññeyyā.
Destination should be fully understood; no destination should be fully understood.
Cảnh giới (gati) cần được liễu tri; Vô cảnh giới (agati) cần được liễu tri.
Nibbatti abhiññeyyā; anibbatti abhiññeyyā.
Coming into existence should be fully understood; non-coming into existence should be fully understood.
Sự sinh ra (nibbatti) cần được liễu tri; Sự không sinh ra (anibbatti) cần được liễu tri.
Upapatti abhiññeyyā; anupapatti abhiññeyyā.
Reappearance should be fully understood; non-reappearance should be fully understood.
Sự tái sinh (upapatti) cần được liễu tri; Sự không tái sinh (anupapatti) cần được liễu tri.
Jāti abhiññeyyā; ajāti abhiññeyyā.
Birth should be fully understood; no birth should be fully understood.
Sinh (jāti) cần được liễu tri; Vô sinh (ajāti) cần được liễu tri.
Jarā abhiññeyyā; ajarā abhiññeyyā.
Aging should be fully understood; no aging should be fully understood.
Già (jarā) cần được liễu tri; Không già (ajarā) cần được liễu tri.
Byādhi abhiññeyyo; abyādhi abhiññeyyo.
Sickness should be fully understood; absence of sickness should be fully understood.
Bệnh (byādhi) cần được liễu tri; Không bệnh (abyādhi) cần được liễu tri.
Maraṇaṃ abhiññeyyaṃ; amataṃ abhiññeyyaṃ.
Death should be fully understood; deathlessness should be fully understood.
Chết (maraṇa) cần được liễu tri; Bất tử (amata) cần được liễu tri.
Soko abhiññeyyo; asoko abhiññeyyo.
Sorrow should be fully understood; absence of sorrow should be fully understood.
Sầu (soka) cần được liễu tri; Vô sầu (asoka) cần được liễu tri.
Paridevo abhiññeyyo; aparidevo abhiññeyyo.
Lamentation should be fully understood; absence of lamentation should be fully understood.
Bi (parideva) cần được liễu tri; Vô bi (aparideva) cần được liễu tri.
Upāyāso abhiññeyyo; anupāyāso abhiññeyyo.
Despair should be fully understood; absence of despair should be fully understood.
Ưu não (upāyāsa) cần được liễu tri; Vô ưu não (anupāyāsa) cần được liễu tri.
123
Uppādo dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Arising should be fully understood as suffering.
Sự sinh khởi là khổ (uppādo dukkhanti) cần được liễu tri.
Pavattaṃ dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Continuance should be fully understood as suffering.
Sự tiếp diễn là khổ (pavattaṃ dukkhanti) cần được liễu tri.
Nimittaṃ dukkhanti abhiññeyyaṃ.
The sign should be fully understood as suffering.
Tướng là khổ (nimittaṃ dukkhanti) cần được liễu tri.
Āyūhanā dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Accumulation should be fully understood as suffering.
Sự tích tập là khổ (āyūhanā dukkhanti) cần được liễu tri.
Paṭisandhi dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Rebirth-linking should be fully understood as suffering.
Tái tục là khổ (paṭisandhi dukkhanti) cần được liễu tri.
Gati dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Destiny should be fully understood as suffering.
Cảnh giới là khổ (gati dukkhanti) cần được liễu tri.
Nibbatti dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Manifestation should be fully understood as suffering.
Sự sinh ra là khổ (nibbatti dukkhanti) cần được liễu tri.
Upapatti dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Existence should be fully understood as suffering.
Sự tái sinh là khổ (upapatti dukkhanti) cần được liễu tri.
Jāti dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Birth should be fully understood as suffering.
Sinh là khổ (jāti dukkhanti) cần được liễu tri.
Jarā dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Aging should be fully understood as suffering.
Già là khổ (jarā dukkhanti) cần được liễu tri.
Byādhi dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Sickness should be fully understood as suffering.
Bệnh là khổ (byādhi dukkhanti) cần được liễu tri.
Maraṇaṃ dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Death should be fully understood as suffering.
Chết là khổ (maraṇaṃ dukkhanti) cần được liễu tri.
Soko dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Sorrow should be fully understood as suffering.
Sầu là khổ (soko dukkhanti) cần được liễu tri.
Paridevo dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Lamentation should be fully understood as suffering.
Bi là khổ (paridevo dukkhanti) cần được liễu tri.
Upāyāso dukkhanti abhiññeyyaṃ.
Despair should be fully understood as suffering.
Ưu não là khổ (upāyāso dukkhanti) cần được liễu tri.
124
Anuppādo sukhanti abhiññeyyaṃ.
Non-arising should be fully understood as happiness.
Sự không sinh khởi là lạc (anuppādo sukhanti) cần được liễu tri.
Appavattaṃ sukhanti abhiññeyyaṃ.
Non-continuance should be fully understood as happiness.
Sự không tiếp diễn là lạc (appavattaṃ sukhanti) cần được liễu tri.
Animittaṃ sukhanti abhiññeyyaṃ.
The signless should be fully understood as happiness.
Vô tướng là lạc (animittaṃ sukhanti) cần được liễu tri.
Anāyūhanā sukhanti abhiññeyyaṃ.
Non-accumulation should be fully understood as happiness.
Sự không tích tập là lạc (anāyūhanā sukhanti) cần được liễu tri.
Appaṭisandhi sukhanti abhiññeyyaṃ.
Non-rebirth-linking should be fully understood as happiness.
Sự không tái tục là lạc (appaṭisandhi sukhanti) cần được liễu tri.
Agati sukhanti abhiññeyyaṃ.
Non-destiny should be fully understood as happiness.
Vô cảnh giới là lạc (agati sukhanti) cần được liễu tri.
Anibbatti sukhanti abhiññeyyaṃ.
Non-manifestation should be fully understood as happiness.
Sự không sinh ra là lạc (anibbatti sukhanti) cần được liễu tri.
Anupapatti sukhanti abhiññeyyaṃ.
Non-existence should be fully understood as happiness.
Sự không tái sinh là lạc (anupapatti sukhanti) cần được liễu tri.
Ajāti sukhanti abhiññeyyaṃ.
Non-birth should be fully understood as happiness.
Vô sinh là lạc (ajāti sukhanti) cần được liễu tri.
Ajarā sukhanti abhiññeyyaṃ.
Non-aging should be fully understood as happiness.
Không già là lạc (ajarā sukhanti) cần được liễu tri.
Abyādhi sukhanti abhiññeyyaṃ.
Absence of sickness should be fully understood as happiness.
Không bệnh là lạc (abyādhi sukhanti) cần được liễu tri.
Amataṃ sukhanti abhiññeyyaṃ.
Deathlessness should be fully understood as happiness.
Bất tử là lạc (amataṃ sukhanti) cần được liễu tri.
Asoko sukhanti abhiññeyyaṃ.
Absence of sorrow should be fully understood as happiness.
Vô sầu là lạc (asoko sukhanti) cần được liễu tri.
Aparidevo sukhanti abhiññeyyaṃ.
Absence of lamentation should be fully understood as happiness.
Vô bi là lạc (aparidevo sukhanti) cần được liễu tri.
Anupāyāso sukhanti abhiññeyyaṃ.
Absence of despair should be fully understood as happiness.
Vô ưu não là lạc (anupāyāso sukhanti) cần được liễu tri.
125
Uppādo dukkhaṃ, anuppādo sukhanti abhiññeyyaṃ.
Arising is suffering, non-arising is happiness, so it should be fully understood.
Sự sinh khởi là khổ, sự không sinh khởi là lạc (uppādo dukkhaṃ, anuppādo sukhanti) cần được liễu tri.
Pavattaṃ dukkhaṃ, appavattaṃ sukhanti abhiññeyyaṃ.
Continuance is suffering, non-continuance is happiness, so it should be fully understood.
Sự tiếp diễn là khổ, sự không tiếp diễn là lạc (pavattaṃ dukkhaṃ, appavattaṃ sukhanti) cần được liễu tri.
Nimittaṃ dukkhaṃ, animittaṃ sukhanti abhiññeyyaṃ.
The sign is suffering, the signless is happiness, so it should be fully understood.
Tướng là khổ, vô tướng là lạc (nimittaṃ dukkhaṃ, animittaṃ sukhanti) cần được liễu tri.
Āyūhanā dukkhaṃ, anāyūhanā sukhanti abhiññeyyaṃ.
Accumulation is suffering, non-accumulation is happiness, so it should be fully understood.
Sự tích tập là khổ, sự không tích tập là lạc (āyūhanā dukkhaṃ, anāyūhanā sukhanti) cần được liễu tri.
Paṭisandhi dukkhaṃ, appaṭisandhi sukhanti abhiññeyyaṃ.
Rebirth-linking is suffering, non-rebirth-linking is happiness, so it should be fully understood.
Tái tục là khổ, sự không tái tục là lạc (paṭisandhi dukkhaṃ, appaṭisandhi sukhanti) cần được liễu tri.
Gati dukkhaṃ, agati sukhanti abhiññeyyaṃ.
Destiny is suffering, non-destiny is happiness, so it should be fully understood.
Cảnh giới là khổ, vô cảnh giới là lạc (gati dukkhaṃ, agati sukhanti) cần được liễu tri.
Nibbatti dukkhaṃ, anibbatti sukhanti abhiññeyyaṃ.
Manifestation is suffering, non-manifestation is happiness, so it should be fully understood.
Sự sinh ra là khổ, sự không sinh ra là lạc (nibbatti dukkhaṃ, anibbatti sukhanti) cần được liễu tri.
Upapatti dukkhaṃ, anupapatti sukhanti abhiññeyyaṃ.
Existence is suffering, non-existence is happiness, so it should be fully understood.
Sự tái sinh là khổ, sự không tái sinh là lạc (upapatti dukkhaṃ, anupapatti sukhanti) cần được liễu tri.
Jāti dukkhaṃ, ajāti sukhanti abhiññeyyaṃ.
Birth is suffering, non-birth is happiness, so it should be fully understood.
Sinh là khổ, vô sinh là lạc (jāti dukkhaṃ, ajāti sukhanti) cần được liễu tri.
Jarā dukkhaṃ, ajarā sukhanti abhiññeyyaṃ.
Aging is suffering, non-aging is happiness, so it should be fully understood.
Già là khổ, không già là lạc (jarā dukkhaṃ, ajarā sukhanti) cần được liễu tri.
Byādhi dukkhaṃ, abyādhi sukhanti abhiññeyyaṃ.
Sickness is suffering, absence of sickness is happiness, so it should be fully understood.
Bệnh là khổ, không bệnh là lạc (byādhi dukkhaṃ, abyādhi sukhanti) cần được liễu tri.
Maraṇaṃ dukkhaṃ, amataṃ sukhanti abhiññeyyaṃ.
Death is suffering, deathlessness is happiness, so it should be fully understood.
Chết là khổ, bất tử là lạc (maraṇaṃ dukkhaṃ, amataṃ sukhanti) cần được liễu tri.
Soko dukkhaṃ, asoko sukhanti abhiññeyyaṃ.
Sorrow is suffering, absence of sorrow is happiness, so it should be fully understood.
Sầu là khổ, vô sầu là lạc (soko dukkhaṃ, asoko sukhanti) cần được liễu tri.
Paridevo dukkhaṃ, aparidevo sukhanti abhiññeyyaṃ.
Lamentation is suffering, absence of lamentation is happiness, so it should be fully understood.
Bi là khổ, vô bi là lạc (paridevo dukkhaṃ, aparidevo sukhanti) cần được liễu tri.
Upāyāso dukkhaṃ, anupāyāso sukhanti abhiññeyyaṃ.
Despair is suffering, absence of despair is happiness, so it should be fully understood.
Ưu não là khổ, vô ưu não là lạc (upāyāso dukkhaṃ, anupāyāso sukhanti) cần được liễu tri.
126
Uppādo bhayanti abhiññeyyaṃ.
Arising should be fully understood as fear.
Sự sinh khởi là đáng sợ (uppādo bhayanti) cần được liễu tri.
Pavattaṃ bhayanti abhiññeyyaṃ.
Continuance should be fully understood as fear.
Sự tiếp diễn là đáng sợ (pavattaṃ bhayanti) cần được liễu tri.
Nimittaṃ bhayanti abhiññeyyaṃ.
The sign should be fully understood as fear.
Tướng là đáng sợ (nimittaṃ bhayanti) cần được liễu tri.
Āyūhanā bhayanti abhiññeyyaṃ.
Accumulation should be fully understood as fear.
Sự tích tập là đáng sợ (āyūhanā bhayanti) cần được liễu tri.
Paṭisandhi bhayanti abhiññeyyaṃ.
Rebirth-linking should be fully understood as fear.
Tái tục là đáng sợ (paṭisandhi bhayanti) cần được liễu tri.
Gati bhayanti abhiññeyyaṃ.
Destiny should be fully understood as fear.
Cảnh giới là đáng sợ (gati bhayanti) cần được liễu tri.
Nibbatti bhayanti abhiññeyyaṃ.
Manifestation should be fully understood as fear.
Sự sinh ra là đáng sợ (nibbatti bhayanti) cần được liễu tri.
Upapatti bhayanti abhiññeyyaṃ.
Existence should be fully understood as fear.
Sự tái sinh là đáng sợ (upapatti bhayanti) cần được liễu tri.
Jāti bhayanti abhiññeyyaṃ.
Birth should be fully understood as fear.
Sinh là đáng sợ (jāti bhayanti) cần được liễu tri.
Jarā bhayanti abhiññeyyaṃ.
Aging should be fully understood as fear.
Già là đáng sợ (jarā bhayanti) cần được liễu tri.
Byādhi bhayanti abhiññeyyaṃ.
Sickness should be fully understood as fear.
Bệnh là đáng sợ (byādhi bhayanti) cần được liễu tri.
Maraṇaṃ bhayanti abhiññeyyaṃ.
Death should be fully understood as fear.
Chết là đáng sợ (maraṇaṃ bhayanti) cần được liễu tri.
Soko bhayanti abhiññeyyaṃ.
Sorrow should be fully understood as fear.
Sầu là đáng sợ (soko bhayanti) cần được liễu tri.
Paridevo bhayanti abhiññeyyaṃ.
Lamentation should be fully understood as fear.
Bi là đáng sợ (paridevo bhayanti) cần được liễu tri.
Upāyāso bhayanti abhiññeyyaṃ.
Despair should be fully understood as fear.
Ưu não là đáng sợ (upāyāso bhayanti) cần được liễu tri.
127
Anuppādo khemanti abhiññeyyaṃ.
Non-arising should be fully understood as safety.
Sự không sinh khởi là an ổn (anuppādo khemanti) cần được liễu tri.
Appavattaṃ khemanti abhiññeyyaṃ.
Non-continuance should be fully understood as safety.
Sự không tiếp diễn là an ổn (appavattaṃ khemanti) cần được liễu tri.
Animittaṃ khemanti abhiññeyyaṃ.
The signless should be fully understood as safety.
Vô tướng là an ổn (animittaṃ khemanti) cần được liễu tri.
Anāyūhanā khemanti abhiññeyyaṃ.
Non-accumulation should be fully understood as safety.
Sự không tích tập là an ổn (anāyūhanā khemanti) cần được liễu tri.
Appaṭisandhi khemanti abhiññeyyaṃ.
Non-rebirth-linking should be fully understood as safety.
Sự không tái tục là an ổn (appaṭisandhi khemanti) cần được liễu tri.
Agati khemanti abhiññeyyaṃ.
Non-destiny should be fully understood as safety.
Nên biết rằng không có cõi tái sinh (agati) là sự an toàn (khema).
Anibbatti khemanti abhiññeyyaṃ.
Non-manifestation should be fully understood as safety.
Nên biết rằng không sinh khởi (anibbatti) là sự an toàn (khema).
Anupapatti khemanti abhiññeyyaṃ.
Non-existence should be fully understood as safety.
Nên biết rằng không tái sinh quả báo (anupapatti) là sự an toàn (khema).
Ajāti khemanti abhiññeyyaṃ.
Non-birth should be fully understood as safety.
Nên biết rằng không sinh (ajāti) là sự an toàn (khema).
Ajarā khemanti abhiññeyyaṃ.
Non-aging should be fully understood as safety.
Nên biết rằng không già (ajarā) là sự an toàn (khema).
Abyādhi khemanti abhiññeyyaṃ.
Absence of sickness should be fully understood as safety.
Nên biết rằng không bệnh (abyādhi) là sự an toàn (khema).
Amataṃ khemanti abhiññeyyaṃ.
Deathlessness should be fully understood as safety.
Nên biết rằng bất tử (amataṃ) là sự an toàn (khema).
Asoko khemanti abhiññeyyaṃ.
Absence of sorrow should be fully understood as safety.
Nên biết rằng không sầu (asoko) là sự an toàn (khema).
Aparidevo khemanti abhiññeyyaṃ.
Absence of lamentation should be fully understood as safety.
Nên biết rằng không than khóc (aparidevo) là sự an toàn (khema).
Anupāyāso khemanti abhiññeyyaṃ.
Absence of despair should be fully understood as safety.
Nên biết rằng không khổ não (anupāyāso) là sự an toàn (khema).
128
Uppādo bhayaṃ, anuppādo khemanti abhiññeyyaṃ.
Arising is fear, non-arising is safety, so it should be fully understood.
Nên biết rằng sinh khởi (uppādo) là hiểm nguy, không sinh khởi (anuppādo) là sự an toàn (khema).
Pavattaṃ bhayaṃ, appavattaṃ khemanti abhiññeyyaṃ.
Continuance is fear, non-continuance is safety, so it should be fully understood.
Nên biết rằng sự tiếp diễn (pavattaṃ) là hiểm nguy, không tiếp diễn (appavattaṃ) là sự an toàn (khema).
Nimittaṃ bhayaṃ, animittaṃ khemanti abhiññeyyaṃ.
The sign is fear, the signless is safety, so it should be fully understood.
Nên biết rằng tướng (nimittaṃ) là hiểm nguy, vô tướng (animittaṃ) là sự an toàn (khema).
Āyūhanā bhayaṃ, anāyūhanā khemanti abhiññeyyaṃ.
Accumulation is fear, non-accumulation is safety, so it should be fully understood.
Nên biết rằng sự nỗ lực (āyūhanā) là hiểm nguy, không nỗ lực (anāyūhanā) là sự an toàn (khema).
Paṭisandhi bhayaṃ, appaṭisandhi khemanti abhiññeyyaṃ.
Rebirth-linking is fear, non-rebirth-linking is safety, so it should be fully understood.
Nên biết rằng tái tục (paṭisandhi) là hiểm nguy, không tái tục (appaṭisandhi) là sự an toàn (khema).
Gati bhayaṃ, agati khemanti abhiññeyyaṃ.
Destiny is fear, non-destiny is safety, so it should be fully understood.
Nên biết rằng cõi tái sinh (gati) là hiểm nguy, không có cõi tái sinh (agati) là sự an toàn (khema).
Nibbatti bhayaṃ, anibbatti khemanti abhiññeyyaṃ.
Manifestation is fear, non-manifestation is safety, so it should be fully understood.
Nên biết rằng sinh khởi (nibbatti) là hiểm nguy, không sinh khởi (anibbatti) là sự an toàn (khema).
Upapatti bhayaṃ, anupapatti khemanti abhiññeyyaṃ.
Existence is fear; non-existence is safety: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sự tái sinh quả báo (upapatti) là hiểm nguy, không tái sinh quả báo (anupapatti) là sự an toàn (khema).
Jāti bhayaṃ, ajāti khemanti abhiññeyyaṃ.
Birth is fear; non-birth is safety: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sinh (jāti) là hiểm nguy, không sinh (ajāti) là sự an toàn (khema).
Jarā bhayaṃ, ajarā khemanti abhiññeyyaṃ.
Decay is fear; non-decay is safety: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng già (jarā) là hiểm nguy, không già (ajarā) là sự an toàn (khema).
Byādhi bhayaṃ, abyādhi khemanti abhiññeyyaṃ.
Sickness is fear; non-sickness is safety: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng bệnh (byādhi) là hiểm nguy, không bệnh (abyādhi) là sự an toàn (khema).
Maraṇaṃ bhayaṃ, amataṃ khemanti abhiññeyyaṃ.
Death is fear; the Deathless is safety: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng chết (maraṇaṃ) là hiểm nguy, bất tử (amataṃ) là sự an toàn (khema).
Soko bhayaṃ, asoko khemanti abhiññeyyaṃ.
Sorrow is fear; non-sorrow is safety: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sầu (soko) là hiểm nguy, không sầu (asoko) là sự an toàn (khema).
Paridevo bhayaṃ, aparidevo khemanti abhiññeyyaṃ.
Lamentation is fear; non-lamentation is safety: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng than khóc (paridevo) là hiểm nguy, không than khóc (aparidevo) là sự an toàn (khema).
Upāyāso bhayaṃ, anupāyāso khemanti abhiññeyyaṃ.
Despair is fear; non-despair is safety: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng khổ não (upāyāso) là hiểm nguy, không khổ não (anupāyāso) là sự an toàn (khema).
129
Uppādo sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Arising is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sinh khởi (uppādo) là hữu lậu (sāmisa).
Pavattaṃ sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Continuance is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sự tiếp diễn (pavattaṃ) là hữu lậu (sāmisa).
Nimittaṃ sāmisanti abhiññeyyaṃ.
The sign is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng tướng (nimittaṃ) là hữu lậu (sāmisa).
Āyūhanā sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Exertion is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sự nỗ lực (āyūhanā) là hữu lậu (sāmisa).
Paṭisandhi sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Reconnection is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng tái tục (paṭisandhi) là hữu lậu (sāmisa).
Gati sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Destination is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng cõi tái sinh (gati) là hữu lậu (sāmisa).
Nibbatti sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Manifestation is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sinh khởi (nibbatti) là hữu lậu (sāmisa).
Upapatti sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Existence is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sự tái sinh quả báo (upapatti) là hữu lậu (sāmisa).
Jāti sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Birth is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sinh (jāti) là hữu lậu (sāmisa).
Jarā sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Decay is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng già (jarā) là hữu lậu (sāmisa).
Byādhi sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Sickness is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng bệnh (byādhi) là hữu lậu (sāmisa).
Maraṇaṃ sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Death is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng chết (maraṇaṃ) là hữu lậu (sāmisa).
Soko sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Sorrow is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sầu (soko) là hữu lậu (sāmisa).
Paridevo sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Lamentation is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng than khóc (paridevo) là hữu lậu (sāmisa).
Upāyāso sāmisanti abhiññeyyaṃ.
Despair is with allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng khổ não (upāyāso) là hữu lậu (sāmisa).
130
Anuppādo nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-arising is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không sinh khởi (anuppādo) là vô lậu (nirāmisa).
Appavattaṃ nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-continuance is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không tiếp diễn (appavattaṃ) là vô lậu (nirāmisa).
Animittaṃ nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
The signless is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng vô tướng (animittaṃ) là vô lậu (nirāmisa).
Anāyūhanā nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-exertion is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không nỗ lực (anāyūhanā) là vô lậu (nirāmisa).
Appaṭisandhi nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-reconnection is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không tái tục (appaṭisandhi) là vô lậu (nirāmisa).
Agati nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
No destination is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không có cõi tái sinh (agati) là vô lậu (nirāmisa).
Anibbatti nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-manifestation is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không sinh khởi (anibbatti) là vô lậu (nirāmisa).
Anupapatti nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-existence is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không tái sinh quả báo (anupapatti) là vô lậu (nirāmisa).
Ajāti nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-birth is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không sinh (ajāti) là vô lậu (nirāmisa).
Ajarā nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-decay is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không già (ajarā) là vô lậu (nirāmisa).
Abyādhi nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-sickness is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không bệnh (abyādhi) là vô lậu (nirāmisa).
Amataṃ nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
The Deathless is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng bất tử (amataṃ) là vô lậu (nirāmisa).
Asoko nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-sorrow is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không sầu (asoko) là vô lậu (nirāmisa).
Aparidevo nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-lamentation is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không than khóc (aparidevo) là vô lậu (nirāmisa).
Anupāyāso nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Non-despair is without allure; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không khổ não (anupāyāso) là vô lậu (nirāmisa).
131
Uppādo sāmisaṃ, anuppādo nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Arising is with allure, non-arising is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sinh khởi (uppādo) là hữu lậu (sāmisa), không sinh khởi (anuppādo) là vô lậu (nirāmisa).
Pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Continuance is with allure, non-continuance is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sự tiếp diễn (pavattaṃ) là hữu lậu (sāmisa), không tiếp diễn (appavattaṃ) là vô lậu (nirāmisa).
Nimittaṃ sāmisaṃ, animittaṃ nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
The sign is with allure, the signless is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng tướng (nimittaṃ) là hữu lậu (sāmisa), vô tướng (animittaṃ) là vô lậu (nirāmisa).
Āyūhanā sāmisaṃ, anāyūhanā nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Exertion is with allure, non-exertion is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sự nỗ lực (āyūhanā) là hữu lậu (sāmisa), không nỗ lực (anāyūhanā) là vô lậu (nirāmisa).
Paṭisandhi sāmisaṃ, appaṭisandhi nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Reconnection is with allure, non-reconnection is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng tái tục (paṭisandhi) là hữu lậu (sāmisa), không tái tục (appaṭisandhi) là vô lậu (nirāmisa).
Gati sāmisaṃ, agati nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Destination is with allure, no destination is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng cõi tái sinh (gati) là hữu lậu (sāmisa), không có cõi tái sinh (agati) là vô lậu (nirāmisa).
Nibbatti sāmisaṃ, anibbatti nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Manifestation is with allure, non-manifestation is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sinh khởi (nibbatti) là hữu lậu (sāmisa), không sinh khởi (anibbatti) là vô lậu (nirāmisa).
Upapatti sāmisaṃ, anupapatti nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Existence is with allure, non-existence is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sự tái sinh quả báo (upapatti) là hữu lậu (sāmisa), không tái sinh quả báo (anupapatti) là vô lậu (nirāmisa).
Jāti sāmisaṃ, ajāti nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Birth is with allure, non-birth is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sinh (jāti) là hữu lậu (sāmisa), không sinh (ajāti) là vô lậu (nirāmisa).
Jarā sāmisaṃ, ajarā nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Decay is with allure, non-decay is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng già (jarā) là hữu lậu (sāmisa), không già (ajarā) là vô lậu (nirāmisa).
Byādhi sāmisaṃ, abyādhi nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Sickness is with allure, non-sickness is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng bệnh (byādhi) là hữu lậu (sāmisa), không bệnh (abyādhi) là vô lậu (nirāmisa).
Maraṇaṃ sāmisaṃ, amataṃ nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Death is with allure, the Deathless is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng chết (maraṇaṃ) là hữu lậu (sāmisa), bất tử (amataṃ) là vô lậu (nirāmisa).
Soko sāmisaṃ, asoko nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Sorrow is with allure, non-sorrow is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sầu (soko) là hữu lậu (sāmisa), không sầu (asoko) là vô lậu (nirāmisa).
Paridevo sāmisaṃ, aparidevo nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Lamentation is with allure, non-lamentation is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng than khóc (paridevo) là hữu lậu (sāmisa), không than khóc (aparidevo) là vô lậu (nirāmisa).
Upāyāso sāmisaṃ, anupāyāso nirāmisanti abhiññeyyaṃ.
Despair is with allure, non-despair is without allure: this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng khổ não (upāyāso) là hữu lậu (sāmisa), không khổ não (anupāyāso) là vô lậu (nirāmisa).
132
Uppādo saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Arising is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sinh khởi (uppādo) là các hành (saṅkhāra).
Pavattaṃ saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Continuance is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sự tiếp diễn (pavattaṃ) là các hành (saṅkhāra).
Nimittaṃ saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
The sign is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng tướng (nimittaṃ) là các hành (saṅkhāra).
Āyūhanā saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Exertion is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sự nỗ lực (āyūhanā) là các hành (saṅkhāra).
Paṭisandhi saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Reconnection is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng tái tục (paṭisandhi) là các hành (saṅkhāra).
Gati saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Destination is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng cõi tái sinh (gati) là các hành (saṅkhāra).
Nibbatti saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Manifestation is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sinh khởi (nibbatti) là các hành (saṅkhāra).
Upapatti saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Existence is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sự tái sinh quả báo (upapatti) là các hành (saṅkhāra).
Jāti saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Birth is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sinh (jāti) là các hành (saṅkhāra).
Jarā saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Decay is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng già (jarā) là các hành (saṅkhāra).
Byādhi saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Sickness is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng bệnh (byādhi) là các hành (saṅkhāra).
Maraṇaṃ saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Death is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng chết (maraṇaṃ) là các hành (saṅkhāra).
Soko saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Sorrow is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng sầu (soko) là các hành (saṅkhāra).
Paridevo saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Lamentation is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng than khóc (paridevo) là các hành (saṅkhāra).
Upāyāso saṅkhārāti abhiññeyyaṃ.
Despair is saṅkhāras; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng khổ não (upāyāso) là các hành (saṅkhāra).
133
Anuppādo nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-arising is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không sinh khởi (anuppādo) là Nibbāna.
Appavattaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-continuance is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không tiếp diễn (appavattaṃ) là Nibbāna.
Animittaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ.
The signless is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng vô tướng (animittaṃ) là Nibbāna.
Anāyūhanā nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-exertion is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không nỗ lực (anāyūhanā) là Nibbāna.
Appaṭisandhi nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-reconnection is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không tái tục (appaṭisandhi) là Nibbāna.
Agati nibbānanti abhiññeyyaṃ.
No destination is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không có cõi tái sinh (agati) là Nibbāna.
Anibbatti nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-manifestation is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không sinh khởi (anibbatti) là Nibbāna.
Anupapatti nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-existence is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không tái sinh quả báo (anupapatti) là Nibbāna.
Ajāti nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-birth is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không sinh (ajāti) là Nibbāna.
Ajaraṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-decay is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không già (ajaraṃ) là Nibbāna.
Abyādhi nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-sickness is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không bệnh (abyādhi) là Nibbāna.
Amataṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ.
The Deathless is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng bất tử (amataṃ) là Nibbāna.
Asoko nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-sorrow is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không sầu (asoko) là Nibbāna.
Aparidevo nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-lamentation is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không than khóc (aparidevo) là Nibbāna.
Anupāyāso nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Non-despair is Nibbāna; this should be known by direct knowledge.
Nên biết rằng không khổ não (anupāyāso) là Nibbāna.
134
Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Arising is saṅkhārā; non-arising is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng sinh khởi (uppādo) là các hành (saṅkhāra), không sinh khởi (anuppādo) là Nibbāna.
Pavattaṃ saṅkhārā, appavattaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Continuance is saṅkhārā; non-continuance is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng sự tiếp diễn (pavattaṃ) là các hành (saṅkhāra), không tiếp diễn (appavattaṃ) là Nibbāna.
Nimittaṃ saṅkhārā, animittaṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ.
The conditioned sign is saṅkhārā; the signless is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng tướng (nimittaṃ) là các hành (saṅkhāra), vô tướng (animittaṃ) là Nibbāna.
Āyūhanā saṅkhārā, anāyūhanā nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Exertion is saṅkhārā; non-exertion is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng sự nỗ lực (āyūhanā) là các hành (saṅkhāra), không nỗ lực (anāyūhanā) là Nibbāna.
Paṭisandhi saṅkhārā, appaṭisandhi nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Re-linking (rebirth) is saṅkhārā; non-re-linking is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng tái tục (paṭisandhi) là các hành (saṅkhāra), không tái tục (appaṭisandhi) là Nibbāna.
Gati saṅkhārā, agati nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Destiny is saṅkhārā; non-destiny is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng cõi tái sinh (gati) là các hành (saṅkhāra), không có cõi tái sinh (agati) là Nibbāna.
Nibbatti saṅkhārā, anibbatti nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Becoming is saṅkhārā; non-becoming is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng sinh khởi (nibbatti) là các hành (saṅkhāra), không sinh khởi (anibbatti) là Nibbāna.
Upapatti saṅkhārā, anupapatti nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Rebirth (as vipāka) is saṅkhārā; non-rebirth is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng sự tái sinh quả báo (upapatti) là các hành (saṅkhāra), không tái sinh quả báo (anupapatti) là Nibbāna.
Jāti saṅkhārā, ajāti nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Birth is saṅkhārā; non-birth is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng sinh (jāti) là các hành (saṅkhāra), không sinh (ajāti) là Nibbāna.
Jarā saṅkhārā, ajarā nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Aging is saṅkhārā; non-aging is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng già (jarā) là các hành (saṅkhāra), không già (ajarā) là Nibbāna.
Byādhi saṅkhārā, abyādhi nibbāna’’nti abhiññeyyaṃ.
Illness is saṅkhārā; non-illness is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng bệnh (byādhi) là các hành (saṅkhāra), không bệnh (abyādhi) là Nibbāna.
Maraṇaṃ saṅkhārā, amataṃ nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Death is saṅkhārā; the deathless is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng chết (maraṇaṃ) là các hành (saṅkhāra), bất tử (amataṃ) là Nibbāna.
Soko saṅkhārā, asoko nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Sorrow is saṅkhārā; sorrowlessness is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng sầu (soko) là các hành (saṅkhāra), không sầu (asoko) là Nibbāna.
Paridevo saṅkhārā, aparidevo nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Lamentation is saṅkhārā; non-lamentation is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng than khóc (paridevo) là các hành (saṅkhāra), không than khóc (aparidevo) là Nibbāna.
Upāyāso saṅkhārā, anupāyāso nibbānanti abhiññeyyaṃ.
Despair is saṅkhārā; non-despair is Nibbāna: this is to be fully understood.
Nên biết rằng khổ não (upāyāso) là các hành (saṅkhāra), không khổ não (anupāyāso) là Nibbāna.
135
Paṭhamabhāṇavāro.
The First Recitation Section.
Phần tụng niệm thứ nhất.
136
11. Pariggahaṭṭho abhiññeyyo; parivāraṭṭho abhiññeyyo; paripūraṭṭho* abhiññeyyo; ekaggaṭṭho abhiññeyyo; avikkhepaṭṭho abhiññeyyo; paggahaṭṭho abhiññeyyo; avisāraṭṭho abhiññeyyo; anāvilaṭṭho abhiññeyyo; aniñjanaṭṭho abhiññeyyo; ekattupaṭṭhānavasena cittassa ṭhitaṭṭho abhiññeyyo; ārammaṇaṭṭho abhiññeyyo; gocaraṭṭho abhiññeyyo; pahānaṭṭho abhiññeyyo; pariccāgaṭṭho abhiññeyyo; vuṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; vivaṭṭanaṭṭho* abhiññeyyo; santaṭṭho abhiññeyyo; paṇītaṭṭho abhiññeyyo; vimuttaṭṭho abhiññeyyo; anāsavaṭṭho abhiññeyyo; taraṇaṭṭho abhiññeyyo; animittaṭṭho abhiññeyyo; appaṇihitaṭṭho abhiññeyyo; suññataṭṭho abhiññeyyo; ekarasaṭṭho abhiññeyyo; anativattanaṭṭho abhiññeyyo; yuganaddhaṭṭho* abhiññeyyo; niyyānaṭṭho abhiññeyyo; hetuṭṭho* abhiññeyyo; dassanaṭṭho abhiññeyyo; ādhipateyyaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of comprehension is to be fully understood; the aspect of accompaniment is to be fully understood; the aspect of fulfillment is to be fully understood; the aspect of one-pointedness is to be fully understood; the aspect of non-distraction is to be fully understood; the aspect of exertion is to be fully understood; the aspect of non-scattering is to be fully understood; the aspect of unblemishedness is to be fully understood; the aspect of immobility is to be fully understood; the aspect of the mind's steadfastness through being established in a single object is to be fully understood; the aspect of the object is to be fully understood; the aspect of range is to be fully understood; the aspect of abandoning is to be fully understood; the aspect of relinquishing is to be fully understood; the aspect of emergence is to be fully understood; the aspect of turning away is to be fully understood; the aspect of peacefulness is to be fully understood; the aspect of sublimity is to be fully understood; the aspect of liberation is to be fully understood; the aspect of taintlessness is to be fully understood; the aspect of overcoming is to be fully understood; the aspect of signlessness is to be fully understood; the aspect of objectlessness is to be fully understood; the aspect of emptiness is to be fully understood; the aspect of single flavor is to be fully understood; the aspect of non-transgression is to be fully understood; the aspect of yoking together is to be fully understood; the aspect of leading out is to be fully understood; the aspect of cause is to be fully understood; the aspect of vision is to be fully understood; the aspect of dominance is to be fully understood.
11. Bản chất của sự nắm giữ cần phải được thắng tri; bản chất của sự tùy tùng cần phải được thắng tri; bản chất của sự viên mãn cần phải được thắng tri; bản chất của sự nhất tâm cần phải được thắng tri; bản chất của sự không tán loạn cần phải được thắng tri; bản chất của sự nâng đỡ cần phải được thắng tri; bản chất của sự không phân tán cần phải được thắng tri; bản chất của sự không vẩn đục cần phải được thắng tri; bản chất của sự không lay động cần phải được thắng tri; bản chất của sự an trú của tâm theo cách biểu hiện là nhất thể cần phải được thắng tri; bản chất của đối tượng cần phải được thắng tri; bản chất của cảnh giới cần phải được thắng tri; bản chất của sự đoạn trừ cần phải được thắng tri; bản chất của sự từ bỏ cần phải được thắng tri; bản chất của sự xuất khởi cần phải được thắng tri; bản chất của sự chuyển hóa cần phải được thắng tri; bản chất của sự an tịnh cần phải được thắng tri; bản chất của sự thù thắng cần phải được thắng tri; bản chất của sự giải thoát cần phải được thắng tri; bản chất của sự vô lậu cần phải được thắng tri; bản chất của sự vượt qua cần phải được thắng tri; bản chất của sự vô tướng cần phải được thắng tri; bản chất của sự vô nguyện cần phải được thắng tri; bản chất của sự không cần cần phải được thắng tri; bản chất của sự đồng vị cần phải được thắng tri; bản chất của sự không vượt qua cần phải được thắng tri; bản chất của sự song hành cần phải được thắng tri; bản chất của sự xuất ly cần phải được thắng tri; bản chất của nguyên nhân cần phải được thắng tri; bản chất của sự thấy cần phải được thắng tri; bản chất của sự chủ tể cần phải được thắng tri.
137
12. Samathassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo; vipassanāya anupassanaṭṭho abhiññeyyo; samathavipassanānaṃ ekarasaṭṭho abhiññeyyo; yuganaddhassa anativattanaṭṭho abhiññeyyo; sikkhāya samādānaṭṭho abhiññeyyo; ārammaṇassa gocaraṭṭho abhiññeyyo; līnassa cittassa paggahaṭṭho abhiññeyyo; uddhatassa cittassa niggahaṭṭho abhiññeyyo; ubhovisuddhānaṃ ajjhupekkhanaṭṭho abhiññeyyo; visesādhigamaṭṭho abhiññeyyo; uttari paṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; saccābhisamayaṭṭho abhiññeyyo; nirodhe patiṭṭhāpakaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of non-distraction of samatha is to be fully understood; the aspect of repeated contemplation of vipassanā is to be fully understood; the aspect of single flavor of samatha and vipassanā is to be fully understood; the aspect of non-transgression of the yoked practice is to be fully understood; the aspect of undertaking of training is to be fully understood; the aspect of range of the object is to be fully understood; the aspect of uplifting of the sluggish mind is to be fully understood; the aspect of restraining of the agitated mind is to be fully understood; the aspect of equanimity towards both purified states is to be fully understood; the aspect of special attainment is to be fully understood; the aspect of higher penetration is to be fully understood; the aspect of comprehension of the Truths is to be fully understood; the aspect of establishing in cessation is to be fully understood.
12. Bản chất của sự không tán loạn của Samatha cần phải được thắng tri; bản chất của sự quán chiếu lặp lại của Vipassanā cần phải được thắng tri; bản chất của sự đồng vị của Samatha và Vipassanā cần phải được thắng tri; bản chất của sự không vượt qua của sự song hành cần phải được thắng tri; bản chất của sự thọ trì giới học cần phải được thắng tri; bản chất của cảnh giới của đối tượng cần phải được thắng tri; bản chất của sự nâng đỡ tâm bị chùng xuống cần phải được thắng tri; bản chất của sự chế ngự tâm bị phóng dật cần phải được thắng tri; bản chất của sự xả ly của cả hai tâm đã được thanh tịnh cần phải được thắng tri; bản chất của sự đạt được những đặc tính thù thắng cần phải được thắng tri; bản chất của sự thâm nhập cao hơn cần phải được thắng tri; bản chất của sự chứng ngộ các chân lý cần phải được thắng tri; bản chất của sự an trú vào sự đoạn diệt cần phải được thắng tri.
138
Saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo; vīriyindriyassa paggahaṭṭho abhiññeyyo; satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; samādhindriyassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo; paññindriyassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of resolve of the faculty of faith is to be fully understood; the aspect of exertion of the faculty of energy is to be fully understood; the aspect of mindfulness of the faculty of mindfulness is to be fully understood; the aspect of non-distraction of the faculty of concentration is to be fully understood; the aspect of vision of the faculty of wisdom is to be fully understood.
Bản chất của sự quyết định của Tín căn cần phải được thắng tri; bản chất của sự tinh tấn của Tinh tấn căn cần phải được thắng tri; bản chất của sự an trú của Niệm căn cần phải được thắng tri; bản chất của sự không tán loạn của Định căn cần phải được thắng tri; bản chất của sự thấy của Tuệ căn cần phải được thắng tri.
139
Saddhābalassa assaddhiye akampiyaṭṭho abhiññeyyo; vīriyabalassa kosajje akampiyaṭṭho abhiññeyyo; satibalassa pamāde akampiyaṭṭho abhiññeyyo; samādhibalassa uddhacce akampiyaṭṭho abhiññeyyo; paññābalassa avijjāya akampiyaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of immovability by lack of faith of the power of faith is to be fully understood; the aspect of immovability by laziness of the power of energy is to be fully understood; the aspect of immovability by heedlessness of the power of mindfulness is to be fully understood; the aspect of immovability by agitation of the power of concentration is to be fully understood; the aspect of immovability by ignorance of the power of wisdom is to be fully understood.
Bản chất của sự không lay động trước sự vô tín của Tín lực cần phải được thắng tri; bản chất của sự không lay động trước sự biếng nhác của Tinh tấn lực cần phải được thắng tri; bản chất của sự không lay động trước sự phóng dật của Niệm lực cần phải được thắng tri; bản chất của sự không lay động trước sự trạo cử của Định lực cần phải được thắng tri; bản chất của sự không lay động trước sự vô minh của Tuệ lực cần phải được thắng tri.
140
Satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; dhammavicayasambojjhaṅgassa pavicayaṭṭho abhiññeyyo; vīriyasambojjhaṅgassa paggahaṭṭho abhiññeyyo; pītisambojjhaṅgassa pharaṇaṭṭho abhiññeyyo; passaddhisambojjhaṅgassa upasamaṭṭho abhiññeyyo; samādhisambojjhaṅgassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo; upekkhāsambojjhaṅgassa paṭisaṅkhānaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of mindfulness of the enlightenment factor of mindfulness is to be fully understood; the aspect of investigation of the enlightenment factor of investigation of phenomena is to be fully understood; the aspect of exertion of the enlightenment factor of energy is to be fully understood; the aspect of pervasion of the enlightenment factor of rapture is to be fully understood; the aspect of tranquility of the enlightenment factor of tranquility is to be fully understood; the aspect of non-distraction of the enlightenment factor of concentration is to be fully understood; the aspect of discernment of the enlightenment factor of equanimity is to be fully understood.
Bản chất của sự an trú của Niệm giác chi cần phải được thắng tri; bản chất của sự trạch pháp của Trạch pháp giác chi cần phải được thắng tri; bản chất của sự tinh tấn của Tinh tấn giác chi cần phải được thắng tri; bản chất của sự sung mãn của Hỷ giác chi cần phải được thắng tri; bản chất của sự an tịnh của Khinh an giác chi cần phải được thắng tri; bản chất của sự không tán loạn của Định giác chi cần phải được thắng tri; bản chất của sự quán xét của Xả giác chi cần phải được thắng tri.
141
Sammādiṭṭhiyā dassanaṭṭho abhiññeyyo; sammāsaṅkappassa abhiniropanaṭṭho abhiññeyyo; sammāvācāya pariggahaṭṭho abhiññeyyo; sammākammantassa samuṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; sammāājīvassa vodānaṭṭho abhiññeyyo; sammāvāyāmassa paggahaṭṭho abhiññeyyo; sammāsatiyā upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; sammāsamādhissa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo.
The nature of seeing of Right View should be known; the nature of directing to an object of Right Intention should be known; the nature of restraint of Right Speech should be known; the nature of proper arising of Right Action should be known; the nature of purity of Right Livelihood should be known; the nature of upholding of Right Effort should be known; the nature of being established in an object of Right Mindfulness should be known; the nature of non-distraction of Right Concentration should be known.
Bản chất của sự thấy của Chánh kiến cần phải được thắng tri; bản chất của sự hướng tâm của Chánh tư duy cần phải được thắng tri; bản chất của sự nắm giữ của Chánh ngữ cần phải được thắng tri; bản chất của sự phát khởi của Chánh nghiệp cần phải được thắng tri; bản chất của sự thanh tịnh của Chánh mạng cần phải được thắng tri; bản chất của sự tinh tấn của Chánh tinh tấn cần phải được thắng tri; bản chất của sự an trú của Chánh niệm cần phải được thắng tri; bản chất của sự không tán loạn của Chánh định cần phải được thắng tri.
142
13. Indriyānaṃ ādhipateyyaṭṭho abhiññeyyo; balānaṃ akampiyaṭṭho abhiññeyyo; bojjhaṅgānaṃ niyyānaṭṭho abhiññeyyo; maggassa hetuṭṭho abhiññeyyo; satipaṭṭhānānaṃ upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; sammappadhānānaṃ padahanaṭṭho abhiññeyyo; iddhipādānaṃ ijjhanaṭṭho abhiññeyyo; saccānaṃ tathaṭṭho abhiññeyyo; payogānaṃ* paṭippassaddhaṭṭho abhiññeyyo; phalānaṃ sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo.
The nature of dominance of the faculties should be known; the nature of unshakeability of the powers should be known; the nature of departing from saṃsāra of the factors of awakening should be known; the nature of being a cause of the Path should be known; the nature of being established in an object of the foundations of mindfulness should be known; the nature of striving of the right exertions should be known; the nature of accomplishment of the bases of spiritual power should be known; the nature of being true of the Truths should be known; the nature of appeasement of the Paths should be known; the nature of realization of the Fruits should be known.
13. Bản chất của sự chủ tể của các căn cần phải được thắng tri; bản chất của sự không lay động của các lực cần phải được thắng tri; bản chất của sự xuất ly của các giác chi cần phải được thắng tri; bản chất của nguyên nhân của con đường cần phải được thắng tri; bản chất của sự an trú của các niệm xứ cần phải được thắng tri; bản chất của sự tinh tấn của các chánh cần cần phải được thắng tri; bản chất của sự thành tựu của các thần túc cần phải được thắng tri; bản chất của sự chân thật của các chân lý cần phải được thắng tri; bản chất của sự an tịnh của các nỗ lực cần phải được thắng tri; bản chất của sự chứng đắc các quả cần phải được thắng tri.
143
Vitakkassa abhiniropanaṭṭho abhiññeyyo; vicārassa upavicāraṭṭho abhiññeyyo; pītiyā pharaṇaṭṭho abhiññeyyo; sukhassa abhisandanaṭṭho abhiññeyyo.
The nature of directing to an object of vitakka should be known; the nature of examination of vicāra should be known; the nature of pervading of pīti should be known; the nature of suffusing of sukha should be known.
Bản chất của sự hướng tâm của Tầm cần phải được thắng tri; bản chất của sự quán xét của Tứ cần phải được thắng tri; bản chất của sự sung mãn của Hỷ cần phải được thắng tri; bản chất của sự tràn đầy của Lạc cần phải được thắng tri.
Cittassa ekaggaṭṭho abhiññeyyo.
The nature of one-pointedness of mind should be known.
Bản chất của sự nhất tâm của tâm cần phải được thắng tri.
Āvajjanaṭṭho abhiññeyyo; vijānanaṭṭho abhiññeyyo; pajānanaṭṭho abhiññeyyo; sañjānanaṭṭho abhiññeyyo; ekodaṭṭho abhiññeyyo.
The nature of adverting should be known; the nature of knowing of viññāṇa should be known; the nature of knowing distinctly of paññā should be known; the nature of perceiving of saññā should be known; the nature of being unified (without vitakka and vicāra) should be known.
Bản chất của sự chú ý cần phải được thắng tri; bản chất của sự nhận biết cần phải được thắng tri; bản chất của sự hiểu biết cần phải được thắng tri; bản chất của sự ghi nhận cần phải được thắng tri; bản chất của sự nhất thể cần phải được thắng tri.
Abhiññāya ñātaṭṭho abhiññeyyo; pariññāya tīraṇaṭṭho abhiññeyyo; pahānassa pariccāgaṭṭho abhiññeyyo; bhāvanāya ekarasaṭṭho abhiññeyyo; sacchikiriyāya phassanaṭṭho abhiññeyyo; khandhānaṃ khandhaṭṭho abhiññeyyo; dhātūnaṃ dhātuṭṭho* abhiññeyyo; āyatanānaṃ āyatanaṭṭho abhiññeyyo; saṅkhatānaṃ saṅkhataṭṭho abhiññeyyo; asaṅkhatassa asaṅkhataṭṭho abhiññeyyo.
The nature of knowing by special knowledge should be known; the nature of investigating by full understanding should be known; the nature of abandoning of giving up should be known; the nature of having a single taste of development should be known; the nature of experiencing of realization should be known; the nature of aggregation of the aggregates should be known; the nature of being devoid of a living entity of the elements should be known; the nature of being a basis or a source of arising of the sense bases should be known; the nature of being conditioned of the conditioned phenomena should be known; the nature of being unconditioned of the unconditioned phenomenon should be known.
Bản chất của sự biết do thắng tri cần phải được thắng tri; bản chất của sự quán xét do liễu tri cần phải được thắng tri; bản chất của sự từ bỏ của sự đoạn trừ cần phải được thắng tri; bản chất của sự đồng vị của sự tu tập cần phải được thắng tri; bản chất của sự xúc chạm của sự chứng đắc cần phải được thắng tri; bản chất của sự tập hợp của các uẩn cần phải được thắng tri; bản chất của sự vô ngã của các giới cần phải được thắng tri; bản chất của sự phát sinh của các xứ cần phải được thắng tri; bản chất của sự được tạo tác của các pháp hữu vi cần phải được thắng tri; bản chất của sự không được tạo tác của pháp vô vi cần phải được thắng tri.
144
14. Cittaṭṭho abhiññeyyo; cittānantariyaṭṭho abhiññeyyo; cittassa vuṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; cittassa vivaṭṭanaṭṭho abhiññeyyo; cittassa hetuṭṭho abhiññeyyo; cittassa paccayaṭṭho abhiññeyyo; cittassa vatthuṭṭho* abhiññeyyo; cittassa bhūmaṭṭho* abhiññeyyo; cittassa ārammaṇaṭṭho abhiññeyyo; cittassa gocaraṭṭho abhiññeyyo; cittassa cariyaṭṭho abhiññeyyo; cittassa gataṭṭho abhiññeyyo; cittassa abhinīhāraṭṭho abhiññeyyo; cittassa niyyānaṭṭho abhiññeyyo; cittassa nissaraṇaṭṭho abhiññeyyo.
The nature of conceiving an object of mind should be known; the nature of being able to cause mind to arise immediately after another mind should be known; the nature of emerging (from signs and occurrences) of mind should be known; the nature of withdrawing (from signs and occurrences) or the nature of being established in Nibbāna, which is free from saṃsāra, of mind should be known; the nature of being a generative cause of mind should be known; the nature of being a supporting cause of mind should be known; the nature of being a basis (of the six sense bases) of mind should be known; the nature of being a realm (such as the sensuous realm) of mind should be known; the nature of taking an object of mind should be known; the nature of being a sphere of activity (of a familiar object) of mind should be known; the nature of occurring (in terms of consciousness-activity) of mind should be known; the nature of reaching of mind should be known; the nature of directing forward of mind should be known; the nature of departing from saṃsāra of mind should be known; the nature of liberation of mind should be known.
14. Bản chất của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của sự kế tiếp của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của sự xuất khởi của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của sự chuyển hóa của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của nguyên nhân của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của duyên của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của nền tảng của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của cảnh giới của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của đối tượng của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của cảnh giới hoạt động của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của sự hành xử của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của sự đi đến của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của sự hướng đến của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của sự xuất ly của tâm cần phải được thắng tri; bản chất của sự giải thoát của tâm cần phải được thắng tri.
145
15. Ekatte āvajjanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte vijānanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte pajānanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte sañjānanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte ekadaṭṭho abhiññeyyo; ekatte upanibandhaṭṭho abhiññeyyo; ekatte pakkhandanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte pasīdanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte santiṭṭhanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte vimuccanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte ‘‘etaṃ santa’’nti passanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte yānīkataṭṭho abhiññeyyo; ekatte vatthukataṭṭho abhiññeyyo; ekatte anuṭṭhitaṭṭho abhiññeyyo; ekatte paricitaṭṭho abhiññeyyo; ekatte susamāraddhaṭṭho abhiññeyyo; ekatte pariggahaṭṭho abhiññeyyo; ekatte parivāraṭṭho abhiññeyyo; ekatte paripūraṭṭho abhiññeyyo; ekatte samodhānaṭṭho abhiññeyyo; ekatte adhiṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; ekatte āsevanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte bhāvanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte bahulīkammaṭṭho abhiññeyyo; ekatte susamuggataṭṭho abhiññeyyo; ekatte suvimuttaṭṭho abhiññeyyo; ekatte bujjhanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte anubujjhanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte paṭibujjhanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte sambujjhanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte bodhanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte anubodhanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte paṭibodhanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte sambodhanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte bodhipakkhiyaṭṭho abhiññeyyo; ekatte anubodhipakkhiyaṭṭho abhiññeyyo; ekatte paṭibodhipakkhiyaṭṭho abhiññeyyo; ekatte sambodhipakkhiyaṭṭho abhiññeyyo; ekatte jotanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte ujjotanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte anujotanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte paṭijotanaṭṭho abhiññeyyo; ekatte sañjotanaṭṭho abhiññeyyo.
15. The aspect of attending on a single object should be known; the aspect of knowing on a single object should be known; the aspect of knowing distinctly on a single object should be known; the aspect of perceiving on a single object should be known; the aspect of being one-pointed on a single object should be known; the aspect of binding on a single object should be known; the aspect of plunging into on a single object should be known; the aspect of becoming serene on a single object should be known; the aspect of being well-established on a single object should be known; the aspect of being liberated on a single object should be known; the aspect of seeing "this is peaceful" on a single object should be known; the aspect of being made a vehicle on a single object should be known; the aspect of being made a basis on a single object should be known; the aspect of being brought forward on a single object should be known; the aspect of being familiarized on a single object should be known; the aspect of being well-endeavored on a single object should be known; the aspect of comprehending on a single object should be known; the aspect of surrounding on a single object should be known; the aspect of being completely fulfilled on a single object should be known; the aspect of combining on a single object should be known; the aspect of resolving on a single object should be known; the aspect of resorting to on a single object should be known; the aspect of developing on a single object should be known; the aspect of doing repeatedly on a single object should be known; the aspect of being well-developed on a single object should be known; the aspect of being well-liberated on a single object should be known; the aspect of knowing on a single object should be known; the aspect of knowing accordingly on a single object should be known; the aspect of knowing again on a single object should be known; the aspect of knowing perfectly on a single object should be known; the aspect of causing to know on a single object should be known; the aspect of causing to know accordingly on a single object should be known; the aspect of causing to know again on a single object should be known; the aspect of causing to know perfectly on a single object should be known; the aspect of being a constituent of enlightenment on a single object should be known; the aspect of being a constituent of knowing accordingly for enlightenment on a single object should be known; the aspect of being a constituent of knowing again for enlightenment on a single object should be known; the aspect of being a constituent of perfect enlightenment on a single object should be known; the aspect of illuminating on a single object should be known; the aspect of greatly illuminating on a single object should be known; the aspect of illuminating accordingly on a single object should be known; the aspect of illuminating again on a single object should be known; the aspect of perfectly illuminating on a single object should be known.
15. Trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự chú tâm cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự nhận biết cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự hiểu rõ cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự ghi nhận cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự nhất điểm cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự ràng buộc cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự tiến nhập cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự trong sạch cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự an trú vững chắc cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự giải thoát cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự thấy rằng “đây là sự an tịnh” cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự được dùng làm phương tiện cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự được dùng làm cơ sở cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự được khởi lên cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự được thực hành quen thuộc cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự được tinh tấn đúng đắn cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự nắm giữ cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự bao quanh cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự viên mãn cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự hợp nhất cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự quyết định cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự thực hành cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự tu tập cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự thực hành nhiều lần cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự được phát triển tốt đẹp cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự được giải thoát hoàn toàn cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự giác ngộ cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự giác ngộ tương ứng cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự giác ngộ trở lại cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự giác ngộ toàn diện cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự làm cho giác ngộ cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự làm cho giác ngộ tương ứng cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự làm cho giác ngộ trở lại cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự làm cho giác ngộ toàn diện cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự thuộc về Bồ-đề cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự thuộc về Bồ-đề tương ứng cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự thuộc về Bồ-đề trở lại cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự thuộc về Bồ-đề toàn diện cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự chiếu sáng cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự chiếu sáng rực rỡ cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự chiếu sáng tương ứng cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự chiếu sáng trở lại cần được thắng tri; trong sự nhất tâm, ý nghĩa của sự chiếu sáng rõ ràng cần được thắng tri.
146
16. Patāpanaṭṭho* abhiññeyyo; virocanaṭṭho abhiññeyyo; kilesānaṃ santāpanaṭṭho abhiññeyyo; amalaṭṭho abhiññeyyo; vimalaṭṭho abhiññeyyo; nimmalaṭṭho abhiññeyyo; samaṭṭho abhiññeyyo; samayaṭṭho abhiññeyyo; vivekaṭṭho abhiññeyyo; vivekacariyaṭṭho abhiññeyyo; virāgaṭṭho abhiññeyyo; virāgacariyaṭṭho abhiññeyyo; nirodhaṭṭho abhiññeyyo; nirodhacariyaṭṭho abhiññeyyo; vosaggaṭṭho* abhiññeyyo; vosaggacariyaṭṭho abhiññeyyo; vimuttaṭṭho abhiññeyyo; vimutticariyaṭṭho abhiññeyyo.
16. The aspect of shining forth should be known; the aspect of being radiant should be known; the aspect of tormenting defilements should be known; the aspect of being stainless should be known; the aspect of being spotless should be known; the aspect of being utterly pure should be known; the aspect of being equable should be known; the aspect of abandoning defilements should be known; the aspect of seclusion should be known; the aspect of dwelling in seclusion should be known; the aspect of dispassion should be known; the aspect of dwelling in dispassion should be known; the aspect of cessation should be known; the aspect of dwelling in cessation should be known; the aspect of relinquishment should be known; the aspect of dwelling in relinquishment should be known; the aspect of liberation should be known; the aspect of dwelling in liberation should be known.
16. Ý nghĩa của sự tỏa sáng cần được thắng tri; ý nghĩa của sự rực rỡ cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thiêu đốt các phiền não cần được thắng tri; ý nghĩa của sự không ô nhiễm cần được thắng tri; ý nghĩa của sự không vết nhơ cần được thắng tri; ý nghĩa của sự không cấu uế cần được thắng tri; ý nghĩa của sự bình đẳng cần được thắng tri; ý nghĩa của sự đoạn trừ (phiền não) cần được thắng tri; ý nghĩa của sự viễn ly cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thực hành viễn ly cần được thắng tri; ý nghĩa của sự ly tham cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thực hành ly tham cần được thắng tri; ý nghĩa của sự đoạn diệt cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thực hành đoạn diệt cần được thắng tri; ý nghĩa của sự xả bỏ cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thực hành xả bỏ cần được thắng tri; ý nghĩa của sự giải thoát cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thực hành giải thoát cần được thắng tri.
147
Chandaṭṭho abhiññeyyo; chandassa mūlaṭṭho abhiññeyyo; chandassa pādaṭṭho abhiññeyyo; chandassa padhānaṭṭho abhiññeyyo; chandassa ijjhanaṭṭho abhiññeyyo; chandassa adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo; chandassa paggahaṭṭho abhiññeyyo; chandassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; chandassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo; chandassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of volition should be known; the aspect of being the root of volition should be known; the aspect of being the basis of volition should be known; the aspect of being the principal of volition should be known; the aspect of being the fulfillment of volition should be known; the aspect of being the determination of volition should be known; the aspect of being the uplifting of volition should be known; the aspect of being the manifestation of volition should be known; the aspect of being the non-distraction of volition should be known; the aspect of being the vision of volition should be known.
Ý nghĩa của dục (chanda) cần được thắng tri; ý nghĩa của căn bản của dục cần được thắng tri; ý nghĩa của nền tảng của dục cần được thắng tri; ý nghĩa của sự chủ yếu của dục cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thành tựu của dục cần được thắng tri; ý nghĩa của sự quyết định của dục cần được thắng tri; ý nghĩa của sự nâng đỡ của dục cần được thắng tri; ý nghĩa của sự hiện hữu của dục cần được thắng tri; ý nghĩa của sự không tán loạn của dục cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thấy biết của dục cần được thắng tri.
148
Vīriyaṭṭho abhiññeyyo; vīriyassa mūlaṭṭho abhiññeyyo; vīriyassa pādaṭṭho abhiññeyyo; vīriyassa padhānaṭṭho abhiññeyyo; vīriyassa ijjhanaṭṭho abhiññeyyo; vīriyassa adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo; vīriyassa paggahaṭṭho abhiññeyyo; vīriyassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; vīriyassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo; vīriyassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of energy should be known; the aspect of being the root of energy should be known; the aspect of being the basis of energy should be known; the aspect of being the principal of energy should be known; the aspect of being the fulfillment of energy should be known; the aspect of being the determination of energy should be known; the aspect of being the uplifting of energy should be known; the aspect of being the manifestation of energy should be known; the aspect of being the non-distraction of energy should be known; the aspect of being the vision of energy should be known.
Ý nghĩa của tinh tấn (vīriya) cần được thắng tri; ý nghĩa của căn bản của tinh tấn cần được thắng tri; ý nghĩa của nền tảng của tinh tấn cần được thắng tri; ý nghĩa của sự chủ yếu của tinh tấn cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thành tựu của tinh tấn cần được thắng tri; ý nghĩa của sự quyết định của tinh tấn cần được thắng tri; ý nghĩa của sự nâng đỡ của tinh tấn cần được thắng tri; ý nghĩa của sự hiện hữu của tinh tấn cần được thắng tri; ý nghĩa của sự không tán loạn của tinh tấn cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thấy biết của tinh tấn cần được thắng tri.
149
Cittaṭṭho abhiññeyyo; cittassa mūlaṭṭho abhiññeyyo; cittassa pādaṭṭho abhiññeyyo; cittassa padhānaṭṭho abhiññeyyo; cittassa ijjhanaṭṭho abhiññeyyo; cittassa adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo; cittassa paggahaṭṭho abhiññeyyo; cittassa upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; cittassa avikkhepaṭṭho abhiññeyyo; cittassa dassanaṭṭho abhiññeyyo.
The aspect of mind should be known; the aspect of being the root of mind should be known; the aspect of being the basis of mind should be known; the aspect of being the principal of mind should be known; the aspect of being the fulfillment of mind should be known; the aspect of being the determination of mind should be known; the aspect of being the uplifting of mind should be known; the aspect of being the manifestation of mind should be known; the aspect of being the non-distraction of mind should be known; the aspect of being the vision of mind should be known.
Ý nghĩa của tâm (citta) cần được thắng tri; ý nghĩa của căn bản của tâm cần được thắng tri; ý nghĩa của nền tảng của tâm cần được thắng tri; ý nghĩa của sự chủ yếu của tâm cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thành tựu của tâm cần được thắng tri; ý nghĩa của sự quyết định của tâm cần được thắng tri; ý nghĩa của sự nâng đỡ của tâm cần được thắng tri; ý nghĩa của sự hiện hữu của tâm cần được thắng tri; ý nghĩa của sự không tán loạn của tâm cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thấy biết của tâm cần được thắng tri.
150
Vīmaṃsaṭṭho abhiññeyyo; vīmaṃsāya mūlaṭṭho abhiññeyyo; vīmaṃsāya pādaṭṭho abhiññeyyo; vīmaṃsāya padhānaṭṭho abhiññeyyo; vīmaṃsāya ijjhanaṭṭho abhiññeyyo; vīmaṃsāya adhimokkhaṭṭho abhiññeyyo; vīmaṃsāya paggahaṭṭho abhiññeyyo; vīmaṃsāya upaṭṭhānaṭṭho abhiññeyyo; vīmaṃsāya avikkhepaṭṭho abhiññeyyo; vīmaṃsāya dassanaṭṭho abhiññeyyo.
The nature of investigation should be directly known; the nature of wisdom's root should be directly known; the nature of wisdom's basis should be directly known; the nature of wisdom's predominance should be directly known; the nature of wisdom's accomplishment should be directly known; the nature of wisdom's resolution should be directly known; the nature of wisdom's upholding should be directly known; the nature of wisdom's manifestation should be directly known; the nature of wisdom's non-distraction should be directly known; the nature of wisdom's seeing should be directly known.
Ý nghĩa của sự quán sát (vīmaṃsā) cần được thắng tri; ý nghĩa của căn bản của sự quán sát cần được thắng tri; ý nghĩa của nền tảng của sự quán sát cần được thắng tri; ý nghĩa của sự chủ yếu của sự quán sát cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thành tựu của sự quán sát cần được thắng tri; ý nghĩa của sự quyết định của sự quán sát cần được thắng tri; ý nghĩa của sự nâng đỡ của sự quán sát cần được thắng tri; ý nghĩa của sự hiện hữu của sự quán sát cần được thắng tri; ý nghĩa của sự không tán loạn của sự quán sát cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thấy biết của sự quán sát cần được thắng tri.
151
17. Dukkhaṭṭho abhiññeyyo; dukkhassa pīḷanaṭṭho abhiññeyyo; dukkhassa saṅkhataṭṭho abhiññeyyo; dukkhassa santāpaṭṭho abhiññeyyo; dukkhassa vipariṇāmaṭṭho abhiññeyyo.
17. The nature of suffering should be directly known; the nature of suffering's oppression should be directly known; the nature of suffering's conditionedness should be directly known; the nature of suffering's torment should be directly known; the nature of suffering's changeability should be directly known.
17. Ý nghĩa của khổ cần được thắng tri; ý nghĩa của sự bức bách của khổ cần được thắng tri; ý nghĩa của sự hữu vi của khổ cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thiêu đốt của khổ cần được thắng tri; ý nghĩa của sự biến hoại của khổ cần được thắng tri.
Samudayaṭṭho abhiññeyyo; samudayassa āyūhanaṭṭho* abhiññeyyo; samudayassa nidānaṭṭho abhiññeyyo; samudayassa saññogaṭṭho abhiññeyyo; samudayassa palibodhaṭṭho abhiññeyyo; nirodhaṭṭho abhiññeyyo; nirodhassa nissaraṇaṭṭho abhiññeyyo; nirodhassa vivekaṭṭho abhiññeyyo; nirodhassa asaṅkhataṭṭho abhiññeyyo; nirodhassa amataṭṭho abhiññeyyo.
The nature of origin should be directly known; the nature of origin's accumulation should be directly known; the nature of origin's cause should be directly known; the nature of origin's entanglement should be directly known; the nature of origin's impediment should be directly known; the nature of cessation should be directly known; the nature of cessation's escape should be directly known; the nature of cessation's seclusion should be directly known; the nature of cessation's unconditionedness should be directly known; the nature of cessation's deathlessness should be directly known.
Ý nghĩa của tập khởi cần được thắng tri; ý nghĩa của sự tích lũy của tập khởi cần được thắng tri; ý nghĩa của nhân duyên của tập khởi cần được thắng tri; ý nghĩa của sự kết hợp của tập khởi cần được thắng tri; ý nghĩa của sự chướng ngại của tập khởi cần được thắng tri; ý nghĩa của sự đoạn diệt cần được thắng tri; ý nghĩa của sự xuất ly của đoạn diệt cần được thắng tri; ý nghĩa của sự viễn ly của đoạn diệt cần được thắng tri; ý nghĩa của sự vô vi của đoạn diệt cần được thắng tri; ý nghĩa của sự bất tử của đoạn diệt cần được thắng tri.
Maggaṭṭho abhiññeyyo; maggassa niyyānaṭṭho abhiññeyyo; maggassa hetuṭṭho abhiññeyyo; maggassa dassanaṭṭho abhiññeyyo; maggassa ādhipateyyaṭṭho abhiññeyyo.
The nature of the path should be directly known; the nature of the path's leading out should be directly known; the nature of the path's cause should be directly known; the nature of the path's seeing should be directly known; the nature of the path's dominance should be directly known.
Ý nghĩa của đạo cần được thắng tri; ý nghĩa của sự đưa đến xuất ly của đạo cần được thắng tri; ý nghĩa của nhân của đạo cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thấy biết của đạo cần được thắng tri; ý nghĩa của sự chủ tể của đạo cần được thắng tri.
152
Tathaṭṭho abhiññeyyo; anattaṭṭho abhiññeyyo; saccaṭṭho abhiññeyyo; paṭivedhaṭṭho abhiññeyyo; abhijānanaṭṭho abhiññeyyo; parijānanaṭṭho abhiññeyyo; dhammaṭṭho abhiññeyyo; dhātuṭṭho abhiññeyyo; ñātaṭṭho abhiññeyyo; sacchikiriyaṭṭho abhiññeyyo; phassanaṭṭho abhiññeyyo; abhisamayaṭṭho abhiññeyyo.
The nature of reality should be directly known; the nature of non-self should be directly known; the nature of truth should be directly known; the nature of penetration should be directly known; the nature of special knowing should be directly known; the nature of full understanding should be directly known; the nature of Dhamma should be directly known; the nature of element should be directly known; the nature of being known should be directly known; the nature of realization should be directly known; the nature of contact should be directly known; the nature of comprehension should be directly known.
Ý nghĩa của sự như thật cần được thắng tri; ý nghĩa của sự vô ngã cần được thắng tri; ý nghĩa của sự chân thật cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thể nhập cần được thắng tri; ý nghĩa của sự thắng tri cần được thắng tri; ý nghĩa của sự liễu tri cần được thắng tri; ý nghĩa của pháp cần được thắng tri; ý nghĩa của giới cần được thắng tri; ý nghĩa của sự được biết cần được thắng tri; ý nghĩa của sự chứng đạt cần được thắng tri; ý nghĩa của sự xúc chạm (bằng tuệ) cần được thắng tri; ý nghĩa của sự giác ngộ cần được thắng tri.
153
18. Nekkhammaṃ abhiññeyyaṃ; abyāpādo abhiññeyyo; ālokasaññā abhiññeyyā; avikkhepo abhiññeyyo; dhammavavatthānaṃ abhiññeyyaṃ; ñāṇaṃ abhiññeyyaṃ; pāmojjaṃ* abhiññeyyaṃ.
18. Renunciation should be directly known; non-ill will should be directly known; the perception of light should be directly known; non-distraction should be directly known; the discernment of phenomena should be directly known; knowledge should be directly known; joy should be directly known.
18. Sự xuất ly cần được thắng tri; sự vô sân cần được thắng tri; tưởng ánh sáng (ālokasaññā) cần được thắng tri; sự không tán loạn cần được thắng tri; sự phân biệt pháp cần được thắng tri; tuệ cần được thắng tri; hỷ cần được thắng tri.
154
Paṭhamaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ; dutiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ; tatiyaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ; catutthaṃ jhānaṃ abhiññeyyaṃ.
The first jhāna should be directly known; the second jhāna should be directly known; the third jhāna should be directly known; the fourth jhāna should be directly known.
Sơ thiền cần được thắng tri; nhị thiền cần được thắng tri; tam thiền cần được thắng tri; tứ thiền cần được thắng tri.
Ākāsānañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā; viññāṇañcāyatanasamāpatti abhiññeyyā; ākiñcaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā; nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti abhiññeyyā.
The attainment of the infinitude of space should be directly known; the attainment of the infinitude of consciousness should be directly known; the attainment of the sphere of nothingness should be directly known; the attainment of the sphere of neither perception nor non-perception should be directly known.
Thiền chứng Không Vô Biên Xứ cần được thắng tri; thiền chứng Thức Vô Biên Xứ cần được thắng tri; thiền chứng Vô Sở Hữu Xứ cần được thắng tri; thiền chứng Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ cần được thắng tri.
155
Aniccānupassanā abhiññeyyā; dukkhānupassanā abhiññeyyā; anattānupassanā abhiññeyyā; nibbidānupassanā abhiññeyyā; virāgānupassanā abhiññeyyā; nirodhānupassanā abhiññeyyā; paṭinissaggānupassanā abhiññeyyā; khayānupassanā abhiññeyyā; vayānupassanā abhiññeyyā; vipariṇāmānupassanā abhiññeyyā; animittānupassanā abhiññeyyā; appaṇihitānupassanā abhiññeyyā; suññatānupassanā abhiññeyyā; adhipaññādhammavipassanā abhiññeyyā; yathābhūtañāṇadassanaṃ abhiññeyyaṃ; ādīnavānupassanā abhiññeyyā; paṭisaṅkhānupassanā abhiññeyyā; vivaṭṭanānupassanā abhiññeyyā.
The contemplation of impermanence should be directly known; the contemplation of suffering should be directly known; the contemplation of non-self should be directly known; the contemplation of disenchantment should be directly known; the contemplation of dispassion should be directly known; the contemplation of cessation should be directly known; the contemplation of relinquishment should be directly known; the contemplation of destruction should be directly known; the contemplation of vanishing should be directly known; the contemplation of change should be directly known; the contemplation of the signless should be directly known; the contemplation of the desireless should be directly known; the contemplation of emptiness should be directly known; the vipassanā of phenomena with higher wisdom should be directly known; the knowledge and vision of things as they really are should be directly known; the contemplation of danger should be directly known; the contemplation of reflection should be directly known; the contemplation of turning away should be directly known.
Quán Vô thường cần được thắng tri; quán Khổ cần được thắng tri; quán Vô ngã cần được thắng tri; quán Yếm ly cần được thắng tri; quán Ly tham cần được thắng tri; quán Diệt cần được thắng tri; quán Xả bỏ cần được thắng tri; quán Hoại diệt cần được thắng tri; quán Tiêu vong cần được thắng tri; quán Biến hoại cần được thắng tri; quán Vô tướng cần được thắng tri; quán Vô nguyện cần được thắng tri; quán Không tánh cần được thắng tri; tuệ quán Pháp siêu việt trí tuệ cần được thắng tri; sự thấy biết như thật cần được thắng tri; quán Tai họa cần được thắng tri; quán Phản tỉnh cần được thắng tri; quán Thoát ly cần được thắng tri.
156
19. Sotāpattimaggo abhiññeyyo; sotāpattiphalasamāpatti abhiññeyyā; sakadāgāmimaggo abhiññeyyo; sakadāgāmiphalasamāpatti abhiññeyyā; anāgāmimaggo abhiññeyyo; anāgāmiphalasamāpatti abhiññeyyā; arahattamaggo abhiññeyyo; arahattaphalasamāpatti abhiññeyyā.
19. The stream-entry path should be directly known; the attainment of the fruit of stream-entry should be directly known; the once-returner path should be directly known; the attainment of the fruit of once-returning should be directly known; the non-returner path should be directly known; the attainment of the fruit of non-returning should be directly known; the Arahant path should be directly known; the attainment of the fruit of Arahantship should be directly known.
19. Đạo Dự lưu cần được thắng tri; sự chứng đắc Quả Dự lưu cần được thắng tri; Đạo Nhất lai cần được thắng tri; sự chứng đắc Quả Nhất lai cần được thắng tri; Đạo Bất hoàn cần được thắng tri; sự chứng đắc Quả Bất hoàn cần được thắng tri; Đạo A-la-hán cần được thắng tri; sự chứng đắc Quả A-la-hán cần được thắng tri.
157
Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ abhiññeyyaṃ; paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ abhiññeyyaṃ; upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ abhiññeyyaṃ; avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ abhiññeyyaṃ; dassanaṭṭhena paññindriyaṃ abhiññeyyaṃ; assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ abhiññeyyaṃ; kosajje akampiyaṭṭhena vīriyabalaṃ abhiññeyyaṃ; pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ abhiññeyyaṃ; uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ abhiññeyyaṃ; avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ abhiññeyyaṃ; upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo abhiññeyyo; pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo abhiññeyyo; paggahaṭṭhena vīriyasambojjhaṅgo abhiññeyyo; pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo abhiññeyyo; upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo abhiññeyyo; avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo abhiññeyyo; paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo abhiññeyyo.
The faculty of faith should be thoroughly understood by way of resolution; the faculty of energy should be thoroughly understood by way of exertion; the faculty of mindfulness should be thoroughly understood by way of presence; the faculty of concentration should be thoroughly understood by way of non-distraction; the faculty of wisdom should be thoroughly understood by way of seeing; the power of faith should be thoroughly understood by way of being unshakable in non-faith; the power of energy should be thoroughly understood by way of being unshakable in idleness; the power of mindfulness should be thoroughly understood by way of being unshakable in heedlessness; the power of concentration should be thoroughly understood by way of being unshakable in restlessness; the power of wisdom should be thoroughly understood by way of being unshakable in ignorance; the factor of enlightenment of mindfulness should be thoroughly understood by way of presence; the factor of enlightenment of investigation of phenomena should be thoroughly understood by way of investigation; the factor of enlightenment of energy should be thoroughly understood by way of exertion; the factor of enlightenment of rapture should be thoroughly understood by way of pervasion; the factor of enlightenment of tranquility should be thoroughly understood by way of calming; the factor of enlightenment of concentration should be thoroughly understood by way of non-distraction; the factor of enlightenment of equanimity should be thoroughly understood by way of equal consideration.
Tín căn cần được thắng tri theo nghĩa quyết định; Tinh tấn căn cần được thắng tri theo nghĩa nỗ lực; Niệm căn cần được thắng tri theo nghĩa an trú; Định căn cần được thắng tri theo nghĩa không tán loạn; Tuệ căn cần được thắng tri theo nghĩa thấy biết; Tín lực cần được thắng tri theo nghĩa không lay động trước sự bất tín; Tinh tấn lực cần được thắng tri theo nghĩa không lay động trước sự biếng nhác; Niệm lực cần được thắng tri theo nghĩa không lay động trước sự phóng dật; Định lực cần được thắng tri theo nghĩa không lay động trước sự trạo cử; Tuệ lực cần được thắng tri theo nghĩa không lay động trước sự vô minh; Niệm giác chi cần được thắng tri theo nghĩa an trú; Trạch pháp giác chi cần được thắng tri theo nghĩa phân tích pháp; Tinh tấn giác chi cần được thắng tri theo nghĩa nỗ lực; Hỷ giác chi cần được thắng tri theo nghĩa lan tỏa; Khinh an giác chi cần được thắng tri theo nghĩa tịch tịnh; Định giác chi cần được thắng tri theo nghĩa không tán loạn; Xả giác chi cần được thắng tri theo nghĩa quán xét bình đẳng.
158
Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi abhiññeyyā; abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo abhiññeyyo; pariggahaṭṭhena sammāvācā abhiññeyyā; samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto abhiññeyyo; vodānaṭṭhena sammāājīvo abhiññeyyo; paggahaṭṭhena sammāvāyāmo abhiññeyyo; upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati abhiññeyyā; avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi abhiññeyyo.
Right view should be thoroughly understood by way of seeing; right intention should be thoroughly understood by way of directing to an object; right speech should be thoroughly understood by way of restraint; right action should be thoroughly understood by way of proper origination; right livelihood should be thoroughly understood by way of purification; right effort should be thoroughly understood by way of exertion; right mindfulness should be thoroughly understood by way of presence; right concentration should be thoroughly understood by way of non-distraction.
Chánh kiến cần được thắng tri theo nghĩa thấy biết; Chánh tư duy cần được thắng tri theo nghĩa hướng tâm đến đối tượng; Chánh ngữ cần được thắng tri theo nghĩa bao hàm; Chánh nghiệp cần được thắng tri theo nghĩa phát khởi; Chánh mạng cần được thắng tri theo nghĩa thanh tịnh; Chánh tinh tấn cần được thắng tri theo nghĩa nỗ lực; Chánh niệm cần được thắng tri theo nghĩa an trú; Chánh định cần được thắng tri theo nghĩa không tán loạn.
159
Ādhipateyyaṭṭhena indriyā abhiññeyyā; akampiyaṭṭhena balā abhiññeyyā; niyyānaṭṭhena bojjhaṅgā abhiññeyyā; hetuṭṭhena maggo abhiññeyyo; upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā abhiññeyyā; padahanaṭṭhena sammappadhānā abhiññeyyā; ijjhanaṭṭhena iddhipādā abhiññeyyā; tathaṭṭhena saccā abhiññeyyā; avikkhepaṭṭhena samatho abhiññeyyo; anupassanaṭṭhena vipassanā abhiññeyyā; ekarasaṭṭhena samathavipassanā abhiññeyyā; anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ abhiññeyyaṃ.
The faculties should be thoroughly understood by way of dominance; the powers should be thoroughly understood by way of being unshakable; the factors of enlightenment should be thoroughly understood by way of emergence; the path should be thoroughly understood by way of being a cause; the foundations of mindfulness should be thoroughly understood by way of presence; the right efforts should be thoroughly understood by way of striving; the bases of spiritual power should be thoroughly understood by way of accomplishment; the truths should be thoroughly understood by way of being unalterably true; tranquility should be thoroughly understood by way of non-distraction; insight should be thoroughly understood by way of repeated contemplation; tranquility and insight should be thoroughly understood by way of having a single taste; the pair should be thoroughly understood by way of non-transgression.
Các căn cần được thắng tri theo nghĩa chủ tể; các lực cần được thắng tri theo nghĩa không lay động; các giác chi cần được thắng tri theo nghĩa dẫn đến giải thoát; Đạo cần được thắng tri theo nghĩa nguyên nhân; các niệm xứ cần được thắng tri theo nghĩa an trú; các chánh cần cần được thắng tri theo nghĩa tinh tấn; các thần túc cần được thắng tri theo nghĩa thành tựu; các chân lý cần được thắng tri theo nghĩa như thật; Chỉ cần được thắng tri theo nghĩa không tán loạn; Quán cần được thắng tri theo nghĩa quán xét; Chỉ quán cần được thắng tri theo nghĩa đồng vị; song hành cần được thắng tri theo nghĩa không vượt qua nhau.
160
Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi abhiññeyyā; avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi abhiññeyyā; dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi abhiññeyyā; muttaṭṭhena vimokkho abhiññeyyo; paṭivedhaṭṭhena vijjā abhiññeyyā; pariccāgaṭṭhena vimutti abhiññeyyā; samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ abhiññeyyaṃ; paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ abhiññeyyaṃ.
Purity of virtue should be thoroughly understood by way of restraint; purity of mind should be thoroughly understood by way of non-distraction; purity of view should be thoroughly understood by way of seeing; liberation should be thoroughly understood by way of being freed; true knowledge should be thoroughly understood by way of penetration; deliverance should be thoroughly understood by way of relinquishment; knowledge of destruction should be thoroughly understood by way of eradication; knowledge of non-arising should be thoroughly understood by way of appeasement.
Giới thanh tịnh cần được thắng tri theo nghĩa chế ngự; Tâm thanh tịnh cần được thắng tri theo nghĩa không tán loạn; Kiến thanh tịnh cần được thắng tri theo nghĩa thấy biết; Giải thoát cần được thắng tri theo nghĩa được giải thoát; Minh cần được thắng tri theo nghĩa thấu hiểu; Giải thoát cần được thắng tri theo nghĩa xả bỏ; Diệt trí cần được thắng tri theo nghĩa đoạn trừ; Bất sanh trí cần được thắng tri theo nghĩa tịch tịnh.
161
20. Chando mūlaṭṭhena abhiññeyyo; manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena abhiññeyyo; phasso samodhānaṭṭhena abhiññeyyo; vedanā samosaraṇaṭṭhena abhiññeyyā; samādhi pamukhaṭṭhena abhiññeyyo; sati ādhipateyyaṭṭhena abhiññeyyā; paññā tatuttaraṭṭhena abhiññeyyā; vimutti sāraṭṭhena abhiññeyyā; amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena abhiññeyyaṃ.
Desire should be thoroughly understood by way of being the root; attention should be thoroughly understood by way of origination; contact should be thoroughly understood by way of conjunction; feeling should be thoroughly understood by way of converging; concentration should be thoroughly understood by way of being foremost; mindfulness should be thoroughly understood by way of dominance; wisdom should be thoroughly understood by way of being superior to those states; deliverance should be thoroughly understood by way of being the essence; Nibbāna, which is immersed in the Deathless, should be thoroughly understood by way of being the culmination.
20. Dục cần được thắng tri theo nghĩa cội rễ; tác ý cần được thắng tri theo nghĩa phát khởi; xúc cần được thắng tri theo nghĩa hội tụ; thọ cần được thắng tri theo nghĩa quy tụ; định cần được thắng tri theo nghĩa đứng đầu; niệm cần được thắng tri theo nghĩa chủ tể; tuệ cần được thắng tri theo nghĩa tối thượng; giải thoát cần được thắng tri theo nghĩa cốt lõi; Niết-bàn, nơi đến của bất tử, cần được thắng tri theo nghĩa rốt ráo.
162
Ye ye dhammā abhiññātā honti te te dhammā ñātā honti.
Whatever phenomena are thoroughly understood, those phenomena are known.
Những pháp nào đã được thắng tri, những pháp ấy đã được biết.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Đó là trí theo nghĩa biết, là tuệ theo nghĩa biết rõ.
Tena vuccati – ‘‘ime dhammā abhiññeyyāti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇa’’nti.
Therefore it is said: “‘These phenomena are to be thoroughly understood’ is listening with attention; the wisdom that discerns that is knowledge born of listening.”
Do đó, có lời dạy: ‘‘Những pháp này cần được thắng tri’’, sự chú tâm lắng nghe ấy, tuệ biết rõ điều đó là văn tuệ.
163
Dutiyabhāṇavāro.
The Second Recitation Section.
Phẩm thứ hai.
164
21. Kathaṃ ‘‘ime dhammā pariññeyyā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ?
How is it that “‘These phenomena are to be fully understood’ is listening with attention, and the wisdom that discerns that is knowledge born of listening”?
21. Thế nào là ‘‘những pháp này cần được biến tri’’? Sự chú tâm lắng nghe ấy, tuệ biết rõ điều đó là văn tuệ?
165
Eko dhammo pariññeyyo – phasso sāsavo upādāniyo.
One phenomenon is to be fully understood: contact, with defilements, that is subject to clinging.
Một pháp cần được biến tri – xúc hữu lậu, hữu thủ.
Dve dhammā pariññeyyā – nāmañca rūpañca.
Two phenomena are to be fully understood: nāma and rūpa.
Hai pháp cần được biến tri – danh và sắc.
Tayo dhammā pariññeyyā – tisso vedanā.
Three phenomena are to be fully understood: the three feelings.
Ba pháp cần được biến tri – ba thọ.
Cattāro dhammā pariññeyyā – cattāro āhārā.
Four phenomena are to be fully understood: the four nutriments.
Bốn pháp cần được biến tri – bốn món ăn.
Pañca dhammā pariññeyyā – pañcupādānakkhandhā.
Five phenomena are to be fully understood: the five aggregates of clinging.
Năm pháp cần được biến tri – năm thủ uẩn.
Cha dhammā pariññeyyā – cha ajjhattikāni āyatanāni.
Six phenomena are to be fully understood: the six internal sense bases.
Sáu pháp cần được biến tri – sáu nội xứ.
Satta dhammā pariññeyyā – satta viññāṇaṭṭhitiyo.
Seven phenomena are to be fully understood: the seven stations of consciousness.
Bảy pháp cần được biến tri – bảy thức trú.
Aṭṭha dhammā pariññeyyā – aṭṭha lokadhammā.
Eight phenomena are to be fully understood: the eight worldly conditions.
Tám pháp cần được biến tri – tám pháp thế gian.
Nava dhammā pariññeyyā – nava sattāvāsā.
Nine phenomena are to be fully understood: the nine abodes of beings.
Chín pháp cần được biến tri – chín hữu tình cư trú.
Dasa dhammā pariññeyyā – dasāyatanāni.
Ten phenomena are to be fully understood: the ten sense bases.
Mười pháp cần được biến tri – mười xứ.
166
‘‘Sabbaṃ, bhikkhave, pariññeyyaṃ.
“All, bhikkhus, is to be fully understood.
“Này các Tỳ-khưu, tất cả cần được biến tri.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ pariññeyyaṃ?
And what, bhikkhus, is all that is to be fully understood?
Và này các Tỳ-khưu, tất cả những gì cần được biến tri?
Cakkhu, bhikkhave, pariññeyyaṃ; rūpā pariññeyyā; cakkhuviññāṇaṃ pariññeyyaṃ; cakkhusamphasso pariññeyyo; yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ.
Monks, the eye is to be fully understood; forms are to be fully understood; eye-consciousness is to be fully understood; eye-contact is to be fully understood; whatever feeling arises conditioned by eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be fully understood.
Này các Tỳ-khưu, mắt cần được biến tri; các sắc cần được biến tri; nhãn thức cần được biến tri; nhãn xúc cần được biến tri; và bất cứ cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, điều đó cũng cần được biến tri.
Sotaṃ pariññeyyaṃ; saddā pariññeyyā…pe… ghānaṃ pariññeyyaṃ, gandhā pariññeyyā… jivhā pariññeyyā; rasā pariññeyyā… kāyo pariññeyyo; phoṭṭhabbā pariññeyyā…pe… mano pariññeyyo; dhammā pariññeyyā… manoviññāṇaṃ pariññeyyaṃ; manosamphasso pariññeyyo; yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi pariññeyyaṃ.’’ Rūpaṃ pariññeyyaṃ…pe… vedanā pariññeyyā… saññā pariññeyyā… saṅkhārā pariññeyyā… viññāṇaṃ pariññeyyaṃ… cakkhu pariññeyyaṃ…pe… jarāmaraṇaṃ pariññeyyaṃ… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena pariññeyyaṃ.
The ear is to be fully understood; sounds are to be fully understood… The nose is to be fully understood; odors are to be fully understood… The tongue is to be fully understood; flavors are to be fully understood… The body is to be fully understood; tactile objects are to be fully understood… The mind is to be fully understood; mental phenomena are to be fully understood… Mind-consciousness is to be fully understood; mind-contact is to be fully understood; whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be fully understood.” Form is to be fully understood… Feeling is to be fully understood… Perception is to be fully understood… Formations are to be fully understood… Consciousness is to be fully understood… The eye is to be fully understood… Aging-and-death is to be fully understood… Nibbāna, which is immersed in the Deathless, is to be fully understood as the culmination.
Tai cần được biến tri; các âm thanh cần được biến tri… mũi cần được biến tri; các hương cần được biến tri… lưỡi cần được biến tri; các vị cần được biến tri… thân cần được biến tri; các xúc chạm cần được biến tri… ý cần được biến tri; các pháp cần được biến tri… ý thức cần được biến tri; ý xúc cần được biến tri; và bất cứ cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, điều đó cũng cần được biến tri.” Sắc cần được biến tri… thọ cần được biến tri… tưởng cần được biến tri… hành cần được biến tri… thức cần được biến tri… mắt cần được biến tri… già chết cần được biến tri… Niết-bàn, nơi đến của bất tử, cần được biến tri theo nghĩa rốt ráo.
Yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa te te dhammā paṭiladdhā honti, evaṃ te dhammā pariññātā ceva honti tīritā ca.
When one strives for the attainment of certain phenomena, and those phenomena are attained, then those phenomena are both fully understood and thoroughly investigated.
Những pháp nào mà vị hành giả tinh tấn để đạt được, những pháp ấy đã được đạt đến, như vậy những pháp ấy đã được biến tri và đã được quyết định.
167
22. Nekkhammaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nekkhammaṃ paṭiladdhaṃ hoti.
22. When one strives for the attainment of renunciation, renunciation is attained.
22. Vị hành giả tinh tấn để đạt được ly dục, ly dục đã được đạt đến.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy pháp ấy đã được biến tri và đã được quyết định.
Abyāpādaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa abyāpādo paṭiladdho hoti.
When one strives for the attainment of non-ill-will, non-ill-will is attained.
Vị hành giả tinh tấn để đạt được vô sân, vô sân đã được đạt đến.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy pháp ấy đã được biến tri và đã được quyết định.
Ālokasaññaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ālokasaññā paṭiladdhā hoti.
When one strives for the attainment of the perception of light, the perception of light is attained.
Vị hành giả tinh tấn để đạt được tưởng ánh sáng, tưởng ánh sáng đã được đạt đến.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Avikkhepaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa avikkhepo paṭiladdho hoti.
When one strives for the attainment of non-distraction, non-distraction is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được sự không xao động, sự không xao động đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Dhammavavatthānaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa dhammavavatthānaṃ paṭiladdhaṃ hoti.
When one strives for the attainment of the determination of phenomena, the determination of phenomena is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được sự phân định các pháp, sự phân định các pháp đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Ñāṇaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ñāṇaṃ paṭiladdhaṃ hoti.
When one strives for the attainment of knowledge, knowledge is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được tuệ tri, tuệ tri đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Pāmojjaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa pāmojjaṃ paṭiladdhaṃ hoti.
When one strives for the attainment of joy, joy is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được sự hoan hỷ, sự hoan hỷ đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
168
Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa paṭhamaṃ jhānaṃ paṭiladdhaṃ hoti.
When one strives for the attainment of the first jhāna, the first jhāna is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được thiền thứ nhất, thiền thứ nhất đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa catutthaṃ jhānaṃ paṭiladdhaṃ hoti.
When one strives for the attainment of the second jhāna… the third jhāna… the fourth jhāna, the fourth jhāna is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được thiền thứ hai… thiền thứ ba… thiền thứ tư, thiền thứ tư đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ākāsānañcāyatanasamāpatti paṭiladdhā hoti.
When one strives for the attainment of the attainment of the dimension of infinite space, the attainment of the dimension of infinite space is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được Không Vô Biên Xứ Định, Không Vô Biên Xứ Định đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa viññāṇañcāyatanasamāpatti paṭiladdhā hoti.
When one strives for the attainment of the attainment of the dimension of infinite consciousness, the attainment of the dimension of infinite consciousness is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được Thức Vô Biên Xứ Định, Thức Vô Biên Xứ Định đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ākiñcaññāyatanasamāpatti paṭiladdhā hoti.
When one strives for the attainment of the attainment of the dimension of nothingness, the attainment of the dimension of nothingness is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được Vô Sở Hữu Xứ Định, Vô Sở Hữu Xứ Định đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti paṭiladdhā hoti.
When one strives for the attainment of the attainment of the dimension of neither perception nor non-perception, the attainment of the dimension of neither perception nor non-perception is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ Định, Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ Định đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
169
Aniccānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa aniccānupassanā paṭiladdhā hoti.
When one strives for the attainment of contemplation of impermanence, contemplation of impermanence is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán vô thường, quán vô thường đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Dukkhānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa dukkhānupassanā paṭiladdhā hoti.
When one strives for the attainment of contemplation of suffering, contemplation of suffering is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán khổ, quán khổ đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Anattānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa anattānupassanā paṭiladdhā hoti.
When one strives for the attainment of contemplation of non-self, contemplation of non-self is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán vô ngã, quán vô ngã đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and thoroughly investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Nibbidānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nibbidānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of disenchantment, the contemplation of disenchantment is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán sự nhàm chán, quán sự nhàm chán đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Virāgānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa virāgānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of dispassion, the contemplation of dispassion is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán ly tham, quán ly tham đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Nirodhānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa nirodhānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of cessation, the contemplation of cessation is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán diệt, quán diệt đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Paṭinissaggānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa paṭinissaggānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of relinquishment, the contemplation of relinquishment is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán xả bỏ, quán xả bỏ đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Khayānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa khayānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of destruction, the contemplation of destruction is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán hoại diệt, quán hoại diệt đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Vayānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa vayānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of fading away, the contemplation of fading away is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán tiêu vong, quán tiêu vong đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Vipariṇāmānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa vipariṇāmānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of change, the contemplation of change is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán biến đổi, quán biến đổi đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Animittānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa animittānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of the signless, the contemplation of the signless is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán vô tướng, quán vô tướng đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Appaṇihitānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa appaṇihitānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of the desireless, the contemplation of the desireless is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán vô nguyện, quán vô nguyện đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Suññatānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa suññatānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of emptiness, the contemplation of emptiness is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán tánh không, quán tánh không đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
170
Adhipaññādhammavipassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa adhipaññādhammavipassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of higher wisdom in phenomena, higher wisdom in phenomena is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được tuệ quán pháp cao thượng, tuệ quán pháp cao thượng đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Yathābhūtañāṇadassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa yathābhūtañāṇadassanaṃ paṭiladdhaṃ hoti.
To one striving for the attainment of knowledge and vision of things as they really are, knowledge and vision of things as they really are is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được tri kiến như thật, tri kiến như thật đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Ādīnavānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa ādīnavānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of danger, the contemplation of danger is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán tai họa, quán tai họa đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Paṭisaṅkhānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa paṭisaṅkhānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of reflection, the contemplation of reflection is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán quán xét, quán quán xét đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Vivaṭṭanānupassanaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa vivaṭṭanānupassanā paṭiladdhā hoti.
To one striving for the attainment of the contemplation of turning away, the contemplation of turning away is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được quán thoát ly, quán thoát ly đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
171
Sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa sotāpattimaggo paṭiladdho hoti.
To one striving for the attainment of the stream-entry path, the stream-entry path is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được Sơ quả Tu-đà-hoàn, Sơ quả Tu-đà-hoàn đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa sakadāgāmimaggo paṭiladdho hoti.
To one striving for the attainment of the once-returner path, the once-returner path is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được Sơ quả Tư-đà-hàm, Sơ quả Tư-đà-hàm đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa anāgāmimaggo paṭiladdho hoti.
To one striving for the attainment of the non-returner path, the non-returner path is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được Sơ quả A-na-hàm, Sơ quả A-na-hàm đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa arahattamaggo paṭiladdho hoti.
To one striving for the attainment of the Arahant path, the Arahant path is attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được Sơ quả A-la-hán, Sơ quả A-la-hán đã được thành tựu.
Evaṃ so dhammo pariññāto ceva hoti tīrito ca.
Thus, that phenomenon is both fully understood and investigated.
Như vậy, pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
172
Yesaṃ yesaṃ dhammānaṃ paṭilābhatthāya vāyamantassa te te dhammā paṭiladdhā honti.
To one striving for the attainment of whichever phenomena, those phenomena are attained.
Đối với người nỗ lực để đạt được những pháp nào, những pháp ấy đã được thành tựu.
Evaṃ te dhammā pariññātā ceva honti tīritā ca.
Thus, those phenomena are both fully understood and investigated.
Như vậy, những pháp ấy đã được liễu tri và đã được phán định.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of thoroughly knowing.
Cái biết ấy là ñāṇa (trí tuệ) theo nghĩa biết, là paññā (trí tuệ) theo nghĩa hiểu biết rõ ràng.
Tena vuccati – ‘‘ime dhammā pariññeyyāti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇa’’nti.
Therefore it is said: “‘These phenomena are to be fully understood’—this is attention through listening; the wisdom that thoroughly knows that is knowledge born of listening.”
Do đó, có lời dạy: “Các pháp này cần phải được liễu tri—đó là sự chú tâm lắng nghe; trí tuệ hiểu biết rõ ràng ấy là tuệ văn (sutamaye ñāṇa).”
173
23. Kathaṃ ‘‘ime dhammā pahātabbā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ?
23. How is it that “‘These phenomena are to be abandoned’—this is attention through listening; the wisdom that thoroughly knows that is knowledge born of listening”?
23. Thế nào là “Các pháp này cần phải được đoạn trừ”—đó là sự chú tâm lắng nghe; trí tuệ hiểu biết rõ ràng ấy là tuệ văn?
174
Eko dhammo pahātabbo – asmimāno.
One phenomenon is to be abandoned: the conceit “I am.”
Một pháp cần phải đoạn trừ—là asmimāna (ngã mạn).
Dve dhammā pahātabbā – avijjā ca bhavataṇhā ca.
Two phenomena are to be abandoned: ignorance and craving for existence.
Hai pháp cần phải đoạn trừ—là avijjā (vô minh) và bhavataṇhā (ái hữu).
Tayo dhammā pahātabbā – tisso taṇhā.
Three phenomena are to be abandoned: the three cravings.
Ba pháp cần phải đoạn trừ—là tam ái.
Cattāro dhammā pahātabbā – cattāro oghā.
Four phenomena are to be abandoned: the four floods (ogha).
Bốn pháp cần phải đoạn trừ—là tứ oghā (tứ bộc lưu).
Pañca dhammā pahātabbā – pañca nīvaraṇāni.
Five phenomena are to be abandoned: the five hindrances (nīvaraṇa).
Năm pháp cần phải đoạn trừ—là ngũ nīvaraṇa (năm triền cái).
Cha dhammā pahātabbā – cha taṇhākāyā.
Six phenomena are to be abandoned: the six groups of craving.
Sáu pháp cần phải đoạn trừ—là lục ái thân.
Satta dhammā pahātabbā – sattānusayā.
Seven dhammas are to be abandoned – the seven anusayas.
Bảy pháp cần phải đoạn trừ—là thất tùy miên.
Aṭṭha dhammā pahātabbā – aṭṭha micchattā.
Eight dhammas are to be abandoned – the eight wrongnesses (micchattā).
Tám pháp cần phải đoạn trừ—là bát tà tánh.
Nava dhammā pahātabbā – nava taṇhāmūlakā.
Nine dhammas are to be abandoned – the nine craving-roots (taṇhāmūlakā).
Chín pháp cần phải đoạn trừ—là cửu ái căn.
Dasa dhammā pahātabbā – dasa micchattā.
Ten dhammas are to be abandoned – the ten wrongnesses (micchattā).
Mười pháp cần phải đoạn trừ—là thập tà tánh.
175
24. Dve pahānāni – samucchedappahānaṃ, paṭippassaddhippahānaṃ.
24. Two abandonments – abandonment by cutting off (samucchedappahāna), and abandonment by tranquilization (paṭippassaddhippahāna).
24. Hai sự đoạn trừ—là samucchedappahāna (đoạn trừ tận gốc) và paṭippassaddhippahāna (đoạn trừ tịnh chỉ).
Samucchedappahānañca lokuttaraṃ khayagāmimaggaṃ bhāvayato; paṭippassaddhippahānañca phalakkhaṇe.
Abandonment by cutting off (samucchedappahāna) occurs when one develops the supramundane path that leads to the destruction (of defilements); abandonment by tranquilization (paṭippassaddhippahāna) occurs at the moment of fruition.
Sự đoạn trừ diệt tận (samucchedappahāna) khi hành giả tu tập con đường siêu thế dẫn đến sự chấm dứt các lậu hoặc; và sự đoạn trừ an tịnh (paṭippassaddhippahāna) vào khoảnh khắc của quả.
Tīṇi pahānāni – kāmānametaṃ nissaraṇaṃ yadidaṃ nekkhammaṃ; rūpānametaṃ nissaraṇaṃ yadidaṃ āruppaṃ; yaṃ kho pana kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ, nirodho tassa nissaraṇaṃ.
Three abandonments – the escape from sensual pleasures is renunciation (nekkhamma); the escape from forms is the formless attainments (āruppa); and whatever is arisen, conditioned, and dependently originated, its cessation is the escape.
Có ba sự đoạn trừ: sự xuất ly khỏi các dục là sự ly dục (nekkhamma); sự xuất ly khỏi các sắc là các thiền vô sắc (āruppa); và bất cứ thứ gì đã sinh khởi, hữu vi, duyên khởi, thì sự diệt trừ của nó là Niết Bàn (nirodha).
Nekkhammaṃ paṭiladdhassa kāmā pahīnā ceva honti pariccattā ca.
For one who has attained renunciation (nekkhamma), sensual pleasures are both abandoned and relinquished.
Đối với người đã đạt được sự ly dục (nekkhamma), các dục đã được đoạn trừ và từ bỏ.
Āruppaṃ paṭiladdhassa rūpā pahīnā ceva honti pariccattā ca.
For one who has attained the formless attainments (āruppa), forms are both abandoned and relinquished.
Đối với người đã đạt được các thiền vô sắc (āruppa), các sắc đã được đoạn trừ và từ bỏ.
Nirodhaṃ paṭiladdhassa saṅkhārā pahīnā ceva honti pariccattā ca.
For one who has attained cessation, the saṅkhāras are both abandoned and relinquished.
Đối với người đã đạt được sự diệt trừ (nirodha), các hành (saṅkhāra) đã được đoạn trừ và từ bỏ.
Cattāri pahānāni dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahati; samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahati; nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahati; maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanto pajahati.
Four abandonments – one abandons by penetrating the truth of suffering through the penetration of full understanding (pariññāpaṭivedha); one abandons by penetrating the truth of origination through the penetration of abandonment (pahānapaṭivedha); one abandons by penetrating the truth of cessation through the penetration of realization (sacchikiriyāpaṭivedha); one abandons by penetrating the truth of the path through the penetration of development (bhāvanāpaṭivedha).
Có bốn sự đoạn trừ: hành giả đoạn trừ khi thấu đạt Chân lý Khổ (Dukkhasacca) bằng sự thấu hiểu toàn diện (pariññāpaṭivedha); đoạn trừ khi thấu đạt Chân lý Tập khởi (Samudayasacca) bằng sự đoạn trừ (pahānapaṭivedha); đoạn trừ khi thấu đạt Chân lý Diệt (Nirodhasacca) bằng sự chứng ngộ (sacchikiriyāpaṭivedha); đoạn trừ khi thấu đạt Chân lý Đạo (Maggasacca) bằng sự tu tập (bhāvanāpaṭivedha).
Pañca pahānāni – vikkhambhanappahānaṃ, tadaṅgappahānaṃ, samucchedappahānaṃ, paṭippassaddhippahānaṃ, nissaraṇappahānaṃ.
Five abandonments – abandonment by suppression (vikkhambhanappahāna), abandonment by substitution of opposites (tadaṅgappahāna), abandonment by cutting off (samucchedappahāna), abandonment by tranquilization (paṭippassaddhippahāna), abandonment by escape (nissaraṇappahāna).
Có năm sự đoạn trừ: sự đoạn trừ trấn áp (vikkhambhanappahāna), sự đoạn trừ từng phần (tadaṅgappahāna), sự đoạn trừ diệt tận (samucchedappahāna), sự đoạn trừ an tịnh (paṭippassaddhippahāna), sự đoạn trừ xuất ly (nissaraṇappahāna).
Vikkhambhanappahānañca nīvaraṇānaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ bhāvayato; tadaṅgappahānañca diṭṭhigatānaṃ nibbedhabhāgiyaṃ samādhiṃ bhāvayato; samucchedappahānañca lokuttaraṃ khayagāmimaggaṃ bhāvayato; paṭippassaddhippahānañca phalakkhaṇe; nissaraṇappahānañca nirodho nibbānaṃ.
Abandonment by suppression (vikkhambhanappahāna) occurs for the hindrances when one develops the first jhāna; abandonment by substitution of opposites (tadaṅgappahāna) occurs for wrong views when one develops the concentration conducive to penetration; abandonment by cutting off (samucchedappahāna) occurs when one develops the supramundane path that leads to the destruction (of defilements); abandonment by tranquilization (paṭippassaddhippahāna) occurs at the moment of fruition; abandonment by escape (nissaraṇappahāna) is cessation, Nibbāna.
Sự đoạn trừ trấn áp (vikkhambhanappahāna) là của các triền cái (nīvaraṇa) khi hành giả tu tập thiền thứ nhất; sự đoạn trừ từng phần (tadaṅgappahāna) là của các tà kiến (diṭṭhigata) khi hành giả tu tập định dẫn đến sự xuyên phá (nibbedhabhāgiyaṃ samādhiṃ); sự đoạn trừ diệt tận (samucchedappahāna) là khi hành giả tu tập con đường siêu thế dẫn đến sự chấm dứt các lậu hoặc; sự đoạn trừ an tịnh (paṭippassaddhippahāna) là vào khoảnh khắc của quả; sự đoạn trừ xuất ly (nissaraṇappahāna) là sự diệt trừ Niết Bàn.
176
‘‘Sabbaṃ, bhikkhave, pahātabbaṃ.
“Bhikkhus, everything is to be abandoned.
“Này các Tỳ-khưu, tất cả cần phải được đoạn trừ.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ pahātabbaṃ?
And what, bhikkhus, is everything that is to be abandoned?
Này các Tỳ-khưu, tất cả những gì cần được đoạn trừ là gì?
Cakkhu, bhikkhave, pahātabbaṃ; rūpā pahātabbā; cakkhuviññāṇaṃ pahātabbaṃ; cakkhusamphasso pahātabbo; yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi pahātabbaṃ.
The eye, bhikkhus, is to be abandoned; forms are to be abandoned; eye-consciousness is to be abandoned; eye-contact is to be abandoned; and whatever feeling arises dependent on eye-contact – whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful – that too is to be abandoned.
Này các Tỳ-khưu, mắt cần phải được đoạn trừ; các sắc cần phải được đoạn trừ; nhãn thức cần phải được đoạn trừ; nhãn xúc cần phải được đoạn trừ; và bất cứ cảm thọ nào sinh khởi do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng cần phải được đoạn trừ.
Sotaṃ pahātabbaṃ; saddā pahātabbā…pe… ghānaṃ pahātabbaṃ; gandhā pahātabbā… jivhā pahātabbā; rasā pahātabbā… kāyo pahātabbo; phoṭṭhabbā pahātabbā… mano pahātabbo; dhammā pahātabbā… manoviññāṇaṃ pahātabbaṃ;… manosamphasso pahātabbo; yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi pahātabbaṃ.’’ Rūpaṃ passanto pajahati, vedanaṃ passanto pajahati, saññaṃ passanto pajahati, saṅkhāre passanto pajahati, viññāṇaṃ passanto pajahati.
The ear is to be abandoned; sounds are to be abandoned… The nose is to be abandoned; odors are to be abandoned… The tongue is to be abandoned; tastes are to be abandoned… The body is to be abandoned; tactile objects are to be abandoned… The mind is to be abandoned; mental objects are to be abandoned… Mind-consciousness is to be abandoned;… Mind-contact is to be abandoned; and whatever feeling arises dependent on mind-contact – whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful – that too is to be abandoned.” One abandons by seeing form, one abandons by seeing feeling, one abandons by seeing perception, one abandons by seeing volitional formations, one abandons by seeing consciousness.
Tai cần phải được đoạn trừ; các âm thanh cần phải được đoạn trừ… mũi cần phải được đoạn trừ; các mùi cần phải được đoạn trừ… lưỡi cần phải được đoạn trừ; các vị cần phải được đoạn trừ… thân cần phải được đoạn trừ; các xúc chạm cần phải được đoạn trừ… ý cần phải được đoạn trừ; các pháp cần phải được đoạn trừ… ý thức cần phải được đoạn trừ;… ý xúc cần phải được đoạn trừ; và bất cứ cảm thọ nào sinh khởi do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng cần phải được đoạn trừ.” Khi thấy sắc, hành giả đoạn trừ; khi thấy thọ, hành giả đoạn trừ; khi thấy tưởng, hành giả đoạn trừ; khi thấy hành, hành giả đoạn trừ; khi thấy thức, hành giả đoạn trừ.
Cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ…pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena passanto pajahati.
One abandons by seeing the eye…pe… old age and death…pe… Nibbāna, which is immersed in the Deathless, as the ultimate end.
Mắt… cho đến… già chết… cho đến… hành giả đoạn trừ khi thấy Niết Bàn, nơi dẫn đến bất tử, với ý nghĩa là sự chấm dứt.
Ye ye dhammā pahīnā honti te te dhammā pariccattā honti.
Whatever dhammas are abandoned, those dhammas are relinquished.
Những pháp nào đã được đoạn trừ, những pháp ấy đã được từ bỏ.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That knowledge is called ñāṇa in the sense of knowing, and paññā in the sense of discerning.
Do ý nghĩa của sự hiểu biết, đó là tuệ (ñāṇa); do ý nghĩa của sự hiểu rõ, đó là trí tuệ (paññā).
Tena vuccati – ‘‘ime dhammā pahātabbāti sotāvadhānaṃ, taṃ pajānanā paññā sutamaye ñāṇa’’nti.
Therefore it is said: “The attention given to ‘these dhammas are to be abandoned’ is discernment (paññā), which is knowledge born of hearing (sutamaye ñāṇa).”
Vì vậy, có câu nói: “Sự lắng nghe rằng ‘những pháp này cần phải được đoạn trừ’, sự hiểu rõ đó là trí tuệ, là tuệ do nghe (sutamaye ñāṇa).”
177
Tatiyabhāṇavāro.
The Third Recitation Section.
Phần ba kết thúc.
178
25. Kathaṃ ‘‘ime dhammā bhāvetabbā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ?
25. How is it that “the attention given to ‘these dhammas are to be developed’ is discernment (paññā), which is knowledge born of hearing (sutamaye ñāṇa)”?
25. Thế nào là “sự lắng nghe rằng ‘những pháp này cần phải được tu tập’, sự hiểu rõ đó là trí tuệ, là tuệ do nghe”?
179
Eko dhammo bhāvetabbo – kāyagatāsati sātasahagatā.
One dhamma is to be developed – mindfulness of the body (kāyagatāsati) accompanied by pleasure.
Một pháp cần phải được tu tập – đó là niệm thân (kāyagatāsati) đi kèm với sự an lạc.
Dve dhammā bhāvetabbā – samatho ca vipassanā ca.
Two dhammas are to be developed – tranquility (samatha) and insight (vipassanā).
Hai pháp cần phải được tu tập – là tịnh chỉ (samatha) và quán chiếu (vipassanā).
Tayo dhammā bhāvetabbā – tayo samādhī.
Three dhammas are to be developed – the three concentrations (samādhī).
Ba pháp cần phải được tu tập – là ba loại định (samādhi).
Cattāro dhammā bhāvetabbā – cattāro satipaṭṭhānā.
Four dhammas are to be developed – the four foundations of mindfulness (satipaṭṭhānā).
Bốn pháp cần phải được tu tập – là bốn niệm xứ (satipaṭṭhānā).
Pañca dhammā bhāvetabbā – pañcaṅgiko samādhi* .
Five dhammas are to be developed – the five-factored concentration (sammāsamādhi).
Năm pháp cần phải được tu tập – là chánh định có năm chi (pañcaṅgiko samādhi).
Cha dhammā bhāvetabbā – cha anussatiṭṭhānāni.
Six dhammas are to be developed – the six bases of recollection (anussatiṭṭhānāni).
Sáu pháp cần phải được tu tập – là sáu niệm xứ (anussatiṭṭhānāni).
Satta dhammā bhāvetabbā – satta bojjhaṅgā.
Seven dhammas are to be developed – the seven factors of enlightenment (bojjhaṅgā).
Bảy pháp cần phải được tu tập – là bảy chi giác ngộ (bojjhaṅgā).
Aṭṭha dhammā bhāvetabbā – ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
Eight dhammas are to be developed – the Noble Eightfold Path (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo).
Tám pháp cần phải được tu tập – là Bát Chánh Đạo (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo).
Nava dhammā bhāvetabbā – nava pārisuddhipadhāniyaṅgāni.
Nine dhammas are to be developed – the nine factors for purification and exertion (pārisuddhipadhāniyaṅgāni).
Chín pháp cần phải được tu tập – là chín chi thanh tịnh và tinh tấn (pārisuddhipadhāniyaṅgāni).
Dasa dhammā bhāvetabbā – dasa kasiṇāyatanāni.
Ten dhammas are to be developed – the ten kasiṇa bases (kasiṇāyatanāni).
Mười pháp cần phải được tu tập – là mười xứ biến xứ (kasiṇāyatanāni).
180
26. Dve bhāvanā – lokiyā ca bhāvanā, lokuttarā ca bhāvanā.
26. There are two developments: worldly development and supramundane development.
26. Có hai sự tu tập (bhāvanā) – sự tu tập thế gian (lokiyā bhāvanā) và sự tu tập siêu thế (lokuttarā bhāvanā).
Tisso bhāvanā – rūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā, arūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā, apariyāpannakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā.
There are three developments: development of wholesome rūpa-sphere states, development of wholesome arūpa-sphere states, and development of wholesome states not included in the three worlds.
Có ba sự tu tập – sự tu tập các pháp thiện thuộc sắc giới (rūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā), sự tu tập các pháp thiện thuộc vô sắc giới (arūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā), sự tu tập các pháp thiện không thuộc giới hạn (apariyāpannakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā).
Rūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā atthi hīnā, atthi majjhimā, atthi paṇītā.
The development of wholesome rūpa-sphere states is low, is middle, is excellent.
Sự tu tập các pháp thiện thuộc sắc giới có loại thấp kém, có loại trung bình, có loại thù thắng.
Arūpāvacarakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā atthi hīnā, atthi majjhimā, atthi paṇītā.
The development of wholesome arūpa-sphere states is low, is middle, is excellent.
Sự tu tập các pháp thiện thuộc vô sắc giới có loại thấp kém, có loại trung bình, có loại thù thắng.
Apariyāpannakusalānaṃ dhammānaṃ bhāvanā paṇītā.
The development of wholesome states not included in the three worlds is excellent.
Sự tu tập các pháp thiện không thuộc giới hạn là thù thắng.
181
27. Catasso bhāvanā – dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanto bhāveti, samudayasaccaṃ pahānappaṭivedhaṃ paṭivijjhanto bhāveti, nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanto bhāveti, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhanto bhāveti.
27. There are four developments: one develops, penetrating the truth of suffering with a penetration of full understanding; one develops, penetrating the truth of the origin with a penetration of abandonment; one develops, penetrating the truth of cessation with a penetration of realization; one develops, penetrating the truth of the path with a penetration of development.
27. Có bốn sự tu tập – hành giả tu tập khi thấu đạt Chân lý Khổ bằng sự thấu hiểu toàn diện; tu tập khi thấu đạt Chân lý Tập khởi bằng sự đoạn trừ; tu tập khi thấu đạt Chân lý Diệt bằng sự chứng ngộ; tu tập khi thấu đạt Chân lý Đạo bằng sự tu tập.
Imā catasso bhāvanā.
These are the four developments.
Đây là bốn sự tu tập.
182
Aparāpi catasso bhāvanā – esanābhāvanā, paṭilābhābhāvanā, ekarasābhāvanā, āsevanābhāvanā.
There are also another four developments: development of seeking, development of attainment, development of single taste, development of cultivation.
Cũng có bốn sự tu tập khác – sự tu tập tìm cầu (esanābhāvanā), sự tu tập thành tựu (paṭilābhābhāvanā), sự tu tập đồng nhất vị (ekarasābhāvanā), sự tu tập thực hành (āsevanābhāvanā).
Katamā esanābhāvanā?
What is the development of seeking?
Sự tu tập tìm cầu là gì?
Sabbesaṃ samādhiṃ samāpajjantānaṃ tattha jātā dhammā ekarasā hontīti – ayaṃ esanābhāvanā.
For all who enter into concentration, the states arisen therein have a single taste—this is the development of seeking.
“Các pháp sinh khởi trong đó đối với tất cả những ai nhập định đều có vị đồng nhất” – đây là sự tu tập tìm cầu.
Katamā paṭilābhābhāvanā?
What is the development of attainment?
Sự tu tập thành tựu là gì?
Sabbesaṃ samādhiṃ samāpannānaṃ tattha jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – ayaṃ paṭilābhābhāvanā.
For all who have attained concentration, the states arisen therein do not exceed one another—this is the development of attainment.
“Các pháp sinh khởi trong đó đối với tất cả những ai đã nhập định đều không vượt qua lẫn nhau” – đây là sự tu tập thành tựu.
Katamā ekarasābhāvanā?
What is the development of single taste?
Sự tu tập đồng nhất vị là gì?
Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ bhāvayato saddhindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā hontīti – indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the faculty of faith with the characteristic of resolution, the four faculties, by way of the faculty of faith, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the faculties.
Khi hành giả tu tập tín căn (saddhindriya) với ý nghĩa quyết định, bốn căn khác trở nên đồng nhất vị theo sức mạnh của tín căn – đây là sự tu tập đồng nhất vị của các căn.
Paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ bhāvayato vīriyindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā hontīti – indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the faculty of energy with the characteristic of exertion, the four faculties, by way of the faculty of energy, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the faculties.
Khi hành giả tu tập tấn căn (vīriyindriya) với ý nghĩa nỗ lực, bốn căn khác trở nên đồng nhất vị theo sức mạnh của tấn căn – đây là sự tu tập đồng nhất vị của các căn.
Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ bhāvayato satindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā hontīti – indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the faculty of mindfulness with the characteristic of presence, the four faculties, by way of the faculty of mindfulness, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the faculties.
Khi hành giả tu tập niệm căn (satindriya) với ý nghĩa thiết lập, bốn căn khác trở nên đồng nhất vị theo sức mạnh của niệm căn – đây là sự tu tập đồng nhất vị của các căn.
Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ bhāvayato samādhindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā hontīti – indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the faculty of concentration with the characteristic of non-distraction, the four faculties, by way of the faculty of concentration, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the faculties.
Khi hành giả tu tập định căn (samādhindriya) với ý nghĩa không tán loạn, bốn căn khác trở nên đồng nhất vị theo sức mạnh của định căn – đây là sự tu tập đồng nhất vị của các căn.
Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ bhāvayato paññindriyassa vasena cattāri indriyāni ekarasā hontīti – indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the faculty of wisdom with the characteristic of seeing, the four faculties, by way of the faculty of wisdom, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the faculties.
Khi hành giả tu tập tuệ căn (paññindriya) với ý nghĩa thấy rõ, bốn căn khác trở nên đồng nhất vị theo sức mạnh của tuệ căn – đây là sự tu tập đồng nhất vị của các căn.
183
Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ bhāvayato saddhābalassa vasena cattāri balāni ekarasā hontīti – balānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the power of faith with the characteristic of unshakeability in disbelief, the four powers, by way of the power of faith, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the powers.
Khi hành giả tu tập tín lực (saddhābala) với ý nghĩa không lay chuyển trước sự vô tín, bốn lực khác trở nên đồng nhất vị theo sức mạnh của tín lực – đây là sự tu tập đồng nhất vị của các lực.
Kosajje akampiyaṭṭhena vīriyabalaṃ bhāvayato vīriyabalassa vasena cattāri balāni ekarasā hontīti – balānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the power of energy with the characteristic of unshakeability in laziness, the four powers, by way of the power of energy, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the powers.
Khi hành giả tu tập tấn lực (vīriyabala) với ý nghĩa không lay chuyển trước sự biếng nhác, bốn lực khác trở nên đồng nhất vị theo sức mạnh của tấn lực – đây là sự tu tập đồng nhất vị của các lực.
Pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ bhāvayato satibalassa vasena cattāri balāni ekarasā hontīti – balānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the power of mindfulness with the characteristic of unshakeability in heedlessness, the four powers, by way of the power of mindfulness, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the powers.
Khi hành giả tu tập niệm lực (satibala) với ý nghĩa không lay chuyển trước sự phóng dật, bốn lực khác trở nên đồng nhất vị theo sức mạnh của niệm lực – đây là sự tu tập đồng nhất vị của các lực.
Uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ bhāvayato samādhibalassa vasena cattāri balāni ekarasā hontīti – balānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the power of concentration with the characteristic of unshakeability in restlessness, the four powers, by way of the power of concentration, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the powers.
Khi hành giả tu tập định lực (samādhibala) với ý nghĩa không lay chuyển trước sự trạo cử, bốn lực khác trở nên đồng nhất vị theo sức mạnh của định lực – đây là sự tu tập đồng nhất vị của các lực.
Avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ bhāvayato paññābalassa vasena cattāri balāni ekarasā hontīti – balānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the power of wisdom with the characteristic of unshakeability in ignorance, the four powers, by way of the power of wisdom, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the powers.
Do đặc tính bất động trước vô minh (avijjā), khi phát triển tuệ lực (paññābala), nhờ tuệ lực mà bốn lực (balāni) trở nên đồng nhất (ekarasā). Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các lực.
184
Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgaṃ bhāvayato satisambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti – bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the enlightenment factor of mindfulness with the characteristic of presence, the six enlightenment factors, by way of the enlightenment factor of mindfulness, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the enlightenment factors.
Do đặc tính hiện diện, khi phát triển niệm giác chi (satisambojjhaṅga), nhờ niệm giác chi mà sáu giác chi (bojjhaṅga) trở nên đồng nhất (ekarasā). Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các giác chi.
Pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāvayato dhammavicayasambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti – bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the enlightenment factor of investigation of states with the characteristic of investigation, the six enlightenment factors, by way of the enlightenment factor of investigation of states, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the enlightenment factors.
Do đặc tính phân tích, khi phát triển trạch pháp giác chi (dhammavicayasambojjhaṅga), nhờ trạch pháp giác chi mà sáu giác chi trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các giác chi.
Paggahaṭṭhena vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāvayato vīriyasambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti – bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the enlightenment factor of energy with the characteristic of exertion, the six enlightenment factors, by way of the enlightenment factor of energy, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the enlightenment factors.
Do đặc tính nâng đỡ, khi phát triển tinh tấn giác chi (vīriyasambojjhaṅga), nhờ tinh tấn giác chi mà sáu giác chi trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các giác chi.
Pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgaṃ bhāvayato pītisambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti – bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
For one who develops the enlightenment factor of rapture with the characteristic of pervasion, the six enlightenment factors, by way of the enlightenment factor of rapture, have a single taste—this is development with the characteristic of the single taste of the enlightenment factors.
Do đặc tính lan tỏa, khi phát triển hỷ giác chi (pītisambojjhaṅga), nhờ hỷ giác chi mà sáu giác chi trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các giác chi.
Upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāvayato passaddhisambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti – bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops the enlightenment factor of tranquility by way of calming, the six enlightenment factors become of a single taste by means of the enlightenment factor of tranquility. Thus, this is the development by way of the enlightenment factors having a single taste.
Do đặc tính an tịnh, khi phát triển khinh an giác chi (passaddhisambojjhaṅga), nhờ khinh an giác chi mà sáu giác chi trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các giác chi.
Avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgaṃ bhāvayato samādhisambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti – bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops the enlightenment factor of concentration by way of undistractedness, the six enlightenment factors become of a single taste by means of the enlightenment factor of concentration. Thus, this is the development by way of the enlightenment factors having a single taste.
Do đặc tính không tán loạn, khi phát triển định giác chi (samādhisambojjhaṅga), nhờ định giác chi mà sáu giác chi trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các giác chi.
Paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāvayato upekkhāsambojjhaṅgassa vasena cha bojjhaṅgā ekarasā hontīti – bojjhaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops the enlightenment factor of equanimity by way of investigation, the six enlightenment factors become of a single taste by means of the enlightenment factor of equanimity. Thus, this is the development by way of the enlightenment factors having a single taste.
Do đặc tính quán xét, khi phát triển xả giác chi (upekkhāsambojjhaṅga), nhờ xả giác chi mà sáu giác chi trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các giác chi.
185
Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ bhāvayato sammādiṭṭhiyā vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti – maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops right view by way of seeing, the seven path factors become of a single taste by means of right view. Thus, this is the development by way of the path factors having a single taste.
Do đặc tính thấy rõ, khi phát triển chánh kiến (sammādiṭṭhi), nhờ chánh kiến mà bảy chi phần đạo (maggaṅgā) trở nên đồng nhất (ekarasā). Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các chi phần đạo.
Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ bhāvayato sammāsaṅkappassa vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti – maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops right intention by way of directing the mind, the seven path factors become of a single taste by means of right intention. Thus, this is the development by way of the path factors having a single taste.
Do đặc tính hướng tâm, khi phát triển chánh tư duy (sammāsaṅkappa), nhờ chánh tư duy mà bảy chi phần đạo trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các chi phần đạo.
Pariggahaṭṭhena sammāvācaṃ bhāvayato sammāvācāya vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti – maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops right speech by way of restraint, the seven path factors become of a single taste by means of right speech. Thus, this is the development by way of the path factors having a single taste.
Do đặc tính bao hàm, khi phát triển chánh ngữ (sammāvācā), nhờ chánh ngữ mà bảy chi phần đạo trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các chi phần đạo.
Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammantaṃ bhāvayato sammākammantassa vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti – maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops right action by way of origination, the seven path factors become of a single taste by means of right action. Thus, this is the development by way of the path factors having a single taste.
Do đặc tính phát khởi, khi phát triển chánh nghiệp (sammākammanta), nhờ chánh nghiệp mà bảy chi phần đạo trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các chi phần đạo.
Vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ bhāvayato sammāājīvassa vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti – maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops right livelihood by way of purification, the seven path factors become of a single taste by means of right livelihood. Thus, this is the development by way of the path factors having a single taste.
Do đặc tính thanh tịnh, khi phát triển chánh mạng (sammāājīva), nhờ chánh mạng mà bảy chi phần đạo trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các chi phần đạo.
Paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ bhāvayato sammāvāyāmassa vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti – maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops right effort by way of exertion, the seven path factors become of a single taste by means of right effort. Thus, this is the development by way of the path factors having a single taste.
Do đặc tính nâng đỡ, khi phát triển chánh tinh tấn (sammāvāyāma), nhờ chánh tinh tấn mà bảy chi phần đạo trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các chi phần đạo.
Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiṃ bhāvayato sammāsatiyā vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti – maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops right mindfulness by way of establishing, the seven path factors become of a single taste by means of right mindfulness. Thus, this is the development by way of the path factors having a single taste.
Do đặc tính hiện diện, khi phát triển chánh niệm (sammāsati), nhờ chánh niệm mà bảy chi phần đạo trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các chi phần đạo.
Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ bhāvayato sammāsamādhissa vasena satta maggaṅgā ekarasā hontīti – maggaṅgānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When a yogi develops right concentration by way of undistractedness, the seven path factors become of a single taste by means of right concentration. Thus, this is the development by way of the path factors having a single taste.
Do đặc tính không tán loạn, khi phát triển chánh định (sammāsamādhi), nhờ chánh định mà bảy chi phần đạo trở nên đồng nhất. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính đồng nhất của các chi phần đạo.
Ayaṃ ekarasābhāvanā.
This is the development of a single taste.
Đây là sự phát triển đồng nhất (ekarasābhāvanā).
186
Katamā āsevanābhāvanā?
What is the development by way of repeated practice (āsevanābhāvanā)?
Thế nào là sự phát triển do thực hành (āsevanābhāvanā)?
Idha bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ āsevati, majjhanhikasamayampi* āsevati, sāyanhasamayampi āsevati, purebhattampi āsevati, pacchābhattampi āsevati, purimepi yāme āsevati, majjhimepi yāme āsevati, pacchimepi yāme āsevati, rattimpi āsevati, divāpi āsevati, rattindivāpi* āsevati, kāḷepi āsevati, juṇhepi āsevati, vassepi āsevati, hemantepi āsevati, gimhepi āsevati, purimepi vayokhandhe āsevati, majjhimepi vayokhandhe āsevati, pacchimepi vayokhandhe āsevati – ayaṃ āsevanābhāvanā.
Here, a bhikkhu practices in the forenoon, he practices at midday, he practices in the evening, he practices before meals, he practices after meals, he practices in the first watch, he practices in the middle watch, he practices in the last watch, he practices at night, he practices by day, he practices day and night, he practices in the dark half of the month, he practices in the bright half of the month, he practices in the rainy season, he practices in the winter, he practices in the summer, he practices in the first stage of life, he practices in the middle stage of life, he practices in the last stage of life—this is the development by way of repeated practice.
Ở đây, một Tỳ-kheo thực hành vào buổi sáng, thực hành vào buổi trưa, thực hành vào buổi chiều, thực hành trước bữa ăn, thực hành sau bữa ăn, thực hành vào canh đầu, thực hành vào canh giữa, thực hành vào canh cuối, thực hành vào ban đêm, thực hành vào ban ngày, thực hành cả ngày lẫn đêm, thực hành vào lúc trăng khuyết, thực hành vào lúc trăng tròn, thực hành vào mùa mưa, thực hành vào mùa đông, thực hành vào mùa hè, thực hành vào giai đoạn đầu của tuổi đời, thực hành vào giai đoạn giữa của tuổi đời, thực hành vào giai đoạn cuối của tuổi đời – đây là sự phát triển do thực hành.
Imā catasso bhāvanā.
These are the four developments.
Đây là bốn loại phát triển.
187
28. Aparāpi catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.
28. There are another four developments: development by way of non-transgression of phenomena that have arisen therein, development by way of the faculties having a single taste, development by way of carrying on the effort conducive to that, and development by way of repeated practice.
28. Có bốn loại phát triển khác: đó là sự phát triển do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh, sự phát triển do đặc tính đồng nhất của các căn (indriya), sự phát triển do đặc tính vận hành tinh tấn tương ứng, và sự phát triển do đặc tính thực hành.
Kathaṃ tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā?
How is the development by way of non-transgression of phenomena that have arisen therein?
Thế nào là sự phát triển do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh?
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
For one abandoning sensual desire, the phenomena that have arisen by way of renunciation do not transgress one another. Thus, this is the development by way of non-transgression of phenomena that have arisen therein.
Khi hành giả đoạn trừ dục tham (kāmacchanda), các pháp sanh khởi nhờ sự ly dục (nekkhammā) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
For one abandoning ill-will, the phenomena that have arisen by way of non-ill-will do not transgress one another. Thus, this is the development by way of non-transgression of phenomena that have arisen therein.
Khi hành giả đoạn trừ sân hận (byāpāda), các pháp sanh khởi nhờ sự vô sân (abyāpāda) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Thinamiddhaṃ* pajahato ālokasaññāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
For one abandoning sloth and torpor, the phenomena that have arisen by way of the perception of light do not transgress one another. Thus, this is the development by way of non-transgression of phenomena that have arisen therein.
Khi hành giả đoạn trừ hôn trầm thụy miên (thinamiddha), các pháp sanh khởi nhờ tướng quang minh (ālokasaññā) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Uddhaccaṃ pajahato avikkhepavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
For one abandoning restlessness, the phenomena that have arisen by way of undistractedness do not transgress one another. Thus, this is the development by way of non-transgression of phenomena that have arisen therein.
Khi hành giả đoạn trừ trạo cử (uddhacca), các pháp sanh khởi nhờ sự không tán loạn (avikkhepa) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Vicikicchaṃ pajahato dhammavavatthānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
For one abandoning doubt, the phenomena that have arisen by way of the discernment of Dhamma do not transgress one another. Thus, this is the development by way of non-transgression of phenomena that have arisen therein.
Khi hành giả đoạn trừ hoài nghi (vicikicchā), các pháp sanh khởi nhờ sự phân biệt pháp (dhammavavatthāna) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Avijjaṃ pajahato ñāṇavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons ignorance, the phenomena arisen by way of knowledge do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Khi hành giả đoạn trừ vô minh (avijjā), các pháp sanh khởi nhờ trí tuệ (ñāṇa) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Aratiṃ pajahato pāmojjavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons discontent, the phenomena arisen by way of joy do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Khi hành giả đoạn trừ bất lạc (arati), các pháp sanh khởi nhờ sự hoan hỷ (pāmojja) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Nīvaraṇe pajahato paṭhamajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the hindrances, the phenomena arisen by way of the first jhāna do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Khi hành giả đoạn trừ các triền cái (nīvaraṇa), các pháp sanh khởi nhờ đệ nhất thiền (paṭhamajjhāna) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Vitakkavicāre pajahato dutiyajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons initial and sustained application, the phenomena arisen by way of the second jhāna do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Khi hành giả đoạn trừ tầm và tứ (vitakkavicāra), các pháp sanh khởi nhờ đệ nhị thiền (dutiyajjhāna) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Pītiṃ pajahato tatiyajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons rapture, the phenomena arisen by way of the third jhāna do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Khi hành giả đoạn trừ hỷ (pīti), các pháp sanh khởi nhờ đệ tam thiền (tatiyajjhāna) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Sukhadukkhe pajahato catutthajjhānavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons pleasure and pain, the phenomena arisen by way of the fourth jhāna do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Khi hành giả đoạn trừ lạc và khổ (sukhadukkhe), các pháp sanh khởi nhờ đệ tứ thiền (catutthajjhāna) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
188
Rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ pajahato ākāsānañcāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons perception of form, perception of sensory impact, and perception of diversity, the phenomena arisen by way of the attainment of the base of infinite space do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Khi hành giả đoạn trừ sắc tưởng (rūpasaññā), đối ngại tưởng (paṭighasaññā) và dị biệt tưởng (nānattasaññā), các pháp sanh khởi nhờ Không vô biên xứ định (ākāsānañcāyatanasamāpatti) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Ākāsānañcāyatanasaññaṃ pajahato viññāṇañcāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the perception of the base of infinite space, the phenomena arisen by way of the attainment of the base of infinite consciousness do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Khi hành giả đoạn trừ Không vô biên xứ tưởng (ākāsānañcāyatanasaññā), các pháp sanh khởi nhờ Thức vô biên xứ định (viññāṇañcāyatanasamāpatti) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Viññāṇañcāyatanasaññaṃ pajahato ākiñcaññāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the perception of the base of infinite consciousness, the phenomena arisen by way of the attainment of the base of nothingness do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Khi hành giả đoạn trừ Thức vô biên xứ tưởng (viññāṇañcāyatanasaññā), các pháp sanh khởi nhờ Vô sở hữu xứ định (ākiñcaññāyatanasamāpatti) không vượt qua lẫn nhau. Như vậy, sự phát triển là do đặc tính không vượt qua lẫn nhau của các pháp đã sanh.
Ākiñcaññāyatanasaññaṃ pajahato nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the perception of the base of nothingness, the phenomena arisen by way of the attainment of the base of neither perception nor non-perception do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ tưởng Vô sở hữu xứ, các pháp sinh khởi nhờ năng lực nhập thiền Phi tưởng phi phi tưởng xứ không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
189
Niccasaññaṃ pajahato aniccānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the perception of permanence, the phenomena arisen by way of the contemplation of impermanence do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ tưởng thường hằng, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán vô thường không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Sukhasaññaṃ pajahato dukkhānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the perception of pleasure, the phenomena arisen by way of the contemplation of suffering do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ tưởng lạc, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán khổ không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Attasaññaṃ pajahato anattānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the perception of self, the phenomena arisen by way of the contemplation of non-self do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ tưởng ngã, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán vô ngã không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Nandiṃ pajahato nibbidānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons delight, the phenomena arisen by way of the contemplation of disenchantment do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ sự hoan hỷ, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán chán ghét không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Rāgaṃ pajahato virāgānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons lust, the phenomena arisen by way of the contemplation of dispassion do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ tham ái, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán ly tham không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Samudayaṃ pajahato nirodhānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons origination, the phenomena arisen by way of the contemplation of cessation do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ tập khởi, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán diệt trừ không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Ādānaṃ pajahato paṭinissaggānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons grasping, the phenomena arisen by way of the contemplation of relinquishment do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ sự chấp thủ, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán xả bỏ không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Ghanasaññaṃ pajahato khayānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the perception of solidity, the phenomena arisen by way of the contemplation of destruction do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ tưởng kiên cố, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán hoại diệt không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Āyūhanaṃ pajahato vayānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons accumulation, the phenomena arisen by way of the contemplation of dissolution do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ sự tích lũy, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán suy vong không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Dhuvasaññaṃ pajahato vipariṇāmānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the perception of stability, the phenomena arisen by way of the contemplation of changeability do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ tưởng thường trú, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán biến hoại không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Nimittaṃ pajahato animittānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the sign, the phenomena arisen by way of the contemplation of the signless do not transgress each other—this is development by way of the non-transgression of the arisen phenomena therein.
Đối với người từ bỏ tướng, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán vô tướng không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Paṇidhiṃ pajahato appaṇihitānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons longing, the phenomena arisen by means of the contemplation of the signless do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ sự ước muốn, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán vô ước muốn không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Abhinivesaṃ pajahato suññatānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the fixed idea, the phenomena arisen by means of the contemplation of emptiness do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ sự chấp thủ, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán tánh không không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Sārādānābhinivesaṃ pajahato adhipaññā dhammavipassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the fixed idea of grasping at essence, the phenomena arisen by means of the higher wisdom of Dhamma-vipassanā do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ sự chấp thủ vào việc nắm giữ cốt lõi, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán pháp tuệ quán ưu việt không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Sammohābhinivesaṃ pajahato yathābhūtañāṇadassanavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the fixed idea of delusion, the phenomena arisen by means of knowledge and vision of things as they really are do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ sự chấp thủ vào sự si mê, các pháp sinh khởi nhờ năng lực tri kiến như thật không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Ālayābhinivesaṃ pajahato ādīnavānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the fixed idea of attachment, the phenomena arisen by means of the contemplation of danger do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ sự chấp thủ vào sự luyến ái, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán tai họa không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Appaṭisaṅkhaṃ pajahato paṭisaṅkhānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons non-reflection, the phenomena arisen by means of the contemplation of reflection do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ sự không quán xét, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán quán xét không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Saññogābhinivesaṃ pajahato vivaṭṭanānupassanāvasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons the fixed idea of entanglement, the phenomena arisen by means of the contemplation of turning away do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ sự chấp thủ vào sự ràng buộc, các pháp sinh khởi nhờ năng lực quán thoát ly không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
190
Diṭṭhekaṭṭhe kilese pajahato sotāpattimaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons defilements rooted in wrong view, the phenomena arisen by means of the Sotāpatti-magga do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ các phiền não cố định, các pháp sinh khởi nhờ năng lực Sơ quả Tu-đà-hoàn không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Oḷārike kilese pajahato sakadāgāmimaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons coarse defilements, the phenomena arisen by means of the Sakadāgāmi-magga do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ các phiền não thô thiển, các pháp sinh khởi nhờ năng lực Nhị quả Tư-đà-hàm không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Anusahagate kilese pajahato anāgāmimaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons subtle defilements, the phenomena arisen by means of the Anāgāmi-magga do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ các phiền não tiềm ẩn, các pháp sinh khởi nhờ năng lực Tam quả A-na-hàm không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Sabbakilese pajahato arahattamaggavasena jātā dhammā aññamaññaṃ nātivattantīti – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons all defilements, the phenomena arisen by means of the Arahatta-magga do not transgress each other—thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Đối với người từ bỏ tất cả các phiền não, các pháp sinh khởi nhờ năng lực Tứ quả A-la-hán không vượt quá lẫn nhau – đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
Evaṃ tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā.
Thus, it is development by means of the non-transgression of the phenomena arisen therein.
Như vậy, đó là sự tu tập theo cách các pháp đã sinh ở đó không vượt quá lẫn nhau.
191
Kathaṃ indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā?
How is it development by means of the single essence of the faculties?
Sự tu tập theo cách các căn có một vị là như thế nào?
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti – indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons sensual desire, the five faculties become of a single essence by means of renunciation—thus, it is development by means of the single essence of the faculties.
Đối với người từ bỏ dục lạc, năm căn có một vị nhờ năng lực xuất ly – đó là sự tu tập theo cách các căn có một vị.
Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti – indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā…pe… sabbakilese pajahato arahattamaggavasena pañcindriyāni ekarasā hontīti – indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons ill-will, the five faculties become of a single essence by means of non-ill-will…pe… when one abandons all defilements, the five faculties become of a single essence by means of the Arahatta-magga—thus, it is development by means of the single essence of the faculties.
Đối với người từ bỏ sân hận, năm căn có một vị nhờ năng lực vô sân… cho đến đối với người từ bỏ tất cả các phiền não, năm căn có một vị nhờ năng lực Tứ quả A-la-hán – đó là sự tu tập theo cách các căn có một vị.
Evaṃ indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā.
Thus, it is development by means of the single essence of the faculties.
Như vậy, đó là sự tu tập theo cách các căn có một vị.
192
Kathaṃ tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā?
How is it development by means of carrying on the appropriate energy?
Sự tu tập theo cách vận hành tinh tấn tương ứng là như thế nào?
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena vīriyaṃ vāhetīti – tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons sensual desire, energy is carried on by means of renunciation—thus, it is development by means of carrying on the appropriate energy.
Đối với người từ bỏ dục lạc, tinh tấn được vận hành nhờ năng lực xuất ly – đó là sự tu tập theo cách vận hành tinh tấn tương ứng.
Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena vīriyaṃ vāhetīti – tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā…pe… sabbakilese pajahato arahattamaggavasena vīriyaṃ vāhetīti – tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons ill-will, energy is carried on by means of non-ill-will…pe… when one abandons all defilements, energy is carried on by means of the Arahatta-magga—thus, it is development by means of carrying on the appropriate energy.
Đối với người từ bỏ sân hận, tinh tấn được vận hành nhờ năng lực vô sân… cho đến đối với người từ bỏ tất cả các phiền não, tinh tấn được vận hành nhờ năng lực Tứ quả A-la-hán – đó là sự tu tập theo cách vận hành tinh tấn tương ứng.
Evaṃ tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā.
Thus, it is development by means of carrying on the appropriate energy.
Như vậy, đó là sự tu tập theo cách vận hành tinh tấn tương ứng.
193
Kathaṃ āsevanaṭṭhena bhāvanā?
How is it development by means of cultivation?
Sự tu tập theo cách thực hành là như thế nào?
Kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammaṃ āsevatīti – āsevanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons sensual desire, one cultivates renunciation—thus, it is development by means of cultivation.
Người từ bỏ dục lạc thực hành xuất ly – đó là sự tu tập theo cách thực hành.
Byāpādaṃ pajahanto abyāpādaṃ āsevatīti – āsevanaṭṭhena bhāvanā…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggaṃ āsevatīti – āsevanaṭṭhena bhāvanā.
When one abandons ill-will, one cultivates non-ill-will…pe… when one abandons all defilements, one cultivates the Arahatta-magga—thus, it is development by means of cultivation.
Người từ bỏ sân hận thực hành vô sân… cho đến người từ bỏ tất cả các phiền não thực hành Tứ quả A-la-hán – đó là sự tu tập theo cách thực hành.
Evaṃ āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Thus, it is development by means of cultivation.
Như vậy, đó là sự tu tập theo cách thực hành.
194
Imā catasso bhāvanā rūpaṃ passanto bhāveti, vedanaṃ passanto bhāveti, saññaṃ passanto bhāveti, saṅkhāre passanto bhāveti, viññāṇaṃ passanto bhāveti, cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ…pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena passanto bhāveti.
These four kinds of development are cultivated by one who sees rūpa, by one who sees vedanā, by one who sees saññā, by one who sees saṅkhārā, by one who sees viññāṇa, by one who sees the eye…pe… old age and death…pe… by one who sees Nibbāna as the ultimate destination.
Bốn sự tu tập này, hành giả tu tập khi quán sát sắc, tu tập khi quán sát thọ, tu tập khi quán sát tưởng, tu tập khi quán sát các hành, tu tập khi quán sát thức, khi quán sát mắt… cho đến khi quán sát sự già chết… cho đến khi quán sát Niết-bàn là nơi đưa đến bất tử.
Ye ye dhammā bhāvitā honti te te dhammā ekarasā honti.
Whatever phenomena have been developed, those phenomena become of a single essence.
Những pháp nào đã được tu tập, những pháp đó có một vị.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by means of knowing, wisdom by means of understanding.
Sự biết đó là trí tuệ, sự hiểu biết đó là tuệ.
Tena vuccati – ‘‘ime dhammā bhāvetabbāti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇa’’nti.
Therefore, it is said: "The hearing of 'these phenomena are to be developed,' and the wisdom of knowing them is knowledge born of hearing (sutamaye ñāṇa)."
Do đó, có lời dạy rằng: “Sự lắng nghe rằng ‘những pháp này cần được tu tập’ và sự hiểu biết đó là tuệ, là trí tuệ do nghe mà có.”
195
Catutthabhāṇavāro.
The Fourth Recitation Section.
Phẩm thứ tư kết thúc.
196
29. Kathaṃ ‘‘ime dhammā sacchikātabbā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ?
How is the hearing of "these phenomena are to be realized," and the wisdom of knowing them, knowledge born of hearing?
29. “Sự lắng nghe rằng ‘những pháp này cần được chứng ngộ’ và sự hiểu biết đó là tuệ, là trí tuệ do nghe mà có” là như thế nào?
197
Eko dhammo sacchikātabbo – akuppā cetovimutti.
One phenomenon is to be realized: the unshakable liberation of mind (akuppā cetovimutti).
Một pháp cần được chứng ngộ – đó là tâm giải thoát bất động (akuppā cetovimutti).
Dve dhammā sacchikātabbā – vijjā ca vimutti ca.
Two phenomena are to be realized: knowledge (vijjā) and liberation (vimutti).
Hai pháp cần được chứng ngộ – đó là minh (vijjā) và giải thoát (vimutti).
Tayo dhammā sacchikātabbā – tisso vijjā.
Three phenomena are to be realized: the three knowledges (tisso vijjā).
Ba pháp cần được chứng ngộ – đó là ba minh.
Cattāro dhammā sacchikātabbā – cattāri sāmaññaphalāni.
Four phenomena are to be realized: the four fruits of recluseship (cattāri sāmaññaphalāni).
Bốn pháp cần được chứng ngộ – đó là bốn quả Sa-môn.
Pañca dhammā sacchikātabbā – pañca dhammakkhandhā.
Five phenomena are to be realized: the five aggregates of phenomena (pañca dhammakkhandhā).
Năm pháp cần được chứng ngộ – năm uẩn (dhammakkhandhā).
Cha dhammā sacchikātabbā – cha abhiññā.
Six phenomena are to be realized: the six supernormal powers (cha abhiññā).
Sáu pháp cần được chứng ngộ – sáu thắng trí (abhiññā).
Satta dhammā sacchikātabbā – satta khīṇāsavabalāni.
Seven phenomena are to be realized: the seven powers of the Arahant (satta khīṇāsavabalāni).
Bảy pháp cần được chứng ngộ – bảy lực của bậc lậu tận (khīṇāsavabalāni).
Aṭṭha dhammā sacchikātabbā – aṭṭha vimokkhā.
Eight phenomena are to be realized: the eight liberations (aṭṭha vimokkhā).
Tám pháp cần được chứng ngộ – tám giải thoát (vimokkhā).
Nava dhammā sacchikātabbā – nava anupubbanirodhā.
Nine phenomena are to be realized: the nine successive cessations (nava anupubbanirodhā).
Chín pháp cần được chứng ngộ – chín diệt thứ lớp (anupubbanirodhā).
Dasa dhammā sacchikātabbā – dasa asekkhā dhammā.
Ten phenomena are to be realized: the ten phenomena of the one beyond training (dasa asekkhā dhammā).
Mười pháp cần được chứng ngộ – mười pháp vô học (asekkhā dhammā).
198
‘‘Sabbaṃ, bhikkhave, sacchikātabbaṃ.
"Everything, bhikkhus, is to be realized.
“Này các Tỳ-khưu, tất cả cần được chứng ngộ.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ sacchikātabbaṃ?
And what, bhikkhus, is everything that is to be realized?
Này các Tỳ-khưu, tất cả những gì cần được chứng ngộ?
Cakkhu, bhikkhave, sacchikātabbaṃ; rūpā sacchikātabbā; cakkhuviññāṇaṃ sacchikātabbaṃ; cakkhusamphasso sacchikātabbo; yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi sacchikātabbaṃ.
The eye, bhikkhus, is to be realized; forms are to be realized; eye-consciousness is to be realized; eye-contact is to be realized; and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be realized.
Này các Tỳ-khưu, mắt cần được chứng ngộ; các sắc cần được chứng ngộ; nhãn thức cần được chứng ngộ; nhãn xúc cần được chứng ngộ; và cảm thọ khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, điều đó cũng cần được chứng ngộ.
Sotaṃ sacchikātabbaṃ; saddā sacchikātabbā…pe… ghānaṃ sacchikātabbaṃ; gandhā sacchikātabbā… jivhā sacchikātabbā; rasā sacchikātabbā… kāyo sacchikātabbo; phoṭṭhabbā sacchikātabbā… mano sacchikātabbo; dhammā sacchikātabbā; manoviññāṇaṃ sacchikātabbaṃ; manosamphasso sacchikātabbo; yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, tampi sacchikātabbaṃ’’.
The ear is to be realized; sounds are to be realized… the nose is to be realized; odours are to be realized… the tongue is to be realized; tastes are to be realized… the body is to be realized; tactile objects are to be realized… the mind is to be realized; mental phenomena are to be realized; mind-consciousness is to be realized; mind-contact is to be realized; and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be realized."
Tai cần được chứng ngộ; các tiếng cần được chứng ngộ… mũi cần được chứng ngộ; các mùi cần được chứng ngộ… lưỡi cần được chứng ngộ; các vị cần được chứng ngộ… thân cần được chứng ngộ; các xúc chạm cần được chứng ngộ… ý cần được chứng ngộ; các pháp cần được chứng ngộ; ý thức cần được chứng ngộ; ý xúc cần được chứng ngộ; và cảm thọ khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, điều đó cũng cần được chứng ngộ”.
Rūpaṃ passanto sacchikaroti, vedanaṃ passanto sacchikaroti, saññaṃ passanto sacchikaroti, saṅkhāre passanto sacchikaroti, viññāṇaṃ passanto sacchikaroti.
One who sees form realizes it, one who sees feeling realizes it, one who sees perception realizes it, one who sees mental formations realizes them, one who sees consciousness realizes it.
Quan sát sắc, người ấy chứng ngộ; quan sát thọ, người ấy chứng ngộ; quan sát tưởng, người ấy chứng ngộ; quan sát hành, người ấy chứng ngộ; quan sát thức, người ấy chứng ngộ.
Cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ…pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena passanto sacchikaroti.
One who sees the eye… aging-and-death… and Nibbāna, which is immersed in the Deathless and is the ultimate end, realizes it.
Quan sát mắt… cho đến già chết… cho đến Niết-bàn, nơi an trú bất tử, với ý nghĩa là sự kết thúc, người ấy chứng ngộ.
Ye ye dhammā sacchikatā honti te te dhammā phassitā* honti.
Whatever phenomena are realized, those phenomena are touched.
Những pháp nào đã được chứng ngộ, những pháp ấy đã được xúc chạm.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Do ý nghĩa là biết, đó là tuệ (ñāṇa); do ý nghĩa là hiểu rõ, đó là tuệ (paññā).
Tena vuccati – ‘‘ime dhammā sacchikātabbāti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇa’’nti.
Therefore, it is said: "The hearing of 'these phenomena are to be realized,' and the wisdom of knowing them is knowledge born of hearing (sutamaye ñāṇa)."
Vì thế, có lời nói rằng: “Sự lắng nghe rằng ‘những pháp này cần được chứng ngộ’, sự hiểu rõ đó là tuệ (paññā), đó là tuệ do nghe (sutamaye ñāṇa)”.
199
30. Kathaṃ ‘‘ime dhammā hānabhāgiyā, ime dhammā ṭhitibhāgiyā, ime dhammā visesabhāgiyā, ime dhammā nibbedhabhāgiyā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ?
How is the hearing of "these phenomena lead to decline, these phenomena lead to stability, these phenomena lead to distinction, these phenomena lead to penetration," and the wisdom of knowing them, knowledge born of hearing?
30. Làm thế nào mà sự lắng nghe rằng “những pháp này thuộc phần suy thoái, những pháp này thuộc phần an trú, những pháp này thuộc phần thù thắng, những pháp này thuộc phần thấu triệt”, sự hiểu rõ đó là tuệ (paññā), đó là tuệ do nghe (sutamaye ñāṇa)?
200
Paṭhamassa jhānassa lābhiṃ kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – hānabhāgiyo dhammo.
For one who has attained the first jhāna, perceptions and mental engagements associated with sensuality arise—this is a phenomenon leading to decline.
Đối với người đắc sơ thiền, các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến dục khởi lên – đó là pháp thuộc phần suy thoái (hānabhāgiyo dhammo).
Tadanudhammatā sati santiṭṭhati – ṭhitibhāgiyo dhammo.
Mindfulness in accordance with that jhāna remains stable—this is a phenomenon leading to stability.
Niệm (sati) phù hợp với pháp ấy an trú – đó là pháp thuộc phần an trú (ṭhitibhāgiyo dhammo).
Avitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – visesabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental engagements associated with the absence of initial application arise—this is a phenomenon leading to distinction.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) không có tầm (avitakka) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thù thắng (visesabhāgiyo dhammo).
Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasaṃhitā – nibbedhabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental engagements associated with disenchantment, connected with dispassion, arise—this is a phenomenon leading to penetration.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến sự nhàm chán (nibbidāsahagatā), liên hệ đến ly tham (virāgūpasaṃhitā) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thấu triệt (nibbedhabhāgiyo dhammo).
201
Dutiyassa jhānassa lābhiṃ vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – hānabhāgiyo dhammo.
For one who has attained the second jhāna, perceptions and mental engagements associated with initial application arise—this is a phenomenon leading to decline.
Đối với người đắc nhị thiền, các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến tầm (vitakka) khởi lên – đó là pháp thuộc phần suy thoái (hānabhāgiyo dhammo).
Tadanudhammatā sati santiṭṭhati – ṭhitibhāgiyo dhammo.
Mindfulness in accordance with that jhāna remains stable—this is a phenomenon leading to stability.
Niệm (sati) phù hợp với pháp ấy an trú – đó là pháp thuộc phần an trú (ṭhitibhāgiyo dhammo).
Upekkhāsukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – visesabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental engagements associated with equanimity and happiness arise—this is a phenomenon leading to distinction.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến xả và lạc (upekkhāsukha) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thù thắng (visesabhāgiyo dhammo).
Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasaṃhitā – nibbedhabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental engagements associated with disenchantment, connected with dispassion, arise—this is a phenomenon leading to penetration.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến sự nhàm chán (nibbidāsahagatā), liên hệ đến ly tham (virāgūpasaṃhitā) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thấu triệt (nibbedhabhāgiyo dhammo).
202
Tatiyassa jhānassa lābhiṃ pītisukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – hānabhāgiyo dhammo.
For one who has attained the third jhāna, perceptions and mental engagements associated with joy and happiness arise—this is a phenomenon leading to decline.
Đối với người đắc tam thiền, các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến hỷ và lạc (pītisukha) khởi lên – đó là pháp thuộc phần suy thoái (hānabhāgiyo dhammo).
Tadanudhammatā sati santiṭṭhati – ṭhitibhāgiyo dhammo.
Mindfulness in accordance with that jhāna remains stable—this is a phenomenon leading to stability.
Niệm (sati) phù hợp với pháp ấy an trú – đó là pháp thuộc phần an trú (ṭhitibhāgiyo dhammo).
Adukkhamasukhasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – visesabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental engagements associated with neither-painful-nor-pleasant feeling arise—this is a phenomenon leading to distinction.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến bất khổ bất lạc (adukkhamasukha) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thù thắng (visesabhāgiyo dhammo).
Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasaṃhitā – nibbedhabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental engagements associated with disenchantment, connected with dispassion, arise—this is a phenomenon leading to penetration.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến sự nhàm chán (nibbidāsahagatā), liên hệ đến ly tham (virāgūpasaṃhitā) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thấu triệt (nibbedhabhāgiyo dhammo).
203
Catutthassa jhānassa lābhiṃ upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – hānabhāgiyo dhammo.
For one who has attained the fourth jhāna, perceptions and mental formations accompanied by equanimity arise—this is a factor leading to decline.
Đối với người đắc tứ thiền, các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến xả (upekkhā) khởi lên – đó là pháp thuộc phần suy thoái (hānabhāgiyo dhammo).
Tadanudhammatā sati santiṭṭhati – ṭhitibhāgiyo dhammo.
Mindfulness, which is in accordance with that jhāna, remains—this is a factor leading to stability.
Niệm (sati) phù hợp với pháp ấy an trú – đó là pháp thuộc phần an trú (ṭhitibhāgiyo dhammo).
Ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – visesabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental formations accompanied by the base of infinite space arise—this is a factor leading to distinction.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến không vô biên xứ (ākāsānañcāyatana) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thù thắng (visesabhāgiyo dhammo).
Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasaṃhitā – nibbedhabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental formations accompanied by disenchantment, connected with dispassion, arise—this is a factor leading to penetration.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến sự nhàm chán (nibbidāsahagatā), liên hệ đến ly tham (virāgūpasaṃhitā) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thấu triệt (nibbedhabhāgiyo dhammo).
204
Ākāsānañcāyatanassa lābhiṃ rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – hānabhāgiyo dhammo.
For one who has attained the base of infinite space, perceptions and mental formations accompanied by form arise—this is a factor leading to decline.
Đối với người đắc không vô biên xứ (ākāsānañcāyatana), các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến sắc (rūpa) khởi lên – đó là pháp thuộc phần suy thoái (hānabhāgiyo dhammo).
Tadanudhammatā sati santiṭṭhati – ṭhitibhāgiyo dhammo.
Mindfulness, which is in accordance with that jhāna, remains—this is a factor leading to stability.
Niệm (sati) phù hợp với pháp ấy an trú – đó là pháp thuộc phần an trú (ṭhitibhāgiyo dhammo).
Viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – visesabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental formations accompanied by the base of infinite consciousness arise—this is a factor leading to distinction.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến thức vô biên xứ (viññāṇañcāyatana) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thù thắng (visesabhāgiyo dhammo).
Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasaṃhitā – nibbedhabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental formations accompanied by disenchantment, connected with dispassion, arise—this is a factor leading to penetration.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến sự nhàm chán (nibbidāsahagatā), liên hệ đến ly tham (virāgūpasaṃhitā) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thấu triệt (nibbedhabhāgiyo dhammo).
205
Viññāṇañcāyatanassa lābhiṃ ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – hānabhāgiyo dhammo.
For one who has attained the base of infinite consciousness, perceptions and mental formations accompanied by the base of infinite space arise—this is a factor leading to decline.
Đối với người đắc thức vô biên xứ (viññāṇañcāyatana), các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến không vô biên xứ (ākāsānañcāyatana) khởi lên – đó là pháp thuộc phần suy thoái (hānabhāgiyo dhammo).
Tadanudhammatā sati santiṭṭhati – ṭhitibhāgiyo dhammo.
Mindfulness, which is in accordance with that jhāna, remains—this is a factor leading to stability.
Niệm (sati) phù hợp với pháp ấy an trú – đó là pháp thuộc phần an trú (ṭhitibhāgiyo dhammo).
Ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – visesabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental formations accompanied by the base of nothingness arise—this is a factor leading to distinction.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến vô sở hữu xứ (ākiñcaññāyatana) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thù thắng (visesabhāgiyo dhammo).
Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasaṃhitā – nibbedhabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental formations accompanied by disenchantment, connected with dispassion, arise—this is a factor leading to penetration.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến sự nhàm chán (nibbidāsahagatā), liên hệ đến ly tham (virāgūpasaṃhitā) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thấu triệt (nibbedhabhāgiyo dhammo).
206
Ākiñcaññāyatanassa lābhiṃ viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – hānabhāgiyo dhammo.
For one who has attained the base of nothingness, perceptions and mental formations accompanied by the base of infinite consciousness arise—this is a factor leading to decline.
Đối với người đắc vô sở hữu xứ (ākiñcaññāyatana), các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến thức vô biên xứ (viññāṇañcāyatana) khởi lên – đó là pháp thuộc phần suy thoái (hānabhāgiyo dhammo).
Tadanudhammatā sati santiṭṭhati – ṭhitibhāgiyo dhammo.
Mindfulness, which is in accordance with that jhāna, remains—this is a factor leading to stability.
Niệm (sati) phù hợp với pháp ấy an trú – đó là pháp thuộc phần an trú (ṭhitibhāgiyo dhammo).
Nevasaññānāsaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti – visesabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental formations accompanied by the base of neither perception nor non-perception arise—this is a factor leading to distinction.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến phi tưởng phi phi tưởng xứ (nevasaññānāsaññāyatana) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thù thắng (visesabhāgiyo dhammo).
Nibbidāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti virāgūpasaṃhitā – nibbedhabhāgiyo dhammo.
Perceptions and mental formations accompanied by disenchantment, connected with dispassion, arise—this is a factor leading to penetration.
Các tưởng và tác ý (saññāmanasikārā) liên hệ đến sự nhàm chán (nibbidāsahagatā), liên hệ đến ly tham (virāgūpasaṃhitā) khởi lên – đó là pháp thuộc phần thấu triệt (nibbedhabhāgiyo dhammo).
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of fully understanding.
Do ý nghĩa là biết, đó là tuệ (ñāṇa); do ý nghĩa là hiểu rõ, đó là tuệ (paññā).
Tena vuccati – ‘‘ime dhammā hānabhāgiyā, ime dhammā ṭhitibhāgiyā, ime dhammā visesabhāgiyā, ime dhammā nibbedhabhāgiyāti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: “These phenomena are factors leading to decline, these phenomena are factors leading to stability, these phenomena are factors leading to distinction, these phenomena are factors leading to penetration”—this is attentive listening; the wisdom that fully understands it is knowledge born of learning.
Vì thế, có lời nói rằng: “Sự lắng nghe rằng ‘những pháp này thuộc phần suy thoái, những pháp này thuộc phần an trú, những pháp này thuộc phần thù thắng, những pháp này thuộc phần thấu triệt’, sự hiểu rõ đó là tuệ (paññā), đó là tuệ do nghe (sutamaye ñāṇa)”.
207
31. Kathaṃ ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe saṅkhārā dukkhā, sabbe dhammā anattā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ?
31. How is it that “all conditioned things are impermanent, all conditioned things are suffering, all phenomena are non-self”—this attentive listening, the wisdom that fully understands it, is knowledge born of learning?
31. Làm thế nào mà sự lắng nghe rằng “tất cả các hành là vô thường, tất cả các hành là khổ, tất cả các pháp là vô ngã”, sự hiểu rõ đó là tuệ (paññā), đó là tuệ do nghe (sutamaye ñāṇa)?
‘‘Rūpaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
“Form is impermanent by way of perishing, suffering by way of fear, non-self by way of being insubstantial”—this attentive listening, the wisdom that fully understands it, is knowledge born of learning.
Sự lắng nghe rằng “sắc là vô thường do ý nghĩa hoại diệt, là khổ do ý nghĩa đáng sợ, là vô ngã do ý nghĩa không có cốt lõi”, sự hiểu rõ đó là tuệ (paññā), đó là tuệ do nghe (sutamaye ñāṇa).
‘‘Vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ… cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
“Feeling… perception… mental formations… consciousness… eye… old age and death are impermanent by way of perishing, suffering by way of fear, non-self by way of being insubstantial”—this attentive listening, the wisdom that fully understands it, is knowledge born of learning.
Sự lắng nghe rằng “thọ… tưởng… hành… thức… mắt… cho đến già chết là vô thường do ý nghĩa hoại diệt, là khổ do ý nghĩa đáng sợ, là vô ngã do ý nghĩa không có cốt lõi”, sự hiểu rõ đó là tuệ (paññā), đó là tuệ do nghe (sutamaye ñāṇa).
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of fully understanding.
Do ý nghĩa là biết, đó là tuệ (ñāṇa); do ý nghĩa là hiểu rõ, đó là tuệ (paññā).
Tena vuccati – ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe saṅkhārā dukkhā, sabbe dhammā anattā’’ti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
Therefore it is said: “All conditioned things are impermanent, all conditioned things are suffering, all phenomena are non-self”—this attentive listening, the wisdom that fully understands it, is knowledge born of learning.
Vì thế, có lời nói rằng: “Sự lắng nghe rằng ‘tất cả các hành là vô thường, tất cả các hành là khổ, tất cả các pháp là vô ngã’, sự hiểu rõ đó là tuệ (paññā), đó là tuệ do nghe (sutamaye ñāṇa)”.
208
32. Kathaṃ ‘‘idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca’’nti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ?
32. How is it that “this is the noble truth of suffering, this is the noble truth of the origin of suffering, this is the noble truth of the cessation of suffering, this is the noble truth of the path leading to the cessation of suffering”—this attentive listening, the wisdom that fully understands it, is knowledge born of learning?
32. Làm thế nào mà sự lắng nghe rằng “đây là Khổ Thánh đế, đây là Khổ tập Thánh đế, đây là Khổ diệt Thánh đế, đây là Con đường dẫn đến Khổ diệt Thánh đế”, sự hiểu rõ đó là tuệ (paññā), đó là tuệ do nghe (sutamaye ñāṇa)?
209
33. Tattha katamaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ?
33. Among these, what is the noble truth of suffering?
33. Trong đó, Khổ Thánh đế là gì?
Jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā, maraṇampi dukkhaṃ, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā, appiyehi sampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho, yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ; saṅkhittena pañcupādānakkhandhā* dukkhā.
Birth is suffering, old age is suffering, death is suffering, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair are suffering; association with the disliked is suffering, separation from the liked is suffering, not getting what one wants is also suffering; in brief, the five aggregates of clinging are suffering.
Sinh là khổ, già là khổ, chết là khổ; sầu, bi, khổ, ưu, não cũng là khổ; hội ngộ với người không thương yêu là khổ; xa lìa người thương yêu là khổ; mong cầu mà không đạt được cũng là khổ. Tóm lại, năm uẩn chấp thủ (pañcupādānakkhandhā) là khổ.
210
Tattha katamā jāti?
Among these, what is birth?
Trong đó, thế nào là sinh (jāti)?
Yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho – ayaṃ vuccati jāti.
Whatever among the various beings in the various orders of beings is birth, genesis, descent, rebirth, the manifestation of the aggregates, the acquisition of the sense bases—this is called birth.
Sự sinh, sự phát sinh, sự nhập thai, sự xuất hiện, sự hiển lộ của các uẩn, sự có được các xứ của những chúng sinh này trong các loài chúng sinh khác nhau – đây gọi là sinh.
211
Tattha katamā jarā yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko – ayaṃ vuccati jarā.
Among these, what is old age? Whatever among the various beings in the various orders of beings is old age, decrepitude, broken teeth, grey hair, wrinkled skin, the decline of life, the decay of the faculties—this is called old age.
Trong đó, thế nào là già (jarā)? Sự già, trạng thái già, sự răng gãy, sự tóc bạc, sự da nhăn, sự suy giảm tuổi thọ, sự chín muồi của các căn của những chúng sinh này trong các loài chúng sinh khác nhau – đây gọi là già.
212
Tattha katamaṃ maraṇaṃ?
What is death there?
Trong đó, thế nào là chết (maraṇa)?
Yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo antaradhānaṃ maccu maraṇaṃ kālakiriyā* khandhānaṃ bhedo kaḷevarassa nikkhepo jīvitindriyassupacchedo – idaṃ vuccati maraṇaṃ.
The passing away, the falling away, the breaking up, the disappearance, the death, the dying, the completion of time, the breaking up of the aggregates, the laying down of the body, the cutting off of the life faculty of various beings from various groups of beings—this is called death.
Sự chết, sự hoại diệt, sự tan rã, sự biến mất, sự tử vong, sự chấm dứt thời gian, sự tan vỡ của các uẩn, sự bỏ lại thân thể, sự cắt đứt mạng căn của những chúng sinh này từ các loài chúng sinh khác nhau – đây gọi là chết.
213
Tattha katamo soko?
What is sorrow there?
Trong đó, thế nào là sầu (soka)?
Ñātibyasanena* vā phuṭṭhassa, bhogabyasanena vā phuṭṭhassa, rogabyasanena vā phuṭṭhassa, sīlabyasanena vā phuṭṭhassa, diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa, aññataraññatarena byasanena samannāgatassa, aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ antosoko antoparisoko cetaso parijjhāyanā domanassaṃ sokasallaṃ – ayaṃ vuccati soko.
The sorrow, the grieving, the state of sorrowing, the inner sorrow, the inner excessive sorrow, the burning up of the mind, the distress, the dart of sorrow of one afflicted by the loss of relatives, or by the loss of wealth, or by the loss due to sickness, or by the loss of sīla, or by the loss of right view, or by one or another misfortune, or by one or another painful phenomenon—this is called sorrow.
Sự sầu muộn, sự than khóc, trạng thái than khóc, sự sầu muộn nội tâm, sự sầu muộn bao trùm nội tâm, sự thiêu đốt tâm trí, sự ưu phiền, mũi tên sầu muộn của người bị chạm phải tai họa thân quyến, hay bị chạm phải tai họa tài sản, hay bị chạm phải tai họa bệnh tật, hay bị chạm phải tai họa giới hạnh, hay bị chạm phải tai họa tà kiến, hay bị chạm phải một tai họa nào đó, hay bị chạm phải một pháp khổ nào đó – đây gọi là sầu.
214
Tattha katamo paridevo?
What is lamentation there?
Trong đó, thế nào là bi (parideva)?
Ñātibyasanena vā phuṭṭhassa, bhogabyasanena vā phuṭṭhassa, rogabyasanena vā phuṭṭhassa, sīlabyasanena vā phuṭṭhassa, diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa, aññataraññatarena byasanena samannāgatassa, aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā, paridevanā ādevitattaṃ paridevitattaṃ vācā palāpo vippalāpo lālappo lālappanā lālappitattaṃ – ayaṃ vuccati paridevo.
The lamentation, the wailing, the act of lamenting, the act of wailing, the state of one who has lamented, the state of one who has wailed, the speech, the babbling, the incoherent speech, the incoherent babbling, the state of one who has babbled, of one afflicted by the loss of relatives, or by the loss of wealth, or by the loss due to sickness, or by the loss of sīla, or by the loss of right view, or by one or another misfortune, or by one or another painful phenomenon—this is called lamentation.
Sự than vãn, sự bi ai, sự than vãn, sự bi ai, trạng thái than vãn, trạng thái bi ai, lời nói lảm nhảm, lời nói lảm nhảm lung tung, sự lảm nhảm, sự lảm nhảm, trạng thái lảm nhảm của người bị chạm phải tai họa thân quyến, hay bị chạm phải tai họa tài sản, hay bị chạm phải tai họa bệnh tật, hay bị chạm phải tai họa giới hạnh, hay bị chạm phải tai họa tà kiến, hay bị chạm phải một tai họa nào đó, hay bị chạm phải một pháp khổ nào đó – đây gọi là bi.
215
Tattha katamaṃ dukkhaṃ?
What is physical pain there?
Trong đó, thế nào là khổ (dukkha)?
Yaṃ kāyikaṃ asātaṃ kāyikaṃ dukkhaṃ kāyasamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ, kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati dukkhaṃ.
Whatever is bodily unpleasant, bodily pain, unpleasant painful feeling born of bodily contact, unpleasant painful feeling born of bodily contact—this is called physical pain.
Bất cứ cảm thọ nào không dễ chịu về thân, khổ về thân, cảm thọ không dễ chịu do xúc chạm thân, cảm thọ khổ không dễ chịu do xúc chạm thân – đây gọi là khổ.
216
Tattha katamaṃ domanassaṃ?
What is mental pain there?
Trong đó, thế nào là ưu (domanassa)?
Yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ, cetosamphassajaṃ asātaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā – idaṃ vuccati domanassaṃ.
Whatever is mentally unpleasant, mental pain, unpleasant feeling born of mental contact, unpleasant painful feeling born of mental contact—this is called mental pain.
Bất cứ cảm thọ nào không dễ chịu về tâm, khổ về tâm, cảm thọ không dễ chịu do xúc chạm tâm, cảm thọ khổ không dễ chịu do xúc chạm tâm – đây gọi là ưu.
217
Tattha katamo upāyāso?
What is despair there?
Trong đó, thế nào là não (upāyāsa)?
Ñātibyasanena vā phuṭṭhassa, bhogabyasanena vā phuṭṭhassa, rogabyasanena vā phuṭṭhassa, sīlabyasanena vā phuṭṭhassa, diṭṭhibyasanena vā phuṭṭhassa, aññataraññatarena byasanena samannāgatassa, aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa āyāso upāyāso āyāsanā upāyāsanā āyāsitattaṃ upāyāsitattaṃ – ayaṃ vuccati upāyāso.
The vexation, the despair, the act of vexing, the act of despairing, the state of one who is vexed, the state of one who is in despair, of one afflicted by the loss of relatives, or by the loss of wealth, or by the loss due to sickness, or by the loss of sīla, or by the loss of right view, or by one or another misfortune, or by one or another painful phenomenon—this is called despair.
Sự phiền não, sự cực kỳ phiền não, sự phiền não, sự cực kỳ phiền não, trạng thái phiền não, trạng thái cực kỳ phiền não của người bị chạm phải tai họa thân quyến, hay bị chạm phải tai họa tài sản, hay bị chạm phải tai họa bệnh tật, hay bị chạm phải tai họa giới hạnh, hay bị chạm phải tai họa tà kiến, hay bị chạm phải một tai họa nào đó, hay bị chạm phải một pháp khổ nào đó – đây gọi là não.
218
Tattha katamo appiyehi sampayogo dukkho?
What is suffering from association with the disliked there?
Trong đó, thế nào là hội ngộ với người không thương yêu là khổ?
Idha yassa te honti aniṭṭhā akantā amanāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, ye vā panassa te honti anatthakāmā ahitakāmā aphāsukāmā ayogakkhemakāmā, yā tehi saddhiṃ saṅgati samāgamo samodhānaṃ missībhāvo – ayaṃ vuccati appiyehi sampayogo dukkho.
Here, for whom there are disagreeable, unpleasant, undesirable forms, sounds, smells, tastes, tangibles, or for whom there are those who wish him ill, who wish him harm, who wish him discomfort, who wish him no security from bondage; the meeting, the coming together, the union, the mixing with them—this is called suffering from association with the disliked.
Ở đây, đối với một người, có những sắc, thinh, hương, vị, xúc không mong muốn, không khả ái, không vừa ý; hoặc có những người không mong muốn lợi ích, không mong muốn điều tốt đẹp, không mong muốn sự an lạc, không mong muốn sự giải thoát cho người ấy; sự gặp gỡ, sự tụ họp, sự kết hợp, sự hòa trộn với những điều đó – đây gọi là hội ngộ với người không thương yêu là khổ.
219
Tattha katamo piyehi vippayogo dukkho?
What is suffering from separation from the liked there?
Trong đó, thế nào là xa lìa người thương yêu là khổ?
Idha yassa te honti iṭṭhā kantā manāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā, ye vā panassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā, yā tehi saddhiṃ asaṅgati asamāgamo asamodhānaṃ amissībhāvo – ayaṃ vuccati piyehi vippayogo dukkho.
Here, for whom there are agreeable, pleasant, desirable forms, sounds, smells, tastes, tangibles, or for whom there are those who wish him well, who wish him benefit, who wish him comfort, who wish him security from bondage, such as mother or father, brother or sister, friends or colleagues, relatives or blood-relations; the not meeting, the not coming together, the not uniting, the not mixing with them—this is called suffering from separation from the liked.
Ở đây, đối với một người, có những sắc, thinh, hương, vị, xúc mong muốn, khả ái, vừa ý; hoặc có những người mong muốn lợi ích, mong muốn điều tốt đẹp, mong muốn sự an lạc, mong muốn sự giải thoát cho người ấy, như mẹ, cha, anh, chị, bạn bè, người thân, bà con, họ hàng; sự không gặp gỡ, sự không tụ họp, sự không kết hợp, sự không hòa trộn với những điều đó – đây gọi là xa lìa người thương yêu là khổ.
220
Tattha katamaṃ yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ?
What is the suffering of not getting what one wants there?
Trong đó, thế nào là mong cầu mà không đạt được cũng là khổ?
Jātidhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati – ‘‘aho vata mayaṃ na jātidhammā assāma, na ca vata no jāti āgaccheyyā’’ti.
For beings subject to birth, such a wish arises: “Oh, if only we were not subject to birth, and if only birth would not come to us!”
Đối với những chúng sinh có bản chất sinh, ước muốn này phát sinh: “Ôi, ước gì chúng ta không có bản chất sinh, và ước gì sự sinh không đến với chúng ta!”
Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ – idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.
But this cannot be attained by wishing—this too is the suffering of not getting what one wants.
Nhưng điều đó không thể đạt được bằng ước muốn – đây cũng là mong cầu mà không đạt được cũng là khổ.
Jarādhammānaṃ sattānaṃ…pe… byādhidhammānaṃ sattānaṃ… maraṇadhammānaṃ sattānaṃ… sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammānaṃ sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati – ‘‘aho vata mayaṃ na sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā assāma, na ca vata no sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā āgaccheyyu’’nti.
For beings subject to aging… For beings subject to sickness… For beings subject to death… For beings subject to sorrow, lamentation, pain, mental pain, and despair, such a wish arises: “Oh, if only we were not subject to sorrow, lamentation, pain, mental pain, and despair, and if only sorrow, lamentation, pain, mental pain, and despair would not come to us!”
Đối với những chúng sinh có bản chất già... (tương tự)... đối với những chúng sinh có bản chất bệnh... đối với những chúng sinh có bản chất chết... đối với những chúng sinh có bản chất sầu, bi, khổ, ưu, não, ước muốn này phát sinh: “Ôi, ước gì chúng ta không có bản chất sầu, bi, khổ, ưu, não, và ước gì sầu, bi, khổ, ưu, não không đến với chúng ta!”
Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ – idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.
But this cannot be attained by wishing—this too is the suffering of not getting what one wants.
Nhưng điều đó không thể đạt được bằng ước muốn – đây cũng là mong cầu mà không đạt được cũng là khổ.
221
Tattha katame saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā?
What, in brief, are the five clinging-aggregates that are suffering?
Trong đó, tóm lại, năm uẩn chấp thủ (pañcupādānakkhandhā) nào là khổ?
Seyyathidaṃ* – rūpupādānakkhandho,* , vedanupādānakkhandho saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho – ime vuccanti saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā.
Namely, the clinging-aggregate of form, the clinging-aggregate of feeling, the clinging-aggregate of perception, the clinging-aggregate of mental formations, the clinging-aggregate of consciousness—these are called, in brief, the five clinging-aggregates that are suffering.
Đó là: sắc uẩn chấp thủ (rūpupādānakkhandha), thọ uẩn chấp thủ (vedanupādānakkhandha), tưởng uẩn chấp thủ (saññupādānakkhandha), hành uẩn chấp thủ (saṅkhārupādānakkhandha), thức uẩn chấp thủ (viññāṇupādānakkhandha) – đây gọi là tóm lại, năm uẩn chấp thủ là khổ.
Idaṃ vuccati dukkhaṃ ariyasaccaṃ.
This is called the Noble Truth of Suffering.
Đây gọi là Khổ Thánh đế.
222
34. Tattha katamaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ?
34. What, in this context, is the Noble Truth of the Origin of Suffering?
34. Trong đó, thế nào là Khổ Tập Thánh đế?
Yāyaṃ taṇhā ponobhavikā* nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī, seyyathidaṃ – kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā, sā kho panesā taṇhā kattha uppajjamānā uppajjati, kattha nivisamānā nivisati?
It is this craving which leads to renewed existence, accompanied by delight and lust, seeking delight here and there; namely, craving for sensual pleasures (kāmataṇhā), craving for existence (bhavataṇhā), craving for non-existence (vibhavataṇhā). Now, where does this craving arise when arising, where does it settle when settling?
Chính là ái này, dẫn đến tái sinh (ponobhavikā), đi kèm với hỷ và tham (nandirāgasahagatā), tìm kiếm sự hoan lạc ở khắp mọi nơi (tatratatrābhinandinī), tức là: dục ái (kāmataṇhā), hữu ái (bhavataṇhā), vô hữu ái (vibhavataṇhā). Ái này phát sinh ở đâu, an trú ở đâu?
Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.
Whatever is dear and delightful in the world, there this craving arises when arising, there it settles when settling.
Bất cứ cái gì là đáng yêu, đáng thích trong thế gian, thì ái này phát sinh ở đó, an trú ở đó.
Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ?
And what in the world is dear and delightful?
Và cái gì là đáng yêu, đáng thích trong thế gian?
Cakkhu loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.
The eye in the world is dear and delightful; there this craving arises when arising, there it settles when settling.
Mắt là đáng yêu, đáng thích trong thế gian, thì ái này phát sinh ở đó, an trú ở đó.
Sotaṃ loke…pe… ghānaṃ loke… jivhā loke… kāyo loke… mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.
The ear in the world…pe… the nose in the world… the tongue in the world… the body in the world… the mind in the world is dear and delightful; there this craving arises when arising, there it settles when settling.
Tai trong thế gian... (tương tự)... mũi trong thế gian... lưỡi trong thế gian... thân trong thế gian... ý trong thế gian là đáng yêu, đáng thích, thì ái này phát sinh ở đó, an trú ở đó.
Rūpā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.
Forms in the world are dear and delightful; there this craving arises when arising, there it settles when settling.
Các sắc là đáng yêu, đáng thích trong thế gian, thì ái này phát sinh ở đó, an trú ở đó.
Saddā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ…pe… dhammā loke… cakkhuviññāṇaṃ loke…pe… manoviññāṇaṃ loke… cakkhusamphasso loke…pe… manosamphasso loke… cakkhusamphassajā vedanā loke…pe… manosamphassajā vedanā loke… rūpasaññā loke…pe… dhammasaññā loke… rūpasañcetanā loke…pe… dhammasañcetanā loke… rūpataṇhā loke…pe… dhammataṇhā loke… rūpavitakko loke…pe… dhammavitakko loke… rūpavicāro loke…pe… dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisati.
Sounds in the world are dear and delightful…pe… mental phenomena in the world… eye-consciousness in the world…pe… mind-consciousness in the world… eye-contact in the world…pe… mind-contact in the world… feeling born of eye-contact in the world…pe… feeling born of mind-contact in the world… perception of forms in the world…pe… perception of mental phenomena in the world… volition regarding forms in the world…pe… volition regarding mental phenomena in the world… craving for forms in the world…pe… craving for mental phenomena in the world… initial application regarding forms in the world…pe… initial application regarding mental phenomena in the world… sustained application regarding forms in the world…pe… sustained application regarding mental phenomena in the world are dear and delightful; there this craving arises when arising, there it settles when settling.
Âm thanh trong đời là sắc tướng khả ái, khả lạc… (v.v.)… các pháp trong đời… nhãn thức trong đời… (v.v.)… ý thức trong đời… nhãn xúc trong đời… (v.v.)… ý xúc trong đời… thọ do nhãn xúc sinh trong đời… (v.v.)… thọ do ý xúc sinh trong đời… tưởng về sắc trong đời… (v.v.)… tưởng về pháp trong đời… tư về sắc trong đời… (v.v.)… tư về pháp trong đời… tham ái về sắc trong đời… (v.v.)… tham ái về pháp trong đời… tầm về sắc trong đời… (v.v.)… tầm về pháp trong đời… tứ về sắc trong đời… (v.v.)… tứ về pháp trong đời là sắc tướng khả ái, khả lạc. Chính tại đây, khi tham ái sinh khởi, nó sinh khởi; khi an trú, nó an trú.
Idaṃ vuccati dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ.
This is called the Noble Truth of the Origin of Suffering.
Đây được gọi là Khổ Tập Thánh Đế.
223
35. Tattha katamaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ?
35. What, in this context, is the Noble Truth of the Cessation of Suffering?
35. Trong đó, thế nào là Khổ Diệt Thánh Đế?
Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo, sā kho panesā taṇhā kattha pahīyamānā pahīyati, kattha nirujjhamānā nirujjhati?
It is the complete fading away and cessation of that very craving, its abandonment, relinquishment, liberation, and non-attachment. Now, where is this craving abandoned when being abandoned, where does it cease when ceasing?
Đó là sự diệt trừ hoàn toàn, ly tham, xả bỏ, từ bỏ, giải thoát, không chấp thủ đối với chính tham ái ấy. Thế thì, tham ái ấy khi được đoạn trừ, nó được đoạn trừ ở đâu? Khi được diệt trừ, nó được diệt trừ ở đâu?
Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.
Whatever is dear and delightful in the world, there this craving is abandoned when being abandoned, there it ceases when ceasing.
Cái gì trong đời là sắc tướng khả ái, khả lạc, chính tại đó tham ái ấy khi được đoạn trừ, nó được đoạn trừ; khi được diệt trừ, nó được diệt trừ.
Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ?
And what in the world is dear and delightful?
Và cái gì trong đời là sắc tướng khả ái, khả lạc?
Cakkhuloke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati…pe… dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā pahīyamānā pahīyati, ettha nirujjhamānā nirujjhati.
The eye in the world is dear and delightful; there this craving is abandoned when being abandoned, there it ceases when ceasing…pe… sustained application regarding mental phenomena in the world is dear and delightful; there this craving is abandoned when being abandoned, there it ceases when ceasing.
Mắt trong đời là sắc tướng khả ái, khả lạc, chính tại đó tham ái ấy khi được đoạn trừ, nó được đoạn trừ; khi được diệt trừ, nó được diệt trừ… (v.v.)… tứ về pháp trong đời là sắc tướng khả ái, khả lạc, chính tại đó tham ái ấy khi được đoạn trừ, nó được đoạn trừ; khi được diệt trừ, nó được diệt trừ.
Idaṃ vuccati dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ.
This is called the Noble Truth of the Cessation of Suffering.
Đây được gọi là Khổ Diệt Thánh Đế.
224
36. Tattha katamaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ?
36. What, in this context, is the Noble Truth of the Path Leading to the Cessation of Suffering?
36. Trong đó, thế nào là Khổ Diệt Đạo Thánh Đế?
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.
It is this Noble Eightfold Path, namely: Right View, Right Intention, Right Speech, Right Action, Right Livelihood, Right Effort, Right Mindfulness, Right Concentration.
Chính là Bát Chánh Đạo này, cụ thể là: Chánh Kiến, Chánh Tư Duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm, Chánh Định.
Tattha katamā sammādiṭṭhi?
What, in this context, is Right View?
Trong đó, thế nào là Chánh Kiến?
Dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ – ayaṃ vuccati sammādiṭṭhi.
Knowledge of suffering, knowledge of the origin of suffering, knowledge of the cessation of suffering, knowledge of the path leading to the cessation of suffering—this is called Right View.
Trí tuệ về Khổ, trí tuệ về Khổ Tập, trí tuệ về Khổ Diệt, trí tuệ về Khổ Diệt Đạo — đây được gọi là Chánh Kiến.
225
Tattha katamo sammāsaṅkappo?
What, in this context, is Right Intention?
Trong đó, thế nào là Chánh Tư Duy?
Nekkhammasaṅkappo, abyāpādasaṅkappo, avihiṃsāsaṅkappo – ayaṃ vuccati sammāsaṅkappo.
Intention of renunciation, intention of non-ill-will, intention of non-harming—this is called Right Intention.
Tư duy về xuất ly, tư duy về vô sân, tư duy về vô hại — đây được gọi là Chánh Tư Duy.
226
Tattha katamā sammāvācā?
What, in this context, is Right Speech?
Trong đó, thế nào là Chánh Ngữ?
Musāvādā veramaṇī* , pisuṇāya vācāya veramaṇī, pharusāya vācāya veramaṇī, samphappalāpā veramaṇī – ayaṃ vuccati sammāvācā.
Abstinence from false speech, abstinence from slanderous speech, abstinence from harsh speech, abstinence from idle chatter—this is called Right Speech.
Từ bỏ nói dối, từ bỏ nói lời chia rẽ, từ bỏ nói lời thô ác, từ bỏ nói lời vô ích — đây được gọi là Chánh Ngữ.
227
Tattha katamo sammākammanto?
What, in this context, is Right Action?
Trong đó, thế nào là Chánh Nghiệp?
Pāṇātipātā veramaṇī, adinnādānā veramaṇī, kāmesumicchācārā veramaṇī – ayaṃ vuccati sammākammanto.
Abstinence from taking life, abstinence from taking what is not given, abstinence from sexual misconduct—this is called Right Action.
Từ bỏ sát sinh, từ bỏ trộm cắp, từ bỏ tà dâm — đây được gọi là Chánh Nghiệp.
228
Tattha katamo sammāājīvo?
What, in this context, is Right Livelihood?
Trong đó, thế nào là Chánh Mạng?
Idha ariyasāvako micchāājīvaṃ pahāya sammāājīvena jīvikaṃ* kappeti – ayaṃ vuccati sammāājīvo.
Here, a noble disciple, having abandoned wrong livelihood, maintains their life by right livelihood – this is called right livelihood.
Ở đây, vị Thánh đệ tử từ bỏ tà mạng, sống bằng chánh mạng — đây được gọi là Chánh Mạng.
229
Tattha katamo sammāvāyāmo?
What is right effort there?
Trong đó, thế nào là Chánh Tinh Tấn?
Idha bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati, uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya …pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati vīriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati – ayaṃ vuccati sammāvāyāmo.
Here, a monk arouses desire for the non-arising of unarisen evil, unwholesome states; he endeavors, exerts effort, holds his mind firm, and strives. He arouses desire for the abandoning of arisen evil, unwholesome states… for the arising of unarisen wholesome states… for the maintenance, non-confusion, increase, abundance, development, and perfection of arisen wholesome states; he endeavors, exerts effort, holds his mind firm, and strives – this is called right effort.
Ở đây, một tỳ-khưu phát sinh ý muốn, nỗ lực, khởi sự tinh tấn, nắm giữ tâm, cố gắng để các pháp bất thiện, ác chưa sinh không sinh khởi; để các pháp bất thiện, ác đã sinh được đoạn trừ… (v.v.)… để các pháp thiện chưa sinh được sinh khởi… (v.v.)… để các pháp thiện đã sinh được duy trì, không bị lãng quên, được tăng trưởng, được phát triển, được tu tập, được viên mãn, vị ấy phát sinh ý muốn, nỗ lực, khởi sự tinh tấn, nắm giữ tâm, cố gắng — đây được gọi là Chánh Tinh Tấn.
230
Tattha katamā sammāsati?
What is right mindfulness there?
Trong đó, thế nào là Chánh Niệm?
Idha bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
Here, a monk dwells contemplating the body in the body, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure concerning the world.
Ở đây, một tỳ-khưu sống quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, chế ngự tham ưu trong đời.
Vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ – ayaṃ vuccati sammāsati.
He dwells contemplating feelings in feelings… mind in mind… phenomena in phenomena, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure concerning the world – this is called right mindfulness.
Quán thọ trên các thọ… (v.v.)… quán tâm trên tâm… (v.v.)… quán pháp trên các pháp, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, chế ngự tham ưu trong đời — đây được gọi là Chánh Niệm.
231
Tattha katamo sammāsamādhi?
What is right concentration there?
Trong đó, thế nào là Chánh Định?
Idha bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
Here, a monk, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, enters and dwells in the first jhāna, which is accompanied by initial application and sustained application, born of seclusion, with rapture and pleasure.
Ở đây, một tỳ-khưu ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Sơ thiền, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sinh, có tầm có tứ.
Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
With the subsiding of initial application and sustained application, with the internal pacification and unification of mind, he enters and dwells in the second jhāna, which is without initial application and sustained application, born of concentration, with rapture and pleasure.
Sau khi tầm và tứ lắng dịu, nội tâm thanh tịnh, nhất tâm, chứng và trú Nhị thiền, một trạng thái hỷ lạc do định sinh, không tầm không tứ.
Pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
With the fading of rapture, he dwells in equanimity, mindful and clearly comprehending, and experiences pleasure with the body, of which the Noble Ones declare: “He dwells in pleasure with equanimity and mindfulness” – he enters and dwells in the third jhāna.
Sau khi ly hỷ, vị ấy an trú xả, tỉnh giác và chánh niệm, cảm nhận lạc trên thân, mà các bậc Thánh gọi là: “xả niệm lạc trú”, chứng và trú Tam thiền.
Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
With the abandoning of pleasure and pain, and with the previous disappearance of joy and sorrow, he enters and dwells in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant, and is purified by equanimity and mindfulness.
Sau khi xả lạc, xả khổ, và sự diệt trừ hoàn toàn của hỷ ưu trước đó, vị ấy chứng và trú Tứ thiền, một trạng thái không khổ không lạc, thanh tịnh do xả và niệm.
Ayaṃ vuccati sammāsamādhi.
This is called right concentration.
Đây được gọi là Chánh Định.
Idaṃ vuccati dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ.
This is called the Noble Truth of the path leading to the cessation of suffering.
Đây được gọi là Khổ Diệt Đạo Thánh Đế.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That, by reason of knowing, is knowledge; by reason of understanding, is wisdom.
Cái đó, do nghĩa biết nên gọi là trí (ñāṇa), do nghĩa hiểu rõ nên gọi là tuệ (paññā).
Tena vuccati – ‘‘idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca’’nti sotāvadhānaṃ, taṃpajānanā paññā sutamaye ñāṇaṃ.
Therefore it is said: “This is the Noble Truth of suffering, this is the Noble Truth of the origin of suffering, this is the Noble Truth of the cessation of suffering, this is the Noble Truth of the path leading to the cessation of suffering”—this hearing, that understanding, is wisdom, knowledge born of learning.
Vì vậy, được nói rằng: “Đây là Khổ Thánh Đế, đây là Khổ Tập Thánh Đế, đây là Khổ Diệt Thánh Đế, đây là Khổ Diệt Đạo Thánh Đế” – sự lắng nghe này, tuệ hiểu rõ đó là trí tuệ do nghe mà có (sutamaye ñāṇa).
Evaṃ sotāvadhāne paññā sutamaye ñāṇaṃ.
Thus, wisdom in hearing is knowledge born of learning.
Như vậy, tuệ trong sự lắng nghe là trí tuệ do nghe mà có.
232
Sutamayañāṇaniddeso paṭhamo.
The first exposition of knowledge born of learning.
Phần giải thích trí tuệ do nghe mà có, thứ nhất.
233
2. Sīlamayañāṇaniddeso
2. Exposition of Knowledge Born of Morality
2. Phần giải thích trí tuệ do giới mà có
234
37. Kathaṃ sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ?
37. How is the wisdom that arises from restraint after hearing knowledge born of morality?
37. Trí tuệ do giới mà có, tuệ trong sự phòng hộ sau khi nghe là thế nào?
Pañca sīlāni – pariyantapārisuddhisīlaṃ, apariyantapārisuddhisīlaṃ, paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ, aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ, paṭippassaddhipārisuddhisīlanti.
There are five types of morality: morality of limited purity, morality of unlimited purity, morality of complete purity, morality of ungrasped purity, and morality of tranquilized purity.
Có năm loại giới: Giới thanh tịnh có giới hạn (pariyantapārisuddhisīla), giới thanh tịnh không giới hạn (apariyantapārisuddhisīla), giới thanh tịnh viên mãn (paripuṇṇapārisuddhisīla), giới thanh tịnh không bị chấp thủ (aparāmaṭṭhapārisuddhisīla), giới thanh tịnh đã được an tịnh (paṭippassaddhipārisuddhisīla).
235
Tattha katamaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ?
What is morality of limited purity there?
Trong đó, thế nào là giới thanh tịnh có giới hạn?
Anupasampannānaṃ pariyantasikkhāpadānaṃ – idaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ.
For those not fully ordained, with limited training rules – this is morality of limited purity.
Là giới của những người chưa thọ giới cụ túc, có các học giới có giới hạn – đây là giới thanh tịnh có giới hạn.
Katamaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ?
What is morality of unlimited purity?
Thế nào là giới thanh tịnh không giới hạn?
Upasampannānaṃ apariyantasikkhāpadānaṃ – idaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ.
For those fully ordained, with unlimited training rules – this is morality of unlimited purity.
Là giới của những người đã thọ giới cụ túc, có các học giới không giới hạn – đây là giới thanh tịnh không giới hạn.
Katamaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ?
What is morality of complete purity?
Thế nào là giới thanh tịnh viên mãn?
Puthujjanakalyāṇakānaṃ kusaladhamme yuttānaṃ sekkhapariyante* paripūrakārīnaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhānaṃ pariccattajīvitānaṃ – idaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ.
For noble ordinary people devoted to wholesome states, who fully practice up to the limit of the trainees, who are unconcerned with body and life, who have sacrificed their lives – this is morality of complete purity.
Là giới của những phàm phu thiện lành, những người chuyên tâm vào các pháp thiện, những người thực hành viên mãn các học giới của bậc Hữu học, những người không bận tâm đến thân mạng, những người đã xả bỏ mạng sống – đây là giới thanh tịnh viên mãn.
Katamaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ?
What is morality of ungrasped purity?
Thế nào là giới thanh tịnh không bị chấp thủ?
Sattannaṃ sekkhānaṃ – idaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ.
For the seven trainees (sekkhā) – this is morality of ungrasped purity.
Là giới của bảy bậc Hữu học – đây là giới thanh tịnh không bị chấp thủ.
Katamaṃ paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ?
What is morality of tranquilized purity?
Thế nào là giới thanh tịnh đã được an tịnh?
Tathāgatasāvakānaṃ khīṇāsavānaṃ paccekabuddhānaṃ tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ – idaṃ paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ.
For the Tathāgata’s disciples who are Arahants, for Paccekabuddhas, for Tathāgatas, Arahants, Perfectly Self-Enlightened Ones – this is morality of tranquilized purity.
Là giới của các đệ tử của Đức Như Lai đã diệt trừ lậu hoặc, của các vị Độc Giác Phật, của các Đức Như Lai, các vị A-la-hán, các vị Chánh Đẳng Giác – đây là giới thanh tịnh đã được an tịnh.
236
38. Atthi sīlaṃ pariyantaṃ, atthi sīlaṃ apariyantaṃ.
38. There is morality that is limited, and there is morality that is unlimited.
38. Có giới có giới hạn, có giới không giới hạn.
Tattha katamaṃ taṃ sīlaṃ pariyantaṃ?
What is that limited morality there?
Trong đó, giới có giới hạn đó là thế nào?
Atthi sīlaṃ lābhapariyantaṃ, atthi sīlaṃ yasapariyantaṃ, atthi sīlaṃ ñātipariyantaṃ, atthi sīlaṃ aṅgapariyantaṃ, atthi sīlaṃ jīvitapariyantaṃ.
There is sīla limited by gain, there is sīla limited by fame, there is sīla limited by relatives, there is sīla limited by limbs, there is sīla limited by life.
Có giới bị giới hạn bởi lợi lộc, có giới bị giới hạn bởi danh tiếng, có giới bị giới hạn bởi thân quyến, có giới bị giới hạn bởi chi phần, có giới bị giới hạn bởi mạng sống.
237
Katamaṃ taṃ sīlaṃ lābhapariyantaṃ?
What is that sīla limited by gain?
Giới bị giới hạn bởi lợi lộc đó là thế nào?
Idhekacco lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā yathāsamādinnaṃ* sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ lābhapariyantaṃ.
Here, a certain person, for the sake of gain, on account of gain, due to gain, transgresses a precept that was undertaken—this is that sīla limited by gain.
Ở đây, một người nào đó vì lợi lộc, do lợi lộc, nhân lợi lộc mà vi phạm giới luật đã thọ trì – đó là giới có giới hạn là lợi lộc.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ yasapariyantaṃ?
What is that sīla limited by fame?
Thế nào là giới có giới hạn là danh tiếng?
Idhekacco yasahetu yasapaccayā yasakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ yasapariyantaṃ.
Here, a certain person, for the sake of fame, on account of fame, due to fame, transgresses a precept that was undertaken—this is that sīla limited by fame.
Ở đây, một người nào đó vì danh tiếng, do danh tiếng, nhân danh tiếng mà vi phạm giới luật đã thọ trì – đó là giới có giới hạn là danh tiếng.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ ñātipariyantaṃ?
What is that sīla limited by relatives?
Thế nào là giới có giới hạn là bà con?
Idhekacco ñātihetu ñātipaccayā ñātikāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ ñātipariyantaṃ.
Here, a certain person, for the sake of relatives, on account of relatives, due to relatives, transgresses a precept that was undertaken—this is that sīla limited by relatives.
Ở đây, một người nào đó vì bà con, do bà con, nhân bà con mà vi phạm giới luật đã thọ trì – đó là giới có giới hạn là bà con.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ aṅgapariyantaṃ?
What is that sīla limited by limbs?
Thế nào là giới có giới hạn là bộ phận cơ thể?
Idhekacco aṅgahetu aṅgapaccayā aṅgakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ aṅgapariyantaṃ.
Here, a certain person, for the sake of limbs, on account of limbs, due to limbs, transgresses a precept that was undertaken—this is that sīla limited by limbs.
Ở đây, một người nào đó vì bộ phận cơ thể, do bộ phận cơ thể, nhân bộ phận cơ thể mà vi phạm giới luật đã thọ trì – đó là giới có giới hạn là bộ phận cơ thể.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ jīvitapariyantaṃ?
What is that sīla limited by life?
Thế nào là giới có giới hạn là sinh mạng?
Idhekacco jīvitahetu jīvitapaccayā jīvitakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamati – idaṃ taṃ sīlaṃ jīvitapariyantaṃ.
Here, a certain person, for the sake of life, on account of life, due to life, transgresses a precept that was undertaken—this is that sīla limited by life.
Ở đây, một người nào đó vì sinh mạng, do sinh mạng, nhân sinh mạng mà vi phạm giới luật đã thọ trì – đó là giới có giới hạn là sinh mạng.
Evarūpāni sīlāni khaṇḍāni chiddāni sabalāni kammāsāni na bhujissāni na viññuppasatthāni* parāmaṭṭhāni asamādhisaṃvattanikāni* na avippaṭisāravatthukāni na pāmojjavatthukāni na pītivatthukāni na passaddhivatthukāni na sukhavatthukāni na samādhivatthukāni na yathābhūtañāṇadassanavatthukāni na ekantanibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti – idaṃ taṃ sīlaṃ pariyantaṃ.
Such sīla is broken, fractured, spotted, blemished; it is not free, not praised by the wise, clung to, not conducive to concentration, not a basis for freedom from remorse, not a basis for joy, not a basis for rapture, not a basis for tranquility, not a basis for happiness, not a basis for concentration, not a basis for knowledge and vision as it truly is; it does not lead to complete disenchantment, to dispassion, to cessation, to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna—this is that sīla which is limited.
Những giới như vậy là giới bị sứt mẻ, bị thủng lỗ, bị pha tạp, bị ô nhiễm, không được tự do, không được người trí tán thán, bị chấp thủ sai lầm, không đưa đến định, không là nền tảng của sự không hối tiếc, không là nền tảng của sự hoan hỷ, không là nền tảng của hỷ, không là nền tảng của khinh an, không là nền tảng của lạc, không là nền tảng của định, không là nền tảng của tri kiến như thật, không đưa đến hoàn toàn nhàm chán, không đưa đến ly tham, không đưa đến đoạn diệt, không đưa đến an tịnh, không đưa đến thắng trí, không đưa đến giác ngộ, không đưa đến Nibbāna – đó là giới có giới hạn.
238
Katamaṃ taṃ sīlaṃ apariyantaṃ?
What is that sīla which is unlimited?
Thế nào là giới không có giới hạn?
Atthi sīlaṃ na lābhapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na yasapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na ñātipariyantaṃ, atthi sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ, atthi sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ.
There is sīla not limited by gain, there is sīla not limited by fame, there is sīla not limited by relatives, there is sīla not limited by limbs, there is sīla not limited by life.
Có giới không có giới hạn là lợi lộc, có giới không có giới hạn là danh tiếng, có giới không có giới hạn là bà con, có giới không có giới hạn là bộ phận cơ thể, có giới không có giới hạn là sinh mạng.
239
Katamaṃ taṃ sīlaṃ na lābhapariyantaṃ?
What is that sīla not limited by gain?
Thế nào là giới không có giới hạn là lợi lộc?
Idhekacco lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati!
Here, a certain person does not even conceive the thought of transgressing a precept that was undertaken for the sake of gain, on account of gain, due to gain; how could he transgress it!
Ở đây, một người nào đó vì lợi lộc, do lợi lộc, nhân lợi lộc mà không khởi tâm vi phạm giới luật đã thọ trì, làm sao người ấy có thể vi phạm được!
Idaṃ taṃ sīlaṃ na lābhapariyantaṃ.
This is that sīla not limited by gain.
Đó là giới không có giới hạn là lợi lộc.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ na yasapariyantaṃ?
What is that sīla not limited by fame?
Thế nào là giới không có giới hạn là danh tiếng?
Idhekacco yasahetu yasapaccayā yasakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati!
Here, a certain person does not even conceive the thought of transgressing a precept that was undertaken for the sake of fame, on account of fame, due to fame; how could he transgress it!
Ở đây, một người nào đó vì danh tiếng, do danh tiếng, nhân danh tiếng mà không khởi tâm vi phạm giới luật đã thọ trì, làm sao người ấy có thể vi phạm được!
Idaṃ taṃ sīlaṃ na yasapariyantaṃ.
This is that sīla not limited by fame.
Đó là giới không có giới hạn là danh tiếng.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ na ñātipariyantaṃ?
What is that sīla not limited by relatives?
Thế nào là giới không có giới hạn là bà con?
Idhekacco ñātihetu ñātipaccayā ñātikāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati!
Here, a certain person does not even conceive the thought of transgressing a precept that was undertaken for the sake of relatives, on account of relatives, due to relatives; how could he transgress it!
Ở đây, một người nào đó vì bà con, do bà con, nhân bà con mà không khởi tâm vi phạm giới luật đã thọ trì, làm sao người ấy có thể vi phạm được!
Idaṃ taṃ sīlaṃ na ñātipariyantaṃ.
This is that sīla not limited by relatives.
Đó là giới không có giới hạn là bà con.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ?
What is that sīla not limited by limbs?
Thế nào là giới không có giới hạn là bộ phận cơ thể?
Idhekacco aṅgahetu aṅgapaccayā aṅgakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati!
Here, a certain person does not even conceive the thought of transgressing a precept that was undertaken for the sake of limbs, on account of limbs, due to limbs; how could he transgress it!
Ở đây, một người nào đó vì bộ phận cơ thể, do bộ phận cơ thể, nhân bộ phận cơ thể mà không khởi tâm vi phạm giới luật đã thọ trì, làm sao người ấy có thể vi phạm được!
Idaṃ taṃ sīlaṃ na aṅgapariyantaṃ.
This is that sīla not limited by limbs.
Đó là giới không có giới hạn là bộ phận cơ thể.
Katamaṃ taṃ sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ?
What is that sīla not limited by life?
Thế nào là giới không có giới hạn là sinh mạng?
Idhekacco jīvitahetu jīvitapaccayā jīvitakāraṇā yathāsamādinnaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamāya cittampi na uppādeti, kiṃ so vītikkamissati!
Here, a certain person does not even conceive the thought of transgressing a precept that was undertaken for the sake of life, on account of life, due to life; how could he transgress it!
Ở đây, một người nào đó vì sinh mạng, do sinh mạng, nhân sinh mạng mà không khởi tâm vi phạm giới luật đã thọ trì, làm sao người ấy có thể vi phạm được!
Idaṃ taṃ sīlaṃ na jīvitapariyantaṃ.
This is that sīla not limited by life.
Đó là giới không có giới hạn là sinh mạng.
Evarūpāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññuppasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni avippaṭisāravatthukāni pāmojjavatthukāni pītivatthukāni passaddhivatthukāni sukhavatthukāni samādhivatthukāni yathābhūtañāṇadassanavatthukāni ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti – idaṃ taṃ sīlaṃ apariyantaṃ.
Such sīla is unbroken, unfrayed, unspotted, unblemished; it is free, praised by the wise, not clung to, conducive to concentration, a basis for freedom from remorse, a basis for joy, a basis for rapture, a basis for tranquility, a basis for happiness, a basis for concentration, a basis for knowledge and vision as it truly is; it leads to complete disenchantment, to dispassion, to cessation, to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna—this is that sīla which is unlimited.
Những giới như vậy là giới không bị sứt mẻ, không bị thủng lỗ, không bị pha tạp, không bị ô nhiễm, được tự do, được người trí tán thán, không bị chấp thủ sai lầm, đưa đến định, là nền tảng của sự không hối tiếc, là nền tảng của sự hoan hỷ, là nền tảng của hỷ, là nền tảng của khinh an, là nền tảng của lạc, là nền tảng của định, là nền tảng của tri kiến như thật, đưa đến hoàn toàn nhàm chán, đưa đến ly tham, đưa đến đoạn diệt, đưa đến an tịnh, đưa đến thắng trí, đưa đến giác ngộ, đưa đến Nibbāna – đó là giới không có giới hạn.
240
39. Kiṃ sīlaṃ?
39. What is sīla?
39. Giới là gì?
Kati sīlāni?
How many sīlas are there?
Có bao nhiêu giới?
Kiṃ samuṭṭhānaṃ sīlaṃ?
What is the origin of sīla?
Giới có sự phát sinh từ đâu?
Kati dhammasamodhānaṃ sīlaṃ?
How many dhammas are combined in sīla?
Giới là sự kết hợp của bao nhiêu pháp?
241
Kiṃ sīlanti cetanā sīlaṃ, cetasikaṃ sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ.
What is sīla? Volition is sīla, mental concomitant is sīla, restraint is sīla, non-transgression is sīla.
Giới là gì? – Ý chí là giới, tâm sở là giới, sự chế ngự là giới, sự không vi phạm là giới.
Kati sīlānīti tīṇi sīlāni – kusalasīlaṃ, akusalasīlaṃ, abyākatasīlaṃ. Kiṃ samuṭṭhānaṃ sīlanti kusalacittasamuṭṭhānaṃ kusalasīlaṃ, akusalacittasamuṭṭhānaṃ akusalasīlaṃ, abyākatacittasamuṭṭhānaṃ abyākatasīlaṃ.
How many sīlas are there? There are three sīlas: wholesome sīla, unwholesome sīla, and indeterminate sīla. What is the origin of sīla? Wholesome sīla has wholesome consciousness as its origin; unwholesome sīla has unwholesome consciousness as its origin; indeterminate sīla has indeterminate consciousness as its origin.
Có bao nhiêu giới? – Có ba giới: giới thiện, giới bất thiện, giới vô ký. Giới có sự phát sinh từ đâu? – Giới thiện phát sinh từ tâm thiện, giới bất thiện phát sinh từ tâm bất thiện, giới vô ký phát sinh từ tâm vô ký.
Kati dhammasamodhānaṃ sīlanti saṃvarasamodhānaṃ sīlaṃ, avītikkamasamodhānaṃ sīlaṃ, tathābhāve jātacetanāsamodhānaṃ sīlaṃ.
How many dhammas are combined in sīla? Sīla is a combination of restraint, a combination of non-transgression, a combination of volition arisen in such a state.
Giới là sự kết hợp của bao nhiêu pháp? – Giới là sự kết hợp của sự chế ngự, giới là sự kết hợp của sự không vi phạm, giới là sự kết hợp của ý chí phát sinh trong trạng thái đó.
242
40. Pāṇātipātaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from taking life is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Sự từ bỏ sát sinh là giới theo nghĩa chế ngự, là giới theo nghĩa không vi phạm.
Adinnādānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from taking what is not given is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Sự từ bỏ trộm cắp là giới theo nghĩa chế ngự, là giới theo nghĩa không vi phạm.
Kāmesumicchācāraṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from misconduct in sensual pleasures is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Sự từ bỏ tà dâm là giới theo nghĩa chế ngự, là giới theo nghĩa không vi phạm.
Musāvādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from false speech is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Sự từ bỏ nói dối là giới theo nghĩa chế ngự, là giới theo nghĩa không vi phạm.
Pisuṇaṃ vācaṃ* saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from divisive speech is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Sự từ bỏ nói lời đâm thọc là giới theo nghĩa chế ngự, là giới theo nghĩa không vi phạm.
Pharusaṃ vācaṃ* saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from harsh speech is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Sự từ bỏ nói lời thô tục là giới theo nghĩa chế ngự, là giới theo nghĩa không vi phạm.
Samphappalāpaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from idle chatter is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Sự từ bỏ nói lời vô ích là giới theo nghĩa chế ngự, là giới theo nghĩa không vi phạm.
Abhijjhaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from covetousness is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Sự từ bỏ tham lam là giới theo nghĩa chế ngự, là giới theo nghĩa không vi phạm.
Byāpādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from ill-will is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Sự từ bỏ sân hận là giới theo nghĩa chế ngự, là giới theo nghĩa không vi phạm.
Micchādiṭṭhiṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from wrong view is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Sự từ bỏ tà kiến là giới theo nghĩa chế ngự, là giới theo nghĩa không vi phạm.
243
41. Nekkhammena kāmacchandaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from sensual desire by way of renunciation is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
41. Nhờ sự xuất ly mà chế ngự dục tham, không vi phạm dục tham – đó là giới.
Abyāpādena byāpādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
Abstention from ill-will by way of non-ill-will is sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Nhờ sự không sân hận mà chế ngự sân hận, không vi phạm sân hận – đó là giới.
Ālokasaññāya thinamiddhaṃ…pe… avikkhepaṭṭhena uddhaccaṃ… dhammavavatthānena vicikicchaṃ… ñāṇena avijjaṃ… pāmojjena aratiṃ….
Sloth and torpor by way of the perception of light…pe… restlessness by way of non-distraction… doubt by way of the determination of dhammas… ignorance by way of knowledge… discontent by way of joy….
Nhờ tưởng ánh sáng mà chế ngự hôn trầm thụy miên… v.v… nhờ sự không tán loạn mà chế ngự trạo cử… nhờ sự phân biệt pháp mà chế ngự hoài nghi… nhờ trí tuệ mà chế ngự vô minh… nhờ sự hoan hỷ mà chế ngự bất lạc….
244
Paṭhamena jhānena* nīvaraṇe…pe… dutiyena jhānena vitakkavicāre… tatiyena jhānena pītiṃ… catutthena jhānena sukhadukkhaṃ… ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññaṃ… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññaṃ… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññaṃ.
The hindrances by way of the first jhāna…pe… applied thought and sustained thought by way of the second jhāna… rapture by way of the third jhāna… pleasure and pain by way of the fourth jhāna… the perception of form, the perception of resistance, the perception of diversity by way of the attainment of the base of infinite space… the perception of the base of infinite space by way of the attainment of the base of infinite consciousness… the perception of the base of infinite consciousness by way of the attainment of the base of nothingness… the perception of the base of nothingness by way of the attainment of the base of neither perception nor non-perception.
Nhờ thiền thứ nhất mà chế ngự các triền cái… v.v… nhờ thiền thứ hai mà chế ngự tầm và tứ… nhờ thiền thứ ba mà chế ngự hỷ… nhờ thiền thứ tư mà chế ngự lạc và khổ… nhờ sự nhập Không Vô Biên Xứ mà chế ngự sắc tưởng, chướng ngại tưởng, dị biệt tưởng… nhờ sự nhập Thức Vô Biên Xứ mà chế ngự Không Vô Biên Xứ tưởng… nhờ sự nhập Vô Sở Hữu Xứ mà chế ngự Thức Vô Biên Xứ tưởng… nhờ sự nhập Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ mà chế ngự Vô Sở Hữu Xứ tưởng.
245
Aniccānupassanāya niccasaññaṃ…pe… dukkhānupassanāya sukhasaññaṃ… anattā anupassanāya attasaññaṃ… nibbidānupassanāya nandiṃ… virāgānupassanāya rāgaṃ… nirodhā anupassanāya samudayaṃ… paṭinissaggānupassanāya ādānaṃ… khayānupassanāya ghanasaññaṃ… vayānupassanāya āyūhanaṃ..
The perception of permanence by way of the contemplation of impermanence…pe… the perception of pleasure by way of the contemplation of suffering… the perception of self by way of the contemplation of non-self… delight by way of the contemplation of disenchantment… lust by way of the contemplation of dispassion… origin by way of the contemplation of cessation… grasping by way of the contemplation of relinquishment… the perception of solidity by way of the contemplation of destruction… accumulation by way of the contemplation of vanishing…
Nhờ quán vô thường mà chế ngự thường tưởng… v.v… nhờ quán khổ mà chế ngự lạc tưởng… nhờ quán vô ngã mà chế ngự ngã tưởng… nhờ quán nhàm chán mà chế ngự hoan hỷ… nhờ quán ly tham mà chế ngự tham ái… nhờ quán diệt mà chế ngự tập khởi… nhờ quán xả ly mà chế ngự chấp thủ… nhờ quán đoạn diệt mà chế ngự kiên cố tưởng… nhờ quán hoại diệt mà chế ngự tích lũy..
vipariṇāmānupassanāya dhuvasaññaṃ… animittānupassanāya nimittaṃ….
the perception of permanence by way of the contemplation of transformation… the sign by way of the contemplation of signlessness….
nhờ quán biến hoại mà chế ngự thường hằng tưởng… nhờ quán vô tướng mà chế ngự tướng….
appaṇihitānupassanāya paṇidhiṃ… suññatānupassanāya abhinivesaṃ… adhipaññādhammavipassanāya sārādānābhinivesaṃ… yathābhūtañāṇadassanena sammohābhinivesaṃ… ādīnavānupassanāya ālayābhinivesaṃ… paṭisaṅkhānupassanāya appaṭisaṅkhaṃ… vivaṭṭanānupassanāya saññogābhinivesaṃ….
aspiration by way of the contemplation of desirelessness… clinging by way of the contemplation of emptiness… clinging to the essence by way of the higher wisdom of insight into dhammas… clinging to delusion by way of knowledge and vision as it really is… clinging to attachment by way of the contemplation of danger… non-reflection by way of the contemplation of reflection… clinging to fetters by way of the contemplation of turning away….
quán vô nguyện để từ bỏ ước muốn… quán không để từ bỏ sự chấp thủ… quán pháp thắng trí để từ bỏ sự chấp thủ vào cốt lõi… tri kiến như thật để từ bỏ sự chấp thủ vào sự si mê… quán sự nguy hiểm để từ bỏ sự chấp thủ vào sự luyến ái… quán sự quán xét để từ bỏ sự không quán xét… quán sự chuyển hóa để từ bỏ sự chấp thủ vào sự ràng buộc.
246
Sotāpattimaggena diṭṭhekaṭṭhe kilese…pe… sakadāgāmimaggena oḷārike kilese… anāgāmimaggena aṇusahagate kilese… arahattamaggena sabbakilese saṃvaraṭṭhena sīlaṃ, avītikkamaṭṭhena sīlaṃ.
The defilements that are seen as one by way of the path of stream-entry…pe… the gross defilements by way of the path of once-returning… the subtle defilements accompanied by latent tendencies by way of the path of non-returning… all defilements by way of the path of Arahantship are sīla by way of restraint, sīla by way of non-transgression.
Với đạo Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga), các phiền não cố định (diṭṭhekaṭṭhe kilese)… với đạo Tư-đà-hàm (Sakadāgāmimagga), các phiền não thô (oḷārike kilese)… với đạo A-na-hàm (Anāgāmimagga), các phiền não vi tế (aṇusahagate kilese)… với đạo A-la-hán (Arahattamagga), tất cả các phiền não (sabbakilese) được gọi là giới (sīla) vì có ý nghĩa chế ngự (saṃvaraṭṭhena), được gọi là giới vì có ý nghĩa không vượt phạm (avītikkamaṭṭhena).
247
Pañca sīlāni – pāṇātipātassa pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ.
There are five sīlas: the abandonment of taking life is sīla, abstinence is sīla, volition is sīla, restraint is sīla, non-transgression is sīla.
Năm giới – từ bỏ sát sinh là giới, sự kiêng cữ là giới, tác ý là giới, sự chế ngự là giới, sự không vượt phạm là giới.
Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Such virtues conduce to freedom from remorse of mind, to joy, to rapture, to tranquility, to happiness, to repeated practice, to development, to frequent practice, to adornment, to support, to accompaniment, to complete fulfillment; they conduce to utter disenchantment, to dispassion, to cessation, to tranquility, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna.
Những giới như vậy dẫn đến không hối tiếc trong tâm, dẫn đến hoan hỷ, dẫn đến hỷ lạc, dẫn đến khinh an, dẫn đến tâm vui, dẫn đến sự thực hành, dẫn đến sự tu tập, dẫn đến sự làm cho sung mãn, dẫn đến sự trang hoàng, dẫn đến sự chuẩn bị, dẫn đến sự hộ trì, dẫn đến sự viên mãn, dẫn đến sự chán ghét hoàn toàn, sự ly tham, sự đoạn diệt, sự an tịnh, sự thắng tri, sự giác ngộ, sự Niết-bàn.
248
Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ, saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati.
The purity of restraint of such virtues is adhisīla. The mind established in the purity of restraint does not become distracted. The purity of non-distraction is adhicitta. One rightly sees the purity of restraint; one rightly sees the purity of non-distraction.
Sự thanh tịnh của sự chế ngự của những giới như vậy là tăng thượng giới (adhisīla); tâm an trú trong sự thanh tịnh của sự chế ngự không đi đến sự tán loạn; sự thanh tịnh không tán loạn là tăng thượng tâm (adhicitta); thấy đúng sự thanh tịnh của sự chế ngự; thấy đúng sự thanh tịnh không tán loạn.
Dassanapārisuddhi adhipaññā.
The purity of vision is adhipaññā.
Sự thanh tịnh của sự thấy là tăng thượng tuệ (adhipaññā).
Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā.
That aspect of restraint therein is the training in higher virtue (adhisīla-sikkhā).
Ý nghĩa chế ngự ở đó, đây là giới học (adhisīlasikkhā).
Yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā.
That aspect of non-distraction therein is the training in higher mind (adhicitta-sikkhā).
Ý nghĩa không tán loạn ở đó, đây là định học (adhicittasikkhā).
Yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā.
That aspect of vision therein is the training in higher wisdom (adhipaññā-sikkhā).
Ý nghĩa thấy ở đó, đây là tuệ học (adhipaññāsikkhā).
249
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
One trains in these three trainings by reflecting, by knowing, by seeing, by reviewing, by resolving the mind, by resolving with faith, by exerting energy, by establishing mindfulness, by concentrating the mind, by understanding with wisdom, by directly knowing what is to be directly known, by fully understanding what is to be fully understood, by abandoning what is to be abandoned, by realizing what is to be realized, by developing what is to be developed.
Hành giả thực hành ba học này bằng cách chú tâm, thực hành bằng cách biết, thực hành bằng cách thấy, thực hành bằng cách quán xét, thực hành bằng cách đặt tâm, thực hành bằng cách quyết định với niềm tin, thực hành bằng cách tinh tấn, thực hành bằng cách an trú niệm, thực hành bằng cách định tâm, thực hành bằng cách hiểu biết với tuệ, thực hành bằng cách thắng tri điều cần thắng tri, thực hành bằng cách liễu tri điều cần liễu tri, thực hành bằng cách từ bỏ điều cần từ bỏ, thực hành bằng cách chứng đạt điều cần chứng đạt, thực hành bằng cách tu tập điều cần tu tập.
250
Pañca sīlāni – adinnādānassa…pe… kāmesumicchācārassa… musāvādassa… pisuṇāya vācāya… pharusāya vācāya… samphappalāpassa… abhijjhāya… byāpādassa… micchādiṭṭhiyā… bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhanti.
The five precepts—by abandoning taking what is not given… by abandoning misconduct in sensual pleasures… by abandoning false speech… by abandoning divisive speech… by abandoning harsh speech… by abandoning frivolous talk… by abandoning covetousness… by abandoning ill-will… by abandoning wrong view… one trains by developing what is to be developed.
Năm giới – không lấy của không cho… từ bỏ tà hạnh trong các dục… từ bỏ nói dối… từ bỏ lời nói chia rẽ… từ bỏ lời nói thô tục… từ bỏ lời nói phù phiếm… từ bỏ tham ái… từ bỏ sân hận… từ bỏ tà kiến… thực hành điều cần tu tập.
251
Nekkhammena kāmacchandassa…pe… abyāpādena byāpādassa… ālokasaññāya thinamiddhassa… avikkhepena uddhaccassa… … dhammavavatthānena vicikicchāya… ñāṇena avijjāya… pāmojjena aratiyā… bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
By renunciation, sensual desire… by non-ill-will, ill-will… by the perception of light, sloth and torpor… by non-distraction, restlessness… by the discernment of phenomena, doubt… by knowledge, ignorance… by joy, discontent… one trains by developing what is to be developed.
Thực hành điều cần tu tập bằng cách xuất ly để từ bỏ dục tham… bằng cách không sân để từ bỏ sân hận… bằng cách tưởng ánh sáng để từ bỏ hôn trầm thụy miên… bằng cách không tán loạn để từ bỏ trạo cử… bằng cách phân định pháp để từ bỏ hoài nghi… bằng cách trí tuệ để từ bỏ vô minh… bằng cách hoan hỷ để từ bỏ bất lạc.
252
Paṭhamena jhānena nīvaraṇānaṃ…pe… dutiyena jhānena vitakkavicārānaṃ… tatiyena jhānena pītiyā… catutthena jhānena sukhadukkhānaṃ… ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya… bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
By the first jhāna, the hindrances… by the second jhāna, initial application and sustained application… by the third jhāna, rapture… by the fourth jhāna, pleasure and pain… by the attainment of the base of infinite space, the perception of form, the perception of impingement, the perception of diversity… by the attainment of the base of infinite consciousness, the perception of the base of infinite space… by the attainment of the base of nothingness, the perception of the base of infinite consciousness… by the attainment of the base of neither perception nor non-perception, the perception of the base of nothingness… one trains by developing what is to be developed.
Thực hành điều cần tu tập bằng sơ thiền để từ bỏ các triền cái… bằng nhị thiền để từ bỏ tầm và tứ… bằng tam thiền để từ bỏ hỷ… bằng tứ thiền để từ bỏ khổ và lạc… bằng nhập định không vô biên xứ để từ bỏ sắc tưởng, sân tưởng, dị tưởng… bằng nhập định thức vô biên xứ để từ bỏ không vô biên xứ tưởng… bằng nhập định vô sở hữu xứ để từ bỏ thức vô biên xứ tưởng… bằng nhập định phi tưởng phi phi tưởng xứ để từ bỏ vô sở hữu xứ tưởng.
253
Aniccānupassanāya niccasaññāya…pe… dukkhānupassanāya sukhasaññāya… anattānupassanāya attasaññāya… nibbidānupassanāya nandiyā… virāgānupassanāya rāgassa… nirodhānupassanāya samudayassa… paṭinissaggānupassanāya ādānassa… khayānupassanāya ghanasaññāya… vayānupassanāya āyūhanassa… vipariṇāmānupassanāya dhuvasaññāya… animittānupassanāya nimittassa… appaṇihitānupassanāya paṇidhiyā… suññatānupassanāya abhinivesassa… adhipaññādhammavipassanāya sārāgābhinivesassa… yathābhūtañāṇadassanena sammohābhinivesassa… ādīnavānupassanāya ālayābhinivesassa… paṭisaṅkhānupassanāya appaṭisaṅkhāya… vivaṭṭanānupassanāya saññogābhinivesassa bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
By contemplation of impermanence, the perception of permanence… by contemplation of suffering, the perception of pleasure… by contemplation of non-self, the perception of self… by contemplation of disenchantment, delight… by contemplation of dispassion, passion… by contemplation of cessation, origination… by contemplation of relinquishment, grasping… by contemplation of destruction, the perception of compactness… by contemplation of fading away, accumulation… by contemplation of change, the perception of permanence… by contemplation of signlessness, the sign… by contemplation of the desireless, desire… by contemplation of emptiness, adherence… by vipassanā of higher wisdom, adherence to attachment… by knowledge and vision of things as they are, adherence to delusion… by contemplation of danger, adherence to attachment… by contemplation of reflection, non-reflection… by contemplation of turning away, adherence to fetters; one trains by developing what is to be developed.
Thực hành điều cần tu tập bằng quán vô thường để từ bỏ thường tưởng… bằng quán khổ để từ bỏ lạc tưởng… bằng quán vô ngã để từ bỏ ngã tưởng… bằng quán nhàm chán để từ bỏ sự vui thích… bằng quán ly tham để từ bỏ tham ái… bằng quán đoạn diệt để từ bỏ sự tập khởi… bằng quán xả ly để từ bỏ sự chấp thủ… bằng quán hoại diệt để từ bỏ kiên cố tưởng… bằng quán tiêu hoại để từ bỏ sự tích lũy… bằng quán biến hoại để từ bỏ thường hằng tưởng… bằng quán vô tướng để từ bỏ tướng… bằng quán vô nguyện để từ bỏ ước muốn… bằng quán không để từ bỏ sự chấp thủ… bằng quán pháp thắng trí để từ bỏ sự chấp thủ vào cốt lõi… bằng tri kiến như thật để từ bỏ sự chấp thủ vào sự si mê… bằng quán sự nguy hiểm để từ bỏ sự chấp thủ vào sự luyến ái… bằng quán sự quán xét để từ bỏ sự không quán xét… bằng quán sự chuyển hóa để từ bỏ sự chấp thủ vào sự ràng buộc.
254
Sotāpattimaggena diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ…pe… sakadāgāmimaggena oḷārikānaṃ kilesānaṃ… anāgāmimaggena anusahagatānaṃ kilesānaṃ… arahattamaggena sabbakilesānaṃ pahānaṃ sīlaṃ, veramaṇī sīlaṃ, cetanā sīlaṃ, saṃvaro sīlaṃ, avītikkamo sīlaṃ.
The abandonment of defilements that are seen at one point by the stream-entry path… the abandonment of coarse defilements by the once-returner path… the abandonment of defilements accompanied by latent tendencies by the non-returner path… the abandonment of all defilements by the Arahant path—this is virtue. Abstinence is virtue. Intention is virtue. Restraint is virtue. Non-transgression is virtue.
Với đạo Tu-đà-hoàn để từ bỏ các phiền não cố định… với đạo Tư-đà-hàm để từ bỏ các phiền não thô… với đạo A-na-hàm để từ bỏ các phiền não vi tế… với đạo A-la-hán để từ bỏ tất cả các phiền não, sự từ bỏ là giới, sự kiêng cữ là giới, tác ý là giới, sự chế ngự là giới, sự không vượt phạm là giới.
Evarūpāni sīlāni cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti, pāmojjāya saṃvattanti, pītiyā saṃvattanti, passaddhiyā saṃvattanti, somanassāya saṃvattanti, āsevanāya saṃvattanti, bhāvanāya saṃvattanti, bahulīkammāya saṃvattanti, alaṅkārāya saṃvattanti, parikkhārāya saṃvattanti, parivārāya saṃvattanti, pāripūriyā saṃvattanti, ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti.
Such moralities lead to non-regret for the mind, lead to joy, lead to rapture, lead to tranquility, lead to happiness, lead to practice, lead to development, lead to making much of, lead to adornment, lead to requisites, lead to retinue, lead to fulfillment, lead to complete disenchantment, dispassion, cessation, peace, direct knowledge, full enlightenment, and Nibbāna.
Những giới như vậy dẫn đến không hối tiếc trong tâm, dẫn đến hoan hỷ, dẫn đến hỷ lạc, dẫn đến khinh an, dẫn đến tâm vui, dẫn đến sự thực hành, dẫn đến sự tu tập, dẫn đến sự làm cho sung mãn, dẫn đến sự trang hoàng, dẫn đến sự chuẩn bị, dẫn đến sự hộ trì, dẫn đến sự viên mãn, dẫn đến sự chán ghét hoàn toàn, sự ly tham, sự đoạn diệt, sự an tịnh, sự thắng tri, sự giác ngộ, sự Niết-bàn.
255
42. Evarūpānaṃ sīlānaṃ saṃvarapārisuddhi adhisīlaṃ.
42. The complete purity of restraint of such moralities is adhisīla.
42. Sự thanh tịnh của sự chế ngự của những giới như vậy là tăng thượng giới.
Saṃvarapārisuddhiyā ṭhitaṃ cittaṃ avikkhepaṃ gacchati, avikkhepapārisuddhi adhicittaṃ.
The mind established in the complete purity of restraint does not go to distraction; the complete purity of non-distraction is adhicitta.
Tâm an trú trong sự thanh tịnh của sự chế ngự đi đến sự không tán loạn; sự thanh tịnh không tán loạn là tăng thượng tâm.
Saṃvarapārisuddhiṃ sammā passati, avikkhepapārisuddhiṃ sammā passati.
One rightly sees the complete purity of restraint, one rightly sees the complete purity of non-distraction.
Thấy đúng sự thanh tịnh của sự chế ngự, thấy đúng sự thanh tịnh không tán loạn.
Dassanapārisuddhi adhipaññā.
The purity of seeing is adhipaññā.
Sự thanh tịnh của sự thấy là tăng thượng tuệ.
Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā.
That aspect of restraint therein is this adhisīla-sikkhā.
Ý nghĩa chế ngự ở đó, đây là giới học.
Yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā.
That aspect of non-distraction therein is this adhicitta-sikkhā.
Ý nghĩa không tán loạn ở đó, đây là định học.
Yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā.
That aspect of seeing therein is this adhipaññā-sikkhā.
Ý nghĩa thấy ở đó, đây là tuệ học.
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati.
Contemplating these three trainings, one trains; knowing, one trains; seeing, one trains; reviewing, one trains; establishing the mind, one trains; resolving with faith, one trains; exerting effort, one trains; establishing mindfulness, one trains; concentrating the mind, one trains; understanding with wisdom, one trains; directly knowing what is to be directly known, one trains; fully understanding what is to be fully understood, one trains; abandoning what is to be abandoned, one trains; realizing what is to be realized, one trains; developing what is to be developed, one trains.
Hành giả thực hành ba học này bằng cách chú tâm, thực hành bằng cách biết, thực hành bằng cách thấy, thực hành bằng cách quán xét, thực hành bằng cách đặt tâm, thực hành bằng cách quyết định với niềm tin, thực hành bằng cách tinh tấn, thực hành bằng cách an trú niệm, thực hành bằng cách định tâm, thực hành bằng cách hiểu biết với tuệ, thực hành bằng cách thắng tri điều cần thắng tri, thực hành bằng cách liễu tri điều cần liễu tri, thực hành bằng cách từ bỏ điều cần từ bỏ, thực hành bằng cách chứng đạt điều cần chứng đạt, thực hành bằng cách tu tập điều cần tu tập.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of fully understanding.
Điều đó được gọi là trí (ñāṇa) theo nghĩa biết, được gọi là tuệ (paññā) theo nghĩa hiểu biết.
Tena vuccati – ‘‘sutvāna saṃvare paññā sīlamaye ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: “Having heard, wisdom in restraint is knowledge born of morality.”
Vì vậy, có lời dạy rằng: “Tuệ trong sự chế ngự sau khi nghe là trí tuệ liên quan đến giới (sīlamaye ñāṇa)”.
256
Sīlamayañāṇaniddeso dutiyo.
The second exposition of knowledge born of morality.
Phần giải thích trí tuệ liên quan đến giới thứ hai.
257
3. Samādhibhāvanāmayañāṇaniddeso
3. Exposition of Knowledge Born of Concentration Development
3. Phần giải thích trí tuệ liên quan đến tu tập định
258
43. Kathaṃ saṃvaritvā samādahane paññā samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ?
43. How is the wisdom in concentrating, having restrained, knowledge born of concentration development?
43. Tuệ trong việc định tâm sau khi chế ngự được gọi là trí tuệ liên quan đến tu tập định như thế nào?
Eko samādhi – cittassa ekaggatā.
One kind of concentration: one-pointedness of mind.
Một định – sự nhất tâm của tâm.
Dve samādhī – lokiyo samādhi, lokuttaro samādhi.
Two kinds of concentration: mundane concentration, supramundane concentration.
Hai định – định thế gian (lokiyo samādhi), định xuất thế gian (lokuttaro samādhi).
Tayo samādhī – savitakkasavicāro samādhi, avitakkavicāramatto samādhi, avitakkaavicāro samādhi.
Three kinds of concentration: concentration with initial application and sustained application, concentration with only sustained application, concentration without initial application and sustained application.
Ba loại định (samādhi) – định có tầm (vitakka) và tứ (vicāra), định không tầm chỉ có tứ, định không tầm không tứ.
Cattāro samādhī – hānabhāgiyo samādhi, ṭhitibhāgiyo samādhi, visesabhāgiyo samādhi, nibbedhabhāgiyo samādhi.
Four kinds of concentration: concentration tending to decline, concentration tending to stability, concentration tending to distinction, concentration tending to penetration.
Bốn loại định – định đưa đến thoái thất, định đưa đến an trú, định đưa đến thù thắng, định đưa đến xuyên phá.
Pañca samādhī – pītipharaṇatā, sukhapharaṇatā, cetopharaṇatā, ālokapharaṇatā, paccavekkhaṇānimittaṃ* .
Five kinds of concentration: pervading with rapture, pervading with happiness, pervading with mind, pervading with light, and the sign of reviewing.
Năm loại định – sự tràn đầy hỷ (pīti), sự tràn đầy lạc (sukha), sự tràn đầy tâm (ceto), sự tràn đầy ánh sáng (āloka), tướng để quán xét (paccavekkhaṇānimittaṃ).
259
Cha samādhī – buddhānussativasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, dhammānussativasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, saṅghānussativasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, sīlānussativasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, cāgānussativasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, devatānussativasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi.
Six kinds of concentration: one-pointedness and non-distraction of mind by way of recollection of the Buddha, one-pointedness and non-distraction of mind by way of recollection of the Dhamma, one-pointedness and non-distraction of mind by way of recollection of the Saṅgha, one-pointedness and non-distraction of mind by way of recollection of morality, one-pointedness and non-distraction of mind by way of recollection of generosity, one-pointedness and non-distraction of mind by way of recollection of devas.
Sáu loại định – sự nhất tâm (ekaggatā) và không tán loạn (avikkhepo) của tâm do niệm Phật (Buddhānussati), sự nhất tâm và không tán loạn của tâm do niệm Pháp (Dhammānussati), sự nhất tâm và không tán loạn của tâm do niệm Tăng (Saṅghānussati), sự nhất tâm và không tán loạn của tâm do niệm Giới (Sīlānussati), sự nhất tâm và không tán loạn của tâm do niệm Thí (Cāgānussati), sự nhất tâm và không tán loạn của tâm do niệm chư Thiên (Devatānussati).
Satta samādhī – samādhikusalatā, samādhissa samāpattikusalatā, samādhissa ṭhitikusalatā, samādhissa vuṭṭhānakusalatā, samādhissa kallatākusalatā* , samādhissa gocarakusalatā, samādhissa abhinīhārakusalatā.
Seven kinds of concentration: skill in concentration, skill in entering concentration, skill in maintaining concentration, skill in emerging from concentration, skill in the readiness of concentration, skill in the range of concentration, skill in directing concentration.
Bảy loại định – sự khéo léo trong định (samādhi), sự khéo léo trong nhập định (samāpatti), sự khéo léo trong an trú định, sự khéo léo trong xuất định, sự khéo léo trong sự thích ứng của định (kallatā), sự khéo léo trong đối tượng của định (gocara), sự khéo léo trong việc hướng tâm đến định (abhinīhāra).
Aṭṭha samādhī – pathavīkasiṇavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, āpokasiṇavasena…pe… tejokasiṇavasena… vāyokasiṇavasena… nīlakasiṇavasena… pītakasiṇavasena… lohitakasiṇavasena… odātakasiṇavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi.
Eight kinds of concentration: one-pointedness and non-distraction of mind by way of the earth kasiṇa…pe… by way of the water kasiṇa… by way of the fire kasiṇa… by way of the air kasiṇa… by way of the blue kasiṇa… by way of the yellow kasiṇa… by way of the red kasiṇa… by way of the white kasiṇa.
Tám loại định – sự nhất tâm và không tán loạn của tâm do địa biến xứ (pathavīkasiṇa), do thủy biến xứ (āpokasiṇa)… do hỏa biến xứ (tejokasiṇa)… do phong biến xứ (vāyokasiṇa)… do sắc xanh biến xứ (nīlakasiṇa)… do sắc vàng biến xứ (pītakasiṇa)… do sắc đỏ biến xứ (lohitakasiṇa)… do sắc trắng biến xứ (odātakasiṇa).
Nava samādhī – rūpāvacaro samādhi atthi hīno, atthi majjhomo, atthi paṇīto; arūpāvacaro samādhi atthi hīno, atthi majjhomo, atthi paṇīto; suññato samādhi, animitto samādhi, appaṇihito samādhi.
Nine kinds of concentration: the rūpāvacara concentration is inferior, is medium, is refined; the arūpāvacara concentration is inferior, is medium, is refined; the void concentration, the signless concentration, the desireless concentration.
Chín loại định – định thuộc cõi Sắc (rūpāvacara) có loại hạ liệt, có loại trung bình, có loại thù thắng; định thuộc cõi Vô Sắc (arūpāvacara) có loại hạ liệt, có loại trung bình, có loại thù thắng; định Không (suññato), định Vô Tướng (animitto), định Vô Nguyện (appaṇihito).
Dasa samādhī – uddhumātakasaññāvasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, vinīlakasaññāvasena…pe… vipubbakasaññāvasena… vicchiddakasaññāvasena… vikkhāyitakasaññāvasena… vikkhittakasaññāvasena… hatavikkhittakasaññāvasena… lohitakasaññāvasena… puḷavakasaññāvasena* … aṭṭhikasaññāvasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi.
Ten kinds of samādhi: samādhi, which is the one-pointedness and unagitated state of mind by means of the perception of a bloated corpse; by means of the perception of a discolored corpse…; by means of the perception of a festering corpse…; by means of the perception of a dissected corpse…; by means of the perception of a gnawed corpse…; by means of the perception of a scattered corpse…; by means of the perception of a hacked and scattered corpse…; by means of the perception of a bloody corpse…; by means of the perception of a worm-infested corpse…; samādhi, which is the one-pointedness and unagitated state of mind by means of the perception of a skeletal corpse.
Mười loại định – sự nhất tâm và không tán loạn của tâm do tưởng xác trương phồng (uddhumātaka-saññā), do tưởng xác xanh bầm (vinīlaka-saññā)… do tưởng xác có mủ (vipubbaka-saññā)… do tưởng xác bị cắt xẻ (vicchiddaka-saññā)… do tưởng xác bị gặm nhấm (vikkhāyitaka-saññā)… do tưởng xác bị phân tán (vikkhittaka-saññā)… do tưởng xác bị chặt và phân tán (hatavikkhittaka-saññā)… do tưởng xác máu me (lohitaka-saññā)… do tưởng xác có giòi bọ (puḷavaka-saññā)… do tưởng xác xương khô (aṭṭhika-saññā).
Ime pañcapaññāsa samādhi.
These are the fifty-five kinds of samādhi.
Đây là năm mươi lăm loại định.
260
44. Api ca, pañcavīsati samādhissa samādhiṭṭhā – pariggahaṭṭhena samādhi, parivāraṭṭhena samādhi, paripūraṭṭhena samādhi, ekaggaṭṭhena samādhi, avikkhepaṭṭhena samādhi, avisāraṭṭhena samādhi, anāvilaṭṭhena samādhi, aniñjanaṭṭhena samādhi, vimuttaṭṭhena samādhi, ekattupaṭṭhānavasena cittassa ṭhitattā samādhi, samaṃ esatīti samādhi, visamaṃ nesatīti samādhi, samaṃ esitattā samādhi, visamaṃ nesitattā samādhi, samaṃ ādiyatīti samādhi, visamaṃ nādiyatīti samādhi, samaṃ ādinnattā samādhi, visamaṃ anādinnattā samādhi, samaṃ paṭipajjatīti samādhi, visamaṃ nappaṭipajjatīti samādhi, samaṃ paṭipannattā samādhi, visamaṃ nappaṭipannattā samādhi, samaṃ jhāyatīti samādhi, visamaṃ jhāpetīti samādhi, samaṃ jhātattā samādhi, visamaṃ jhāpitattā samādhi, samo ca hito ca sukho cāti samādhi.
44. Furthermore, there are twenty-five modes of samādhi: samādhi by way of comprehension; samādhi by way of surrounding; samādhi by way of fulfillment; samādhi by way of one-pointedness; samādhi by way of unagitation; samādhi by way of non-diffusion; samādhi by way of uncloudedness; samādhi by way of immobility; samādhi by way of liberation; samādhi by reason of the mind's steadfastness through its presentation as one; samādhi because it seeks equality; samādhi because it does not seek inequality; samādhi by reason of seeking equality; samādhi by reason of not seeking inequality; samādhi because it takes up equality; samādhi because it does not take up inequality; samādhi by reason of taking up equality; samādhi by reason of not taking up inequality; samādhi because it proceeds equally; samādhi because it does not proceed unequally; samādhi by reason of having proceeded equally; samādhi by reason of not having proceeded unequally; samādhi because it meditates equally; samādhi because it burns away inequality; samādhi by reason of having meditated equally; samādhi by reason of having burned away inequality; samādhi because it is equal, beneficial, and pleasant.
44. Hơn nữa, có hai mươi lăm phương diện của định: định theo nghĩa là sự thâu tóm (pariggaha), định theo nghĩa là sự tùy tùng (parivāra), định theo nghĩa là sự viên mãn (paripūra), định theo nghĩa là sự nhất tâm (ekagga), định theo nghĩa là sự không tán loạn (avikkhepa), định theo nghĩa là sự không lan man (avisāra), định theo nghĩa là sự không vẩn đục (anāvila), định theo nghĩa là sự không lay động (aniñjana), định theo nghĩa là sự giải thoát (vimutta), định theo nghĩa là sự an trú của tâm do sự hiện khởi của tính nhất thể (ekattupaṭṭhāna); định là cái tìm kiếm sự quân bình (samaṃ esati); định là cái không tìm kiếm sự bất quân bình (visamaṃ nesati); định là do đã tìm kiếm sự quân bình (samaṃ esitattā); định là do đã không tìm kiếm sự bất quân bình (visamaṃ nesitattā); định là cái nắm giữ sự quân bình (samaṃ ādiyati); định là cái không nắm giữ sự bất quân bình (visamaṃ nādiyati); định là do đã nắm giữ sự quân bình (samaṃ ādinnattā); định là do đã không nắm giữ sự bất quân bình (visamaṃ anādinnattā); định là cái thực hành sự quân bình (samaṃ paṭipajjati); định là cái không thực hành sự bất quân bình (visamaṃ nappaṭipajjati); định là do đã thực hành sự quân bình (samaṃ paṭipannattā); định là do đã không thực hành sự bất quân bình (visamaṃ nappaṭipannattā); định là cái thiền định một cách quân bình (samaṃ jhāyati); định là cái làm cháy rụi sự bất quân bình (visamaṃ jhāpeti); định là do đã thiền định một cách quân bình (samaṃ jhātattā); định là do đã làm cháy rụi sự bất quân bình (visamaṃ jhāpitattā); định là cái quân bình, lợi ích và an lạc (samo ca hito ca sukho cāti).
Ime pañcavīsati samādhissa samādhiṭṭhā.
These are the twenty-five modes of samādhi.
Đây là hai mươi lăm phương diện của định.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, and wisdom by way of discerning.
Do nghĩa là sự biết, đó là tuệ (ñāṇa); do nghĩa là sự hiểu rõ, đó là trí tuệ (paññā).
Tena vuccati – ‘‘saṃvaritvā samādahane paññā samādhibhāvanāmaye ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘The wisdom in restraining and concentrating is the knowledge born of the development of samādhi.’’
Vì thế người ta nói: “Trí tuệ trong việc chế ngự và an định là tuệ phát sinh từ sự tu tập định (samādhibhāvanāmayañāṇa).”
261
Samādhibhāvanāmayañāṇaniddeso tatiyo.
The Third Section: Exposition of the Knowledge Born of the Development of Samādhi.
Phần giải thích tuệ phát sinh từ sự tu tập định là phần thứ ba.
262
4. Dhammaṭṭhitiñāṇaniddeso
4. Exposition of the Knowledge of the Stability of Phenomena (Dhammaṭṭhitiñāṇa)
4. Phần giải thích tuệ về sự an trú của Pháp (Dhammaṭṭhitiñāṇa)
263
45. Kathaṃ paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ?
45. How is the wisdom in discerning conditions the knowledge of the stability of phenomena?
45. Trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là tuệ về sự an trú của Pháp như thế nào?
Avijjā saṅkhārānaṃ uppādaṭṭhiti ca pavattaṭṭhiti ca nimittaṭṭhiti ca āyūhanaṭṭhiti ca saññogaṭṭhiti ca palibodhaṭṭhiti ca samudayaṭṭhiti ca hetuṭṭhiti ca paccayaṭṭhiti ca.
Ignorance is the condition for formations by way of arising, by way of occurrence, by way of sign, by way of accumulation, by way of conjunction, by way of obstruction, by way of origin, by way of root, and by way of condition.
Vô minh (avijjā) là duyên cho các hành (saṅkhāra) theo nghĩa là sự khởi sinh, sự tiếp diễn, sự biểu hiện, sự tích lũy, sự kết hợp, sự ràng buộc, sự tập khởi, nhân và duyên.
Imehi navahākārehi avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā.
By these nine modes, ignorance is the condition, and formations are conditionally arisen.
Bằng chín phương diện này, vô minh là duyên, các hành là pháp do duyên sinh.
Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Since both these phenomena are conditionally arisen, the wisdom in discerning conditions is the knowledge of the stability of phenomena.
Cả hai pháp này đều là pháp do duyên sinh – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là tuệ về sự an trú của Pháp.
Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ avijjā saṅkhārānaṃ uppādaṭṭhiti ca pavattaṭṭhiti ca nimittaṭṭhiti ca āyūhanaṭṭhiti ca saññogaṭṭhiti ca palibodhaṭṭhiti ca samudayaṭṭhiti ca hetuṭṭhiti ca paccayaṭṭhiti ca.
Even in the past… even in the future, ignorance is the condition for formations by way of arising, by way of occurrence, by way of sign, by way of accumulation, by way of conjunction, by way of obstruction, by way of origin, by way of root, and by way of condition.
Trong thời quá khứ… và trong thời vị lai, vô minh là duyên cho các hành theo nghĩa là sự khởi sinh, sự tiếp diễn, sự biểu hiện, sự tích lũy, sự kết hợp, sự ràng buộc, sự tập khởi, nhân và duyên.
Imehi navahākārehi avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā.
By these nine modes, ignorance is the condition, and formations are conditionally arisen.
Bằng chín phương diện này, vô minh là duyên, các hành là pháp do duyên sinh.
Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Since both these phenomena are conditionally arisen, the wisdom in discerning conditions is the knowledge of the stability of phenomena.
Cả hai pháp này đều là pháp do duyên sinh – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là tuệ về sự an trú của Pháp.
264
Saṅkhārā viññāṇassa…pe… viññāṇaṃ nāmarūpassa… nāmarūpaṃ saḷāyatanassa… saḷāyatanaṃ phassassa… phasso vedanāya… vedanā taṇhāya… taṇhā upādānassa… upādānaṃ bhavassa… bhavo jātiyā… jāti jarāmaraṇassa uppādaṭṭhiti ca pavattaṭṭhiti ca nimittaṭṭhiti ca āyūhanaṭṭhiti ca saññogaṭṭhiti ca palibodhaṭṭhiti ca samudayaṭṭhiti ca hetuṭṭhiti ca paccayaṭṭhiti ca.
Formations are the condition for consciousness…pe… consciousness for name-and-form… name-and-form for the six sense bases… the six sense bases for contact… contact for feeling… feeling for craving… craving for clinging… clinging for becoming… becoming for birth… birth for old age and death by way of arising, by way of occurrence, by way of sign, by way of accumulation, by way of conjunction, by way of obstruction, by way of origin, by way of root, and by way of condition.
Các hành là duyên cho thức (viññāṇa)… thức là duyên cho danh sắc (nāmarūpa)… danh sắc là duyên cho sáu xứ (saḷāyatana)… sáu xứ là duyên cho xúc (phassa)… xúc là duyên cho thọ (vedanā)… thọ là duyên cho ái (taṇhā)… ái là duyên cho thủ (upādāna)… thủ là duyên cho hữu (bhava)… hữu là duyên cho sinh (jāti)… sinh là duyên cho già và chết (jarāmaraṇa) theo nghĩa là sự khởi sinh, sự tiếp diễn, sự biểu hiện, sự tích lũy, sự kết hợp, sự ràng buộc, sự tập khởi, nhân và duyên.
Imehi navahākārehi jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ.
By these nine modes, birth is the condition, and old age and death are conditionally arisen.
Bằng chín phương diện này, sinh là duyên, già và chết là pháp do duyên sinh.
Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Since both these phenomena are conditionally arisen, the wisdom in discerning conditions is the knowledge of the stability of phenomena.
Cả hai pháp này đều là pháp do duyên sinh – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là tuệ về sự an trú của Pháp.
Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ jāti jarāmaraṇassa uppādaṭṭhiti ca pavattaṭṭhiti ca nimittaṭṭhiti ca āyūhanaṭṭhiti ca saññogaṭṭhiti ca palibodhaṭṭhiti ca samudayaṭṭhiti ca hetuṭṭhiti ca paccayaṭṭhiti ca.
Even in the past… even in the future, birth is the condition for old age and death by way of arising, by way of occurrence, by way of sign, by way of accumulation, by way of conjunction, by way of obstruction, by way of origin, by way of root, and by way of condition.
Trong thời quá khứ… và trong thời vị lai, sinh là duyên cho già và chết theo nghĩa là sự khởi sinh, sự tiếp diễn, sự biểu hiện, sự tích lũy, sự kết hợp, sự ràng buộc, sự tập khởi, nhân và duyên.
Imehi navahākārehi jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ.
By these nine modes, birth is the condition, and old age and death are conditionally arisen.
Bằng chín phương diện này, sinh là duyên, già và chết là pháp do duyên sinh.
Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
Since both these phenomena are conditionally arisen, the wisdom in discerning conditions is the knowledge of the stability of phenomena.
Cả hai pháp này đều là pháp do duyên sinh – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là tuệ về sự an trú của Pháp.
265
46. Avijjā hetu, saṅkhārā hetusamuppannā.
46. Ignorance is the cause, and formations are causally arisen.
46. Vô minh là nhân (hetu), các hành là pháp do nhân sinh (hetusamuppannā).
Ubhopete dhammā hetusamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are effects arisen from a cause”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều là pháp do nhân sinh – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là tuệ về sự an trú của Pháp.
Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ avijjā hetu, saṅkhārā hetusamuppannā.
In the past time… and in the future time, ignorance is the cause, formations are effects arisen from a cause.
Trong thời quá khứ… và trong thời vị lai, vô minh là nhân, các hành là pháp do nhân sinh.
Ubhopete dhammā hetusamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are effects arisen from a cause”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều là pháp do nhân sinh – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là tuệ về sự an trú của Pháp.
266
Saṅkhārā hetu, viññāṇaṃ hetusamuppannaṃ…pe… viññāṇaṃ hetu, nāmarūpaṃ hetusamuppannaṃ… nāmarūpaṃ hetu, saḷāyatanaṃ hetusamuppannaṃ… saḷāyatanaṃ hetu, phasso hetusamuppanno… phasso hetu, vedanā hetusamuppannā… vedanā hetu, taṇhā hetusamuppannā… taṇhā hetu, upādānaṃ hetusamuppannaṃ… upādānaṃ hetu, bhavo hetusamuppanno… bhavo hetu, jāti hetusamuppannā… jāti hetu, jarāmaraṇaṃ hetusamuppannaṃ.
Formations are the cause, consciousness is an effect arisen from a cause…pe… consciousness is the cause, name-and-form is an effect arisen from a cause… name-and-form is the cause, the six sense bases are effects arisen from a cause… the six sense bases are the cause, contact is an effect arisen from a cause… contact is the cause, feeling is an effect arisen from a cause… feeling is the cause, craving is an effect arisen from a cause… craving is the cause, clinging is an effect arisen from a cause… clinging is the cause, existence is an effect arisen from a cause… existence is the cause, birth is an effect arisen from a cause… birth is the cause, aging and death are effects arisen from a cause.
Các hành là nhân, thức là pháp do nhân sinh… thức là nhân, danh sắc là pháp do nhân sinh… danh sắc là nhân, sáu xứ là pháp do nhân sinh… sáu xứ là nhân, xúc là pháp do nhân sinh… xúc là nhân, thọ là pháp do nhân sinh… thọ là nhân, ái là pháp do nhân sinh… ái là nhân, thủ là pháp do nhân sinh… thủ là nhân, hữu là pháp do nhân sinh… hữu là nhân, sinh là pháp do nhân sinh… sinh là nhân, già và chết là pháp do nhân sinh.
Ubhopete dhammā hetusamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are effects arisen from a cause”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều do nhân duyên sinh khởi – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa.
Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ jāti hetu, jarāmaraṇaṃ hetusamuppannaṃ.
In the past time… and in the future time, birth is the cause, aging and death are effects arisen from a cause.
Cũng trong thời quá khứ… cũng trong thời vị lai, sinh là nhân, già chết là do nhân duyên sinh khởi.
Ubhopete dhammā hetusamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are effects arisen from a cause”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều do nhân duyên sinh khởi – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa.
267
Avijjā paṭiccā, saṅkhārā paṭiccasamuppannā.
Dependent on ignorance, formations arise.
Do vô minh duyên, các hành do duyên mà sinh khởi.
Ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are dependently arisen”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều do duyên mà sinh khởi – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa.
Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ avijjā paṭiccā, saṅkhārā paṭiccasamuppannā.
In the past time… and in the future time, dependent on ignorance, formations arise.
Cũng trong thời quá khứ… cũng trong thời vị lai, do vô minh duyên, các hành do duyên mà sinh khởi.
Ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are dependently arisen”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều do duyên mà sinh khởi – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa.
268
Saṅkhārā paṭiccā, viññāṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ…pe… viññāṇaṃ paṭiccā, nāmarūpaṃ paṭiccasamuppannaṃ… nāmarūpaṃ paṭiccā, saḷāyatanaṃ paṭiccasamuppannaṃ… saḷāyatanaṃ paṭiccā, phasso paṭiccasamuppanno… phasso paṭiccā, vedanā paṭiccasamuppannā… vedanā paṭiccā, taṇhā paṭiccasamuppannā… taṇhā paṭiccā, upādānaṃ paṭiccasamuppannaṃ… upādānaṃ paṭiccā, bhavo paṭiccasamuppanno… bhavo paṭiccā, jāti paṭiccasamuppannā… jāti paṭiccā, jarāmaraṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ.
Dependent on formations, consciousness arises…pe… dependent on consciousness, name-and-form arises… dependent on name-and-form, the six sense bases arise… dependent on the six sense bases, contact arises… dependent on contact, feeling arises… dependent on feeling, craving arises… dependent on craving, clinging arises… dependent on clinging, existence arises… dependent on existence, birth arises… dependent on birth, aging and death arise.
Do các hành duyên, thức do duyên mà sinh khởi…pe… do thức duyên, danh sắc do duyên mà sinh khởi… do danh sắc duyên, sáu xứ do duyên mà sinh khởi… do sáu xứ duyên, xúc do duyên mà sinh khởi… do xúc duyên, thọ do duyên mà sinh khởi… do thọ duyên, ái do duyên mà sinh khởi… do ái duyên, thủ do duyên mà sinh khởi… do thủ duyên, hữu do duyên mà sinh khởi… do hữu duyên, sinh do duyên mà sinh khởi… do sinh duyên, già chết do duyên mà sinh khởi.
Ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are dependently arisen”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều do duyên mà sinh khởi – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa.
Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ jāti paṭiccā, jarāmaraṇaṃ paṭiccasamuppannaṃ.
In the past time… and in the future time, dependent on birth, aging and death arise.
Cũng trong thời quá khứ… cũng trong thời vị lai, do sinh duyên, già chết do duyên mà sinh khởi.
Ubhopete dhammā paṭiccasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are dependently arisen”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều do duyên mà sinh khởi – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa.
269
Avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā.
Ignorance is a condition, formations are effects arisen from a condition.
Vô minh là duyên, các hành do duyên mà sinh khởi.
Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are effects arisen from a condition”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều do duyên mà sinh khởi – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa.
Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ avijjā paccayo, saṅkhārā paccayasamuppannā.
In the past time… and in the future time, ignorance is a condition, formations are effects arisen from a condition.
Cũng trong thời quá khứ… cũng trong thời vị lai, vô minh là duyên, các hành do duyên mà sinh khởi.
Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are effects arisen from a condition”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều do duyên mà sinh khởi – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa.
270
Saṅkhārā paccayā, viññāṇaṃ paccayasamuppannaṃ…pe… viññāṇaṃ paccayo, nāmarūpaṃ paccayasamuppannaṃ… nāmarūpaṃ paccayo, saḷāyatanaṃ paccayasamuppannaṃ… saḷāyatanaṃ paccayo, phasso paccayasamuppanno… phasso paccayo, vedanā paccayasamuppannā… vedanā paccayo, taṇhā paccayasamuppannā… taṇhā paccayo, upādānaṃ paccayasamuppannaṃ… upādānaṃ paccayo, bhavo paccayasamuppanno… bhavo paccayo, jāti paccayasamuppannā… jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ.
Formations are a condition, consciousness is an effect arisen from a condition…pe… consciousness is a condition, name-and-form is an effect arisen from a condition… name-and-form is a condition, the six sense bases are effects arisen from a condition… the six sense bases are a condition, contact is an effect arisen from a condition… contact is a condition, feeling is an effect arisen from a condition… feeling is a condition, craving is an effect arisen from a condition… craving is a condition, clinging is an effect arisen from a condition… clinging is a condition, existence is an effect arisen from a condition… existence is a condition, birth is an effect arisen from a condition… birth is a condition, aging and death are effects arisen from a condition.
Các hành là duyên, thức do duyên mà sinh khởi…pe… thức là duyên, danh sắc do duyên mà sinh khởi… danh sắc là duyên, sáu xứ do duyên mà sinh khởi… sáu xứ là duyên, xúc do duyên mà sinh khởi… xúc là duyên, thọ do duyên mà sinh khởi… thọ là duyên, ái do duyên mà sinh khởi… ái là duyên, thủ do duyên mà sinh khởi… thủ là duyên, hữu do duyên mà sinh khởi… hữu là duyên, sinh do duyên mà sinh khởi… sinh là duyên, già chết do duyên mà sinh khởi.
Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are effects arisen from a condition”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều do duyên mà sinh khởi – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa.
Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ jāti paccayo, jarāmaraṇaṃ paccayasamuppannaṃ.
In the past time… and in the future time, birth is a condition, aging and death are effects arisen from a condition.
Cũng trong thời quá khứ… cũng trong thời vị lai, sinh là duyên, già chết do duyên mà sinh khởi.
Ubhopete dhammā paccayasamuppannāti – paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ.
“Both these phenomena are effects arisen from a condition”—wisdom in comprehending conditions is dhammaṭṭhitiñāṇa.
Cả hai pháp này đều do duyên mà sinh khởi – trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa.
271
47. Purimakammabhavasmiṃ moho avijjā, āyūhanā saṅkhārā, nikanti taṇhā, upagamanaṃ upādānaṃ, cetanā bhavo.
47. In the past kamma-existence, delusion is ignorance; striving is formations; attachment is craving; approaching is clinging; volition is existence.
47. Trong nghiệp hữu quá khứ, si mê là vô minh, tích tập là các hành, ưa thích là ái, chấp thủ là thủ, tác ý là hữu.
Ime pañca dhammā purimakammabhavasmiṃ idha paṭisandhiyā paccayā.
These five phenomena in the past kamma-existence are conditions for rebirth here.
Năm pháp này trong nghiệp hữu quá khứ là duyên cho tái sinh ở đây.
Idha paṭisandhi viññāṇaṃ, okkanti nāmarūpaṃ, pasādo āyatanaṃ, phuṭṭho phasso, vedayitaṃ vedanā.
In this present existence, rebirth-consciousness is viññāṇa; descent is nāmarūpa; sensitivity is āyatana; contact is phassa; feeling is vedanā.
Ở đây, tái sinh là thức, nhập thai là danh sắc, tịnh tín là xứ, xúc chạm là xúc, cảm nhận là thọ.
Ime pañca dhammā idhupapattibhavasmiṃ purekatassa kammassa paccayā.
These five phenomena in this present existence (upapattibhava) are conditions for the kamma done previously.
Năm pháp này trong sinh hữu ở đây là duyên cho nghiệp đã làm trước đó.
Idha paripakkattā āyatanānaṃ moho avijjā, āyūhanā saṅkhārā, nikanti taṇhā upagamanaṃ upādānaṃ, cetanā bhavo.
In this present existence, due to the maturity of the āyatanas, delusion is avijjā; striving is saṅkhārā; clinging is taṇhā; approaching is upādāna; volition is bhava.
Ở đây, do các xứ đã chín muồi, si mê là vô minh, tích tập là các hành, ưa thích là ái, chấp thủ là thủ, tác ý là hữu.
Ime pañca dhammā idha kammabhavasmiṃ āyatiṃ paṭisandhiyā paccayā.
These five phenomena in this present existence (kammabhava) are conditions for rebirth in the future.
Năm pháp này trong nghiệp hữu ở đây là duyên cho tái sinh trong tương lai.
Āyatiṃ paṭisandhi viññāṇaṃ, okkanti nāmarūpaṃ, pasādo āyatanaṃ, phuṭṭho phasso, vedayitaṃ vedanā.
In the future, rebirth-consciousness is viññāṇa; descent is nāmarūpa; sensitivity is āyatana; contact is phassa; feeling is vedanā.
Tái sinh trong tương lai là thức, nhập thai là danh sắc, tịnh tín là xứ, xúc chạm là xúc, cảm nhận là thọ.
Ime pañca dhammā āyatiṃ upapattibhavasmiṃ idha katassa kammassa paccayā.
These five phenomena in the future existence (upapattibhava) are conditions for the kamma done in this present existence.
Năm pháp này trong sinh hữu tương lai là duyên cho nghiệp đã làm ở đây.
Itime catusaṅkhepe tayo addhe tisandhiṃ vīsatiyā ākārehi paṭiccasamuppādaṃ jānāti passati aññāti paṭivijjhati.
Thus, one understands, sees, discerns, and penetrates Dependent Origination (Paṭiccasamuppāda) in these four sections, three periods, three connections, and twenty aspects.
Như vậy, người ấy biết, thấy, hiểu rõ, và thấu triệt sự duyên khởi với bốn tóm lược, ba thời kỳ, ba mối nối và hai mươi phương diện này.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
This knowledge is ñāṇa in the sense of knowing, and paññā in the sense of discerning.
Do nghĩa là biết nên đó là ñāṇa (trí), do nghĩa là hiểu rõ nên đó là paññā (tuệ).
Tena vuccati – ‘‘paccayapariggahe paññā dhammaṭṭhitiñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘The wisdom that discerns conditions is Dhammaṭṭhitiñāṇa.’’
Vì vậy, được gọi là – “trí tuệ trong việc thâu tóm các duyên là Dhammaṭṭhitiñāṇa”.
272
Dhammaṭṭhitiñāṇaniddeso catuttho.
The Exposition of Dhammaṭṭhitiñāṇa, the Fourth.
Phần giải thích về Dhammaṭṭhitiñāṇa là thứ tư.
273
5. Sammasanañāṇaniddeso
5. Exposition of Sammasanañāṇa
5. Phần giải thích về Sammasanañāṇa
274
48. Kathaṃ atītānāgatapaccuppannānaṃ dhammānaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ?
How is the wisdom that discerns in the comprehension of past, future, and present phenomena Sammasanañāṇa?
Trí tuệ trong việc thâu tóm các pháp quá khứ, vị lai và hiện tại là Sammasanañāṇa như thế nào?
275
Yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ aniccato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, dukkhato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, anattato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ.
Whatever rūpa, past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or excellent, far or near, all rūpa is discerned as impermanent—this is one discernment; it is discerned as suffering—this is one discernment; it is discerned as non-self—this is one discernment.
Bất cứ sắc nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, hạ liệt hay thù thắng, xa hay gần, tất cả sắc đều được phân định là vô thường – đó là một sự thâu tóm; được phân định là khổ – đó là một sự thâu tóm; được phân định là vô ngã – đó là một sự thâu tóm.
276
Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ aniccato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, dukkhato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, anattato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ.
Whatever vedanā…pe… whatever saññā… whatever saṅkhārā… whatever viññāṇa, past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or excellent, far or near, all viññāṇa is discerned as impermanent—this is one discernment; it is discerned as suffering—this is one discernment; it is discerned as non-self—this is one discernment.
Bất cứ thọ nào…pe… bất cứ tưởng nào… bất cứ hành nào… bất cứ thức nào, quá khứ, vị lai, hiện tại, nội hay ngoại, thô hay tế, hạ liệt hay thù thắng, xa hay gần, tất cả thức đều được phân định là vô thường – đó là một sự thâu tóm; được phân định là khổ – đó là một sự thâu tóm; được phân định là vô ngã – đó là một sự thâu tóm.
277
Cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, dukkhato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ, anattato vavattheti ekaṃ sammasanaṃ.
Eye…pe… aging-and-death, past, future, or present, is discerned as impermanent—this is one discernment; it is discerned as suffering—this is one discernment; it is discerned as non-self—this is one discernment.
Mắt…pe… già chết, quá khứ, vị lai, hiện tại, được phân định là vô thường – đó là một sự thâu tóm; được phân định là khổ – đó là một sự thâu tóm; được phân định là vô ngã – đó là một sự thâu tóm.
278
Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena anattā asārakaṭṭhenāti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
The wisdom that discerns in the comprehension of rūpa, past, future, or present, as impermanent in the sense of decay, as suffering in the sense of fear, and as non-self in the sense of being without essence, is Sammasanañāṇa.
Sắc, quá khứ, vị lai, hiện tại, là vô thường theo nghĩa hoại diệt, là khổ theo nghĩa đáng sợ, là vô ngã theo nghĩa không có cốt lõi – trí tuệ trong việc tóm tắt và phân định như vậy là Sammasanañāṇa.
Vedanā…pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… viññāṇaṃ…pe… cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenāti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Vedanā…pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… viññāṇa…pe… eye…pe… aging-and-death, past, future, or present, as impermanent in the sense of decay, as suffering in the sense of fear, and as non-self in the sense of being without essence, is Sammasanañāṇa.
Thọ…pe… tưởng…pe… các hành…pe… thức…pe… mắt…pe… già chết, quá khứ, vị lai, hiện tại, là vô thường theo nghĩa hoại diệt, là khổ theo nghĩa đáng sợ, là vô ngã theo nghĩa không có cốt lõi – trí tuệ trong việc tóm tắt và phân định như vậy là Sammasanañāṇa.
279
Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
The wisdom that discerns in the comprehension of rūpa, past, future, or present, as impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to vanishing, subject to dispassion, subject to cessation, is Sammasanañāṇa.
Sắc, quá khứ, vị lai, hiện tại, là vô thường, là hữu vi, là duyên khởi, là pháp hoại diệt, là pháp biến mất, là pháp ly tham, là pháp đoạn diệt – trí tuệ trong việc tóm tắt và phân định như vậy là Sammasanañāṇa.
Vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ… cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇa… eye…pe… aging-and-death, past, future, or present, as impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to vanishing, subject to dispassion, subject to cessation, is Sammasanañāṇa.
Thọ…pe… tưởng… các hành… thức… mắt…pe… già chết, quá khứ, vị lai, hiện tại, là vô thường, là hữu vi, là duyên khởi, là pháp hoại diệt, là pháp biến mất, là pháp ly tham, là pháp đoạn diệt – trí tuệ trong việc tóm tắt và phân định như vậy là Sammasanañāṇa.
280
Jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
The wisdom that discerns in the comprehension that aging-and-death arises conditioned by birth, and if there is no birth, there is no aging-and-death, is Sammasanañāṇa.
Do sinh duyên già chết, khi không có sinh thì không có già chết – trí tuệ trong việc tóm tắt và phân định như vậy là Sammasanañāṇa.
Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, asati jātiyā natthi jarāmaraṇanti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Also in the past… also in the future, aging-and-death arises conditioned by birth, and if there is no birth, there is no aging-and-death—the wisdom that discerns in this comprehension is Sammasanañāṇa.
Cũng trong thời quá khứ… cũng trong thời vị lai, do sinh duyên già chết, khi không có sinh thì không có già chết – trí tuệ trong việc tóm tắt và phân định như vậy là Sammasanañāṇa.
Bhavapaccayā jāti, asati…pe… upādānapaccayā bhavo, asati…pe… taṇhāpaccayā upādānaṃ, asati…pe… vedanāpaccayā taṇhā, asati…pe… phassapaccayā vedanā, asati…pe… saḷāyatanapaccayā phasso, asati…pe… nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, asati…pe… viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, asati…pe… saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, asati…pe… avijjāpaccayā saṅkhārā, asati avijjāya natthi saṅkhārāti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
Bhava is conditioned by upādāna, if there is no bhava…pe… upādāna is conditioned by taṇhā, if there is no upādāna…pe… taṇhā is conditioned by vedanā, if there is no taṇhā…pe… vedanā is conditioned by phassa, if there is no vedanā…pe… phassa is conditioned by the six sense bases, if there is no phassa…pe… the six sense bases are conditioned by nāmarūpa, if there are no six sense bases…pe… nāmarūpa is conditioned by viññāṇa, if there is no nāmarūpa…pe… viññāṇa is conditioned by saṅkhārā, if there is no viññāṇa…pe… saṅkhārā are conditioned by avijjā, if there is no avijjā, there are no saṅkhārā—the wisdom that discerns in this comprehension is Sammasanañāṇa.
Do hữu (bhava) mà có sinh (jāti); khi không có…pe… do chấp thủ (upādāna) mà có hữu; khi không có…pe… do ái (taṇhā) mà có chấp thủ; khi không có…pe… do thọ (vedanā) mà có ái; khi không có…pe… do xúc (phassa) mà có thọ; khi không có…pe… do sáu xứ (saḷāyatana) mà có xúc; khi không có…pe… do danh sắc (nāmarūpa) mà có sáu xứ; khi không có…pe… do thức (viññāṇa) mà có danh sắc; khi không có…pe… do hành (saṅkhāra) mà có thức; khi không có…pe… do vô minh (avijjā) mà có hành; khi vô minh không có thì hành cũng không có—đó là tuệ (paññā) trong việc phân định (vavatthāna) và quán sát (sammasanañāṇa) một cách tóm tắt.
Atītampi addhānaṃ… anāgatampi addhānaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā, asati avijjāya natthi saṅkhārāti saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ.
In the past also… in the future also, due to the condition of ignorance, volitional formations arise; if there is no ignorance, volitional formations do not exist—thus, the wisdom that defines by summarizing is comprehension knowledge (sammasana-ñāṇa).
Trong thời quá khứ… và trong thời vị lai, do vô minh mà có hành; khi vô minh không có thì hành cũng không có—đó là tuệ trong việc phân định và quán sát một cách tóm tắt.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge (ñāṇa) by way of knowing, and wisdom (paññā) by way of knowing distinctly.
Do sự hiểu biết nên gọi là trí (ñāṇa), do sự hiểu rõ nên gọi là tuệ (paññā).
Tena vuccati – ‘‘atītānāgatapaccuppannānaṃ dhammānaṃ saṅkhipitvā vavatthāne paññā sammasane ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “‘The wisdom that defines by summarizing the past, future, and present phenomena is comprehension knowledge (sammasana-ñāṇa).’”
Vì lẽ đó mà nói rằng: “Đó là tuệ trong việc phân định và quán sát một cách tóm tắt các pháp trong quá khứ, vị lai và hiện tại, là trí.”
281
Sammasanañāṇaniddeso pañcamo.
The Fifth Section: Elucidation of Comprehension Knowledge (Sammasana-ñāṇa).
Chương giải thích Sammasanañāṇa thứ năm.
282
6. Udayabbayañāṇaniddeso
6. Elucidation of Knowledge of Arising and Passing Away (Udayabbaya-ñāṇa)
6. Chương giải thích Udayabbayañāṇa
283
49. Kathaṃ paccuppannānaṃ dhammānaṃ vipariṇāmānupassane paññā udayabbayānupassane ñāṇaṃ?
How is the wisdom that observes the change of present phenomena, knowledge that observes arising and passing away (udayabbaya-ñāṇa)?
49. Làm thế nào tuệ trong việc quán sát sự biến đổi (vipariṇāmānupassana) của các pháp hiện tại lại là trí trong việc quán sát sự sinh diệt (udayabbayānupassana)?
Jātaṃ rūpaṃ paccuppannaṃ, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāmalakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ.
Form (rūpa) that has arisen is present; its characteristic of arising is udaya (arising), its characteristic of change is vaya (passing away), and the observation (anupassanā) is knowledge (ñāṇa).
Sắc (rūpa) đã sinh là hiện tại; đặc tính sinh khởi của nó là sự sinh (udaya), đặc tính biến hoại của nó là sự diệt (vaya), sự quán sát đó là trí.
Jātā vedanā…pe… jātā saññā… jātā saṅkhārā… jātaṃ viññāṇaṃ… jātaṃ cakkhu…pe… jāto bhavo paccuppanno, tassa nibbattilakkhaṇaṃ udayo, vipariṇāmalakkhaṇaṃ vayo, anupassanā ñāṇaṃ.
Feeling (vedanā) that has arisen… perception (saññā) that has arisen… volitional formations (saṅkhārā) that have arisen… consciousness (viññāṇa) that has arisen… eye (cakkhu) that has arisen… becoming (bhava) that has arisen is present; its characteristic of arising is udaya, its characteristic of change is vaya, and the observation is knowledge.
Thọ (vedanā) đã sinh…pe… tưởng (saññā) đã sinh… hành (saṅkhāra) đã sinh… thức (viññāṇa) đã sinh… mắt (cakkhu) đã sinh…pe… hữu (bhava) đã sinh là hiện tại; đặc tính sinh khởi của nó là sự sinh, đặc tính biến hoại của nó là sự diệt, sự quán sát đó là trí.
284
50. Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati?
When one observes the arising of the five aggregates, how many characteristics does one observe? When one observes the passing away, how many characteristics does one observe? When one observes both arising and passing away, how many characteristics does one observe?
50. Khi quán sát sự sinh của năm uẩn, người ấy thấy bao nhiêu đặc tính? Khi quán sát sự diệt, người ấy thấy bao nhiêu đặc tính? Khi quán sát sự sinh diệt, người ấy thấy bao nhiêu đặc tính?
Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati; udayabbayaṃ passanto paññāsa lakkhaṇāni passati.
When one observes the arising of the five aggregates, one observes twenty-five characteristics; when one observes the passing away, one observes twenty-five characteristics; when one observes both arising and passing away, one observes fifty characteristics.
Khi quán sát sự sinh của năm uẩn, người ấy thấy hai mươi lăm đặc tính; khi quán sát sự diệt, người ấy thấy hai mươi lăm đặc tính; khi quán sát sự sinh diệt, người ấy thấy năm mươi đặc tính.
285
Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati?
When one observes the arising of the aggregate of form (rūpakkhandha), how many characteristics does one observe? When one observes the passing away, how many characteristics does one observe? When one observes both arising and passing away, how many characteristics does one observe?
Khi quán sát sự sinh của sắc uẩn, người ấy thấy bao nhiêu đặc tính? Khi quán sát sự diệt, người ấy thấy bao nhiêu đặc tính? Khi quán sát sự sinh diệt, người ấy thấy bao nhiêu đặc tính?
Vedanākkhandhassa…pe… saññākkhandhassa…pe… saṅkhārakkhandhassa…pe… viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati?
When one observes the arising of the aggregate of feeling (vedanākkhandha)… perception (saññākkhandha)… volitional formations (saṅkhārakkhandha)… consciousness (viññāṇakkhandha), how many characteristics does one observe? When one observes the passing away, how many characteristics does one observe? When one observes both arising and passing away, how many characteristics does one observe?
Khi quán sát sự sinh của thọ uẩn…pe… tưởng uẩn…pe… hành uẩn…pe… thức uẩn, người ấy thấy bao nhiêu đặc tính? Khi quán sát sự diệt, người ấy thấy bao nhiêu đặc tính? Khi quán sát sự sinh diệt, người ấy thấy bao nhiêu đặc tính?
Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati; udayabbayaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.
When one observes the arising of the aggregate of form, one observes five characteristics; when one observes the passing away, one observes five characteristics; when one observes both arising and passing away, one observes ten characteristics.
Khi quán sát sự sinh của sắc uẩn, người ấy thấy năm đặc tính; khi quán sát sự diệt, người ấy thấy năm đặc tính; khi quán sát sự sinh diệt, người ấy thấy mười đặc tính.
Vedanākkhandhassa…pe… saññākkhandhassa… saṅkhārakkhandhassa… viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañca lakkhaṇāni passati; udayabbayaṃ passanto dasa lakkhaṇāni passati.
When one observes the arising of the aggregate of feeling… perception… volitional formations… consciousness, one observes five characteristics; when one observes the passing away, one observes five characteristics; when one observes both arising and passing away, one observes ten characteristics.
Khi quán sát sự sinh của thọ uẩn…pe… tưởng uẩn… hành uẩn… thức uẩn, người ấy thấy năm đặc tính; khi quán sát sự diệt, người ấy thấy năm đặc tính; khi quán sát sự sinh diệt, người ấy thấy mười đặc tính.
286
Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati?
When one observes the arising of the aggregate of form, which five characteristics does one observe?
Khi quán sát sự sinh của sắc uẩn, người ấy thấy năm đặc tính nào?
Avijjāsamudayā rūpasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati.
“Due to the arising of ignorance, the arising of form occurs”—thus, one observes the arising of the aggregate of form by way of the arising of its condition.
“Do vô minh sinh mà sắc sinh” — người ấy quán sát sự sinh của sắc uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Taṇhāsamudayā rūpasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati.
“Due to the arising of craving, the arising of form occurs”—thus, one observes the arising of the aggregate of form by way of the arising of its condition.
“Do ái sinh mà sắc sinh” — người ấy quán sát sự sinh của sắc uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Kammasamudayā rūpasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati.
“Due to the arising of kamma, the arising of form occurs”—thus, one observes the arising of the aggregate of form by way of the arising of its condition.
“Do nghiệp sinh mà sắc sinh” — người ấy quán sát sự sinh của sắc uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Āhārasamudayā rūpasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena rūpakkhandhassa udayaṃ passati.
“Due to the arising of nutriment, the arising of form occurs”—thus, one observes the arising of the aggregate of form by way of the arising of its condition.
“Do vật thực sinh mà sắc sinh” — người ấy quán sát sự sinh của sắc uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Nibbattilakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa udayaṃ passati.
Even by observing the characteristic of arising, one observes the arising of the aggregate of form.
Khi quán sát đặc tính sinh khởi, người ấy cũng quán sát sự sinh của sắc uẩn.
Rūpakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.
When one observes the arising of the aggregate of form, one observes these five characteristics.
Khi quán sát sự sinh của sắc uẩn, người ấy thấy năm đặc tính này.
287
Vayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati?
When one observes the passing away, which five characteristics does one observe?
Khi quán sát sự diệt, người ấy thấy năm đặc tính nào?
Avijjānirodhā rūpanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati.
“Due to the cessation of ignorance, the cessation of form occurs”—thus, one observes the passing away of the aggregate of form by way of the cessation of its condition.
“Do vô minh diệt mà sắc diệt” — người ấy quán sát sự diệt của sắc uẩn theo ý nghĩa sự diệt của duyên.
Taṇhānirodhā rūpanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati.
“Due to the cessation of craving, the cessation of form occurs”—thus, one observes the passing away of the aggregate of form by way of the cessation of its condition.
“Do ái diệt mà sắc diệt” — người ấy quán sát sự diệt của sắc uẩn theo ý nghĩa sự diệt của duyên.
Kammanirodhā rūpanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati.
“Due to the cessation of kamma, the cessation of form occurs”—thus, one observes the passing away of the aggregate of form by way of the cessation of its condition.
“Do nghiệp diệt mà sắc diệt” — người ấy quán sát sự diệt của sắc uẩn theo ý nghĩa sự diệt của duyên.
Āhāranirodhā rūpanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena rūpakkhandhassa vayaṃ passati.
“Due to the cessation of nutriment, the cessation of form occurs”—thus, one observes the passing away of the aggregate of form by way of the cessation of its condition.
“Do vật thực diệt mà sắc diệt” — người ấy quán sát sự diệt của sắc uẩn theo ý nghĩa sự diệt của duyên.
Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passantopi rūpakkhandhassa vayaṃ passati.
Even by observing the characteristic of change, one observes the passing away of the aggregate of form.
Khi quán sát đặc tính biến hoại, người ấy cũng quán sát sự diệt của sắc uẩn.
Rūpakkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.
When one observes the passing away of the aggregate of form, one observes these five characteristics.
Khi quán sát sự diệt của sắc uẩn, người ấy thấy năm đặc tính này.
Udayabbayaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.
When one observes both arising and passing away, one observes these ten characteristics.
Khi quán sát sự sinh diệt, người ấy thấy mười đặc tính này.
288
Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati?
When one observes the arising of the aggregate of feeling, which five characteristics does one observe?
Khi quán sát sự sinh của thọ uẩn, người ấy thấy năm đặc tính nào?
Avijjāsamudayā vedanāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati.
“Due to the arising of ignorance, the arising of feeling occurs”—thus, one observes the arising of the aggregate of feeling by way of the arising of its condition.
“Do vô minh sinh mà thọ sinh” — người ấy quán sát sự sinh của thọ uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Taṇhāsamudayā vedanāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati.
"From the arising of craving, there is the arising of feeling"—he sees the arising of the feeling aggregate in the sense of the arising of its condition.
“Do ái sinh mà thọ sinh” — người ấy quán sát sự sinh của thọ uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Kammasamudayā vedanāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati.
"From the arising of kamma, there is the arising of feeling"—he sees the arising of the feeling aggregate in the sense of the arising of its condition.
“Do nghiệp sinh mà thọ sinh” — người ấy quán sát sự sinh của thọ uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Phassasamudayā vedanāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vedanākkhandhassa udayaṃ passati.
"From the arising of contact, there is the arising of feeling"—he sees the arising of the feeling aggregate in the sense of the arising of its condition.
“Do xúc sinh mà thọ sinh” — người ấy quán sát sự sinh của thọ uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Nibbattilakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa udayaṃ passati.
Even seeing the characteristic of arising, he sees the arising of the feeling aggregate.
Khi quán sát đặc tính sinh khởi, người ấy cũng quán sát sự sinh của thọ uẩn.
Vedanākkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.
Seeing the arising of the feeling aggregate, he sees these five characteristics.
Khi quán sát sự sinh của thọ uẩn, người ấy thấy năm đặc tính này.
289
Vayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati?
Seeing the passing away, what five characteristics does he see?
Khi quán sát sự diệt, người ấy thấy năm đặc tính nào?
Avijjānirodhā vedanānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati.
"From the cessation of ignorance, there is the cessation of feeling"—he sees the passing away of the feeling aggregate in the sense of the cessation of its condition.
“Do vô minh diệt mà thọ diệt” — người ấy quán sát sự diệt của thọ uẩn theo ý nghĩa sự diệt của duyên.
Taṇhānirodhā vedanānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati.
"From the cessation of craving, there is the cessation of feeling"—he sees the passing away of the feeling aggregate in the sense of the cessation of its condition.
“Do ái diệt mà thọ diệt” — người ấy quán sát sự diệt của thọ uẩn theo ý nghĩa sự diệt của duyên.
Kammanirodhā vedanānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati.
"From the cessation of kamma, there is the cessation of feeling"—he sees the passing away of the feeling aggregate in the sense of the cessation of its condition.
“Do nghiệp diệt mà thọ diệt” — người ấy quán sát sự diệt của thọ uẩn theo ý nghĩa sự diệt của duyên.
Phassanirodhā vedanānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vedanākkhandhassa vayaṃ passati.
"From the cessation of contact, there is the cessation of feeling"—he sees the passing away of the feeling aggregate in the sense of the cessation of its condition.
“Do xúc diệt mà thọ diệt” — người ấy quán sát sự diệt của thọ uẩn theo ý nghĩa sự diệt của duyên.
Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passantopi vedanākkhandhassa vayaṃ passati.
Even seeing the characteristic of change, he sees the passing away of the feeling aggregate.
Khi quán sát đặc tính biến hoại, người ấy cũng quán sát sự diệt của thọ uẩn.
Vedanākkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.
Seeing the passing away of the feeling aggregate, he sees these five characteristics.
Khi quán sát sự diệt của thọ uẩn, người ấy thấy năm đặc tính này.
Udayabbayaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.
Seeing the arising and passing away, he sees these ten characteristics.
Khi quán sát sự sinh diệt, người ấy thấy mười đặc tính này.
290
Saññākkhandhassa…pe… saṅkhārakkhandhassa…pe… viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati?
Seeing the arising of the perception aggregate... the volitional formations aggregate... the consciousness aggregate, what five characteristics does he see?
Khi quán sát sự sinh của tưởng uẩn…pe… hành uẩn…pe… thức uẩn, người ấy thấy năm đặc tính nào?
Avijjāsamudayā viññāṇasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati.
"From the arising of ignorance, there is the arising of consciousness"—he sees the arising of the consciousness aggregate in the sense of the arising of its condition.
“Do vô minh sinh mà thức sinh” — người ấy quán sát sự sinh của thức uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Taṇhāsamudayā viññāṇasamudayotipaccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati.
"From the arising of craving, there is the arising of consciousness"—he sees the arising of the consciousness aggregate in the sense of the arising of its condition.
“Do ái sinh mà thức sinh” — người ấy quán sát sự sinh của thức uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Kammasamudayā viññāṇasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati.
"From the arising of kamma, there is the arising of consciousness"—he sees the arising of the consciousness aggregate in the sense of the arising of its condition.
“Do nghiệp sinh mà thức sinh” — người ấy quán sát sự sinh của thức uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Nāmarūpasamudayā viññāṇasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati.
"From the arising of nāmarūpa, there is the arising of consciousness"—he sees the arising of the consciousness aggregate in the sense of the arising of its condition.
“Do danh sắc sinh mà thức sinh” — người ấy quán sát sự sinh của thức uẩn theo ý nghĩa sự sinh của duyên.
Nibbattilakkhaṇaṃ passantopi viññāṇakkhandhassa udayaṃ passati.
Even seeing the characteristic of arising, he sees the arising of the consciousness aggregate.
Khi quán sát đặc tính sinh khởi, người ấy cũng quán sát sự sinh của thức uẩn.
Viññāṇakkhandhassa udayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.
Seeing the arising of the consciousness aggregate, he sees these five characteristics.
Khi quán sát sự sinh của thức uẩn, người ấy thấy năm đặc tính này.
291
Vayaṃ passanto katamāni pañca lakkhaṇāni passati?
Seeing the passing away, what five characteristics does he see?
Khi quán sát sự diệt, người ấy thấy năm đặc tính nào?
Avijjānirodhā viññāṇanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati.
"From the cessation of ignorance, there is the cessation of consciousness"—he sees the passing away of the consciousness aggregate in the sense of the cessation of its condition.
Do sự diệt trừ vô minh, nên sự diệt trừ thức – theo nghĩa diệt trừ nhân duyên, thấy sự hoại diệt của thức uẩn.
Taṇhānirodhā viññāṇanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati.
"From the cessation of craving, there is the cessation of consciousness"—he sees the passing away of the consciousness aggregate in the sense of the cessation of its condition.
Do sự diệt trừ ái, nên sự diệt trừ thức – theo nghĩa diệt trừ nhân duyên, thấy sự hoại diệt của thức uẩn.
Kammanirodhā viññāṇanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati.
"From the cessation of kamma, there is the cessation of consciousness"—he sees the passing away of the consciousness aggregate in the sense of the cessation of its condition.
Do sự diệt trừ nghiệp, nên sự diệt trừ thức – theo nghĩa diệt trừ nhân duyên, thấy sự hoại diệt của thức uẩn.
Nāmarūpanirodhā viññāṇanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati.
"From the cessation of nāmarūpa, there is the cessation of consciousness"—he sees the passing away of the consciousness aggregate in the sense of the cessation of its condition.
Do sự diệt trừ danh sắc, nên sự diệt trừ thức – theo nghĩa diệt trừ nhân duyên, thấy sự hoại diệt của thức uẩn.
Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passantopi viññāṇakkhandhassa vayaṃ passati.
Even seeing the characteristic of change, he sees the passing away of the consciousness aggregate.
Vị ấy cũng thấy sự hoại diệt của thức uẩn khi quán sát đặc tính biến hoại.
Viññāṇakkhandhassa vayaṃ passanto imāni pañca lakkhaṇāni passati.
Seeing the passing away of the consciousness aggregate, he sees these five characteristics.
Khi thấy sự hoại diệt của thức uẩn, vị ấy thấy năm đặc tính này.
Udayabbayaṃ passanto imāni dasa lakkhaṇāni passati.
Seeing the arising and passing away, he sees these ten characteristics.
Khi thấy sự sanh diệt, vị ấy thấy mười đặc tính này.
292
Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto imāni pañcavīsati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto imāni pañcavīsati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto imāni paññāsa lakkhaṇāni passati.
Seeing the arising of the five aggregates, he sees these twenty-five characteristics; seeing the passing away, he sees these twenty-five characteristics; seeing the arising and passing away, he sees these fifty characteristics.
Khi thấy sự sanh của năm uẩn, vị ấy thấy hai mươi lăm đặc tính này; khi thấy sự diệt, vị ấy thấy hai mươi lăm đặc tính này; khi thấy sự sanh diệt, vị ấy thấy năm mươi đặc tính này.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge in the sense of knowing, wisdom in the sense of discerning.
Đó là trí (ñāṇa) theo nghĩa biết, là tuệ (paññā) theo nghĩa hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘paccuppannānaṃ dhammānaṃ vipariṇāmānupassane paññā udayabbayānupassane ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: "Wisdom is the contemplation of the change of present phenomena; knowledge is the contemplation of arising and passing away."
Do đó, có lời dạy rằng: “Tuệ là sự quán sát sự biến hoại của các pháp hiện tại, trí là sự quán sát sự sanh diệt.”
Rūpakkhandho* āhārasamudayo.
The rūpakkhandha has nutriment as its condition for arising.
Sắc uẩn có nhân sanh là vật thực.
Vedanā, saññā, saṅkhārā – tayo* khandhā phassasamudayā.
Feeling, perception, volitional formations—these three aggregates—have contact as their condition for arising.
Thọ, tưởng, hành – ba uẩn này có nhân sanh là xúc.
Viññāṇakkhandho nāmarūpasamudayo.
The consciousness aggregate has nāmarūpa as its condition for arising.
Thức uẩn có nhân sanh là danh sắc.
293
Udayabbayañāṇaniddeso chaṭṭho.
The Sixth Section: Elucidation of the Knowledge of Arising and Passing Away.
Phần giải thích về Trí Sanh Diệt là thứ sáu.
294
7. Bhaṅgānupassanāñāṇaniddeso
7. Elucidation of the Knowledge of Contemplation of Dissolution
7. Phần giải thích về Trí Quán Sát Sự Hoại Diệt
295
51. Kathaṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā bhaṅgānupassane paññā vipassane ñāṇaṃ?
51. How is wisdom the contemplation of dissolution, knowledge in vipassanā, having reflected on the object?
51. Thế nào là tuệ trong sự quán sát sự hoại diệt, trí trong thiền quán, sau khi đã quán xét đối tượng?
Rūpārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati.
A mind, having arisen with a material object, dissolves.
Tâm sanh khởi rồi diệt đi, có đối tượng là sắc.
Taṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassati.
Having reflected on that object, he contemplates the dissolution of that mind.
Sau khi quán xét đối tượng đó, vị ấy quán sát sự hoại diệt của tâm ấy.
Anupassatīti, kathaṃ anupassati?
"He contemplates"—how does he contemplate?
Quán sát là gì, quán sát như thế nào?
Aniccato anupassati, no niccato.
He contemplates it as impermanent, not as permanent.
Quán sát là vô thường, không phải thường.
Dukkhato anupassati, no sukhato.
He contemplates it as suffering, not as pleasure.
Quán sát là khổ, không phải lạc.
Anattato anupassati, no attato.
He contemplates it as non-self, not as self.
Quán sát là vô ngã, không phải ngã.
Nibbindati, no nandati, virajjati, no rajjati.
He is disgusted, not delighted; he is dispassionate, not impassioned.
Vị ấy nhàm chán, không hoan hỷ; ly tham, không tham đắm.
Nirodheti, no samudeti.
He ceases, he does not arise.
Diệt trừ, không sanh khởi.
Paṭinissajjati, no ādiyati.
He relinquishes, he does not grasp.
Xả bỏ, không chấp thủ.
296
52. Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati.
52. Seeing impermanence, he abandons the perception of permanence.
Khi quán sát là vô thường, vị ấy từ bỏ tưởng thường.
Dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati.
Seeing suffering, he abandons the perception of happiness.
Khi quán sát là khổ, vị ấy từ bỏ tưởng lạc.
Anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati.
Seeing non-self, he abandons the perception of self.
Khi quán sát là vô ngã, vị ấy từ bỏ tưởng ngã.
Nibbindanto nandiṃ pajahati.
Being disgusted, he abandons delight.
Khi nhàm chán, vị ấy từ bỏ sự hoan hỷ.
Virajjanto rāgaṃ pajahati.
Being dispassionate, he abandons lust.
Khi ly tham, vị ấy từ bỏ tham ái.
Nirodhento samudayaṃ pajahati.
Causing cessation, he abandons origination.
Khi diệt trừ, vị ấy từ bỏ sự sanh khởi.
Paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.
Relinquishing, he abandons clinging.
Khi xả bỏ, vị ấy từ bỏ sự chấp thủ.
297
Vedanārammaṇatā…pe… saññārammaṇatā… saṅkhārārammaṇatā… viññāṇārammaṇatā… cakkhu…pe… jarāmaraṇārammaṇatā cittaṃ uppajjitvā bhijjati.
A mind with feeling as its object…pe… a mind with perception as its object… a mind with formations as its object… a mind with consciousness as its object… the eye…pe… a mind with old age and death as its object arises and ceases.
Tâm sanh khởi rồi diệt đi, có đối tượng là thọ… v.v… có đối tượng là tưởng… có đối tượng là hành… có đối tượng là thức… mắt… v.v… có đối tượng là già chết.
Taṃ ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā tassa cittassa bhaṅgaṃ anupassati.
Having discerned that object, he repeatedly observes the cessation of that mind.
Sau khi quán xét đối tượng đó, vị ấy quán sát sự hoại diệt của tâm ấy.
Anupassatīti, kathaṃ anupassati?
“He repeatedly observes”—how does he repeatedly observe?
Quán sát là gì, quán sát như thế nào?
Aniccato anupassati, no niccato.
He observes as impermanent, not as permanent.
Quán sát là vô thường, không phải thường.
Dukkhato anupassati, no sukhato.
He observes as suffering, not as happiness.
Quán sát là khổ, không phải lạc.
Anattato anupassati, no attato.
He observes as non-self, not as self.
Quán sát là vô ngã, không phải ngã.
Nibbindati, no nandati.
He is disgusted, not delighted.
Vị ấy nhàm chán, không hoan hỷ.
Virajjati, no rajjati.
He is dispassionate, not impassioned.
Ly tham, không tham đắm.
Nirodheti, no samudeti.
He ceases, he does not arise.
Diệt trừ, không sanh khởi.
Paṭinissajjati, no ādiyati.
He relinquishes, he does not grasp.
Xả bỏ, không chấp thủ.
298
Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati.
Seeing impermanence, he abandons the perception of permanence.
Khi quán sát là vô thường, vị ấy từ bỏ tưởng thường.
Dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati.
Seeing suffering, he abandons the perception of happiness.
Khi quán sát là khổ, vị ấy từ bỏ tưởng lạc.
Anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati.
Seeing non-self, he abandons the perception of self.
Khi quán sát là vô ngã, vị ấy từ bỏ tưởng ngã.
Nibbindanto nandiṃ pajahati.
Being disgusted, he abandons delight.
Khi nhàm chán, vị ấy từ bỏ sự hoan hỷ.
Virajjanto rāgaṃ pajahati.
Being dispassionate, he abandons lust.
Khi ly tham, vị ấy từ bỏ tham ái.
Nirodhento samudayaṃ pajahati.
Causing cessation, he abandons origination.
Khi diệt trừ, vị ấy từ bỏ sự sanh khởi.
Paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.
Relinquishing, he abandons clinging.
Khi xả bỏ, vị ấy từ bỏ sự chấp thủ.
299
Vatthusaṅkamanā ceva, paññāya ca vivaṭṭanā;
The shifting of the basis, and the turning away of wisdom;
Sự chuyển đổi đối tượng, và sự biến chuyển của tuệ;
300
Āvajjanā balañceva, paṭisaṅkhā vipassanā.
The power of advertence, and discernment is insight.
Sự chú tâm và sức mạnh, sự quán xét là thiền quán.
301
Ārammaṇaanvayena , ubho ekavavatthanā
Through the sequence of objects, the unified determination of both
Do sự tùy thuận đối tượng, cả hai đều được xác định như nhau
302
Nirodhe adhimuttatā, vayalakkhaṇavipassanā.
Adhimutti in cessation, insight into the characteristic of dissolution.
Sự quyết định vào sự diệt, là thiền quán đặc tính hoại diệt.
303
Ārammaṇañca paṭisaṅkhā, bhaṅgañca anupassati;
Having discerned the object, he repeatedly observes the cessation;
Quán xét đối tượng, và quán sát sự hoại diệt;
304
Suññato ca upaṭṭhānaṃ, adhipaññā vipassanā.
And the manifestation of emptiness—this is insight with higher wisdom.
Sự hiện khởi là không, đó là thiền quán thượng tuệ.
305
Kusalo tīsu anupassanāsu, catasso ca* vipassanāsu;
A yogi skilled in the three observations and the four insights;
Bậc thiện xảo trong ba sự quán sát, và trong bốn thiền quán;
306
Tayo upaṭṭhāne kusalatā, nānādiṭṭhīsu na kampatīti.
Through skill in the three manifestations, he does not waver in various views.
Thiện xảo trong ba sự hiện khởi, không lay động bởi các tà kiến khác nhau.
307
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Đó là trí theo nghĩa biết, là tuệ theo nghĩa hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘ārammaṇaṃ paṭisaṅkhā bhaṅgānupassane paññā vipassane ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: “The wisdom in observing cessation after discerning the object is knowledge in insight.”
Do đó, có lời dạy rằng: “Tuệ là sự quán sát sự hoại diệt, trí là thiền quán, sau khi đã quán xét đối tượng.”
308
Bhaṅgānupassanāñāṇaniddeso sattamo.
The Seventh Section on the Knowledge of Observing Cessation is concluded.
Phần giải thích về Trí Quán Sát Sự Hoại Diệt là thứ bảy.
309
8. Ādīnavañāṇaniddeso
8. Section on the Knowledge of Disadvantage
8. Phần giải thích về Trí Nguy Hiểm
310
53. Kathaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ?
53. How is the wisdom in the manifestation of fear knowledge of disadvantage?
53. Thế nào là tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm?
Uppādo bhayanti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.
“Arising is fear”—thus, the wisdom in the manifestation of fear is knowledge of disadvantage.
Sự sanh khởi là sợ hãi – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm.
Pavattaṃ bhayanti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.
“Continuance is fear”—thus, the wisdom in the manifestation of fear is knowledge of disadvantage.
Sự tiếp diễn là sợ hãi – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm.
Nimittaṃ bhayanti…pe… āyūhanā bhayanti…pe… paṭisandhi bhayanti… gati bhayanti… nibbatti bhayanti… upapatti bhayanti… jāti bhayanti… jarā bhayanti… byādhi bhayanti … maraṇaṃ bhayanti… soko bhayanti… paridevo bhayanti… upāyāso bhayanti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.
“The sign is fear”…pe… “exertion is fear”…pe… “relinking is fear”… “destiny is fear”… “birth is fear”… “existence is fear”… “birth is fear”… “old age is fear”… “sickness is fear”… “death is fear”… “sorrow is fear”… “lamentation is fear”… “despair is fear”—thus, the wisdom in the manifestation of fear is knowledge of disadvantage.
Tướng là sợ hãi… v.v… sự tích tập là sợ hãi… v.v… sự tái tục là sợ hãi… cõi đi là sợ hãi… sự sanh là sợ hãi… sự tái sanh là sợ hãi… sanh là sợ hãi… già là sợ hãi… bệnh là sợ hãi… chết là sợ hãi… sầu là sợ hãi… bi là sợ hãi… ưu não là sợ hãi – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm.
311
Anuppādo khemanti – santipade ñāṇaṃ.
“Non-arising is safety”—this is knowledge of the state of peace.
Sự không sanh khởi là an ổn – trí trong trạng thái an tịnh.
Appavattaṃ khemanti – santipade ñāṇaṃ…pe… anupāyāso khemanti – santipade ñāṇaṃ.
“Non-continuance is safety”—this is knowledge of the state of peace…pe… “non-despair is safety”—this is knowledge of the state of peace.
Sự không tiếp diễn là an ổn – trí trong trạng thái an tịnh… v.v… sự không ưu não là an ổn – trí trong trạng thái an tịnh.
312
Uppādo bhayaṃ, anuppādo khemanti – santipade ñāṇaṃ.
“Arising is fear, non-arising is safety”—this is knowledge of the state of peace.
Sự sanh khởi là sợ hãi, sự không sanh khởi là an ổn – trí trong trạng thái an tịnh.
Pavattaṃ bhayaṃ, appavattaṃ khemanti – santipade ñāṇaṃ…pe… upāyāso bhayaṃ, anupāyāso khemanti – santipade ñāṇaṃ.
“Continuance is fear, non-continuance is safety”—this is knowledge of the state of peace…pe… “despair is fear, non-despair is safety”—this is knowledge of the state of peace.
Sự tiếp diễn là sợ hãi, sự không tiếp diễn là an ổn – trí trong trạng thái an tịnh… v.v… ưu não là sợ hãi, sự không ưu não là an ổn – trí trong trạng thái an tịnh.
313
Uppādo dukkhanti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.
“Arising is suffering”—thus, the wisdom in the manifestation of fear is knowledge of disadvantage.
Sự sanh khởi là khổ – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm.
Pavattaṃ dukkhanti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ…pe… upāyāso dukkhanti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.
“Continuance is suffering”—thus, the wisdom in the manifestation of fear is knowledge of disadvantage…pe… “despair is suffering”—thus, the wisdom in the manifestation of fear is knowledge of disadvantage.
Sự tiếp diễn là khổ – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm… v.v… ưu não là khổ – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm.
314
Anuppādo sukhanti – santipade ñāṇaṃ.
“Non-arising is happiness”—this is knowledge of the state of peace.
Sự không sanh khởi là lạc – trí trong trạng thái an tịnh.
Appavattaṃ sukhanti – santipade ñāṇaṃ…pe… anupāyāso sukhanti – santipade ñāṇaṃ.
“Non-continuance is happiness”—this is knowledge of the state of peace…pe… “non-despair is happiness”—this is knowledge of the state of peace.
Sự không tiếp diễn là lạc – trí trong trạng thái an tịnh… v.v… sự không ưu não là lạc – trí trong trạng thái an tịnh.
315
Uppādo dukkhaṃ, anuppādo sukhanti – santipade ñāṇaṃ.
“Arising is suffering, non-arising is happiness”—this is knowledge of the state of peace.
Sự sanh khởi là khổ, sự không sanh khởi là lạc – trí trong trạng thái an tịnh.
Pavattaṃ dukkhaṃ, appavattaṃ sukhanti – santipade ñāṇaṃ…pe… upāyāso dukkhaṃ, anupāyāso sukhanti – santipade ñāṇaṃ.
“Continuance is suffering, non-continuance is happiness”—this is knowledge of the state of peace…pe… “despair is suffering, non-despair is happiness”—this is knowledge of the state of peace.
Sự tiếp diễn là khổ, sự không tiếp diễn là lạc – trí trong trạng thái an tịnh… v.v… ưu não là khổ, sự không ưu não là lạc – trí trong trạng thái an tịnh.
316
Uppādo sāmisanti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.
“Arising is with bait”—thus, the wisdom in the manifestation of fear is knowledge of disadvantage.
Sự sanh khởi là hữu lậu – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm.
Pavattaṃ sāmisanti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ…pe… upāyāso sāmisanti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.
“Continuance is with bait”—thus, the wisdom in the manifestation of fear is knowledge of disadvantage…pe… “despair is with bait”—thus, the wisdom in the manifestation of fear is knowledge of disadvantage.
Sự tiếp diễn là hữu lậu – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm… v.v… ưu não là hữu lậu – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm.
317
Anuppādo nirāmisanti – santipade ñāṇaṃ.
“Non-arising is without bait”—this is knowledge of the state of peace.
Sự không sanh khởi là vô lậu – trí trong trạng thái an tịnh.
Appavattaṃ nirāmisanti – santipade ñāṇaṃ…pe… anupāyāso nirāmisanti – santipade ñāṇaṃ.
Non-occurrence is unworldly – this is knowledge in the state of peace…pe… non-distress is unworldly – this is knowledge in the state of peace.
Sự không tiếp diễn là vô lậu – trí trong trạng thái an tịnh… v.v… sự không ưu não là vô lậu – trí trong trạng thái an tịnh.
318
Uppādo sāmisaṃ, anuppādo nirāmisanti – santipade ñāṇaṃ.
Occurrence is worldly, non-occurrence is unworldly – this is knowledge in the state of peace.
Sự sanh khởi là hữu lậu, sự không sanh khởi là vô lậu – trí trong trạng thái an tịnh.
Pavattaṃ sāmisaṃ, appavattaṃ nirāmisanti – santipade ñāṇaṃ…pe… upāyāso sāmisaṃ, anupāyāso nirāmisanti – santipade ñāṇaṃ.
Occurrence is worldly, non-occurrence is unworldly – this is knowledge in the state of peace…pe… distress is worldly, non-distress is unworldly – this is knowledge in the state of peace.
Sự tiếp diễn là hữu lậu, sự không tiếp diễn là vô lậu – trí trong trạng thái an tịnh… v.v… ưu não là hữu lậu, sự không ưu não là vô lậu – trí trong trạng thái an tịnh.
319
Uppādo saṅkhārāti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.
Occurrence is saṅkhārā – this is wisdom as the manifestation of fear, knowledge of danger.
Sự sanh khởi là các hành – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm.
Pavattaṃ saṅkhārāti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ…pe… upāyāso saṅkhārāti – bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ.
Occurrence is saṅkhārā – this is wisdom as the manifestation of fear, knowledge of danger…pe… distress is saṅkhārā – this is wisdom as the manifestation of fear, knowledge of danger.
Sự tiếp diễn là các hành – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm… v.v… ưu não là các hành – tuệ trong sự hiện khởi là sợ hãi, trí trong sự nguy hiểm.
320
Anuppādo nibbānanti – santipade ñāṇaṃ.
Non-occurrence is Nibbāna – this is knowledge in the state of peace.
Sự không sanh khởi là Nibbāna – trí trong trạng thái an tịnh.
Appavattaṃ nibbānanti – santipade ñāṇaṃ…pe… anupāyāso nibbānanti – santipade ñāṇaṃ.
Non-occurrence is Nibbāna – this is knowledge in the state of peace…pe… non-distress is Nibbāna – this is knowledge in the state of peace.
Sự không tiếp diễn là Nibbāna – trí trong trạng thái an tịnh… v.v… sự không ưu não là Nibbāna – trí trong trạng thái an tịnh.
321
Uppādo saṅkhārā, anuppādo nibbānanti – santipade ñāṇaṃ.
Occurrence is saṅkhārā, non-occurrence is Nibbāna – this is knowledge in the state of peace.
Sự sanh khởi là các hành, sự không sanh khởi là Nibbāna – trí trong trạng thái an tịnh.
Pavattaṃ saṅkhārā, appavattaṃ nibbānanti – santipade ñāṇaṃ…pe… upāyāso saṅkhārā, anupāyāso nibbānanti – santipade ñāṇaṃ.
Occurrence is saṅkhārā, non-occurrence is Nibbāna – this is knowledge in the state of peace…pe… distress is saṅkhārā, non-distress is Nibbāna – this is knowledge in the state of peace.
Sự phát sinh là các saṅkhāra, sự không phát sinh là Nibbāna – trí tuệ về trạng thái an tịnh...pe... sự tuyệt vọng là các saṅkhāra, sự không tuyệt vọng là Nibbāna – trí tuệ về trạng thái an tịnh.
322
Uppādañca pavattañca, nimittaṃ dukkhanti passati;
One sees occurrence, origination, and the sign as suffering;
Người ấy thấy sự phát sinh, sự vận hành, dấu hiệu là khổ;
323
Āyūhanaṃ paṭisandhiṃ, ñāṇaṃ ādīnave idaṃ.
Striving and rebirth – this is knowledge of danger.
Sự tích lũy, sự tái tục, trí tuệ này là sự nguy hiểm.
324
Anuppādaṃ appavattaṃ, animittaṃ sukhanti ca;
Non-occurrence, non-origination, and the signless as happiness;
Sự không phát sinh, sự không vận hành, sự vô tướng là lạc;
325
Anāyūhanaṃ appaṭisandhiṃ, ñāṇaṃ santipade idaṃ.
Non-striving, non-rebirth – this is knowledge in the state of peace.
Sự không tích lũy, sự không tái tục, trí tuệ này là sự an tịnh.
326
Idaṃ ādīnave ñāṇaṃ, pañcaṭhānesu jāyati;
This knowledge of danger arises in five aspects;
Trí tuệ về sự nguy hiểm này sinh khởi ở năm phương diện;
327
Pañcaṭhāne santipade, dasa ñāṇe pajānāti;
Knowledge in the state of peace in five aspects, one understands ten kinds of knowledge;
Ở năm phương diện về sự an tịnh, người ấy hiểu rõ mười loại trí tuệ;
328
Dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalatā, nānādiṭṭhīsu na kampatīti.
Skillfulness in the two kinds of knowledge, one is not shaken by various views.
Do sự khéo léo trong hai loại trí tuệ, người ấy không dao động trước các tà kiến khác nhau.
329
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of thoroughly knowing.
Trí tuệ đó là ñāṇaṃ (trí tuệ) theo nghĩa biết, là paññā (tuệ) theo nghĩa hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘bhayatupaṭṭhāne paññā ādīnave ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: “wisdom as the manifestation of fear is knowledge of danger.”
Vì vậy, được gọi là – “paññā (tuệ) về sự hiện hữu của hiểm nguy là ādīnave ñāṇaṃ (trí tuệ về sự nguy hiểm).”
330
Ādīnavañāṇaniddeso aṭṭhamo.
The Eighth Section: Exposition of Knowledge of Danger.
8. Giải thích về ādīnavañāṇaṃ (trí tuệ về sự nguy hiểm) đã xong.
331
9. Saṅkhārupekkhāñāṇaniddeso
9. Exposition of Knowledge of Equanimity Regarding Formations (Saṅkhārupekkhāñāṇa)
9. Giải thích về saṅkhārupekkhāñāṇaṃ (trí tuệ về xả đối với các hành)
332
54. Kathaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā* paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ?
54. How is wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, knowledge of equanimity regarding saṅkhārā?
54. Paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát như thế nào là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ (trí tuệ về xả đối với các hành)?
Uppādaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā* paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, pavattaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ, nimittaṃ muñcitukamyatā…pe… āyūhanaṃ muñcitukamyatā… paṭisandhiṃ muñcitukamyatā… gatiṃ muñcitukamyatā… nibbattiṃ muñcitukamyatā… upapattiṃ muñcitukamyatā… jātiṃ muñcitukamyatā… jaraṃ muñcitukamyatā… byādhiṃ muñcitukamyatā… maraṇaṃ muñcitukamyatā… sokaṃ muñcitukamyatā… paridevaṃ muñcitukamyatā…pe… upāyāsaṃ muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
Wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated from occurrence, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā; wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated from origination, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā; wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated from the sign…pe… from striving… from rebirth… from destiny… from generation… from reappearance… from birth… from aging… from sickness… from death… from sorrow… from lamentation…pe… from distress, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā.
Paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát khỏi sự phát sinh là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ (trí tuệ về xả đối với các hành); paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát khỏi sự vận hành là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ; paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát khỏi dấu hiệu...pe... với ý muốn giải thoát khỏi sự tích lũy... với ý muốn giải thoát khỏi sự tái tục... với ý muốn giải thoát khỏi các cõi... với ý muốn giải thoát khỏi sự thành tựu... với ý muốn giải thoát khỏi sự tái sinh... với ý muốn giải thoát khỏi sự sinh... với ý muốn giải thoát khỏi sự già... với ý muốn giải thoát khỏi bệnh tật... với ý muốn giải thoát khỏi cái chết... với ý muốn giải thoát khỏi sầu khổ... với ý muốn giải thoát khỏi than vãn...pe... với ý muốn giải thoát khỏi sự tuyệt vọng là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
333
Uppādo dukkhanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
“Occurrence is suffering” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā.
“Sự phát sinh là khổ” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
Pavattaṃ dukkhanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ…pe… upāyāso dukkhanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
“Origination is suffering” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā…pe… “distress is suffering” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā.
“Sự vận hành là khổ” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ...pe... “sự tuyệt vọng là khổ” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
334
Uppādo bhayanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
“Occurrence is fear” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā.
“Sự phát sinh là hiểm nguy” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
Pavattaṃ bhayanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ…pe… upāyāso bhayanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
“Origination is fear” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā…pe… “distress is fear” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā.
“Sự vận hành là hiểm nguy” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ...pe... “sự tuyệt vọng là hiểm nguy” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
335
Uppādo sāmisanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
“Occurrence is worldly” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā.
“Sự phát sinh là hữu lậu” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
Pavattaṃ sāmisanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ…pe… upāyāso sāmisanti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
“Origination is worldly” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā…pe… “distress is worldly” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā.
“Sự vận hành là hữu lậu” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ...pe... “sự tuyệt vọng là hữu lậu” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
336
Uppādo saṅkhārāti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
“Occurrence is saṅkhārā” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā.
“Sự phát sinh là các saṅkhāra” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
Pavattaṃ saṅkhārāti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ…pe… upāyāso saṅkhārāti – muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
“Origination is saṅkhārā” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā…pe… “distress is saṅkhārā” – wisdom, which is the reflection and establishment of the desire to be liberated, is knowledge of equanimity regarding saṅkhārā.
“Sự vận hành là các saṅkhāra” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ...pe... “sự tuyệt vọng là các saṅkhāra” – paññā (tuệ) về sự quán xét và an trú với ý muốn giải thoát là saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
337
Uppādo saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti – saṅkhārupekkhā.
“Occurrence is saṅkhārā, one regards those saṅkhārā with equanimity” – this is saṅkhārupekkhā.
“Sự phát sinh là các saṅkhāra, người ấy xả đối với các saṅkhāra ấy” – đó là saṅkhārupekkhā (xả đối với các hành).
Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti – saṅkhārupekkhā.
Those saṅkhārās that are neglected, and that upekkhā which neglects them—both these are saṅkhārās. Since one neglects those saṅkhārās, it is saṅkhārupekkhā.
“Các saṅkhāra và sự xả đó, cả hai đều là các saṅkhāra, người ấy xả đối với các saṅkhāra ấy” – đó là saṅkhārupekkhā.
Pavattaṃ saṅkhārā…pe… nimittaṃ saṅkhārā… āyūhanā saṅkhārā… paṭisandhi saṅkhārā… gati saṅkhārā… nibbatti saṅkhārā… upapatti saṅkhārā… jāti saṅkhārā… jarā saṅkhārā… byādhi saṅkhārā… maraṇaṃ saṅkhārā… soko saṅkhārā… paridevo saṅkhārā…pe… upāyāso saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti – saṅkhārupekkhā.
Occurrence is saṅkhārā…pe… the sign is saṅkhārā… exertion is saṅkhārā… rebirth-linking is saṅkhārā… destination is saṅkhārā… arising is saṅkhārā… rebirth is saṅkhārā… birth is saṅkhārā… aging is saṅkhārā… sickness is saṅkhārā… death is saṅkhārā… sorrow is saṅkhārā… lamentation is saṅkhārā…pe… despair is saṅkhārā. Since one neglects those saṅkhārās, it is saṅkhārupekkhā.
“Sự vận hành là các saṅkhāra...pe... dấu hiệu là các saṅkhāra... sự tích lũy là các saṅkhāra... sự tái tục là các saṅkhāra... các cõi là các saṅkhāra... sự thành tựu là các saṅkhāra... sự tái sinh là các saṅkhāra... sự sinh là các saṅkhāra... sự già là các saṅkhāra... bệnh tật là các saṅkhāra... cái chết là các saṅkhāra... sầu khổ là các saṅkhāra... than vãn là các saṅkhāra...pe... sự tuyệt vọng là các saṅkhāra, người ấy xả đối với các saṅkhāra ấy” – đó là saṅkhārupekkhā.
Ye ca saṅkhārā yā ca upekkhā ubhopete saṅkhārā, te saṅkhāre ajjhupekkhatīti – saṅkhārupekkhā.
Those saṅkhārās that are neglected, and that upekkhā which neglects them—both these are saṅkhārās. Since one neglects those saṅkhārās, it is saṅkhārupekkhā.
“Các saṅkhāra và sự xả đó, cả hai đều là các saṅkhāra, người ấy xả đối với các saṅkhāra ấy” – đó là saṅkhārupekkhā.
338
55. Katihākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti?
55. In how many ways does the mind incline towards saṅkhārupekkhā?
55. Có bao nhiêu cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā (xả đối với các hành)?
Aṭṭhahākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.
The mind inclines towards saṅkhārupekkhā in eight ways.
Có tám cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā.
Puthujjanassa katihākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti?
In how many ways does the mind of an ordinary person incline towards saṅkhārupekkhā?
Đối với phàm phu, có bao nhiêu cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā?
Sekkhassa katihākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti?
In how many ways does the mind of a learner incline towards saṅkhārupekkhā?
Đối với bậc Hữu học (sekkhassa), có bao nhiêu cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā?
Vītarāgassa katihākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti?
In how many ways does the mind of one free from passion incline towards saṅkhārupekkhā?
Đối với bậc Vô lậu (vītarāgassa), có bao nhiêu cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā?
Puthujjanassa dvīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.
The mind of an ordinary person inclines towards saṅkhārupekkhā in two ways.
Đối với phàm phu, có hai cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā.
Sekkhassa tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.
The mind of a learner inclines towards saṅkhārupekkhā in three ways.
Đối với bậc Hữu học, có ba cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā.
Vītarāgassa tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.
The mind of one free from passion inclines towards saṅkhārupekkhā in three ways.
Đối với bậc Vô lậu, có ba cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā.
339
Puthujjanassa katamehi dvīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti?
In which two ways does the mind of an ordinary person incline towards saṅkhārupekkhā?
Đối với phàm phu, hai cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā đó là gì?
Puthujjano saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā vipassati vā.
An ordinary person either delights in saṅkhārupekkhā or discerns it.
Phàm phu hoặc hoan hỷ hoặc quán chiếu saṅkhārupekkhā.
Puthujjanassa imehi dvīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.
In these two ways does the mind of an ordinary person incline towards saṅkhārupekkhā.
Đối với phàm phu, hai cách này là tâm hướng đến saṅkhārupekkhā.
Sekkhassa katamehi tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti?
In which three ways does the mind of a learner incline towards saṅkhārupekkhā?
Đối với bậc Hữu học, ba cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā đó là gì?
Sekkho saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā vipassati vā paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samāpajjati.
A learner either delights in saṅkhārupekkhā or discerns it, or having reflected, enters into fruition attainment.
Bậc Hữu học hoặc hoan hỷ hoặc quán chiếu saṅkhārupekkhā, hoặc sau khi quán xét, nhập quả định.
Sekkhassa imehi tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.
In these three ways does the mind of a learner incline towards saṅkhārupekkhā.
Đối với bậc Hữu học, ba cách này là tâm hướng đến saṅkhārupekkhā.
Vītarāgassa katamehi tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti?
In which three ways does the mind of one free from passion incline towards saṅkhārupekkhā?
Đối với bậc Vô lậu, ba cách tâm hướng đến saṅkhārupekkhā đó là gì?
Vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ vipassati vā paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samāpajjati, tadajjhupekkhitvā suññatavihārena vā animittavihārena vā appaṇihitavihārena vā viharati.
One free from passion either discerns saṅkhārupekkhā or, having reflected, enters into fruition attainment, and having neglected it, dwells in the empty abiding, or the signless abiding, or the desireless abiding.
Bậc Vô lậu hoặc quán chiếu saṅkhārupekkhā, hoặc sau khi quán xét, nhập quả định, hoặc sau khi xả bỏ, an trú trong pháp an trú không, hoặc pháp an trú vô tướng, hoặc pháp an trú vô nguyện.
Vītarāgassa imehi tīhākārehi saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro hoti.
In these three ways does the mind of one free from passion incline towards saṅkhārupekkhā.
Đối với bậc Vô lậu, ba cách này là tâm hướng đến saṅkhārupekkhā.
340
56. Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti?
56. How is the inclination of the mind towards saṅkhārupekkhā the same for an ordinary person and a learner?
56. Làm thế nào tâm hướng đến saṅkhārupekkhā của phàm phu và bậc Hữu học lại giống nhau?
Puthujjanassa saṅkhārupekkhaṃ abhinandato cittaṃ kilissati, bhāvanāya paripantho hoti, paṭivedhassa antarāyo hoti, āyatiṃ paṭisandhiyā paccayo hoti.
When an ordinary person delights in saṅkhārupekkhā, their mind becomes defiled, it becomes an obstacle to development, an impediment to penetration, and a condition for future rebirth-linking.
Khi phàm phu hoan hỷ saṅkhārupekkhā, tâm bị ô nhiễm, trở thành chướng ngại cho sự tu tập, trở thành chướng ngại cho sự chứng ngộ, trở thành nhân duyên cho sự tái tục trong tương lai.
Sekkhassapi saṅkhārupekkhaṃ abhinandato cittaṃ kilissati, bhāvanāya paripantho hoti, uttaripaṭivedhassa antarāyo hoti, āyatiṃ paṭisandhiyā paccayo hoti.
When a learner delights in saṅkhārupekkhā, their mind also becomes defiled, it becomes an obstacle to development, an impediment to higher penetration, and a condition for future rebirth-linking.
Ngay cả khi bậc Hữu học hoan hỷ saṅkhārupekkhā, tâm cũng bị ô nhiễm, trở thành chướng ngại cho sự tu tập, trở thành chướng ngại cho sự chứng ngộ cao hơn, trở thành nhân duyên cho sự tái tục trong tương lai.
Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti abhinandaṭṭhena.
Thus, the inclination of the mind towards saṅkhārupekkhā is the same for an ordinary person and a learner in terms of delighting.
Như vậy, tâm hướng đến saṅkhārupekkhā của phàm phu và bậc Hữu học là giống nhau theo nghĩa hoan hỷ.
341
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti?
How is the inclination of the mind towards saṅkhārupekkhā the same for an ordinary person, a learner, and one free from passion?
Làm thế nào tâm hướng đến saṅkhārupekkhā của phàm phu, bậc Hữu học và bậc Vô lậu lại giống nhau?
Puthujjano saṅkhārupekkhaṃ aniccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati.
An ordinary person discerns saṅkhārupekkhā as impermanent, as suffering, and as not-self.
Phàm phu quán chiếu saṅkhārupekkhā là vô thường, là khổ, là vô ngã.
Sekkhopi saṅkhārupekkhaṃ aniccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati.
A learner also discerns saṅkhārupekkhā as impermanent, as suffering, and as not-self.
Bậc Hữu học cũng quán chiếu saṅkhārupekkhā là vô thường, là khổ, là vô ngã.
Vītarāgopi saṅkhārupekkhaṃ aniccatopi dukkhatopi anattatopi vipassati.
One free from passion also discerns saṅkhārupekkhā as impermanent, as suffering, and as not-self.
Bậc Vô lậu cũng quán chiếu saṅkhārupekkhā là vô thường, là khổ, là vô ngã.
Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro ekattaṃ hoti anupassanaṭṭhena.
Thus, the inclination of the mind towards saṅkhārupekkhā is the same for an ordinary person, a learner, and one free from passion in terms of repeated discernment.
Như vậy, sự hướng tâm của phàm nhân, của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā là đồng nhất theo phương diện quán sát lặp đi lặp lại.
342
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti?
How is the inclination of the mind towards saṅkhārupekkhā different for an ordinary person, a learner, and one free from passion?
Sự hướng tâm của phàm nhân, của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā khác nhau như thế nào?
Puthujjanassa saṅkhārupekkhā kusalā hoti.
The saṅkhārupekkhā of an ordinary person is wholesome.
Saṅkhārupekkhā của phàm nhân là thiện (kusalā).
Sekkhassapi saṅkhārupekkhā kusalā hoti.
The saṅkhārupekkhā of a learner is also wholesome.
Saṅkhārupekkhā của bậc Hữu học cũng là thiện.
Vītarāgassa saṅkhārupekkhā abyākatā hoti.
The saṅkhārupekkhā of one free from passion is indeterminate.
Saṅkhārupekkhā của bậc Vô lậu là vô ký (abyākatā).
Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti kusalābyākataṭṭhena.
Thus, the application of the mind to saṅkhārupekkhā for the ordinary person, the trainee, and the one free from defilements is different by way of being wholesome and indeterminate.
Như vậy, sự hướng tâm của phàm nhân, của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā là khác nhau theo phương diện thiện và vô ký.
343
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti?
How is the application of the mind to saṅkhārupekkhā for the ordinary person, the trainee, and the one free from defilements different?
Sự hướng tâm của phàm nhân, của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā khác nhau như thế nào?
Puthujjanassa saṅkhārupekkhā kiñcikāle suviditā hoti, kiñcikāle na suviditā hoti.
For the ordinary person, saṅkhārupekkhā is well-known at times, and not well-known at other times.
Saṅkhārupekkhā của phàm nhân có lúc được biết rõ, có lúc không được biết rõ.
Sekkhassapi saṅkhārupekkhā kiñcikāle suviditā hoti, kiñcikāle na suviditā hoti.
For the trainee too, saṅkhārupekkhā is well-known at times, and not well-known at other times.
Saṅkhārupekkhā của bậc Hữu học cũng có lúc được biết rõ, có lúc không được biết rõ.
Vītarāgassa saṅkhārupekkhā accantaṃ suviditā hoti.
For the one free from defilements, saṅkhārupekkhā is always well-known.
Saṅkhārupekkhā của bậc Vô lậu thì hoàn toàn được biết rõ.
Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti viditaṭṭhena ca aviditaṭṭhena ca.
Thus, the application of the mind to saṅkhārupekkhā for the ordinary person, the trainee, and the one free from defilements is different by way of being known and unknown.
Như vậy, sự hướng tâm của phàm nhân, của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā là khác nhau theo phương diện được biết rõ và không được biết rõ.
344
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti?
How is the application of the mind to saṅkhārupekkhā for the ordinary person, the trainee, and the one free from defilements different?
Sự hướng tâm của phàm nhân, của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā khác nhau như thế nào?
Puthujjano saṅkhārupekkhaṃ atittattā vipassati.
The ordinary person discerns saṅkhārupekkhā because of being unsatisfied.
Phàm nhân quán Saṅkhārupekkhā vì chưa thỏa mãn.
Sekkhopi saṅkhārupekkhaṃ atittattā vipassati.
The trainee too discerns saṅkhārupekkhā because of being unsatisfied.
Bậc Hữu học cũng quán Saṅkhārupekkhā vì chưa thỏa mãn.
Vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ tittattā vipassati.
The one free from defilements discerns saṅkhārupekkhā because of being satisfied.
Bậc Vô lậu quán Saṅkhārupekkhā vì đã thỏa mãn.
Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti tittaṭṭhena ca atittaṭṭhena ca.
Thus, the application of the mind to saṅkhārupekkhā for the ordinary person, the trainee, and the one free from defilements is different by way of being satisfied and unsatisfied.
Như vậy, sự hướng tâm của phàm nhân, của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā là khác nhau theo phương diện thỏa mãn và chưa thỏa mãn.
345
Kathaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti?
How is the application of the mind to saṅkhārupekkhā for the ordinary person, the trainee, and the one free from defilements different?
Sự hướng tâm của phàm nhân, của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā khác nhau như thế nào?
Puthujjano saṅkhārupekkhaṃ tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya vipassati.
The ordinary person discerns saṅkhārupekkhā for the abandoning of the three fetters, for the attainment of the stream-entry path.
Phàm nhân quán Saṅkhārupekkhā để đoạn trừ ba kiết sử (saṃyojana) và để chứng đắc Sơ quả Tu-đà-hoàn (sotāpattimagga).
Sekkho saṅkhārupekkhaṃ tiṇṇaṃ saññojanānaṃ pahīnattā uttaripaṭilābhatthāya vipassati.
The trainee discerns saṅkhārupekkhā for the attainment of higher paths, because the three fetters have been abandoned.
Bậc Hữu học quán Saṅkhārupekkhā vì ba kiết sử đã được đoạn trừ và để chứng đắc các quả vị cao hơn.
Vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ sabbakilesānaṃ pahīnattā diṭṭhadhammasukhavihāratthāya vipassati.
The one free from defilements discerns saṅkhārupekkhā for a comfortable abiding in this very life, because all defilements have been abandoned.
Bậc Vô lậu quán Saṅkhārupekkhā vì tất cả phiền não đã được đoạn trừ và để an trú hạnh phúc ngay trong hiện tại (diṭṭhadhammasukhavihāra).
Evaṃ puthujjanassa ca sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti pahīnaṭṭhena ca appahīnaṭṭhena ca.
Thus, the application of the mind to saṅkhārupekkhā for the ordinary person, the trainee, and the one free from defilements is different by way of being abandoned and not abandoned.
Như vậy, sự hướng tâm của phàm nhân, của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā là khác nhau theo phương diện đã đoạn trừ và chưa đoạn trừ.
346
Kathaṃ sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti?
How is the application of the mind to saṅkhārupekkhā for the trainee and the one free from defilements different?
Sự hướng tâm của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā khác nhau như thế nào?
Sekkho saṅkhārupekkhaṃ abhinandati vā vipassati vā paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samāpajjati.
The trainee delights in saṅkhārupekkhā, or discerns it, or reflects on it and enters into fruition attainment.
Bậc Hữu học hoan hỷ với Saṅkhārupekkhā hoặc quán sát nó, hoặc xem xét nó và nhập quả định (phalasamāpatti).
Vītarāgo saṅkhārupekkhaṃ vipassati vā paṭisaṅkhāya vā phalasamāpattiṃ samāpajjati, tadajjhupekkhitvā suññatavihārena vā animittavihārena vā appaṇihitavihārena vā viharati.
The one free from defilements discerns saṅkhārupekkhā, or reflects on it and enters into fruition attainment, and having regarded it with equanimity, abides in the void liberation, or the signless liberation, or the desireless liberation.
Bậc Vô lậu quán sát Saṅkhārupekkhā hoặc xem xét nó và nhập quả định, sau khi xả bỏ nó, vị ấy an trú trong vô tướng giải thoát (suññatavihāra) hoặc vô tướng giải thoát (animittavihāra) hoặc vô nguyện giải thoát (appaṇihitavihāra).
Evaṃ sekkhassa ca vītarāgassa ca saṅkhārupekkhāya cittassa abhinīhāro nānattaṃ hoti vihārasamāpattaṭṭhena.
Thus, the application of the mind to saṅkhārupekkhā for the trainee and the one free from defilements is different by way of the nature of abiding and attainment.
Như vậy, sự hướng tâm của bậc Hữu học và của bậc Vô lậu vào Saṅkhārupekkhā là khác nhau theo phương diện an trú và nhập định.
347
57. Kati saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti?
How many saṅkhārupekkhā arise by way of samatha?
Có bao nhiêu Saṅkhārupekkhā phát sinh theo phương diện samatha?
Kati saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjanti?
How many saṅkhārupekkhā arise by way of vipassanā?
Có bao nhiêu Saṅkhārupekkhā phát sinh theo phương diện vipassanā?
Aṭṭha saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti.
Eight saṅkhārupekkhā arise by way of samatha.
Tám Saṅkhārupekkhā phát sinh theo phương diện samatha.
Dasa saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjanti.
Ten saṅkhārupekkhā arise by way of vipassanā.
Mười Saṅkhārupekkhā phát sinh theo phương diện vipassanā.
348
Katamā aṭṭha saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti?
Which are the eight saṅkhārupekkhā that arise by way of samatha?
Tám Saṅkhārupekkhā phát sinh theo phương diện samatha là gì?
Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya nīvaraṇe paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom of reflecting on the hindrances and settling well, for the attainment of the first jhāna, is knowledge in saṅkhārupekkhā.
Trí tuệ quán xét và an trú các triền cái (nīvaraṇa) để chứng đắc sơ thiền (paṭhama jhāna) là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakkavicāre paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom of reflecting on initial application and sustained application and settling well, for the attainment of the second jhāna, is knowledge in saṅkhārupekkhā.
Trí tuệ quán xét và an trú tầm (vitakka) và tứ (vicāra) để chứng đắc nhị thiền (dutiya jhāna) là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya pītiṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom of reflecting on rapture and settling well, for the attainment of the third jhāna, is knowledge in saṅkhārupekkhā.
Trí tuệ quán xét và an trú hỷ (pīti) để chứng đắc tam thiền (tatiya jhāna) là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya sukhadukkhe paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom of reflecting on pleasure and pain and settling well, for the attainment of the fourth jhāna, is knowledge in saṅkhārupekkhā.
Trí tuệ quán xét và an trú khổ (dukkha) và lạc (sukha) để chứng đắc tứ thiền (catuttha jhāna) là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom of reflecting on perception of form, perception of sensory impact, and perception of diversity, and settling well, for the attainment of the dimension of infinite space, is knowledge in saṅkhārupekkhā.
Trí tuệ quán xét và an trú sắc tưởng (rūpasañña), đối ngại tưởng (paṭighasañña) và dị biệt tưởng (nānattasañña) để chứng đắc Không vô biên xứ định (ākāsānañcāyatanasamāpatti) là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākāsānañcāyatanasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom of reflecting on the perception of the dimension of infinite space and settling well, for the attainment of the dimension of infinite consciousness, is knowledge in saṅkhārupekkhā.
Trí tuệ quán xét và an trú Không vô biên xứ tưởng (ākāsānañcāyatanasañña) để chứng đắc Thức vô biên xứ định (viññāṇañcāyatanasamāpatti) là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya viññāṇañcāyatanasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom of reflecting on the perception of the dimension of infinite consciousness and settling well, for the attainment of the dimension of nothingness, is knowledge in saṅkhārupekkhā.
Trí tuệ quán xét và an trú Thức vô biên xứ tưởng (viññāṇañcāyatanasañña) để chứng đắc Vô sở hữu xứ định (ākiñcaññāyatanasamāpatti) là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākiñcaññāyatanasaññaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom that reflects upon the perception of the dimension of nothingness and is firmly established for the attainment of the absorption of the dimension of neither perception nor non-perception is knowledge in equanimity regarding formations.
Trí tuệ quán xét và an trú Vô sở hữu xứ tưởng (ākiñcaññāyatanasañña) để chứng đắc Phi tưởng phi phi tưởng xứ định (nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti) là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Imā aṭṭha saṅkhārupekkhā samathavasena uppajjanti.
These eight equanimities regarding formations arise by way of tranquility.
Tám Saṅkhārupekkhā này phát sinh theo phương diện samatha.
349
Katamā dasa saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjanti?
Which ten equanimities regarding formations arise by way of insight?
Mười Saṅkhārupekkhā phát sinh theo phương diện vipassanā là gì?
Sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom that reflects upon arising, occurrence, sign, exertion, rebirth-linking, destination, production, reappearance, birth, aging, sickness, death, sorrow, lamentation, and despair, and is firmly established for the attainment of the Path of Stream-entry, is knowledge in equanimity regarding formations.
Trí tuệ quán xét và an trú sự sinh (uppāda), sự tồn tại (pavatta), tướng (nimitta), sự tích lũy (āyūhana), tái tục (paṭisandhi), cõi đi (gati), sự xuất hiện (nibbatti), sự tái sinh (upapatti), sinh (jāti), già (jarā), bệnh (byādhi), chết (maraṇa), sầu (soka), bi (parideva), ưu (upāyāsa) để chứng đắc Sơ quả Tu-đà-hoàn (sotāpattimagga) là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Sotāpattiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ…pe… paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom that reflects upon arising, occurrence, sign, exertion, rebirth-linking…pe… and is firmly established for the attainment of the fruition-attainment of Stream-entry, is knowledge in equanimity regarding formations.
Trí tuệ quán xét và an trú sự sinh, sự tồn tại, tướng, sự tích lũy, tái tục... để chứng đắc quả Tu-đà-hoàn (sotāpattiphalasamāpatti) là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya…pe… sakadāgāmiphalasamāpattatthāya…pe… anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya…pe… anāgāmiphalasamāpattatthāya …pe… arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom that reflects upon arising, occurrence, sign, exertion, rebirth-linking, destination, production, reappearance, birth, aging, sickness, death, sorrow, lamentation, and despair, and is firmly established for the attainment of the Path of Once-returning…pe… for the attainment of the fruition-attainment of Once-returning…pe… for the attainment of the Path of Non-returning…pe… for the attainment of the fruition-attainment of Non-returning…pe… for the attainment of the Path of Arahantship, is knowledge in equanimity regarding formations.
Để chứng đắc Nhị quả Tư-đà-hàm (sakadāgāmimagga)... để chứng đắc quả Tư-đà-hàm (sakadāgāmiphalasamāpatti)... để chứng đắc Tam quả A-na-hàm (anāgāmimagga)... để chứng đắc quả A-na-hàm (anāgāmiphalasamāpatti)... để chứng đắc Tứ quả A-la-hán (arahattamagga), trí tuệ quán xét và an trú sự sinh, sự tồn tại, tướng, sự tích lũy, tái tục, cõi đi, sự xuất hiện, sự tái sinh, sinh, già, bệnh, chết, sầu, bi, ưu là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Arahattaphalasamāpattatthāya…pe… suññatavihārasamāpattatthāya…pe… animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ…pe… paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ.
The wisdom that reflects upon arising, occurrence, sign, exertion, rebirth-linking…pe… and is firmly established for the attainment of the fruition-attainment of Arahantship…pe… for the attainment of the abiding in emptiness…pe… for the attainment of the abiding in signlessness, is knowledge in equanimity regarding formations.
Để chứng đắc quả A-la-hán (arahattaphalasamāpatti)... để chứng đắc Không vô tướng giải thoát (suññatavihārasamāpatti)... để chứng đắc Vô tướng giải thoát (animittavihārasamāpatti), trí tuệ quán xét và an trú sự sinh, sự tồn tại, tướng, sự tích lũy, tái tục... là Saṅkhārupekkhāñāṇa.
Imā dasa saṅkhārupekkhā vipassanāvasena uppajjanti.
These ten equanimities regarding formations arise by way of insight.
Mười Saṅkhārupekkhā này phát sinh theo phương diện vipassanā.
350
58. Kati saṅkhārupekkhā kusalā, kati akusalā, kati abyākatā?
58. How many equanimities regarding formations are wholesome, how many unwholesome, how many indeterminate?
Có bao nhiêu Saṅkhārupekkhā là thiện, bao nhiêu là bất thiện, bao nhiêu là vô ký?
Pannarasa saṅkhārupekkhā kusalā, tisso saṅkhārupekkhā abyākatā.
Fifteen equanimities regarding formations are wholesome, three equanimities regarding formations are indeterminate.
Mười lăm Saṅkhārupekkhā là thiện, ba Saṅkhārupekkhā là vô ký.
Natthi saṅkhārupekkhā akusalā.
There are no unwholesome equanimities regarding formations.
Không có Saṅkhārupekkhā nào là bất thiện.
351
Paṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā, aṭṭha cittassa gocarā;
Eight types of wisdom, reflecting and firmly established, are the range of the mind.
Tám trí tuệ quán xét và an trú là cảnh giới của tâm.
352
Puthujjanassa dve honti, tayo sekkhassa gocarā;
Two are the range of the ordinary person; three are the range of the trainee;
Hai là cảnh giới của phàm nhân, ba là cảnh giới của bậc Hữu học;
353
Tayo ca vītarāgassa, yehi cittaṃ vivaṭṭati.
And three are the range of the one without defilements, by which the mind turns away.
Và ba là của bậc Vô lậu, nhờ đó tâm được giải thoát.
354
Aṭṭha samādhissa paccayā, dasa ñāṇassa gocarā;
Eight are causes for concentration, ten are the range of knowledge;
Tám là nhân của định, mười là cảnh giới của trí tuệ;
355
Aṭṭhārasa saṅkhārupekkhā, tiṇṇaṃ vimokkhāna paccayā.
Eighteen equanimities regarding formations are causes for the three liberations.
Mười tám Saṅkhārupekkhā là nhân của ba giải thoát môn.
356
Ime aṭṭhārasākārā, paññā yassa pariccitā;
One whose wisdom has mastered these eighteen aspects,
Người nào đã thuần thục trí tuệ với mười tám phương diện này,
357
Kusalo saṅkhārupekkhāsu, nānādiṭṭhīsu na kampatīti.
Is skilled in equanimity regarding formations, and is not shaken by various views.
Thì khéo léo trong Saṅkhārupekkhā, không lay chuyển trước các tà kiến khác nhau.
358
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
It is knowledge in the sense of knowing, it is wisdom in the sense of understanding thoroughly.
Trí tuệ đó được gọi là ñāṇa (tuệ) theo nghĩa biết, và paññā (bát-nhã) theo nghĩa hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘muñcitukamyatāpaṭisaṅkhāsantiṭṭhanā paññā saṅkhārupekkhāsu ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: "The wisdom that reflects upon the desire for liberation and is firmly established is knowledge in equanimity regarding formations."
Do đó, được gọi là – “Trí tuệ vững vàng trong sự quán xét ước muốn giải thoát là Tuệ xả ly hành (saṅkhārupekkhāñāṇa).”
359
Saṅkhārupekkhāñāṇaniddeso navamo.
The Ninth Section on the Knowledge of Equanimity Regarding Formations.
Phần giải thích về Tuệ xả ly hành (Saṅkhārupekkhāñāṇa) thứ chín.
360
10. Gotrabhuñāṇaniddeso
10. The Section on Gotrabhū Knowledge
10. Phần giải thích về Chuyển Tộc Trí (Gotrabhuñāṇa)
361
59. Kathaṃ bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭane paññā gotrabhuñāṇaṃ?
59. How is the wisdom of emergence and turning away from external phenomena Gotrabhū knowledge?
59. Trí tuệ thoát ly và quay lưng lại với các pháp hữu vi bên ngoài được gọi là Chuyển Tộc Trí (gotrabhuñāṇa) như thế nào?
Uppādaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes arising—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự sinh khởi – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Pavattaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes occurrence—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự tiếp diễn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Nimittaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes the sign—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua tướng – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Āyūhanaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes exertion—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự tích tập – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Paṭisandhiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes rebirth-linking—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự tái tục – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Gatiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes destination—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua các cảnh giới – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Nibbattiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes production—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự sinh trưởng – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Upapattiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes reappearance—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự tái sinh – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Jātiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes birth—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự sinh – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Jaraṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes aging—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự già – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Byādhiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes sickness—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua bệnh tật – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Maraṇaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes death—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự chết – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Sokaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes sorrow—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sầu khổ – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Paridevaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes lamentation—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua bi ai – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Upāyāsaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes despair—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua ưu phiền – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
It overcomes the external sign of formations—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua tướng các hành bên ngoài – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
It enters into non-arising—thus, Gotrabhū.
Nó hướng đến sự không sinh khởi – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu…pe… nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
It enters into non-occurrence…pe… it enters into cessation, Nibbāna—thus, Gotrabhū.
Nó hướng đến sự không tiếp diễn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu)…v.v… nó hướng đến sự diệt tận, Niết Bàn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
362
Uppādaṃ abhibhuyyitvā anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having overcome arising, it enters into non-arising—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự sinh khởi và hướng đến sự không sinh khởi – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Pavattaṃ abhibhuyyitvā appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having overcome occurrence, it enters into non-occurrence—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua sự tiếp diễn và hướng đến sự không tiếp diễn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Nimittaṃ abhibhuyyitvā animittaṃ pakkhandatīti – gotrabhu …pe… bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having overcome the sign, it enters into the signless…pe… having overcome the external sign of formations, it enters into cessation, Nibbāna—thus, Gotrabhū.
Nó vượt qua tướng và hướng đến sự không tướng – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu)…v.v… nó vượt qua tướng các hành bên ngoài và hướng đến sự diệt tận, Niết Bàn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
363
Uppādā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
It emerges from arising—thus, Gotrabhū.
Nó khởi lên từ sự sinh khởi – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Pavattā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
It emerges from occurrence—thus, Gotrabhū.
Nó khởi lên từ sự tiếp diễn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Nimittā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
It emerges from the sign—thus, Gotrabhū.
Nó khởi lên từ tướng – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Āyūhanā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
It emerges from exertion—thus, Gotrabhū.
Nó khởi lên từ sự tích tập – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Paṭisandhiyā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from rebirth-linking – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự tái tục – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Gatiyā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from destiny – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ các cảnh giới – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Nibbattiyā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from arising – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự sinh trưởng – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Upapattiyā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from rebecoming – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự tái sinh – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Jātiyā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from birth – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự sinh – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Jarāya vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from old age – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự già – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Byādhimhā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from sickness – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ bệnh tật – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Maraṇā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from death – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự chết – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Sokā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from sorrow – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sầu khổ – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Paridevā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from lamentation – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ bi ai – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Upāyāsā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from despair – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ ưu phiền – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Bahiddhā saṅkhāranimittā vuṭṭhātīti – gotrabhu.
He rises from the external conditioned sign – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ tướng các hành bên ngoài – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
He inclines towards non-arising – Gotrabhu.
Nó hướng đến sự không sinh khởi – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu…pe… nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
He inclines towards non-occurrence…pe… he inclines towards cessation, Nibbāna – Gotrabhu.
Nó hướng đến sự không tiếp diễn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu)…v.v… nó hướng đến sự diệt tận, Niết Bàn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
364
Uppādā vuṭṭhahitvā* anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from arising, he inclines towards non-arising – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự sinh khởi và hướng đến sự không sinh khởi – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Pavattā vuṭṭhahitvā appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from occurrence, he inclines towards non-occurrence – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự tiếp diễn và hướng đến sự không tiếp diễn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Nimittā vuṭṭhahitvā animittaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from the sign, he inclines towards the signless – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ tướng và hướng đến sự không tướng – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Āyūhanā vuṭṭhahitvā anāyūhanaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from accumulation, he inclines towards non-accumulation – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự tích tập và hướng đến sự không tích tập – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Paṭisandhiyā vuṭṭhahitvā appaṭisandhiṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from rebirth-linking, he inclines towards non-rebirth-linking – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự tái tục và hướng đến sự không tái tục – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Gatiyā vuṭṭhahitvā agatiṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from destiny, he inclines towards non-destiny – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ các cảnh giới và hướng đến sự không cảnh giới – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Nibbattiyā vuṭṭhahitvā anibbattiṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from arising, he inclines towards non-arising – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự sinh trưởng và hướng đến sự không sinh trưởng – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Upapattiyā vuṭṭhahitvā anupapattiṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from rebecoming, he inclines towards non-rebecoming – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự tái sinh và hướng đến sự không tái sinh – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Jātiyā vuṭṭhahitvā ajātiṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from birth, he inclines towards non-birth – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự sinh và hướng đến sự không sinh – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Jarāya vuṭṭhahitvā ajaraṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from old age, he inclines towards non-old age – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự già và hướng đến sự không già – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Byādhimhā vuṭṭhahitvā abyādhiṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from sickness, he inclines towards non-sickness – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ bệnh tật và hướng đến sự không bệnh tật – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Maraṇā vuṭṭhahitvā amataṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from death, he inclines towards the deathless – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sự chết và hướng đến sự bất tử – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Sokā vuṭṭhahitvā asokaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from sorrow, he inclines towards non-sorrow – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ sầu khổ và hướng đến sự không sầu khổ – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Paridevā vuṭṭhahitvā aparidevaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from lamentation, he inclines towards non-lamentation – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ bi ai và hướng đến sự không bi ai – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Upāyāsā vuṭṭhahitvā anupāyāsaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from despair, he inclines towards non-despair – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ ưu phiền và hướng đến sự không ưu phiền – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Bahiddhā saṅkhāranimittā vuṭṭhahitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having risen from the external conditioned sign, he inclines towards cessation, Nibbāna – Gotrabhu.
Nó khởi lên từ tướng các hành bên ngoài và hướng đến sự diệt tận, Niết Bàn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
365
Uppādā vivaṭṭatīti – gotrabhu.
He turns away from arising – Gotrabhu.
Nó quay lưng lại với sự sinh khởi – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Pavattā vivaṭṭatīti – gotrabhu…pe… bahiddhā saṅkhāranimittā vivaṭṭatīti – gotrabhu.
He turns away from occurrence…pe… he turns away from the external conditioned sign – Gotrabhu.
Nó quay lưng lại với sự tiếp diễn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu)…v.v… nó quay lưng lại với tướng các hành bên ngoài – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
He inclines towards non-arising – Gotrabhu.
Nó hướng đến sự không sinh khởi – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu…pe… nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
He inclines towards non-occurrence…pe… he inclines towards cessation, Nibbāna – Gotrabhu.
Nó hướng đến sự không tiếp diễn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu)…v.v… nó hướng đến sự diệt tận, Niết Bàn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
366
Uppādā vivaṭṭitvā anuppādaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having turned away from arising, he inclines towards non-arising – Gotrabhu.
Nó quay lưng lại với sự sinh khởi và hướng đến sự không sinh khởi – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Pavattā vivaṭṭitvā appavattaṃ pakkhandatīti – gotrabhu…pe… bahiddhā saṅkhāranimittā vivaṭṭitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti – gotrabhu.
Having turned away from occurrence, he inclines towards non-occurrence…pe… having turned away from the external conditioned sign, he inclines towards cessation, Nibbāna – Gotrabhu.
Nó quay lưng lại với sự tiếp diễn và hướng đến sự không tiếp diễn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu)…v.v… nó quay lưng lại với tướng các hành bên ngoài và hướng đến sự diệt tận, Niết Bàn – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
367
60. Kati gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti?
60. How many Gotrabhu phenomena arise by way of tranquility?
60. Có bao nhiêu pháp Chuyển Tộc (gotrabhu) sinh khởi theo phương diện định (samatha)?
Kati gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti?
How many Gotrabhu phenomena arise by way of insight?
Có bao nhiêu pháp Chuyển Tộc (gotrabhu) sinh khởi theo phương diện tuệ (vipassanā)?
Aṭṭha gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti.
Eight Gotrabhu phenomena arise by way of tranquility.
Có tám pháp Chuyển Tộc (gotrabhu) sinh khởi theo phương diện định (samatha).
Dasa gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti.
Ten Gotrabhu phenomena arise by way of insight.
Có mười pháp Chuyển Tộc (gotrabhu) sinh khởi theo phương diện tuệ (vipassanā).
368
Katame aṭṭha gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti?
Which are the eight Gotrabhu phenomena that arise by way of tranquility?
Tám pháp Chuyển Tộc (gotrabhu) sinh khởi theo phương diện định (samatha) là gì?
Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya nīvaraṇe abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the first jhāna, he overcomes the hindrances – Gotrabhu.
Để đạt được sơ thiền, nó vượt qua các triền cái (nīvaraṇa) – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakkavicāre abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the second jhāna, he overcomes initial and sustained application – Gotrabhu.
Để đạt được nhị thiền, nó vượt qua tầm và tứ (vitakkavicāra) – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya pītiṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the third jhāna, he overcomes rapture – Gotrabhu.
Để đạt được tam thiền, nó vượt qua hỷ (pīti) – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya sukhadukkhe abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the fourth jhāna, he overcomes pleasure and pain – Gotrabhu.
Để đạt được tứ thiền, nó vượt qua lạc và khổ (sukhadukkha) – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the attainment of the dimension of infinite space, he overcomes the perception of form, the perception of sensory impact, the perception of diversity – Gotrabhu.
Để đạt được Không Vô Biên Xứ Định (ākāsānañcāyatanasamāpatti), nó vượt qua sắc tưởng (rūpasañña), đối ngại tưởng (paṭighasañña), và dị biệt tưởng (nānattasañña) – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākāsānañcāyatanasaññaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the attainment of the dimension of infinite consciousness, he overcomes the perception of the dimension of infinite space – Gotrabhu.
Để đạt được Thức Vô Biên Xứ Định (viññāṇañcāyatanasamāpatti), nó vượt qua Không Vô Biên Xứ Tưởng (ākāsānañcāyatanasañña) – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya viññāṇañcāyatanasaññaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the attainment of the dimension of nothingness, he overcomes the perception of the dimension of infinite consciousness – Gotrabhu.
Để đạt được Vô Sở Hữu Xứ Định (ākiñcaññāyatanasamāpatti), nó vượt qua Thức Vô Biên Xứ Tưởng (viññāṇañcāyatanasañña) – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākiñcaññāyatanasaññaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the attainment of the dimension of neither perception nor non-perception, he overcomes the perception of the dimension of nothingness – Gotrabhu.
Để đạt được Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ Định (nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti), nó vượt qua Vô Sở Hữu Xứ Tưởng (ākiñcaññāyatanasañña) – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Ime aṭṭha gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti.
These eight Gotrabhu phenomena arise by way of tranquility.
Tám pháp Chuyển Tộc (gotrabhu) này sinh khởi theo phương diện định (samatha).
369
Katame dasa gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti?
Which are the ten Gotrabhu phenomena that arise by way of insight?
Mười pháp Chuyển Tộc (gotrabhu) sinh khởi theo phương diện tuệ (vipassanā) là gì?
Sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the stream-entry path, it overcomes arising, occurrence, sign, exertion, rebirth, destiny, manifestation, reappearance, birth, aging, sickness, death, sorrow, lamentation, and despair, and the external sign of formations—this is gotrabhu.
Để đạt được Sơ Đạo (Sotāpattimagga), nó vượt qua sự sinh khởi, sự tiếp diễn, tướng, sự tích tập, sự tái tục, các cảnh giới, sự sinh trưởng, sự tái sinh, sự sinh, sự già, bệnh tật, sự chết, sầu khổ, bi ai, ưu phiền, tướng các hành bên ngoài – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Sotāpattiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ…pe… abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the fruition of stream-entry, it overcomes arising, occurrence, sign, exertion, rebirth…—this is gotrabhu.
Để đạt được Sơ Quả (Sotāpattiphala), nó vượt qua sự sinh khởi, sự tiếp diễn, tướng, sự tích tập, sự tái tục…v.v… – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya…pe… sakadāgāmiphalasamāpattatthāya… anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya… anāgāmiphalasamāpattatthāya… arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the once-returner path… for the attainment of the fruition of once-return… for the attainment of the non-returner path… for the attainment of the fruition of non-return… for the attainment of the Arahant path, it overcomes arising, occurrence, sign, exertion, rebirth, destiny, manifestation, reappearance, birth, aging, sickness, death, sorrow, lamentation, and despair, and the external sign of formations—this is gotrabhu.
Để đạt được Nhị Đạo (Sakadāgāmimagga)…v.v… để đạt được Nhị Quả (Sakadāgāmiphala)… để đạt được Tam Đạo (Anāgāmimagga)… để đạt được Tam Quả (Anāgāmiphala)… để đạt được Tứ Đạo (Arahattamagga), nó vượt qua sự sinh khởi, sự tiếp diễn, tướng, sự tích tập, sự tái tục, các cảnh giới, sự sinh trưởng, sự tái sinh, sự sinh, sự già, bệnh tật, sự chết, sầu khổ, bi ai, ưu phiền, tướng các hành bên ngoài – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Arahattaphalasamāpattatthāya… suññatavihārasamāpattatthāya… animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ…pe… abhibhuyyatīti – gotrabhu.
For the attainment of the fruition of Arahantship… for the attainment of the void abiding… for the attainment of the signless abiding, it overcomes arising, occurrence, sign, exertion, rebirth…—this is gotrabhu.
Để đạt được Tứ Quả (Arahattaphala)… để đạt được Không Tánh Trú (Suññatavihārasamāpatti)… để đạt được Vô Tướng Trú (Animittavihārasamāpatti), nó vượt qua sự sinh khởi, sự tiếp diễn, tướng, sự tích tập, sự tái tục…v.v… – đó là Chuyển Tộc Trí (gotrabhu).
Ime dasa gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti.
These ten gotrabhu phenomena arise by way of insight.
Mười pháp gotrabhū này khởi lên theo phương cách của vipassanā.
370
Kati gotrabhū dhammā kusalā, kati akusalā, kati abyākatā?
How many gotrabhu phenomena are wholesome, how many unwholesome, how many indeterminate?
Có bao nhiêu pháp gotrabhū là thiện (kusala), bao nhiêu là bất thiện (akusala), bao nhiêu là bất định (abyākata)?
Pannarasa gotrabhū dhammā kusalā, tayo gotrabhū dhammā abyākatā.
Fifteen gotrabhu phenomena are wholesome, three gotrabhu phenomena are indeterminate.
Mười lăm pháp gotrabhū là thiện, ba pháp gotrabhū là bất định.
Natthi gotrabhū dhammā akusalāti.
There are no unwholesome gotrabhu phenomena.
Không có pháp gotrabhū nào là bất thiện.
371
Sāmisañca nirāmisaṃ, paṇihitañca appaṇihitaṃ;
With attachment and without attachment, wished for and unwished for;
Có tham ái và không tham ái, có ước nguyện và không ước nguyện;
372
Saññuttañca visaññuttaṃ, vuṭṭhitañca avuṭṭhitaṃ.
Associated and dissociated, emerged and unemerged.
Có liên hệ và không liên hệ, đã thoát ly và chưa thoát ly.
373
Aṭṭha samādhissa paccayā, dasa ñāṇassa gocarā;
Eight are causes for concentration, ten are ranges for knowledge;
Tám là nhân của samādhi, mười là đối tượng của ñāṇa;
374
Aṭṭhārasa gotrabhū dhammā, tiṇṇaṃ vimokkhāna paccayā.
Eighteen gotrabhu phenomena are causes for the three liberations.
Mười tám pháp gotrabhū là nhân của ba giải thoát.
375
Ime aṭṭhārasākārā, paññā yassa pariccitā;
These eighteen aspects, for whom wisdom is well-practiced,
Mười tám khía cạnh này, trí tuệ của ai đã được rèn luyện kỹ càng,
376
Kusalo vivaṭṭe vuṭṭhāne, nānādiṭṭhīsu na kampatīti.
That person, skilled in emergence from the round, does not waver amidst various views.
Người ấy thiện xảo trong sự thoát ly (vivaṭṭa) và sự khởi lên (vuṭṭhāna), không lay động bởi các tà kiến khác nhau.
377
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
It is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Đó là ñāṇa (tuệ) theo nghĩa biết, là paññā (trí) theo nghĩa thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭane paññā gotrabhuñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emergence from the external round is gotrabhu-knowledge.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên bên ngoài là gotrabhu-ñāṇa.”
378
Gotrabhuñāṇaniddeso dasamo.
The Tenth, the Exposition of Gotrabhu-Knowledge.
Phần giải thích về Gotrabhu-ñāṇa thứ mười.
379
11. Maggañāṇaniddeso
11. Exposition of Path-Knowledge
11. Phần giải thích về Magga-ñāṇa
380
61. Kathaṃ dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ?
61. How is the wisdom in emergence from the two-fold round, knowledge on the path?
61. Trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa như thế nào?
Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
At the moment of the stream-entry path, by way of seeing, Right View emerges from Wrong View, and it emerges from the defilements and aggregates that follow it, and it emerges from all external signs.
Trong khoảnh khắc của Sơ quả Tu-đà-hoàn (Sotāpatti-magga), chánh kiến (sammādiṭṭhi) thoát ly khỏi tà kiến (micchādiṭṭhi) theo nghĩa thấy; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu (nimitta) bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emergence from the two-fold round is knowledge on the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
By way of directing, Right Intention emerges from Wrong Intention, and it emerges from the defilements and aggregates that follow it, and it emerges from all external signs.
Chánh tư duy (sammāsaṅkappa) thoát ly khỏi tà tư duy (micchāsaṅkappa) theo nghĩa đưa tâm đến đối tượng; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emergence from the two-fold round is knowledge on the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
381
Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
By way of encompassing, Right Speech emerges from Wrong Speech, and it emerges from the defilements and aggregates that follow it, and it emerges from all external signs.
Chánh ngữ (sammāvācā) thoát ly khỏi tà ngữ (micchāvācā) theo nghĩa bao gồm; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emergence from the two-fold round is knowledge on the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
382
Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
By way of origination, Right Action emerges from Wrong Action, and it emerges from the defilements and aggregates that follow it, and it emerges from all external signs.
Chánh nghiệp (sammākammanta) thoát ly khỏi tà nghiệp (micchākammanta) theo nghĩa khởi lên; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emergence from the two-fold round is knowledge on the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
383
Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
By way of purification, Right Livelihood emerges from Wrong Livelihood, and it emerges from the defilements and aggregates that follow it, and it emerges from all external signs.
Chánh mạng (sammā-ājīva) thoát ly khỏi tà mạng (micchā-ājīva) theo nghĩa thanh tịnh; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emergence from the two-fold round is knowledge on the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
384
Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
By way of exertion, Right Effort emerges from Wrong Effort, and it emerges from the defilements and aggregates that follow it, and it emerges from all external signs.
Chánh tinh tấn (sammāvāyāma) thoát ly khỏi tà tinh tấn (micchāvāyāma) theo nghĩa giữ vững; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emergence from the two-fold round is knowledge on the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
385
Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
By way of presence, Right Mindfulness emerges from Wrong Mindfulness, and it emerges from the defilements and aggregates that follow it, and it emerges from all external signs.
Chánh niệm (sammāsati) thoát ly khỏi tà niệm (micchāsati) theo nghĩa an trú; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emergence from the two-fold round is knowledge on the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
386
Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
By way of non-distraction, Right Concentration emerges from Wrong Concentration, and emerges from the defilements and aggregates that follow it, and emerges from all external signs.
Chánh định (sammāsamādhi) thoát ly khỏi tà định (micchāsamādhi) theo nghĩa không tán loạn; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emerging and turning away from both is knowledge in the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
387
Sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi …pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi oḷārikā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
At the moment of the Sakadāgāmi path, Right View by way of seeing…pe… Right Concentration by way of non-distraction emerges from gross sensual craving fetters, from resistance fetters, from gross sensual craving latent tendencies, from resistance latent tendencies; and emerges from the defilements and aggregates that follow them; and emerges from all external signs.
Trong khoảnh khắc của Nhị quả Tư-đà-hàm (Sakadāgāmi-magga), chánh kiến theo nghĩa thấy... (v.v.)... chánh định theo nghĩa không tán loạn thoát ly khỏi thô thiển dục ái kiết sử (kāmarāgasaññojana), sân hận kiết sử (paṭighasaññojana), thô thiển dục ái tùy miên (kāmarāgānusaya), sân hận tùy miên (paṭighānusaya); thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emerging and turning away from both is knowledge in the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
388
Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi anusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
At the moment of the Anāgāmi path, Right View by way of seeing…pe… Right Concentration by way of non-distraction emerges from subtle sensual craving fetters, from resistance fetters, from subtle sensual craving latent tendencies, from resistance latent tendencies; and emerges from the defilements and aggregates that follow them; and emerges from all external signs.
Trong khoảnh khắc của Tam quả A-na-hàm (Anāgāmi-magga), chánh kiến theo nghĩa thấy... (v.v.)... chánh định theo nghĩa không tán loạn thoát ly khỏi vi tế dục ái kiết sử (kāmarāgasaññojana), sân hận kiết sử (paṭighasaññojana), vi tế dục ái tùy miên (kāmarāgānusaya), sân hận tùy miên (paṭighānusaya); thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emerging and turning away from both is knowledge in the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
389
Arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
At the moment of the Arahant path, Right View by way of seeing…pe… Right Concentration by way of non-distraction emerges from attachment to form, from attachment to formlessness, from conceit, from restlessness, from ignorance, from the latent tendency to conceit, from the latent tendency to craving for existence, from the latent tendency to ignorance; and emerges from the defilements and aggregates that follow them; and emerges from all external signs.
Trong khoảnh khắc của Tứ quả A-la-hán (Arahatta-magga), chánh kiến theo nghĩa thấy... (v.v.)... chánh định theo nghĩa không tán loạn thoát ly khỏi sắc ái (rūparāga), vô sắc ái (arūparāga), mạn (māna), trạo cử (uddhacca), vô minh (avijjā), mạn tùy miên (mānānusaya), hữu ái tùy miên (bhavarāgānusaya), vô minh tùy miên (avijjānusaya); thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emerging and turning away from both is knowledge in the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
390
62.
62.
62.
391
Ajātaṃ jhāpeti jātena, jhānaṃ tena pavuccati;
It burns away the unborn with what is born; therefore, it is called jhāna.
Với cái đã sinh, nó đốt cháy cái chưa sinh, vì thế được gọi là jhāna (thiền).
392
Jhānavimokkhe kusalatā, nānādiṭṭhīsu na kampati.
Skill in jhāna and liberation, one does not waver amidst various views.
Do thiện xảo trong jhāna và vimokkha, không lay động bởi các tà kiến khác nhau.
393
Samādahitvā yathā ce vipassati, vipassamāno tathā ce samādahe;
Having composed the mind, one thus sees insight; seeing insight, one thus composes the mind.
Sau khi định tâm, nếu như quán chiếu, và khi quán chiếu, nếu như định tâm;
394
Vipassanā ca samatho tadā ahu, samānabhāgā yuganaddhā vattare.
Then insight and tranquility arise, proceeding in equal measure, yoked together.
Khi ấy, vipassanā và samatha cùng hiện hữu, vận hành song hành.
395
Dukkhā saṅkhārā sukho, nirodho iti dassanaṃ* ;
“Conditioned phenomena are suffering, cessation is happiness”—such is the seeing;
Các hành (saṅkhāra) là khổ, Niết Bàn là lạc, đó là cái thấy.
396
Dubhato vuṭṭhitā paññā, phasseti amataṃ padaṃ.
The wisdom that has emerged from both touches the deathless state.
Trí tuệ thoát ly từ hai phía, chạm đến vị trí bất tử.
397
Vimokkhacariyaṃ jānāti, nānattekattakovido;
One who knows the practice of liberation, skilled in diversity and unity,
Người thông hiểu sự đa dạng và nhất thể, biết rõ sự vận hành của các giải thoát.
398
Dvinnaṃ ñāṇānaṃ kusalatā, nānādiṭṭhīsu na kampatīti.
Is skilled in two knowledges, and does not waver amidst various views.
Do thiện xảo trong hai loại tuệ, không lay động bởi các tà kiến khác nhau.
399
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That knowledge is ñāṇa by way of knowing; it is paññā by way of thoroughly knowing.
Đó là ñāṇa (tuệ) theo nghĩa biết, là paññā (trí) theo nghĩa thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘dubhato vuṭṭhānavivaṭṭane paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom in emerging and turning away from both is knowledge in the path.”
Vì thế được gọi là – “trí tuệ về sự thoát ly và khởi lên từ hai phía là magga-ñāṇa.”
400
Maggañāṇaniddeso ekādasamo.
The Eleventh Section on Path Knowledge.
Phần giải thích về Magga-ñāṇa thứ mười một.
401
12. Phalañāṇaniddeso
12. The Section on Fruition Knowledge
12. Phần giải thích về Phala-ñāṇa
402
63. Kathaṃ payogappaṭippassaddhipaññā phale ñāṇaṃ?
63. How is the wisdom of the calming of exertion knowledge in fruition?
63. Trí tuệ về sự an tịnh do nỗ lực (payogappaṭippassaddhipaññā) là phala-ñāṇa như thế nào?
Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
At the moment of the Sotāpatti path, Right View by way of seeing emerges from Wrong View, and emerges from the defilements and aggregates that follow it, and emerges from all external signs.
Trong khoảnh khắc của Sơ quả Tu-đà-hoàn (Sotāpatti-magga), chánh kiến thoát ly khỏi tà kiến theo nghĩa thấy; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammādiṭṭhi.
Right View arises due to the calming of that exertion.
Do sự an tịnh của nỗ lực đó, chánh kiến khởi lên.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruition of the path.
Đây là quả của Đạo.
403
Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappā vuṭṭhāti tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
Right Intention by way of directing the mind emerges from Wrong Intention, and emerges from the defilements and aggregates that follow it, and emerges from all external signs.
Chánh tư duy thoát ly khỏi tà tư duy theo nghĩa đưa tâm đến đối tượng; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammāsaṅkappo.
Right Intention arises due to the calming of that exertion.
Do sự an tịnh của nỗ lực đó, chánh tư duy khởi lên.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruition of the path.
Đây là quả của Đạo.
404
Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
Right Speech by way of comprehending emerges from Wrong Speech, and emerges from the defilements and aggregates that follow it, and emerges from all external signs.
Chánh ngữ thoát ly khỏi tà ngữ theo nghĩa bao gồm; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammāvācā.
Right Speech arises due to the calming of that exertion.
Do sự an tịnh của nỗ lực đó, chánh ngữ khởi lên.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruition of the path.
Đây là quả của Đạo.
405
Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
Right Action by way of origination emerges from Wrong Action, and emerges from the defilements and aggregates that follow it, and emerges from all external signs.
Chánh nghiệp thoát ly khỏi tà nghiệp theo nghĩa khởi lên; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammākammanto.
Right Action arises due to the calming of that exertion.
Do sự an tịnh của nỗ lực đó, chánh nghiệp khởi lên.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruition of the path.
Đây là quả của Đạo.
406
Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
Right Livelihood by way of purification emerges from Wrong Livelihood, and emerges from the defilements and aggregates that follow it, and emerges from all external signs.
Chánh mạng thoát ly khỏi tà mạng theo nghĩa thanh tịnh; thoát ly khỏi các phiền não và uẩn đi kèm; và thoát ly khỏi tất cả các dấu hiệu bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammāājīvo.
Right Livelihood arises due to the calming of that exertion.
Do sự an tịnh của nỗ lực đó, chánh mạng khởi lên.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruition of the path.
Đây là quả của Đạo.
407
Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
By way of exertion, right effort (sammāvāyāma) emerges from wrong effort (micchāvāyāma), and it emerges from the defilements (kilesa) and aggregates (khandha) that follow it, and it emerges from all external signs (nimitta).
Chánh tinh tấn, theo nghĩa nỗ lực, thoát ly khỏi tà tinh tấn, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo đó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammāvāyāmo.
Right effort (sammāvāyāma) arises due to the calming of that exertion of emergence.
Do sự an tịnh của nỗ lực thoát ly đó, chánh tinh tấn phát sinh.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruit of the path.
Đó là quả của Đạo.
408
Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
By way of mindfulness, right mindfulness (sammāsati) emerges from wrong mindfulness, and it emerges from the defilements (kilesa) and aggregates (khandha) that follow it, and it emerges from all external signs (nimitta).
Chánh niệm, theo nghĩa hiện tiền, thoát ly khỏi tà niệm, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo đó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammāsati.
Right mindfulness (sammāsati) arises due to the calming of that exertion of emergence.
Do sự an tịnh của nỗ lực thoát ly đó, chánh niệm phát sinh.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruit of the path.
Đó là quả của Đạo.
409
Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhito vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
By way of non-distraction, right concentration (sammāsamādhi) emerges from wrong concentration, and it emerges from the defilements (kilesa) and aggregates (khandha) that follow it, and it emerges from all external signs (nimitta).
Chánh định, theo nghĩa không tán loạn, thoát ly khỏi tà định, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo đó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammāsamādhi.
Right concentration (sammāsamādhi) arises due to the calming of that exertion of emergence.
Do sự an tịnh của nỗ lực thoát ly đó, chánh định phát sinh.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruit of the path.
Đó là quả của Đạo.
410
Sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi oḷārikā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
At the moment of the Sakadāgāmi Path, by way of seeing, right view (sammādiṭṭhi)…pe… by way of non-distraction, right concentration (sammāsamādhi) emerges from the gross fetters of sensual desire (kāmarāgasaññojana) and ill-will (paṭighasaññojana), from the gross latent tendencies of sensual desire (kāmarāgānusaya) and ill-will (paṭighānusaya); and it emerges from the defilements (kilesa) and aggregates (khandha) that follow them, and it emerges from all external signs (nimitta).
Vào khoảnh khắc Đạo Nhất Lai (Sakadāgāmimagga), chánh kiến theo nghĩa thấy…pe… chánh định theo nghĩa không tán loạn, thoát ly khỏi kiết sử dục ái thô thiển, kiết sử sân hận, tùy miên dục ái thô thiển, tùy miên sân hận, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo đó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammāsamādhi.
Right concentration (sammāsamādhi) arises due to the calming of that exertion of emergence.
Do sự an tịnh của nỗ lực thoát ly đó, chánh định phát sinh.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruit of the path.
Đó là quả của Đạo.
411
Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi anusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
At the moment of the Anāgāmi Path, by way of seeing, right view (sammādiṭṭhi)…pe… by way of non-distraction, right concentration (sammāsamādhi) emerges from the subtle fetters of sensual desire (kāmarāgasaññojana) and ill-will (paṭighasaññojana), from the subtle latent tendencies of sensual desire (kāmarāgānusaya) and ill-will (paṭighānusaya); and it emerges from the defilements (kilesa) and aggregates (khandha) that follow them, and it emerges from all external signs (nimitta).
Vào khoảnh khắc Đạo Bất Lai (Anāgāmimagga), chánh kiến theo nghĩa thấy…pe… chánh định theo nghĩa không tán loạn, thoát ly khỏi kiết sử dục ái tinh tế, kiết sử sân hận, tùy miên dục ái tinh tế, tùy miên sân hận, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo đó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammāsamādhi.
Right concentration (sammāsamādhi) arises due to the calming of that exertion of emergence.
Do sự an tịnh của nỗ lực thoát ly đó, chánh định phát sinh.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruit of the path.
Đó là quả của Đạo.
412
Arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
At the moment of the Arahant Path, by way of seeing, right view (sammādiṭṭhi)…pe… by way of non-distraction, right concentration (sammāsamādhi) emerges from attachment to form (rūparāga), attachment to the formless (arūparāga), conceit (māna), restlessness (uddhacca), ignorance (avijjā), the latent tendency of conceit (mānānusaya), the latent tendency of craving for existence (bhavarāgānusaya), and the latent tendency of ignorance (avijjānusaya); and it emerges from the defilements (kilesa) and aggregates (khandha) that follow them, and it emerges from all external signs (nimitta).
Vào khoảnh khắc Đạo A-la-hán (Arahattamaggakkhaṇa), chánh kiến theo nghĩa thấy…pe… chánh định theo nghĩa không tán loạn, thoát ly khỏi sắc ái, vô sắc ái, mạn, trạo cử, vô minh, tùy miên mạn, tùy miên hữu ái, tùy miên vô minh, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo đó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài.
Taṃpayogappaṭippassaddhattā uppajjati sammāsamādhi.
Right concentration (sammāsamādhi) arises due to the calming of that exertion of emergence.
Do sự an tịnh của nỗ lực thoát ly đó, chánh định phát sinh.
Maggassetaṃ phalaṃ.
This is the fruit of the path.
Đó là quả của Đạo.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That (fruit-knowledge) is knowledge (ñāṇa) by way of knowing, and wisdom (paññā) by way of understanding distinctly.
Đó là tuệ (ñāṇa) theo nghĩa biết, là trí (paññā) theo nghĩa thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘payogappaṭippassaddhipaññā phale ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘The wisdom of calming the exertion is knowledge in the fruit.’’
Vì vậy được gọi là: “Trí tuệ an tịnh nỗ lực là tuệ trong quả.”
413
Phalañāṇaniddeso dvādasamo.
The Twelfth Section on Fruit-Knowledge.
Phần giải thích về Quả Tuệ (Phalañāṇaniddesa) thứ mười hai.
414
13. Vimuttiñāṇaniddeso
13. Section on Knowledge of Liberation
13. Phần giải thích về Giải Thoát Tuệ (Vimuttiñāṇaniddesa)
415
64. Kathaṃ chinnavaṭumānupassane paññā vimuttiñāṇaṃ?
64. How is the wisdom that contemplates the severed path knowledge of liberation (vimuttiñāṇa)?
64. Trí tuệ trong việc quán sát con đường đã cắt đứt là giải thoát tuệ (vimuttiñāṇa) như thế nào?
Sotāpattimaggena sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāso, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo attano cittassa upakkilesā sammā samucchinnā honti.
By the Stream-entry Path (Sotāpattimagga), self-view (sakkāyadiṭṭhi), doubt (vicikicchā), clinging to rites and rituals (sīlabbataparāmāsa), the latent tendency of wrong view (diṭṭhānusaya), and the latent tendency of doubt (vicikicchānusaya)—these defilements (upakkilesa) of one’s own mind are completely eradicated.
Với Đạo Nhập Lưu (Sotāpattimagga), tà kiến về thân (sakkāyadiṭṭhi), hoài nghi (vicikicchā), chấp thủ giới cấm (sīlabbataparāmāso), tùy miên tà kiến (diṭṭhānusayo), tùy miên hoài nghi (vicikicchānusayo) – những cấu uế của tâm mình – đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Imehi pañcahi upakkilesehi sapariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hoti suvimuttaṃ.
The mind is liberated, well-liberated, from these five defilements (upakkilesa) together with their preoccupations.
Tâm được giải thoát, hoàn toàn giải thoát khỏi năm cấu uế này cùng với các triền cái (pariyuṭṭhāna) của chúng.
Taṃvimutti ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That liberation is knowledge (ñāṇa) by way of knowing, and wisdom (paññā) by way of understanding distinctly.
Sự giải thoát đó là tuệ (ñāṇa) theo nghĩa biết, là trí (paññā) theo nghĩa thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘chinnavaṭumānupassane paññā vimuttiñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘The wisdom that contemplates the severed path is knowledge of liberation.’’
Vì vậy được gọi là: “Trí tuệ trong việc quán sát con đường đã cắt đứt là giải thoát tuệ.”
416
Sakadāgāmimaggena oḷārikaṃ kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, oḷāriko kāmarāgānusayo, paṭighānusayo – attano cittassa upakkilesā sammā samucchinnā honti.
By the Once-return Path (Sakadāgāmimagga), the gross fetter of sensual desire (kāmarāgasaññojana), the fetter of ill-will (paṭighasaññojana), the gross latent tendency of sensual desire (kāmarāgānusaya), and the latent tendency of ill-will (paṭighānusaya)—these defilements (upakkilesa) of one’s own mind are completely eradicated.
Với Đạo Nhất Lai (Sakadāgāmimagga), kiết sử dục ái thô thiển (oḷārikaṃ kāmarāgasaññojanaṃ), kiết sử sân hận (paṭighasaññojanaṃ), tùy miên dục ái thô thiển (oḷāriko kāmarāgānusayo), tùy miên sân hận (paṭighānusayo) – những cấu uế của tâm mình – đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Imehi catūhi upakkilesehi sapariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hoti suvimuttaṃ.
The mind is liberated, well-liberated, from these four defilements (upakkilesa) together with their preoccupations.
Tâm được giải thoát, hoàn toàn giải thoát khỏi bốn cấu uế này cùng với các triền cái của chúng.
Taṃvimutti ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That liberation is knowledge (ñāṇa) by way of knowing, and wisdom (paññā) by way of understanding distinctly.
Sự giải thoát đó là tuệ (ñāṇa) theo nghĩa biết, là trí (paññā) theo nghĩa thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘chinnavaṭumānupassane paññā vimuttiñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘The wisdom that contemplates the severed path is knowledge of liberation.’’
Vì vậy được gọi là: “Trí tuệ trong việc quán sát con đường đã cắt đứt là giải thoát tuệ.”
417
Anāgāmimaggena anusahagataṃ kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, anusahagato kāmarāgānusayo, paṭighānusayo – attano cittassa upakkilesā sammā samucchinnā honti.
By the Non-return Path (Anāgāmimagga), the subtle fetter of sensual desire (kāmarāgasaññojana), the fetter of ill-will (paṭighasaññojana), the subtle latent tendency of sensual desire (kāmarāgānusaya), and the latent tendency of ill-will (paṭighānusaya)—these defilements (upakkilesa) of one’s own mind are completely eradicated.
Với Đạo Bất Lai (Anāgāmimagga), kiết sử dục ái tinh tế (anusahagataṃ kāmarāgasaññojanaṃ), kiết sử sân hận (paṭighasaññojanaṃ), tùy miên dục ái tinh tế (anusahagato kāmarāgānusayo), tùy miên sân hận (paṭighānusayo) – những cấu uế của tâm mình – đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Imehi catūhi upakkilesehi sapariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hoti suvimuttaṃ.
The mind is liberated, well-liberated, from these four defilements (upakkilesa) together with their preoccupations.
Tâm được giải thoát, hoàn toàn giải thoát khỏi bốn cấu uế này cùng với các triền cái của chúng.
Taṃvimutti ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That liberation is knowledge (ñāṇa) by way of knowing, and wisdom (paññā) by way of understanding distinctly.
Sự giải thoát đó là tuệ (ñāṇa) theo nghĩa biết, là trí (paññā) theo nghĩa thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘chinnavaṭumānupassane paññā vimuttiñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘The wisdom that contemplates the severed path is knowledge of liberation.’’
Vì vậy được gọi là: “Trí tuệ trong việc quán sát con đường đã cắt đứt là giải thoát tuệ.”
418
Arahattamaggena rūparāgo, arūparāgo, māno, uddhaccaṃ, avijjā, mānānusayo, bhavarāgānusayo, avijjānusayo – attano cittassa upakkilesā sammā samucchinnā honti.
By the Arahant Path (Arahattamagga), attachment to form (rūparāga), attachment to the formless (arūparāga), conceit (māna), restlessness (uddhacca), ignorance (avijjā), the latent tendency of conceit (mānānusaya), the latent tendency of craving for existence (bhavarāgānusaya), and the latent tendency of ignorance (avijjānusaya)—these defilements (upakkilesa) of one’s own mind are completely eradicated.
Với Đạo A-la-hán (Arahattamaggakkhaṇa), sắc ái (rūparāgo), vô sắc ái (arūparāgo), mạn (māno), trạo cử (uddhaccaṃ), vô minh (avijjā), tùy miên mạn (mānānusayo), tùy miên hữu ái (bhavarāgānusayo), tùy miên vô minh (avijjānusayo) – những cấu uế của tâm mình – đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Imehi aṭṭhahi upakkilesehi sapariyuṭṭhānehi cittaṃ vimuttaṃ hoti suvimuttaṃ.
The mind is freed, well-freed, from these eight defilements together with their obsessions.
Tâm được giải thoát, hoàn toàn giải thoát khỏi tám cấu uế này cùng với các triền cái của chúng.
Taṃvimutti ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That liberation is knowledge (ñāṇa) by way of knowing, and wisdom (paññā) by way of discerning.
Sự giải thoát đó là tuệ (ñāṇa) theo nghĩa biết, là trí (paññā) theo nghĩa thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘chinnavaṭumānupassane paññā vimuttiñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: "The wisdom in contemplating the severed root is liberation-knowledge."
Vì vậy được gọi là: “Trí tuệ trong việc quán sát con đường đã cắt đứt là giải thoát tuệ.”
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge (ñāṇa) by way of knowing, and wisdom (paññā) by way of discerning.
Đó là tuệ (ñāṇa) theo nghĩa biết, là trí (paññā) theo nghĩa thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘chinnavaṭumānupassane paññā vimuttiñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: "The wisdom in contemplating the severed root is liberation-knowledge."
Vì vậy được gọi là: “Trí tuệ trong việc quán sát con đường đã cắt đứt là giải thoát tuệ.”
419
Vimuttiñāṇaniddeso terasamo.
The Thirteenth Section: Exposition of Liberation-Knowledge.
Phần giải thích về Giải Thoát Tuệ (Vimuttiñāṇaniddesa) thứ mười ba.
420
14. Paccavekkhaṇañāṇaniddeso
14. Exposition of Reviewing Knowledge
14. Phần giải thích về Paccavekkhaṇañāṇa (Tuệ Quán Chiếu)
421
65. Kathaṃ tadā samudāgate dhamme passane paññā paccavekkhaṇe ñāṇaṃ?
How is the wisdom in contemplating the dhammas that have arisen at that time reviewing knowledge (paccavekkhaṇañāṇa)?
65. Trí tuệ trong việc quán chiếu các pháp đã khởi sinh vào lúc đó là tuệ quán chiếu (paccavekkhaṇañāṇa) như thế nào?
Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā.
At the moment of the path of stream-entry, right view (sammādiṭṭhi) arose at that time by way of seeing.
Vào khoảnh khắc Đạo Nhập Lưu (Sotāpattimaggakkhaṇa), chánh kiến theo nghĩa thấy đã khởi sinh vào lúc đó.
Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato.
Right intention (sammāsaṅkappo) arose at that time by way of directing the mind.
Chánh tư duy theo nghĩa đặt tâm vào đối tượng đã khởi sinh vào lúc đó.
Pariggahaṭṭhena sammāvācā tadā samudāgatā.
Right speech (sammāvācā) arose at that time by way of comprehending.
Chánh ngữ theo nghĩa giữ gìn đã khởi sinh vào lúc đó.
Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto tadā samudāgato.
Right action (sammākammanto) arose at that time by way of origination.
Chánh nghiệp theo nghĩa khởi sinh đã khởi sinh vào lúc đó.
Vodānaṭṭhena sammāājīvo tadā samudāgato.
Right livelihood (sammāājīvo) arose at that time by way of purification.
Chánh mạng theo nghĩa thanh lọc đã khởi sinh vào lúc đó.
Paggahaṭṭhena sammāvāyāmo tadā samudāgato.
Right effort (sammāvāyāmo) arose at that time by way of exertion.
Chánh tinh tấn theo nghĩa nỗ lực đã khởi sinh vào lúc đó.
Upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati tadā samudāgatā.
Right mindfulness (sammāsati) arose at that time by way of establishing.
Chánh niệm theo nghĩa hiện tiền đã khởi sinh vào lúc đó.
Avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi tadā samudāgato.
Right concentration (sammāsamādhi) arose at that time by way of non-distraction.
Chánh định theo nghĩa không tán loạn đã khởi sinh vào lúc đó.
422
Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgo tadā samudāgato.
The enlightenment factor of mindfulness (satisambojjhaṅgo) arose at that time by way of establishing.
Niệm giác chi (satisambojjhaṅga) theo nghĩa hiện tiền đã khởi sinh vào lúc đó.
Pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgo tadā samudāgato.
The enlightenment factor of investigation of phenomena (dhammavicayasambojjhaṅgo) arose at that time by way of investigation.
Trạch pháp giác chi (dhammavicayasambojjhaṅga) theo nghĩa phân tích pháp đã khởi sinh vào lúc đó.
Paggahaṭṭhena vīriyasambojjhaṅgo tadā samudāgato.
The enlightenment factor of energy (vīriyasambojjhaṅgo) arose at that time by way of exertion.
Tinh tấn giác chi (vīriyasambojjhaṅga) theo nghĩa nỗ lực đã khởi sinh vào lúc đó.
Pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgo tadā samudāgato.
The enlightenment factor of rapture (pītisambojjhaṅgo) arose at that time by way of pervading.
Hỷ giác chi (pītisambojjhaṅga) theo nghĩa lan tỏa đã khởi sinh vào lúc đó.
Upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgo tadā samudāgato.
The enlightenment factor of tranquility (passaddhisambojjhaṅgo) arose at that time by way of calming.
Khinh an giác chi (passaddhisambojjhaṅga) theo nghĩa an tịnh đã khởi sinh vào lúc đó.
Avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgo tadā samudāgato.
The enlightenment factor of concentration (samādhisambojjhaṅgo) arose at that time by way of non-distraction.
Định giác chi (samādhisambojjhaṅga) theo nghĩa không tán loạn đã khởi sinh vào lúc đó.
Paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgo tadā samudāgato.
The enlightenment factor of equanimity (upekkhāsambojjhaṅgo) arose at that time by way of reflection.
Xả giác chi (upekkhāsambojjhaṅga) theo nghĩa quán xét đã khởi sinh vào lúc đó.
423
Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ tadā samudāgataṃ.
The faculty of faith (saddhābalaṃ) arose at that time by way of immovability in disbelief.
Tín lực (saddhābala) theo nghĩa bất động trước sự bất tín đã khởi sinh vào lúc đó.
Kosajje akampiyaṭṭhena vīriyabalaṃ tadā samudāgataṃ.
The faculty of energy (vīriyabalaṃ) arose at that time by way of immovability in laziness.
Tấn lực (vīriyabala) theo nghĩa bất động trước sự biếng nhác đã khởi sinh vào lúc đó.
Pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ tadā samudāgataṃ.
The faculty of mindfulness (satibalaṃ) arose at that time by way of immovability in heedlessness.
Niệm lực (satibala) theo nghĩa bất động trước sự phóng dật đã khởi sinh vào lúc đó.
Uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ tadā samudāgataṃ.
The faculty of concentration (samādhibalaṃ) arose at that time by way of immovability in restlessness.
Định lực (samādhibala) theo nghĩa bất động trước sự trạo cử đã khởi sinh vào lúc đó.
Avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ tadā samudāgataṃ.
The faculty of wisdom (paññābalaṃ) arose at that time by way of immovability in ignorance.
Tuệ lực (paññābala) theo nghĩa bất động trước vô minh đã khởi sinh vào lúc đó.
424
Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ tadā samudāgataṃ.
The faculty of faith (saddhindriyaṃ) arose at that time by way of conviction.
Tín căn (saddhindriya) theo nghĩa quyết định đã khởi sinh vào lúc đó.
Paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ tadā samudāgataṃ.
The faculty of energy (vīriyindriyaṃ) arose at that time by way of exertion.
Tấn căn (vīriyindriya) theo nghĩa nỗ lực đã khởi sinh vào lúc đó.
Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ tadā samudāgataṃ.
The faculty of mindfulness (satindriyaṃ) arose at that time by way of establishing.
Niệm căn (satindriya) theo nghĩa hiện tiền đã khởi sinh vào lúc đó.
Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ tadā samudāgataṃ.
The faculty of concentration (samādhindriyaṃ) arose at that time by way of non-distraction.
Định căn (samādhindriya) theo nghĩa không tán loạn đã khởi sinh vào lúc đó.
Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ tadā samudāgataṃ.
The faculty of wisdom (paññindriyaṃ) arose at that time by way of seeing.
Tuệ căn (paññindriya) theo nghĩa thấy đã khởi sinh vào lúc đó.
425
Ādhipateyyaṭṭhena indriyā tadā samudāgatā.
The faculties (indriyā) arose at that time by way of dominance.
Các căn (indriya) theo nghĩa chủ tể đã khởi sinh vào lúc đó.
Akampiyaṭṭhena balā tadā samudāgatā.
The powers (balā) arose at that time by way of immovability.
Các lực (bala) theo nghĩa bất động đã khởi sinh vào lúc đó.
Niyyānaṭṭhena sambojjhaṅgā tadā samudāgatā.
The enlightenment factors (sambojjhaṅgā) arose at that time by way of leading out.
Các giác chi (sambojjhaṅga) theo nghĩa thoát ly đã khởi sinh vào lúc đó.
Hetuṭṭhena maggo tadā samudāgato.
The path (maggo) arose at that time by way of cause.
Đạo (magga) theo nghĩa nhân đã khởi sinh vào lúc đó.
Upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā tadā samudāgatā.
The foundations of mindfulness (satipaṭṭhānā) arose at that time by way of establishing.
Các niệm xứ (satipaṭṭhāna) theo nghĩa hiện tiền đã khởi sinh vào lúc đó.
Padahanaṭṭhena sammappadhānā tadā samudāgatā.
The right exertions (sammappadhānā) arose at that time by way of striving.
Các chánh cần (sammappadhānā) theo nghĩa tinh cần đã khởi sinh vào lúc đó.
Ijjhanaṭṭhena iddhipādā tadā samudāgatā.
The bases of psychic power (iddhipādā) arose at that time by way of accomplishment.
Các thần túc (iddhipādā) theo nghĩa thành tựu đã khởi sinh vào lúc đó.
Tathaṭṭhena saccā tadā samudāgatā.
The truths (saccā) arose at that time by way of reality.
Các chân lý (sacca) theo nghĩa chân thật đã khởi sinh vào lúc đó.
Avikkhepaṭṭhena samatho tadā samudāgato.
Tranquility (samatho) arose at that time by way of non-distraction.
Chỉ (samatha) theo nghĩa không tán loạn đã khởi sinh vào lúc đó.
Anupassanaṭṭhena vipassanā tadā samudāgatā.
Insight (vipassanā) arose at that time by way of contemplation.
Với ý nghĩa quán sát lặp đi lặp lại, tuệ quán (vipassanā) đã phát sinh vào lúc đó.
Ekarasaṭṭhena samathavipassanā tadā samudāgatā.
Tranquility and insight (samathavipassanā) arose at that time by way of having a single taste.
Với ý nghĩa có cùng một vị, chỉ và quán (samatha-vipassanā) đã phát sinh vào lúc đó.
Anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ tadā samudāgataṃ.
The pair (yuganaddhaṃ) arose at that time by way of non-transgression.
Với ý nghĩa không vượt qua nhau, sự phối hợp (yuganaddha) đã phát sinh vào lúc đó.
Saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi tadā samudāgatā.
Purity of virtue (sīlavisuddhi) arose at that time by way of restraint.
Với ý nghĩa phòng hộ, sự thanh tịnh về giới (sīlavisuddhi) đã phát sinh vào lúc đó.
Avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi tadā samudāgatā.
Purity of mind (cittavisuddhi) arose at that time by way of non-distraction.
Với ý nghĩa không tán loạn, sự thanh tịnh về tâm (cittavisuddhi) đã phát sinh vào lúc đó.
Dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi tadā samudāgatā.
Purity of view (diṭṭhivisuddhi) arose at that time by way of seeing.
Với ý nghĩa thấy biết, sự thanh tịnh về kiến (diṭṭhivisuddhi) đã phát sinh vào lúc đó.
Vimuttaṭṭhena vimokkho tadā samudāgato.
Liberation (vimokkho) arose at that time by way of being freed.
Với ý nghĩa giải thoát, sự giải thoát (vimokkha) đã phát sinh vào lúc đó.
Paṭivedhaṭṭhena vijjā tadā samudāgatā.
True knowledge (vijjā) arose at that time by way of penetration.
Với ý nghĩa thâm nhập, minh (vijjā) đã phát sinh vào lúc đó.
Pariccāgaṭṭhena vimutti tadā samudāgatā.
Deliverance (vimutti) arose at that time by way of relinquishment.
Với ý nghĩa xả bỏ, sự giải thoát (vimutti) đã phát sinh vào lúc đó.
Samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.
Knowledge of destruction (khaye ñāṇaṃ) arose at that time by way of eradication.
Với ý nghĩa đoạn trừ hoàn toàn, trí về sự diệt tận (khaye ñāṇaṃ) đã phát sinh vào lúc đó.
426
Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato.
Desire (chando) arose at that time by way of being the root.
Dục (chanda) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là gốc rễ.
Manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato.
Attention (manasikāro) arose at that time by way of origination.
Sự tác ý (manasikāra) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự khởi lên.
Phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato.
Contact (phasso) arose at that time by way of conjunction.
Xúc (phassa) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự hội tụ.
Vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā.
Feeling (vedanā) arose at that time by way of convergence.
Thọ (vedanā) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự tập hợp.
Samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato.
Concentration (samādhi) arose at that time by way of being foremost.
Định (samādhi) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự đứng đầu.
Sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā.
Mindfulness (sati) arose at that time by way of dominance.
Niệm (sati) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự thống trị.
Paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā.
Wisdom (paññā) arose at that time by way of being supreme.
Tuệ (paññā) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là tối thượng.
Vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā.
Liberation (vimutti) arose at that time by way of being the essence.
Giải thoát (vimutti) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là cốt lõi.
Amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ.
Nibbāna, which is immersed in the deathless, arose at that time by way of being the ultimate end.
Nibbāna, nơi đạt đến sự bất tử, đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự kết thúc.
Vuṭṭhahitvā paccavekkhati, ime dhammā tadā samudāgatā.
Having emerged, one reviews: "These dhammas arose at that time."
Sau khi xuất khỏi (thiền), vị ấy quán xét: “Những pháp này đã phát sinh vào lúc đó.”
427
Sotāpattiphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā.
At the moment of the fruition of stream-entry, right view (sammādiṭṭhi) arose at that time by way of seeing.
Tại thời điểm quả Dự Lưu (Sotāpatti), chánh kiến (sammādiṭṭhi) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa thấy biết.
Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo tadā samudāgato…pe… paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.
Right resolve arose then by way of directing (the mind to the object)…pe… knowledge of non-arising arose then by way of subsidence.
Chánh tư duy (sammāsaṅkappo) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa hướng tâm đến đối tượng… (tương tự như trên)… trí về sự không sinh khởi (anuppāde ñāṇaṃ) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa lắng dịu hoàn toàn.
Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato.
Will arose then by way of root.
Dục (chanda) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là gốc rễ.
Manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena tadā samudāgato.
Attention arose then by way of origination.
Sự tác ý (manasikāra) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự khởi lên.
Phasso samodhānaṭṭhena tadā samudāgato.
Contact arose then by way of conjunction.
Xúc (phassa) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự hội tụ.
Vedanā samosaraṇaṭṭhena tadā samudāgatā.
Feeling arose then by way of confluence.
Thọ (vedanā) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự tập hợp.
Samādhi pamukhaṭṭhena tadā samudāgato.
Concentration arose then by way of pre-eminence.
Định (samādhi) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự đứng đầu.
Sati ādhipateyyaṭṭhena tadā samudāgatā.
Mindfulness arose then by way of dominance.
Niệm (sati) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự thống trị.
Paññā taduttaraṭṭhena tadā samudāgatā.
Wisdom arose then by way of superiority.
Tuệ (paññā) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là tối thượng.
Vimutti sāraṭṭhena tadā samudāgatā.
Deliverance arose then by way of essence.
Giải thoát (vimutti) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là cốt lõi.
Amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ.
Nibbāna, immersed in the Deathless, arose then by way of culmination.
Nibbāna, nơi đạt đến sự bất tử, đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự kết thúc.
Vuṭṭhahitvā paccavekkhati, ime dhammā tadā samudāgatā.
Having emerged, one reviews: “These phenomena arose then.”
Sau khi xuất khỏi (thiền), vị ấy quán xét: “Những pháp này đã phát sinh vào lúc đó.”
428
Sakadāgāmimaggakkhaṇe…pe… sakadāgāmiphalakkhaṇe…pe… anāgāmimaggakkhaṇe…pe… anāgāmiphalakkhaṇe…pe… arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā…pe… samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.
At the moment of the Sakadāgāmi path…pe… at the moment of the Sakadāgāmi fruition…pe… at the moment of the Anāgāmi path…pe… at the moment of the Anāgāmi fruition…pe… at the moment of the Arahantship path, right view arose then by way of seeing…pe… knowledge of destruction arose then by way of eradication.
Tại thời điểm đạo Nhất Lai (Sakadāgāmi-magga)… (tương tự như trên)… tại thời điểm quả Nhất Lai (Sakadāgāmi-phala)… (tương tự như trên)… tại thời điểm đạo Bất Lai (Anāgāmi-magga)… (tương tự như trên)… tại thời điểm quả Bất Lai (Anāgāmi-phala)… (tương tự như trên)… tại thời điểm đạo A-la-hán (Arahatta-magga), chánh kiến (sammādiṭṭhi) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa thấy biết… (tương tự như trên)… trí về sự diệt tận (khaye ñāṇaṃ) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa đoạn trừ hoàn toàn.
Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato…pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ.
Will arose then by way of root…pe… Nibbāna, immersed in the Deathless, arose then by way of culmination.
Dục (chanda) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là gốc rễ… (tương tự như trên)… Nibbāna, nơi đạt đến sự bất tử, đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự kết thúc.
Vuṭṭhahitvā paccavekkhati, ime dhammā tadā samudāgatā.
Having emerged, one reviews: “These phenomena arose then.”
Sau khi xuất khỏi (thiền), vị ấy quán xét: “Những pháp này đã phát sinh vào lúc đó.”
429
Arahattaphalakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi tadā samudāgatā …pe… paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ tadā samudāgataṃ.
At the moment of Arahantship fruition, right view arose then by way of seeing…pe… knowledge of non-arising arose then by way of subsidence.
Tại thời điểm quả A-la-hán (Arahatta-phala), chánh kiến (sammādiṭṭhi) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa thấy biết… (tương tự như trên)… trí về sự không sinh khởi (anuppāde ñāṇaṃ) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa lắng dịu hoàn toàn.
Chando mūlaṭṭhena tadā samudāgato …pe… amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena tadā samudāgataṃ.
Will arose then by way of root…pe… Nibbāna, immersed in the Deathless, arose then by way of culmination.
Dục (chanda) đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là gốc rễ… (tương tự như trên)… Nibbāna, nơi đạt đến sự bất tử, đã phát sinh vào lúc đó với ý nghĩa là sự kết thúc.
Vuṭṭhahitvā paccavekkhati, ime dhammā tadā samudāgatā.
Having emerged, one reviews: “These phenomena arose then.”
Sau khi xuất khỏi (thiền), vị ấy quán xét: “Những pháp này đã phát sinh vào lúc đó.”
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Cái đó là trí (ñāṇa) với ý nghĩa là sự biết; là tuệ (paññā) với ý nghĩa là sự hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘tadā samudāgate dhamme passane paññā paccavekkhaṇe ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “Wisdom in seeing the phenomena that arose then, knowledge in reviewing.”
Vì vậy được nói rằng: “Tuệ là sự thấy biết các pháp đã phát sinh vào lúc đó, trí là sự quán xét.”
430
Paccavekkhaṇañāṇaniddeso cuddasamo.
The Fourteenth Description of Reviewing Knowledge.
Chương giải thích về Trí Quán Xét thứ mười bốn.
431
15. Vatthunānattañāṇaniddeso
15. Description of Knowledge of the Diversity of Bases
15. Chương Giải Thích về Trí Phân Biệt Đối Tượng
432
66. Kathaṃ ajjhattavavatthāne paññā vatthunānatte ñāṇaṃ?
How is wisdom in the inner determination knowledge of the diversity of bases?
Tuệ trong việc phân định nội tại là trí về sự đa dạng của đối tượng (vatthunānattañāṇa) như thế nào?
Kathaṃ ajjhattadhamme vavattheti?
How does one determine internal phenomena?
Nó phân định các pháp nội tại như thế nào?
Cakkhuṃ ajjhattaṃ vavattheti, sotaṃ ajjhattaṃ vavattheti, ghānaṃ ajjhattaṃ vavattheti, jivhaṃ ajjhattaṃ vavattheti, kāyaṃ ajjhattaṃ vavattheti, manaṃ ajjhattaṃ vavattheti.
One determines the eye as internal, one determines the ear as internal, one determines the nose as internal, one determines the tongue as internal, one determines the body as internal, one determines the mind as internal.
Nó phân định mắt là nội tại, tai là nội tại, mũi là nội tại, lưỡi là nội tại, thân là nội tại, ý là nội tại.
433
Kathaṃ cakkhuṃ ajjhattaṃ vavattheti?
How does one determine the eye as internal?
Nó phân định mắt là nội tại như thế nào?
Cakkhu avijjāsambhūtanti vavattheti, cakkhu taṇhāsambhūtanti vavattheti, cakkhu kammasambhūtanti vavattheti, cakkhu āhārasambhūtanti vavattheti, cakkhu catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, cakkhu uppannanti vavattheti, cakkhu samudāgatanti vavattheti.
One determines the eye as arisen from ignorance, one determines the eye as arisen from craving, one determines the eye as arisen from kamma, one determines the eye as arisen from nutriment, one determines the eye as dependent on the four great elements, one determines the eye as arisen, one determines the eye as come into being.
Nó phân định mắt là do vô minh sinh ra, mắt là do tham ái sinh ra, mắt là do nghiệp sinh ra, mắt là do vật thực sinh ra, mắt là nương vào bốn đại chủng, mắt là đã sinh khởi, mắt là đã phát sinh.
Cakkhu ahutvā sambhūtaṃ, hutvā na bhavissatīti vavattheti.
One determines the eye as having come into being after not existing, and as ceasing to be after existing.
Nó phân định mắt là không có rồi mới sinh ra, đã có rồi sẽ không còn nữa.
Cakkhuṃ antavantato vavattheti, cakkhu addhuvaṃ asassataṃ vipariṇāmadhammanti vavattheti, cakkhu aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti vavattheti.
One determines the eye as having an end, one determines the eye as impermanent, not eternal, subject to change, one determines the eye as impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to dissolution, subject to dispassion, subject to cessation.
Nó phân định mắt là có giới hạn, mắt là không bền vững, không thường còn, có bản chất biến hoại; mắt là vô thường, hữu vi, duyên sinh, có bản chất hoại diệt, có bản chất tiêu tan, có bản chất ly tham, có bản chất đoạn diệt.
Cakkhuṃ aniccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati.
One determines the eye as impermanent, not permanent; as suffering, not pleasure; as not-self, not self; one is disgusted, not delighted; one is dispassionate, not passionate; one ceases, not originates; one relinquishes, not grasps.
Nó phân định mắt là vô thường, không phải thường; là khổ, không phải lạc; là vô ngã, không phải ngã; nó nhàm chán, không hoan hỷ; nó ly tham, không tham đắm; nó đoạn diệt, không sinh khởi; nó từ bỏ, không chấp thủ.
Aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.
Determining as impermanent, one abandons the perception of permanence; determining as suffering, one abandons the perception of pleasure; determining as not-self, one abandons the perception of self; being disgusted, one abandons delight; being dispassionate, one abandons passion; ceasing, one abandons origination; relinquishing, one abandons grasping.
Khi phân định là vô thường, nó đoạn trừ tưởng thường; khi phân định là khổ, nó đoạn trừ tưởng lạc; khi phân định là vô ngã, nó đoạn trừ tưởng ngã; khi nhàm chán, nó đoạn trừ sự hoan hỷ; khi ly tham, nó đoạn trừ tham ái; khi đoạn diệt, nó đoạn trừ sự sinh khởi; khi từ bỏ, nó đoạn trừ sự chấp thủ.
Evaṃ cakkhuṃ ajjhattaṃ vavattheti.
Thus, one determines the eye as internal.
Như vậy, nó phân định mắt là nội tại.
434
Kathaṃ sotaṃ ajjhattaṃ vavattheti?
How does one determine the ear as internal?
Nó phân định tai là nội tại như thế nào?
Sotaṃ avijjāsambhūtanti vavattheti…pe… evaṃ sotaṃ ajjhattaṃ vavattheti.
One determines the ear as arisen from ignorance…pe… thus, one determines the ear as internal.
Nó phân định tai là do vô minh sinh ra… (tương tự như trên)… Như vậy, nó phân định tai là nội tại.
Kathaṃ ghānaṃ ajjhattaṃ vavattheti?
How does one determine the nose as internal?
Nó phân định mũi là nội tại như thế nào?
Ghānaṃ avijjāsambhūtanti vavattheti…pe… evaṃ ghānaṃ ajjhattaṃ vavattheti.
One determines the nose as arisen from ignorance…pe… thus, one determines the nose as internal.
Nó phân định mũi là do vô minh sinh ra… (tương tự như trên)… Như vậy, nó phân định mũi là nội tại.
Kathaṃ jivhaṃ ajjhattaṃ vavattheti?
How does one determine the tongue as internal?
Nó phân định lưỡi là nội tại như thế nào?
Jivhā avijjāsambhūtāti vavattheti, jivhā taṇhāsambhūtāti vavattheti, jivhā kammasambhūtāti vavattheti, jivhā āhārasambhūtāti vavattheti, jivhā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, jivhā uppannāti vavattheti jivhā samudāgatāti vavattheti.
He determines that the tongue is born of ignorance, he determines that the tongue is born of craving, he determines that the tongue is born of kamma, he determines that the tongue is born of nutriment, he determines that the tongue is dependent on the four great elements, he determines that the tongue has arisen, he determines that the tongue has come into being.
Nó phân định lưỡi là do vô minh sinh ra, lưỡi là do tham ái sinh ra, lưỡi là do nghiệp sinh ra, lưỡi là do vật thực sinh ra, lưỡi là nương vào bốn đại chủng, lưỡi là đã sinh khởi, lưỡi là đã phát sinh.
Jivhā ahutvā sambhūtā, hutvā na bhavissatīti vavattheti.
He determines that the tongue, not having been, has come into being, and having been, will not be.
Nó phân định lưỡi là không có rồi mới sinh ra, đã có rồi sẽ không còn nữa.
Jivhaṃ antavantato vavattheti, jivhā addhuvā asassatā vipariṇāmadhammāti vavattheti, jivhā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti vavattheti.
He determines the tongue as having an end, he determines that the tongue is impermanent, not eternal, subject to change, he determines that the tongue is impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to vanishing, subject to dispassion, subject to cessation.
Nó phân định lưỡi là có giới hạn, lưỡi là không bền vững, không thường còn, có bản chất biến hoại; lưỡi là vô thường, hữu vi, duyên sinh, có bản chất hoại diệt, có bản chất tiêu tan, có bản chất ly tham, có bản chất đoạn diệt.
Jivhaṃ aniccato vavattheti, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati.
He determines the tongue as impermanent, not permanent…pe… he relinquishes, he does not grasp.
Nó phân định lưỡi là vô thường, không phải thường… (tương tự như trên)… nó từ bỏ, không chấp thủ.
Aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.
Determining it as impermanent, he abandons the perception of permanence…pe… relinquishing, he abandons grasping.
Khi phân định là vô thường, nó đoạn trừ tưởng thường… (tương tự như trên)… khi từ bỏ, nó đoạn trừ sự chấp thủ.
Evaṃ jivhaṃ ajjhattaṃ vavattheti.
Thus, he determines the tongue internally.
Như vậy, nó phân định lưỡi là nội tại.
435
Kathaṃ kāyaṃ ajjhattaṃ vavattheti?
How does he determine the body internally?
Nó phân định thân là nội tại như thế nào?
Kāyo avijjāsambhūtoti vavattheti, kāyo taṇhāsambhūtoti vavattheti, kāyo kammasambhūtoti vavattheti, kāyo āhārasambhūtoti vavattheti, kāyo catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, kāyo uppannoti vavattheti, kāyo samudāgatoti vavattheti.
He determines that the body is born of ignorance, he determines that the body is born of craving, he determines that the body is born of kamma, he determines that the body is born of nutriment, he determines that the body is dependent on the four great elements, he determines that the body has arisen, he determines that the body has come into being.
Nó phân định thân là do vô minh sinh ra, thân là do tham ái sinh ra, thân là do nghiệp sinh ra, thân là do vật thực sinh ra, thân là nương vào bốn đại chủng, thân là đã sinh khởi, thân là đã phát sinh.
Kāyo ahutvā sambhūto, hutvā na bhavissatīti vavattheti.
He determines that the body, not having been, has come into being, and having been, will not be.
Nó phân định thân là không có rồi mới sinh ra, đã có rồi sẽ không còn nữa.
Kāyaṃ antavantato vavattheti, kāyo addhuvo asassato vipariṇāmadhammoti vavattheti, kāyo anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammoti vavattheti.
He determines the body as having an end, he determines that the body is impermanent, not eternal, subject to change, he determines that the body is impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to vanishing, subject to dispassion, subject to cessation.
Nó phân định thân là có giới hạn, thân là không bền vững, không thường còn, có bản chất biến hoại; thân là vô thường, hữu vi, duyên sinh, có bản chất hoại diệt, có bản chất tiêu tan, có bản chất ly tham, có bản chất đoạn diệt.
Kāyaṃ aniccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati.
He determines the body as impermanent, not permanent; he determines it as suffering, not happiness…pe… he relinquishes, he does not grasp.
Vị ấy quán thân là vô thường, không phải thường; quán là khổ, không phải lạc… (tóm lại)… xả bỏ, không chấp thủ.
Aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.
Determining it as impermanent, he abandons the perception of permanence; determining it as suffering, he abandons the perception of happiness…pe… relinquishing, he abandons grasping.
Khi quán là vô thường, vị ấy từ bỏ tưởng thường; khi quán là khổ, vị ấy từ bỏ tưởng lạc… (tóm lại)… khi xả bỏ, vị ấy từ bỏ sự chấp thủ.
Evaṃ kāyaṃ ajjhattaṃ vavattheti.
Thus, he determines the body internally.
Như vậy, vị ấy quán thân nội tại.
436
Kathaṃ manaṃ ajjhattaṃ vavattheti?
How does he determine the mind internally?
Vị ấy quán ý (manas) nội tại như thế nào?
Mano avijjāsambhūtoti vavattheti, mano taṇhāsambhūtoti vavattheti, mano kammasambhūtoti vavattheti, mano āhārasambhūtoti vavattheti, mano uppannoti vavattheti, mano samudāgatoti vavattheti.
He determines that the mind is born of ignorance, he determines that the mind is born of craving, he determines that the mind is born of kamma, he determines that the mind is born of nutriment, he determines that the mind has arisen, he determines that the mind has come into being.
Vị ấy quán ý (manas) do vô minh sinh khởi, quán ý do ái sinh khởi, quán ý do nghiệp sinh khởi, quán ý do vật thực sinh khởi, quán ý đã sinh, quán ý đã hiện hữu.
Mano ahutvā sambhūto, hutvā na bhavissatīti vavattheti.
He determines that the mind, not having been, has come into being, and having been, will not be.
Vị ấy quán ý (manas) là chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi sẽ không còn nữa.
Manaṃ antavantato vavattheti, mano addhuvo asassato vipariṇāmadhammoti vavattheti, mano anicco saṅkhato paṭiccasamuppanno khayadhammo vayadhammo virāgadhammo nirodhadhammoti vavattheti.
He determines the mind as having an end, he determines that the mind is impermanent, not eternal, subject to change, he determines that the mind is impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to vanishing, subject to dispassion, subject to cessation.
Vị ấy quán ý (manas) là hữu hạn; quán ý là không bền vững, không thường còn, có pháp biến hoại; quán ý là vô thường, là hành (saṅkhata), là do duyên khởi, là pháp hoại diệt, là pháp tiêu vong, là pháp ly tham, là pháp đoạn diệt.
Manaṃ aniccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati.
He determines the mind as impermanent, not permanent; he determines it as suffering, not happiness; he determines it as not-self, not self; he becomes disenchanted, he does not delight; he becomes dispassionate, he does not become impassioned; he ceases it, he does not originate it; he relinquishes, he does not grasp.
Vị ấy quán ý (manas) là vô thường, không phải thường; quán là khổ, không phải lạc; quán là vô ngã, không phải ngã; nhàm chán, không hoan hỷ; ly tham, không tham đắm; đoạn diệt, không sinh khởi; xả bỏ, không chấp thủ.
Aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.
Determining it as impermanent, he abandons the perception of permanence; determining it as suffering, he abandons the perception of happiness; determining it as not-self, he abandons the perception of self; becoming disenchanted, he abandons delight; becoming dispassionate, he abandons passion; ceasing it, he abandons origination; relinquishing, he abandons grasping.
Khi quán là vô thường, vị ấy từ bỏ tưởng thường; khi quán là khổ, vị ấy từ bỏ tưởng lạc; khi quán là vô ngã, vị ấy từ bỏ tưởng ngã; khi nhàm chán, vị ấy từ bỏ sự hoan hỷ; khi ly tham, vị ấy từ bỏ tham ái; khi đoạn diệt, vị ấy từ bỏ sự sinh khởi; khi xả bỏ, vị ấy từ bỏ sự chấp thủ.
Evaṃ manaṃ ajjhattaṃ vavattheti.
Thus, he determines the mind internally.
Như vậy, vị ấy quán ý (manas) nội tại.
Evaṃ ajjhattadhamme vavattheti.
Thus, he determines internal phenomena.
Như vậy, vị ấy quán các pháp nội tại.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That knowledge, by reason of knowing, is ñāṇa (knowledge); by reason of understanding, it is paññā (wisdom).
Điều đó là tuệ (ñāṇa) do biết, là tuệ (paññā) do hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘ajjhattavavatthāne paññā vatthunānatte ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom in determining the internal is knowledge of the diversity of bases.’’
Vì vậy, được gọi là: “Tuệ (paññā) trong việc quán xét nội tại là tuệ (ñāṇa) về sự đa dạng của đối tượng (vatthu).”
437
Vatthunānattañāṇaniddeso pannarasamo.
The Fifteenth Section on the Knowledge of the Diversity of Bases.
Phần giải thích về Tuệ về sự đa dạng của đối tượng (Vatthunānattañāṇa) là thứ mười lăm.
438
16. Gocaranānattañāṇaniddeso
16. Section on the Knowledge of the Diversity of Objects
16. Phần giải thích về Tuệ về sự đa dạng của cảnh giới (Gocaranānattañāṇa)
439
67. Kathaṃ bahiddhā vavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ?
How is wisdom in determining the external, knowledge of the diversity of objects?
67. Tuệ (paññā) trong việc quán xét ngoại tại là tuệ (ñāṇa) về sự đa dạng của cảnh giới (gocara) như thế nào?
Kathaṃ bahiddhā dhamme vavattheti?
How does he determine external phenomena?
Vị ấy quán các pháp ngoại tại như thế nào?
Rūpe bahiddhā vavattheti, sadde bahiddhā vavattheti, gandhe bahiddhā vavattheti, rase bahiddhā vavattheti, phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti, dhamme bahiddhā vavattheti.
He determines forms externally, he determines sounds externally, he determines odours externally, he determines tastes externally, he determines tangibles externally, he determines mental phenomena externally.
Vị ấy quán sắc ngoại tại, quán tiếng ngoại tại, quán hương ngoại tại, quán vị ngoại tại, quán xúc ngoại tại, quán pháp ngoại tại.
440
Kathaṃ rūpe bahiddhā vavattheti?
How does he determine forms externally?
Vị ấy quán sắc ngoại tại như thế nào?
Rūpā avijjāsambhūtāti vavattheti rūpā taṇhāsambhūtāti vavattheti, rūpā kammasambhūtāti vavattheti, rūpā āhārasambhūtāti vavattheti, rūpā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, rūpā uppannāti vavattheti, rūpā samudāgatāti vavattheti.
He defines forms as originating from ignorance; he defines forms as originating from craving; he defines forms as originating from kamma; he defines forms as originating from nutriment; he defines forms as dependent on the four great elements; he defines forms as having arisen; he defines forms as having come into being.
Vị ấy quán sắc do vô minh sinh khởi, quán sắc do ái sinh khởi, quán sắc do nghiệp sinh khởi, quán sắc do vật thực sinh khởi, quán sắc là do bốn đại chủng làm sở y, quán sắc đã sinh, quán sắc đã hiện hữu.
Rūpā ahutvā sambhūtā, hutvā na bhavissantīti vavattheti.
He defines forms as having come into being after not existing, and as ceasing to exist after having been.
Vị ấy quán sắc là chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi sẽ không còn nữa.
Rūpe antavantato vavattheti, rūpā addhuvā asassatā vipariṇāmadhammāti vavattheti.
He defines forms as having an end; he defines forms as impermanent, not eternal, subject to change.
Vị ấy quán sắc là hữu hạn; quán sắc là không bền vững, không thường còn, có pháp biến hoại.
Rūpā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti vavattheti.
He defines forms as impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to dissolution, subject to dispassion, subject to cessation.
Vị ấy quán sắc là vô thường, là hành (saṅkhata), là do duyên khởi, là pháp hoại diệt, là pháp tiêu vong, là pháp ly tham, là pháp đoạn diệt.
Rūpe aniccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati.
He defines forms as impermanent, not permanent; as suffering, not pleasure; as not-self, not self; he becomes disenchanted, not delighted; he becomes dispassionate, not impassioned; he brings to cessation, not to arising; he relinquishes, not grasps.
Vị ấy quán sắc là vô thường, không phải thường; quán là khổ, không phải lạc; quán là vô ngã, không phải ngã; nhàm chán, không hoan hỷ; ly tham, không tham đắm; đoạn diệt, không sinh khởi; xả bỏ, không chấp thủ.
Aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.
Defining as impermanent, he abandons the perception of permanence; defining as suffering, he abandons the perception of pleasure; defining as not-self, he abandons the perception of self; becoming disenchanted, he abandons delight; becoming dispassionate, he abandons passion; bringing to cessation, he abandons origination; relinquishing, he abandons grasping.
Khi quán là vô thường, vị ấy từ bỏ tưởng thường; khi quán là khổ, vị ấy từ bỏ tưởng lạc; khi quán là vô ngã, vị ấy từ bỏ tưởng ngã; khi nhàm chán, vị ấy từ bỏ sự hoan hỷ; khi ly tham, vị ấy từ bỏ tham ái; khi đoạn diệt, vị ấy từ bỏ sự sinh khởi; khi xả bỏ, vị ấy từ bỏ sự chấp thủ.
Evaṃ rūpe bahiddhā vavattheti.
Thus he defines external forms.
Như vậy, vị ấy quán sắc ngoại tại.
441
Kathaṃ sadde bahiddhā vavattheti?
How does he define external sounds?
Vị ấy quán tiếng ngoại tại như thế nào?
Saddā avijjāsambhūtāti vavattheti…pe… saddā catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti vavattheti, saddā uppannāti vavattheti, saddā samudāgatāti vavattheti.
He defines sounds as originating from ignorance…pe… he defines sounds as dependent on the four great elements; he defines sounds as having arisen; he defines sounds as having come into being.
Vị ấy quán tiếng do vô minh sinh khởi… (tóm lại)… quán tiếng là do bốn đại chủng làm sở y, quán tiếng đã sinh, quán tiếng đã hiện hữu.
Saddā ahutvā sambhūtā, hutvā na bhavissantīti vavattheti.
He defines sounds as having come into being after not existing, and as ceasing to exist after having been.
Vị ấy quán tiếng là chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi sẽ không còn nữa.
Sadde antavantato vavattheti, saddā addhuvā asassatā vipariṇāmadhammāti vavattheti, saddā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti vavattheti.
He defines sounds as having an end; he defines sounds as impermanent, not eternal, subject to change; he defines sounds as impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to dissolution, subject to dispassion, subject to cessation.
Vị ấy quán tiếng là hữu hạn; quán tiếng là không bền vững, không thường còn, có pháp biến hoại; quán tiếng là vô thường, là hành (saṅkhata), là do duyên khởi, là pháp hoại diệt, là pháp tiêu vong, là pháp ly tham, là pháp đoạn diệt.
Sadde aniccato vavattheti, no niccato…pe… evaṃ sadde bahiddhā vavattheti.
He defines sounds as impermanent, not permanent…pe… Thus he defines external sounds.
Vị ấy quán tiếng là vô thường, không phải thường… (tóm lại)… như vậy, vị ấy quán tiếng ngoại tại.
442
Kathaṃ gandhe bahiddhā vavattheti?
How does he define external odours?
Vị ấy quán hương ngoại tại như thế nào?
Gandhā avijjāsambhūtāti vavattheti, gandhā taṇhāsambhūtāti vavattheti…pe… evaṃ gandhe bahiddhā vavattheti.
He defines odours as originating from ignorance; he defines odours as originating from craving…pe… Thus he defines external odours.
Vị ấy quán hương do vô minh sinh khởi, quán hương do ái sinh khởi… (tóm lại)… như vậy, vị ấy quán hương ngoại tại.
Kathaṃ rase bahiddhā vavattheti?
How does he define external tastes?
Vị ấy quán vị ngoại tại như thế nào?
Rasā avijjāsambhūtāti vavattheti, rasā taṇhāsambhūtāti vavattheti…pe… evaṃ rase bahiddhā vavattheti.
He defines tastes as originating from ignorance; he defines tastes as originating from craving…pe… Thus he defines external tastes.
Vị ấy quán vị do vô minh sinh khởi, quán vị do ái sinh khởi… (tóm lại)… như vậy, vị ấy quán vị ngoại tại.
Kathaṃ phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti?
How does he define external tangible objects?
Vị ấy quán xúc ngoại tại như thế nào?
Phoṭṭhabbā avijjāsambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā taṇhāsambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā kammasambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā āhārasambhūtāti vavattheti, phoṭṭhabbā uppannāti vavattheti.
He defines tangible objects as originating from ignorance; he defines tangible objects as originating from craving; he defines tangible objects as originating from kamma; he defines tangible objects as originating from nutriment; he defines tangible objects as having arisen.
Vị ấy quán xúc do vô minh sinh khởi, quán xúc do ái sinh khởi, quán xúc do nghiệp sinh khởi, quán xúc do vật thực sinh khởi, quán xúc đã sinh.
Phoṭṭhabbā samudāgatāti vavattheti…pe… evaṃ phoṭṭhabbe bahiddhā vavattheti.
He defines tangible objects as having come into being…pe… Thus he defines external tangible objects.
Vị ấy quán xúc đã hiện hữu… (tóm lại)… như vậy, vị ấy quán xúc ngoại tại.
443
Kathaṃ dhamme bahiddhā vavattheti?
How does he define external mental phenomena?
Vị ấy quán pháp ngoại tại như thế nào?
Dhammā avijjāsambhūtāti vavattheti, dhammā taṇhāsambhūtāti vavattheti, dhammā kammasambhūtāti vavattheti, dhammā āhārasambhūtāti vavattheti, dhammā uppannāti vavattheti, dhammā samudāgatāti vavattheti.
He defines mental phenomena as originating from ignorance; he defines mental phenomena as originating from craving; he defines mental phenomena as originating from kamma; he defines mental phenomena as originating from nutriment; he defines mental phenomena as having arisen; he defines mental phenomena as having come into being.
Vị ấy quán pháp do vô minh sinh khởi, quán pháp do ái sinh khởi, quán pháp do nghiệp sinh khởi, quán pháp do vật thực sinh khởi, quán pháp đã sinh, quán pháp đã hiện hữu.
Dhammā ahutvā sambhūtā, hutvā na bhavissantīti vavattheti.
He defines mental phenomena as having come into being after not existing, and as ceasing to exist after having been.
Vị ấy quán pháp là chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi sẽ không còn nữa.
Dhamme antavantato vavattheti, dhammā addhuvā asassatā vipariṇāmadhammāti vavattheti, dhammā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammāti vavattheti.
He defines mental phenomena as having an end; he defines mental phenomena as impermanent, not eternal, subject to change; he defines mental phenomena as impermanent, conditioned, dependently arisen, subject to decay, subject to dissolution, subject to dispassion, subject to cessation.
Vị ấy quán pháp là hữu hạn; quán pháp là không bền vững, không thường còn, có pháp biến hoại; quán pháp là vô thường, là hành (saṅkhata), là do duyên khởi, là pháp hoại diệt, là pháp tiêu vong, là pháp ly tham, là pháp đoạn diệt.
Dhamme aniccato vavattheti, no niccato; dukkhato vavattheti, no sukhato; anattato vavattheti, no attato; nibbindati, no nandati; virajjati, no rajjati; nirodheti, no samudeti; paṭinissajjati, no ādiyati…pe… aniccato vavatthento niccasaññaṃ pajahati, dukkhato vavatthento sukhasaññaṃ pajahati, anattato vavatthento attasaññaṃ pajahati, nibbindanto nandiṃ pajahati, virajjanto rāgaṃ pajahati, nirodhento samudayaṃ pajahati, paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.
He defines mental phenomena as impermanent, not permanent; as suffering, not pleasure; as not-self, not self; he becomes disenchanted, not delighted; he becomes dispassionate, not impassioned; he brings to cessation, not to arising; he relinquishes, not grasps…pe… Defining as impermanent, he abandons the perception of permanence; defining as suffering, he abandons the perception of pleasure; defining as not-self, he abandons the perception of self; becoming disenchanted, he abandons delight; becoming dispassionate, he abandons passion; bringing to cessation, he abandons origination; relinquishing, he abandons grasping.
Vị ấy quán pháp là vô thường, không phải thường; quán là khổ, không phải lạc; quán là vô ngã, không phải ngã; nhàm chán, không hoan hỷ; ly tham, không tham đắm; đoạn diệt, không sinh khởi; xả bỏ, không chấp thủ… (tóm lại)… khi quán là vô thường, vị ấy từ bỏ tưởng thường; khi quán là khổ, vị ấy từ bỏ tưởng lạc; khi quán là vô ngã, vị ấy từ bỏ tưởng ngã; khi nhàm chán, vị ấy từ bỏ sự hoan hỷ; khi ly tham, vị ấy từ bỏ tham ái; khi đoạn diệt, vị ấy từ bỏ sự sinh khởi; khi xả bỏ, vị ấy từ bỏ sự chấp thủ.
Evaṃ dhamme bahiddhā vavattheti.
Thus he defines external mental phenomena.
Như vậy, vị ấy quán pháp ngoại tại.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by reason of knowing, and wisdom by reason of knowing distinctly.
Điều đó là tuệ (ñāṇa) do biết, là tuệ (paññā) do hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘bahiddhā vavatthāne paññā gocaranānatte ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “Wisdom in the discernment of external objects is knowledge of the diversity of objects.”
Vì vậy, được gọi là: “Tuệ (paññā) trong việc quán xét ngoại tại là tuệ (ñāṇa) về sự đa dạng của cảnh giới (gocara).”
444
Gocaranānattañāṇaniddeso soḷasamo.
The sixteenth exposition of the knowledge of the diversity of objects is finished.
Phần giải thích về Tuệ về sự đa dạng của cảnh giới (Gocaranānattañāṇa) là thứ mười sáu.
445
17. Cariyānānattañāṇaniddeso
17. Exposition of the Knowledge of the Diversity of Conduct
17. Phần giải thích về Tuệ về sự đa dạng của hành vi (Cariyānānattañāṇa)
446
68. Kathaṃ cariyāvavatthāne paññā cariyānānatte ñāṇaṃ?
68. How is wisdom in the discernment of conduct knowledge of the diversity of conduct?
68. Tuệ (paññā) trong việc quán xét hành vi (cariyā) là tuệ (ñāṇa) về sự đa dạng của hành vi (cariyā) như thế nào?
Cariyāti tisso cariyāyo – viññāṇacariyā, aññāṇacariyā, ñāṇacariyā.
Conduct means three kinds of conduct: conduct of consciousness, conduct of ignorance, conduct of knowledge.
Hành vi (Cariyā) có ba loại hành vi: hành vi của thức (viññāṇacariyā), hành vi của vô minh (aññāṇacariyā), hành vi của trí tuệ (ñāṇacariyā).
447
Katamā viññāṇacariyā?
What is the conduct of consciousness?
Thế nào là hành vi của thức (viññāṇacariyā)?
Dassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā rūpesu, dassanaṭṭho cakkhuviññāṇaṃ viññāṇacariyā rūpesu, diṭṭhattā abhiniropanā vipākamanodhātu* viññāṇacariyā rūpesu, abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā rūpesu.
The advertence, which is functional and indeterminate, for the purpose of seeing, is the conduct of consciousness in regard to visible objects; the seeing, which is eye-consciousness, is the conduct of consciousness in regard to visible objects; the mind-element resultant, which is the apprehending due to having seen, is the conduct of consciousness in regard to visible objects; the mind-consciousness element resultant, which is due to having apprehended, is the conduct of consciousness in regard to visible objects.
Sự chú ý (āvajjana) bất định (kiriyābyākatā) để thấy là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các sắc (rūpa); sự thấy, tức là nhãn thức (cakkhuviññāṇa), là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các sắc; do đã thấy, sự hướng đến (abhiniropanā) của ý giới quả dị thục (vipākamanodhātu) là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các sắc; do đã hướng đến, ý thức giới quả dị thục (vipākamanoviññāṇadhātu) là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các sắc.
Savanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā saddesu, savanattho sotaviññāṇaṃ viññāṇacariyā saddesu, sutattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā saddesu, abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā saddesu.
The advertence, which is functional and indeterminate, for the purpose of hearing, is the conduct of consciousness in regard to sounds; the hearing, which is ear-consciousness, is the conduct of consciousness in regard to sounds; the mind-element resultant, which is the apprehending due to having heard, is the conduct of consciousness in regard to sounds; the mind-consciousness element resultant, which is due to having apprehended, is the conduct of consciousness in regard to sounds.
Sự chú ý bất định để nghe là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các tiếng (sadda); sự nghe, tức là nhĩ thức (sotaviññāṇa), là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các tiếng; do đã nghe, sự hướng đến của ý giới quả dị thục là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các tiếng; do đã hướng đến, ý thức giới quả dị thục là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các tiếng.
Ghāyanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā gandhesu, ghāyanaṭṭho* ghānaviññāṇaṃ viññāṇacariyā gandhesu, ghāyitattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā gandhesu, abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā gandhesu.
The advertence, which is functional and indeterminate, for the purpose of smelling, is the conduct of consciousness in regard to odours; the smelling, which is nose-consciousness, is the conduct of consciousness in regard to odours; the mind-element resultant, which is the apprehending due to having smelt, is the conduct of consciousness in regard to odours; the mind-consciousness element resultant, which is due to having apprehended, is the conduct of consciousness in regard to odours.
Sự chú ý bất định để ngửi là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các mùi (gandha); sự ngửi, tức là tỷ thức (ghānaviññāṇa), là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các mùi; do đã ngửi, sự hướng đến của ý giới quả dị thục là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các mùi; do đã hướng đến, ý thức giới quả dị thục là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các mùi.
Sāyanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā rasesu, sāyanaṭṭho jivhāviññāṇaṃ viññāṇacariyā rasesu, sāyitattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā rasesu, abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā rasesu.
The advertence, which is functional and indeterminate, for the purpose of tasting, is the conduct of consciousness in regard to tastes; the tasting, which is tongue-consciousness, is the conduct of consciousness in regard to tastes; the mind-element resultant, which is the apprehending due to having tasted, is the conduct of consciousness in regard to tastes; the mind-consciousness element resultant, which is due to having apprehended, is the conduct of consciousness in regard to tastes.
Sự chú ý bất định để nếm là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các vị (rasa); sự nếm, tức là thiệt thức (jivhāviññāṇa), là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các vị; do đã nếm, sự hướng đến của ý giới quả dị thục là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các vị; do đã hướng đến, ý thức giới quả dị thục là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các vị.
Phusanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā phoṭṭhabbesu, phusanaṭṭho kāyaviññāṇaṃ viññāṇacariyā phoṭṭhabbesu, phuṭṭhattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā phoṭṭhabbesu, abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā phoṭṭhabbesu.
The advertence, which is functional and indeterminate, for the purpose of touching, is the conduct of consciousness in regard to tangibles; the touching, which is body-consciousness, is the conduct of consciousness in regard to tangibles; the mind-element resultant, which is the apprehending due to having touched, is the conduct of consciousness in regard to tangibles; the mind-consciousness element resultant, which is due to having apprehended, is the conduct of consciousness in regard to tangibles.
Sự chú ý bất định để xúc chạm là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các xúc chạm (phoṭṭhabba); sự xúc chạm, tức là thân thức (kāyaviññāṇa), là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các xúc chạm; do đã xúc chạm, sự hướng đến của ý giới quả dị thục là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các xúc chạm; do đã hướng đến, ý thức giới quả dị thục là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các xúc chạm.
Vijānanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā dhammesu, vijānanaṭṭho manoviññāṇaṃ viññāṇacariyā dhammesu, viññātattā abhiniropanā vipākamanodhātu viññāṇacariyā dhammesu, abhiniropitattā vipākamanoviññāṇadhātu viññāṇacariyā dhammesu.
The advertence, which is functional and indeterminate, for the purpose of cognizing, is the conduct of consciousness in regard to mental objects; the cognizing, which is mind-consciousness, is the conduct of consciousness in regard to mental objects; the mind-element resultant, which is the apprehending due to having cognized, is the conduct of consciousness in regard to mental objects; the mind-consciousness element resultant, which is due to having apprehended, is the conduct of consciousness in regard to mental objects.
Sự chú ý bất định để hiểu biết là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các pháp (dhamma); sự hiểu biết, tức là ý thức (manoviññāṇa), là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các pháp; do đã hiểu biết, sự hướng đến của ý giới quả dị thục là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các pháp; do đã hướng đến, ý thức giới quả dị thục là hành vi của thức (viññāṇacariyā) đối với các pháp.
448
69. Viññāṇacariyāti kenaṭṭhena viññāṇacariyā?
69. Conduct of consciousness (Viññāṇacariyā)—in what sense is it the conduct of consciousness?
69. Hành vi của thức (Viññāṇacariyā)— theo nghĩa nào là hành vi của thức?
Nīrāgā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds without lust—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành không tham ái (nīrāgā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Niddosā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds without hatred—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành không sân hận (niddosā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Nimmohā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds without delusion—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành không si mê (nimmohā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Nimmānā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds without conceit—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành không kiêu mạn (nimmānā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Niddiṭṭhi caratīti – viññāṇacariyā niuddhaccā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds without wrong view—thus, it is the conduct of consciousness; it proceeds without restlessness—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành không tà kiến (niddiṭṭhi caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā); nó vận hành không trạo cử (niuddhaccā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Nibbicikicchā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds without doubt—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành không nghi ngờ (nibbicikicchā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Nānusayā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds without latent defilements—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành không tùy miên (nānusayā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Rāgavippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from lust—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời tham ái (rāgavippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Dosavippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from hatred—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời sân hận (dosavippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Mohavippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from delusion—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời si mê (mohavippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Mānavippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from conceit—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời kiêu mạn (mānavippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Diṭṭhivippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from wrong view—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời tà kiến (diṭṭhivippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Uddhaccavippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from restlessness—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời trạo cử (uddhaccavippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Vicikicchāvippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from doubt—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời nghi ngờ (vicikicchāvippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Anusayavippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from latent defilements—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời tùy miên (anusayavippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Kusalehi kammehi sampayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with wholesome actions—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành liên hệ với các nghiệp thiện (kusalehi kammehi sampayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Akusalehi kammehi vippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from unwholesome actions—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời các nghiệp bất thiện (akusalehi kammehi vippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Sāvajjehi kammehi vippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from blameworthy actions—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời các nghiệp đáng khiển trách (sāvajjehi kammehi vippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Anavajjehi kammehi sampayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with blameless actions—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành liên hệ với các nghiệp không đáng khiển trách (anavajjehi kammehi sampayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Kaṇhehi kammehi vippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from dark actions—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời các nghiệp đen tối (kaṇhehi kammehi vippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Sukkehi kammehi sampayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with bright actions—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành liên hệ với các nghiệp trắng trong (sukkehi kammehi sampayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Sukhudrayehi kammehi sampayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with actions leading to happiness—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành liên hệ với các nghiệp đưa đến lạc (sukhudrayehi kammehi sampayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Dukkhudrayehi kammehi vippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from actions leading to suffering—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành tách rời các nghiệp đưa đến khổ (dukkhudrayehi kammehi vippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Sukhavipākehi kammehi sampayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with actions having pleasant results—thus, it is the conduct of consciousness.
Nó vận hành liên hệ với các nghiệp có quả lạc (sukhavipākehi kammehi sampayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Dukkhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds, disjoined from actions that yield painful results—thus, viññāṇacariyā.
Nó vận hành tách rời các nghiệp có quả khổ (dukkhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Viññāte caratīti – viññāṇacariyā.
It proceeds in what is known—thus, viññāṇacariyā.
Nó vận hành trong cái đã được biết (viññāte caratīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Viññāṇassa evarūpā cariyā hotīti – viññāṇacariyā.
Such is the mode of conduct of consciousness—thus, viññāṇacariyā.
Hành vi của thức (viññāṇa) có tính chất như vậy (evarūpā cariyā hotīti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Pakatiparisuddhamidaṃ cittaṃ nikkilesaṭṭhenāti – viññāṇacariyā.
This mind is naturally pure in the sense of being free from defilements—thus, viññāṇacariyā.
Tâm này vốn thanh tịnh (pakatiparisuddhamidaṃ cittaṃ) theo nghĩa không có phiền não (nikkilesaṭṭhenāti) — đó là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
Ayaṃ viññāṇacariyā.
This is viññāṇacariyā.
Đây là hành vi của thức (viññāṇacariyā).
449
Katamā aññāṇacariyā?
What is aññāṇacariyā?
Thế nào là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā)?
Manāpiyesu rūpesu rāgassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; rāgassa javanā aññāṇacariyā.
The advertence (āvajjana) which is a functional indeterminate (kiriyābyākatā) consciousness (viññāṇacariyā) for the impulsion (javana) of lust (rāga) in agreeable forms (rūpesu) is viññāṇacariyā; the impulsion of lust is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để tham ái (rāga) khởi lên đối với các sắc khả ái (manāpiyesu rūpesu); sự khởi lên của tham ái là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Amanāpiyesu rūpesu dosassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; dosassa javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of hatred (dosa) in disagreeable forms is viññāṇacariyā; the impulsion of hatred is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để sân hận (dosa) khởi lên đối với các sắc bất khả ái (amanāpiyesu rūpesu); sự khởi lên của sân hận là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Tadubhayena asamapekkhanasmiṃ vatthusmiṃ mohassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; mohassa javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of delusion (moha) in an object not properly observed in both ways is viññāṇacariyā; the impulsion of delusion is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để si mê (moha) khởi lên đối với đối tượng không được quán sát đúng đắn (asamapekkhanasmiṃ vatthusmiṃ) bởi cả hai (manāpiyesu và amanāpiyesu); sự khởi lên của si mê là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Vinibandhassa mānassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; mānassa javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of binding conceit (māna) is viññāṇacariyā; the impulsion of conceit is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để kiêu mạn (māna) ràng buộc (vinibandha) khởi lên; sự khởi lên của kiêu mạn là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Parāmaṭṭhāya diṭṭhiyā javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; diṭṭhiyā javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of grasping wrong view (diṭṭhi) is viññāṇacariyā; the impulsion of wrong view is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để tà kiến (diṭṭhi) chấp thủ (parāmaṭṭhāya) khởi lên; sự khởi lên của tà kiến là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Vikkhepagatassa uddhaccassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; uddhaccassa javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of distraction-gone restlessness (uddhacca) is viññāṇacariyā; the impulsion of restlessness is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để trạo cử (uddhacca) tán loạn (vikkhepagatassa) khởi lên; sự khởi lên của trạo cử là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Aniṭṭhaṅgatāya vicikicchāya javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; vicikicchāya javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of unresolved doubt (vicikicchā) is viññāṇacariyā; the impulsion of doubt is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để nghi ngờ (vicikicchā) chưa quyết định (aniṭṭhaṅgatāya) khởi lên; sự khởi lên của nghi ngờ là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Thāmagatassa anusayassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; anusayassa javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of strong underlying tendency (anusaya) is viññāṇacariyā; the impulsion of underlying tendency is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để tùy miên (anusaya) đã trở nên kiên cố (thāmagatassa) khởi lên; sự khởi lên của tùy miên là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
450
Manāpiyesu saddesu…pe… manāpiyesu gandhesu…pe… manāpiyesu rasesu…pe… manāpiyesu phoṭṭhabbesu…pe… manāpiyesu dhammesu rāgassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; rāgassa javanā aññāṇacariyā.
In agreeable sounds… in agreeable odours… in agreeable tastes… in agreeable tactile objects… in agreeable mental phenomena, the advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of lust is viññāṇacariyā; the impulsion of lust is aññāṇacariyā.
Đối với các tiếng khả ái... đối với các mùi khả ái... đối với các vị khả ái... đối với các xúc chạm khả ái... đối với các pháp khả ái, sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để tham ái khởi lên; sự khởi lên của tham ái là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Amanāpiyesu dhammesu dosassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; dosassa javanā aññāṇacariyā.
In disagreeable mental phenomena, the advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of hatred is viññāṇacariyā; the impulsion of hatred is aññāṇacariyā.
Đối với các pháp bất khả ái, sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để sân hận khởi lên; sự khởi lên của sân hận là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Tadubhayena asamapekkhanasmiṃ vatthusmiṃ mohassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; mohassa javanā aññāṇacariyā.
In an object not properly observed in both ways, the advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of delusion is viññāṇacariyā; the impulsion of delusion is aññāṇacariyā.
Đối với đối tượng không được quán sát đúng đắn bởi cả hai, sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để si mê khởi lên; sự khởi lên của si mê là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Vinibandhassa mānassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; mānassa javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of binding conceit is viññāṇacariyā; the impulsion of conceit is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để kiêu mạn ràng buộc khởi lên; sự khởi lên của kiêu mạn là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Parāmaṭṭhāya diṭṭhiyā javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; diṭṭhiyā javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of grasping wrong view is viññāṇacariyā; the impulsion of wrong view is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để tà kiến chấp thủ khởi lên; sự khởi lên của tà kiến là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Vikkhepagatassa uddhaccassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; uddhaccassa javanā aññāṇacariyā; aniṭṭhaṅgatāya vicikicchāya javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; vicikicchāya javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of distraction-gone restlessness is viññāṇacariyā; the impulsion of restlessness is aññāṇacariyā; the advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of unresolved doubt is viññāṇacariyā; the impulsion of doubt is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để trạo cử tán loạn khởi lên; sự khởi lên của trạo cử là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā); sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để nghi ngờ chưa quyết định khởi lên; sự khởi lên của nghi ngờ là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Thāmagatassa anusayassa javanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; anusayassa javanā aññāṇacariyā.
The advertence which is a functional indeterminate consciousness for the impulsion of strong underlying tendency is viññāṇacariyā; the impulsion of underlying tendency is aññāṇacariyā.
Sự chú ý bất định là hành vi của thức (viññāṇacariyā) để tùy miên đã trở nên kiên cố khởi lên; sự khởi lên của tùy miên là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
451
70. Aññāṇacariyāti kenaṭṭhena aññāṇacariyā?
70. Aññāṇacariyā—in what sense is it aññāṇacariyā?
70. Hành vi của vô minh (Aññāṇacariyā)— theo nghĩa nào là hành vi của vô minh?
Sarāgā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds with lust—thus, aññāṇacariyā.
Nó vận hành cùng với tham ái (sarāgā caratīti) — đó là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Sadosā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds with hatred—thus, aññāṇacariyā.
Nó vận hành cùng với sân hận (sadosā caratīti) — đó là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Samohā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds with delusion—thus, aññāṇacariyā.
Nó vận hành cùng với si mê (samohā caratīti) — đó là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Samānā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds with conceit—thus, aññāṇacariyā.
Nó vận hành cùng với kiêu mạn (samānā caratīti) — đó là hành vi của vô minh (aññāṇacariyā).
Sadiṭṭhi caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds with wrong view—thus, aññāṇacariyā.
Hành động cùng với tà kiến – đó là aññāṇacariyā (hành vi của vô minh).
Sauddhaccā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds with restlessness—thus, aññāṇacariyā.
Hành động cùng với phóng dật – đó là aññāṇacariyā.
Savicikicchā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds with doubt—thus, aññāṇacariyā.
Hành động cùng với hoài nghi – đó là aññāṇacariyā.
Sānusayā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds with underlying tendencies—thus, aññāṇacariyā.
Hành động cùng với tùy miên – đó là aññāṇacariyā.
Rāgasampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with lust—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với tham ái – đó là aññāṇacariyā.
Dosasampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with hatred—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với sân hận – đó là aññāṇacariyā.
Mohasampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with delusion—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với si mê – đó là aññāṇacariyā.
Mānasampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with conceit—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với kiêu mạn – đó là aññāṇacariyā.
Diṭṭhisampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with wrong view—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với tà kiến – đó là aññāṇacariyā.
Uddhaccasampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with restlessness—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với phóng dật – đó là aññāṇacariyā.
Vicikicchāsampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with doubt—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với hoài nghi – đó là aññāṇacariyā.
Anusayasampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with underlying tendencies—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với tùy miên – đó là aññāṇacariyā.
Kusalehi kammehi vippayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from wholesome actions—thus, aññāṇacariyā.
Hành động không tương ưng với các nghiệp thiện – đó là aññāṇacariyā.
Akusalehi kammehi sampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with unwholesome actions—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với các nghiệp bất thiện – đó là aññāṇacariyā.
Sāvajjehi kammehi sampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with blameworthy actions—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với các nghiệp có tội – đó là aññāṇacariyā.
Anavajjehi kammehi vippayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds disjoined from blameless actions—thus, aññāṇacariyā.
Hành động không tương ưng với các nghiệp không tội – đó là aññāṇacariyā.
Kaṇhehi kammehi sampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It proceeds conjoined with dark actions—thus, aññāṇacariyā.
Hành động tương ưng với các nghiệp đen tối – đó là aññāṇacariyā.
Sukkehi kammehi vippayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It is the course of ignorance because it proceeds dissociated from wholesome actions.
Hành động không tương ưng với các nghiệp trắng trong – đó là aññāṇacariyā.
Sukhudrayehi kammehi vippayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It is the course of ignorance because it proceeds dissociated from actions leading to happiness.
Hành động không tương ưng với các nghiệp có kết quả hạnh phúc – đó là aññāṇacariyā.
Dukkhudrayehi kammehi sampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It is the course of ignorance because it proceeds associated with actions leading to suffering.
Hành động tương ưng với các nghiệp có kết quả đau khổ – đó là aññāṇacariyā.
Sukhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It is the course of ignorance because it proceeds dissociated from actions with pleasant results.
Hành động không tương ưng với các nghiệp có quả vị hạnh phúc – đó là aññāṇacariyā.
Dukkhavipākehi kammehi sampayuttā caratīti – aññāṇacariyā.
It is the course of ignorance because it proceeds associated with actions with painful results.
Hành động tương ưng với các nghiệp có quả vị đau khổ – đó là aññāṇacariyā.
Aññāte caratīti – aññāṇacariyā.
It is the course of ignorance because it proceeds in what is unknown.
Hành động trong sự không biết – đó là aññāṇacariyā.
Aññāṇassa evarūpā cariyā hotīti – aññāṇacariyā.
It is the course of ignorance because such is the course of ignorance.
Hành vi như vậy của vô minh – đó là aññāṇacariyā.
Ayaṃ aññāṇacariyā.
This is the course of ignorance.
Đây là aññāṇacariyā.
452
71. Katamā ñāṇacariyā?
71. What is the course of knowledge?
71. Thế nào là ñāṇacariyā (hành vi của trí tuệ)?
Aniccānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; aniccānupassanā ñāṇacariyā.
The advertence, which is a functional indeterminate consciousness, for the purpose of contemplating impermanence, is the course of consciousness; the contemplation of impermanence is the course of knowledge.
Sự chú ý (āvajjana) thuộc loại hành động (kiriyā) không định (abyākatā) vì mục đích quán vô thường là viññāṇacariyā (hành vi của thức); quán vô thường là ñāṇacariyā.
Dukkhānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; dukkhānupassanā ñāṇacariyā.
The advertence, which is a functional indeterminate consciousness, for the purpose of contemplating suffering, is the course of consciousness; the contemplation of suffering is the course of knowledge.
Sự chú ý thuộc loại hành động không định vì mục đích quán khổ là viññāṇacariyā; quán khổ là ñāṇacariyā.
Anattānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; anattānupassanā ñāṇacariyā.
The advertence, which is a functional indeterminate consciousness, for the purpose of contemplating non-self, is the course of consciousness; the contemplation of non-self is the course of knowledge.
Sự chú ý thuộc loại hành động không định vì mục đích quán vô ngã là viññāṇacariyā; quán vô ngã là ñāṇacariyā.
Nibbidānupassanatthāya…pe… virāgānupassanatthāya… nirodhānupassanatthāya… paṭinissaggānupassanatthāya… khayānupassanatthāya… vayānupassanatthāya… vipariṇāmānupassanatthāya… animittānupassanatthāya… appaṇihitānupassanatthāya… suññatānupassanatthāya… adhipaññādhammānupassanatthāya… yathābhūtañāṇadassanatthāya… ādīnavānupassanatthāya… paṭisaṅkhānupassanatthāya āvajjanakiriyābyākatā viññāṇacariyā; paṭisaṅkhānupassanā ñāṇacariyā.
The advertence, which is a functional indeterminate consciousness, for the purpose of contemplating disenchantment…pe… for the purpose of contemplating dispassion… for the purpose of contemplating cessation… for the purpose of contemplating relinquishment… for the purpose of contemplating destruction… for the purpose of contemplating dissolution… for the purpose of contemplating change… for the purpose of contemplating the signless… for the purpose of contemplating the desireless… for the purpose of contemplating emptiness… for the purpose of contemplating the higher Dhamma… for the purpose of seeing knowledge as it truly is… for the purpose of contemplating danger… for the purpose of contemplating reflection, is the course of consciousness; the contemplation of reflection is the course of knowledge.
Vì mục đích quán sự nhàm chán (nibbidā)…pe… vì mục đích quán sự ly tham (virāga)… quán sự đoạn diệt (nirodha)… quán sự xả bỏ (paṭinissagga)… quán sự tiêu hoại (khaya)… quán sự hoại diệt (vaya)… quán sự biến đổi (vipariṇāma)… quán vô tướng (animitta)… quán vô nguyện (appaṇihita)… quán không (suññatā)… quán các pháp của thắng tuệ (adhipaññādhamma)… quán tri kiến như thực (yathābhūtañāṇadassana)… quán sự nguy hiểm (ādīnava)… quán sự quán xét (paṭisaṅkhā) sự chú ý thuộc loại hành động không định là viññāṇacariyā; quán sự quán xét là ñāṇacariyā.
Vivaṭṭanānupassanā ñāṇacariyā.
The contemplation of turning away is the course of knowledge.
Quán sự chuyển hóa (vivaṭṭanā) là ñāṇacariyā.
Sotāpattimaggo ñāṇacariyā.
The path of stream-entry is the course of knowledge.
Đạo Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga) là ñāṇacariyā.
Sotāpattiphalasamāpatti ñāṇacariyā.
The attainment of the fruit of stream-entry is the course of knowledge.
Nhập quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattiphalasamāpatti) là ñāṇacariyā.
Sakadāgāmimaggo ñāṇacariyā.
The path of once-returning is the course of knowledge.
Đạo Tư-đà-hàm (Sakadāgāmimagga) là ñāṇacariyā.
Sakadāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā.
The attainment of the fruit of once-returning is the course of knowledge.
Nhập quả Tư-đà-hàm (Sakadāgāmiphalasamāpatti) là ñāṇacariyā.
Anāgāmimaggo ñāṇacariyā.
The path of non-returning is the course of knowledge.
Đạo A-na-hàm (Anāgāmimagga) là ñāṇacariyā.
Anāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā.
The attainment of the fruit of non-returning is the course of knowledge.
Nhập quả A-na-hàm (Anāgāmiphalasamāpatti) là ñāṇacariyā.
Arahattamaggo ñāṇacariyā.
The path of Arahantship is the course of knowledge.
Đạo A-la-hán (Arahattamaggo) là ñāṇacariyā.
Arahattaphalasamāpatti ñāṇacariyā.
The attainment of the fruit of Arahantship is the course of knowledge.
Nhập quả A-la-hán (Arahattaphalasamāpatti) là ñāṇacariyā.
453
Ñāṇacariyāti kenaṭṭhena ñāṇacariyā?
Why is it called ñāṇacariyā (course of knowledge)?
Ñāṇacariyā nghĩa là gì mà gọi là ñāṇacariyā?
Nīrāgā caratīti – ñāṇacariyā.
It is the course of knowledge because it proceeds without passion.
Hành động không tham ái – đó là ñāṇacariyā.
Niddosā caratīti – ñāṇacariyā…pe… nānusayā caratīti – ñāṇacariyā.
It is the course of knowledge because it proceeds without hatred…pe… it is the course of knowledge because it proceeds without underlying tendencies.
Hành động không sân hận – đó là ñāṇacariyā…pe… hành động không tùy miên – đó là ñāṇacariyā.
Rāgavippayuttā caratīti – ñāṇacariyā.
It is the course of knowledge because it proceeds dissociated from passion.
Hành động ly tham ái – đó là ñāṇacariyā.
Dosavippayuttā caratīti – ñāṇacariyā.
It is the course of knowledge because it proceeds dissociated from hatred.
Hành động ly sân hận – đó là ñāṇacariyā.
Mohavippayuttā caratīti – ñāṇacariyā.
It is the course of knowledge because it proceeds dissociated from delusion.
Hành động ly si mê – đó là ñāṇacariyā.
Mānavippayuttā…pe… diṭṭhivippayuttā… uddhaccavippayuttā… vicikicchāvippayuttā… anusayavippayuttā… kusalehi kammehi sampayuttā… akusalehi kammehi vippayuttā… sāvajjehi kammehi vippayuttā… anavajjehi kammehi sampayuttā… kaṇhehi kammehi vippayuttā… sukkehi kammehi sampayuttā… sukhudrayehi kammehi sampayuttā… dukkhudrayehi kammehi vippayuttā… sukhavipākehi kammehi sampayuttā caratīti – ñāṇacariyā.
It is the course of knowledge because it proceeds dissociated from conceit…pe… dissociated from wrong view… dissociated from restlessness… dissociated from doubt… dissociated from underlying tendencies… associated with wholesome actions… dissociated from unwholesome actions… dissociated from blameworthy actions… associated with blameless actions… dissociated from dark actions… associated with bright actions… associated with actions leading to happiness… dissociated from actions leading to suffering… associated with actions with pleasant results.
Ly kiêu mạn…pe… ly tà kiến… ly phóng dật… ly hoài nghi… ly tùy miên… tương ưng với các nghiệp thiện… không tương ưng với các nghiệp bất thiện… không tương ưng với các nghiệp có tội… tương ưng với các nghiệp không tội… không tương ưng với các nghiệp đen tối… tương ưng với các nghiệp trắng trong… tương ưng với các nghiệp có kết quả hạnh phúc… không tương ưng với các nghiệp có kết quả đau khổ… tương ưng với các nghiệp có quả vị hạnh phúc – đó là ñāṇacariyā.
Dukkhavipākehi kammehi vippayuttā caratīti – ñāṇacariyā.
It is the course of knowledge because it proceeds dissociated from actions with painful results.
Hành động không tương ưng với các nghiệp có quả vị đau khổ – đó là ñāṇacariyā.
Ñāte caratīti – ñāṇacariyā.
It is the course of knowledge because it proceeds in what is known.
Hành động trong sự hiểu biết – đó là ñāṇacariyā.
Ñāṇassa evarūpā cariyā hotīti – ñāṇacariyā.
It is the course of knowledge because such is the course of knowledge.
Hành vi như vậy của trí tuệ – đó là ñāṇacariyā.
Ayaṃ ñāṇacariyā.
This is the course of knowledge.
Đây là ñāṇacariyā.
Aññā viññāṇacariyā, aññā aññāṇacariyā, aññā ñāṇacariyāti.
The course of consciousness is one thing, the course of ignorance is another, and the course of knowledge is another.
Viññāṇacariyā là khác, aññāṇacariyā là khác, ñāṇacariyā là khác.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That knowledge is called ñāṇa by way of knowing, and paññā by way of understanding distinctly.
Cái đó, do nghĩa biết nên là ñāṇa (trí), do nghĩa nhận biết rõ ràng nên là paññā (tuệ).
Tena vuccati – ‘‘cariyāvavatthāne paññā cariyānānatte ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “Paññā is in the ascertainment of courses, ñāṇa is in the diversity of courses.”
Vì thế, có lời nói rằng: “Trong sự phân biệt các hành vi, paññā là ñāṇa trong sự đa dạng của các hành vi.”
454
Cariyānānattañāṇaniddeso sattarasamo.
The Seventeenth Exposition on the Knowledge of the Diversity of Courses.
Phần trình bày về trí tuệ đa dạng của các hành vi là thứ mười bảy.
455
18. Bhūminānattañāṇaniddeso
18. Exposition on the Knowledge of the Diversity of Planes
18. Phần trình bày về trí tuệ đa dạng của các cõi (bhūmi)
456
72. Kathaṃ catudhammavavatthāne paññā bhūminānatte ñāṇaṃ?
72. How is paññā in the ascertainment of the four dhammas, and ñāṇa in the diversity of planes?
72. Thế nào là paññā trong sự phân biệt bốn pháp, ñāṇa trong sự đa dạng của các cõi?
Catasso bhūmiyo – kāmāvacarā bhūmi, rūpāvacarā bhūmi, arūpāvacarā bhūmi, apariyāpannā bhūmi.
There are four planes: the kāma plane, the rūpa plane, the arūpa plane, and the unincluded plane.
Có bốn cõi (bhūmi): cõi Dục giới (kāmāvacarā bhūmi), cõi Sắc giới (rūpāvacarā bhūmi), cõi Vô sắc giới (arūpāvacarā bhūmi), cõi không bị bao hàm (apariyāpannā bhūmi).
Katamā kāmāvacarā bhūmi?
What is the kāma plane?
Thế nào là cõi Dục giới?
Heṭṭhato avīcinirayaṃ pariyantaṃ karitvā uparito paranimmitavasavattī deve* antokaritvā yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā khandhadhātuāyatanā rūpaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ – ayaṃ kāmāvacarā bhūmi.
Having made the Avīci hell the lower boundary and the devas of Paranimmitavasavattī the upper boundary, whatever aggregates, elements, and sense bases, namely form, feeling, perception, mental formations, and consciousness, exist within this interval, dwelling within this sphere, included within this sphere—this is the kāma plane.
Từ dưới lấy địa ngục Avīci làm giới hạn, từ trên lấy các chư thiên Paranimmitavasavattī làm nội giới, những uẩn (khandha), giới (dhātu), xứ (āyatana), sắc (rūpa), thọ (vedanā), tưởng (saññā), hành (saṅkhārā), thức (viññāṇa) thuộc phạm vi này, bị bao hàm trong khoảng giữa đó – đây là cõi Dục giới.
457
Katamā rūpāvacarā bhūmi?
What is the rūpa plane?
Thế nào là cõi Sắc giới?
Heṭṭhato brahmalokaṃ pariyantaṃ karitvā uparito akaniṭṭhe deve antokaritvā yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā – ayaṃ rūpāvacarā bhūmi.
Setting the Brahma-world as the lower limit and including the Akaniṭṭha devas as the upper limit, whatever mental and volitional states (cittacetasikā dhammā) exist within this boundary, belonging to this sphere, included in this sphere, of one who has attained (samāpanna), or one who has arisen (upapanna), or one who dwells happily in this very life (diṭṭhadhammasukhavihārī) — this is the rūpāvacara realm.
Từ dưới lấy cõi Phạm thiên làm giới hạn, từ trên lấy các chư thiên Akaniṭṭha làm nội giới, những tâm (citta) và tâm sở (cetasikā dhammā) của người nhập thiền (samāpanna), hay người tái sinh (upapanna), hay người an trú hạnh phúc hiện tại (diṭṭhadhammasukhavihārī), thuộc phạm vi này, bị bao hàm trong khoảng giữa đó – đây là cõi Sắc giới.
458
Katamā arūpāvacarā bhūmi?
Which is the arūpāvacara realm?
Thế nào là cõi Vô sắc giới?
Heṭṭhato ākāsānañcāyatanūpage deve pariyantaṃ karitvā uparito nevasaññānāsaññāyatanūpage deve antokaritvā yaṃ etasmiṃ antare etthāvacarā ettha pariyāpannā samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā – ayaṃ arūpāvacarā bhūmi.
Setting the devas who have attained the sphere of infinite space (ākāsānañcāyatana) as the lower limit and including the devas who have attained the sphere of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatana) as the upper limit, whatever mental and volitional states (cittacetasikā dhammā) exist within this boundary, belonging to this sphere, included in this sphere, of one who has attained (samāpanna), or one who has arisen (upapanna), or one who dwells happily in this very life (diṭṭhadhammasukhavihārī) — this is the arūpāvacara realm.
Từ dưới lấy các chư thiên trú Không Vô Biên Xứ làm giới hạn, từ trên lấy các chư thiên trú Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ làm nội giới, những tâm và tâm sở của người nhập thiền, hay người tái sinh, hay người an trú hạnh phúc hiện tại, thuộc phạm vi này, bị bao hàm trong khoảng giữa đó – đây là cõi Vô sắc giới.
459
Katamā apariyāpannā bhūmi?
Which is the apariyāpannā realm?
Thế nào là cõi không bị bao hàm?
Apariyāpannā maggā ca maggaphalāni ca asaṅkhatā ca dhātu – ayaṃ apariyāpannā bhūmi.
The apariyāpannā realm consists of the paths (maggā), their fruits (phalāni), and the unconditioned element (asaṅkhatā dhātu) — this is the apariyāpannā realm.
Các đạo và các quả của đạo không bị bao hàm, và pháp vô vi (asaṅkhatā dhātu) – đây là cõi không bị bao hàm.
Imā catasso bhūmiyo.
These are the four realms.
Đây là bốn cõi này.
460
Aparāpi catasso bhūmiyo cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, cattāri jhānāni, catasso appamaññāyo, catasso arūpasamāpattiyo, catasso paṭisambhidā, catasso paṭipadā, cattāri ārammaṇāni, cattāro ariyavaṃsā, cattāri saṅgahavatthūni, cattāri cakkāni, cattāri dhammapadāni – imā catasso bhūmiyo.
Furthermore, there are four realms: the four foundations of mindfulness (satipaṭṭhānā), the four right efforts (sammappadhānā), the four bases of psychic power (iddhipādā), the four jhāna, the four immeasurables (appamaññāyo), the four arūpa-samāpattis, the four analytical knowledges (paṭisambhidā), the four practices (paṭipadā), the four objects (ārammaṇāni), the four noble lineages (ariyavaṃsā), the four bases of sympathy (saṅgahavatthūni), the four wheels (cakkāni), the four dhammapadas — these are the four realms.
Lại có bốn cõi khác: bốn niệm xứ (satipaṭṭhāna), bốn chánh cần (sammappadhāna), bốn thần túc (iddhipāda), bốn thiền (jhāna), bốn vô lượng tâm (appamaññā), bốn thiền vô sắc (arūpasamāpatti), bốn phân tích đạo (paṭisambhidā), bốn đạo lộ (paṭipadā), bốn cảnh giới (ārammaṇa), bốn thánh chủng (ariyavaṃsa), bốn nhiếp pháp (saṅgahavatthu), bốn bánh xe (cakka), bốn pháp cú (dhammapada) – đây là bốn cõi này.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge (ñāṇa) in the sense of knowing, and wisdom (paññā) in the sense of discerning.
Cái đó, do nghĩa biết nên là ñāṇa, do nghĩa nhận biết rõ ràng nên là paññā.
Tena vuccati – ‘‘catudhammavavatthāne paññā bhūminānatte ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: "Wisdom is the determination of the four dhammas, knowledge is the diversity of realms."
Vì thế, có lời nói rằng: “Trong sự phân biệt bốn pháp, paññā là ñāṇa trong sự đa dạng của các cõi.”
461
Bhūminānattañāṇaniddeso aṭṭhārasamo.
The Eighteenth Chapter: Exposition of Knowledge of the Diversity of Realms.
Phần trình bày về trí tuệ đa dạng của các cõi là thứ mười tám.
462
19. Dhammanānattañāṇaniddeso
19. Exposition of Knowledge of the Diversity of Dhammas
19. Phần trình bày về trí tuệ đa dạng của các pháp
463
73. Kathaṃ navadhammavavatthāne paññā dhammanānatte ñāṇaṃ?
73. How is wisdom the determination of the nine dhammas, knowledge of the diversity of dhammas?
73. Thế nào là paññā trong sự phân biệt chín pháp, ñāṇa trong sự đa dạng của các pháp?
Kathaṃ dhamme vavattheti?
How does one determine the dhammas?
Phân biệt các pháp như thế nào?
Kāmāvacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.
One determines kāmāvacara dhammas as wholesome (kusala), unwholesome (akusala), and indeterminate (abyākata).
Phân biệt các pháp thuộc Dục giới theo thiện, theo bất thiện, theo vô ký.
Rūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.
One determines rūpāvacara dhammas as wholesome and indeterminate.
Phân biệt các pháp thuộc Sắc giới theo thiện, theo vô ký.
Arūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.
One determines arūpāvacara dhammas as wholesome and indeterminate.
Phân biệt các pháp thuộc Vô sắc giới theo thiện, theo vô ký.
Apariyāpanne dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.
One determines apariyāpanna dhammas as wholesome and indeterminate.
Vị ấy phân biệt các pháp siêu thế là thiện, phân biệt là bất định.
464
Kathaṃ kāmāvacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, abyākatato vavattheti?
How does one determine kāmāvacara dhammas as wholesome, unwholesome, and indeterminate?
Làm thế nào để phân biệt các pháp Dục giới là thiện, là bất thiện, là bất định?
Dasa kusalakammapathe kusalato vavattheti, dasa akusalakammapathe akusalato vavattheti, rūpañca vipākañca kiriyañca abyākatato vavattheti – evaṃ kāmāvacare dhamme kusalato vavattheti, akusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.
One determines the ten wholesome courses of action (kusalakammapathe) as wholesome, the ten unwholesome courses of action (akusalakammapathe) as unwholesome, and rūpa, vipāka, and kiriya as indeterminate — thus one determines kāmāvacara dhammas as wholesome, unwholesome, and indeterminate.
Vị ấy phân biệt mười nghiệp đạo thiện là thiện, phân biệt mười nghiệp đạo bất thiện là bất thiện, phân biệt sắc (rūpa), quả (vipāka) và duy tác (kiriya) là bất định – như vậy, vị ấy phân biệt các pháp Dục giới là thiện, là bất thiện, là bất định.
465
Kathaṃ rūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti?
How does one determine rūpāvacara dhammas as wholesome and indeterminate?
Làm thế nào để phân biệt các pháp Sắc giới là thiện, là bất định?
Idhaṭṭhassa cattāri jhānāni kusalato vavattheti, tatrūpapannassa cattāri jhānāni abyākatato vavattheti – evaṃ rūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.
One determines the four jhāna of one dwelling in this realm (idhaṭṭhassa) as wholesome, and the four jhāna of one who has arisen there (tatrūpapannassa) as indeterminate — thus one determines rūpāvacara dhammas as wholesome and indeterminate.
Vị ấy phân biệt bốn thiền (jhāna) của người đang ở đây (Dục giới) là thiện, phân biệt bốn thiền của người đã tái sinh vào đó (Sắc giới) là bất định – như vậy, vị ấy phân biệt các pháp Sắc giới là thiện, là bất định.
466
Kathaṃ arūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti?
How does one determine arūpāvacara dhammas as wholesome and indeterminate?
Làm thế nào để phân biệt các pháp Vô sắc giới là thiện, là bất định?
Idhaṭṭhassa catasso arūpāvacarasamāpattiyo kusalato vavattheti, tatrūpapannassa catasso arūpāvacarasamāpattiyo abyākatato vavattheti – evaṃ arūpāvacare dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.
One determines the four arūpāvacara attainments of one dwelling in this realm (idhaṭṭhassa) as wholesome, and the four arūpāvacara attainments of one who has arisen there (tatrūpapannassa) as indeterminate — thus one determines arūpāvacara dhammas as wholesome and indeterminate.
Vị ấy phân biệt bốn thiền vô sắc (arūpāvacarasamāpatti) của người đang ở đây (Dục giới) là thiện, phân biệt bốn thiền vô sắc của người đã tái sinh vào đó (Vô sắc giới) là bất định – như vậy, vị ấy phân biệt các pháp Vô sắc giới là thiện, là bất định.
467
Kathaṃ apariyāpanne dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti?
How does one determine apariyāpanna dhammas as wholesome and indeterminate?
Làm thế nào để phân biệt các pháp siêu thế là thiện, là bất định?
Cattāro ariyamagge kusalato vavattheti, cattāri ca sāmaññaphalāni nibbānañca abyākatato vavattheti – evaṃ apariyāpanne dhamme kusalato vavattheti, abyākatato vavattheti.
One determines the four noble paths (ariyamagge) as wholesome, and the four fruits of recluseship (sāmaññaphalāni) and Nibbāna as indeterminate — thus one determines apariyāpanna dhammas as wholesome and indeterminate.
Vị ấy phân biệt bốn Thánh đạo (ariyamagga) là thiện, phân biệt bốn Thánh quả (sāmaññaphala) và Nibbāna là bất định – như vậy, vị ấy phân biệt các pháp siêu thế là thiện, là bất định.
Evaṃ dhamme vavattheti.
Thus one determines the dhammas.
Như vậy, vị ấy phân biệt các pháp.
468
Nava pāmojjamūlakā dhammā.
There are nine dhammas rooted in joy.
Chín pháp có gốc từ sự hân hoan (pāmojja).
Aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
When one attends to impermanence (anicca), joy (pāmojja) arises; when one is joyful, rapture (pīti) arises; when the mind is rapturous, the body becomes tranquil; one whose body is tranquil experiences happiness; the mind of one who is happy becomes concentrated.
Khi tác ý về vô thường (anicca), sự hân hoan sinh khởi; khi hân hoan, hỷ (pīti) sinh khởi; khi tâm hoan hỷ, thân được an tịnh (passambhati); khi thân an tịnh, cảm thọ lạc (sukha) sinh khởi; khi có lạc, tâm được định (samādhiyati).
Samāhite citte yathābhūtaṃ pajānāti passati.
When the mind is concentrated, one knows and sees things as they truly are.
Khi tâm định tĩnh, vị ấy thấy biết đúng như thật.
Yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati.
Knowing and seeing things as they truly are, one becomes disenchanted; being disenchanted, one becomes dispassionate; through dispassion, one is liberated.
Thấy biết đúng như thật, vị ấy nhàm chán (nibbindati); nhàm chán, vị ấy ly tham (virajjati); do ly tham, vị ấy được giải thoát (vimuccati).
Dukkhato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe… anattato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe… vimuccati.
When one attends to suffering (dukkha), joy arises… when one attends to non-self (anatta), joy arises… one is liberated.
Khi tác ý về khổ (dukkha), sự hân hoan sinh khởi… vân vân… khi tác ý về vô ngã (anatta), sự hân hoan sinh khởi… vân vân… được giải thoát.
469
Rūpaṃ aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe… rūpaṃ dukkhato manasikaroto…pe… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ aniccato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe… jarāmaraṇaṃ dukkhato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe… jarāmaraṇaṃ anattato manasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
Joy arises in one who attends to form as impermanent…pe… in one who attends to form as suffering…pe… feeling… perception… mental formations… consciousness… eye…pe… joy arises in one who attends to old age-and-death as impermanent…pe… joy arises in one who attends to old age-and-death as suffering…pe… joy arises in one who attends to old age-and-death as not-self. For one who is joyful, rapture arises; for one whose mind is rapturous, the body becomes tranquil; one whose body is tranquil experiences happiness; for one who is happy, the mind becomes concentrated.
Khi tác ý về sắc là vô thường, sự hân hoan sinh khởi… vân vân… khi tác ý về sắc là khổ… vân vân… thọ (vedanā)… tưởng (saññā)… hành (saṅkhārā)… thức (viññāṇa)… mắt (cakkhu)… vân vân… khi tác ý về già chết (jarāmaraṇa) là vô thường, sự hân hoan sinh khởi… vân vân… khi tác ý về già chết là khổ, sự hân hoan sinh khởi… vân vân… khi tác ý về già chết là vô ngã, sự hân hoan sinh khởi; khi hân hoan, hỷ sinh khởi; khi tâm hoan hỷ, thân được an tịnh; khi thân an tịnh, cảm thọ lạc sinh khởi; khi có lạc, tâm được định.
Samāhite citte yathābhūtaṃ pajānāti passati.
When the mind is concentrated, one knows and sees things as they really are.
Khi tâm định tĩnh, vị ấy thấy biết đúng như thật.
Yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati.
Knowing and seeing things as they really are, one becomes disenchanted; being disenchanted, one becomes dispassionate; through dispassion, one is liberated.
Thấy biết đúng như thật, vị ấy nhàm chán; nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy được giải thoát.
Ime nava pāmojjamūlakā dhammā.
These are the nine qualities rooted in joy.
Đây là chín pháp có gốc từ sự hân hoan.
470
74. Nava yoniso manasikāramūlakā dhammā.
74. Nine qualities rooted in proper attention (yoniso manasikāra).
74. Chín pháp có gốc từ sự tác ý đúng đắn (yoniso manasikāra).
Aniccato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
Joy arises in one who attends properly to impermanence; for one who is joyful, rapture arises; for one whose mind is rapturous, the body becomes tranquil; one whose body is tranquil experiences happiness; for one who is happy, the mind becomes concentrated.
Khi tác ý đúng đắn về vô thường, sự hân hoan sinh khởi; khi hân hoan, hỷ sinh khởi; khi tâm hoan hỷ, thân được an tịnh; khi thân an tịnh, cảm thọ lạc sinh khởi; khi có lạc, tâm được định.
Samāhitena cittena ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
With a concentrated mind, one knows as it really is: “This is suffering”; one knows as it really is: “This is the origin of suffering”; one knows as it really is: “This is the cessation of suffering”; one knows as it really is: “This is the path leading to the cessation of suffering.”
Với tâm định tĩnh, vị ấy thấy biết đúng như thật: “Đây là khổ”; thấy biết đúng như thật: “Đây là nguyên nhân của khổ”; thấy biết đúng như thật: “Đây là sự diệt khổ”; thấy biết đúng như thật: “Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ”.
Dukkhato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
Joy arises in one who attends properly to suffering; for one who is joyful, rapture arises; for one whose mind is rapturous, the body becomes tranquil; one whose body is tranquil experiences happiness; for one who is happy, the mind becomes concentrated.
Khi tác ý đúng đắn về khổ, sự hân hoan sinh khởi; khi hân hoan, hỷ sinh khởi; khi tâm hoan hỷ, thân được an tịnh; khi thân an tịnh, cảm thọ lạc sinh khởi; khi có lạc, tâm được định.
Samāhitena cittena ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
With a concentrated mind, one knows as it really is: “This is suffering”; one knows as it really is: “This is the origin of suffering”; one knows as it really is: “This is the cessation of suffering”; one knows as it really is: “This is the path leading to the cessation of suffering.”
Với tâm định tĩnh, vị ấy thấy biết đúng như thật: “Đây là khổ”; thấy biết đúng như thật: “Đây là nguyên nhân của khổ”; thấy biết đúng như thật: “Đây là sự diệt khổ”; thấy biết đúng như thật: “Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ”.
Anattato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe….
Joy arises in one who attends properly to not-self…pe….
Khi tác ý đúng đắn về vô ngã, sự hân hoan sinh khởi… vân vân….
471
Rūpaṃ aniccato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe… rūpaṃ dukkhato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe… rūpaṃ anattato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ aniccato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe… jarāmaraṇaṃ dukkhato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati…pe… jarāmaraṇaṃ anattato yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
Joy arises in one who attends properly to form as impermanent…pe… joy arises in one who attends properly to form as suffering…pe… joy arises in one who attends properly to form as not-self…pe… feeling… perception… mental formations… consciousness… eye…pe… joy arises in one who attends properly to old age-and-death as impermanent…pe… joy arises in one who attends properly to old age-and-death as suffering…pe… joy arises in one who attends properly to old age-and-death as not-self. For one who is joyful, rapture arises; for one whose mind is rapturous, the body becomes tranquil; one whose body is tranquil experiences happiness; for one who is happy, the mind becomes concentrated.
Khi tác ý đúng đắn về sắc là vô thường, sự hân hoan sinh khởi… vân vân… khi tác ý đúng đắn về sắc là khổ, sự hân hoan sinh khởi… vân vân… khi tác ý đúng đắn về sắc là vô ngã, sự hân hoan sinh khởi… vân vân… thọ… tưởng… hành… thức… mắt… vân vân… khi tác ý đúng đắn về già chết là vô thường, sự hân hoan sinh khởi… vân vân… khi tác ý đúng đắn về già chết là khổ, sự hân hoan sinh khởi… vân vân… khi tác ý đúng đắn về già chết là vô ngã, sự hân hoan sinh khởi; khi hân hoan, hỷ sinh khởi; khi tâm hoan hỷ, thân được an tịnh; khi thân an tịnh, cảm thọ lạc sinh khởi; khi có lạc, tâm được định.
Samāhitena cittena ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
With a concentrated mind, one knows as it really is: “This is suffering”; one knows as it really is: “This is the origin of suffering”; one knows as it really is: “This is the cessation of suffering”; one knows as it really is: “This is the path leading to the cessation of suffering.”
Với tâm định tĩnh, vị ấy thấy biết đúng như thật: “Đây là khổ”; thấy biết đúng như thật: “Đây là nguyên nhân của khổ”; thấy biết đúng như thật: “Đây là sự diệt khổ”; thấy biết đúng như thật: “Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ”.
Ime nava yoniso manasikāramūlakā dhammā.
These are the nine qualities rooted in proper attention.
Đây là chín pháp có gốc từ sự tác ý đúng đắn.
472
Nava nānattā – dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ, phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānattaṃ, vedanānānattaṃ paṭicca uppajjati saññānānattaṃ, saññānānattaṃ paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṃ, saṅkappanānattaṃ paṭicca uppajjati chandanānattaṃ, chandanānattaṃ paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṃ, pariḷāhanānattaṃ paṭicca uppajjati pariyesanānānattaṃ, pariyesanānānattaṃ paṭicca uppajjati lābhanānattaṃ – ime nava nānattā.
Nine diversities: diversity of elements gives rise to diversity of contact; diversity of contact gives rise to diversity of feeling; diversity of feeling gives rise to diversity of perception; diversity of perception gives rise to diversity of intention; diversity of intention gives rise to diversity of desire; diversity of desire gives rise to diversity of anguish; diversity of anguish gives rise to diversity of searching; diversity of searching gives rise to diversity of gain—these are the nine diversities.
Chín sự sai biệt (nānattā) – do sự sai biệt của các yếu tố (dhātunānatta) mà sự sai biệt của xúc (phassanānatta) sinh khởi; do sự sai biệt của xúc mà sự sai biệt của thọ (vedanānānatta) sinh khởi; do sự sai biệt của thọ mà sự sai biệt của tưởng (saññānānatta) sinh khởi; do sự sai biệt của tưởng mà sự sai biệt của tư duy (saṅkappanānatta) sinh khởi; do sự sai biệt của tư duy mà sự sai biệt của ý muốn (chandanānatta) sinh khởi; do sự sai biệt của ý muốn mà sự sai biệt của sự bức bách (pariḷāhanānatta) sinh khởi; do sự sai biệt của sự bức bách mà sự sai biệt của sự tìm cầu (pariyesanānānatta) sinh khởi; do sự sai biệt của sự tìm cầu mà sự sai biệt của sự đạt được (lābhanānatta) sinh khởi – đây là chín sự sai biệt.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Do ý nghĩa là biết nên là tuệ (ñāṇa), do ý nghĩa là phân biệt biết nên là trí tuệ (paññā).
Tena vuccati – ‘‘navadhammavavatthāne paññā dhammanānatte ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: “Wisdom in the ninefold classification of phenomena, knowledge in the diversity of phenomena.”
Vì vậy, được gọi là – “Trí tuệ trong sự phân biệt chín pháp là tuệ về sự sai biệt của các pháp (dhammanānatte ñāṇa)”.
473
Dhammanānattañāṇaniddeso ekūnavīsatimo.
The Nineteenth: Exposition of Knowledge of the Diversity of Phenomena.
Phần giải thích về tuệ sự sai biệt của các pháp, thứ mười chín.
474
20-24. Ñāṇapañcakaniddeso
20-24. Exposition of the Five Knowledges
20-24. Phần giải thích về năm loại tuệ
475
75. Kathaṃ abhiññāpaññā ñātaṭṭhe ñāṇaṃ, pariññāpaññā tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ, pahānepaññā pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ, bhāvanā paññā ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ, sacchikiriyāpaññā phassanaṭṭhe ñāṇaṃ?
75. How is the wisdom of direct knowledge (abhiññāpaññā) knowledge by way of knowing (ñātaṭṭhe ñāṇaṃ), the wisdom of full understanding (pariññāpaññā) knowledge by way of discerning (tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ), the wisdom of abandoning (pahānepaññā) knowledge by way of relinquishing (pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ), the wisdom of development (bhāvanā paññā) knowledge by way of uniformity (ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ), the wisdom of realization (sacchikiriyāpaññā) knowledge by way of experience (phassanaṭṭhe ñāṇaṃ)?
Làm thế nào tuệ về thắng tri (abhiññāpaññā) là tuệ theo nghĩa biết (ñātaṭṭhe ñāṇa), tuệ về biến tri (pariññāpaññā) là tuệ theo nghĩa thẩm định (tīraṇaṭṭhe ñāṇa), tuệ về đoạn trừ (pahānepaññā) là tuệ theo nghĩa từ bỏ (pariccāgaṭṭhe ñāṇa), tuệ về tu tập (bhāvanā paññā) là tuệ theo nghĩa đồng vị (ekarasaṭṭhe ñāṇa), tuệ về chứng ngộ (sacchikiriyāpaññā) là tuệ theo nghĩa xúc chạm (phassanaṭṭhe ñāṇa)?
Ye ye dhammā abhiññātā honti, te te dhammā ñātā honti.
Whatever phenomena are directly known, those phenomena are known.
Những pháp nào đã được thắng tri, những pháp ấy đã được biết.
Ye ye dhammā pariññātā honti, te te dhammā tīritā honti.
Whatever phenomena are fully understood, those phenomena are ascertained.
Những pháp nào đã được biến tri, những pháp ấy đã được thẩm định.
Ye ye dhammā pahīnā honti, te te dhammā pariccattā honti.
Whatever phenomena are abandoned, those phenomena are relinquished.
Những pháp nào đã được đoạn trừ, những pháp ấy đã được từ bỏ.
Ye ye dhammā bhāvitā honti, te te dhammā ekarasā honti.
Whatever phenomena are developed, those phenomena are of a single taste.
Những pháp nào đã được tu tập, những pháp ấy có cùng một vị.
Ye ye dhammā sacchikatā honti, te te dhammā phassitā honti.
Whatever phenomena are realized, those phenomena are touched.
Những pháp nào đã được chứng ngộ, những pháp ấy đã được xúc chạm.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of understanding.
Do ý nghĩa là biết nên là tuệ, do ý nghĩa là phân biệt biết nên là trí tuệ.
Tena vuccati – ‘‘abhiññā paññā ñātaṭṭhe ñāṇaṃ, pariññā paññā tīraṇaṭṭhe ñāṇaṃ, pahāne paññā pariccāgaṭṭhe ñāṇaṃ, bhāvanā paññā ekarasaṭṭhe ñāṇaṃ, sacchikiriyā paññā phusanaṭṭhe ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘Abhiññā-paññā is knowledge by way of knowing; pariññā-paññā is knowledge by way of ascertaining; paññā in abandoning is knowledge by way of relinquishing; paññā in development is knowledge by way of a single taste; paññā in realization is knowledge by way of touching.’’
Do đó, được nói rằng: "Thắng trí tuệ (abhiññā paññā) là tuệ trong ý nghĩa đã biết (ñātaṭṭha), biến tri tuệ (pariññā paññā) là tuệ trong ý nghĩa phân biệt (tīraṇaṭṭha), đoạn trừ tuệ (pahāna paññā) là tuệ trong ý nghĩa từ bỏ (pariccāgaṭṭha), tu tập tuệ (bhāvanā paññā) là tuệ trong ý nghĩa đồng vị (ekarasaṭṭha), chứng ngộ tuệ (sacchikiriyā paññā) là tuệ trong ý nghĩa xúc chạm (phusanaṭṭha)."
476
Ñāṇapañcakaniddeso catuvīsatimo.
The Twenty-fourth Exposition on the Five Knowledges.
Phần giải thích năm loại tuệ, thứ hai mươi bốn.
477
25-28. Paṭisambhidāñāṇaniddeso
25-28. Exposition on the Knowledges of Analytical Discernment (Paṭisambhidāñāṇa)
25-28. Phần giải thích tuệ Phân tích (Paṭisambhidāñāṇa)
478
76. Kathaṃ atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ?
76. How is wisdom regarding the diversity of meanings knowledge of analytical discernment of meaning (atthapaṭisambhidā), wisdom regarding the diversity of phenomena knowledge of analytical discernment of phenomena (dhammapaṭisambhidā), wisdom regarding the diversity of expressions knowledge of analytical discernment of language (niruttipaṭisambhidā), wisdom regarding the diversity of ready wit knowledge of analytical discernment of ready wit (paṭibhānapaṭisambhidā)?
Trí tuệ về sự khác biệt của các ý nghĩa (atthanānatte paññā) là tuệ phân tích ý nghĩa (atthapaṭisambhide ñāṇaṃ) như thế nào? Trí tuệ về sự khác biệt của các pháp (dhammanānatte paññā) là tuệ phân tích pháp (dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ) như thế nào? Trí tuệ về sự khác biệt của các ngôn ngữ (niruttinānatte paññā) là tuệ phân tích ngôn ngữ (niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ) như thế nào? Trí tuệ về sự khác biệt của các biện tài (paṭibhānanānatte paññā) là tuệ phân tích biện tài (paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ) như thế nào?
Saddhindriyaṃ dhammo, vīriyindriyaṃ dhammo, satindriyaṃ dhammo, samādhindriyaṃ dhammo, paññindriyaṃ dhammo.
The faculty of faith is a phenomenon, the faculty of energy is a phenomenon, the faculty of mindfulness is a phenomenon, the faculty of concentration is a phenomenon, the faculty of wisdom is a phenomenon.
Tín căn là pháp (dhammo), Tấn căn là pháp, Niệm căn là pháp, Định căn là pháp, Tuệ căn là pháp.
Añño saddhindriyaṃ dhammo, añño vīriyindriyaṃ dhammo, añño satindriyaṃ dhammo, añño samādhindriyaṃ dhammo, añño paññindriyaṃ dhammo.
The phenomenon of the faculty of faith is one thing, the phenomenon of the faculty of energy is another, the phenomenon of the faculty of mindfulness is another, the phenomenon of the faculty of concentration is another, the phenomenon of the faculty of wisdom is another.
Tín căn là một pháp, Tấn căn là một pháp khác, Niệm căn là một pháp khác, Định căn là một pháp khác, Tuệ căn là một pháp khác.
Yena ñāṇena ime nānā dhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā dhammā paṭividitāti.
By the knowledge by which these diverse phenomena are known, by that same knowledge these diverse phenomena are penetrated.
Với tuệ nào mà các pháp khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các pháp khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘Wisdom regarding the diversity of phenomena is knowledge of analytical discernment of phenomena.’’
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các pháp là tuệ phân tích pháp."
479
Adhimokkhaṭṭho attho, paggahaṭṭho attho, upaṭṭhānaṭṭho attho, avikkhepaṭṭho attho, dassanaṭṭho attho.
The state of conviction is a meaning, the state of exertion is a meaning, the state of establishment is a meaning, the state of undistractedness is a meaning, the state of seeing is a meaning.
Ý nghĩa là sự quyết định (adhimokkhaṭṭho attho), ý nghĩa là sự tinh tấn (paggahaṭṭho attho), ý nghĩa là sự an trú (upaṭṭhānaṭṭho attho), ý nghĩa là sự không tán loạn (avikkhepaṭṭho attho), ý nghĩa là sự thấy biết (dassanaṭṭho attho).
Añño adhimokkhaṭṭho attho, añño paggahaṭṭho attho, añño upaṭṭhānaṭṭho attho, añño avikkhepaṭṭho attho, añño dassanaṭṭho attho.
The state of conviction as a meaning is one thing, the state of exertion as a meaning is another, the state of establishment as a meaning is another, the state of undistractedness as a meaning is another, the state of seeing as a meaning is another.
Ý nghĩa là sự quyết định là một ý nghĩa, ý nghĩa là sự tinh tấn là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự an trú là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự không tán loạn là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự thấy biết là một ý nghĩa khác.
Yena ñāṇena ime nānā atthā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitāti.
By the knowledge by which these diverse meanings are known, by that same knowledge these diverse meanings are penetrated.
Với tuệ nào mà các ý nghĩa khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các ý nghĩa khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati ‘‘atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘Wisdom regarding the diversity of meanings is knowledge of analytical discernment of meaning.’’
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các ý nghĩa là tuệ phân tích ý nghĩa."
480
Pañca dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, pañca atthe sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā.
There are expressions and linguistic forms to explain the five phenomena, and there are expressions and linguistic forms to explain the five meanings.
Các từ ngữ, ngôn ngữ, và cách diễn đạt để trình bày năm pháp; các từ ngữ, ngôn ngữ, và cách diễn đạt để trình bày năm ý nghĩa.
Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo.
The linguistic forms for phenomena are one thing, the linguistic forms for meanings are another.
Các ngôn ngữ của pháp là khác, các ngôn ngữ của ý nghĩa là khác.
Yena ñāṇena imā nānā niruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitāti.
By the knowledge by which these diverse linguistic forms are known, by that same knowledge these diverse linguistic forms are penetrated.
Với tuệ nào mà các ngôn ngữ khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các ngôn ngữ khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘Wisdom regarding the diversity of expressions is knowledge of analytical discernment of language.’’
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các ngôn ngữ là tuệ phân tích ngôn ngữ."
481
Pañcasu dhammesu ñāṇāni, pañcasu atthesu ñāṇāni, dasasu niruttīsu ñāṇāni.
There are knowledges concerning the five phenomena, knowledges concerning the five meanings, knowledges concerning the ten linguistic forms.
Các tuệ về năm pháp, các tuệ về năm ý nghĩa, các tuệ về mười ngôn ngữ.
Aññāni dhammesu ñāṇāni, aññāni atthesu ñāṇāni, aññāni niruttīsu ñāṇāni.
The knowledges concerning phenomena are one thing, the knowledges concerning meanings are another, the knowledges concerning linguistic forms are another.
Các tuệ về pháp là khác, các tuệ về ý nghĩa là khác, các tuệ về ngôn ngữ là khác.
Yena ñāṇena ime nānā ñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitāti.
By the knowledge by which these diverse knowledges are known, by that same knowledge these diverse knowledges are penetrated.
Với tuệ nào mà các tuệ khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các tuệ khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘Wisdom regarding the diversity of ready wit is knowledge of analytical discernment of ready wit.’’
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các biện tài là tuệ phân tích biện tài."
482
77. Saddhābalaṃ dhammo, vīriyabalaṃ dhammo, satibalaṃ dhammo, samādhibalaṃ dhammo, paññābalaṃ dhammo.
77. The power of faith is a phenomenon, the power of energy is a phenomenon, the power of mindfulness is a phenomenon, the power of concentration is a phenomenon, the power of wisdom is a phenomenon.
Tín lực là pháp, Tấn lực là pháp, Niệm lực là pháp, Định lực là pháp, Tuệ lực là pháp.
Añño saddhābalaṃ dhammo, añño vīriyabalaṃ dhammo, añño satibalaṃ dhammo, añño samādhibalaṃ dhammo, añño paññābalaṃ dhammo.
The phenomenon of the power of faith is one thing, the phenomenon of the power of energy is another, the phenomenon of the power of mindfulness is another, the phenomenon of the power of concentration is another, the phenomenon of the power of wisdom is another.
Tín lực là một pháp, Tấn lực là một pháp khác, Niệm lực là một pháp khác, Định lực là một pháp khác, Tuệ lực là một pháp khác.
Yena ñāṇena ime nānā dhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā dhammā paṭividitāti.
By the knowledge by which these diverse phenomena are known, by that same knowledge these diverse phenomena are penetrated.
Với tuệ nào mà các pháp khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các pháp khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘Wisdom regarding the diversity of phenomena is knowledge of analytical discernment of phenomena.’’
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các pháp là tuệ phân tích pháp."
483
Assaddhiye akampiyaṭṭho attho.
The state of being unshaken by lack of faith is a meaning.
Ý nghĩa là sự không lay chuyển đối với vô tín.
Kosajje akampiyaṭṭho attho.
The state of being unshaken by idleness is a meaning.
Ý nghĩa là sự không lay chuyển đối với biếng nhác.
Pamāde akampiyaṭṭho attho.
The state of being unshaken by heedlessness is a meaning.
Ý nghĩa là sự không lay chuyển đối với phóng dật.
Uddhacce akampiyaṭṭho attho.
The state of being unshaken by restlessness is a meaning.
Ý nghĩa là sự không lay chuyển đối với trạo cử.
Avijjāya akampiyaṭṭho attho.
The state of being unshaken by ignorance is a meaning.
Ý nghĩa là sự không lay chuyển đối với vô minh.
Añño assaddhiye akampiyaṭṭho attho, añño kosajje akampiyaṭṭho attho, añño pamāde akampiyaṭṭho attho, añño uddhacce akampiyaṭṭho attho, añño avijjāya akampiyaṭṭho attho.
The state of being unshaken by lack of faith as a meaning is one thing, the state of being unshaken by idleness as a meaning is another, the state of being unshaken by heedlessness as a meaning is another, the state of being unshaken by restlessness as a meaning is another, the state of being unshaken by ignorance as a meaning is another.
Ý nghĩa là sự không lay chuyển đối với vô tín là một ý nghĩa, ý nghĩa là sự không lay chuyển đối với biếng nhác là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự không lay chuyển đối với phóng dật là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự không lay chuyển đối với trạo cử là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự không lay chuyển đối với vô minh là một ý nghĩa khác.
Yena ñāṇena ime nānā atthā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitāti.
By the knowledge by which these diverse meanings are known, by that same knowledge these diverse meanings are penetrated.
Với tuệ nào mà các ý nghĩa khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các ý nghĩa khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘Wisdom regarding the diversity of meanings is knowledge of analytical discernment of meaning.’’
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các ý nghĩa là tuệ phân tích ý nghĩa."
484
Pañca dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, pañca atthe sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā.
There are expressions and linguistic forms to explain the five phenomena, and there are expressions and linguistic forms to explain the five meanings.
Các từ ngữ, ngôn ngữ, và cách diễn đạt để trình bày năm pháp; các từ ngữ, ngôn ngữ, và cách diễn đạt để trình bày năm ý nghĩa.
Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo.
The linguistic forms for phenomena are one thing, the linguistic forms for meanings are another.
Các ngôn ngữ của pháp là khác, các ngôn ngữ của ý nghĩa là khác.
Yena ñāṇena imā nānā niruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitāti.
By which knowledge these various expressions are known, by that same knowledge these various expressions are penetrated.
Với tuệ nào mà các ngôn ngữ khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các ngôn ngữ khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: "The wisdom in the diversity of expressions is the knowledge of Niruttipaṭisambhidā."
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các ngôn ngữ là tuệ phân tích ngôn ngữ."
485
Pañcasu* dhammesu ñāṇāni, pañcasu* atthesu ñāṇāni, dasasu* niruttīsu ñāṇāni.
Knowledges in five dhammas, knowledges in five meanings, knowledges in ten expressions.
Các tuệ về năm pháp, các tuệ về năm ý nghĩa, các tuệ về mười ngôn ngữ.
Aññāni dhammesu ñāṇāni, aññāni atthesu ñāṇāni, aññāni niruttīsu ñāṇāni.
Different knowledges in dhammas, different knowledges in meanings, different knowledges in expressions.
Các tuệ về pháp là khác, các tuệ về ý nghĩa là khác, các tuệ về ngôn ngữ là khác.
Yena ñāṇena ime nānā ñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitāti.
By which knowledge these various knowledges are known, by that same knowledge these various knowledges are penetrated.
Với tuệ nào mà các tuệ khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các tuệ khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: "The wisdom in the diversity of discernment is the knowledge of Paṭibhāṇapaṭisambhidā."
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các biện tài là tuệ phân tích biện tài."
486
Satisambojjhaṅgo dhammo, dhammavicayasambojjhaṅgo dhammo, vīriyasambojjhaṅgo dhammo, pītisambojjhaṅgo dhammo, passaddhisambojjhaṅgo dhammo, samādhisambojjhaṅgo dhammo, upekkhāsambojjhaṅgo dhammo.
Mindfulness as a factor of awakening is a dhamma, investigation of phenomena as a factor of awakening is a dhamma, energy as a factor of awakening is a dhamma, rapture as a factor of awakening is a dhamma, tranquility as a factor of awakening is a dhamma, concentration as a factor of awakening is a dhamma, equanimity as a factor of awakening is a dhamma.
Niệm giác chi là pháp, Trạch pháp giác chi là pháp, Tấn giác chi là pháp, Hỷ giác chi là pháp, Khinh an giác chi là pháp, Định giác chi là pháp, Xả giác chi là pháp.
Añño satisambojjhaṅgo dhammo, añño dhammavicayasambojjhaṅgo dhammo, añño vīriyasambojjhaṅgo dhammo, añño pītisambojjhaṅgo dhammo, añño passaddhisambojjhaṅgo dhammo, añño samādhisambojjhaṅgo dhammo, añño upekkhāsambojjhaṅgo dhammo.
Different is mindfulness as a factor of awakening, different is investigation of phenomena as a factor of awakening, different is energy as a factor of awakening, different is rapture as a factor of awakening, different is tranquility as a factor of awakening, different is concentration as a factor of awakening, different is equanimity as a factor of awakening.
Niệm giác chi là một pháp, Trạch pháp giác chi là một pháp khác, Tấn giác chi là một pháp khác, Hỷ giác chi là một pháp khác, Khinh an giác chi là một pháp khác, Định giác chi là một pháp khác, Xả giác chi là một pháp khác.
Yena ñāṇena ime nānā dhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā dhammā paṭividitāti.
By which knowledge these various dhammas are known, by that same knowledge these various dhammas are penetrated.
Với tuệ nào mà các pháp khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các pháp khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: "The wisdom in the diversity of dhammas is the knowledge of Dhammapaṭisambhidā."
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các pháp là tuệ phân tích pháp."
487
Upaṭṭhānaṭṭho attho, pavicayaṭṭho attho, paggahaṭṭho attho, pharaṇaṭṭho attho, upasamaṭṭho attho, avikkhepaṭṭho attho, paṭisaṅkhānaṭṭho attho.
The meaning of establishment, the meaning of investigation, the meaning of exertion, the meaning of pervasion, the meaning of calming, the meaning of non-distraction, the meaning of reflection.
Ý nghĩa là sự an trú (upaṭṭhānaṭṭho attho), ý nghĩa là sự trạch pháp (pavicayaṭṭho attho), ý nghĩa là sự tinh tấn (paggahaṭṭho attho), ý nghĩa là sự sung mãn (pharaṇaṭṭho attho), ý nghĩa là sự an tịnh (upasamaṭṭho attho), ý nghĩa là sự không tán loạn (avikkhepaṭṭho attho), ý nghĩa là sự quán sát (paṭisaṅkhānaṭṭho attho).
Añño upaṭṭhānaṭṭho attho, añño pavicayaṭṭho attho, añño paggahaṭṭho attho, añño pharaṇaṭṭho attho, añño upasamaṭṭho attho, añño avikkhepaṭṭho attho, añño paṭisaṅkhānaṭṭho attho.
Different is the meaning of establishment, different is the meaning of investigation, different is the meaning of exertion, different is the meaning of pervasion, different is the meaning of calming, different is the meaning of non-distraction, different is the meaning of reflection.
Ý nghĩa là sự an trú là một ý nghĩa, ý nghĩa là sự trạch pháp là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự tinh tấn là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự sung mãn là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự an tịnh là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự không tán loạn là một ý nghĩa khác, ý nghĩa là sự quán sát là một ý nghĩa khác.
Yena ñāṇena ime nānā atthā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitāti.
By which knowledge these various meanings are known, by that same knowledge these various meanings are penetrated.
Với tuệ nào mà các ý nghĩa khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các ý nghĩa khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: "The wisdom in the diversity of meanings is the knowledge of Atthapaṭisambhidā."
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các ý nghĩa là tuệ phân tích ý nghĩa."
488
Satta dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, satta atthe sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā.
Expressions, languages, and designations are for clearly showing seven dhammas; expressions, languages, and designations are for clearly showing seven meanings.
Các từ ngữ, ngôn ngữ, và cách diễn đạt để trình bày bảy pháp; các từ ngữ, ngôn ngữ, và cách diễn đạt để trình bày bảy ý nghĩa.
Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo.
Different are the expressions of dhammas, different are the expressions of meanings.
Các ngôn ngữ của pháp là khác, các ngôn ngữ của ý nghĩa là khác.
Yena ñāṇena imā nānā niruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitāti.
By which knowledge these various expressions are known, by that same knowledge these various expressions are penetrated.
Với tuệ nào mà các ngôn ngữ khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các ngôn ngữ khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: "The wisdom in the diversity of expressions is the knowledge of Niruttipaṭisambhidā."
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các ngôn ngữ là tuệ phân tích ngôn ngữ."
489
Sattasu dhammesu ñāṇāni, sattasu atthesu ñāṇāni, cuddasasu niruttīsu ñāṇāni.
Knowledges in seven dhammas, knowledges in seven meanings, knowledges in fourteen expressions.
Các tuệ về bảy pháp, các tuệ về bảy ý nghĩa, các tuệ về mười bốn ngôn ngữ.
Aññāni dhammesu ñāṇāni, aññāni atthesu ñāṇāni, aññāni niruttīsu ñāṇāni.
Different knowledges in dhammas, different knowledges in meanings, different knowledges in expressions.
Các tuệ về pháp là khác, các tuệ về ý nghĩa là khác, các tuệ về ngôn ngữ là khác.
Yena ñāṇena ime nānā ñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitāti.
By which knowledge these various knowledges are known, by that same knowledge these various knowledges are penetrated.
Với tuệ nào mà các tuệ khác nhau này đã được biết, thì với tuệ ấy các tuệ khác nhau này đã được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: "The wisdom in the diversity of discernment is the knowledge of Paṭibhāṇapaṭisambhidā."
Do đó, được nói rằng: "Trí tuệ về sự khác biệt của các biện tài là tuệ phân tích biện tài."
490
Sammādiṭṭhi dhammo, sammāsaṅkappo dhammo, sammāvācā dhammo, sammākammanto dhammo, sammāājīvo dhammo, sammāvāyāmo dhammo, sammāsati dhammo, sammāsamādhi dhammo.
Right view is a dhamma, right intention is a dhamma, right speech is a dhamma, right action is a dhamma, right livelihood is a dhamma, right effort is a dhamma, right mindfulness is a dhamma, right concentration is a dhamma.
Chánh kiến là pháp, Chánh tư duy là pháp, Chánh ngữ là pháp, Chánh nghiệp là pháp, Chánh mạng là pháp, Chánh tinh tấn là pháp, Chánh niệm là pháp, Chánh định là pháp.
Añño sammādiṭṭhi dhammo, añño sammāsaṅkappo dhammo, añño sammāvācā dhammo, añño sammākammanto dhammo, añño sammāājīvo dhammo, añño sammāvāyāmo dhammo, añño sammāsati dhammo, añño sammāsamādhi dhammo.
Different is right view as a dhamma, different is right intention as a dhamma, different is right speech as a dhamma, different is right action as a dhamma, different is right livelihood as a dhamma, different is right effort as a dhamma, different is right mindfulness as a dhamma, different is right concentration as a dhamma.
Chánh kiến là một pháp, chánh tư duy là một pháp, chánh ngữ là một pháp, chánh nghiệp là một pháp, chánh mạng là một pháp, chánh tinh tấn là một pháp, chánh niệm là một pháp, chánh định là một pháp.
Yena ñāṇena ime nānā dhammā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā dhammā paṭividitāti.
By which knowledge these various dhammas are known, by that same knowledge these various dhammas are penetrated.
Bằng trí tuệ nào mà các pháp sai biệt này được biết, thì cũng chính bằng trí tuệ ấy mà các pháp sai biệt này được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: "The wisdom in the diversity of dhammas is the knowledge of Dhammapaṭisambhidā."
Vì lẽ đó, được gọi là – “Trí tuệ về sự sai biệt của các pháp là trí tuệ về Pháp Vô Ngại Giải.”
491
Dassanaṭṭho attho, abhiniropanaṭṭho attho, pariggahaṭṭho attho, samuṭṭhānaṭṭho attho, vodānaṭṭho attho, paggahaṭṭho attho, upaṭṭhānaṭṭho attho, avikkhepaṭṭho attho.
The meaning of seeing, the meaning of application, the meaning of comprehension, the meaning of origination, the meaning of purification, the meaning of exertion, the meaning of establishment, the meaning of non-distraction.
Nghĩa là sự thấy, nghĩa là sự quán chiếu, nghĩa là sự thấu triệt, nghĩa là sự khởi lên, nghĩa là sự thanh tịnh, nghĩa là sự nâng đỡ, nghĩa là sự an trú, nghĩa là sự không tán loạn.
Añño dassanaṭṭho attho, añño abhiniropanaṭṭho attho, añño pariggahaṭṭho attho, añño samuṭṭhānaṭṭho attho, añño vodānaṭṭho attho, añño paggahaṭṭho attho, añño upaṭṭhānaṭṭho attho, añño avikkhepaṭṭho attho.
Different is the meaning of seeing, different is the meaning of application, different is the meaning of comprehension, different is the meaning of origination, different is the meaning of purification, different is the meaning of exertion, different is the meaning of establishment, different is the meaning of non-distraction.
Nghĩa là sự thấy là một nghĩa, nghĩa là sự quán chiếu là một nghĩa, nghĩa là sự thấu triệt là một nghĩa, nghĩa là sự khởi lên là một nghĩa, nghĩa là sự thanh tịnh là một nghĩa, nghĩa là sự nâng đỡ là một nghĩa, nghĩa là sự an trú là một nghĩa, nghĩa là sự không tán loạn là một nghĩa.
Yena ñāṇena ime nānā atthā ñātā teneva ñāṇena ime nānā atthā paṭividitāti.
By which knowledge these various meanings are known, by that same knowledge these various meanings are penetrated.
Bằng trí tuệ nào mà các nghĩa sai biệt này được biết, thì cũng chính bằng trí tuệ ấy mà các nghĩa sai biệt này được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘wisdom in the diversity of meanings is knowledge in the analysis of meaning (atthapaṭisambhidā).’’
Vì lẽ đó, được gọi là – “Trí tuệ về sự sai biệt của các nghĩa là trí tuệ về Nghĩa Vô Ngại Giải.”
492
Aṭṭha dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, aṭṭha atthe sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā.
Expressions, interpretations, and utterances are for revealing the eight phenomena; expressions, interpretations, and utterances are for revealing the eight meanings.
Các từ ngữ, ngữ pháp, và cách diễn đạt để trình bày tám pháp; các từ ngữ, ngữ pháp, và cách diễn đạt để trình bày tám nghĩa.
Aññā dhammaniruttiyo, aññā atthaniruttiyo.
Different are the interpretations of phenomena (dhammaniruttiyo), different are the interpretations of meanings (atthaniruttiyo).
Các ngữ pháp về pháp là khác, các ngữ pháp về nghĩa là khác.
Yena ñāṇena imā nānā niruttiyo ñātā, teneva ñāṇena imā nānā niruttiyo paṭividitāti.
By which knowledge these various interpretations are known, by that same knowledge these various interpretations are penetrated.
Bằng trí tuệ nào mà các ngữ pháp sai biệt này được biết, thì cũng chính bằng trí tuệ ấy mà các ngữ pháp sai biệt này được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘wisdom in the diversity of interpretations is knowledge in the analysis of interpretation (niruttipaṭisambhidā).’’
Vì lẽ đó, được gọi là – “Trí tuệ về sự sai biệt của các ngữ pháp là trí tuệ về Ngữ Pháp Vô Ngại Giải.”
493
Aṭṭhasu dhammesu ñāṇāni, aṭṭhasu atthesu ñāṇāni soḷasasu niruttīsu ñāṇāni.
There is knowledge in the eight phenomena, knowledge in the eight meanings, knowledge in the sixteen interpretations.
Các trí tuệ về tám pháp, các trí tuệ về tám nghĩa, các trí tuệ về mười sáu ngữ pháp.
Aññāni dhammesu ñāṇāni, aññāni atthesu ñāṇāni, aññāni niruttīsu ñāṇāni.
Different is the knowledge in phenomena, different is the knowledge in meanings, different is the knowledge in interpretations.
Các trí tuệ về pháp là khác, các trí tuệ về nghĩa là khác, các trí tuệ về ngữ pháp là khác.
Yena ñāṇena ime nānā ñāṇā ñātā, teneva ñāṇena ime nānā ñāṇā paṭividitāti.
By which knowledge these various knowledges are known, by that same knowledge these various knowledges are penetrated.
Bằng trí tuệ nào mà các trí tuệ sai biệt này được biết, thì cũng chính bằng trí tuệ ấy mà các trí tuệ sai biệt này được thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘wisdom in the diversity of discernment (paṭibhāna) is knowledge in the analysis of discernment (paṭibhānapaṭisambhidā).’’
Vì lẽ đó, được gọi là – “Trí tuệ về sự sai biệt của các biện tài là trí tuệ về Biện Tài Vô Ngại Giải.”
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge (ñāṇa) in the sense of knowing, it is wisdom (paññā) in the sense of understanding thoroughly.
Đó là trí tuệ theo nghĩa biết, là tuệ theo nghĩa thấu hiểu.
Tena vuccati – ‘‘atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ.
Therefore it is said: ‘‘wisdom in the diversity of meanings is knowledge in the analysis of meaning (atthapaṭisambhidā).
Vì lẽ đó, được gọi là – “Trí tuệ về sự sai biệt của các nghĩa là trí tuệ về Nghĩa Vô Ngại Giải.
Dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ.
Wisdom in the diversity of phenomena is knowledge in the analysis of phenomena (dhammapaṭisambhidā).
Trí tuệ về sự sai biệt của các pháp là trí tuệ về Pháp Vô Ngại Giải.
Niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ.
Wisdom in the diversity of interpretations is knowledge in the analysis of interpretation (niruttipaṭisambhidā).
Trí tuệ về sự sai biệt của các ngữ pháp là trí tuệ về Ngữ Pháp Vô Ngại Giải.
Paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Wisdom in the diversity of discernment is knowledge in the analysis of discernment (paṭibhānapaṭisambhidā).’’
Trí tuệ về sự sai biệt của các biện tài là trí tuệ về Biện Tài Vô Ngại Giải.”
494
Paṭisambhidāñāṇaniddeso aṭṭhavīsatimo.
The Twenty-Eighth Section on the Knowledge of Analysis (Paṭisambhidāñāṇa).
Phần giải thích về Trí Tuệ Vô Ngại Giải thứ hai mươi tám.
495
29-31. Ñāṇattayaniddeso
29-31. Section on the Three Knowledges
29-31. Phần giải thích về Ba Trí Tuệ
496
78. Kathaṃ vihāranānatte paññā vihāraṭṭhe ñāṇaṃ, samāpattinānatte paññā samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ, vihārasamāpattinānatte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ?
78. How is it that wisdom in the diversity of abidings (vihāra) is knowledge in the sense of abiding (vihāraṭṭhañāṇa), wisdom in the diversity of attainments (samāpatti) is knowledge in the sense of attainment (samāpattaṭṭhañāṇa), and wisdom in the diversity of abidings and attainments (vihārasamāpatti) is knowledge in the sense of abiding and attainment (vihārasamāpattaṭṭhañāṇa)?
78. Trí tuệ về sự sai biệt của các trú xứ là trí tuệ về trạng thái trú xứ như thế nào, trí tuệ về sự sai biệt của các thiền định là trí tuệ về trạng thái thiền định như thế nào, trí tuệ về sự sai biệt của các trú xứ và thiền định là trí tuệ về trạng thái trú xứ và thiền định như thế nào?
Nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati – animitto vihāro.
Seeing the sign (nimitta) as fearful, and being inclined towards the signless (animitta), one repeatedly perceives dissolution (vaya) by contact—this is the signless abiding (animitto vihāro).
Khi quán sát dấu hiệu (nimitta) là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô tướng (animitta), vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt – đó là trú xứ vô tướng (animitta vihāra).
Paṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati – appaṇihito vihāro.
Seeing aspiration (paṇidhi) as fearful, and being inclined towards the unaimed (appaṇihita), one repeatedly perceives dissolution by contact—this is the unaimed abiding (appaṇihito vihāro).
Khi quán sát ước nguyện (paṇidhi) là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô ước nguyện (appaṇihita), vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt – đó là trú xứ vô ước nguyện (appaṇihita vihāra).
Abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati – suññato vihāro.
Seeing adherence (abhinivesa) as fearful, and being inclined towards emptiness (suññata), one repeatedly perceives dissolution by contact—this is the empty abiding (suññato vihāro).
Khi quán sát sự chấp thủ (abhinivesa) là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về tánh không (suññatā), vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt – đó là trú xứ tánh không (suññata vihāra).
497
Nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati – animittā samāpatti.
Seeing the sign as fearful, and being inclined towards the signless, one disregards the ongoing process, reflects on Nibbāna, the cessation, which is signless, and attains it—this is the signless attainment (animittā samāpatti).
Khi quán sát dấu hiệu là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô tướng, vị ấy lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn vô tướng là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định vô tướng (animittā samāpatti).
Paṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati – appaṇihitā samāpatti.
Seeing aspiration as fearful, and being inclined towards the unaimed, one disregards the ongoing process, reflects on Nibbāna, the cessation, which is unaimed, and attains it—this is the unaimed attainment (appaṇihitā samāpatti).
Khi quán sát ước nguyện là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô ước nguyện, vị ấy lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn vô ước nguyện là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định vô ước nguyện (appaṇihitā samāpatti).
Abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati – suññatā samāpatti.
Seeing adherence as fearful, and being inclined towards emptiness, one disregards the ongoing process, reflects on Nibbāna, the cessation, which is empty, and attains it—this is the empty attainment (suññatā samāpatti).
Khi quán sát sự chấp thủ là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về tánh không, vị ấy lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn tánh không là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định tánh không (suññatā samāpatti).
498
Nimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati – animittavihārasamāpatti.
Seeing the sign as fearful, and being inclined towards the signless, one repeatedly perceives dissolution by contact; one disregards the ongoing process, reflects on Nibbāna, the cessation, which is signless, and attains it—this is the signless abiding-and-attainment (animittavihārasamāpatti).
Khi quán sát dấu hiệu là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô tướng, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt; lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn vô tướng là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định trú xứ vô tướng (animittavihārasamāpatti).
Paṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati – appaṇihitavihārasamāpatti.
Seeing aspiration as fearful, and being inclined towards the unaimed, one repeatedly perceives dissolution by contact; one disregards the ongoing process, reflects on Nibbāna, the cessation, which is unaimed, and attains it—this is the unaimed abiding-and-attainment (appaṇihitavihārasamāpatti).
Khi quán sát ước nguyện là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô ước nguyện, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt; lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn vô ước nguyện là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định trú xứ vô ước nguyện (appaṇihitavihārasamāpatti).
Abhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati – suññatavihārasamāpatti.
Seeing adherence as fearful, and being inclined towards emptiness, one repeatedly perceives dissolution by contact; one disregards the ongoing process, reflects on Nibbāna, the cessation, which is empty, and attains it—this is the empty abiding-and-attainment (suññatavihārasamāpatti).
Khi quán sát sự chấp thủ là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về tánh không, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt; lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn tánh không là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định trú xứ tánh không (suññatavihārasamāpatti).
499
79. Rūpanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati – animitto vihāro.
79. Seeing the sign of form (rūpanimitta) as fearful, and being inclined towards the signless, one repeatedly perceives dissolution by contact—this is the signless abiding.
Khi quán sát dấu hiệu sắc pháp là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô tướng, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt – đó là trú xứ vô tướng.
Rūpapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati – appaṇihito vihāro.
Seeing the aspiration for form (rūpapaṇidhi) as fearful, and being inclined towards the unaimed, one repeatedly perceives dissolution by contact—this is the unaimed abiding.
Khi quán sát ước nguyện sắc pháp là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô ước nguyện, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt – đó là trú xứ vô ước nguyện.
Rūpābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati – suññato vihāro.
Seeing adherence to form (rūpābhinivesa) as fearful, and being inclined towards emptiness, one repeatedly perceives dissolution by contact—this is the empty abiding.
Khi quán sát sự chấp thủ sắc pháp là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về tánh không, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt – đó là trú xứ tánh không.
500
Rūpanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati – animittā samāpatti.
Seeing the sign of form as fearful, and being inclined towards the signless, one disregards the ongoing process, reflects on Nibbāna, the cessation, which is signless, and attains it—this is the signless attainment.
Khi quán sát dấu hiệu sắc pháp là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô tướng, vị ấy lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn vô tướng là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định vô tướng.
Rūpapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati – appaṇihitā samāpatti.
Seeing the aspiration for form as a danger, due to inclining the mind towards the unaspired, having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is unaspired, one enters into it – this is the appaṇihita samāpatti.
Khi quán sát ước nguyện sắc pháp là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô ước nguyện, vị ấy lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn vô ước nguyện là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định vô ước nguyện.
Rūpābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati – suññatā samāpatti.
Seeing the attachment to form as a danger, due to inclining the mind towards emptiness, having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is empty, one enters into it – this is the suññatā samāpatti.
Khi quán sát sự chấp thủ sắc pháp là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về tánh không, vị ấy lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn tánh không là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định tánh không.
501
Rūpanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati – animittavihārasamāpatti.
Seeing the sign of form as a danger, due to inclining the mind towards the signless, one repeatedly perceives dissolution; having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is signless, one enters into it – this is the animittavihārasamāpatti.
Khi quán sát dấu hiệu sắc pháp là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô tướng, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt; lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn vô tướng là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định trú xứ vô tướng.
Rūpapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati – appaṇihitavihārasamāpatti.
Seeing the aspiration for form as a danger, due to inclining the mind towards the unaspired, one repeatedly perceives dissolution; having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is unaspired, one enters into it – this is the appaṇihitavihārasamāpatti.
Khi quán sát ước nguyện sắc pháp là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô ước nguyện, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt; lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn vô ước nguyện là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định trú xứ vô ước nguyện.
Rūpābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati – suññatavihārasamāpatti.
Seeing the attachment to form as a danger, due to inclining the mind towards emptiness, one repeatedly perceives dissolution; having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is empty, one enters into it – this is the suññatavihārasamāpatti.
Khi quán sát sự chấp thủ sắc pháp là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về tánh không, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt; lờ đi sự tiếp diễn, quán tưởng Niết Bàn tánh không là sự đoạn diệt, rồi nhập định – đó là thiền định trú xứ tánh không.
502
Vedanānimittaṃ …pe… saññānimittaṃ… saṅkhāranimittaṃ… viññāṇanimittaṃ… cakkhunimittaṃ…pe… jarāmaraṇanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati – animitto vihāro.
Seeing the sign of feeling… the sign of perception… the sign of volitional formations… the sign of consciousness… the sign of the eye… the sign of aging-and-death as a danger, due to inclining the mind towards the signless, one repeatedly perceives dissolution – this is the animitta vihāra.
Khi quán sát dấu hiệu thọ uẩn… dấu hiệu tưởng uẩn… dấu hiệu hành uẩn… dấu hiệu thức uẩn… dấu hiệu mắt…pe… dấu hiệu già chết là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô tướng, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt – đó là trú xứ vô tướng.
Jarāmaraṇapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati – appaṇihito vihāro.
Seeing the aspiration for aging-and-death as a danger, due to inclining the mind towards the unaspired, one repeatedly perceives dissolution – this is the appaṇihita vihāra.
Khi quán sát ước nguyện già chết là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về vô ước nguyện, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt – đó là trú xứ vô ước nguyện.
Jarāmaraṇābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati – suññato vihāro.
Seeing the attachment to aging-and-death as a danger, due to inclining the mind towards emptiness, one repeatedly perceives dissolution – this is the suññata vihāra.
Khi quán sát sự chấp thủ già chết là đáng sợ, do khuynh hướng thiên về tánh không, vị ấy chạm đến và thấy sự hoại diệt – đó là trú xứ tánh không.
503
Jarāmaraṇanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati – animittā samāpatti.
Seeing the sign of aging-and-death as a danger, due to inclining the mind towards the signless, having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is signless, one enters into it – this is the animittā samāpatti.
Người hành giả thấy rõ dấu hiệu già chết là nỗi sợ hãi đáng kinh khiếp, do đã chuyên tâm vào pháp vô tướng (animitta), đã xả bỏ dòng chảy không ngừng của các pháp hữu vi, đã quán chiếu Niết Bàn là sự diệt tận của các pháp hữu vi không có dấu hiệu, và nhập vào đó – đó là Vô Tướng Định (Animittā Samāpatti).
Jarāmaraṇapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati – appaṇihitā samāpatti.
Seeing the aspiration for aging-and-death as a danger, due to inclining the mind towards the unaspired, having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is unaspired, one enters into it – this is the appaṇihitā samāpatti.
Người hành giả thấy rõ sự khao khát già chết là nỗi sợ hãi đáng kinh khiếp, do đã chuyên tâm vào pháp vô nguyện (appaṇihita), đã xả bỏ dòng chảy không ngừng của các pháp hữu vi, đã quán chiếu Niết Bàn là sự diệt tận của các pháp hữu vi không có nguyện vọng, và nhập vào đó – đó là Vô Nguyện Định (Appaṇihitā Samāpatti).
Jarāmaraṇābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati – suññatā samāpatti.
Seeing the attachment to aging-and-death as a danger, due to inclining the mind towards emptiness, having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is empty, one enters into it – this is the suññatā samāpatti.
Người hành giả thấy rõ sự chấp thủ già chết là nỗi sợ hãi đáng kinh khiếp, do đã chuyên tâm vào pháp không (suññata), đã xả bỏ dòng chảy không ngừng của các pháp hữu vi, đã quán chiếu Niết Bàn là sự diệt tận của các pháp hữu vi không có tự ngã, và nhập vào đó – đó là Không Định (Suññatā Samāpatti).
504
Jarāmaraṇanimittaṃ bhayato sampassamāno animitte adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ animittaṃ āvajjitvā samāpajjati – animittavihārasamāpatti.
Seeing the sign of aging-and-death as a danger, due to inclining the mind towards the signless, one repeatedly perceives dissolution; having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is signless, one enters into it – this is the animittavihārasamāpatti.
Người hành giả thấy rõ dấu hiệu già chết là nỗi sợ hãi đáng kinh khiếp, do đã chuyên tâm vào pháp vô tướng (animitta), mỗi khi chạm đến, mỗi khi chạm đến, thấy sự hoại diệt, đã xả bỏ dòng chảy không ngừng của các pháp hữu vi, đã quán chiếu Niết Bàn là sự diệt tận của các pháp hữu vi không có dấu hiệu, và nhập vào đó – đó là Vô Tướng Hàng Trú Định (Animittavihārasamāpatti).
Jarāmaraṇapaṇidhiṃ bhayato sampassamāno appaṇihite adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ appaṇihitaṃ āvajjitvā samāpajjati – appaṇihitavihārasamāpatti.
Seeing the aspiration for aging-and-death as a danger, due to inclining the mind towards the unaspired, one repeatedly perceives dissolution; having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is unaspired, one enters into it – this is the appaṇihitavihārasamāpatti.
Người hành giả thấy rõ sự khao khát già chết là nỗi sợ hãi đáng kinh khiếp, do đã chuyên tâm vào pháp vô nguyện (appaṇihita), mỗi khi chạm đến, mỗi khi chạm đến, thấy sự hoại diệt, đã xả bỏ dòng chảy không ngừng của các pháp hữu vi, đã quán chiếu Niết Bàn là sự diệt tận của các pháp hữu vi không có nguyện vọng, và nhập vào đó – đó là Vô Nguyện Hàng Trú Định (Appaṇihitavihārasamāpatti).
Jarāmaraṇābhinivesaṃ bhayato sampassamāno suññate adhimuttattā phussa phussa vayaṃ passati, pavattaṃ ajjhupekkhitvā nirodhaṃ nibbānaṃ suññataṃ āvajjitvā samāpajjati – suññatavihārasamāpatti.
Seeing the attachment to aging-and-death as a danger, due to inclining the mind towards emptiness, one repeatedly perceives dissolution; having overlooked the continuous flow of phenomena, and having reflected upon Nibbāna, which is the cessation of saṅkhāras and is empty, one enters into it – this is the suññatavihārasamāpatti.
Người hành giả thấy rõ sự chấp thủ già chết là nỗi sợ hãi đáng kinh khiếp, do đã chuyên tâm vào pháp không (suññata), mỗi khi chạm đến, mỗi khi chạm đến, thấy sự hoại diệt, đã xả bỏ dòng chảy không ngừng của các pháp hữu vi, đã quán chiếu Niết Bàn là sự diệt tận của các pháp hữu vi không có tự ngã, và nhập vào đó – đó là Không Hàng Trú Định (Suññatavihārasamāpatti).
Añño animitto vihāro, añño appaṇihito vihāro, añño suññato vihāro.
One is the animitta vihāra, another is the appaṇihita vihāra, another is the suññata vihāra.
Vô Tướng Hàng Trú là một, Vô Nguyện Hàng Trú là một, Không Hàng Trú là một.
Aññā animittasamāpatti, aññā appaṇihitasamāpatti, aññā suññatasamāpatti.
One is the animittā samāpatti, another is the appaṇihitā samāpatti, another is the suññatā samāpatti.
Vô Tướng Định là một, Vô Nguyện Định là một, Không Định là một.
Aññā animittā vihārasamāpatti, aññā appaṇihitā vihārasamāpatti, aññā suññatā vihārasamāpatti.
One is the animittā vihārasamāpatti, another is the appaṇihitā vihārasamāpatti, another is the suññatā vihārasamāpatti.
Vô Tướng Hàng Trú Định là một, Vô Nguyện Hàng Trú Định là một, Không Hàng Trú Định là một.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is called ñāṇa by way of knowing, and paññā by way of thoroughly knowing.
Vì đã biết nên gọi là tuệ (ñāṇa), vì đã hiểu rõ nên gọi là trí (paññā).
Tena vuccati – ‘‘vihāranānatte paññā vihāraṭṭhe ñāṇaṃ, samāpattinānatte paññā samāpattaṭṭhe ñāṇaṃ, vihārasamāpattinānatte paññā vihārasamāpattaṭṭhe ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘Paññā in the diversity of vihāras is ñāṇa in the meaning of vihāra; paññā in the diversity of samāpattis is ñāṇa in the meaning of samāpatti; paññā in the diversity of vihārasamāpattis is ñāṇa in the meaning of vihārasamāpatti.’’
Do đó được nói: “Trí là tuệ trong sự đa dạng của các pháp hàng trú, tuệ là trí trong sự đa dạng của các pháp nhập định, tuệ là trí trong sự đa dạng của các pháp hàng trú nhập định.”
505
Ñāṇattayaniddeso ekatiṃsatimo.
The Thirty-first: The Exposition of the Threefold Knowledge.
Phần Giải Thích Ba Loại Tuệ, thứ ba mươi mốt.
506
32. Ānantarikasamādhiñāṇaniddeso
32. Exposition of the Knowledge of Immediate Concentration
32. Phần Giải Thích Tuệ về Định Vô Gián
507
80. Kathaṃ avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhimhi ñāṇaṃ?
80. How is paññā in the complete eradication of defilements, due to the purity of non-distraction, ñāṇa in immediate concentration?
Thế nào là tuệ trong sự đoạn trừ các lậu hoặc (āsava) do sự thanh tịnh của vô tán loạn (avikkhepa) là tuệ về Định Vô Gián (ānantarikasamādhi)?
Nekkhammavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi.
Non-distraction, which is the one-pointedness of mind by way of renunciation, is samādhi.
Sự nhất tâm của tâm, không tán loạn (avikkhepa), là định (samādhi) do sự xuất ly (nekkhammā).
Tassa samādhissa vasena uppajjati ñāṇaṃ.
By means of that samādhi, knowledge arises.
Tuệ sinh khởi do năng lực của định đó.
Tena ñāṇena āsavā khīyanti.
By that knowledge, the āsavas are exhausted.
Nhờ tuệ đó, các lậu hoặc được diệt tận.
Iti paṭhamaṃ samatho, pacchā ñāṇaṃ.
Thus, first there is calm (samatha), then knowledge.
Như vậy, trước tiên là tịnh chỉ (samatha), sau đó là tuệ.
Tena ñāṇena āsavānaṃ khayo hoti.
By that knowledge, there is the exhaustion of the āsavas.
Nhờ tuệ đó, sự diệt tận của các lậu hoặc xảy ra.
Tena vuccati – ‘‘avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhimhi ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: "Because of the purity of non-distraction, wisdom in the complete eradication of the āsavas is knowledge in immediate concentration."
Do đó được nói: “Tuệ trong sự đoạn trừ các lậu hoặc do sự thanh tịnh của vô tán loạn là tuệ về Định Vô Gián.”
508
Āsavāti katame te āsavā?
What are these āsavas?
Các lậu hoặc (Āsava) là gì?
Kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.
The āsava of sensual desire (kāmāsava), the āsava of existence (bhavāsava), the āsava of views (diṭṭhāsava), the āsava of ignorance (avijjāsava).
Lậu hoặc dục (kāmāsava), lậu hoặc hữu (bhavāsava), lậu hoặc kiến (diṭṭhāsava), lậu hoặc vô minh (avijjāsava).
Katthete āsavā khīyanti?
Where are these āsavas exhausted?
Các lậu hoặc này được diệt tận ở đâu?
Sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khīyati, apāyagamanīyo kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati.
By the Sotāpatti-magga, the āsava of views (diṭṭhāsava) is completely exhausted; the āsava of sensual desire (kāmāsava) that leads to the lower realms is exhausted; the āsava of existence (bhavāsava) that leads to the lower realms is exhausted; the āsava of ignorance (avijjāsava) that leads to the lower realms is exhausted.
Nhờ Đạo Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga), lậu hoặc kiến được diệt tận hoàn toàn, lậu hoặc dục dẫn đến khổ cảnh được diệt tận, lậu hoặc hữu dẫn đến khổ cảnh được diệt tận, lậu hoặc vô minh dẫn đến khổ cảnh được diệt tận.
Etthete āsavā khīyanti.
Here these āsavas are exhausted.
Các lậu hoặc này được diệt tận ở đây.
Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.
By the Sakadāgāmi-magga, the gross āsava of sensual desire (kāmāsava) is exhausted; the āsava of existence (bhavāsava) associated with it is exhausted; the āsava of ignorance (avijjāsava) associated with it is exhausted.
Nhờ Đạo Tư-đà-hàm (Sakadāgāmimagga), lậu hoặc dục thô được diệt tận, lậu hoặc hữu tương ứng được diệt tận, lậu hoặc vô minh tương ứng được diệt tận.
Etthete āsavā khīyanti.
Here these āsavas are exhausted.
Các lậu hoặc này được diệt tận ở đây.
Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.
By the Anāgāmi-magga, the āsava of sensual desire (kāmāsava) is completely exhausted; the āsava of existence (bhavāsava) associated with it is exhausted; the āsava of ignorance (avijjāsava) associated with it is exhausted.
Nhờ Đạo A-na-hàm (Anāgāmimagga), lậu hoặc dục được diệt tận hoàn toàn, lậu hoặc hữu tương ứng được diệt tận, lậu hoặc vô minh tương ứng được diệt tận.
Etthete āsavā khīyanti.
Here these āsavas are exhausted.
Các lậu hoặc này được diệt tận ở đây.
Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati.
By the Arahatta-magga, the āsava of existence (bhavāsava) is completely exhausted; the āsava of ignorance (avijjāsava) is completely exhausted.
Nhờ Đạo A-la-hán (Arahattamagga), lậu hoặc hữu được diệt tận hoàn toàn, lậu hoặc vô minh được diệt tận hoàn toàn.
Etthete āsavā khīyanti.
Here these āsavas are exhausted.
Các lậu hoặc này được diệt tận ở đây.
509
Abyāpādavasena …pe… ālokasaññāvasena… avikkhepavasena… dhammavavatthānavasena… ñāṇavasena… pāmojjavasena… paṭhamajjhānavasena… dutiyajjhānavasena… tatiyajjhānavasena… catutthajjhānavasena… ākāsānañcāyatanasamāpattivasena… viññāṇañcāyatanasamāpattivasena… ākiñcaññāyatanasamāpattivasena… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena… pathavīkasiṇavasena… āpokasiṇavasena … tejokasiṇavasena… vāyokasiṇavasena… nīlakasiṇavasena… pītakasiṇavasena… lohitakasiṇavasena… odātakasiṇavasena… ākāsakasiṇavasena… viññāṇakasiṇavasena… buddhānussativasena… dhammānussativasena… saṅghānussativasena… sīlānussativasena… cāgānussativasena… devatānussativasena… ānāpānassativasena… maraṇassativasena… kāyagatāsativasena… upasamānussativasena… uddhumātakasaññāvasena… vinīlakasaññāvasena… vipubbakasaññāvasena… vicchiddakasaññāvasena… vikkhāyitakasaññāvasena… vikkhittakasaññāvasena… hatavikkhittakasaññāvasena … lohitakasaññāvasena… puḷavakasaññāvasena… aṭṭhikasaññāvasena.
By means of non-ill-will…pe… by means of the perception of light… by means of non-distraction… by means of the discrimination of phenomena… by means of knowledge… by means of joy… by means of the first jhāna… by means of the second jhāna… by means of the third jhāna… by means of the fourth jhāna… by means of the attainment of the base of infinite space… by means of the attainment of the base of infinite consciousness… by means of the attainment of the base of nothingness… by means of the attainment of the base of neither perception nor non-perception… by means of the earth kasiṇa… by means of the water kasiṇa… by means of the fire kasiṇa… by means of the wind kasiṇa… by means of the blue kasiṇa… by means of the yellow kasiṇa… by means of the red kasiṇa… by means of the white kasiṇa… by means of the space kasiṇa… by means of the consciousness kasiṇa… by means of the recollection of the Buddha… by means of the recollection of the Dhamma… by means of the recollection of the Saṅgha… by means of the recollection of virtue… by means of the recollection of generosity… by means of the recollection of deities… by means of mindfulness of breathing… by means of mindfulness of death… by means of mindfulness of the body… by means of the recollection of peace… by means of the perception of a bloated corpse… by means of the perception of a discolored corpse… by means of the perception of a festering corpse… by means of the perception of a dissected corpse… by means of the perception of a gnawed corpse… by means of the perception of a scattered corpse… by means of the perception of a corpse with scattered limbs… by means of the perception of a bloody corpse… by means of the perception of a worm-infested corpse… by means of the perception of a skeleton.
Do không sân hận (abyāpādavasena)…v.v… do tưởng ánh sáng (ālokasaññāvasena)… do không tán loạn (avikkhepavasena)… do phân biệt pháp (dhammavavatthānavasena)… do tuệ (ñāṇavasena)… do hân hoan (pāmojjavasena)… do sơ thiền (paṭhamajjhānavasena)… do nhị thiền (dutiyajjhānavasena)… do tam thiền (tatiyajjhānavasena)… do tứ thiền (catutthajjhānavasena)… do nhập Không Vô Biên Xứ (ākāsānañcāyatanasamāpattivasena)… do nhập Thức Vô Biên Xứ (viññāṇañcāyatanasamāpattivasena)… do nhập Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanasamāpattivasena)… do nhập Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena)… do địa đại biến xứ (pathavīkasiṇavasena)… do thủy đại biến xứ (āpokasiṇavasena)… do hỏa đại biến xứ (tejokasiṇavasena)… do phong đại biến xứ (vāyokasiṇavasena)… do biến xứ màu xanh (nīlakasiṇavasena)… do biến xứ màu vàng (pītakasiṇavasena)… do biến xứ màu đỏ (lohitakasiṇavasena)… do biến xứ màu trắng (odātakasiṇavasena)… do không gian biến xứ (ākāsakasiṇavasena)… do thức biến xứ (viññāṇakasiṇavasena)… do niệm Phật (buddhānussativasena)… do niệm Pháp (dhammānussativasena)… do niệm Tăng (saṅghānussativasena)… do niệm Giới (sīlānussativasena)… do niệm Thí (cāgānussativasena)… do niệm Thiên (devatānussativasena)… do niệm Hơi Thở (ānāpānassativasena)… do niệm Chết (maraṇassativasena)… do niệm Thân (kāyagatāsativasena)… do niệm An Tịnh (upasamānussativasena)… do tưởng thi thể sưng phồng (uddhumātakasaññāvasena)… do tưởng thi thể xanh bầm (vinīlakasaññāvasena)… do tưởng thi thể nát mủ (vipubbakasaññāvasena)… do tưởng thi thể bị cắt xẻ (vicchiddakasaññāvasena)… do tưởng thi thể bị gặm nát (vikkhāyitakasaññāvasena)… do tưởng thi thể bị phân tán (vikkhittakasaññāvasena)… do tưởng thi thể bị chặt nát (hatavikkhittakasaññāvasena)… do tưởng thi thể đầy máu (lohitakasaññāvasena)… do tưởng thi thể đầy giòi bọ (puḷavakasaññāvasena)… do tưởng xương cốt (aṭṭhikasaññāvasena).
510
81. Dīghaṃ assāsavasena…pe… dīghaṃ passāsavasena… rassaṃ assāsavasena… rassaṃ passāsavasena… sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena… sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena… passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena… passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena… pītipaṭisaṃvedī assāsavasena… pītipaṭisaṃvedī passāsavasena… sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena… sukhapaṭisaṃvedī passāsavasena… cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsavasena… cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passāsavasena… passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsavasena… passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passāsavasena… cittapaṭisaṃvedī assāsavasena… cittapaṭisaṃvedī passāsavasena… abhippamodayaṃ cittaṃ assāsavasena… abhippamodayaṃ cittaṃ passāsavasena… samādahaṃ cittaṃ…pe… vimocayaṃ cittaṃ… aniccānupassī … virāgānupassī… nirodhānupassī… paṭinissaggānupassī assāsavasena… paṭinissaggānupassī passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi.
81. By means of long in-breathing…pe… by means of long out-breathing… by means of short in-breathing… by means of short out-breathing… by means of experiencing the entire body while in-breathing… by means of experiencing the entire body while out-breathing… by means of tranquilizing the bodily formation while in-breathing… by means of tranquilizing the bodily formation while out-breathing… by means of experiencing rapture while in-breathing… by means of experiencing rapture while out-breathing… by means of experiencing pleasure while in-breathing… by means of experiencing pleasure while out-breathing… by means of experiencing the mental formation while in-breathing… by means of experiencing the mental formation while out-breathing… by means of tranquilizing the mental formation while in-breathing… by means of tranquilizing the mental formation while out-breathing… by means of experiencing the mind while in-breathing… by means of experiencing the mind while out-breathing… by means of gladdening the mind while in-breathing… by means of gladdening the mind while out-breathing… by means of concentrating the mind…pe… by means of liberating the mind… by means of contemplating impermanence… by means of contemplating dispassion… by means of contemplating cessation… by means of contemplating relinquishment while in-breathing… by means of contemplating relinquishment while out-breathing, the one-pointedness of mind, non-distraction, is samādhi.
Do hơi thở vào dài…v.v… do hơi thở ra dài… do hơi thở vào ngắn… do hơi thở ra ngắn… do cảm nhận toàn thân hơi thở vào… do cảm nhận toàn thân hơi thở ra… do làm an tịnh thân hành hơi thở vào… do làm an tịnh thân hành hơi thở ra… do cảm nhận hỷ hơi thở vào… do cảm nhận hỷ hơi thở ra… do cảm nhận lạc hơi thở vào… do cảm nhận lạc hơi thở ra… do cảm nhận tâm hành hơi thở vào… do cảm nhận tâm hành hơi thở ra… do làm an tịnh tâm hành hơi thở vào… do làm an tịnh tâm hành hơi thở ra… do cảm nhận tâm hơi thở vào… do cảm nhận tâm hơi thở ra… do làm cho tâm hoan hỷ hơi thở vào… do làm cho tâm hoan hỷ hơi thở ra… do làm cho tâm định tĩnh…v.v… do làm cho tâm giải thoát… do quán vô thường… do quán ly tham… do quán diệt tận… do quán xả ly hơi thở vào… do quán xả ly hơi thở ra, sự nhất tâm của tâm, không tán loạn (avikkhepa), là định (samādhi).
Tassa samādhissa vasena uppajjati ñāṇaṃ, tena ñāṇena āsavā khīyanti.
By means of that samādhi, knowledge arises, and by that knowledge, the āsavas are exhausted.
Tuệ sinh khởi do năng lực của định đó, nhờ tuệ đó, các lậu hoặc được diệt tận.
Iti paṭhamaṃ samatho, pacchā ñāṇaṃ.
Thus, first there is calm (samatha), then knowledge.
Như vậy, trước tiên là tịnh chỉ, sau đó là tuệ.
Tena ñāṇena āsavānaṃ khayo hoti.
By that knowledge, there is the exhaustion of the āsavas.
Nhờ tuệ đó, sự diệt tận của các lậu hoặc xảy ra.
Tena vuccati – ‘‘avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhimhi ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: "Because of the purity of non-distraction, wisdom in the complete eradication of the āsavas is knowledge in immediate concentration."
Do đó được nói: “Tuệ trong sự đoạn trừ các lậu hoặc do sự thanh tịnh của vô tán loạn là tuệ về Định Vô Gián.”
511
Āsavāti katame te āsavā?
What are these āsavas?
Các lậu hoặc (Āsava) là gì?
Kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.
The āsava of sensual desire (kāmāsava), the āsava of existence (bhavāsava), the āsava of views (diṭṭhāsava), the āsava of ignorance (avijjāsava).
Lậu hoặc dục, lậu hoặc hữu, lậu hoặc kiến, lậu hoặc vô minh.
Katthete āsavā khīyanti?
Where are these āsavas exhausted?
Các lậu hoặc này được diệt tận ở đâu?
Sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khīyati, apāyagamanīyo kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati.
By the Sotāpatti path, the āṣava of wrong view is utterly exhausted; the āṣava of sensual desire, which leads to lower realms, is exhausted; the āṣava of becoming, which leads to lower realms, is exhausted; the āṣava of ignorance, which leads to lower realms, is exhausted.
Nhờ Đạo Tu-đà-hoàn, lậu hoặc kiến được diệt tận hoàn toàn, lậu hoặc dục dẫn đến khổ cảnh được diệt tận, lậu hoặc hữu dẫn đến khổ cảnh được diệt tận, lậu hoặc vô minh dẫn đến khổ cảnh được diệt tận.
Etthete āsavā khīyanti.
Herein, these āṣavas are exhausted.
Các lậu hoặc này được diệt tận ở đây.
Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.
By the Sakadāgāmi path, the gross āṣava of sensual desire is exhausted; the āṣava of becoming, which has the same basis as that, is exhausted; the āṣava of ignorance, which has the same basis as that, is exhausted.
Nhờ Đạo Tư-đà-hàm, lậu hoặc dục thô được diệt tận, lậu hoặc hữu tương ứng được diệt tận, lậu hoặc vô minh tương ứng được diệt tận.
Etthete āsavā khīyanti.
Herein, these āṣavas are exhausted.
Các lậu hoặc này được diệt tận ở đây.
Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.
By the Anāgāmi path, the āṣava of sensual desire is utterly exhausted; the āṣava of becoming, which has the same basis as that, is exhausted; the āṣava of ignorance, which has the same basis as that, is exhausted.
Với đạo Anāgāmi, lậu hoặc dục (kāmāsava) được diệt tận hoàn toàn, lậu hoặc hữu (bhavāsava) có cùng nền tảng với nó được diệt tận, lậu hoặc vô minh (avijjāsava) có cùng nền tảng với nó được diệt tận.
Etthete āsavā khīyanti.
Herein, these āṣavas are exhausted.
Tại đây, các lậu hoặc này được diệt tận.
Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati.
By the Arahatta path, the āṣava of becoming is utterly exhausted; the āṣava of ignorance is utterly exhausted.
Với đạo A-la-hán (Arahatta-magga), lậu hoặc hữu (bhavāsava) được diệt tận hoàn toàn, lậu hoặc vô minh (avijjāsava) được diệt tận hoàn toàn.
Etthete āsavā khīyanti.
Herein, these āṣavas are exhausted.
Tại đây, các lậu hoặc này được diệt tận.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Do ý nghĩa là biết, đó là tuệ (ñāṇa); do ý nghĩa là hiểu rõ, đó là trí tuệ (paññā).
Tena vuccati – ‘‘avikkhepaparisuddhattā āsavasamucchede paññā ānantarikasamādhimhi ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom in the complete eradication of āṣavas, due to its pure non-distraction, is knowledge in immediate concentration (ānantarikasamādhiñāṇa).’’
Do đó, được gọi là – “Trí tuệ trong việc diệt trừ các lậu hoặc do sự thanh tịnh không tán loạn là tuệ trong samādhi vô gián (ānantarika-samādhi).”
512
Ānantarikasamādhiñāṇaniddeso dvattiṃsatimo.
The Exposition of Knowledge of Immediate Concentration, the Thirty-second.
Phần giải thích Tuệ Samādhi Vô Gián, thứ ba mươi hai.
513
33. Araṇavihārañāṇaniddeso
33. The Exposition of Knowledge of the Araṇavihāra
33. Phần giải thích Tuệ Araṇavihāra
514
82. Kathaṃ dassanādhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo paṇītādhimuttatā paññā araṇavihāre ñāṇaṃ?
How is wisdom that has insight as its dominance, and the attainment of a peaceful dwelling, and a noble inclination, knowledge in the araṇavihāra?
82. Bằng cách nào mà trí tuệ (paññā) trong sự an trú không phiền não (araṇavihāra) là tuệ (ñāṇa) với sự ưu việt của cái thấy (dassanādhipateyya), sự đạt được sự an trú thanh tịnh (santo ca vihārādhigamo), và sự thiên về điều cao thượng (paṇītādhimuttatā)?
Dassanādhipateyyanti aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ, anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ, rūpe anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ; vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanā dassanādhipateyyaṃ, jarāmaraṇe dukkhānupassanā dassanādhipateyyaṃ, jarāmaraṇe anattānupassanā dassanādhipateyyaṃ.
Insight as its dominance means the contemplation of impermanence is insight as its dominance; the contemplation of suffering is insight as its dominance; the contemplation of non-self is insight as its dominance; the contemplation of impermanence in rūpa is insight as its dominance; the contemplation of suffering in rūpa is insight as its dominance; the contemplation of non-self in rūpa is insight as its dominance; in feeling…pe… in perception… in mental formations… in consciousness… in the eye…pe… in old age and death, the contemplation of impermanence is insight as its dominance; in old age and death, the contemplation of suffering is insight as its dominance; in old age and death, the contemplation of non-self is insight as its dominance.
Sự ưu việt của cái thấy (Dassanādhipateyya) nghĩa là sự quán vô thường (aniccānupassanā) là sự ưu việt của cái thấy; sự quán khổ (dukkhānupassanā) là sự ưu việt của cái thấy; sự quán vô ngã (anattānupassanā) là sự ưu việt của cái thấy; sự quán vô thường trong sắc (rūpe aniccānupassanā) là sự ưu việt của cái thấy; sự quán khổ trong sắc (rūpe dukkhānupassanā) là sự ưu việt của cái thấy; sự quán vô ngã trong sắc (rūpe anattānupassanā) là sự ưu việt của cái thấy; trong thọ (vedanāyā)… v.v… trong tưởng (saññāya)… trong hành (saṅkhāresu)… trong thức (viññāṇe)… trong mắt (cakkhusmiṃ)… v.v… sự quán vô thường trong già chết (jarāmaraṇe aniccānupassanā) là sự ưu việt của cái thấy; sự quán khổ trong già chết (jarāmaraṇe dukkhānupassanā) là sự ưu việt của cái thấy; sự quán vô ngã trong già chết (jarāmaraṇe anattānupassanā) là sự ưu việt của cái thấy.
515
Santo ca vihārādhigamoti suññato vihāro santo vihārādhigamo.
The attainment of a peaceful dwelling means the dwelling in emptiness is the attainment of a peaceful dwelling.
Sự đạt được sự an trú thanh tịnh (Santo ca vihārādhigamo) nghĩa là sự an trú không (suññato vihāro) là sự đạt được sự an trú thanh tịnh.
Animitto vihāro santo vihārādhigamo.
The dwelling in signlessness is the attainment of a peaceful dwelling.
Sự an trú không tướng (animitto vihāro) là sự đạt được sự an trú thanh tịnh.
Appaṇihito vihāro santo vihārādhigamo.
The dwelling in desirelessness is the attainment of a peaceful dwelling.
Sự an trú không mong cầu (appaṇihito vihāro) là sự đạt được sự an trú thanh tịnh.
516
Paṇītādhimuttatāti suññate adhimuttatā paṇītādhimuttatā.
A noble inclination means inclination towards emptiness is a noble inclination.
Sự thiên về điều cao thượng (Paṇītādhimuttatā) nghĩa là sự thiên về không (suññate adhimuttatā) là sự thiên về điều cao thượng.
Animitte adhimuttatā paṇītādhimuttatā.
Inclination towards signlessness is a noble inclination.
Sự thiên về không tướng (animitte adhimuttatā) là sự thiên về điều cao thượng.
Appaṇihite adhimuttatā paṇītādhimuttatā.
Inclination towards desirelessness is a noble inclination.
Sự thiên về không mong cầu (appaṇihite adhimuttatā) là sự thiên về điều cao thượng.
517
Araṇavihāroti paṭhamaṃ jhānaṃ araṇavihāro.
Araṇavihāra means the first jhāna is araṇavihāra.
Sự an trú không phiền não (Araṇavihāro) nghĩa là thiền thứ nhất (paṭhamaṃ jhānaṃ) là sự an trú không phiền não.
Dutiyaṃ jhānaṃ araṇavihāro.
The second jhāna is araṇavihāra.
Thiền thứ hai (dutiyaṃ jhānaṃ) là sự an trú không phiền não.
Tatiyaṃ jhānaṃ araṇavihāro.
The third jhāna is araṇavihāra.
Thiền thứ ba (tatiyaṃ jhānaṃ) là sự an trú không phiền não.
Catutthaṃ jhānaṃ araṇavihāro.
The fourth jhāna is araṇavihāra.
Thiền thứ tư (catutthaṃ jhānaṃ) là sự an trú không phiền não.
Ākāsānañcāyatanasamāpatti araṇavihāro…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti araṇavihāro.
The attainment of the base of infinite space is araṇavihāra…pe… the attainment of the base of neither perception nor non-perception is araṇavihāra.
Thiền nhập không vô biên xứ (ākāsānañcāyatanasamāpatti) là sự an trú không phiền não… v.v… thiền nhập phi tưởng phi phi tưởng xứ (nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti) là sự an trú không phiền não.
518
Araṇavihāroti kenaṭṭhena araṇavihāro?
Araṇavihāra—in what sense is it araṇavihāra?
Sự an trú không phiền não (Araṇavihāro), do ý nghĩa nào mà gọi là sự an trú không phiền não?
Paṭhamena jhānena nīvaraṇe haratīti – araṇavihāro.
It removes defilements (nīvaraṇa) by means of the first jhāna—therefore it is araṇavihāra.
Với thiền thứ nhất, nó loại bỏ các triền cái (nīvaraṇe haratīti) – nên gọi là sự an trú không phiền não.
Dutiyena jhānena vitakkavicāre haratīti – araṇavihāro.
It removes initial and sustained application (vitakkavicāra) by means of the second jhāna—therefore it is araṇavihāra.
Với thiền thứ hai, nó loại bỏ tầm và tứ (vitakkavicāre haratīti) – nên gọi là sự an trú không phiền não.
Tatiyena jhānena pītiṃ haratīti – araṇavihāro.
It removes rapture (pīti) by means of the third jhāna—therefore it is araṇavihāra.
Với thiền thứ ba, nó loại bỏ hỷ (pītiṃ haratīti) – nên gọi là sự an trú không phiền não.
Catutthena jhānena sukhadukkhe haratīti – araṇavihāro.
It removes pleasure and pain (sukhadukkha) by means of the fourth jhāna—therefore it is araṇavihāra.
Với thiền thứ tư, nó loại bỏ lạc và khổ (sukhadukkhe haratīti) – nên gọi là sự an trú không phiền não.
Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ haratīti – araṇavihāro.
It removes perception of form (rūpasañña), perception of impingement (paṭighasañña), and perception of diversity (nānattasañña) by means of the attainment of the base of infinite space—therefore it is araṇavihāra.
Với thiền nhập không vô biên xứ, nó loại bỏ tưởng sắc (rūpasaññaṃ), tưởng chướng ngại (paṭighasaññaṃ), tưởng sai biệt (nānattasaññaṃ) – nên gọi là sự an trú không phiền não.
Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññaṃ haratīti – araṇavihāro.
It removes the perception of the base of infinite space by means of the attainment of the base of infinite consciousness—therefore it is araṇavihāra.
Với thiền nhập thức vô biên xứ, nó loại bỏ tưởng không vô biên xứ (ākāsānañcāyatanasaññaṃ) – nên gọi là sự an trú không phiền não.
Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññaṃ haratīti – araṇavihāro.
It removes the perception of the base of infinite consciousness by means of the attainment of the base of nothingness—therefore it is araṇavihāra.
Với thiền nhập vô sở hữu xứ, nó loại bỏ tưởng thức vô biên xứ (viññāṇañcāyatanasaññaṃ) – nên gọi là sự an trú không phiền não.
Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññaṃ haratīti – araṇavihāro.
It removes the perception of the base of nothingness by means of the attainment of the base of neither perception nor non-perception—therefore it is araṇavihāra.
Với thiền nhập phi tưởng phi phi tưởng xứ, nó loại bỏ tưởng vô sở hữu xứ (ākiñcaññāyatanasaññaṃ) – nên gọi là sự an trú không phiền não.
Ayaṃ araṇavihāro.
This is araṇavihāra.
Đây là sự an trú không phiền não.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Do ý nghĩa là biết, đó là tuệ (ñāṇa); do ý nghĩa là hiểu rõ, đó là trí tuệ (paññā).
Tena vuccati – ‘‘dassanādhipateyyaṃ santo ca vihārādhigamo paṇītādhimuttatā paññā araṇavihāre ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom that has insight as its dominance, and the attainment of a peaceful dwelling, and a noble inclination, is knowledge in the araṇavihāra.’’
Do đó, được gọi là – “Trí tuệ (paññā) trong sự an trú không phiền não (araṇavihāre) là tuệ (ñāṇa) với sự ưu việt của cái thấy (dassanādhipateyya), sự đạt được sự an trú thanh tịnh (santo ca vihārādhigamo) và sự thiên về điều cao thượng (paṇītādhimuttatā).”
519
Araṇavihārañāṇaniddeso tettiṃsatimo.
The Exposition of Knowledge of the Araṇavihāra, the Thirty-third.
Phần giải thích Tuệ Araṇavihāra, thứ ba mươi ba.
520
34. Nirodhasamāpattiñāṇaniddeso
34. The Exposition of Knowledge of the Attainment of Cessation
34. Phần giải thích Tuệ Diệt Thọ Tưởng Định
521
83. Kathaṃ dvīhi balehi samannāgatattā tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi vasibhāvatā paññā nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ?
How is wisdom that is endowed with two powers, and with the subsidence of the three formations, and with mastery over sixteen modes of knowledge-activity and nine modes of concentration-activity, knowledge in the attainment of cessation (nirodhasamāpatti)?
83. Bằng cách nào mà trí tuệ (paññā) trong diệt thọ tưởng định (nirodhasamāpatti) là tuệ (ñāṇa) do được trang bị hai sức mạnh (dvīhi balehi samannāgatattā), do sự lắng dịu của ba hành (tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā), do sự thành thạo trong mười sáu hành tướng tuệ (soḷasahi ñāṇacariyāhi) và chín hành tướng định (navahi samādhicariyāhi)?
522
Dvīhi balehīti dve balāni – samathabalaṃ, vipassanābalaṃ.
With two powers means two powers: the power of serenity (samatha) and the power of insight (vipassanā).
Hai sức mạnh (Dvīhi balehi) là hai sức mạnh – sức mạnh tịnh chỉ (samathabalaṃ) và sức mạnh quán chiếu (vipassanābalaṃ).
Katamaṃ samathabalaṃ?
What is the power of serenity?
Thế nào là sức mạnh tịnh chỉ?
Nekkhammavasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ.
The one-pointedness of mind, non-distraction, by way of renunciation, is the power of serenity.
Sự nhất tâm của tâm (cittassekaggatā), sự không tán loạn (avikkhepo) do sự xuất ly (nekkhammavasena) là sức mạnh tịnh chỉ.
Abyāpādavasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ.
The one-pointedness of mind, non-distraction, by way of non-ill will, is the power of serenity.
Sự nhất tâm của tâm, sự không tán loạn do sự vô sân (abyāpādavasena) là sức mạnh tịnh chỉ.
Ālokasaññāvasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ.
The one-pointedness of mind, non-distraction, by way of the perception of light, is the power of serenity.
Sự nhất tâm của tâm, sự không tán loạn do tưởng ánh sáng (ālokasaññāvasena) là sức mạnh tịnh chỉ.
Avikkhepavasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ…pe… paṭinissaggānupassī assāsavasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ.
The one-pointedness of mind as non-distraction, by way of non-distraction, is the power of tranquility (samathabalaṃ)…and so on… The one-pointedness of mind as non-distraction, by way of contemplating relinquishment (paṭinissaggānupassī) and by way of in-breath, is the power of tranquility.
Sự nhất tâm của tâm, sự không tán loạn do sự không tán loạn (avikkhepavasena) là sức mạnh tịnh chỉ… v.v… Sự nhất tâm của tâm, sự không tán loạn do hơi thở vào quán sự xả bỏ (paṭinissaggānupassī assāsavasena) là sức mạnh tịnh chỉ.
Paṭinissaggānupassī passāsavasena cittassekaggatā avikkhepo samathabalaṃ.
The one-pointedness of mind as non-distraction, by way of contemplating relinquishment (paṭinissaggānupassī) and by way of out-breath, is the power of tranquility.
Sự nhất tâm của tâm, sự không tán loạn do hơi thở ra quán sự xả bỏ (paṭinissaggānupassī passāsavasena) là sức mạnh tịnh chỉ.
523
Samathabalanti kenaṭṭhena samathabalaṃ?
Power of tranquility (Samathabalaṃ): In what sense is it the power of tranquility?
Sức mạnh tịnh chỉ (Samathabalaṃ), do ý nghĩa nào mà gọi là sức mạnh tịnh chỉ?
Paṭhamena jhānena nīvaraṇe na kampatīti – samathabalaṃ.
By means of the first jhāna, one is not shaken by the hindrances (nīvaraṇa) – thus, the power of tranquility.
Với thiền thứ nhất, nó không lay động bởi các triền cái (nīvaraṇe na kampatīti) – nên gọi là sức mạnh tịnh chỉ.
Dutiyena jhānena vitakkavicāre na kampatīti – samathabalaṃ.
By means of the second jhāna, one is not shaken by initial application (vitakka) and sustained application (vicāra) – thus, the power of tranquility.
Với thiền thứ hai, nó không lay động bởi tầm và tứ (vitakkavicāre na kampatīti) – nên gọi là sức mạnh tịnh chỉ.
Tatiyena jhānena pītiyā na kampatīti – samathabalaṃ.
By means of the third jhāna, one is not shaken by rapture (pīti) – thus, the power of tranquility.
Với thiền thứ ba, nó không lay động bởi hỷ (pītiṃ haratīti) – nên gọi là sức mạnh tịnh chỉ.
Catutthena jhānena sukhadukkhe na kampatīti – samathabalaṃ.
By means of the fourth jhāna, one is not shaken by pleasure and pain – thus, the power of tranquility.
Với thiền thứ tư, nó không lay động bởi lạc và khổ (sukhadukkhe na kampatīti) – nên gọi là sức mạnh tịnh chỉ.
Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya na kampatīti – samathabalaṃ.
By means of the attainment of the dimension of infinite space (ākāsānañcāyatana), one is not shaken by perception of form (rūpasaññā), perception of impingement (paṭighasaññā), or perception of diversity (nānattasaññā) – thus, the power of tranquility.
Với thiền nhập không vô biên xứ, nó không lay động bởi tưởng sắc (rūpasaññāya), tưởng chướng ngại (paṭighasaññāya), tưởng sai biệt (nānattasaññāya) – nên gọi là sức mạnh tịnh chỉ.
Viññāṇañcāyatanasamāpattiyā ākāsānañcāyatanasaññāya na kampatīti – samathabalaṃ.
By means of the attainment of the dimension of infinite consciousness (viññāṇañcāyatana), one is not shaken by the perception of the dimension of infinite space (ākāsānañcāyatanasaññā) – thus, the power of tranquility.
Với thiền nhập thức vô biên xứ, nó không lay động bởi tưởng không vô biên xứ (ākāsānañcāyatanasaññāya) – nên gọi là sức mạnh tịnh chỉ.
Ākiñcaññāyatanasamāpattiyā viññāṇañcāyatanasaññāya na kampatīti – samathabalaṃ.
By means of the attainment of the dimension of nothingness (ākiñcaññāyatana), one is not shaken by the perception of the dimension of infinite consciousness (viññāṇañcāyatanasaññā) – thus, the power of tranquility.
Với thiền nhập vô sở hữu xứ, nó không lay động bởi tưởng thức vô biên xứ (viññāṇañcāyatanasaññāya) – nên gọi là sức mạnh tịnh chỉ.
Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ākiñcaññāyatanasaññāya na kampatīti – samathabalaṃ.
By means of the attainment of the dimension of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatana), one is not shaken by the perception of the dimension of nothingness (ākiñcaññāyatanasaññā) – thus, the power of tranquility.
Với thiền nhập phi tưởng phi phi tưởng xứ, nó không lay động bởi tưởng vô sở hữu xứ (ākiñcaññāyatanasaññāya) – nên gọi là sức mạnh tịnh chỉ.
Uddhacce ca uddhaccasahagatakilese ca khandhe ca na kampati na calati na vedhatīti – samathabalaṃ.
One is not shaken, not stirred, not disturbed by restlessness (uddhacca), by defilements accompanied by restlessness (uddhaccasahagatakilesa), and by the aggregates (khandha) – thus, the power of tranquility.
Nó không lay động, không rung chuyển, không dao động bởi phóng dật (uddhacce ca), bởi các phiền não đi kèm với phóng dật (uddhaccasahagatakilese ca) và bởi các uẩn (khandhe ca) – nên gọi là sức mạnh tịnh chỉ.
Idaṃ samathabalaṃ.
This is the power of tranquility.
Đây là sức mạnh tịnh chỉ.
524
Katamaṃ vipassanābalaṃ?
What is the power of insight (vipassanābalaṃ)?
Thế nào là sức mạnh quán chiếu?
Aniccānupassanā vipassanābalaṃ.
Contemplation of impermanence (aniccānupassanā) is the power of insight.
Sự quán vô thường (aniccānupassanā) là sức mạnh quán chiếu.
Dukkhānupassanā vipassanābalaṃ.
Contemplation of suffering (dukkhānupassanā) is the power of insight.
Sự quán khổ (dukkhānupassanā) là sức mạnh quán chiếu.
Anattānupassanā vipassanābalaṃ.
Contemplation of non-self (anattānupassanā) is the power of insight.
Sự quán vô ngã (anattānupassanā) là sức mạnh quán chiếu.
Nibbidānupassanā vipassanābalaṃ.
Contemplation of disenchantment (nibbidānupassanā) is the power of insight.
Sự quán nhàm chán (nibbidānupassanā) là sức mạnh quán chiếu.
Virāgānupassanā vipassanābalaṃ.
Contemplation of dispassion (virāgānupassanā) is the power of insight.
Sự quán ly tham (virāgānupassanā) là sức mạnh quán chiếu.
Nirodhānupassanā vipassanābalaṃ.
Contemplation of cessation (nirodhānupassanā) is the power of insight.
Sự quán diệt (nirodhānupassanā) là sức mạnh quán chiếu.
Paṭinissaggānupassanā vipassanābalaṃ.
Contemplation of relinquishment (paṭinissaggānupassanā) is the power of insight.
Sự quán xả bỏ (paṭinissaggānupassanā) là sức mạnh quán chiếu.
Rūpe aniccānupassanā vipassanābalaṃ …pe… rūpe paṭinissaggānupassanā vipassanābalaṃ.
Contemplation of impermanence in form (rūpe aniccānupassanā) is the power of insight…and so on… Contemplation of relinquishment in form (rūpe paṭinissaggānupassanā) is the power of insight.
Sự quán vô thường trong sắc (rūpe aniccānupassanā) là sức mạnh quán chiếu… v.v… sự quán xả bỏ trong sắc (rūpe paṭinissaggānupassanā) là sức mạnh quán chiếu.
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanā vipassanābalaṃ…pe… jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā vipassanābalaṃ.
In feeling (vedanā)…and so on… in perception (saññā)… in mental formations (saṅkhāra)… in consciousness (viññāṇa)… in the eye (cakkhusmiṃ)…and so on… Contemplation of impermanence in old age and death (jarāmaraṇe aniccānupassanā) is the power of insight…and so on… Contemplation of relinquishment in old age and death (jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā) is the power of insight.
Trong thọ (vedanāya)… v.v… trong tưởng (saññāya)… trong hành (saṅkhāresu)… trong thức (viññāṇe)… trong mắt (cakkhusmiṃ)… v.v… sự quán vô thường trong già chết (jarāmaraṇe aniccānupassanā) là sức mạnh quán chiếu… v.v… sự quán xả bỏ trong già chết (jarāmaraṇe paṭinissaggānupassanā) là sức mạnh quán chiếu.
525
Vipassanābalanti kenaṭṭhena vipassanābalaṃ?
In what sense is it the power of insight (vipassanābalaṃ)?
Sức mạnh quán chiếu (Vipassanābalaṃ), do ý nghĩa nào mà gọi là sức mạnh quán chiếu?
Aniccānupassanāya niccasaññāya na kampatīti – vipassanābalaṃ.
By means of the contemplation of impermanence, one is not shaken by the perception of permanence (niccasaññā) – thus, the power of insight.
Với sự quán vô thường, nó không lay động bởi tưởng thường (niccasaññāya) – nên gọi là sức mạnh quán chiếu.
Dukkhānupassanāya sukhasaññāya na kampatīti – vipassanābalaṃ.
By means of the contemplation of suffering, one is not shaken by the perception of pleasure (sukhasaññā) – thus, the power of insight.
Với sự quán khổ, nó không lay động bởi tưởng lạc (sukhasaññāya) – nên gọi là sức mạnh quán chiếu.
Anattānupassanāya attasaññāya na kampatīti – vipassanābalaṃ.
By means of the contemplation of non-self, one is not shaken by the perception of self (attasaññā) – thus, the power of insight.
Với sự quán vô ngã, nó không lay động bởi tưởng ngã (attasaññāya) – nên gọi là sức mạnh quán chiếu.
Nibbidānupassanāya nandiyā na kampatīti – vipassanābalaṃ.
By means of the contemplation of disenchantment, one is not shaken by delight (nandi) – thus, the power of insight.
Với sự quán nhàm chán, nó không lay động bởi sự hoan hỷ (nandiyā) – nên gọi là sức mạnh quán chiếu.
Virāgānupassanāya rāge na kampatīti – vipassanābalaṃ.
By means of the contemplation of dispassion, one is not shaken by lust (rāga) – thus, the power of insight.
Với sự quán ly tham, nó không lay động bởi tham (rāge) – nên gọi là sức mạnh quán chiếu.
Nirodhānupassanāya samudaye na kampatīti – vipassanābalaṃ.
By means of the contemplation of cessation, one is not shaken by origination (samudaya) – thus, the power of insight.
Với sự quán diệt, nó không lay động bởi tập khởi (samudaye) – nên gọi là sức mạnh quán chiếu.
Paṭinissaggānupassanāya ādāne na kampatīti – vipassanābalaṃ.
By means of the contemplation of relinquishment, one is not shaken by grasping (ādāna) – thus, the power of insight.
Với sự quán xả bỏ, nó không lay động bởi sự chấp thủ (ādāne) – nên gọi là sức mạnh quán chiếu.
Avijjāya ca avijjā sahagatakilese ca khandhe ca na kampati na calati na vedhatīti – vipassanābalaṃ.
One is not shaken, not stirred, not disturbed by ignorance (avijjā), by defilements accompanied by ignorance (avijjāsahagatakilesa), and by the aggregates (khandha) – thus, the power of insight.
Nó không lay động, không rung chuyển, không dao động bởi vô minh (avijjāya ca), bởi các phiền não đi kèm với vô minh (avijjā sahagatakilese ca) và bởi các uẩn (khandhe ca) – nên gọi là sức mạnh quán chiếu.
Idaṃ vipassanābalaṃ.
This is the power of insight.
Đây là sức mạnh quán chiếu.
526
Tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyāti katamesaṃ tiṇṇannaṃ saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā?
And by the calming of the three formations (saṅkhāra): By the calming of which three formations?
Sự lắng dịu của ba hành (Tayo ca saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā), sự lắng dịu của ba hành nào?
Dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā vacīsaṅkhārā paṭippassaddhā honti.
For one who has attained the second jhāna, initial application (vitakka) and sustained application (vicāra), which are verbal formations (vacīsaṅkhāra), are calmed.
Đối với người nhập thiền thứ hai, tầm và tứ, là hành ngữ (vacīsaṅkhārā), trở nên lắng dịu.
Catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa assāsapassāsā kāyasaṅkhārā paṭippassaddhā honti.
For one who has attained the fourth jhāna, in-breaths and out-breaths, which are bodily formations (kāyasaṅkhāra), are calmed.
Đối với người nhập thiền thứ tư, hơi thở vào và hơi thở ra, là hành thân (kāyasaṅkhārā), trở nên lắng dịu.
Saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa saññā ca vedanā ca cittasaṅkhārā paṭippassaddhā honti.
For one who has attained the cessation of perception and feeling (saññāvedayitanirodha), perception (saññā) and feeling (vedanā), which are mental formations (cittasaṅkhāra), are calmed.
Đối với người đã nhập vào Diệt Thọ Tưởng Định (Saññāvedayitanirodha), tưởng (saññā) và thọ (vedanā) cùng các hành tâm (cittasaṅkhārā) đều được an tịnh.
Imesaṃ tiṇṇannaṃ saṅkhārānaṃ paṭippassaddhiyā.
It is by the calming of these three formations.
Do sự an tịnh của ba hành này.
527
84. Soḷasahi ñāṇacariyāhīti katamāhi soḷasahi ñāṇacariyāhi?
84. By the sixteen courses of knowledge (ñāṇacariyā): By which sixteen courses of knowledge?
84. Mười sáu hành tướng trí tuệ (ñāṇacariyā) là gì?
Aniccānupassanā ñāṇacariyā, dukkhānupassanā ñāṇacariyā, anattānupassanā ñāṇacariyā, nibbidānupassanā ñāṇacariyā, virāgānupassanā ñāṇacariyā, nirodhānupassanā ñāṇacariyā, paṭinissaggānupassanā ñāṇacariyā, vivaṭṭanānupassanā ñāṇacariyā, sotāpattimaggo ñāṇacariyā, sotāpattiphalasamāpatti ñāṇacariyā, sakadāgāmimaggo ñāṇacariyā, sakadāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā, anāgāmimaggo ñāṇacariyā, anāgāmiphalasamāpatti ñāṇacariyā, arahattamaggo ñāṇacariyā, arahattaphalasamāpatti ñāṇacariyā – imāhi soḷasahi ñāṇacariyāhi.
The contemplation of impermanence is a course of knowledge, the contemplation of suffering is a course of knowledge, the contemplation of non-self is a course of knowledge, the contemplation of disenchantment is a course of knowledge, the contemplation of dispassion is a course of knowledge, the contemplation of cessation is a course of knowledge, the contemplation of relinquishment is a course of knowledge, the contemplation of turning away (vivaṭṭanānupassanā) is a course of knowledge, the path of stream-entry (sotāpattimagga) is a course of knowledge, the attainment of the fruit of stream-entry (sotāpattiphalasamāpatti) is a course of knowledge, the path of once-returning (sakadāgāmimagga) is a course of knowledge, the attainment of the fruit of once-returning (sakadāgāmiphalasamāpatti) is a course of knowledge, the path of non-returning (anāgāmimagga) is a course of knowledge, the attainment of the fruit of non-returning (anāgāmiphalasamāpatti) is a course of knowledge, the path of arahantship (arahattamagga) is a course of knowledge, the attainment of the fruit of arahantship (arahattaphalasamāpatti) is a course of knowledge – by these sixteen courses of knowledge.
Hành tướng trí tuệ quán vô thường (aniccānupassanā ñāṇacariyā), hành tướng trí tuệ quán khổ (dukkhānupassanā ñāṇacariyā), hành tướng trí tuệ quán vô ngã (anattānupassanā ñāṇacariyā), hành tướng trí tuệ quán yếm ly (nibbidānupassanā ñāṇacariyā), hành tướng trí tuệ quán ly tham (virāgānupassanā ñāṇacariyā), hành tướng trí tuệ quán diệt (nirodhānupassanā ñāṇacariyā), hành tướng trí tuệ quán xả bỏ (paṭinissaggānupassanā ñāṇacariyā), hành tướng trí tuệ quán chuyển ly (vivaṭṭanānupassanā ñāṇacariyā), đạo Tu-đà-hoàn (sotāpattimaggo) là hành tướng trí tuệ, nhập quả Tu-đà-hoàn (sotāpattiphalasamāpatti) là hành tướng trí tuệ, đạo Tư-đà-hàm (sakadāgāmimaggo) là hành tướng trí tuệ, nhập quả Tư-đà-hàm (sakadāgāmiphalasamāpatti) là hành tướng trí tuệ, đạo A-na-hàm (anāgāmimaggo) là hành tướng trí tuệ, nhập quả A-na-hàm (anāgāmiphalasamāpatti) là hành tướng trí tuệ, đạo A-la-hán (arahattamaggo) là hành tướng trí tuệ, nhập quả A-la-hán (arahattiphalasamāpatti) là hành tướng trí tuệ – đó là mười sáu hành tướng trí tuệ.
528
85. Navahi samādhicariyāhīti katamāhi navahi samādhicariyāhi?
85. By what nine practices of concentration?
85. Chín hành tướng định (samādhicariyā) là gì?
Paṭhamaṃ jhānaṃ samādhicariyā, dutiyaṃ jhānaṃ samādhicariyā, tatiyaṃ jhānaṃ samādhicariyā, catutthaṃ jhānaṃ samādhicariyā, ākāsānañcāyatanasamāpatti…pe… viññāṇañcāyatanasamāpatti… ākiñcaññāyatanasamāpatti… nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti samādhicariyā.
The first jhāna is a practice of concentration, the second jhāna is a practice of concentration, the third jhāna is a practice of concentration, the fourth jhāna is a practice of concentration, the attainment of the base of infinite space… the attainment of the base of infinite consciousness… the attainment of the base of nothingness… the attainment of the base of neither perception nor non-perception is a practice of concentration.
Sơ thiền là hành tướng định, nhị thiền là hành tướng định, tam thiền là hành tướng định, tứ thiền là hành tướng định, nhập Không Vô Biên Xứ (ākāsānañcāyatanasamāpatti)…pe… nhập Thức Vô Biên Xứ (viññāṇañcāyatanasamāpatti)… nhập Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanasamāpatti)… nhập Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti) là hành tướng định.
Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca – imāhi navahi samādhicariyāhi.
For the attainment of the first jhāna, there are vitakka, vicāra, pīti, sukha, and one-pointedness of mind… for the attainment of the base of neither perception nor non-perception, there are vitakka, vicāra, pīti, sukha, and one-pointedness of mind – it is by these nine practices of concentration.
Để đạt được sơ thiền, có tầm (vitakka), tứ (vicāra), hỷ (pīti), lạc (sukha) và nhất tâm (cittekaggatā)…pe… để đạt được nhập Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, có tầm, tứ, hỷ, lạc và nhất tâm – đó là chín hành tướng định này.
529
Vasīti pañca vasiyo.
Mastery refers to five masteries.
Thành thạo (Vasī) là năm sự thành thạo.
Āvajjanavasī, samāpajjanavasī, adhiṭṭhānavasī, vuṭṭhānavasī, paccavekkhaṇāvasī.
Mastery in adverting, mastery in entering, mastery in resolving, mastery in emerging, mastery in reviewing.
Thành thạo trong sự hướng tâm (āvajjanavasī), thành thạo trong sự nhập (samāpajjanavasī), thành thạo trong sự an trụ (adhiṭṭhānavasī), thành thạo trong sự xuất (vuṭṭhānavasī), thành thạo trong sự quán xét (paccavekkhaṇāvasī).
Paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ āvajjati; āvajjanāya dandhāyitattaṃ natthīti – āvajjanavasī.
One adverts to the first jhāna wherever one wishes, whenever one wishes, for as long as one wishes; there is no slowness in adverting – this is mastery in adverting.
Vị ấy hướng tâm đến sơ thiền ở bất cứ đâu mình muốn, bất cứ khi nào mình muốn, trong bao lâu mình muốn; không có sự chậm trễ trong việc hướng tâm – đó là thành thạo trong sự hướng tâm.
Paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjati; samāpajjanāya dandhāyitattaṃ natthīti – samāpajjanavasī.
One enters the first jhāna wherever one wishes, whenever one wishes, for as long as one wishes; there is no slowness in entering – this is mastery in entering.
Vị ấy nhập sơ thiền ở bất cứ đâu mình muốn, bất cứ khi nào mình muốn, trong bao lâu mình muốn; không có sự chậm trễ trong việc nhập – đó là thành thạo trong sự nhập.
Paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ adhiṭṭhāti; adhiṭṭhāne dandhāyitattaṃ natthīti – adhiṭṭhānavasī.
One resolves upon the first jhāna wherever one wishes, whenever one wishes, for as long as one wishes; there is no slowness in resolving – this is mastery in resolving.
Vị ấy an trụ sơ thiền ở bất cứ đâu mình muốn, bất cứ khi nào mình muốn, trong bao lâu mình muốn; không có sự chậm trễ trong việc an trụ – đó là thành thạo trong sự an trụ.
Paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ vuṭṭhāti; vuṭṭhāne dandhāyitattaṃ natthīti – vuṭṭhānavasī.
One emerges from the first jhāna wherever one wishes, whenever one wishes, for as long as one wishes; there is no slowness in emerging – this is mastery in emerging.
Vị ấy xuất khỏi sơ thiền ở bất cứ đâu mình muốn, bất cứ khi nào mình muốn, trong bao lâu mình muốn; không có sự chậm trễ trong việc xuất – đó là thành thạo trong sự xuất.
Paṭhamaṃ jhānaṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ paccavekkhati; paccavekkhaṇāya dandhāyitattaṃ natthīti – paccavekkhaṇāvasī.
One reviews the first jhāna wherever one wishes, whenever one wishes, for as long as one wishes; there is no slowness in reviewing – this is mastery in reviewing.
Vị ấy quán xét sơ thiền ở bất cứ đâu mình muốn, bất cứ khi nào mình muốn, trong bao lâu mình muốn; không có sự chậm trễ trong việc quán xét – đó là thành thạo trong sự quán xét.
530
Dutiyaṃ jhānaṃ…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ āvajjati; āvajjanāya dandhāyitattaṃ natthīti – āvajjanavasī.
One adverts to the second jhāna… the attainment of the base of neither perception nor non-perception wherever one wishes, whenever one wishes, for as long as one wishes; there is no slowness in adverting – this is mastery in adverting.
Vị ấy hướng tâm đến nhị thiền…pe… đến nhập Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ ở bất cứ đâu mình muốn, bất cứ khi nào mình muốn, trong bao lâu mình muốn; không có sự chậm trễ trong việc hướng tâm – đó là thành thạo trong sự hướng tâm.
Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjati…pe… adhiṭṭhāti… vuṭṭhāti… paccavekkhati; paccavekkhaṇāya dandhāyitattaṃ natthīti – paccavekkhaṇāvasī.
One enters the attainment of the base of neither perception nor non-perception wherever one wishes, whenever one wishes, for as long as one wishes… one resolves… one emerges… one reviews; there is no slowness in reviewing – this is mastery in reviewing.
Vị ấy nhập vào nhập Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ ở bất cứ đâu mình muốn, bất cứ khi nào mình muốn, trong bao lâu mình muốn…pe… an trụ… xuất… quán xét; không có sự chậm trễ trong việc quán xét – đó là thành thạo trong sự quán xét.
Imā pañca vasiyo.
These are the five masteries.
Đây là năm sự thành thạo.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Trí tuệ đó là ñāṇa (trí) theo nghĩa biết, là paññā (tuệ) theo nghĩa hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘dvīhi balehi samannāgatattā tayo ca saṅkhārānaṃ paṭipassaddhiyā soḷasahi ñāṇacariyāhi navahi samādhicariyāhi vasībhāvatā paññā nirodhasamāpattiyā ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: "Wisdom is knowledge of the attainment of cessation by being endowed with two powers, by the appeasement of the three formations, by sixteen modes of knowledge, and by mastery in the nine practices of concentration."
Vì vậy được nói rằng: “Trí tuệ (paññā) trong Diệt Thọ Tưởng Định (nirodhasamāpatti) là trí (ñāṇa) do được trang bị hai lực, do sự an tịnh của ba hành, do mười sáu hành tướng trí tuệ và do sự thành thạo trong chín hành tướng định.”
531
Nirodhasamāpattiñāṇaniddeso catuttiṃsatimo.
The thirty-fourth section on the knowledge of the attainment of cessation.
Phần giải thích về Trí Diệt Thọ Tưởng Định thứ ba mươi tư.
532
35. Parinibbānañāṇaniddeso
35. Section on the Knowledge of Parinibbāna
35. Phần giải thích về Trí Bát Niết Bàn (Parinibbānañāṇa)
533
86. Kathaṃ sampajānassa pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇaṃ?
86. How is the wisdom of one who comprehends, which is the cessation of arising, knowledge of parinibbāna?
86. Trí tuệ (paññā) trong việc chấm dứt sự tiếp diễn của các pháp đối với người có chánh niệm (sampajāna) là trí (ñāṇa) trong Bát Niết Bàn (parinibbāna) như thế nào?
Idha sampajāno nekkhammena kāmacchandassa pavattaṃ pariyādiyati, abyāpādena byāpādassa pavattaṃ pariyādiyati, ālokasaññāya thinamiddhassa pavattaṃ pariyādiyati, avikkhepena uddhaccassa pavattaṃ pariyādiyati, dhammavavatthānena vicikicchāya…pe… ñāṇena avijjāya… pāmojjena aratiyā … paṭhamena jhānena nīvaraṇānaṃ pavattaṃ pariyādiyati…pe… arahattamaggena sabbakilesānaṃ pavattaṃ pariyādiyati.
Here, one who comprehends puts an end to the arising of sensual desire through renunciation, puts an end to the arising of ill-will through non-ill-will, puts an end to the arising of sloth and torpor through the perception of light, puts an end to the arising of restlessness through non-distraction, puts an end to the arising of doubt through the discernment of phenomena… puts an end to the arising of ignorance through knowledge… puts an end to the arising of discontent through joy… puts an end to the arising of the hindrances through the first jhāna… puts an end to the arising of all defilements through the Arahantship path.
Ở đây, người có chánh niệm chấm dứt sự tiếp diễn của dục tham (kāmacchanda) bằng sự ly dục (nekkhamma), chấm dứt sự tiếp diễn của sân hận (byāpāda) bằng sự vô sân (abyāpāda), chấm dứt sự tiếp diễn của hôn trầm, thụy miên (thinamiddha) bằng tưởng ánh sáng (ālokasaññā), chấm dứt sự tiếp diễn của trạo cử (uddhacca) bằng sự không phóng dật (avikkhepa), chấm dứt sự tiếp diễn của hoài nghi (vicikicchā) bằng sự phân biệt các pháp (dhammavavatthāna)…pe… chấm dứt sự tiếp diễn của vô minh (avijjā) bằng trí tuệ (ñāṇa)… chấm dứt sự tiếp diễn của sự không hoan hỷ (arati) bằng sự hoan hỷ (pāmojja)… chấm dứt sự tiếp diễn của các triền cái (nīvaraṇa) bằng sơ thiền…pe… chấm dứt sự tiếp diễn của tất cả các phiền não (sabbakilesa) bằng đạo A-la-hán (arahattamagga).
534
Atha vā pana sampajānassa anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyantassa idañceva cakkhupavattaṃ pariyādiyati, aññañca cakkhupavattaṃ na uppajjati.
Or, for one who comprehends, who is attaining Parinibbāna in the element of Nibbāna with no residue remaining, the arising of this present eye ceases, and no other arising of the eye arises.
Hoặc nữa, đối với người có chánh niệm nhập Bát Niết Bàn (parinibbāna) với Niết Bàn giới vô dư y (anupādisesāya nibbānadhātuyā), sự tiếp diễn của nhãn thức (cakkhupavatta) hiện tại này chấm dứt, và sự tiếp diễn của nhãn thức khác không khởi lên.
Idañceva sotapavattaṃ…pe… ghānapavattaṃ… jivhāpavattaṃ… kāyapavattaṃ… manopavattaṃ pariyādiyati, aññañca manopavattaṃ na uppajjati.
The arising of this present ear… the arising of the nose… the arising of the tongue… the arising of the body… the arising of the mind ceases, and no other arising of the mind arises.
Sự tiếp diễn của nhĩ thức (sotapavatta) hiện tại này…pe… sự tiếp diễn của tỷ thức (ghānapavatta)… sự tiếp diễn của thiệt thức (jivhāpavatta)… sự tiếp diễn của thân thức (kāyapavatta)… sự tiếp diễn của ý thức (manopavatta) chấm dứt, và sự tiếp diễn của ý thức khác không khởi lên.
Idaṃ sampajānassa pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇaṃ.
This is the wisdom of one who comprehends, which is the cessation of arising, knowledge of parinibbāna.
Đây là trí tuệ (paññā) trong việc chấm dứt sự tiếp diễn của các pháp đối với người có chánh niệm là trí (ñāṇa) trong Bát Niết Bàn.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Trí tuệ đó là ñāṇa (trí) theo nghĩa biết, là paññā (tuệ) theo nghĩa hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘sampajānassa pavattapariyādāne paññā parinibbāne ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: "The wisdom of one who comprehends, which is the cessation of arising, is knowledge of parinibbāna."
Vì vậy được nói rằng: “Trí tuệ (paññā) trong việc chấm dứt sự tiếp diễn của các pháp đối với người có chánh niệm là trí (ñāṇa) trong Bát Niết Bàn.”
535
Parinibbānañāṇaniddeso pañcatiṃsatimo.
The thirty-fifth section on the knowledge of Parinibbāna.
Phần giải thích về Trí Bát Niết Bàn thứ ba mươi lăm.
536
36. Samasīsaṭṭhañāṇaniddeso
36. Section on the Knowledge of Equanimity
36. Phần giải thích về Trí Đạt Đến Đỉnh Cao Bình Đẳng (Samasīsaṭṭhañāṇa)
537
87. Kathaṃ sabbadhammānaṃ sammā samucchede nirodhe ca anupaṭṭhānatā paññā samasīsaṭṭhe ñāṇaṃ?
87. How is the wisdom that is the non-arising of all phenomena in their complete cutting off and cessation, knowledge of equanimity?
87. Trí tuệ (paññā) là trí (ñāṇa) đạt đến đỉnh cao bình đẳng (samasīsaṭṭha) như thế nào, khi tất cả các pháp đều được đoạn diệt và chấm dứt một cách đúng đắn, và không còn khởi lên nữa?
Sabbadhammānanti – pañcakkhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa dhātuyo, kusalā dhammā, akusalā dhammā, abyākatā dhammā, kāmāvacarā dhammā, rūpāvacarā dhammā, arūpāvacarā dhammā, apariyāpannā dhammā.
All phenomena means the five aggregates, the twelve sense bases, the eighteen elements, wholesome phenomena, unwholesome phenomena, indeterminate phenomena, phenomena of the sense-sphere, phenomena of the form-sphere, phenomena of the formless-sphere, and supramundane phenomena.
Tất cả các pháp (Sabbadhammānaṃ) – là năm uẩn (pañcakkhandhā), mười hai xứ (dvādasāyatanāni), mười tám giới (aṭṭhārasa dhātuyo), các pháp thiện (kusalā dhammā), các pháp bất thiện (akusalā dhammā), các pháp vô ký (abyākatā dhammā), các pháp thuộc cõi dục (kāmāvacarā dhammā), các pháp thuộc cõi sắc (rūpāvacarā dhammā), các pháp thuộc cõi vô sắc (arūpāvacarā dhammā), các pháp siêu thế (apariyāpannā dhammā).
Sammā samucchedeti nekkhammena kāmacchandaṃ sammā samucchindati.
In rightly eradicating means one rightly eradicates sensual desire with renunciation.
Đoạn diệt một cách đúng đắn (Sammā samucchede) nghĩa là đoạn diệt dục tham (kāmacchanda) một cách đúng đắn bằng sự ly dục (nekkhamma).
Abyāpādena byāpādaṃ sammā samucchindati.
One rightly eradicates ill-will with non-ill-will.
Đoạn diệt sân hận (byāpāda) một cách đúng đắn bằng sự vô sân (abyāpāda).
Ālokasaññāya thinamiddhaṃ sammā samucchindati.
One rightly eradicates sloth and torpor with the perception of light.
Đoạn diệt hôn trầm, thụy miên (thinamiddha) một cách đúng đắn bằng tưởng ánh sáng (ālokasaññā).
Avikkhepena uddhaccaṃ sammā samucchindati.
One rightly eradicates restlessness with non-distraction.
Đoạn diệt trạo cử (uddhacca) một cách đúng đắn bằng sự không phóng dật (avikkhepa).
Dhammavavatthānena vicikicchaṃ sammā samucchindati.
One rightly eradicates doubt with the discernment of phenomena.
Đoạn diệt hoài nghi (vicikicchā) một cách đúng đắn bằng sự phân biệt các pháp (dhammavavatthāna).
Ñāṇena avijjaṃ sammā samucchindati.
One rightly eradicates ignorance with knowledge.
Đoạn diệt vô minh (avijjā) một cách đúng đắn bằng trí tuệ (ñāṇa).
Pāmojjena aratiṃ sammā samucchindati.
One rightly eradicates discontent with joy.
Đoạn diệt sự không hoan hỷ (arati) một cách đúng đắn bằng sự hoan hỷ (pāmojja).
Paṭhamena jhānena nīvaraṇe sammā samucchindati…pe… arahattamaggena sabbakilese sammā samucchindati.
One rightly eradicates the hindrances with the first jhāna…pe… one rightly eradicates all defilements with the path of Arahantship.
Đoạn diệt các triền cái (nīvaraṇa) một cách đúng đắn bằng sơ thiền…pe… đoạn diệt tất cả các phiền não (sabbakilesa) một cách đúng đắn bằng đạo A-la-hán (arahattamagga).
538
Nirodheti nekkhammena kāmacchandaṃ nirodheti.
In cessation means one makes sensual desire cease with renunciation.
Chấm dứt (Nirodhe) nghĩa là chấm dứt dục tham bằng sự ly dục.
Abyāpādena byāpādaṃ nirodheti.
One makes ill-will cease with non-ill-will.
Chấm dứt sân hận bằng sự vô sân.
Ālokasaññāya thinamiddhaṃ nirodheti.
One makes sloth and torpor cease with the perception of light.
Chấm dứt hôn trầm, thụy miên bằng tưởng ánh sáng.
Avikkhepena uddhaccaṃ nirodheti.
One makes restlessness cease with non-distraction.
Chấm dứt trạo cử bằng sự không phóng dật.
Dhammavavatthānena vicikicchaṃ nirodheti.
One makes doubt cease with the discernment of phenomena.
Chấm dứt hoài nghi bằng sự phân biệt các pháp.
Ñāṇena avijjaṃ nirodheti.
One makes ignorance cease with knowledge.
Chấm dứt vô minh bằng trí tuệ.
Pāmojjena aratiṃ nirodheti.
One makes discontent cease with joy.
Chấm dứt sự không hoan hỷ bằng sự hoan hỷ.
Paṭhamena jhānena nīvaraṇe nirodheti…pe… arahattamaggena sabbakilese nirodheti.
One makes the hindrances cease with the first jhāna…pe… one makes all defilements cease with the path of Arahantship.
Chấm dứt các triền cái bằng sơ thiền…pe… chấm dứt tất cả các phiền não bằng đạo A-la-hán.
539
Anupaṭṭhānatāti nekkhammaṃ paṭiladdhassa kāmacchando na upaṭṭhāti.
Non-arising means for one who has attained renunciation, sensual desire does not arise.
Không còn khởi lên nữa (Anupaṭṭhānatā) nghĩa là đối với người đã đạt được sự ly dục, dục tham không còn khởi lên.
Abyāpādaṃ paṭiladdhassa byāpādo na upaṭṭhāti.
For one who has attained non-ill-will, ill-will does not arise.
Đối với người đã đạt được sự vô sân, sân hận không còn khởi lên.
Ālokasaññaṃ paṭiladdhassa thinamiddhaṃ na upaṭṭhāti.
For one who has attained the perception of light, sloth and torpor do not arise.
Đối với người đã đạt được tưởng ánh sáng, hôn trầm, thụy miên không còn khởi lên.
Avikkhepaṃ paṭiladdhassa uddhaccaṃ na upaṭṭhāti.
For one who has attained non-distraction, restlessness does not arise.
Đối với người đã đạt được sự không phóng dật, trạo cử không còn khởi lên.
Dhammavavatthānaṃ paṭiladdhassa vicikicchā na upaṭṭhāti.
For one who has attained the discernment of phenomena, doubt does not arise.
Đối với người đã đạt được sự phân biệt các pháp, hoài nghi không còn khởi lên.
Ñāṇaṃ paṭiladdhassa avijjā na upaṭṭhāti.
For one who has attained knowledge, ignorance does not arise.
Đối với người đã đạt được trí tuệ, vô minh không còn khởi lên.
Pāmojjaṃ paṭiladdhassa arati na upaṭṭhāti.
For one who has attained joy, discontent does not arise.
Đối với người đã đạt được sự hoan hỷ, sự không hoan hỷ không còn khởi lên.
Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭiladdhassa nīvaraṇā na upaṭṭhahanti…pe… arahattamaggaṃ paṭiladdhassa sabbakilesā na upaṭṭhahanti.
For one who has attained the first jhāna, the hindrances do not arise…pe… for one who has attained the path of Arahantship, all defilements do not arise.
Đối với người đã chứng đắc sơ thiền (paṭhamaṃ jhānaṃ), các triền cái (nīvaraṇa) không khởi lên…pe… đối với người đã chứng đắc đạo A-la-hán (arahattamagga), tất cả phiền não (sabbakilesā) không khởi lên.
540
Samanti kāmacchandassa pahīnattā nekkhammaṃ samaṃ.
Equal means renunciation is equal because sensual desire has been abandoned.
Sama (bình đẳng) nghĩa là: do đã đoạn trừ tham dục (kāmacchanda), sự xuất ly (nekkhamma) là bình đẳng.
Byāpādassa pahīnattā abyāpādo samaṃ.
Non-ill-will is equal because ill-will has been abandoned.
Do đã đoạn trừ sân hận (byāpāda), sự vô sân (abyāpāda) là bình đẳng.
Thinamiddhassa pahīnattā ālokasaññā samaṃ.
The perception of light is equal because sloth and torpor have been abandoned.
Do đã đoạn trừ hôn trầm thụy miên (thinamiddha), tưởng ánh sáng (ālokasaññā) là bình đẳng.
Uddhaccassa pahīnattā avikkhepo samaṃ.
Non-distraction is equal because restlessness has been abandoned.
Do đã đoạn trừ trạo cử (uddhacca), sự không tán loạn (avikkhepa) là bình đẳng.
Vicikicchāya pahīnattā dhammavavatthānaṃ samaṃ.
The discernment of phenomena is equal because doubt has been abandoned.
Do đã đoạn trừ hoài nghi (vicikicchā), sự xác định Pháp (dhammavavatthānaṃ) là bình đẳng.
Avijjāya pahīnattā ñāṇaṃ samaṃ.
Knowledge is equal because ignorance has been abandoned.
Do đã đoạn trừ vô minh (avijjā), trí tuệ (ñāṇa) là bình đẳng.
Aratiyā pahīnattā pāmojjaṃ samaṃ.
Joy is equal because discontent has been abandoned.
Do đã đoạn trừ sự không hoan hỷ (arati), sự hoan hỷ (pāmojja) là bình đẳng.
Nīvaraṇānaṃ pahīnattā paṭhamaṃ jhānaṃ samaṃ…pe… sabbakilesānaṃ pahīnattā arahattamaggo samaṃ.
The first jhāna is equal because the hindrances have been abandoned…pe… the path of Arahantship is equal because all defilements have been abandoned.
Do đã đoạn trừ các triền cái (nīvaraṇa), sơ thiền (paṭhamaṃ jhānaṃ) là bình đẳng…pe… do đã đoạn trừ tất cả phiền não (sabbakilesā), đạo A-la-hán (arahattamaggo) là bình đẳng.
541
Sīsanti terasa sīsāni – palibodhasīsañca taṇhā, vinibandhanasīsañca māno, parāmāsasīsañca diṭṭhi, vikkhepasīsañca uddhaccaṃ, saṃkilesasīsañca avijjā, adhimokkhasīsañca saddhā, paggahasīsañca vīriyaṃ, upaṭṭhānasīsañca sati, avikkhepasīsañca samādhi, dassanasīsañca paññā, pavattasīsañca jīvitindriyaṃ, gocarasīsañca vimokkho, saṅkhārasīsañca nirodho.
Heads means there are thirteen heads: craving is the head of impediments, conceit is the head of fetters, wrong view is the head of misapprehension, restlessness is the head of distraction, ignorance is the head of defilement, faith is the head of determination, energy is the head of exertion, mindfulness is the head of presence, concentration is the head of non-distraction, wisdom is the head of insight, life faculty is the head of continuity, liberation is the head of range, and cessation is the head of formations.
Sīsa (đầu, chủ yếu) nghĩa là mười ba điều chủ yếu (sīsāni) – tham ái (taṇhā) là điều chủ yếu của sự ràng buộc (palibodhasīsa); kiêu mạn (māno) là điều chủ yếu của sự trói buộc (vinibandhanasīsa); tà kiến (diṭṭhi) là điều chủ yếu của sự chấp thủ (parāmāsasīsa); trạo cử (uddhaccaṃ) là điều chủ yếu của sự tán loạn (vikkhepasīsa); vô minh (avijjā) là điều chủ yếu của sự ô nhiễm (saṃkilesasīsa); tín (saddhā) là điều chủ yếu của sự quyết định (adhimokkhasīsa); tinh tấn (vīriyaṃ) là điều chủ yếu của sự nỗ lực (paggahasīsa); niệm (sati) là điều chủ yếu của sự an trú (upaṭṭhānasīsa); định (samādhi) là điều chủ yếu của sự không tán loạn (avikkhepasīsa); tuệ (paññā) là điều chủ yếu của sự thấy biết (dassanasīsa); sinh mạng quyền (jīvitindriyaṃ) là điều chủ yếu của sự tiếp diễn (pavattasīsa); giải thoát (vimokkho) là điều chủ yếu của cảnh giới (gocarasīsa); diệt (nirodho) là điều chủ yếu của các hành (saṅkhārasīsa).
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Trí tuệ đó là ñāṇa (tuệ tri) theo nghĩa biết, là paññā (liễu tri) theo nghĩa hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘sabbadhammānaṃ sammā samucchede nirodhe ca anupaṭṭhānatā paññā samasīsaṭṭhe ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: "The wisdom that is non-arising in the right eradication and cessation of all phenomena is knowledge by way of being the equal head."
Vì vậy, được nói rằng: “Trí tuệ (paññā) không khởi lên trong sự đoạn tận hoàn toàn và sự diệt trừ tất cả các pháp là ñāṇa (tuệ tri) theo nghĩa bình đẳng (samasīsaṭṭhe).”
542
Samasīsaṭṭhañāṇaniddeso chattiṃsatimo.
The thirty-sixth exposition of knowledge by way of being the equal head.
Phần giải thích về Samasīsaṭṭhañāṇa (trí tuệ theo nghĩa bình đẳng) thứ ba mươi sáu.
543
37. Sallekhaṭṭhañāṇaniddeso
37. Exposition of knowledge by way of effacement
37. Sallekhaṭṭhañāṇaniddeso
544
88. Kathaṃ puthunānattekattatejapariyādāne paññā sallekhaṭṭhe* ñāṇaṃ?
88. How is the wisdom that is the exhaustion of manifoldness, oneness, and power, knowledge by way of effacement?
88. Bằng cách nào trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) theo nghĩa tinh luyện (sallekhaṭṭhe) trong sự đoạn tận các pháp khác biệt, đa dạng và các năng lực?
Puthūti – rāgo puthu, doso puthu, moho puthu, kodho…pe… upanāho… makkho… paḷāso… issā… macchariyaṃ… māyā… sāṭheyyaṃ… thambho… sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo… sabbe kilesā… sabbe duccaritā… sabbe abhisaṅkhārā… sabbe bhavagāmikammā.
Manifold means lust is manifold, hatred is manifold, delusion is manifold, anger…pe… resentment… disparagement… domination… envy… avarice… deceit… treachery… obstinacy… contention… conceit… excessive conceit… intoxication… heedlessness… all defilements… all evil conduct… all volitional formations… all karma leading to rebirth.
Puthū (khác biệt) nghĩa là: tham (rāgo) là khác biệt, sân (doso) là khác biệt, si mê (moho) là khác biệt, giận dữ (kodho)…pe… oán hận (upanāho)… khinh mạn (makkho)… lừa dối (paḷāso)… ganh tỵ (issā)… xan tham (macchariyaṃ)… lường gạt (māyā)… giả dối (sāṭheyyaṃ)… cứng đầu (thambho)… kiêu căng (sārambho)… mạn (māno)… tăng thượng mạn (atimāno)… say đắm (mado)… phóng dật (pamādo)… tất cả phiền não (sabbe kilesā)… tất cả ác hạnh (sabbe duccaritā)… tất cả hành hữu vi (sabbe abhisaṅkhārā)… tất cả nghiệp dẫn đến tái sinh (sabbe bhavagāmikammā) đều là khác biệt.
545
Nānattekattanti kāmacchando nānattaṃ, nekkhammaṃ ekattaṃ.
Manifoldness and oneness means sensual desire is manifoldness, renunciation is oneness.
Nānattekatta (đa dạng và nhất thể) nghĩa là: tham dục (kāmacchando) là đa dạng, sự xuất ly (nekkhammaṃ) là nhất thể.
Byāpādo nānattaṃ, abyāpādo ekattaṃ.
Ill-will is manifoldness, non-ill-will is oneness.
Sân hận (byāpādo) là đa dạng, sự vô sân (abyāpādo) là nhất thể.
Thinamiddhaṃ nānattaṃ, ālokasaññā ekattaṃ.
Sloth and torpor are manifoldness, the perception of light is oneness.
Hôn trầm thụy miên (thinamiddhaṃ) là đa dạng, tưởng ánh sáng (ālokasaññā) là nhất thể.
Uddhaccaṃ nānattaṃ, avikkhepo ekattaṃ.
Restlessness is manifoldness, non-distraction is oneness.
Trạo cử (uddhaccaṃ) là đa dạng, sự không tán loạn (avikkhepo) là nhất thể.
Vicikicchā nānattaṃ, dhammavavatthānaṃ ekattaṃ.
Doubt is manifoldness, the discernment of phenomena is oneness.
Hoài nghi (vicikicchā) là đa dạng, sự xác định Pháp (dhammavavatthānaṃ) là nhất thể.
Avijjā nānattaṃ, ñāṇaṃ ekattaṃ.
Ignorance is manifoldness, knowledge is oneness.
Vô minh (avijjā) là đa dạng, trí tuệ (ñāṇaṃ) là nhất thể.
Arati nānattaṃ, pāmojjaṃ ekattaṃ.
Discontent is manifoldness, joy is oneness.
Sự không hoan hỷ (arati) là đa dạng, sự hoan hỷ (pāmojjaṃ) là nhất thể.
Nīvaraṇā nānattaṃ, paṭhamaṃ jhānaṃ ekattaṃ…pe… sabbe kilesā nānattaṃ, arahattamaggo ekattaṃ.
The hindrances are diversity; the first jhāna is unity… All defilements are diversity; the path of arahantship is unity.
Các triền cái (nīvaraṇā) là đa dạng, sơ thiền (paṭhamaṃ jhānaṃ) là nhất thể…pe… tất cả phiền não (sabbe kilesā) là đa dạng, đạo A-la-hán (arahattamaggo) là nhất thể.
546
Tejoti pañca tejā – caraṇatejo, guṇatejo, paññātejo, puññatejo, dhammatejo.
Splendor means five splendors – the splendor of conduct, the splendor of virtue, the splendor of wisdom, the splendor of merit, the splendor of Dhamma.
Tejo (năng lực) nghĩa là năm năng lực – năng lực hành trì (caraṇatejo), năng lực phẩm hạnh (guṇatejo), năng lực tuệ (paññātejo), năng lực phước đức (puññatejo), năng lực Pháp (dhammatejo).
Caraṇatejena tejitattā dussīlyatejaṃ pariyādiyati.
Being sharpened by the splendor of conduct, it exhausts the splendor of immorality.
Do được tăng cường bởi năng lực hành trì (caraṇatejena), năng lực của sự ác giới (dussīlyatejaṃ) bị đoạn tận.
Guṇatejena tejitattā aguṇatejaṃ pariyādiyati.
Being sharpened by the splendor of virtue, it exhausts the splendor of lack of virtue.
Do được tăng cường bởi năng lực phẩm hạnh (guṇatejena), năng lực của sự vô phẩm hạnh (aguṇatejaṃ) bị đoạn tận.
Paññātejena tejitattā duppaññatejaṃ pariyādiyati.
Being sharpened by the splendor of wisdom, it exhausts the splendor of lack of wisdom.
Do được tăng cường bởi năng lực tuệ (paññātejena), năng lực của sự vô tuệ (duppaññatejaṃ) bị đoạn tận.
Puññatejena tejitattā apuññatejaṃ pariyādiyati.
Being sharpened by the splendor of merit, it exhausts the splendor of demerit.
Do được tăng cường bởi năng lực phước đức (puññatejena), năng lực của sự bất thiện (apuññatejaṃ) bị đoạn tận.
Dhammatejena tejitattā adhammatejaṃ pariyādiyati.
Being sharpened by the splendor of Dhamma, it exhausts the splendor of non-Dhamma.
Do được tăng cường bởi năng lực Pháp (dhammatejena), năng lực của sự phi Pháp (adhammatejaṃ) bị đoạn tận.
547
Sallekhoti kāmacchando asallekho, nekkhammaṃ sallekho.
Austerity means sensual desire is not austerity; renunciation is austerity.
Sallekho (tinh luyện) nghĩa là tham dục (kāmacchando) là không tinh luyện, sự xuất ly (nekkhammaṃ) là tinh luyện.
Byāpādo asallekho, abyāpādo sallekho.
Ill-will is not austerity; non-ill-will is austerity.
Sân hận (byāpādo) là không tinh luyện, sự vô sân (abyāpādo) là tinh luyện.
Thinamiddhaṃ asallekho, ālokasaññā sallekho.
Sloth and torpor are not austerity; the perception of light is austerity.
Hôn trầm thụy miên (thinamiddhaṃ) là không tinh luyện, tưởng ánh sáng (ālokasaññā) là tinh luyện.
Uddhaccaṃ asallekho, avikkhepo sallekho.
Restlessness is not austerity; non-distraction is austerity.
Trạo cử (uddhaccaṃ) là không tinh luyện, sự không tán loạn (avikkhepo) là tinh luyện.
Vicikicchā asallekho, dhammavavatthānaṃ sallekho.
Skeptical doubt is not austerity; the determination of Dhamma is austerity.
Hoài nghi (vicikicchā) là không tinh luyện, sự xác định Pháp (dhammavavatthānaṃ) là tinh luyện.
Avijjā asallekho, ñāṇaṃ sallekho.
Ignorance is not austerity; knowledge is austerity.
Vô minh (avijjā) là không tinh luyện, trí tuệ (ñāṇaṃ) là tinh luyện.
Arati asallekho, pāmojjaṃ sallekho.
Discontent is not austerity; joy is austerity.
Sự không hoan hỷ (arati) là không tinh luyện, sự hoan hỷ (pāmojjaṃ) là tinh luyện.
Nīvaraṇā asallekho, paṭhamaṃ jhānaṃ sallekho…pe… sabbakilesā asallekho, arahattamaggo sallekho.
The hindrances are not austerity; the first jhāna is austerity… All defilements are not austerity; the path of arahantship is austerity.
Các triền cái (nīvaraṇā) là không tinh luyện, sơ thiền (paṭhamaṃ jhānaṃ) là tinh luyện…pe… tất cả phiền não (sabbakilesā) là không tinh luyện, đạo A-la-hán (arahattamaggo) là tinh luyện.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of thoroughly knowing.
Trí tuệ đó là ñāṇa (tuệ tri) theo nghĩa biết, là paññā (liễu tri) theo nghĩa hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘puthunānattatejapariyādāne paññā sallekhaṭṭhe ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom in the sense of austerity, by exhausting various diversities and splendors, is knowledge.’’
Vì vậy, được nói rằng: “Trí tuệ (paññā) trong sự đoạn tận các pháp khác biệt, đa dạng và các năng lực là ñāṇa (tuệ tri) theo nghĩa tinh luyện (sallekhaṭṭhe).”
548
Sallekhaṭṭhañāṇaniddeso sattatiṃsatimo.
The thirty-seventh exposition of the knowledge of austerity is concluded.
Phần giải thích về Sallekhaṭṭhañāṇa (trí tuệ theo nghĩa tinh luyện) thứ ba mươi bảy.
549
38. Vīriyārambhañāṇaniddeso
38. Exposition of the Knowledge of the Arousal of Energy
38. Vīriyārambhañāṇaniddeso
550
89. Kathaṃ asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ?
89. How is wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself, the knowledge of the arousal of energy?
89. Bằng cách nào trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực?
Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the non-arising of unarisen evil, unwholesome states, is the knowledge of the arousal of energy.
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để các pháp bất thiện, ác pháp chưa sinh không sinh khởi.
Uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the abandoning of arisen evil, unwholesome states, is the knowledge of the arousal of energy.
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để đoạn trừ các pháp bất thiện, ác pháp đã sinh khởi.
Anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the arising of unarisen wholesome states, is the knowledge of the arousal of energy.
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để các pháp thiện chưa sinh được sinh khởi.
Uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the maintenance, non-disappearance, increase, growth, development, and perfection of arisen wholesome states, is the knowledge of the arousal of energy.
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để các pháp thiện đã sinh được tồn tại, không bị quên mất, được tăng trưởng, được phát triển, được tu tập, được viên mãn.
551
Anuppannassa kāmacchandassa anuppādāya asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the non-arising of unarisen sensual desire, is the knowledge of the arousal of energy.
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để tham dục (kāmacchanda) chưa sinh không sinh khởi.
Uppannassa kāmacchandassa pahānāya asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the abandoning of arisen sensual desire, is the knowledge of the arousal of energy.
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để đoạn trừ tham dục (kāmacchanda) đã sinh khởi.
Anuppannassa nekkhammassa uppādāya asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the arising of unarisen renunciation, is the knowledge of the arousal of energy.
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để sự xuất ly (nekkhamma) chưa sinh được sinh khởi.
Uppannassa nekkhammassa ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ…pe….
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the maintenance, non-disappearance, increase, growth, development, and perfection of arisen renunciation, is the knowledge of the arousal of energy…pe….
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để sự xuất ly (nekkhamma) đã sinh được tồn tại, không bị quên mất, được tăng trưởng, được phát triển, được tu tập, được viên mãn…pe….
552
Anuppannānaṃ sabbakilesānaṃ anuppādāya asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the non-arising of all unarisen defilements, is the knowledge of the arousal of energy.
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để tất cả phiền não (sabbakilesā) chưa sinh không sinh khởi.
Uppannānaṃ sabbakilesānaṃ pahānāya asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ…pe… anuppannassa arahattamaggassa uppādāya asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the abandoning of all arisen defilements, is the knowledge of the arousal of energy…pe… Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the arising of the unarisen path of arahantship, is the knowledge of the arousal of energy.
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để đoạn trừ tất cả phiền não (sabbakilesā) đã sinh khởi…pe… Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để đạo A-la-hán (arahattamagga) chưa sinh được sinh khởi.
Uppannassa arahattamaggassa ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ.
Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself for the maintenance, non-disappearance, increase, growth, development, and perfection of the arisen path of arahantship, is the knowledge of the arousal of energy.
Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực để đạo A-la-hán (arahattamagga) đã sinh được tồn tại, không bị quên mất, được tăng trưởng, được phát triển, được tu tập, được viên mãn.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of thoroughly knowing.
Trí tuệ đó là ñāṇa (tuệ tri) theo nghĩa biết, là paññā (liễu tri) theo nghĩa hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘asallīnattapahitattapaggahaṭṭhe paññā vīriyārambhe ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom in the sense of being unflagging, resolute, and exerting oneself, is the knowledge of the arousal of energy.’’
Vì vậy, được nói rằng: “Trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự tinh tấn (vīriyārambhe) theo nghĩa không lười biếng, hướng tâm và nỗ lực.”
553
Vīriyārambhañāṇaniddeso aṭṭhatiṃsatimo.
The thirty-eighth exposition of the knowledge of the arousal of energy is concluded.
Phần giải thích về Vīriyārambhañāṇa (trí tuệ về sự tinh tấn) thứ ba mươi tám.
554
39. Atthasandassanañāṇaniddeso
39. Exposition of the Knowledge of the Meaning’s Disclosure
39. Atthasandassanañāṇaniddeso
555
90. Kathaṃ nānādhammappakāsanatā paññā atthasandassane ñāṇaṃ?
90. How is wisdom, as the disclosure of various phenomena, the knowledge of the meaning’s disclosure?
90. Bằng cách nào trí tuệ (paññā) là ñāṇa (tuệ tri) về sự chỉ rõ mục đích (atthasandassane) theo nghĩa hiển bày các pháp đa dạng?
Nānādhammāti pañcakkhandhā, dvādasāyatanāni, aṭṭhārasa dhātuyo, kusalā dhammā, akusalā dhammā, abyākatā dhammā, kāmāvacarā dhammā, rūpāvacarā dhammā, arūpāvacarā dhammā, apariyāpannā dhammā.
Various phenomena means the five aggregates, the twelve sense bases, the eighteen elements, wholesome states, unwholesome states, indeterminate states, sensuous realm states, fine-material realm states, immaterial realm states, and unincluded states.
Nānādhammā (các pháp đa dạng) nghĩa là năm uẩn (pañcakkhandhā), mười hai xứ (dvādasāyatanāni), mười tám giới (aṭṭhārasa dhātuyo), các pháp thiện (kusalā dhammā), các pháp bất thiện (akusalā dhammā), các pháp vô ký (abyākatā dhammā), các pháp thuộc dục giới (kāmāvacarā dhammā), các pháp thuộc sắc giới (rūpāvacarā dhammā), các pháp thuộc vô sắc giới (arūpāvacarā dhammā), các pháp siêu thế (apariyāpannā dhammā).
556
Pakāsanatāti rūpaṃ aniccato pakāseti, rūpaṃ dukkhato pakāseti, rūpaṃ anattato pakāseti.
Disclosure means it discloses form as impermanent, it discloses form as suffering, it discloses form as non-self.
Pakāsanatā (hiển bày) nghĩa là hiển bày sắc (rūpaṃ) là vô thường, hiển bày sắc là khổ, hiển bày sắc là vô ngã.
Vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ aniccato pakāseti, jarāmaraṇaṃ dukkhato pakāseti, jarāmaraṇaṃ anattato pakāseti.
It manifests feeling…pe… perception… formations… consciousness… eye…pe… aging-and-death as impermanent, manifests aging-and-death as suffering, manifests aging-and-death as non-self.
Hiển bày thọ (vedanaṃ)…pe… tưởng (saññaṃ)… hành (saṅkhāre)… thức (viññāṇaṃ)… mắt (cakkhuṃ)…pe… già chết (jarāmaraṇaṃ) là vô thường, hiển bày già chết là khổ, hiển bày già chết là vô ngã.
557
Atthasandassaneti kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammatthaṃ sandasseti.
In Atthasandassane, abandoning sensual desire, one reveals the benefit of renunciation.
Atthasandassane (chỉ rõ mục đích) nghĩa là khi đoạn trừ tham dục (kāmacchandaṃ), chỉ rõ mục đích xuất ly (nekkhamma).
Byāpādaṃ pajahanto abyāpādatthaṃ sandasseti.
Abandoning ill-will, one reveals the benefit of non-ill-will.
Khi đoạn trừ sân hận (byāpādaṃ), chỉ rõ mục đích vô sân (abyāpādatthaṃ).
Thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññatthaṃ sandasseti.
Abandoning sloth and torpor, one reveals the benefit of the perception of light.
Khi đoạn trừ hôn trầm thụy miên (thinamiddhaṃ), chỉ rõ mục đích tưởng ánh sáng (ālokasaññatthaṃ).
Uddhaccaṃ pajahanto avikkhepatthaṃ sandasseti.
Abandoning restlessness, one reveals the benefit of non-distraction.
Từ bỏ phóng dật, chỉ ra sự không tán loạn.
Vicikicchaṃ pajahanto dhammavavatthānatthaṃ sandasseti.
Abandoning doubt, one reveals the benefit of the discernment of phenomena.
Từ bỏ hoài nghi, chỉ ra sự phân biệt rõ ràng các pháp.
Avijjaṃ pajahanto ñāṇatthaṃ sandasseti.
Abandoning ignorance, one reveals the benefit of knowledge.
Từ bỏ vô minh, chỉ ra trí tuệ.
Aratiṃ pajahanto pāmojjatthaṃ sandasseti.
Abandoning discontent, one reveals the benefit of joy.
Từ bỏ bất lạc, chỉ ra sự hoan hỷ.
Nīvaraṇe pajahanto paṭhamajhānatthaṃ sandasseti …pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggatthaṃ sandasseti.
Abandoning the hindrances, one reveals the benefit of the first jhāna…pe… abandoning all defilements, one reveals the benefit of the Arahantship path.
Từ bỏ các triền cái, chỉ ra sơ thiền …v.v… Từ bỏ tất cả phiền não, chỉ ra Đạo A-la-hán.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Do được biết nên là ñāṇa (trí), do biết rõ nên là paññā (tuệ).
Tena vuccati – ‘‘nānādhammapakāsanatā paññā atthasandassane ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom in revealing the meaning through the manifestation of various phenomena is knowledge in atthasandassana.’’
Do đó được nói: “Paññā là sự hiển lộ các pháp khác nhau, ñāṇa là sự chỉ ra ý nghĩa.”
558
Atthasandassanañāṇaniddeso navatiṃsatimo.
The exposition of knowledge in atthasandassana, the thirty-ninth.
Phần giải thích về Atthasandassanañāṇa (Trí tuệ chỉ ra ý nghĩa) thứ ba mươi chín.
559
40. Dassanavisuddhiñāṇaniddeso
40. The Exposition of Knowledge of Purity of Vision
40. Phần giải thích về Dassanavisuddhiñāṇa (Trí tuệ thanh tịnh hóa cái thấy)
560
91. Kathaṃ sabbadhammānaṃ ekasaṅgahatānānattekattapaṭivedhe paññā dassanavisuddhiñāṇaṃ?
How is wisdom in the penetration of the unity of all phenomena, their diversity, and their oneness, the knowledge of purity of vision (dassanavisuddhiñāṇa)?
91. Làm thế nào paññā (tuệ) trong sự thâm nhập vào tính duy nhất được bao gồm và tính đa dạng-duy nhất của tất cả các pháp lại là Dassanavisuddhiñāṇa (trí tuệ thanh tịnh hóa cái thấy)?
Sabbadhammānanti pañcakkhandhā…pe… apariyāpannā dhammā.
All phenomena means the five aggregates…pe… and unincluded phenomena.
Tất cả các pháp là năm uẩn…v.v… các pháp không bị bao gồm.
561
Ekasaṅgahatāti dvādasahi ākārehi sabbe dhammā ekasaṅgahitā.
Unity means all phenomena are unified in twelve ways.
Tính duy nhất được bao gồm là tất cả các pháp được bao gồm một cách duy nhất theo mười hai phương diện.
Tathaṭṭhena, anattaṭṭhena, saccaṭṭhena, paṭivedhaṭṭhena, abhijānanaṭṭhena, parijānanaṭṭhena, dhammaṭṭhena, dhātuṭṭhena, ñātaṭṭhena, sacchikiriyaṭṭhena, phusanaṭṭhena, abhisamayaṭṭhena – imehi dvādasahi ākārehi sabbe dhammā ekasaṅgahitā.
By way of thusness, by way of non-self, by way of truth, by way of penetration, by way of special knowledge, by way of full understanding, by way of phenomenon, by way of element, by way of being known, by way of realization, by way of contact, by way of comprehension – by these twelve ways all phenomena are unified.
Theo phương diện như vậy, theo phương diện vô ngã, theo phương diện chân lý, theo phương diện thâm nhập, theo phương diện thắng tri, theo phương diện liễu tri, theo phương diện pháp, theo phương diện giới, theo phương diện được biết, theo phương diện chứng ngộ, theo phương diện xúc chạm, theo phương diện giác ngộ – tất cả các pháp được bao gồm một cách duy nhất theo mười hai phương diện này.
562
Nānattekattanti kāmacchando nānattaṃ, nekkhammaṃ ekattaṃ…pe… sabbakilesā nānattaṃ, arahattamaggo ekattaṃ.
Diversity and oneness means sensual desire is diversity, renunciation is oneness…pe… all defilements are diversity, the Arahantship path is oneness.
Tính đa dạng-duy nhất là dục ái là đa dạng, xuất ly là duy nhất…v.v… tất cả phiền não là đa dạng, Đạo A-la-hán là duy nhất.
563
Paṭivedheti dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati.
In penetration, one penetrates the truth of suffering with the penetration of full understanding.
Thâm nhập là thâm nhập Khổ đế bằng sự thâm nhập liễu tri.
Samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati.
One penetrates the truth of the origin with the penetration of abandonment.
Thâm nhập Tập đế bằng sự thâm nhập đoạn trừ.
Nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati.
One penetrates the truth of cessation with the penetration of realization.
Thâm nhập Diệt đế bằng sự thâm nhập chứng ngộ.
Maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati.
One penetrates the truth of the path with the penetration of development.
Thâm nhập Đạo đế bằng sự thâm nhập tu tập.
564
Dassanavisuddhīti sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati; sotāpattiphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ.
In purity of vision, vision becomes purified at the moment of the Stream-entry path; vision is purified at the moment of the Stream-entry fruition.
Dassanavisuddhi là cái thấy được thanh tịnh vào sát-na Đạo Tu-đà-hoàn; cái thấy đã thanh tịnh vào sát-na Quả Tu-đà-hoàn.
Sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati; sakadāgāmiphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ.
Vision becomes purified at the moment of the Once-returner path; vision is purified at the moment of the Once-returner fruition.
Cái thấy được thanh tịnh vào sát-na Đạo Tư-đà-hàm; cái thấy đã thanh tịnh vào sát-na Quả Tư-đà-hàm.
Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati; anāgāmiphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ.
Vision becomes purified at the moment of the Non-returner path; vision is purified at the moment of the Non-returner fruition.
Cái thấy được thanh tịnh vào sát-na Đạo A-na-hàm; cái thấy đã thanh tịnh vào sát-na Quả A-na-hàm.
Arahattamaggakkhaṇe dassanaṃ visujjhati; arahattaphalakkhaṇe dassanaṃ visuddhaṃ.
Vision becomes purified at the moment of the Arahantship path; vision is purified at the moment of the Arahantship fruition.
Cái thấy được thanh tịnh vào sát-na Đạo A-la-hán; cái thấy đã thanh tịnh vào sát-na Quả A-la-hán.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Do được biết nên là ñāṇa (trí), do biết rõ nên là paññā (tuệ).
Tena vuccati – ‘‘sabbadhammānaṃ ekasaṅgahatānānattekattapaṭivedhe paññā dassanavisuddhiñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom in the penetration of the unity of all phenomena, their diversity, and their oneness is the knowledge of purity of vision.’’
Do đó được nói: “Paññā trong sự thâm nhập vào tính duy nhất được bao gồm và tính đa dạng-duy nhất của tất cả các pháp là Dassanavisuddhiñāṇa (trí tuệ thanh tịnh hóa cái thấy).”
565
Dassanavisuddhiñāṇaniddeso cattālīsamo.
The exposition of knowledge of purity of vision, the fortieth.
Phần giải thích về Dassanavisuddhiñāṇa (Trí tuệ thanh tịnh hóa cái thấy) thứ bốn mươi.
566
41. Khantiñāṇaniddeso
41. The Exposition of Knowledge of Forbearance
41. Phần giải thích về Khantiñāṇa (Trí tuệ tùy thuận)
567
92. Kathaṃ viditattā paññā khantiñāṇaṃ?
How is wisdom, by way of being known, the knowledge of forbearance (khantiñāṇa)?
92. Làm thế nào paññā (tuệ) do được biết lại là Khantiñāṇa (trí tuệ tùy thuận)?
Rūpaṃ aniccato viditaṃ, rūpaṃ dukkhato viditaṃ, rūpaṃ anattato viditaṃ.
Form is known as impermanent, form is known as suffering, form is known as non-self.
Sắc được biết là vô thường, sắc được biết là khổ, sắc được biết là vô ngã.
Yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti – viditattā paññā khantiñāṇaṃ.
Whatever is known, that is assented to – thus, wisdom by way of being known is the knowledge of forbearance.
Phàm điều gì được biết, điều đó được tùy thuận – do được biết nên paññā là Khantiñāṇa.
Vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ… cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ aniccato viditaṃ, jarāmaraṇaṃ dukkhato viditaṃ, jarāmaraṇaṃ anattato viditaṃ.
Feeling…pe… perception… formations… consciousness… eye…pe… aging-and-death is known as impermanent, aging-and-death is known as suffering, aging-and-death is known as non-self.
Thọ…v.v… tưởng… hành… thức… mắt…v.v… già chết được biết là vô thường, già chết được biết là khổ, già chết được biết là vô ngã.
Yaṃ yaṃ viditaṃ taṃ taṃ khamatīti – viditattā paññā khantiñāṇaṃ.
Whatever is known, that is assented to – thus, wisdom by way of being known is the knowledge of forbearance.
Phàm điều gì được biết, điều đó được tùy thuận – do được biết nên paññā là Khantiñāṇa.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Do được biết nên là ñāṇa (trí), do biết rõ nên là paññā (tuệ).
Tena vuccati – ‘‘viditattā paññā khantiñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom by way of being known is the knowledge of forbearance.’’
Do đó được nói: “Paññā do được biết là Khantiñāṇa.”
568
Khantiñāṇaniddeso ekacattālīsamo.
The exposition of knowledge of forbearance, the forty-first.
Phần giải thích về Khantiñāṇa (Trí tuệ tùy thuận) thứ bốn mươi mốt.
569
42. Pariyogāhaṇañāṇaniddeso
42. The Exposition of Knowledge of Penetration
42. Phần giải thích về Pariyogāhaṇañāṇa (Trí tuệ thâm nhập)
570
93. Kathaṃ phuṭṭhattā paññā pariyogāhaṇe ñāṇaṃ?
How is wisdom, by way of being touched, knowledge in penetration (pariyogāhaṇa)?
93. Làm thế nào paññā (tuệ) do được xúc chạm lại là ñāṇa (trí) trong sự thâm nhập?
Rūpaṃ aniccato phusati, rūpaṃ dukkhato phusati, rūpaṃ anattato phusati.
One touches form as impermanent, one touches form as suffering, one touches form as non-self.
Xúc chạm sắc là vô thường, xúc chạm sắc là khổ, xúc chạm sắc là vô ngã.
Yaṃ yaṃ phusati taṃ taṃ pariyogāhatīti – phuṭṭhattā paññā pariyogāhaṇe ñāṇaṃ.
Whatever one touches, that one penetrates – thus, wisdom by way of being touched is knowledge in penetration.
Phàm điều gì được xúc chạm, điều đó được thâm nhập – do được xúc chạm nên paññā là ñāṇa trong sự thâm nhập.
Vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ aniccato phusati, dukkhato phusati, anattato phusati.
One touches feeling…pe… perception… formations… consciousness… eye…pe… aging-and-death as impermanent, touches as suffering, touches as non-self.
Xúc chạm thọ…v.v… tưởng… hành… thức… mắt…v.v… già chết là vô thường, xúc chạm là khổ, xúc chạm là vô ngã.
Yaṃ yaṃ phusati taṃ taṃ pariyogāhatīti – phuṭṭhattā paññā pariyogāhaṇe ñāṇaṃ.
Whatever one touches, that one penetrates – wisdom, by reason of having touched, is knowledge in penetration.
Phàm điều gì được xúc chạm, điều đó được thâm nhập – do được xúc chạm nên paññā là ñāṇa trong sự thâm nhập.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That, by reason of knowing, is knowledge; by reason of thoroughly knowing, is wisdom.
Do được biết nên là ñāṇa (trí), do biết rõ nên là paññā (tuệ).
Tena vuccati – ‘‘phuṭṭhattā paññā pariyogāhaṇe ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘wisdom, by reason of having touched, is knowledge in penetration’.
Do đó được nói: “Paññā do được xúc chạm là ñāṇa trong sự thâm nhập.”
571
Pariyogāhaṇañāṇaniddeso dvecattālīsamo.
The Forty-second Exposition of the Knowledge of Penetration.
Phần giải thích về Pariyogāhaṇañāṇa (Trí tuệ thâm nhập) thứ bốn mươi hai.
572
43. Padesavihārañāṇaniddeso
43. Exposition of the Knowledge of Partial Dwelling
43. Phần giải thích về Padesavihārañāṇa (Trí tuệ an trú cục bộ)
573
94. Kathaṃ samodahane paññā padesavihāre ñāṇaṃ?
How is wisdom, when reflecting collectively, knowledge of partial dwelling?
94. Làm thế nào paññā (tuệ) trong sự hợp nhất lại là ñāṇa (trí) trong sự an trú cục bộ?
Micchādiṭṭhipaccayāpi vedayitaṃ, micchādiṭṭhivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ.
Feeling arises due to wrong view, and feeling arises due to the appeasement of wrong view.
Cảm thọ cũng do tà kiến làm duyên, cảm thọ cũng do sự đoạn diệt tà kiến làm duyên.
Sammādiṭṭhipaccayāpi vedayitaṃ, sammādiṭṭhivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ.
Feeling arises due to right view, and feeling arises due to the appeasement of right view.
Cảm thọ cũng do chánh kiến làm duyên, cảm thọ cũng do sự đoạn diệt chánh kiến làm duyên.
Micchāsaṅkappapaccayāpi vedayitaṃ, micchāsaṅkappavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ.
Feeling arises due to wrong intention, and feeling arises due to the appeasement of wrong intention.
Cảm thọ cũng do tà tư duy làm duyên, cảm thọ cũng do sự đoạn diệt tà tư duy làm duyên.
Sammāsaṅkappapaccayāpi vedayitaṃ, sammāsaṅkappavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ…pe… micchāvimuttipaccayāpi vedayitaṃ, micchāvimuttivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ.
Feeling arises due to right intention, and feeling arises due to the appeasement of right intention…pe… feeling arises due to wrong liberation, and feeling arises due to the appeasement of wrong liberation.
Cảm thọ cũng do chánh tư duy làm duyên, cảm thọ cũng do sự đoạn diệt chánh tư duy làm duyên…v.v… cảm thọ cũng do tà giải thoát làm duyên, cảm thọ cũng do sự đoạn diệt tà giải thoát làm duyên.
Sammāvimuttipaccayāpi vedayitaṃ, sammāvimuttivūpasamapaccayāpi vedayitaṃ.
Feeling arises due to right liberation, and feeling arises due to the appeasement of right liberation.
Cảm thọ cũng do chánh giải thoát làm duyên, cảm thọ cũng do sự đoạn diệt chánh giải thoát làm duyên.
Chandapaccayāpi vedayitaṃ, chandavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ.
Feeling arises due to desire, and feeling arises due to the appeasement of desire.
Cảm thọ cũng do dục làm duyên, cảm thọ cũng do sự đoạn diệt dục làm duyên.
Vitakkapaccayāpi vedayitaṃ, vitakkavūpasamapaccayāpi vedayitaṃ.
Feeling arises due to initial application, and feeling arises due to the appeasement of initial application.
Cảm thọ cũng do tầm làm duyên, cảm thọ cũng do sự đoạn diệt tầm làm duyên.
Saññāpaccayāpi vedayitaṃ, saññāvūpasamapaccayāpi vedayitaṃ.
Feeling arises due to perception, and feeling arises due to the appeasement of perception.
Cảm thọ cũng do tưởng làm duyên, cảm thọ cũng do sự đoạn diệt tưởng làm duyên.
574
Chando ca avūpasanto hoti, vitakko ca avūpasanto hoti, saññā ca avūpasantā hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ.
And if desire is not appeased, and initial application is not appeased, and perception is not appeased, feeling also arises due to that.
Dục chưa đoạn diệt, tầm chưa đoạn diệt, tưởng chưa đoạn diệt, cảm thọ cũng do các điều đó làm duyên.
Chando ca vūpasanto hoti, vitakko ca avūpasanto hoti, saññā ca avūpasantā hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ.
And if desire is appeased, and initial application is not appeased, and perception is not appeased, feeling also arises due to that.
Dục đã đoạn diệt, tầm chưa đoạn diệt, tưởng chưa đoạn diệt, cảm thọ cũng do các điều đó làm duyên.
Chando ca vūpasanto hoti, vitakko ca vūpasanto hoti, saññā ca avūpasantā hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ.
And if desire is appeased, and initial application is appeased, and perception is not appeased, feeling also arises due to that.
Dục đã đoạn diệt, tầm đã đoạn diệt, tưởng chưa đoạn diệt, cảm thọ cũng do các điều đó làm duyên.
Chando ca vūpasanto hoti, vitakko ca vūpasanto hoti, saññā ca vūpasantā hoti, tappaccayāpi vedayitaṃ.
And if desire is appeased, and initial application is appeased, and perception is appeased, feeling also arises due to that.
Dục đã đoạn diệt, tầm đã đoạn diệt, tưởng đã đoạn diệt, cảm thọ cũng do các điều đó làm duyên.
Appattassa pattiyā atthi āsavaṃ, tasmimpi ṭhāne anuppatte tappaccayāpi vedayitaṃ.
For the attainment of what is not yet attained, there is exertion; and when that not-yet-attained state is reached, feeling also arises due to that.
Có sự nỗ lực để đạt được điều chưa đạt, và khi điều đó đã được đạt đến, cảm thọ cũng do điều đó làm duyên.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That, by reason of knowing, is knowledge; by reason of thoroughly knowing, is wisdom.
Do được biết nên là ñāṇa (trí), do biết rõ nên là paññā (tuệ).
Tena vuccati – ‘‘samodahane paññā padesavihāre ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘wisdom, when reflecting collectively, is knowledge of partial dwelling’.
Do đó được nói: “Paññā trong sự hợp nhất là ñāṇa trong sự an trú cục bộ.”
575
Padesavihārañāṇaniddeso tecattālīsamo.
The Forty-third Exposition of the Knowledge of Partial Dwelling.
Phần giải thích về Padesavihārañāṇa (Trí tuệ an trú cục bộ) thứ bốn mươi ba.
576
44-49. Chavivaṭṭañāṇaniddeso
44-49. Exposition of the Knowledge of Turning Away from Perceptions
44-49. Phần giải thích về Chavivaṭṭañāṇa (Trí tuệ chuyển hóa sáu giác quan)
577
95. Kathaṃ adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ?
How is wisdom, by reason of being dominant, knowledge of turning away from perceptions?
95. Làm thế nào paññā (tuệ) do có sự chi phối lại là ñāṇa (trí) trong sự chuyển hóa tưởng?
Nekkhammādhipatattā paññā kāmacchandato saññāya vivaṭṭatīti – adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.
Wisdom, by reason of the dominance of renunciation, turns away from perceptions of sensual desire; thus, wisdom, by reason of being dominant, is knowledge of turning away from perceptions.
Paññā do sự xuất ly chi phối chuyển hóa tưởng khỏi dục ái – do có sự chi phối nên paññā là ñāṇa trong sự chuyển hóa tưởng.
Abyāpādādhipatattā paññā byāpādato saññāya vivaṭṭatīti – adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.
Wisdom, by reason of the dominance of non-ill will, turns away from perceptions of ill will; thus, wisdom, by reason of being dominant, is knowledge of turning away from perceptions.
Paññā do sự vô sân chi phối chuyển hóa tưởng khỏi sân hận – do có sự chi phối nên paññā là ñāṇa trong sự chuyển hóa tưởng.
Ālokasaññādhipatattā paññā thinamiddhato saññāya vivaṭṭatīti – adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.
Wisdom, by reason of the dominance of the perception of light, turns away from perceptions of sloth and torpor; thus, wisdom, by reason of being dominant, is knowledge of turning away from perceptions.
Paññā do tưởng ánh sáng chi phối chuyển hóa tưởng khỏi hôn trầm thụy miên – do có sự chi phối nên paññā là ñāṇa trong sự chuyển hóa tưởng.
Avikkhepādhipatattā paññā uddhaccato saññāya vivaṭṭatīti – adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.
Wisdom, by reason of the dominance of non-distraction, turns away from perceptions of restlessness; thus, wisdom, by reason of being dominant, is knowledge of turning away from perceptions.
Paññā do sự không tán loạn chi phối chuyển hóa tưởng khỏi phóng dật – do có sự chi phối nên paññā là ñāṇa trong sự chuyển hóa tưởng.
Dhammavavatthānādhipatattā paññā vicikicchāya saññāya vivaṭṭatīti – adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.
Wisdom, by reason of the dominance of the discernment of phenomena, turns away from perceptions of doubt; thus, wisdom, by reason of being dominant, is knowledge of turning away from perceptions.
Paññā do sự phân biệt rõ ràng các pháp chi phối chuyển hóa tưởng khỏi hoài nghi – do có sự chi phối nên paññā là ñāṇa trong sự chuyển hóa tưởng.
Ñāṇādhipatattā paññā avijjāya saññāya vivaṭṭatīti – adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.
Wisdom, by reason of the dominance of knowledge, turns away from perceptions of ignorance; thus, wisdom, by reason of being dominant, is knowledge of turning away from perceptions.
Paññā do trí tuệ chi phối chuyển hóa tưởng khỏi vô minh – do có sự chi phối nên paññā là ñāṇa trong sự chuyển hóa tưởng.
Pāmojjādhipatattā paññā aratiyā saññāya vivaṭṭatīti – adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.
Wisdom, by reason of the dominance of joy, turns away from perceptions of discontent; thus, wisdom, by reason of being dominant, is knowledge of turning away from perceptions.
Paññā do sự hoan hỷ chi phối chuyển hóa tưởng khỏi bất lạc – do có sự chi phối nên paññā là ñāṇa trong sự chuyển hóa tưởng.
Paṭhamajjhānādhipatattā paññā nīvaraṇehi saññāya vivaṭṭatīti – adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ…pe… arahattamaggādhipatattā paññā sabbakilesehi saññāya vivaṭṭatīti – adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ.
Wisdom, by reason of the dominance of the first jhāna, turns away from perceptions of the hindrances…pe… wisdom, by reason of the dominance of the path of arahantship, turns away from perceptions of all defilements; thus, wisdom, by reason of being dominant, is knowledge of turning away from perceptions.
Do tuệ có quyền chi phối Sơ thiền, saññā thoát ly khỏi các triền cái – vậy, tuệ có quyền chi phối là ñāṇa trong sự thoát ly của saññā…v.v… Do tuệ có quyền chi phối Đạo A-la-hán, saññā thoát ly khỏi tất cả phiền não – vậy, tuệ có quyền chi phối là ñāṇa trong sự thoát ly của saññā.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That, by reason of knowing, is knowledge; by reason of thoroughly knowing, is wisdom.
Do biết nên là ñāṇa, do thấu hiểu nên là paññā.
Tena vuccati – ‘‘adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘wisdom, by reason of being dominant, is knowledge of turning away from perceptions’.
Vì vậy, được nói là – “tuệ có quyền chi phối là ñāṇa trong sự thoát ly của saññā”.
578
96. Kathaṃ nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ?
96. How is wisdom, in diversity, knowledge of turning away from the mind?
96. Làm thế nào tuệ trong sự sai biệt là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm?
Kāmacchando nānattaṃ, nekkhammaṃ ekattaṃ.
Sensual desire is diversity, renunciation is unity.
Dục ái là sự sai biệt, ly dục là sự nhất quán.
Nekkhammekattaṃ cetayato kāmacchandato cittaṃ vivaṭṭatīti – nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ.
For one who contemplates the unity of renunciation, the mind turns away from sensual desire; thus, wisdom, in diversity, is knowledge of turning away from the mind.
Khi tác ý sự nhất quán của ly dục, tâm thoát ly khỏi dục ái – vậy, tuệ trong sự sai biệt là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm.
Byāpādo nānattaṃ, abyāpādo ekattaṃ.
Ill will is diversity, non-ill will is unity.
Sân hận là sự sai biệt, vô sân là sự nhất quán.
Abyāpādekattaṃ cetayato byāpādato cittaṃ vivaṭṭatīti – nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ.
For one who contemplates the unity of non-ill will, the mind turns away from ill will; thus, wisdom, in diversity, is knowledge of turning away from the mind.
Khi tác ý sự nhất quán của vô sân, tâm thoát ly khỏi sân hận – vậy, tuệ trong sự sai biệt là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm.
Thinamiddhaṃ nānattaṃ, ālokasaññā ekattaṃ.
Sloth and torpor are diversity, the perception of light is unity.
Hôn trầm, thụy miên là sự sai biệt, tưởng ánh sáng là sự nhất quán.
Ālokasaññekattaṃ cetayato thinamiddhato cittaṃ vivaṭṭatīti – nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ…pe… sabbakilesā nānattaṃ, arahattamaggo ekattaṃ.
When one intends the oneness of light perception, the mind turns away from sloth and torpor. Thus, wisdom in diversity is knowledge of the mind's turning away… All defilements are diversity; the Arahant path is oneness.
Khi tác ý sự nhất quán của tưởng ánh sáng, tâm thoát ly khỏi hôn trầm, thụy miên – vậy, tuệ trong sự sai biệt là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm…v.v… Tất cả phiền não là sự sai biệt, Đạo A-la-hán là sự nhất quán.
Arahattamaggekattaṃ cetayato sabbakilesehi cittaṃ vivaṭṭatīti – nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ.
When one intends the oneness of the Arahant path, the mind turns away from all defilements. Thus, wisdom in diversity is knowledge of the mind's turning away.
Khi tác ý sự nhất quán của Đạo A-la-hán, tâm thoát ly khỏi tất cả phiền não – vậy, tuệ trong sự sai biệt là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of being known, wisdom by way of thoroughly knowing.
Do biết nên là ñāṇa, do thấu hiểu nên là paññā.
Tena vuccati – ‘‘nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom in diversity is knowledge of the mind’s turning away.’’
Vì vậy, được nói là – “tuệ trong sự sai biệt là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm”.
579
97. Kathaṃ adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ?
97. How is wisdom in establishment knowledge of the mind’s turning away?
97. Làm thế nào tuệ trong sự an lập là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm?
Kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti – adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ.
Abandoning sensual desire, one establishes the mind in renunciation. Thus, wisdom in establishment is knowledge of the mind’s turning away.
Khi từ bỏ dục ái, vị ấy an lập tâm theo cách ly dục – vậy, tuệ trong sự an lập là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm.
Byāpādaṃ pajahanto abyāpādavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti – adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ.
Abandoning ill-will, one establishes the mind in non-ill-will. Thus, wisdom in establishment is knowledge of the mind’s turning away.
Khi từ bỏ sân hận, vị ấy an lập tâm theo cách vô sân – vậy, tuệ trong sự an lập là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm.
Thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññāvasena cittaṃ adhiṭṭhātīti – adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti – adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ.
Abandoning sloth and torpor, one establishes the mind in light perception. Thus, wisdom in establishment is knowledge of the mind’s turning away… Abandoning all defilements, one establishes the mind in the Arahant path. Thus, wisdom in establishment is knowledge of the mind’s turning away.
Khi từ bỏ hôn trầm, thụy miên, vị ấy an lập tâm theo cách tưởng ánh sáng – vậy, tuệ trong sự an lập là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm…v.v… Khi từ bỏ tất cả phiền não, vị ấy an lập tâm theo cách Đạo A-la-hán – vậy, tuệ trong sự an lập là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of being known, wisdom by way of thoroughly knowing.
Do biết nên là ñāṇa, do thấu hiểu nên là paññā.
Tena vuccati – ‘‘adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom in establishment is knowledge of the mind’s turning away.’’
Vì vậy, được nói là – “tuệ trong sự an lập là ñāṇa trong sự thoát ly của tâm”.
580
98. Kathaṃ suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ?
98. How is wisdom in emptiness knowledge of the turning away of knowledge?
98. Làm thế nào tuệ trong tánh không là ñāṇa trong sự thoát ly của ñāṇa?
‘‘Cakkhu suññaṃ attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā’’ti yathābhūtaṃ jānato* passato cakkhābhinivesato* ñāṇaṃ vivaṭṭatīti – suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ.
For one who truly knows and sees that ‘‘the eye is empty of self or what belongs to self, of permanence, stability, eternality, or unchanging nature,’’ knowledge turns away from the attachment to the eye. Thus, wisdom in emptiness is knowledge of the turning away of knowledge.
Khi biết và thấy đúng như thật rằng: “Mắt là không, không có tự ngã hoặc cái thuộc về tự ngã, không thường còn, không kiên cố, không vĩnh cửu, không có pháp biến đổi”, ñāṇa thoát ly khỏi sự chấp thủ vào mắt – vậy, tuệ trong tánh không là ñāṇa trong sự thoát ly của ñāṇa.
‘‘Sotaṃ suññaṃ…pe… ghānaṃ suññaṃ… jivhā suññā… kāyo suñño… mano suñño attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā’’ti yathābhūtaṃ jānato passato manābhinivesato ñāṇaṃ vivaṭṭatīti – suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ.
‘‘The ear is empty…pe… the nose is empty… the tongue is empty… the body is empty… the mind is empty of self or what belongs to self, of permanence, stability, eternality, or unchanging nature.’’ For one who truly knows and sees thus, knowledge turns away from the attachment to the mind. Thus, wisdom in emptiness is knowledge of the turning away of knowledge.
“Tai là không…v.v… mũi là không… lưỡi là không… thân là không… ý là không, không có tự ngã hoặc cái thuộc về tự ngã, không thường còn, không kiên cố, không vĩnh cửu, không có pháp biến đổi” – khi biết và thấy đúng như thật như vậy, ñāṇa thoát ly khỏi sự chấp thủ vào ý – vậy, tuệ trong tánh không là ñāṇa trong sự thoát ly của ñāṇa.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of being known, wisdom by way of thoroughly knowing.
Do biết nên là ñāṇa, do thấu hiểu nên là paññā.
Tena vuccati – ‘‘suññate paññā ñāṇavivaṭṭe ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom in emptiness is knowledge of the turning away of knowledge.’’
Vì vậy, được nói là – “tuệ trong tánh không là ñāṇa trong sự thoát ly của ñāṇa”.
581
99. Kathaṃ vosagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ?
99. How is wisdom in relinquishment knowledge of the turning away of liberation?
99. Làm thế nào tuệ trong sự xả ly là ñāṇa trong sự thoát ly của giải thoát?
Nekkhammena kāmacchandaṃ vosajjatīti – vosagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ.
One relinquishes sensual desire through renunciation. Thus, wisdom in relinquishment is knowledge of the turning away of liberation.
Bằng ly dục, vị ấy xả ly dục ái – vậy, tuệ trong sự xả ly là ñāṇa trong sự thoát ly của giải thoát.
Abyāpādena byāpādaṃ vosajjatīti – vosagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ.
One relinquishes ill-will through non-ill-will. Thus, wisdom in relinquishment is knowledge of the turning away of liberation.
Bằng vô sân, vị ấy xả ly sân hận – vậy, tuệ trong sự xả ly là ñāṇa trong sự thoát ly của giải thoát.
Ālokasaññāya thinamiddhaṃ vosajjatīti – vosagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ.
One relinquishes sloth and torpor through light perception. Thus, wisdom in relinquishment is knowledge of the turning away of liberation.
Bằng tưởng ánh sáng, vị ấy xả ly hôn trầm, thụy miên – vậy, tuệ trong sự xả ly là ñāṇa trong sự thoát ly của giải thoát.
Avikkhepena uddhaccaṃ vosajjatīti – vosagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ.
One relinquishes restlessness through non-distraction. Thus, wisdom in relinquishment is knowledge of the turning away of liberation.
Bằng sự không xao lãng, vị ấy xả ly trạo cử – vậy, tuệ trong sự xả ly là ñāṇa trong sự thoát ly của giải thoát.
Dhammavavatthānena vicikicchaṃ vosajjatīti – vosagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ…pe… arahattamaggena sabbakilese vosajjatīti – vosagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ.
One relinquishes doubt through the discernment of phenomena…pe… One relinquishes all defilements through the Arahant path. Thus, wisdom in relinquishment is knowledge of the turning away of liberation.
Bằng sự phân định các pháp, vị ấy xả ly hoài nghi…v.v… Bằng Đạo A-la-hán, vị ấy xả ly tất cả phiền não – vậy, tuệ trong sự xả ly là ñāṇa trong sự thoát ly của giải thoát.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of being known, wisdom by way of thoroughly knowing.
Do biết nên là ñāṇa, do thấu hiểu nên là paññā.
Tena vuccati – ‘‘vosagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: ‘‘Wisdom in relinquishment is knowledge of the turning away of liberation.’’
Vì vậy, được nói là – “tuệ trong sự xả ly là ñāṇa trong sự thoát ly của giải thoát”.
582
100. Kathaṃ tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ?
100. How is wisdom in truth knowledge of the turning away of truth?
100. Làm thế nào tuệ trong tánh chân thật là ñāṇa trong sự thoát ly của chân lý?
Dukkhassa pīḷanaṭṭhaṃ saṅkhataṭṭhaṃ santāpaṭṭhaṃ vipariṇāmaṭṭhaṃ parijānanto vivaṭṭatīti – tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ.
By thoroughly understanding the nature of suffering as oppressive, conditioned, tormenting, and subject to change, one turns away. Thus, wisdom in truth is knowledge of the turning away of truth.
Khi thấu triệt tánh chất áp bức, tánh chất được tạo tác, tánh chất gây khổ đau, tánh chất biến hoại của Khổ, vị ấy thoát ly – vậy, tuệ trong tánh chân thật là ñāṇa trong sự thoát ly của chân lý.
Samudayassa āyūhanaṭṭhaṃ nidānaṭṭhaṃ saññogaṭṭhaṃ palibodhaṭṭhaṃ pajahanto vivaṭṭatīti – tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ.
By abandoning the nature of origination as accumulating, as a cause, as a bond, and as an impediment, one turns away. Thus, wisdom in truth is knowledge of the turning away of truth.
Khi từ bỏ tánh chất tích tập, tánh chất nguyên nhân, tánh chất trói buộc, tánh chất ngăn che của Tập khởi, vị ấy thoát ly – vậy, tuệ trong tánh chân thật là ñāṇa trong sự thoát ly của chân lý.
Nirodhassa nissaraṇaṭṭhaṃ vivekaṭṭhaṃ asaṅkhataṭṭhaṃ amataṭṭhaṃ sacchikaronto vivaṭṭatīti – tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ.
By realizing the nature of cessation as escape, as seclusion, as unconditioned, and as deathless, one turns away. Thus, wisdom in truth is knowledge of the turning away of truth.
Khi chứng ngộ tánh chất xuất ly, tánh chất viễn ly, tánh chất vô vi, tánh chất bất tử của Diệt tận, vị ấy thoát ly – vậy, tuệ trong tánh chân thật là ñāṇa trong sự thoát ly của chân lý.
Maggassa niyyānaṭṭhaṃ hetuṭṭhaṃ dassanaṭṭhaṃ ādhipateyyaṭṭhaṃ bhāvento vivaṭṭatīti – tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ.
By developing the nature of the path as leading out, as a cause, as seeing, and as sovereignty, one turns away. Thus, wisdom in truth is knowledge of the turning away of truth.
Khi tu tập tánh chất dẫn dắt, tánh chất nguyên nhân, tánh chất thấy rõ, tánh chất chủ tể của Con đường, vị ấy thoát ly – vậy, tuệ trong tánh chân thật là ñāṇa trong sự thoát ly của chân lý.
583
Saññāvivaṭṭo, cetovivaṭṭo, cittavivaṭṭo, ñāṇavivaṭṭo, vimokkhavivaṭṭo, saccavivaṭṭo.
The turning away of perception, the turning away of intention, the turning away of consciousness, the turning away of knowledge, the turning away of liberation, the turning away of truth.
Sự thoát ly của saññā, sự thoát ly của tâm sở, sự thoát ly của tâm vương, sự thoát ly của ñāṇa, sự thoát ly của giải thoát, sự thoát ly của chân lý.
Sañjānanto vivaṭṭatīti – saññāvivaṭṭo.
One turns away by perceiving; hence, the turning away of perception.
Do nhận biết mà thoát ly – đó là sự thoát ly của saññā.
Cetayanto vivaṭṭatīti – cetovivaṭṭo.
One turns away by intending; hence, the turning away of intention.
Do tác ý mà thoát ly – đó là sự thoát ly của tâm sở.
Vijānanto vivaṭṭatīti – cittavivaṭṭo.
One turns away by understanding; hence, the turning away of consciousness.
Do hiểu biết mà thoát ly – đó là sự thoát ly của tâm vương.
Ñāṇaṃ karonto vivaṭṭatīti – ñāṇavivaṭṭo.
One turns away by making knowledge; hence, the turning away of knowledge.
Do tạo ra ñāṇa mà thoát ly – đó là sự thoát ly của ñāṇa.
Vosajjanto vivaṭṭatīti – vimokkhavivaṭṭo.
One turns away by relinquishing; hence, the turning away of liberation.
Do xả ly mà thoát ly – đó là sự thoát ly của giải thoát.
Tathaṭṭhe vivaṭṭatīti – saccavivaṭṭo.
One turns away in the nature of truth; hence, the turning away of truth.
Do tánh chân thật mà thoát ly – đó là sự thoát ly của chân lý.
584
Yattha saññāvivaṭṭo, tattha cetovivaṭṭo.
Where there is a turning away of perception, there is a turning away of consciousness.
Nơi nào có sự thoát ly của saññā, nơi đó có sự thoát ly của tâm sở.
Yattha cetovivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo.
Where there is a turning away of consciousness, there is a turning away of perception.
Nơi nào có sự thoát ly của tâm sở, nơi đó có sự thoát ly của saññā.
Yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo tattha cittavivaṭṭo.
Where there is a turning away of perception and a turning away of consciousness, there is a turning away of mind.
Nơi nào có sự thoát ly của saññā và sự thoát ly của tâm sở, nơi đó có sự thoát ly của tâm vương.
Yattha cittavivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo.
Where there is a turning away of mind, there is a turning away of perception and a turning away of consciousness.
Nơi nào có sự thoát ly của tâm vương, nơi đó có sự thoát ly của saññā và sự thoát ly của tâm sở.
Yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo, tattha ñāṇavivaṭṭo.
Where there is a turning away of perception, a turning away of consciousness, and a turning away of mind, there is a turning away of knowledge.
Nơi nào có sự thoát ly của saññā, sự thoát ly của tâm sở và sự thoát ly của tâm vương, nơi đó có sự thoát ly của ñāṇa.
Yattha ñāṇavivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo.
Where there is a turning away of knowledge, there is a turning away of perception, a turning away of consciousness, and a turning away of mind.
Nơi nào có sự thoát ly của ñāṇa, nơi đó có sự thoát ly của saññā, sự thoát ly của tâm sở và sự thoát ly của tâm vương.
Yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo, tattha vimokkhavivaṭṭo.
Where there is a turning away of perception, a turning away of consciousness, a turning away of mind, and a turning away of knowledge, there is a turning away of liberation.
Nơi nào có sự thoát ly của saññā, sự thoát ly của tâm sở, sự thoát ly của tâm vương và sự thoát ly của ñāṇa, nơi đó có sự thoát ly của giải thoát.
Yattha vimokkhavivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo.
Where there is a turning away of liberation, there is a turning away of perception, a turning away of consciousness, a turning away of mind, and a turning away of knowledge.
Nơi nào có sự thoát ly của giải thoát, nơi đó có sự thoát ly của saññā, sự thoát ly của tâm sở, sự thoát ly của tâm vương và sự thoát ly của ñāṇa.
Yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo, tattha saccavivaṭṭo.
Where there is a turning away of perception, a turning away of consciousness, a turning away of mind, a turning away of knowledge, and a turning away of liberation, there is a turning away of truth.
Nơi nào có sự thoát ly của saññā, sự thoát ly của tâm sở, sự thoát ly của tâm vương, sự thoát ly của ñāṇa và sự thoát ly của giải thoát, nơi đó có sự thoát ly của chân lý.
Yattha saccavivaṭṭo, tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo.
Where there is a turning away of truth, there is a turning away of perception, a turning away of consciousness, a turning away of mind, a turning away of knowledge, and a turning away of liberation.
Nơi nào có sự thoát ly của chân lý, nơi đó có sự thoát ly của saññā, sự thoát ly của tâm sở, sự thoát ly của tâm vương, sự thoát ly của ñāṇa và sự thoát ly của giải thoát.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, and wisdom by way of understanding.
Do biết nên là ñāṇa, do thấu hiểu nên là paññā.
Tena vuccati – ‘‘tathaṭṭhe paññā saccavivaṭṭe ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: “Wisdom in the true state is knowledge in the turning away of truth.”
Vì vậy, được nói là – “tuệ trong tánh chân thật là ñāṇa trong sự thoát ly của chân lý”.
585
Chavivaṭṭañāṇaniddeso navacattālīsamo.
The Forty-ninth Exposition of the Knowledge of the Sixfold Turning Away is concluded.
Phần trình bày về các ñāṇa của sáu sự thoát ly, chương bốn mươi chín.
586
50. Iddhividhañāṇaniddeso
50. Exposition of Knowledge of the Bases of Power
50. Phần trình bày về Iddhividha-ñāṇa
587
101. Kathaṃ kāyampi cittampi ekavavatthānatā sukhasaññañca lahusaññañca adhiṭṭhānavasena ijjhanaṭṭhe paññā iddhividhe ñāṇaṃ?
101. How is the wisdom that manifests as the knowledge of the bases of power, by way of the unification of body and mind, and by way of the determination of the perception of ease and the perception of lightness?
101. Làm thế nào tuệ trong sự thành tựu là Iddhividha-ñāṇa, do sự phân định một cách duy nhất thân và tâm, và do sự an lập tưởng lạc và tưởng nhẹ nhàng?
Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
Here, a bhikkhu develops the base of power endowed with concentration due to desire and volitional formations of exertion; he develops the base of power endowed with concentration due to energy and volitional formations of exertion; he develops the base of power endowed with concentration due to mind and volitional formations of exertion; he develops the base of power endowed with concentration due to investigation and volitional formations of exertion.
Ở đây, một tỳ khưu tu tập Iddhipāda (Tứ thần túc) có đầy đủ Chanda-samādhi-padhāna-saṅkhāra (Định dục, tinh tấn hành), tu tập Iddhipāda có đầy đủ Vīriya-samādhi-padhāna-saṅkhāra (Định tinh tấn, tinh tấn hành), tu tập Iddhipāda có đầy đủ Citta-samādhi-padhāna-saṅkhāra (Định tâm, tinh tấn hành), tu tập Iddhipāda có đầy đủ Vīmaṃsā-samādhi-padhāna-saṅkhāra (Định quán, tinh tấn hành).
So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāveti paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ.
He cultivates and disciplines his mind in these four bases of power, making it pliable and workable.
Vị ấy tu tập và chế ngự tâm trong bốn iddhipāda này, làm cho tâm trở nên mềm mại và dễ sử dụng.
So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā muduṃ karitvā kammaniyaṃ kāyampi citte samodahati, cittampi kāye samodahati, kāyavasena cittaṃ pariṇāmeti, cittavasena kāyaṃ pariṇāmeti, kāyavasena cittaṃ adhiṭṭhāti, cittavasena kāyaṃ adhiṭṭhāti; kāyavasena cittaṃ pariṇāmetvā cittavasena kāyaṃ pariṇāmetvā kāyavasena cittaṃ adhiṭṭhahitvā cittavasena kāyaṃ adhiṭṭhahitvā sukhasaññañca lahusaññañca kāye okkamitvā viharati.
Having cultivated, disciplined, made pliable, and workable his mind in these four bases of power, he places the body in the mind, and the mind in the body; he transforms the mind according to the body, and transforms the body according to the mind; he determines the mind according to the body, and determines the body according to the mind; having transformed the mind according to the body, and transformed the body according to the mind, and having determined the mind according to the body, and determined the body according to the mind, he abides having entered the perception of ease and the perception of lightness into the body.
Sau khi đã tu tập và rèn luyện tâm mình trong bốn pháp như ý này, khiến tâm trở nên nhu nhuyễn, dễ sử dụng, vị ấy nhập thân vào tâm, nhập tâm vào thân; khiến tâm biến đổi theo thân, khiến thân biến đổi theo tâm; khiến tâm an trụ theo thân, khiến thân an trụ theo tâm. Sau khi đã khiến tâm biến đổi theo thân, khiến thân biến đổi theo tâm, khiến tâm an trụ theo thân, khiến thân an trụ theo tâm, vị ấy an trú với tưởng về sự an lạc và tưởng về sự nhẹ nhàng trong thân.
So tathābhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena iddhividhañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.
With that mind, thus cultivated, purified, and cleansed, he directs and inclines his mind towards the knowledge of the bases of power.
Với tâm đã được tu tập như vậy, thanh tịnh và trong sáng, vị ấy hướng tâm đến, chuyên chú tâm vào tuệ về các loại thần thông.
So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti.
He experiences various kinds of bases of power.
Vị ấy chứng nghiệm nhiều loại thần thông khác nhau.
588
102. Ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hoti; āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ; tirokuṭṭaṃ* tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karoti, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāne gacchati, seyyathāpi pathaviyaṃ; ākāsepi pallaṅkena kamati* seyyathāpi pakkhī sakuṇo imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmasati* parimajjati; yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.
102. Being one, he becomes many; being many, he becomes one; he appears and disappears; he goes unimpeded through walls, through ramparts, through mountains, as if through space; he dives into and emerges from the earth as if in water; he walks on water without splitting it as if on land; he travels through the air cross-legged like a winged bird; he touches and strokes these sun and moon, so mighty, so powerful; he exercises mastery with his body even as far as the Brahma-world.
102. Một mình có thể hiện thành nhiều, nhiều có thể hiện thành một; hiện ra, biến mất; đi xuyên tường, xuyên thành, xuyên núi mà không bị chướng ngại, như đi trong không trung; có thể lặn xuống rồi nổi lên trên đất, như dưới nước; đi trên nước mà không bị chìm, như đi trên đất; ngồi kiết già đi trên không trung, như loài chim có cánh; dùng tay chạm và xoa mặt trăng, mặt trời có đại thần lực, đại uy đức như vậy; có thể điều khiển thân mình cho đến cõi Phạm thiên.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, and wisdom by way of understanding.
Đó là tuệ vì nó được biết, là trí tuệ vì nó được hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘kāyampi cittampi ekavavatthānatā sukhasaññañca lahusaññañca adhiṭṭhānavasena ijjhanaṭṭhe paññā iddhividhe ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: “The wisdom that manifests as the knowledge of the bases of power, by way of the unification of body and mind, and by way of the determination of the perception of ease and the perception of lightness.”
Do đó, được gọi là: “Trí tuệ trong thần thông là tuệ trong sự thành tựu nhờ an trụ tưởng về sự an lạc và tưởng về sự nhẹ nhàng, với sự nhất quán giữa thân và tâm”.
589
Iddhividhañāṇaniddeso paññāsamo.
The Fiftieth Exposition of the Knowledge of the Bases of Power is concluded.
Phần giải thích về tuệ thần thông, thứ năm mươi.
590
51. Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddeso
51. Exposition of Knowledge of the Purification of the Ear Element
51. Phần giải thích về tuệ thanh tịnh nhĩ giới
591
103. Kathaṃ vitakkavipphāravasena nānattekattasaddanimittānaṃ pariyogāhaṇe paññā sotadhātuvisuddhiñāṇaṃ?
103. How is the wisdom that manifests as the knowledge of the purification of the ear element, by way of apprehending diverse and unified sound-signs through the diffusion of vitakka?
103. Thế nào là trí tuệ thanh tịnh nhĩ giới, tức là trí tuệ trong việc thấu hiểu các loại tướng âm thanh khác nhau và đồng nhất, nhờ sự lan tỏa của tầm?
Idha bhikkhu chandasamādhi…pe… vīriyasamādhi… cittasamādhi… vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
Here, a bhikkhu develops the base of power endowed with concentration due to desire… due to energy… due to mind… due to investigation and volitional formations of exertion.
Ở đây, một tỳ-khưu tu tập thần túc (iddhipāda) đầy đủ các hành trạng tinh tấn của định do ý muốn… định do tinh tấn… định do tâm… định do quán xét.
So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāveti paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ.
He cultivates and disciplines his mind in these four bases of power, making it pliable and workable.
Vị ấy tu tập và rèn luyện tâm mình trong bốn pháp như ý này, khiến tâm trở nên nhu nhuyễn, dễ sử dụng.
So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā, muduṃ karitvā kammaniyaṃ dūrepi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, santikepi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, oḷārikānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, sukhumānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, saṇhasaṇhānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, puratthimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, pacchimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, uttarāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, dakkhiṇāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, puratthimāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, pacchimāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, uttarāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, dakkhiṇāyapi anudisāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, heṭṭhimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti, uparimāyapi disāya saddānaṃ saddanimittaṃ manasi karoti.
Having developed and thoroughly trained his mind in these four bases of spiritual power, having made it soft and workable, he attends to the sound-sign of sounds even far away, he attends to the sound-sign of sounds even nearby, he attends to the sound-sign of gross sounds, he attends to the sound-sign of subtle sounds, he attends to the sound-sign of very fine sounds, he attends to the sound-sign of sounds even in the eastern direction, he attends to the sound-sign of sounds even in the western direction, he attends to the sound-sign of sounds even in the northern direction, he attends to the sound-sign of sounds even in the southern direction, he attends to the sound-sign of sounds even in the southeastern intermediate direction, he attends to the sound-sign of sounds even in the northwestern intermediate direction, he attends to the sound-sign of sounds even in the northeastern intermediate direction, he attends to the sound-sign of sounds even in the southwestern intermediate direction, he attends to the sound-sign of sounds even in the downward direction, he attends to the sound-sign of sounds even in the upward direction.
Vị ấy, sau khi đã tu tập và rèn luyện tâm mình trong bốn pháp như ý này, khiến tâm trở nên nhu nhuyễn, dễ sử dụng, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở xa, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở gần, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động thô, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động vi tế, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động rất vi tế, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở phương đông, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở phương tây, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở phương bắc, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở phương nam, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở phương đông nam, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở phương tây nam, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở phương đông bắc, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở phương tây bắc, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở phương dưới, chú ý đến tướng âm thanh của các tiếng động ở phương trên.
So tathābhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena sotadhātuvisuddhiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.
With such a developed mind, purified and cleansed, he directs and inclines his mind towards the knowledge of the purification of the ear element.
Với tâm đã được tu tập như vậy, thanh tịnh và trong sáng, vị ấy hướng tâm đến, chuyên chú tâm vào tuệ thanh tịnh nhĩ giới.
So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti – dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca.
With the divine ear element, purified and surpassing that of humans, he hears both kinds of sounds—divine and human—those far and those near.
Với nhĩ giới thanh tịnh, siêu việt nhân loại, vị ấy nghe được cả hai loại tiếng – tiếng trời và tiếng người, dù ở xa hay gần.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is called knowledge by virtue of knowing, and wisdom by virtue of understanding.
Đó là tuệ vì nó được biết, là trí tuệ vì nó được hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘vitakkavipphāravasena nānattekattasaddanimittānaṃ pariyogāhaṇe paññā sotadhātuvisuddhiñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom that penetrates the various and single sound-signs through the expansion of vitakka is the knowledge of the purification of the ear element (sotadhātuvisuddhiñāṇa).”
Do đó, được gọi là: “Trí tuệ thanh tịnh nhĩ giới là tuệ trong việc thấu hiểu các loại tướng âm thanh khác nhau và đồng nhất, nhờ sự lan tỏa của tầm”.
592
Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddeso ekapaññāsamo.
The Fifty-first Section: The Exposition of the Knowledge of the Purification of the Ear Element.
Phần giải thích về tuệ thanh tịnh nhĩ giới, thứ năm mươi mốt.
593
52. Cetopariyañāṇaniddeso
52. The Exposition of the Knowledge of Penetrating Others' Minds (Cetopariyañāṇa)
52. Phần giải thích về tuệ tha tâm thông
594
104. Kathaṃ tiṇṇaṃ cittānaṃ vipphārattā indriyānaṃ pasādavasena nānattekattaviññāṇacariyāpariyogāhaṇe paññā cetopariyañāṇaṃ?
104. How is the wisdom that penetrates the various and single courses of consciousness through the clarity of the faculties, due to the expansion of the three minds, the knowledge of penetrating others' minds (cetopariyañāṇa)?
104. Thế nào là trí tuệ tha tâm thông, tức là tuệ trong việc thấu hiểu các hành vi thức khác nhau và đồng nhất, nhờ sự lan tỏa của ba loại tâm và sự thanh tịnh của các căn?
Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhi…pe… cittasamādhi…pe… vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
Here, a bhikkhu develops the base of spiritual power endowed with concentration due to zeal and volitional formations; he develops the base of spiritual power endowed with concentration due to energy...pe... concentration due to mind...pe... concentration due to investigation and volitional formations.
Ở đây, một tỳ-khưu tu tập thần túc đầy đủ các hành trạng tinh tấn của định do ý muốn, tu tập thần túc đầy đủ các hành trạng tinh tấn của định do tinh tấn… định do tâm… định do quán xét.
So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāveti paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ.
He develops and thoroughly trains his mind in these four bases of spiritual power, making it soft and workable.
Vị ấy tu tập và rèn luyện tâm mình trong bốn pháp như ý này, khiến tâm trở nên nhu nhuyễn, dễ sử dụng.
So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā, muduṃ karitvā kammaniyaṃ evaṃ pajānāti – ‘‘idaṃ rūpaṃ somanassindriyasamuṭṭhitaṃ, idaṃ rūpaṃ domanassindriyasamuṭṭhitaṃ, idaṃ rūpaṃ upekkhindriyasamuṭṭhita’’nti.
Having developed and thoroughly trained his mind in these four bases of spiritual power, having made it soft and workable, he understands thus: “This form arises from the faculty of joy, this form arises from the faculty of displeasure, this form arises from the faculty of equanimity.”
Vị ấy, sau khi đã tu tập và rèn luyện tâm mình trong bốn pháp như ý này, khiến tâm trở nên nhu nhuyễn, dễ sử dụng, biết rõ như sau: “Sắc này khởi lên do hỷ căn, sắc này khởi lên do ưu căn, sắc này khởi lên do xả căn”.
So tathābhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena cetopariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.
With such a developed mind, purified and cleansed, he directs and inclines his mind towards the knowledge of penetrating others' minds.
Với tâm đã được tu tập như vậy, thanh tịnh và trong sáng, vị ấy hướng tâm đến, chuyên chú tâm vào tuệ tha tâm thông.
So parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti – sarāgaṃ vā cittaṃ ‘‘sarāgaṃ citta’’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘‘vītarāgaṃ citta’’nti pajānāti, sadosaṃ vā cittaṃ…pe… vītadosaṃ vā cittaṃ… samohaṃ vā cittaṃ… vītamohaṃ vā cittaṃ… saṃkhittaṃ vā cittaṃ… vikkhittaṃ vā cittaṃ… mahaggataṃ vā cittaṃ… amahaggataṃ vā cittaṃ… sauttaraṃ vā cittaṃ… anuttaraṃ vā cittaṃ… samāhitaṃ vā cittaṃ… asamāhitaṃ vā cittaṃ… vimuttaṃ vā cittaṃ… avimuttaṃ vā cittaṃ ‘‘avimuttaṃ cittanti pajānāti.
He comprehends with his own mind the minds of other beings, other individuals: he understands a mind with lust as “a mind with lust”; he understands a mind without lust as “a mind without lust”; he understands a mind with hatred...pe... a mind without hatred... a mind with delusion... a mind without delusion... a contracted mind... a distracted mind... a developed mind... an undeveloped mind... a surpassable mind... an unsurpassable mind... a concentrated mind... an unconcentrated mind... a liberated mind... an unliberated mind as “an unliberated mind.”
Vị ấy dùng tâm của mình để biết rõ tâm của các chúng sinh khác, của các cá nhân khác: biết tâm có tham là “tâm có tham”, biết tâm không tham là “tâm không tham”, biết tâm có sân… tâm không sân… tâm có si… tâm không si… tâm co rút… tâm tán loạn… tâm quảng đại… tâm không quảng đại… tâm hữu thượng… tâm vô thượng… tâm định tĩnh… tâm không định tĩnh… tâm giải thoát… tâm chưa giải thoát là “tâm chưa giải thoát”.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is called knowledge by virtue of knowing, and wisdom by virtue of understanding.
Đó là tuệ vì nó được biết, là trí tuệ vì nó được hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘tiṇṇaṃ cittānaṃ vipphārattā indriyānaṃ pasādavasena nānattekattaviññāṇacariyāpariyogāhaṇe paññā cetopariyañāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom that penetrates the various and single courses of consciousness through the clarity of the faculties, due to the expansion of the three minds, is the knowledge of penetrating others' minds (cetopariyañāṇa).”
Do đó, được gọi là: “Trí tuệ tha tâm thông là tuệ trong việc thấu hiểu các hành vi thức khác nhau và đồng nhất, nhờ sự lan tỏa của ba loại tâm và sự thanh tịnh của các căn”.
595
Cetopariyañāṇaniddeso dvepaññāsamo.
The Fifty-second Section: The Exposition of the Knowledge of Penetrating Others' Minds.
Phần giải thích về tuệ tha tâm thông, thứ năm mươi hai.
596
53. Pubbenivāsānussatiñāṇaniddeso
53. The Exposition of the Knowledge of Recollection of Past Lives (Pubbenivāsānussatiñāṇa)
53. Phần giải thích về tuệ túc mạng thông
597
105. Kathaṃ paccayapavattānaṃ dhammānaṃ nānattekattakammavipphāravasena pariyogāhaṇe paññā pubbenivāsānussatiñāṇaṃ?
105. How is the wisdom that penetrates the various and single expansions of kamma of conditioned phenomena, the knowledge of recollection of past lives (pubbenivāsānussatiñāṇa)?
105. Thế nào là trí tuệ túc mạng thông, tức là tuệ trong việc thấu hiểu các pháp duyên sinh, nhờ sự lan tỏa của các nghiệp khác nhau và đồng nhất?
Idha bhikkhu chandasamādhi…pe… muduṃ karitvā kammaniyaṃ evaṃ pajānāti – ‘‘imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjati, yadidaṃ – avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti; evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti’’.
Here, a bhikkhu, having made his mind soft and workable through the base of power endowed with concentration due to desire…pe… thus understands: “When this exists, that comes to be; with the arising of this, that arises. That is to say: conditioned by ignorance are volitional formations; conditioned by volitional formations is consciousness; conditioned by consciousness is name-and-form; conditioned by name-and-form are the six sense bases; conditioned by the six sense bases is contact; conditioned by contact is feeling; conditioned by feeling is craving; conditioned by craving is clinging; conditioned by clinging is becoming; conditioned by becoming is birth; conditioned by birth, old age and death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise. Thus, there is the origin of this whole mass of suffering.”
Ở đây, một tỳ khưu phát triển thần túc (iddhipāda) với định (samādhi) do ý muốn (chanda)…pe… làm cho tâm trở nên mềm mại và dễ sử dụng, rồi vị ấy quán triệt như sau: “Khi cái này có, cái kia có; do cái này sinh, cái kia sinh. Đó là: do vô minh (avijjā) mà các hành (saṅkhārā) sinh; do các hành mà thức (viññāṇa) sinh; do thức mà danh sắc (nāmarūpa) sinh; do danh sắc mà sáu xứ (saḷāyatana) sinh; do sáu xứ mà xúc (phassa) sinh; do xúc mà thọ (vedanā) sinh; do thọ mà ái (taṇhā) sinh; do ái mà thủ (upādāna) sinh; do thủ mà hữu (bhava) sinh; do hữu mà sinh (jāti) sinh; do sinh mà già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não (jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā) sinh. Như vậy, toàn bộ khối khổ (dukkhakkhandha) này sinh khởi”.
598
So tathābhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.
With such a mind, purified and cleansed, he directs and inclines his mind to the knowledge of recollecting past lives (pubbenivāsānussatiñāṇa).
Vị ấy, với tâm đã được tu tập như vậy, thanh tịnh và trong sáng, hướng tâm và dẫn tâm đến Túc Mạng Minh (pubbenivāsānussatiñāṇa).
So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo, jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi, anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evama āyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’’ti.
He recollects his manifold past lives, that is to say, one birth, two births, three births, four births, five births, ten births, twenty births, thirty births, forty births, fifty births, one hundred births, one thousand births, one hundred thousand births, many eons of cosmic contraction, many eons of cosmic expansion, many eons of cosmic contraction and expansion: “There I was with such a name, of such a clan, of such a complexion, feeding on such food, experiencing such pleasure and pain, with such a lifespan. Having passed away from there, I reappeared yonder. There too I was with such a name, of such a clan, of such a complexion, feeding on such food, experiencing such pleasure and pain, with such a lifespan. Having passed away from there, I reappeared here.”
Vị ấy nhớ lại nhiều loại túc mạng, như một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, mười đời, hai mươi đời, ba mươi đời, bốn mươi đời, năm mươi đời, một trăm đời, một ngàn đời, một trăm ngàn đời, nhiều kiếp hoại (saṃvaṭṭakappa), nhiều kiếp thành (vivaṭṭakappa), nhiều kiếp thành hoại (saṃvaṭṭavivaṭṭakappa): “Ở đời đó, ta tên như vầy, dòng họ như vầy, màu da như vầy, ăn uống như vầy, thọ hưởng khổ lạc như vầy, tuổi thọ như vầy, sau khi chết ở đời đó, ta tái sinh ở đời kia; ở đời kia, ta tên như vầy, dòng họ như vầy, màu da như vầy, ăn uống như vầy, thọ hưởng khổ lạc như vầy, tuổi thọ như vầy, sau khi chết ở đời đó, ta tái sinh ở đây”.
Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
Thus, he recollects his manifold past lives, together with their aspects and details.
Như vậy, vị ấy nhớ lại nhiều loại túc mạng với đầy đủ chi tiết và mục đích.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, and wisdom by way of discerning.
Đó là tuệ (ñāṇa) theo nghĩa biết, là trí tuệ (paññā) theo nghĩa quán triệt.
Tena vuccati – ‘‘paccayapavattānaṃ dhammānaṃ nānattekattakammavipphāravasena pariyogāhaṇe paññā pubbenivāsānussatiñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “The wisdom that thoroughly comprehends the conditioned phenomena by way of the diverse and unified actions and manifestations is the knowledge of recollecting past lives.”
Do đó, được gọi là: “Trí tuệ quán triệt các pháp sinh khởi do duyên, theo cách phân biệt các nghiệp đa dạng và đồng nhất, là Túc Mạng Minh (pubbenivāsānussatiñāṇa)”.
599
Pubbenivāsānussatiñāṇaniddeso tepaññāsamo.
The Fifty-Third Exposition of the Knowledge of Recollecting Past Lives.
Phần giải thích Túc Mạng Minh, thứ năm mươi ba.
600
54. Dibbacakkhuñāṇaniddeso
54. Exposition of the Divine Eye Knowledge
54. Phần giải thích Thiên Nhãn Minh
601
106. Kathaṃ obhāsavasena nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ?
106. How is wisdom, by way of seeing diverse and unified visual forms through illumination, the divine eye knowledge (dibbacakkhuñāṇa)?
106. Thế nào là trí tuệ (paññā) thấy các tướng sắc (rūpanimitta) đa dạng và đồng nhất nhờ ánh sáng, được gọi là Thiên Nhãn Minh (dibbacakkhuñāṇa)?
Idha bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti, vīriyasamādhi…pe… cittasamādhi…pe… vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti.
Here, a bhikkhu develops the base of power endowed with concentration due to desire and volitional formations; the base of power endowed with concentration due to energy…pe… the base of power endowed with concentration due to mind…pe… the base of power endowed with concentration due to investigation and volitional formations.
Ở đây, một tỳ khưu tu tập thần túc (iddhipāda) với định (samādhi) do ý muốn (chanda) và tinh tấn (padhānasaṅkhāra); tu tập thần túc với định do tinh tấn (vīriyasamādhi)…pe… định do tâm (cittasamādhi)…pe… định do quán sát (vīmaṃsāsamādhi) và tinh tấn (padhānasaṅkhāra).
So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāveti paridameti, muduṃ karoti kammaniyaṃ.
He cultivates and trains his mind in these four bases of power, making it soft and workable.
Vị ấy tu tập và chế ngự tâm trong bốn thần túc này, làm cho tâm trở nên mềm mại và dễ sử dụng.
So imesu catūsu iddhipādesu cittaṃ paribhāvetvā paridametvā, muduṃ karitvā kammaniyaṃ ālokasaññaṃ manasi karoti, divāsaññaṃ adhiṭṭhāti – ‘‘yathā divā tathā rattiṃ, yathā rattiṃ tathā divā’’.
Having cultivated and trained his mind in these four bases of power, having made it soft and workable, he attends to the perception of light, he establishes the perception of day: “As by day, so by night; as by night, so by day.”
Vị ấy, sau khi đã tu tập và chế ngự tâm trong bốn thần túc này, làm cho tâm trở nên mềm mại và dễ sử dụng, liền chú tâm vào tưởng ánh sáng (ālokasaññā), an trú vào tưởng ban ngày (divāsaññā) – “như ban ngày thì như ban đêm, như ban đêm thì như ban ngày”.
Iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveti.
Thus, with an open and unclouded mind, he develops a luminous mind.
Như vậy, với tâm cởi mở, không bị che chướng, vị ấy tu tập tâm có ánh sáng.
So tathābhāvitena cittena parisuddhena pariyodātena sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti.
With such a mind, purified and cleansed, he directs and inclines his mind to the knowledge of the passing away and reappearance of beings.
Vị ấy, với tâm đã được tu tập như vậy, thanh tịnh và trong sáng, hướng tâm và dẫn tâm đến trí tuệ về sự sinh và diệt của các chúng sinh (sattānaṃ cutūpapātañāṇa).
So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena, satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti – ‘‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā, vacīduccaritena samannāgatā, manoduccaritena samannāgatā, ariyānaṃ upavādakā, micchādiṭṭhikā, micchādiṭṭhikammasamādānā; te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā.
With the divine eye, purified and surpassing that of humans, he sees beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate, and he understands beings as they fare according to their kamma: “Indeed, these good beings, who were endowed with misconduct in body, speech, and mind, revilers of noble ones, holding wrong views, and undertaking actions based on wrong views, with the breakdown of the body, after death, have reappeared in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, in hell.
Vị ấy, với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt loài người, thấy các chúng sinh đang chết và đang sinh, kẻ hạ tiện, người cao sang, kẻ đẹp đẽ, người xấu xí, kẻ may mắn, người bất hạnh, và vị ấy hiểu rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ: “Thật vậy, những chúng sinh này đã hành ác nghiệp thân, hành ác nghiệp khẩu, hành ác nghiệp ý, phỉ báng các bậc Thánh, có tà kiến, và đã tạo các nghiệp tà kiến; sau khi thân hoại mạng chung, họ tái sinh vào cõi đọa xứ, ác thú, khổ cảnh, địa ngục.
Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā, vacīsucaritena samannāgatā, manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā, sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā; te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’’ti.
But these other good beings, who were endowed with good conduct in body, speech, and mind, not revilers of noble ones, holding right views, and undertaking actions based on right views, with the breakdown of the body, after death, have reappeared in a good destination, in the heavenly world.”
Còn những chúng sinh này đã hành thiện nghiệp thân, hành thiện nghiệp khẩu, hành thiện nghiệp ý, không phỉ báng các bậc Thánh, có chánh kiến, và đã tạo các nghiệp chánh kiến; sau khi thân hoại mạng chung, họ tái sinh vào cõi thiện thú, thiên giới”.
Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti.
Thus, with the purified divine eye, surpassing that of humans, he sees beings departing and being reborn, the inferior and the superior, the beautiful and the ugly, those gone to good destinations and those gone to bad destinations, and he discerns beings who have arrived according to their kamma.
Như vậy, với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt loài người, vị ấy thấy các chúng sinh đang chết và đang sinh, kẻ hạ tiện, người cao sang, kẻ đẹp đẽ, người xấu xí, kẻ may mắn, người bất hạnh, và vị ấy hiểu rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by reason of knowing, and wisdom by reason of discerning.
Đó là tuệ (ñāṇa) theo nghĩa biết, là trí tuệ (paññā) theo nghĩa quán triệt.
Tena vuccati – ‘‘obhāsavasena nānattekattarūpanimittānaṃ dassanaṭṭhe paññā dibbacakkhuñāṇaṃ’’.
Therefore, it is said: “Wisdom in the sense of seeing various and unified forms and signs by means of light is the divine eye knowledge.”
Do đó, được gọi là: “Trí tuệ thấy các tướng sắc đa dạng và đồng nhất nhờ ánh sáng, là Thiên Nhãn Minh (dibbacakkhuñāṇa)”.
602
Dibbacakkhuñāṇaniddeso catupaññāsamo.
The fifty-fourth section is the Exposition of Divine Eye Knowledge.
Phần giải thích Thiên Nhãn Minh, thứ năm mươi bốn.
603
55. Āsavakkhayañāṇaniddeso
55. Exposition of Knowledge of the Destruction of the Āsavas
55. Phần giải thích Lậu Tận Minh
604
107. Kathaṃ catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇannaṃ indriyānaṃ vasibhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ?
How is the wisdom, which is the mastery of the three faculties in sixty-four ways, the knowledge of the destruction of the āsavas?
107. Thế nào là trí tuệ (paññā) về sự diệt trừ các lậu hoặc (āsavakkhayañāṇa), do sự thành thạo (vasibhāvatā) trong ba căn (indriya) theo sáu mươi bốn phương diện?
Katamesaṃ tiṇṇannaṃ indriyānaṃ?
Which are these three faculties?
Ba căn đó là gì?
Anaññātaññassāmītindriyassa aññindriyassa aññātāvindriyassa.
The faculty of 'I shall know the unknown' (anaññātaññassāmītindriya), the faculty of knowing (aññindriya), and the faculty of having known (aññātāvindriya).
Đó là căn ‘Tôi sẽ biết những gì chưa biết’ (anaññātaññassāmītindriya), căn ‘đã biết’ (aññindriya), và căn ‘người đã biết’ (aññātāvindriya).
605
Anaññātaññassāmītindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati, aññindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati, aññātāvindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati?
Into how many instances does the anaññātaññassāmītindriya enter? Into how many instances does the aññindriya enter? Into how many instances does the aññātāvindriya enter?
Căn Anaññātaññassāmītindriya đi đến bao nhiêu trạng thái? Căn Aññindriya đi đến bao nhiêu trạng thái? Căn Aññātāvindriya đi đến bao nhiêu trạng thái?
Anaññātaññassāmītindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati – sotāpattimaggaṃ.
The anaññātaññassāmītindriya enters one instance: the path of Stream-entry (Sotāpattimagga).
Căn Anaññātaññassāmītindriya đi đến một trạng thái: Đạo Tu-đà-hoàn (sotāpattimagga).
Aññindriyaṃ cha ṭhānāni gacchati – sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmimaggaṃ, sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmimaggaṃ, anāgāmiphalaṃ, arahattamaggaṃ.
The aññindriya enters six instances: the fruition of Stream-entry (Sotāpattiphala), the path of Once-returning (Sakadāgāmimagga), the fruition of Once-returning (Sakadāgāmiphala), the path of Non-returning (Anāgāmimagga), the fruition of Non-returning (Anāgāmiphala), and the path of Arahantship (Arahattamagga).
Căn Aññindriya đi đến sáu trạng thái: Quả Tu-đà-hoàn (sotāpattiphala), Đạo Tư-đà-hàm (sakadāgāmimagga), Quả Tư-đà-hàm (sakadāgāmiphala), Đạo A-na-hàm (anāgāmimagga), Quả A-na-hàm (anāgāmiphala), Đạo A-la-hán (arahattamagga).
Aññātāvindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati – arahattaphalaṃ.
The aññātāvindriya enters one instance: the fruition of Arahantship (Arahattaphala).
Căn Aññātāvindriya đi đến một trạng thái: Quả A-la-hán (arahattaphala).
606
Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, vīriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti.
At the moment of the Sotāpattimagga, for the anaññātaññassāmītindriya, the faculty of faith (saddhindriya) is accompanied by resolution, the faculty of energy (vīriyindriya) is accompanied by exertion, the faculty of mindfulness (satindriya) is accompanied by establishment, the faculty of concentration (samādhindriya) is accompanied by non-distraction, the faculty of wisdom (paññindriya) is accompanied by insight, the faculty of mind (manindriya) is accompanied by knowing, the faculty of joy (somanassindriya) is accompanied by suffusion, and the faculty of life (jīvitindriya) is accompanied by mastery over the continuous arising of states.
Vào khoảnh khắc của Đạo Tu-đà-hoàn, đối với căn Anaññātaññassāmītindriya, tín căn (saddhindriya) là tùy tùng của sự quyết định (adhimokkhaparivāra), tấn căn (vīriyindriya) là tùy tùng của sự nâng đỡ (paggahaparivāra), niệm căn (satindriya) là tùy tùng của sự hiện hữu (upaṭṭhānaparivāra), định căn (samādhindriya) là tùy tùng của sự không tán loạn (avikkhepaparivāra), tuệ căn (paññindriya) là tùy tùng của sự thấy (dassanaparivāra), ý căn (manindriya) là tùy tùng của sự hiểu biết (vijānanaparivāra), hỷ căn (somanassindriya) là tùy tùng của sự tràn đầy (abhisandanaparivāra), và mạng căn (jīvitindriya) là tùy tùng của sự chủ trì dòng chảy liên tục (pavattasantatādhipateyyaparivāra).
Sotāpattimaggakkhaṇe jātā dhammā ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva kusalā honti, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.
At the moment of the Sotāpattimagga, the dhammas that have arisen, apart from mind-originated rūpa, are all wholesome, all taint-free, all leading to liberation, all leading to the destruction of defilements, all supramundane, and all have Nibbāna as their object.
Vào khoảnh khắc của Đạo Tu-đà-hoàn, các pháp sinh khởi, ngoại trừ sắc do tâm sinh (cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ), tất cả đều là thiện (kusalā), tất cả đều vô lậu (anāsavā), tất cả đều dẫn đến giải thoát (niyyānikā), tất cả đều dẫn đến sự diệt trừ (apacayagāmino), tất cả đều siêu thế (lokuttarā), và tất cả đều có Niết Bàn làm đối tượng (nibbānārammaṇā).
Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti.
At the moment of the Sotāpattimagga, these eight faculties are co-arisen companions, mutually accompanying, support-companions, associated companions, accompanied, co-arisen, conjoined, and associated with the anaññātaññassāmītindriya.
Vào khoảnh khắc của Đạo Tu-đà-hoàn, tám căn này đối với căn Anaññātaññassāmītindriya là tùy tùng đồng sinh (sahajātaparivārā), là tùy tùng hỗ tương (aññamaññaparivārā), là tùy tùng nương tựa (nissayaparivārā), là tùy tùng tương ưng (sampayuttaparivārā); chúng là đồng hành (sahagatā), đồng sinh (sahajātā), hòa trộn (saṃsaṭṭhā), và tương ưng (sampayuttā).
Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.
These very things are its modes and its companions.
Chính chúng là các phương diện và là các tùy tùng của căn đó.
607
Sotāpattiphalakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, vīriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti.
At the moment of the Sotāpattiphala, for the aññindriya, the faculty of faith (saddhindriya) is accompanied by resolution, the faculty of energy (vīriyindriya) is accompanied by exertion, the faculty of mindfulness (satindriya) is accompanied by establishment, the faculty of concentration (samādhindriya) is accompanied by non-distraction, the faculty of wisdom (paññindriya) is accompanied by insight, the faculty of mind (manindriya) is accompanied by knowing, the faculty of joy (somanassindriya) is accompanied by suffusion, and the faculty of life (jīvitindriya) is accompanied by mastery over the continuous arising of states.
Trong khoảnh khắc quả Tu-đà-hoàn, đối với Aññindriya, Tín căn là sự tùy tùng của sự quyết định; Tinh tấn căn là sự tùy tùng của sự nâng đỡ; Niệm căn là sự tùy tùng của sự hiện diện; Định căn là sự tùy tùng của sự không xao động; Tuệ căn là sự tùy tùng của sự thấy; Ý căn là sự tùy tùng của sự hiểu biết; Hỷ căn là sự tùy tùng của sự làm cho tâm và các tâm sở tươi tắn; Mạng căn là sự tùy tùng của sự thống trị dòng liên tục không gián đoạn.
Sotāpattiphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva abyākatā honti, ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.
At the moment of the Sotāpattiphala, the dhammas that have arisen are all indeterminate, and apart from mind-originated rūpa, they are all taint-free, all supramundane, and all have Nibbāna as their object.
Trong khoảnh khắc quả Tu-đà-hoàn, tất cả các pháp đã sanh đều là vô ký, ngoại trừ sắc do tâm sanh, tất cả đều là vô lậu, tất cả đều là siêu thế, tất cả đều có Nibbāna làm đối tượng.
Sotāpattiphalakkhaṇe aññindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti.
At the moment of the Sotāpattiphala, these eight faculties are co-arisen companions, mutually accompanying, support-companions, associated companions, accompanied, co-arisen, conjoined, and associated with the aññindriya.
Trong khoảnh khắc quả Tu-đà-hoàn, đối với Aññindriya, tám căn này là những tùy tùng đồng sanh, là những tùy tùng hỗ tương, là những tùy tùng y chỉ, là những tùy tùng tương ưng, là đồng hành, là đồng sanh, là hòa hợp, là tương ưng.
Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.
These very things are its modes and its companions.
Chính chúng là những phương diện và cũng là những tùy tùng của căn ấy.
608
Sakadāgāmimaggakkhaṇe …pe… sakadāgāmiphalakkhaṇe…pe… anāgāmimaggakkhaṇe…pe… anāgāmiphalakkhaṇe…pe… arahattamaggakkhaṇe aññindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti…pe… jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti.
At the moment of the Sakadāgāmimagga…pe… at the moment of the Sakadāgāmiphala…pe… at the moment of the Anāgāmimagga…pe… at the moment of the Anāgāmiphala…pe… at the moment of the Arahattamagga, for the aññindriya, the faculty of faith (saddhindriya) is accompanied by resolution…pe… the faculty of life (jīvitindriya) is accompanied by mastery over the continuous arising of states.
Trong khoảnh khắc đạo Nhất-lai…pe… trong khoảnh khắc quả Nhất-lai…pe… trong khoảnh khắc đạo Bất-hoàn…pe… trong khoảnh khắc quả Bất-hoàn…pe… trong khoảnh khắc đạo A-la-hán, đối với Aññindriya, Tín căn là sự tùy tùng của sự quyết định…pe… Mạng căn là sự tùy tùng của sự thống trị dòng liên tục không gián đoạn.
Arahattamaggakkhaṇe jātā dhammā ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva kusalā honti, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.
The phenomena arisen at the moment of Arahantship Path, except for mind-originated matter, are all wholesome, all without taints, all leading to liberation, all leading to the cessation of accumulation, all supramundane, all having Nibbāna as their object.
Trong khoảnh khắc đạo A-la-hán, ngoại trừ sắc do tâm sanh, tất cả các pháp đã sanh đều là thiện, tất cả đều là vô lậu, tất cả đều đưa đến sự giải thoát, tất cả đều đưa đến sự giảm thiểu, tất cả đều là siêu thế, tất cả đều có Nibbāna làm đối tượng.
Arahattamaggakkhaṇe aññindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti.
At the moment of Arahantship Path, these eight faculties are co-arisen attendants of the faculty of knowing, mutually attendant, dependent attendants, associated attendants, co-existent, co-arisen, intermingled, and associated.
Trong khoảnh khắc đạo A-la-hán, đối với Aññindriya, tám căn này là những tùy tùng đồng sanh, là những tùy tùng hỗ tương, là những tùy tùng y chỉ, là những tùy tùng tương ưng, là đồng hành, là đồng sanh, là hòa hợp, là tương ưng.
Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.
And these indeed are its modes and its attendants.
Chính chúng là những phương diện và cũng là những tùy tùng của căn ấy.
609
Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, vīriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti.
At the moment of Arahantship Fruition, the faculty of faith is an attendant for determination for the faculty of one who knows, the faculty of energy is an attendant for exertion, the faculty of mindfulness is an attendant for presence of mind, the faculty of concentration is an attendant for non-distraction, the faculty of wisdom is an attendant for insight, the faculty of mind is an attendant for understanding, the faculty of joy is an attendant for outflowing, the faculty of life is an attendant for the sovereignty of the continuous occurrence.
Trong khoảnh khắc quả A-la-hán, đối với Aññātāvindriya, Tín căn là sự tùy tùng của sự quyết định; Tinh tấn căn là sự tùy tùng của sự nâng đỡ; Niệm căn là sự tùy tùng của sự hiện diện; Định căn là sự tùy tùng của sự không xao động; Tuệ căn là sự tùy tùng của sự thấy; Ý căn là sự tùy tùng của sự hiểu biết; Hỷ căn là sự tùy tùng của sự làm cho tâm và các tâm sở tươi tắn; Mạng căn là sự tùy tùng của sự thống trị dòng liên tục không gián đoạn.
Arahattaphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva abyākatā honti, ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.
The phenomena arisen at the moment of Arahantship Fruition are all undeclared; except for mind-originated matter, they are all without taints, all supramundane, all having Nibbāna as their object.
Trong khoảnh khắc quả A-la-hán, tất cả các pháp đã sanh đều là vô ký, ngoại trừ sắc do tâm sanh, tất cả đều là vô lậu, tất cả đều là siêu thế, tất cả đều có Nibbāna làm đối tượng.
Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti.
At the moment of Arahantship Fruition, these eight faculties are co-arisen attendants of the faculty of one who knows, mutually attendant, dependent attendants, associated attendants, co-existent, co-arisen, intermingled, and associated.
Trong khoảnh khắc quả A-la-hán, đối với Aññātāvindriya, tám căn này là những tùy tùng đồng sanh, là những tùy tùng hỗ tương, là những tùy tùng y chỉ, là những tùy tùng tương ưng, là đồng hành, là đồng sanh, là hòa hợp, là tương ưng.
Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.
And these indeed are its modes and its attendants.
Chính chúng là những phương diện và cũng là những tùy tùng của căn ấy.
Iti imāni aṭṭhaṭṭhakāni catusaṭṭhi honti.
Thus, these eight sets of eight amount to sixty-four.
Như vậy, tám nhóm tám này là sáu mươi bốn.
610
Āsavāti katame te āsavā?
Taints—what are these taints?
Các Lậu hoặc là gì?
Kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.
The taint of sensual desire, the taint of becoming, the taint of wrong view, the taint of ignorance.
Kāmāsava (lậu hoặc dục), Bhavāsava (lậu hoặc hữu), Diṭṭhāsava (lậu hoặc tà kiến), Avijjāsava (lậu hoặc vô minh).
Katthete āsavā khīyanti?
Where do these taints cease?
Các lậu hoặc này được đoạn tận ở đâu?
Sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khīyati, apāyagamanīyo kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati.
By the Sotāpatti Path, the taint of wrong view ceases completely; the taint of sensual desire leading to the lower realms ceases; the taint of becoming leading to the lower realms ceases; the taint of ignorance leading to the lower realms ceases.
Với đạo Tu-đà-hoàn, Diṭṭhāsava được đoạn tận hoàn toàn; Kāmāsava đưa đến ác đạo được đoạn tận; Bhavāsava đưa đến ác đạo được đoạn tận; Avijjāsava đưa đến ác đạo được đoạn tận.
Etthete āsavā khīyanti.
Here these taints cease.
Các lậu hoặc này được đoạn tận ở đó.
Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.
By the Sakadāgāmi Path, the gross taint of sensual desire ceases; the corresponding taint of becoming ceases; the corresponding taint of ignorance ceases.
Với đạo Nhất-lai, Kāmāsava thô thiển được đoạn tận; Bhavāsava tương ứng được đoạn tận; Avijjāsava tương ứng được đoạn tận.
Etthete āsavā khīyanti.
Here these taints cease.
Các lậu hoặc này được đoạn tận ở đó.
Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.
By the Anāgāmi Path, the taint of sensual desire ceases completely; the corresponding taint of becoming ceases; the corresponding taint of ignorance ceases.
Với đạo Bất-hoàn, Kāmāsava được đoạn tận hoàn toàn; Bhavāsava tương ứng được đoạn tận; Avijjāsava tương ứng được đoạn tận.
Etthete āsavā khīyanti.
Here these taints cease.
Các lậu hoặc này được đoạn tận ở đó.
Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati.
By the Arahantship Path, the taint of becoming ceases completely; the taint of ignorance ceases completely.
Với đạo A-la-hán, Bhavāsava được đoạn tận hoàn toàn; Avijjāsava được đoạn tận hoàn toàn.
Etthete āsavā khīyanti.
Here these taints cease.
Các lậu hoặc này được đoạn tận ở đó.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Cái đó là ñāṇa (trí) theo nghĩa là biết, là paññā (tuệ) theo nghĩa là hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇannaṃ indriyānaṃ vasibhāvatā paññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: “The wisdom that is mastery over the three faculties in sixty-four modes is the knowledge of the destruction of the taints.”
Vì vậy được nói rằng: “Paññā là sự làm chủ ba căn theo sáu mươi bốn phương diện, đó là ñāṇa về sự đoạn tận các lậu hoặc.”
611
Āsavakkhayañāṇaniddeso pañcapaññāsamo.
The Fifty-fifth Exposition of the Knowledge of the Destruction of Taints.
Phần giải thích về Trí về sự đoạn tận các lậu hoặc, thứ năm mươi lăm.
612
56-63. Saccañāṇacatukkadvayaniddeso
56-63. Exposition of the Two Quads of Truth-Knowledge
56-63. Phần giải thích về hai nhóm bốn trí về các chân lý
613
108. Kathaṃ pariññaṭṭhe paññā dukkhe ñāṇaṃ, pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ, sacchikiriyaṭṭhe paññā nirodhe ñāṇaṃ, bhāvanaṭṭhe paññā magge ñāṇaṃ?
108. How is wisdom in the sense of full understanding knowledge of suffering; wisdom in the sense of abandonment knowledge of the origin; wisdom in the sense of realization knowledge of the cessation; wisdom in the sense of development knowledge of the path?
108. Thế nào là paññā là trí về Khổ theo nghĩa là sự hiểu biết toàn diện, paññā là trí về Tập theo nghĩa là sự đoạn trừ, paññā là trí về Diệt theo nghĩa là sự chứng ngộ, paññā là trí về Đạo theo nghĩa là sự tu tập?
Dukkhassa pīḷanaṭṭho saṅkhataṭṭho santāpaṭṭho vipariṇāmaṭṭho pariññātaṭṭho; samudayassa āyūhanaṭṭho nidānaṭṭho saññogaṭṭho palibodhaṭṭho pahānaṭṭho; nirodhassa nissaraṇaṭṭho vivekaṭṭho asaṅkhataṭṭho amataṭṭho sacchikiriyaṭṭho; maggassa niyyānaṭṭho hetuṭṭho dassanaṭṭho ādhipateyyaṭṭho bhāvanaṭṭho.
The oppressive nature, the conditioned nature, the tormenting nature, the changing nature of suffering is to be fully understood; the accumulating nature, the originating nature, the binding nature, the hindering nature of the origin is to be abandoned; the escaping nature, the secluded nature, the unconditioned nature, the deathless nature of cessation is to be realized; the leading-out nature, the causal nature, the seeing nature, the dominating nature of the path is to be developed.
Khổ có nghĩa là sự áp bức, nghĩa là sự được tạo tác, nghĩa là sự thiêu đốt, nghĩa là sự biến hoại, nghĩa là sự được hiểu biết toàn diện; Tập có nghĩa là sự tích lũy, nghĩa là nguyên nhân, nghĩa là sự kết hợp, nghĩa là sự trói buộc, nghĩa là sự được đoạn trừ; Diệt có nghĩa là sự thoát ly, nghĩa là sự vắng lặng, nghĩa là sự vô tạo tác, nghĩa là sự bất tử, nghĩa là sự được chứng ngộ; Đạo có nghĩa là sự dẫn dắt ra khỏi, nghĩa là nhân, nghĩa là sự thấy, nghĩa là sự thống trị, nghĩa là sự được tu tập.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, wisdom by way of discerning.
Cái đó là ñāṇa theo nghĩa là biết, là paññā theo nghĩa là hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘pariññaṭṭhe paññā dukkhe ñāṇaṃ, pahānaṭṭhe paññā samudaye ñāṇaṃ, sacchikiriyaṭṭhe paññā nirodhe ñāṇaṃ, bhāvanaṭṭhe paññā magge ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: “Wisdom in the sense of full understanding is knowledge of suffering; wisdom in the sense of abandonment is knowledge of the origin; wisdom in the sense of realization is knowledge of the cessation; wisdom in the sense of development is knowledge of the path.”
Vì vậy được nói rằng: “Paññā là trí về Khổ theo nghĩa là sự hiểu biết toàn diện, paññā là trí về Tập theo nghĩa là sự đoạn trừ, paññā là trí về Diệt theo nghĩa là sự chứng ngộ, paññā là trí về Đạo theo nghĩa là sự tu tập.”
614
109. Kathaṃ dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ?
109. How is knowledge of suffering, knowledge of the origin of suffering, knowledge of the cessation of suffering, knowledge of the path leading to the cessation of suffering?
109. Thế nào là trí về Khổ, trí về Khổ tập, trí về Khổ diệt, trí về con đường đưa đến Khổ diệt?
Maggasamaṅgissa ñāṇaṃ dukkhe petaṃ ñāṇaṃ, dukkhasamudaye petaṃ ñāṇaṃ, dukkhanirodhe petaṃ ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya petaṃ ñāṇaṃ.
The knowledge of one endowed with the path is knowledge in suffering, knowledge in the origin of suffering, knowledge in the cessation of suffering, and knowledge in the path leading to the cessation of suffering.
Trí của người đang thành tựu đạo là trí về Khổ, là trí về Khổ tập, là trí về Khổ diệt, là trí về con đường đưa đến Khổ diệt.
615
Tattha katamaṃ dukkhe ñāṇaṃ?
Among these, what is knowledge in suffering?
Trong số đó, trí về Khổ là gì?
Dukkhaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūri medhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati dukkhe ñāṇaṃ.
The wisdom (paññā), distinct knowing (pajānanā), investigation (vicayo), thorough investigation (pavicayo), investigation of phenomena (dhammavicayo), discernment (sallakkhaṇā), firm discernment (upalakkhaṇā), immediate discernment (paccupalakkhaṇā), wisdom (paṇḍiccaṃ), skill (kosallaṃ), ingenuity (nepuññaṃ), analysis (vebhabyā), thought (cintā), examination (upaparikkhā), insight (bhūri), intelligence (medhā), guidance (pariṇāyikā), vipassanā, clear comprehension (sampajaññaṃ), goad (patodo), wisdom (paññā), faculty of wisdom (paññindriyaṃ), power of wisdom (paññābalaṃ), sword of wisdom (paññāsatthaṃ), palace of wisdom (paññāpāsādo), light of wisdom (paññāāloko), radiance of wisdom (paññāobhāso), splendor of wisdom (paññāpajjoto), jewel of wisdom (paññāratanaṃ), non-delusion (amoho), investigation of phenomena (dhammavicayo), right view (sammādiṭṭhi) – that arises with suffering as its object, this is called knowledge in suffering.
Paññā sanh khởi khi duyên Khổ, sự hiểu biết, sự phân tích, sự phân tích kỹ lưỡng, sự phân tích pháp, sự nhận biết rõ ràng, sự nhận biết sâu sắc, sự nhận biết đối lại, sự thông thái, sự khéo léo, sự tinh tế, sự hiển lộ, sự suy tư, sự khảo sát, sự rộng lớn, sự trí tuệ, sự dẫn dắt, tuệ quán, sự tỉnh giác, sự thúc đẩy, paññā, paññindriya, paññābala, paññāsattha, paññāpāsāda, paññāāloka, paññāobhāsa, paññāpajjota, paññāratana, vô si mê, sự phân tích pháp, chánh kiến – đây được gọi là trí về Khổ.
Dukkhasamudayaṃ ārabbha…pe… dukkhanirodhaṃ ārabbha…pe… dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ ārabbha yā uppajjati paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi – idaṃ vuccati dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ.
The wisdom that arises with the origin of suffering as its object…pe… with the cessation of suffering as its object…pe… with the path leading to the cessation of suffering as its object, which is distinct knowing…pe… non-delusion, investigation of phenomena, right view – this is called knowledge in the path leading to the cessation of suffering.
Paññā sanh khởi khi duyên Khổ tập…pe… khi duyên Khổ diệt…pe… khi duyên con đường đưa đến Khổ diệt, sự hiểu biết…pe… vô si mê, sự phân tích pháp, chánh kiến – đây được gọi là trí về con đường đưa đến Khổ diệt.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That is knowledge by way of knowing, and wisdom by way of distinctly knowing.
Cái đó là ñāṇa theo nghĩa là biết, là paññā theo nghĩa là hiểu rõ.
Tena vuccati – ‘‘dukkhe ñāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘‘Knowledge in suffering, knowledge in the origin of suffering, knowledge in the cessation of suffering, knowledge in the path leading to the cessation of suffering.’’
Vì vậy được nói rằng: “Trí về Khổ, trí về Khổ tập, trí về Khổ diệt, trí về con đường đưa đến Khổ diệt.”
616
Saccañāṇacatukkadvayaniddeso tesaṭṭhimo.
The sixty-third exposition of the fourfold knowledge of truths is concluded.
Phần giải thích về hai nhóm bốn trí về các chân lý, thứ sáu mươi ba.
617
64-67. Suddhikapaṭisambhidāñāṇaniddeso
64-67. Exposition of the Pure Paṭisambhidā-Knowledge
64-67. Phần giải thích về Trí về phân tích không tạp
618
110. Kathaṃ atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ?
110. How is there knowledge in analytical insight into meaning (atthapaṭisambhidā), knowledge in analytical insight into phenomena (dhammapaṭisambhidā), knowledge in analytical insight into language (niruttipaṭisambhidā), and knowledge in analytical insight into ready wit (paṭibhānapaṭisambhidā)?
110. Trí tuệ về Attha-paṭisambhidā là gì? Trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā là gì? Trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā là gì? Trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā là gì?
Atthesu ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā, dhammesu ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā, niruttīsu ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā, paṭibhānesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā.
Knowledge in meanings is atthapaṭisambhidā; knowledge in phenomena is dhammapaṭisambhidā; knowledge in expressions is niruttipaṭisambhidā; knowledge in ready wit is paṭibhānapaṭisambhidā.
Trí tuệ về các ý nghĩa là Attha-paṭisambhidā, trí tuệ về các Pháp là Dhamma-paṭisambhidā, trí tuệ về các ngôn ngữ là Nirutti-paṭisambhidā, trí tuệ về các sự ứng đối là Paṭibhāna-paṭisambhidā.
Atthanānatte paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammanānatte paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttinānatte paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānanānatte paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ, atthavavatthāne paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammavavatthāne paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ niruttivavatthāne paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānavavatthāne paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.
Wisdom in the diversity of meanings is knowledge in atthapaṭisambhidā; wisdom in the diversity of phenomena is knowledge in dhammapaṭisambhidā; wisdom in the diversity of expressions is knowledge in niruttipaṭisambhidā; wisdom in the diversity of ready wit is knowledge in paṭibhānapaṭisambhidā. Wisdom in the ascertainment of meanings is knowledge in atthapaṭisambhidā; wisdom in the ascertainment of phenomena is knowledge in dhammapaṭisambhidā; wisdom in the ascertainment of expressions is knowledge in niruttipaṭisambhidā; wisdom in the ascertainment of ready wit is knowledge in paṭibhānapaṭisambhidā.
Tuệ về sự đa dạng của các ý nghĩa là trí tuệ về Attha-paṭisambhidā; tuệ về sự đa dạng của các Pháp là trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā; tuệ về sự đa dạng của các ngôn ngữ là trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā; tuệ về sự đa dạng của các sự ứng đối là trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā. Tuệ về sự phân định các ý nghĩa là trí tuệ về Attha-paṭisambhidā; tuệ về sự phân định các Pháp là trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā; tuệ về sự phân định các ngôn ngữ là trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā; tuệ về sự phân định các sự ứng đối là trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā.
619
Atthasallakkhaṇe paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammasallakkhaṇe paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttisallakkhaṇe paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānasallakkhaṇe paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.
Wisdom in the discernment of meanings is knowledge in atthapaṭisambhidā; wisdom in the discernment of phenomena is knowledge in dhammapaṭisambhidā; wisdom in the discernment of expressions is knowledge in niruttipaṭisambhidā; wisdom in the discernment of ready wit is knowledge in paṭibhānapaṭisambhidā.
Tuệ về sự nhận biết các ý nghĩa là trí tuệ về Attha-paṭisambhidā; tuệ về sự nhận biết các Pháp là trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā; tuệ về sự nhận biết các ngôn ngữ là trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā; tuệ về sự nhận biết các sự ứng đối là trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā.
Atthūpalakkhaṇe paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammūpalakkhaṇe paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttūpalakkhaṇe paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānūpalakkhaṇe paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.
Wisdom in the firm discernment of meanings is knowledge in atthapaṭisambhidā; wisdom in the firm discernment of phenomena is knowledge in dhammapaṭisambhidā; wisdom in the firm discernment of expressions is knowledge in niruttipaṭisambhidā; wisdom in the firm discernment of ready wit is knowledge in paṭibhānapaṭisambhidā.
Tuệ về sự thấu hiểu các ý nghĩa là trí tuệ về Attha-paṭisambhidā; tuệ về sự thấu hiểu các Pháp là trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā; tuệ về sự thấu hiểu các ngôn ngữ là trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā; tuệ về sự thấu hiểu các sự ứng đối là trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā.
620
Atthappabhede paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammappabhede paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttippabhede paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānappabhede paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.
Wisdom in the classification of meanings is knowledge in atthapaṭisambhidā; wisdom in the classification of phenomena is knowledge in dhammapaṭisambhidā; wisdom in the classification of expressions is knowledge in niruttipaṭisambhidā; wisdom in the classification of ready wit is knowledge in paṭibhānapaṭisambhidā.
Tuệ về sự phân loại các ý nghĩa là trí tuệ về Attha-paṭisambhidā; tuệ về sự phân loại các Pháp là trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā; tuệ về sự phân loại các ngôn ngữ là trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā; tuệ về sự phân loại các sự ứng đối là trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā.
Atthappabhāvane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammappabhāvane paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttippabhāvane paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānappabhāvane paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.
Wisdom in the manifestation of meanings is knowledge in atthapaṭisambhidā; wisdom in the manifestation of phenomena is knowledge in dhammapaṭisambhidā; wisdom in the manifestation of expressions is knowledge in niruttipaṭisambhidā; wisdom in the manifestation of ready wit is knowledge in paṭibhānapaṭisambhidā.
Tuệ về sự làm rõ các ý nghĩa là trí tuệ về Attha-paṭisambhidā; tuệ về sự làm rõ các Pháp là trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā; tuệ về sự làm rõ các ngôn ngữ là trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā; tuệ về sự làm rõ các sự ứng đối là trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā.
621
Atthajotane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammajotane paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttijotane paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānajotane paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.
Wisdom in the illumination of meanings is knowledge in atthapaṭisambhidā; wisdom in the illumination of phenomena is knowledge in dhammapaṭisambhidā; wisdom in the illumination of expressions is knowledge in niruttipaṭisambhidā; wisdom in the illumination of ready wit is knowledge in paṭibhānapaṭisambhidā.
Tuệ về sự soi sáng các ý nghĩa là trí tuệ về Attha-paṭisambhidā; tuệ về sự soi sáng các Pháp là trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā; tuệ về sự soi sáng các ngôn ngữ là trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā; tuệ về sự soi sáng các sự ứng đối là trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā.
Atthavirocane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammavirocane paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttivirocane paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānavirocane paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.
Wisdom in the elucidation of meanings is knowledge in atthapaṭisambhidā; wisdom in the elucidation of phenomena is knowledge in dhammapaṭisambhidā; wisdom in the elucidation of expressions is knowledge in niruttipaṭisambhidā; wisdom in the elucidation of ready wit is knowledge in paṭibhānapaṭisambhidā.
Tuệ về sự làm hiển lộ các ý nghĩa là trí tuệ về Attha-paṭisambhidā; tuệ về sự làm hiển lộ các Pháp là trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā; tuệ về sự làm hiển lộ các ngôn ngữ là trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā; tuệ về sự làm hiển lộ các sự ứng đối là trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā.
Atthappakāsane paññā atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammappakāsane paññā dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttippakāsane paññā niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānappakāsane paññā paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ.
Wisdom in illuminating the meaning is knowledge of atthapaṭisambhidā; wisdom in illuminating the Dhamma is knowledge of dhammapaṭisambhidā; wisdom in illuminating the language is knowledge of niruttipaṭisambhidā; wisdom in illuminating the ready wit is knowledge of paṭibhānapaṭisambhidā.
Tuệ về sự trình bày các ý nghĩa là trí tuệ về Attha-paṭisambhidā; tuệ về sự trình bày các Pháp là trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā; tuệ về sự trình bày các ngôn ngữ là trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā; tuệ về sự trình bày các sự ứng đối là trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā.
Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā.
That knowledge is ñāṇa because it knows; it is paññā because it understands distinctly.
Đó là ñāṇa (trí tuệ) theo nghĩa biết, là paññā (tuệ) theo nghĩa thấu hiểu rõ ràng.
Tena vuccati – ‘‘atthapaṭisambhide ñāṇaṃ, dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ, niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ, paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ’’.
Therefore it is said: ‘Knowledge of atthapaṭisambhidā, knowledge of dhammapaṭisambhidā, knowledge of niruttipaṭisambhidā, knowledge of paṭibhānapaṭisambhidā.’
Vì vậy, được gọi là: “trí tuệ về Attha-paṭisambhidā, trí tuệ về Dhamma-paṭisambhidā, trí tuệ về Nirutti-paṭisambhidā, trí tuệ về Paṭibhāna-paṭisambhidā”.
622
Suddhikapaṭisambhidāñāṇaniddeso sattasaṭṭhimo.
The sixty-seventh discourse on the knowledge of Suddhikapaṭisambhidā is concluded.
Phần giải thích về Paṭisambhidāñāṇa thuần túy, thứ sáu mươi bảy.
623
68. Indriyaparopariyattañāṇaniddeso
68. Discourse on the Knowledge of the Faculties of Others
68. Phần giải thích về Indriyaparopariyattañāṇa
624
111. Katamaṃ tathāgatassa indriyaparopariyatta ñāṇaṃ? Idha tathāgato satte passati apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino appekacce na paralokavajjabhayadassāvino.
111. What is the Tathāgata’s knowledge of the faculties of others (indriyaparopariyatta ñāṇaṃ)? Here, the Tathāgata sees beings who have little dust in their eyes, who have much dust in their eyes; who have keen faculties, who have dull faculties; who are of good disposition, who are of bad disposition; who are easy to instruct, who are difficult to instruct; some who see fear in faults connected with the other world, and some who do not see fear in faults connected with the other world.
111. Indriyaparopariyattañāṇa của Đức Như Lai là gì? Ở đây, Đức Như Lai thấy các chúng sinh có ít bụi trần, có nhiều bụi trần; có căn sắc bén, có căn yếu kém; có thiện tính, có ác tính; dễ giáo hóa, khó giáo hóa; một số thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau, một số không thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau.
625
Apparajakkhe mahārajakkheti saddho puggalo apparajakkho, assaddho puggalo mahārajakkho.
‘Who have little dust in their eyes, who have much dust in their eyes’ means that a person with faith has little dust in their eyes; a person without faith has much dust in their eyes.
“Có ít bụi trần, có nhiều bụi trần” nghĩa là: người có đức tin thì có ít bụi trần; người không có đức tin thì có nhiều bụi trần.
Āraddhavīriyo puggalo apparajakkho, kusīto puggalo mahārajakkho.
A person who has aroused energy has little dust in their eyes; a lazy person has much dust in their eyes.
Người có tinh tấn khởi lên thì có ít bụi trần; người biếng nhác thì có nhiều bụi trần.
Upaṭṭhitassati puggalo apparajakkho, muṭṭhassati puggalo mahārajakkho.
A person whose mindfulness is established has little dust in their eyes; a person whose mindfulness is confused has much dust in their eyes.
Người có chánh niệm hiện hữu thì có ít bụi trần; người thất niệm thì có nhiều bụi trần.
Samāhito puggalo apparajakkho, asamāhito puggalo mahārajakkho.
A person who is concentrated has little dust in their eyes; a person who is not concentrated has much dust in their eyes.
Người có định tâm thì có ít bụi trần; người không có định tâm thì có nhiều bụi trần.
Paññavā puggalo apparajakkho, duppañño puggalo mahārajakkho.
A person who is wise has little dust in their eyes; a person who is unwise has much dust in their eyes.
Người có trí tuệ thì có ít bụi trần; người kém trí tuệ thì có nhiều bụi trần.
626
Tikkhindriye mudindriyeti saddho puggalo tikkhindriyo, assaddho puggalo mudindriyo.
‘Who have keen faculties, who have dull faculties’ means that a person with faith has keen faculties; a person without faith has dull faculties.
“Có căn sắc bén, có căn yếu kém” nghĩa là: người có đức tin thì có căn sắc bén; người không có đức tin thì có căn yếu kém.
Āraddhavīriyo puggalo tikkhindriyo, kusīto puggalo mudindriyo.
A person who has aroused energy has keen faculties; a lazy person has dull faculties.
Người có tinh tấn khởi lên thì có căn sắc bén; người biếng nhác thì có căn yếu kém.
Upaṭṭhitassati puggalo tikkhindriyo, muṭṭhassati puggalo mudindriyo.
A person whose mindfulness is established has keen faculties; a person whose mindfulness is confused has dull faculties.
Người có chánh niệm hiện hữu thì có căn sắc bén; người thất niệm thì có căn yếu kém.
Samāhito puggalo tikkhindriyo, asamāhito puggalo mudindriyo.
A person who is concentrated has keen faculties; a person who is not concentrated has dull faculties.
Người có định tâm thì có căn sắc bén; người không có định tâm thì có căn yếu kém.
Paññavā puggalo tikkhindriyo, duppañño puggalo mudindriyo.
A person who is wise has keen faculties; a person who is unwise has dull faculties.
Người có trí tuệ thì có căn sắc bén; người kém trí tuệ thì có căn yếu kém.
627
Svākāre dvākāreti saddho puggalo svākāro, assaddho puggalo dvākāro.
‘Who are of good disposition, who are of bad disposition’ means that a person with faith is of good disposition; a person without faith is of bad disposition.
“Có thiện tính, có ác tính” nghĩa là: người có đức tin thì có thiện tính; người không có đức tin thì có ác tính.
Āraddhavīriyo puggalo svākāro, kusīto puggalo dvākāro.
A person who has aroused energy is of good disposition; a lazy person is of bad disposition.
Người có tinh tấn khởi lên thì có thiện tính; người biếng nhác thì có ác tính.
Upaṭṭhitassati puggalo svākāro, muṭṭhassati puggalo dvākāro.
A person whose mindfulness is established is of good disposition; a person whose mindfulness is confused is of bad disposition.
Người có chánh niệm hiện hữu thì có thiện tính; người thất niệm thì có ác tính.
Samāhito puggalo svākāro, asamāhito puggalo dvākāro.
A person who is concentrated is of good disposition; a person who is not concentrated is of bad disposition.
Người có định tâm thì có thiện tính; người không có định tâm thì có ác tính.
Paññavā puggalo svākāro, duppañño puggalo dvākāro.
A person who is wise is of good disposition; a person who is unwise is of bad disposition.
Người có trí tuệ thì có thiện tính; người kém trí tuệ thì có ác tính.
628
Suviññāpaye duviññāpayeti saddho puggalo suviññāpayo, assaddho puggalo duviññāpayo.
‘Who are easy to instruct, who are difficult to instruct’ means that a person with faith is easy to instruct; a person without faith is difficult to instruct.
“Dễ giáo hóa, khó giáo hóa” nghĩa là: người có đức tin thì dễ giáo hóa; người không có đức tin thì khó giáo hóa.
Āraddhavīriyo puggalo suviññāpayo, kusīto puggalo duviññāpayo.
A person who has aroused energy is easy to instruct; a lazy person is difficult to instruct.
Người có tinh tấn khởi lên thì dễ giáo hóa; người biếng nhác thì khó giáo hóa.
Upaṭṭhitassati puggalo suviññāpayo, muṭṭhassati puggalo duviññāpayo.
A person whose mindfulness is established is easy to instruct; a person whose mindfulness is confused is difficult to instruct.
Người có chánh niệm hiện hữu thì dễ giáo hóa; người thất niệm thì khó giáo hóa.
Samāhito puggalo suviññāpayo, asamāhito puggalo duviññāpayo.
A person who is concentrated is easy to instruct; a person who is not concentrated is difficult to instruct.
Người có định tâm thì dễ giáo hóa; người không có định tâm thì khó giáo hóa.
Paññavā puggalo suviññāpayo, duppañño puggalo duviññāpayo.
A person who is wise is easy to instruct; a person who is unwise is difficult to instruct.
Người có trí tuệ thì dễ giáo hóa; người kém trí tuệ thì khó giáo hóa.
629
Appekacce paralokavajjabhayadassāvino, appekacce na paralokavajjabhayadassāvinoti saddho puggalo paralokavajjabhayadassāvī, assaddho puggalo na paralokavajjabhayadassāvī.
‘Some who see fear in faults connected with the other world, some who do not see fear in faults connected with the other world’ means that a person with faith sees fear in faults connected with the other world; a person without faith does not see fear in faults connected with the other world.
“Một số thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau, một số không thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau” nghĩa là: người có đức tin thì thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau; người không có đức tin thì không thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau.
Āraddhavīriyo puggalo paralokavajjabhayadassāvī, kusīto puggalo na paralokavajjabhayadassāvī.
A person who has aroused energy sees fear in faults connected with the other world; a lazy person does not see fear in faults connected with the other world.
Người có tinh tấn khởi lên thì thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau; người biếng nhác thì không thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau.
Upaṭṭhitassati puggalo paralokavajjabhayadassāvī, muṭṭhassati puggalo na paralokavajjabhayadassāvī.
A person whose mindfulness is established sees fear in faults connected with the other world; a person whose mindfulness is confused does not see fear in faults connected with the other world.
Người có chánh niệm hiện hữu thì thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau; người thất niệm thì không thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau.
Samāhito puggalo paralokavajjabhayadassāvī, asamāhito puggalo na paralokavajjabhayadassāvī.
A person who is concentrated sees fear in faults connected with the other world; a person who is not concentrated does not see fear in faults connected with the other world.
Người có định tâm thì thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau; người không có định tâm thì không thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau.
Paññavā puggalo paralokavajjabhayadassāvī, duppañño puggalo na paralokavajjabhayadassāvī.
A person who is wise sees fear in faults connected with the other world; a person who is unwise does not see fear in faults connected with the other world.
Người có trí tuệ thì thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau; người kém trí tuệ thì không thấy sợ hãi tội lỗi ở đời sau.
630
112. Lokoti – khandhaloko, dhātuloko, āyatanaloko, vipattibhavaloko, vipattisambhavaloko, sampattibhavaloko, sampattisambhavaloko.
112. World (Loko) means: the world of aggregates (khandhaloko), the world of elements (dhātuloko), the world of sense bases (āyatanaloko), the world of unfortunate existences (vipattibhavaloko), the world of unfortunate origins (vipattisambhavaloko), the world of fortunate existences (sampattibhavaloko), the world of fortunate origins (sampattisambhavaloko).
112. Thế giới (Loka) nghĩa là: thế giới các uẩn (khandha-loka), thế giới các giới (dhātu-loka), thế giới các xứ (āyatana-loka), thế giới của sự thất bại trong hiện hữu (vipattibhava-loka), thế giới của sự phát sinh thất bại (vipattisambhava-loka), thế giới của sự thành công trong hiện hữu (sampattibhava-loka), thế giới của sự phát sinh thành công (sampattisambhava-loka).
631
Eko loko – sabbe sattā āhāraṭṭhitikā.
One world: all beings subsist on nutriment (āhāraṭṭhitikā).
Một thế giới – tất cả chúng sinh đều tồn tại nhờ vật thực.
Dve lokā – nāmañca, rūpañca.
Two worlds: nāma and rūpa.
Hai thế giới – danh và sắc.
Tayo lokā – tisso vedanā.
Three worlds: the three feelings (tisso vedanā).
Ba thế giới – ba thọ.
Cattāro lokā – cattāro āhārā.
Four worlds: the four nutriments (cattāro āhārā).
Bốn thế giới – bốn loại vật thực.
Pañca lokā – pañcupādānakkhandhā.
Five worlds: the five clinging-aggregates (pañcupādānakkhandhā).
Năm thế giới – năm uẩn chấp thủ.
Cha lokā – cha ajjhattikāni āyatanāni.
Six worlds: the six internal sense bases (cha ajjhattikāni āyatanāni).
Sáu thế giới – sáu nội xứ.
Satta lokā – satta viññāṇaṭṭhitiyo.
Seven worlds: the seven stations of consciousness (satta viññāṇaṭṭhitiyo).
Bảy thế giới – bảy trú xứ của thức.
Aṭṭha lokā – aṭṭha lokadhammā.
Eight worlds: the eight worldly conditions (aṭṭha lokadhammā).
Tám thế giới – tám pháp thế gian.
Nava lokā – nava sattāvāsā.
Nine worlds: the nine abodes of beings (nava sattāvāsā).
Chín thế giới – chín trú xứ của chúng sinh.
Dasa lokā – dasāyatanāni.
Ten worlds – the ten āyatanas.
Mười thế giới – mười xứ.
Dvādasalokā – dvādasāyatanāni.
Twelve worlds – the twelve āyatanas.
Mười hai thế giới – mười hai xứ.
Aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārasa dhātuyo.
Eighteen worlds – the eighteen dhātus.
Mười tám thế giới – mười tám giới.
632
Vajjanti sabbe kilesā vajjā, sabbe duccaritā vajjā, sabbe abhisaṅkhārā vajjā, sabbe bhavagāmikammā vajjā.
Vajja means all defilements are vajjā, all evil deeds are vajjā, all volitional formations are vajjā, all kamma leading to rebirth are vajjā.
Vajja (tội lỗi) là tất cả các phiền não (kilesā), tất cả các ác hạnh (duccaritā), tất cả các hành (abhisaṅkhārā), tất cả các nghiệp dẫn đến tái sinh (bhavagāmikammā).
Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā hoti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake.
Thus, in this world and in this vajja, a keen perception of danger is present, just as with an executioner with an uplifted sword.
Như vậy, trong thế giới này và trong những điều tội lỗi (vajja) này, một sự nhận thức về nỗi sợ hãi mãnh liệt hiện hữu, giống như một kẻ sát nhân với thanh kiếm đã giương lên.
Imehi paññāsāya ākārehi imāni pañcindriyāni jānāti passati aññāti paṭivijjhati – idaṃ tathāgatassa indriyaparopariyatte ñāṇaṃ.
By these fifty aspects, he knows, sees, understands, and penetrates these five faculties – this is the Tathāgata’s knowledge of the faculties of beings.
Với năm mươi phương diện này, Ngài biết, thấy, hiểu rõ và thâm nhập năm căn (indriya) này – đây là trí tuệ về sự sai biệt trong các căn của chúng sinh (indriyaparopariyatte ñāṇaṃ) của Đức Như Lai.
633
Indriyaparopariyattañāṇaniddeso aṭṭhasaṭṭhimo.
The Sixty-eighth Section: Exposition of the Knowledge of the Faculties of Beings.
Phần giải thích về trí tuệ hiểu biết sự sai biệt trong các căn (Indriyaparopariyattañāṇaṃ) thứ sáu mươi tám.
634
69. Āsayānusayañāṇaniddeso
69. Exposition of the Knowledge of the Inclinations and Latent Tendencies
69. Phần giải thích về trí tuệ hiểu biết khuynh hướng và tùy miên (Āsayānusayañāṇaṃ)
635
113. Katamaṃ tathāgatassa sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ?
What is the Tathāgata’s knowledge of the inclinations and latent tendencies of beings?
Trí tuệ của Đức Như Lai về khuynh hướng (āsaya) và tùy miên (anusaya) của chúng sinh là gì?
Idha tathāgato sattānaṃ āsayaṃ jānāti, anusayaṃ jānāti, caritaṃ jānāti, adhimuttiṃ jānāti, bhabbābhabbe satte pajānāti.
Here, the Tathāgata knows the inclination of beings, knows the latent tendency, knows the character, knows the disposition, knows which beings are capable and which are incapable.
Ở đây, Đức Như Lai biết khuynh hướng (āsaya) của chúng sinh, biết tùy miên (anusaya), biết hành vi (carita), biết khuynh hướng tâm ý (adhimutti), biết những chúng sinh có khả năng và không có khả năng (bhabbābhabbe).
Katamo* sattānaṃ āsayo?
What is the inclination of beings?
Khuynh hướng (āsaya) của chúng sinh là gì?
‘‘Sassato loko’’ti vā, ‘‘asassato loko’’ti vā, ‘‘antavā loko’’ti vā, ‘‘anantavā loko’’ti vā, ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti vā, ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti vā, ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā, ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti vā.
Whether it is "the world is eternal," or "the world is not eternal," or "the world is finite," or "the world is infinite," or "the soul and the body are the same," or "the soul is one thing and the body is another," or "the Tathāgata exists after death," or "the Tathāgata does not exist after death," or "the Tathāgata both exists and does not exist after death," or "the Tathāgata neither exists nor does not exist after death."
Hoặc là: “Thế gian là thường còn,” hoặc là: “Thế gian là vô thường,” hoặc là: “Thế gian có giới hạn,” hoặc là: “Thế gian là vô hạn,” hoặc là: “Sinh mạng ấy là thân thể ấy,” hoặc là: “Sinh mạng khác thân thể khác,” hoặc là: “Đức Như Lai còn tồn tại sau khi chết,” hoặc là: “Đức Như Lai không còn tồn tại sau khi chết,” hoặc là: “Đức Như Lai vừa tồn tại vừa không tồn tại sau khi chết,” hoặc là: “Đức Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết.”
Iti bhavadiṭṭhisannissitā vā sattā honti vibhavadiṭṭhisannissitā vā.
Thus, beings are either inclined towards the view of existence or inclined towards the view of non-existence.
Như vậy, chúng sinh hoặc nương tựa vào tà kiến về hữu (bhavadiṭṭhi) hoặc nương tựa vào tà kiến về vô hữu (vibhavadiṭṭhi).
636
Ete vā pana ubho ante anupagamma idappaccayatāpaṭiccasamuppannesu dhammesu anulomikā khanti paṭiladdhā hoti, yathābhūtaṃ vā ñāṇaṃ.
Or, without approaching these two extremes, a conformable acceptance of the dependently arisen phenomena of conditionality is attained, or knowledge as it truly is.
Hoặc là, không bám chấp vào hai cực đoan này, sự chấp nhận thuận theo (anulomikā khanti) hoặc trí tuệ như thật (yathābhūtaṃ ñāṇaṃ) đối với các pháp duyên khởi (paṭiccasamuppanna) có điều kiện (idappaccayatā) đã được thành tựu.
Kāmaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo kāmagaruko kāmāsayo kāmādhimutto’’ti.
He knows a person who indulges in sensual pleasures: "This person is devoted to sensual pleasures, inclined to sensual pleasures, disposed to sensual pleasures."
Ngài biết người đang thực hành dục (kāma) là: “Người này nặng về dục, khuynh hướng về dục, thiên về dục.”
Kāmaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo nekkhammagaruko nekkhammāsayo nekkhammādhimutto’’ti.
He knows a person who indulges in sensual pleasures: "This person is devoted to renunciation, inclined to renunciation, disposed to renunciation."
Ngài biết người đang thực hành dục là: “Người này nặng về xuất ly (nekkhamma), khuynh hướng về xuất ly, thiên về xuất ly.”
Nekkhammaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo (nekkhammagaruko nekkhammāsayo nekkhammādhimutto’’ti. Nekkhammaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo kāmagaruko kāmāsayo kāmādhimutto’’ti. Byāpādaṃ sevantaññeva jānāti)* – ‘‘ayaṃ puggalo byāpādagaruko byāpādāsayo byāpādādhimutto’’ti.
He knows a person who indulges in renunciation: "This person is devoted to renunciation, inclined to renunciation, disposed to renunciation." He knows a person who indulges in renunciation: "This person is devoted to sensual pleasures, inclined to sensual pleasures, disposed to sensual pleasures." He knows a person who indulges in ill will: "This person is devoted to ill will, inclined to ill will, disposed to ill will."
Ngài biết người đang thực hành xuất ly là: “Người này nặng về xuất ly, khuynh hướng về xuất ly, thiên về xuất ly.” Ngài biết người đang thực hành xuất ly là: “Người này nặng về dục, khuynh hướng về dục, thiên về dục.” Ngài biết người đang thực hành sân hận (byāpāda) là: “Người này nặng về sân hận, khuynh hướng về sân hận, thiên về sân hận.”
Byāpādaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo (abyāpādagaruko abyāpādāsayo abyāpādādhimutto’’ti. Abyāpādaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo abyāpādagaruko abyāpādāsayo abyāpādādhimutto’’ti. Abyāpādaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo byāpādagaruko byāpādāsayo byāpādādhimutto’’ti. Thinamiddhaṃ sevantaññeva jānāti) – ‘‘ayaṃ puggalo thinamiddhagaruko thinamiddhāsayo thinamiddhādhimutto’’ti.
He knows a person who indulges in ill will: "This person is devoted to non-ill will, inclined to non-ill will, disposed to non-ill will." He knows a person who indulges in non-ill will: "This person is devoted to non-ill will, inclined to non-ill will, disposed to non-ill will." He knows a person who indulges in non-ill will: "This person is devoted to ill will, inclined to ill will, disposed to ill will." He knows a person who indulges in sloth and torpor: "This person is devoted to sloth and torpor, inclined to sloth and torpor, disposed to sloth and torpor."
Ngài biết người đang thực hành sân hận là: “Người này nặng về vô sân (abyāpāda), khuynh hướng về vô sân, thiên về vô sân.” Ngài biết người đang thực hành vô sân là: “Người này nặng về vô sân, khuynh hướng về vô sân, thiên về vô sân.” Ngài biết người đang thực hành vô sân là: “Người này nặng về sân hận, khuynh hướng về sân hận, thiên về sân hận.” Ngài biết người đang thực hành hôn trầm thụy miên (thinamiddha) là: “Người này nặng về hôn trầm thụy miên, khuynh hướng về hôn trầm thụy miên, thiên về hôn trầm thụy miên.”
Thinamiddhaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo ālokasaññāgaruko ālokasaññāsayo ālokasaññādhimutto’’ti.
He knows a person who indulges in sloth and torpor: "This person is devoted to the perception of light, inclined to the perception of light, disposed to the perception of light."
Ngài biết người đang thực hành hôn trầm thụy miên là: “Người này nặng về tưởng ánh sáng (ālokasaññā), khuynh hướng về tưởng ánh sáng, thiên về tưởng ánh sáng.”
Ālokasaññaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo (ālokasaññāgaruko ālokasaññāsayo ālokasaññādhimutto’’ti. Ālokasaññaṃ sevantaññeva jānāti – ‘‘ayaṃ puggalo thinamiddhagaruko thinamiddhāsayo thinamiddhādhimutto’’ti.) Ayaṃ sattānaṃ āsayo.
He knows a person who indulges in the perception of light: "This person is devoted to the perception of light, inclined to the perception of light, disposed to the perception of light." He knows a person who indulges in the perception of light: "This person is devoted to sloth and torpor, inclined to sloth and torpor, disposed to sloth and torpor." This is the inclination of beings.
Ngài biết người đang thực hành tưởng ánh sáng là: “Người này nặng về tưởng ánh sáng, khuynh hướng về tưởng ánh sáng, thiên về tưởng ánh sáng.” Ngài biết người đang thực hành tưởng ánh sáng là: “Người này nặng về hôn trầm thụy miên, khuynh hướng về hôn trầm thụy miên, thiên về hôn trầm thụy miên.” Đây là khuynh hướng (āsaya) của chúng sinh.
637
114. Katamo ca sattānaṃ anusayo?
And what is the latent tendency of beings?
114. Tùy miên (anusaya) của chúng sinh là gì?
Sattānusayā – kāmarāgānusayo, paṭighānusayo, mānānusayo, diṭṭhānusayo, vicikicchānusayo, bhavarāgānusayo, avijjānusayo.
The latent tendencies of beings are: the latent tendency of sensual desire, the latent tendency of aversion, the latent tendency of conceit, the latent tendency of wrong view, the latent tendency of doubt, the latent tendency of craving for existence, the latent tendency of ignorance.
Các tùy miên của chúng sinh là: tùy miên tham dục (kāmarāgānusayo), tùy miên sân hận (paṭighānusayo), tùy miên kiêu mạn (mānānusayo), tùy miên tà kiến (diṭṭhānusayo), tùy miên hoài nghi (vicikicchānusayo), tùy miên tham hữu (bhavarāgānusayo), tùy miên vô minh (avijjānusayo).
Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, ettha sattānaṃ kāmarāgānusayo anuseti.
That which is agreeable and pleasant in the world, there the latent tendency of sensual desire lies dormant in beings.
Những gì là đáng yêu, đáng ưa thích trên đời, nơi đó tùy miên tham dục của chúng sinh tiềm ẩn.
Yaṃ loke appiyarūpaṃ asātarūpaṃ, ettha sattānaṃ paṭighānusayo anuseti.
That which is disagreeable and unpleasant in the world, there the latent tendency of aversion lies dormant in beings.
Những gì là không đáng yêu, không đáng ưa thích trên đời, nơi đó tùy miên sân hận của chúng sinh tiềm ẩn.
Iti imesu dvīsu dhammesu avijjā anupatitā, tadekaṭṭho māno ca diṭṭhi ca vicikicchā ca daṭṭhabbā.
Thus, ignorance pervades these two phenomena; conceit, wrong view, and doubt should be understood as having the same basis.
Như vậy, vô minh (avijjā) theo sau hai pháp này, và kiêu mạn (māna), tà kiến (diṭṭhi), hoài nghi (vicikicchā) cũng phải được xem là cùng một bản chất với nó.
Ayaṃ sattānaṃ anusayo.
This is the latent tendency of beings.
Đây là tùy miên (anusaya) của chúng sinh.
638
Katamañca sattānaṃ caritaṃ?
And what is the character of beings?
Hành vi (carita) của chúng sinh là gì?
Puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro āneñjābhisaṅkhāro parittabhūmako vā mahābhūmako vā.
Meritorious volitional formation, demeritorious volitional formation, immovable volitional formation, either belonging to the limited sphere or the great sphere.
Là hành thiện (puññābhisaṅkhāro), hành bất thiện (apuññābhisaṅkhāro), hành bất động (āneñjābhisaṅkhāro), hoặc thuộc cõi thấp (parittabhūmako) hoặc thuộc cõi cao (mahābhūmako).
Idaṃ sattānaṃ caritaṃ.
This is the conduct of beings.
Đây là hành vi (carita) của chúng sinh.
639
115. Katamā ca sattānaṃ adhimutti?
115. What is the inclination of beings?
115. Khuynh hướng tâm ý (adhimutti) của chúng sinh là gì?
Santi sattā hīnādhimuttikā, santi sattā paṇītādhimuttikā.
There are beings with lowly inclinations, there are beings with noble inclinations.
Có những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý thấp kém (hīnādhimuttikā), có những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý cao thượng (paṇītādhimuttikā).
Hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti.
Beings with lowly inclinations associate with, frequent, and attend upon beings with lowly inclinations.
Những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý thấp kém kết giao, thân cận, phụng sự những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý thấp kém.
Paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevanti bhajanti payirupāsanti.
Beings with noble inclinations associate with, frequent, and attend upon beings with noble inclinations.
Những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý cao thượng kết giao, thân cận, phụng sự những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý cao thượng.
Atītampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu; paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte seviṃsu bhajiṃsu payirupāsiṃsu.
In the past, too, beings with lowly inclinations associated with, frequented, and attended upon beings with lowly inclinations; beings with noble inclinations associated with, frequented, and attended upon beings with noble inclinations.
Trong quá khứ, những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý thấp kém đã kết giao, thân cận, phụng sự những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý thấp kém; những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý cao thượng đã kết giao, thân cận, phụng sự những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý cao thượng.
Anāgatampi addhānaṃ hīnādhimuttikā sattā hīnādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti; paṇītādhimuttikā sattā paṇītādhimuttike satte sevissanti bhajissanti payirupāsissanti.
In the future, too, beings with lowly inclinations will associate with, frequent, and attend upon beings with lowly inclinations; beings with noble inclinations will associate with, frequent, and attend upon beings with noble inclinations.
Trong tương lai, những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý thấp kém sẽ kết giao, thân cận, phụng sự những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý thấp kém; những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý cao thượng sẽ kết giao, thân cận, phụng sự những chúng sinh có khuynh hướng tâm ý cao thượng.
Ayaṃ sattānaṃ adhimutti.
This is the inclination of beings.
Đây là khuynh hướng tâm ý (adhimutti) của chúng sinh.
640
Katame sattā abhabbā?
Which beings are incapable?
Những chúng sinh nào là không có khả năng (abhabbā)?
Ye te sattā kammāvaraṇena samannāgatā, kilesāvaraṇena samannāgatā, vipākāvaraṇena samannāgatā, assaddhā acchandikā duppaññā, abhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ – ime te sattā abhabbā.
Those beings who are endowed with a kamma-obstruction, endowed with a defilement-obstruction, endowed with a result-obstruction, who are faithless, without aspiration, and unwise, are incapable of entering the fixed path of wholesome states – these beings are incapable.
Những chúng sinh bị che chướng bởi nghiệp (kammāvaraṇena), bị che chướng bởi phiền não (kilesāvaraṇena), bị che chướng bởi quả báo (vipākāvaraṇena), không có đức tin (assaddhā), không có ý muốn (acchandikā), không có trí tuệ (duppaññā), không có khả năng đi vào con đường chánh định (niyāmaṃ okkamituṃ) trong các pháp thiện (kusalesu dhammesu sammattaṃ) – những chúng sinh đó là không có khả năng.
641
Katame sattā bhabbā?
Which beings are capable?
Những chúng sinh nào là có khả năng (bhabbā)?
Ye te sattā na kammāvaraṇena samannāgatā, na kilesāvaraṇena samannāgatā, na vipākāvaraṇena samannāgatā, saddhā chandikā paññavanto, bhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ – ime te sattā bhabbā.
Those beings who are not endowed with a kamma-obstruction, not endowed with a defilement-obstruction, not endowed with a result-obstruction, who are faithful, with aspiration, and wise, are capable of entering the fixed path of wholesome states – these beings are capable.
Những chúng sinh không bị che chướng bởi nghiệp, không bị che chướng bởi phiền não, không bị che chướng bởi quả báo, có đức tin (saddhā), có ý muốn (chandikā), có trí tuệ (paññavanto), có khả năng đi vào con đường chánh định trong các pháp thiện – những chúng sinh đó là có khả năng.
Idaṃ tathāgatassa sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ.
This is the Tathāgata’s knowledge of the dispositions and latent tendencies of beings.
Đây là trí tuệ về khuynh hướng và tùy miên của chúng sinh của Đức Như Lai.
642
Āsayānusayañāṇaniddeso navasaṭṭhimo.
The Sixty-Ninth Exposition of the Knowledge of Dispositions and Latent Tendencies.
Phần giải thích về trí tuệ hiểu biết khuynh hướng và tùy miên (Āsayānusayañāṇaniddeso) thứ sáu mươi chín.
643
70. Yamakapāṭihīrañāṇaniddeso
70. Exposition of the Knowledge of the Twin Miracle
70. Phần giải thích về trí tuệ thần thông song đôi (Yamakapāṭihīrañāṇaṃ)
644
116. Katamaṃ tathāgatassa yamakapāṭihīre ñāṇaṃ? Idha tathāgato yamakapāṭihīraṃ karoti asādhāraṇaṃ sāvakehi.
116. What is the Tathāgata’s knowledge of the twin miracle? Here, the Tathāgata performs the twin miracle, which is not shared by his disciples.
116. Trí tuệ thần thông song đôi (yamakapāṭihīrañāṇaṃ) của Đức Như Lai là gì? Ở đây, Đức Như Lai thực hiện thần thông song đôi, điều mà các đệ tử không thể làm được.
Uparimakāyato aggikkhandho pavattati, heṭṭhimakāyato udakadhārā pavattati; heṭṭhimakāyato aggikkhandho pavattati, uparimakāyato udakadhārā pavattati; puratthimakāyato aggikkhandho pavattati, pacchimakāyato udakadhārā pavattati; pacchimakāyato aggikkhandho pavattati, puratthimakāyato udakadhārā pavattati; dakkhiṇaakkhito aggikkhandho pavattati, vāmaakkhito udakadhārā pavattati; vāmaakkhito aggikkhandho pavattati, dakkhiṇaakkhito udakadhārā pavattati; dakkhiṇakaṇṇasotato aggikkhandho pavattati, vāmakaṇṇasotato udakadhārā pavattati; vāmakaṇṇasotato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇakaṇṇasotato udakadhārā pavattati; dakkhiṇanāsikāsotato aggikkhandho pavattati, vāmanāsikāsotato udakadhārā pavattati; vāmanāsikāsotato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇanāsikāsotato udakadhārā pavattati; dakkhiṇaaṃsakūṭato aggikkhandho pavattati, vāmaaṃsakūṭato udakadhārā pavattati; vāmaaṃsakūṭato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇaaṃsakūṭato udakadhārā pavattati; dakkhiṇahatthato aggikkhandho pavattati, vāmahatthato udakadhārā pavattati; vāmahatthato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇahatthato udakadhārā pavattati; dakkhiṇapassato aggikkhandho pavattati, vāmapassato udakadhārā pavattati; vāmapassato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇapassato udakadhārā pavattati; dakkhiṇapādato aggikkhandho pavattati, vāmapādato udakadhārā pavattati; vāmapādato aggikkhandho pavattati, dakkhiṇapādato udakadhārā pavattati; aṅgulaṅgulehi aggikkhandho pavattati, aṅgulantarikāhi udakadhārā pavattati; aṅgulantarikāhi aggikkhandho pavattati, aṅgulaṅgulehi udakadhārā pavattati; ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhārā pavattati; lomakūpato lomakūpato aggikkhandho pavattati, lomakūpato lomakūpato udakadhārā pavattati.
From the upper part of the body a mass of fire issues forth, from the lower part of the body a stream of water issues forth; from the lower part of the body a mass of fire issues forth, from the upper part of the body a stream of water issues forth; from the front part of the body a mass of fire issues forth, from the back part of the body a stream of water issues forth; from the back part of the body a mass of fire issues forth, from the front part of the body a stream of water issues forth; from the right eye a mass of fire issues forth, from the left eye a stream of water issues forth; from the left eye a mass of fire issues forth, from the right eye a stream of water issues forth; from the right ear canal a mass of fire issues forth, from the left ear canal a stream of water issues forth; from the left ear canal a mass of fire issues forth, from the right ear canal a stream of water issues forth; from the right nostril a mass of fire issues forth, from the left nostril a stream of water issues forth; from the left nostril a mass of fire issues forth, from the right nostril a stream of water issues forth; from the right shoulder-joint a mass of fire issues forth, from the left shoulder-joint a stream of water issues forth; from the left shoulder-joint a mass of fire issues forth, from the right shoulder-joint a stream of water issues forth; from the right hand a mass of fire issues forth, from the left hand a stream of water issues forth; from the left hand a mass of fire issues forth, from the right hand a stream of water issues forth; from the right side a mass of fire issues forth, from the left side a stream of water issues forth; from the left side a mass of fire issues forth, from the right side a stream of water issues forth; from the right foot a mass of fire issues forth, from the left foot a stream of water issues forth; from the left foot a mass of fire issues forth, from the right foot a stream of water issues forth; from each and every finger a mass of fire issues forth, from between the fingers a stream of water issues forth; from between the fingers a mass of fire issues forth, from each and every finger a stream of water issues forth; from each and every hair a mass of fire issues forth, from each and every hair a stream of water issues forth; from each and every pore a mass of fire issues forth, from each and every pore a stream of water issues forth.
Từ phần thân trên, luồng lửa bốc lên; từ phần thân dưới, dòng nước chảy ra. Từ phần thân dưới, luồng lửa bốc lên; từ phần thân trên, dòng nước chảy ra. Từ phần thân trước, luồng lửa bốc lên; từ phần thân sau, dòng nước chảy ra. Từ phần thân sau, luồng lửa bốc lên; từ phần thân trước, dòng nước chảy ra. Từ mắt phải, luồng lửa bốc lên; từ mắt trái, dòng nước chảy ra. Từ mắt trái, luồng lửa bốc lên; từ mắt phải, dòng nước chảy ra. Từ lỗ tai phải, luồng lửa bốc lên; từ lỗ tai trái, dòng nước chảy ra. Từ lỗ tai trái, luồng lửa bốc lên; từ lỗ tai phải, dòng nước chảy ra. Từ lỗ mũi phải, luồng lửa bốc lên; từ lỗ mũi trái, dòng nước chảy ra. Từ lỗ mũi trái, luồng lửa bốc lên; từ lỗ mũi phải, dòng nước chảy ra. Từ bả vai phải, luồng lửa bốc lên; từ bả vai trái, dòng nước chảy ra. Từ bả vai trái, luồng lửa bốc lên; từ bả vai phải, dòng nước chảy ra. Từ tay phải, luồng lửa bốc lên; từ tay trái, dòng nước chảy ra. Từ tay trái, luồng lửa bốc lên; từ tay phải, dòng nước chảy ra. Từ hông phải, luồng lửa bốc lên; từ hông trái, dòng nước chảy ra. Từ hông trái, luồng lửa bốc lên; từ hông phải, dòng nước chảy ra. Từ chân phải, luồng lửa bốc lên; từ chân trái, dòng nước chảy ra. Từ chân trái, luồng lửa bốc lên; từ chân phải, dòng nước chảy ra. Từ mỗi ngón tay, luồng lửa bốc lên; từ các kẽ ngón tay, dòng nước chảy ra. Từ các kẽ ngón tay, luồng lửa bốc lên; từ mỗi ngón tay, dòng nước chảy ra. Từ mỗi sợi lông, luồng lửa bốc lên; từ mỗi sợi lông, dòng nước chảy ra. Từ mỗi lỗ chân lông, luồng lửa bốc lên; từ mỗi lỗ chân lông, dòng nước chảy ra.
645
Channaṃ vaṇṇānaṃ – nīlānaṃ, pītakānaṃ, lohitakānaṃ, odātānaṃ, mañjiṭṭhānaṃ* , pabhassarānaṃ bhagavā caṅkamati, nimmito tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti.
Amidst the six colors—blue, yellow, red, white, crimson, and radiant—the Blessed One walks, while the created image stands, sits, or lies down.
Trong sáu màu sắc – xanh, vàng, đỏ, trắng, đỏ thẫm, và rực rỡ – Thế Tôn đi kinh hành, hóa thân đứng hoặc ngồi hoặc nằm.
Bhagavā tiṭṭhati, nimmito caṅkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti.
The Blessed One stands, while the created image walks, sits, or lies down.
Thế Tôn đứng, hóa thân đi kinh hành hoặc ngồi hoặc nằm.
Bhagavā nisīdati, nimmito caṅkamati vā tiṭṭhati vā seyyaṃ vā kappeti.
The Blessed One sits, while the created image walks, stands, or lies down.
Thế Tôn ngồi, hóa thân đi kinh hành hoặc đứng hoặc nằm.
Bhagavā seyyaṃ kappeti, nimmito caṅkamati vā tiṭṭhati vā nisīdati vā.
The Blessed One lies down, while the created image walks, stands, or sits.
Thế Tôn nằm, hóa thân đi kinh hành hoặc đứng hoặc ngồi.
Nimmito caṅkamati, bhagavā tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti.
The created image walks, while the Blessed One stands, sits, or lies down.
Hóa thân đi kinh hành, Thế Tôn đứng hoặc ngồi hoặc nằm.
Nimmito tiṭṭhati, bhagavā caṅkamati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti.
The created image stands, while the Blessed One walks, sits, or lies down.
Hóa thân đứng, Thế Tôn đi kinh hành hoặc ngồi hoặc nằm.
Nimmito nisīdati, bhagavā caṅkamati vā tiṭṭhati vā seyyaṃ vā kappeti.
The created image sits, while the Blessed One walks, stands, or lies down.
Hóa thân ngồi, Thế Tôn đi kinh hành hoặc đứng hoặc nằm.
Nimmito seyyaṃ kappeti, bhagavā caṅkamati vā tiṭṭhati vā nisīdati vā.
The created image lies down, while the Blessed One walks, stands, or sits.
Hóa thân nằm, Thế Tôn đi kinh hành hoặc đứng hoặc ngồi.
Idaṃ tathāgatassa yamakapāṭihīre ñāṇaṃ.
This is the Tathāgata’s knowledge of the Twin Miracle (Yamakapāṭihārīya-ñāṇa).
Đây là trí tuệ về thần thông song hành (yamakapāṭihīra) của Như Lai.
646
Yamakapāṭihīrañāṇaniddeso sattatimo.
The Seventieth Section on the Knowledge of the Twin Miracle.
Phần giải thích về trí tuệ thần thông song hành, thứ bảy mươi.
647
71. Mahākaruṇāñāṇaniddeso
71. Section on the Knowledge of Great Compassion
71. Phần giải thích về trí tuệ đại bi
648
117. Katamaṃ tathāgatassa mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ? Bahukehi ākārehi passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
117. What is the Tathāgata’s knowledge of the attainment of great compassion (mahākaruṇāsamāpatti-ñāṇa)? Great compassion arises in the Buddhas, the Blessed Ones, as they perceive beings in many ways.
117. Thế nào là trí tuệ về sự nhập Đại Bi (mahākaruṇāsamāpatti) của Như Lai? Khi các vị Phật, Thế Tôn, quán sát chúng sinh bằng nhiều phương cách, lòng đại bi khởi lên trong các Ngài đối với chúng sinh.
Āditto lokasannivāsoti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
Great compassion arises in the Buddhas, the Blessed Ones, as they perceive, “The world of beings is aflame.”
Khi quán sát rằng “Thế giới chúng sinh đang bốc cháy”, lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh.
Uyyutto lokasannivāsoti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
Great compassion arises in the Buddhas, the Blessed Ones, as they perceive, “The world of beings is striving.”
Khi quán sát rằng “Thế giới chúng sinh đang bị thúc đẩy”, lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh.
Payāto lokasannivāsoti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
Great compassion arises in the Buddhas, the Blessed Ones, as they perceive, “The world of beings is heading forth.”
Khi quán sát rằng “Thế giới chúng sinh đang đi đến”, lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh.
Kummaggappaṭipanno* lokasannivāsoti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
“The multitude of beings residing in the world is treading the wrong path”—thus, for the blessed Buddhas who see this, great compassion arises towards beings.
Khi quán sát rằng “Thế giới chúng sinh đang đi sai đường”, lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh.
Upanīyati loko addhuvoti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
“The world of beings, being impermanent, is led to death”—thus, for the blessed Buddhas who see this, great compassion arises towards beings.
Khi quán sát rằng “Thế giới đang bị dẫn đi, không thường hằng”, lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh.
Atāṇo* loko anabhissaroti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
“The world of beings is without a protector, has no refuge”—thus, for the blessed Buddhas who see this, great compassion arises towards beings.
Khi quán sát rằng “Thế giới không có nơi nương tựa, không có nơi ẩn náu”, lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh.
Assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīyanti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
“The world of beings has no possessions; everything must be abandoned and departed from”—thus, for the blessed Buddhas who see this, great compassion arises towards beings.
Khi quán sát rằng “Thế giới không có chủ sở hữu, tất cả đều phải bỏ lại mà đi”, lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh.
Ūno loko atīto taṇhādāsoti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
“The world of beings is incomplete, unsatisfied, a slave to craving”—thus, for the blessed Buddhas who see this, great compassion arises towards beings.
Khi quán sát rằng “Thế giới thiếu thốn, không thỏa mãn, là nô lệ của tham ái”, lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh.
Atāyano lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… aleṇo lokasannivāsoti – passantānaṃ …pe… asaraṇo lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… asaraṇībhūto lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe….
“The multitude of beings residing in the world has no children or relatives to protect them”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world has no hiding place”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world has no refuge”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world has no one to act as a refuge”—thus, for the…pe….
Khi quán sát rằng “Thế giới chúng sinh không có người bảo vệ”…v.v… “Thế giới chúng sinh không có nơi ẩn náu”…v.v… “Thế giới chúng sinh không có nơi nương tựa”…v.v… “Thế giới chúng sinh không có ai làm nơi nương tựa”…v.v….
649
Uddhato loko avūpasantoti – passantānaṃ…pe… sasallo lokasannivāso, viddho puthusallehi; tassa natthañño koci sallānaṃ uddhatā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… avijjandhakārāvaraṇo lokasannivāso aṇḍabhūto kilesapañjarapakkhitto; tassa natthañño koci ālokaṃ dassetā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… avijjāgato lokasannivāso aṇḍabhūto pariyonaddho tantākulakajāto* kulāgaṇḍikajāto* muñjapabbajabhūto apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattatīti – passantānaṃ…pe… avijjāvisadosasaṃlitto lokasannivāso kilesakalalībhūtoti – passantānaṃ…pe… rāgadosamohajaṭājaṭito lokasannivāso; tassa natthañño koci jaṭaṃ vijaṭetā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe….
“The world of beings is agitated, unpacified”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is pierced with many arrows; it is struck by numerous arrows of lust and so on; and there is no one else to extract these arrows except me”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is obscured by the darkness of ignorance, like an egg, confined in the cage of defilements; and there is no one else to show light except me”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is steeped in ignorance, like an egg, enveloped, like a tangled ball of thread, like a weaver’s tangled thread, like muñja grass and pabbaja grass, unable to escape the lower realms, the miserable states, the ruinous states, saṃsāra”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is smeared with the poisonous defilement of ignorance, covered in the mud of defilements”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is entangled in the tangle of lust, hatred, and delusion; and there is no one else to untangle this tangle except me”—thus, for the…pe….
Khi quán sát rằng “Thế giới đang bị xao động, không an tịnh”…v.v… “Thế giới chúng sinh bị đâm bởi nhiều mũi tên; không có ai khác có thể rút những mũi tên ấy ra ngoài Ta” – lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh…v.v… “Thế giới chúng sinh bị bao phủ bởi bóng tối vô minh, như quả trứng bị nhốt trong lồng phiền não; không có ai khác có thể chiếu sáng ngoài Ta” – lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh…v.v… “Thế giới chúng sinh bị vô minh bao trùm, như quả trứng bị quấn chặt, như cuộn chỉ rối, như cuộn sợi của người thợ dệt, như cỏ muñja và pabbaja, không thể vượt qua các cõi đọa lạc, ác thú, khổ cảnh, luân hồi” – lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh…v.v… “Thế giới chúng sinh bị nhiễm độc bởi vô minh, bị bao phủ bởi bùn phiền não” – lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh…v.v… “Thế giới chúng sinh bị ràng buộc bởi mớ bòng bong tham, sân, si; không có ai khác có thể gỡ rối ngoài Ta” – lòng đại bi khởi lên trong các vị Phật, Thế Tôn, đối với chúng sinh…v.v….
650
Taṇhāsaṅghāṭapaṭimukko lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… taṇhājālena otthaṭo* lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… taṇhāsotena vuyhati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… taṇhāsaññojanena saññutto lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… taṇhānusayena anusaṭo lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… taṇhāsantāpena santappati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… taṇhāpariḷāhena pariḍayhati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe….
“The multitude of beings residing in the world is bound by the fetter of craving”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is covered by the net of craving”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is carried away by the current of craving”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is yoked by the bond of craving”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is pervaded by the latent tendency of craving”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is tormented by the anguish of craving”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is scorched by the fever of craving”—thus, for the…pe….
Khi quán sát rằng “Thế giới chúng sinh bị trói buộc bởi gông cùm tham ái”…v.v… “Thế giới chúng sinh bị che phủ bởi lưới tham ái”…v.v… “Thế giới chúng sinh bị cuốn trôi bởi dòng tham ái”…v.v… “Thế giới chúng sinh bị ràng buộc bởi kiết sử tham ái”…v.v… “Thế giới chúng sinh bị tham ái tùy miên lan tràn”…v.v… “Thế giới chúng sinh bị thiêu đốt bởi sự nung nấu của tham ái”…v.v… “Thế giới chúng sinh bị đốt cháy bởi sự nóng bức của tham ái”…v.v….
651
Diṭṭhisaṅghāṭapaṭimukko lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… diṭṭhijālena otthaṭo lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… diṭṭhisotena vuyhati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… diṭṭhisaññojanena saññutto lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… diṭṭhānusayena anusaṭo lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… diṭṭhisantāpena santappati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… diṭṭhipariḷāhena pariḍayhati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe….
“The multitude of beings residing in the world is bound by the fetter of wrong view”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is covered by the net of wrong view”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is carried away by the current of wrong view”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is yoked by the bond of wrong view”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is pervaded by the latent tendency of wrong view”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is tormented by the anguish of wrong view”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is scorched by the fever of wrong view”—thus, for the…pe….
Thế gian bị trói buộc bởi gánh nặng tà kiến — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị bao phủ bởi lưới tà kiến — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian trôi dạt trong dòng tà kiến — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị ràng buộc bởi kiết sử tà kiến — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị tà kiến tùy miên xâm nhập — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị thiêu đốt bởi sự khổ não của tà kiến — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị thiêu cháy hoàn toàn bởi sự thống khổ của tà kiến — đối với những người thấy... (tương tự)...
652
Jātiyā anugato lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… jarāya anusaṭo lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… byādhinā abhibhūto lokasannivāsoti – passantānaṃ …pe… maraṇena abbhāhato lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… dukkhe patiṭṭhito lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe….
“The multitude of beings residing in the world is followed by birth”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is pervaded by old age”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is overcome by sickness”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is struck down by death”—thus, for the…pe… “The multitude of beings residing in the world is established in suffering”—thus, for the…pe….
Thế gian bị sự sinh theo đuổi — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị sự già xâm nhập — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị bệnh tật áp bức — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị cái chết đánh đập mạnh mẽ — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian an trú trong khổ đau — đối với những người thấy... (tương tự)...
653
Taṇhāya uḍḍito lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… jarāpākāraparikkhitto lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… maccupāsena parikkhitto lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… mahābandhanabandho lokasannivāso – rāgabandhanena dosabandhanena mohabandhanena mānabandhanena diṭṭhibandhanena kilesabandhanena duccaritabandhanena; tassa natthañño koci bandhanaṃ mocetā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… mahāsambādhappaṭipanno lokasannivāso; tassa natthañño koci okāsaṃ dassetā, aññatra mayāti – passantānaṃ… mahāpalibodhena palibuddho lokasannivāso; tassa natthañño koci palibodhaṃ chetā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… mahāpapāte patito lokasannivāso; tassa natthañño koci papātā uddhatā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… mahākantārappaṭipanno lokasannivāso; tassa natthañño koci kantāraṃ tāretā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… mahāsaṃsārappaṭipanno lokasannivāso; tassa natthañño koci saṃsārā mocetā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… mahāvidugge samparivattati lokasannivāso; tassa natthañño koci viduggā uddhatā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… mahāpalipe* palipanno lokasannivāso; tassa natthañño koci palipā uddhatā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe….
The world of beings is ensnared by craving – for those who see…pe… The world of beings is surrounded by the wall of aging – for those who see…pe… The world of beings is encircled by the noose of death – for those who see…pe… The world of beings is bound by great fetters – by the fetter of lust, by the fetter of hatred, by the fetter of delusion, by the fetter of conceit, by the fetter of wrong view, by the fetter of defilements, by the fetter of misconduct; there is no other liberator of its fetters except me – for those who see…pe… The world of beings has entered into great confinement; there is no other one who can show it space except me – for those who see… The world of beings is obstructed by great impediments; there is no other one who can cut its impediments except me – for those who see…pe… The world of beings has fallen into a great precipice; there is no other one who can lift it from the precipice except me – for those who see…pe… The world of beings has entered into a great wilderness; there is no other one who can ferry it across the wilderness except me – for those who see…pe… The world of beings has entered into great saṃsāra; there is no other one who can release it from saṃsāra except me – for those who see…pe… The world of beings revolves in a great abyss; there is no other one who can lift it from the abyss except me – for those who see…pe… The world of beings has sunk into great mire; there is no other one who can lift it from the mire except me – for those who see…pe….
Thế gian bị tham ái giăng bẫy — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị bao vây bởi bức tường già nua — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị bao vây bởi vòng thòng lọng của tử thần — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị trói buộc bởi những xiềng xích lớn — bởi xiềng xích tham ái, bởi xiềng xích sân hận, bởi xiềng xích si mê, bởi xiềng xích kiêu mạn, bởi xiềng xích tà kiến, bởi xiềng xích phiền não, bởi xiềng xích ác hạnh; không ai khác có thể giải thoát những xiềng xích đó, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian rơi vào cảnh khốn cùng; không ai khác có thể chỉ lối thoát, ngoài Ta — đối với những người thấy...; thế gian bị trói buộc bởi những chướng ngại lớn; không ai khác có thể cắt đứt những chướng ngại đó, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian rơi vào vực thẳm lớn; không ai khác có thể cứu thoát khỏi vực thẳm, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bước vào con đường hoang dã lớn; không ai khác có thể dẫn dắt qua con đường hoang dã, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bước vào vòng luân hồi lớn; không ai khác có thể giải thoát khỏi luân hồi, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian lăn lộn trong chốn hiểm nguy lớn; không ai khác có thể cứu thoát khỏi chốn hiểm nguy, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian sa lầy vào vũng lầy lớn; không ai khác có thể cứu thoát khỏi vũng lầy, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...
654
Abbhāhato lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… āditto lokasannivāso – rāgagginā dosagginā mohagginā jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi; tassa natthañño koci nibbāpetā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… unnītako lokasannivāso haññati niccamatāṇo pattadaṇḍo takkaroti – passantānaṃ…pe… vajjabandhanabaddho lokasannivāso āghātanapaccupaṭṭhito; tassa natthañño koci bandhanaṃ mocetā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… anātho lokasannivāso paramakāruññappatto; tassa natthañño koci tāyetā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… dukkhābhitunno* lokasannivāso cirarattaṃ pīḷitoti – passantānaṃ…pe… gadhito lokasannivāso niccaṃ pipāsitoti – passantānaṃ…pe….
The world of beings is afflicted – for those who see…pe… The world of beings is ablaze – with the fire of lust, with the fire of hatred, with the fire of delusion, with birth, aging, death, with sorrows, lamentations, pains, griefs, and despair; there is no other one who can extinguish it except me – for those who see…pe… The world of beings is led to danger, constantly tormented without a protector, having incurred punishment, like a thief – for those who see…pe… The world of beings is bound by the fetter of fault, brought to the place of execution; there is no other one who can release its fetters except me – for those who see…pe… The world of beings is helpless, having reached utter wretchedness; there is no other one who can protect it except me – for those who see…pe… The world of beings is deeply pierced by suffering, long tormented – for those who see…pe… The world of beings is greedy, constantly thirsty – for those who see…pe….
Thế gian bị đánh đập mạnh mẽ — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị thiêu đốt — bởi lửa tham ái, lửa sân hận, lửa si mê, bởi sự sinh, sự già, cái chết, bởi sầu bi khổ ưu não; không ai khác có thể dập tắt, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị dẫn đến nơi nguy hiểm, luôn bị hành hạ không có người bảo vệ, như một kẻ trộm bị hình phạt — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị trói buộc bởi xiềng xích tội lỗi, đối diện với nơi hành hình; không ai khác có thể giải thoát xiềng xích, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian không có nơi nương tựa, đạt đến sự đáng thương tột cùng; không ai khác có thể bảo vệ, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị khổ đau giày vò, bị áp bức trong thời gian dài — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị tham lam chi phối, luôn khát khao — đối với những người thấy... (tương tự)...
655
Andho lokasannivāso acakkhukoti – passantānaṃ…pe… hatanetto lokasannivāso apariṇāyakoti – passantānaṃ…pe… vipathapakkhando* lokasannivāso añjasāparaddho; tassa natthañño koci ariyapathaṃ ānetā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe… mahoghapakkhando lokasannivāso; tassa natthañño koci oghā uddhatā, aññatra mayāti – passantānaṃ…pe….
The world of beings is blind, without eyes – for those who see…pe… The world of beings has lost its eyes, without a guide – for those who see…pe… The world of beings has strayed onto a wrong path, having missed the straight path; there is no other one who can lead it to the noble path except me – for those who see…pe… The world of beings has fallen into a great flood; there is no other one who can lift it from the flood except me – for those who see…pe….
Thế gian mù lòa, không có mắt — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị mất mắt, không có người dẫn dắt — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian đi lạc đường, sai lầm con chính đạo; không ai khác có thể dẫn đến con đường Thánh, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian rơi vào dòng thác lớn; không ai khác có thể cứu thoát khỏi dòng thác, ngoài Ta — đối với những người thấy... (tương tự)...
656
118. Dvīhi diṭṭhigatehi pariyuṭṭhito lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… tīhi duccaritehi vippaṭipanno lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… catūhi yogehi yutto lokasannivāso catuyogayojitoti – passantānaṃ…pe… catūhi ganthehi* ganthito lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… catūhi upādānehi upādiyati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… pañcagatisamāruḷho lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… pañcahi kāmaguṇehi rajjati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… pañcahi nīvaraṇehi otthaṭo lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… chahi vivādamūlehi vivadati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… chahi taṇhākāyehi rajjati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… chahi diṭṭhigatehi pariyuṭṭhito lokasannivāsoti – passantānaṃ …pe… sattahi anusayehi anusaṭo lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… sattahi saññojanehi saññutto lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… sattahi mānehi unnato* lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… aṭṭhahi lokadhammehi samparivattati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… aṭṭhahi micchattehi niyyāto lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… aṭṭhahi purisadosehi dussati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… navahi āghātavatthūhi āghātito lokasannivāsoti – passantānaṃ …pe… navavidhamānehi unnato lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… navahi taṇhāmūlakehi dhammehi rajjati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… dasahi kilesavatthūhi kilissati lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… dasahi āghātavatthūhi āghātito lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… dasahi akusalakammapathehi samannāgato lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… dasahi saññojanehi saññutto lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… dasahi micchattehi niyyāto lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… dasavatthukāya micchādiṭṭhiyā samannāgato lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… dasavatthukāya antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato lokasannivāsoti – passantānaṃ…pe… aṭṭhasatataṇhāpapañcasatehi papañcito lokasannivāsoti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
118. The great compassion of the Buddhas, the Fortunate Ones, arises in beings when they see that the community of beings in the world is afflicted by two kinds of wrong views—when they see…pe… that the community of beings in the world acts wrongly by three kinds of misconduct—when they see…pe… that the community of beings in the world is yoked by four yogas, being bound to the cycle of suffering by the four yogas—when they see…pe… that the community of beings in the world is bound by four knots—when they see…pe… that the community of beings in the world clings strongly by four kinds of clinging—when they see…pe… that the community of beings in the world repeatedly enters the five destinations—when they see…pe… that the community of beings in the world is infatuated by the five strands of sensual pleasure—when they see…pe… that the community of beings in the world is covered by the five hindrances—when they see…pe… that the community of beings in the world quarrels due to the six roots of contention—when they see…pe… that the community of beings in the world is infatuated by the six classes of craving—when they see…pe… that the community of beings in the world is afflicted by six kinds of wrong views—when they see…pe… that the community of beings in the world is pervaded by the seven latent tendencies—when they see…pe… that the community of beings in the world is fettered by the seven fetters—when they see…pe… that the community of beings in the world is puffed up by the seven kinds of conceit—when they see…pe… that the community of beings in the world revolves with the eight worldly conditions—when they see…pe… that the community of beings in the world strays due to the eight wrong ways—when they see…pe… that the community of beings in the world is corrupted by the eight faults of men—when they see…pe… that the community of beings in the world is assailed by the nine bases of resentment—when they see…pe… that the community of beings in the world is puffed up by the nine kinds of conceit—when they see…pe… that the community of beings in the world is infatuated by the nine dhammas rooted in craving—when they see…pe… that the community of beings in the world is tormented by the ten defilement-bases—when they see…pe… that the community of beings in the world is assailed by the ten bases of resentment—when they see…pe… that the community of beings in the world is endowed with the ten unwholesome courses of action—when they see…pe… that the community of beings in the world is fettered by the ten fetters—when they see…pe… that the community of beings in the world strays due to the ten wrong ways—when they see…pe… that the community of beings in the world is endowed with wrong view based on ten things—when they see…pe… that the community of beings in the world is endowed with the extreme-grasping view based on ten things—when they see…pe… that the community of beings in the world is proliferated by hundreds of thousands of proliferations of craving totaling one hundred and eight.
118. Thế gian bị hai tà kiến chi phối — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian hành động sai lầm bởi ba ác hạnh — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị trói buộc bởi bốn ách, bị ràng buộc bởi bốn ách — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị buộc chặt bởi bốn kiết sử — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị chấp thủ bởi bốn thủ — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian tái sinh vào năm cõi — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị dính mắc vào năm dục lạc — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị che phủ bởi năm triền cái — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian tranh chấp bởi sáu căn nguyên tranh chấp — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị dính mắc vào sáu thân ái — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị sáu tà kiến chi phối — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị bảy tùy miên xâm nhập — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị ràng buộc bởi bảy kiết sử — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian kiêu mạn bởi bảy ngã mạn — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian xoay vần trong tám pháp thế gian — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị dẫn dắt bởi tám tà đạo — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị hư hoại bởi tám lỗi của người — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị phiền não bởi chín căn nguyên oán hận — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian kiêu mạn bởi chín loại ngã mạn — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị dính mắc vào chín pháp có gốc từ tham ái — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị phiền não bởi mười căn nguyên phiền não — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị phiền não bởi mười căn nguyên oán hận — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị chi phối bởi mười nghiệp bất thiện — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị ràng buộc bởi mười kiết sử — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị dẫn dắt bởi mười tà đạo — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị chi phối bởi tà kiến có mười căn bản — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị chi phối bởi tà kiến chấp đoạn chấp thường có mười căn bản — đối với những người thấy... (tương tự)...; thế gian bị phóng đại bởi một trăm lẻ tám loại tham ái và pháp hý luận — đối với những người thấy, lòng đại bi của chư Phật Thế Tôn khởi lên đối với chúng sinh.
Dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatehi pariyuṭṭhito lokasannivāsoti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
The great compassion of the Buddhas, the Fortunate Ones, arises in beings when they see that the community of beings in the world is afflicted by sixty-two kinds of wrong views.
Thế gian bị sáu mươi hai tà kiến chi phối — đối với những người thấy, lòng đại bi của chư Phật Thế Tôn khởi lên đối với chúng sinh.
657
Ahañcamhi tiṇṇo, loko ca atiṇṇo ahaṃ camhi mutto, loko ca amutto; ahañcamhi danto, loko ca adanto; ahaṃ camhi santo, loko ca asanto; ahaṃ camhi assattho, loko ca anassattho; ahaṃ camhi parinibbuto, loko ca aparinibbuto; pahomi khvāhaṃ tiṇṇo tāretuṃ, mutto mocetuṃ, danto dametuṃ, santo sametuṃ, assattho assāsetuṃ, parinibbuto pare ca parinibbāpetunti – passantānaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ sattesu mahākaruṇā okkamati.
The great compassion of the Buddhas, the Fortunate Ones, arises in beings when they see: ‘I am crossed over, but the world is not crossed over; I am freed, but the world is not freed; I am tamed, but the world is not tamed; I am calmed, but the world is not calmed; I am comforted, but the world is not comforted; I am fully unbound, but the world is not fully unbound; I am indeed able, being crossed over, to ferry others across; being freed, to free others; being tamed, to tame others; being calmed, to calm others; being comforted, to comfort others; being fully unbound, to fully unbind others.’
Ta đã vượt thoát, còn thế gian thì chưa vượt thoát; Ta đã giải thoát, còn thế gian thì chưa giải thoát; Ta đã điều phục, còn thế gian thì chưa điều phục; Ta đã an tịnh, còn thế gian thì chưa an tịnh; Ta đã được an ổn, còn thế gian thì chưa được an ổn; Ta đã nhập Niết-bàn, còn thế gian thì chưa nhập Niết-bàn. Ta có thể, khi đã vượt thoát, giúp người khác vượt thoát; khi đã giải thoát, giúp người khác giải thoát; khi đã điều phục, giúp người khác điều phục; khi đã an tịnh, giúp người khác an tịnh; khi đã được an ổn, giúp người khác được an ổn; khi đã nhập Niết-bàn, giúp người khác nhập Niết-bàn – khi các vị Phật, Thế Tôn quán thấy như vậy, lòng đại bi đối với chúng sinh khởi lên.
Idaṃ tathāgatassa mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ.
This is the Tathāgata’s knowledge of the attainment of great compassion.
Đây là trí tuệ về Đại Bi Tam-muội của Đức Như Lai.
658
Mahākaruṇāñāṇaniddeso ekasattatimo.
The Seventy-first Section on the Knowledge of Great Compassion.
Chương giải thích về Trí tuệ Đại Bi, thứ bảy mươi mốt.
659
72-73. Sabbaññutañāṇaniddeso
72-73. Section on Omniscient Knowledge
72-73. Chương giải thích về Trí tuệ Toàn Tri
660
119. Katamaṃ tathāgatassa sabbaññutaññāṇaṃ? Sabbaṃ saṅkhatamasaṅkhataṃ anavasesaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
119. What is the Tathāgata’s omniscient knowledge? It is omniscient knowledge because it knows all conditioned and unconditioned things without remainder.
119. Thế nào là Trí tuệ Toàn Tri của Đức Như Lai? Là trí tuệ biết tất cả các pháp hữu vi và vô vi một cách không sót lại – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ* .
There is no obstruction in that, therefore it is unobstructed knowledge.
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
661
120. Atītaṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
It is omniscient knowledge because it knows all of the past.
120. Là trí tuệ biết tất cả các pháp quá khứ – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
There is no obstruction in that, therefore it is unobstructed knowledge.
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Anāgataṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
It is omniscient knowledge because it knows all of the future.
Là trí tuệ biết tất cả các pháp vị lai – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
There is no obstruction in that, therefore it is unobstructed knowledge.
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Paccuppannaṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
It is omniscient knowledge because it knows all of the present.
Là trí tuệ biết tất cả các pháp hiện tại – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
662
Cakkhu ceva rūpā ca, evaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
The eye and forms—thus, it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Mắt và các sắc pháp, trí tuệ biết tất cả những điều đó – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Sotañceva saddā ca…pe… ghānañceva gandhā ca… jivhā ceva rasā ca… kāyo ceva phoṭṭhabbā ca… mano ceva dhammā ca, evaṃ taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
The ear and sounds… the nose and odors… the tongue and tastes… the body and tangibles… the mind and mental objects—thus, it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Tai và các âm thanh… (v.v.)… mũi và các mùi… lưỡi và các vị… thân và các xúc chạm… ý và các pháp, trí tuệ biết tất cả những điều đó – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
663
Yāvatā aniccaṭṭhaṃ dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of impermanence, suffering, and non-self—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính vô thường, tính khổ, tính vô ngã – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Yāvatā rūpassa aniccaṭṭhaṃ dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the impermanence, suffering, and non-self of form—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính vô thường, tính khổ, tính vô ngã của sắc – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Yāvatā vedanāya…pe… yāvatā saññāya…pe… yāvatā saṅkhārānaṃ…pe… yāvatā viññāṇassa …pe… yāvatā cakkhussa…pe… jarāmaraṇassa aniccaṭṭhaṃ dukkhaṭṭhaṃ anattaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of feeling… perception… mental formations… consciousness… the eye… aging-and-death, as impermanence, suffering, and non-self—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính vô thường, tính khổ, tính vô ngã của thọ… (v.v.)… của tưởng… (v.v.)… của hành… (v.v.)… của thức… (v.v.)… của mắt… (v.v.)… của già chết – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
664
Yāvatā abhiññāya abhiññaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the characteristic of direct knowledge (abhiññā) as direct knowledge—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính thắng tri của thắng tri – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Yāvatā pariññāya pariññaṭṭhaṃ…pe… yāvatā pahānassa* pahānaṭṭhaṃ…pe… yāvatā bhāvanāya bhāvanaṭṭhaṃ…pe… yāvatā sacchikiriyāya sacchikiriyaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the characteristic of full understanding (pariññā) as full understanding… of abandoning (pahāna) as abandoning… of development (bhāvanā) as development… of realization (sacchikiriyā) as realization—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính biến tri của biến tri… (v.v.)… tính đoạn trừ của đoạn trừ… (v.v.)… tính tu tập của tu tập… (v.v.)… tính chứng ngộ của chứng ngộ – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
665
Yāvatā khandhānaṃ khandhaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the characteristic of aggregates (khandha) as aggregates—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính uẩn của các uẩn – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Yāvatā dhātūnaṃ dhātuṭṭhaṃ…pe… yāvatā āyatanānaṃ āyatanaṭṭhaṃ…pe… yāvatā saṅkhatānaṃ saṅkhataṭṭhaṃ…pe… yāvatā asaṅkhatassa asaṅkhataṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the characteristic of elements (dhātu) as elements… of sense bases (āyatana) as sense bases… of conditioned phenomena (saṅkhata) as conditioned… of the unconditioned (asaṅkhata) as unconditioned—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính giới của các giới… (v.v.)… tính xứ của các xứ… (v.v.)… tính hữu vi của các pháp hữu vi… (v.v.)… tính vô vi của pháp vô vi – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
666
Yāvatā kusale dhamme, sabbaṃ* jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of wholesome phenomena (kusala dhamma)—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì thuộc các pháp thiện – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Yāvatā akusale dhamme…pe… yāvatā abyākate dhamme… yāvatā kāmāvacare dhamme… yāvatā rūpāvacare dhamme… yāvatā arūpāvacare dhamme… yāvatā apariyāpanne dhamme, sabbaṃ* jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of unwholesome phenomena (akusala dhamma)… of indeterminate phenomena (abyākata dhamma)… of phenomena in the sense-sphere (kāmāvacara dhamma)… of phenomena in the form-sphere (rūpāvacara dhamma)… of phenomena in the formless-sphere (arūpāvacara dhamma)… of unincluded phenomena (apariyāpanna dhamma)—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì thuộc các pháp bất thiện… (v.v.)… các pháp vô ký… các pháp thuộc cõi Dục… các pháp thuộc cõi Sắc… các pháp thuộc cõi Vô Sắc… các pháp không bị bao hàm – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
667
Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the characteristic of suffering (dukkha) as suffering—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính khổ của khổ – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Yāvatā samudayassa samudayaṭṭhaṃ…pe… yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭhaṃ…pe… yāvatā maggassa maggaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the characteristic of origin (samudaya) as origin… of cessation (nirodha) as cessation… of the path (magga) as the path—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính tập khởi của tập khởi… (v.v.)… tính diệt tận của diệt tận… (v.v.)… tính đạo lộ của đạo lộ – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
668
Yāvatā atthapaṭisambhidāya atthapaṭisambhidaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the characteristic of analytical knowledge of meaning (atthapaṭisambhidā) as analytical knowledge of meaning—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính nghĩa vô ngại giải của nghĩa vô ngại giải – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭhaṃ…pe… yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭhaṃ…pe… yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭhaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the characteristic of analytical knowledge of phenomena (dhammapaṭisambhidā) as analytical knowledge of phenomena… of analytical knowledge of language (niruttipaṭisambhidā) as analytical knowledge of language… of analytical knowledge of ready wit (paṭibhānapaṭisambhidā) as analytical knowledge of ready wit—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì có tính pháp vô ngại giải của pháp vô ngại giải… (v.v.)… tính ngôn ngữ vô ngại giải của ngôn ngữ vô ngại giải… (v.v.)… tính biện tài vô ngại giải của biện tài vô ngại giải – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
669
Yāvatā indriyaparopariyattañāṇaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the knowledge of the dispositions of the faculties (indriyaparopariyattañāṇa)—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì là trí tuệ về căn tánh thượng liệt của chúng sinh – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
Yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ…pe… yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṃ…pe… yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever extent there is of the knowledge of the inclinations and latent tendencies of beings (sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ)… of the Twin Miracle (yamakapāṭihīre ñāṇaṃ)… of the attainment of great compassion (mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ)—it knows all that; thus, it is omniscience (sabbaññutaññāṇa).
Trí tuệ biết tất cả những gì là trí tuệ về khuynh hướng và tùy miên của chúng sinh… (v.v.)… trí tuệ về song thần thông… (v.v.)… trí tuệ về Đại Bi Tam-muội – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
Therein, there is no obstruction; thus, it is the knowledge of non-obstruction (anāvaraṇañāṇa).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
670
Yāvatā sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, taṃ sabbaṃ jānātīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever is seen, heard, sensed, cognized, attained, sought, and repeatedly traversed by mind by the multitude of beings in the world, together with its devas, Māra, Brahmā, ascetics, brahmins, devas, and humans—all of that he knows; therefore, it is sabbaññutaññāṇa (Omniscience).
Trí tuệ biết tất cả những gì đã được thấy, được nghe, được cảm nhận, được nhận thức, được đạt đến, được tìm kiếm, được ý tư duy trong thế gian cùng với chư thiên, Ma vương, Phạm thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, cùng với chư thiên và loài người – đó là Trí tuệ Toàn Tri.
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
There is no obstruction in knowing that; therefore, it is anāvaraṇañāṇa (Unobstructed Knowledge).
Trong đó, không có chướng ngại – đó là Trí tuệ Vô Chướng Ngại.
671
121.
121.
121.
672
Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ.
There is nothing here that is unseen by him, nor anything unknown or unknowable.
Không có điều gì ở đây mà Ngài chưa thấy, cũng không có điều gì chưa được nhận thức, chưa được biết.
673
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhūti* .
Whatever is knowable, the Tathāgata has fully comprehended it all; by that, he is the Samantacakkhu (All-seeing One).
Tất cả những gì cần được biết, Ngài đều đã thắng tri, do đó Đức Như Lai là Samantacakkhu (Phật Nhãn Toàn Diện).
674
Samantacakkhūti kenaṭṭhena samantacakkhu?
Samantacakkhu—in what sense is he Samantacakkhu?
Samantacakkhu – với ý nghĩa nào là Samantacakkhu?
Cuddasa buddhañāṇāni.
There are fourteen Buddha-knowledges.
Mười bốn Phật trí.
Dukkhe ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dukkhanirodhe ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, atthapaṭisambhide ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dhammapaṭisambhide ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, niruttipaṭisambhide ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, paṭibhānapaṭisambhide ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, indriyaparopariyatte ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, yamakapāṭihīre ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, sabbaññutaññāṇaṃ buddhañāṇaṃ, anāvaraṇañāṇaṃ buddhañāṇaṃ – imāni cuddasa buddhañāṇāni.
Knowledge of suffering is a Buddha-knowledge; knowledge of the origin of suffering is a Buddha-knowledge; knowledge of the cessation of suffering is a Buddha-knowledge; knowledge of the path leading to the cessation of suffering is a Buddha-knowledge; knowledge of the paṭisambhidā of meaning is a Buddha-knowledge; knowledge of the paṭisambhidā of Dhamma is a Buddha-knowledge; knowledge of the paṭisambhidā of language is a Buddha-knowledge; knowledge of the paṭisambhidā of ready wit is a Buddha-knowledge; knowledge of the maturity and immaturity of faculties is a Buddha-knowledge; knowledge of the dispositions and underlying tendencies of beings is a Buddha-knowledge; knowledge of the Twin Miracle is a Buddha-knowledge; knowledge of the attainment of great compassion is a Buddha-knowledge; sabbaññutaññāṇa is a Buddha-knowledge; anāvaraṇañāṇa is a Buddha-knowledge—these are the fourteen Buddha-knowledges.
Trí tuệ về Khổ là Phật trí, trí tuệ về Khổ tập là Phật trí, trí tuệ về Khổ diệt là Phật trí, trí tuệ về con đường đưa đến Khổ diệt là Phật trí, trí tuệ về nghĩa vô ngại giải là Phật trí, trí tuệ về pháp vô ngại giải là Phật trí, trí tuệ về ngôn ngữ vô ngại giải là Phật trí, trí tuệ về biện tài vô ngại giải là Phật trí, trí tuệ về căn tánh thượng liệt của chúng sinh là Phật trí, trí tuệ về khuynh hướng và tùy miên của chúng sinh là Phật trí, trí tuệ về song thần thông là Phật trí, trí tuệ về Đại Bi Tam-muội là Phật trí, Trí tuệ Toàn Tri là Phật trí, Trí tuệ Vô Chướng Ngại là Phật trí – đây là mười bốn Phật trí.
Imesaṃ cuddasannaṃ buddhañāṇānaṃ aṭṭha ñāṇāni sāvakasādhāraṇāni; cha ñāṇāni asādhāraṇāni sāvakehi.
Among these fourteen Buddha-knowledges, eight knowledges are common to disciples; six knowledges are uncommon to disciples.
Trong số mười bốn Phật trí này, tám trí là chung cho các đệ tử; sáu trí là không chung với các đệ tử.
675
Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho, sabbo ñāto; aññāto dukkhaṭṭho natthīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever aspect of suffering exists, all of it is known; there is no unknown aspect of suffering; therefore, it is sabbaññutaññāṇa.
Chừng nào bản chất của khổ (dukkhaṭṭho) còn tồn tại, tất cả đều đã được biết; không có bản chất của khổ nào là chưa được biết – đó là Tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇaṃ).
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
There is no obstruction in knowing that; therefore, it is anāvaraṇañāṇa.
Trong đó không có sự che chướng – đó là Tuệ Vô Chướng Ngại (anāvaraṇañāṇaṃ).
Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho, sabbo ñāto, sabbo diṭṭho, sabbo vidito, sabbo sacchikato, sabbo phassito paññāya; aphassito paññāya dukkhaṭṭho natthīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever aspect of suffering exists, all of it is known, all of it is seen, all of it is understood, all of it is realized, all of it is touched by wisdom; there is no aspect of suffering untouched by wisdom; therefore, it is sabbaññutaññāṇa.
Chừng nào bản chất của khổ (dukkhaṭṭho) còn tồn tại, tất cả đều đã được biết, tất cả đều đã được thấy, tất cả đều đã được thấu hiểu, tất cả đều đã được chứng ngộ, tất cả đều đã được chạm đến bằng tuệ (paññā); không có bản chất của khổ nào là chưa được chạm đến bằng tuệ – đó là Tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇaṃ).
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
There is no obstruction in knowing that; therefore, it is anāvaraṇañāṇa.
Trong đó không có sự che chướng – đó là Tuệ Vô Chướng Ngại (anāvaraṇañāṇaṃ).
Yāvatā samudayassa samudayaṭṭho…pe… yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭho… yāvatā maggassa maggaṭṭho…pe… yāvatā atthapaṭisambhidāya atthapaṭisambhidaṭṭho… yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho… yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho… yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho, sabbo ñāto, sabbo diṭṭho, sabbo vidito, sabbo sacchikato, sabbo phassito paññāya; aphassito paññāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho natthīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever aspect of origin exists… (similarly for) whatever aspect of cessation… whatever aspect of the path… whatever aspect of the paṭisambhidā of meaning… whatever aspect of the paṭisambhidā of Dhamma… whatever aspect of the paṭisambhidā of language… whatever aspect of the paṭisambhidā of ready wit exists, all of it is known, all of it is seen, all of it is understood, all of it is realized, all of it is touched by wisdom; there is no aspect of the paṭisambhidā of ready wit untouched by wisdom; therefore, it is sabbaññutaññāṇa.
Chừng nào bản chất của Khởi Nguyên (samudayaṭṭho) còn tồn tại… (v.v.) … chừng nào bản chất của Diệt (nirodhaṭṭho) còn tồn tại… chừng nào bản chất của Con Đường (maggaṭṭho) còn tồn tại… (v.v.) … chừng nào bản chất của Phân Tích Nghĩa (atthapaṭisambhidaṭṭho) còn tồn tại… chừng nào bản chất của Phân Tích Pháp (dhammapaṭisambhidaṭṭho) còn tồn tại… chừng nào bản chất của Phân Tích Ngôn Ngữ (niruttipaṭisambhidaṭṭho) còn tồn tại… chừng nào bản chất của Phân Tích Biện Tài (paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho) còn tồn tại, tất cả đều đã được biết, tất cả đều đã được thấy, tất cả đều đã được thấu hiểu, tất cả đều đã được chứng ngộ, tất cả đều đã được chạm đến bằng tuệ; không có bản chất của Phân Tích Biện Tài nào là chưa được chạm đến bằng tuệ – đó là Tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇaṃ).
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
There is no obstruction in knowing that; therefore, it is anāvaraṇañāṇa.
Trong đó không có sự che chướng – đó là Tuệ Vô Chướng Ngại (anāvaraṇañāṇaṃ).
676
Yāvatā indriyaparopariyattañāṇaṃ…pe… yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ… yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṃ… yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ; sabba ñātaṃ, sabbaṃ diṭṭhaṃ, sabbaṃ viditaṃ, sabbaṃ sacchikataṃ, sabbaṃ phassitaṃ paññāya; aphassitaṃ paññāya mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ natthīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever knowledge of the maturity and immaturity of faculties exists… (similarly for) whatever knowledge of the dispositions and underlying tendencies of beings… whatever knowledge of the Twin Miracle… whatever knowledge of the attainment of great compassion exists; all of it is known, all of it is seen, all of it is understood, all of it is realized, all of it is touched by wisdom; there is no knowledge of the attainment of great compassion untouched by wisdom; therefore, it is sabbaññutaññāṇa.
Chừng nào Tuệ về sự ưu劣 của các căn (indriyaparopariyattañāṇaṃ) còn tồn tại… (v.v.) … chừng nào Tuệ về khuynh hướng và tùy miên của chúng sinh (sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ) còn tồn tại… chừng nào Tuệ về song thần thông (yamakapāṭihīre ñāṇaṃ) còn tồn tại… chừng nào Tuệ về sự nhập Đại Bi (mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ) còn tồn tại; tất cả đều đã được biết, tất cả đều đã được thấy, tất cả đều đã được thấu hiểu, tất cả đều đã được chứng ngộ, tất cả đều đã được chạm đến bằng tuệ; không có Tuệ về sự nhập Đại Bi nào là chưa được chạm đến bằng tuệ – đó là Tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇaṃ).
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
There is no obstruction in knowing that; therefore, it is anāvaraṇañāṇa.
Trong đó không có sự che chướng – đó là Tuệ Vô Chướng Ngại (anāvaraṇañāṇaṃ).
677
Yāvatā sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, sabbaṃ ñātaṃ, sabbaṃ diṭṭhaṃ, sabbaṃ viditaṃ, sabbaṃ sacchikataṃ, sabbaṃ phassitaṃ paññāya; aphassitaṃ paññāya natthīti – sabbaññutaññāṇaṃ.
Whatever is seen, heard, sensed, cognized, attained, sought, and repeatedly traversed by mind by the multitude of beings in the world, together with its devas, Māra, Brahmā, ascetics, brahmins, devas, and humans—all of it is known, all of it is seen, all of it is understood, all of it is realized, all of it is touched by wisdom; there is nothing untouched by wisdom; therefore, it is sabbaññutaññāṇa.
Chừng nào những gì đã được thấy, đã được nghe, đã được cảm nhận, đã được nhận thức, đã được đạt đến, đã được tìm kiếm, đã được quán sát bằng ý (manasā) trong thế giới có chư thiên, có Ma vương, có Phạm thiên, có các sa-môn, bà-la-môn, có chúng sinh gồm chư thiên và loài người còn tồn tại, tất cả đều đã được biết, tất cả đều đã được thấy, tất cả đều đã được thấu hiểu, tất cả đều đã được chứng ngộ, tất cả đều đã được chạm đến bằng tuệ; không có gì là chưa được chạm đến bằng tuệ – đó là Tuệ Toàn Tri (sabbaññutaññāṇaṃ).
Tattha āvaraṇaṃ natthīti – anāvaraṇañāṇaṃ.
There is no obstruction in knowing that; therefore, it is anāvaraṇañāṇa.
Trong đó không có sự che chướng – đó là Tuệ Vô Chướng Ngại (anāvaraṇañāṇaṃ).
678
Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ;
There is nothing here that is unseen by him, nor anything unknown or unknowable;
Không có gì ở đây mà Ngài chưa thấy, cũng không có gì chưa được nhận thức, chưa được biết;
679
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhūti.
Whatever is knowable, the Tathāgata has fully comprehended it all; by that, he is the Samantacakkhu.
Tất cả những gì cần được biết, Ngài đều đã thấu rõ; do đó, Như Lai là Bậc Toàn Giác (samantacakkhū).
680
Sabbaññutañāṇaniddeso tesattatimo.
The Seventy-third Exposition of Sabbaññutañāṇa is concluded.
Phần giải thích về Tuệ Toàn Tri, thứ bảy mươi ba.
681
Ñāṇakathā niṭṭhitā.
The Discourse on Knowledge is concluded.
Phần về các loại Tuệ đã hoàn tất.
682

2. Diṭṭhikathā

2. Discourse on Views

2. Phần về Tà Kiến (Diṭṭhikathā)

683
122. Kā diṭṭhi, kati diṭṭhiṭṭhānāni, kati diṭṭhipariyuṭṭhānāni, kati diṭṭhiyo, kati diṭṭhābhinivesā, katamo diṭṭhiṭṭhānasamugghātoti?
122. What is wrong view (diṭṭhi)? How many grounds for wrong view are there? How many obsessions with wrong view are there? How many wrong views are there? How many adherences to wrong view are there? What is the eradication of the grounds for wrong view?
Tà kiến (diṭṭhi) là gì? Có bao nhiêu căn cứ của tà kiến (diṭṭhiṭṭhānāni)? Có bao nhiêu sự phát sinh của tà kiến (diṭṭhipariyuṭṭhānāni)? Có bao nhiêu tà kiến (diṭṭhiyo)? Có bao nhiêu sự chấp thủ tà kiến (diṭṭhābhinivesā)? Sự diệt trừ căn cứ của tà kiến (diṭṭhiṭṭhānasamugghāto) là gì?
684
* Kā diṭṭhīti abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
* What is wrong view? It is the clinging to a view with conviction.
* Tà kiến là gì? Sự chấp thủ và bám víu (abhinivesaparāmāso) là tà kiến (diṭṭhi).
* Kati diṭṭhiṭṭhānānīti aṭṭha diṭṭhiṭṭhānāni.
* How many grounds for wrong view are there? There are eight grounds for wrong view.
* Có bao nhiêu căn cứ của tà kiến? Có tám căn cứ của tà kiến.
* Kati diṭṭhipariyuṭṭhānānīti aṭṭhārasa diṭṭhipariyuṭṭhānāni.
* How many obsessions with wrong view are there? There are eighteen obsessions with wrong view.
* Có bao nhiêu sự phát sinh của tà kiến? Có mười tám sự phát sinh của tà kiến.
* Kati diṭṭhiyoti soḷasa diṭṭhiyo.
* How many wrong views are there? There are sixteen wrong views.
* Có bao nhiêu tà kiến? Có mười sáu tà kiến.
* Kati diṭṭhābhinivesāti tīṇi sataṃ diṭṭhābhinivesā.
* How many adherences to wrong view are there? There are three hundred adherences to wrong view.
* Có bao nhiêu sự chấp thủ tà kiến? Có ba trăm sự chấp thủ tà kiến.
* Katamo diṭṭhiṭṭhānasamugghātoti sotāpattimaggo diṭṭhiṭṭhānasamugghāto.
* What is the eradication of the grounds for wrong view? The stream-entry path (sotāpattimagga) is the eradication of the grounds for wrong view.
* Sự diệt trừ căn cứ của tà kiến là gì? Đạo Quả Dự Lưu (sotāpattimaggo) là sự diệt trừ căn cứ của tà kiến.
685
123. Kathaṃ abhinivesaparāmāso diṭṭhi?* Rūpaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
123. How is the clinging to a view with conviction a wrong view? ‘This form is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
123. Sự chấp thủ và bám víu là tà kiến như thế nào? "Sắc này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Vedanaṃ etaṃ mama…pe… saññaṃ etaṃ mama… saṅkhāre etaṃ mama… viññāṇaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This feeling is mine… this perception is mine… these formations are mine… this consciousness is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Thọ này là của tôi… (v.v.) … Tưởng này là của tôi… Hành này là của tôi… Thức này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Cakkhuṃ etaṃ mama…pe… sotaṃ etaṃ mama… ghānaṃ etaṃ mama… jivhaṃ etaṃ mama… kāyaṃ etaṃ mama… manaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This eye is mine… this ear is mine… this nose is mine… this tongue is mine… this body is mine… this mind is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Mắt này là của tôi… (v.v.) … Tai này là của tôi… Mũi này là của tôi… Lưỡi này là của tôi… Thân này là của tôi… Ý này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Rūpe* etaṃ mama…pe… sadde etaṃ mama… gandhe etaṃ mama… rase etaṃ mama… phoṭṭhabbe etaṃ mama… dhamme etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This in forms is mine… this in sounds is mine… this in odors is mine… this in tastes is mine… this in tangibles is mine… this in mental phenomena is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Các sắc này là của tôi… (v.v.) … Các tiếng này là của tôi… Các mùi này là của tôi… Các vị này là của tôi… Các xúc chạm này là của tôi… Các pháp này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Cakkhuviññāṇaṃ etaṃ mama…pe… sotaviññāṇaṃ etaṃ mama… ghānaviññāṇaṃ etaṃ mama… jivhāviññāṇaṃ etaṃ mama… kāyaviññāṇaṃ etaṃ mama… manoviññāṇaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This eye-consciousness is mine… this ear-consciousness is mine… this nose-consciousness is mine… this tongue-consciousness is mine… this body-consciousness is mine… this mind-consciousness is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Nhãn thức này là của tôi… (v.v.) … Nhĩ thức này là của tôi… Tỷ thức này là của tôi… Thiệt thức này là của tôi… Thân thức này là của tôi… Ý thức này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Cakkhusamphassaṃ etaṃ mama…pe… sotasamphassaṃ etaṃ mama… ghānasamphassaṃ etaṃ mama… jivhāsamphassaṃ etaṃ mama… kāyasamphassaṃ etaṃ mama… manosamphassaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This eye-contact is mine… this ear-contact is mine… this nose-contact is mine… this tongue-contact is mine… this body-contact is mine… this mind-contact is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Nhãn xúc này là của tôi… (v.v.) … Nhĩ xúc này là của tôi… Tỷ xúc này là của tôi… Thiệt xúc này là của tôi… Thân xúc này là của tôi… Ý xúc này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ…pe… sotasamphassajaṃ vedanaṃ… ghānasamphassajaṃ vedanaṃ… jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ… kāyasamphassajaṃ vedanaṃ… manosamphassajaṃ vedanaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This feeling arisen from eye-contact is mine… this feeling arisen from ear-contact is mine… this feeling arisen from nose-contact is mine… this feeling arisen from tongue-contact is mine… this feeling arisen from body-contact is mine… this feeling arisen from mind-contact is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Thọ do nhãn xúc sinh này… (v.v.) … Thọ do nhĩ xúc sinh này… Thọ do tỷ xúc sinh này… Thọ do thiệt xúc sinh này… Thọ do thân xúc sinh này… Thọ do ý xúc sinh này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
686
Rūpasaññaṃ etaṃ mama…pe… saddasaññaṃ etaṃ mama… gandhasaññaṃ etaṃ mama… rasasaññaṃ etaṃ mama… phoṭṭhabbasaññaṃ etaṃ mama… dhammasaññaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This perception of forms is mine… this perception of sounds is mine… this perception of odors is mine… this perception of tastes is mine… this perception of tangibles is mine… this perception of mental phenomena is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Tưởng về sắc này là của tôi… (v.v.) … Tưởng về tiếng này là của tôi… Tưởng về mùi này là của tôi… Tưởng về vị này là của tôi… Tưởng về xúc chạm này là của tôi… Tưởng về pháp này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Rūpasañcetanaṃ etaṃ mama…pe… saddasañcetanaṃ etaṃ mama… gandhasañcetanaṃ etaṃ mama… rasasañcetanaṃ etaṃ mama… phoṭṭhabbasañcetanaṃ etaṃ mama… dhammasañcetanaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This volition regarding forms is mine… this volition regarding sounds is mine… this volition regarding odors is mine… this volition regarding tastes is mine… this volition regarding tangibles is mine… this volition regarding mental phenomena is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Tư về sắc này là của tôi… (v.v.) … Tư về tiếng này là của tôi… Tư về mùi này là của tôi… Tư về vị này là của tôi… Tư về xúc chạm này là của tôi… Tư về pháp này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Rūpataṇhaṃ etaṃ mama…pe… saddataṇhaṃ etaṃ mama… gandhataṇhaṃ etaṃ mama… rasataṇhaṃ etaṃ mama… phoṭṭhabbataṇhaṃ etaṃ mama… dhammataṇhaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This craving for forms is mine… this craving for sounds is mine… this craving for odors is mine… this craving for tastes is mine… this craving for tangibles is mine… this craving for mental phenomena is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Tham về sắc này là của tôi… (v.v.) … Tham về tiếng này là của tôi… Tham về mùi này là của tôi… Tham về vị này là của tôi… Tham về xúc chạm này là của tôi… Tham về pháp này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Rūpavitakkaṃ etaṃ mama…pe… saddavitakkaṃ etaṃ mama… gandhavitakkaṃ etaṃ mama… rasavitakkaṃ etaṃ mama… phoṭṭhabbavitakkaṃ etaṃ mama… dhammavitakkaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This initial application of thought (vitakka) regarding forms is mine… this initial application of thought regarding sounds is mine… this initial application of thought regarding odors is mine… this initial application of thought regarding tastes is mine… this initial application of thought regarding tangibles is mine… this initial application of thought regarding mental phenomena is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Tầm về sắc này là của tôi… (v.v.) … Tầm về tiếng này là của tôi… Tầm về mùi này là của tôi… Tầm về vị này là của tôi… Tầm về xúc chạm này là của tôi… Tầm về pháp này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Rūpavicāraṃ etaṃ mama…pe… saddavicāraṃ etaṃ mama… gandhavicāraṃ etaṃ mama… rasavicāraṃ etaṃ mama… phoṭṭhabbavicāraṃ etaṃ mama… dhammavicāraṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘This sustained application of thought (vicāra) regarding forms is mine… this sustained application of thought regarding sounds is mine… this sustained application of thought regarding odors is mine… this sustained application of thought regarding tastes is mine… this sustained application of thought regarding tangibles is mine… this sustained application of thought regarding mental phenomena is mine, I am this, this is my self’—this clinging with conviction is a wrong view.
"Tứ về sắc này là của tôi… (v.v.) … Tứ về tiếng này là của tôi… Tứ về mùi này là của tôi… Tứ về vị này là của tôi… Tứ về xúc chạm này là của tôi… Tứ về pháp này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
687
Pathavīdhātuṃ etaṃ mama…pe… āpodhātuṃ etaṃ mama… tejodhātuṃ etaṃ mama… vāyodhātuṃ etaṃ mama… ākāsadhātuṃ etaṃ mama… viññāṇadhātuṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
"This earth element is mine…pe… this water element is mine… this fire element is mine… this air element is mine… this space element is mine… this consciousness element is mine, I am this, this is my self"—this clinging attachment is wrong view.
"Địa đại này là của tôi… (v.v.) … Thủy đại này là của tôi… Hỏa đại này là của tôi… Phong đại này là của tôi… Không đại này là của tôi… Thức đại này là của tôi, tôi là cái này, cái này là tự ngã của tôi" – đó là sự chấp thủ và bám víu, là tà kiến.
Pathavīkasiṇaṃ etaṃ mama…pe… āpokasiṇaṃ… tejokasiṇaṃ… vāyokasiṇaṃ … nīlakasiṇaṃ… pītakasiṇaṃ… lohitakasiṇaṃ… odātakasiṇaṃ… ākāsakasiṇaṃ… viññāṇakasiṇaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
"This earth kasiṇa is mine…pe… this water kasiṇa… fire kasiṇa… air kasiṇa… blue kasiṇa… yellow kasiṇa… red kasiṇa… white kasiṇa… space kasiṇa… consciousness kasiṇa is mine, I am this, this is my self"—this clinging attachment is wrong view.
Địa biến xứ (pathavīkasiṇa) này là của tôi… (vân vân)… Thủy biến xứ (āpokasiṇa)… Hỏa biến xứ (tejokasiṇa)… Phong biến xứ (vāyokasiṇa)… Xanh biến xứ (nīlakasiṇa)… Vàng biến xứ (pītakasiṇa)… Đỏ biến xứ (lohitakasiṇa)… Trắng biến xứ (odātakasiṇa)… Không gian biến xứ (ākāsakasiṇa)… Thức biến xứ (viññāṇakasiṇa) này là của tôi, tôi là cái đó, cái đó là tự ngã của tôi – đó là tà kiến do chấp thủ và bám víu (abhinivesaparāmāso diṭṭhi).
688
Kesaṃ etaṃ mama…pe… lomaṃ etaṃ mama… nakhaṃ etaṃ mama… dantaṃ etaṃ mama… tacaṃ etaṃ mama… maṃsaṃ etaṃ mama… nhāruṃ etaṃ mama… aṭṭhiṃ etaṃ mama… aṭṭhimiñjaṃ etaṃ mama… vakkaṃ etaṃ mama… hadayaṃ etaṃ mama… yakanaṃ etaṃ mama… kilomakaṃ etaṃ mama… pihakaṃ etaṃ mama… papphāsaṃ etaṃ mama… antaṃ etaṃ mama… antaguṇaṃ etaṃ mama… udariyaṃ etaṃ mama… karīsaṃ etaṃ mama… pittaṃ etaṃ mama… semhaṃ etaṃ mama… pubbaṃ etaṃ mama … lohitaṃ etaṃ mama… sedaṃ etaṃ mama… medaṃ etaṃ mama… assuṃ etaṃ mama… vasaṃ etaṃ mama … kheḷaṃ etaṃ mama… siṅghāṇikaṃ etaṃ mama… lasikaṃ etaṃ mama… muttaṃ etaṃ mama… matthaluṅgaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
"These hairs are mine…pe… these body-hairs are mine… these nails are mine… these teeth are mine… this skin is mine… this flesh is mine… these sinews are mine… these bones are mine… this bone-marrow is mine… this kidney is mine… this heart is mine… this liver is mine… this diaphragm is mine… this spleen is mine… these lungs are mine… this intestines is mine… this mesentery is mine… this stomach-contents is mine… this feces is mine… this bile is mine… this phlegm is mine… this pus is mine… this blood is mine… this sweat is mine… this fat is mine… these tears are mine… this grease is mine… this saliva is mine… this snot is mine… this joint-fluid is mine… this urine is mine… this brain is mine, I am this, this is my self"—this clinging attachment is wrong view.
Tóc này là của tôi… (vân vân)… Lông này là của tôi… Móng này là của tôi… Răng này là của tôi… Da này là của tôi… Thịt này là của tôi… Gân này là của tôi… Xương này là của tôi… Tủy xương này là của tôi… Thận này là của tôi… Tim này là của tôi… Gan này là của tôi… Màng phổi này là của tôi… Lá lách này là của tôi… Phổi này là của tôi… Ruột này là của tôi… Màng ruột này là của tôi… Thức ăn trong bụng này là của tôi… Phân này là của tôi… Mật này là của tôi… Đàm này là của tôi… Mủ này là của tôi… Máu này là của tôi… Mồ hôi này là của tôi… Mỡ này là của tôi… Nước mắt này là của tôi… Chất béo này là của tôi… Nước bọt này là của tôi… Nước mũi này là của tôi… Nước khớp này là của tôi… Nước tiểu này là của tôi… Não này là của tôi, tôi là cái đó, cái đó là tự ngã của tôi – đó là tà kiến do chấp thủ và bám víu.
689
Cakkhāyatanaṃ etaṃ mama…pe… rūpāyatanaṃ etaṃ mama… sotāyatanaṃ etaṃ mama… saddāyatanaṃ etaṃ mama… ghānāyatanaṃ etaṃ mama… gandhāyatanaṃ etaṃ mama… jivhāyatanaṃ etaṃ mama… rasāyatanaṃ etaṃ mama… kāyāyatanaṃ etaṃ mama… phoṭṭhabbāyatanaṃ etaṃ mama… manāyatanaṃ etaṃ mama… dhammāyatanaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
"This eye-base is mine…pe… this form-base is mine… this ear-base is mine… this sound-base is mine… this nose-base is mine… this smell-base is mine… this tongue-base is mine… this taste-base is mine… this body-base is mine… this touch-base is mine… this mind-base is mine… this phenomena-base is mine, I am this, this is my self"—this clinging attachment is wrong view.
Nhãn xứ (cakkhāyatana) này là của tôi… (vân vân)… Sắc xứ (rūpāyatana) này là của tôi… Nhĩ xứ (sotāyatana) này là của tôi… Thanh xứ (saddāyatana) này là của tôi… Tỷ xứ (ghānāyatana) này là của tôi… Hương xứ (gandhāyatana) này là của tôi… Thiệt xứ (jivhāyatana) này là của tôi… Vị xứ (rasāyatana) này là của tôi… Thân xứ (kāyāyatana) này là của tôi… Xúc xứ (phoṭṭhabbāyatana) này là của tôi… Ý xứ (manāyatana) này là của tôi… Pháp xứ (dhammāyatana) này là của tôi, tôi là cái đó, cái đó là tự ngã của tôi – đó là tà kiến do chấp thủ và bám víu.
690
Cakkhudhātuṃ etaṃ mama…pe… rūpadhātuṃ etaṃ mama… cakkhuviññāṇadhātuṃ etaṃ mama… sotadhātuṃ etaṃ mama… saddadhātuṃ etaṃ mama… sotaviññāṇadhātuṃ etaṃ mama… ghānadhātuṃ etaṃ mama… gandhadhātuṃ etaṃ mama… ghānaviññāṇadhātuṃ etaṃ mama… jivhādhātuṃ etaṃ mama… rasadhātuṃ etaṃ mama… jivhāviññāṇadhātuṃ etaṃ mama… kāyadhātuṃ etaṃ mama… phoṭṭhabbadhātuṃ etaṃ mama… kāyaviññāṇadhātuṃ etaṃ mama… manodhātuṃ etaṃ mama… dhammadhātuṃ etaṃ mama… manoviññāṇadhātuṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
"This eye element is mine…pe… this form element is mine… this eye-consciousness element is mine… this ear element is mine… this sound element is mine… this ear-consciousness element is mine… this nose element is mine… this smell element is mine… this nose-consciousness element is mine… this tongue element is mine… this taste element is mine… this tongue-consciousness element is mine… this body element is mine… this touch element is mine… this body-consciousness element is mine… this mind element is mine… this phenomena element is mine… this mind-consciousness element is mine, I am this, this is my self"—this clinging attachment is wrong view.
Nhãn giới (cakkhudhātu) này là của tôi… (vân vân)… Sắc giới (rūpadhātu) này là của tôi… Nhãn thức giới (cakkhuviññāṇadhātu) này là của tôi… Nhĩ giới (sotadhātu) này là của tôi… Thanh giới (saddadhātu) này là của tôi… Nhĩ thức giới (sotaviññāṇadhātu) này là của tôi… Tỷ giới (ghānadhātu) này là của tôi… Hương giới (gandhadhātu) này là của tôi… Tỷ thức giới (ghānaviññāṇadhātu) này là của tôi… Thiệt giới (jivhādhātu) này là của tôi… Vị giới (rasadhātu) này là của tôi… Thiệt thức giới (jivhāviññāṇadhātu) này là của tôi… Thân giới (kāyadhātu) này là của tôi… Xúc giới (phoṭṭhabbadhātu) này là của tôi… Thân thức giới (kāyaviññāṇadhātu) này là của tôi… Ý giới (manodhātu) này là của tôi… Pháp giới (dhammadhātu) này là của tôi… Ý thức giới (manoviññāṇadhātu) này là của tôi, tôi là cái đó, cái đó là tự ngã của tôi – đó là tà kiến do chấp thủ và bám víu.
691
Cakkhundriyaṃ etaṃ mama…pe… sotindriyaṃ etaṃ mama… ghānindriyaṃ etaṃ mama… jivhindriyaṃ etaṃ mama… kāyindriyaṃ etaṃ mama… manindriyaṃ etaṃ mama… jīvitindriyaṃ etaṃ mama… itthindriyaṃ etaṃ mama… purisindriyaṃ etaṃ mama… sukhindriyaṃ etaṃ mama… dukkhindriyaṃ etaṃ mama… somanassindriyaṃ etaṃ mama… domanassindriyaṃ etaṃ mama… upekkhindriyaṃ etaṃ mama… saddhindriyaṃ etaṃ mama… vīriyindriyaṃ etaṃ mama… satindriyaṃ etaṃ mama… samādhindriyaṃ etaṃ mama… paññindriyaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
"This faculty of sight is mine…pe… this faculty of hearing is mine… this faculty of smell is mine… this faculty of taste is mine… this faculty of touch is mine… this faculty of mind is mine… this faculty of life is mine… this female faculty is mine… this male faculty is mine… this faculty of pleasure is mine… this faculty of pain is mine… this faculty of joy is mine… this faculty of sorrow is mine… this faculty of equanimity is mine… this faculty of faith is mine… this faculty of energy is mine… this faculty of mindfulness is mine… this faculty of concentration is mine… this faculty of wisdom is mine, I am this, this is my self"—this clinging attachment is wrong view.
Nhãn căn (cakkhundriya) này là của tôi… (vân vân)… Nhĩ căn (sotindriya) này là của tôi… Tỷ căn (ghānindriya) này là của tôi… Thiệt căn (jivhindriya) này là của tôi… Thân căn (kāyindriya) này là của tôi… Ý căn (manindriya) này là của tôi… Mạng căn (jīvitindriya) này là của tôi… Nữ căn (itthindriya) này là của tôi… Nam căn (purisindriya) này là của tôi… Lạc căn (sukhindriya) này là của tôi… Khổ căn (dukkhindriya) này là của tôi… Hỷ căn (somanassindriya) này là của tôi… Ưu căn (domanassindriya) này là của tôi… Xả căn (upekkhindriya) này là của tôi… Tín căn (saddhindriya) này là của tôi… Tấn căn (vīriyindriya) này là của tôi… Niệm căn (satindriya) này là của tôi… Định căn (samādhindriya) này là của tôi… Tuệ căn (paññindriya) này là của tôi, tôi là cái đó, cái đó là tự ngã của tôi – đó là tà kiến do chấp thủ và bám víu.
692
Kāmadhātuṃ etaṃ mama…pe… rūpadhātuṃ etaṃ mama… arūpadhātuṃ etaṃ mama… kāmabhavaṃ etaṃ mama… rūpabhavaṃ etaṃ mama… arūpabhavaṃ etaṃ mama… saññābhavaṃ etaṃ mama… asaññābhavaṃ etaṃ mama… nevasaññānāsaññābhavaṃ etaṃ mama… ekavokārabhavaṃ etaṃ mama… catuvokārabhavaṃ etaṃ mama… pañcavokārabhavaṃ etaṃ mama… paṭhamajjhānaṃ etaṃ mama… dutiyajjhānaṃ etaṃ mama… tatiyajjhānaṃ etaṃ mama… catutthajjhānaṃ etaṃ mama… mettaṃ cetovimuttiṃ etaṃ mama… karuṇaṃ cetovimuttiṃ etaṃ mama… muditaṃ cetovimuttiṃ etaṃ mama… upekkhaṃ cetovimuttiṃ etaṃ mama… ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ etaṃ mama… viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ etaṃ mama… ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ etaṃ mama… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
“This sense-sphere is mine…pe… this form-sphere is mine… this formless-sphere is mine… this sense-existence is mine… this form-existence is mine… this formless-existence is mine… this percipient existence is mine… this non-percipient existence is mine… this neither-percipient-nor-non-percipient existence is mine… this one-constituent existence is mine… this four-constituent existence is mine… this five-constituent existence is mine… this first jhāna is mine… this second jhāna is mine… this third jhāna is mine… this fourth jhāna is mine… this liberation of mind through loving-kindness is mine… this liberation of mind through compassion is mine… this liberation of mind through appreciative joy is mine… this liberation of mind through equanimity is mine… this attainment of the base of infinite space is mine… this attainment of the base of infinite consciousness is mine… this attainment of the base of nothingness is mine… this attainment of the base of neither-perception-nor-non-perception is mine, ‘I am this, this is my self’”—this is the clinging and grasping of wrong view.
Dục giới (kāmadhātu) này là của tôi… (vân vân)… Sắc giới (rūpadhātu) này là của tôi… Vô sắc giới (arūpadhātu) này là của tôi… Dục hữu (kāmabhava) này là của tôi… Sắc hữu (rūpabhava) này là của tôi… Vô sắc hữu (arūpabhava) này là của tôi… Tưởng hữu (saññābhava) này là của tôi… Vô tưởng hữu (asaññābhava) này là của tôi… Phi tưởng phi phi tưởng hữu (nevasaññānāsaññābhava) này là của tôi… Nhất uẩn hữu (ekavokārabhava) này là của tôi… Tứ uẩn hữu (catuvokārabhava) này là của tôi… Ngũ uẩn hữu (pañcavokārabhava) này là của tôi… Sơ thiền (paṭhamajjhāna) này là của tôi… Nhị thiền (dutiyajjhāna) này là của tôi… Tam thiền (tatiyajjhāna) này là của tôi… Tứ thiền (catutthajjhāna) này là của tôi… Tâm giải thoát từ ái (mettā cetovimutti) này là của tôi… Tâm giải thoát từ bi (karuṇā cetovimutti) này là của tôi… Tâm giải thoát từ hỷ (muditā cetovimutti) này là của tôi… Tâm giải thoát từ xả (upekkhā cetovimutti) này là của tôi… Không vô biên xứ định (ākāsānañcāyatanasamāpatti) này là của tôi… Thức vô biên xứ định (viññāṇañcāyatanasamāpatti) này là của tôi… Vô sở hữu xứ định (ākiñcaññāyatanasamāpatti) này là của tôi… Phi tưởng phi phi tưởng xứ định (nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti) này là của tôi, tôi là cái đó, cái đó là tự ngã của tôi – đó là tà kiến do chấp thủ và bám víu.
693
Avijjaṃ etaṃ mama…pe… saṅkhāre etaṃ mama… viññāṇaṃ etaṃ mama… nāmarūpaṃ etaṃ mama… saḷāyatanaṃ etaṃ mama… phassaṃ etaṃ mama… vedanaṃ etaṃ mama… taṇhaṃ etaṃ mama… upādānaṃ etaṃ mama… bhavaṃ etaṃ mama … jātiṃ etaṃ mama… jarāmaraṇaṃ etaṃ mama, esohamasmi, eso me attāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
“This ignorance is mine…pe… these volitional formations are mine… this consciousness is mine… this mentality-materiality is mine… this sixfold sense base is mine… this contact is mine… this feeling is mine… this craving is mine… this clinging is mine… this existence is mine… this birth is mine… this old age and death is mine, ‘I am this, this is my self’”—this is the clinging and grasping of wrong view.
Vô minh (avijjā) này là của tôi… (vân vân)… Các hành (saṅkhāra) này là của tôi… Thức (viññāṇa) này là của tôi… Danh sắc (nāmarūpa) này là của tôi… Sáu xứ (saḷāyatana) này là của tôi… Xúc (phassa) này là của tôi… Thọ (vedanā) này là của tôi… Ái (taṇhā) này là của tôi… Thủ (upādāna) này là của tôi… Hữu (bhava) này là của tôi… Sinh (jāti) này là của tôi… Già chết (jarāmaraṇa) này là của tôi, tôi là cái đó, cái đó là tự ngã của tôi – đó là tà kiến do chấp thủ và bám víu.
Evaṃ abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Thus, it is the clinging and grasping of wrong view.
Như vậy, đó là tà kiến do chấp thủ và bám víu.
694
124. Katamāni aṭṭha diṭṭhiṭṭhānāni? Khandhāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ, avijjāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ, phassopi diṭṭhiṭṭhānaṃ, saññāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ, vitakkopi* diṭṭhiṭṭhānaṃ, ayoniso manasikāropi diṭṭhiṭṭhānaṃ, pāpamittopi diṭṭhiṭṭhānaṃ, paratoghosopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
124. What are the eight bases of wrong view (diṭṭhiṭṭhānāni)? The aggregates are a base of wrong view, ignorance is a base of wrong view, contact is a base of wrong view, perception is a base of wrong view, initial application is a base of wrong view, unwise attention is a base of wrong view, bad companionship is a base of wrong view, and the voice of another is a base of wrong view.
124. Thế nào là tám chỗ đứng của tà kiến (diṭṭhiṭṭhānāni)? Các uẩn (khandhā) cũng là chỗ đứng của tà kiến, vô minh (avijjā) cũng là chỗ đứng của tà kiến, xúc (phassa) cũng là chỗ đứng của tà kiến, tưởng (saññā) cũng là chỗ đứng của tà kiến, tầm (vitakka) cũng là chỗ đứng của tà kiến, tác ý không như lý (ayoniso manasikāra) cũng là chỗ đứng của tà kiến, ác hữu (pāpamitta) cũng là chỗ đứng của tà kiến, tiếng từ người khác (paratoghosa) cũng là chỗ đứng của tà kiến.
695
Khandhā hetu khandhā paccayo diṭṭhiṭṭhānaṃ upādāya samuṭṭhānaṭṭhena – evaṃ khandhāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
The aggregates are a cause, the aggregates are a condition, in the sense of being a basis for the arising of wrong view—thus, the aggregates are a base of wrong view.
Các uẩn là nhân, các uẩn là duyên cho tà kiến phát sinh, theo nghĩa là chỗ đứng phát sinh do chấp thủ – như vậy, các uẩn cũng là chỗ đứng của tà kiến.
Avijjā hetu avijjā paccayo diṭṭhiṭṭhānaṃ upādāya samuṭṭhānaṭṭhena – evaṃ avijjāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
Ignorance is a cause, ignorance is a condition, in the sense of being a basis for the arising of wrong view—thus, ignorance is a base of wrong view.
Vô minh là nhân, vô minh là duyên cho tà kiến phát sinh, theo nghĩa là chỗ đứng phát sinh do chấp thủ – như vậy, vô minh cũng là chỗ đứng của tà kiến.
Phasso hetu phasso paccayo diṭṭhiṭṭhānaṃ upādāya samuṭṭhānaṭṭhena – evaṃ phassopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
Contact is a cause, contact is a condition, in the sense of being a basis for the arising of wrong view—thus, contact is a base of wrong view.
Xúc là nhân, xúc là duyên cho tà kiến phát sinh, theo nghĩa là chỗ đứng phát sinh do chấp thủ – như vậy, xúc cũng là chỗ đứng của tà kiến.
Saññā hetu saññā paccayo diṭṭhiṭṭhānaṃ upādāya samuṭṭhānaṭṭhena – evaṃ saññāpi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
Perception is a cause, perception is a condition, in the sense of being a basis for the arising of wrong view—thus, perception is a base of wrong view.
Tưởng là nhân, tưởng là duyên cho tà kiến phát sinh, theo nghĩa là chỗ đứng phát sinh do chấp thủ – như vậy, tưởng cũng là chỗ đứng của tà kiến.
Vitakko hetu vitakko paccayo diṭṭhiṭṭhānaṃ upādāya, samuṭṭhānaṭṭhena – evaṃ vitakkopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
Initial application is a cause, initial application is a condition, in the sense of being a basis for the arising of wrong view—thus, initial application is a base of wrong view.
Tầm là nhân, tầm là duyên cho tà kiến phát sinh, theo nghĩa là chỗ đứng phát sinh do chấp thủ – như vậy, tầm cũng là chỗ đứng của tà kiến.
Ayoniso manasikāro hetu ayoniso manasikāro paccayo diṭṭhiṭṭhānaṃ upādāya samuṭṭhānaṭṭhena – evaṃ ayoniso manasikāropi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
Unwise attention is a cause, unwise attention is a condition, in the sense of being a basis for the arising of wrong view—thus, unwise attention is a base of wrong view.
Tác ý không như lý là nhân, tác ý không như lý là duyên cho tà kiến phát sinh, theo nghĩa là chỗ đứng phát sinh do chấp thủ – như vậy, tác ý không như lý cũng là chỗ đứng của tà kiến.
Pāpamitto hetu pāpamitto paccayo diṭṭhiṭṭhānaṃ upādāya, samuṭṭhānaṭṭhena – evaṃ pāpamittopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
Bad companionship is a cause, bad companionship is a condition, in the sense of being a basis for the arising of wrong view—thus, bad companionship is a base of wrong view.
Ác hữu là nhân, ác hữu là duyên cho tà kiến phát sinh, theo nghĩa là chỗ đứng phát sinh do chấp thủ – như vậy, ác hữu cũng là chỗ đứng của tà kiến.
Paratoghoso hetu paratoghoso paccayo diṭṭhiṭṭhānaṃ upādāya samuṭṭhānaṭṭhena – evaṃ paratoghosopi diṭṭhiṭṭhānaṃ.
The voice of another is a cause, the voice of another is a condition, in the sense of being a basis for the arising of wrong view—thus, the voice of another is a base of wrong view.
Tiếng từ người khác là nhân, tiếng từ người khác là duyên cho tà kiến phát sinh, theo nghĩa là chỗ đứng phát sinh do chấp thủ – như vậy, tiếng từ người khác cũng là chỗ đứng của tà kiến.
Imāni aṭṭha diṭṭhiṭṭhānāni.
These are the eight bases of wrong view.
Đây là tám chỗ đứng của tà kiến.
696
125. Katamāni aṭṭhārasa diṭṭhipariyuṭṭhānāni? Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ, diṭṭhigahanaṃ, diṭṭhikantāraṃ, diṭṭhivisūkaṃ, diṭṭhivipphanditaṃ, diṭṭhisaññojanaṃ, diṭṭhisallaṃ, diṭṭhisambādho, diṭṭhipalibodho, diṭṭhibandhanaṃ, diṭṭhipapāto, diṭṭhānusayo, diṭṭhisantāpo, diṭṭhipariḷāho, diṭṭhigantho, diṭṭhupādānaṃ, diṭṭhābhiniveso, diṭṭhiparāmāso – imāni aṭṭhārasa diṭṭhipariyuṭṭhānāni.
125. What are the eighteen mental defilements of wrong view (diṭṭhipariyuṭṭhānāni)? That which is wrong view is a wrong view (diṭṭhigataṃ), a thicket of wrong view (diṭṭhigahanaṃ), a wilderness of wrong view (diṭṭhikantāraṃ), a distortion of wrong view (diṭṭhivisūkaṃ), a vacillation of wrong view (diṭṭhivipphanditaṃ), a fetter of wrong view (diṭṭhisaññojanaṃ), a dart of wrong view (diṭṭhisallaṃ), a restriction of wrong view (diṭṭhisambādho), an impediment of wrong view (diṭṭhipalibodho), a bond of wrong view (diṭṭhibandhanaṃ), a precipice of wrong view (diṭṭhipapāto), an underlying tendency of wrong view (diṭṭhānusayo), an anguish of wrong view (diṭṭhisantāpo), a burning of wrong view (diṭṭhipariḷāho), a knot of wrong view (diṭṭhigantho), an clinging to wrong view (diṭṭhupādānaṃ), an adherence to wrong view (diṭṭhābhiniveso), a grasping of wrong view (diṭṭhiparāmāso)—these are the eighteen mental defilements of wrong view.
125. Thế nào là mười tám sự quấy nhiễu của tà kiến (diṭṭhipariyuṭṭhānāni)? Tà kiến nào là diṭṭhigataṃ (thấy), diṭṭhigahanaṃ (rừng rậm của tà kiến), diṭṭhikantāraṃ (hoang mạc của tà kiến), diṭṭhivisūkaṃ (sự lộn xộn của tà kiến), diṭṭhivipphanditaṃ (sự dao động của tà kiến), diṭṭhisaññojanaṃ (kiết sử của tà kiến), diṭṭhisallaṃ (mũi tên của tà kiến), diṭṭhisambādho (sự chật hẹp của tà kiến), diṭṭhipalibodho (sự trói buộc của tà kiến), diṭṭhibandhanaṃ (sự ràng buộc của tà kiến), diṭṭhipapāto (vực thẳm của tà kiến), diṭṭhānusayo (tùy miên của tà kiến), diṭṭhisantāpo (sự phiền não của tà kiến), diṭṭhipariḷāho (sự thiêu đốt mãnh liệt của tà kiến), diṭṭhigantho (nút thắt của tà kiến), diṭṭhupādānaṃ (chấp thủ của tà kiến), diṭṭhābhiniveso (sự bám víu kiên cố của tà kiến), diṭṭhiparāmāso (sự nắm giữ sai lầm của tà kiến) – đây là mười tám sự quấy nhiễu của tà kiến.
697
126. Katamā soḷasa diṭṭhiyo? Assādadiṭṭhi, attānudiṭṭhi, micchādiṭṭhi, sakkāyadiṭṭhi, sakkāyavatthukā sassatadiṭṭhi, sakkāyavatthukā ucchedadiṭṭhi, antaggāhikādiṭṭhi, pubbantānudiṭṭhi, aparantānudiṭṭhi, saññojanikā diṭṭhi, ahanti mānavinibandhā diṭṭhi, mamanti mānavinibandhā diṭṭhi, attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi, bhavadiṭṭhi, vibhavadiṭṭhi – imā soḷasa diṭṭhiyo.
126. What are the sixteen wrong views (diṭṭhiyo)? The wrong view of gratification, the wrong view of self, wrong view, the wrong view of personality, eternalism based on personality, annihilationism based on personality, the wrong view that grasps at extremes, the wrong view that follows the past, the wrong view that follows the future, the wrong view that fetters, the wrong view bound by the conceit “I am,” the wrong view bound by the conceit “mine,” the wrong view connected with the doctrine of self, the wrong view connected with the doctrine of the world, the wrong view of existence, the wrong view of non-existence—these are the sixteen wrong views.
126. Mười sáu tà kiến là gì? Là assādadiṭṭhi (tà kiến về sự hoan lạc), attānudiṭṭhi (tà kiến về sự tùy thuận ngã), micchādiṭṭhi (tà kiến sai lầm), sakkāyadiṭṭhi (thân kiến), sakkāyavatthukā sassatadiṭṭhi (thường kiến dựa trên thân kiến), sakkāyavatthukā ucchedadiṭṭhi (đoạn kiến dựa trên thân kiến), antaggāhikādiṭṭhi (tà kiến chấp thủ cực đoan), pubbantānudiṭṭhi (tà kiến về quá khứ), aparantānudiṭṭhi (tà kiến về tương lai), saññojanikā diṭṭhi (tà kiến trói buộc), ahanti mānavinibandhā diṭṭhi (tà kiến bị kiết sử ngã mạn ‘ta là’ trói buộc), mamanti mānavinibandhā diṭṭhi (tà kiến bị kiết sử ngã mạn ‘của ta’ trói buộc), attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi (tà kiến liên quan đến thuyết ngã), lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi (tà kiến liên quan đến thuyết thế gian), bhavadiṭṭhi (hữu kiến), vibhavadiṭṭhi (vô hữu kiến) – đây là mười sáu tà kiến.
698
127. Katame tīṇi sataṃ diṭṭhābhinivesā? Assādadiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
127. What are these three hundred kinds of adherence to views? In how many ways does adherence arise through the view of gratification (assādadiṭṭhi)?
127. Ba trăm sự chấp thủ tà kiến là gì? Sự chấp thủ tà kiến hoan lạc (assādadiṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Attānudiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the view of self (attānudiṭṭhi)?
Sự chấp thủ tà kiến tùy thuận ngã (attānudiṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Micchādiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through wrong view (micchādiṭṭhi)?
Sự chấp thủ tà kiến sai lầm (micchādiṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Sakkāyadiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through identity view (sakkāyadiṭṭhi)?
Sự chấp thủ thân kiến (sakkāyadiṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the eternalist view (sassatadiṭṭhi) based on identity?
Sự chấp thủ thường kiến dựa trên thân kiến (sakkāyavatthukā sassatadiṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the annihilationist view (ucchedadiṭṭhi) based on identity?
Sự chấp thủ đoạn kiến dựa trên thân kiến (sakkāyavatthukā ucchedadiṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Antaggāhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the view of grasping at extremes (antaggāhikā diṭṭhi)?
Sự chấp thủ tà kiến chấp thủ cực đoan (antaggāhikādiṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Pubbantānudiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the view of past extremes (pubbantānudiṭṭhi)?
Sự chấp thủ tà kiến về quá khứ (pubbantānudiṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Aparantānudiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the view of future extremes (aparantānudiṭṭhi)?
Sự chấp thủ tà kiến về tương lai (aparantānudiṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Saññojanikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the fettering view (saññojanikā diṭṭhi)?
Sự chấp thủ tà kiến trói buộc (saññojanikā diṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Ahanti mānavinibandhāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the view that binds with the conceit 'I am' (ahanti mānavinibandhā diṭṭhi)?
Sự chấp thủ tà kiến bị kiết sử ngã mạn ‘ta là’ trói buộc (ahanti mānavinibandhāya diṭṭhiyā) có bao nhiêu khía cạnh?
Mamanti mānavinibandhāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the view that binds with the conceit 'mine' (mamanti mānavinibandhā diṭṭhi)?
Sự chấp thủ tà kiến bị kiết sử ngã mạn ‘của ta’ trói buộc (mamanti mānavinibandhāya diṭṭhiyā) có bao nhiêu khía cạnh?
Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the view connected with the doctrine of self (attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi)?
Sự chấp thủ tà kiến liên quan đến thuyết ngã (attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā) có bao nhiêu khía cạnh?
Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the view connected with the doctrine of the world (lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi)?
Sự chấp thủ tà kiến liên quan đến thuyết thế gian (lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā) có bao nhiêu khía cạnh?
Bhavadiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the view of existence (bhavadiṭṭhi)?
Sự chấp thủ hữu kiến (bhavadiṭṭhiyā) có bao nhiêu khía cạnh?
Vibhavadiṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
In how many ways does adherence arise through the view of non-existence (vibhavadiṭṭhi)?
Sự chấp thủ vô hữu kiến (vibhavadiṭṭhiyā) có bao nhiêu khía cạnh?
699
Assādadiṭṭhiyā pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view of gratification (assādadiṭṭhi) in thirty-five ways.
Sự chấp thủ tà kiến hoan lạc (assādadiṭṭhi) có ba mươi lăm khía cạnh.
Attānudiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view of self (attānudiṭṭhi) in twenty ways.
Sự chấp thủ tà kiến tùy thuận ngã (attānudiṭṭhi) có hai mươi khía cạnh.
Micchādiṭṭhiyā dasahākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through wrong view (micchādiṭṭhi) in ten ways.
Sự chấp thủ tà kiến sai lầm (micchādiṭṭhi) có mười khía cạnh.
Sakkāyadiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through identity view (sakkāyadiṭṭhi) in twenty ways.
Sự chấp thủ thân kiến (sakkāyadiṭṭhi) có hai mươi khía cạnh.
Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā pannarasahi ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the eternalist view (sassatadiṭṭhi) based on identity in fifteen ways.
Sự chấp thủ thường kiến dựa trên thân kiến (sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā) có mười lăm khía cạnh.
Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the annihilationist view (ucchedadiṭṭhi) based on identity in five ways.
Sự chấp thủ đoạn kiến dựa trên thân kiến (sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā) có năm khía cạnh.
Antaggāhikāya diṭṭhiyā paññāsāya ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view of grasping at extremes (antaggāhikā diṭṭhi) in fifty ways.
Sự chấp thủ tà kiến chấp thủ cực đoan (antaggāhikāya diṭṭhiyā) có năm mươi khía cạnh.
Pubbantānudiṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view of past extremes (pubbantānudiṭṭhi) in eighteen ways.
Sự chấp thủ tà kiến về quá khứ (pubbantānudiṭṭhiyā) có mười tám khía cạnh.
Aparantānudiṭṭhiyā catucattālīsāya ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view of future extremes (aparantānudiṭṭhi) in forty-four ways.
Sự chấp thủ tà kiến về tương lai (aparantānudiṭṭhiyā) có bốn mươi bốn khía cạnh.
Saññojanikāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the fettering view (saññojanikā diṭṭhi) in eighteen ways.
Sự chấp thủ tà kiến trói buộc (saññojanikāya diṭṭhiyā) có mười tám khía cạnh.
Ahanti mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view that binds with the conceit 'I am' (ahanti mānavinibandhā diṭṭhi) in eighteen ways.
Sự chấp thủ tà kiến bị kiết sử ngã mạn ‘ta là’ trói buộc (ahanti mānavinibandhāya diṭṭhiyā) có mười tám khía cạnh.
Mamanti mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view that binds with the conceit 'mine' (mamanti mānavinibandhā diṭṭhi) in eighteen ways.
Sự chấp thủ tà kiến bị kiết sử ngã mạn ‘của ta’ trói buộc (mamanti mānavinibandhāya diṭṭhiyā) có mười tám khía cạnh.
Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view connected with the doctrine of self (attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi) in twenty ways.
Sự chấp thủ tà kiến liên quan đến thuyết ngã (attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā) có hai mươi khía cạnh.
Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view connected with the doctrine of the world (lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi) in eight ways.
Sự chấp thủ tà kiến liên quan đến thuyết thế gian (lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā) có tám khía cạnh.
Bhavadiṭṭhiyā ekena ākārena* abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view of existence (bhavadiṭṭhi) in one way.
Sự chấp thủ hữu kiến (bhavadiṭṭhiyā) có một khía cạnh*.
Vibhavadiṭṭhiyā ekena ākārena abhiniveso hoti.
Adherence arises through the view of non-existence (vibhavadiṭṭhi) in one way.
Sự chấp thủ vô hữu kiến (vibhavadiṭṭhiyā) có một khía cạnh.
700
1. Assādadiṭṭhiniddeso
1. Exposition of the View of Gratification
1. Giải thích về tà kiến hoan lạc (Assādadiṭṭhi)
701
128. Assādadiṭṭhiyā katamehi pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso hoti?
128. In which thirty-five ways does adherence arise through the view of gratification (assādadiṭṭhi)?
128. Sự chấp thủ tà kiến hoan lạc (assādadiṭṭhi) có bao nhiêu khía cạnh?
Yaṃ rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ rūpassa assādoti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
“Whatever pleasure and joy arise dependent on form, this is the gratification of form”—this is a view, a perversion of adherence.
Cái lạc và hỷ phát sinh do duyên sắc, đó là sự hoan lạc của sắc – sự chấp thủ và nắm giữ này là tà kiến.
Diṭṭhi na assādo, assādo na diṭṭhi.
The view is not gratification; gratification is not the view.
Tà kiến không phải là hoan lạc, hoan lạc không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, añño assādo.
The view is one thing, gratification is another.
Tà kiến là một thứ khác, hoan lạc là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yo ca assādo – ayaṃ vuccati assādadiṭṭhi.
That which is the view and that which is gratification—this is called the view of gratification (assādadiṭṭhi).
Cái tà kiến và cái hoan lạc – đây được gọi là tà kiến hoan lạc (assādadiṭṭhi).
702
Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti.
The view of gratification (assādadiṭṭhi) is a wrong view (micchādiṭṭhi), a perversion of view (diṭṭhivipatti).
Tà kiến hoan lạc (assādadiṭṭhi) là tà kiến, là sự sai lạc về kiến.
Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno.
A person endowed with that perversion of view is perverted in view.
Người có sự sai lạc về kiến ấy thì bị sai lạc về kiến.
Diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo.
A person perverted in view should not be associated with, should not be frequented, should not be served.
Người bị sai lạc về kiến không nên gần gũi, không nên thân cận, không nên phụng sự.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì lý do gì?
Diṭṭhi hissa pāpikā.
Because his view is evil.
Vì kiến của người ấy là ác.
Yo diṭṭhiyā rāgo* , so na diṭṭhi.
Whatever passion (rāga) there is in the view, that is not the view.
Cái tham ái trong tà kiến* không phải là tà kiến.
Diṭṭhi na rāgo.
The view is not passion.
Tà kiến không phải là tham ái.
Aññā diṭṭhi, añño rāgo.
The view is one thing, passion is another.
Tà kiến là một thứ khác, tham ái là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yo ca rāgo – ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo.
That which is the view and that which is passion—this is called the passion for views (diṭṭhirāga).
Cái tà kiến và cái tham ái – đây được gọi là diṭṭhirāgo (tham ái trong tà kiến).
Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto.
A person endowed with that view and that passion is impassioned by the passion for views.
Người có tà kiến ấy và tham ái ấy thì bị diṭṭhirāgaratto (tham ái trong tà kiến làm nhiễm ô).
Diṭṭhirāgaratte puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ.
A gift given to a person impassioned by the passion for views does not bear great fruit, nor great benefit.
Bố thí cho người bị diṭṭhirāgaratto không mang lại quả lớn, không mang lại lợi ích lớn.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì lý do gì?
Diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi.
Because his view is evil; the view of gratification (assādadiṭṭhi) is a wrong view (micchādiṭṭhi).
Vì kiến của người ấy là ác, là tà kiến hoan lạc (assādadiṭṭhi), là tà kiến (micchādiṭṭhi).
703
Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo – nirayo vā tiracchānayoni vā.
For a person endowed with wrong view, there are only two destinations: hell or the animal realm.
Đối với người có tà kiến (micchādiṭṭhika), chỉ có hai nẻo luân hồi – hoặc địa ngục, hoặc súc sanh.
Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ…pe… yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti.
For a person with wrong view, whatever bodily action is fully undertaken and observed according to his view, and whatever verbal action…and whatever mental action is fully undertaken and observed according to his view, and whatever volition, whatever aspiration, whatever resolution, and whatever formations there are—all those phenomena lead to what is undesirable, displeasing, disagreeable, harmful, and to suffering.
Đối với người có tà kiến (micchādiṭṭhika), bất cứ hành động thân nào được thực hiện và chấp giữ hoàn toàn theo tà kiến, bất cứ hành động khẩu nào… (v.v.)… bất cứ hành động ý nào được thực hiện và chấp giữ hoàn toàn theo tà kiến, bất cứ ý chí nào, bất cứ khát vọng nào, bất cứ nguyện ước nào, và bất cứ hành tác nào, tất cả những pháp ấy đều dẫn đến sự không mong muốn, không ưa thích, không hài lòng, không lợi ích, và khổ đau.
Taṃ kissa hetu?
For what reason is that?
Vì lý do gì?
Diṭṭhi hissa pāpikā.
Because his view is evil.
Vì kiến của người ấy là ác.
Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya pathaviyā nikkhittaṃ yaṃ ceva pathavirasaṃ upādiyati, yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya* saṃvattati.
Just as a neem seed, or a bitter gourd seed, or a bitter pumpkin seed, when placed on moist earth, whatever earth-essence it absorbs, and whatever water-essence it absorbs, all of that leads to bitterness, pungency, and unpleasantness.
Ví như hạt cây nim, hoặc hạt bầu đắng, hoặc hạt bầu khổ, khi được gieo xuống đất ẩm, bất cứ chất đất nào nó hấp thụ, bất cứ chất nước nào nó hấp thụ, tất cả đều trở nên đắng, cay, không ngon.
Taṃ kissa hetu?
For what reason is that?
Vì lý do gì?
Bījaṃ hissa pāpikaṃ.
Because its seed is evil.
Vì hạt giống của nó là ác.
Evamevaṃ micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ…pe… yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti.
In the same way, for a person with wrong view, whatever bodily action is fully undertaken and observed according to his view, and whatever verbal action…and whatever mental action is fully undertaken and observed according to his view, and whatever volition, whatever aspiration, whatever resolution, and whatever formations there are—all those phenomena lead to what is undesirable, displeasing, disagreeable, harmful, and to suffering.
Cũng vậy, đối với người có tà kiến (micchādiṭṭhika), bất cứ hành động thân nào được thực hiện và chấp giữ hoàn toàn theo tà kiến, bất cứ hành động khẩu nào… (v.v.)… bất cứ hành động ý nào được thực hiện và chấp giữ hoàn toàn theo tà kiến, bất cứ ý chí nào, bất cứ khát vọng nào, bất cứ nguyện ước nào, và bất cứ hành tác nào, tất cả những pháp ấy đều dẫn đến sự không mong muốn, không ưa thích, không hài lòng, không lợi ích, và khổ đau.
Taṃ kissa hetu?
For what reason is that?
Vì lý do gì?
Diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi.
Because his view is evil, a view of gratification, a wrong view.
Vì kiến của người ấy là ác, là tà kiến hoan lạc (assādadiṭṭhi), là tà kiến (micchādiṭṭhi).
704
Micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ, diṭṭhigahanaṃ, diṭṭhikantāraṃ, diṭṭhivisūkaṃ, diṭṭhivipphanditaṃ, diṭṭhisaññojanaṃ, diṭṭhisallaṃ, diṭṭhisambādho, diṭṭhipalibodho, diṭṭhibandhanaṃ, diṭṭhipapāto, diṭṭhānusayo, diṭṭhisantāpo, diṭṭhipariḷāho, diṭṭhigantho, diṭṭhupādānaṃ, diṭṭhābhiniveso, diṭṭhiparāmāso – imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.
Wrong view is a fixed view, a thicket of views, a wilderness of views, a distortion of views, a vacillation of views, a fetter of views, a dart of views, a hindrance of views, an impediment of views, a bond of views, a precipice of views, an underlying tendency of views, a torment of views, a burning of views, a knot of views, an clinging to views, an adherence to views, a grasping of views—the conjunction of a mind afflicted by these eighteen aspects.
Tà kiến (micchādiṭṭhi) là diṭṭhigata (kiến chấp), diṭṭhigahana (rừng rậm tà kiến), diṭṭhikantāra (hoang địa tà kiến), diṭṭhivisūka (sự lộn xộn của tà kiến), diṭṭhivipphandita (sự dao động của tà kiến), diṭṭhisaññojana (kiết sử tà kiến), diṭṭhisalla (mũi tên tà kiến), diṭṭhisambādho (sự chật chội của tà kiến), diṭṭhipalibodho (chướng ngại tà kiến), diṭṭhibandhanaṃ (trói buộc tà kiến), diṭṭhipapāto (hố sâu tà kiến), diṭṭhānusayo (tùy miên tà kiến), diṭṭhisantāpo (sự thiêu đốt của tà kiến), diṭṭhipariḷāho (sự nung nấu của tà kiến), diṭṭhigantho (kiết sử tà kiến), diṭṭhupādānaṃ (chấp thủ tà kiến), diṭṭhābhiniveso (sự chấp thủ tà kiến), diṭṭhiparāmāso (sự nắm giữ tà kiến) – sự kết hợp này là của tâm bị mười tám khía cạnh này bao vây.
705
129. Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
129. There are fetters that are also views, and there are fetters that are not views.
129. Có những kiết sử (saññojanāni) cũng là tà kiến (diṭṭhiyo ca), và có những kiết sử (saññojanāni) nhưng không phải là tà kiến (na ca diṭṭhiyo).
Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca?
Which are fetters that are also views?
Những kiết sử nào cũng là tà kiến?
Sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso – imāni saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca.
Sakkāyadiṭṭhi and sīlabbataparāmāsa—these are fetters that are also views.
Thân kiến (sakkāyadiṭṭhi), giới cấm thủ (sīlabbataparāmāso) – đây là những kiết sử cũng là tà kiến.
Katamāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo?
Which are fetters that are not views?
Những kiết sử nào không phải là tà kiến?
Kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ – imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The fetter of sensual desire, the fetter of ill-will, the fetter of conceit, the fetter of doubt, the fetter of craving for existence, the fetter of envy, the fetter of avarice, the fetter of attachment, the fetter of ignorance—these are fetters that are not views.
Kiết sử dục tham (kāmarāgasaññojanaṃ), kiết sử sân hận (paṭighasaññojanaṃ), kiết sử ngã mạn (mānasaññojanaṃ), kiết sử hoài nghi (vicikicchāsaññojanaṃ), kiết sử hữu tham (bhavarāgasaññojanaṃ), kiết sử tật đố (issāsaññojanaṃ), kiết sử xan tham (macchariyasaññojanaṃ), kiết sử tùy miên (anunayasaññojanaṃ), kiết sử vô minh (avijjāsaññojanaṃ) – đây là những kiết sử, nhưng không phải là tà kiến.
706
Yaṃ vedanaṃ paṭicca…pe… yaṃ saññaṃ paṭicca…pe… yaṃ saṅkhāre* paṭicca…pe… yaṃ viññāṇaṃ paṭicca… yaṃ cakkhuṃ paṭicca… yaṃ sotaṃ paṭicca… yaṃ ghānaṃ paṭicca… yaṃ jivhaṃ paṭicca… yaṃ kāyaṃ paṭicca… yaṃ manaṃ paṭicca… yaṃ rūpe paṭicca… yaṃ sadde paṭicca… yaṃ gandhe paṭicca … yaṃ rase paṭicca… yaṃ phoṭṭhabbe paṭicca… yaṃ dhamme paṭicca… yaṃ cakkhuviññāṇaṃ paṭicca… yaṃ sotaviññāṇaṃ paṭicca… yaṃ ghānaviññāṇaṃ paṭicca… yaṃ jivhāviññāṇaṃ paṭicca… yaṃ kāyaviññāṇaṃ paṭicca… yaṃ manoviññāṇaṃ paṭicca … yaṃ cakkhusamphassaṃ paṭicca… yaṃ sotasamphassaṃ paṭicca… yaṃ ghānasamphassaṃ paṭicca… yaṃ jivhāsamphassaṃ paṭicca… yaṃ kāyasamphassaṃ paṭicca… yaṃ manosamphassaṃ paṭicca… yaṃ cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca… yaṃ sotasamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca… yaṃ ghānasamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca… yaṃ jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca… yaṃ kāyasamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca… yaṃ manosamphassajaṃ vedanaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ manosamphassajāya vedanāya assādoti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Whatever happiness and joy arise conditioned by feeling…conditioned by perception…conditioned by formations…conditioned by consciousness…conditioned by the eye…conditioned by the ear…conditioned by the nose…conditioned by the tongue…conditioned by the body…conditioned by the mind…conditioned by forms…conditioned by sounds…conditioned by odors…conditioned by tastes…conditioned by tangibles…conditioned by mental phenomena…conditioned by eye-consciousness…conditioned by ear-consciousness…conditioned by nose-consciousness…conditioned by tongue-consciousness…conditioned by body-consciousness…conditioned by mind-consciousness…conditioned by eye-contact…conditioned by ear-contact…conditioned by nose-contact…conditioned by tongue-contact…conditioned by body-contact…conditioned by mind-contact…conditioned by feeling born of eye-contact…conditioned by feeling born of ear-contact…conditioned by feeling born of nose-contact…conditioned by feeling born of tongue-contact…conditioned by feeling born of body-contact…conditioned by feeling born of mind-contact—this is the gratification of feeling born of mind-contact. This clinging and grasping is a view.
Do duyên thọ (vedanā)…pe… do duyên tưởng (saññā)…pe… do duyên các hành (saṅkhāra)…pe… do duyên thức (viññāṇa)… do duyên mắt… do duyên tai… do duyên mũi… do duyên lưỡi… do duyên thân… do duyên ý… do duyên sắc… do duyên tiếng… do duyên mùi… do duyên vị… do duyên xúc… do duyên pháp… do duyên nhãn thức… do duyên nhĩ thức… do duyên tỷ thức… do duyên thiệt thức… do duyên thân thức… do duyên ý thức… do duyên nhãn xúc… do duyên nhĩ xúc sinh thọ… do duyên tỷ xúc sinh thọ… do duyên thiệt xúc sinh thọ… do duyên thân xúc sinh thọ… do duyên ý xúc sinh thọ mà sinh lạc (sukhaṃ) và hỷ (somanassaṃ), đây là vị ngọt của thọ do ý xúc sinh – sự chấp thủ và bám víu này là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na assādo, assādo na diṭṭhi.
View is not gratification; gratification is not view.
Tà kiến không phải vị ngọt, vị ngọt không phải tà kiến.
Aññā diṭṭhi, añño assādo.
View is one thing, gratification is another.
Tà kiến là khác, vị ngọt là khác.
Yā ca diṭṭhi yo ca assādo – ayaṃ vuccati assādadiṭṭhi.
Whatever view there is and whatever gratification there is—this is called the view of gratification.
Cái nào là tà kiến và cái nào là vị ngọt – đây được gọi là tà kiến về vị ngọt (assādadiṭṭhi).
707
Assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti.
The view of gratification is wrong view, a perversion of view.
Tà kiến về vị ngọt là tà kiến (micchādiṭṭhi), là sự sai lầm trong quan điểm (diṭṭhivipatti).
Tāya diṭṭhivipattiyā samannāgato puggalo diṭṭhivipanno.
A person endowed with that perversion of view is perverted in view.
Người nào có sự sai lầm trong quan điểm ấy thì người ấy là người có quan điểm sai lầm (diṭṭhivipanno).
Diṭṭhivipanno puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupāsitabbo.
A person with wrong view should not be associated with, should not be frequented, and should not be attended upon.
Người có quan điểm sai lầm không nên thân cận, không nên giao du, không nên phụng sự.
Taṃ kissa hetu?
For what reason is that?
Vì sao?
Diṭṭhi hissa pāpikā.
For his view is evil.
Vì quan điểm của người ấy là xấu ác.
Yo diṭṭhiyā rāgo, so na diṭṭhi.
Whatever lust there is in the view, that is not the view.
Tham ái đối với quan điểm không phải là quan điểm.
Diṭṭhi na rāgo.
The view is not lust.
Tà kiến không phải là tham ái.
Aññā diṭṭhi, añño rāgo.
The view is one thing, lust is another.
Tà kiến là khác, tham ái là khác.
Yā ca diṭṭhi yo ca rāgo, ayaṃ vuccati diṭṭhirāgo.
Whatever view and whatever lust there are, this is called view-lust.
Cái nào là tà kiến và cái nào là tham ái – đây được gọi là tham ái đối với tà kiến (diṭṭhirāgo).
Tāya ca diṭṭhiyā tena ca rāgena samannāgato puggalo diṭṭhirāgaratto.
A person endowed with that view and that lust is stained by view-lust.
Người nào có tà kiến và tham ái ấy thì người ấy là người bị tham ái đối với tà kiến chi phối (diṭṭhirāgaratto).
Diṭṭhirāgaratte puggale dinnaṃ dānaṃ na mahapphalaṃ hoti na mahānisaṃsaṃ.
A gift given to a person stained by view-lust is not of great fruit, nor of great benefit.
Bố thí cho người bị tham ái đối với tà kiến chi phối không mang lại quả lớn, không mang lại lợi ích lớn.
Taṃ kissa hetu?
For what reason is that?
Vì sao?
Diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi.
For his view is evil, a view of gratification, a wrong view.
Vì quan điểm của người ấy là xấu ác, tà kiến về vị ngọt là tà kiến.
708
Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo – nirayo vā tiracchānayoni vā.
For a person with wrong view, there are only two destinations: hell or the animal realm.
Đối với người nam có tà kiến, chỉ có hai đường tái sinh: hoặc địa ngục, hoặc súc sinh.
Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yañca vacīkammaṃ…pe… yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti.
For a person with wrong view, whatever bodily action is fully undertaken and adopted according to his view, whatever verbal action… whatever mental action is fully undertaken and adopted according to his view, whatever intention, whatever aspiration, whatever resolve, and whatever volitional formations there are—all those things lead to what is undesirable, unlikable, disagreeable, harmful, and suffering.
Đối với người nam có tà kiến, bất cứ hành động thân nào được thực hiện và chấp thủ theo quan điểm ấy, bất cứ hành động lời nói nào…pe… bất cứ hành động ý nào được thực hiện và chấp thủ theo quan điểm ấy, bất cứ ý định nào, bất cứ khát vọng nào, bất cứ ước nguyện nào, bất cứ hành nào, tất cả những pháp ấy đều dẫn đến điều không mong muốn, không khả ái, không vừa ý, không lợi ích, và đau khổ.
Taṃ kissa hetu?
For what reason is that?
Vì sao?
Diṭṭhi hissa pāpikā.
For his view is evil.
Vì quan điểm của người ấy là xấu ác.
Seyyathāpi nimbabījaṃ vā kosātakībījaṃ vā tittakālābubījaṃ vā allāya pathaviyā nikkhittaṃ yañceva pathavirasaṃ upādiyati yañca āporasaṃ upādiyati, sabbaṃ taṃ tittakattāya kaṭukattāya asātattāya saṃvattati.
Just as a neem seed, or a bitter gourd seed, or a bitter pumpkin seed, placed on moist earth, whatever essence of earth it takes up, and whatever essence of water it takes up, all of that leads to bitterness, pungency, and unpleasantness.
Ví như hạt cây nim, hoặc hạt mướp đắng, hoặc hạt bầu đắng được gieo trên đất ẩm, bất cứ chất dinh dưỡng nào từ đất mà nó hấp thụ, bất cứ chất dinh dưỡng nào từ nước mà nó hấp thụ, tất cả đều biến thành vị đắng, vị cay, vị khó chịu.
Taṃ kissa hetu?
For what reason is that?
Vì sao?
Bījaṃ hissa pāpikaṃ.
For its seed is evil.
Vì hạt giống của nó là xấu ác.
Evamevaṃ micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa yañceva kāyakammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ yañca vacīkammaṃ…pe… yañca manokammaṃ yathādiṭṭhi samattaṃ samādinnaṃ, yā ca cetanā yā ca patthanā yo ca paṇidhi ye ca saṅkhārā, sabbe te dhammā aniṭṭhāya akantāya amanāpāya ahitāya dukkhāya saṃvattanti.
In the same way, for a person with wrong view, whatever bodily action is fully undertaken and adopted according to his view, whatever verbal action… whatever mental action is fully undertaken and adopted according to his view, whatever intention, whatever aspiration, whatever resolve, and whatever volitional formations there are—all those things lead to what is undesirable, unlikable, disagreeable, harmful, and suffering.
Cũng vậy, đối với người nam có tà kiến, bất cứ hành động thân nào được thực hiện và chấp thủ theo quan điểm ấy, bất cứ hành động lời nói nào…pe… bất cứ hành động ý nào được thực hiện và chấp thủ theo quan điểm ấy, bất cứ ý định nào, bất cứ khát vọng nào, bất cứ ước nguyện nào, bất cứ hành nào, tất cả những pháp ấy đều dẫn đến điều không mong muốn, không khả ái, không vừa ý, không lợi ích, và đau khổ.
Taṃ kissa hetu?
For what reason is that?
Vì sao?
Diṭṭhi hissa pāpikā assādadiṭṭhi micchādiṭṭhi.
For his view is evil, a view of gratification, a wrong view.
Vì quan điểm của người ấy là xấu ác, tà kiến về vị ngọt là tà kiến.
709
Micchādiṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ…pe… diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso – imehi aṭṭhārasahi ākārehi pariyuṭṭhitacittassa saññogo.
Wrong view, the snare of views, the thicket of views… the adherence to views, the clinging to views—these are the eighteen aspects by which the mind is obsessed, a conjunction.
Tà kiến (micchādiṭṭhi), quan điểm (diṭṭhigataṃ), rừng quan điểm (diṭṭhigahanaṃ)…pe… sự chấp thủ vào quan điểm (diṭṭhābhiniveso), sự bám víu vào quan điểm (diṭṭhiparāmāso) – đây là sự kết hợp của tâm bị quấy nhiễu bởi mười tám phương diện này.
710
Atthi saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca, atthi saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
There are both fetters and views, and there are fetters but not views.
Có những kiết sử (saññojanāni) và cũng là tà kiến (diṭṭhiyo); có những kiết sử nhưng không phải là tà kiến.
Katamāni saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca?
Which are both fetters and views?
Những kiết sử nào cũng là tà kiến?
Sakkāyadiṭṭhi, sīlabbataparāmāso – imāni saññojanāni ceva diṭṭhiyo ca.
Personality view (sakkāyadiṭṭhi), clinging to rites and rituals (sīlabbataparāmāso)—these are both fetters and views.
Sakkāyadiṭṭhi (thân kiến), sīlabbataparāmāso (giới cấm thủ) – đây là những kiết sử và cũng là tà kiến.
Katamāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo?
Which are fetters, but not views?
Những kiết sử nào không phải là tà kiến?
Kāmarāgasaññojanaṃ, paṭighasaññojanaṃ, mānasaññojanaṃ, vicikicchāsaññojanaṃ, bhavarāgasaññojanaṃ, issāsaññojanaṃ, macchariyasaññojanaṃ, anunayasaññojanaṃ, avijjāsaññojanaṃ – imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The fetter of sensual lust (kāmarāgasaññojanaṃ), the fetter of ill-will (paṭighasaññojanaṃ), the fetter of conceit (mānasaññojanaṃ), the fetter of doubt (vicikicchāsaññojanaṃ), the fetter of lust for existence (bhavarāgasaññojanaṃ), the fetter of envy (issāsaññojanaṃ), the fetter of avarice (macchariyasaññojanaṃ), the fetter of attachment (anunayasaññojanaṃ), the fetter of ignorance (avijjāsaññojanaṃ)—these are fetters, but not views.
Kāmarāgasaññojanaṃ (kiết sử tham dục), paṭighasaññojanaṃ (kiết sử sân hận), mānasaññojanaṃ (kiết sử mạn), vicikicchāsaññojanaṃ (kiết sử nghi ngờ), bhavarāgasaññojanaṃ (kiết sử tham hữu), issāsaññojanaṃ (kiết sử tật đố), macchariyasaññojanaṃ (kiết sử keo kiệt), anunayasaññojanaṃ (kiết sử thuận theo), avijjāsaññojanaṃ (kiết sử vô minh) – đây là những kiết sử nhưng không phải là tà kiến.
Assādadiṭṭhiyā imehi pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso hoti.
With the view of gratification (assādadiṭṭhi), there is adherence in these thirty-five aspects.
Đối với tà kiến về vị ngọt, có sự chấp thủ theo ba mươi lăm phương diện này.
711
Assādadiṭṭhiniddeso paṭhamo.
The First Exposition of the View of Gratification is concluded.
Chương giải thích về Tà kiến Vị ngọt thứ nhất.
712
2. Attānudiṭṭhiniddeso
2. Exposition of the View of Self
2. Chương giải thích về Tà kiến về Tự ngã (Attānudiṭṭhiniddeso)
713
130. Attānudiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti?
130. By which twenty aspects does the view of self (attānudiṭṭhi) lead to mistaken adherence?
130. Đối với tà kiến về tự ngã, sự chấp thủ xảy ra theo hai mươi phương diện nào?
Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ; vedanaṃ…pe… saññaṃ…pe… saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
Here, an uninstructed ordinary person, not seeing the noble ones, unskilled in the Dhamma of the noble ones, undisciplined in the Dhamma of the noble ones; not seeing the good people, unskilled in the Dhamma of the good people, undisciplined in the Dhamma of the good people—regards form as self, or self as possessing form, or form as in self, or self as in form; feeling… perception… volitional formations… consciousness as self, or self as possessing consciousness, or consciousness as in self, or self as in consciousness.
Ở đây, một phàm phu không được nghe pháp, không thấy các bậc Thánh, không thông hiểu pháp của các bậc Thánh, không được huấn luyện trong pháp của các bậc Thánh; không thấy các bậc thiện trí, không thông hiểu pháp của các bậc thiện trí, không được huấn luyện trong pháp của các bậc thiện trí, quán sát sắc (rūpaṃ) là tự ngã (atta), hoặc tự ngã có sắc, hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc; thọ (vedanaṃ)…pe… tưởng (saññaṃ)…pe… các hành (saṅkhāre)…pe… thức (viññāṇaṃ) là tự ngã, hoặc tự ngã có thức, hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.
714
131. Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati? Idhekacco pathavīkasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ pathavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ pathavīkasiṇa’’nti.
131. How does one regard form as self? Here, some individual regards the earth-kasiṇa as self: "That which is the earth-kasiṇa, that am I; that which am I, that is the earth-kasiṇa."
131. Thế nào là quán sát sắc là tự ngã? Ở đây, một số người quán sát địa đại biến xứ (pathavīkasiṇaṃ) là tự ngã – “Cái gì là địa đại biến xứ, cái đó là ta; cái gì là ta, cái đó là địa đại biến xứ.”
Pathavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati.
He regards the earth-kasiṇa and the self as non-dual.
Người ấy quán sát địa đại biến xứ và tự ngã là không hai.
Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati.
Just as a lamp burning with oil, one regards the flame and the color as non-dual, thinking: "That which is the flame, that is the color; that which is the color, that is the flame."
Ví như khi ngọn đèn dầu cháy, người ta quán sát “Cái nào là ngọn lửa, cái đó là màu sắc; cái nào là màu sắc, cái đó là ngọn lửa” – quán sát ngọn lửa và màu sắc là không hai.
Evamevaṃ idhekacco pathavīkasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ pathavīkasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ pathavīkasiṇa’’nti.
Even so, here some individual regards the earth-kasiṇa as self: "That which is the earth-kasiṇa, that am I; that which am I, that is the earth-kasiṇa."
Cũng vậy, ở đây, một số người quán sát địa đại biến xứ là tự ngã – “Cái gì là địa đại biến xứ, cái đó là ta; cái gì là ta, cái đó là địa đại biến xứ.”
Pathavīkasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati.
He regards the earth kasiṇa and the self as non-dual.
Người ấy quán sát địa đại biến xứ và tự ngã là không hai.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging to attachment is wrong view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ và bám víu này là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Wrong view is not the object, the object is not wrong view.
Tà kiến không phải đối tượng, đối tượng không phải tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Wrong view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānudiṭṭhi.
That which is wrong view and that which is the object – this is the first view of self (attānudiṭṭhi) with material form (rūpa) as its basis.
Cái nào là tà kiến và cái nào là đối tượng – đây là tà kiến về tự ngã có đối tượng là sắc thứ nhất.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi.
The view of self is wrong view, a perversion of view…pe… the view of self is wrong view.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến (micchādiṭṭhi), là sự sai lầm trong quan điểm (diṭṭhivipatti)…pe… tà kiến về tự ngã là tà kiến.
Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
For a person holding wrong view, there are only two destinations…pe… these are fetters, not wrong views.
Đối với người nam có tà kiến, chỉ có hai đường tái sinh…pe… đây là những kiết sử nhưng không phải là tà kiến.
715
Idhekacco āpokasiṇaṃ… tejokasiṇaṃ… vāyokasiṇaṃ… nīlakasiṇaṃ… pītakasiṇaṃ… lohitakasiṇaṃ… odātakasiṇaṃ attato samanupassati – ‘‘yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa’’nti.
Here, some individual regards the water kasiṇa… the fire kasiṇa… the wind kasiṇa… the blue kasiṇa… the yellow kasiṇa… the red kasiṇa… the white kasiṇa as self: “That which is the white kasiṇa, that am I; that which am I, that is the white kasiṇa.”
Ở đây, một số người quán sát thủy đại biến xứ (āpokasiṇaṃ)… hỏa đại biến xứ (tejokasiṇaṃ)… phong đại biến xứ (vāyokasiṇaṃ)… biến xứ màu xanh (nīlakasiṇaṃ)… biến xứ màu vàng (pītakasiṇaṃ)… biến xứ màu đỏ (lohitakasiṇaṃ)… biến xứ màu trắng (odātakasiṇaṃ) là tự ngã – “Cái gì là biến xứ màu trắng, cái đó là ta; cái gì là ta, cái đó là biến xứ màu trắng.”
Odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati.
He regards the white kasiṇa and the self as non-dual.
Người ấy quán sát biến xứ màu trắng và tự ngã là không hai.
Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci, so vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati.
Just as when an oil lamp is burning, one might regard the flame and the color as non-dual, thinking: “That which is the flame, that is the color; that which is the color, that is the flame.”
Ví như khi ngọn đèn dầu cháy, người ta quán sát “Cái nào là ngọn lửa, cái đó là màu sắc; cái nào là màu sắc, cái đó là ngọn lửa” – quán sát ngọn lửa và màu sắc là không hai.
Evameva idhekacco…pe… odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati.
Even so, here some individual…pe… regards the white kasiṇa and the self as non-dual.
Cũng vậy, ở đây một số người…pe… quán tưởng địa đại và tự ngã là không hai.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging to attachment is wrong view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ và nắm giữ là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Wrong view is not the object, the object is not wrong view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Wrong view is one thing, the object is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attānudiṭṭhi.
That which is wrong view and that which is the object – this is the first view of self (attānudiṭṭhi) with material form (rūpa) as its basis.
Cả tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp ngã thứ nhất có sắc làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view, a perversion of view…pe… these are fetters, not wrong views.
Tà kiến chấp ngã là tà kiến, là sự sai lệch của tà kiến…pe… đây là các kiết sử, không phải là các tà kiến.
Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati.
Thus, he regards material form as self.
Như vậy, người ấy quán tưởng sắc là tự ngã.
716
Kathaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati.
How does one regard the self as possessing material form? Here, some individual regards feeling… perception… mental formations… consciousness as self.
Làm thế nào người ấy quán tưởng tự ngã có sắc? Ở đây, một số người quán tưởng thọ… tưởng… hành… thức là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Người ấy nghĩ rằng: “Đây là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā’’ti.
this self of mine possesses material form through this material form.”
Và tự ngã này của ta có sắc bởi sắc này.”
Rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati.
He regards the self as possessing material form.
Người ấy quán tưởng tự ngã có sắc.
Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa.
Just as a tree might be endowed with shade.
Ví như một cái cây có bóng mát.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā.
A man might say of it: “This is the tree, this is the shade.
Một người sẽ nói rằng: “Đây là cái cây, đây là bóng mát.
Añño rukkho, aññā chāyā.
The tree is separate, the shade is separate.
Cái cây khác, bóng mát khác.
So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti.
But this tree is endowed with shade through this shade.”
Và cái cây này có bóng mát bởi bóng mát này.”
Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati.
He regards the tree as possessing shade.
Người ấy quán tưởng cái cây có bóng mát.
Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati.
Even so, here some individual regards feeling…pe… perception… mental formations… consciousness as self.
Cũng vậy, ở đây một số người quán tưởng thọ…pe… tưởng… hành… thức là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Người ấy nghĩ rằng: “Đây là tự ngã của ta.
So kho pana ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā’’ti.
this self of mine possesses material form through this material form.”
Và tự ngã này có sắc bởi sắc này.”
Rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati.
He regards the self as possessing material form.
Người ấy quán tưởng tự ngã có sắc.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging to attachment is wrong view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ và nắm giữ là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Wrong view is not the object, the object is not wrong view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Wrong view is one thing, the object is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā rūpavatthukā attānudiṭṭhi.
That which is wrong view and that which is the object – this is the second view of self (attānudiṭṭhi) with material form (rūpa) as its basis.
Cả tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp ngã thứ hai có sắc làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view, a perversion of view…pe… these are fetters, not wrong views.
Tà kiến chấp ngã là tà kiến, là sự sai lệch của tà kiến…pe… đây là các kiết sử, không phải là các tà kiến.
Evaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati.
Thus, he regards the self as possessing material form.
Như vậy, người ấy quán tưởng tự ngã có sắc.
717
Kathaṃ attani rūpaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati.
How does one regard material form as being in the self? Here, some individual regards feeling… perception… mental formations… consciousness as self.
Làm thế nào người ấy quán tưởng sắc trong tự ngã? Ở đây, một số người quán tưởng thọ… tưởng… hành… thức là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Người ấy nghĩ rằng: “Đây là tự ngã của ta.
Imasmiñca pana attani idaṃ rūpa’’nti.
and this material form is in this self.”
Và sắc này ở trong tự ngã này.”
Attani rūpaṃ samanupassati.
He regards material form as being in the self.
Người ấy quán tưởng sắc trong tự ngã.
Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa.
Just as a flower might be endowed with fragrance.
Ví như một bông hoa có hương thơm.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho.
A man might say of it: “This is the flower, this is the fragrance; the flower is separate, the fragrance is separate.
Một người sẽ nói rằng: “Đây là bông hoa, đây là hương thơm; bông hoa khác, hương thơm khác.
So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti.
But this fragrance is in this flower.”
Và hương thơm này ở trong bông hoa này.”
Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati.
He regards the fragrance as being in the flower.
Người ấy quán tưởng hương thơm trong bông hoa.
Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati.
Even so, here some individual regards feeling…pe… perception… mental formations… consciousness as self.
Cũng vậy, ở đây một số người quán tưởng thọ…pe… tưởng… hành… thức là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Người ấy nghĩ rằng: “Đây là tự ngã của ta.
Imasmiñca pana attani idaṃ rūpa’’nti.
and this material form is in this self.”
Và sắc này ở trong tự ngã này.”
Attani rūpaṃ samanupassati.
He regards material form as being in the self.
Người ấy quán tưởng sắc trong tự ngã.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging to attachment is wrong view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ và nắm giữ là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Wrong view is not the object, the object is not wrong view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Wrong view is one thing, the object is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā rūpavatthukā attānudiṭṭhi.
That which is wrong view and that which is the object – this is the third view of self (attānudiṭṭhi) with material form (rūpa) as its basis.
Cả tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp ngã thứ ba có sắc làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view, a perversion of view…pe… these are fetters, not wrong views.
Tà kiến chấp ngã là tà kiến, là sự sai lệch của tà kiến…pe… đây là các kiết sử, không phải là các tà kiến.
Evaṃ attani rūpaṃ samanupassati.
Thus, he regards material form as being in the self.
Như vậy, người ấy quán tưởng sắc trong tự ngã.
718
Kathaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati.
How does one regard the self as being in material form? Here, some individual regards feeling…pe… perception… mental formations… consciousness as self.
Làm thế nào người ấy quán tưởng tự ngã trong sắc? Ở đây, một số người quán tưởng thọ…pe… tưởng… hành… thức là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Người ấy nghĩ rằng: “Đây là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ rūpe’’ti.
and this self of mine is in this material form.”
Và tự ngã này của ta ở trong sắc này.”
Rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati.
He regards the self in form.
Người ấy quán tưởng tự ngã trong sắc.
Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa.
Just as a gem might be placed in a casket.
Ví như một viên ngọc được đặt trong một cái hộp.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako.
A man might say concerning it: “This is the gem, this is the casket.
Một người sẽ nói rằng: “Đây là viên ngọc, đây là cái hộp.
Añño maṇi, añño karaṇḍako.
The gem is one thing, the casket is another.
Viên ngọc khác, cái hộp khác.
So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti.
But this gem is in this casket.”
Và viên ngọc này ở trong cái hộp này.”
Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati.
He regards the gem in the casket.
Người ấy quán tưởng viên ngọc trong cái hộp.
Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati.
In the same way, some individual here regards feeling… perception… volitional formations… consciousness as self.
Cũng vậy, ở đây một số người quán tưởng thọ…pe… tưởng… hành… thức là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him: “This is my self.
Người ấy nghĩ rằng: “Đây là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ rūpe’’ti.
And this self of mine is in this form.”
Và tự ngã này của ta ở trong sắc này.”
Rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati.
He regards the self in form.
Người ấy quán tưởng tự ngã trong sắc.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is wrong view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ và nắm giữ là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Wrong view is not the basis, the basis is not wrong view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Wrong view is one thing, the basis is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā rūpavatthukā attānudiṭṭhi.
That which is wrong view and that which is the basis—this is the fourth view of self (attānudiṭṭhi) having form as its basis.
Cả tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp ngã thứ tư có sắc làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view, a perversion of view… these are fetters, not wrong views.
Tà kiến chấp ngã là tà kiến, là sự sai lệch của tà kiến…pe… đây là các kiết sử, không phải là các tà kiến.
Evaṃ rūpasmiṃ attānaṃ samanupassati.
Thus he regards the self in form.
Như vậy, người ấy quán tưởng tự ngã trong sắc.
719
132. Kathaṃ vedanaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ sotasamphassajaṃ vedanaṃ ghānasamphassajaṃ vedanaṃ jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ kāyasamphassajaṃ vedanaṃ manosamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati.
132. How does one regard feeling as self? Here, some individual regards feeling born of eye-contact, feeling born of ear-contact, feeling born of nose-contact, feeling born of tongue-contact, feeling born of body-contact, feeling born of mind-contact, as self.
132. Làm thế nào người ấy quán tưởng thọ là tự ngã? Ở đây, một số người quán tưởng thọ do xúc chạm của mắt, thọ do xúc chạm của tai, thọ do xúc chạm của mũi, thọ do xúc chạm của lưỡi, thọ do xúc chạm của thân, thọ do xúc chạm của ý là tự ngã.
‘‘Yā manosamphassajā vedanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā vedanā’’ti – manosamphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati.
“Whatever feeling is born of mind-contact, that is I; whatever I am, that is feeling born of mind-contact”—he regards feeling born of mind-contact and the self as non-dual.
“Thọ do xúc chạm của ý là ta, ta là thọ do xúc chạm của ý” – người ấy quán tưởng thọ do xúc chạm của ý và tự ngã là không hai.
Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati.
Just as when an oil lamp is burning, one might regard the flame and the color as non-dual: “Whatever is the flame, that is the color; whatever is the color, that is the flame.”
Ví như khi một ngọn đèn dầu đang cháy, người ta quán tưởng “ngọn lửa là màu sắc, màu sắc là ngọn lửa” – người ấy quán tưởng ngọn lửa và màu sắc là không hai.
Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ vedanaṃ attato samanupassati.
In the same way, some individual here regards feeling born of mind-contact as self.
Cũng vậy, ở đây một số người quán tưởng thọ do xúc chạm của ý là tự ngã.
‘‘Yā manosamphassajā vedanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā vedanā’’ti – manosamphassajaṃ vedanañca attañca advayaṃ samanupassati.
“Whatever feeling is born of mind-contact, that is I; whatever I am, that is feeling born of mind-contact”—he regards feeling born of mind-contact and the self as non-dual.
“Thọ do xúc chạm của ý là ta, ta là thọ do xúc chạm của ý” – người ấy quán tưởng thọ do xúc chạm của ý và tự ngã là không hai.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is wrong view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ và nắm giữ là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Wrong view is not the basis, the basis is not wrong view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Wrong view is one thing, the basis is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi.
That which is wrong view and that which is the basis—this is the first view of self (attānudiṭṭhi) having feeling as its basis.
Cả tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp ngã thứ nhất có thọ làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view, a perversion of view… these are fetters, not wrong views.
Tà kiến chấp ngã là tà kiến, là sự sai lệch của tà kiến…pe… đây là các kiết sử, không phải là các tà kiến.
Evaṃ vedanaṃ attato samanupassati.
Thus he regards feeling as self.
Như vậy, người ấy quán tưởng thọ là tự ngã.
720
Kathaṃ vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati.
How does one regard the self as possessing feeling? Here, some individual regards perception… volitional formations… consciousness… form as self.
Làm thế nào người ấy quán tưởng tự ngã có thọ? Ở đây, một số người quán tưởng tưởng…pe… hành… thức… sắc là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him: “This is my self.
Người ấy nghĩ rằng: “Đây là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāya vedanāvā’’ti.
And this self of mine possesses feeling through this feeling.”
Và tự ngã này của ta có thọ bởi thọ này.”
Vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
He regards the self as possessing feeling.
Người ấy quán tưởng tự ngã có thọ.
Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa.
Just as a tree might possess shade.
Ví như một cái cây có bóng mát.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā.
A man might say concerning it: “This is the tree, this is the shade.
Một người sẽ nói rằng: “Đây là cái cây, đây là bóng mát.
Añño rukkho, aññā chāyā.
The tree is one thing, the shade is another.
Cái cây khác, bóng mát khác.
So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti.
But this tree possesses shade through this shade.”
Và cái cây này có bóng mát bởi bóng mát này.”
Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati.
He regards the tree as possessing shade.
Người ấy quán tưởng cái cây có bóng mát.
Evamevaṃ idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati.
In the same way, some individual here regards perception… volitional formations… consciousness… form as self.
Cũng vậy, ở đây một số người quán tưởng tưởng…pe… hành… thức… sắc là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him: “This is my self.
Người ấy nghĩ rằng: “Đây là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāya vedanāvā’’ti.
And this self of mine possesses feeling through this feeling.”
Và tự ngã này của ta có thọ bởi thọ này.”
Vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
He regards the self as possessing feeling.
Người ấy quán tưởng tự ngã có thọ.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is wrong view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ và nắm giữ là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Wrong view is not the basis, the basis is not wrong view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Wrong view is one thing, the basis is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi.
That which is wrong view and that which is the basis—this is the second view of self (attānudiṭṭhi) having feeling as its basis.
Cả tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp ngã thứ hai có thọ làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view, a perversion of view… these are fetters, not wrong views.
Tà kiến chấp ngã là tà kiến, là sự sai lệch của tà kiến…pe… đây là các kiết sử, không phải là các tà kiến.
Evaṃ vedanāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
Thus he regards the self as possessing feeling.
Như vậy, người ấy quán tưởng tự ngã có thọ.
721
Kathaṃ attani vedanaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati.
How does one regard feeling in the self? Here, some individual regards perception… volitional formations… consciousness… form as self.
Làm thế nào người ấy quán tưởng thọ trong tự ngã? Ở đây, một số người quán tưởng tưởng…pe… hành… thức… sắc là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him: “This is my self.
Người ấy nghĩ rằng: “Đây là tự ngã của ta.
Imasmiñca pana attani ayaṃ vedanā’’ti.
And this feeling is in this self.”
Và trong tự ngã này, đây là thọ (vedanā)'.
Attani vedanaṃ samanupassati.
He regards feeling in the self.
Người ấy quán sát thọ (vedanā) trong tự ngã.
Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa.
Just as a flower might possess fragrance.
Ví như có một bông hoa đầy hương thơm.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho.
A man might say concerning it: “This is the flower, this is the fragrance; the flower is one thing, the fragrance is another.
Một người sẽ nói thế này: ‘Đây là bông hoa, đây là hương thơm; bông hoa khác, hương thơm khác.
So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti.
But this fragrance is in this flower.”
Nhưng hương thơm này nằm trong bông hoa này.’
Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati.
He regards the fragrance in the flower.
Người ấy quán sát hương thơm trong bông hoa.
Evamevaṃ idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati.
In the same way, some person here perceives perception… formations… consciousness… form as self.
Cũng vậy, ở đây, một số người quán sát tưởng (saññā)… (v.v.)… các hành (saṅkhāra)… thức (viññāṇa)… sắc (rūpa) là tự ngã (atta).
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him thus: “This is my self.
Người ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là tự ngã của tôi.
Imasmiñca pana attani ayaṃ vedanā’’ti.
And in this self, this feeling is established.”
Và trong tự ngã này, đây là thọ (vedanā)'.
Attani vedanaṃ samanupassati.
He perceives feeling in the self.
Người ấy quán sát thọ (vedanā) trong tự ngã.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ (abhinivesaparāmāsa) là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
A view is not a basis, a basis is not a view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
A view is one thing, a basis is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi.
That which is a view and that which is a basis—this is the third view of self based on feeling.
Cái gọi là tà kiến và cái gọi là đối tượng – đây là tà kiến về tự ngã (attānudiṭṭhi) thứ ba có thọ (vedanā) làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view, a perversion of view…pe… these are fetters, and not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm (micchādiṭṭhi), sự lệch lạc của tà kiến (diṭṭhivipatti)… (v.v.)… đây là các kiết sử (saññojana), chứ không phải là các tà kiến.
Evaṃ attani vedanaṃ samanupassati.
Thus, he perceives feeling in the self.
Như vậy, người ấy quán sát thọ (vedanā) trong tự ngã.
722
Kathaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati? Idhekacco saññaṃ…pe… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati.
How does he perceive the self in feeling? Some person here perceives perception…pe… formations… consciousness… form as self.
Làm thế nào để quán sát tự ngã (atta) trong thọ (vedanā)? Ở đây, một số người quán sát tưởng (saññā)… (v.v.)… các hành (saṅkhāra)… thức (viññāṇa)… sắc (rūpa) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him thus: “This is my self.
Người ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là tự ngã của tôi.
So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā’’ti.
And this self of mine is in this feeling.”
Và tự ngã này của tôi nằm trong thọ (vedanā) này.’
Vedanāya attānaṃ samanupassati.
He perceives the self in feeling.
Người ấy quán sát tự ngã (atta) trong thọ (vedanā).
Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa.
Just as if a jewel were placed in a casket.
Ví như một viên ngọc được đặt trong một cái hộp.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako.
A man might say of it: “This is the jewel, this is the casket.
Một người sẽ nói thế này: ‘Đây là viên ngọc, đây là cái hộp.
Añño maṇi, añño karaṇḍako.
The jewel is one thing, the casket is another.
Viên ngọc khác, cái hộp khác.
So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti.
And this jewel is in this casket.”
Nhưng viên ngọc này nằm trong cái hộp này.’
Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati.
He perceives the jewel in the casket.
Người ấy quán sát viên ngọc trong cái hộp.
Evamevaṃ idhekacco saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ attato samanupassati.
In the same way, some person here perceives perception… formations… consciousness… form as self.
Cũng vậy, ở đây, một số người quán sát tưởng (saññā)… các hành (saṅkhāra)… thức (viññāṇa)… sắc (rūpa) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him thus: “This is my self.
Người ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là tự ngã của tôi.
So kho pana me ayaṃ attā imāya vedanāyā’’ti.
And this self of mine is in this feeling.”
Và tự ngã này của tôi nằm trong thọ (vedanā) này.’
Vedanāya attānaṃ samanupassati.
He perceives the self in feeling.
Người ấy quán sát tự ngã (atta) trong thọ (vedanā).
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ (abhinivesaparāmāsa) là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
A view is not a basis, a basis is not a view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
A view is one thing, a basis is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā vedanāvatthukā attānudiṭṭhi.
That which is a view and that which is a basis—this is the fourth view of self based on feeling.
Cái gọi là tà kiến và cái gọi là đối tượng – đây là tà kiến về tự ngã (attānudiṭṭhi) thứ tư có thọ (vedanā) làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view, a perversion of view…pe… these are fetters, and not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm (micchādiṭṭhi), sự lệch lạc của tà kiến (diṭṭhivipatti)… (v.v.)… đây là các kiết sử (saññojana), chứ không phải là các tà kiến.
Evaṃ vedanāya attānaṃ samanupassati.
Thus, he perceives the self in feeling.
Như vậy, người ấy quán sát tự ngã (atta) trong thọ (vedanā).
723
133. Kathaṃ saññaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ saññaṃ…pe… sotasamphassajaṃ saññaṃ… ghānasamphassajaṃ saññaṃ… jivhāsamphassajaṃ saññaṃ… kāyasamphassajaṃ saññaṃ… manosamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati.
133. How does he perceive perception as self? Some person here perceives eye-contact-born perception…pe… ear-contact-born perception… nose-contact-born perception… tongue-contact-born perception… body-contact-born perception… mind-contact-born perception as self.
133. Làm thế nào để quán sát tưởng (saññā) là tự ngã (atta)? Ở đây, một số người quán sát tưởng do xúc chạm của mắt (cakkhusamphassajā saññā)… (v.v.)… tưởng do xúc chạm của tai (sotasamphassajā saññā)… tưởng do xúc chạm của mũi (ghānasamphassajā saññā)… tưởng do xúc chạm của lưỡi (jivhāsamphassajā saññā)… tưởng do xúc chạm của thân (kāyasamphassajā saññā)… tưởng do xúc chạm của ý (manosamphassajā saññā) là tự ngã.
Yā manosamphassajā saññā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā saññā’’ti.
“That which is mind-contact-born perception, that am I; that which am I, that is mind-contact-born perception.”
‘Cái tưởng do xúc chạm của ý đó chính là tôi, cái tôi đó chính là tưởng do xúc chạm của ý.’
Manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ samanupassati.
He perceives mind-contact-born perception and the self as non-dual.
Người ấy quán sát tưởng do xúc chạm của ý và tự ngã là không hai.
Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati.
Just as when an oil lamp burns, one perceives the flame and the color as non-dual, saying: “That which is the flame, that is the color; that which is the color, that is the flame.”
Ví như khi một ngọn đèn dầu đang cháy, người ta quán sát ngọn lửa và màu sắc là không hai, ‘cái ngọn lửa đó chính là màu sắc, cái màu sắc đó chính là ngọn lửa.’
Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ saññaṃ attato samanupassati – ‘‘yā manosamphassajā saññā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā saññā’’ti.
In the same way, some person here perceives mind-contact-born perception as self, saying: “That which is mind-contact-born perception, that am I; that which am I, that is mind-contact-born perception.”
Cũng vậy, ở đây, một số người quán sát tưởng do xúc chạm của ý là tự ngã – ‘cái tưởng do xúc chạm của ý đó chính là tôi, cái tôi đó chính là tưởng do xúc chạm của ý.’
Manosamphassajaṃ saññañca attañca advayaṃ samanupassati.
He perceives mind-contact-born perception and the self as non-dual.
Người ấy quán sát tưởng do xúc chạm của ý và tự ngã là không hai.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ (abhinivesaparāmāsa) là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
A view is not a basis, a basis is not a view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
A view is one thing, a basis is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā saññāvatthukā attānudiṭṭhi.
That which is a view and that which is a basis—this is the first view of self based on perception.
Cái gọi là tà kiến và cái gọi là đối tượng – đây là tà kiến về tự ngã (attānudiṭṭhi) thứ nhất có tưởng (saññā) làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view, a perversion of view…pe… these are fetters, and not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm (micchādiṭṭhi), sự lệch lạc của tà kiến (diṭṭhivipatti)… (v.v.)… đây là các kiết sử (saññojana), chứ không phải là các tà kiến.
Evaṃ saññaṃ attato samanupassati.
Thus, he perceives perception as self.
Như vậy, người ấy quán sát tưởng (saññā) là tự ngã.
724
Kathaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati.
How does he perceive the self as possessing perception? Some person here perceives formations…pe… consciousness… form… feeling as self.
Làm thế nào để quán sát tự ngã (atta) có tưởng (saññā)? Ở đây, một số người quán sát các hành (saṅkhāra)… (v.v.)… thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him thus: “This is my self.
Người ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là tự ngã của tôi.
So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā’’ti.
And this self of mine possesses this perception.”
Và tự ngã này của tôi có tưởng (saññā) này.’
Saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
He perceives the self as possessing perception.
Người ấy quán sát tự ngã (atta) có tưởng (saññā).
Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa.
Just as if a tree possessed shade.
Ví như một cái cây có bóng mát.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā.
A man might say of it: “This is the tree, this is the shade.
Một người sẽ nói thế này: ‘Đây là cái cây, đây là bóng mát.
Añño rukkho, aññā chāyā.
The tree is one thing, the shade is another.
Cái cây khác, bóng mát khác.
So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti.
And this tree possesses this shade.”
Nhưng cái cây này có bóng mát này.’
Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati.
He perceives the tree as possessing shade.
Người ấy quán sát cái cây có bóng mát.
Evamevaṃ idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati.
In the same way, some person here perceives formations… consciousness… form… feeling as self.
Cũng vậy, ở đây, một số người quán sát các hành (saṅkhāra)… thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him thus: “This is my self.
Người ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là tự ngã của tôi.
So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāya saññāvā’’ti.
And this self of mine possesses this perception.”
Và tự ngã này của tôi có tưởng (saññā) này.’
Saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
He perceives the self as possessing perception.
Người ấy quán sát tự ngã (atta) có tưởng (saññā).
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view (diṭṭhi).
Sự chấp thủ (abhinivesaparāmāsa) là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
A view is not a basis, a basis is not a view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
A view is one thing, a basis is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi.
And that view and that basis—this is the second self-view based on perception.
Cái gọi là tà kiến và cái gọi là đối tượng – đây là tà kiến về tự ngã (attānudiṭṭhi) thứ hai có tưởng (saññā) làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Self-view is wrong view…—these are fetters, not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm (micchādiṭṭhi)… (v.v.)… đây là các kiết sử (saññojana), chứ không phải là các tà kiến.
Evaṃ saññāvantaṃ attānaṃ samanupassati.
Thus, one regards the self as possessing perception.
Như vậy, người ấy quán sát tự ngã (atta) có tưởng (saññā).
725
Kathaṃ attani saññaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati.
How does one regard perception in the self? Here, a certain person regards formations… consciousness… form… feeling as the self.
Làm thế nào để quán sát tưởng (saññā) trong tự ngã (atta)? Ở đây, một số người quán sát các hành (saṅkhāra)… (v.v.)… thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him thus: ‘‘This indeed is my self.
Người ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là tự ngã của tôi.
Imasmiñca pana attani ayaṃ saññā’’ti.
And this perception is in this self.’’
Và trong tự ngã này, đây là tưởng (saññā)'.
Attani saññaṃ samanupassati.
He regards perception in the self.
Người ấy quán sát tưởng (saññā) trong tự ngã.
Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa.
Just as there might be a flower endowed with fragrance.
Ví như có một bông hoa đầy hương thơm.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho.
A man might say to it: ‘‘This is the flower, this is the fragrance.
Một người sẽ nói thế này: ‘Đây là bông hoa, đây là hương thơm.
Aññaṃ pupphaṃ, añño gandho.
The flower is one thing, the fragrance is another.
Bông hoa khác, hương thơm khác.
So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti.
But this fragrance is in this flower.’’
Nhưng hương thơm này nằm trong bông hoa này.’
Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati.
He regards the fragrance in the flower.
Người ấy quán sát hương thơm trong bông hoa.
Evamevaṃ idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati.
Even so, here, a certain person regards formations… consciousness… form… feeling as the self.
Cũng vậy, ở đây, một số người quán sát các hành (saṅkhāra)… thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him thus: ‘‘This indeed is my self.
Người ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là tự ngã của tôi.
Imasmiñca pana attani ayaṃ saññā’’ti.
And this perception is in this self.’’
Và trong tự ngã này, đây là tưởng (saññā)'.
Attani saññaṃ samanupassati.
He regards perception in the self.
Người ấy quán sát tưởng (saññā) trong tự ngã.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is view.
Sự chấp thủ (abhinivesaparāmāsa) là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not a basis, a basis is not view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
View is one thing, a basis is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā saññāvatthukā attānudiṭṭhi.
And that view and that basis—this is the third self-view based on perception.
Cái gọi là tà kiến và cái gọi là đối tượng – đây là tà kiến về tự ngã (attānudiṭṭhi) thứ ba có tưởng (saññā) làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Self-view is wrong view…—these are fetters, not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm (micchādiṭṭhi)… (v.v.)… đây là các kiết sử (saññojana), chứ không phải là các tà kiến.
Evaṃ attani saññaṃ samanupassati.
Thus, one regards perception in the self.
Như vậy, người ấy quán sát tưởng (saññā) trong tự ngã.
726
Kathaṃ saññāya attānaṃ samanupassati? Idhekacco saṅkhāre …pe… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati.
How does one regard the self in perception? Here, a certain person regards formations… consciousness… form… feeling as the self.
Làm thế nào để quán sát tự ngã (atta) trong tưởng (saññā)? Ở đây, một số người quán sát các hành (saṅkhāra)… (v.v.)… thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him thus: ‘‘This indeed is my self.
Người ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là tự ngã của tôi.
So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā’’ti.
And this self of mine is with this perception.’’
Và tự ngã này của tôi nằm trong tưởng (saññā) này.’
Saññāya attānaṃ samanupassati.
He regards the self in perception.
Người ấy quán sát tự ngã (atta) trong tưởng (saññā).
Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa.
Just as a gem might be placed in a casket.
Ví như một viên ngọc được đặt trong một cái hộp.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako.
A man might say to it: ‘‘This is the gem, this is the casket.
Một người sẽ nói thế này: ‘Đây là viên ngọc, đây là cái hộp.
Añño maṇi, añño karaṇḍako.
The gem is one thing, the casket is another.
Viên ngọc khác, cái hộp khác.
So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti.
But this gem is in this casket.’’
Nhưng viên ngọc này nằm trong cái hộp này.’
Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati.
He regards the gem in the casket.
Người ấy quán sát viên ngọc trong cái hộp.
Evameva idhekacco saṅkhāre… viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ attato samanupassati.
Even so, here, a certain person regards formations… consciousness… form… feeling as the self.
Cũng vậy, ở đây, một số người quán sát các hành (saṅkhāra)… thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him thus: ‘‘This indeed is my self.
Người ấy nghĩ rằng: ‘Đây chính là tự ngã của tôi.
So kho pana me ayaṃ attā imāya saññāyā’’ti.
And this self of mine is with this perception.’’
Và tự ngã này của tôi nằm trong tưởng (saññā) này.’
Saññāya attānaṃ samanupassati.
He regards the self in perception.
Người ấy quán sát tự ngã (atta) trong tưởng (saññā).
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is view.
Sự chấp thủ (abhinivesaparāmāsa) là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not a basis, a basis is not view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
View is one thing, a basis is another.
Tà kiến là một thứ, đối tượng là một thứ khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā saññāvatthukā attānudiṭṭhi.
And that view and that basis—this is the fourth self-view based on perception.
Cái tà kiến nào và cái đối tượng nào – đây là tà kiến về tự ngã thứ tư có đối tượng là tưởng (saññā).
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
Self-view is wrong view…—these are fetters, not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm…v.v… chúng là các kiết sử (saññojana), chứ không phải các tà kiến (diṭṭhi).
Evaṃ saññāya attānaṃ samanupassati.
Thus, one regards the self in perception.
Như vậy, người ấy quán tự ngã về tưởng (saññā).
727
134. Kathaṃ saṅkhāre attato samanupassati? Idhekacco cakkhusamphassajaṃ cetanaṃ sotasamphassajaṃ cetanaṃ ghānasamphassajaṃ cetanaṃ jivhāsamphassajaṃ cetanaṃ kāyasamphassajaṃ cetanaṃ manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati.
134. How does one regard formations as the self? Here, a certain person regards volition born of eye-contact, volition born of ear-contact, volition born of nose-contact, volition born of tongue-contact, volition born of body-contact, volition born of mind-contact as the self.
134. Người ấy quán các hành (saṅkhāra) là tự ngã như thế nào? Ở đây, có người quán ý chí (cetanā) do xúc chạm mắt sinh, ý chí do xúc chạm tai sinh, ý chí do xúc chạm mũi sinh, ý chí do xúc chạm lưỡi sinh, ý chí do xúc chạm thân sinh, ý chí do xúc chạm ý sinh là tự ngã.
‘‘Yā manosamphassajā cetanā, so ahaṃ; yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā’’ti – manosamphassajaṃ cetanañca attañca advayaṃ samanupassati.
‘‘That which is volition born of mind-contact, that am I; that which am I, that is volition born of mind-contact’’—he regards volition born of mind-contact and the self as non-dual.
“Ý chí nào do xúc chạm ý sinh, đó là ta; ta là ý chí do xúc chạm ý sinh” – người ấy quán ý chí do xúc chạm ý sinh và tự ngã là không hai.
Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati.
Just as when an oil lamp burns, one regards ‘‘that which is the flame is the color, that which is the color is the flame’’—one regards the flame and the color as non-dual.
Ví như khi ngọn đèn dầu đang cháy, người ta quán: “Ngọn lửa nào, đó là màu sắc; màu sắc nào, đó là ngọn lửa” – người ấy quán ngọn lửa và màu sắc là không hai.
Evamevaṃ idhekacco manosamphassajaṃ cetanaṃ attato samanupassati.
Even so, here, a certain person regards volition born of mind-contact as the self.
Cũng vậy, ở đây có người quán ý chí do xúc chạm ý sinh là tự ngã.
‘‘Yā manosamphassajā cetanā so ahaṃ, yo ahaṃ sā manosamphassajā cetanā’’ti – manosamphassajaṃ cetanañca attañca advayaṃ samanupassati.
‘‘That which is volition born of mind-contact, that am I; that which am I, that is volition born of mind-contact’’—he regards volition born of mind-contact and the self as non-dual.
“Ý chí nào do xúc chạm ý sinh, đó là ta; ta là ý chí do xúc chạm ý sinh” – người ấy quán ý chí do xúc chạm ý sinh và tự ngã là không hai.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is view.
Sự cố chấp, bám víu là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not a basis, a basis is not view.
Tà kiến không phải là đối tượng (vatthu), đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
View is one thing, a basis is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi.
And that view and that basis—this is the first self-view based on formations.
Cái tà kiến nào và cái đối tượng nào – đây là tà kiến về tự ngã thứ nhất có đối tượng là hành (saṅkhāra).
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Self-view is wrong view…—these are fetters, not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm…v.v… chúng là các kiết sử (saññojana), chứ không phải các tà kiến (diṭṭhi).
Evaṃ saṅkhāre attato samanupassati.
Thus, one regards formations as the self.
Như vậy, người ấy quán các hành (saṅkhāra) là tự ngã.
728
Kathaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati.
How does one regard the self as possessing formations? Here, a certain person regards consciousness… form… feeling… perception as the self.
Người ấy quán tự ngã có các hành (saṅkhāra) như thế nào? Ở đây, có người quán thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā)… tưởng (saññā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
It occurs to him thus: ‘‘This indeed is my self.
Người ấy có ý nghĩ như sau: “Đây chính là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā imehi saṅkhārehi saṅkhāravā’’ti.
“This self of mine possesses these saṅkhāras.”
Và tự ngã này của ta có các hành (saṅkhāra) này”.
Saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati.
He perceives the self as possessing saṅkhāras.
Người ấy quán tự ngã có các hành (saṅkhāra).
Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa.
Just as a tree might be endowed with shade.
Ví như một cái cây có bóng mát.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā.
A person might say of it: “This is the tree, this is the shade.
Người ta nói về nó như sau: “Đây là cái cây, đây là bóng mát.
Añño rukkho, aññā chāyā.
The tree is one thing, the shade is another.
Cái cây là khác, bóng mát là khác.
So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti.
But this tree possesses this shade.”
Và cái cây này có bóng mát này”.
Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati.
He perceives the tree as possessing shade.
Người ta quán cái cây có bóng mát.
Evameva idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati.
In the same way, some individual here perceives consciousness… form… feeling… perception as self.
Cũng vậy, ở đây có người quán thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā)… tưởng (saññā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This is indeed my self.
Người ấy có ý nghĩ như sau: “Đây chính là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā.
This self of mine,
Và tự ngã này của ta.
Imehi saṅkhārehi saṅkhāravā’’ti.
it possesses these saṅkhāras.”
Có các hành (saṅkhāra) này”.
Saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati.
He perceives the self as possessing saṅkhāras.
Người ấy quán tự ngã có các hành (saṅkhāra).
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view (diṭṭhi).
Sự cố chấp, bám víu là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng (vatthu), đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi.
That which is the view and that which is the object—this is the second view of self (attānudiṭṭhi) with saṅkhāras as its basis.
Cái tà kiến nào và cái đối tượng nào – đây là tà kiến về tự ngã thứ hai có đối tượng là hành (saṅkhāra).
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view (micchādiṭṭhi)… these are fetters (saññojanāni), not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm…v.v… chúng là các kiết sử (saññojana), chứ không phải các tà kiến (diṭṭhi).
Evaṃ saṅkhāravantaṃ attānaṃ samanupassati.
Thus he perceives the self as possessing saṅkhāras.
Như vậy, người ấy quán tự ngã có các hành (saṅkhāra).
729
Kathaṃ attani saṅkhāre samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati.
How does one perceive saṅkhāras in the self? In this case, some individual perceives consciousness… form… feeling… perception as self.
Người ấy quán các hành (saṅkhāra) trong tự ngã như thế nào? Ở đây, có người quán thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā)… tưởng (saññā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This is indeed my self.
Người ấy có ý nghĩ như sau: “Đây chính là tự ngã của ta.
Imasmiñca pana attani ime saṅkhārā’’ti.
And in this self, these saṅkhāras exist.”
Và trong tự ngã này có các hành (saṅkhāra) này”.
Attani saṅkhāre samanupassati.
He perceives saṅkhāras in the self.
Người ấy quán các hành (saṅkhāra) trong tự ngã.
Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa.
Just as a flower might be endowed with fragrance.
Ví như một bông hoa có hương thơm.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho.
A person might say of it: “This is the flower, this is the fragrance; the flower is one thing, the fragrance is another.
Người ta nói về nó như sau: “Đây là bông hoa, đây là hương thơm; bông hoa là khác, hương thơm là khác.
So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti.
But this fragrance is in this flower.”
Và hương thơm này ở trong bông hoa này”.
Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati.
He perceives the fragrance in the flower.
Người ta quán hương thơm trong bông hoa.
Evamevaṃ idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati.
In the same way, some individual here perceives consciousness… form… feeling… perception as self.
Cũng vậy, ở đây có người quán thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā)… tưởng (saññā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This is indeed my self.
Người ấy có ý nghĩ như sau: “Đây chính là tự ngã của ta.
Imasmiñca pana attani ime saṅkhārā’’ti.
And in this self, these saṅkhāras exist.”
Và trong tự ngã này có các hành (saṅkhāra) này”.
Attani saṅkhāre samanupassati.
He perceives saṅkhāras in the self.
Người ấy quán các hành (saṅkhāra) trong tự ngã.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view (diṭṭhi).
Sự cố chấp, bám víu là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng (vatthu), đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi.
That which is the view and that which is the object—this is the third view of self (attānudiṭṭhi) with saṅkhāras as its basis.
Cái tà kiến nào và cái đối tượng nào – đây là tà kiến về tự ngã thứ ba có đối tượng là hành (saṅkhāra).
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view (micchādiṭṭhi)… these are fetters (saññojanāni), not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm…v.v… chúng là các kiết sử (saññojana), chứ không phải các tà kiến (diṭṭhi).
Evaṃ attani saṅkhāre samanupassati.
Thus he perceives saṅkhāras in the self.
Như vậy, người ấy quán các hành (saṅkhāra) trong tự ngã.
730
Kathaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati? Idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati.
How does one perceive the self in saṅkhāras? In this case, some individual perceives consciousness… form… feeling… perception as self.
Người ấy quán tự ngã trong các hành (saṅkhāra) như thế nào? Ở đây, có người quán thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā)… tưởng (saññā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This is indeed my self.
Người ấy có ý nghĩ như sau: “Đây chính là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā imesu saṅkhāresū’’ti.
And this self of mine is in these saṅkhāras.”
Và tự ngã này của ta ở trong các hành (saṅkhāra) này”.
Saṅkhāresu attānaṃ samanupassati.
He perceives the self in saṅkhāras.
Người ấy quán tự ngã trong các hành (saṅkhāra).
Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa.
Just as a jewel might be placed in a casket.
Ví như một viên ngọc được đặt trong một cái hộp.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako.
A person might say of it: “This is the jewel, this is the casket.
Người ta nói về nó như sau: “Đây là viên ngọc, đây là cái hộp.
Añño maṇi, añño karaṇḍako.
The jewel is one thing, the casket is another.
Viên ngọc là khác, cái hộp là khác.
So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti.
But this jewel is in this casket.”
Và viên ngọc này ở trong cái hộp này”.
Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati.
He perceives the jewel in the casket.
Người ta quán viên ngọc trong cái hộp.
Evameva idhekacco viññāṇaṃ… rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ attato samanupassati.
In the same way, some individual here perceives consciousness… form… feeling… perception as self.
Cũng vậy, ở đây có người quán thức (viññāṇa)… sắc (rūpa)… thọ (vedanā)… tưởng (saññā) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This is indeed my self.
Người ấy có ý nghĩ như sau: “Đây chính là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā imesu saṅkhāresū’’ti.
And this self of mine is in these saṅkhāras.”
Và tự ngã này của ta ở trong các hành (saṅkhāra) này”.
Saṅkhāresu attānaṃ samanupassati.
He perceives the self in saṅkhāras.
Người ấy quán tự ngã trong các hành (saṅkhāra).
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view (diṭṭhi).
Sự cố chấp, bám víu là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng (vatthu), đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā saṅkhāravatthukā attānudiṭṭhi.
That which is the view and that which is the object—this is the fourth view of self (attānudiṭṭhi) with saṅkhāras as its basis.
Cái tà kiến nào và cái đối tượng nào – đây là tà kiến về tự ngã thứ tư có đối tượng là hành (saṅkhāra).
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view of self is wrong view (micchādiṭṭhi)… these are fetters (saññojanāni), not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm…v.v… chúng là các kiết sử (saññojana), chứ không phải các tà kiến (diṭṭhi).
Evaṃ saṅkhāresu attānaṃ samanupassati.
Thus he perceives the self in saṅkhāras.
Như vậy, người ấy quán tự ngã trong các hành (saṅkhāra).
731
135. Kathaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati? Idhekacco cakkhuviññāṇaṃ… sotaviññāṇaṃ… ghānaviññāṇaṃ… jivhāviññāṇaṃ kāyaviññāṇaṃ… manoviññāṇaṃ attato samanupassati.
135. How does one perceive consciousness as self? In this case, some individual perceives eye-consciousness… ear-consciousness… nose-consciousness… tongue-consciousness… body-consciousness… mind-consciousness as self.
135. Người ấy quán thức (viññāṇa) là tự ngã như thế nào? Ở đây, có người quán nhãn thức (cakkhuviññāṇaṃ)… nhĩ thức (sotaviññāṇaṃ)… tỷ thức (ghānaviññāṇaṃ)… thiệt thức (jivhāviññāṇaṃ) thân thức (kāyaviññāṇaṃ)… ý thức (manoviññāṇaṃ) là tự ngã.
‘‘Yaṃ manoviññāṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ manoviññāṇa’’nti – manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati.
“Whatever is mind-consciousness, that is I; whoever I am, that is mind-consciousness”—he perceives mind-consciousness and the self as non-dual.
“Thức nào là ý thức, đó là ta; ta là ý thức” – người ấy quán ý thức và tự ngã là không hai.
Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci so vaṇṇo, yo vaṇṇo sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati.
Just as when an oil lamp is burning, one perceives the flame and the color as non-dual: “Whatever is the flame, that is the color; whatever is the color, that is the flame.”
Ví như khi ngọn đèn dầu đang cháy, người ta quán: “Ngọn lửa nào, đó là màu sắc; màu sắc nào, đó là ngọn lửa” – người ấy quán ngọn lửa và màu sắc là không hai.
Evamevaṃ idhekacco manoviññāṇaṃ attato samanupassati.
In the same way, some individual here perceives mind-consciousness as self.
Cũng vậy, ở đây có người quán ý thức (manoviññāṇaṃ) là tự ngã.
‘‘Yaṃ manoviññāṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ taṃ manoviññāṇa’’nti – manoviññāṇañca attañca advayaṃ samanupassati.
“That which is mind-consciousness, that am I; that I am, that is mind-consciousness”—he regards mind-consciousness and self as non-dual.
“Thức nào là ý thức, đó là ta; ta là ý thức” – người ấy quán ý thức và tự ngã là không hai.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view.
Sự cố chấp, bám víu là tà kiến (diṭṭhi).
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng (vatthu), đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
A view is one thing, an object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi.
What is the view and what is the object—this is the first self-view based on consciousness.
Cái tà kiến nào và cái đối tượng nào – đây là tà kiến về tự ngã thứ nhất có đối tượng là thức (viññāṇa).
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Self-view is wrong view…pe… these are fetters, not views.
Tà kiến về tự ngã là tà kiến sai lầm…v.v… chúng là các kiết sử (saññojana), chứ không phải các tà kiến (diṭṭhi).
Evaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati.
Thus, he regards consciousness as self.
Như vậy, người ấy quán thức (viññāṇa) là tự ngã.
732
Kathaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati.
How does he regard the self as possessing consciousness? Here, a certain person regards form… feeling… perception… volitional formations as self.
Người ấy quán tự ngã có thức (viññāṇa) như thế nào? Ở đây, có người quán sắc (rūpa)… thọ (vedanā)… tưởng (saññā)… các hành (saṅkhāra) là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Người ấy có ý nghĩ như sau: “Đây chính là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā’’ti.
this self of mine possesses consciousness through this consciousness.”
Và tự ngã này của ta có thức (viññāṇa) này”.
Viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati.
He regards the self as possessing consciousness.
Người ấy quán tự ngã có thức (viññāṇa).
Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa.
Just as a tree might be endowed with shade.
Ví như một cái cây có bóng mát.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā.
A man might say of it: “This is the tree, this is the shade.
Người ta nói về nó như sau: “Đây là cái cây, đây là bóng mát.
Añño rukkho, aññā chāyā.
The tree is one thing, the shade is another.
Cái cây là khác, bóng mát là khác.
So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti.
But this tree possesses shade through this shade.”
Và cái cây này có bóng mát này”.
Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati.
He regards the tree as possessing shade.
Người ta quán cái cây có bóng mát.
Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati.
In the same way, here, a certain person regards form… feeling… perception… volitional formations as self.
Cũng vậy, ở đây, có người quán thấy sắc… thọ… tưởng… các hành là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Vị ấy có ý nghĩ như sau: "Đây chính là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā iminā viññāṇena viññāṇavā’’ti.
this self of mine possesses consciousness through this consciousness.”
Và tự ngã này của ta có thức là nhờ thức này."
Viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati.
He regards the self as possessing consciousness.
Vị ấy quán thấy tự ngã có thức.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view.
Sự chấp thủ cố chấp là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
A view is one thing, an object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dutiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi.
What is the view and what is the object—this is the second self-view based on consciousness.
Cái nào là tà kiến và cái nào là đối tượng – đây là ngã kiến thứ hai có thức làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Self-view is wrong view…pe… these are fetters, not views.
Ngã kiến là tà kiến…v.v… những điều này là kiết sử, chứ không phải là tà kiến.
Evaṃ viññāṇavantaṃ attānaṃ samanupassati.
Thus, he regards the self as possessing consciousness.
Như vậy, vị ấy quán thấy tự ngã có thức.
733
Kathaṃ attani viññāṇaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati.
How does he regard consciousness within the self? Here, a certain person regards form… feeling… perception… volitional formations as self.
Làm thế nào vị ấy quán thấy thức ở trong tự ngã? Ở đây, có người quán thấy sắc… thọ… tưởng… các hành là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Vị ấy có ý nghĩ như sau: "Đây chính là tự ngã của ta.
Imasmiñca pana attani idaṃ viññāṇa’’nti.
and within this self, there is this consciousness.”
Và trong tự ngã này có thức này."
Attani viññāṇaṃ samanupassati.
He regards consciousness within the self.
Vị ấy quán thấy thức ở trong tự ngã.
Seyyathāpi pupphaṃ gandhasampannaṃ assa.
Just as a flower might be endowed with fragrance.
Ví như một bông hoa có hương thơm.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘idaṃ pupphaṃ, ayaṃ gandho; aññaṃ pupphaṃ, añño gandho.
A man might say of it: “This is the flower, this is the fragrance; the flower is one thing, the fragrance is another.
Có người nói về nó như sau: "Đây là bông hoa, đây là hương thơm; bông hoa là khác, hương thơm là khác.
So kho panāyaṃ gandho imasmiṃ pupphe’’ti.
But this fragrance is within this flower.”
Và hương thơm này ở trong bông hoa này."
Pupphasmiṃ gandhaṃ samanupassati.
He regards fragrance within the flower.
Vị ấy quán thấy hương thơm ở trong bông hoa.
Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati.
In the same way, here, a certain person regards form… feeling… perception… volitional formations as self.
Cũng vậy, ở đây, có người quán thấy sắc… thọ… tưởng… các hành là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Vị ấy có ý nghĩ như sau: "Đây chính là tự ngã của ta.
Imasmiñca pana attani idaṃ viññāṇa’’nti.
and within this self, there is this consciousness.”
Và trong tự ngã này có thức này."
Attani viññāṇaṃ samanupassati.
He regards consciousness within the self.
Vị ấy quán thấy thức ở trong tự ngã.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view.
Sự chấp thủ cố chấp là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
A view is one thing, an object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ tatiyā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi.
What is the view and what is the object—this is the third self-view based on consciousness.
Cái nào là tà kiến và cái nào là đối tượng – đây là ngã kiến thứ ba có thức làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Self-view is wrong view…pe… these are fetters, not views.
Ngã kiến là tà kiến…v.v… những điều này là kiết sử, chứ không phải là tà kiến.
Evaṃ attani viññāṇaṃ samanupassati.
Thus, he regards consciousness within the self.
Như vậy, vị ấy quán thấy thức ở trong tự ngã.
734
Kathaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati.
How does he regard the self within consciousness? Here, a certain person regards form… feeling… perception… volitional formations as self.
Làm thế nào vị ấy quán thấy tự ngã ở trong thức? Ở đây, có người quán thấy sắc… thọ… tưởng… các hành là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Vị ấy có ý nghĩ như sau: "Đây chính là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe’’ti.
this self of mine is within this consciousness.”
Và tự ngã này của ta ở trong thức này."
Viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati.
He regards the self within consciousness.
Vị ấy quán thấy tự ngã ở trong thức.
Seyyathāpi maṇi karaṇḍake pakkhitto assa.
Just as a jewel might be placed in a casket.
Ví như một viên ngọc được đặt trong một cái hộp.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ maṇi, ayaṃ karaṇḍako.
A man might say of it: “This is the jewel, this is the casket.
Có người nói về nó như sau: "Đây là viên ngọc, đây là cái hộp.
Añño maṇi, añño karaṇḍako.
The jewel is one thing, the casket is another.
Viên ngọc là khác, cái hộp là khác.
So kho panāyaṃ maṇi imasmiṃ karaṇḍake’’ti.
But this jewel is within this casket.”
Và viên ngọc này ở trong cái hộp này."
Karaṇḍakasmiṃ maṇiṃ samanupassati.
He regards the jewel within the casket.
Vị ấy quán thấy viên ngọc ở trong cái hộp.
Evamevaṃ idhekacco rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre attato samanupassati.
In the same way, here, a certain person regards form… feeling… perception… volitional formations as self.
Cũng vậy, ở đây, có người quán thấy sắc… thọ… tưởng… các hành là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine,
Vị ấy có ý nghĩ như sau: "Đây chính là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā imasmiṃ viññāṇe’’ti.
this self of mine is within this consciousness.”
Và tự ngã này của ta ở trong thức này."
Viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati.
He regards the self within consciousness.
Vị ấy quán thấy tự ngã ở trong thức.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Clinging and grasping is a view.
Sự chấp thủ cố chấp là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
A view is one thing, an object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ catutthā viññāṇavatthukā attānudiṭṭhi.
What is the view and what is the object—this is the fourth self-view based on consciousness.
Cái nào là tà kiến và cái nào là đối tượng – đây là ngã kiến thứ tư có thức làm đối tượng.
Attānudiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Self-view is wrong view…pe… these are fetters, not views.
Ngã kiến là tà kiến…v.v… những điều này là kiết sử, chứ không phải là tà kiến.
Evaṃ viññāṇasmiṃ attānaṃ samanupassati.
Thus, he regards the self within consciousness.
Như vậy, vị ấy quán thấy tự ngã ở trong thức.
Attānudiṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.
Clinging to self-view (attānudiṭṭhi) occurs in these twenty ways.
Sự chấp thủ của ngã kiến xảy ra theo hai mươi phương diện này.
735
Attānudiṭṭhiniddeso dutiyo.
The Second Exposition of Self-View (Attānudiṭṭhi).
Phần giải thích về Ngã Kiến thứ hai.
736
3. Micchādiṭṭhiniddeso
3. Exposition of Wrong View (Micchādiṭṭhi)
3. Phần giải thích về Tà Kiến
737
136. Micchādiṭṭhiyā katamehi dasahākārehi abhiniveso hoti?
136. By which ten ways does the clinging to wrong view (micchādiṭṭhi) occur?
136. Sự chấp thủ của tà kiến xảy ra theo mười phương diện nào?
‘‘Natthi dinna’’nti – vatthu* .
‘There is no giving’ – this is the basis (vatthu).
"Không có quả của sự bố thí" – là đối tượng.
Evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso* diṭṭhi.
Such a view is a wrong clinging, a wrong grasping, a wrong view.
Quan điểm như vậy, sự chấp thủ cố chấp sai lầm, là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the basis, the basis is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the basis is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi.
That which is the view and that which is the basis – this is the first wrong view (micchādiṭṭhi) with a wrong basis.
Cái nào là tà kiến và cái nào là đối tượng – đây là tà kiến thứ nhất có đối tượng sai lầm.
Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Wrong view (micchādiṭṭhi) is a perversion of view… (pe) … these are fetters, not views.
Tà kiến là sự hư hoại của tri kiến…v.v… những điều này là kiết sử, chứ không phải là tà kiến.
‘‘Natthi yiṭṭha’’nti – vatthu…pe… ‘‘natthi huta’’nti – vatthu… ‘‘natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko’’ti – vatthu… ‘‘natthi ayaṃ loko’’ti – vatthu… ‘‘natthi paro loko’’ti – vatthu… ‘‘natthi mātā’’ti – vatthu… ‘‘natthi pitā’’ti – vatthu… ‘‘natthi sattā opapātikā’’ti – vatthu… ‘‘natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā* sammāpaṭipannā, ye imañca lokaṃ, parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’’ti – vatthu.
‘There is no sacrifice’ – basis… (pe) … ‘there is no offering’ – basis… ‘there is no fruit or result of good and bad deeds’ – basis… ‘there is no this world’ – basis… ‘there is no other world’ – basis… ‘there is no mother’ – basis… ‘there is no father’ – basis… ‘there are no spontaneously arisen beings (opapātikā)’ – basis… ‘there are no recluses and brahmins in the world who are rightly gone, rightly practiced, who, having themselves realized and directly known this world and the other world, declare it’ – this is the basis.
"Không có quả của sự cúng dường" – là đối tượng…v.v… "không có quả của sự tế lễ" – là đối tượng… "không có quả báo của các nghiệp thiện ác" – là đối tượng… "không có đời này" – là đối tượng… "không có đời sau" – là đối tượng… "không có công ơn mẹ" – là đối tượng… "không có công ơn cha" – là đối tượng… "không có các chúng sinh hóa sanh" – là đối tượng… "không có các vị Sa-môn, Bà-la-môn trong đời đã đi đúng đường, thực hành đúng đắn, những vị đã tự mình chứng ngộ bằng thắng trí và tuyên bố về đời này và đời sau" – là đối tượng.
Evaṃvādo micchābhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Such a view is a wrong clinging, a wrong grasping, a wrong view.
Quan điểm như vậy, sự chấp thủ cố chấp sai lầm, là tà kiến.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the basis, the basis is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the basis is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ dasamā micchāvatthukā micchādiṭṭhi.
That which is the view and that which is the basis – this is the tenth wrong view (micchādiṭṭhi) with a wrong basis.
Cái nào là tà kiến và cái nào là đối tượng – đây là tà kiến thứ mười có đối tượng sai lầm.
Micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa dveva gatiyo…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Wrong view (micchādiṭṭhi) is a perversion of view… (pe) … for a person with wrong view (micchādiṭṭhi), there are only two destinations… (pe) … these are fetters, not views.
Tà kiến là sự hư hoại của tri kiến…v.v… người có tà kiến chỉ có hai cõi đi…v.v… những điều này là kiết sử, chứ không phải là tà kiến.
Micchādiṭṭhiyā imehi dasahākārehi abhiniveso hoti.
Clinging to wrong view (micchādiṭṭhi) occurs in these ten ways.
Sự chấp thủ của tà kiến xảy ra theo mười phương diện này.
738
Micchādiṭṭhiniddeso tatiyo.
The Third Exposition of Wrong View (Micchādiṭṭhi).
Phần giải thích về Tà Kiến thứ ba.
739
4. Sakkāyadiṭṭhiniddeso
4. Exposition of Identity View (Sakkāyadiṭṭhi)
4. Phần giải thích về Thân Kiến
740
137. Sakkāyadiṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti?
137. By which twenty ways does the clinging to identity view (sakkāyadiṭṭhi) occur?
137. Sự chấp thủ của thân kiến xảy ra theo hai mươi phương diện nào?
Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Here, an uninstructed ordinary person, who is not a seer of the noble ones, unskilled in the Dhamma of the noble ones, not trained in the Dhamma of the noble ones; who is not a seer of the true persons, unskilled in the Dhamma of the true persons, not trained in the Dhamma of the true persons – he regards form as self, or self as possessing form, or form as in self, or self as in form.
Ở đây, kẻ phàm phu ít nghe, không thấy các bậc Thánh, không thuần thục trong Thánh pháp, không được huấn luyện trong Thánh pháp, không thấy các bậc chân nhân, không thuần thục trong pháp của bậc chân nhân, không được huấn luyện trong pháp của bậc chân nhân, quán thấy sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc, hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc.
Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
He regards feeling… perception… mental formations… consciousness as self, or self as possessing consciousness, or consciousness as in self, or self as in consciousness.
Vị ấy quán thấy thọ… tưởng… các hành… thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức, hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức.
741
Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati? Idhekacco pathavīkasiṇaṃ…pe… odātakasiṇaṃ attato samanupassati.
How does he regard form as self? Here, some individual regards the earth kasina… (pe) … the white kasina as self.
Làm thế nào vị ấy quán thấy sắc là tự ngã? Ở đây, có người quán thấy biến xứ đất…v.v… biến xứ trắng là tự ngã.
‘‘Yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa’’nti – odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati.
He thinks: “That which is the white kasina, that am I; that which am I, that is the white kasina” – he regards the white kasina and the self as non-dual.
"Cái gì là biến xứ trắng, cái đó là ta; cái gì là ta, cái đó là biến xứ trắng" – vị ấy quán thấy biến xứ trắng và tự ngã là không hai.
Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato…pe… evamevaṃ idhekacco odātakasiṇaṃ attato samanupassati.
Just as a lamp burning with oil… (pe) … even so, here some individual regards the white kasina as self.
Ví như ngọn đèn dầu đang cháy…v.v… cũng vậy, ở đây, có người quán thấy biến xứ trắng là tự ngã.
Abhinivesaparāmāso diṭṭhi…pe… ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā sakkāyadiṭṭhi.
This clinging, this grasping, this view… (pe) … this is the first identity view (sakkāyadiṭṭhi) with form as its basis.
Sự chấp thủ cố chấp là tà kiến…v.v… đây là thân kiến thứ nhất có sắc làm đối tượng.
Sakkāyadiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Identity view (sakkāyadiṭṭhi) is wrong view (micchādiṭṭhi)… (pe) … these are fetters, not views.
Thân kiến là tà kiến…v.v… những điều này là kiết sử, chứ không phải là tà kiến.
Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati…pe… sakkāyadiṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.
Thus he regards form as self… (pe) … clinging to identity view (sakkāyadiṭṭhi) occurs in these twenty ways.
Như vậy, vị ấy quán thấy sắc là tự ngã…v.v… sự chấp thủ của thân kiến xảy ra theo hai mươi phương diện này.
742
Sakkāyadiṭṭhiniddeso catuttho.
The Fourth Exposition of Identity View (Sakkāyadiṭṭhi).
Phần giải thích về Thân Kiến thứ tư.
743
5. Sassatadiṭṭhiniddeso
5. Exposition of Eternalism (Sassatadiṭṭhi)
5. Phần giải thích về Thường Kiến
744
138. Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā katamehi pannarasahi ākārehi abhiniveso hoti?
138. By which fifteen ways does the clinging to eternalism (sassatadiṭṭhi), which has identity view (sakkāyadiṭṭhi) as its basis, occur?
138. Sự chấp thủ của thường kiến có thân làm đối tượng xảy ra theo mười lăm phương diện nào?
Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ.
Here, an uninstructed ordinary person, who is not a seer of the noble ones, unskilled in the Dhamma of the noble ones, not trained in the Dhamma of the noble ones; who is not a seer of the true persons, unskilled in the Dhamma of the true persons, not trained in the Dhamma of the true persons – he regards self as possessing form, or form as in self, or self as in form.
Ở đây, kẻ phàm phu ít nghe, không thấy các bậc Thánh, không thuần thục trong Thánh pháp, không được huấn luyện trong Thánh pháp, không thấy các bậc chân nhân, không thuần thục trong pháp của bậc chân nhân, không được huấn luyện trong pháp của bậc chân nhân, quán thấy tự ngã có sắc, hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc.
Vedanāvantaṃ vā attānaṃ…pe… saññāvantaṃ vā attānaṃ… saṅkhāravantaṃ vā attānaṃ… viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
He regards self as possessing feeling… (pe) … self as possessing perception… self as possessing mental formations… self as possessing consciousness, or consciousness as in self, or self as in consciousness.
Hoặc quán tự ngã có cảm thọ…pe… hoặc tự ngã có tưởng… tự ngã có hành… tự ngã có thức, hoặc thức trong tự ngã, hoặc tự ngã trong thức.
745
Kathaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati? Idhekacco vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati.
How does he regard self as possessing form? Here, some individual regards feeling… perception… mental formations… consciousness as self.
Thế nào là quán tự ngã có sắc? Ở đây, một số người quán cảm thọ… tưởng… hành… thức là tự ngã.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho me attā.
He thinks: “This self of mine.
Người ấy nghĩ rằng: “Đây là tự ngã của ta.
So kho pana me ayaṃ attā iminā rūpena rūpavā’’ti.
This self of mine is possessed of form through this form.”
Tự ngã này của ta có sắc này là sắc.”
Rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati.
He perceives a self possessed of form.
Người ấy quán tự ngã có sắc.
Seyyathāpi rukkho chāyāsampanno assa.
Just as a tree might be endowed with shade.
Ví như một cái cây có bóng râm.
Tamenaṃ puriso evaṃ vadeyya – ‘‘ayaṃ rukkho, ayaṃ chāyā; añño rukkho, aññā chāyā.
A man might say concerning it: ‘This is the tree, this is the shade; the tree is one thing, the shade is another.
Một người sẽ nói: “Đây là cây, đây là bóng râm; cây khác, bóng râm khác.
So kho panāyaṃ rukkho imāya chāyāya chāyāvā’’ti.
But this tree is possessed of shade through this shade.’
Cái cây này có bóng râm này là bóng râm.”
Chāyāvantaṃ rukkhaṃ samanupassati.
He perceives a tree possessed of shade.
Người ấy quán cái cây có bóng râm.
Evamevaṃ idhekacco vedanaṃ…pe… ayaṃ paṭhamā sakkāyavatthukā sassatadiṭṭhi.
In the same way, some individual here perceives feeling...pe... this is the first sassatadiṭṭhi based on sakkāya.
Cũng vậy, ở đây, một số người quán cảm thọ…pe… đây là tà kiến thường kiến thứ nhất dựa trên thân kiến.
Sassatadiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Sassatadiṭṭhi is wrong view...pe... these are fetters, not views.
Thường kiến là tà kiến…pe… đây là những kiết sử, không phải là các kiến.
Evaṃ rūpavantaṃ attānaṃ samanupassati…pe… sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā imehi pannarasahi ākārehi abhiniveso hoti.
Thus he perceives a self possessed of form...pe... there is adherence to sassatadiṭṭhi based on sakkāya in these fifteen ways.
Như vậy, người ấy quán tự ngã có sắc…pe… với thường kiến dựa trên thân kiến, sự chấp thủ xảy ra theo mười lăm phương diện này.
746
Sassatadiṭṭhiniddeso pañcamo.
The Fifth Exposition of Sassatadiṭṭhi.
Phần giải thích thường kiến thứ năm.
747
6. Ucchedadiṭṭhiniddeso
6. Exposition of Ucchedadiṭṭhi
6. Phần giải thích đoạn kiến
748
139. Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā katamehi pañcahi ākārehi abhiniveso hoti?
139. In what five ways is there adherence to ucchedadiṭṭhi based on sakkāya?
Với đoạn kiến dựa trên thân kiến, sự chấp thủ xảy ra theo năm phương diện nào?
Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, vedanaṃ attato samanupassati, saññaṃ attato samanupassati, saṅkhāre attato samanupassati, viññāṇaṃ attato samanupassati.
Here, an uninstructed ordinary person, not seeing the noble ones, unskilled in the Dhamma of the noble ones, undisciplined in the Dhamma of the noble ones, not seeing the true men, unskilled in the Dhamma of the true men, undisciplined in the Dhamma of the true men, perceives form as self, perceives feeling as self, perceives perception as self, perceives formations as self, perceives consciousness as self.
Ở đây, một phàm phu không được nghe giáo pháp, không thấy các bậc Thánh, không thông thạo giáo pháp của các bậc Thánh, không được huấn luyện trong giáo pháp của các bậc Thánh; không thấy các bậc chân nhân, không thông thạo giáo pháp của các bậc chân nhân, không được huấn luyện trong giáo pháp của các bậc chân nhân, quán sắc là tự ngã, quán cảm thọ là tự ngã, quán tưởng là tự ngã, quán hành là tự ngã, quán thức là tự ngã.
749
Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati? Idhekacco pathavīkasiṇaṃ…pe… odātakasiṇaṃ attato samanupassati.
How does he perceive form as self? Here, some individual perceives the earth kasiṇa...pe... the white kasiṇa as self.
Thế nào là quán sắc là tự ngã? Ở đây, một số người quán địa biến xứ…pe… bạch biến xứ là tự ngã.
‘‘Yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa’’nti – odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati.
‘That which is the white kasiṇa, that am I; that which am I, that is the white kasiṇa’—he perceives the white kasiṇa and the self as non-dual.
“Cái gì là bạch biến xứ, cái đó là ta; cái gì là ta, cái đó là bạch biến xứ”—người ấy quán bạch biến xứ và tự ngã là không hai.
Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato…pe… ayaṃ paṭhamā sakkāyavatthukā ucchedadiṭṭhi.
Just as when an oil lamp is burning...pe... this is the first ucchedadiṭṭhi based on sakkāya.
Ví như khi một ngọn đèn dầu đang cháy…pe… đây là đoạn kiến thứ nhất dựa trên thân kiến.
Ucchedadiṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Ucchedadiṭṭhi is wrong view...pe... these are fetters, not views.
Đoạn kiến là tà kiến…pe… đây là những kiết sử, không phải là các kiến.
Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati…pe… sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā imehi pañcahi ākārehi abhiniveso hoti.
Thus he perceives form as self...pe... there is adherence to ucchedadiṭṭhi based on sakkāya in these five ways.
Như vậy, người ấy quán sắc là tự ngã…pe… với đoạn kiến dựa trên thân kiến, sự chấp thủ xảy ra theo năm phương diện này.
750
Ucchedadiṭṭhiniddeso chaṭṭho.
The Sixth Exposition of Ucchedadiṭṭhi.
Phần giải thích đoạn kiến thứ sáu.
751
7. Antaggāhikādiṭṭhiniddeso
7. Exposition of Antaggāhikādiṭṭhi
7. Phần giải thích kiến chấp thủ cực đoan
752
140. Antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi paññāsāya ākārehi abhiniveso hoti?
140. In what fifty ways is there adherence to antaggāhikādiṭṭhi?
Với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo năm mươi phương diện nào?
‘‘Sassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
‘The world is eternal’—in how many ways is there adherence to antaggāhikādiṭṭhi?
“Thế gian là thường còn”—với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo bao nhiêu phương diện?
‘‘Asassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
‘The world is not eternal’—in how many ways is there adherence to antaggāhikādiṭṭhi?
“Thế gian là vô thường”—với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo bao nhiêu phương diện?
‘‘Antavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā… ‘‘anantavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā… ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā… ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā… ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti…pe… na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti… ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?
‘The world is finite’—to antaggāhikādiṭṭhi... ‘The world is infinite’—to antaggāhikādiṭṭhi... ‘The soul is the same as the body’—to antaggāhikādiṭṭhi... ‘The soul is different from the body’—to antaggāhikādiṭṭhi... ‘A Tathāgata exists after death’...pe... ‘A Tathāgata does not exist after death’... ‘A Tathāgata both exists and does not exist after death’... ‘A Tathāgata neither exists nor does not exist after death’—in how many ways is there adherence to antaggāhikādiṭṭhi?
“Thế gian có giới hạn”—với kiến chấp thủ cực đoan… “Thế gian là vô hạn”—với kiến chấp thủ cực đoan… “Sinh mạng và thân thể là một”—với kiến chấp thủ cực đoan… “Sinh mạng khác, thân thể khác”—với kiến chấp thủ cực đoan… “Như Lai tồn tại sau khi chết”…pe… “Như Lai không tồn tại sau khi chết”… “Như Lai vừa tồn tại vừa không tồn tại sau khi chết”… “Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết”—với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo bao nhiêu phương diện?
753
‘‘Sassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso hoti…pe… ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso hoti.
‘The world is eternal’—there is adherence to antaggāhikādiṭṭhi in five ways...pe... ‘A Tathāgata neither exists nor does not exist after death’—there is adherence to antaggāhikādiṭṭhi in five ways.
“Thế gian là thường còn”—với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo năm phương diện…pe… “Như Lai không tồn tại cũng không không tồn tại sau khi chết”—với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo năm phương diện.
754
* ‘‘sassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti?
* ‘The world is eternal’—in what five ways is there adherence to antaggāhikādiṭṭhi?
* “Thế gian là thường còn”—với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo năm phương diện nào?
Rūpaṃ loko ceva sassataṃ cāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘Form is both the world and eternal’—this clinging and misapprehension is a view.
Sắc là thế gian và là thường còn—đó là tà kiến chấp thủ.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
By that view, that extreme is grasped—thus it is antaggāhikādiṭṭhi.
Với tà kiến đó, cực đoan đó được chấp thủ—đó là kiến chấp thủ cực đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the basis, the basis is not the view.
Kiến không phải đối tượng, đối tượng không phải kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the basis is another.
Kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘sassato loko’’ti – antaggāhikā diṭṭhi.
That which is the view and that which is the basis—this is the first antaggāhikādiṭṭhi, ‘The world is eternal’.
Kiến và đối tượng đó—đây là kiến chấp thủ cực đoan thứ nhất: “Thế gian là thường còn”.
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi …pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Antaggāhikādiṭṭhi is wrong view...pe... these are fetters, not views.
Kiến chấp thủ cực đoan là tà kiến…pe… đây là những kiết sử, không phải là các kiến.
755
Vedanā loko ceva sassatā cāti…pe… saññā loko ceva sassatā cāti…pe… saṅkhārā loko ceva sassatā cāti…pe… viññāṇaṃ loko ceva sassatañcāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
‘Feeling is both the world and eternal’...pe... ‘Perception is both the world and eternal’...pe... ‘Formations are both the world and eternal’...pe... ‘Consciousness is both the world and eternal’—this clinging and misapprehension is a view.
Cảm thọ là thế gian và là thường còn…pe… tưởng là thế gian và là thường còn…pe… hành là thế gian và là thường còn…pe… thức là thế gian và là thường còn—đó là tà kiến chấp thủ.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
By that view, that extreme is grasped—thus it is antaggāhikādiṭṭhi.
Với tà kiến đó, cực đoan đó được chấp thủ—đó là kiến chấp thủ cực đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not the object, the object is not the view.
Kiến không phải đối tượng, đối tượng không phải kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ pañcamī sassato lokoti – antaggāhikā diṭṭhi.
Which is the view and which is the object – this is the fifth extreme-grasping view, "the world is eternal."
Kiến và đối tượng đó—đây là kiến chấp thủ cực đoan thứ năm: “Thế gian là thường còn”.
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The extreme-grasping view is wrong view…pe… these are fetters, and not views.
Kiến chấp thủ cực đoan là tà kiến…pe… đây là những kiết sử, không phải là các kiến.
‘‘Sassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
There is an attachment to the extreme-grasping view, "the world is eternal," in these five ways.
“Thế gian là thường còn”—với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo năm phương diện này.
756
* ‘‘asassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti?
* In which five ways is there an attachment to the extreme-grasping view, "the world is not eternal"?
* “Thế gian là vô thường”—với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo năm phương diện nào?
Rūpaṃ loko ceva asassatañcāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Form is both the world and not eternal – this clinging and grasping is a view.
Sắc là thế gian và là vô thường—đó là tà kiến chấp thủ.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… ayaṃ paṭhamā ‘‘asassato loko’’ti – antaggāhikā diṭṭhi.
By that view, that extreme is grasped – this is an extreme-grasping view…pe… this is the first extreme-grasping view, "the world is not eternal."
Với tà kiến đó, cực đoan đó được chấp thủ—đó là kiến chấp thủ cực đoan…pe… đây là kiến chấp thủ cực đoan thứ nhất: “Thế gian là vô thường”.
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The extreme-grasping view is wrong view, a perversion of view…pe… these are fetters, and not views.
Kiến chấp thủ cực đoan là tà kiến, là sự sai lầm của kiến…pe… đây là những kiết sử, không phải là các kiến.
757
Vedanā loko ceva asassatā cāti…pe… saññā loko ceva asassatā cāti…pe… saṅkhārā loko ceva asassatā cāti…pe… viññāṇaṃ loko ceva asassatañcāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Feeling is both the world and not eternal…pe… perception is both the world and not eternal…pe… mental formations are both the world and not eternal…pe… consciousness is both the world and not eternal – this clinging and grasping is a view.
Cảm thọ là thế gian và là vô thường…pe… tưởng là thế gian và là vô thường…pe… hành là thế gian và là vô thường…pe… thức là thế gian và là vô thường—đó là tà kiến chấp thủ.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
By that view, that extreme is grasped – this is an extreme-grasping view.
Với tà kiến đó, cực đoan đó được chấp thủ—đó là kiến chấp thủ cực đoan.
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The extreme-grasping view is wrong view…pe… these are fetters, and not views.
Kiến chấp thủ cực đoan là tà kiến…pe… đây là những kiết sử, không phải là các kiến.
‘‘Asassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
There is an attachment to the extreme-grasping view, "the world is not eternal," in these five ways.
“Thế gian là vô thường”—với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo năm phương diện này.
758
* ‘‘antavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti?
* In which five ways is there an attachment to the extreme-grasping view, "the world is finite"?
* “Thế gian có giới hạn”—với kiến chấp thủ cực đoan, sự chấp thủ xảy ra theo năm phương diện nào?
Idhekacco parittaṃ okāsaṃ nīlakato pharati.
Here, someone pervades a small space, perceiving it as blue.
Ở đây, một số người trải rộng một không gian nhỏ màu xanh.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’’ti.
It occurs to him: "This world is finite, circumscribed."
Người ấy nghĩ rằng: “Thế gian này có giới hạn, được bao quanh.”
Antasaññī hoti.
He has the perception of finitude.
Người ấy có tưởng về giới hạn.
Yaṃ pharati, taṃ vatthu ceva loko ca.
What he pervades is both the object and the world.
Cái mà người ấy trải rộng, đó là đối tượng và là thế gian.
Yena pharati, so attā ceva loko cāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
By what he pervades, that is both the self and the world – this clinging and grasping is a view.
Cái mà người ấy dùng để trải rộng, đó là tự ngã và là thế gian—đó là tà kiến chấp thủ.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
By that view, that extreme is grasped – this is an extreme-grasping view.
Với tà kiến đó, cực đoan đó được chấp thủ—đó là kiến chấp thủ cực đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not the object, the object is not the view.
Kiến không phải đối tượng, đối tượng không phải kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘antavā loko’’ti antaggāhikā diṭṭhi.
Which is the view and which is the object – this is the first extreme-grasping view, "the world is finite."
Kiến và đối tượng đó—đây là kiến chấp thủ cực đoan thứ nhất: “Thế gian có giới hạn”.
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The extreme-grasping view is wrong view…pe… these are fetters, and not views.
Kiến chấp thủ cực đoan là tà kiến…pe… đây là những kiết sử, không phải là các kiến.
759
Idhekacco parittaṃ okāsaṃ pītakato pharati… lohitakato pharati… odātakato pharati… obhāsakato pharati.
Here, someone pervades a small space, perceiving it as yellow… pervades it as red… pervades it as white… pervades it as luminous.
Ở đây, một số người trải rộng một không gian nhỏ màu vàng… trải rộng màu đỏ… trải rộng màu trắng… trải rộng ánh sáng.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘antavā ayaṃ loko parivaṭumo’’ti.
It occurs to him: "This world is finite, circumscribed."
Người ấy nghĩ rằng: “Thế gian này có giới hạn, được bao quanh.”
Antasaññī hoti.
He has the perception of finitude.
Vị ấy có tưởng về sự hữu hạn.
Yaṃ pharati taṃ vatthu ceva loko ca.
What he pervades is both the object and the world.
Điều gì vị ấy chạm đến, điều đó là đối tượng và cũng là thế gian.
Yena pharati so attā ceva loko cāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
By what he pervades, that is both the self and the world – this clinging and grasping is a view.
Điều gì vị ấy chạm đến, điều đó là tự ngã và cũng là thế gian – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… antavā lokoti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
By that view, that extreme is grasped – this is an extreme-grasping view…pe… there is an attachment to the extreme-grasping view, "the world is finite," in these five ways.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan (antaggāhikā diṭṭhi)…pe… ‘Thế gian là hữu hạn’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo năm cách.
760
* ‘‘anantavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti?
* In which five ways is there an attachment to the extreme-grasping view, "the world is infinite"?
* ‘Thế gian là vô hạn’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo những cách nào trong năm cách?
Idhekacco vipulaṃ okāsaṃ nīlakato pharati.
Here, someone pervades a vast space, perceiving it as blue.
Ở đây, một số người quán tưởng một không gian rộng lớn là màu xanh.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘anantavā ayaṃ loko apariyanto’’ti.
It occurs to him: "This world is infinite, boundless."
Vị ấy nghĩ rằng: ‘Thế gian này là vô hạn, không có giới hạn’.
Anantasaññī hoti.
He has the perception of infinitude.
Vị ấy có tưởng về sự vô hạn.
Yaṃ pharati taṃ vatthu ceva loko ca; yena pharati so attā ceva loko cāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
What he pervades is both the object and the world; by what he pervades, that is both the self and the world – this clinging and grasping is a view.
Điều gì vị ấy chạm đến, điều đó là đối tượng và cũng là thế gian; điều gì vị ấy chạm đến, điều đó là tự ngã và cũng là thế gian – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
By that view, that extreme is grasped – this is an extreme-grasping view.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘anantavā loko’’ti – antaggāhikā diṭṭhi.
Which is the view and which is the object – this is the first extreme-grasping view, "the world is infinite."
Tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp thủ hai cực đoan đầu tiên: ‘Thế gian là vô hạn’.
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The extreme-grasping view is wrong view…pe… these are fetters, and not views.
Tà kiến chấp thủ hai cực đoan là tà kiến (micchādiṭṭhi)…pe… đây là những kiết sử, không phải là các tà kiến.
761
Idhekacco vipulaṃ okāsaṃ pītakato pharati… lohitakato pharati… odātakato pharati… obhāsakato pharati.
Here, someone pervades a vast space, perceiving it as yellow… pervades it as red… pervades it as white… pervades it as luminous.
Ở đây, một số người quán tưởng một không gian rộng lớn là màu vàng… quán tưởng là màu đỏ… quán tưởng là màu trắng… quán tưởng là ánh sáng.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘anantavā ayaṃ loko apariyanto’’ti.
It occurs to him: "This world is infinite, boundless."
Vị ấy nghĩ rằng: ‘Thế gian này là vô hạn, không có giới hạn’.
Anantasaññī hoti.
He has the perception of infinitude.
Vị ấy có tưởng về sự vô hạn.
Yaṃ pharati taṃ vatthu ceva loko ca; yena pharati so attā ceva loko cāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
What he pervades is both the object and the world; by what he pervades, that is both the self and the world – this clinging and grasping is a view.
Điều gì vị ấy chạm đến, điều đó là đối tượng và cũng là thế gian; điều gì vị ấy chạm đến, điều đó là tự ngã và cũng là thế gian – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… anantavā lokoti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
By that view, that extreme is grasped – this is an extreme-grasping view…pe… there is an attachment to the extreme-grasping view, "the world is infinite," in these five ways.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan…pe… ‘Thế gian là vô hạn’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo năm cách.
762
* ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti?
* By which five modes does the antaggāhikā diṭṭhi (view of grasping extremes) become established, thinking: ‘‘The jīva is the sarīra’’?
* ‘Sinh mạng đó là thân thể đó’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo những cách nào trong năm cách?
Rūpaṃ jīvañceva sarīrañca; yaṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, yaṃ sarīraṃ taṃ jīvanti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Rūpa is both the jīva and the sarīra; that which is the jīva is the sarīra, that which is the sarīra is the jīva—this is the diṭṭhi of clinging and attachment.
Sắc là sinh mạng và cũng là thân thể; sinh mạng nào là thân thể đó, thân thể nào là sinh mạng đó – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
By that diṭṭhi, that extreme is grasped—thus, it is antaggāhikā diṭṭhi.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Diṭṭhi is not the object, the object is not diṭṭhi.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Diṭṭhi is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti – antaggāhikā diṭṭhi.
That which is diṭṭhi and that which is the object—this is the first antaggāhikā diṭṭhi, thinking: ‘‘The jīva is the sarīra’’.
Tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp thủ hai cực đoan đầu tiên: ‘Sinh mạng đó là thân thể đó’.
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Antaggāhikā diṭṭhi is micchādiṭṭhi…pe… these are saññojanā, and not diṭṭhiyo.
Tà kiến chấp thủ hai cực đoan là tà kiến (micchādiṭṭhi)…pe… đây là những kiết sử, không phải là các tà kiến.
763
Vedanā jīvā ceva sarīraṃ ca… saññā jīvā ceva sarīraṃ ca… saṅkhārā jīvā ceva sarīraṃ ca… viññāṇaṃ jīvañceva sarīrañca; yaṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, yaṃ sarīraṃ taṃ jīvanti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
Vedanā is both the jīva and the sarīra… saññā is both the jīva and the sarīra… saṅkhārā are both the jīva and the sarīra… viññāṇa is both the jīva and the sarīra; that which is the jīva is the sarīra, that which is the sarīra is the jīva—this is the diṭṭhi of clinging and attachment.
Thọ là sinh mạng và cũng là thân thể… Tưởng là sinh mạng và cũng là thân thể… Hành là sinh mạng và cũng là thân thể… Thức là sinh mạng và cũng là thân thể; sinh mạng nào là thân thể đó, thân thể nào là sinh mạng đó – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
By that diṭṭhi, that extreme is grasped—thus, it is antaggāhikā diṭṭhi…pe… by these five modes does the antaggāhikā diṭṭhi become established, thinking: ‘‘The jīva is the sarīra’’.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan…pe… ‘Sinh mạng đó là thân thể đó’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo năm cách.
764
* ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti?
* By which five modes does the antaggāhikā diṭṭhi become established, thinking: ‘‘The jīva is one thing, the sarīra is another’’?
* ‘Sinh mạng là khác, thân thể là khác’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo những cách nào trong năm cách?
Rūpaṃ sarīraṃ, na jīvaṃ; jīvaṃ na sarīraṃ.
Rūpa is the sarīra, not the jīva; the jīva is not the sarīra.
Sắc là thân thể, không phải sinh mạng; sinh mạng không phải là thân thể.
Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
The jīva is one thing, the sarīra is another—this is the diṭṭhi of clinging and attachment.
Sinh mạng là khác, thân thể là khác – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
By that diṭṭhi, that extreme is grasped—thus, it is antaggāhikā diṭṭhi.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Diṭṭhi is not the object, the object is not diṭṭhi.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Diṭṭhi is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti – antaggāhikā diṭṭhi.
That which is diṭṭhi and that which is the object—this is the first antaggāhikā diṭṭhi, thinking: ‘‘The jīva is one thing, the sarīra is another’’.
Tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp thủ hai cực đoan đầu tiên: ‘Sinh mạng là khác, thân thể là khác’.
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Antaggāhikā diṭṭhi is micchādiṭṭhi…pe… these are saññojanā, and not diṭṭhiyo.
Tà kiến chấp thủ hai cực đoan là tà kiến (micchādiṭṭhi)…pe… đây là những kiết sử, không phải là các tà kiến.
765
Vedanā sarīraṃ, na jīvaṃ… saññā sarīraṃ, na jīvaṃ… saṅkhārā sarīraṃ, na jīvaṃ… viññāṇaṃ sarīraṃ, na jīvaṃ; jīvaṃ na sarīraṃ.
Vedanā is the sarīra, not the jīva… saññā is the sarīra, not the jīva… saṅkhārā are the sarīra, not the jīva… viññāṇa is the sarīra, not the jīva; the jīva is not the sarīra.
Thọ là thân thể, không phải sinh mạng… Tưởng là thân thể, không phải sinh mạng… Hành là thân thể, không phải sinh mạng… Thức là thân thể, không phải sinh mạng; sinh mạng không phải là thân thể.
Aññaṃ jīvaṃ, aññaṃ sarīranti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
The jīva is one thing, the sarīra is another—this is the diṭṭhi of clinging and attachment.
Sinh mạng là khác, thân thể là khác – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… aññaṃ jīvaṃ, aññaṃ sarīranti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
By that diṭṭhi, that extreme is grasped—thus, it is antaggāhikā diṭṭhi…pe… by these five modes does the antaggāhikā diṭṭhi become established, thinking: ‘‘The jīva is one thing, the sarīra is another’’.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan…pe… ‘Sinh mạng là khác, thân thể là khác’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo năm cách.
766
* ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti?
* By which five modes does the antaggāhikā diṭṭhi become established, thinking: ‘‘The Tathāgata exists after death’’?
* ‘Như Lai tồn tại sau khi chết’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo những cách nào trong năm cách?
Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ.
Rūpa here is subject to death.
Sắc ở đây có bản chất phải chết.
Tathāgato kāyassa bhedā hotipi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
The Tathāgata, after the dissolution of the body, exists, remains, arises, is manifested—this is the diṭṭhi of clinging and attachment.
Như Lai sau khi thân hoại có tồn tại, có hiện hữu, có sinh khởi, có tái sinh – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
By that diṭṭhi, that extreme is grasped—thus, it is antaggāhikā diṭṭhi.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Diṭṭhi is not the object, the object is not diṭṭhi.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Diṭṭhi is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikā diṭṭhi.
That which is diṭṭhi and that which is the object—this is the first antaggāhikā diṭṭhi, thinking: ‘‘The Tathāgata exists after death’’.
Tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp thủ hai cực đoan đầu tiên: ‘Như Lai tồn tại sau khi chết’.
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
Antaggāhikā diṭṭhi is micchādiṭṭhi…pe… these are saññojanā, and not diṭṭhiyo.
Tà kiến chấp thủ hai cực đoan là tà kiến (micchādiṭṭhi)…pe… đây là những kiết sử, không phải là các tà kiến.
767
Vedanā idheva maraṇadhammā…pe… saññā idheva maraṇadhammā… saṅkhārā idheva maraṇadhammā… viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ.
Vedanā here is subject to death…pe… saññā here is subject to death… saṅkhārā here are subject to death… viññāṇa here is subject to death.
Thọ ở đây có bản chất phải chết…pe… Tưởng ở đây có bản chất phải chết… Hành ở đây có bản chất phải chết… Thức ở đây có bản chất phải chết.
Tathāgato kāyassa bhedā hotipi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
The Tathāgata, after the dissolution of the body, exists, remains, arises, is manifested—this is the diṭṭhi of clinging and attachment.
Như Lai sau khi thân hoại có tồn tại, có hiện hữu, có sinh khởi, có tái sinh – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
By that diṭṭhi, that extreme is grasped—thus, it is antaggāhikā diṭṭhi…pe… by these five modes does the antaggāhikā diṭṭhi become established, thinking: ‘‘The Tathāgata exists after death’’.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan…pe… ‘Như Lai tồn tại sau khi chết’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo năm cách.
768
* ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti?
* By which five modes does the antaggāhikā diṭṭhi become established, thinking: ‘‘The Tathāgata does not exist after death’’?
* ‘Như Lai không tồn tại sau khi chết’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo những cách nào trong năm cách?
Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ.
Rūpa here is subject to death.
Sắc ở đây có bản chất phải chết.
Tathāgatopi kāyassa bhedā ucchijjati vinassati; na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
The Tathāgata, after the dissolution of the body, is cut off, perishes; the Tathāgata does not exist after death—this is the diṭṭhi of clinging and attachment.
Như Lai sau khi thân hoại bị đoạn diệt, bị tiêu vong; Như Lai không tồn tại sau khi chết – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
By that diṭṭhi, that extreme is grasped—thus, it is antaggāhikā diṭṭhi.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
Diṭṭhi is not the object, the object is not diṭṭhi.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
Diṭṭhi is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikā diṭṭhi.
That which is diṭṭhi and that which is the object—this is the first antaggāhikā diṭṭhi, thinking: ‘‘The Tathāgata does not exist after death’’.
Tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến chấp thủ hai cực đoan đầu tiên: ‘Như Lai không tồn tại sau khi chết’.
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view grasping an extreme is wrong view…pe… these are fetters, and not views.
Tà kiến chấp thủ hai cực đoan là tà kiến (micchādiṭṭhi)…pe… đây là những kiết sử, không phải là các tà kiến.
769
Vedanā idheva maraṇadhammā…pe… saññā idheva maraṇadhammā… saṅkhārā idheva maraṇadhammā… viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ.
Feeling is subject to death right here…pe… perception is subject to death right here… volitional formations are subject to death right here… consciousness is subject to death right here.
Thọ ở đây có bản chất phải chết…pe… Tưởng ở đây có bản chất phải chết… Hành ở đây có bản chất phải chết… Thức ở đây có bản chất phải chết.
Tathāgatopi kāyassa bhedā ucchijjati vinassati.
The Tathāgata, too, is cut off and annihilated with the breaking up of the body.
Như Lai sau khi thân hoại bị đoạn diệt, bị tiêu vong.
‘‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
“The Tathāgata does not exist after death”—this is a view, a grasping adherence.
‘Như Lai không tồn tại sau khi chết’ – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… ‘‘na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
Because that extreme is grasped by that view, it is a view grasping an extreme…pe… “The Tathāgata does not exist after death”—adherence occurs to this view grasping an extreme by these five aspects.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan…pe… ‘Như Lai không tồn tại sau khi chết’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo năm cách.
770
* ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti?
* “The Tathāgata both exists and does not exist after death”—by which five aspects does adherence occur to this view grasping an extreme?
* ‘Như Lai tồn tại và không tồn tại sau khi chết’ – sự bám víu xảy ra với tà kiến chấp thủ hai cực đoan này theo những cách nào trong năm cách?
Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ.
Form is subject to death right here.
Sắc ở đây có bản chất phải chết.
Tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
“The Tathāgata both exists and does not exist after the breaking up of the body”—this is a view, a grasping adherence.
Như Lai sau khi thân hoại có tồn tại và không tồn tại – đó là tà kiến chấp thủ, sự bám víu.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
Because that extreme is grasped by that view, it is a view grasping an extreme.
Vị ấy bị chấp giữ bởi tà kiến đó – đó là tà kiến chấp thủ hai cực đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikā diṭṭhi.
Both the view and the object—this is the first view grasping an extreme, “The Tathāgata both exists and does not exist after death.”
Tà kiến và đối tượng này – đây là tà kiến chấp đoan thứ nhất: “Như Lai có và không có sau khi chết.”
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.
The view grasping an extreme is wrong view…pe… these are fetters, and not views.
Tà kiến chấp đoan là tà kiến… (văn bản bị cắt ngắn) … những điều này là các kiết sử, không phải là tà kiến.
771
Vedanā idheva maraṇadhammā…pe… saññā idheva maraṇadhammā… saṅkhārā idheva maraṇadhammā… viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ.
Feeling is subject to death right here…pe… perception is subject to death right here… volitional formations are subject to death right here… consciousness is subject to death right here.
Thọ (vedanā) là pháp diệt vong ngay trong hiện tại… (văn bản bị cắt ngắn) … Tưởng (saññā) là pháp diệt vong ngay trong hiện tại… Hành (saṅkhārā) là pháp diệt vong ngay trong hiện tại… Thức (viññāṇa) là pháp diệt vong ngay trong hiện tại.
Tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
“The Tathāgata both exists and does not exist after the breaking up of the body”—this is a view, a grasping adherence.
“Như Lai có và không có sau khi thân hoại” – đây là tà kiến chấp thủ.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi…pe… ‘‘hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
Because that extreme is grasped by that view, it is a view grasping an extreme…pe… “The Tathāgata both exists and does not exist after death”—adherence occurs to this view grasping an extreme by these five aspects.
Do tà kiến ấy, người đó chấp thủ đoan ấy – đây là tà kiến chấp đoan… (văn bản bị cắt ngắn) … “Như Lai có và không có sau khi chết” – do tà kiến chấp đoan này, sự chấp thủ phát sinh theo năm phương diện này.
772
* ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti?
* “The Tathāgata neither exists nor does not exist after death”—by which five aspects does adherence occur to this view grasping an extreme?
* “Như Lai không có cũng không không có sau khi chết” – do tà kiến chấp đoan này, sự chấp thủ phát sinh theo những phương diện nào trong năm phương diện?
Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ.
Form is subject to death right here.
Sắc (rūpa) là pháp diệt vong ngay trong hiện tại.
Tathāgato kāyassa bhedā paraṃ maraṇā neva hoti na na hotīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
“The Tathāgata neither exists nor does not exist after the breaking up of the body, after death”—this is a view, a grasping adherence.
“Như Lai không có cũng không không có sau khi thân hoại, sau khi chết” – đây là tà kiến chấp thủ.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
Because that extreme is grasped by that view, it is a view grasping an extreme.
Do tà kiến ấy, người đó chấp thủ đoan ấy – đây là tà kiến chấp đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
View is not the object, the object is not the view; the view is one thing, the object is another.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến, tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikā diṭṭhi.
Both the view and the object—this is the first view grasping an extreme, “The Tathāgata neither exists nor does not exist after death.”
Tà kiến và đối tượng này – đây là tà kiến chấp đoan thứ nhất: “Như Lai không có cũng không không có sau khi chết.”
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view grasping an extreme is wrong view…pe… these are fetters, and not views.
Tà kiến chấp đoan là tà kiến sai lầm… (văn bản bị cắt ngắn) … những điều này là các kiết sử, không phải là tà kiến.
773
Vedanā idheva maraṇadhammā…pe… saññā idheva maraṇadhammā… saṅkhārā idheva maraṇadhammā… viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ.
Feeling is subject to death right here…pe… perception is subject to death right here… volitional formations are subject to death right here… consciousness is subject to death right here.
Thọ (vedanā) là pháp diệt vong ngay trong hiện tại… (văn bản bị cắt ngắn) … Tưởng (saññā) là pháp diệt vong ngay trong hiện tại… Hành (saṅkhārā) là pháp diệt vong ngay trong hiện tại… Thức (viññāṇa) là pháp diệt vong ngay trong hiện tại.
Tathāgato kāyassa bhedā paraṃ maraṇā neva hoti na na hotīti – abhinivesaparāmāso diṭṭhi.
“The Tathāgata neither exists nor does not exist after the breaking up of the body, after death”—this is a view, a grasping adherence.
“Như Lai không có cũng không không có sau khi thân hoại, sau khi chết” – đây là tà kiến chấp thủ.
Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti – antaggāhikā diṭṭhi.
Because that extreme is grasped by that view, it is a view grasping an extreme.
Do tà kiến ấy, người đó chấp thủ đoan ấy – đây là tà kiến chấp đoan.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
View is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ pañcamī ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikā diṭṭhi.
Both the view and the object—this is the fifth view grasping an extreme, “The Tathāgata neither exists nor does not exist after death.”
Tà kiến và đối tượng này – đây là tà kiến chấp đoan thứ năm: “Như Lai không có cũng không không có sau khi chết.”
Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view grasping an extreme is wrong view…pe… these are fetters, and not views.
Tà kiến chấp đoan là tà kiến sai lầm… (văn bản bị cắt ngắn) … những điều này là các kiết sử, không phải là tà kiến.
‘‘Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti.
“The Tathāgata neither exists nor does not exist after death”—adherence occurs to this view grasping an extreme by these five aspects.
“Như Lai không có cũng không không có sau khi chết” – do tà kiến chấp đoan này, sự chấp thủ phát sinh theo năm phương diện này.
Antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi paññāsāya ākārehi abhiniveso hoti.
Adherence occurs to the view grasping an extreme by these fifty aspects.
Do tà kiến chấp đoan, sự chấp thủ phát sinh theo năm mươi phương diện này.
774
Antaggāhikādiṭṭhiniddeso sattamo.
The Seventh Exposition on the View Grasping an Extreme.
Phần Giải Thích Tà Kiến Chấp Đoan thứ bảy.
775
8. Pubbantānudiṭṭhiniddeso
8. Exposition on the View of Past Extremes
8. Phần Giải Thích Tà Kiến Chấp Tiền Tế
776
141. Pubbantānudiṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti?
141. By which eighteen aspects does adherence occur to the view of past extremes?
Sự chấp thủ phát sinh theo mười tám phương diện nào do tà kiến chấp tiền tế (pubbantānudiṭṭhi)?
Cattāro sassatavādā, cattāro ekaccasassatikā, cattāro antānantikā, cattāro amarāvikkhepikā, dve adhiccasamuppannikā – pubbantānudiṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.
The four eternalists, the four partial eternalists, the four finitists and infinitists, the four eel-wrigglers, the two fortuitous originists—adherence occurs to the view of past extremes by these eighteen aspects.
Bốn thường kiến (sassatavādā), bốn bán thường kiến (ekaccasassatikā), bốn vô biên kiến (antānantikā), bốn ngụy biện (amarāvikkhepikā), hai vô nhân kiến (adhiccasamuppannikā) – do tà kiến chấp tiền tế, sự chấp thủ phát sinh theo mười tám phương diện này.
777
Pubbantānudiṭṭhiniddeso aṭṭhamo.
The Eighth Exposition on the View of Past Extremes.
Phần Giải Thích Tà Kiến Chấp Tiền Tế thứ tám.
778
9. Aparantānudiṭṭhiniddeso
9. Exposition on the View of Future Extremes
9. Phần Giải Thích Tà Kiến Chấp Hậu Tế
779
142. Aparantānudiṭṭhiyā katamehi catucattālīsāya ākārehi abhiniveso hoti?
142. By which forty-four aspects does adherence occur to the view of future extremes?
Sự chấp thủ phát sinh theo bốn mươi bốn phương diện nào do tà kiến chấp hậu tế (aparantānudiṭṭhi)?
Soḷasa saññīvādā, aṭṭha asaññīvādā, aṭṭha nevasaññīnāsaññīvādā, satta ucchedavādā, pañca diṭṭhadhammanibbānavādā – aparantānudiṭṭhiyā imehi catucattālīsāya ākārehi abhiniveso hoti.
Sixteen theories of consciousness, eight theories of unconsciousness, eight theories of neither conscious nor unconscious, seven theories of annihilation, five theories of Nibbāna in this very life – by these forty-four modes there is adherence to views about the future.
Mười sáu hữu tưởng kiến (saññīvādā), tám vô tưởng kiến (asaññīvādā), tám phi tưởng phi phi tưởng kiến (nevasaññīnāsaññīvādā), bảy đoạn kiến (ucchedavādā), năm hiện pháp Niết bàn kiến (diṭṭhadhammanibbānavādā) – do tà kiến chấp hậu tế, sự chấp thủ phát sinh theo bốn mươi bốn phương diện này.
780
Aparantānudiṭṭhiniddeso navamo.
The Ninth Exposition of Views about the Future.
Phần Giải Thích Tà Kiến Chấp Hậu Tế thứ chín.
781
10-12. Saññojanikādidiṭṭhiniddeso
10-12. Exposition of Views such as those connected with Fetters
10-12. Phần Giải Thích Tà Kiến Kiết Sử, v.v.
782
143. Saññojanikāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti?
143. By which eighteen modes does adherence to views connected with fetters occur?
Sự chấp thủ phát sinh theo mười tám phương diện nào do tà kiến kiết sử (saññojanikā diṭṭhi)?
Yā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ…pe… diṭṭhābhiniveso diṭṭhiparāmāso – saññojanikāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.
Whatever view is a view, a thicket of views…pe… an adherence to views, a grasping of views – by these eighteen modes there is adherence to views connected with fetters.
Tà kiến nào là diṭṭhigata, diṭṭhigahana… (văn bản bị cắt ngắn) … diṭṭhābhinivesa, diṭṭhiparāmāsa – do tà kiến kiết sử, sự chấp thủ phát sinh theo mười tám phương diện này.
783
144. ‘‘Aha’’nti – mānavinibandhāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti?
144. By which eighteen modes does adherence to the view bound by the conceit ‘‘I am’’ occur?
Sự chấp thủ phát sinh theo mười tám phương diện nào do tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn “ta” (ahaṃ)?
Cakkhu ahanti – abhinivesaparāmāso.
“The eye is I” – this is an adherence and a grasping.
“Mắt là ta” – sự chấp thủ.
Ahanti – mānavinibandhā diṭṭhi.
“I am” – this is a view bound by conceit.
“Ta” – tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘aha’’nti – mānavinibandhā diṭṭhi.
Whatever is the view and whatever is the object – this is the first view bound by the conceit ‘‘I am’’.
Tà kiến và đối tượng này – đây là tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn “ta” thứ nhất.
Mānavinibandhā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view bound by conceit is wrong view…pe… these are fetters, and they are not views.
Tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn là tà kiến sai lầm… (văn bản bị cắt ngắn) … những điều này là các kiết sử, không phải là tà kiến.
784
Sotaṃ ahanti…pe… ghānaṃ ahanti…pe… jivhā ahanti…pe… kāyo ahanti…pe… mano ahanti…pe… rūpā ahanti…pe… dhammā ahanti… cakkhuviññāṇaṃ ahanti…pe… manoviññāṇaṃ ahanti – abhinivesaparāmāso.
“The ear is I”…pe… “The nose is I”…pe… “The tongue is I”…pe… “The body is I”…pe… “The mind is I”…pe… “Forms are I”…pe… “Mental phenomena are I”… “Eye-consciousness is I”…pe… “Mind-consciousness is I” – this is an adherence and a grasping.
“Tai là ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Mũi là ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Lưỡi là ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Thân là ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Ý là ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Sắc là ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Pháp là ta”… “Nhãn thức là ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Ý thức là ta” – sự chấp thủ.
Ahanti – mānavinibandhā diṭṭhi.
“I am” – this is a view bound by conceit.
“Ta” – tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ aṭṭhārasamī ‘‘aha’’nti – mānavinibandhā diṭṭhi.
Whatever is the view and whatever is the object – this is the eighteenth view bound by the conceit ‘‘I am’’.
Tà kiến và đối tượng này – đây là tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn “ta” thứ mười tám.
Mānavinibandhā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view bound by conceit is wrong view…pe… these are fetters, and they are not views.
Tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn là tà kiến sai lầm… (văn bản bị cắt ngắn) … những điều này là các kiết sử, không phải là tà kiến.
‘‘Aha’’nti – mānavinibandhāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.
By these eighteen modes there is adherence to the view bound by the conceit ‘‘I am’’.
Do tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn “ta”, sự chấp thủ phát sinh theo mười tám phương diện này.
785
145. ‘‘Mama’’nti – mānavinibandhāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti?
145. By which eighteen modes does adherence to the view bound by the conceit ‘‘Mine’’ occur?
Sự chấp thủ phát sinh theo mười tám phương diện nào do tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn “của ta” (mama)?
Cakkhu mamanti – abhinivesaparāmāso.
“The eye is mine” – this is an adherence and a grasping.
“Mắt là của ta” – sự chấp thủ.
Mamanti – mānavinibandhā diṭṭhi.
“Mine” – this is a view bound by conceit.
“Của ta” – tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā ‘‘mama’’nti – mānavinibandhā diṭṭhi.
Whatever is the view and whatever is the object – this is the first view bound by the conceit ‘‘Mine’’.
Tà kiến và đối tượng này – đây là tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn “của ta” thứ nhất.
Mānavinibandhā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view bound by conceit is wrong view…pe… these are fetters, and they are not views.
Tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn là tà kiến sai lầm… (văn bản bị cắt ngắn) … những điều này là các kiết sử, không phải là tà kiến.
786
Sotaṃ mamanti…pe… ghānaṃ mamanti…pe… jivhā mamanti…pe… kāyo mamanti…pe… mano mamanti…pe… rūpā mamanti…pe… dhammā mamanti…pe… cakkhuviññāṇaṃ mamanti…pe… manoviññāṇaṃ mamanti abhinivesaparāmāso.
“The ear is mine”…pe… “The nose is mine”…pe… “The tongue is mine”…pe… “The body is mine”…pe… “The mind is mine”…pe… “Forms are mine”…pe… “Mental phenomena are mine”…pe… “Eye-consciousness is mine”…pe… “Mind-consciousness is mine” – this is an adherence and a grasping.
“Tai là của ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Mũi là của ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Lưỡi là của ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Thân là của ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Ý là của ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Sắc là của ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Pháp là của ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Nhãn thức là của ta”… (văn bản bị cắt ngắn) … “Ý thức là của ta” – sự chấp thủ.
Mamanti mānavinibandhā diṭṭhi.
“Mine” – this is a view bound by conceit.
“Của ta” – tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the object, the object is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the object is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ aṭṭhārasamī ‘‘mama’’nti – mānavinibandhā diṭṭhi.
Whatever is the view and whatever is the object – this is the eighteenth view bound by the conceit ‘‘Mine’’.
Tà kiến và đối tượng này – đây là tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn “của ta” thứ mười tám.
Mānavinibandhā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view bound by conceit is wrong view…pe… these are fetters, and they are not views.
Tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn là tà kiến sai lầm… (văn bản bị cắt ngắn) … những điều này là các kiết sử, không phải là tà kiến.
‘‘Mama’’nti – mānavinibandhāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso hoti.
By these eighteen modes there is adherence to the view bound by the conceit ‘‘Mine’’.
Do tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn “của ta”, sự chấp thủ phát sinh theo mười tám phương diện này.
787
Saññojanikādidiṭṭhiniddeso dvādasamo.
The Twelfth Exposition of Views such as those connected with Fetters.
Phần Giải Thích Tà Kiến Kiết Sử, v.v. thứ mười hai.
788
13. Attavādapaṭisaṃyuttadiṭṭhiniddeso
13. Exposition of Views connected with the Theory of Self
13. Phần Giải Thích Tà Kiến Liên Quan đến Ngã Thuyết
789
146. Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katamehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti?
146. By which twenty modes does adherence to the view connected with the theory of self occur?
Sự chấp thủ phát sinh theo hai mươi phương diện nào do tà kiến liên quan đến ngã thuyết (attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi)?
Idha assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ…pe… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ…pe….
Here, an uninstructed ordinary person, who is not a seer of the noble ones, not skilled in the Dhamma of the noble ones, not disciplined in the Dhamma of the noble ones, not a seer of superior persons, not skilled in the Dhamma of superior persons, not disciplined in the Dhamma of superior persons, regards form as self, or self as possessing form, or form as in self, or self as in form…pe… feeling… perception… mental formations… consciousness as self, or self as possessing consciousness, or consciousness as in self, or self as in consciousness…pe….
Ở đây, một phàm phu không nghe giáo pháp, không thấy các bậc Thánh, không thông hiểu giáo pháp của bậc Thánh, không được huấn luyện trong giáo pháp của bậc Thánh; không thấy các bậc thiện nhân, không thông hiểu giáo pháp của bậc thiện nhân, không được huấn luyện trong giáo pháp của bậc thiện nhân; quán sát sắc là tự ngã, hoặc tự ngã có sắc, hoặc sắc ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong sắc… (văn bản bị cắt ngắn) … thọ… tưởng… hành… quán sát thức là tự ngã, hoặc tự ngã có thức, hoặc thức ở trong tự ngã, hoặc tự ngã ở trong thức… (văn bản bị cắt ngắn) …
790
Kathaṃ rūpaṃ attato samanupassati? Idhekacco pathavīkasiṇaṃ…pe… odātakasiṇaṃ attato samanupassati.
How does one regard form as self? Here, someone regards the earth kasiṇa…pe… the white kasiṇa as self.
Làm thế nào để quán sát sắc là tự ngã? Ở đây, một số người quán sát địa biến xứ…pe… bạch biến xứ là tự ngã.
‘‘Yaṃ odātakasiṇaṃ, so ahaṃ; yo ahaṃ, taṃ odātakasiṇa’’nti – odātakasiṇañca attañca advayaṃ samanupassati.
“Whatever is the white kasiṇa, that am I; whoever I am, that is the white kasiṇa” – one regards the white kasiṇa and the self as non-dual.
“Bạch biến xứ là ta; ta là bạch biến xứ” – người ấy quán sát bạch biến xứ và tự ngã là không hai.
Seyyathāpi telappadīpassa jhāyato ‘‘yā acci, so vaṇṇo; yo vaṇṇo, sā accī’’ti – acciñca vaṇṇañca advayaṃ samanupassati.
Just as when an oil lamp burns, one perceives the flame and the color as non-dual: ‘What is the flame, that is the color; what is the color, that is the flame.’
Ví như khi ngọn đèn dầu đang cháy, người ta quán sát rằng “ngọn lửa là màu sắc; màu sắc là ngọn lửa” – người ấy quán sát ngọn lửa và màu sắc là không hai.
Evamevaṃ idhekacco odātakasiṇaṃ attato samanupassati…pe… ayaṃ paṭhamā rūpavatthukā attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi.
Even so, some individual here perceives the white kasiṇa as self…pe… this is the first view associated with the doctrine of self, based on form.
Cũng vậy, ở đây, một số người quán sát bạch biến xứ là tự ngã…pe… đây là tà kiến thứ nhất liên quan đến tự ngã luận, có sắc làm đối tượng.
Attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view associated with the doctrine of self is wrong view…pe… these are fetters, not views.
Tà kiến liên quan đến tự ngã luận là tà kiến…pe… đây là các kiết sử, chứ không phải là các tà kiến.
Evaṃ rūpaṃ attato samanupassati…pe… attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā imehi vīsatiyā ākārehi abhiniveso hoti.
Thus, one perceives form as self…pe… there is adherence to the view associated with the doctrine of self in these twenty ways.
Như vậy, người ấy quán sát sắc là tự ngã…pe… có sự cố chấp theo hai mươi phương cách này đối với tà kiến liên quan đến tự ngã luận.
791
Attavādapaṭisaṃyuttadiṭṭhiniddeso terasamo.
The Thirteenth Chapter: Explanation of the View Associated with the Doctrine of Self.
Thứ mười ba, phần giải thích tà kiến liên quan đến tự ngã luận.
792
14. Lokavādapaṭisaṃyuttadiṭṭhiniddeso
14. Explanation of the View Associated with the Doctrine of the World
14. Phần giải thích tà kiến liên quan đến thế giới luận
793
147. Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā katamehi aṭṭhahi ākārehi abhiniveso hoti?
147. In which eight ways is there adherence to the view associated with the doctrine of the world?
147. Đối với tà kiến liên quan đến thế giới luận, có sự cố chấp theo những phương cách nào trong tám phương cách?
Sassato attā ca loko cāti – abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi.
‘The self and the world are eternal’ – this clinging to adherence is a view associated with the doctrine of the world.
Sự cố chấp và chấp thủ rằng tự ngã và thế giới là thường còn – đây là tà kiến liên quan đến thế giới luận.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the basis, the basis is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā, diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the basis is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ paṭhamā lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi.
Both the view and the basis – this is the first view associated with the doctrine of the world.
Cả tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến thứ nhất liên quan đến thế giới luận.
Lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view associated with the doctrine of the world is wrong view…pe… these are fetters, not views.
Tà kiến liên quan đến thế giới luận là tà kiến sai lầm…pe… đây là các kiết sử, chứ không phải là các tà kiến.
794
Asassato attā ca loko cāti…pe… sassato ca asassato ca attā ca loko cāti…pe… neva sassato nāsassato attā ca loko cāti… antavā attā ca loko cāti… anantavā attā ca loko cāti… antavā ca anantavā ca attā ca loko cāti… neva antavā na anantavā attā ca loko cāti abhinivesaparāmāso lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi.
‘The self and the world are not eternal’…pe… ‘The self and the world are eternal and not eternal’…pe… ‘The self and the world are neither eternal nor not eternal’… ‘The self and the world are finite’… ‘The self and the world are infinite’… ‘The self and the world are finite and infinite’… ‘The self and the world are neither finite nor infinite’ – this clinging to adherence is a view associated with the doctrine of the world.
Sự cố chấp và chấp thủ rằng tự ngã và thế giới là vô thường…pe… tự ngã và thế giới vừa thường vừa vô thường…pe… tự ngã và thế giới không phải thường cũng không phải vô thường… tự ngã và thế giới có giới hạn… tự ngã và thế giới vô giới hạn… tự ngã và thế giới vừa có giới hạn vừa vô giới hạn… tự ngã và thế giới không phải có giới hạn cũng không phải vô giới hạn – đây là tà kiến liên quan đến thế giới luận.
Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi.
The view is not the basis, the basis is not the view.
Tà kiến không phải là đối tượng, đối tượng không phải là tà kiến.
Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu.
The view is one thing, the basis is another.
Tà kiến là khác, đối tượng là khác.
Yā ca diṭṭhi yañca vatthu – ayaṃ aṭṭhamī lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi.
Both the view and the basis – this is the eighth view associated with the doctrine of the world.
Cả tà kiến và đối tượng – đây là tà kiến thứ tám liên quan đến thế giới luận.
Lokavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhi micchādiṭṭhi …pe… imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.
The view associated with the doctrine of the world is wrong view…pe… these are fetters, not views.
Tà kiến liên quan đến thế giới luận là tà kiến sai lầm…pe… đây là các kiết sử, chứ không phải là các tà kiến.
Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā imehi aṭṭhahi ākārehi abhiniveso hoti.
There is adherence to the view associated with the doctrine of the world in these eight ways.
Đối với tà kiến liên quan đến thế giới luận, có sự cố chấp theo tám phương cách này.
795
Lokavādapaṭisaṃyuttadiṭṭhiniddeso cuddasamo.
The Fourteenth Chapter: Explanation of the View Associated with the Doctrine of the World.
Thứ mười bốn, phần giải thích tà kiến liên quan đến thế giới luận.
796
15-16. Bhava-vibhavadiṭṭhiniddeso
15-16. Explanation of the Views of Existence and Non-existence
15-16. Phần giải thích tà kiến về hữu và tà kiến về vô hữu
797
148. Olīyanābhiniveso bhavadiṭṭhi.
148. The adherence that shrinks back is the view of existence (bhavadiṭṭhi).
Sự cố chấp trì trệ là tà kiến về hữu (bhavadiṭṭhi).
Atidhāvanābhiniveso vibhavadiṭṭhi.
The adherence that rushes forward is the view of non-existence (vibhavadiṭṭhi).
Sự cố chấp vượt quá là tà kiến về vô hữu (vibhavadiṭṭhi).
Assādadiṭṭhiyā pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo, kati vibhavadiṭṭhiyo?
Of the thirty-five modes of adherence to the view of gratification, how many are views of existence, and how many are views of non-existence?
Đối với sự cố chấp theo ba mươi lăm phương cách của tà kiến về sự thỏa mãn, có bao nhiêu tà kiến về hữu, bao nhiêu tà kiến về vô hữu?
Attānudiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo kati vibhavadiṭṭhiyo…pe… lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso kati bhavadiṭṭhiyo kati vibhavadiṭṭhiyo?
Of the twenty modes of adherence to the view of self…pe… of the eight modes of adherence to the view associated with the doctrine of the world, how many are views of existence, and how many are views of non-existence?
Đối với sự cố chấp theo hai mươi phương cách của tà kiến về tự ngã…pe… đối với sự cố chấp theo tám phương cách của tà kiến liên quan đến thế giới luận, có bao nhiêu tà kiến về hữu, bao nhiêu tà kiến về vô hữu?
798
Assādadiṭṭhiyā pañcatiṃsāya ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.
Of the thirty-five modes of adherence to the view of gratification, some may be views of existence, and some may be views of non-existence.
Đối với sự cố chấp theo ba mươi lăm phương cách của tà kiến về sự thỏa mãn, có thể là tà kiến về hữu, có thể là tà kiến về vô hữu.
Attānudiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo.
Of the twenty modes of adherence to the view of self, fifteen are views of existence, and five are views of non-existence.
Đối với sự cố chấp theo hai mươi phương cách của tà kiến về tự ngã, có mười lăm tà kiến về hữu, năm tà kiến về vô hữu.
Micchādiṭṭhiyā dasahi ākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo.
Of the ten modes of adherence to wrong view, all are views of non-existence.
Đối với sự cố chấp theo mười phương cách của tà kiến sai lầm, tất cả đều là tà kiến về vô hữu.
Sakkāyadiṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo.
Of the twenty modes of adherence to the view of a perishable aggregation (sakkāyadiṭṭhi), fifteen are views of existence, and five are views of non-existence.
Đối với sự cố chấp theo hai mươi phương cách của thân kiến, có mười lăm tà kiến về hữu, năm tà kiến về vô hữu.
Sakkāyavatthukāya sassatadiṭṭhiyā pannarasahi ākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo.
Of the fifteen modes of adherence to the eternalist view based on a perishable aggregation, all are views of existence.
Đối với sự cố chấp theo mười lăm phương cách của thường kiến dựa trên thân kiến, tất cả đều là tà kiến về hữu.
Sakkāyavatthukāya ucchedadiṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo.
Of the five modes of adherence to the annihilationist view based on a perishable aggregation, all are views of non-existence.
Đối với sự cố chấp theo năm phương cách của đoạn kiến dựa trên thân kiến, tất cả đều là tà kiến về vô hữu.
799
‘‘Sassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo.
‘The world is eternal’ – of the five modes of adherence to this extreme-grasping view, all are views of existence.
Đối với sự cố chấp theo năm phương cách của biên kiến rằng “thế giới là thường còn”, tất cả đều là tà kiến về hữu.
‘‘Asassato loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo.
‘The world is not eternal’ – of the five modes of adherence to this extreme-grasping view, all are views of non-existence.
Đối với sự cố chấp theo năm phương cách của biên kiến rằng “thế giới là vô thường”, tất cả đều là tà kiến về vô hữu.
‘‘Antavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.
‘The world is finite’ – of the five modes of adherence to this extreme-grasping view, some may be views of existence, and some may be views of non-existence.
Đối với sự cố chấp theo năm phương cách của biên kiến rằng “thế giới có giới hạn”, có thể là tà kiến về hữu, có thể là tà kiến về vô hữu.
‘‘Anantavā loko’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.
‘The world is infinite’ – of the five modes of adherence to this extreme-grasping view, some may be views of existence, and some may be views of non-existence.
Đối với sự cố chấp theo năm phương cách của biên kiến rằng “thế giới vô giới hạn”, có thể là tà kiến về hữu, có thể là tà kiến về vô hữu.
‘‘Taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo.
‘The soul is the same as the body’ – of the five modes of adherence to this extreme-grasping view, all are views of non-existence.
Đối với sự cố chấp theo năm phương cách của biên kiến rằng “mạng sống đó là thân thể đó”, tất cả đều là tà kiến về vô hữu.
‘‘Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo.
The clinging, in five ways, to the antaggāhikā view that "the soul is one thing, the body is another" – all those are views of existence (bhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo năm phương cách của biên kiến rằng “mạng sống khác thân thể khác”, tất cả đều là tà kiến về hữu.
‘‘Hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo.
The clinging, in five ways, to the antaggāhikā view that "the Tathāgata exists after death" – all those are views of existence (bhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo năm phương cách của biên kiến rằng “Đức Như Lai tồn tại sau khi chết”, tất cả đều là tà kiến về hữu.
‘‘Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo.
The clinging, in five ways, to the antaggāhikā view that "the Tathāgata does not exist after death" – all those are views of non-existence (vibhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo năm phương cách của biên kiến rằng “Đức Như Lai không tồn tại sau khi chết”, tất cả đều là tà kiến về vô hữu.
‘‘Hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo ‘‘neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti – antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.
The clinging, in five ways, to the antaggāhikā view that "the Tathāgata both exists and does not exist after death" – some of these may be views of existence (bhavadiṭṭhiyo), some may be views of non-existence (vibhavadiṭṭhiyo). The clinging, in five ways, to the antaggāhikā view that "the Tathāgata neither exists nor does not exist after death" – some of these may be views of existence (bhavadiṭṭhiyo), some may be views of non-existence (vibhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo năm phương cách của biên kiến rằng “Đức Như Lai vừa tồn tại vừa không tồn tại sau khi chết”, có thể là tà kiến về hữu, có thể là tà kiến về vô hữu; đối với sự cố chấp theo năm phương cách của biên kiến rằng “Đức Như Lai không phải tồn tại cũng không phải không tồn tại sau khi chết”, có thể là tà kiến về hữu, có thể là tà kiến về vô hữu.
800
Pubbantānudiṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.
The clinging, in eighteen ways, to the pubbantānudiṭṭhi may be a view of existence (bhavadiṭṭhiyo), or it may be a view of non-existence (vibhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo mười tám phương cách của kiến chấp về quá khứ, có thể là tà kiến về hữu, có thể là tà kiến về vô hữu.
Aparantānudiṭṭhiyā catucattārīsāya ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.
The clinging, in forty-four ways, to the aparantānudiṭṭhi may be a view of existence (bhavadiṭṭhiyo), or it may be a view of non-existence (vibhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo bốn mươi bốn phương cách của kiến chấp về tương lai, có thể là tà kiến về hữu, có thể là tà kiến về vô hữu.
Saññojanikāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.
The clinging, in eighteen ways, to the saññojanikā diṭṭhi may be a view of existence (bhavadiṭṭhiyo), or it may be a view of non-existence (vibhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo mười tám phương cách của tà kiến kiết sử, có thể là tà kiến về hữu, có thể là tà kiến về vô hữu.
Ahanti – mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso sabbāva tā vibhavadiṭṭhiyo.
The clinging, in eighteen ways, to the view bound by the conceit "I am" – all those are views of non-existence (vibhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo mười tám phương cách của tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn “Ta”, tất cả đều là tà kiến về vô hữu.
Mamanti – mānavinibandhāya diṭṭhiyā aṭṭhārasahi ākārehi abhiniveso sabbāva tā bhavadiṭṭhiyo.
The clinging, in eighteen ways, to the view bound by the conceit "mine" – all those are views of existence (bhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo mười tám phương cách của tà kiến bị trói buộc bởi ngã mạn “Của ta”, tất cả đều là tà kiến về hữu.
Attavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā vīsatiyā ākārehi abhiniveso pannarasa bhavadiṭṭhiyo, pañca vibhavadiṭṭhiyo.
Among the clinging, in twenty ways, to the attavādapaṭisaṃyutta diṭṭhi, fifteen are views of existence (bhavadiṭṭhiyo), and five are views of non-existence (vibhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo hai mươi phương cách của tà kiến liên quan đến tự ngã luận, có mười lăm tà kiến về hữu, năm tà kiến về vô hữu.
Lokavādapaṭisaṃyuttāya diṭṭhiyā aṭṭhahi ākārehi abhiniveso siyā bhavadiṭṭhiyo, siyā vibhavadiṭṭhiyo.
The clinging, in eight ways, to the lokavādapaṭisaṃyutta diṭṭhi may be a view of existence (bhavadiṭṭhiyo), or it may be a view of non-existence (vibhavadiṭṭhiyo).
Đối với sự cố chấp theo tám phương cách của tà kiến liên quan đến thế giới luận, có thể là tà kiến về hữu, có thể là tà kiến về vô hữu.
801
Sabbāva tā diṭṭhiyo assādadiṭṭhiyo.
All those views are views of gratification (assādadiṭṭhiyo).
Tất cả những tà kiến đó đều là tà kiến về sự thỏa mãn.
Sabbāva tā diṭṭhiyo attānudiṭṭhiyo.
All those views are views of self (attānudiṭṭhiyo).
Tất cả những tà kiến đó đều là tà kiến về tự ngã.
Sabbāva tā diṭṭhiyo micchādiṭṭhiyo.
All those views are wrong views (micchādiṭṭhiyo).
Tất cả những tà kiến đó đều là tà kiến sai lầm.
Sabbāva tā diṭṭhiyo sakkāyadiṭṭhiyo.
All those views are personality views (sakkāyadiṭṭhiyo).
Tất cả những tà kiến đó đều là thân kiến.
Sabbāva tā diṭṭhiyo antaggāhikā diṭṭhiyo.
All those views are views of grasping at extremes (antaggāhikā diṭṭhiyo).
Tất cả những tà kiến đó đều là biên kiến.
Sabbāva tā diṭṭhiyo saññojanikā diṭṭhiyo.
All those views are fettering views (saññojanikā diṭṭhiyo).
Tất cả những tà kiến đó đều là tà kiến kiết sử.
Sabbāva tā diṭṭhiyo attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhiyo.
All those views are views connected with the doctrine of self (attavādapaṭisaṃyuttā diṭṭhiyo).
Tất cả những tà kiến đó đều là tà kiến liên quan đến tự ngã luận.
802
Bhavañca diṭṭhiṃ vibhavañca diṭṭhiṃ, etaṃ dvayaṃ takkikā nissitāse;
The speculative thinkers rely on these two: the view of existence and the view of non-existence;
Tà kiến về hữu và tà kiến về vô hữu, hai điều này được các nhà luận lý chấp giữ;
803
Tesaṃ nirodhamhi na hatthi ñāṇaṃ, yatthāyaṃ loko viparītasaññīti.
They have no knowledge in their cessation, where this world is perverted in perception.
Họ không có trí tuệ về sự diệt trừ của chúng, nơi mà thế gian này có nhận thức sai lầm.
804
149. ‘‘Dvīhi, bhikkhave, diṭṭhigatehi pariyuṭṭhitā devamanussā olīyanti* eke, atidhāvanti eke; cakkhumanto ca passanti.
“Bhikkhus, devas and humans, beset by two types of views, some recoil, some rush forward; but those with vision see.
149. “Này các tỳ khưu, chư thiên và loài người bị hai kiến chấp này chi phối, một số thì trì trệ, một số thì vượt quá; còn những người có mắt thì thấy rõ.
Kathañca, bhikkhave, olīyanti eke?
And how, bhikkhus, do some recoil?
Này các Tỳ-khưu, thế nào mà một số người lại co rút (lại)?
Bhavārāmā, bhikkhave, devamanussā bhavaratā bhavasammuditā.
Bhikkhus, devas and humans delight in existence, are devoted to existence, are pleased with existence.
Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người ưa thích hữu, say đắm hữu, hoan hỷ hữu.
Tesaṃ bhavanirodhāya dhamme desiyamāne cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati nādhimuccati.
When the Dhamma is taught for the cessation of existence, their minds do not incline, do not become clear, do not settle, do not resolve.
Khi Pháp được thuyết giảng để đoạn diệt hữu, tâm của họ không hướng vào, không tịnh tín, không an trú, không quyết định.
Evaṃ kho, bhikkhave, olīyanti eke.
It is in this way, bhikkhus, that some recoil.
Này các Tỳ-khưu, một số người co rút (lại) là như vậy.
805
‘‘Kathañca, bhikkhave, atidhāvanti eke?
“And how, bhikkhus, do some rush forward?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào mà một số người lại vượt quá (giới hạn)?
Bhaveneva kho paneke aṭṭīyamānā* harāyamānā jigucchamānā vibhavaṃ abhinandanti – ‘‘yato kira, bho, ayaṃ attā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā ucchijjati vinassati na hoti paraṃ maraṇā, etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ etaṃ yāthāvanti.
Bhikkhus, some, being tormented by existence, ashamed of it, disgusted by it, delight in non-existence, thinking: ‘Indeed, sirs, when this self is cut off, destroyed, and does not exist after the breaking up of the body, after death, that is peaceful, that is excellent, that is true.’
Này các Tỳ-khưu, một số người, vì chán ghét hữu, xấu hổ hữu, ghê tởm hữu, lại hoan hỷ sự đoạn diệt hữu – “Này chư hiền, khi tự ngã này sau khi thân hoại mạng chung bị đoạn diệt, bị tiêu vong, không còn tồn tại sau khi chết, điều này là an tịnh, điều này là thù thắng, điều này là chân thật.”
Evaṃ kho, bhikkhave, atidhāvanti eke.
It is in this way, bhikkhus, that some rush forward.
Này các Tỳ-khưu, một số người vượt quá (giới hạn) là như vậy.
806
‘‘Kathañca, bhikkhave, cakkhumanto ca passanti?
“And how, bhikkhus, do those with vision see?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào mà những người có mắt thấy được?
Idha, bhikkhave, bhikkhu bhūtaṃ bhūtato passati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu sees what has come into being as what has come into being.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy cái đang là đúng như nó đang là.
Bhūtaṃ bhūtato disvā bhūtassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Having seen what has come into being as what has come into being, he practices for dispassion, for fading away, for the cessation of what has come into being.
Sau khi thấy cái đang là đúng như nó đang là, vị ấy thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt cái đang là.
Evaṃ kho, bhikkhave, cakkhumanto ca passanti.
It is in this way, bhikkhus, that those with vision see.
Này các Tỳ-khưu, những người có mắt thấy được là như vậy.
807
‘‘Yo* bhūtaṃ bhūtato disvā, bhūtassa ca atikkamaṃ;
He who, having seen what has come into being as what has come into being, and the transcendence of what has come into being;
“Người nào thấy cái đang là đúng như nó đang là, và sự vượt thoát cái đang là;
808
Yathābhūtedhimuccati, bhavataṇhā parikkhayā.
He resolves upon the truth as it is, through the exhaustion of the craving for existence.
Với sự diệt tận của ái hữu, vị ấy quyết định (nương tựa) vào chân lý.
809
‘‘Sa ve bhūtapariññāto, vītataṇho bhavābhave;
That bhikkhu, having fully understood what has come into being, free from craving for existence and non-existence,
Quả thật, vị ấy đã thấu hiểu cái đang là, đã ly ái trong các hữu;
810
Bhūtassa vibhavā bhikkhu, nāgacchati punabbhava’’nti.
Through the disappearance of what has come into being, does not return to renewed existence.”
Vị Tỳ-khưu, do sự đoạn diệt của cái đang là, không còn tái sinh nữa.”
811
150. Tayo puggalā vipannadiṭṭhī, tayo puggalā sampannadiṭṭhī.
There are three individuals with wrong views, and three individuals with right views.
150. Có ba hạng người có tà kiến, có ba hạng người có chánh kiến.
Katame tayo puggalā vipannadiṭṭhī?
Who are the three individuals with wrong views?
Thế nào là ba hạng người có tà kiến?
Titthiyo ca, titthiyasāvako ca, yo ca micchādiṭṭhiko – ime tayo puggalā vipannadiṭṭhī.
The sectarian, the sectarian’s disciple, and whoever holds wrong view – these three individuals have corrupted views.
Đó là một ngoại đạo, một đệ tử ngoại đạo, và một người có tà kiến – đây là ba hạng người có tà kiến.
812
Katame tayo puggalā sampannadiṭṭhī?
Which three individuals have perfect views?
Thế nào là ba hạng người có chánh kiến?
Tathāgato ca, tathāgatasāvako ca, yo ca sammādiṭṭhiko – ime tayo puggalā sampannadiṭṭhī.
The Tathāgata, the Tathāgata’s disciple, and whoever holds right view – these three individuals have perfect views.
Đó là một Như Lai, một đệ tử Như Lai, và một người có chánh kiến – đây là ba hạng người có chánh kiến.
813
‘‘Kodhano upanāhī ca, pāpamakkhī ca yo naro;
‘‘A person who is angry and resentful, and who denigrates good deeds;
“Người nào hay nóng giận, hay ôm hận, và hay phỉ báng điều ác;
814
Vipannadiṭṭhi māyāvī, taṃ jaññā vasalo iti’’* .
Who has corrupted views, and is deceitful – know him to be an outcast."
Có tà kiến, lừa dối, người ấy nên biết là kẻ hạ tiện.”
815
Akkodhano anupanāhī, visuddho* suddhataṃ gato;
One who is not angry, not resentful, purified, and has attained purity;
Người không nóng giận, không ôm hận, thanh tịnh, đã đạt đến sự thanh tịnh;
816
Sampannadiṭṭhi medhāvī, taṃ jaññā ariyo itīti.
Who has perfect views and is wise – know him to be a noble one."
Có chánh kiến, có trí tuệ, người ấy nên biết là bậc thánh.”
817
Tisso vipannadiṭṭhiyo, tisso sampannadiṭṭhiyo.
There are three corrupted views, and three perfect views.
Có ba tà kiến, có ba chánh kiến.
Katamā tisso vipannadiṭṭhiyo?
What are the three corrupted views?
Thế nào là ba tà kiến?
Etaṃ mamāti – vipannadiṭṭhi.
‘This is mine’ – a corrupted view.
“Cái này là của tôi” – là tà kiến.
Esohamasmīti – vipannadiṭṭhi.
‘This I am’ – a corrupted view.
“Cái này là tôi” – là tà kiến.
Eso me attāti – vipannadiṭṭhi.
‘This is my self’ – a corrupted view.
“Cái này là tự ngã của tôi” – là tà kiến.
Imā tisso vipannadiṭṭhiyo.
These are the three corrupted views.
Đây là ba tà kiến.
818
Katamā tisso sampannadiṭṭhiyo?
What are the three perfect views?
Thế nào là ba chánh kiến?
Netaṃ mamāti – sampannadiṭṭhi.
‘This is not mine’ – a perfect view.
“Cái này không phải của tôi” – là chánh kiến.
Nesohamasmīti – sampannadiṭṭhi.
‘This I am not’ – a perfect view.
“Cái này không phải là tôi” – là chánh kiến.
Na meso attāti – sampannadiṭṭhi.
‘This is not my self’ – a perfect view.
“Cái này không phải là tự ngã của tôi” – là chánh kiến.
Imā tisso sampannadiṭṭhiyo.
These are the three perfect views.
Đây là ba chánh kiến.
819
Etaṃ mamāti – kā diṭṭhi, kati diṭṭhiyo, katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo?
Regarding ‘This is mine’ – what view is it, how many views are there, and to which extreme are those views inclined?
“Cái này là của tôi” – là kiến gì, có bao nhiêu kiến, những kiến ấy thuộc về loại kiến nào?
Esohamasmīti – kā diṭṭhi, kati diṭṭhiyo, katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo?
Regarding ‘This I am’ – what view is it, how many views are there, and to which extreme are those views inclined?
“Cái này là tôi” – là kiến gì, có bao nhiêu kiến, những kiến ấy thuộc về loại kiến nào?
Eso me attāti – kā diṭṭhi, kati diṭṭhiyo, katamantānuggahitā tā diṭṭhiyo?
Regarding ‘This is my self’ – what view is it, how many views are there, and to which extreme are those views inclined?
“Cái này là tự ngã của tôi” – là kiến gì, có bao nhiêu kiến, những kiến ấy thuộc về loại kiến nào?
820
Etaṃ mamāti – pubbantānudiṭṭhi.
‘This is mine’ – is the view inclined towards the past.
“Cái này là của tôi” – là kiến chấp thủ quá khứ (pubbantānudiṭṭhi).
Aṭṭhārasa diṭṭhiyo.
Eighteen views.
Mười tám kiến.
Pubbantānuggahitā tā diṭṭhiyo.
Those views are inclined towards the past.
Những kiến ấy thuộc về kiến chấp thủ quá khứ.
Esohamasmīti – aparantānudiṭṭhi.
‘This I am’ – is the view inclined towards the future.
“Cái này là tôi” – là kiến chấp thủ vị lai (aparantānudiṭṭhi).
Catucattārīsaṃ diṭṭhiyo.
Forty-four views.
Bốn mươi bốn kiến.
Aparantānuggahitā tā diṭṭhiyo.
Those views are inclined towards the future.
Những kiến ấy thuộc về kiến chấp thủ vị lai.
Eso me attāti – vīsativatthukā attānudiṭṭhi.
‘This is my self’ – is the view of self based on twenty things.
“Cái này là tự ngã của tôi” – là kiến chấp thủ tự ngã với hai mươi căn cứ.
Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi.
The Sakkayadiṭṭhi based on twenty things.
Là thân kiến (sakkāyadiṭṭhi) với hai mươi căn cứ.
Sakkāyadiṭṭhippamukhāni* dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni.
Sixty-two wrong views, with Sakkayadiṭṭhi as the chief.
Sáu mươi hai tà kiến, đứng đầu là thân kiến.
Pubbantāparantānuggahitā tā diṭṭhiyo.
Those views are inclined towards both the past and the future.
Những kiến ấy thuộc về kiến chấp thủ quá khứ và vị lai.
821
151. ‘‘Ye keci, bhikkhave, mayi niṭṭhaṃ gatā, sabbe te diṭṭhisampannā.
151. "Bhikkhus, whoever has attained conviction in me, all of them have perfect views.
151. “Này các Tỳ-khưu, bất cứ ai đã đạt đến sự quyết định nơi Ta, tất cả những vị ấy đều có chánh kiến.
Tesaṃ diṭṭhisampannānaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā, pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.
For five of these individuals with perfect views, the culmination is here; for five, the culmination is after departing from here.
Trong số những vị có chánh kiến ấy, năm vị sẽ đạt đến sự đoạn tận ngay tại đây, năm vị sẽ đạt đến sự đoạn tận sau khi rời bỏ nơi đây.
Katamesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā?
For which five is the culmination here?
Thế nào là năm vị sẽ đạt đến sự đoạn tận ngay tại đây?
Sattakkhattuparamassa, kolaṃkolassa, ekabījissa, sakadāgāmissa, yo ca diṭṭheva dhamme arahā – imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā.
For the one who is a ‘seven-times-at-most’ (sattakkhattuparama), the ‘family-to-family’ (kolaṃkola), the ‘one-seeded’ (ekabījī), the ‘once-returner’ (sakadāgāmī), and the Arahant in this very life – for these five, the culmination is here.
Đó là vị tối đa bảy lần tái sinh (sattakkhattuparama), vị từ gia đình này đến gia đình kia (kolaṃkola), vị một hạt giống (ekabījī), vị Nhất Lai (sakadāgāmī), và vị A-la-hán ngay trong hiện tại – năm vị này sẽ đạt đến sự đoạn tận ngay tại đây.
822
‘‘Katamesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā?
"For which five is the culmination after departing from here?
“Thế nào là năm vị sẽ đạt đến sự đoạn tận sau khi rời bỏ nơi đây?
Antarāparinibbāyissa, upahaccaparinibbāyissa, asaṅkhāraparinibbāyissa, sasaṅkhāraparinibbāyissa, uddhaṃsotassa, akaniṭṭhagāmino – imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.
For the one attaining Nibbāna in the interim (antarāparinibbāyī), the one attaining Nibbāna upon impact (upahaccaparinibbāyī), the one attaining Nibbāna without exertion (asaṅkhāraparinibbāyī), the one attaining Nibbāna with exertion (sasaṅkhāraparinibbāyī), and the one going upstream to the Akaniṭṭha realm (uddhamsota akaniṭṭhagāmī) – for these five, the culmination is after departing from here.
Đó là vị nhập Niết-bàn giữa chừng (antarāparinibbāyī), vị nhập Niết-bàn sau khi đến (upahaccaparinibbāyī), vị nhập Niết-bàn không cần nỗ lực (asaṅkhāraparinibbāyī), vị nhập Niết-bàn với sự nỗ lực (sasaṅkhāraparinibbāyī), vị thượng lưu (uddhaṃsota) đi đến cõi Akaniṭṭha – năm vị này sẽ đạt đến sự đoạn tận sau khi rời bỏ nơi đây.
823
‘‘Ye keci, bhikkhave, mayi niṭṭhaṃ gatā, sabbe te diṭṭhisampannā.
"Bhikkhus, whoever has attained conviction in me, all of them have perfect views.
“Này các Tỳ-khưu, bất cứ ai đã đạt đến sự quyết định nơi Ta, tất cả những vị ấy đều có chánh kiến.
Tesaṃ diṭṭhisampannānaṃ imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā, imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.
For five of these individuals with perfect views, the culmination is here; for five, the culmination is after departing from here.
Trong số những vị có chánh kiến ấy, năm vị này sẽ đạt đến sự đoạn tận ngay tại đây, năm vị này sẽ đạt đến sự đoạn tận sau khi rời bỏ nơi đây.”
824
‘‘Ye keci, bhikkhave, mayi aveccappasannā, sabbe te sotāpannā.
"Bhikkhus, whoever has unwavering faith in me, all of them are Stream-Enterers (Sotāpannas).
“Này các Tỳ-khưu, bất cứ ai đã có niềm tin bất động nơi Ta, tất cả những vị ấy đều là Dự Lưu (sotāpanna).
Tesaṃ sotāpannānaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā, pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.
For five of these Stream-Enterers, the culmination is here; for five, the culmination is after departing from here.
Trong số những vị Dự Lưu ấy, năm vị sẽ đạt đến sự đoạn tận ngay tại đây, năm vị sẽ đạt đến sự đoạn tận sau khi rời bỏ nơi đây.
Katamesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā?
For which five is the culmination here?
Thế nào là năm vị sẽ đạt đến sự đoạn tận ngay tại đây?
Sattakkhattuparamassa, kolaṃkolassa, ekabījissa, sakadāgāmissa, yo ca diṭṭheva dhamme arahā – imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā.
For the one who is a ‘seven-times-at-most’, the ‘family-to-family’, the ‘one-seeded’, the ‘once-returner’, and the Arahant in this very life – for these five, the culmination is here.
Đó là vị tối đa bảy lần tái sinh (sattakkhattuparama), vị từ gia đình này đến gia đình kia (kolaṃkola), vị một hạt giống (ekabījī), vị Nhất Lai (sakadāgāmī), và vị A-la-hán ngay trong hiện tại – năm vị này sẽ đạt đến sự đoạn tận ngay tại đây.
825
‘‘Katamesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā?
"For which five is the culmination after departing from here?
“Thế nào là năm vị sẽ đạt đến sự đoạn tận sau khi rời bỏ nơi đây?
Antarāparinibbāyissa, upahaccaparinibbāyissa, asaṅkhāraparinibbāyissa, sasaṅkhāraparinibbāyissa, uddhaṃsotassa, akaniṭṭhagāmino – imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhā.
For the one attaining Nibbāna in the interim, the one attaining Nibbāna upon impact, the one attaining Nibbāna without exertion, the one attaining Nibbāna with exertion, and the one going upstream to the Akaniṭṭha realm – for these five, the culmination is after departing from here.
Đó là vị nhập Niết-bàn giữa chừng (antarāparinibbāyī), vị nhập Niết-bàn sau khi đến (upahaccaparinibbāyī), vị nhập Niết-bàn không cần nỗ lực (asaṅkhāraparinibbāyī), vị nhập Niết-bàn với sự nỗ lực (sasaṅkhāraparinibbāyī), vị thượng lưu (uddhaṃsota) đi đến cõi Akaniṭṭha – năm vị này sẽ đạt đến sự đoạn tận sau khi rời bỏ nơi đây.
826
‘‘Ye keci, bhikkhave, mayi aveccappasannā, sabbe te sotāpannā.
"Bhikkhus, whoever has unwavering faith in me, all of them are Stream-Enterers.
“Này các Tỳ-khưu, bất cứ ai đã có niềm tin bất động nơi Ta, tất cả những vị ấy đều là Dự Lưu.
Tesaṃ sotāpannānaṃ imesaṃ pañcannaṃ idha niṭṭhā.
For five of these Stream-Enterers, the culmination is here.
Trong số những vị Dự Lưu ấy, năm vị này sẽ đạt đến sự đoạn tận ngay tại đây.
Imesaṃ pañcannaṃ idha vihāya niṭṭhāti’’.
For five of these, the culmination is after departing from here."
Năm vị này sẽ đạt đến sự đoạn tận sau khi rời bỏ nơi đây.”
827
Bhavavibhavadiṭṭhiniddeso soḷasamo.
The Sixteenth Exposition on Views of Existence and Non-Existence is concluded.
Phần giải thích về Bhavadiṭṭhi và Vibhavadiṭṭhi, thứ mười sáu, đã hoàn thành.
828
Diṭṭhikathā niṭṭhitā.
The Discourse on Views is concluded.
Phần về các Kiến đã xong.
829

3. Ānāpānassatikathā

3. Discourse on Mindfulness of Breathing

3. Phần về Ánāpānassati (Niệm Hơi Thở)

830
1. Gaṇanavāra
1. Section on Counting
1. Phần đếm số
831
152. Soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ* bhāvayato samādhikāni dve ñāṇasatāni uppajjanti – aṭṭha paripanthe* ñāṇāni, aṭṭha ca upakāre ñāṇāni, aṭṭhārasa upakkilese ñāṇāni, terasa vodāne ñāṇāni, bāttiṃsa satokārissa* ñāṇāni, catuvīsati samādhivasena ñāṇāni, dvesattati vipassanāvasena ñāṇāni, aṭṭha nibbidāñāṇāni, aṭṭha nibbidānulomañāṇāni, aṭṭha nibbidāpaṭippassaddhiñāṇāni, ekavīsati vimuttisukhe ñāṇāni.
152. For one who cultivates the ānāpānassati samādhi, which has sixteen bases, two hundred knowledges, or more, arise: eight knowledges regarding obstacles, eight knowledges regarding aids, eighteen knowledges regarding defilements, thirteen knowledges regarding purification, thirty-two knowledges of one who is mindful, twenty-four knowledges by way of samādhi, seventy-two knowledges by way of vipassanā, eight knowledges of disenchantment (nibbidā), eight knowledges conducive to disenchantment, eight knowledges of the calming of disenchantment, and twenty-one knowledges of the bliss of liberation.
152. Đối với người tu tập định Ánāpānassati (niệm hơi thở) với mười sáu đề mục, hai trăm tri kiến siêu việt phát sinh – tám tri kiến về chướng ngại, tám tri kiến về sự hỗ trợ, mười tám tri kiến về phiền não phụ, mười ba tri kiến về sự thanh tịnh, ba mươi hai tri kiến về sự ghi nhớ (satokārissa), hai mươi bốn tri kiến về thiền định, bảy mươi hai tri kiến về tuệ quán, tám tri kiến về sự nhàm chán (nibbidā), tám tri kiến thuận theo sự nhàm chán (nibbidānuloma), tám tri kiến về sự an tịnh của nhàm chán (nibbidāpaṭippassaddhi), hai mươi mốt tri kiến về lạc giải thoát (vimuttisukha).
832
Katamāni aṭṭha paripanthe ñāṇāni, aṭṭha ca upakāre ñāṇāni?
What are the eight knowledges regarding obstacles and the eight knowledges regarding aids?
Thế nào là tám tri kiến về chướng ngại, và tám tri kiến về sự hỗ trợ?
Kāmacchando samādhissa paripantho, nekkhammaṃ samādhissa upakāraṃ.
Sensual desire is an obstacle to samādhi; renunciation is an aid to samādhi.
Dục ái (kāmacchanda) là chướng ngại của định, ly dục (nekkhamma) là sự hỗ trợ cho định.
Byāpādo samādhissa paripantho, abyāpādo samādhissa upakāraṃ.
Ill will is an obstacle to samādhi; non-ill will is an aid to samādhi.
Sân hận (byāpāda) là chướng ngại của định, vô sân (abyāpāda) là sự hỗ trợ cho định.
Thinamiddhaṃ samādhissa paripantho, ālokasaññā samādhissa upakāraṃ.
Sloth and torpor are an obstacle to samādhi; the perception of light is an aid to samādhi.
Hôn trầm thụy miên (thinamiddha) là chướng ngại của định, tưởng ánh sáng (ālokasaññā) là sự hỗ trợ cho định.
Uddhaccaṃ samādhissa paripantho, avikkhepo samādhissa upakāraṃ.
Restlessness is an obstacle to samādhi; non-distraction is an aid to samādhi.
Trạo cử (uddhacca) là chướng ngại của định, không phóng dật (avikkhepa) là sự hỗ trợ cho định.
Vicikicchā samādhissa paripantho, dhammavavatthānaṃ samādhissa upakāraṃ.
Skeptical doubt is an obstacle to samādhi; the discernment of Dhamma is an aid to samādhi.
Hoài nghi (vicikicchā) là chướng ngại của định, sự phân biệt Pháp (dhammavavatthāna) là sự hỗ trợ cho định.
Avijjā samādhissa paripantho, ñāṇaṃ samādhissa upakāraṃ.
Ignorance is an obstacle to samādhi; knowledge is an aid to samādhi.
Vô minh (avijjā) là chướng ngại của định, trí tuệ (ñāṇa) là sự hỗ trợ cho định.
Arati samādhissa paripantho, pāmojjaṃ samādhissa upakāraṃ.
Discontent is an obstacle to samādhi; joy is an aid to samādhi.
Bất lạc (arati) là chướng ngại của định, hoan hỷ (pāmojja) là sự hỗ trợ cho định.
Sabbepi akusalā dhammā samādhissa paripanthā, sabbepi kusalā dhammā samādhissa upakārā.
All unwholesome states are obstacles to samādhi; all wholesome states are aids to samādhi.
Tất cả các pháp bất thiện đều là chướng ngại của định, tất cả các pháp thiện đều là trợ duyên của định.
Imāni aṭṭha paripanthe ñāṇāni, aṭṭha ca upakāre ñāṇāni.
These are the eight knowledges regarding obstacles and the eight knowledges regarding aids.
Đây là tám tri kiến chướng ngại và tám tri kiến trợ duyên.
833
Gaṇanavāro paṭhamo.
The First Section on Enumeration.
Phần trình bày số lượng thứ nhất.
834
2. Soḷasañāṇaniddeso
2. Exposition of the Sixteen Knowledges
2. Thập Lục Tri Kiến Thuyết Minh
835
153. Imehi soḷasahi ākārehi uducittaṃ cittaṃ samuducitaṃ cittaṃ ekatte santiṭṭhati, nīvaraṇehi visujjhati.
153. By these sixteen modes, the mind, which is progressively cultivated, the mind, which is well and progressively cultivated, becomes established in oneness and is purified from the hindrances.
Với mười sáu phương thức này, tâm được tu tập, tâm được khéo tu tập, an trú trong sự nhất tâm, và được thanh tịnh khỏi các triền cái.
Katame te ekattā?
What are those onenesses?
Những sự nhất tâm đó là gì?
Nekkhammaṃ ekattaṃ, abyāpādo ekattaṃ, ālokasaññā ekattaṃ, avikkhepo ekattaṃ, dhammavavatthānaṃ ekattaṃ, ñāṇaṃ ekattaṃ, pāmojjaṃ ekattaṃ, sabbepi kusalā dhammā ekattā.
Renunciation is oneness, non-ill will is oneness, the perception of light is oneness, non-distraction is oneness, the discernment of Dhamma is oneness, knowledge is oneness, joy is oneness, and all wholesome states are oneness.
Xuất ly là nhất tâm, vô sân là nhất tâm, tưởng ánh sáng là nhất tâm, vô tán loạn là nhất tâm, sự phân định pháp là nhất tâm, tuệ là nhất tâm, hỷ là nhất tâm, tất cả các pháp thiện đều là nhất tâm.
836
Nīvaraṇāti, katame te nīvaraṇā?
Hindrances (Nīvaraṇā): What are these hindrances?
Các triền cái là gì?
Kāmacchando nīvaraṇaṃ, byāpādo nīvaraṇaṃ, thinamiddhaṃ nīvaraṇaṃ, uddhaccakukkuccaṃ nīvaraṇaṃ, vicikicchā nīvaraṇaṃ, avijjā nīvaraṇaṃ, arati nīvaraṇaṃ, sabbepi akusalā dhammā nīvaraṇā.
Sensual desire is a hindrance, ill will is a hindrance, sloth and torpor are a hindrance, restlessness and remorse are a hindrance, skeptical doubt is a hindrance, ignorance is a hindrance, discontent is a hindrance, and all unwholesome states are hindrances.
Tham dục là triền cái, sân hận là triền cái, hôn trầm thụy miên là triền cái, trạo cử hối hận là triền cái, hoài nghi là triền cái, vô minh là triền cái, bất lạc là triền cái, tất cả các pháp bất thiện đều là triền cái.
837
Nīvaraṇāti, kenaṭṭhena nīvaraṇā?
Hindrances (Nīvaraṇā): In what sense are they hindrances?
Các triền cái, theo nghĩa nào là triền cái?
Niyyānāvaraṇaṭṭhena nīvaraṇā.
They are hindrances in the sense of obstructing the escape (niyyāna).
Chúng là triền cái theo nghĩa che chướng sự xuất ly.
Katame te niyyānā?
What are these escapes?
Những sự xuất ly đó là gì?
Nekkhammaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ.
Renunciation is the escape for the noble ones.
Xuất ly là sự xuất ly của các bậc Thánh.
Tena ca nekkhammena ariyā niyyanti.
And by that renunciation, the noble ones escape.
Và các bậc Thánh xuất ly nhờ sự xuất ly đó.
Kāmacchando niyyānāvaraṇaṃ.
Sensual desire is an obstruction to escape.
Tham dục là triền cái che chướng sự xuất ly.
Tena ca kāmacchandena nivutattā nekkhammaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti – kāmacchando niyyānāvaraṇaṃ.
Because one is obstructed by that sensual desire, one does not understand renunciation, the escape for the noble ones—thus, sensual desire is an obstruction to escape.
Vì bị tham dục đó che chướng, nên không biết sự xuất ly là sự xuất ly của các bậc Thánh – do đó, tham dục là triền cái che chướng sự xuất ly.
Abyāpādo ariyānaṃ niyyānaṃ.
Non-ill will is the escape for the noble ones.
Vô sân là sự xuất ly của các bậc Thánh.
Tena ca abyāpādena ariyā niyyanti.
And by that non-ill will, the noble ones escape.
Và các bậc Thánh xuất ly nhờ sự vô sân đó.
Byāpādo niyyānāvaraṇaṃ.
Ill will is an obstruction to escape.
Sân hận là triền cái che chướng sự xuất ly.
Tena ca byāpādena nivutattā abyāpādaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti – byāpādo niyyānāvaraṇaṃ.
Because one is obstructed by that ill will, one does not understand non-ill will, the escape for the noble ones—thus, ill will is an obstruction to escape.
Vì bị sân hận đó che chướng, nên không biết sự vô sân là sự xuất ly của các bậc Thánh – do đó, sân hận là triền cái che chướng sự xuất ly.
Ālokasaññā ariyānaṃ niyyānaṃ.
The perception of light is the escape for the noble ones.
Tưởng ánh sáng là sự xuất ly của các bậc Thánh.
Tāya ca ālokasaññāya ariyā niyyanti.
And by that perception of light, the noble ones escape.
Và các bậc Thánh xuất ly nhờ tưởng ánh sáng đó.
Thinamiddhaṃ niyyānāvaraṇaṃ.
Sloth and torpor are an obstruction to escape.
Hôn trầm thụy miên là triền cái che chướng sự xuất ly.
Tena ca thinamiddhena nivutattā ālokasaññaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti – thinamiddhaṃ niyyānāvaraṇaṃ.
Because one is obstructed by that sloth and torpor, one does not understand the perception of light, the escape for the noble ones—thus, sloth and torpor are an obstruction to escape.
Vì bị hôn trầm thụy miên đó che chướng, nên không biết tưởng ánh sáng là sự xuất ly của các bậc Thánh – do đó, hôn trầm thụy miên là triền cái che chướng sự xuất ly.
Avikkhepo ariyānaṃ niyyānaṃ.
Non-distraction is the escape for the noble ones.
Vô tán loạn là sự xuất ly của các bậc Thánh.
Tena ca avikkhepena ariyā niyyanti.
And by that non-distraction, the noble ones escape.
Và các bậc Thánh xuất ly nhờ sự vô tán loạn đó.
Uddhaccaṃ niyyānāvaraṇaṃ.
Restlessness is an obstruction to escape.
Trạo cử là triền cái che chướng sự xuất ly.
Tena ca uddhaccena nivutattā avikkhepaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti – uddhaccaṃ niyyānāvaraṇaṃ.
Because one is obstructed by that restlessness, one does not understand non-distraction, the escape for the noble ones—thus, restlessness is an obstruction to escape.
Vì bị trạo cử đó che chướng, nên không biết sự vô tán loạn là sự xuất ly của các bậc Thánh – do đó, trạo cử là triền cái che chướng sự xuất ly.
Dhammavavatthānaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ.
The discernment of Dhamma is the escape for the noble ones.
Sự phân định pháp là sự xuất ly của các bậc Thánh.
Tena ca dhammavavatthānena ariyā niyyanti.
And by that discernment of Dhamma, the noble ones escape.
Và các bậc Thánh xuất ly nhờ sự phân định pháp đó.
Vicikicchā niyyānāvaraṇaṃ.
Skeptical doubt is an obstruction to escape.
Hoài nghi là triền cái che chướng sự xuất ly.
Tāya ca vicikicchāya nivutattā dhammavavatthānaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti – vicikicchā niyyānāvaraṇaṃ.
Because one is obstructed by that skeptical doubt, one does not understand the discernment of Dhamma, the escape for the noble ones—thus, skeptical doubt is an obstruction to escape.
Vì bị hoài nghi đó che chướng, nên không biết sự phân định pháp là sự xuất ly của các bậc Thánh – do đó, hoài nghi là triền cái che chướng sự xuất ly.
Ñāṇaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ.
Knowledge is the escape for the noble ones.
Tuệ là sự xuất ly của các bậc Thánh.
Tena ca ñāṇena ariyā niyyanti.
And by that knowledge, the noble ones escape.
Và các bậc Thánh xuất ly nhờ tuệ đó.
Avijjā niyyānāvaraṇaṃ.
Ignorance is an obstruction to escape.
Vô minh là triền cái che chướng sự xuất ly.
Tāya ca avijjāya nivutattā ñāṇaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti – avijjā niyyānāvaraṇaṃ.
Because one is obstructed by that ignorance, one does not understand knowledge, the escape for the noble ones—thus, ignorance is an obstruction to escape.
Vì bị vô minh đó che chướng, nên không biết tuệ là sự xuất ly của các bậc Thánh – do đó, vô minh là triền cái che chướng sự xuất ly.
Pāmojjaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ.
Joy is the escape for the noble ones.
Hỷ là sự xuất ly của các bậc Thánh.
Tena ca pāmojjena ariyā niyyanti.
And by that joy, the noble ones escape.
Và các bậc Thánh xuất ly nhờ hỷ đó.
Arati niyyānāvaraṇaṃ.
Discontent is an obstruction to escape.
Bất lạc là triền cái che chướng sự xuất ly.
Tāya ca aratiyā nivutattā pāmojjaṃ ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti – arati niyyānāvaraṇaṃ.
And because one is hindered by that discontent (arati), one does not discern the joy (pāmojjaṃ) which is the escape (niyyānaṃ) for the noble ones (ariyānaṃ)—thus, discontent is a hindrance to escape (niyyānāvaraṇaṃ).
Vì bị bất lạc đó che chướng, nên không biết hỷ là sự xuất ly của các bậc Thánh – do đó, bất lạc là triền cái che chướng sự xuất ly.
Sabbepi kusalā dhammā ariyānaṃ niyyānaṃ.
All wholesome states (kusalā dhammā) are an escape (niyyānaṃ) for the noble ones (ariyānaṃ).
Tất cả các pháp thiện đều là sự xuất ly của các bậc Thánh.
Tehi ca kusalehi dhammehi ariyā niyyanti.
And by those wholesome states (kusalehi dhammehi), the noble ones (ariyā) escape (niyyanti).
Và các bậc Thánh xuất ly nhờ các pháp thiện đó.
Sabbepi akusalā dhammā niyyānāvaraṇā.
All unwholesome states (akusalā dhammā) are hindrances to escape (niyyānāvaraṇā).
Tất cả các pháp bất thiện đều là triền cái che chướng sự xuất ly.
Tehi ca akusalehi dhammehi nivutattā kusale dhamme ariyānaṃ niyyānaṃ nappajānātīti – sabbepi akusalā dhammā niyyānāvaraṇā.
And because one is hindered by those unwholesome states (akusalehi dhammehi), one does not discern the wholesome states (kusale dhamme) which are the escape (niyyānaṃ) for the noble ones (ariyānaṃ)—thus, all unwholesome states (akusalā dhammā) are hindrances to escape (niyyānāvaraṇā).
Vì bị các pháp bất thiện đó che chướng, nên không biết các pháp thiện là sự xuất ly của các bậc Thánh – do đó, tất cả các pháp bất thiện đều là triền cái che chướng sự xuất ly.
Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā.
And for one whose mind is purified from these hindrances (nīvaraṇehi), who is developing the sixteen-fold ānāpānassatisamādhi, there are momentary convergences (khaṇikasamodhānā).
Và đối với người có tâm thanh tịnh khỏi các triền cái này, đang tu tập định niệm hơi thở vào ra với mười sáu đối tượng, có sự hòa hợp nhất thời (của các cấu uế).
838
Soḷasañāṇaniddeso dutiyo.
The second exposition of the sixteen knowledges is concluded.
Thập Lục Tri Kiến Thuyết Minh thứ hai.
839
3. Upakkilesañāṇaniddeso
3. Exposition of the Defilements (Upakkilesañāṇa)
3. Uế Nhiễm Tri Kiến Thuyết Minh
840
Paṭhamacchakkaṃ
First Section of Six
Sáu Thứ Thứ Nhất
841
154. Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā katame aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti?
154. And for one whose mind is purified from these hindrances (nīvaraṇehi), who is developing the sixteen-fold ānāpānassatisamādhi, what eighteen defilements (upakkilesā) arise due to momentary convergences (khaṇikasamodhānā)?
Đối với người có tâm thanh tịnh khỏi các triền cái này, đang tu tập định niệm hơi thở vào ra với mười sáu đối tượng, những gì là mười tám cấu uế phát sinh do sự hòa hợp nhất thời (của các cấu uế)?
Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattavikkhepagataṃ cittaṃ samādhissa paripantho.
The mind that has fallen into internal distraction (ajjhattavikkhepagataṃ), while following the in-breath (assāsa) from beginning, middle, to end with mindfulness (satiyā), is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Tâm bị tán loạn nội tại do theo dõi hơi thở vào từ đầu, giữa, cuối bằng chánh niệm là chướng ngại của định.
Passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhāvikkhepagataṃ cittaṃ samādhissa paripantho.
The mind that has fallen into external distraction (bahiddhāvikkhepagataṃ), while following the out-breath (passāsa) from beginning, middle, to end with mindfulness (satiyā), is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Tâm bị tán loạn ngoại tại do theo dõi hơi thở ra từ đầu, giữa, cuối bằng chánh niệm là chướng ngại của định.
Assāsapaṭikaṅkhanā nikanti taṇhācariyā samādhissa paripantho.
The craving-conduct (taṇhācariyā) of longing (nikanti) for the in-breath (assāsa) is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Sự khao khát hơi thở vào, sự ham muốn, sự vận hành của tham ái là chướng ngại của định.
Passāsapaṭikaṅkhanā nikanti taṇhācariyā samādhissa paripantho.
The craving-conduct (taṇhācariyā) of longing (nikanti) for the out-breath (passāsa) is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Sự khao khát hơi thở ra, sự ham muốn, sự vận hành của tham ái là chướng ngại của định.
Assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho.
Confusion (mucchanā) in obtaining the out-breath (passāsapaṭilābhe) for one oppressed (abhitunnassa) by the in-breath (assāsena) is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Sự mê mẩn trong việc đạt được hơi thở ra khi bị hơi thở vào làm phiền là chướng ngại của định.
Passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchanā samādhissa paripantho.
Confusion (mucchanā) in obtaining the in-breath (assāsapaṭilābhe) for one oppressed (abhitunnassa) by the out-breath (passāsena) is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Sự mê mẩn trong việc đạt được hơi thở vào khi bị hơi thở ra làm phiền là chướng ngại của định.
842
Anugacchanā ca assāsaṃ, passāsaṃ anugacchanā;
Following the in-breath, and following the out-breath;
Theo dõi hơi thở vào, theo dõi hơi thở ra;
843
Sati ajjhattavikkhepā, kaṅkhanā bahiddhāvikkhepapatthanā* .
Mindfulness with internal distractions, longing for external distractions (vikkhepapanthanā).
Chánh niệm tán loạn nội tại, khao khát tán loạn ngoại tại.
844
Assāsenābhitunnassa, passāsapaṭilābhe mucchanā;
Confusion in obtaining the out-breath for one oppressed by the in-breath;
Bị hơi thở vào làm phiền, mê mẩn trong việc đạt được hơi thở ra;
845
Passāsenābhitunnassa, assāsapaṭilābhe mucchanā.
Confusion in obtaining the in-breath for one oppressed by the out-breath.
Bị hơi thở ra làm phiền, mê mẩn trong việc đạt được hơi thở vào.
846
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
These six are defilements (upakkilesā) of ānāpānassatisamādhi;
Sáu cấu uế này của định niệm hơi thở vào ra;
847
Yehi vikkhippamānassa* , no ca cittaṃ vimuccati;
For one distracted by them, the mind is not liberated;
Khi tâm bị tán loạn bởi chúng, tâm không được giải thoát;
848
Vimokkhaṃ appajānantā, te honti parapattiyāti.
Not discerning liberation, they rely on others' accounts.
Không hiểu sự giải thoát, họ phụ thuộc vào người khác.
849
Dutiyacchakkaṃ
Second Section of Six
Sáu Thứ Thứ Hai
850
155. Nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho.
155. When attending to the sign (nimittaṃ), the mind trembles (vikampati) at the in-breath (assāse)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Khi quán sát tướng (nimitta), tâm dao động về hơi thở vào – đó là chướng ngại của định.
Assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho.
When attending to the in-breath (assāsaṃ), the mind trembles (vikampati) at the sign (nimitte)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Khi quán sát hơi thở vào, tâm dao động về tướng – đó là chướng ngại của định.
Nimittaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho.
When attending to the sign (nimittaṃ), the mind trembles (vikampati) at the out-breath (passāse)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Khi quán sát tướng, tâm dao động về hơi thở ra – đó là chướng ngại của định.
Passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho.
When attending to the out-breath (passāsaṃ), the mind trembles (vikampati) at the sign (nimitte)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Khi quán sát hơi thở ra, tâm dao động về tướng – đó là chướng ngại của định.
Assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho.
When attending to the in-breath (assāsaṃ), the mind trembles (vikampati) at the out-breath (passāse)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Khi quán sát hơi thở vào, tâm dao động về hơi thở ra – đó là chướng ngại của định.
Passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampati – samādhissa paripantho.
When attending to the out-breath (passāsaṃ), the mind trembles (vikampati) at the in-breath (assāse)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Khi quán sát hơi thở ra, tâm dao động về hơi thở vào – đó là chướng ngại của định.
851
Nimittaṃ āvajjamānassa, assāse vikkhipate mano;
When attending to the sign, the mind is distracted by the in-breath;
Khi quán sát tướng, tâm tán loạn về hơi thở vào;
852
Assāsaṃ āvajjamānassa, nimitte cittaṃ vikampati.
When attending to the in-breath, the mind trembles at the sign.
Khi quán sát hơi thở vào, tâm dao động về tướng.
853
Nimittaṃ āvajjamānassa, passāse vikkhipate mano;
When attending to the sign, the mind is distracted by the out-breath;
Khi quán sát tướng, tâm tán loạn về hơi thở ra;
854
Passāsaṃ āvajjamānassa, nimitte cittaṃ vikampati.
When attending to the out-breath, the mind trembles at the sign.
Khi quán sát hơi thở ra, tâm dao động về tướng.
855
Assāsaṃ āvajjamānassa, passāse vikkhipate mano;
When attending to the in-breath, the mind is distracted by the out-breath;
Khi quán sát hơi thở vào, tâm tán loạn về hơi thở ra;
856
Passāsaṃ āvajjamānassa, assāse cittaṃ vikampati.
When attending to the out-breath, the mind trembles at the in-breath.
Khi quán sát hơi thở ra, tâm dao động về hơi thở vào.
857
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
These six are defilements (upakkilesā) of ānāpānassatisamādhi;
Sáu cấu uế này của định niệm hơi thở vào ra;
858
Yehi vikkhippamānassa, no ca cittaṃ vimuccati;
For one distracted by them, the mind is not liberated;
Khi tâm bị tán loạn bởi chúng, tâm không được giải thoát;
859
Vimokkhaṃ appajānantā, te honti parapattiyāti.
Not discerning liberation, they rely on others' accounts.
Không hiểu sự giải thoát, họ phụ thuộc vào người khác.
860
Tatiyacchakkaṃ
Third Section of Six
Sáu Thứ Thứ Ba
861
156. Atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ – samādhissa paripantho.
156. The mind pursuing the past (atītānudhāvanaṃ) has fallen into distraction (vikkhepānupatitaṃ)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Tâm chạy theo quá khứ, bị tán loạn – đó là chướng ngại của định.
Anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittaṃ vikampitaṃ – samādhissa paripantho.
The mind anticipating the future (anāgatapaṭikaṅkhanaṃ) is trembling (vikampitaṃ)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Tâm mong đợi tương lai, bị dao động – đó là chướng ngại của định.
Līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ – samādhissa paripantho.
The sluggish mind (līnaṃ cittaṃ) has fallen into idleness (kosajjānupatitaṃ)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Tâm bị chìm đắm, bị biếng nhác xâm chiếm – đó là chướng ngại của định.
Atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ – samādhissa paripantho.
The over-exerted mind (atipaggahitaṃ cittaṃ) has fallen into agitation (uddhaccānupatitaṃ)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Tâm bị quá căng thẳng, bị trạo cử xâm chiếm – đó là chướng ngại của định.
Abhinataṃ cittaṃ rāgānupatitaṃ – samādhissa paripantho.
The mind inclined (abhinataṃ cittaṃ) has fallen into lust (rāgānupatitaṃ)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Tâm bị nghiêng về, bị tham ái xâm chiếm – đó là chướng ngại của định.
Apanataṃ cittaṃ byāpādānupatitaṃ – samādhissa paripantho.
The mind withdrawn (apanataṃ cittaṃ) has fallen into ill-will (byāpādānupatitaṃ)—it is an obstacle (paripantho) to concentration (samādhissa).
Tâm bị đẩy lùi, bị sân hận xâm chiếm – đó là chướng ngại của định.
862
Atītānudhāvanaṃ cittaṃ, anāgatapaṭikaṅkhanaṃ līnaṃ;
The mind pursuing the past, the mind anticipating the future, the sluggish mind;
Tâm chạy theo quá khứ, mong đợi tương lai, bị chìm đắm;
863
Atipaggahitaṃ abhinataṃ, apanataṃ cittaṃ na samādhiyati.
The over-exerted, the inclined, the withdrawn mind does not become concentrated.
Tâm quá căng thẳng, bị nghiêng về, bị đẩy lùi thì không thể an định.
864
Cha ete upakkilesā, ānāpānassatisamādhissa;
These six are defilements (upakkilesā) of ānāpānassatisamādhi;
Sáu cấu uế này của định niệm hơi thở vào ra;
865
Yehi upakkiliṭṭhasaṅkappo, adhicittaṃ nappajānātīti.
By which, one whose thoughts are defiled (upakkiliṭṭhasaṅkappo) does not discern the higher mind (adhicittaṃ).
Do chúng, người có ý nghĩ bị cấu uế không thể hiểu được định cao cấp.
866
157. Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattaṃ vikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
157. When one follows the beginning, middle, and end of an in-breath with mindfulness, if the mind has fallen into internal distraction, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
157. Khi một hành giả theo dõi hơi thở vào từ đầu, giữa, đến cuối bằng niệm, do tâm bị phân tán bên trong, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhāvikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
When one follows the beginning, middle, and end of an out-breath with mindfulness, if the mind has fallen into external distraction, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Khi một hành giả theo dõi hơi thở ra từ đầu, giữa, đến cuối bằng niệm, do tâm bị phân tán bên ngoài, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Assāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
Due to the arising of craving, which is the nature of desiring and longing for the in-breath, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Do sự khao khát, sự thích thú, sự vận hành của tham ái đối với hơi thở vào, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Passāsapaṭikaṅkhanāya nikantiyā taṇhācariyāya kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
Due to the arising of craving, which is the nature of desiring and longing for the out-breath, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Do sự khao khát, sự thích thú, sự vận hành của tham ái đối với hơi thở ra, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Assāsenābhitunnassa passāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
When one is afflicted by the in-breath and is infatuated with obtaining the out-breath, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Do sự mê đắm trong việc đạt được hơi thở ra khi bị hơi thở vào làm phiền, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Passāsenābhitunnassa assāsapaṭilābhe mucchitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
When one is afflicted by the out-breath and is infatuated with obtaining the in-breath, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Do sự mê đắm trong việc đạt được hơi thở vào khi bị hơi thở ra làm phiền, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Nimittaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
When one attends to the nimitta, if the mind trembles at the in-breath, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Khi chú ý đến nimitta, do tâm bị dao động bởi hơi thở vào, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Assāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
When one attends to the in-breath, if the mind trembles at the nimitta, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Khi chú ý đến hơi thở vào, do tâm bị dao động bởi nimitta, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Nimittaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
When one attends to the nimitta, if the mind trembles at the out-breath, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Khi chú ý đến nimitta, do tâm bị dao động bởi hơi thở ra, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Passāsaṃ āvajjato nimitte cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
When one attends to the out-breath, if the mind trembles at the nimitta, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Khi chú ý đến hơi thở ra, do tâm bị dao động bởi nimitta, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Assāsaṃ āvajjato passāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
When one attends to the in-breath, if the mind trembles at the out-breath, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Khi chú ý đến hơi thở vào, do tâm bị dao động bởi hơi thở ra, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Passāsaṃ āvajjato assāse cittaṃ vikampitattā kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
When one attends to the out-breath, if the mind trembles at the in-breath, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Khi chú ý đến hơi thở ra, do tâm bị dao động bởi hơi thở vào, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Atītānudhāvanena cittena vikkhepānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
Due to the mind pursuing the past and having fallen into distraction, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Do tâm bị phân tán bởi sự truy đuổi quá khứ, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Anāgatapaṭikaṅkhanena cittena vikampitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
Due to the mind longing for the future and being agitated, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Do tâm bị dao động bởi sự mong đợi tương lai, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Līnena cittena kosajjānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
Due to the mind being sluggish and having fallen into idleness, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Do tâm bị chùng xuống, bị sự biếng nhác chi phối, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Atipaggahitena cittena uddhaccānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
Due to the mind being over-exerted and having fallen into restlessness, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Do tâm bị quá khích, bị sự phóng dật chi phối, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Abhinatena cittena rāgānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
Due to the mind being inclined and having fallen into lust, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Do tâm bị nghiêng về, bị tham ái chi phối, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
Apanatena cittena byāpādānupatitena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
Due to the mind being disinclined and having fallen into ill will, both the body and the mind become agitated, shaken, and trembling.
Do tâm bị lệch lạc, bị sân hận chi phối, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và run rẩy.
867
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā abhāvitā;
For whom mindfulness of breathing
Niệm hơi thở vào ra của ai chưa được tu tập đầy đủ,
868
Kāyopi iñjito hoti, cittampi hoti iñjitaṃ;
is not fully developed,
thân người ấy dao động, tâm người ấy cũng dao động;
869
Kāyopi phandito hoti, cittampi hoti phanditaṃ.
both the body is shaken, and the mind is shaken; both the body is trembling, and the mind is trembling.
thân người ấy run rẩy, tâm người ấy cũng run rẩy.
870
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā subhāvitā;
For whom mindfulness of breathing
Niệm hơi thở vào ra của ai đã được tu tập đầy đủ và tốt đẹp,
871
Kāyopi aniñjito hoti, cittampi hoti aniñjitaṃ;
is fully and well developed,
thân người ấy không dao động, tâm người ấy cũng không dao động;
872
Kāyopi aphandito hoti, cittampi hoti aphanditanti.
both the body is unshaken, and the mind is unshaken; both the body is untrembling, and the mind is untrembling.
thân người ấy không run rẩy, tâm người ấy cũng không run rẩy.
873
Imehi ca pana nīvaraṇehi visuddhacittassa soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ bhāvayato khaṇikasamodhānā ime aṭṭhārasa upakkilesā uppajjanti.
These eighteen defilements arise for a yogi whose mind is purified from these hindrances, as he develops the sixteen-fold Anapanasati meditation, due to their momentary conjunction.
Khi một hành giả có tâm thanh tịnh khỏi các triền cái này tu tập thiền định niệm hơi thở vào ra có mười sáu yếu tố, mười tám tạp nhiễm này khởi lên do sự kết hợp tạm thời.
874
Upakkilesañāṇaniddeso tatiyo.
The Third Exposition of the Knowledge of Defilements.
Chương thứ ba: Diễn giải về Tạp nhiễm Trí.
875
4. Vodānañāṇaniddeso
4. Exposition of the Knowledge of Purification
4. Diễn giải về Tịnh hóa Trí
876
158. Katamāni terasa vodāne ñāṇāni?
158. What are the thirteen kinds of knowledge in purification?
158. Mười ba tịnh hóa trí là gì?
Atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ; taṃ vivajjayitvā ekaṭṭhāne samādahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati.
The mind that pursues the past has fallen into distraction; having avoided that, one concentrates it on a single point—thus, the mind does not go into distraction.
Tâm truy đuổi quá khứ bị sự phân tán chi phối; bỏ qua điều đó, hành giả an trú tâm vào một chỗ duy nhất – như vậy tâm cũng không đi đến phân tán.
Anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittaṃ vikampitaṃ; taṃ vivajjayitvā tattheva adhimoceti – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati.
The mind that longs for the future is agitated; having avoided that, one resolves it right there—thus, the mind does not go into distraction.
Tâm mong đợi tương lai bị dao động; bỏ qua điều đó, hành giả quyết định tâm ngay tại đó – như vậy tâm cũng không đi đến phân tán.
Līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ; taṃ paggaṇhitvā kosajjaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati.
The sluggish mind has fallen into idleness; having aroused it, one abandons idleness—thus, the mind does not go into distraction.
Tâm chùng xuống bị sự biếng nhác chi phối; hành giả nâng đỡ tâm lên và từ bỏ sự biếng nhác – như vậy tâm cũng không đi đến phân tán.
Atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ; taṃ viniggaṇhitvā uddhaccaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati.
The over-exerted mind has fallen into restlessness; having restrained it, one abandons restlessness—thus, the mind does not go into distraction.
Tâm bị quá khích bị sự phóng dật chi phối; hành giả chế ngự tâm và từ bỏ sự phóng dật – như vậy tâm cũng không đi đến phân tán.
Abhinataṃ cittaṃ rāgānupatitaṃ; taṃ sampajāno hutvā rāgaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati.
The inclined mind has fallen into lust; becoming fully aware, one abandons lust—thus, the mind does not go into distraction.
Tâm bị nghiêng về bị tham ái chi phối; hành giả trở nên tỉnh giác và từ bỏ tham ái – như vậy tâm cũng không đi đến phân tán.
Apanataṃ cittaṃ byāpādānupatitaṃ; taṃ sampajāno hutvā byāpādaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati.
The mind that is not inclined falls into ill-will; being clearly comprehending, one abandons that ill-will – in this way too, the mind does not become distracted.
Tâm bị lệch lạc bị sân hận chi phối; hành giả trở nên tỉnh giác và từ bỏ sân hận – như vậy tâm cũng không đi đến phân tán.
Imehi chahi ṭhānehi parisuddhaṃ cittaṃ pariyodātaṃ ekattagataṃ hoti.
By these six ways, the mind becomes perfectly pure, perfectly clear, and unified.
Do sáu trạng thái này, tâm trở nên hoàn toàn thanh tịnh, trong sáng và đạt đến nhất tâm.
877
Katame te ekattā?
What are these unifications?
Những nhất tâm đó là gì?
Dānavosaggupaṭṭhānekattaṃ, samathanimittupaṭṭhānekattaṃ, vayalakkhaṇupaṭṭhānekattaṃ, nirodhupaṭṭhānekattaṃ.
The unification appearing as the relinquishing of gifts, the unification appearing as the sign of samatha, the unification appearing as the characteristic of dissolution, the unification appearing as cessation.
Nhất tâm xuất hiện do bố thí và từ bỏ, nhất tâm xuất hiện do tướng samatha, nhất tâm xuất hiện do tướng hoại diệt, nhất tâm xuất hiện do nirodha.
Dānavosaggupaṭṭhānekattaṃ cāgādhimuttānaṃ, samathanimittupaṭṭhānekattañca adhicittamanuyuttānaṃ, vayalakkhaṇupaṭṭhānekattañca vipassakānaṃ, nirodhupaṭṭhānekattañca ariyapuggalānaṃ – imehi catūhi ṭhānehi ekattagataṃ cittaṃ paṭipadāvisuddhipakkhandañceva hoti, upekkhānubrūhitañca, ñāṇena ca sampahaṃsitaṃ.
The unification appearing as the relinquishing of gifts is for those devoted to generosity; the unification appearing as the sign of samatha is for those dedicated to higher consciousness; the unification appearing as the characteristic of dissolution is for those practicing vipassanā; and the unification appearing as cessation is for noble individuals. By these four ways, the unified mind becomes both fully entered into the purity of practice, fostered by equanimity, and gladdened by knowledge.
Nhất tâm xuất hiện do bố thí và từ bỏ là của những người chuyên tâm bố thí; nhất tâm xuất hiện do tướng samatha là của những người chuyên tâm vào thiền định cao thượng; nhất tâm xuất hiện do tướng hoại diệt là của những người tu tập vipassanā; nhất tâm xuất hiện do nirodha là của các bậc Thánh – do bốn yếu tố này, tâm đạt đến nhất tâm, trở nên trong sạch trong con đường thực hành, được nuôi dưỡng bởi xả, và được trí tuệ làm cho hoan hỷ.
878
Paṭhamassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ?
What is the beginning, what is the middle, and what is the end of the first jhāna?
Giai đoạn đầu, giữa, và cuối của thiền thứ nhất là gì?
Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.
For the first jhāna, the purity of practice is the beginning, the fostering of equanimity is the middle, and gladdening is the end.
Giai đoạn đầu của thiền thứ nhất là sự thanh tịnh của con đường thực hành, giai đoạn giữa là sự tăng trưởng của xả, giai đoạn cuối là sự hoan hỷ.
Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi.
The purity of practice is the beginning of the first jhāna.
Sự thanh tịnh của con đường thực hành là giai đoạn đầu của thiền thứ nhất.
Ādissa kati lakkhaṇāni?
How many characteristics does the beginning have?
Giai đoạn đầu có bao nhiêu đặc điểm?
Ādissa tīṇi lakkhaṇāni.
The beginning has three characteristics.
Giai đoạn đầu có ba đặc điểm.
Yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati.
The mind is purified from that which is its hindrance; being purified, the mind enters the middle sign of samatha; having entered, the mind penetrates there.
Tâm được thanh tịnh khỏi chướng ngại của nó, do được thanh tịnh nên tâm đạt đến tướng samatha trung bình, do đã đạt đến nên tâm hướng vào đó.
Yañca paripanthato cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati.
That from which the mind is purified from hindrance, that by which the purified mind enters the middle sign of samatha, and that by which the mind, having entered, penetrates there.
Tâm được thanh tịnh khỏi chướng ngại, tâm đạt đến tướng samatha trung bình do được thanh tịnh, và tâm hướng vào đó do đã đạt đến.
Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi.
The purity of practice is the beginning of the first jhāna.
Sự thanh tịnh của con đường thực hành là giai đoạn đầu của thiền thứ nhất.
Ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni.
These are the three characteristics of the beginning.
Đây là ba đặc điểm của giai đoạn đầu.
Tena vuccati – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca’’.
Therefore it is said: "The first jhāna is beautiful in the beginning and endowed with characteristics."
Vì vậy mà nói rằng – “thiền thứ nhất là tốt đẹp ở giai đoạn đầu và đầy đủ các đặc điểm.”
879
Paṭhamassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe.
The fostering of equanimity is the middle of the first jhāna.
Sự tăng trưởng của xả là giai đoạn giữa của thiền thứ nhất.
Majjhassa kati lakkhaṇāni?
How many characteristics does the middle have?
Giai đoạn giữa có bao nhiêu đặc điểm?
Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni.
The middle has three characteristics.
Giai đoạn giữa có ba đặc điểm.
Visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati.
It regards the purified mind with equanimity, it regards the mind that has entered samatha with equanimity, it regards the unification that has appeared with equanimity.
Nó giữ thái độ xả đối với tâm thanh tịnh, giữ thái độ xả đối với tâm đã đạt samatha, giữ thái độ xả đối với tâm xuất hiện nhất tâm.
Yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati – paṭhamassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe.
That by which it regards the purified mind with equanimity, that by which it regards the mind that has entered samatha with equanimity, and that by which it regards the unification that has appeared with equanimity – the fostering of equanimity is the middle of the first jhāna.
Tâm giữ thái độ xả đối với tâm thanh tịnh, tâm giữ thái độ xả đối với tâm đã đạt samatha, và tâm giữ thái độ xả đối với tâm xuất hiện nhất tâm – sự tăng trưởng của xả là giai đoạn giữa của thiền thứ nhất.
Majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni.
These are the three characteristics of the middle.
Đây là ba đặc điểm của giai đoạn giữa.
Tena vuccati – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca’’.
Therefore it is said: "The first jhāna is beautiful in the middle and endowed with characteristics."
Vì vậy mà nói rằng – “thiền thứ nhất là tốt đẹp ở giai đoạn giữa và đầy đủ các đặc điểm.”
880
Paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ.
Gladdening is the end of the first jhāna.
Sự hoan hỷ là giai đoạn cuối của thiền thứ nhất.
Pariyosānassa kati lakkhaṇāni?
How many characteristics does the end have?
Giai đoạn cuối có bao nhiêu đặc điểm?
Pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni.
The end has four characteristics.
Giai đoạn cuối có bốn đặc điểm.
Tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā.
Therein, gladdening by not transgressing the arisen phenomena, gladdening by the sameness of flavor of the faculties, gladdening by carrying on the appropriate effort, gladdening by cultivation.
Ở đó, sự hoan hỷ do các pháp đã sinh không vượt qua nhau, sự hoan hỷ do các căn có cùng một vị, sự hoan hỷ do sự vận hành tinh tấn tương ứng, sự hoan hỷ do sự thực hành liên tục.
Paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ.
Gladdening is the end of the first jhāna.
Sự hoan hỷ là giai đoạn cuối của thiền thứ nhất.
Pariyosānassa imāni cattāri lakkhaṇāni.
These are the four characteristics of the end.
Đây là bốn đặc tính của sự viên mãn.
Tena vuccati – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca’’.
Therefore it is said: "The first jhāna is beautiful in the end and endowed with characteristics."
Do đó, người ta nói rằng: “Thiền thứ nhất vừa là sự tốt đẹp ở cuối, vừa đầy đủ các đặc tính.”
Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
Thus, the mind, having three stages, beautiful in three ways, endowed with ten characteristics, is endowed with vitakka, endowed with vicāra, endowed with pīti, endowed with sukha, endowed with the determination of mind, endowed with saddhā, endowed with viriya, endowed with sati, endowed with samādhi, and endowed with paññā.
Như vậy, tâm đi qua ba giai đoạn, có ba sự tốt đẹp, đầy đủ mười đặc tính, đầy đủ tầm (vitakka), đầy đủ tứ (vicāra), đầy đủ hỷ (pīti), đầy đủ lạc (sukha), đầy đủ sự an trú của tâm (cittassa adhiṭṭhāna), đầy đủ tín (saddhā), đầy đủ tinh tấn (vīriya), đầy đủ niệm (sati), đầy đủ định (samādhi), và đầy đủ tuệ (paññā).
881
Dutiyassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ?
What is the beginning, what is the middle, and what is the end of the second jhāna?
Thiền thứ hai có gì là khởi đầu, gì là trung gian, gì là viên mãn?
Dutiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ pītisampannañceva hoti sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
For the second jhāna, the purity of practice is the beginning, the fostering of equanimity is the middle, gladdening is the end… and so on… Thus, the mind, having three stages, beautiful in three ways, endowed with ten characteristics, is endowed with pīti, endowed with sukha, endowed with the determination of mind, endowed with saddhā, endowed with viriya, endowed with sati, endowed with samādhi, and endowed with paññā.
Đối với thiền thứ hai, sự thanh tịnh của con đường thực hành là khởi đầu, sự tăng trưởng xả (upekkhā) là trung gian, sự hoan hỷ là viên mãn… (còn lại như trên)… Như vậy, tâm đi qua ba giai đoạn, có ba sự tốt đẹp, đầy đủ mười đặc tính, đầy đủ hỷ (pīti), đầy đủ lạc (sukha), đầy đủ sự an trú của tâm, đầy đủ tín, đầy đủ tinh tấn, đầy đủ niệm, đầy đủ định, và đầy đủ tuệ.
882
Tatiyassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ sukhasampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
What is the beginning, what is the middle, what is the end of the third jhāna? ... Thus, the mind that has gone through the three stages, possessing three kinds of excellence and ten characteristics, is endowed with happiness, and is endowed with mental resolution, faith, energy, mindfulness, concentration, and wisdom.
Thiền thứ ba có gì là khởi đầu, gì là trung gian, gì là viên mãn… (còn lại như trên)… Như vậy, tâm đi qua ba giai đoạn, có ba sự tốt đẹp, đầy đủ mười đặc tính, đầy đủ lạc (sukha), đầy đủ sự an trú của tâm, đầy đủ tín, đầy đủ tinh tấn, đầy đủ niệm, đầy đủ định, và đầy đủ tuệ.
883
Catutthassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannañca upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
What is the beginning, what is the middle, what is the end of the fourth jhāna? ... Thus, the mind that has gone through the three stages, possessing three kinds of excellence and ten characteristics, is endowed with equanimity, and is endowed with mental resolution, faith, energy, mindfulness, concentration, and wisdom.
Thiền thứ tư có gì là khởi đầu, gì là trung gian, gì là viên mãn… (còn lại như trên)… Như vậy, tâm đi qua ba giai đoạn, có ba sự tốt đẹp, đầy đủ mười đặc tính, đầy đủ xả (upekkhā), đầy đủ sự an trú của tâm, đầy đủ tín, đầy đủ tinh tấn, đầy đủ niệm, đầy đủ định, và đầy đủ tuệ.
884
Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā…pe… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannaṃ ca…pe… paññāsampannañca.
What is the beginning, what is the middle, what is the end of the attainment of the base of infinite space... of the attainment of the base of infinite consciousness... of the attainment of the base of nothingness... of the attainment of the base of neither perception nor non-perception? ... Thus, the mind that has gone through the three stages, possessing three kinds of excellence and ten characteristics, is endowed with equanimity, and is endowed with mental resolution... and wisdom.
Đối với thiền vô biên không (ākāsānañcāyatana-samāpatti)… (còn lại như trên)… đối với thiền vô biên thức (viññāṇañcāyatana-samāpatti)… đối với thiền vô sở hữu xứ (ākiñcaññāyatana-samāpatti)… đối với thiền phi tưởng phi phi tưởng xứ (nevasaññānāsaññāyatana-samāpatti), gì là khởi đầu, gì là trung gian, gì là viên mãn… (còn lại như trên)… Như vậy, tâm đi qua ba giai đoạn, có ba sự tốt đẹp, đầy đủ mười đặc tính, đầy đủ xả (upekkhā), đầy đủ sự an trú của tâm… (còn lại như trên)… và đầy đủ tuệ.
885
Aniccānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
What is the beginning, what is the middle, what is the end of the contemplation of impermanence? ... Thus, the mind that has gone through the three stages, possessing three kinds of excellence and ten characteristics, is endowed with initial application, sustained application, rapture, happiness, mental resolution, faith, energy, mindfulness, concentration, and wisdom.
Đối với quán vô thường (aniccānupassanā), gì là khởi đầu, gì là trung gian, gì là viên mãn… (còn lại như trên)… Như vậy, tâm đi qua ba giai đoạn, có ba sự tốt đẹp, đầy đủ mười đặc tính, đầy đủ tầm (vitakka), đầy đủ tứ (vicāra), đầy đủ hỷ (pīti), đầy đủ lạc (sukha), đầy đủ sự an trú của tâm, đầy đủ tín, đầy đủ tinh tấn, đầy đủ niệm, đầy đủ định, và đầy đủ tuệ.
Dukkhānupassanāya…pe… anattānupassanāya… nibbidānupassanāya… virāgānupassanāya… nirodhānupassanāya… paṭinissaggānupassanāya… khayānupassanāya… vayānupassanāya… vipariṇāmānupassanāya… animittānupassanāya… appaṇihitānupassanāya… suññatānupassanāya… adhipaññādhammavipassanāya… yathābhūtañāṇadassanāya… ādīnavānupassanāya… paṭisaṅkhānupassanāya… vivaṭṭanānupassanāya… paññāsampannañca.
... of the contemplation of suffering... of the contemplation of non-self... of the contemplation of disenchantment... of the contemplation of dispassion... of the contemplation of cessation... of the contemplation of relinquishment... of the contemplation of destruction... of the contemplation of dissolution... of the contemplation of change... of the contemplation of the signless... of the contemplation of the desireless... of the contemplation of emptiness... of insight into phenomena with higher wisdom... of knowledge and vision of things as they are... of the contemplation of danger... of the contemplation of reflection... of the contemplation of turning away... and wisdom.
Đối với quán khổ (dukkhānupassanā)… (còn lại như trên)… đối với quán vô ngã (anattānupassanā)… đối với quán nhàm chán (nibbidānupassanā)… đối với quán ly tham (virāgānupassanā)… đối với quán diệt (nirodhānupassanā)… đối với quán xả bỏ (paṭinissaggānupassanā)… đối với quán đoạn tận (khayānupassanā)… đối với quán hoại diệt (vayānupassanā)… đối với quán biến hoại (vipariṇāmānupassanā)… đối với quán vô tướng (animittānupassanā)… đối với quán vô nguyện (appaṇihitānupassanā)… đối với quán không (suññatānupassanā)… đối với tuệ quán các pháp thù thắng (adhipaññādhammavipassanā)… đối với tri kiến như thật (yathābhūtañāṇadassana)… đối với quán nguy hiểm (ādīnavānupassanā)… đối với quán suy xét (paṭisaṅkhānupassanā)… đối với quán đoạn diệt (vivaṭṭanānupassanā)… và đầy đủ tuệ.
886
Sotāpattimaggassa…pe… sakadāgāmimaggassa… anāgāmimaggassa… arahattamaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ?
What is the beginning, what is the middle, what is the end of the Sotāpatti-magga... of the Sakadāgāmi-magga... of the Anāgāmi-magga... of the Arahant-magga?
Đạo Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga)… (còn lại như trên)… Đạo Tư-đà-hàm (Sakadāgāmimagga)… Đạo A-na-hàm (Anāgāmimagga)… Đạo A-la-hán (Arahattamagga) có gì là khởi đầu, gì là trung gian, gì là viên mãn?
Arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ.
For the Arahant-magga, the purification of practice is the beginning, the cultivation of equanimity is the middle, and exhilaration is the end.
Đối với Đạo A-la-hán, sự thanh tịnh của con đường thực hành là khởi đầu, sự tăng trưởng xả là trung gian, sự hoan hỷ là viên mãn.
Arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi.
The purification of practice is the beginning of the Arahant-magga.
Sự thanh tịnh của con đường thực hành là khởi đầu của Đạo A-la-hán.
Ādissa kati lakkhaṇāni?
How many characteristics does the beginning have?
Khởi đầu có bao nhiêu đặc tính?
Ādissa tīṇi lakkhaṇāni.
The beginning has three characteristics.
Khởi đầu có ba đặc tính.
Yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati.
The mind is purified from its obstacle; being purified, the mind enters the middle sign of tranquility; having entered, the mind rushes into it.
Tâm thanh tịnh khỏi chướng ngại, do thanh tịnh nên tâm đạt đến tướng tịch tịnh trung bình, do đã đạt đến nên tâm thâm nhập vào đó.
Yañca paripanthato cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati – arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi.
That the mind is purified from its obstacle, that being purified the mind enters the middle sign of tranquility, and that having entered the mind rushes into it—this purification of practice is the beginning of the Arahant-magga.
Tâm thanh tịnh khỏi chướng ngại, do thanh tịnh nên tâm đạt đến tướng tịch tịnh trung bình, do đã đạt đến nên tâm thâm nhập vào đó – đó là sự thanh tịnh của con đường thực hành, là khởi đầu của Đạo A-la-hán.
Ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni.
These are the three characteristics of the beginning.
Đây là ba đặc tính của sự khởi đầu.
Tena vuccati – ‘‘arahattamaggo ādikalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca’’.
Therefore it is said: "The Arahant-magga is excellent in the beginning and endowed with characteristics."
Do đó, người ta nói rằng: “Đạo A-la-hán vừa tốt đẹp ở khởi đầu, vừa đầy đủ các đặc tính.”
887
Arahattamaggassa upekkhānubrūhanā majjhe.
The cultivation of equanimity is the middle of the Arahant-magga.
Sự tăng trưởng xả là trung gian của Đạo A-la-hán.
Majjhassa kati lakkhaṇāni?
How many characteristics does the middle have?
Trung gian có bao nhiêu đặc tính?
Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni.
The middle has three characteristics.
Trung gian có ba đặc tính.
Visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati.
It regards the purified mind with equanimity, it regards the mind that has entered tranquility with equanimity, it regards the mind established in oneness with equanimity.
Tâm thanh tịnh quán xả, tâm đã đạt đến tịch tịnh quán xả, tâm có sự hiện hữu nhất thể quán xả.
Yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati.
That it regards the purified mind with equanimity, that it regards the mind that has entered tranquility with equanimity, and that it regards the mind established in oneness with equanimity.
Tâm thanh tịnh quán xả, tâm đã đạt đến tịch tịnh quán xả, tâm có sự hiện hữu nhất thể quán xả.
Tena vuccati – ‘‘arahattamaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca’’.
Therefore it is said: "The Arahant-magga is excellent in the middle and endowed with characteristics."
Do đó, người ta nói rằng: “Đạo A-la-hán vừa tốt đẹp ở trung gian, vừa đầy đủ các đặc tính.”
888
Arahattamaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ.
Exhilaration is the end of the Arahant-magga.
Sự hoan hỷ là viên mãn của Đạo A-la-hán.
Pariyosānassa kati lakkhaṇāni?
How many characteristics does the end have?
Sự viên mãn có bao nhiêu đặc tính?
Pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni.
The end has four characteristics.
Sự viên mãn có bốn đặc tính.
Tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā.
Exhilaration by not transgressing the phenomena that have arisen there, exhilaration by the oneness of the faculties, exhilaration by carrying on with the energy leading to that, exhilaration by repeated practice.
Sự hoan hỷ là do các pháp đã sinh không vượt quá nhau, sự hoan hỷ là do các căn có cùng một vị, sự hoan hỷ là do sự vận hành tinh tấn tương ứng, sự hoan hỷ là do sự thực hành liên tục.
Arahattamaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ.
Exhilaration is the end of the Arahant-magga.
Sự hoan hỷ là viên mãn của Đạo A-la-hán.
Pariyosānassa imāni cattāri lakkhaṇāni.
These are the four characteristics of the end.
Đây là bốn đặc tính của sự viên mãn.
Tena vuccati – ‘‘arahattamaggo pariyosānakalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca’’.
Therefore it is said: "The path of Arahantship is beautiful in its culmination and endowed with characteristics."
Do đó, người ta nói rằng: “Đạo A-la-hán vừa tốt đẹp ở cuối, vừa đầy đủ các đặc tính.”
Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
Thus, the mind, having traversed the three cycles, endowed with three kinds of beauty and ten characteristics, is endowed with vitakka, endowed with vicāra, endowed with pīti, endowed with sukha, endowed with the establishment of mind, endowed with saddhā, endowed with viriya, endowed with sati, endowed with samādhi, and endowed with paññā.
Như vậy, tâm đi qua ba giai đoạn, có ba sự tốt đẹp, đầy đủ mười đặc tính, đầy đủ tầm (vitakka), đầy đủ tứ (vicāra), đầy đủ hỷ (pīti), đầy đủ lạc (sukha), đầy đủ sự an trú của tâm, đầy đủ tín, đầy đủ tinh tấn, đầy đủ niệm, đầy đủ định, và đầy đủ tuệ.
889
159.
159.
159.
890
Nimittaṃ assāsapassāsā, anārammaṇamekacittassa;
Are the sign (of the place of contact of in-breaths and out-breaths) and the in-breaths and out-breaths not the object of a single mind?
Tướng (nimitta) và hơi thở vào ra (assāsapassāsā) không phải là đối tượng của một tâm duy nhất;
891
Ajānato ca tayo dhamme, bhāvanā nupalabbhati.
And for one who does not know the three qualities, is the development not attained?
Đối với người không biết ba pháp ấy, sự tu tập không thể đạt được.
892
Nimittaṃ assāsapassāsā, anārammaṇamekacittassa;
The sign and the in-breaths and out-breaths are not the object of a single mind.
Tướng và hơi thở vào ra không phải là đối tượng của một tâm duy nhất;
893
Jānato ca tayo dhamme, bhāvanā upalabbhatīti.
But for one who knows the three qualities, the development is attained.
Nhưng đối với người biết ba pháp ấy, sự tu tập có thể đạt được.
894
Kathaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na honti, na cime tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gacchati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati?
How are these three qualities not the objects of a single mind? How are these three qualities not unknown? How does the mind not become scattered? How is exertion manifested? How does it accomplish the effort? How does it attain distinction?
Làm thế nào mà ba pháp này không phải là đối tượng của một tâm duy nhất, mà ba pháp này không bị bỏ qua, mà tâm không bị phân tán, mà sự tinh tấn được rõ ràng, mà sự thực hành được thành tựu, mà đạt được sự đặc biệt?
Seyyathāpi rukkho same bhūmibhāge nikkhitto.
Just as a log is placed on a level ground.
Ví như một khúc gỗ được đặt trên một mặt đất bằng phẳng.
Tamenaṃ puriso kakacena chindeyya.
A man might cut it with a saw.
Một người dùng cưa để cưa nó.
Rukkhe phuṭṭhakakacadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti; na āgate vā gate vā kakacadante manasi karoti.
The man's mindfulness is established by means of the saw's teeth touching the log; he does not pay attention to the saw's teeth as they come or go.
Niệm của người ấy an trú vào các răng cưa đang chạm vào khúc gỗ; người ấy không chú ý đến các răng cưa đi vào hay đi ra.
Na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti.
The saw's teeth, whether coming or going, are not unknown, exertion is manifested, and the effort is accomplished.
Các răng cưa đi vào hay đi ra không bị bỏ qua, sự tinh tấn được rõ ràng, và sự thực hành được thành tựu.
Yathā rukkho same bhūmibhāge nikkhitto.
Just as a log is placed on a level ground.
Như khúc gỗ được đặt trên một mặt đất bằng phẳng.
Evaṃ upanibandhanā nimittaṃ.
So is the sign, bound by mindfulness.
Cũng vậy, tướng là sự ràng buộc.
Yathā kakacadantā, evaṃ assāsapassāsā.
Just as the saw's teeth, so are the in-breaths and out-breaths.
Như các răng cưa, cũng vậy là hơi thở vào ra.
Yathā rukkhe phuṭṭhakakacadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti, na āgate vā gate vā kakacadante manasi karoti, na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti.
Just as the man's mindfulness is established by means of the saw's teeth touching the log, he does not pay attention to the saw's teeth as they come or go, the saw's teeth, whether coming or going, are not unknown, exertion is manifested, and the effort is accomplished.
Giống như khi một người đàn ông cưa gỗ, niệm (sati) của anh ta được thiết lập trên những chiếc răng cưa đang chạm vào cây gỗ, anh ta không chú ý đến những chiếc răng cưa đang đi vào hay đi ra, nhưng những chiếc răng cưa đang đi vào hay đi ra ấy không phải là không được biết đến. Sự tinh tấn (padhāna) được biểu lộ, và sự thực hành (payoga) được hoàn thành.
Evamevaṃ bhikkhu nāsikagge vā mukhanimitte vā satiṃ upaṭṭhapetvā nisinno hoti, na āgate vā gate vā assāsapassāse manasi karoti, na āgatā vā gatā vā assāsapassāsā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti.
Even so, a bhikkhu sits having established mindfulness at the tip of the nose or at the mouth-sign; he does not pay attention to the in-breaths and out-breaths as they come or go, the in-breaths and out-breaths, whether coming or going, are not unknown, exertion is manifested, and the effort is accomplished.
Cũng vậy, một tỳ khưu ngồi thiết lập niệm (sati) ở chóp mũi hoặc ở môi trên, không chú ý đến hơi thở vào hay hơi thở ra, nhưng hơi thở vào hay hơi thở ra ấy không phải là không được biết đến. Sự tinh tấn (padhāna) được biểu lộ, và sự thực hành (payoga) được hoàn thành.
Visesamadhigacchati padhānañca.
He attains distinction and exertion.
Và người ấy đạt được sự đặc biệt (visesa) cùng với sự tinh tấn (padhāna).
895
Katamaṃ padhānaṃ?
What is exertion?
Thế nào là tinh tấn (padhāna)?
Āraddhavīriyassa kāyopi cittampi kammaniyaṃ hoti – idaṃ padhānaṃ.
For one who has aroused energy, both body and mind are workable – this is exertion.
Đối với người đã khởi dậy tinh tấn, thân và tâm đều trở nên dễ sử dụng cho việc hành thiền – đây là tinh tấn (padhāna).
Katamo payogo?
What is effort?
Thế nào là sự thực hành (payoga)?
Āraddhavīriyassa upakkilesā pahīyanti, vitakkā vūpasamanti – ayaṃ payogo.
For one who has aroused energy, defilements are abandoned, and vitakkas subside – this is effort.
Đối với người đã khởi dậy tinh tấn, các phiền não (upakkilesa) được đoạn trừ, các tầm (vitakka) lắng dịu – đây là sự thực hành (payoga).
Katamo viseso?
What is distinction?
Thế nào là sự đặc biệt (visesa)?
Āraddhavīriyassa saññojanā pahīyanti, anusayā byantīhonti* .
For one who has aroused energy, fetters are abandoned, and latent tendencies are eradicated.
Đối với người đã khởi dậy tinh tấn, các kiết sử (saññojana) được đoạn trừ, các tùy miên (anusaya) được diệt trừ hoàn toàn.
Ayaṃ viseso.
This is distinction.
Đây là sự đặc biệt (visesa).
Evaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na honti, na cime tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gacchati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati.
Thus, these three qualities are not the objects of a single mind, nor are these three qualities unknown, nor does the mind become scattered; exertion is manifested, effort is accomplished, and distinction is attained.
Như vậy, ba pháp này không phải là đối tượng của một tâm duy nhất, và ba pháp này không phải là không được biết đến, và tâm không bị tán loạn, sự tinh tấn (padhāna) được biểu lộ, sự thực hành (payoga) được hoàn thành, và sự đặc biệt (visesa) được đạt đến.
896
160.
160.
160.
897
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā subhāvitā;
For whom ānāpānassati is complete and well-developed,
Ai có niệm hơi thở vào ra (ānāpānassati) đã được viên mãn, đã được tu tập tốt đẹp,
898
Anupubbaṃ paricitā, yathā buddhena desitā;
Practiced progressively, as taught by the Buddha;
Đã được thực hành tuần tự, đúng như Đức Phật đã thuyết giảng;
899
So imaṃ lokaṃ pabhāseti, abbhā muttova candimāti.
That one illuminates this world, like the moon freed from clouds.
Người ấy chiếu sáng thế gian này, như mặt trăng thoát khỏi mây.
900
Ānanti assāso, no passāso.
Āna means in-breath, not out-breath.
Āna có nghĩa là hơi thở vào, không phải hơi thở ra.
Apānanti* passāso, no assāso.
Apāna means out-breath, not in-breath.
Apāna có nghĩa là hơi thở ra, không phải hơi thở vào.
Assāsavasena upaṭṭhānaṃ sati, passāsavasena upaṭṭhānaṃ sati.
Mindfulness established by way of in-breaths, mindfulness established by way of out-breaths.
Niệm (sati) được thiết lập theo hơi thở vào, niệm (sati) được thiết lập theo hơi thở ra.
901
Yo assasati tassupaṭṭhāti, yo passasati tassupaṭṭhāti.
For one who breathes in, it is established; for one who breathes out, it is established.
Ai thở vào thì niệm (sati) được thiết lập nơi người ấy, ai thở ra thì niệm (sati) được thiết lập nơi người ấy.
Paripuṇṇāti pariggahaṭṭhena paripuṇṇā, parivāraṭṭhena paripuṇṇā, paripūraṭṭhena paripuṇṇā.
Paripuṇṇā means complete in the sense of comprehended, complete in the sense of surrounded, complete in the sense of fulfilled.
Paripuṇṇā có nghĩa là viên mãn theo nghĩa bao trùm, viên mãn theo nghĩa bao quanh, viên mãn theo nghĩa hoàn thành.
Subhāvitāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Subhāvitā refers to four kinds of development: development in the sense of not transgressing the qualities that have arisen therein, development in the sense of the faculties having a single taste, development in the sense of carrying on the corresponding energy, development in the sense of repeated practice.
Subhāvitā có nghĩa là bốn sự tu tập (bhāvanā) – trong đó, tu tập theo nghĩa không vượt qua các pháp đã sinh khởi; tu tập theo nghĩa các căn (indriya) có một vị duy nhất; tu tập theo nghĩa duy trì tinh tấn tương ứng; tu tập theo nghĩa thực hành liên tục.
Tassime cattāro bhāvanaṭṭhā yānīkatā honti vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā.
These four aspects of development are made into a vehicle, made into a basis, undertaken, practiced, and well-commenced for him.
Bốn phương diện tu tập này của người ấy đã được làm thành cỗ xe (yānīkatā), đã được làm thành nền tảng (vatthukatā), đã được thực hành (anuṭṭhitā), đã được quen thuộc (paricitā), đã được bắt đầu tốt đẹp (susamāraddhā).
902
Yānīkatāti yattha yattha ākaṅkhati tattha tattha vasippatto hoti balappatto vesārajjappatto.
Yānīkatā means that wherever one wishes, one attains mastery, attains power, attains confidence in that very place.
Yānīkatā có nghĩa là ở bất cứ nơi nào người ấy mong muốn, người ấy đều đạt được sự thuần thục (vasippatta), đạt được sức mạnh (balappatta), đạt được sự tự tin (vesārajjappatta).
Tassa me te dhammā āvajjanapaṭibaddhā* honti ākaṅkhapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā.
For him, those qualities are bound by attention, bound by desire, bound by mental advertence, bound by the arising of thought.
Những pháp ấy của người ấy được ràng buộc với sự chú ý (āvajjanapaṭibaddhā), được ràng buộc với sự mong muốn (ākaṅkhapaṭibaddhā), được ràng buộc với sự tác ý (manasikārapaṭibaddhā), được ràng buộc với sự khởi tâm (cittuppādapaṭibaddhā).
Tena vuccati – ‘‘yānīkatā’’ti.
Therefore, it is said: "made into a vehicle."
Vì vậy, được gọi là “yānīkatā”.
Vatthukatāti yasmiṃ yasmiṃ vatthusmiṃ cittaṃ svādhiṭṭhitaṃ hoti, tasmiṃ tasmiṃ vatthusmiṃ sati supaṭṭhitā hoti.
Vatthukatā means that in whichever object the mind is well-established, in that object mindfulness is well-established.
Vatthukatā có nghĩa là trong bất cứ đối tượng nào mà tâm được thiết lập tốt đẹp, trong đối tượng ấy niệm (sati) được thiết lập vững chắc.
Yasmiṃ yasmiṃ vā pana vatthusmiṃ sati sūpaṭṭhitā* hoti, tasmiṃ tasmiṃ vatthusmiṃ cittaṃ svādhiṭṭhitaṃ hoti.
Or alternatively, in whichever object mindfulness is well-established, in that object the mind is well-established.
Hoặc trong bất cứ đối tượng nào mà niệm (sati) được thiết lập vững chắc, trong đối tượng ấy tâm được thiết lập tốt đẹp.
Tena vuccati – ‘‘vatthukatā’’ti.
Therefore, it is called ‘‘vatthukatā’’.
Vì vậy, được gọi là “vatthukatā”.
Anuṭṭhitāti vatthusmiṃ yena yena cittaṃ abhinīharati tena tena sati anuparivattati.
Anuṭṭhitā means that in whichever object the mind is directed, mindfulness follows along in that object.
Anuṭṭhitā có nghĩa là trong đối tượng, tâm hướng đến bất cứ điều gì, niệm (sati) đều theo sát điều đó.
Yena yena vā pana sati anuparivattati tena tena cittaṃ abhinīharati.
Or alternatively, in whichever object mindfulness follows along, the mind is directed in that object.
Hoặc niệm (sati) theo sát bất cứ điều gì, tâm đều hướng đến điều đó.
Tena vuccati – ‘‘anuṭṭhitā’’ti.
Therefore, it is called ‘‘anuṭṭhitā’’.
Vì vậy, được gọi là “anuṭṭhitā”.
Paricitāti pariggahaṭṭhena paricitā, parivāraṭṭhena paricitā, paripūraṭṭhena paricitā.
Paricitā means familiar through comprehension, familiar through accompaniment, familiar through completion.
Paricitā có nghĩa là quen thuộc theo nghĩa bao trùm, quen thuộc theo nghĩa bao quanh, quen thuộc theo nghĩa hoàn thành.
Satiyā pariggaṇhanto jināti pāpake akusale dhamme.
By comprehending with mindfulness, one conquers unwholesome states.
Khi bao trùm bằng niệm (sati), người ấy chiến thắng các pháp bất thiện xấu xa.
Tena vuccati – ‘‘paricitā’’ti.
Therefore, it is called ‘‘paricitā’’.
Vì vậy, được gọi là “paricitā”.
Susamāraddhāti cattāro susamāraddhā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena susamāraddhā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena susamāraddhā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena susamāraddhā, tappaccanīkānaṃ kilesānaṃ susamūhatattā* susamāraddhā.
Susamāraddhā refers to four ways of being well-undertaken: well-undertaken by the non-transgression of states that have arisen there; well-undertaken by the singularity of purpose of the faculties; well-undertaken by the continuous exertion of effort appropriate to that; and well-undertaken by the complete eradication of opposing defilements.
Susamāraddhā có bốn loại susamāraddhā – trong đó, susamāraddhā theo nghĩa không vượt qua các pháp đã sinh khởi; susamāraddhā theo nghĩa các căn (indriya) có một vị duy nhất; susamāraddhā theo nghĩa duy trì tinh tấn tương ứng; susamāraddhā theo nghĩa các phiền não đối nghịch đã được diệt trừ hoàn toàn.
903
161. Susamanti atthi samaṃ, atthi susamaṃ.
161. Susamam means there is "sama" (even/calm) and there is "susama" (very even/very calm).
161. Susama có nghĩa là có sự bình đẳng (sama), có sự rất bình đẳng (susama).
Katamaṃ samaṃ?
What is "sama"?
Thế nào là bình đẳng (sama)?
Ye tattha jātā anavajjā kusalā bodhipakkhiyā – idaṃ samaṃ.
Those blameless, wholesome bodhipakkhiya-dhammas that have arisen there—this is "sama".
Các pháp vô tội, thiện, thuộc về giác ngộ đã sinh khởi ở đó – đây là bình đẳng (sama).
Katamaṃ susamaṃ?
What is "susama"?
Thế nào là rất bình đẳng (susama)?
Yaṃ tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ ārammaṇaṃ nirodho nibbānaṃ – idaṃ susamaṃ.
The cessation, Nibbāna, which is the object of those dhammas—this is "susama".
Sự diệt trừ, Nibbāna, là đối tượng của những pháp ấy – đây là rất bình đẳng (susama).
Iti idañca samaṃ idañca susamaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāya.
Thus, this "sama" and this "susama" are known, seen, understood, realized, and touched by wisdom.
Như vậy, sự bình đẳng này và sự rất bình đẳng này được biết, được thấy, được hiểu, được chứng ngộ, được xúc chạm bằng tuệ (paññā).
Āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammūḷā* , passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ.
Effort is aroused, unflagging; mindfulness is established, unconfused; the body is tranquil, unagitated; the mind is concentrated, one-pointed.
Tinh tấn được khởi dậy không lười biếng, niệm (sati) được thiết lập không mê muội, thân an tịnh không xao động, tâm định tĩnh nhất tâm.
Tena vuccati – ‘‘susamāraddhā’’ti.
Therefore, it is called ‘‘susamāraddhā’’.
Vì vậy, được gọi là “susamāraddhā”.
904
Anupubbaṃ paricitāti dīghaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā.
Anupubbaṃ paricitā means that with long in-breaths, the earlier ones are familiar, and the later ones are further familiar.
Anupubbaṃ paricitā có nghĩa là theo hơi thở vào dài, những niệm (sati) trước đó được quen thuộc, những niệm (sati) sau đó được quen thuộc tiếp.
Dīghaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā.
With long out-breaths, the earlier ones are familiar, and the later ones are further familiar.
Theo hơi thở ra dài, những niệm (sati) trước đó được quen thuộc, những niệm (sati) sau đó được quen thuộc tiếp.
Rassaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā.
With short in-breaths, the earlier ones are familiar, and the later ones are further familiar.
Theo hơi thở vào ngắn, những niệm (sati) trước đó được quen thuộc, những niệm (sati) sau đó được quen thuộc tiếp.
Rassaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā…pe… paṭinissaggānupassī assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā.
With short out-breaths, the earlier ones are familiar, and the later ones are further familiar… and so on… with in-breaths contemplating relinquishment, the earlier ones are familiar, and the later ones are further familiar.
Theo hơi thở ra ngắn, những niệm (sati) trước đó được quen thuộc, những niệm (sati) sau đó được quen thuộc tiếp… cho đến… theo hơi thở vào quán tưởng sự xả bỏ, những niệm (sati) trước đó được quen thuộc, những niệm (sati) sau đó được quen thuộc tiếp.
Paṭinissaggānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā.
With out-breaths contemplating relinquishment, the earlier ones are familiar, and the later ones are further familiar.
Theo hơi thở ra quán tưởng sự xả bỏ, những niệm (sati) trước đó được quen thuộc, những niệm (sati) sau đó được quen thuộc tiếp.
Sabbāpi soḷasavatthukā ānāpānassatiyo aññamaññaṃ paricitā ceva honti anuparicitā ca.
All sixteen-based ānāpānassatis are mutually familiar and further familiar.
Tất cả mười sáu đề mục niệm hơi thở vào ra (ānāpānassati) đều được quen thuộc lẫn nhau và được quen thuộc tiếp nối nhau.
Tena vuccati – ‘‘anupubbaparicitā’’ti.
Therefore, it is called ‘‘anupubbaṃ paricitā’’.
Vì vậy, được gọi là “anupubbaṃ paricitā”.
905
Yathāti dasa yathatthā – attadamathattho yathattho, attasamathattho yathattho, attaparinibbāpanattho yathattho, abhiññattho yathattho, pariññattho yathattho, pahānattho yathattho, bhāvanattho yathattho, sacchikiriyattho yathattho, saccābhisamayattho yathattho, nirodhe patiṭṭhāpakattho yathattho.
Yathā means ten true meanings: true meaning by way of self-taming; true meaning by way of self-pacification; true meaning by way of self-complete-Nibbāna; true meaning by way of direct knowledge; true meaning by way of full understanding; true meaning by way of abandoning; true meaning by way of development; true meaning by way of realization; true meaning by way of understanding the truths; true meaning by way of establishing in cessation.
Yathā có mười ý nghĩa đúng đắn (yathattha) – ý nghĩa tự chế ngự (attadamatthattho) là ý nghĩa đúng đắn, ý nghĩa tự an tịnh (attasamathattho) là ý nghĩa đúng đắn, ý nghĩa tự hoàn toàn tịch diệt (attaparinibbāpanattho) là ý nghĩa đúng đắn, ý nghĩa thắng tri (abhiññattho) là ý nghĩa đúng đắn, ý nghĩa biến tri (pariññattho) là ý nghĩa đúng đắn, ý nghĩa đoạn trừ (pahānattho) là ý nghĩa đúng đắn, ý nghĩa tu tập (bhāvanattho) là ý nghĩa đúng đắn, ý nghĩa chứng ngộ (sacchikiriyattho) là ý nghĩa đúng đắn, ý nghĩa chứng ngộ chân lý (saccābhisamayattho) là ý nghĩa đúng đắn, ý nghĩa thiết lập trong sự diệt trừ (nirodhe patiṭṭhāpakattho) là ý nghĩa đúng đắn.
906
Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ pāpuṇi, balesu ca vasībhāvaṃ.
Buddha means that Blessed One, self-existent, without a teacher, who by himself thoroughly awakened to the truths in teachings unheard before, and thereby attained omniscience and mastery over the powers.
Đức Phật (Buddha) là Thế Tôn tự giác ngộ (sayambhū), không có thầy (anācariyaka), tự mình giác ngộ các chân lý (saccāni abhisambujjhi) trong các pháp chưa từng được nghe trước đây, và ở đó Ngài đã đạt được Nhất thiết trí (sabbaññutā), và đạt được sự thành thạo (vasībhāva) trong các lực (bala).
907
162. Buddhoti kenaṭṭhena buddho?
162. Buddha—in what sense is he Buddha?
162. Đức Phật (Buddha) – theo nghĩa nào là Đức Phật?
Bujjhitā saccānīti – buddho.
He is Buddha because he has awakened to the truths.
Vì Ngài đã giác ngộ các chân lý (saccāni bujjhitā) – nên là Đức Phật.
Bodhetā pajāyāti – buddho.
He is Buddha because he awakens beings.
Vì Ngài làm cho chúng sinh giác ngộ (bodhetā pajāya) – nên là Đức Phật.
Sabbaññutāya buddho.
He is Buddha by virtue of omniscience.
Vì Ngài có Nhất thiết trí (sabbaññutā) – nên là Đức Phật.
Sabbadassāvitāya buddho.
He is Buddha by virtue of being all-seeing.
Vì Ngài có khả năng thấy mọi thứ (sabbadassāvitāya) – nên là Đức Phật.
Anaññaneyyatāya buddho.
He is Buddha by virtue of not being led by another.
Vì Ngài không bị người khác dẫn dắt (anaññaneyyatāya) – nên là Đức Phật.
Visavitāya* buddho.
He is Buddha by virtue of having unfolded.
Vì Ngài đã hiển lộ (visavitāya) – nên là Đức Phật.
Khīṇāsavasaṅkhātena buddho.
He is Buddha by virtue of being one whose defilements are destroyed.
Vì Ngài đã diệt trừ các lậu hoặc (khīṇāsavasaṅkhātena) – nên là Đức Phật.
Nirupalepasaṅkhātena* buddho.
He is Buddha by virtue of being undefiled.
Vì Ngài không còn ô nhiễm (nirupalepasaṅkhātena) – nên là Đức Phật.
Ekantavītarāgoti – buddho.
He is Buddha because he is utterly free from lust.
Vì Ngài hoàn toàn ly tham (ekantavītarāgo) – nên là Đức Phật.
Ekantavītadosoti – buddho.
He is Buddha because he is utterly free from hatred.
Vì Ngài hoàn toàn ly sân (ekantavītadoso) – nên là Đức Phật.
Ekantavītamohoti – buddho.
He is Buddha because he is utterly free from delusion.
Vì Ngài hoàn toàn ly si (ekantavītamoho) – nên là Đức Phật.
Ekantanikkilesoti – buddho.
He is Buddha because he is utterly free from defilements.
Vì Ngài hoàn toàn không còn phiền não (ekantanikkileso) – nên là Đức Phật.
Ekāyanamaggaṃ gatoti – buddho.
He is Buddha because he has gone on the one-way path.
Vì Ngài đã đi trên con đường độc nhất (ekāyanamaggaṃ gato) – nên là Đức Phật.
Eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti – buddho.
He is Buddha because he alone has fully awakened to the unsurpassed perfect self-awakening.
Vì Ngài là Đấng duy nhất đã tự mình giác ngộ Chánh Đẳng Giác vô thượng (eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho) – nên là Đức Phật.
Abuddhivihatattā buddhipaṭilābhā – buddho.
He is Buddha by virtue of having overcome ignorance and attained wisdom.
Vì Ngài đã diệt trừ sự vô minh và đạt được trí tuệ (abuddhivihatattā buddhipaṭilābhā) – nên là Đức Phật.
Buddhoti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ.
The name ‘Buddha’ was not given by a mother, nor by a father, nor by a brother, nor by a sister, nor by friends and acquaintances, nor by relatives and kinsmen, nor by ascetics and brahmins, nor by devas.
“Buddha” không phải là tên do mẹ đặt, không phải do cha đặt, không phải do anh đặt, không phải do chị đặt, không phải do bạn bè thân hữu đặt, không phải do bà con thân quyến đặt, không phải do các sa-môn, bà-la-môn đặt, không phải do các chư thiên đặt.
Vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ – buddhoti.
This appellation, ‘Buddha’, is a true designation, perfected by the knowledge of liberation, which arises for the Buddhas, the Blessed Ones, at the foot of the Bodhi tree, simultaneously with the attainment of omniscience.
Đó là một danh xưng chân thật, được thiết lập cùng với sự chứng đắc Toàn Giác Trí (sabbaññutañāṇa) dưới cội Bồ-đề của chư Phật, chư Thế Tôn, đó là – Buddha.
Desitāti attadamathattho yathattho yathā buddhena desito, attasamathattho yathattho yathā buddhena desito, attaparinibbāpanattho yathattho yathā buddhena desito…pe… nirodhe patiṭṭhāpakattho yathattho yathā buddhena desito.
Expounded means the true meaning of self-taming, as expounded by the Buddha; the true meaning of self-calming, as expounded by the Buddha; the true meaning of self-parinibbāna, as expounded by the Buddha…pe… the true meaning of establishing in cessation, as expounded by the Buddha.
Được thuyết giảng (Desitā) nghĩa là: ý nghĩa về sự tự chế ngự, như Đức Phật đã thuyết giảng; ý nghĩa về sự tự an tịnh, như Đức Phật đã thuyết giảng; ý nghĩa về sự tự Niết-bàn hóa hoàn toàn, như Đức Phật đã thuyết giảng…(v.v.)… ý nghĩa về sự an lập vào sự diệt tận, như Đức Phật đã thuyết giảng.
908
Soti gahaṭṭho vā hoti pabbajito vā.
That person is either a householder or one who has gone forth.
Người ấy (So) là: hoặc là gia chủ, hoặc là người xuất gia.
Lokoti.
World means:
Thế gian (Loko) là:
Khandhaloko dhātuloko āyatanaloko vipattibhavaloko vipattisambhavaloko sampattibhavaloko sampattisambhavaloko.
The world of aggregates (khandhaloka), the world of elements (dhātuloka), the world of sense bases (āyatanaloka), the world of unfortunate existence (vipattibhavaloka), the world of unfortunate becoming (vipattisambhavaloka), the world of fortunate existence (sampattibhavaloka), the world of fortunate becoming (sampattisambhavaloka).
thế gian uẩn (khandhaloka), thế gian giới (dhātuloka), thế gian xứ (āyatanaloka), thế gian hữu suy đồi (vipattibhavaloka), thế gian sinh khởi suy đồi (vipattisambhavaloka), thế gian hữu thành tựu (sampattibhavaloka), thế gian sinh khởi thành tựu (sampattisambhavaloka).
Eko loko – sabbe sattā āhāraṭṭhitikā…pe… aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārasa dhātuyo.
One world: all beings are sustained by food…pe… eighteen worlds: the eighteen elements (dhātus).
Một thế gian – tất cả chúng sinh đều tồn tại nhờ thức ăn…(v.v.)… Mười tám thế gian – mười tám giới.
Pabhāsetīti attadamathatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā.
Illuminates means because of having fully awakened to the true meaning of self-taming.
Chiếu sáng (Pabhāsetī) nghĩa là: do đã chứng ngộ đúng như thật ý nghĩa về sự tự chế ngự.
So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti.
That person illuminates, shines upon, and makes manifest this world.
Người ấy chiếu sáng, làm rực rỡ, làm chói lọi thế gian này.
Attasamathatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā.
Because of having fully awakened to the true meaning of self-calming.
Do đã chứng ngộ đúng như thật ý nghĩa về sự tự an tịnh.
So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti.
That person illuminates, shines upon, and makes manifest this world.
Người ấy chiếu sáng, làm rực rỡ, làm chói lọi thế gian này.
Attaparinibbāpanatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā.
Because of having fully awakened to the true meaning of self-parinibbāna.
Do đã chứng ngộ đúng như thật ý nghĩa về sự tự Niết-bàn hóa hoàn toàn.
So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti…pe… nirodhe patiṭṭhāpakatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā.
That person illuminates, shines upon, and makes manifest this world…pe… because of having fully awakened to the true meaning of establishing in cessation.
Người ấy chiếu sáng, làm rực rỡ, làm chói lọi thế gian này…(v.v.)… do đã chứng ngộ đúng như thật ý nghĩa về sự an lập vào sự diệt tận.
So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti.
That person illuminates, shines upon, and makes manifest this world.
Người ấy chiếu sáng, làm rực rỡ, làm chói lọi thế gian này.
909
Abbhā muttova candimāti yathā abbhā, evaṃ kilesā.
Like the moon freed from clouds means that defilements are like clouds.
Như mặt trăng thoát khỏi mây (Abbhā muttova candimā) nghĩa là: như mây, vậy là các phiền não.
Yathā cando, evaṃ ariyañāṇaṃ.
Noble knowledge is like the moon.
Như mặt trăng, vậy là Thánh trí (ariyañāṇa).
Yathā candimā devaputto, evaṃ bhikkhu.
A bhikkhu is like the moon-deva.
Như thiên tử Mặt Trăng (Candimā devaputta), vậy là tỳ-khưu.
Yathā cando abbhā mutto mahikā mutto dhūmarajā mutto rāhugahaṇā* vippamutto bhāsate ca tapate ca virocate* ca, evamevaṃ bhikkhu sabbakilesehi vippamutto bhāsate ca tapate ca virocate ca.
Just as the moon, freed from clouds, freed from mist, freed from smoke and dust, freed from the grasp of Rāhu, shines, glows, and radiates, even so a bhikkhu, freed from all defilements, shines, glows, and radiates.
Như mặt trăng thoát khỏi mây, thoát khỏi sương mù, thoát khỏi khói bụi, thoát khỏi sự nắm giữ của Rahu, thì chiếu sáng, tỏa nhiệt và rực rỡ; cũng vậy, tỳ-khưu thoát khỏi tất cả phiền não thì chiếu sáng, tỏa nhiệt và rực rỡ.
Tena vuccati – abbhā muttova candimāti.
Therefore it is said: “Like the moon freed from clouds.”
Vì thế, được nói là – như mặt trăng thoát khỏi mây.
Imāni terasa vodāne ñāṇāni.
These are the thirteen knowledges of purification (vodānañāṇa).
Đây là mười ba Tịnh Hóa Trí (vodāne ñāṇāni).
910
Vodānañāṇaniddeso catuttho.
The Fourth Exposition of Purification Knowledge.
_Phần trình bày Tịnh Hóa Trí thứ tư._
911
Bhāṇavāro.
Recitation Section.
_Phẩm tụng._
912
5. Satokāriñāṇaniddeso
5. Exposition of the Knowledge of Mindfulness
5. Phần trình bày Trí của người có chánh niệm (Satokāriñāṇaniddeso)
913
163. Katamāni bāttiṃsa satokārissa ñāṇāni?
What are the thirty-two knowledges of one who is mindful?
163. Ba mươi hai Trí của người có chánh niệm là gì?
Idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
Here, a bhikkhu, having gone to a forest, or to the root of a tree, or to an empty dwelling, sits down, having crossed his legs, holding his body erect, and establishing mindfulness in front of him.
Ở đây, một tỳ-khưu đi vào rừng, hoặc đến gốc cây, hoặc đến trú xứ vắng vẻ, ngồi kiết già, giữ thân thẳng, thiết lập chánh niệm trước mặt.
So satova assasati sato passasati.
Mindful, he breathes in; mindful, he breathes out.
Vị ấy có chánh niệm khi thở vào, có chánh niệm khi thở ra.
Dīghaṃ vā assasanto ‘‘dīghaṃ assasāmī’’ti pajānāti.
Breathing in a long breath, he discerns: “I breathe in a long breath.”
Khi thở vào dài, vị ấy biết: “Tôi thở vào dài.”
Dīghaṃ vā passasanto ‘‘dīghaṃ passasāmī’’ti pajānāti.
Breathing out a long breath, he discerns: “I breathe out a long breath.”
Khi thở ra dài, vị ấy biết: “Tôi thở ra dài.”
Rassaṃ vā assasanto ‘‘rassaṃ assasāmī’’ti pajānāti.
Breathing in a short breath, he discerns: “I breathe in a short breath.”
Khi thở vào ngắn, vị ấy biết: “Tôi thở vào ngắn.”
Rassaṃ vā passasanto ‘‘rassaṃ passasāmī’’ti pajānāti.
Breathing out a short breath, he discerns: “I breathe out a short breath.”
Khi thở ra ngắn, vị ấy biết: “Tôi thở ra ngắn.”
‘‘Sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati.
He trains himself: “I shall breathe in experiencing the whole body.”
Vị ấy thực hành: “Tôi sẽ thở vào, cảm nhận toàn thân.”
‘‘Sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati.
He trains himself: “I shall breathe out experiencing the whole body.”
Vị ấy thực hành: “Tôi sẽ thở ra, cảm nhận toàn thân.”
‘‘Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’’ti sikkhati.
He trains himself: “I shall breathe in tranquillizing the bodily formation.”
Vị ấy thực hành: “Tôi sẽ thở vào, làm an tịnh thân hành (kāyasaṅkhāra).”
‘‘Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’’ti sikkhati.
He trains himself: “I shall breathe out tranquillizing the bodily formation.”
Vị ấy thực hành: “Tôi sẽ thở ra, làm an tịnh thân hành.”
Pītipaṭisaṃvedī…pe… sukhapaṭisaṃvedī… cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī … passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ… cittapaṭisaṃvedī… abhippamodayaṃ cittaṃ… samādahaṃ cittaṃ… vimocayaṃ cittaṃ… aniccānupassī… virāgānupassī… nirodhānupassī… ‘‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’’ti sikkhati.
Experiencing rapture…pe… experiencing pleasure… experiencing the mental formation… tranquillizing the mental formation… experiencing the mind… gladdening the mind… concentrating the mind… liberating the mind… contemplating impermanence… contemplating dispassion… contemplating cessation… He trains himself: “I shall breathe in contemplating relinquishment.”
Cảm nhận hỷ (pītipaṭisaṃvedī)…(v.v.)… cảm nhận lạc (sukhapaṭisaṃvedī)… cảm nhận tâm hành (cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī)… làm an tịnh tâm hành (passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ)… cảm nhận tâm (cittapaṭisaṃvedī)… làm tâm hoan hỷ (abhippamodayaṃ cittaṃ)… định tâm (samādahaṃ cittaṃ)… giải thoát tâm (vimocayaṃ cittaṃ)… quán vô thường (aniccānupassī)… quán ly tham (virāgānupassī)… quán diệt tận (nirodhānupassī)… Vị ấy thực hành: “Tôi sẽ thở vào, quán sự xả bỏ (paṭinissaggānupassī).”
‘‘Paṭinissaggānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
He trains himself: “I shall breathe out contemplating relinquishment.”
Vị ấy thực hành: “Tôi sẽ thở ra, quán sự xả bỏ.”
914
164. Idhāti imissā diṭṭhiyā, imissā khantiyā, imissā ruciyā, imasmiṃ ādāye, imasmiṃ dhamme, imasmiṃ vinaye, imasmiṃ dhammavinaye, imasmiṃ pāvacane, imasmiṃ brahmacariye, imasmiṃ satthusāsane.
Here means in this view, in this acceptance, in this preference, in this adoption, in this Dhamma, in this Vinaya, in this Dhamma-Vinaya, in this teaching, in this holy life, in this Teacher’s Dispensation.
164. Ở đây (Idha) nghĩa là: trong quan điểm này, trong sự chấp nhận này, trong sự ưa thích này, trong sự nắm giữ này, trong Giáo Pháp này, trong Giới Luật này, trong Pháp và Luật này, trong lời dạy này, trong Phạm Hạnh này, trong lời giáo huấn của Bậc Đạo Sư này.
Tena vuccati – ‘‘idhā’’ti.
Therefore it is said: “Here.”
Vì thế, được nói là – “ở đây”.
Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā hoti bhikkhu sekkho vā arahā vā akuppadhammo.
Bhikkhu is either a virtuous ordinary person (puthujjanakalyāṇaka), or a trainee (sekha), or an Arahant whose liberation is unshakeable (akuppadhammo).
Tỳ-khưu (Bhikkhū) là: hoặc là phàm phu thiện, hoặc là bậc hữu học (sekha), hoặc là bậc A-la-hán với pháp bất động.
Araññanti nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ araññaṃ.
Forest means all that is outside the city gate (indakhīla).
Rừng (Arañña) là: tất cả những gì bên ngoài trụ sở, vượt ra khỏi cột ranh giới (indakhīla), đó là rừng.
Rukkhamūlanti yattha bhikkhuno āsanaṃ paññattaṃ hoti mañco vā pīṭhaṃ vā bhisi vā taṭṭikā vā cammakhaṇḍo vā tiṇasantharo* vā paṇṇasantharo vā palālasantharo* vā, tattha bhikkhu caṅkamati vā tiṭṭhati vā nisīdati vā seyyaṃ vā kappeti.
Rukkhamūla means a place at the root of a tree where a bhikkhu has a seat spread out, whether it be a couch, a chair, a cushion, a mat, a piece of hide, a grass mat, a leaf mat, or a straw mat; there, the bhikkhu walks, stands, sits, or lies down.
Gốc cây (Rukkhamūla) là: nơi nào đã được sắp đặt chỗ ngồi cho tỳ-khưu, hoặc là ghế dài, hoặc là ghế đẩu, hoặc là nệm, hoặc là chiếu, hoặc là mảnh da, hoặc là thảm cỏ, hoặc là thảm lá, hoặc là thảm rơm; ở đó, tỳ-khưu đi kinh hành, hoặc đứng, hoặc ngồi, hoặc nằm nghỉ.
Suññanti kenaci anākiṇṇaṃ hoti gahaṭṭhehi vā pabbajitehi vā.
Suñña means not crowded by anyone, whether householders or renunciants.
Vắng vẻ (Suñña) nghĩa là: không bị quấy rầy bởi bất cứ ai, hoặc là gia chủ, hoặc là người xuất gia.
Agāranti* vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhā.
Agāra means a vihāra, an aḍḍhayoga, a pāsāda, a hammiya, or a guhā.
Trú xứ (Agāra) là: tịnh xá (vihāra), nhà nửa mái (aḍḍhayoga), lầu (pāsāda), dinh thự (hammiya), hang động (guhā).
Nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvāti nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā.
Sits having folded his legs crosswise means he sits having folded his legs crosswise.
Ngồi kiết già (Nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā) nghĩa là: ngồi kiết già.
Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyāti ujuko hoti kāyo ṭhito* supaṇihito.
Having set his body upright means his body is straight and well-established.
Giữ thân thẳng (Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya) nghĩa là: thân thẳng đứng, được thiết lập đúng đắn.
Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti.
Having established mindfulness in front of him.
Thiết lập chánh niệm trước mặt (Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā) nghĩa là:
Parīti pariggahaṭṭho.
Parī means the sense of encompassing.
“Pari” là ý nghĩa của sự bao trùm.
Mukhanti niyyānaṭṭho.
Mukha means the sense of emergence.
“Mukha” là ý nghĩa của sự thoát ly.
Satīti upaṭṭhānaṭṭho.
Satī means the sense of establishment.
“Sati” là ý nghĩa của sự an lập.
Tena vuccati – ‘‘parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā’’ti.
Therefore, it is said: "having established mindfulness in front of him."
Vì thế, được nói là – “thiết lập chánh niệm trước mặt”.
915
165. Satova assasati, sato passasatīti bāttiṃsāya ākārehi sato kārī hoti.
165. Mindful he breathes in, mindful he breathes out means he acts mindfully in thirty-two ways.
165. Có chánh niệm khi thở vào, có chánh niệm khi thở ra (Satova assasati, sato passasatī) nghĩa là: vị ấy có chánh niệm qua ba mươi hai phương diện.
Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
For one who discerns the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of long in-breathing, mindfulness is established.
Khi vị ấy biết sự nhất tâm, không tán loạn của tâm nhờ hơi thở vào dài, thì chánh niệm được an lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti.
By that mindfulness, by that knowledge, he acts mindfully.
Với chánh niệm ấy, với trí tuệ ấy, vị ấy có chánh niệm.
Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
For one who discerns the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of long out-breathing, mindfulness is established.
Khi vị ấy biết sự nhất tâm, không tán loạn của tâm nhờ hơi thở ra dài, thì chánh niệm được an lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti.
By that mindfulness, by that knowledge, he acts mindfully.
Với chánh niệm ấy, với trí tuệ ấy, vị ấy có chánh niệm.
Rassaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
For one who discerns the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of short in-breathing, mindfulness is established.
Khi vị ấy biết sự nhất tâm, không tán loạn của tâm nhờ hơi thở vào ngắn, thì chánh niệm được an lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti.
By that mindfulness, by that knowledge, he acts mindfully.
Với chánh niệm ấy, với trí tuệ ấy, vị ấy có chánh niệm.
Rassaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
For one who discerns the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of short out-breathing, mindfulness is established.
Khi vị ấy biết sự nhất tâm, không tán loạn của tâm nhờ hơi thở ra ngắn, thì chánh niệm được an lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti…pe… paṭinissaggānupassī assāsavasena paṭinissaggānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
By that mindfulness, by that knowledge, he acts mindfully… and so on… for one who discerns the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of contemplating relinquishment with in-breathing and contemplating relinquishment with out-breathing, mindfulness is established.
Với chánh niệm ấy, với trí tuệ ấy, vị ấy có chánh niệm…(v.v.)… Khi vị ấy biết sự nhất tâm, không tán loạn của tâm nhờ hơi thở vào quán sự xả bỏ, nhờ hơi thở ra quán sự xả bỏ, thì chánh niệm được an lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti.
By that mindfulness, by that knowledge, he acts mindfully.
Với chánh niệm ấy, với trí tuệ ấy, vị ấy có chánh niệm.
916
Paṭhamacatukkaniddeso
Explanation of the First Tetrad
Phần trình bày Tứ Thiền Đầu Tiên
917
166. Kathaṃ dīghaṃ assasanto ‘‘dīghaṃ assasāmī’’ti pajānāti, dīghaṃ passasanto ‘‘dīghaṃ passasāmī’’ti pajānāti?
166. How does he, breathing in long, understand "I breathe in long"; breathing out long, understand "I breathe out long"?
166. Làm thế nào khi thở vào dài, vị ấy biết: “Tôi thở vào dài”; khi thở ra dài, vị ấy biết: “Tôi thở ra dài”?
Dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, dīghaṃ passāsaṃ addhānasaṅkhāte passasati, dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi.
He breathes in a long in-breath in a long period; he breathes out a long out-breath in a long period; he breathes in and breathes out a long in-breath and out-breath in a long period.
Vị ấy thở vào hơi thở dài trong khoảng thời gian dài, thở ra hơi thở dài trong khoảng thời gian dài, thở vào và thở ra hơi thở dài trong khoảng thời gian dài.
Dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi chando uppajjati.
Desire arises for one who breathes in and breathes out a long in-breath and out-breath in a long period.
Khi thở vào và thở ra hơi thở dài trong khoảng thời gian dài, ý muốn (chanda) phát sinh.
Chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ passāsaṃ addhānasaṅkhāte passasati, chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi.
By means of desire, he breathes in an even more subtle long in-breath in a long period; by means of desire, he breathes out an even more subtle long out-breath in a long period; by means of desire, he breathes in and breathes out an even more subtle long in-breath and out-breath in a long period.
Do chanda, vị ấy thở vào hơi thở vào dài, tinh tế hơn thế nữa, trong thời gian được gọi là addhāna; do chanda, vị ấy thở ra hơi thở ra dài, tinh tế hơn thế nữa, trong thời gian được gọi là addhāna; do chanda, vị ấy cũng thở vào và thở ra hơi thở vào ra dài, tinh tế hơn thế nữa, trong thời gian được gọi là addhāna.
Chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi pāmojjaṃ uppajjati.
By means of desire, joy arises for one who breathes in and breathes out an even more subtle long in-breath and out-breath in a long period.
Do chanda, pāmojja (hỷ lạc) khởi lên nơi vị ấy đang thở vào hay thở ra hơi thở vào ra dài, tinh tế hơn thế nữa, trong thời gian được gọi là addhāna.
Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ passāsaṃ addhānasaṅkhāte passasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi.
By means of joy, he breathes in an even more subtle long in-breath in a long period; by means of joy, he breathes out an even more subtle long out-breath in a long period; by means of joy, he breathes in and breathes out an even more subtle long in-breath and out-breath in a long period.
Do pāmojja, vị ấy thở vào hơi thở vào dài, tinh tế hơn thế nữa, trong thời gian được gọi là addhāna; do pāmojja, vị ấy thở ra hơi thở ra dài, tinh tế hơn thế nữa, trong thời gian được gọi là addhāna; do pāmojja, vị ấy cũng thở vào và thở ra hơi thở vào ra dài, tinh tế hơn thế nữa, trong thời gian được gọi là addhāna.
Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi dīghaṃ assāsapassāsāpi cittaṃ vivattati, upekkhā saṇṭhāti.
By means of joy, for one who breathes in and breathes out an even more subtle long in-breath and out-breath in a long period, the mind turns away from long in-breaths and out-breaths, and equanimity becomes established.
Do pāmojja, tâm của vị ấy đang thở vào hay thở ra hơi thở vào ra dài, tinh tế hơn thế nữa, trong thời gian được gọi là addhāna, sẽ chuyển biến, và upekkhā (xả) sẽ an trụ.
Imehi navahākārehi dīghaṃ assāsapassāsā kāyo.
By these nine modes, long in-breaths and out-breaths are the kāya.
Với chín phương cách này, hơi thở vào ra dài là thân (kāya).
Upaṭṭhānaṃ sati.
The establishment is sati.
Sati (niệm) là upaṭṭhāna (sự hiện diện).
Anupassanā ñāṇaṃ.
The contemplation is ñāṇa.
Ñāṇa (tuệ) là anupassanā (sự quán sát).
Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
The kāya is upaṭṭhāna, but not sati; sati is both upaṭṭhāna and sati.
Thân là upaṭṭhāna, không phải sati; sati vừa là upaṭṭhāna vừa là sati.
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati.
By that sati, by that ñāṇa, he contemplates that kāya.
Với sati ấy, với ñāṇa ấy, vị ấy quán sát thân ấy.
Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: "the development of satipaṭṭhāna contemplating the kāya in the kāya."
Vì vậy, được gọi là “kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā trong thân”.
918
167. Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati?
167. Contemplates means how does he contemplate that kāya?
167. Anupassatīti (quán sát): Vị ấy quán sát thân ấy như thế nào?
Aniccato anupassati, no niccato.
He contemplates it as impermanent, not as permanent.
Vị ấy quán sát là vô thường, không phải thường.
Dukkhato anupassati, no sukhato.
He contemplates it as suffering, not as pleasure.
Vị ấy quán sát là khổ, không phải lạc.
Anattato anupassati, no attato.
He contemplates it as non-self, not as self.
Vị ấy quán sát là vô ngã, không phải ngã.
Nibbindati, no nandati.
He becomes disenchanted, not delighted.
Vị ấy nhàm chán, không hoan hỷ.
Virajjati, no rajjati.
He becomes dispassionate, not impassioned.
Vị ấy ly tham, không tham đắm.
Nirodheti, no samudeti.
He ceases, he does not arise.
Vị ấy đoạn diệt, không tập khởi.
Paṭinissajjati, no ādiyati.
He relinquishes, he does not grasp.
Vị ấy xả bỏ, không chấp thủ.
Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati.
Contemplating as impermanent, he abandons the perception of permanence.
Khi quán sát là vô thường, vị ấy từ bỏ thường tưởng.
Dukkhato anupassanto sukhasaññaṃ pajahati.
Contemplating as suffering, he abandons the perception of pleasure.
Khi quán sát là khổ, vị ấy từ bỏ lạc tưởng.
Anattato anupassanto attasaññaṃ pajahati.
Contemplating as non-self, he abandons the perception of self.
Khi quán sát là vô ngã, vị ấy từ bỏ ngã tưởng.
Nibbindanto nandiṃ pajahati.
Becoming dispassionate, he abandons delight.
Khi nhàm chán, vị ấy từ bỏ hoan hỷ.
Virajjanto rāgaṃ pajahati.
Becoming detached, he abandons lust.
Khi ly tham, vị ấy từ bỏ rāga (tham ái).
Nirodhento samudayaṃ pajahati.
Ceasing, he abandons origination.
Khi đoạn diệt, vị ấy từ bỏ tập khởi.
Paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.
Relinquishing, he abandons grasping.
Khi xả bỏ, vị ấy từ bỏ chấp thủ.
Evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati.
Thus he contemplates that body.
Vị ấy quán sát thân ấy như vậy.
919
Bhāvanāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Bhāvanā means four kinds of development. Among these, development by way of the non-transgression of phenomena that have arisen, development by way of the singleness of taste of the faculties, development by way of carrying the appropriate energy, and development by way of cultivation.
Bhāvanāti (sự tu tập) có bốn loại bhāvanā: bhāvanā theo nghĩa các pháp đã sinh không bị vượt qua; bhāvanā theo nghĩa các căn (indriya) có cùng một vị; bhāvanā theo nghĩa mang lại tinh tấn tương ứng; bhāvanā theo nghĩa thực hành liên tục.
Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
For one who understands the one-pointedness and undistractedness of mind by means of long in-breaths and out-breaths, feelings arise clearly, they persist clearly, they cease clearly.
Khi vị ấy biết được tâm an trụ, không tán loạn, do hơi thở vào ra dài, thì các cảm thọ (vedanā) khởi lên một cách rõ biết, hiện hữu một cách rõ biết, và biến mất một cách rõ biết.
Viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
Perceptions arise clearly, they persist clearly, they cease clearly.
Các tưởng (saññā) khởi lên một cách rõ biết, hiện hữu một cách rõ biết, và biến mất một cách rõ biết.
Viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
Thoughts arise clearly, they persist clearly, they cease clearly.
Các tầm (vitakkā) khởi lên một cách rõ biết, hiện hữu một cách rõ biết, và biến mất một cách rõ biết.
920
Kathaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti?
How do feelings arise clearly, persist clearly, and cease clearly?
Các cảm thọ khởi lên một cách rõ biết, hiện hữu một cách rõ biết, và biến mất một cách rõ biết như thế nào?
Kathaṃ vedanāya uppādo vidito hoti?
How is the arising of feeling known clearly?
Sự khởi lên của cảm thọ được biết rõ như thế nào?
Avijjāsamudayā vedanāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti.
“With the arising of ignorance, there is the arising of feeling”—thus, by way of the arising of condition, the arising of feeling is known clearly.
“Do vô minh tập khởi, cảm thọ tập khởi” – theo nghĩa tập khởi của duyên, sự khởi lên của cảm thọ được biết rõ.
Taṇhāsamudayā vedanāsamudayoti… kammasamudayā vedanāsamudayoti… phassasamudayā vedanāsamudayoti paccayasamudayaṭṭhena vedanāya uppādo vidito hoti.
“With the arising of craving, there is the arising of feeling”… “With the arising of kamma, there is the arising of feeling”… “With the arising of contact, there is the arising of feeling”—thus, by way of the arising of condition, the arising of feeling is known clearly.
“Do ái tập khởi, cảm thọ tập khởi”… “do nghiệp tập khởi, cảm thọ tập khởi”… “do xúc tập khởi, cảm thọ tập khởi” – theo nghĩa tập khởi của duyên, sự khởi lên của cảm thọ được biết rõ.
Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi vedanāya uppādo vidito hoti.
Even for one who sees the characteristic of origination, the arising of feeling is known clearly.
Khi quán sát tướng sinh khởi, sự khởi lên của cảm thọ cũng được biết rõ.
Evaṃ vedanāya uppādo vidito hoti.
Thus is the arising of feeling known clearly.
Sự khởi lên của cảm thọ được biết rõ như vậy.
921
Kathaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti?
How is the persistence of feeling known clearly?
Sự hiện hữu của cảm thọ được biết rõ như thế nào?
Aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
For one who attends to it as impermanent, the persistence as decay is known clearly.
Khi tác ý là vô thường, sự hiện hữu của sự hoại diệt được biết rõ.
Dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
For one who attends to it as suffering, the persistence as fear is known clearly.
Khi tác ý là khổ, sự hiện hữu của sự đáng sợ hãi được biết rõ.
Anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
For one who attends to it as non-self, the persistence as emptiness is known clearly.
Khi tác ý là vô ngã, sự hiện hữu của sự trống rỗng được biết rõ.
Evaṃ vedanāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
Thus is the persistence of feeling known clearly.
Sự hiện hữu của cảm thọ được biết rõ như vậy.
922
Kathaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti?
How is the cessation of feeling known clearly?
Sự biến mất của cảm thọ được biết rõ như thế nào?
Avijjānirodhā vedanānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.
“With the cessation of ignorance, there is the cessation of feeling”—thus, by way of the cessation of condition, the cessation of feeling is known clearly.
“Do vô minh đoạn diệt, cảm thọ đoạn diệt” – theo nghĩa đoạn diệt của duyên, sự biến mất của cảm thọ được biết rõ.
Taṇhānirodhā vedanānirodhoti …pe… kammanirodhā vedanānirodhoti…pe… phassanirodhā vedanānirodhoti paccayanirodhaṭṭhena vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.
“With the cessation of craving, there is the cessation of feeling”…pe… “With the cessation of kamma, there is the cessation of feeling”…pe… “With the cessation of contact, there is the cessation of feeling”—thus, by way of the cessation of condition, the cessation of feeling is known clearly.
“Do ái đoạn diệt, cảm thọ đoạn diệt”…pe… “do nghiệp đoạn diệt, cảm thọ đoạn diệt”…pe… “do xúc đoạn diệt, cảm thọ đoạn diệt” – theo nghĩa đoạn diệt của duyên, sự biến mất của cảm thọ được biết rõ.
Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passatopi vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.
Even for one who sees the characteristic of change, the cessation of feeling is known clearly.
Khi quán sát tướng biến hoại, sự biến mất của cảm thọ cũng được biết rõ.
Evaṃ vedanāya atthaṅgamo vidito hoti.
Thus is the cessation of feeling known clearly.
Sự biến mất của cảm thọ được biết rõ như vậy.
Evaṃ viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
Thus do feelings arise clearly, persist clearly, and cease clearly.
Như vậy, các cảm thọ khởi lên một cách rõ biết, hiện hữu một cách rõ biết, và biến mất một cách rõ biết.
923
Kathaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti?
How do perceptions arise clearly, persist clearly, and cease clearly?
Các tưởng khởi lên một cách rõ biết, hiện hữu một cách rõ biết, và biến mất một cách rõ biết như thế nào?
Kathaṃ saññāya uppādo vidito hoti?
How is the arising of perception known clearly?
Sự khởi lên của tưởng được biết rõ như thế nào?
Avijjāsamudayā saññāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti.
“With the arising of ignorance, there is the arising of perception”—thus, by way of the arising of condition, the arising of perception is known clearly.
“Do vô minh tập khởi, tưởng tập khởi” – theo nghĩa tập khởi của duyên, sự khởi lên của tưởng được biết rõ.
Taṇhāsamudayā saññāsamudayoti…pe… kammasamudayā saññāsamudayoti…pe… phassasamudayā saññāsamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena saññāya uppādo vidito hoti.
“With the arising of craving, there is the arising of perception”…pe… “With the arising of kamma, there is the arising of perception”…pe… “With the arising of contact, there is the arising of perception”—thus, by way of the arising of condition, the arising of perception is known clearly.
“Do ái tập khởi, tưởng tập khởi”…pe… “do nghiệp tập khởi, tưởng tập khởi”…pe… “do xúc tập khởi, tưởng tập khởi” – theo nghĩa tập khởi của duyên, sự khởi lên của tưởng được biết rõ.
Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi saññāya uppādo vidito hoti.
Even for one who sees the characteristic of origination, the arising of perception is known clearly.
Khi quán sát tướng sinh khởi, sự khởi lên của tưởng cũng được biết rõ.
Evaṃ saññāya uppādo vidito hoti.
Thus is the arising of perception known clearly.
Sự khởi lên của tưởng được biết rõ như vậy.
924
Kathaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti?
How is the persistence of perception known clearly?
Sự hiện hữu của tưởng được biết rõ như thế nào?
Aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
For one who attends to it as impermanent, the persistence as decay is known clearly.
Khi tác ý là vô thường, sự hiện hữu của sự hoại diệt được biết rõ.
Dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
For one who attends to it as suffering, the persistence as fear is known clearly.
Khi tác ý là khổ, sự hiện hữu của sự đáng sợ hãi được biết rõ.
Anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
For one who attends to it as non-self, the persistence as emptiness is known clearly.
Khi tác ý là vô ngã, sự hiện hữu của sự trống rỗng được biết rõ.
Evaṃ saññāya upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
Thus is the persistence of perception known clearly.
Sự hiện hữu của tưởng được biết rõ như vậy.
925
Kathaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti?
How is the cessation of perception known clearly?
Sự biến mất của tưởng được biết rõ như thế nào?
Avijjānirodhā saññānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti.
“With the cessation of ignorance, there is the cessation of perception”—thus, by way of the cessation of condition, the cessation of perception is known clearly.
“Do vô minh đoạn diệt, tưởng đoạn diệt” – theo nghĩa đoạn diệt của duyên, sự biến mất của tưởng được biết rõ.
Taṇhānirodhā saññānirodhoti…pe… kammanirodhā saññānirodhoti…pe… phassanirodhā saññānirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena saññāya atthaṅgamo vidito hoti.
“With the cessation of craving, there is the cessation of perception”…pe… “With the cessation of kamma, there is the cessation of perception”…pe… “With the cessation of contact, there is the cessation of perception”—thus, by way of the cessation of condition, the cessation of perception is known clearly.
“Do ái đoạn diệt, tưởng đoạn diệt”…pe… “do nghiệp đoạn diệt, tưởng đoạn diệt”…pe… “do xúc đoạn diệt, tưởng đoạn diệt” – theo nghĩa đoạn diệt của duyên, sự biến mất của tưởng được biết rõ.
Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passatopi saññāya atthaṅgamo vidito hoti.
Even for one who sees the characteristic of change, the cessation of perception is known clearly.
Khi quán sát tướng biến hoại, sự biến mất của tưởng cũng được biết rõ.
Evaṃ saññāya atthaṅgamo vidito hoti.
Thus is the cessation of perception known clearly.
Sự biến mất của tưởng được biết rõ như vậy.
Evaṃ viditā saññā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
Thus, perceptions arise known, persist known, and cease known.
Như vậy, các tưởng khởi lên một cách rõ biết, hiện hữu một cách rõ biết, và biến mất một cách rõ biết.
926
Kathaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti?
How do vitakkas arise known, persist known, and cease known? How is the arising of vitakkas known?
Các tầm khởi lên một cách rõ biết, hiện hữu một cách rõ biết, và biến mất một cách rõ biết như thế nào?
Kathaṃ vitakkānaṃ uppādo vidito hoti?
How is the arising of vitakkas known?
Sự khởi lên của tầm được biết rõ như thế nào?
Avijjāsamudayā vitakkasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti.
"From the arising of avijjā, vitakkas arise"—thus, the arising of vitakkas is known by way of the arising of their condition.
“Do vô minh tập khởi, tầm tập khởi” – theo nghĩa tập khởi của duyên, sự khởi lên của tầm được biết rõ.
Taṇhāsamudayā vitakkasamudayoti…pe… kammasamudayā vitakkasamudayoti…pe… saññāsamudayā vitakkasamudayoti – paccayasamudayaṭṭhena vitakkānaṃ uppādo vidito hoti.
"From the arising of taṇhā, vitakkas arise"—…pe… "from the arising of kamma, vitakkas arise"—…pe… "from the arising of saññā, vitakkas arise"—thus, the arising of vitakkas is known by way of the arising of their condition.
“Do ái tập khởi, tầm tập khởi”…pe… “do nghiệp tập khởi, tầm tập khởi”…pe… “do tưởng tập khởi, tầm tập khởi” – theo nghĩa tập khởi của duyên, sự khởi lên của tầm được biết rõ.
Nibbattilakkhaṇaṃ passatopi vitakkānaṃ uppādo vidito hoti.
Even by seeing the characteristic of origination, the arising of vitakkas is known.
Khi quán sát tướng sinh khởi, sự khởi lên của tầm cũng được biết rõ.
Evaṃ vitakkānaṃ uppādo vidito hoti.
Thus, the arising of vitakkas is known.
Sự khởi lên của tầm được biết rõ như vậy.
927
Kathaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti?
How is the persistence of vitakkas known?
Sự hiện hữu của tầm được biết rõ như thế nào?
Aniccato manasikaroto khayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
By attending to impermanence, their persistence as decay is known.
Khi tác ý là vô thường, sự hiện hữu của sự hoại diệt được biết rõ.
Dukkhato manasikaroto bhayatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
By attending to suffering, their persistence as fear is known.
Khi tác ý là khổ, sự hiện hữu của sự đáng sợ hãi được biết rõ.
Anattato manasikaroto suññatupaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
By attending to non-self, their persistence as emptiness is known.
Khi tác ý là vô ngã, sự hiện hữu của sự trống rỗng được biết rõ.
Evaṃ vitakkānaṃ upaṭṭhānaṃ viditaṃ hoti.
Thus, the persistence of vitakkas is known.
Sự hiện hữu của tầm được biết rõ như vậy.
928
Kathaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti?
How is the ceasing of vitakkas known?
Sự biến mất của tầm được biết rõ như thế nào?
Avijjānirodhā vitakkanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti.
"From the cessation of avijjā, vitakkas cease"—thus, the ceasing of vitakkas is known by way of the cessation of their condition.
Do sự diệt trừ vô minh (avijjā), các tầm (vitakka) được diệt trừ – theo nghĩa diệt trừ nhân duyên, sự chấm dứt của các tầm được biết đến.
Taṇhānirodhā vitakkanirodhoti…pe… kammanirodhā vitakkanirodhoti…pe… saññānirodhā vitakkanirodhoti – paccayanirodhaṭṭhena vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti.
"From the cessation of taṇhā, vitakkas cease"—…pe… "from the cessation of kamma, vitakkas cease"—…pe… "from the cessation of saññā, vitakkas cease"—thus, the ceasing of vitakkas is known by way of the cessation of their condition.
Do sự diệt trừ tham ái (taṇhā), các tầm được diệt trừ… (tương tự)… do sự diệt trừ nghiệp (kamma), các tầm được diệt trừ… (tương tự)… do sự diệt trừ tưởng (saññā), các tầm được diệt trừ – theo nghĩa diệt trừ nhân duyên, sự chấm dứt của các tầm được biết đến.
Vipariṇāmalakkhaṇaṃ passatopi vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti.
Even by seeing the characteristic of change, the ceasing of vitakkas is known.
Ngay cả khi thấy tướng biến hoại (vipariṇāmalakkhaṇa), sự chấm dứt của các tầm cũng được biết đến.
Evaṃ vitakkānaṃ atthaṅgamo vidito hoti.
Thus, the ceasing of vitakkas is known.
Như vậy, sự chấm dứt của các tầm được biết đến.
Evaṃ viditā vitakkā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
Thus, vitakkas arise known, persist known, and cease known.
Như vậy, các tầm được biết đến mà sinh khởi, được biết đến mà tồn tại, được biết đến mà chấm dứt.
929
168. Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati…pe… maggaṃ samodhāneti, dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.
168. Knowing the one-pointedness of mind, its non-distraction, by means of long in-breaths and out-breaths, one brings together the faculties, knows the range, and penetrates the meaning…pe… brings together the path, brings together the qualities, knows the range, and penetrates the meaning.
168. Vị ấy biết tâm được nhất tâm (ekaggataṃ), không tán loạn (avikkhepaṃ) do hơi thở vào ra dài, vị ấy điều hòa các căn (indriyāni samodhāneti), và biết cảnh giới (gocaraṃ) của mình, và thấu hiểu ý nghĩa (samatthaṃ) của nó… (tương tự)… vị ấy điều hòa con đường (maggaṃ), điều hòa các pháp (dhamme), và biết cảnh giới của mình, và thấu hiểu ý nghĩa của nó.
930
Indriyāni samodhānetīti kathaṃ indriyāni samodhāneti?
"Brings together the faculties"—how does one bring together the faculties?
Điều hòa các căn (Indriyāni samodhānetī) là điều hòa các căn như thế nào?
Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ samodhāneti.
One brings together the faculty of faith by way of resolution, the faculty of energy by way of exertion, the faculty of mindfulness by way of presence, the faculty of concentration by way of non-distraction, the faculty of wisdom by way of insight.
Vị ấy điều hòa tín căn (saddhindriyaṃ) theo nghĩa quyết định (adhimokkhaṭṭhena); điều hòa tinh tấn căn (vīriyindriyaṃ) theo nghĩa nỗ lực (paggahaṭṭhena); điều hòa niệm căn (satindriyaṃ) theo nghĩa an trú (upaṭṭhānaṭṭhena); điều hòa định căn (samādhindriyaṃ) theo nghĩa không tán loạn (avikkhepaṭṭhena); điều hòa tuệ căn (paññindriyaṃ) theo nghĩa thấy rõ (dassanaṭṭhena).
Ayaṃ puggalo imāni indriyāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti.
This person brings together these faculties in this object.
Vị cá nhân này điều hòa các căn này trên đối tượng này.
Tena vuccati – ‘‘indriyāni samodhānetī’’ti.
Therefore, it is said: "He brings together the faculties."
Vì thế, được gọi là – “điều hòa các căn”.
931
Gocarañca pajānātīti yaṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ.
"Knows the range"—that which is his object is his range.
Biết cảnh giới (Gocarañca pajānātī) là đối tượng nào của vị ấy, đó là cảnh giới của vị ấy.
Yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ.
That which is his range is his object.
Cảnh giới nào của vị ấy, đó là đối tượng của vị ấy.
Pajānātīti puggalo.
"Knows" refers to the person.
Biết (Pajānātī) là cá nhân.
Pajānanā paññā.
Knowing is wisdom.
Sự biết là trí tuệ (paññā).
932
Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ.
"Meaning"—the presence of the object is the meaning, the non-distraction of the mind is the meaning, the establishment of the mind is the meaning, the purification of the mind is the meaning.
Ý nghĩa (Samaṃ) là sự an trú của đối tượng là ý nghĩa, sự không tán loạn của tâm là ý nghĩa, sự an lập của tâm là ý nghĩa, sự thanh tịnh của tâm là ý nghĩa.
Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.
"Meaning" refers to blamelessness, freedom from defilements, purification, and the ultimate goal.
Mục đích (Attho) là nghĩa không có lỗi lầm, nghĩa không có phiền não, nghĩa thanh tịnh, nghĩa tối thượng.
Paṭivijjhatīti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati.
"Penetrates"—one penetrates the meaning of the object's presence, one penetrates the meaning of the mind's non-distraction, one penetrates the meaning of the mind's establishment, one penetrates the meaning of the mind's purification.
Thấu hiểu (Paṭivijjhatī) là thấu hiểu nghĩa an trú của đối tượng, thấu hiểu nghĩa không tán loạn của tâm, thấu hiểu nghĩa an lập của tâm, thấu hiểu nghĩa thanh tịnh của tâm.
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore, it is said: "He penetrates the meaning."
Vì thế, được gọi là – “và thấu hiểu ý nghĩa”.
933
Balāni samodhānetīti kathaṃ balāni samodhāneti?
"Brings together the powers"—how does one bring together the powers?
Điều hòa các lực (Balāni samodhānetī) là điều hòa các lực như thế nào?
Assaddhiye akampiyaṭṭhena saddhābalaṃ samodhāneti, kosajje akampiyaṭṭhena vīriyabalaṃ samodhāneti, pamāde akampiyaṭṭhena satibalaṃ samodhāneti, uddhacce akampiyaṭṭhena samādhibalaṃ samodhāneti, avijjāya akampiyaṭṭhena paññābalaṃ samodhāneti.
One brings together the power of faith by way of unshakeability in disbelief, the power of energy by way of unshakeability in laziness, the power of mindfulness by way of unshakeability in heedlessness, the power of concentration by way of unshakeability in restlessness, the power of wisdom by way of unshakeability in ignorance.
Vị ấy điều hòa tín lực (saddhābalaṃ) theo nghĩa không lay động trước sự không tín (assaddhiye akampiyaṭṭhena); điều hòa tinh tấn lực (vīriyabalaṃ) theo nghĩa không lay động trước sự lười biếng (kosajje akampiyaṭṭhena); điều hòa niệm lực (satibalaṃ) theo nghĩa không lay động trước sự phóng dật (pamāde akampiyaṭṭhena); điều hòa định lực (samādhibalaṃ) theo nghĩa không lay động trước sự trạo cử (uddhacce akampiyaṭṭhena); điều hòa tuệ lực (paññābalaṃ) theo nghĩa không lay động trước vô minh (avijjāya akampiyaṭṭhena).
Ayaṃ puggalo imāni balāni imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti.
This person brings together these powers in this object.
Vị cá nhân này điều hòa các lực này trên đối tượng này.
Tena vuccati – balāni samodhānetīti.
Therefore, it is said: "He brings together the powers."
Vì thế, được gọi là – “điều hòa các lực”.
Gocarañca pajānātīti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
He knows the range…pe… therefore, it is said: "He penetrates the meaning."
Và biết cảnh giới… (tương tự)… vì thế, được gọi là – “và thấu hiểu ý nghĩa”.
934
Bojjhaṅge samodhānetīti kathaṃ bojjhaṅge samodhāneti?
"Brings together the factors of awakening (bojjhaṅgas)"—how does one bring together the factors of awakening?
Điều hòa các chi giác ngộ (Bojjhaṅge samodhānetī) là điều hòa các chi giác ngộ như thế nào?
Upaṭṭhānaṭṭhena satisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pavicayaṭṭhena dhammavicayasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena vīriyasambojjhaṅgaṃ samodhāneti, pharaṇaṭṭhena pītisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, upasamaṭṭhena passaddhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samādhisambojjhaṅgaṃ samodhāneti, paṭisaṅkhānaṭṭhena upekkhāsambojjhaṅgaṃ samodhāneti.
By way of manifestation, he combines the mindfulness factor of awakening; by way of investigation, he combines the investigation of phenomena factor of awakening; by way of exertion, he combines the energy factor of awakening; by way of pervasion, he combines the rapture factor of awakening; by way of tranquility, he combines the tranquility factor of awakening; by way of non-distraction, he combines the concentration factor of awakening; by way of contemplation, he combines the equanimity factor of awakening.
Vị ấy điều hòa niệm giác chi (satisambojjhaṅgaṃ) theo nghĩa an trú (upaṭṭhānaṭṭhena); điều hòa trạch pháp giác chi (dhammavicayasambojjhaṅgaṃ) theo nghĩa phân tích (pavicayaṭṭhena); điều hòa tinh tấn giác chi (vīriyasambojjhaṅgaṃ) theo nghĩa nỗ lực (paggahaṭṭhena); điều hòa hỷ giác chi (pītisambojjhaṅgaṃ) theo nghĩa lan tỏa (pharaṇaṭṭhena); điều hòa khinh an giác chi (passaddhisambojjhaṅgaṃ) theo nghĩa an tịnh (upasamaṭṭhena); điều hòa định giác chi (samādhisambojjhaṅṅgaṃ) theo nghĩa không tán loạn (avikkhepaṭṭhena); điều hòa xả giác chi (upekkhāsambojjhaṅgaṃ) theo nghĩa quán sát (paṭisaṅkhānaṭṭhena).
Ayaṃ puggalo ime bojjhaṅge imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti.
This person combines these factors of awakening in this one object.
Vị cá nhân này điều hòa các chi giác ngộ này trên đối tượng này.
Tena vuccati – ‘‘bojjhaṅge samodhānetī’’ti.
Therefore, it is said: “He combines the factors of awakening.”
Vì thế, được gọi là – “điều hòa các chi giác ngộ”.
Gocarañca pajānātīti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
And he understands the range…pe… therefore, it is said: “And he penetrates the meaning.”
Và biết cảnh giới… (tương tự)… vì thế, được gọi là – “và thấu hiểu ý nghĩa”.
935
Maggaṃ samodhānetīti kathaṃ maggaṃ samodhāneti?
He combines the path—how does he combine the path?
Điều hòa con đường (Maggaṃ samodhānetī) là điều hòa con đường như thế nào?
Dassanaṭṭhena sammādiṭṭhiṃ samodhāneti, abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappaṃ samodhāneti, pariggahaṭṭhena sammāvācaṃ samodhāneti, samuṭṭhānaṭṭhena sammākammantaṃ samodhāneti, vodānaṭṭhena sammāājīvaṃ samodhāneti, paggahaṭṭhena sammāvāyāmaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena sammāsatiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena sammāsamādhiṃ samodhāneti.
By way of seeing, he combines right view; by way of directing, he combines right intention; by way of comprehension, he combines right speech; by way of origination, he combines right action; by way of purification, he combines right livelihood; by way of exertion, he combines right effort; by way of manifestation, he combines right mindfulness; by way of non-distraction, he combines right concentration.
Vị ấy điều hòa chánh kiến (sammādiṭṭhiṃ) theo nghĩa thấy rõ (dassanaṭṭhena); điều hòa chánh tư duy (sammāsaṅkappaṃ) theo nghĩa hướng tâm (abhiniropanaṭṭhena); điều hòa chánh ngữ (sammāvācaṃ) theo nghĩa thâu tóm (pariggahaṭṭhena); điều hòa chánh nghiệp (sammākammantaṃ) theo nghĩa phát khởi (samuṭṭhānaṭṭhena); điều hòa chánh mạng (sammāājīvaṃ) theo nghĩa thanh tịnh (vodānaṭṭhena); điều hòa chánh tinh tấn (sammāvāyāmaṃ) theo nghĩa nỗ lực (paggahaṭṭhena); điều hòa chánh niệm (sammāsatiṃ) theo nghĩa an trú (upaṭṭhānaṭṭhena); điều hòa chánh định (sammāsamādhiṃ) theo nghĩa không tán loạn (avikkhepaṭṭhena).
Ayaṃ puggalo imaṃ maggaṃ imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti.
This person combines this path in this object.
Vị cá nhân này điều hòa con đường này trên đối tượng này.
Tena vuccati – ‘‘maggaṃ samodhānetī’’ti.
Therefore, it is said: “He combines the path.”
Vì thế, được gọi là – “điều hòa con đường”.
Gocarañca pajānātīti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
And he understands the range…pe… therefore, it is said: “And he penetrates the meaning.”
Và biết cảnh giới… (tương tự)… vì thế, được gọi là – “và thấu hiểu ý nghĩa”.
936
Dhamme samodhānetīti kathaṃ dhamme samodhāneti?
He combines the dhammas—how does he combine the dhammas?
Điều hòa các pháp (Dhamme samodhānetī) là điều hòa các pháp như thế nào?
Ādhipateyyaṭṭhena indriyāni samodhāneti, akampiyaṭṭhena balāni samodhāneti, niyyānaṭṭhena bojjhaṅge samodhāneti, hetuṭṭhena maggaṃ samodhāneti, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānaṃ samodhāneti, padahanaṭṭhena sammappadhānaṃ samodhāneti, ijjhanaṭṭhena iddhipādaṃ samodhāneti tathaṭṭhena saccaṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena samathaṃ samodhāneti, anupassanaṭṭhena vipassanaṃ samodhāneti, ekarasaṭṭhena samathavipassanaṃ samodhāneti, anativattanaṭṭhena yuganaddhaṃ samodhāneti, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhiṃ samodhāneti, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhiṃ samodhāneti, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhiṃ samodhāneti, vimuttaṭṭhena vimokkhaṃ samodhāneti, paṭivedhaṭṭhena vijjaṃ samodhāneti, pariccāgaṭṭhena vimuttiṃ samodhāneti, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ samodhāneti, paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ samodhāneti, chandaṃ mūlaṭṭhena samodhāneti, manasikāraṃ samuṭṭhānaṭṭhena samodhāneti, phassaṃ samodhānaṭṭhena samodhāneti, vedanaṃ samosaraṇaṭṭhena samodhāneti, samādhiṃ pamukhaṭṭhena samodhāneti, satiṃ ādhipateyyaṭṭhena samodhāneti, paññaṃ tatuttaraṭṭhena samodhāneti, vimuttiṃ sāraṭṭhena samodhāneti, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena samodhāneti.
By way of dominance, he combines the faculties; by way of immovability, he combines the powers; by way of leading out, he combines the factors of awakening; by way of cause, he combines the path; by way of manifestation, he combines the foundations of mindfulness (satipaṭṭhāna); by way of striving, he combines the right efforts (sammappadhāna); by way of accomplishment, he combines the bases of psychic power (iddhipāda); by way of reality, he combines the truth; by way of non-distraction, he combines tranquility (samatha); by way of contemplation, he combines insight (vipassanā); by way of single taste, he combines tranquility and insight (samathavipassanā); by way of non-transgression, he combines the pair (yuganaddha); by way of restraint, he combines purity of conduct (sīlavisuddhi); by way of non-distraction, he combines purity of mind (cittavisuddhi); by way of seeing, he combines purity of view (diṭṭhivisuddhi); by way of liberation, he combines deliverance (vimokkha); by way of penetration, he combines knowledge (vijjā); by way of relinquishment, he combines release (vimutti); by way of eradication, he combines knowledge of destruction (khaye ñāṇaṃ); by way of appeasement, he combines knowledge of non-arising (anuppāde ñāṇaṃ); by way of root, he combines desire (chanda); by way of origination, he combines attention (manasikāra); by way of conjunction, he combines contact (phassa); by way of convergence, he combines feeling (vedanā); by way of chief, he combines concentration (samādhi); by way of dominance, he combines mindfulness (sati); by way of superiority, he combines wisdom (paññā); by way of essence, he combines liberation (vimutti); by way of ultimate end, he combines Nibbāna, which is immersed in the deathless.
Vị ấy điều hòa các căn (indriyāni) theo nghĩa chủ tể (ādhipateyyaṭṭhena); điều hòa các lực (balāni) theo nghĩa không lay động (akampiyaṭṭhena); điều hòa các chi giác ngộ (bojjhaṅge) theo nghĩa dẫn đến giải thoát (niyyānaṭṭhena); điều hòa con đường (maggaṃ) theo nghĩa nhân (hetuṭṭhena); điều hòa các niệm xứ (satipaṭṭhānaṃ) theo nghĩa an trú (upaṭṭhānaṭṭhena); điều hòa các chánh cần (sammappadhānaṃ) theo nghĩa tinh tấn (padahanaṭṭhena); điều hòa các thần túc (iddhipādaṃ) theo nghĩa thành tựu (ijjhanaṭṭhena); điều hòa các sự thật (saccaṃ) theo nghĩa chân thật (tathaṭṭhena); điều hòa sự an tịnh (samathaṃ) theo nghĩa không tán loạn (avikkhepaṭṭhena); điều hòa tuệ quán (vipassanaṃ) theo nghĩa quán sát liên tục (anupassanaṭṭhena); điều hòa an tịnh và tuệ quán (samathavipassanaṃ) theo nghĩa đồng vị (ekarasaṭṭhena); điều hòa sự song hành (yuganaddhaṃ) theo nghĩa không vượt qua nhau (anativattanaṭṭhena); điều hòa tịnh giới (sīlavisuddhiṃ) theo nghĩa phòng hộ (saṃvaraṭṭhena); điều hòa tịnh tâm (cittavisuddhiṃ) theo nghĩa không tán loạn (avikkhepaṭṭhena); điều hòa tịnh kiến (diṭṭhivisuddhiṃ) theo nghĩa thấy rõ (dassanaṭṭhena); điều hòa sự giải thoát (vimokkhaṃ) theo nghĩa được giải thoát (vimuttaṭṭhena); điều hòa minh (vijjaṃ) theo nghĩa thâm nhập (paṭivedhaṭṭhena); điều hòa giải thoát (vimuttiṃ) theo nghĩa từ bỏ (pariccāgaṭṭhena); điều hòa trí về sự diệt tận (khaye ñāṇaṃ) theo nghĩa đoạn trừ hoàn toàn (samucchedaṭṭhena); điều hòa trí về sự không sinh khởi (anuppāde ñāṇaṃ) theo nghĩa làm cho an tịnh trở lại (paṭippassaddhaṭṭhena); điều hòa ý muốn (chandaṃ) theo nghĩa gốc rễ (mūlaṭṭhena); điều hòa tác ý (manasikāraṃ) theo nghĩa phát khởi (samuṭṭhānaṭṭhena); điều hòa xúc (phassaṃ) theo nghĩa hội tụ (samodhānaṭṭhena); điều hòa thọ (vedanaṃ) theo nghĩa tập hợp (samosaraṇaṭṭhena); điều hòa định (samādhiṃ) theo nghĩa đứng đầu (pamukhaṭṭhena); điều hòa niệm (satiṃ) theo nghĩa chủ tể (ādhipateyyaṭṭhena); điều hòa tuệ (paññaṃ) theo nghĩa vượt trội hơn (tatuttaraṭṭhena); điều hòa giải thoát (vimuttiṃ) theo nghĩa cốt lõi (sāraṭṭhena); điều hòa Niết Bàn (nibbānaṃ) là nơi an trú bất tử (amatogadhaṃ) theo nghĩa cuối cùng (pariyosānaṭṭhena).
Ayaṃ puggalo ime dhamme imasmiṃ ārammaṇe samodhāneti.
This person combines these dhammas in this object.
Vị cá nhân này điều hòa các pháp này trên đối tượng này.
Tena vuccati – ‘‘dhamme samodhānetī’’ti.
Therefore, it is said: “He combines the dhammas.”
Vì thế, được gọi là – “điều hòa các pháp”.
937
Gocarañca pajānātīti yaṃ tassa ārammaṇaṃ, taṃ tassa gocaraṃ.
And he understands the range—that which is his object is his range.
Biết cảnh giới (Gocarañca pajānātī) là đối tượng nào của vị ấy, đó là cảnh giới của vị ấy.
Yaṃ tassa gocaraṃ, taṃ tassa ārammaṇaṃ pajānātīti puggalo.
That which is his range is his object— he understands (pajānāti) it, the person.
Cảnh giới nào của vị ấy, đó là đối tượng của vị ấy. Biết (Pajānātī) là cá nhân.
Pajānanā paññā.
Understanding is wisdom (paññā).
Sự biết là trí tuệ (paññā).
Samanti ārammaṇassa upaṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa avikkhepo samaṃ, cittassa adhiṭṭhānaṃ samaṃ, cittassa vodānaṃ samaṃ.
Meaning (samaṃ)—the manifestation of the object is meaning, the non-distraction of the mind is meaning, the establishment of the mind is meaning, the purification of the mind is meaning.
Ý nghĩa (Samaṃ) là sự an trú của đối tượng là ý nghĩa, sự không tán loạn của tâm là ý nghĩa, sự an lập của tâm là ý nghĩa, sự thanh tịnh của tâm là ý nghĩa.
Atthoti anavajjaṭṭho nikkilesaṭṭho vodānaṭṭho paramaṭṭho.
Purpose (attho)—the blameless purpose, the undefiled purpose, the purified purpose, the ultimate purpose.
Mục đích (Attho) là nghĩa không có lỗi lầm, nghĩa không có phiền não, nghĩa thanh tịnh, nghĩa tối thượng.
Paṭivijjhatīti ārammaṇassa upaṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa avikkhepaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa adhiṭṭhānaṭṭhaṃ paṭivijjhati, cittassa vodānaṭṭhaṃ paṭivijjhati.
He penetrates (paṭivijjhati)—he penetrates the meaning of the manifestation of the object, he penetrates the meaning of the non-distraction of the mind, he penetrates the meaning of the establishment of the mind, he penetrates the meaning of the purification of the mind.
Thấu hiểu (Paṭivijjhatī) là thấu hiểu nghĩa an trú của đối tượng, thấu hiểu nghĩa không tán loạn của tâm, thấu hiểu nghĩa an lập của tâm, thấu hiểu nghĩa thanh tịnh của tâm.
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore, it is said: “And he penetrates the meaning.”
Vì thế, được gọi là – “và thấu hiểu ý nghĩa”.
938
169. Kathaṃ rassaṃ assasanto ‘‘rassaṃ assasāmī’’ti pajānāti, rassaṃ passasanto ‘‘rassaṃ passasāmī’’ti pajānāti?
169. How does one, breathing in a short breath, understand, “I breathe in a short breath”; breathing out a short breath, understand, “I breathe out a short breath”?
169. Làm thế nào khi thở vào ngắn, vị ấy biết: “Tôi thở vào ngắn”; khi thở ra ngắn, vị ấy biết: “Tôi thở ra ngắn”?
Rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati, rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati, rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatipi passasatipi.
He breathes in a short in-breath in the short period; he breathes out a short out-breath in the short period; he both breathes in and breathes out a short in-breath and out-breath in the short period.
Vị ấy thở vào hơi thở vào ngắn trong thời gian ngắn (ittarasaṅkhāte); vị ấy thở ra hơi thở ra ngắn trong thời gian ngắn; vị ấy thở vào và thở ra hơi thở vào và thở ra ngắn trong thời gian ngắn.
Rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi chando uppajjati.
For one who breathes in or breathes out a short in-breath and out-breath in the short period, zeal (chanda) arises.
Khi vị ấy thở vào và thở ra hơi thở vào và hơi thở ra ngắn trong thời gian ngắn, ý muốn (chanda) phát sinh.
Chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati.
By means of zeal, he breathes in a short in-breath, more subtle than before, in the short period.
Do ý muốn, vị ấy thở vào hơi thở vào ngắn vi tế hơn thế trong thời gian ngắn.
Chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati.
By means of zeal, he breathes out a short out-breath, more subtle than before, in the short period.
Do ý muốn, vị ấy thở ra hơi thở ra ngắn vi tế hơn thế trong thời gian ngắn.
Chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatipi passasatipi.
By means of zeal, he both breathes in and breathes out a short in-breath and out-breath, more subtle than before, in the short period.
Do ý muốn, vị ấy thở vào và thở ra hơi thở vào và hơi thở ra ngắn vi tế hơn thế trong thời gian ngắn.
Chandavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi pāmojjaṃ uppajjati.
By means of zeal, for one who breathes in or breathes out a short in-breath and out-breath, more subtle than before, in the short period, joy (pāmojja) arises.
Do ý muốn, khi vị ấy thở vào và thở ra hơi thở vào và hơi thở ra ngắn vi tế hơn thế trong thời gian ngắn, sự hoan hỷ (pāmojja) phát sinh.
Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ passāsaṃ ittarasaṅkhāte passasati, pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatipi passasatipi.
By means of joy, he breathes in a short in-breath, more subtle than before, in the short period; by means of joy, he breathes out a short out-breath, more subtle than before, in the short period; by means of joy, he both breathes in and breathes out a short in-breath and out-breath, more subtle than before, in the short period.
Do sự hoan hỷ, vị ấy thở vào hơi thở vào ngắn vi tế hơn thế; do sự hoan hỷ, vị ấy thở ra hơi thở ra ngắn vi tế hơn thế; do sự hoan hỷ, vị ấy thở vào và thở ra hơi thở vào và hơi thở ra ngắn vi tế hơn thế.
Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ rassaṃ assāsapassāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatopi passasatopi rassā assāsapassāsā cittaṃ vivattati, upekkhā saṇṭhāti.
By means of joy, for one who breathes in or breathes out a short in-breath and out-breath, more subtle than before, in the short period, the mind turns away from the short in-breaths and out-breaths, and equanimity (upekkhā) becomes established.
Do sự hoan hỷ, khi vị ấy thở vào và thở ra hơi thở vào và hơi thở ra ngắn vi tế hơn thế, tâm chuyển biến khỏi hơi thở vào và hơi thở ra ngắn, sự xả (upekkhā) an trú.
Imehi navahākārehi rassā assāsapassāsā kāyo upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
By these nine modes, the short in-breaths and out-breaths are the body (kāya), mindfulness (sati) is the establishment, and wisdom (ñāṇa) is the contemplation.
Với chín phương cách này, hơi thở vào và hơi thở ra ngắn là thân (kāya), sự an trú là niệm (sati), sự quán sát là tuệ (ñāṇa).
Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
The body is the object of mindfulness (upaṭṭhāna), but not mindfulness (sati); mindfulness is both the object of mindfulness and mindfulness itself.
Thân là đối tượng an trú (upaṭṭhāna), không phải niệm; niệm là cả đối tượng an trú và niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati.
With that mindfulness and that wisdom, he contemplates that body.
Với niệm ấy, với tuệ ấy, vị ấy quán sát thân ấy.
Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: “‘Development of the Satipaṭṭhāna of contemplation of the body in the body’.”
Vì thế được gọi là: “Sự tu tập Tứ niệm xứ quán thân trên thân”.
939
Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati.
How does he contemplate that body as “contemplates”? …pe… Thus he contemplates that body.
Quán sát là làm thế nào vị ấy quán sát thân ấy… (pe) … vị ấy quán sát thân ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
As “development” (bhāvanā), there are four developments…pe… development in the sense of repeated practice.
Tu tập là bốn sự tu tập… (pe) … tu tập theo nghĩa thường xuyên thực hành.
Rassaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti…pe… rassaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
For one who discerns the one-pointedness and non-distraction of mind by means of short in-breaths and out-breaths, feelings arise that are known…pe… discerning the one-pointedness and non-distraction of mind by means of short in-breaths and out-breaths, he harmonizes the faculties…pe… Therefore, it is said: “‘He both calms and penetrates’.”
Khi vị ấy biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo hơi thở vào và hơi thở ra ngắn, các cảm thọ được biết phát sinh… (pe) … khi vị ấy biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo hơi thở vào và hơi thở ra ngắn, vị ấy điều hòa các căn… (pe) … vì thế được gọi là: “Có khả năng và thấu hiểu”.
940
170. Kathaṃ ‘‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati?
170. How does he train: ‘‘I shall breathe in experiencing the whole body’’; he trains: ‘‘I shall breathe out experiencing the whole body’’?
170. Làm thế nào vị ấy học: “Tôi sẽ thở vào, cảm nhận toàn bộ thân”; vị ấy học: “Tôi sẽ thở ra, cảm nhận toàn bộ thân”?
Kāyoti dve kāyā – nāmakāyo ca rūpakāyo ca.
As for ‘‘body’’ (kāya), there are two bodies: the name-body (nāmakāya) and the form-body (rūpakāya).
Thân là hai loại thân: danh thân (nāmakāya) và sắc thân (rūpakāya).
Katamo nāmakāyo?
What is the name-body?
Danh thân là gì?
Vedanā, saññā, cetanā, phasso, manasikāro, nāmañca nāmakāyo ca, ye ca vuccanti cittasaṅkhārā – ayaṃ nāmakāyo.
Feeling, perception, volition, contact, attention, and name itself, and the name-body itself, and what are called mental formations (cittasaṅkhārā)—this is the name-body.
Thọ (vedanā), tưởng (saññā), tư (cetanā), xúc (phasso), tác ý (manasikāro), danh và danh thân, và những gì được gọi là tâm hành (cittasaṅkhāra) – đây là danh thân.
Katamo rūpakāyo?
What is the form-body?
Sắc thân là gì?
Cattāro ca mahābhūtā, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpaṃ, assāso ca passāso ca, nimittañca upanibandhanā, ye ca vuccanti kāyasaṅkhārā – ayaṃ rūpakāyo.
The four great elements, and form derived from the four great elements, and in-breath and out-breath, and the sign and the binding (upanibandhanā), and what are called bodily formations (kāyasaṅkhārā)—this is the form-body.
Bốn đại oai nghi (mahābhūta), sắc y cứ của bốn đại oai nghi, hơi thở vào và hơi thở ra, tướng (nimitta) và sự cột chặt (upanibandhanā), và những gì được gọi là thân hành (kāyasaṅkhāra) – đây là sắc thân.
941
Kathaṃ te kāyā paṭividitā honti?
How are those bodies clearly understood?
Làm thế nào các thân ấy được thấu hiểu?
Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
For one who discerns the one-pointedness and non-distraction of mind by means of a long in-breath, mindfulness is established.
Khi vị ấy biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo hơi thở vào dài, niệm được an trú.
Tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti.
With that mindfulness and that wisdom, those bodies are clearly understood.
Với niệm ấy, với tuệ ấy, các thân ấy được thấu hiểu.
Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
For one who discerns the one-pointedness and non-distraction of mind by means of a long out-breath, mindfulness is established.
Khi vị ấy biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo hơi thở ra dài, niệm được an trú.
Tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti.
With that mindfulness and that wisdom, those bodies are clearly understood.
Với niệm ấy, với tuệ ấy, các thân ấy được thấu hiểu.
Rassaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
For one who discerns the one-pointedness and non-distraction of mind by means of a short in-breath, mindfulness is established.
Khi vị ấy biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo hơi thở vào ngắn, niệm được an trú.
Tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti.
With that mindfulness and that wisdom, those bodies are clearly understood.
Với niệm ấy, với tuệ ấy, các thân ấy được thấu hiểu.
Rassaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
For one who discerns the one-pointedness and non-distraction of mind by means of a short out-breath, mindfulness is established.
Khi vị ấy biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo hơi thở ra ngắn, niệm được an trú.
Tāya satiyā tena ñāṇena te kāyā paṭividitā honti.
With that mindfulness and that wisdom, those bodies are clearly understood.
Với niệm ấy, với tuệ ấy, các thân ấy được thấu hiểu.
942
Āvajjato te kāyā paṭividitā honti, pajānato te kāyā paṭividitā honti, passato te kāyā paṭividitā honti, paccavekkhato te kāyā paṭividitā honti, cittaṃ adhiṭṭhahato te kāyā paṭividitā honti, saddhāya adhimuccato te kāyā paṭividitā honti, vīriyaṃ paggaṇhato te kāyā paṭividitā honti, satiṃ upaṭṭhāpayato te kāyā paṭividitā honti, cittaṃ samādahato te kāyā paṭividitā honti, paññāya pajānato te kāyā paṭividitā honti, abhiññeyyaṃ abhijānato te kāyā paṭividitā honti, pariññeyyaṃ parijānato te kāyā paṭividitā honti, pahātabbaṃ pajahato te kāyā paṭividitā honti, bhāvetabbaṃ bhāvayato te kāyā paṭividitā honti, sacchikātabbaṃ sacchikaroto te kāyā paṭividitā honti.
For the one who attends, these bodies are discerned; for the one who knows, these bodies are discerned; for the one who observes, these bodies are discerned; for the one who reviews, these bodies are discerned; for the one who resolves the mind, these bodies are discerned; for the one who determines with faith, these bodies are discerned; for the one who exerts energy, these bodies are discerned; for the one who establishes mindfulness, these bodies are discerned; for the one who concentrates the mind, these bodies are discerned; for the one who discerns with wisdom, these bodies are discerned; for the one who directly knows what is to be directly known, these bodies are discerned; for the one who fully understands what is to be fully understood, these bodies are discerned; for the one who abandons what is to be abandoned, these bodies are discerned; for the one who develops what is to be developed, these bodies are discerned; for the one who realizes what is to be realized, these bodies are discerned.
Khi tác ý, các thân ấy được thấu hiểu; khi biết, các thân ấy được thấu hiểu; khi thấy, các thân ấy được thấu hiểu; khi quán xét, các thân ấy được thấu hiểu; khi an trú tâm, các thân ấy được thấu hiểu; khi quyết định với tín, các thân ấy được thấu hiểu; khi tinh tấn, các thân ấy được thấu hiểu; khi an trú niệm, các thân ấy được thấu hiểu; khi định tâm, các thân ấy được thấu hiểu; khi biết với tuệ, các thân ấy được thấu hiểu; khi thắng tri điều cần thắng tri, các thân ấy được thấu hiểu; khi liễu tri điều cần liễu tri, các thân ấy được thấu hiểu; khi đoạn trừ điều cần đoạn trừ, các thân ấy được thấu hiểu; khi tu tập điều cần tu tập, các thân ấy được thấu hiểu; khi chứng ngộ điều cần chứng ngộ, các thân ấy được thấu hiểu.
Evaṃ te kāyā paṭividitā honti.
Thus, these bodies are discerned.
Như vậy, các thân ấy được thấu hiểu.
Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsā kāyo upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
The in-breaths and out-breaths, perceiving the whole body, are kāya; the establishment is sati; the contemplation is ñāṇa.
Hơi thở vào và hơi thở ra “cảm nhận toàn bộ thân” là thân, sự an trú là niệm, sự quán sát là tuệ.
Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati.
Kāya is the establishment, but not sati.
Thân là đối tượng an trú, không phải niệm.
Sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Sati is both the establishment and sati.
Niệm là cả đối tượng an trú và niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati.
With that sati, with that ñāṇa, one contemplates that kāya.
Với niệm ấy, với tuệ ấy, vị ấy quán sát thân ấy.
Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: "the development of the mindfulness foundation of contemplating kāya in kāya."
Vì thế được gọi là: “Sự tu tập Tứ niệm xứ quán thân trên thân”.
943
Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati.
How does one contemplate that kāya by "contemplates"? …Thus one contemplates that kāya.
Quán sát là làm thế nào vị ấy quán sát thân ấy… (pe) … vị ấy quán sát thân ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
"Development" refers to the four developments… It is development in the sense of cultivation.
Tu tập là bốn sự tu tập… (pe) … tu tập theo nghĩa thường xuyên thực hành.
944
Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ* saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi.
Through the nature of restraint of the in-breaths and out-breaths perceiving the whole body, there is purification of sīla; through the nature of non-distraction, there is purification of citta; through the nature of seeing, there is purification of view.
Sự thanh tịnh giới (sīlavisuddhi) là do sự chế ngự của hơi thở vào và hơi thở ra “cảm nhận toàn bộ thân”; sự thanh tịnh tâm (cittavisuddhi) là do sự không tán loạn; sự thanh tịnh kiến (diṭṭhivisuddhi) là do sự thấy biết.
Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā.
That which is the nature of restraint there, this is the training in higher sīla.
Cái gì ở đó là sự chế ngự, đó là giới học tối thượng (adhisīlasikkhā).
Yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā.
That which is the nature of non-distraction there, this is the training in higher citta.
Cái gì ở đó là sự không tán loạn, đó là tâm học tối thượng (adhicittasikkhā).
Yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā.
That which is the nature of seeing there, this is the training in higher paññā.
Cái gì ở đó là sự thấy biết, đó là tuệ học tối thượng (adhipaññāsikkhā).
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati, jānanto sikkhati, passanto sikkhati, paccavekkhanto sikkhati, cittaṃ adhiṭṭhahanto sikkhati, saddhāya adhimuccanto sikkhati, vīriyaṃ paggaṇhanto sikkhati, satiṃ upaṭṭhapento sikkhati, cittaṃ samādahanto sikkhati, paññāya pajānanto sikkhati, abhiññeyyaṃ abhijānanto sikkhati, pariññeyyaṃ parijānanto sikkhati, pahātabbaṃ pajahanto sikkhati, bhāvetabbaṃ bhāvento sikkhati, sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
One trains in these three trainings by attending, by knowing, by seeing, by reviewing, by resolving the mind, by determining with faith, by exerting energy, by establishing mindfulness, by concentrating the mind, by discerning with wisdom, by directly knowing what is to be directly known, by fully understanding what is to be fully understood, by abandoning what is to be abandoned, by developing what is to be developed, by realizing what is to be realized.
Khi tác ý, vị ấy học ba học pháp này; khi biết, vị ấy học; khi thấy, vị ấy học; khi quán xét, vị ấy học; khi an trú tâm, vị ấy học; khi quyết định với tín, vị ấy học; khi tinh tấn, vị ấy học; khi an trú niệm, vị ấy học; khi định tâm, vị ấy học; khi biết với tuệ, vị ấy học; khi thắng tri điều cần thắng tri, vị ấy học; khi liễu tri điều cần liễu tri, vị ấy học; khi đoạn trừ điều cần đoạn trừ, vị ấy học; khi tu tập điều cần tu tập, vị ấy học; khi chứng ngộ điều cần chứng ngộ, vị ấy học.
945
Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti…pe… sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
For the one who discerns the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of the in-breaths and out-breaths perceiving the whole body, known feelings arise… One coordinates the faculties, discerning the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of the in-breaths and out-breaths perceiving the whole body… Therefore, it is said: "one penetrates both tranquility and insight."
Khi vị ấy biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo hơi thở vào và hơi thở ra “cảm nhận toàn bộ thân”, các cảm thọ được biết phát sinh… (pe) … khi vị ấy biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo hơi thở vào và hơi thở ra “cảm nhận toàn bộ thân”, vị ấy điều hòa các căn… (pe) … vì thế được gọi là: “Có khả năng và thấu hiểu”.
946
171. Kathaṃ ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’’ti sikkhati?
171. How does one train: "I shall breathe in, tranquilizing the bodily formation," "I shall breathe out, tranquilizing the bodily formation"?
171. Làm thế nào vị ấy học: “Tôi sẽ thở vào, làm lắng dịu thân hành”; vị ấy học: “Tôi sẽ thở ra, làm lắng dịu thân hành”?
Katamo kāyasaṅkhāro?
What is the bodily formation?
Thân hành là gì?
Dīghaṃ assāsā kāyikā.
Long in-breaths are bodily.
Hơi thở vào dài là thuộc về thân.
Ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā.
These phenomena are bound to the body; they are bodily formations.
Các pháp này liên kết với thân là thân hành.
Te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati.
One trains by tranquilizing, ceasing, and calming these bodily formations.
Vị ấy học bằng cách làm lắng dịu, đoạn diệt, làm cho tịnh chỉ các thân hành ấy.
Dīghaṃ passāsā kāyikā.
Long out-breaths are bodily.
Hơi thở ra dài là thuộc về thân.
Ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā.
These phenomena are bound to the body; they are bodily formations.
Những pháp này liên hệ đến thân, là các hành thân (kāyasaṅkhārā).
Te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati.
One trains by tranquilizing, ceasing, and calming these bodily formations.
Vị ấy học cách làm cho các hành thân ấy lắng dịu, chấm dứt, và an tịnh.
Rassaṃ assāsā rassaṃ passāsā.
Short in-breaths, short out-breaths.
Hơi thở vào ngắn, hơi thở ra ngắn.
Sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsā sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsā kāyikā.
In-breaths perceiving the whole body, out-breaths perceiving the whole body, are bodily.
Hơi thở vào cảm nhận toàn thân, hơi thở ra cảm nhận toàn thân là thuộc về thân.
Ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā.
These phenomena are bound to the body; they are bodily formations.
Những pháp này liên hệ đến thân, là các hành thân (kāyasaṅkhārā).
Te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati.
One trains by tranquilizing, ceasing, and calming these bodily formations.
Vị ấy học cách làm cho các hành thân ấy lắng dịu, chấm dứt, và an tịnh.
947
Yathārūpehi kāyasaṅkhārehi yā kāyassa ānamanā vinamanā sannamanā paṇamanā iñjanā phandanā calanā pakampanā – passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati.
With such coarse bodily formations as the bending, turning, inclining, bowing, shaking, trembling, moving, and quivering of the body—one trains: "I shall breathe in, tranquilizing the bodily formation," "I shall breathe out, tranquilizing the bodily formation."
Vị ấy học cách “Tôi sẽ thở vào, làm lắng dịu hành thân” và “Tôi sẽ thở ra, làm lắng dịu hành thân” bằng những hành thân nào khiến thân có sự uốn cong, vặn vẹo, gập lại, cúi xuống, lay động, rung chuyển, chuyển động, chấn động mạnh.
Yathārūpehi kāyasaṅkhārehi yā kāyassa na ānamanā na vinamanā na sannamanā na paṇamanā aniñjanā aphandanā acalanā akampanā santaṃ sukhumaṃ passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati.
He trains thus: "I shall breathe in, calming the bodily formation that is tranquil and subtle, by means of which bodily formations there is no bending, no inclining, no bowing, no stooping, no shaking, no trembling, no quivering, no agitation of the body." He trains thus: "I shall breathe out, calming the bodily formation."
Vị ấy học cách “Tôi sẽ thở vào, làm lắng dịu hành thân an tịnh, vi tế” và “Tôi sẽ thở ra, làm lắng dịu hành thân an tịnh, vi tế” bằng những hành thân nào khiến thân không có sự uốn cong, không vặn vẹo, không gập lại, không cúi xuống, không lay động, không rung chuyển, không chuyển động, không chấn động mạnh.
948
Iti kira ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’’ti sikkhati.
If he trains thus: "I shall breathe in, calming the bodily formation," and "I shall breathe out, calming the bodily formation,"
Do đó, nếu vị ấy học cách “Tôi sẽ thở vào, làm lắng dịu hành thân” và “Tôi sẽ thở ra, làm lắng dịu hành thân” theo cách này.
Evaṃ sante vātūpaladdhiyā ca pabhāvanā na hoti, assāsapassāsānañca pabhāvanā na hoti, ānāpānassatiyā ca pabhāvanā na hoti, ānāpānassatisamādhissa ca pabhāvanā na hoti; na ca naṃ taṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi.
then in this case, there is no development of the perception of breath, no development of in-breaths and out-breaths, no development of mindfulness of breathing, and no development of concentration through mindfulness of breathing; nor do the wise enter into or emerge from that attainment.
Thì khi đó, sự phát triển nhận biết hơi thở không có, sự phát triển hơi thở vào và hơi thở ra không có, sự phát triển niệm hơi thở vào và hơi thở ra (ānāpānassati) không có, sự phát triển định niệm hơi thở vào và hơi thở ra (ānāpānassatisamādhi) cũng không có; và những người trí cũng không nhập hoặc xuất khỏi thiền định ấy.
949
Iti kira ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’’ti sikkhati.
It is said that he trains thus: "I shall breathe in, calming the bodily formation," and "I shall breathe out, calming the bodily formation."
Do đó, nếu vị ấy học cách “Tôi sẽ thở vào, làm lắng dịu hành thân” và “Tôi sẽ thở ra, làm lắng dịu hành thân” theo cách này.
Evaṃ sante vātūpaladdhiyā ca pabhāvanā hoti, assāsapassāsānañca pabhāvanā hoti, ānāpānassatiyā ca pabhāvanā hoti.
In this case, there is development of the perception of breath, development of in-breaths and out-breaths, and development of mindfulness of breathing.
Thì khi đó, sự phát triển nhận biết hơi thở có, sự phát triển hơi thở vào và hơi thở ra có, sự phát triển niệm hơi thở vào và hơi thở ra (ānāpānassati) có.
Ānāpānassatisamādhissa ca pabhāvanā hoti; tañca naṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi.
There is also development of concentration through mindfulness of breathing; and the wise enter into and emerge from that attainment.
Sự phát triển định niệm hơi thở vào và hơi thở ra (ānāpānassatisamādhi) cũng có; và những người trí cũng nhập và xuất khỏi thiền định ấy.
Yathā kathaṃ viya?
How is this so?
Giống như thế nào?
Seyyathāpi kaṃse ākoṭite paṭhamaṃ oḷārikā saddā pavattanti.
Just as when a bronze bell is struck, at first coarse sounds arise.
Ví như khi một cái chiêng được đánh, ban đầu những âm thanh thô kịch xuất hiện.
Oḷārikānaṃ saddānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi oḷārike sadde, atha pacchā sukhumakā saddā pavattanti.
Because the sign of the coarse sounds has been well-grasped, well-attended to, and well-reflected upon, even when the coarse sounds have ceased, subtle sounds subsequently arise.
Nhờ nắm giữ tốt, tác ý tốt, và ghi nhận tốt tướng của những âm thanh thô kịch, khi những âm thanh thô kịch ấy đã chấm dứt, thì sau đó những âm thanh vi tế xuất hiện.
Sukhumakānaṃ saddānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi sukhumake sadde, atha pacchā sukhumasaddanimittārammaṇatāpi cittaṃ pavattati.
Because the sign of the subtle sounds has been well-grasped, well-attended to, and well-reflected upon, even when the subtle sounds have ceased, the mind still continues with the subtle sound sign as its object.
Nhờ nắm giữ tốt, tác ý tốt, và ghi nhận tốt tướng của những âm thanh vi tế, khi những âm thanh vi tế ấy đã chấm dứt, thì sau đó tâm cũng hướng đến đối tượng là tướng của âm thanh vi tế.
Evamevaṃ paṭhamaṃ oḷārikā assāsapassāsā pavattanti; oḷārikānaṃ assāsapassāsānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi oḷārike assāsapassāse, atha pacchā sukhumakā assāsapassāsā pavattanti.
In the same way, at first coarse in-breaths and out-breaths arise; because the sign of the coarse in-breaths and out-breaths has been well-grasped, well-attended to, and well-reflected upon, even when the coarse in-breaths and out-breaths have ceased, subtle in-breaths and out-breaths subsequently arise.
Cũng vậy, ban đầu những hơi thở vào và hơi thở ra thô kịch xuất hiện; nhờ nắm giữ tốt, tác ý tốt, và ghi nhận tốt tướng của những hơi thở vào và hơi thở ra thô kịch, khi những hơi thở vào và hơi thở ra thô kịch ấy đã chấm dứt, thì sau đó những hơi thở vào và hơi thở ra vi tế xuất hiện.
Sukhumakānaṃ assāsapassāsānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi sukhumake assāsapassāse, atha pacchā sukhumakaassāsapassāsānaṃ nimittārammaṇatāpi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati.
Because the sign of the subtle in-breaths and out-breaths has been well-grasped, well-attended to, and well-reflected upon, even when the subtle in-breaths and out-breaths have ceased, the mind does not become distracted from the object of the subtle in-breaths and out-breaths as its sign.
Nhờ nắm giữ tốt, tác ý tốt, và ghi nhận tốt tướng của những hơi thở vào và hơi thở ra vi tế, khi những hơi thở vào và hơi thở ra vi tế ấy đã chấm dứt, thì sau đó tâm cũng không bị xao lãng khỏi đối tượng là tướng của những hơi thở vào và hơi thở ra vi tế.
950
Evaṃ sante vātūpaladdhiyā ca pabhāvanā hoti, assāsapassāsānañca pabhāvanā hoti, ānāpānassatiyā ca pabhāvanā hoti, ānāpānassatisamādhissa ca pabhāvanā hoti; tañca naṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi.
In this case, there is development of the perception of breath, development of in-breaths and out-breaths, development of mindfulness of breathing, and development of concentration through mindfulness of breathing; and the wise enter into and emerge from that attainment.
Khi ấy, sự phát triển nhận biết hơi thở có, sự phát triển hơi thở vào và hơi thở ra có, sự phát triển niệm hơi thở vào và hơi thở ra (ānāpānassati) có, sự phát triển định niệm hơi thở vào và hơi thở ra (ānāpānassatisamādhi) cũng có; và những người trí cũng nhập và xuất khỏi thiền định ấy.
Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsā kāyo upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
The in-breaths and out-breaths, calming the bodily formation, are the body, the establishment, mindfulness, and knowledge.
Làm lắng dịu hành thân: hơi thở vào và hơi thở ra là thân, sự thiết lập là niệm, sự quán sát là tuệ.
Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
The body is the establishment, but not mindfulness; mindfulness is both establishment and mindfulness.
Thân là sự thiết lập, nhưng không phải là niệm; niệm là cả sự thiết lập và niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati.
With that mindfulness and that knowledge, one contemplates that body.
Với niệm ấy, với tuệ ấy, vị ấy quán sát thân ấy.
Tena vuccati – ‘‘kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: "Development of mindfulness of the body as body."
Vì thế, điều này được gọi là “sự phát triển niệm xứ quán thân trên thân (kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā)”.
951
Anupassatīti kathaṃ taṃ kāyaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ kāyaṃ anupassati.
Contemplates—how does one contemplate that body?…pe… in this way one contemplates that body.
Quán sát (Anupassatīti) là quán sát thân ấy như thế nào…pe… quán sát thân ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development—there are four developments…pe… development in the sense of repeated practice.
Phát triển (Bhāvanāti) là bốn sự phát triển…pe… sự phát triển theo nghĩa thực hành lặp đi lặp lại.
Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ, assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi.
Calming the bodily formation: purity of conduct in the sense of restraint of in-breaths and out-breaths, purity of mind in the sense of non-distraction, purity of view in the sense of insight.
Làm lắng dịu hành thân: sự thanh tịnh về giới (sīlavisuddhi) theo nghĩa phòng hộ hơi thở vào và hơi thở ra; sự thanh tịnh về tâm (cittavisuddhi) theo nghĩa không xao lãng; sự thanh tịnh về quan kiến (diṭṭhivisuddhi) theo nghĩa thấy biết.
Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā; yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā; yo tattha dassanaṭṭho ayaṃ adhipaññāsikkhā.
That which is restraint is the training in higher virtue; that which is non-distraction is the training in higher mind; that which is insight is the training in higher wisdom.
Điều gì ở đó là nghĩa phòng hộ, đây là giới học (adhisīlasikkhā); điều gì ở đó là nghĩa không xao lãng, đây là định học (adhicittasikkhā); điều gì ở đó là nghĩa thấy biết, đây là tuệ học (adhipaññāsikkhā).
Imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti…pe… passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Contemplating these three trainings, one trains…pe… realizing what is to be realized, one trains. For one who understands the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of calming the bodily formation (in-breaths and out-breaths), feelings arise that are known…pe… understanding the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of calming the bodily formation (in-breaths and out-breaths), one harmonizes the faculties…pe… therefore, it is said: "He both calms and penetrates."
Vị ấy học cách quán xét ba học pháp này…pe… vị ấy học cách thực chứng điều cần thực chứng, vị ấy biết các cảm thọ xuất hiện khi nhận biết sự nhất tâm và không xao lãng của tâm thông qua hơi thở vào và hơi thở ra, làm lắng dịu hành thân…pe… vị ấy điều hòa các căn khi nhận biết sự nhất tâm và không xao lãng của tâm thông qua hơi thở vào và hơi thở ra, làm lắng dịu hành thân…pe… vì thế, điều này được gọi là “vị ấy vừa có năng lực vừa thâm nhập”.
952
Aṭṭha anupassanāñāṇāni, aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo, cattāri suttantikavatthūni kāye kāyānupassanāya.
Eight knowledges of contemplation, eight kinds of mindfulness of establishment, and four matters taught in the Suttas are in the contemplation of the body.
Tám tuệ quán sát, tám niệm tùy niệm, bốn sự kiện trong kinh văn về quán thân trên thân.
953
Bhāṇavāro.
Recitation Section.
Phẩm tụng.
954
Dutiyacatukkaniddeso
Explanation of the Second Tetrad
Giải thích Tứ Thiền thứ hai
955
172. Kathaṃ ‘‘pītipaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati ‘‘pītipaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati?
172. How does one train, "I will breathe in perceiving rapture," and how does one train, "I will breathe out perceiving rapture"?
Làm thế nào vị ấy học cách “Tôi sẽ thở vào, cảm nhận hỷ lạc” và “Tôi sẽ thở ra, cảm nhận hỷ lạc”?
Katamā pīti?
What is rapture (pīti)?
Hỷ (pīti) là gì?
Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ.
For one who discerns the unification and undistractedness of the mind by means of long in-breathing, rapture and joy arise.
Khi vị ấy nhận biết sự nhất tâm và không xao lãng của tâm thông qua hơi thở vào dài, thì hỷ lạc (pīti pāmojjaṃ) xuất hiện.
Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā.
That rapture and joy, delight, exhilaration, mirth, extreme mirth, gratification, elation, gladness of mind—
Hỷ lạc nào là sự vui thích, sự hoan hỷ, sự tươi cười, sự vui vẻ, sự thích thú, sự phấn khởi, sự mãn nguyện của tâm – đó là hỷ (pīti).
Cittassa dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ…pe… rassaṃ assāsavasena, rassaṃ passāsavasena, sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena, sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ.
For one who discerns the unification and undistractedness of the mind by means of long out-breathing, rapture and joy arise… (Similarly for) short in-breathing, short out-breathing, perceiving the whole body while breathing in, perceiving the whole body while breathing out, tranquilizing the bodily formation while breathing in, tranquilizing the bodily formation while breathing out, rapture and joy arise for one who discerns the unification and undistractedness of the mind.
Khi vị ấy nhận biết sự nhất tâm và không xao lãng của tâm thông qua hơi thở ra dài…pe… thông qua hơi thở vào ngắn, thông qua hơi thở ra ngắn, thông qua hơi thở vào cảm nhận toàn thân, thông qua hơi thở ra cảm nhận toàn thân, thông qua hơi thở vào làm lắng dịu hành thân, thông qua hơi thở ra làm lắng dịu hành thân, thì hỷ lạc (pīti pāmojjaṃ) xuất hiện.
Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa – ayaṃ pīti.
That rapture and joy, delight, exhilaration, mirth, extreme mirth, gratification, elation, gladness of mind—this is rapture.
Hỷ lạc nào là sự vui thích, sự hoan hỷ, sự tươi cười, sự vui vẻ, sự thích thú, sự phấn khởi, sự mãn nguyện của tâm – đó là hỷ (pīti).
956
Kathaṃ sā pīti paṭividitā hoti?
How is that rapture fully understood?
Hỷ lạc ấy được nhận biết như thế nào?
Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
For one who discerns the unification and undistractedness of the mind by means of long in-breathing and out-breathing, mindfulness is established.
Khi vị ấy nhận biết sự nhất tâm và không xao lãng của tâm thông qua hơi thở vào và hơi thở ra dài, thì niệm được thiết lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti.
By that mindfulness, by that knowledge, that rapture is fully understood.
Với niệm ấy, với tuệ ấy, hỷ lạc ấy được nhận biết.
Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
For one who discerns the unification and undistractedness of the mind by means of long out-breathing, mindfulness is established.
Khi vị ấy nhận biết sự nhất tâm và không xao lãng của tâm thông qua hơi thở ra dài, thì niệm được thiết lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti.
By that mindfulness, by that knowledge, that rapture is fully understood.
Với niệm ấy, với tuệ ấy, hỷ lạc ấy được nhận biết.
Rassaṃ assāsavasena…pe… rassaṃ passāsavasena… sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena… sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena… passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena… passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
By means of short in-breathing…pe… by means of short out-breathing… perceiving the whole body while breathing in… perceiving the whole body while breathing out… tranquilizing the bodily formation while breathing in… tranquilizing the bodily formation while breathing out, for one who discerns the unification and undistractedness of the mind, mindfulness is established.
Khi vị ấy nhận biết sự nhất tâm và không xao lãng của tâm thông qua hơi thở vào ngắn…pe… hơi thở ra ngắn… hơi thở vào cảm nhận toàn thân… hơi thở ra cảm nhận toàn thân… hơi thở vào làm lắng dịu hành thân… hơi thở ra làm lắng dịu hành thân, thì niệm được thiết lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti.
By that mindfulness, by that knowledge, that rapture is fully understood.
Với niệm ấy, với tuệ ấy, hỷ lạc ấy được nhận biết.
Āvajjato sā pīti paṭividitā hoti, jānato…pe… passato… paccavekkhato… cittaṃ adhiṭṭhahato… saddhāya adhimuccato… vīriyaṃ paggaṇhato… satiṃ upaṭṭhāpayato… cittaṃ samādahato… paññāya pajānato… abhiññeyyaṃ abhijānato… pariññeyyaṃ parijānato… pahātabbaṃ pajahato… bhāvetabbaṃ bhāvayato… sacchikātabbaṃ sacchikaroto sā pīti paṭividitā hoti.
That rapture is fully understood by attending, by knowing…pe… by seeing… by reviewing… by resolving the mind… by deciding with faith… by exerting effort… by establishing mindfulness… by concentrating the mind… by discerning with wisdom… by directly knowing what is to be directly known… by fully understanding what is to be fully understood… by abandoning what is to be abandoned… by developing what is to be developed… by realizing what is to be realized.
Khi quán sát, hỷ đó được nhận biết; khi hiểu biết…pe… khi thấy… khi quán xét… khi quyết định tâm… khi tin tưởng… khi tinh tấn… khi an trú chánh niệm… khi định tâm… khi biết bằng tuệ… khi thắng tri điều cần thắng tri… khi liễu tri điều cần liễu tri… khi đoạn trừ điều cần đoạn trừ… khi tu tập điều cần tu tập… khi chứng ngộ điều cần chứng ngộ, hỷ đó được nhận biết.
Evaṃ sā pīti paṭividitā hoti.
Thus is that rapture fully understood.
Như vậy, hỷ đó được nhận biết.
957
Pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
Perceiving rapture by means of in-breathing and out-breathing is feeling (vedanā), establishment (upaṭṭhāna), mindfulness (sati), knowledge (ñāṇa).
Đối với người cảm nhận hỷ, hơi thở vào và hơi thở ra là sự an trú của thọ (vedanā upaṭṭhānaṃ), chánh niệm (sati), quán sát (anupassanā), trí tuệ (ñāṇaṃ).
Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Feeling is establishment, but not mindfulness; mindfulness is both establishment and mindfulness.
Thọ là sự an trú, không phải chánh niệm; chánh niệm vừa là sự an trú vừa là chánh niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati.
By that mindfulness, by that knowledge, one contemplates that feeling.
Với chánh niệm đó, với trí tuệ đó, vị ấy quán sát thọ đó.
Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore it is said: "The development of mindfulness establishing contemplation of feelings in feelings."
Vì vậy, được gọi là: “sự tu tập Tứ Niệm Xứ quán sát thọ trên các thọ (vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā)”.
958
Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati?
Contemplates (anupassati): How does one contemplate that feeling?
Quán sát (Anupassatī) nghĩa là vị ấy quán sát thọ đó như thế nào?
Aniccato anupassati…pe… evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati.
One contemplates it as impermanent (anicca)…pe… Thus one contemplates that feeling.
Vị ấy quán sát như vô thường…pe… như vậy, vị ấy quán sát thọ đó.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development (bhāvanā): There are four developments…pe… development in the sense of repeated practice.
Tu tập (Bhāvanā) nghĩa là bốn sự tu tập…pe… tu tập theo nghĩa hành trì.
Pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
The purity of conduct (sīlavisuddhi) by means of restraining in-breathing and out-breathing while perceiving rapture…pe… for one who discerns the unification and undistractedness of the mind by means of in-breathing and out-breathing while perceiving rapture…pe… discerning, one harmonizes the faculties.
Đối với người cảm nhận hỷ, sự phòng hộ hơi thở vào và hơi thở ra là sự thanh tịnh giới (sīlavisuddhi)…pe… đối với người cảm nhận hỷ, khi hiểu biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm nhờ hơi thở vào và hơi thở ra…pe… khi hiểu biết, vị ấy điều hòa các căn.
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore it is said: "One penetrates both tranquility and insight."
Vì vậy, được gọi là: “vị ấy thành tựu cả sự an chỉ và sự tuệ quán”.
959
173. Kathaṃ ‘‘sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati?
173. How does one train, "I will breathe in perceiving bliss," and how does one train, "I will breathe out perceiving bliss"?
173. Như thế nào là “ta sẽ thở vào, cảm nhận lạc thọ (sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī)” và “ta sẽ thở ra, cảm nhận lạc thọ (sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī)”?
Sukhanti dve sukhāni – kāyikañca sukhaṃ, cetasikañca sukhaṃ.
Bliss (sukha): There are two kinds of bliss—physical bliss and mental bliss.
Lạc (Sukhaṃ) có hai loại lạc: lạc thân (kāyikaṃ sukhaṃ) và lạc tâm (cetasikaṃ sukhaṃ).
Katamaṃ kāyikaṃ sukhaṃ?
What is physical bliss?
Thế nào là lạc thân?
Yaṃ kāyikaṃ sātaṃ kāyikaṃ sukhaṃ, kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ, kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ kāyikaṃ sukhaṃ.
Whatever is physically pleasant, physically blissful, a pleasant and blissful feeling born of bodily contact, a pleasant and blissful feeling born of bodily contact—this is physical bliss.
Sự dễ chịu thuộc thân, lạc thuộc thân, sự cảm nhận dễ chịu do xúc chạm thân, thọ dễ chịu và lạc do xúc chạm thân – đây là lạc thân.
Katamaṃ cetasikaṃ sukhaṃ?
What is mental bliss?
Thế nào là lạc tâm?
Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ, cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā sātā sukhā vedanā – idaṃ cetasikaṃ sukhaṃ.
Whatever is mentally pleasant, mentally blissful, a pleasant and blissful feeling born of mental contact, a pleasant and blissful feeling born of mental contact—this is mental bliss.
Sự dễ chịu thuộc tâm, lạc thuộc tâm, sự cảm nhận dễ chịu do xúc chạm tâm, thọ dễ chịu và lạc do xúc chạm tâm – đây là lạc tâm.
960
Kathaṃ te sukhā paṭividitā honti?
How are those kinds of bliss fully understood?
Những lạc đó được nhận biết như thế nào?
Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
Mindfulness is established for one who discerns the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of a long in-breath.
Đối với người hiểu biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm nhờ hơi thở vào dài, chánh niệm được an trú.
Tāya satiyā tena ñāṇena te sukhā paṭividitā honti.
By that mindfulness, by that knowledge, those pleasant feelings are discerned.
Với chánh niệm đó, với trí tuệ đó, những lạc đó được nhận biết.
Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
Mindfulness is established for one who discerns the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of a long out-breath.
Đối với người hiểu biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm nhờ hơi thở ra dài, chánh niệm được an trú.
Tāya satiyā tena ñāṇena te sukhā paṭividitā honti…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaroto te sukhā paṭividitā honti.
By that mindfulness, by that knowledge, those pleasant feelings are discerned… (and so on) …those pleasant feelings are discerned for one who realizes what is to be realized.
Với chánh niệm đó, với trí tuệ đó, những lạc đó được nhận biết…pe… khi chứng ngộ điều cần chứng ngộ, những lạc đó được nhận biết.
Evaṃ te sukhā paṭividitā honti.
Thus, those pleasant feelings are discerned.
Như vậy, những lạc đó được nhận biết.
Sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
Discerning pleasant feelings by means of in-breaths and out-breaths is the establishment of feeling, mindfulness, contemplation, and knowledge.
Đối với người cảm nhận lạc, hơi thở vào và hơi thở ra là sự an trú của thọ, chánh niệm, quán sát, trí tuệ.
Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Feeling is the establishment, but not mindfulness; mindfulness is both the establishment and mindfulness.
Thọ là sự an trú, không phải chánh niệm; chánh niệm vừa là sự an trú vừa là chánh niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati.
By that mindfulness, by that knowledge, one contemplates that feeling.
Với chánh niệm đó, với trí tuệ đó, vị ấy quán sát thọ đó.
Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: "The development of the Satipaṭṭhāna of contemplation of feelings in feelings."
Vì vậy, được gọi là: “sự tu tập Tứ Niệm Xứ quán sát thọ trên các thọ”.
961
Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati.
How does one contemplate that feeling?
Quán sát (Anupassatī) nghĩa là vị ấy quán sát thọ đó như thế nào?
Aniccato anupassati…pe… evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati.
One contemplates it as impermanent… (and so on) …thus one contemplates that feeling.
Vị ấy quán sát như vô thường…pe… như vậy, vị ấy quán sát thọ đó.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development means the four developments… (and so on) …development in the sense of repeated practice.
Tu tập (Bhāvanā) nghĩa là bốn sự tu tập…pe… tu tập theo nghĩa hành trì.
Sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
Discerning pleasant feelings by means of in-breaths and out-breaths is purification of morality in the sense of restraint… (and so on) …for one who discerns the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of discerning pleasant feelings by in-breaths and out-breaths… (and so on) …discerning, one harmonizes the faculties.
Đối với người cảm nhận lạc, sự phòng hộ hơi thở vào và hơi thở ra là sự thanh tịnh giới…pe… đối với người cảm nhận lạc, khi hiểu biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm nhờ hơi thở vào và hơi thở ra…pe… khi hiểu biết, vị ấy điều hòa các căn.
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore, it is said: "One both calms and penetrates."
Vì vậy, được gọi là: “vị ấy thành tựu cả sự an chỉ và sự tuệ quán”.
962
174. Kathaṃ ‘‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati?
174. How does one train: "I shall breathe in, experiencing the mental formations (cittasaṅkhāra)"? How does one train: "I shall breathe out, experiencing the mental formations (cittasaṅkhāra)"?
174. Như thế nào là “ta sẽ thở vào, cảm nhận tâm hành (cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī)” và “ta sẽ thở ra, cảm nhận tâm hành (cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī)”?
Katamo cittasaṅkhāro?
What is a mental formation (cittasaṅkhāra)?
Tâm hành (cittasaṅkhāro) là gì?
Dīghaṃ assāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā.
Perception (saññā) and feeling (vedanā) are mental concomitants (cetasikā) by means of a long in-breath—these phenomena are connected with the mind, they are mental formations (cittasaṅkhāra).
Nhờ hơi thở vào dài, tưởng (saññā) và thọ (vedanā) thuộc tâm – những pháp này liên hệ đến tâm, là tâm hành.
Dīghaṃ passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā…pe… sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena… sukhapaṭisaṃvedī passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā – ayaṃ cittasaṅkhāro.
Perception (saññā) and feeling (vedanā) are mental concomitants (cetasikā) by means of a long out-breath—these phenomena are connected with the mind, they are mental formations (cittasaṅkhāra)… (and so on) …perception (saññā) and feeling (vedanā) are mental concomitants (cetasikā) by means of discerning pleasant feelings by in-breaths and out-breaths—these phenomena are connected with the mind, they are mental formations (cittasaṅkhāra)—this is a mental formation (cittasaṅkhāra).
Nhờ hơi thở ra dài, tưởng và thọ thuộc tâm – những pháp này liên hệ đến tâm, là tâm hành…pe… nhờ hơi thở vào cảm nhận lạc… nhờ hơi thở ra cảm nhận lạc, tưởng và thọ thuộc tâm – những pháp này liên hệ đến tâm, là tâm hành – đây là tâm hành.
963
Kathaṃ te cittasaṅkhārā paṭividitā honti?
How are those mental formations (cittasaṅkhāra) discerned?
Những tâm hành đó được nhận biết như thế nào?
Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
Mindfulness is established for one who discerns the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of a long in-breath.
Đối với người hiểu biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm nhờ hơi thở vào dài, chánh niệm được an trú.
Tāya satiyā tena ñāṇena te cittasaṅkhārā paṭividitā honti.
By that mindfulness, by that knowledge, those mental formations (cittasaṅkhāra) are discerned.
Với chánh niệm đó, với trí tuệ đó, những tâm hành đó được nhận biết.
Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
Mindfulness is established for one who discerns the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of a long out-breath.
Đối với người hiểu biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm nhờ hơi thở ra dài, chánh niệm được an trú.
Tāya satiyā tena ñāṇena te cittasaṅkhārā paṭividitā honti…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaroto te cittasaṅkhārā paṭividitā honti.
By that mindfulness, by that knowledge, those mental formations (cittasaṅkhāra) are discerned… (and so on) …those mental formations (cittasaṅkhāra) are discerned for one who realizes what is to be realized.
Với chánh niệm đó, với trí tuệ đó, những tâm hành đó được nhận biết…pe… khi chứng ngộ điều cần chứng ngộ, những tâm hành đó được nhận biết.
Evaṃ te cittasaṅkhārā paṭividitā honti.
Thus, those mental formations (cittasaṅkhāra) are discerned.
Như vậy, những tâm hành đó được nhận biết.
Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Experiencing mental formations by means of in-breaths and out-breaths is the establishment of feeling, mindfulness, contemplation, and knowledge. Feeling is the establishment, but not mindfulness; mindfulness is both the establishment and mindfulness.
Đối với người cảm nhận tâm hành, hơi thở vào và hơi thở ra là sự an trú của thọ, chánh niệm, quán sát, trí tuệ. Thọ là sự an trú, không phải chánh niệm; chánh niệm vừa là sự an trú vừa là chánh niệm.
Tāya satiyā te ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati.
By that mindfulness, by that knowledge, one contemplates that feeling.
Với chánh niệm đó, với trí tuệ đó, vị ấy quán sát thọ đó.
Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: "The development of the Satipaṭṭhāna of contemplation of feelings in feelings."
Vì vậy, được gọi là: “sự tu tập Tứ Niệm Xứ quán sát thọ trên các thọ”.
964
Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati?
How does one contemplate that feeling?
Quán sát (Anupassatī) nghĩa là vị ấy quán sát thọ đó như thế nào?
Aniccato anupassati…pe… evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati.
One contemplates it as impermanent… (and so on) …thus one contemplates that feeling.
Vị ấy quán sát như vô thường…pe… như vậy, vị ấy quán sát thọ đó.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development means the four developments… (and so on) …development in the sense of repeated practice.
Tu tập (Bhāvanā) nghĩa là bốn sự tu tập…pe… tu tập theo nghĩa hành trì.
Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
Experiencing mental formations by means of in-breaths and out-breaths is purification of morality in the sense of restraint… (and so on) …for one who discerns the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of experiencing mental formations by in-breaths and out-breaths… (and so on) …discerning, one harmonizes the faculties.
Đối với người cảm nhận tâm hành, sự phòng hộ hơi thở vào và hơi thở ra là sự thanh tịnh giới…pe… đối với người cảm nhận tâm hành, khi hiểu biết sự nhất tâm và không tán loạn của tâm nhờ hơi thở vào và hơi thở ra…pe… khi hiểu biết, vị ấy điều hòa các căn.
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore, it is said: "One both calms and penetrates."
Vì vậy, được gọi là: “vị ấy thành tựu cả sự an chỉ và sự tuệ quán”.
965
175. Kathaṃ ‘‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī’’ti sikkhati?
175. How does one train: "I shall breathe in, tranquilizing the mental formations (cittasaṅkhāra)"? How does one train: "I shall breathe out, tranquilizing the mental formations (cittasaṅkhāra)"?
175. Như thế nào là “ta sẽ thở vào, làm an tịnh tâm hành (passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī)” và “ta sẽ thở ra, làm an tịnh tâm hành (passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī)”?
Katamo cittasaṅkhāro?
What is a mental formation (cittasaṅkhāra)?
Tâm hành (cittasaṅkhāro) là gì?
Dīghaṃ assāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā.
Perception (saññā) and feeling (vedanā) are mental concomitants (cetasikā) by means of a long in-breath—these phenomena are connected with the mind, they are mental formations (cittasaṅkhāra).
Nhờ hơi thở vào dài, tưởng và thọ thuộc tâm – những pháp này liên hệ đến tâm, là tâm hành.
Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati.
One trains, tranquilizing, ceasing, and calming those mental formations (cittasaṅkhāra).
Vị ấy học cách làm an tịnh, đoạn diệt, và làm lắng dịu những tâm hành đó.
Dīghaṃ passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā.
Perception (saññā) and feeling (vedanā) are mental concomitants (cetasikā) by means of a long out-breath—these phenomena are connected with the mind, they are mental formations (cittasaṅkhāra).
Nhờ hơi thở ra dài, tưởng và thọ thuộc tâm – những pháp này liên hệ đến tâm, là tâm hành.
Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati.
One trains, tranquilizing, ceasing, and calming those mental formations (cittasaṅkhāra).
Vị ấy học cách làm an tịnh, đoạn diệt, và làm lắng dịu những tâm hành đó.
Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsavasena… cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā – ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā.
Experiencing the mental formations, I breathe in... experiencing the mental formations, I breathe out. Perception, feeling, and mental concomitants – these phenomena, bound to the mind, are mental formations.
Đối với người cảm nhận tâm hành, nhờ hơi thở vào… đối với người cảm nhận tâm hành, nhờ hơi thở ra, tưởng và thọ thuộc tâm – những pháp này liên hệ đến tâm, là tâm hành.
Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati.
He trains himself, calming, ceasing, and tranquillizing these mental formations.
Vị ấy học cách làm an tịnh, đoạn diệt, và làm lắng dịu những tâm hành đó.
Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
Calming the mental formations by means of in-breathing and out-breathing, feeling is the foundation, mindfulness is the observation, wisdom is the knowledge.
Đối với người làm an tịnh tâm hành, hơi thở vào và hơi thở ra là sự an trú của thọ, chánh niệm, quán sát, trí tuệ.
Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Feeling is the foundation, but not mindfulness; mindfulness is both the foundation and mindfulness.
Thọ là sự an trú, không phải chánh niệm; chánh niệm vừa là sự an trú vừa là chánh niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati.
With that mindfulness and that wisdom, one observes that feeling.
Với chánh niệm đó, với trí tuệ đó, vị ấy quán sát thọ đó.
Tena vuccati – ‘‘vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: “The development of the establishment of mindfulness by observing feelings in feelings.”
Vì vậy, được gọi là: “sự tu tập Tứ Niệm Xứ quán sát thọ trên các thọ”.
966
Anupassatīti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati.
Observes – how does one observe that feeling? …(etc.)… Thus one observes that feeling.
Anupassatī (quán sát) là: Làm thế nào để quán sát cảm thọ ấy… (lặp lại)… Quán sát cảm thọ ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development – there are four developments…(etc.)… development in the sense of repeated practice.
Bhāvanā (sự tu tập) là: Có bốn sự tu tập… (lặp lại)… sự tu tập theo nghĩa làm cho quen thuộc.
Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
Calming the mental formations by means of in-breathing and out-breathing, purity of sīla through restraint…(etc.)… calming the mental formations by means of in-breathing and out-breathing, one understands the one-pointedness and undistractedness of the mind…(etc.)… understanding, one harmonizes the faculties.
Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ (an tịnh hành tâm) là sự thanh tịnh giới hạnh theo nghĩa chế ngự hơi thở vào ra… (lặp lại)… khi người biết rõ sự nhất tâm, không tán loạn của tâm do hơi thở vào ra, an tịnh hành tâm… (lặp lại)… người ấy điều hòa các căn.
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore, it is said: “He both calms and penetrates.”
Do đó được gọi là – “vừa có khả năng vừa thấu hiểu”.
967
Aṭṭha anupassanāñāṇāni aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo cattāri suttantikavatthūni vedanāsu vedanānupassanāya.
Eight knowledges of observation, eight recollections of the foundation, and four Suttanta topics regarding the observation of feelings in feelings.
Tám tuệ quán sát, tám niệm tùy quán và bốn sự việc từ kinh điển về quán sát cảm thọ trong các cảm thọ.
968
Tatiyacatukkaniddeso
Third Tetrad Exposition
Phần Giải Thích Nhóm Ba Thứ
969
176. Kathaṃ ‘‘cittapaṭisaṃvedī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘cittapaṭisaṃvedī passasissāmī’’ti sikkhati?
How does one train, thinking: “Experiencing the mind, I will breathe in,” “Experiencing the mind, I will breathe out”?
176. Làm thế nào để học “Ta sẽ thở vào với sự cảm nhận về tâm”, “Ta sẽ thở ra với sự cảm nhận về tâm”?
Katamaṃ taṃ cittaṃ?
What is that mind?
Tâm ấy là gì?
Dīghaṃ assāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ.
Consciousness is mind by means of a long in-breath.
Tâm là viññāṇa (thức) theo hơi thở vào dài.
Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano manāyatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu.
That which is mind, thought, mentality, heart, the pure, mind, mind-base, mind-faculty, consciousness, the aggregate of consciousness, the corresponding mind-consciousness element.
Tâm ấy là citta (tâm), mano (ý), mānasa (ý chí), hadaya (tâm yếu), paṇḍara (trong sáng), mano (ý), manāyatana (ý xứ), manindriya (ý căn), viññāṇa (thức), viññāṇakkhandha (thức uẩn), manoviññāṇadhātu (ý thức giới) tương ứng.
Dīghaṃ passāsavasena …pe… passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsavasena… passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ.
By means of a long out-breath…(etc.)… calming the mental formations by means of in-breathing… calming the mental formations by means of out-breathing, consciousness is mind.
Theo hơi thở ra dài… (lặp lại)… an tịnh hành tâm theo hơi thở vào… an tịnh hành tâm theo hơi thở ra là viññāṇa (thức), là citta (tâm).
Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ hadayaṃ paṇḍaraṃ mano mānayatanaṃ manindriyaṃ viññāṇaṃ viññāṇakkhandho tajjā manoviññāṇadhātu – idaṃ cittaṃ.
That which is mind, thought, mentality, heart, the pure, mind, mind-base, mind-faculty, consciousness, the aggregate of consciousness, the corresponding mind-consciousness element – this is the mind.
Tâm ấy là citta (tâm), mano (ý), mānasa (ý chí), hadaya (tâm yếu), paṇḍara (trong sáng), mano (ý), manāyatana (ý xứ), manindriya (ý căn), viññāṇa (thức), viññāṇakkhandha (thức uẩn), manoviññāṇadhātu (ý thức giới) tương ứng – đây là tâm.
970
Kathaṃ taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti?
How is that mind understood?
Tâm ấy được nhận biết như thế nào?
Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
When one understands the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of a long in-breath, mindfulness is established.
Khi người biết rõ sự nhất tâm, không tán loạn của tâm theo hơi thở vào dài, niệm được thiết lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti.
With that mindfulness and that wisdom, that mind is understood.
Nhờ niệm ấy, nhờ tuệ ấy, tâm ấy được nhận biết.
Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
When one understands the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of a long out-breath, mindfulness is established.
Khi người biết rõ sự nhất tâm, không tán loạn của tâm theo hơi thở ra dài, niệm được thiết lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaroto taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti.
With that mindfulness and that wisdom, that mind is understood…(etc.)… when one realizes what is to be realized, that mind is understood.
Nhờ niệm ấy, nhờ tuệ ấy, tâm ấy được nhận biết… (lặp lại)… khi người chứng đạt điều cần chứng đạt, tâm ấy được nhận biết.
Evaṃ taṃ cittaṃ paṭividitaṃ hoti.
Thus is that mind understood.
Tâm ấy được nhận biết như vậy.
Cittapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
Experiencing the mind by means of in-breathing and out-breathing, consciousness is the mind, the foundation is mindfulness, observation is wisdom.
Cittapaṭisaṃvedī (cảm nhận về tâm) theo hơi thở vào ra là viññāṇa (thức), là citta (tâm), là upaṭṭhāna (sự hiện tiền), là sati (niệm), là anupassanā (quán sát), là ñāṇa (tuệ).
Cittaṃ upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
The mind is the foundation, but not mindfulness; mindfulness is both the foundation and mindfulness.
Tâm là upaṭṭhāna (sự hiện tiền), không phải là sati (niệm); sati (niệm) vừa là upaṭṭhāna (sự hiện tiền) vừa là sati (niệm).
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati.
With that mindfulness and that wisdom, one observes that mind.
Nhờ niệm ấy, nhờ tuệ ấy, người ấy quán sát tâm ấy.
Tena vuccati – ‘‘citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: “The development of the establishment of mindfulness by observing the mind in the mind.”
Do đó được gọi là – “sự tu tập niệm xứ quán tâm trong tâm”.
971
Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ cittaṃ anupassati.
Observes – how does one observe that mind? …(etc.)… Thus one observes that mind.
Anupassatī (quán sát) là: Làm thế nào để quán sát tâm ấy… (lặp lại)… Quán sát tâm ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development – there are four developments…(etc.)… development in the sense of repeated practice.
Bhāvanā (sự tu tập) là: Có bốn sự tu tập… (lặp lại)… sự tu tập theo nghĩa làm cho quen thuộc.
Cittapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… cittapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
Experiencing the mind, purity of sīla through restraint of in-breathing and out-breathing…(etc.)… experiencing the mind by means of in-breathing and out-breathing, when one understands the one-pointedness and undistractedness of the mind…(etc.)… understanding, one harmonizes the faculties.
Cittapaṭisaṃvedī (cảm nhận về tâm) là sự thanh tịnh giới hạnh theo nghĩa chế ngự hơi thở vào ra… (lặp lại)… khi người biết rõ sự nhất tâm, không tán loạn của tâm do hơi thở vào ra, cittapaṭisaṃvedī… (lặp lại)… người ấy điều hòa các căn.
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore, it is said: “He both calms and penetrates.”
Do đó được gọi là – “vừa có khả năng vừa thấu hiểu”.
972
177. Kathaṃ ‘‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti, ‘‘abhippamodayaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati?
How does one train, thinking: “Gladdening the mind, I will breathe in,” “Gladdening the mind, I will breathe out”?
177. Làm thế nào để học “Ta sẽ thở vào với sự hoan hỷ tâm”, “Ta sẽ thở ra với sự hoan hỷ tâm”?
Katamo cittassa abhippamodo?
What is the gladdening of the mind?
Sự hoan hỷ của tâm là gì?
Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati cittassa abhippamodo.
When one understands the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of a long in-breath, the gladdening of the mind arises.
Khi người biết rõ sự nhất tâm, không tán loạn của tâm theo hơi thở vào dài, sự hoan hỷ của tâm phát sinh.
Yā cittassa āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā.
That which is the mind’s delight, joy, mirth, exhilaration, rapture, elation, contentment.
Đó là sự vui thích, sự hoan hỷ, sự hân hoan, sự vui mừng, sự hỷ lạc, sự phấn khởi, sự mãn nguyện của tâm.
Cittassa dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati cittassa abhippamodo.
When one understands the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of a long in-breath and out-breath, the gladdening of the mind arises.
Khi người biết rõ sự nhất tâm, không tán loạn của tâm theo hơi thở vào ra dài, sự hoan hỷ của tâm phát sinh.
Yā cittassa āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa…pe… cittapaṭisaṃvedī assāsavasena… cittapaṭisaṃvedī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati cittassa abhippamodo.
The delight, great delight, joy, great joy, rapture, elation, and gladness of mind that arises for one who understands the one-pointedness and undistractedness of mind by perceiving the mind through in-breaths… by perceiving the mind through out-breaths, is the extreme delight of the mind.
Đó là sự vui thích, sự hoan hỷ, sự hân hoan, sự vui mừng, sự hỷ lạc, sự phấn khởi, sự mãn nguyện của tâm… (lặp lại)… khi người biết rõ sự nhất tâm, không tán loạn của tâm do hơi thở vào, cittapaṭisaṃvedī… do hơi thở ra, cittapaṭisaṃvedī, sự hoan hỷ của tâm phát sinh.
Yā cittassa āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa – ayaṃ cittassa abhippamodo.
That delight, great delight, joy, great joy, rapture, elation, and gladness of mind is the extreme delight of the mind.
Đó là sự vui thích, sự hoan hỷ, sự hân hoan, sự vui mừng, sự hỷ lạc, sự phấn khởi, sự mãn nguyện của tâm – đây là sự hoan hỷ của tâm.
Abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
The consciousness that occurs by way of in-breaths and out-breaths, making the mind extremely delighted, is mind. Upaṭṭhāna is mindfulness; anupassanā is wisdom.
Abhippamodayaṃ cittaṃ (làm hoan hỷ tâm) theo hơi thở vào ra là viññāṇa (thức), là citta (tâm), là upaṭṭhāna (sự hiện tiền), là sati (niệm), là anupassanā (quán sát), là ñāṇa (tuệ).
Cittaṃ upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Mind is upaṭṭhāna, but not mindfulness; mindfulness is both upaṭṭhāna and mindfulness.
Tâm là upaṭṭhāna (sự hiện tiền), không phải là sati (niệm); sati (niệm) vừa là upaṭṭhāna (sự hiện tiền) vừa là sati (niệm).
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati.
With that mindfulness and that wisdom, one observes that mind.
Nhờ niệm ấy, nhờ tuệ ấy, người ấy quán sát tâm ấy.
Tena vuccati – ‘‘citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: “‘The development of the mindfulness foundation of mind-contemplation in the mind’.”
Do đó được gọi là – “sự tu tập niệm xứ quán tâm trong tâm”.
973
Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ cittaṃ anupassatīti.
“One observes” – how does one observe that mind? …pe… Thus one observes that mind.
Anupassatī (quán sát) là: Làm thế nào để quán sát tâm ấy… (lặp lại)… Quán sát tâm ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development means the four developments…pe… development in the sense of repeated practice.
Bhāvanā (sự tu tập) là: Có bốn sự tu tập… (lặp lại)… sự tu tập theo nghĩa làm cho quen thuộc.
Abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… abhippamodayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
Making the mind extremely delighted, the purity of sīla in the sense of restraint of in-breaths and out-breaths…pe… for one who understands the one-pointedness and undistractedness of mind by way of in-breaths and out-breaths, making the mind extremely delighted…pe… understanding, one coordinates the faculties.
Abhippamodayaṃ cittaṃ (làm hoan hỷ tâm) là sự thanh tịnh giới hạnh theo nghĩa chế ngự hơi thở vào ra… (lặp lại)… khi người biết rõ sự nhất tâm, không tán loạn của tâm do hơi thở vào ra, abhippamodayaṃ cittaṃ… (lặp lại)… người ấy điều hòa các căn.
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore, it is said: “‘One both calms and penetrates’.”
Do đó được gọi là – “vừa có khả năng vừa thấu hiểu”.
974
178. Kathaṃ ‘‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘samādahaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati?
178. How does one train: “‘I shall breathe in, steadying the mind’,” and “‘I shall breathe out, steadying the mind’”?
178. Làm thế nào để học “Ta sẽ thở vào với sự định tâm”, “Ta sẽ thở ra với sự định tâm”?
Katamo samādhi* ?
What is samādhi? What is the faculty of samādhi?
Samādhi (định) là gì?
Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti* avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā* samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi.
The one-pointedness and undistractedness of mind by way of a long in-breath is samādhi; that stability of mind, steadfastness, establishedness, non-distraction, undistractedness, unswerving mental state, samatha, the faculty of samādhi, the power of samādhi, right samādhi.
Sự nhất tâm, không tán loạn của tâm theo hơi thở vào dài là samādhi (định); đó là sự an trú, sự vững chắc, sự kiên định, sự không xao động, sự không tán loạn, sự không xao nhãng của tâm, là samatha (chỉ), là samādhindriya (định căn), là samādhibala (định lực), là sammāsamādhi (chánh định).
Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi…pe… samādahaṃ cittaṃ assāsavasena…pe… samādahaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi.
The one-pointedness and undistractedness of mind by way of a long out-breath is samādhi…pe… the one-pointedness and undistractedness of mind by way of in-breaths, steadying the mind…pe… by way of out-breaths, steadying the mind, is samādhi.
Sự nhất tâm, không tán loạn của tâm theo hơi thở ra dài là samādhi (định)… (lặp lại)… samādahaṃ cittaṃ (định tâm) theo hơi thở vào… (lặp lại)… samādahaṃ cittaṃ (định tâm) theo hơi thở ra là sự nhất tâm, không tán loạn của tâm, là samādhi (định).
Yā cittassa ṭhiti saṇṭhiti avaṭṭhiti avisāhāro avikkhepo avisāhaṭamānasatā samatho samādhindriyaṃ samādhibalaṃ sammāsamādhi – ayaṃ samādhi.
That stability of mind, steadfastness, establishedness, non-distraction, undistractedness, unswerving mental state, samatha, the faculty of samādhi, the power of samādhi, right samādhi – this is samādhi.
Đó là sự an trú, sự vững chắc, sự kiên định, sự không xao động, sự không tán loạn, sự không xao nhãng của tâm, là samatha (chỉ), là samādhindriya (định căn), là samādhibala (định lực), là sammāsamādhi (chánh định) – đây là samādhi (định).
Samādahaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
The consciousness that occurs by way of in-breaths and out-breaths, steadying the mind, is mind. Upaṭṭhāna is mindfulness; anupassanā is wisdom.
Samādahaṃ cittaṃ (định tâm) theo hơi thở vào ra là viññāṇa (thức), là citta (tâm), là upaṭṭhāna (sự hiện tiền), là sati (niệm), là anupassanā (quán sát), là ñāṇa (tuệ).
Cittaṃ upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Mind is upaṭṭhāna, but not mindfulness; mindfulness is both upaṭṭhāna and mindfulness.
Tâm là upaṭṭhāna (sự hiện tiền), không phải là sati (niệm); sati (niệm) vừa là upaṭṭhāna (sự hiện tiền) vừa là sati (niệm).
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ cittaṃ anupassati.
With that mindfulness and that wisdom, one observes that mind.
Nhờ niệm ấy, nhờ tuệ ấy, người ấy quán sát tâm ấy.
Tena vuccati – ‘‘citte cittānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: “‘The development of the mindfulness foundation of mind-contemplation in the mind’.”
Do đó được gọi là – “sự tu tập niệm xứ quán tâm trong tâm”.
975
Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ cittaṃ anupassati.
“One observes” – how does one observe that mind? …pe… Thus one observes that mind.
Anupassatī (quán sát) là: Làm thế nào để quán sát tâm ấy… (lặp lại)… Quán sát tâm ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development means the four developments…pe… development in the sense of repeated practice.
Bhāvanā (sự tu tập) là: Có bốn sự tu tập… (lặp lại)… sự tu tập theo nghĩa làm cho quen thuộc.
Samādahaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… samādahaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
Steadying the mind, the purity of sīla in the sense of restraint of in-breaths and out-breaths…pe… for one who understands the one-pointedness and undistractedness of mind by way of in-breaths and out-breaths, steadying the mind…pe… understanding, one coordinates the faculties.
Samādahaṃ cittaṃ (định tâm) là sự thanh tịnh giới hạnh theo nghĩa chế ngự hơi thở vào ra… (lặp lại)… khi người biết rõ sự nhất tâm, không tán loạn của tâm do hơi thở vào ra, samādahaṃ cittaṃ… (lặp lại)… người ấy điều hòa các căn.
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore, it is said: “‘One both calms and penetrates’.”
Do đó được gọi là – “vừa có khả năng vừa thấu hiểu”.
976
179. Kathaṃ ‘‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati?
179. How does one train: “‘I shall breathe in, freeing the mind’,” and “‘I shall breathe out, freeing the mind’”?
179. Làm thế nào để học “Ta sẽ thở vào với sự giải thoát tâm”, “Ta sẽ thở ra với sự giải thoát tâm”?
‘‘Rāgato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘rāgato vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati.
One trains: “‘I shall breathe in, freeing the mind from greed’,” and “‘I shall breathe out, freeing the mind from greed’.”
Người ấy học “Ta sẽ thở vào với sự giải thoát tâm khỏi tham ái”, “Ta sẽ thở ra với sự giải thoát tâm khỏi tham ái”.
‘‘Dosato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘dosato vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati.
One trains: “‘I shall breathe in, freeing the mind from hatred’,” and “‘I shall breathe out, freeing the mind from hatred’.”
Người ấy học “Ta sẽ thở vào với sự giải thoát tâm khỏi sân hận”, “Ta sẽ thở ra với sự giải thoát tâm khỏi sân hận”.
‘‘Mohato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati…pe… mānato vimocayaṃ cittaṃ… diṭṭhiyā vimocayaṃ cittaṃ… vicikicchāya vimocayaṃ cittaṃ… thinato vimocayaṃ cittaṃ… uddhaccato vimocayaṃ cittaṃ… ahirikato vimocayaṃ cittaṃ… ‘‘anottappato vimocayaṃ cittaṃ assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘anottappato vimocayaṃ cittaṃ passasissāmī’’ti sikkhati.
One trains: “‘I shall breathe in, freeing the mind from delusion’”…pe… freeing the mind from conceit… freeing the mind from wrong views… freeing the mind from doubt… freeing the mind from sloth… freeing the mind from restlessness… freeing the mind from shamelessness… “‘I shall breathe in, freeing the mind from fearlessness of wrongdoing’,” and “‘I shall breathe out, freeing the mind from fearlessness of wrongdoing’.”
‘‘Con sẽ hít vào khi làm cho tâm giải thoát khỏi si mê (moha)’’—người ấy học tập như vậy…pe… ‘‘Con sẽ hít vào khi làm cho tâm giải thoát khỏi mạn (māna)… khỏi tà kiến (diṭṭhi)… khỏi hoài nghi (vicikicchā)… khỏi hôn trầm (thina)… khỏi trạo cử (uddhacca)… khỏi vô tàm (ahirika)… ‘‘Con sẽ hít vào khi làm cho tâm giải thoát khỏi vô quý (anottappa)’’—người ấy học tập như vậy, ‘‘Con sẽ thở ra khi làm cho tâm giải thoát khỏi vô quý’’—người ấy học tập như vậy.
Vimocayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena viññāṇaṃ cittaṃ upaṭṭhānaṃ sati…pe….
The consciousness that occurs by way of in-breaths and out-breaths, freeing the mind, is mind. Upaṭṭhāna is mindfulness…pe….
Làm cho tâm giải thoát, ý thức (viññāṇa) là tâm, sự an trú (upaṭṭhāna) là chánh niệm (sati) do nương vào hơi thở vào ra…pe….
977
Anupassatīti kathaṃ taṃ cittaṃ anupassati…pe… evaṃ taṃ cittaṃ anupassati.
Contemplates: How does one contemplate that mind? ...Thus one contemplates that mind.
Quán sát (anupassati) là quán sát tâm ấy như thế nào…pe… quán sát tâm ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development: There are four developments... Development in the sense of repeated practice.
Tu tập (bhāvanā) là bốn sự tu tập…pe… tu tập theo nghĩa chuyên cần.
Vimocayaṃ cittaṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… vimocayaṃ cittaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato …pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
Releasing the mind, purification of conduct in the sense of restraining the in-breaths and out-breaths... releasing the mind, one who discerns the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of in-breaths and out-breaths... discerning, one harmonizes the faculties.
Sự thanh tịnh giới (sīlavisuddhi) là sự chế ngự (saṃvara) hơi thở vào ra khi làm cho tâm giải thoát…pe… đối với người biết rõ sự nhất tâm (ekaggatā), sự không tán loạn (avikkhepa) của tâm do nương vào hơi thở vào ra khi làm cho tâm giải thoát…pe… khi biết rõ, người ấy điều hòa các căn (indriya).
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore it is said: "One comprehends both calm and insight."
Vì thế, có lời nói rằng: ‘‘Và thấu hiểu sự an tịnh (samatha).’’
978
Aṭṭha anupassanāñāṇāni aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo cattāri suttantikavatthūni citte cittānupassanāya.
Eight contemplation-knowledges, eight recollections of mindfulness, and four Suttanta-based topics are in the contemplation of mind in mind.
Tám trí tuệ quán sát (anupassanāñāṇa) và tám niệm xứ (upaṭṭhānānussati), bốn yếu tố kinh điển (suttantikavatthu) trong sự quán tâm trên tâm (citte cittānupassanā).
979
Catutthacatukkaniddeso
Fourth Tetrad Division
Phần trình bày về tứ thứ tư
980
180. Kathaṃ ‘‘aniccānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘aniccānupassī passasissāmī’’ti sikkhati?
How does one train: "I shall breathe in contemplating impermanence," "I shall breathe out contemplating impermanence"?
180. ‘‘Con sẽ hít vào khi quán vô thường (aniccānupassī)’’—người ấy học tập như thế nào, ‘‘Con sẽ thở ra khi quán vô thường’’—người ấy học tập như thế nào?
Aniccanti kiṃ aniccaṃ?
What is impermanent?
Vô thường (anicca) là gì là vô thường?
Pañcakkhandhā aniccā.
The five aggregates are impermanent.
Năm uẩn (pañcakkhandhā) là vô thường.
Kenaṭṭhena aniccā?
In what sense are they impermanent?
Vô thường theo nghĩa nào?
Uppādavayaṭṭhena aniccā.
They are impermanent in the sense of arising and passing away.
Vô thường theo nghĩa sinh diệt (uppādavayaṭṭhena).
Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati, udayabbayaṃ passanto kati lakkhaṇāni passati?
Contemplating the arising of the five aggregates, how many characteristics does one see? Contemplating the passing away, how many characteristics does one see? Contemplating both arising and passing away, how many characteristics does one see?
Khi quán sự sinh khởi (udaya) của năm uẩn, người ấy quán bao nhiêu đặc tính (lakkhaṇa)? Khi quán sự hoại diệt (vaya), người ấy quán bao nhiêu đặc tính? Khi quán sự sinh diệt (udayabbaya), người ấy quán bao nhiêu đặc tính?
Pañcannaṃ khandhānaṃ udayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati, vayaṃ passanto pañcavīsati lakkhaṇāni passati.
Contemplating the arising of the five aggregates, one sees twenty-five characteristics. Contemplating the passing away, one sees twenty-five characteristics.
Khi quán sự sinh khởi của năm uẩn, người ấy quán hai mươi lăm đặc tính; khi quán sự hoại diệt, người ấy quán hai mươi lăm đặc tính.
Pañcannaṃ khandhānaṃ udayabbayaṃ passanto imāni paññāsa lakkhaṇāni passati.
Contemplating the arising and passing away of the five aggregates, one sees these fifty characteristics.
Khi quán sự sinh diệt của năm uẩn, người ấy quán năm mươi đặc tính này.
981
‘‘Rūpe aniccānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘rūpe aniccānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
One trains: "I shall breathe in contemplating impermanence in form," "I shall breathe out contemplating impermanence in form."
‘‘Con sẽ hít vào khi quán vô thường trong sắc (rūpa)’’—người ấy học tập như vậy, ‘‘Con sẽ thở ra khi quán vô thường trong sắc’’—người ấy học tập như vậy.
‘‘Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘jarāmaraṇe aniccānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
"I shall breathe in contemplating impermanence in feeling... in perception... in mental formations... in consciousness... in the eye... in old age and death," "I shall breathe out contemplating impermanence in old age and death."
‘‘Trong thọ (vedanā)…pe… trong tưởng (saññā)… trong hành (saṅkhāra)… trong thức (viññāṇa)… trong mắt (cakkhu)…pe… trong già chết (jarāmaraṇa), con sẽ hít vào khi quán vô thường’’—người ấy học tập như vậy, ‘‘Con sẽ thở ra khi quán vô thường trong già chết’’—người ấy học tập như vậy.
Aniccānupassī assāsapassāsavasena dhammā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
The phenomena by way of contemplating impermanence in in-breaths and out-breaths are the basis for mindfulness, the contemplation is knowledge.
Các pháp (dhammā) là sự an trú (upaṭṭhāna), chánh niệm (sati) là trí tuệ quán sát (anupassanā ñāṇa) do nương vào hơi thở vào ra khi quán vô thường.
Dhammā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Phenomena are the basis, but not mindfulness; mindfulness is both the basis and mindfulness.
Các pháp là sự an trú, không phải chánh niệm; chánh niệm vừa là sự an trú vừa là chánh niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati.
With that mindfulness and that knowledge, one contemplates those phenomena.
Với chánh niệm ấy, với trí tuệ ấy, người ấy quán sát các pháp ấy.
Tena vuccati – ‘‘dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore it is said: "The development of the Satipaṭṭhāna of contemplating phenomena in phenomena."
Vì thế, có lời nói rằng: ‘‘Sự tu tập niệm xứ quán pháp trên các pháp (dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā).’’
982
Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati…pe… evaṃ te dhamme anupassati.
Contemplates: How does one contemplate those phenomena? ...Thus one contemplates those phenomena.
Quán sát (anupassati) là quán sát các pháp ấy như thế nào…pe… quán sát các pháp ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development: There are four developments... Development in the sense of repeated practice.
Tu tập (bhāvanā) là bốn sự tu tập…pe… tu tập theo nghĩa chuyên cần.
Aniccānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… aniccānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
Contemplating impermanence, purification of conduct in the sense of restraining the in-breaths and out-breaths... contemplating impermanence, one who discerns the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of in-breaths and out-breaths... discerning, one harmonizes the faculties.
Sự thanh tịnh giới (sīlavisuddhi) là sự chế ngự (saṃvara) hơi thở vào ra khi quán vô thường…pe… đối với người biết rõ sự nhất tâm (ekaggatā), sự không tán loạn (avikkhepa) của tâm do nương vào hơi thở vào ra khi quán vô thường…pe… khi biết rõ, người ấy điều hòa các căn (indriya).
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore it is said: "One comprehends both calm and insight."
Vì thế, có lời nói rằng: ‘‘Và thấu hiểu sự an tịnh (samatha).’’
983
Kathaṃ ‘‘virāgānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘virāgānupassī passasissāmī’’ti sikkhati?
How does one train: "I shall breathe in contemplating dispassion," "I shall breathe out contemplating dispassion"?
‘‘Con sẽ hít vào khi quán ly tham (virāgānupassī)’’—người ấy học tập như thế nào, ‘‘Con sẽ thở ra khi quán ly tham’’—người ấy học tập như thế nào?
Rūpe ādīnavaṃ disvā rūpavirāge chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ.
Having seen the danger in form, one becomes desirous of dispassion towards form, firm in faith, and one's mind is well-established.
Khi thấy sự nguy hiểm (ādīnava) trong sắc, người ấy khởi lên ý muốn (chanda) về sự ly tham đối với sắc, người ấy được giải thoát bởi đức tin (saddhādhimutto), và tâm của người ấy được an trú vững chắc (svādhiṭṭhitaṃ).
‘‘Rūpe virāgānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘rūpe virāgānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
One trains: "I shall breathe in contemplating dispassion in form," "I shall breathe out contemplating dispassion in form."
‘‘Con sẽ hít vào khi quán ly tham trong sắc’’—người ấy học tập như vậy, ‘‘Con sẽ thở ra khi quán ly tham trong sắc’’—người ấy học tập như vậy.
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā jarāmaraṇavirāge chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ.
Having seen the danger in feeling... in perception... in mental formations... in consciousness... in the eye... in old age and death, one becomes desirous of dispassion towards old age and death, firm in faith, and one's mind is well-established.
Trong thọ…pe… trong tưởng… trong hành… trong thức… trong mắt…pe… khi thấy sự nguy hiểm trong già chết, người ấy khởi lên ý muốn về sự ly tham đối với già chết, người ấy được giải thoát bởi đức tin, và tâm của người ấy được an trú vững chắc.
‘‘Jarāmaraṇe virāgānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘jarāmaraṇe virāgānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
One trains: "I shall breathe in contemplating dispassion in old age and death," "I shall breathe out contemplating dispassion in old age and death."
‘‘Con sẽ hít vào khi quán ly tham trong già chết’’—người ấy học tập như vậy, ‘‘Con sẽ thở ra khi quán ly tham trong già chết’’—người ấy học tập như vậy.
Virāgānupassī assāsapassāsavasena dhammā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
The phenomena by way of contemplating dispassion in in-breaths and out-breaths are the basis for mindfulness, the contemplation is knowledge.
Các pháp (dhammā) là sự an trú (upaṭṭhāna), chánh niệm (sati) là trí tuệ quán sát (anupassanā ñāṇa) do nương vào hơi thở vào ra khi quán ly tham.
Dhammā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Phenomena are the basis, but not mindfulness; mindfulness is both the basis and mindfulness.
Các pháp là sự an trú, không phải chánh niệm; chánh niệm vừa là sự an trú vừa là chánh niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati.
With that mindfulness and that knowledge, one contemplates those phenomena.
Với chánh niệm ấy, với trí tuệ ấy, người ấy quán sát các pháp ấy.
Tena vuccati – ‘‘dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore it is said: "The development of the Satipaṭṭhāna of contemplating phenomena in phenomena."
Vì thế, có lời nói rằng: ‘‘Sự tu tập niệm xứ quán pháp trên các pháp (dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā).’’
984
Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati…pe… evaṃ te dhamme anupassati.
Contemplates: How does one contemplate those phenomena? ...Thus one contemplates those phenomena.
Quán sát (anupassati) là quán sát các pháp ấy như thế nào…pe… quán sát các pháp ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development: There are four developments... Development in the sense of repeated practice.
Tu tập (bhāvanā) là bốn sự tu tập…pe… tu tập theo nghĩa chuyên cần.
Virāgānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… virāgānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
Contemplating dispassion, purification of conduct in the sense of restraining the in-breaths and out-breaths... contemplating dispassion, one who discerns the one-pointedness and undistractedness of the mind by means of in-breaths and out-breaths... discerning, one harmonizes the faculties.
Sự thanh tịnh giới (sīlavisuddhi) là sự chế ngự (saṃvara) hơi thở vào ra khi quán ly tham…pe… đối với người biết rõ sự nhất tâm (ekaggatā), sự không tán loạn (avikkhepa) của tâm do nương vào hơi thở vào ra khi quán ly tham…pe… khi biết rõ, người ấy điều hòa các căn (indriya).
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore it is said: "One comprehends both calm and insight."
Vì thế, có lời nói rằng: ‘‘Và thấu hiểu sự an tịnh (samatha).’’
985
Kathaṃ ‘‘nirodhānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘nirodhānupassī passasissāmī’’ti sikkhati?
How does one train, "I will breathe in contemplating cessation," and train, "I will breathe out contemplating cessation"?
‘‘Con sẽ hít vào khi quán diệt tận (nirodhānupassī)’’—người ấy học tập như thế nào, ‘‘Con sẽ thở ra khi quán diệt tận’’—người ấy học tập như thế nào?
Rūpe ādīnavaṃ disvā rūpanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ.
Having seen the danger in rūpa, one develops desire for the cessation of rūpa, is resolved by faith, and one's mind is well-established.
Khi thấy sự nguy hiểm trong sắc, người ấy khởi lên ý muốn về sự diệt tận của sắc, người ấy được giải thoát bởi đức tin, và tâm của người ấy được an trú vững chắc.
‘‘Rūpe nirodhānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘rūpe nirodhānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
One trains, "I will breathe in contemplating cessation in rūpa," and trains, "I will breathe out contemplating cessation in rūpa."
‘‘Con sẽ hít vào khi quán diệt tận trong sắc’’—người ấy học tập như vậy, ‘‘Con sẽ thở ra khi quán diệt tận trong sắc’’—người ấy học tập như vậy.
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā jarāmaraṇanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ.
Having seen the danger in feeling… perception… mental formations… consciousness… the eye… old age-and-death, one develops desire for the cessation of old age-and-death, is resolved by faith, and one's mind is well-established.
Trong thọ…pe… trong tưởng… trong hành… trong thức… trong mắt…pe… khi thấy sự nguy hiểm trong già chết, người ấy khởi lên ý muốn về sự diệt tận của già chết, người ấy được giải thoát bởi đức tin, và tâm của người ấy được an trú vững chắc.
‘‘Jarāmaraṇe nirodhānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘jarāmaraṇe nirodhānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
One trains, "I will breathe in contemplating cessation in old age-and-death," and trains, "I will breathe out contemplating cessation in old age-and-death."
‘‘Con sẽ hít vào khi quán diệt tận trong già chết’’—người ấy học tập như vậy, ‘‘Con sẽ thở ra khi quán diệt tận trong già chết’’—người ấy học tập như vậy.
986
181. Katihākārehi avijjāya ādīnavo hoti?
181. In how many ways is there danger in ignorance?
181. Vô minh (avijjā) có sự nguy hiểm theo bao nhiêu phương diện?
Katihākārehi avijjā nirujjhati?
In how many ways does ignorance cease?
Vô minh diệt tận theo bao nhiêu phương diện?
Pañcahākārehi avijjāya ādīnavo hoti.
There is danger in ignorance in five ways.
Vô minh có sự nguy hiểm theo năm phương diện.
Aṭṭhahākārehi avijjā nirujjhati.
Ignorance ceases in eight ways.
Vô minh diệt tận theo tám phương diện.
987
Katamehi pañcahākārehi avijjāya ādīnavo hoti?
In which five ways is there danger in ignorance?
Vô minh có sự nguy hiểm theo năm phương diện nào?
Aniccaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, anattaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, santāpaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti, vipariṇāmaṭṭhena avijjāya ādīnavo hoti – imehi pañcahākārehi avijjāya ādīnavo hoti.
There is danger in ignorance by way of impermanence, there is danger in ignorance by way of suffering, there is danger in ignorance by way of non-self, there is danger in ignorance by way of affliction, there is danger in ignorance by way of change – there is danger in ignorance in these five ways.
Vô minh có sự nguy hiểm theo nghĩa vô thường (aniccaṭṭhena), vô minh có sự nguy hiểm theo nghĩa khổ (dukkhaṭṭhena), vô minh có sự nguy hiểm theo nghĩa vô ngã (anattaṭṭhena), vô minh có sự nguy hiểm theo nghĩa thiêu đốt (santāpaṭṭhena), vô minh có sự nguy hiểm theo nghĩa biến đổi (vipariṇāmaṭṭhena)—vô minh có sự nguy hiểm theo năm phương diện này.
988
Katamehi aṭṭhahākārehi avijjā nirujjhati?
In which eight ways does ignorance cease?
Vô minh diệt tận theo tám phương diện nào?
Nidānanirodhena avijjā nirujjhati, samudayanirodhena avijjā nirujjhati, jātinirodhena avijjā nirujjhati, pabhavanirodhena* avijjā nirujjhati, hetunirodhena avijjā nirujjhati, paccayanirodhena avijjā nirujjhati, ñāṇuppādena avijjā nirujjhati, nirodhupaṭṭhānena avijjā nirujjhati – imehi aṭṭhahākārehi avijjā nirujjhati.
Ignorance ceases by the cessation of its origin, ignorance ceases by the cessation of its arising, ignorance ceases by the cessation of its birth, ignorance ceases by the cessation of its source, ignorance ceases by the cessation of its cause, ignorance ceases by the cessation of its condition, ignorance ceases by the arising of knowledge, ignorance ceases by the manifestation of cessation – ignorance ceases in these eight ways.
Vô minh diệt tận do sự diệt tận của nguyên nhân (nidānanirodhena), vô minh diệt tận do sự diệt tận của tập khởi (samudayanirodhena), vô minh diệt tận do sự diệt tận của sinh (jātinirodhena), vô minh diệt tận do sự diệt tận của nguồn gốc (pabhavanirodhena), vô minh diệt tận do sự diệt tận của nhân (hetunirodhena), vô minh diệt tận do sự diệt tận của duyên (paccayanirodhena), vô minh diệt tận do sự sinh khởi của trí tuệ (ñāṇuppādena), vô minh diệt tận do sự an trú diệt tận (nirodhupaṭṭhānena)—vô minh diệt tận theo tám phương diện này.
Imehi pañcahākārehi avijjāya ādīnavaṃ disvā – imehi aṭṭhahākārehi avijjānirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ.
Having seen the danger in ignorance in these five ways, one develops desire for the cessation of ignorance in these eight ways, is resolved by faith, and one's mind is well-established.
Khi thấy sự nguy hiểm của vô minh theo năm phương diện này—người ấy khởi lên ý muốn về sự diệt tận của vô minh theo tám phương diện này, người ấy được giải thoát bởi đức tin, và tâm của người ấy được an trú vững chắc.
‘‘Avijjāya nirodhānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘avijjāya nirodhānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
One trains, "I will breathe in contemplating the cessation of ignorance," and trains, "I will breathe out contemplating the cessation of ignorance."
‘‘Con sẽ hít vào khi quán diệt tận của vô minh’’—người ấy học tập như vậy, ‘‘Con sẽ thở ra khi quán diệt tận của vô minh’’—người ấy học tập như vậy.
989
Katihākārehi saṅkhāresu ādīnavo hoti, katihākārehi saṅkhārā nirujjhanti…pe… katihākārehi viññāṇe ādīnavo hoti, katihākārehi viññāṇaṃ nirujjhati… katihākārehi nāmarūpe ādīnavo hoti, katihākārehi nāmarūpaṃ nirujjhati… katihākārehi saḷāyatane ādīnavo hoti, katihākārehi saḷāyatanaṃ nirujjhati… katihākārehi phasse ādīnavo hoti, katihākārehi phasso nirujjhati… katihākārehi vedanāya ādīnavo hoti, katihākārehi vedanā nirujjhati… katihākārehi taṇhāya ādīnavo hoti, katihākārehi taṇhā nirujjhati… katihākārehi upādāne ādīnavo hoti, katihākārehi upādānaṃ nirujjhati… katihākārehi bhave ādīnavo hoti, katihākārehi bhavo nirujjhati… katihākārehi jātiyā ādīnavo hoti, katihākārehi jāti nirujjhati… katihākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti, katihākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati?
In how many ways is there danger in mental formations, in how many ways do mental formations cease?… In how many ways is there danger in consciousness, in how many ways does consciousness cease?… In how many ways is there danger in name-and-form, in how many ways does name-and-form cease?… In how many ways is there danger in the six sense bases, in how many ways do the six sense bases cease?… In how many ways is there danger in contact, in how many ways does contact cease?… In how many ways is there danger in feeling, in how many ways does feeling cease?… In how many ways is there danger in craving, in how many ways does craving cease?… In how many ways is there danger in clinging, in how many ways does clinging cease?… In how many ways is there danger in becoming, in how many ways does becoming cease?… In how many ways is there danger in birth, in how many ways does birth cease?… In how many ways is there danger in old age-and-death, in how many ways does old age-and-death cease?
Bằng bao nhiêu phương diện mà các hành (saṅkhāra) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà các hành diệt tận? …pe… Bằng bao nhiêu phương diện mà thức (viññāṇa) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà thức diệt tận? … Bằng bao nhiêu phương diện mà danh sắc (nāmarūpa) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà danh sắc diệt tận? … Bằng bao nhiêu phương diện mà sáu xứ (saḷāyatana) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà sáu xứ diệt tận? … Bằng bao nhiêu phương diện mà xúc (phassa) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà xúc diệt tận? … Bằng bao nhiêu phương diện mà thọ (vedanā) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà thọ diệt tận? … Bằng bao nhiêu phương diện mà ái (taṇhā) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà ái diệt tận? … Bằng bao nhiêu phương diện mà thủ (upādāna) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà thủ diệt tận? … Bằng bao nhiêu phương diện mà hữu (bhava) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà hữu diệt tận? … Bằng bao nhiêu phương diện mà sinh (jāti) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà sinh diệt tận? … Bằng bao nhiêu phương diện mà già chết (jarāmaraṇa) có hiểm họa? Bằng bao nhiêu phương diện mà già chết diệt tận?
Pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti, aṭṭhahākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati.
There is danger in old age-and-death in five ways; old age-and-death ceases in eight ways.
Bằng năm phương diện mà già chết có hiểm họa, bằng tám phương diện mà già chết diệt tận.
990
Katamehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti?
In which five ways is there danger in old age-and-death?
Bằng năm phương diện nào mà già chết có hiểm họa?
Aniccaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena…pe… anattaṭṭhena…pe… santāpaṭṭhena…pe… vipariṇāmaṭṭhena jarāmaraṇe ādīnavo hoti – imehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavo hoti.
There is danger in old age-and-death by way of impermanence, by way of suffering… by way of non-self… by way of affliction… by way of change – there is danger in old age-and-death in these five ways.
Bằng phương diện vô thường (aniccaṭṭhena) mà già chết có hiểm họa, bằng phương diện khổ (dukkhaṭṭhena)…pe… bằng phương diện vô ngã (anattaṭṭhena)…pe… bằng phương diện thiêu đốt (santāpaṭṭhena)…pe… bằng phương diện biến hoại (vipariṇāmaṭṭhena) mà già chết có hiểm họa – bằng năm phương diện này mà già chết có hiểm họa.
991
Katamehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati?
In which eight ways does old age-and-death cease?
Bằng tám phương diện nào mà già chết diệt tận?
Nidānanirodhena jarāmaraṇaṃ nirujjhati, samudayanirodhena…pe… jātinirodhena…pe… pabhavanirodhena* … hetunirodhena… paccayanirodhena… ñāṇuppādena…pe… nirodhupaṭṭhānena jarāmaraṇaṃ nirujjhati – imehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇaṃ nirujjhati.
Old age-and-death ceases by the cessation of its origin, by the cessation of its arising… by the cessation of its birth… by the cessation of its source… by the cessation of its cause… by the cessation of its condition… by the arising of knowledge… by the manifestation of cessation – old age-and-death ceases in these eight ways.
Bằng sự diệt trừ nhân duyên (nidānanirodhena) mà già chết diệt tận, bằng sự diệt trừ tập khởi (samudayanirodhena)…pe… bằng sự diệt trừ sinh (jātinirodhena)…pe… bằng sự diệt trừ phát sinh (pabhavanirodhena)* … bằng sự diệt trừ nguyên nhân (hetunirodhena)… bằng sự diệt trừ điều kiện (paccayanirodhena)… bằng sự phát sinh của trí tuệ (ñāṇuppādena)…pe… bằng sự thiết lập diệt tận (nirodhupaṭṭhānena) mà già chết diệt tận – bằng tám phương diện này mà già chết diệt tận.
Imehi pañcahākārehi jarāmaraṇe ādīnavaṃ disvā imehi aṭṭhahākārehi jarāmaraṇanirodhe chandajāto hoti saddhādhimutto, cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ.
Having seen the danger in old age and death by these five aspects, he becomes desirous and devoted with faith in the cessation of old age and death by these eight aspects, and his mind is well-established.
Sau khi thấy hiểm họa trong già chết bằng năm phương diện này, và thấy sự diệt tận của già chết bằng tám phương diện này, người ấy khởi lên ý muốn (chandajāto), đặt niềm tin (saddhādhimutto), và tâm của người ấy được an trú vững chắc (cittañcassa svādhiṭṭhitaṃ).
‘‘Jarāmaraṇe nirodhānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘jarāmaraṇe nirodhānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
He trains, "I will breathe in contemplating cessation in old age and death"; he trains, "I will breathe out contemplating cessation in old age and death."
Người ấy học: “Tôi sẽ hít vào, quán sát sự diệt tận trong già chết,” người ấy học: “Tôi sẽ thở ra, quán sát sự diệt tận trong già chết.”
Nirodhānupassī assāsapassāsavasena dhammā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
By means of in-breaths and out-breaths, contemplating cessation, the phenomena (dhammā) are present, mindfulness (sati) is contemplation (anupassanā), wisdom (ñāṇa).
Theo cách hít vào và thở ra với sự quán sát sự diệt tận, các pháp (dhammā) là sự hiện khởi (upaṭṭhāna), chánh niệm (sati), sự quán sát (anupassanā), và trí tuệ (ñāṇa).
Dhammā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Phenomena are present, but not mindfulness; mindfulness is both present and mindfulness.
Các pháp là sự hiện khởi, không phải chánh niệm; chánh niệm là cả sự hiện khởi lẫn chánh niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati.
With that mindfulness, with that wisdom, he contemplates those phenomena.
Với chánh niệm ấy, với trí tuệ ấy, người ấy quán sát các pháp ấy.
Tena vuccati – ‘‘dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: "the development of the foundation of mindfulness, the contemplation of phenomena in phenomena."
Vì vậy, được gọi là: “Sự tu tập Tứ niệm xứ (satipaṭṭhāna) quán pháp trên các pháp (dhammesu dhammānupassanā).”
992
Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati…pe… evaṃ te dhamme anupassati.
Contemplates means how does he contemplate those phenomena? …pe… Thus he contemplates those phenomena.
Quán sát (Anupassatī): Người ấy quán sát các pháp ấy như thế nào? …pe… Người ấy quán sát các pháp ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Development means four developments…pe… development in the sense of repeated practice.
Tu tập (Bhāvanā): Có bốn loại tu tập…pe… tu tập theo nghĩa thường xuyên thực hành (āsevanaṭṭhena).
Nirodhānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… nirodhānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe… pajānanto indriyāni samodhāneti.
Contemplating cessation, the purity of virtue (sīlavisuddhi) in the sense of restraint of in-breaths and out-breaths…pe… for one who understands the one-pointedness and undistractedness of mind by means of in-breaths and out-breaths, contemplating cessation…pe… understanding, he harmonizes the faculties.
Với sự quán sát sự diệt tận, sự thanh tịnh giới (sīlavisuddhi) là theo nghĩa chế ngự hơi thở vào và hơi thở ra…pe… Với sự quán sát sự diệt tận, người biết rõ sự nhất tâm (ekaggataṃ) và không tán loạn (avikkhepaṃ) của tâm theo cách hơi thở vào và hơi thở ra…pe… người biết rõ ấy phối hợp các căn (indriyāni samodhāneti).
Tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
Therefore, it is said: "He penetrates what is capable."
Vì vậy, được gọi là: “Người ấy vừa an tịnh vừa thấu triệt.”
993
182. Kathaṃ ‘‘paṭinissaggānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘paṭinissaggānupassī passasissāmī’’ti sikkhati?
182. How does he train, "I will breathe in contemplating relinquishment"; he trains, "I will breathe out contemplating relinquishment"?
182. Làm thế nào để học: “Tôi sẽ hít vào, quán sát sự xả bỏ (paṭinissagga)”? Làm thế nào để học: “Tôi sẽ thở ra, quán sát sự xả bỏ”?
Paṭinissaggāti dve paṭinissaggā – pariccāgapaṭinissaggo ca pakkhandanapaṭinissaggo ca.
Relinquishments are two relinquishments: relinquishment by abandonment (pariccāgapaṭinissaggo) and relinquishment by plunging (pakkhandanapaṭinissaggo).
Xả bỏ (Paṭinissaggā): Có hai loại xả bỏ – xả bỏ bằng sự từ bỏ (pariccāgapaṭinissaggo) và xả bỏ bằng sự hướng đến (pakkhandanapaṭinissaggo).
Rūpaṃ pariccajatīti – pariccāgapaṭinissaggo.
It is relinquishment by abandonment because one abandons rūpa.
Từ bỏ sắc (rūpa) – đó là xả bỏ bằng sự từ bỏ.
Rūpanirodhe nibbāne cittaṃ pakkhandatīti – pakkhandanapaṭinissaggo.
It is relinquishment by plunging because the mind plunges into Nibbāna, the cessation of rūpa.
Tâm hướng đến Nibbāna, sự diệt tận của sắc – đó là xả bỏ bằng sự hướng đến.
‘‘Rūpe paṭinissaggānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘rūpe paṭinissaggānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
He trains, "I will breathe in contemplating relinquishment in rūpa"; he trains, "I will breathe out contemplating relinquishment in rūpa."
Người ấy học: “Tôi sẽ hít vào, quán sát sự xả bỏ trong sắc,” người ấy học: “Tôi sẽ thở ra, quán sát sự xả bỏ trong sắc.”
Vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… cakkhuṃ…pe… jarāmaraṇaṃ pariccajatīti – pariccāgapaṭinissaggo.
Feeling…pe… perception… formations… consciousness… eye…pe… it is relinquishment by abandonment because one abandons old age and death.
Từ bỏ thọ (vedanā)…pe… tưởng (saññā)… hành (saṅkhāra)… thức (viññāṇa)… mắt (cakkhu)…pe… già chết (jarāmaraṇa) – đó là xả bỏ bằng sự từ bỏ.
Jarāmaraṇanirodhe nibbāne cittaṃ pakkhandatīti – pakkhandanapaṭinissaggo.
It is relinquishment by plunging because the mind plunges into Nibbāna, the cessation of old age and death.
Tâm hướng đến Nibbāna, sự diệt tận của già chết – đó là xả bỏ bằng sự hướng đến.
‘‘Jarāmaraṇe paṭinissaggānupassī assasissāmī’’ti sikkhati, ‘‘jarāmaraṇe paṭinissaggānupassī passasissāmī’’ti sikkhati.
He trains, "I will breathe in contemplating relinquishment in old age and death"; he trains, "I will breathe out contemplating relinquishment in old age and death."
Người ấy học: “Tôi sẽ hít vào, quán sát sự xả bỏ trong già chết,” người ấy học: “Tôi sẽ thở ra, quán sát sự xả bỏ trong già chết.”
Paṭinissaggānupassī assāsapassāsavasena dhammā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ.
By means of in-breaths and out-breaths, contemplating relinquishment, the phenomena (dhammā) are present, mindfulness (sati) is contemplation (anupassanā), wisdom (ñāṇa).
Theo cách hít vào và thở ra với sự quán sát sự xả bỏ, các pháp là sự hiện khởi, chánh niệm, sự quán sát, và trí tuệ.
Dhammā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Phenomena are present, but not mindfulness; mindfulness is both present and mindfulness.
Các pháp là sự hiện khởi, không phải chánh niệm; chánh niệm là cả sự hiện khởi lẫn chánh niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena te dhamme anupassati.
With that mindfulness, with that wisdom, he contemplates those phenomena.
Với chánh niệm ấy, với trí tuệ ấy, người ấy quán sát các pháp ấy.
Tena vuccati – ‘‘dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said: "the development of the foundation of mindfulness, the contemplation of phenomena in phenomena."
Vì vậy, được gọi là: “Sự tu tập Tứ niệm xứ quán pháp trên các pháp.”
994
Anupassatīti kathaṃ te dhamme anupassati?
Contemplates means how does he contemplate those phenomena?
Quán sát (Anupassatī): Người ấy quán sát các pháp ấy như thế nào?
Aniccato anupassati, no niccato…pe… paṭinissajjati, no ādiyati.
He contemplates them as impermanent, not as permanent…pe… he relinquishes, he does not grasp.
Người ấy quán sát là vô thường, không phải thường…pe… người ấy xả bỏ, không phải chấp thủ.
Aniccato anupassanto niccasaññaṃ pajahati…pe… paṭinissajjanto ādānaṃ pajahati.
Contemplating as impermanent, he abandons the perception of permanence…pe… relinquishing, he abandons grasping.
Quán sát là vô thường, người ấy từ bỏ tưởng thường…pe… xả bỏ, người ấy từ bỏ sự chấp thủ.
Evaṃ te dhamme anupassati.
Thus he contemplates those phenomena.
Người ấy quán sát các pháp ấy như vậy.
Bhāvanāti catasso bhāvanā.
Development means four developments.
Tu tập (Bhāvanā): Có bốn loại tu tập.
Tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā…pe… āsevanaṭṭhena bhāvanā.
Among them, development in the sense of not transgressing the arisen phenomena…pe… development in the sense of repeated practice.
Trong đó, tu tập theo nghĩa không vượt qua các pháp đã sinh…pe… tu tập theo nghĩa thường xuyên thực hành.
Paṭinissaggānupassī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi.
Contemplating relinquishment, the purity of virtue (sīlavisuddhi) in the sense of restraint of in-breaths and out-breaths, the purity of mind (cittavisuddhi) in the sense of undistractedness, the purity of view (diṭṭhivisuddhi) in the sense of seeing.
Với sự quán sát sự xả bỏ, sự thanh tịnh giới là theo nghĩa chế ngự hơi thở vào và hơi thở ra, sự thanh tịnh tâm là theo nghĩa không tán loạn, sự thanh tịnh kiến là theo nghĩa thấy rõ.
Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā; yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā; yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā – imā tisso sikkhāyo āvajjanto sikkhati jānanto sikkhati…pe… sacchikātabbaṃ sacchikaronto sikkhati.
That which is restraint there, this is the training in higher virtue (adhisīlasikkhā); that which is undistractedness there, this is the training in higher mind (adhicittasikkhā); that which is seeing there, this is the training in higher wisdom (adhipaññāsikkhā) – contemplating these three trainings, he trains; knowing, he trains…pe… realizing what is to be realized, he trains.
Cái gì ở đó là nghĩa chế ngự, đó là giới học (adhisīlasikkhā); cái gì ở đó là nghĩa không tán loạn, đó là định học (adhicittasikkhā); cái gì ở đó là nghĩa thấy rõ, đó là tuệ học (adhipaññāsikkhā) – người quán chiếu ba học này thì học, người biết rõ thì học…pe… người thực chứng cái cần thực chứng thì học.
995
Paṭinissaggānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato viditā vedanā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti …pe… paṭinissaggānupassī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānanto indriyāni samodhāneti gocarañca pajānāti samatthañca paṭivijjhati; balāni samodhāneti… bojjhaṅge samodhāneti… maggaṃ samodhāneti… dhamme samodhāneti gocarañca pajānāti samatthañca paṭivijjhati.
For one who understands the one-pointedness and undistractedness of mind by means of in-breaths and out-breaths, contemplating relinquishment, feelings arise known, they are present known, they cease known…pe… understanding the one-pointedness and undistractedness of mind by means of in-breaths and out-breaths, contemplating relinquishment, he harmonizes the faculties and understands the domain and penetrates what is capable; he harmonizes the powers… he harmonizes the factors of awakening… he harmonizes the path… he harmonizes the phenomena (dhammā) and understands the domain and penetrates what is capable.
Với sự quán sát sự xả bỏ, khi người biết rõ sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo cách hơi thở vào và hơi thở ra, các cảm thọ khởi lên được biết rõ, an trú được biết rõ, và diệt tận được biết rõ…pe… với sự quán sát sự xả bỏ, người biết rõ sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo cách hơi thở vào và hơi thở ra, người ấy phối hợp các căn (indriyāni samodhāneti), biết rõ đối tượng (gocarañca pajānāti), và thấu triệt sự an tịnh (samatthañca paṭivijjhati); người ấy phối hợp các lực (balāni samodhāneti)… phối hợp các chi phần giác ngộ (bojjhaṅge samodhāneti)… phối hợp con đường (maggaṃ samodhāneti)… phối hợp các pháp (dhamme samodhāneti), biết rõ đối tượng và thấu triệt sự an tịnh.
996
Indriyāni samodhānetīti kathaṃ indriyāni samodhāneti?
Harmonizes the faculties means how does he harmonize the faculties?
Phối hợp các căn (Indriyāni samodhānetī): Người ấy phối hợp các căn như thế nào?
Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ samodhāneti…pe… tena vuccati – ‘‘samatthañca paṭivijjhatī’’ti.
By means of conviction, the faculty of faith is combined…pe… therefore it is said: "He penetrates what is capable."
Người ấy phối hợp tín căn (saddhindriyaṃ) theo nghĩa quyết định (adhimokkhaṭṭhena)…pe… vì vậy, được gọi là: “Người ấy vừa an tịnh vừa thấu triệt.”
997
Aṭṭha anupassane ñāṇāni aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo cattāri suttantikavatthūni dhammesu dhammānupassanāya.
Eight knowledges of contemplation, eight contemplations of mindfulness, and four topics from the Suttas in the contemplation of phenomena among phenomena.
Tám trí tuệ quán sát (anupassane ñāṇāni), tám niệm xứ (upaṭṭhānānussatiyo) và bốn đề tài kinh điển (suttantikavatthūni) trong sự quán pháp trên các pháp.
Imāni bāttiṃsa satokārissa ñāṇāni.
These are the thirty-two knowledges of one who acts with mindfulness (satokārī).
Đây là ba mươi hai trí tuệ của người có chánh niệm (satokārisa ñāṇāni).
998
Satokāriñāṇaniddeso pañcamo.
The Fifth Section: Exposition of the Satokārī-ñāṇa.
Chương thứ năm: Giải thích về trí tuệ của người có chánh niệm.
999
6. Ñāṇarāsichakkaniddeso
6. Exposition of the Six Aggregates of Knowledge
6. Giải thích về sáu nhóm trí tuệ
1000
183. Katamāni catuvīsati samādhivasena ñāṇāni?
183. What are the twenty-four knowledges by way of samādhi?
183. Hai mươi bốn trí tuệ theo nghĩa định (samādhi) là gì?
Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi…pe… vimocayaṃ cittaṃ assāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi, vimocayaṃ cittaṃ passāsavasena cittassa ekaggatā avikkhepo samādhi.
One-pointedness of mind, non-distraction, is samādhi by way of a long in-breath; one-pointedness of mind, non-distraction, is samādhi by way of a long out-breath…pe… one-pointedness of mind, non-distraction, is samādhi by way of breathing in, releasing the mind; one-pointedness of mind, non-distraction, is samādhi by way of breathing out, releasing the mind.
Sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo cách hơi thở vào dài là định; sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo cách hơi thở ra dài là định…pe… sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo cách hơi thở vào giải thoát tâm là định; sự nhất tâm và không tán loạn của tâm theo cách hơi thở ra giải thoát tâm là định.
Imāni catuvīsati samādhivasena ñāṇāni.
These are the twenty-four knowledges by way of samādhi.
Đây là hai mươi bốn trí tuệ theo nghĩa định.
1001
Katamāni dvesattati vipassanāvasena ñāṇāni?
What are the seventy-two knowledges by way of vipassanā?
Bảy mươi hai tuệ quán (vipassanā-ñāṇa) là những gì?
Dīghaṃ assāsaṃ aniccato anupassanaṭṭhena vipassanā, dukkhato anupassanaṭṭhena vipassanā, anattato anupassanaṭṭhena vipassanā, dīghaṃ passāsaṃ aniccato anupassanaṭṭhena vipassanā, dukkhato anupassanaṭṭhena vipassanā, anattato anupassanaṭṭhena vipassanā…pe… vimocayaṃ cittaṃ assāsaṃ, vimocayaṃ cittaṃ passāsaṃ aniccato anupassanaṭṭhena vipassanā, dukkhato anupassanaṭṭhena vipassanā, anattato anupassanaṭṭhena vipassanā.
Vipassanā is by way of contemplating a long in-breath as impermanent; vipassanā is by way of contemplating it as suffering; vipassanā is by way of contemplating it as not-self; vipassanā is by way of contemplating a long out-breath as impermanent; vipassanā is by way of contemplating it as suffering; vipassanā is by way of contemplating it as not-self…pe… vipassanā is by way of contemplating the in-breath, releasing the mind, as impermanent; vipassanā is by way of contemplating it as suffering; vipassanā is by way of contemplating it as not-self; vipassanā is by way of contemplating the out-breath, releasing the mind, as impermanent; vipassanā is by way of contemplating it as suffering; vipassanā is by way of contemplating it as not-self.
Quán hơi thở vào dài là vô thường, quán hơi thở vào dài là khổ, quán hơi thở vào dài là vô ngã; quán hơi thở ra dài là vô thường, quán hơi thở ra dài là khổ, quán hơi thở ra dài là vô ngã… (tương tự cho các hơi thở khác, cho đến) xả ly tâm đối với hơi thở vào, xả ly tâm đối với hơi thở ra là quán vô thường, quán khổ, quán vô ngã.
Imāni dvesattati vipassanāvasena ñāṇāni.
These are the seventy-two knowledges by way of vipassanā.
Đây là bảy mươi hai tuệ quán (vipassanā-ñāṇa).
1002
Katamāni aṭṭha nibbidāñāṇāni?
What are the eight knowledges of disenchantment (nibbidāñāṇa)?
Tám tuệ nhàm chán (nibbidā-ñāṇa) là những gì?
Aniccānupassī assāsaṃ yathābhūtaṃ jānāti passatīti – nibbidāñāṇaṃ, aniccānupassī passāsaṃ yathābhūtaṃ jānāti passatīti – nibbidāñāṇaṃ…pe… paṭinissaggānupassī assāsaṃ yathābhūtaṃ jānāti passatīti – nibbidāñāṇaṃ, paṭinissaggānupassī passāsaṃ yathābhūtaṃ jānāti passatīti – nibbidāñāṇaṃ.
One who contemplates impermanence knows and sees an in-breath as it actually is – this is the knowledge of disenchantment; one who contemplates impermanence knows and sees an out-breath as it actually is – this is the knowledge of disenchantment…pe… one who contemplates relinquishment knows and sees an in-breath as it actually is – this is the knowledge of disenchantment; one who contemplates relinquishment knows and sees an out-breath as it actually is – this is the knowledge of disenchantment.
Quán hơi thở vào là vô thường, biết và thấy đúng như thật – đó là tuệ nhàm chán; quán hơi thở ra là vô thường, biết và thấy đúng như thật – đó là tuệ nhàm chán… (tương tự cho các hơi thở khác, cho đến) quán hơi thở vào là xả ly, biết và thấy đúng như thật – đó là tuệ nhàm chán; quán hơi thở ra là xả ly, biết và thấy đúng như thật – đó là tuệ nhàm chán.
Imāni aṭṭha nibbidāñāṇāni.
These are the eight knowledges of disenchantment.
Đây là tám tuệ nhàm chán (nibbidā-ñāṇa).
1003
Katamāni aṭṭha nibbidānulome ñāṇāni?
What are the eight knowledges conforming to disenchantment (nibbidānulome ñāṇa)?
Tám tuệ tùy thuận sự nhàm chán (nibbidānulome ñāṇa) là những gì?
Aniccānupassī assāsaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā nibbidānulome ñāṇaṃ, aniccānupassī passāsaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā nibbidānulome ñāṇaṃ…pe… paṭinissaggānupassī assāsaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā nibbidānulome ñāṇaṃ, paṭinissaggānupassī passāsaṃ bhayatupaṭṭhāne paññā nibbidānulome ñāṇaṃ – imāni aṭṭha nibbidānulome ñāṇāni.
The wisdom that an in-breath, for one who contemplates impermanence, appears as fearful, is the knowledge conforming to disenchantment; the wisdom that an out-breath, for one who contemplates impermanence, appears as fearful, is the knowledge conforming to disenchantment…pe… the wisdom that an in-breath, for one who contemplates relinquishment, appears as fearful, is the knowledge conforming to disenchantment; the wisdom that an out-breath, for one who contemplates relinquishment, appears as fearful, is the knowledge conforming to disenchantment – these are the eight knowledges conforming to disenchantment.
Trí tuệ quán hơi thở vào là vô thường, hiện khởi sự đáng sợ, đó là tuệ tùy thuận sự nhàm chán; trí tuệ quán hơi thở ra là vô thường, hiện khởi sự đáng sợ, đó là tuệ tùy thuận sự nhàm chán… (tương tự cho các hơi thở khác, cho đến) trí tuệ quán hơi thở vào là xả ly, hiện khởi sự đáng sợ, đó là tuệ tùy thuận sự nhàm chán; trí tuệ quán hơi thở ra là xả ly, hiện khởi sự đáng sợ, đó là tuệ tùy thuận sự nhàm chán – đây là tám tuệ tùy thuận sự nhàm chán (nibbidānulome ñāṇa).
1004
Katamāni aṭṭha nibbidāpaṭippassaddhiñāṇāni?
What are the eight knowledges of the calming of disenchantment (nibbidāpaṭippassaddhiñāṇa)?
Tám tuệ tịnh chỉ sự nhàm chán (nibbidāpaṭippassaddhi-ñāṇa) là những gì?
Aniccānupassī assāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ, aniccānupassī passāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ…pe… paṭinissaggānupassī assāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ, paṭinissaggānupassī passāsaṃ paṭisaṅkhā santiṭṭhanā paññā nibbidāpaṭippassaddhiñāṇaṃ – imāni aṭṭha nibbidāpaṭippassaddhiñāṇāni.
The wisdom of reflecting and settling on an in-breath, for one who contemplates impermanence, is the knowledge of the calming of disenchantment; the wisdom of reflecting and settling on an out-breath, for one who contemplates impermanence, is the knowledge of the calming of disenchantment…pe… the wisdom of reflecting and settling on an in-breath, for one who contemplates relinquishment, is the knowledge of the calming of disenchantment; the wisdom of reflecting and settling on an out-breath, for one who contemplates relinquishment, is the knowledge of the calming of disenchantment – these are the eight knowledges of the calming of disenchantment.
Trí tuệ quán hơi thở vào là vô thường, sau khi quán sát thì an trú, đó là tuệ tịnh chỉ sự nhàm chán; trí tuệ quán hơi thở ra là vô thường, sau khi quán sát thì an trú, đó là tuệ tịnh chỉ sự nhàm chán… (tương tự cho các hơi thở khác, cho đến) trí tuệ quán hơi thở vào là xả ly, sau khi quán sát thì an trú, đó là tuệ tịnh chỉ sự nhàm chán; trí tuệ quán hơi thở ra là xả ly, sau khi quán sát thì an trú, đó là tuệ tịnh chỉ sự nhàm chán – đây là tám tuệ tịnh chỉ sự nhàm chán (nibbidāpaṭippassaddhi-ñāṇa).
1005
Katamāni ekavīsati vimuttisukhe ñāṇāni?
What are the twenty-one knowledges in the bliss of liberation?
Hai mươi mốt tuệ về lạc giải thoát (vimuttisukhe ñāṇa) là những gì?
Sotāpattimaggena sakkāyadiṭṭhiyā pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ, vicikicchāya pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ, sīlabbataparāmāsassa…pe… diṭṭhānusayassa, vicikicchānusayassa pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ, sakadāgāmimaggena oḷārikassa, kāmarāgasaññojanassa…pe… paṭighasaññojanassa, oḷārikassa kāmarāgānusayassa, paṭighānusayassa pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ, anāgāmimaggena anusahagatassa kāmarāgasaññojanassa…pe… paṭighasaññojanassa, anusahagatassa kāmarāgānusayassa, paṭighānusayassa pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ, arahattamaggena, rūparāgassa…pe… arūparāgassa, mānassa, uddhaccassa, avijjāya, mānānusayassa, bhavarāgānusayassa, avijjānusayassa pahīnattā samucchinnattā uppajjati vimuttisukhe ñāṇaṃ.
Due to the abandonment and complete eradication of personality view (sakkāyadiṭṭhi) by the Sotāpattimagga, knowledge of the bliss of liberation arises. Due to the abandonment and complete eradication of doubt (vicikicchā), knowledge of the bliss of liberation arises. Due to the abandonment and complete eradication of clinging to rites and rituals (sīlabbataparāmāsa)... and the latent tendency of wrong view (diṭṭhānusaya) and the latent tendency of doubt (vicikicchānusaya), knowledge of the bliss of liberation arises. Due to the abandonment and complete eradication of the gross fetter of sensual desire (oḷārika kāmarāgasaññojana)... and the fetter of ill-will (paṭighasaññojana), and the gross latent tendency of sensual desire (oḷārika kāmarāgānusaya) and the latent tendency of ill-will (paṭighānusaya) by the Sakadāgāmimagga, knowledge of the bliss of liberation arises. Due to the abandonment and complete eradication of the subtle fetter of sensual desire (anusahagata kāmarāgasaññojana)... and the fetter of ill-will (paṭighasaññojana), and the subtle latent tendency of sensual desire (anusahagata kāmarāgānusaya) and the latent tendency of ill-will (paṭighānusaya) by the Anāgāmimagga, knowledge of the bliss of liberation arises. Due to the abandonment and complete eradication of craving for form (rūparāga)... and craving for the formless (arūparāga), conceit (māna), restlessness (uddhacca), ignorance (avijjā), the latent tendency of conceit (mānānusaya), the latent tendency of craving for existence (bhavarāgānusaya), and the latent tendency of ignorance (avijjānusaya) by the Arahattamagga, knowledge of the bliss of liberation arises.
Do tà kiến thân kiến (sakkāyadiṭṭhi) đã được đoạn trừ, đã được nhổ tận gốc bằng Sơ quả Đạo (sotāpattimagga) nên tuệ về lạc giải thoát sinh khởi; do nghi ngờ (vicikicchā) đã được đoạn trừ, đã được nhổ tận gốc nên tuệ về lạc giải thoát sinh khởi; do chấp thủ giới cấm (sīlabbataparāmāsa)… (tương tự cho các phiền não khác, cho đến) do phiền não tiềm ẩn về tà kiến (diṭṭhānusaya), phiền não tiềm ẩn về nghi ngờ (vicikicchānusaya) đã được đoạn trừ, đã được nhổ tận gốc nên tuệ về lạc giải thoát sinh khởi. Do thô thiển, kiết sử dục ái (kāmarāgasaññojana)… (tương tự cho các phiền não khác, cho đến) kiết sử sân hận (paṭighasaññojana), phiền não tiềm ẩn thô thiển về dục ái (kāmarāgānusaya), phiền não tiềm ẩn về sân hận (paṭighānusaya) đã được đoạn trừ, đã được nhổ tận gốc bằng Nhị quả Đạo (sakadāgāmimagga) nên tuệ về lạc giải thoát sinh khởi. Do kiết sử dục ái tế nhị (anusahagatassa kāmarāgasaññojanassa)… (tương tự cho các phiền não khác, cho đến) kiết sử sân hận (paṭighasaññojanassa), phiền não tiềm ẩn dục ái tế nhị (anusahagatassa kāmarāgānusayassa), phiền não tiềm ẩn sân hận (paṭighānusayassa) đã được đoạn trừ, đã được nhổ tận gốc bằng Tam quả Đạo (anāgāmimagga) nên tuệ về lạc giải thoát sinh khởi. Do ái sắc (rūparāga)… (tương tự cho các phiền não khác, cho đến) ái vô sắc (arūparāga), kiêu mạn (māna), phóng dật (uddhacca), vô minh (avijjā), phiền não tiềm ẩn kiêu mạn (mānānusaya), phiền não tiềm ẩn ái hữu (bhavarāgānusaya), phiền não tiềm ẩn vô minh (avijjānusaya) đã được đoạn trừ, đã được nhổ tận gốc bằng Tứ quả Đạo (arahattamagga) nên tuệ về lạc giải thoát sinh khởi.
Imāni ekavīsati vimuttisukhe ñāṇāni.
These are the twenty-one knowledges of the bliss of liberation.
Đây là hai mươi mốt tuệ về lạc giải thoát (vimuttisukhe ñāṇa).
Soḷasavatthukaṃ ānāpānassatisamādhiṃ bhāvayato samadhikāni imāni dve ñāṇasatāni uppajjanti.
When one develops the sixteen-point concentration on mindfulness of breathing (ānāpānassati samādhi), these more than two hundred knowledges arise.
Khi hành giả tu tập thiền định niệm hơi thở (ānāpānassati-samādhi) gồm mười sáu đề mục, thì hơn hai trăm tuệ này sinh khởi.
1006
Ñāṇarāsichakkaniddeso chaṭṭho.
The Sixth Section: Explanation of the Six Classes of Knowledge.
Chương thứ sáu: Giải thích các loại tuệ.
1007
Ānāpānassatikathā* niṭṭhitā.
The Discourse on Mindfulness of Breathing (Ānāpānassati Kathā) is concluded.
Phần Niệm Hơi Thở đã hoàn tất.
1008

4. Indriyakathā

4. Discourse on Faculties

4. Phần về các căn (Indriyā-kathā)

1009
1. Paṭhamasuttantaniddeso
1. Explanation of the First Sutta
1. Giải thích kinh thứ nhất
1010
184. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
184. Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
184. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Xá-vệ (Sāvatthī), trong rừng Kỳ-đà (Jetavana) của ông Cấp Cô Độc (Anāthapiṇḍika).
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There, the Blessed One addressed the bhikkhus, saying, “Bhikkhus!”
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu (bhikkhu) và nói: “Này các Tỳ-khưu!”
‘‘Bhadante’’ti* te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Venerable Sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
Các Tỳ-khưu ấy vâng lời Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn!”
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One spoke this:
Thế Tôn nói như sau:
1011
‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“There are, bhikkhus, these five faculties.
“Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni’’* .
The faculty of faith (saddhindriya), the faculty of energy (vīriyindriya), the faculty of mindfulness (satindriya), the faculty of concentration (samādhindriya), the faculty of wisdom (paññindriya)—these, bhikkhus, are the five faculties.”
Tín căn (saddhindriya), Tấn căn (vīriyindriya), Niệm căn (satindriya), Định căn (samādhindriya), Tuệ căn (paññindriya) – này các Tỳ-khưu, đây là năm căn.”
1012
185. Imāni pañcindriyāni katihākārehi visujjhanti?
185. In how many ways are these five faculties purified?
185. Năm căn này được thanh tịnh bằng bao nhiêu phương cách?
Imāni pañcindriyāni pannarasahi ākārehi visujjhanti.
These five faculties are purified in fifteen ways.
Năm căn này được thanh tịnh bằng mười lăm phương cách.
Assaddhe puggale parivajjayato, saddhe puggale sevato bhajato payirupāsato, pasādanīye suttante paccavekkhato – imehi tīhākārehi saddhindriyaṃ visujjhati.
By avoiding persons without faith, by associating with, cultivating, and attending upon persons with faith, by reflecting on suttas that inspire confidence—by these three ways, the faculty of faith is purified.
Do tránh xa những người không có đức tin (assaddha), do thân cận, giao du, phụng sự những người có đức tin (saddha), do quán xét những bài kinh đáng tịnh tín – tín căn được thanh tịnh bằng ba phương cách này.
Kusīte puggale parivajjayato, āraddhavīriye puggale sevato bhajato payirupāsato, sammappadhāne paccavekkhato – imehi tīhākārehi vīriyindriyaṃ visujjhati.
By avoiding lazy persons, by associating with, cultivating, and attending upon persons who have aroused energy, by reflecting on the right exertions (sammappadhāna)—by these three ways, the faculty of energy is purified.
Do tránh xa những người biếng nhác (kusīta), do thân cận, giao du, phụng sự những người tinh tấn (āraddhavīriya), do quán xét Tứ Chánh Cần (sammappadhāna) – tấn căn được thanh tịnh bằng ba phương cách này.
Muṭṭhassatī puggale parivajjayato, upaṭṭhitassatī puggale sevato bhajato payirupāsato, satipaṭṭhāne paccavekkhato – imehi tīhākārehi satindriyaṃ visujjhati.
By avoiding persons of confused mindfulness, by associating with, cultivating, and attending upon persons of established mindfulness, by reflecting on the foundations of mindfulness (satipaṭṭhāna)—by these three ways, the faculty of mindfulness is purified.
Do tránh xa những người thất niệm (muṭṭhassatī), do thân cận, giao du, phụng sự những người có niệm (upaṭṭhitassatī), do quán xét Tứ Niệm Xứ (satipaṭṭhāna) – niệm căn được thanh tịnh bằng ba phương cách này.
Asamāhite puggale parivajjayato, samāhite puggale sevato bhajato payirupāsato, jhānavimokkhe paccavekkhato – imehi tīhākārehi samādhindriyaṃ visujjhati.
By avoiding unconcentrated persons, by associating with, cultivating, and attending upon concentrated persons, by reflecting on the jhānas and liberations (jhānavimokkha)—by these three ways, the faculty of concentration is purified.
Do tránh xa những người tâm không định tĩnh (asamāhita), do thân cận, giao du, phụng sự những người tâm định tĩnh (samāhita), do quán xét các Thiền (jhāna) và Giải Thoát (vimokkha) – định căn được thanh tịnh bằng ba phương cách này.
Duppaññe puggale parivajjayato, paññavante puggale sevato bhajato payirupāsato, gambhīrañāṇacariyaṃ paccavekkhato – imehi tīhākārehi paññindriyaṃ visujjhati.
By avoiding unwise persons, by associating with, cultivating, and attending upon wise persons, by reflecting on the profound course of knowledge (gambhīrañāṇacariya)—by these three ways, the faculty of wisdom is purified.
Do tránh xa những người kém trí tuệ (duppañña), do thân cận, giao du, phụng sự những người có trí tuệ (paññavanta), do quán xét sự hành trì trí tuệ sâu sắc (gambhīrañāṇacariya) – tuệ căn được thanh tịnh bằng ba phương cách này.
Iti ime pañca puggale parivajjayato, pañca puggale sevato bhajato payirupāsato, pañca suttantakkhandhe paccavekkhato – imehi pannarasahi ākārehi imāni pañcindriyāni visujjhanti.
Thus, by avoiding these five types of persons, by associating with, cultivating, and attending upon these five types of persons, by reflecting on these five groups of suttas—by these fifteen ways, these five faculties are purified.
Như vậy, do tránh xa năm hạng người này, do thân cận, giao du, phụng sự năm hạng người này, do quán xét năm bộ kinh (suttantakkhandha) – năm căn này được thanh tịnh bằng mười lăm phương cách này.
1013
Katihākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti?
In how many ways are the five faculties developed? In how many ways is the development of the five faculties accomplished?
Năm căn được tu tập bằng bao nhiêu phương cách? Sự tu tập năm căn là bằng bao nhiêu phương cách?
Dasahākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, dasahākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti.
The five faculties are developed in ten ways. The development of the five faculties is accomplished in ten ways.
Năm căn được tu tập bằng mười phương cách. Sự tu tập năm căn là bằng mười phương cách.
Assaddhiyaṃ pajahanto saddhindriyaṃ bhāveti, saddhindriyaṃ bhāvento assaddhiyaṃ pajahati; kosajjaṃ pajahanto vīriyindriyaṃ bhāveti, vīriyindriyaṃ bhāvento kosajjaṃ pajahati; pamādaṃ pajahanto satindriyaṃ bhāveti, satindriyaṃ bhāvento pamādaṃ pajahati; uddhaccaṃ pajahanto samādhindriyaṃ bhāveti, samādhindriyaṃ bhāvento uddhaccaṃ pajahati; avijjaṃ pajahanto paññindriyaṃ bhāveti, paññindriyaṃ bhāvento avijjaṃ pajahati.
Abandoning lack of faith, one develops the faculty of faith; developing the faculty of faith, one abandons lack of faith. Abandoning indolence, one develops the faculty of energy; developing the faculty of energy, one abandons indolence. Abandoning heedlessness, one develops the faculty of mindfulness; developing the faculty of mindfulness, one abandons heedlessness. Abandoning restlessness, one develops the faculty of concentration; developing the faculty of concentration, one abandons restlessness. Abandoning ignorance, one develops the faculty of wisdom; developing the faculty of wisdom, one abandons ignorance.
Khi từ bỏ sự không tin (assaddhiya), hành giả tu tập tín căn (saddhindriya); khi tu tập tín căn, hành giả từ bỏ sự không tin. Khi từ bỏ sự biếng nhác (kosajja), hành giả tu tập tấn căn (vīriyindriya); khi tu tập tấn căn, hành giả từ bỏ sự biếng nhác. Khi từ bỏ sự phóng dật (pamāda), hành giả tu tập niệm căn (satindriya); khi tu tập niệm căn, hành giả từ bỏ sự phóng dật. Khi từ bỏ sự trạo cử (uddhacca), hành giả tu tập định căn (samādhindriya); khi tu tập định căn, hành giả từ bỏ sự trạo cử. Khi từ bỏ vô minh (avijjā), hành giả tu tập tuệ căn (paññindriya); khi tu tập tuệ căn, hành giả từ bỏ vô minh.
Imehi dasahākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, imehi dasahākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti.
In these ten ways, the five faculties are developed; in these ten ways, there is the development of the five faculties.
Năm căn được tu tập bằng mười phương cách này. Sự tu tập năm căn là bằng mười phương cách này.
1014
Katihākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni?
In how many ways are the five faculties developed and well-developed?
Năm căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt đẹp bằng bao nhiêu phương cách?
Dasahākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.
In ten ways are the five faculties developed and well-developed.
Bằng mười cách, năm căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt.
Assaddhiyassa pahīnattā suppahīnattā saddhindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ; saddhindriyassa bhāvitattā subhāvitattā assaddhiyaṃ pahīnaṃ hoti suppahīnaṃ.
Because of the abandonment and well-abandonment of lack of faith, the faculty of faith is developed and well-developed; because of the development and well-development of the faculty of faith, lack of faith is abandoned and well-abandoned.
Do sự không tin đã được đoạn trừ, đã được đoạn trừ hoàn toàn, tín căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt; do tín căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt, sự không tin đã được đoạn trừ, đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Kosajjassa pahīnattā suppahīnattā vīriyindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ; vīriyindriyassa bhāvitattā subhāvitattā kosajjaṃ pahīnaṃ hoti suppahīnaṃ.
Because of the abandonment and well-abandonment of indolence, the faculty of energy is developed and well-developed; because of the development and well-development of the faculty of energy, indolence is abandoned and well-abandoned.
Do sự biếng nhác đã được đoạn trừ, đã được đoạn trừ hoàn toàn, tinh tấn căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt; do tinh tấn căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt, sự biếng nhác đã được đoạn trừ, đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Pamādassa pahīnattā suppahīnattā satindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ; satindriyassa bhāvitattā subhāvitattā pamādo pahīno hoti suppahīno.
Because of the abandonment and well-abandonment of heedlessness, the faculty of mindfulness is developed and well-developed; because of the development and well-development of the faculty of mindfulness, heedlessness is abandoned and well-abandoned.
Do sự phóng dật đã được đoạn trừ, đã được đoạn trừ hoàn toàn, niệm căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt; do niệm căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt, sự phóng dật đã được đoạn trừ, đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Uddhaccassa pahīnattā suppahīnattā samādhindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ; samādhindriyassa bhāvitattā subhāvitattā uddhaccaṃ pahīnaṃ hoti suppahīnaṃ.
Because of the abandonment and well-abandonment of restlessness, the faculty of concentration is developed and well-developed; because of the development and well-development of the faculty of concentration, restlessness is abandoned and well-abandoned.
Do sự trạo cử đã được đoạn trừ, đã được đoạn trừ hoàn toàn, định căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt; do định căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt, sự trạo cử đã được đoạn trừ, đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Avijjāya pahīnattā paññindriyaṃ bhāvitaṃ hoti subhāvitaṃ; paññindriyassa bhāvitattā subhāvitattā avijjā pahīnā hoti suppahīnā.
Because of the abandonment of ignorance, the faculty of wisdom is developed and well-developed; because of the development and well-development of the faculty of wisdom, ignorance is abandoned and well-abandoned.
Do vô minh đã được đoạn trừ, tuệ căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt; do tuệ căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt, vô minh đã được đoạn trừ, đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Imehi dasahākārehi pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.
In these ten ways, the five faculties are developed and well-developed.
Bằng mười cách này, năm căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt.
1015
186. Katihākārehi pañcindriyāni bhāviyanti, katihākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca?
186. In how many ways are the five faculties developed? In how many ways are the five faculties developed, well-developed, calmed, and well-calmed?
186. Bằng bao nhiêu cách mà năm căn được tu tập? Bằng bao nhiêu cách mà năm căn đã được tu tập và tu tập tốt, đã được an tịnh và an tịnh hoàn toàn?
Catūhākārehi pañcindriyāni bhāviyanti catūhākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.
In four ways are the five faculties developed. In four ways are the five faculties developed, well-developed, calmed, and well-calmed.
Bằng bốn cách, năm căn được tu tập; bằng bốn cách, năm căn đã được tu tập và tu tập tốt, đã được an tịnh và an tịnh hoàn toàn.
Sotāpattimaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāviyanti; sotāpattiphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.
At the moment of the Sotāpatti-magga, the five faculties are developed; at the moment of the Sotāpatti-phala, the five faculties are developed, well-developed, calmed, and well-calmed.
Vào sát-na Đạo Tu-đà-hoàn, năm căn được tu tập; vào sát-na Quả Tu-đà-hoàn, năm căn đã được tu tập và tu tập tốt, đã được an tịnh và an tịnh hoàn toàn.
Sakadāgāmimaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāviyanti; sakadāgāmiphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.
At the moment of the Sakadāgāmi-magga, the five faculties are developed; at the moment of the Sakadāgāmi-phala, the five faculties are developed, well-developed, calmed, and well-calmed.
Vào sát-na Đạo Tư-đà-hàm, năm căn được tu tập; vào sát-na Quả Tư-đà-hàm, năm căn đã được tu tập và tu tập tốt, đã được an tịnh và an tịnh hoàn toàn.
Anāgāmimaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāviyanti; anāgāmiphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.
At the moment of the Anāgāmi-magga, the five faculties are developed; at the moment of the Anāgāmi-phala, the five faculties are developed, well-developed, calmed, and well-calmed.
Vào sát-na Đạo A-na-hàm, năm căn được tu tập; vào sát-na Quả A-na-hàm, năm căn đã được tu tập và tu tập tốt, đã được an tịnh và an tịnh hoàn toàn.
Arahattamaggakkhaṇe pañcindriyāni bhāviyanti; arahattaphalakkhaṇe pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.
At the moment of the Arahatta-magga, the five faculties are developed; at the moment of the Arahatta-phala, the five faculties are developed, well-developed, calmed, and well-calmed.
Vào sát-na Đạo A-la-hán, năm căn được tu tập; vào sát-na Quả A-la-hán, năm căn đã được tu tập và tu tập tốt, đã được an tịnh và an tịnh hoàn toàn.
Iti catasso maggavisuddhiyo, catasso phalavisuddhiyo, catasso samucchedavisuddhiyo, catasso paṭippassaddhivisuddhiyo.
Thus, there are four purifications of the path, four purifications of the fruit, four purifications of eradication, and four purifications of calming.
Như vậy, có bốn sự thanh tịnh của đạo, bốn sự thanh tịnh của quả, bốn sự thanh tịnh của đoạn trừ, bốn sự thanh tịnh của an tịnh.
Imehi catūhākārehi pañcindriyāni bhāviyanti; imehi catūhākārehi pañcindriyāni bhāvitāni ceva honti subhāvitāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.
In these four ways, the five faculties are developed; in these four ways, the five faculties are developed, well-developed, calmed, and well-calmed.
Bằng bốn cách này, năm căn được tu tập; bằng bốn cách này, năm căn đã được tu tập và tu tập tốt, đã được an tịnh và an tịnh hoàn toàn.
1016
Katinaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā; kati puggalā bhāvitindriyā?
For how many individuals is there the development of the faculties? How many individuals have developed faculties?
Sự tu tập các căn là của bao nhiêu hạng người? Bao nhiêu hạng người là bậc đã tu tập các căn?
Aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā; tayo puggalā bhāvitindriyā.
For eight individuals is there the development of the faculties; three individuals have developed faculties.
Sự tu tập các căn là của tám hạng người; ba hạng người là bậc đã tu tập các căn.
Katamesaṃ aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā?
For which eight individuals is there the development of the faculties?
Sự tu tập các căn là của tám hạng người nào?
Sattannañca sekkhānaṃ, puthujjanakalyāṇakassa ca – imesaṃ aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā.
For the seven Sekkhas and the noble ordinary person (Kalyāṇaputhujjana) — for these eight individuals is there the development of the faculties.
Là của bảy hạng hữu học và của vị phàm phu thiện tánh – sự tu tập các căn là của tám hạng người này.
Katame tayo puggalā bhāvitindriyā?
Which three individuals have developed faculties?
Ba hạng người nào là bậc đã tu tập các căn?
Savanena buddho tathāgatassa sāvako khīṇāsavo bhāvitindriyo, sayaṃ bhūtaṭṭhena paccekasambuddho bhāvitindriyo, appameyyaṭṭhena tathāgato arahaṃ sammāsambuddho bhāvitindriyo – ime tayo puggalā bhāvitindriyā.
By hearing the Dhamma, the Arahant, a disciple of the Tathāgata, who knows the Four Noble Truths, has developed faculties; the Paccekabuddha, by the nature of being self-existent, has developed faculties; the Tathāgata, the Arahant, the Sammāsambuddha, by the nature of being immeasurable, has developed faculties – these three individuals have developed faculties.
Bậc đã tu tập các căn là vị đệ tử A-la-hán của Đức Như Lai, bậc đã giác ngộ do lắng nghe; bậc đã tu tập các căn là vị Phật Độc Giác do tự mình giác ngộ; bậc đã tu tập các căn là Đức Như Lai, Bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác do không thể so lường – ba hạng người này là bậc đã tu tập các căn.
Iti imesaṃ aṭṭhannaṃ puggalānaṃ indriyabhāvanā; ime tayo puggalā bhāvitindriyā.
Thus, for these eight individuals there is development of faculties; these three individuals have developed faculties.
Như vậy, sự tu tập các căn là của tám hạng người này; ba hạng người này là bậc đã tu tập các căn.
1017
Suttantaniddeso paṭhamo.
The First Exposition of the Sutta is finished.
Chương giải thích kinh thứ nhất.
1018
2. Dutiyasuttantaniddeso
2. The Second Exposition of the Sutta
2. Chương giải thích kinh thứ hai
1019
187. Sāvatthinidānaṃ.
187. Sāvatthī is the occasion.
187. Tại Sāvatthī.
‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Monks, there are these five faculties.
“Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm căn nào?
Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ.
The faculty of faith, the faculty of energy, the faculty of mindfulness, the faculty of concentration, the faculty of wisdom.
Tín căn, tinh tấn căn, niệm căn, định căn, tuệ căn.
Ye hi keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti, na me te, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu* vā samaṇasammatā, brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā; na ca panete āyasmantā* sāmaññatthaṃ vā brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
Monks, whatever recluses or brahmins do not truly understand the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape of these five faculties, they are not considered by me as recluses among recluses, nor as brahmins among brahmins; nor do those venerable ones, having realized by their own direct knowledge, enter and abide in the goal of recluseship or the goal of brahminhood in this very life.
Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào không như thật rõ biết sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm căn này, thì Ta không xem các Sa-môn hay Bà-la-môn ấy là Sa-môn trong hàng Sa-môn, là Bà-la-môn trong hàng Bà-la-môn; và các vị ấy cũng không tự mình với thắng trí chứng ngộ, chứng đạt và an trú trong mục đích Sa-môn hay mục đích Bà-la-môn ngay trong hiện tại.
Ye ca kho keci* bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti, te kho me, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā, brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā; te ca panāyasmantā sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti.
But, monks, whatever recluses or brahmins truly understand the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape of these five faculties, they are considered by me as recluses among recluses, and as brahmins among brahmins; and those venerable ones, having realized by their own direct knowledge, enter and abide in the goal of recluseship and the goal of brahminhood in this very life.”
Này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào như thật rõ biết sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của năm căn này, thì Ta xem các Sa-môn hay Bà-la-môn ấy là Sa-môn trong hàng Sa-môn, là Bà-la-môn trong hàng Bà-la-môn; và các vị ấy cũng tự mình với thắng trí chứng ngộ, chứng đạt và an trú trong mục đích Sa-môn và mục đích Bà-la-môn ngay trong hiện tại.”
1020
188. Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti; katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti?
188. In how many ways is there the origin of the five faculties? In how many ways does one understand the origin of the five faculties?
188. Bằng bao nhiêu cách mà sự tập khởi của năm căn xảy ra? Bằng bao nhiêu cách mà người ta rõ biết sự tập khởi của năm căn?
Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti; katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti?
In how many ways is there the disappearance of the five faculties? In how many ways does one understand the disappearance of the five faculties?
Bằng bao nhiêu cách mà sự diệt tận của năm căn xảy ra? Bằng bao nhiêu cách mà người ta rõ biết sự diệt tận của năm căn?
Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti, katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti?
In how many ways is there the gratification of the five faculties? In how many ways does one understand the gratification of the five faculties?
Bằng bao nhiêu cách mà vị ngọt của năm căn xảy ra? Bằng bao nhiêu cách mà người ta rõ biết vị ngọt của năm căn?
Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti; katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti?
In how many ways is there the danger of the five faculties? In how many ways does one understand the danger of the five faculties?
Bằng bao nhiêu cách mà sự nguy hiểm của năm căn xảy ra? Bằng bao nhiêu cách mà người ta rõ biết sự nguy hiểm của năm căn?
Katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti; katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti?
In how many ways is there the escape from the five faculties? In how many ways does one understand the escape from the five faculties?
Bằng bao nhiêu cách mà sự xuất ly của năm căn xảy ra? Bằng bao nhiêu cách mà người ta rõ biết sự xuất ly của năm căn?
1021
Cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti; cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti.
In forty ways there is the origin of the five faculties; in forty ways one understands the origin of the five faculties.
Bằng bốn mươi cách, sự tập khởi của năm căn xảy ra; bằng bốn mươi cách, người ta rõ biết sự tập khởi của năm căn.
Cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti; cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti.
In forty ways there is the disappearance of the five faculties; in forty ways one understands the disappearance of the five faculties.
Bằng bốn mươi cách, sự diệt tận của năm căn xảy ra; bằng bốn mươi cách, người ta rõ biết sự diệt tận của năm căn.
Pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti; pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti.
In twenty-five ways there is the gratification of the five faculties; in twenty-five ways one understands the gratification of the five faculties.
Bằng hai mươi lăm cách, vị ngọt của năm căn xảy ra; bằng hai mươi lăm cách, người ta rõ biết vị ngọt của năm căn.
Pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti; pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti.
In twenty-five ways there is the danger of the five faculties; in twenty-five ways one understands the danger of the five faculties.
Bằng hai mươi lăm cách, sự nguy hiểm của năm căn xảy ra; bằng hai mươi lăm cách, người ta rõ biết sự nguy hiểm của năm căn.
Asītisataṃ ākārehi* pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti; asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti.
In one hundred and eighty ways there is the escape from the five faculties; in one hundred and eighty ways one understands the escape from the five faculties.
Bằng một trăm tám mươi cách, sự xuất ly của năm căn xảy ra; bằng một trăm tám mươi cách, người ta rõ biết sự xuất ly của năm căn.
1022
Katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti; katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti?
In which forty ways is there the origin of the five faculties? In which forty ways does one understand the origin of the five faculties?
Bằng bốn mươi phương diện nào mà sự sinh khởi của năm căn (pañcannaṃ indriyānaṃ) xảy ra? Bằng bốn mươi phương diện nào mà người ta biết sự sinh khởi của năm căn?
Adhimokkhatthāya āvajjanāya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, adhimokkhavasena manasikārassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, saddhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa samudayo hoti; paggahatthāya āvajjanāya samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena chandassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikārassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, vīriyindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa samudayo hoti; upaṭṭhānatthāya āvajjanāya samudayo satindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ satindriyassa samudayo hoti; avikkhepatthāya āvajjanāya samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikārassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, samādhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa samudayo hoti; dassanatthāya āvajjanāya samudayo paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikārassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti, paññindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ paññindriyassa samudayo hoti.
The arising of attention for the purpose of conviction is the arising of the faculty of faith; the arising of aspiration by way of conviction is the arising of the faculty of faith; the arising of attention by way of conviction is the arising of the faculty of faith; the manifestation as one by way of the faculty of faith is the arising of the faculty of faith. The arising of attention for the purpose of exertion is the arising of the faculty of energy; the arising of aspiration by way of exertion is the arising of the faculty of energy; the arising of attention by way of exertion is the arising of the faculty of energy; the manifestation as one by way of the faculty of energy is the arising of the faculty of energy. The arising of attention for the purpose of establishment is the arising of the faculty of mindfulness; the arising of aspiration by way of establishment is the arising of the faculty of mindfulness; the arising of attention by way of establishment is the arising of the faculty of mindfulness; the manifestation as one by way of the faculty of mindfulness is the arising of the faculty of mindfulness. The arising of attention for the purpose of non-distraction is the arising of the faculty of concentration; the arising of aspiration by way of non-distraction is the arising of the faculty of concentration; the arising of attention by way of non-distraction is the arising of the faculty of concentration; the manifestation as one by way of the faculty of concentration is the arising of the faculty of concentration. The arising of attention for the purpose of seeing is the arising of the faculty of wisdom; the arising of aspiration by way of seeing is the arising of the faculty of wisdom; the arising of attention by way of seeing is the arising of the faculty of wisdom; the manifestation as one by way of the faculty of wisdom is the arising of the faculty of wisdom.
Sự sinh khởi của sự chú tâm (āvajjanā) vì mục đích quyết định (adhimokkha) là sự sinh khởi của tín căn (saddhindriya); sự sinh khởi của ý muốn (chanda) do sự quyết định là sự sinh khởi của tín căn; sự sinh khởi của sự tác ý (manasikāra) do sự quyết định là sự sinh khởi của tín căn; sự hiện hữu trong một trạng thái duy nhất (ekattupaṭṭhānaṃ) do tín căn là sự sinh khởi của tín căn. Sự sinh khởi của sự chú tâm vì mục đích tinh tấn (paggaha) là sự sinh khởi của tinh tấn căn (vīriyindriya); sự sinh khởi của ý muốn do sự tinh tấn là sự sinh khởi của tinh tấn căn; sự sinh khởi của sự tác ý do sự tinh tấn là sự sinh khởi của tinh tấn căn; sự hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do tinh tấn căn là sự sinh khởi của tinh tấn căn. Sự sinh khởi của sự chú tâm vì mục đích an trú (upaṭṭhāna) là sự sinh khởi của niệm căn (satindriya); sự sinh khởi của ý muốn do sự an trú là sự sinh khởi của niệm căn; sự sinh khởi của sự tác ý do sự an trú là sự sinh khởi của niệm căn; sự hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do niệm căn là sự sinh khởi của niệm căn. Sự sinh khởi của sự chú tâm vì mục đích không tán loạn (avikkhepa) là sự sinh khởi của định căn (samādhindriya); sự sinh khởi của ý muốn do sự không tán loạn là sự sinh khởi của định căn; sự sinh khởi của sự tác ý do sự không tán loạn là sự sinh khởi của định căn; sự hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do định căn là sự sinh khởi của định căn. Sự sinh khởi của sự chú tâm vì mục đích thấy rõ (dassana) là sự sinh khởi của tuệ căn (paññindriya); sự sinh khởi của ý muốn do sự thấy rõ là sự sinh khởi của tuệ căn; sự sinh khởi của sự tác ý do sự thấy rõ là sự sinh khởi của tuệ căn; sự hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do tuệ căn là sự sinh khởi của tuệ căn.
Adhimokkhatthāya āvajjanāya samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahatthāya āvajjanāya samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānatthāya āvajjanāya samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepatthāya āvajjanāya samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanatthāya āvajjanāya samudayo paññindriyassa samudayo hoti.
The arising of attention for the purpose of conviction is the arising of the faculty of faith; the arising of attention for the purpose of exertion is the arising of the faculty of energy; the arising of attention for the purpose of establishment is the arising of the faculty of mindfulness; the arising of attention for the purpose of non-distraction is the arising of the faculty of concentration; the arising of attention for the purpose of seeing is the arising of the faculty of wisdom.
Sự sinh khởi của sự chú tâm vì mục đích quyết định là sự sinh khởi của tín căn; sự sinh khởi của sự chú tâm vì mục đích tinh tấn là sự sinh khởi của tinh tấn căn; sự sinh khởi của sự chú tâm vì mục đích an trú là sự sinh khởi của niệm căn; sự sinh khởi của sự chú tâm vì mục đích không tán loạn là sự sinh khởi của định căn; sự sinh khởi của sự chú tâm vì mục đích thấy rõ là sự sinh khởi của tuệ căn.
Adhimokkhavasena chandassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena chandassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena chandassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena chandassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti.
The arising of aspiration by way of conviction is the arising of the faculty of faith; the arising of aspiration by way of exertion is the arising of the faculty of energy; the arising of aspiration by way of establishment is the arising of the faculty of mindfulness; the arising of aspiration by way of non-distraction is the arising of the faculty of concentration; the arising of aspiration by way of seeing is the arising of the faculty of wisdom.
Sự sinh khởi của ý muốn do sự quyết định là sự sinh khởi của tín căn; sự sinh khởi của ý muốn do sự tinh tấn là sự sinh khởi của tinh tấn căn; sự sinh khởi của ý muốn do sự an trú là sự sinh khởi của niệm căn; sự sinh khởi của ý muốn do sự không tán loạn là sự sinh khởi của định căn; sự sinh khởi của ý muốn do sự thấy rõ là sự sinh khởi của tuệ căn.
Adhimokkhavasena manasikārassa samudayo saddhindriyassa samudayo hoti, paggahavasena manasikārassa samudayo vīriyindriyassa samudayo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa samudayo satindriyassa samudayo hoti, avikkhepavasena manasikārassa samudayo samādhindriyassa samudayo hoti, dassanavasena manasikārassa samudayo paññindriyassa samudayo hoti.
The arising of attention by way of conviction is the arising of the faculty of faith; the arising of attention by way of exertion is the arising of the faculty of energy; the arising of attention by way of establishment is the arising of the faculty of mindfulness; the arising of attention by way of non-distraction is the arising of the faculty of concentration; the arising of attention by way of seeing is the arising of the faculty of wisdom.
Sự sinh khởi của sự tác ý do sự quyết định là sự sinh khởi của tín căn; sự sinh khởi của sự tác ý do sự tinh tấn là sự sinh khởi của tinh tấn căn; sự sinh khởi của sự tác ý do sự an trú là sự sinh khởi của niệm căn; sự sinh khởi của sự tác ý do sự không tán loạn là sự sinh khởi của định căn; sự sinh khởi của sự tác ý do sự thấy rõ là sự sinh khởi của tuệ căn.
Saddhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa samudayo hoti vīriyindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa samudayo hoti, satindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ satindriyassa samudayo hoti, samādhindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa samudayo hoti, paññindriyassa vasena ekattupaṭṭhānaṃ paññindriyassa samudayo hoti.
The manifestation as one by way of the faculty of faith is the arising of the faculty of faith; the manifestation as one by way of the faculty of energy is the arising of the faculty of energy; the manifestation as one by way of the faculty of mindfulness is the arising of the faculty of mindfulness; the manifestation as one by way of the faculty of concentration is the arising of the faculty of concentration; the manifestation as one by way of the faculty of wisdom is the arising of the faculty of wisdom.
Sự hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do tín căn là sự sinh khởi của tín căn; sự hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do tinh tấn căn là sự sinh khởi của tinh tấn căn; sự hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do niệm căn là sự sinh khởi của niệm căn; sự hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do định căn là sự sinh khởi của định căn; sự hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do tuệ căn là sự sinh khởi của tuệ căn.
1023
Imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayo hoti, imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ samudayaṃ pajānāti.
In these forty ways, there is the arising of the five faculties; in these forty ways, one understands the arising of the five faculties.
Bằng bốn mươi phương diện này mà sự sinh khởi của năm căn xảy ra, bằng bốn mươi phương diện này mà người ta biết sự sinh khởi của năm căn.
1024
Katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti; katamehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti?
In which forty ways is there the passing away of the five faculties? In which forty ways does one understand the passing away of the five faculties?
Bằng bốn mươi phương diện nào mà sự diệt tận của năm căn xảy ra? Bằng bốn mươi phương diện nào mà người ta biết sự diệt tận của năm căn?
Adhimokkhatthāya āvajjanāya atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, adhimokkhavasena chandassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, adhimokkhavasena manasikārassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, saddhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ* saddhindriyassa vasena atthaṅgamo hoti; paggahatthāya āvajjanāya atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena manasikārassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, vīriyindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti; upaṭṭhānatthāya āvajjanāya atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ satindriyassa atthaṅgamo hoti; avikkhepatthāya āvajjanāya atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena manasikārassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, samādhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa atthaṅgamo hoti; dassanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena manasikārassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti, paññindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ paññindriyassa atthaṅgamo hoti.
The disappearance of advertence for the purpose of conviction is the disappearance of the faculty of faith; the disappearance of desire by way of conviction is the disappearance of the faculty of faith; the disappearance of attention by way of conviction is the disappearance of the faculty of faith; the non-appearance as one by way of the faculty of faith is the disappearance of the faculty of faith; the disappearance of advertence for the purpose of exertion is the disappearance of the faculty of energy; the disappearance of desire by way of exertion is the disappearance of the faculty of energy; the disappearance of attention by way of exertion is the disappearance of the faculty of energy; the non-appearance as one by way of the faculty of energy is the disappearance of the faculty of energy; the disappearance of advertence for the purpose of establishment is the disappearance of the faculty of mindfulness; the disappearance of desire by way of establishment is the disappearance of the faculty of mindfulness; the disappearance of attention by way of establishment is the disappearance of the faculty of mindfulness; the non-appearance as one by way of the faculty of mindfulness is the disappearance of the faculty of mindfulness; the disappearance of advertence for the purpose of non-distraction is the disappearance of the faculty of concentration; the disappearance of desire by way of non-distraction is the disappearance of the faculty of concentration; the disappearance of attention by way of non-distraction is the disappearance of the faculty of concentration; the non-appearance as one by way of the faculty of concentration is the disappearance of the faculty of concentration; the disappearance of advertence for the purpose of seeing is the disappearance of the faculty of wisdom; the disappearance of desire by way of seeing is the disappearance of the faculty of wisdom; the disappearance of attention by way of seeing is the disappearance of the faculty of wisdom; the non-appearance as one by way of the faculty of wisdom is the disappearance of the faculty of wisdom.
Sự diệt tận của sự chú tâm vì mục đích quyết định là sự diệt tận của tín căn; sự diệt tận của ý muốn do sự quyết định là sự diệt tận của tín căn; sự diệt tận của sự tác ý do sự quyết định là sự diệt tận của tín căn; sự không hiện hữu trong một trạng thái duy nhất (ekattaanupaṭṭhānaṃ) do tín căn là sự diệt tận của tín căn. Sự diệt tận của sự chú tâm vì mục đích tinh tấn là sự diệt tận của tinh tấn căn; sự diệt tận của ý muốn do sự tinh tấn là sự diệt tận của tinh tấn căn; sự diệt tận của sự tác ý do sự tinh tấn là sự diệt tận của tinh tấn căn; sự không hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do tinh tấn căn là sự diệt tận của tinh tấn căn. Sự diệt tận của sự chú tâm vì mục đích an trú là sự diệt tận của niệm căn; sự diệt tận của ý muốn do sự an trú là sự diệt tận của niệm căn; sự diệt tận của sự tác ý do sự an trú là sự diệt tận của niệm căn; sự không hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do niệm căn là sự diệt tận của niệm căn. Sự diệt tận của sự chú tâm vì mục đích không tán loạn là sự diệt tận của định căn; sự diệt tận của ý muốn do sự không tán loạn là sự diệt tận của định căn; sự diệt tận của sự tác ý do sự không tán loạn là sự diệt tận của định căn; sự không hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do định căn là sự diệt tận của định căn. Sự diệt tận của sự chú tâm vì mục đích thấy rõ là sự diệt tận của tuệ căn; sự diệt tận của ý muốn do sự thấy rõ là sự diệt tận của tuệ căn; sự diệt tận của sự tác ý do sự thấy rõ là sự diệt tận của tuệ căn; sự không hiện hữu trong một trạng thái duy nhất do tuệ căn là sự diệt tận của tuệ căn.
1025
Adhimokkhatthāya āvajjanāya atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahatthāya āvajjanāya atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānatthāya āvajjanāya atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepatthāya āvajjanāya atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanatthāya āvajjanāya atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti.
The disappearance of advertence for the purpose of conviction is the disappearance of the faculty of faith; the disappearance of advertence for the purpose of exertion is the disappearance of the faculty of energy; the disappearance of advertence for the purpose of establishment is the disappearance of the faculty of mindfulness; the disappearance of advertence for the purpose of non-distraction is the disappearance of the faculty of concentration; the disappearance of advertence for the purpose of seeing is the disappearance of the faculty of wisdom.
Sự diệt tận của sự chú tâm vì mục đích quyết định là sự diệt tận của tín căn; sự diệt tận của sự chú tâm vì mục đích tinh tấn là sự diệt tận của tinh tấn căn; sự diệt tận của sự chú tâm vì mục đích an trú là sự diệt tận của niệm căn; sự diệt tận của sự chú tâm vì mục đích không tán loạn là sự diệt tận của định căn; sự diệt tận của sự chú tâm vì mục đích thấy rõ là sự diệt tận của tuệ căn.
Adhimokkhavasena chandassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena chandassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena chandassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena chandassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena chandassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti.
The disappearance of desire by way of conviction is the disappearance of the faculty of faith; the disappearance of desire by way of exertion is the disappearance of the faculty of energy; the disappearance of desire by way of establishment is the disappearance of the faculty of mindfulness; the disappearance of desire by way of non-distraction is the disappearance of the faculty of concentration; the disappearance of desire by way of seeing is the disappearance of the faculty of wisdom.
Sự diệt vong của dục (chanda) do sự quyết định là sự diệt vong của tín căn (saddhindriya); sự diệt vong của dục do sự tinh tấn là sự diệt vong của cần căn (vīriyindriya); sự diệt vong của dục do sự an trú là sự diệt vong của niệm căn (satindriya); sự diệt vong của dục do sự không tán loạn là sự diệt vong của định căn (samādhindriya); sự diệt vong của dục do sự thấy biết là sự diệt vong của tuệ căn (paññindriya).
Adhimokkhavasena manasikārassa atthaṅgamo saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, paggahavasena manasikārassa atthaṅgamo vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, upaṭṭhānavasena manasikārassa atthaṅgamo satindriyassa atthaṅgamo hoti, avikkhepavasena manasikārassa atthaṅgamo samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, dassanavasena manasikārassa atthaṅgamo paññindriyassa atthaṅgamo hoti.
The disappearance of attention by way of conviction is the disappearance of the faculty of faith; the disappearance of attention by way of exertion is the disappearance of the faculty of energy; the disappearance of attention by way of establishment is the disappearance of the faculty of mindfulness; the disappearance of attention by way of non-distraction is the disappearance of the faculty of concentration; the disappearance of attention by way of seeing is the disappearance of the faculty of wisdom.
Sự diệt vong của tác ý (manasikāra) do sự quyết định là sự diệt vong của tín căn; sự diệt vong của tác ý do sự tinh tấn là sự diệt vong của cần căn; sự diệt vong của tác ý do sự an trú là sự diệt vong của niệm căn; sự diệt vong của tác ý do sự không tán loạn là sự diệt vong của định căn; sự diệt vong của tác ý do sự thấy biết là sự diệt vong của tuệ căn.
Saddhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa atthaṅgamo hoti, vīriyindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa atthaṅgamo hoti, satindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ satindriyassa atthaṅgamo hoti, samādhindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa atthaṅgamo hoti, paññindriyassa vasena ekattaanupaṭṭhānaṃ paññindriyassa atthaṅgamo hoti.
The non-appearance as one by way of the faculty of faith is the disappearance of the faculty of faith; the non-appearance as one by way of the faculty of energy is the disappearance of the faculty of energy; the non-appearance as one by way of the faculty of mindfulness is the disappearance of the faculty of mindfulness; the non-appearance as one by way of the faculty of concentration is the disappearance of the faculty of concentration; the non-appearance as one by way of the faculty of wisdom is the disappearance of the faculty of wisdom.
Sự không an trú vào tính nhất thể do tín căn là sự diệt vong của tín căn; sự không an trú vào tính nhất thể do cần căn là sự diệt vong của cần căn; sự không an trú vào tính nhất thể do niệm căn là sự diệt vong của niệm căn; sự không an trú vào tính nhất thể do định căn là sự diệt vong của định căn; sự không an trú vào tính nhất thể do tuệ căn là sự diệt vong của tuệ căn.
1026
Imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamo hoti; imehi cattārīsāya ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ atthaṅgamaṃ pajānāti.
By these forty modes, there is the cessation of the five faculties; by these forty modes, one understands the cessation of the five faculties.
Theo bốn mươi phương diện này, năm căn diệt vong; theo bốn mươi phương diện này, người ta biết sự diệt vong của năm căn.
1027
Ka.
A.
Ka.
assādaniddeso
The exposition of gratification
Chỉ rõ sự vị ngọt
1028
189. Katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti; katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti?
189. By which twenty-five modes is there gratification in the five faculties? By which twenty-five modes does one understand the gratification in the five faculties?
189. Theo hai mươi lăm phương diện nào, năm căn có vị ngọt? Theo hai mươi lăm phương diện nào, người ta biết vị ngọt của năm căn?
Assaddhiyassa anupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa assādo hoti, assaddhiyapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ saddhindriyassa assādo hoti, adhimokkhacariyāya vesārajjaṃ saddhindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo saddhindriyassa assādo hoti, yaṃ saddhindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ saddhindriyassa assādo.
The non-arising of lack of faith is the gratification of the faculty of faith; the non-arising of the fever of lack of faith is the gratification of the faculty of faith; fearlessness for the practice of conviction is the gratification of the faculty of faith; and the attainment of a tranquil dwelling is the gratification of the faculty of faith; whatever happiness and joy arise dependent on the faculty of faith—this is the gratification of the faculty of faith.
Sự không hiện hữu của vô tín là vị ngọt của tín căn; sự không hiện hữu của sự phiền não do vô tín là vị ngọt của tín căn; sự tự tin trong việc quyết định là vị ngọt của tín căn; sự chứng đắc trú xứ an tịnh là vị ngọt của tín căn; niềm vui, sự hoan hỷ phát sinh do duyên tín căn, đây là vị ngọt của tín căn.
1029
Kosajjassa anupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa assādo hoti, kosajjapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa assādo hoti, paggahacariyāya vesārajjaṃ vīriyindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo vīriyindriyassa assādo hoti, yaṃ vīriyindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ vīriyindriyassa assādo.
The non-arising of idleness is the gratification of the faculty of energy; the non-arising of the fever of idleness is the gratification of the faculty of energy; fearlessness for the practice of exertion is the gratification of the faculty of energy; and the attainment of a tranquil dwelling is the gratification of the faculty of energy; whatever happiness and joy arise dependent on the faculty of energy—this is the gratification of the faculty of energy.
Sự không hiện hữu của biếng nhác là vị ngọt của cần căn; sự không hiện hữu của sự phiền não do biếng nhác là vị ngọt của cần căn; sự tự tin trong việc tinh tấn là vị ngọt của cần căn; sự chứng đắc trú xứ an tịnh là vị ngọt của cần căn; niềm vui, sự hoan hỷ phát sinh do duyên cần căn, đây là vị ngọt của cần căn.
1030
Pamādassa anupaṭṭhānaṃ satindriyassa assādo hoti, pamādapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ satindriyassa assādo hoti, upaṭṭhānacariyāya vesārajjaṃ satindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo satindriyassa assādo hoti, yaṃ satindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ satindriyassa assādo.
The non-arising of heedlessness is the gratification of the faculty of mindfulness; the non-arising of the fever of heedlessness is the gratification of the faculty of mindfulness; fearlessness for the practice of establishing mindfulness is the gratification of the faculty of mindfulness; and the attainment of a tranquil dwelling is the gratification of the faculty of mindfulness; whatever happiness and joy arise dependent on the faculty of mindfulness—this is the gratification of the faculty of mindfulness.
Sự không hiện hữu của phóng dật là vị ngọt của niệm căn; sự không hiện hữu của sự phiền não do phóng dật là vị ngọt của niệm căn; sự tự tin trong việc an trú là vị ngọt của niệm căn; sự chứng đắc trú xứ an tịnh là vị ngọt của niệm căn; niềm vui, sự hoan hỷ phát sinh do duyên niệm căn, đây là vị ngọt của niệm căn.
1031
Uddhaccassa anupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa assādo hoti, uddhaccapariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ samādhindriyassa assādo hoti, avikkhepacariyāya vesārajjaṃ samādhindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo samādhindriyassa assādo hoti, yaṃ samādhindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ samādhindriyassa assādo.
The non-arising of restlessness is the gratification of the faculty of concentration; the non-arising of the fever of restlessness is the gratification of the faculty of concentration; fearlessness for the practice of non-distraction is the gratification of the faculty of concentration; and the attainment of a tranquil dwelling is the gratification of the faculty of concentration; whatever happiness and joy arise dependent on the faculty of concentration—this is the gratification of the faculty of concentration.
Sự không hiện hữu của trạo cử là vị ngọt của định căn; sự không hiện hữu của sự phiền não do trạo cử là vị ngọt của định căn; sự tự tin trong việc không tán loạn là vị ngọt của định căn; sự chứng đắc trú xứ an tịnh là vị ngọt của định căn; niềm vui, sự hoan hỷ phát sinh do duyên định căn, đây là vị ngọt của định căn.
1032
Avijjāya anupaṭṭhānaṃ paññindriyassa assādo hoti, avijjāpariḷāhassa anupaṭṭhānaṃ paññindriyassa assādo hoti, dassanacariyāya vesārajjaṃ paññindriyassa assādo hoti, santo ca vihārādhigamo paññindriyassa assādo hoti, yaṃ paññindriyaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ paññindriyassa assādo.
The non-arising of ignorance is the gratification of the faculty of wisdom; the non-arising of the fever of ignorance is the gratification of the faculty of wisdom; fearlessness for the practice of insight is the gratification of the faculty of wisdom; and the attainment of a tranquil dwelling is the gratification of the faculty of wisdom; whatever happiness and joy arise dependent on the faculty of wisdom—this is the gratification of the faculty of wisdom.
Sự không hiện hữu của vô minh là vị ngọt của tuệ căn; sự không hiện hữu của sự phiền não do vô minh là vị ngọt của tuệ căn; sự tự tin trong việc thấy biết là vị ngọt của tuệ căn; sự chứng đắc trú xứ an tịnh là vị ngọt của tuệ căn; niềm vui, sự hoan hỷ phát sinh do duyên tuệ căn, đây là vị ngọt của tuệ căn.
1033
Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādo hoti; imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ assādaṃ pajānāti.
By these twenty-five modes, there is gratification in the five faculties; by these twenty-five modes, one understands the gratification in the five faculties.
Theo hai mươi lăm phương diện này, năm căn có vị ngọt; theo hai mươi lăm phương diện này, người ta biết vị ngọt của năm căn.
1034
Kha.
B.
Kha.
ādīnavaniddeso
The exposition of danger
Chỉ rõ sự nguy hiểm
1035
190. Katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti; katamehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti?
190. By which twenty-five modes is there danger in the five faculties? By which twenty-five modes does one understand the danger in the five faculties?
190. Theo hai mươi lăm phương diện nào, năm căn có sự nguy hiểm? Theo hai mươi lăm phương diện nào, người ta biết sự nguy hiểm của năm căn?
Assaddhiyassa upaṭṭhānaṃ saddhindriyassa ādīnavo hoti, assaddhiyapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ saddhindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena saddhindriyassa ādīnavo hoti.
The arising of lack of faith is the danger of the faculty of faith; the arising of the fever of lack of faith is the danger of the faculty of faith; by the characteristic of impermanence, there is danger in the faculty of faith; by the characteristic of suffering, there is danger in the faculty of faith; by the characteristic of non-self, there is danger in the faculty of faith.
Sự hiện hữu của vô tín là sự nguy hiểm của tín căn; sự hiện hữu của sự phiền não do vô tín là sự nguy hiểm của tín căn; tín căn có sự nguy hiểm do tính vô thường; tín căn có sự nguy hiểm do tính khổ; tín căn có sự nguy hiểm do tính vô ngã.
1036
Kosajjassa upaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa ādīnavo hoti, kosajjapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ vīriyindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena vīriyindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena…pe… anattaṭṭhena vīriyindriyassa ādīnavo hoti.
The arising of idleness is the danger of the faculty of energy; the arising of the fever of idleness is the danger of the faculty of energy; by the characteristic of impermanence, there is danger in the faculty of energy; by the characteristic of suffering… by the characteristic of non-self, there is danger in the faculty of energy.
Sự hiện hữu của biếng nhác là sự nguy hiểm của cần căn; sự hiện hữu của sự phiền não do biếng nhác là sự nguy hiểm của cần căn; cần căn có sự nguy hiểm do tính vô thường; cần căn có sự nguy hiểm do tính khổ… cần căn có sự nguy hiểm do tính vô ngã.
1037
Pamādassa upaṭṭhānaṃ satindriyassa ādīnavo hoti, pamādapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ satindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena…pe… anattaṭṭhena satindriyassa ādīnavo hoti.
The arising of heedlessness is the danger of the faculty of mindfulness; the arising of the fever of heedlessness is the danger of the faculty of mindfulness; by the characteristic of impermanence, there is danger in the faculty of mindfulness; by the characteristic of suffering… by the characteristic of non-self, there is danger in the faculty of mindfulness.
Sự hiện hữu của phóng dật là sự nguy hiểm của niệm căn; sự hiện hữu của sự phiền não do phóng dật là sự nguy hiểm của niệm căn; niệm căn có sự nguy hiểm do tính vô thường; niệm căn có sự nguy hiểm do tính khổ… niệm căn có sự nguy hiểm do tính vô ngã.
1038
Uddhaccassa upaṭṭhānaṃ samādhindriyassa ādīnavo hoti, uddhaccapariḷāhassa upaṭṭhānaṃ samādhindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena…pe… anattaṭṭhena samādhindriyassa ādīnavo hoti.
The arising of restlessness is the danger of the faculty of concentration; the arising of the fever of restlessness is the danger of the faculty of concentration; by the characteristic of impermanence, there is danger in the faculty of concentration; by the characteristic of suffering… by the characteristic of non-self, there is danger in the faculty of concentration.
Sự hiện hữu của trạo cử là sự nguy hiểm của định căn; sự hiện hữu của sự phiền não do trạo cử là sự nguy hiểm của định căn; định căn có sự nguy hiểm do tính vô thường; định căn có sự nguy hiểm do tính khổ… định căn có sự nguy hiểm do tính vô ngã.
1039
Avijjāya upaṭṭhānaṃ paññindriyassa ādīnavo hoti, avijjāpariḷāhassa upaṭṭhānaṃ paññindriyassa ādīnavo hoti, aniccaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti, dukkhaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti, anattaṭṭhena paññindriyassa ādīnavo hoti.
Ignorance is the danger of the faculty of wisdom; the burning of ignorance is the danger of the faculty of wisdom; in the sense of impermanence, it is the danger of the faculty of wisdom; in the sense of suffering, it is the danger of the faculty of wisdom; in the sense of non-self, it is the danger of the faculty of wisdom.
Sự hiện hữu của vô minh là sự nguy hiểm của tuệ căn; sự hiện hữu của sự phiền não do vô minh là sự nguy hiểm của tuệ căn; tuệ căn có sự nguy hiểm do tính vô thường; tuệ căn có sự nguy hiểm do tính khổ; tuệ căn có sự nguy hiểm do tính vô ngã.
1040
Imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavo hoti; imehi pañcavīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ ādīnavaṃ pajānāti.
In these twenty-five ways, there is danger in the five faculties; in these twenty-five ways, one discerns the danger in the five faculties.
Theo hai mươi lăm phương diện này, năm căn có sự nguy hiểm; theo hai mươi lăm phương diện này, người ta biết sự nguy hiểm của năm căn.
1041
Ga.
Ga.
Ga.
nissaraṇaniddeso
Section on Escape
Chỉ rõ sự xuất ly
1042
191. Katamehi asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti; katamehi asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti?
In which one hundred and eighty ways is there escape for the five faculties? In which one hundred and eighty ways does one discern the escape for the five faculties? By way of conviction, the faculty of faith is escaped from lack of faith; it is escaped from the burning of lack of faith; it is escaped from the defilements and aggregates that follow it; it is escaped from all external signs; by attaining a more refined faculty of faith, it is escaped from the former faculty of faith. By way of exertion, the faculty of energy is escaped from idleness; it is escaped from the burning of idleness; it is escaped from the defilements and aggregates that follow it; it is escaped from all external signs; by attaining a more refined faculty of energy, it is escaped from the former faculty of energy. By way of presence, the faculty of mindfulness is escaped from heedlessness; it is escaped from the burning of heedlessness; it is escaped from the defilements and aggregates that follow it; it is escaped from all external signs; by attaining a more refined faculty of mindfulness, it is escaped from the former faculty of mindfulness. By way of non-distraction, the faculty of concentration is escaped from restlessness; it is escaped from the burning of restlessness; it is escaped from the defilements and aggregates that follow it; it is escaped from all external signs; by attaining a more refined faculty of concentration, it is escaped from the former faculty of concentration. By way of seeing, the faculty of wisdom is escaped from ignorance; it is escaped from the burning of ignorance; it is escaped from the defilements and aggregates that follow it; it is escaped from all external signs; by attaining a more refined faculty of wisdom, it is escaped from the former faculty of wisdom.
191. Theo một trăm tám mươi phương diện nào, năm căn có sự xuất ly? Theo một trăm tám mươi phương diện nào, người ta biết sự xuất ly của năm căn?
Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ assaddhiyā nissaṭaṃ hoti, assaddhiyapariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītatarasaddhindriyassa paṭilābhā purimatarasaddhindriyā nissaṭaṃ hoti; paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ kosajjā nissaṭaṃ hoti, kosajjapariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītataravīriyindriyassa paṭilābhā purimataravīriyindriyā nissaṭaṃ hoti; upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ pamādā nissaṭaṃ hoti, pamādapariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītatarasatindriyassa paṭilābhā purimatarasatindriyā nissaṭaṃ hoti; avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ uddhaccā nissaṭaṃ hoti, uddhaccapariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītatarasamādhindriyassa paṭilābhā purimatarasamādhindriyā nissaṭaṃ hoti; dassanaṭṭhena paññindriyaṃ avijjāya nissaṭaṃ hoti, avijjāpariḷāhā nissaṭaṃ hoti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca nissaṭaṃ hoti, bahiddhā ca sabbanimittehi nissaṭaṃ hoti, tato paṇītatarapaññindriyassa paṭilābhā purimatarapaññindriyā nissaṭaṃ hoti.
In which one hundred and eighty ways is there escape for the five faculties? In which one hundred and eighty ways does one discern the escape for the five faculties? By way of conviction, the faculty of faith is escaped from lack of faith; it is escaped from the burning of lack of faith; it is escaped from the defilements and aggregates that follow it; it is escaped from all external signs; by attaining a more refined faculty of faith, it is escaped from the former faculty of faith. By way of exertion, the faculty of energy is escaped from idleness; it is escaped from the burning of idleness; it is escaped from the defilements and aggregates that follow it; it is escaped from all external signs; by attaining a more refined faculty of energy, it is escaped from the former faculty of energy. By way of presence, the faculty of mindfulness is escaped from heedlessness; it is escaped from the burning of heedlessness; it is escaped from the defilements and aggregates that follow it; it is escaped from all external signs; by attaining a more refined faculty of mindfulness, it is escaped from the former faculty of mindfulness. By way of non-distraction, the faculty of concentration is escaped from restlessness; it is escaped from the burning of restlessness; it is escaped from the defilements and aggregates that follow it; it is escaped from all external signs; by attaining a more refined faculty of concentration, it is escaped from the former faculty of concentration. By way of seeing, the faculty of wisdom is escaped from ignorance; it is escaped from the burning of ignorance; it is escaped from the defilements and aggregates that follow it; it is escaped from the aggregates; it is escaped from all external signs; by attaining a more refined faculty of wisdom, it is escaped from the former faculty of wisdom.
Theo nghĩa quyết định tin tưởng, tín căn (saddhindriya) thoát ly khỏi sự không tin (assaddhiyā), thoát ly khỏi sự phiền não nóng bức là không tin, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo nó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài; do đạt được tín căn cao thượng hơn nên thoát ly khỏi tín căn trước đó. Theo nghĩa nỗ lực, tinh tấn căn (vīriyindriya) thoát ly khỏi sự biếng nhác (kosajja), thoát ly khỏi sự phiền não nóng bức là biếng nhác, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo nó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài; do đạt được tinh tấn căn cao thượng hơn nên thoát ly khỏi tinh tấn căn trước đó. Theo nghĩa thiết lập, niệm căn (satindriya) thoát ly khỏi sự phóng dật (pamāda), thoát ly khỏi sự phiền não nóng bức là phóng dật, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo nó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài; do đạt được niệm căn cao thượng hơn nên thoát ly khỏi niệm căn trước đó. Theo nghĩa không tán loạn, định căn (samādhindriya) thoát ly khỏi sự trạo cử (uddhacca), thoát ly khỏi sự phiền não nóng bức là trạo cử, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo nó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài; do đạt được định căn cao thượng hơn nên thoát ly khỏi định căn trước đó. Theo nghĩa thấy rõ, tuệ căn (paññindriya) thoát ly khỏi sự vô minh (avijjā), thoát ly khỏi sự phiền não nóng bức là vô minh, thoát ly khỏi các phiền não và các uẩn đi theo nó, và thoát ly khỏi tất cả các tướng bên ngoài; do đạt được tuệ căn cao thượng hơn nên thoát ly khỏi tuệ căn trước đó.
1043
192. Pubbabhāge pañcahi indriyehi paṭhamajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭhame jhāne pañcahindriyehi dutiyajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, dutiye jhāne pañcahindriyehi tatiyajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, tatiye jhāne pañcahindriyehi catutthajjhānavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, catutthe jhāne pañcahindriyehi ākāsānañcāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi viññāṇañcāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi ākiñcaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā pañcahindriyehi aniccānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.
In the preceding stage, the five faculties are escaped by means of the five faculties in the manner of the first jhāna; in the first jhāna, the five faculties are escaped by means of the five faculties in the manner of the second jhāna; in the second jhāna, the five faculties are escaped by means of the five faculties in the manner of the third jhāna; in the third jhāna, the five faculties are escaped by means of the five faculties in the manner of the fourth jhāna; in the fourth jhāna, the five faculties are escaped by means of the five faculties in the manner of the attainment of the base of infinite space; in the attainment of the base of infinite space, the five faculties are escaped by means of the five faculties in the manner of the attainment of the base of infinite consciousness; in the attainment of the base of infinite consciousness, the five faculties are escaped by means of the five faculties in the manner of the attainment of the base of nothingness; in the attainment of the base of nothingness, the five faculties are escaped by means of the five faculties in the manner of the attainment of the base of neither perception nor non-perception; in the attainment of the base of neither perception nor non-perception, the five faculties are escaped by means of the five faculties in the manner of contemplation of impermanence.
192. Trong giai đoạn trước, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức thiền thứ nhất; trong thiền thứ nhất, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức thiền thứ hai; trong thiền thứ hai, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức thiền thứ ba; trong thiền thứ ba, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức thiền thứ tư; trong thiền thứ tư, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức nhập Không Vô Biên Xứ; trong Không Vô Biên Xứ, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức nhập Thức Vô Biên Xứ; trong Thức Vô Biên Xứ, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức nhập Vô Sở Hữu Xứ; trong Vô Sở Hữu Xứ, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức nhập Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ; trong Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán vô thường.
1044
Aniccānupassanā pañcahindriyehi dukkhānupassanāvase pañcindriyāni nissaṭāni honti, dukkhānupassanā pañcahindriyehi anattānupassanāvase pañcindriyāni nissaṭāni honti, anattānupassanā pañcahindriyehi nibbidānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nibbidānupassanāya pañcahindriyehi virāgānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, virāgānupassanāya pañcahindriyehi nirodhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, nirodhānupassanāya pañcahindriyehi paṭinissaggānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭinissaggānupassanāya pañcahindriyehi khayānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, khayānupassanāya pañcahindriyehi vayānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, vayānupassanāya pañcahindriyehi vipariṇāmānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, vipariṇāmānupassanāya pañcahindriyehi animittānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, animittānupassanāya pañcahindriyehi appaṇihitānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, appaṇihitānupassanāya pañcahindriyehi suññatānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti suññatānupassanāya pañcahindriyehi adhipaññādhammavipassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.
In the contemplation of impermanence, the five faculties are released by means of the contemplation of suffering; in the contemplation of suffering, the five faculties are released by means of the contemplation of non-self; in the contemplation of non-self, the five faculties are released by means of the contemplation of disenchantment; in the contemplation of disenchantment, the five faculties are released by means of the contemplation of dispassion; in the contemplation of dispassion, the five faculties are released by means of the contemplation of cessation; in the contemplation of cessation, the five faculties are released by means of the contemplation of relinquishment; in the contemplation of relinquishment, the five faculties are released by means of the contemplation of destruction; in the contemplation of destruction, the five faculties are released by means of the contemplation of vanishing; in the contemplation of vanishing, the five faculties are released by means of the contemplation of change; in the contemplation of change, the five faculties are released by means of the contemplation of the signless; in the contemplation of the signless, the five faculties are released by means of the contemplation of the desireless; in the contemplation of the desireless, the five faculties are released by means of the contemplation of emptiness; in the contemplation of emptiness, the five faculties are released by means of the vipassanā of higher wisdom regarding phenomena.
Trong quán vô thường, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán khổ; trong quán khổ, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán vô ngã; trong quán vô ngã, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán nhàm chán; trong quán nhàm chán, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán ly tham; trong quán ly tham, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán diệt; trong quán diệt, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán xả bỏ; trong quán xả bỏ, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán đoạn tận; trong quán đoạn tận, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán hoại diệt; trong quán hoại diệt, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán biến dị; trong quán biến dị, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán vô tướng; trong quán vô tướng, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán vô nguyện; trong quán vô nguyện, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán không tánh; trong quán không tánh, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán pháp tuệ siêu việt.
Adhipaññādhammavipassanāya pañcahindriyehi yathābhūtañāṇadassanavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, yathābhūtañāṇadassane pañcahindriyehi ādīnavānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, ādīnavānupassanāya pañcahindriyehi paṭisaṅkhānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, paṭisaṅkhānupassanāya pañcahindriyehi vivaṭṭanānupassanāvasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.
In the vipassanā of higher wisdom regarding phenomena, the five faculties are released by means of the knowledge and vision of things as they really are; in the knowledge and vision of things as they really are, the five faculties are released by means of the contemplation of danger; in the contemplation of danger, the five faculties are released by means of the contemplation of reflection; in the contemplation of reflection, the five faculties are released by means of the contemplation of turning away.
Trong quán pháp tuệ siêu việt, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức tri kiến như thật; trong tri kiến như thật, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán tai họa; trong quán tai họa, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán suy xét; trong quán suy xét, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức quán chuyển ly.
Vivaṭṭanānupassanāya pañcahindriyehi sotāpattimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.
In the contemplation of turning away, the five faculties are released by means of the Stream-entry Path.
Trong quán chuyển ly, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức đạo Tu-đà-hoàn.
1045
Sotāpattimagge pañcahindriyehi sotāpattiphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sotāpattiphalasamāpattiyā pañcahindriyehi sakadāgāmimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sakadāgāmimagge pañcahindriyehi sakadāgāmiphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, sakadāgāmiphalasamāpattiyā pañcahindriyehi anāgāmimaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, anāgāmimagge pañcahindriyehi anāgāmiphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, anāgāmiphalasamāpattiyā pañcahindriyehi arahattamaggavasena pañcindriyāni nissaṭāni honti, arahattamagge pañcahindriyehi arahattaphalasamāpattivasena pañcindriyāni nissaṭāni honti.
In the Stream-entry Path, the five faculties are released by means of the attainment of the fruit of Stream-entry; in the attainment of the fruit of Stream-entry, the five faculties are released by means of the Once-returner Path; in the Once-returner Path, the five faculties are released by means of the attainment of the fruit of Once-returner; in the attainment of the fruit of Once-returner, the five faculties are released by means of the Non-returner Path; in the Non-returner Path, the five faculties are released by means of the attainment of the fruit of Non-returner; in the attainment of the fruit of Non-returner, the five faculties are released by means of the Arahant Path; in the Arahant Path, the five faculties are released by means of the attainment of the fruit of Arahantship.
Trong đạo Tu-đà-hoàn, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức nhập quả Tu-đà-hoàn; trong nhập quả Tu-đà-hoàn, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức đạo Tư-đà-hàm; trong đạo Tư-đà-hàm, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức nhập quả Tư-đà-hàm; trong nhập quả Tư-đà-hàm, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức đạo A-na-hàm; trong đạo A-na-hàm, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức nhập quả A-na-hàm; trong nhập quả A-na-hàm, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức đạo A-la-hán; trong đạo A-la-hán, năm căn thoát ly khỏi năm căn theo phương thức nhập quả A-la-hán.
1046
Nekkhamme pañcindriyāni kāmacchandato nissaṭāni honti, abyāpāde pañcindriyāni byāpādato nissaṭāni honti, ālokasaññāya pañcindriyāni thinamiddhato nissaṭāni honti, avikkhepe pañcindriyāni uddhaccato nissaṭāni honti, dhammavavatthāne pañcindriyāni vicikicchāya nissaṭāni honti, ñāṇe pañcindriyāni avijjāya nissaṭāni honti, pāmojje pañcindriyāni aratiyā nissaṭāni honti.
In renunciation, the five faculties are released from sensual desire; in non-ill will, the five faculties are released from ill will; in the perception of light, the five faculties are released from sloth and torpor; in non-distraction, the five faculties are released from restlessness; in the discernment of phenomena, the five faculties are released from doubt; in knowledge, the five faculties are released from ignorance; in joy, the five faculties are released from discontent.
Trong sự xuất ly, năm căn thoát ly khỏi dục tham (kāmacchanda); trong sự vô sân, năm căn thoát ly khỏi sân hận; trong tưởng quang minh, năm căn thoát ly khỏi hôn trầm thụy miên; trong sự không tán loạn, năm căn thoát ly khỏi trạo cử; trong sự phân biệt các pháp, năm căn thoát ly khỏi hoài nghi; trong trí tuệ, năm căn thoát ly khỏi vô minh; trong sự hoan hỷ, năm căn thoát ly khỏi bất lạc.
1047
193. Paṭhame jhāne pañcindriyāni nīvaraṇehi nissaṭāni honti, dutiye jhāne pañcindriyāni vitakkavicārehi nissaṭāni honti, tatiye jhāne pañcindriyāni pītiyā nissaṭāni honti, catutthe jhāne pañcindriyāni sukhadukkhehi nissaṭāni honti, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya nissaṭāni honti, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni ākāsānañcāyatanasaññāya nissaṭāni honti, ākiñcaññāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni viññāṇañcāyatanasaññāya nissaṭāni honti, nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā pañcindriyāni ākiñcaññāyatanasaññāya nissaṭāni honti.
193. In the first jhāna, the five faculties are released from the hindrances; in the second jhāna, the five faculties are released from vitakka and vicāra; in the third jhāna, the five faculties are released from pīti; in the fourth jhāna, the five faculties are released from pleasure and pain; in the attainment of the sphere of infinite space, the five faculties are released from the perception of form, the perception of sensory impingement, and the perception of diversity; in the attainment of the sphere of infinite consciousness, the five faculties are released from the perception of the sphere of infinite space; in the attainment of the sphere of nothingness, the five faculties are released from the perception of the sphere of infinite consciousness; in the attainment of the sphere of neither perception nor non-perception, the five faculties are released from the perception of the sphere of nothingness.
193. Trong thiền thứ nhất, năm căn được giải thoát khỏi các triền cái; trong thiền thứ hai, năm căn được giải thoát khỏi tầm và tứ; trong thiền thứ ba, năm căn được giải thoát khỏi hỷ; trong thiền thứ tư, năm căn được giải thoát khỏi lạc và khổ; trong nhập định Không Vô Biên Xứ, năm căn được giải thoát khỏi tưởng về sắc, tưởng về đối ngại, tưởng về sai biệt; trong nhập định Thức Vô Biên Xứ, năm căn được giải thoát khỏi tưởng về Không Vô Biên Xứ; trong nhập định Vô Sở Hữu Xứ, năm căn được giải thoát khỏi tưởng về Thức Vô Biên Xứ; trong nhập định Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, năm căn được giải thoát khỏi tưởng về Vô Sở Hữu Xứ.
1048
Aniccānupassanā pañcindriyāni niccasaññāya nissaṭāni honti, dukkhānupassanā pañcindriyāni sukhasaññāya nissaṭāni honti, anattānupassanā pañcindriyāni attasaññāya nissaṭāni honti, nibbidānupassanāya pañcindriyāni nandiyā nissaṭāni honti, virāgānupassanāya pañcindriyāni rāgato nissaṭāni honti, nirodhānupassanāya pañcindriyāni samudayato nissaṭāni honti, paṭinissaggānupassanāya pañcindriyāni ādānato nissaṭāni honti, khayānupassanāya pañcindriyāni ghanasaññāya nissaṭāni honti, vayānupassanāya pañcindriyāni āyūhanato nissaṭāni honti, vipariṇāmānupassanāya pañcindriyāni dhuvasaññāya nissaṭāni honti, animittānupassanāya pañcindriyāni nimittato nissaṭāni honti, appaṇihitānupassanāya pañcindriyāni paṇidhiyā nissaṭāni honti, suññatānupassanāya pañcindriyāni abhinivesato nissaṭāni honti.
Through the contemplation of impermanence, the five faculties are released from the perception of permanence; through the contemplation of suffering, the five faculties are released from the perception of pleasure; through the contemplation of non-self, the five faculties are released from the perception of self; through the contemplation of disenchantment, the five faculties are released from delight; through the contemplation of dispassion, the five faculties are released from lust; through the contemplation of cessation, the five faculties are released from origination; through the contemplation of relinquishment, the five faculties are released from clinging; through the contemplation of destruction, the five faculties are released from the perception of solidity; through the contemplation of dissolution, the five faculties are released from accumulation; through the contemplation of change, the five faculties are released from the perception of stability; through the contemplation of the signless, the five faculties are released from signs; through the contemplation of the desireless, the five faculties are released from aspirations; through the contemplation of emptiness, the five faculties are released from attachment.
Trong quán vô thường, năm căn được giải thoát khỏi tưởng thường; trong quán khổ, năm căn được giải thoát khỏi tưởng lạc; trong quán vô ngã, năm căn được giải thoát khỏi tưởng ngã; trong quán nhàm chán, năm căn được giải thoát khỏi sự hoan hỷ; trong quán ly tham, năm căn được giải thoát khỏi tham ái; trong quán đoạn diệt, năm căn được giải thoát khỏi sự tập khởi; trong quán xả ly, năm căn được giải thoát khỏi sự chấp thủ; trong quán đoạn tận, năm căn được giải thoát khỏi tưởng kiên cố; trong quán hoại diệt, năm căn được giải thoát khỏi sự tích lũy; trong quán biến hoại, năm căn được giải thoát khỏi tưởng thường còn; trong quán vô tướng, năm căn được giải thoát khỏi tướng; trong quán vô nguyện, năm căn được giải thoát khỏi sự ước muốn; trong quán không tánh, năm căn được giải thoát khỏi sự chấp trước.
Adhipaññādhammavipassanāya pañcindriyāni sārādānābhinivesato nissaṭāni honti, yathābhūtañāṇadassane pañcindriyāni sammohābhinivesato nissaṭāni honti, ādīnavānupassanāya pañcindriyāni ālayābhinivesato nissaṭāni honti, paṭisaṅkhānupassanāya pañcindriyāni appaṭisaṅkhāya nissaṭāni honti, vivaṭṭanānupassanāya pañcindriyāni saññogābhinivesato nissaṭāni honti.
Through the vipassanā of higher wisdom in phenomena, the five faculties are released from the attachment to grasping at essence; in the knowledge and vision of things as they are, the five faculties are released from the attachment to delusion; through the contemplation of danger, the five faculties are released from the attachment to attachment; through the contemplation of reflection, the five faculties are released from non-reflection; through the contemplation of turning away, the five faculties are released from the attachment to fetters.
Trong tuệ quán pháp thượng trí, năm căn được giải thoát khỏi sự chấp trước vào việc nắm giữ tinh túy; trong trí tuệ thấy biết như thật, năm căn được giải thoát khỏi sự chấp trước vào sự si mê; trong quán tai họa, năm căn được giải thoát khỏi sự chấp trước vào sự trú ngụ; trong quán suy xét, năm căn được giải thoát khỏi sự không suy xét; trong quán chuyển ly, năm căn được giải thoát khỏi sự chấp trước vào sự trói buộc.
1049
Sotāpattimagge pañcindriyāni diṭṭhekaṭṭhehi kilesehi nissaṭāni honti, sakadāgāmimagge pañcindriyāni oḷārikehi kilesehi nissaṭāni honti, anāgāmimagge pañcindriyāni anusahagatehi kilesehi nissaṭāni honti, arahattamagge pañcindriyāni sabbakilesehi nissaṭāni honti, sabbesaññeva khīṇāsavānaṃ tattha tattha pañcindriyāni nissaṭāni ceva honti sunissaṭāni ca paṭippassaddhāni ca suppaṭippassaddhāni ca.
In the path of stream-entry, the five faculties are released from the defilements rooted in wrong view; in the path of once-returning, the five faculties are released from the gross defilements; in the path of non-returning, the five faculties are released from the subtle defilements; in the path of arahantship, the five faculties are released from all defilements. For all Arahants, the five faculties are released, well-released, calmed, and well-calmed in each respective stage.
Trong đạo Tu-đà-hoàn, năm căn được giải thoát khỏi các phiền não đồng hành với tà kiến; trong đạo Tư-đà-hàm, năm căn được giải thoát khỏi các phiền não thô trọng; trong đạo A-na-hàm, năm căn được giải thoát khỏi các phiền não vi tế; trong đạo A-la-hán, năm căn được giải thoát khỏi tất cả các phiền não. Đối với tất cả các bậc lậu tận, năm căn ở từng nơi đó đã được giải thoát, đã được giải thoát hoàn toàn, đã được an tịnh, và đã được an tịnh hoàn toàn.
1050
Imehi asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ hoti; imehi asītisataṃ ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ nissaraṇaṃ pajānāti.
In these one hundred and eighty ways, there is the release of the five faculties; in these one hundred and eighty ways, one understands the release of the five faculties.
Bằng một trăm tám mươi phương cách này, sự giải thoát của năm căn xảy ra; bằng một trăm tám mươi phương cách này, người ta hiểu rõ sự giải thoát của năm căn.
1051
Suttantaniddeso dutiyo.
The Second Exposition of the Sutta is concluded.
Thuyết minh Kinh thứ hai.
1052
Paṭhamabhāṇavāro.
The First Recitation Section.
Phần tụng thứ nhất.
1053
3. Tatiyasuttantaniddeso
3. The Third Exposition of the Sutta
3. Thuyết minh Kinh thứ ba
1054
194. Sāvatthinidānaṃ* .
194. The discourse at Sāvatthī.
194. Tại Sāvatthī.
‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Monks, there are these five faculties.
“Này các Tỳ-khưu, có năm căn này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm nào?
Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ.
The faculty of faith, the faculty of energy, the faculty of mindfulness, the faculty of concentration, the faculty of wisdom.
Tín căn, Tấn căn, Niệm căn, Định căn, Tuệ căn.
Kattha ca, bhikkhave, saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ?
And where, monks, should the faculty of faith be seen?
Này các Tỳ-khưu, Tín căn nên được thấy ở đâu?
Catūsu sotāpattiyaṅgesu – ettha saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the four factors of stream-entry—there the faculty of faith should be seen.
Trong bốn chi nhập lưu – ở đây Tín căn nên được thấy.
Kattha ca, bhikkhave, vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ?
And where, monks, should the faculty of energy be seen?
Này các Tỳ-khưu, Tấn căn nên được thấy ở đâu?
Catūsu sammappadhānesu – ettha vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the four right exertions—there the faculty of energy should be seen.
Trong bốn Chánh cần – ở đây Tấn căn nên được thấy.
Kattha ca, bhikkhave, satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ?
And where, monks, should the faculty of mindfulness be seen?
Này các Tỳ-khưu, Niệm căn nên được thấy ở đâu?
Catūsu satipaṭṭhānesu – ettha satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the four foundations of mindfulness—there the faculty of mindfulness should be seen.
Trong bốn Niệm xứ – ở đây Niệm căn nên được thấy.
Kattha ca, bhikkhave, samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ?
And where, monks, should the faculty of concentration be seen?
Này các Tỳ-khưu, Định căn nên được thấy ở đâu?
Catūsu jhānesu – ettha samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the four jhānas—there the faculty of concentration should be seen.
Trong bốn Thiền – ở đây Định căn nên được thấy.
Kattha ca, bhikkhave, paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ?
And where, monks, should the faculty of wisdom be seen?
Này các Tỳ-khưu, Tuệ căn nên được thấy ở đâu?
Catūsu ariyasaccesu – ettha paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ’’.
in the four Noble Truths—here, the faculty of wisdom (paññindriya) is to be seen.”
Trong bốn Thánh đế – ở đây Tuệ căn nên được thấy.”
1055
Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
In how many ways are the five faculties to be seen in the four factors of stream-entry (sotāpattiyaṅga) by means of the faculty of faith (saddhindriya)?
Trong bốn chi nhập lưu, theo khía cạnh của Tín căn, năm căn nên được thấy bằng bao nhiêu phương cách?
Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
In how many ways are the five faculties to be seen in the four right exertions (sammappadhāna) by means of the faculty of energy (vīriyindriya)?
Trong bốn Chánh cần, theo khía cạnh của Tấn căn, năm căn nên được thấy bằng bao nhiêu phương cách?
Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
In how many ways are the five faculties to be seen in the four foundations of mindfulness (satipaṭṭhāna) by means of the faculty of mindfulness (satindriya)?
Trong bốn Niệm xứ, theo khía cạnh của Niệm căn, năm căn nên được thấy bằng bao nhiêu phương cách?
Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
In how many ways are the five faculties to be seen in the four jhānas by means of the faculty of concentration (samādhindriya)?
Trong bốn Thiền, theo khía cạnh của Định căn, năm căn nên được thấy bằng bao nhiêu phương cách?
Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katihākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
In how many ways are the five faculties to be seen in the four Noble Truths by means of the faculty of wisdom (paññindriya)?
Trong bốn Thánh đế, theo khía cạnh của Tuệ căn, năm căn nên được thấy bằng bao nhiêu phương cách?
1056
Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
In twenty ways are the five faculties to be seen in the four factors of stream-entry by means of the faculty of faith.
Trong bốn chi nhập lưu, theo khía cạnh của Tín căn, năm căn nên được thấy bằng hai mươi phương cách.
Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
In twenty ways are the five faculties to be seen in the four right exertions by means of the faculty of energy.
Trong bốn Chánh cần, theo khía cạnh của Tấn căn, năm căn nên được thấy bằng hai mươi phương cách.
Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
In twenty ways are the five faculties to be seen in the four foundations of mindfulness by means of the faculty of mindfulness.
Trong bốn Niệm xứ, theo khía cạnh của Niệm căn, năm căn nên được thấy bằng hai mươi phương cách.
Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
In twenty ways are the five faculties to be seen in the four jhānas by means of the faculty of concentration.
Trong bốn Thiền, theo khía cạnh của Định căn, năm căn nên được thấy bằng hai mươi phương cách.
Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
In twenty ways are the five faculties to be seen in the four Noble Truths by means of the faculty of wisdom.
Trong bốn Thánh đế, theo khía cạnh của Tuệ căn, năm căn nên được thấy bằng hai mươi phương cách.
1057
Ka.
Ka.
Ka.
pabhedagaṇananiddeso
Enumeration of Classifications
Thuyết minh đếm phân loại
1058
195. Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
195. In how many of these twenty ways are the five faculties to be seen in the four factors of stream-entry by means of the faculty of faith?
195. Trong bốn chi nhập lưu, theo khía cạnh của Tín căn, năm căn nên được thấy bằng hai mươi phương cách nào?
Sappurisasaṃseve sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ; saddhammasavane sotāpattiyaṅge… yonisomanasikāre sotāpattiyaṅge… dhammānudhammapaṭipattiyā sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the factor of stream-entry, association with admirable people, the faculty of faith is to be seen as having the nature of conviction and dominance; by means of the faculty of faith, the faculty of energy is to be seen as having the nature of exertion, the faculty of mindfulness as having the nature of presence, the faculty of concentration as having the nature of non-distraction, the faculty of wisdom as having the nature of insight; in the factor of stream-entry, listening to the Dhamma… in the factor of stream-entry, appropriate attention (yoniso manasikāra)… in the factor of stream-entry, practice in accordance with the Dhamma (dhammānudhammappaṭipatti), the faculty of faith is to be seen as having the nature of conviction and dominance; by means of the faculty of faith, the faculty of energy is to be seen as having the nature of exertion, the faculty of mindfulness as having the nature of presence, the faculty of concentration as having the nature of non-distraction, the faculty of wisdom as having the nature of insight.
Trong chi nhập lưu là thân cận bậc thiện tri thức, Tín căn nên được thấy theo ý nghĩa là sự quyết định làm chủ; theo khía cạnh của Tín căn, Tấn căn nên được thấy theo ý nghĩa là sự tinh cần; Niệm căn nên được thấy theo ý nghĩa là sự hiện trú; Định căn nên được thấy theo ý nghĩa là sự không tán loạn; Tuệ căn nên được thấy theo ý nghĩa là sự thấy biết; trong chi nhập lưu là nghe diệu pháp… trong chi nhập lưu là tác ý chân chánh… trong chi nhập lưu là thực hành pháp và tùy pháp, Tín căn nên được thấy theo ý nghĩa là sự quyết định làm chủ; theo khía cạnh của Tín căn, Tấn căn nên được thấy theo ý nghĩa là sự tinh cần; Niệm căn nên được thấy theo ý nghĩa là sự hiện trú; Định căn nên được thấy theo ý nghĩa là sự không tán loạn; Tuệ căn nên được thấy theo ý nghĩa là sự thấy biết.
Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
In these twenty ways are the five faculties to be seen in the four factors of stream-entry by means of the faculty of faith.
Trong bốn chi nhập lưu, theo khía cạnh của Tín căn, năm căn nên được thấy bằng hai mươi phương cách này.
1059
Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
In how many of these twenty ways are the five faculties to be seen in the four right exertions by means of the faculty of energy?
Trong bốn Chánh cần, theo khía cạnh của Tấn căn, năm căn nên được thấy bằng hai mươi phương cách nào?
Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the right exertion for the non-arising of unarisen evil unwholesome states, the faculty of energy is to be seen as having the nature of exertion and dominance; by means of the faculty of energy, the faculty of mindfulness is to be seen as having the nature of presence, the faculty of concentration as having the nature of non-distraction, the faculty of wisdom as having the nature of insight, the faculty of faith as having the nature of conviction.
Trong Chánh tinh tấn để không cho các pháp bất thiện ác chưa sinh khởi sinh khởi, căn tinh tấn nên được xem là với ý nghĩa là sự chủ tể của sự nỗ lực; do căn tinh tấn, căn niệm nên được xem là với ý nghĩa là sự an trú; căn định nên được xem là với ý nghĩa là sự không xao động; căn tuệ nên được xem là với ý nghĩa là sự thấy; căn tín nên được xem là với ý nghĩa là sự quyết định.
Uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya sammappadhāne…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya sammappadhāne…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the right exertion for the abandoning of arisen evil unwholesome states… in the right exertion for the arising of unarisen wholesome states… in the right exertion for the maintenance, non-confusion, increase, growth, development, and perfection of arisen wholesome states, the faculty of energy is to be seen as having the nature of exertion and dominance; by means of the faculty of energy, the faculty of mindfulness is to be seen as having the nature of presence, the faculty of concentration as having the nature of non-distraction, the faculty of wisdom as having the nature of insight, the faculty of faith as having the nature of conviction.
Trong Chánh tinh tấn để diệt trừ các pháp bất thiện ác đã sinh khởi…pe… trong Chánh tinh tấn để làm cho các pháp thiện chưa sinh khởi sinh khởi…pe… trong Chánh tinh tấn để làm cho các pháp thiện đã sinh khởi được an trú, không lãng quên, được tăng trưởng, được phát triển, được tu tập, được viên mãn, căn tinh tấn nên được xem là với ý nghĩa là sự chủ tể của sự nỗ lực; do căn tinh tấn, căn niệm nên được xem là với ý nghĩa là sự an trú; căn định nên được xem là với ý nghĩa là sự không xao động; căn tuệ nên được xem là với ý nghĩa là sự thấy; căn tín nên được xem là với ý nghĩa là sự quyết định.
Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
In these twenty ways are the five faculties to be seen in the four right exertions by means of the faculty of energy.
Năm căn nên được xem là theo hai mươi phương cách này, do căn tinh tấn trong bốn Chánh tinh tấn.
1060
Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
In how many of these twenty ways are the five faculties to be seen in the four foundations of mindfulness by means of the faculty of mindfulness?
Trong bốn Tứ Niệm Xứ, do căn niệm, năm căn nên được xem là theo những hai mươi phương cách nào?
Kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the contemplation of the body in the body (kāyānupassanāsatipaṭṭhāna), the faculty of mindfulness (satindriya) should be seen by way of its dominance as manifestation. By way of the faculty of mindfulness, the faculty of concentration (samādhindriya) should be seen by way of non-distraction; the faculty of wisdom (paññindriya) should be seen by way of insight; the faculty of faith (saddhindriya) should be seen by way of conviction; the faculty of energy (vīriyindriya) should be seen by way of exertion.
Trong niệm xứ quán thân trên thân, căn niệm nên được xem là với ý nghĩa là sự chủ tể của sự an trú; do căn niệm, căn định nên được xem là với ý nghĩa là sự không xao động; căn tuệ nên được xem là với ý nghĩa là sự thấy; căn tín nên được xem là với ý nghĩa là sự quyết định; căn tinh tấn nên được xem là với ý nghĩa là sự nỗ lực.
Vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhāne…pe… citte cittānupassanāsatipaṭṭhāne… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the contemplation of feelings in feelings (vedanānupassanāsatipaṭṭhāna)…pe… in the contemplation of mind in mind (cittānupassanāsatipaṭṭhāna)… in the contemplation of phenomena in phenomena (dhammānupassanāsatipaṭṭhāna), the faculty of mindfulness (satindriya) should be seen by way of its dominance as manifestation. By way of the faculty of mindfulness, the faculty of concentration (samādhindriya) should be seen by way of non-distraction; the faculty of wisdom (paññindriya) should be seen by way of insight; the faculty of faith (saddhindriya) should be seen by way of conviction; the faculty of energy (vīriyindriya) should be seen by way of exertion.
Trong niệm xứ quán thọ trên các thọ…pe… trong niệm xứ quán tâm trên tâm… trong niệm xứ quán pháp trên các pháp, căn niệm nên được xem là với ý nghĩa là sự chủ tể của sự an trú; do căn niệm, căn định nên được xem là với ý nghĩa là sự không xao động; căn tuệ nên được xem là với ý nghĩa là sự thấy; căn tín nên được xem là với ý nghĩa là sự quyết định; căn tinh tấn nên được xem là với ý nghĩa là sự nỗ lực.
Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
In the four satipaṭṭhānas, the five faculties (pañcindriyāni) should be seen in these twenty modes by way of the faculty of mindfulness.
Năm căn nên được xem là theo hai mươi phương cách này, do căn niệm trong bốn Tứ Niệm Xứ.
1061
Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
In the four jhānas, by which twenty modes should the five faculties (pañcindriyāni) be seen by way of the faculty of concentration (samādhindriya)?
Trong bốn Thiền, do căn định, năm căn nên được xem là theo những hai mươi phương cách nào?
Paṭhame jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the first jhāna, the faculty of concentration (samādhindriya) should be seen by way of its dominance as non-distraction. By way of the faculty of concentration, the faculty of wisdom (paññindriya) should be seen by way of insight; the faculty of faith (saddhindriya) should be seen by way of conviction; the faculty of energy (vīriyindriya) should be seen by way of exertion; the faculty of mindfulness (satindriya) should be seen by way of manifestation.
Trong Thiền thứ nhất, căn định nên được xem là với ý nghĩa là sự chủ tể của sự không xao động; do căn định, căn tuệ nên được xem là với ý nghĩa là sự thấy; căn tín nên được xem là với ý nghĩa là sự quyết định; căn tinh tấn nên được xem là với ý nghĩa là sự nỗ lực; căn niệm nên được xem là với ý nghĩa là sự an trú.
Dutiye jhāne…pe… tatiye jhāne… catutthe jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the second jhāna…pe… in the third jhāna… in the fourth jhāna, the faculty of concentration (samādhindriya) should be seen by way of its dominance as non-distraction. By way of the faculty of concentration, the faculty of wisdom (paññindriya) should be seen by way of insight; the faculty of faith (saddhindriya) should be seen by way of conviction; the faculty of energy (vīriyindriya) should be seen by way of exertion; the faculty of mindfulness (satindriya) should be seen by way of manifestation.
Trong Thiền thứ hai…pe… trong Thiền thứ ba… trong Thiền thứ tư, căn định nên được xem là với ý nghĩa là sự chủ tể của sự không xao động; do căn định, căn tuệ nên được xem là với ý nghĩa là sự thấy; căn tín nên được xem là với ý nghĩa là sự quyết định; căn tinh tấn nên được xem là với ý nghĩa là sự nỗ lực; căn niệm nên được xem là với ý nghĩa là sự an trú.
Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
In the four jhānas, the five faculties (pañcindriyāni) should be seen in these twenty modes by way of the faculty of concentration.
Năm căn nên được xem là theo hai mươi phương cách này, do căn định trong bốn Thiền.
1062
Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni?
In the four Noble Truths (ariyasaccas), by which twenty modes should the five faculties (pañcindriyāni) be seen by way of the faculty of wisdom (paññindriya)?
Trong bốn Thánh đế, do căn tuệ, năm căn nên được xem là theo những hai mươi phương cách nào?
Dukkhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the Noble Truth of Suffering (dukkha ariyasacca), the faculty of wisdom (paññindriya) should be seen by way of its dominance as insight. By way of the faculty of wisdom, the faculty of faith (saddhindriya) should be seen by way of conviction; the faculty of energy (vīriyindriya) should be seen by way of exertion; the faculty of mindfulness (satindriya) should be seen by way of manifestation; the faculty of concentration (samādhindriya) should be seen by way of non-distraction.
Trong Khổ Thánh đế, căn tuệ nên được xem là với ý nghĩa là sự chủ tể của sự thấy; do căn tuệ, căn tín nên được xem là với ý nghĩa là sự quyết định; căn tinh tấn nên được xem là với ý nghĩa là sự nỗ lực; căn niệm nên được xem là với ý nghĩa là sự an trú; căn định nên được xem là với ý nghĩa là sự không xao động.
Dukkhasamudaye ariyasacce…pe… dukkhanirodhe ariyasacce… dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the Noble Truth of the Origin of Suffering (dukkhasamudaya ariyasacca)…pe… in the Noble Truth of the Cessation of Suffering (dukkhanirodha ariyasacca)… in the Noble Truth of the Path leading to the Cessation of Suffering (dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca), the faculty of wisdom (paññindriya) should be seen by way of its dominance as insight. By way of the faculty of wisdom, the faculty of faith (saddhindriya) should be seen by way of conviction; the faculty of energy (vīriyindriya) should be seen by way of exertion; the faculty of mindfulness (satindriya) should be seen by way of manifestation; the faculty of concentration (samādhindriya) should be seen by way of non-distraction.
Trong Khổ Tập Thánh đế…pe… trong Khổ Diệt Thánh đế… trong Khổ Diệt Đạo Thánh đế, căn tuệ nên được xem là với ý nghĩa là sự chủ tể của sự thấy; do căn tuệ, căn tín nên được xem là với ý nghĩa là sự quyết định; căn tinh tấn nên được xem là với ý nghĩa là sự nỗ lực; căn niệm nên được xem là với ý nghĩa là sự an trú; căn định nên được xem là với ý nghĩa là sự không xao động.
Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcindriyāni daṭṭhabbāni.
In the four Noble Truths (ariyasaccas), the five faculties (pañcindriyāni) should be seen in these twenty modes by way of the faculty of wisdom.
Năm căn nên được xem là theo hai mươi phương cách này, do căn tuệ trong bốn Thánh đế.
1063
Kha.
Kha.
Kha.
cariyavāro
Chapter on Conduct
Phần Hạnh
1064
196. Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā?
196. In the four factors of stream-entry (sotāpattiyaṅgas), in how many modes should the conduct (cariyā) of the five faculties be seen by way of the faculty of faith (saddhindriya)?
196. Trong bốn chi của quả Dự Lưu, do căn tín, hạnh của năm căn nên được xem là theo bao nhiêu phương cách?
1065
Catūsu sammappadhānesu…pe… catūsu satipaṭṭhānesu… catūsu jhānesu… catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katihākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā?
In the four right exertions (sammappadhānas)…pe… in the four satipaṭṭhānas… in the four jhānas… in the four Noble Truths (ariyasaccas), in how many modes should the conduct (cariyā) of the five faculties be seen by way of the faculty of wisdom (paññindriya)?
Trong bốn Chánh tinh tấn…pe… trong bốn Tứ Niệm Xứ… trong bốn Thiền… trong bốn Thánh đế, do căn tuệ, hạnh của năm căn nên được xem là theo bao nhiêu phương cách?
Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
In the four factors of stream-entry (sotāpattiyaṅgas), the conduct (cariyā) of the five faculties should be seen in twenty modes by way of the faculty of faith (saddhindriya).
Trong bốn chi của quả Dự Lưu, do căn tín, hạnh của năm căn nên được xem là theo hai mươi phương cách.
Catūsu sammappadhānesu…pe… catūsu satipaṭṭhānesu… catūsu jhānesu… catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
In the four right exertions (sammappadhānas)…pe… in the four satipaṭṭhānas… in the four jhānas… in the four Noble Truths (ariyasaccas), the conduct (cariyā) of the five faculties should be seen in twenty modes by way of the faculty of wisdom (paññindriya).
Trong bốn Chánh tinh tấn…pe… trong bốn Tứ Niệm Xứ… trong bốn Thiền… trong bốn Thánh đế, do căn tuệ, hạnh của năm căn nên được xem là theo hai mươi phương cách.
1066
Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā?
In the four factors of stream-entry (sotāpattiyaṅgas), by which twenty modes should the conduct (cariyā) of the five faculties be seen by way of the faculty of faith (saddhindriya)?
Trong bốn chi của quả Dự Lưu, do căn tín, hạnh của năm căn nên được xem là theo những hai mươi phương cách nào?
Sappurisasaṃseve sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā.
In the factor of stream-entry, the association with good people, the function of the faculty of conviction should be seen in the sense of dominance of conviction; the function of the faculty of energy should be seen in the sense of exertion by means of the faculty of conviction; the function of the faculty of mindfulness should be seen in the sense of establishment; the function of the faculty of concentration should be seen in the sense of non-distraction; the function of the faculty of wisdom should be seen in the sense of seeing.
Trong chi của quả Dự Lưu là thân cận bậc thiện trí, hạnh của căn tín nên được xem là với ý nghĩa là sự chủ tể của sự quyết định; do căn tín, hạnh của căn tinh tấn nên được xem là với ý nghĩa là sự nỗ lực; hạnh của căn niệm nên được xem là với ý nghĩa là sự an trú; hạnh của căn định nên được xem là với ý nghĩa là sự không xao động; hạnh của căn tuệ nên được xem là với ý nghĩa là sự thấy.
Saddhammasavane sotāpattiyaṅge…pe… yoniso manasikāre sotāpattiyaṅge… dhammānudhammapaṭipattiyā sotāpattiyaṅge adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā.
In the factor of stream-entry, hearing the good Dhamma… in the factor of stream-entry, wise attention… in the factor of stream-entry, practice in accordance with the Dhamma, the function of the faculty of conviction should be seen in the sense of dominance of conviction; the function of the faculty of energy should be seen in the sense of exertion by means of the faculty of conviction; the function of the faculty of mindfulness should be seen in the sense of establishment; the function of the faculty of concentration should be seen in the sense of non-distraction; the function of the faculty of wisdom should be seen in the sense of seeing.
Trong chi của quả Dự Lưu là nghe Chánh pháp…pe… trong chi của quả Dự Lưu là tác ý chân chánh… trong chi của quả Dự Lưu là hành pháp tùy pháp, hạnh của căn tín nên được xem là với ý nghĩa là sự chủ tể của sự quyết định; do căn tín, hạnh của căn tinh tấn nên được xem là với ý nghĩa là sự nỗ lực; hạnh của căn niệm nên được xem là với ý nghĩa là sự an trú; hạnh của căn định nên được xem là với ý nghĩa là sự không xao động; hạnh của căn tuệ nên được xem là với ý nghĩa là sự thấy.
Catūsu sotāpattiyaṅgesu saddhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
In the four factors of stream-entry, the functions of the five faculties should be seen in these twenty ways by means of the faculty of conviction.
Trong bốn chi của quả Dự Lưu, do căn tín, hạnh của năm căn nên được xem là theo hai mươi phương cách này.
1067
Catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā?
In the four right exertions, in which twenty ways should the functions of the five faculties be seen by means of the faculty of energy?
Trong bốn Chánh tinh tấn, do căn tinh tấn, hạnh của năm căn nên được xem là theo những hai mươi phương cách nào?
Anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā.
In the right exertion for the non-arising of unarisen evil unwholesome states, the function of the faculty of energy should be seen in the sense of dominance of exertion; by means of the faculty of energy, the function of the faculty of mindfulness should be seen in the sense of establishment; the function of the faculty of concentration should be seen in the sense of non-distraction; the function of the faculty of wisdom should be seen in the sense of seeing; the function of the faculty of conviction should be seen in the sense of conviction.
Hành tướng của Tinh tấn căn (vīriyindriya) cần được thấy với ý nghĩa là sự nắm giữ và sự làm chủ trong Chánh tinh tấn để không cho các pháp bất thiện, ác chưa sanh khởi; hành tướng của Niệm căn (satindriya) cần được thấy với ý nghĩa là sự an trú do Tinh tấn căn; hành tướng của Định căn (samādhindriya) cần được thấy với ý nghĩa là không phân tán; hành tướng của Tuệ căn (paññindriya) cần được thấy với ý nghĩa là sự thấy; hành tướng của Tín căn (saddhindriya) cần được thấy với ý nghĩa là sự quyết định.
Uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya sammappadhāne…pe… anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya sammappadhāne…pe… uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā sammappadhāne paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā…pe… catūsu sammappadhānesu vīriyindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
In the right exertion for the abandoning of arisen evil unwholesome states… in the right exertion for the arising of unarisen wholesome states… in the right exertion for the maintenance, non-confusion, increase, abundance, development, and fulfillment of arisen wholesome states, the function of the faculty of energy should be seen in the sense of dominance of exertion… In the four right exertions, the functions of the five faculties should be seen in these twenty ways by means of the faculty of energy.
Trong Chánh tinh tấn để đoạn trừ các pháp bất thiện, ác đã sanh khởi… (tương tự)… trong Chánh tinh tấn để làm cho các pháp thiện chưa sanh khởi được sanh khởi… (tương tự)… trong Chánh tinh tấn để làm cho các pháp thiện đã sanh khởi được an trú, không bị lãng quên, được tăng trưởng, được mở rộng, được tu tập, được viên mãn, hành tướng của Tinh tấn căn cần được thấy với ý nghĩa là sự nắm giữ và sự làm chủ… (tương tự)… trong bốn Chánh tinh tấn, hành tướng của năm căn cần được thấy theo hai mươi phương diện này do Tinh tấn căn.
1068
Catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā?
In the four establishments of mindfulness, in which twenty ways should the functions of the five faculties be seen by means of the faculty of mindfulness?
Trong bốn Tứ niệm xứ, hành tướng của năm căn cần được thấy theo hai mươi phương diện nào do Niệm căn?
Kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā.
In the establishment of mindfulness contemplating the body in the body, the function of the faculty of mindfulness should be seen in the sense of dominance of establishment; by means of the faculty of mindfulness, the function of the faculty of concentration should be seen in the sense of non-distraction; the function of the faculty of wisdom should be seen in the sense of seeing; the function of the faculty of conviction should be seen in the sense of conviction; the function of the faculty of energy should be seen in the sense of exertion.
Trong Niệm xứ quán thân trên thân, hành tướng của Niệm căn cần được thấy với ý nghĩa là sự an trú và sự làm chủ; hành tướng của Định căn cần được thấy với ý nghĩa là không phân tán do Niệm căn; hành tướng của Tuệ căn cần được thấy với ý nghĩa là sự thấy; hành tướng của Tín căn cần được thấy với ý nghĩa là sự quyết định; hành tướng của Tinh tấn căn cần được thấy với ý nghĩa là sự nắm giữ.
Vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhāne…pe… citte cittānupassanāsatipaṭṭhāne…pe… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhāne upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā…pe… catūsu satipaṭṭhānesu satindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
In the establishment of mindfulness contemplating feelings in feelings… in the establishment of mindfulness contemplating mind in mind… in the establishment of mindfulness contemplating mental qualities in mental qualities, the function of the faculty of mindfulness should be seen in the sense of dominance of establishment… In the four establishments of mindfulness, the functions of the five faculties should be seen in these twenty ways by means of the faculty of mindfulness.
Trong Niệm xứ quán thọ trên các thọ… (tương tự)… trong Niệm xứ quán tâm trên tâm… (tương tự)… trong Niệm xứ quán pháp trên các pháp, hành tướng của Niệm căn cần được thấy với ý nghĩa là sự an trú và sự làm chủ… (tương tự)… trong bốn Tứ niệm xứ, hành tướng của năm căn cần được thấy theo hai mươi phương diện này do Niệm căn.
1069
Catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā?
In the four jhānas, in which twenty ways should the functions of the five faculties be seen by means of the faculty of concentration?
Trong bốn Thiền, hành tướng của năm căn cần được thấy theo hai mươi phương diện nào do Định căn?
Paṭhame jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā.
In the first jhāna, the function of the faculty of concentration should be seen in the sense of dominance of non-distraction; by means of the faculty of concentration, the function of the faculty of wisdom should be seen in the sense of seeing; the function of the faculty of conviction should be seen in the sense of conviction; the function of the faculty of energy should be seen in the sense of exertion; the function of the faculty of mindfulness should be seen in the sense of establishment.
Trong Thiền thứ nhất, hành tướng của Định căn cần được thấy với ý nghĩa là không phân tán và sự làm chủ; hành tướng của Tuệ căn cần được thấy với ý nghĩa là sự thấy do Định căn; hành tướng của Tín căn cần được thấy với ý nghĩa là sự quyết định; hành tướng của Tinh tấn căn cần được thấy với ý nghĩa là sự nắm giữ; hành tướng của Niệm căn cần được thấy với ý nghĩa là sự an trú.
Dutiye jhāne…pe… tatiye jhāne…pe… catutthe jhāne avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā…pe… catūsu jhānesu samādhindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
In the second jhāna… in the third jhāna… in the fourth jhāna, the function of the faculty of concentration should be seen in the sense of dominance of non-distraction… In the four jhānas, the functions of the five faculties should be seen in these twenty ways by means of the faculty of concentration.
Trong Thiền thứ hai… (tương tự)… trong Thiền thứ ba… (tương tự)… trong Thiền thứ tư, hành tướng của Định căn cần được thấy với ý nghĩa là không phân tán và sự làm chủ… (tương tự)… trong bốn Thiền, hành tướng của năm căn cần được thấy theo hai mươi phương diện này do Định căn.
1070
Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena katamehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā?
How should the conduct of the five faculties be seen in the four noble truths, by means of the faculty of wisdom, in twenty ways?
Trong bốn Thánh đế, hành tướng của năm căn cần được thấy theo hai mươi phương diện nào do Tuệ căn?
Dukkhe ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā.
In the Noble Truth of Suffering, the conduct of the faculty of wisdom should be seen by way of the dominance of seeing; by means of the faculty of wisdom, the conduct of the faculty of faith should be seen by way of conviction; the conduct of the faculty of energy should be seen by way of exertion; the conduct of the faculty of mindfulness should be seen by way of presence; the conduct of the faculty of concentration should be seen by way of non-distraction.
Trong Khổ Thánh đế, hành tướng của Tuệ căn cần được thấy với ý nghĩa là sự thấy và sự làm chủ; hành tướng của Tín căn cần được thấy với ý nghĩa là sự quyết định do Tuệ căn; hành tướng của Tinh tấn căn cần được thấy với ý nghĩa là sự nắm giữ; hành tướng của Niệm căn cần được thấy với ý nghĩa là sự an trú; hành tướng của Định căn cần được thấy với ý nghĩa là không phân tán.
Dukkhasamudaye ariyasacce…pe… dukkhanirodhe ariyasacce… dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyassa cariyā daṭṭhabbā, paggahaṭṭhena vīriyindriyassa cariyā daṭṭhabbā, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyassa cariyā daṭṭhabbā, avikkhepaṭṭhena samādhindriyassa cariyā daṭṭhabbā.
In the Noble Truth of the Origin of Suffering…pe… in the Noble Truth of the Cessation of Suffering… in the Noble Truth of the Path Leading to the Cessation of Suffering, the conduct of the faculty of wisdom should be seen by way of the dominance of seeing; by means of the faculty of wisdom, the conduct of the faculty of faith should be seen by way of conviction; the conduct of the faculty of energy should be seen by way of exertion; the conduct of the faculty of mindfulness should be seen by way of presence; the conduct of the faculty of concentration should be seen by way of non-distraction.
Trong Khổ tập Thánh đế… (tương tự)… trong Khổ diệt Thánh đế… trong Khổ diệt đạo Thánh đế, hành tướng của Tuệ căn cần được thấy với ý nghĩa là sự thấy và sự làm chủ, hành tướng của Tín căn cần được thấy với ý nghĩa là sự quyết định do Tuệ căn, hành tướng của Tinh tấn căn cần được thấy với ý nghĩa là sự nắm giữ, hành tướng của Niệm căn cần được thấy với ý nghĩa là sự an trú, hành tướng của Định căn cần được thấy với ý nghĩa là không phân tán.
Catūsu ariyasaccesu paññindriyassa vasena imehi vīsatiyā ākārehi pañcannaṃ indriyānaṃ cariyā daṭṭhabbā.
In the four noble truths, by means of the faculty of wisdom, the conduct of the five faculties should be seen in these twenty ways.
Trong bốn Thánh đế, hành tướng của năm căn cần được thấy theo hai mươi phương diện này do Tuệ căn.
1071
Ga.
Ga.
Ga.
cāravihāraniddeso
Explanation of Conduct and Dwelling
Giải thích về Cāravihāra (hành và trú)
1072
197. Cāro ca vihāro ca anubuddho hoti paṭividdho, yathācarantaṃ yathāviharantaṃ viññū sabrahmacārī gambhīresu ṭhānesu okappeyyuṃ – ‘‘addhā, ayamāyasmā patto vā pāpuṇissati vā’’.
197. One's conduct and dwelling are fully understood and thoroughly penetrated, so that discerning fellow practitioners might conclude regarding one's conduct and dwelling: “Surely, this venerable one has attained or will attain*.”
Hành tướng và trú xứ được biết rõ, được thấu hiểu. Các bậc đồng Phạm hạnh trí thức có thể suy xét về người hành trì và an trú như thế này: “Chắc chắn, vị Tôn giả này đã đạt được hoặc sẽ đạt được (Thiền, Đạo, Quả)”.
1073
Cariyāti aṭṭha cariyāyo – iriyāpathacariyā, āyatanacariyā, saticariyā, samādhicariyā, ñāṇacariyā, maggacariyā, patticariyā, lokatthacariyāti.
Cariyā means eight types of conduct: conduct in postures, conduct in sense bases, conduct in mindfulness, conduct in concentration, conduct in knowledge, conduct in the path, conduct in attainment, and conduct for the welfare of the world.
Cariyā (hành tướng) có tám hành tướng: Iriyāpathacariyā (hành tướng oai nghi), Āyatanacariyā (hành tướng xứ), Saticariyā (hành tướng niệm), Samādhicariyā (hành tướng định), Ñāṇacariyā (hành tướng trí), Maggacariyā (hành tướng đạo), Patticariyā (hành tướng thành tựu) và Lokatthacariyā (hành tướng vì lợi ích thế gian).
Iriyāpathacariyāti catūsu iriyāpathesu.
Iriyāpathacariyā means in the four postures.
Iriyāpathacariyā là trong bốn oai nghi.
Āyatanacariyāti chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu.
Āyatanacariyā means in the six internal and external sense bases.
Āyatanacariyā là trong sáu nội và ngoại xứ.
Saticariyāti catūsu satipaṭṭhānesu.
Saticariyā means in the four foundations of mindfulness.
Saticariyā là trong bốn Tứ niệm xứ.
Samādhicariyāti catūsu jhānesu.
Samādhicariyā means in the four jhānas.
Samādhicariyā là trong bốn Thiền.
Ñāṇacariyāti catūsu ariyasaccesu.
Ñāṇacariyā means in the four noble truths.
Ñāṇacariyā là trong bốn Thánh đế.
Maggacariyāti catūsu ariyamaggesu.
Maggacariyā means in the four noble paths.
Maggacariyā là trong bốn Thánh đạo.
Patticariyāti catūsu sāmaññaphalesu.
Patticariyā means in the four fruits of recluseship.
Patticariyā là trong bốn Sa-môn quả.
Lokatthacariyāti tathāgatesu arahantesu sammāsambuddhesu, padese paccekabuddhesu, padese sāvakesu.
Lokatthacariyā means in the Tathāgatas, Arahants, Perfectly Self-Enlightened Ones; in some Paccekabuddhas; and in some disciples.
Lokatthacariyā là nơi các bậc Như Lai, A-la-hán, Chánh Đẳng Giác; một phần nơi các bậc Độc Giác Phật; một phần nơi các hàng Thanh văn.
Iriyāpathacariyā ca paṇidhisampannānaṃ, āyatanacariyā ca indriyesu guttadvārānaṃ, saticariyā ca appamādavihārīnaṃ, samādhicariyā ca adhicittamanuyuttānaṃ, ñāṇacariyā ca buddhisampannānaṃ, maggacariyā ca sammāpaṭipannānaṃ, patticariyā ca adhigataphalānaṃ, lokatthacariyā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ, padese paccekabuddhānaṃ, padese sāvakānaṃ.
Conduct in postures is for those endowed with aspiration; conduct in sense bases is for those whose sense doors are guarded; conduct in mindfulness is for those who dwell heedfully; conduct in concentration is for those devoted to higher mind; conduct in knowledge is for those endowed with wisdom; conduct in the path is for those who practice rightly; conduct in attainment is for those who have realized the fruits; and conduct for the welfare of the world is for the Tathāgatas, Arahants, Perfectly Self-Enlightened Ones, and in some Paccekabuddhas, and in some disciples.
Iriyāpathacariyā là của những vị đầy đủ sự phát nguyện; Āyatanacariyā là của những vị hộ trì các căn; Saticariyā là của những vị an trú trong sự không phóng dật; Samādhicariyā là của những vị chuyên tâm vào Tăng thượng tâm; Ñāṇacariyā là của những vị đầy đủ trí tuệ; Maggacariyā là của những vị thực hành chân chánh; Patticariyā là của những vị đã chứng đắc quả; Lokatthacariyā là của các bậc Như Lai, A-la-hán, Chánh Đẳng Giác; một phần của các bậc Độc Giác Phật; một phần của các hàng Thanh văn.
Imā aṭṭha cariyāyo.
These are the eight types of conduct.
Đây là tám hành tướng.
1074
Aparāpi aṭṭha cariyāyo.
There are also another eight types of conduct.
Lại có tám hành tướng khác.
Adhimuccanto saddhāya carati, paggaṇhanto vīriyena carati, upaṭṭhāpento satiyā carati, avikkhepaṃ karonto samādhinā carati, pajānanto paññāya carati, vijānanto viññāṇacariyāya carati, evaṃ paṭipannassa kusalā dhammā āyāpentīti āyatanacariyāya carati, evaṃ paṭipanno visesamadhigacchatīti visesacariyāya carati – imā aṭṭha cariyāyo.
One acts by faith when determining; one acts by energy when exerting; one acts by mindfulness when establishing; one acts by concentration when preventing distraction; one acts by wisdom when understanding; one acts by consciousness when discerning. Since wholesome states arise for one who practices thus, one acts by way of the sense bases; since one who practices thus attains distinction, one acts by way of distinction. These are the eight types of conduct.
Người quyết định thì hành trì bằng Tín; người nắm giữ thì hành trì bằng Tinh tấn; người an trú thì hành trì bằng Niệm; người làm cho không phân tán thì hành trì bằng Định; người hiểu biết rõ ràng thì hành trì bằng Tuệ; người hiểu biết thì hành trì bằng hành tướng thức (viññāṇacariyā); các pháp thiện đến với người hành trì như vậy, nên hành trì bằng hành tướng xứ (āyatanacariyā); người hành trì như vậy đạt được sự đặc biệt, nên hành trì bằng hành tướng đặc biệt (visesacariyā) – đây là tám hành tướng.
1075
Aparāpi aṭṭha cariyāyo.
There are also another eight types of conduct.
Lại có tám hành tướng khác.
Dassanacariyā ca sammādiṭṭhiyā, abhiniropanacariyā ca sammāsaṅkappassa, pariggahacariyā ca sammāvācāya, samuṭṭhānacariyā ca sammākammantassa, vodānacariyā ca sammāājīvassa, paggahacariyā ca sammāvāyāmassa, upaṭṭhānacariyā ca sammāsatiyā, avikkhepacariyā ca sammāsamādhissa – imā aṭṭha cariyāyo.
Conduct of seeing is by right view; conduct of applying is by right thought; conduct of comprehending is by right speech; conduct of originating is by right action; conduct of purifying is by right livelihood; conduct of exerting is by right effort; conduct of establishing is by right mindfulness; conduct of non-distraction is by right concentration. These are the eight types of conduct.
Dassanacariyā (hành tướng thấy) là của Chánh kiến; Abhiniropanacariyā (hành tướng đặt vào) là của Chánh tư duy; Pariggahacariyā (hành tướng thâu tóm) là của Chánh ngữ; Samuṭṭhānacariyā (hành tướng phát khởi) là của Chánh nghiệp; Vodānacariyā (hành tướng thanh tịnh) là của Chánh mạng; Paggahacariyā (hành tướng nắm giữ) là của Chánh tinh tấn; Upaṭṭhānacariyā (hành tướng an trú) là của Chánh niệm; Avikkhepacariyā (hành tướng không phân tán) là của Chánh định – đây là tám hành tướng.
1076
Vihāroti adhimuccanto saddhāya viharati, paggaṇhanto vīriyena viharati, upaṭṭhāpento satiyā viharati, avikkhepaṃ karonto samādhinā viharati, pajānanto paññāya viharati.
Vihāra means one dwells by faith when determining; one dwells by energy when exerting; one dwells by mindfulness when establishing; one dwells by concentration when preventing distraction; one dwells by wisdom when understanding.
Vihāra (trú xứ) là: Người quyết định thì an trú bằng Tín; người nắm giữ thì an trú bằng Tinh tấn; người an trú thì an trú bằng Niệm; người làm cho không phân tán thì an trú bằng Định; người hiểu biết rõ ràng thì an trú bằng Tuệ.
1077
Anubuddhoti saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho anubuddho hoti, vīriyindriyassa paggahaṭṭho anubuddho hoti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho anubuddho hoti, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho anubuddho hoti, paññindriyassa dassanaṭṭho anubuddho hoti.
Understood means that the aspect of resolution of the faculty of faith is understood; the aspect of exertion of the faculty of energy is understood; the aspect of presence of mind of the faculty of mindfulness is understood; the aspect of non-distraction of the faculty of concentration is understood; the aspect of seeing of the faculty of wisdom is understood.
Anubuddho (được thấu hiểu) là: tính quyết định của tín quyền được thấu hiểu; tính tinh tấn của tấn quyền được thấu hiểu; tính an trú của niệm quyền được thấu hiểu; tính không tán loạn của định quyền được thấu hiểu; tính thấy rõ của tuệ quyền được thấu hiểu.
1078
Paṭividdhoti saddhindriyassa adhimokkhaṭṭho paṭividdho hoti, vīriyindriyassa paggahaṭṭho paṭividdho hoti, satindriyassa upaṭṭhānaṭṭho paṭividdho hoti, samādhindriyassa avikkhepaṭṭho paṭividdho hoti, paññindriyassa dassanaṭṭho paṭividdho hoti.
Penetrated means that the aspect of resolution of the faculty of faith is penetrated; the aspect of exertion of the faculty of energy is penetrated; the aspect of presence of mind of the faculty of mindfulness is penetrated; the aspect of non-distraction of the faculty of concentration is penetrated; the aspect of seeing of the faculty of wisdom is penetrated.
Paṭividdho (được thấu triệt) là: tính quyết định của tín quyền được thấu triệt; tính tinh tấn của tấn quyền được thấu triệt; tính an trú của niệm quyền được thấu triệt; tính không tán loạn của định quyền được thấu triệt; tính thấy rõ của tuệ quyền được thấu triệt.
Yathācarantanti evaṃ saddhāya carantaṃ, evaṃ vīriyena carantaṃ, evaṃ satiyā carantaṃ, evaṃ samādhinā carantaṃ, evaṃ paññāya carantaṃ.
As one conducts oneself means one who conducts oneself thus with faith, one who conducts oneself thus with energy, one who conducts oneself thus with mindfulness, one who conducts oneself thus with concentration, one who conducts oneself thus with wisdom.
Yathācarantaṃ (người đang thực hành như vậy) là: người đang thực hành với tín như vậy, người đang thực hành với tinh tấn như vậy, người đang thực hành với niệm như vậy, người đang thực hành với định như vậy, người đang thực hành với tuệ như vậy.
Yathāviharantanti evaṃ saddhāya viharantaṃ, evaṃ vīriyena viharantaṃ, evaṃ satiyā viharantaṃ, evaṃ samādhinā viharantaṃ, evaṃ paññāya viharantaṃ.
As one dwells means one who dwells thus with faith, one who dwells thus with energy, one who dwells thus with mindfulness, one who dwells thus with concentration, one who dwells thus with wisdom.
Yathāviharantaṃ (người đang an trú như vậy) là: người đang an trú với tín như vậy, người đang an trú với tinh tấn như vậy, người đang an trú với niệm như vậy, người đang an trú với định như vậy, người đang an trú với tuệ như vậy.
Viññūti viññū vibhāvī medhāvī paṇḍitā buddhisampannā.
The discerning means the discerning, the intelligent, the wise, the sagacious, those endowed with understanding.
Viññū (người có trí tuệ) là: người có trí tuệ, người có khả năng phân biệt, người có trí thông minh, người có trí tuệ, người đầy đủ trí tuệ.
Sabrahmacārīti ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā.
Fellow celibates means those with the same practice, the same objective, the same training.
Sabrahmacārī (những vị đồng Phạm hạnh) là: có cùng hành vi, có cùng mục đích, có cùng sự học tập.
Gambhīresu ṭhānesūti gambhīrāni ṭhānāni vuccanti jhānā ca vimokkhā ca samādhī ca samāpattiyo ca maggā ca phalāni ca abhiññāyo ca paṭisambhidā ca.
In profound matters means profound matters are called jhāna, vimokkha, samādhi, samāpatti, magga, phala, abhiññā, and paṭisambhidā.
Gambhīresu ṭhānesū (trong những chỗ sâu xa) là: những chỗ sâu xa được gọi là các thiền, các giải thoát, các định, các thiền định, các đạo, các quả, các thắng trí và các phân tích đạo.
Okappeyyunti saddaheyyuṃ adhimucceyyuṃ.
Would accept means would believe, would resolve.
Okappeyyuṃ (có thể tin tưởng) là: họ có thể tin tưởng, họ có thể quyết định.
Addhāti ekaṃsavacanametaṃ nissaṃsayavacanametaṃ nikkaṅkhavacanametaṃ advejjhavacanametaṃ adveḷhakavacanametaṃ niyogavacanametaṃ apaṇṇakavacanametaṃ avatthāpanavacanametaṃ – addhāti.
Indeed is a word of certainty, a word of no doubt, a word of no wavering, a word of no duality, a word of no vacillation, a word of determination, a word of assurance, a word of affirmation—indeed.
Addhā (chắc chắn) là: đây là lời nói tuyệt đối, đây là lời nói không nghi ngờ, đây là lời nói không do dự, đây là lời nói không hai, đây là lời nói không dao động, đây là lời nói bắt buộc, đây là lời nói không sai lầm, đây là lời nói xác định – đó là addhā.
Āyasmāti piyavacanametaṃ garuvacanametaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ – āyasmāti.
Venerable sir is a word of endearment, a word of respect, a word of reverence and deference—Venerable sir.
Āyasmā (Trưởng lão) là: đây là lời nói thân ái, đây là lời nói tôn kính, đây là lời nói đầy tôn trọng và kính cẩn – đó là āyasmā.
Patto vāti adhigato vā.
Attained means reached.
Patto vā (đã đạt được) là: hoặc đã thành tựu.
Pāpuṇissati vāti adhigamissati vā.
Will attain means will reach.
Pāpuṇissati vā (sẽ đạt được) là: hoặc sẽ thành tựu.
1079
Suttantaniddeso tatiyo.
The Third Exposition of the Sutta.
Thứ ba, phần giải thích các bài kinh đã xong.
1080
4. Catutthasuttantaniddeso
4. The Fourth Exposition of the Sutta
4. Thứ tư, phần giải thích bài kinh
1081
198. Purimanidānaṃ* .
198. The previous introduction.
198. Phần mở đầu trước đó.
‘‘Pañcimāni, bhikkhave, indriyāni.
“Monks, there are these five faculties.
“Này các Tỳ-khưu, có năm quyền này.
Katamāni pañca?
Which five?
Năm quyền nào?
Saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ – imāni kho, bhikkhave, pañcindriyāni.
The faculty of faith, the faculty of energy, the faculty of mindfulness, the faculty of concentration, the faculty of wisdom—these, monks, are the five faculties.
Tín quyền, Tấn quyền, Niệm quyền, Định quyền, Tuệ quyền – này các Tỳ-khưu, đây là năm quyền.
Imāni pañcindriyāni katihākārehi kenaṭṭhena daṭṭhabbāni?
In how many ways and by what aspect should these five faculties be regarded?
Năm quyền này phải được thấy bằng bao nhiêu phương cách, bằng ý nghĩa nào?
Imāni pañcindriyāni chahākārehi tenaṭṭhena daṭṭhabbāni – ādhipateyyaṭṭhena ādivisodhanaṭṭhena adhimattaṭṭhena, adhiṭṭhānaṭṭhena, pariyādānaṭṭhena, patiṭṭhāpakaṭṭhena’’.
These five faculties should be regarded in six ways, by these aspects: by the aspect of dominance, by the aspect of initial purification, by the aspect of excellence, by the aspect of foundation, by the aspect of consumption, by the aspect of establishment.”
Năm quyền này phải được thấy bằng sáu phương cách, bằng sáu ý nghĩa đó – bằng ý nghĩa chủ tể, bằng ý nghĩa thanh lọc ban đầu, bằng ý nghĩa vượt trội, bằng ý nghĩa an trú, bằng ý nghĩa tiêu diệt, bằng ý nghĩa thiết lập.”
1082
Ka.
A.
Ka.
ādhipateyyaṭṭhaniddeso
Exposition of the Aspect of Dominance
Giải thích ý nghĩa chủ tể
1083
199. Kathaṃ ādhipateyyaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni? Assaddhiyaṃ pajahato adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
199. How should the faculties be regarded by the aspect of dominance? For one abandoning lack of faith, the faculty of faith should be regarded by the aspect of dominance of resolution; by means of the faculty of faith, the faculty of energy should be regarded by the aspect of exertion; the faculty of mindfulness should be regarded by the aspect of presence of mind; the faculty of concentration should be regarded by the aspect of non-distraction; the faculty of wisdom should be regarded by the aspect of seeing.
199. Bằng cách nào mà các quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể? Đối với người từ bỏ sự vô tín, tín quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể là sự quyết định; tấn quyền phải được thấy bằng ý nghĩa tinh tấn theo tín quyền; niệm quyền phải được thấy bằng ý nghĩa an trú; định quyền phải được thấy bằng ý nghĩa không tán loạn; tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa thấy rõ.
Kosajjaṃ pajahato paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
For one abandoning laziness, the faculty of energy should be regarded by the aspect of dominance of exertion; by means of the faculty of energy, the faculty of mindfulness should be regarded by the aspect of presence of mind; the faculty of concentration should be regarded by the aspect of non-distraction; the faculty of wisdom should be regarded by the aspect of seeing; the faculty of faith should be regarded by the aspect of resolution.
Đối với người từ bỏ sự biếng nhác, tấn quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể là sự tinh tấn; niệm quyền phải được thấy bằng ý nghĩa an trú theo tấn quyền; định quyền phải được thấy bằng ý nghĩa không tán loạn; tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa thấy rõ; tín quyền phải được thấy bằng ý nghĩa quyết định.
Pamādaṃ pajahato upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
For one abandoning heedlessness, the faculty of mindfulness should be regarded by the aspect of dominance of presence of mind; by means of the faculty of mindfulness, the faculty of concentration should be regarded by the aspect of non-distraction; the faculty of wisdom should be regarded by the aspect of seeing; the faculty of faith should be regarded by the aspect of resolution; the faculty of energy should be regarded by the aspect of exertion.
Đối với người từ bỏ sự phóng dật, niệm quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể là sự an trú; định quyền phải được thấy bằng ý nghĩa không tán loạn theo niệm quyền; tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa thấy rõ; tín quyền phải được thấy bằng ý nghĩa quyết định; tấn quyền phải được thấy bằng ý nghĩa tinh tấn.
Uddhaccaṃ pajahato avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
For one who abandons restlessness, the faculty of concentration should be understood by way of the dominance of non-distraction; by means of the faculty of concentration, the faculty of wisdom should be understood by way of seeing; the faculty of faith should be understood by way of conviction; the faculty of energy should be understood by way of exertion; the faculty of mindfulness should be understood by way of presence of mind.
Đối với người từ bỏ sự trạo cử, định quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể là sự không tán loạn; tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa thấy rõ theo định quyền; tín quyền phải được thấy bằng ý nghĩa quyết định; tấn quyền phải được thấy bằng ý nghĩa tinh tấn; niệm quyền phải được thấy bằng ý nghĩa an trú.
Avijjaṃ pajahato dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
For one who abandons ignorance, the faculty of wisdom should be understood by way of the dominance of seeing; by means of the faculty of wisdom, the faculty of faith should be understood by way of conviction; the faculty of energy should be understood by way of exertion; the faculty of mindfulness should be understood by way of presence of mind; the faculty of concentration should be understood by way of non-distraction; the faculty of wisdom should be understood by way of seeing.
Đối với người từ bỏ sự vô minh, tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể là sự thấy rõ; tín quyền phải được thấy bằng ý nghĩa quyết định theo tuệ quyền; tấn quyền phải được thấy bằng ý nghĩa tinh tấn; niệm quyền phải được thấy bằng ý nghĩa an trú; định quyền phải được thấy bằng ý nghĩa không tán loạn; tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa thấy rõ.
1084
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
For one who abandons sensual desire, the faculty of faith should be understood by way of the dominance of conviction, by way of renunciation; by means of the faculty of faith, the faculty of energy should be understood by way of exertion; the faculty of mindfulness should be understood by way of presence of mind; the faculty of concentration should be understood by way of non-distraction; the faculty of wisdom should be understood by way of seeing.
Đối với người từ bỏ dục ái, tín quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể là sự quyết định theo viễn ly; tấn quyền phải được thấy bằng ý nghĩa tinh tấn theo tín quyền; niệm quyền phải được thấy bằng ý nghĩa an trú; định quyền phải được thấy bằng ý nghĩa không tán loạn; tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa thấy rõ.
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena paggahādhipateyyaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, vīriyindriyassa vasena upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
For one who abandons sensual desire, the faculty of energy should be understood by way of the dominance of exertion, by way of renunciation; by means of the faculty of energy, the faculty of mindfulness should be understood by way of presence of mind; the faculty of concentration should be understood by way of non-distraction; the faculty of wisdom should be understood by way of seeing; the faculty of faith should be understood by way of conviction.
Đối với người từ bỏ dục ái, tấn quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể là sự tinh tấn theo viễn ly; niệm quyền phải được thấy bằng ý nghĩa an trú theo tấn quyền; định quyền phải được thấy bằng ý nghĩa không tán loạn; tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa thấy rõ; tín quyền phải được thấy bằng ý nghĩa quyết định.
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena upaṭṭhānādhipateyyaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, satindriyassa vasena avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
For one who abandons sensual desire, the faculty of mindfulness should be understood by way of the dominance of presence of mind, by way of renunciation; by means of the faculty of mindfulness, the faculty of concentration should be understood by way of non-distraction; the faculty of wisdom should be understood by way of seeing; the faculty of faith should be understood by way of conviction; the faculty of energy should be understood by way of exertion.
Đối với người từ bỏ dục ái, niệm quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể là sự an trú theo viễn ly; định quyền phải được thấy bằng ý nghĩa không tán loạn theo niệm quyền; tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa thấy rõ; tín quyền phải được thấy bằng ý nghĩa quyết định; tấn quyền phải được thấy bằng ý nghĩa tinh tấn.
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena avikkhepādhipateyyaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, samādhindriyassa vasena dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
For one who abandons sensual desire, the faculty of concentration should be understood by way of the dominance of non-distraction, by way of renunciation; by means of the faculty of concentration, the faculty of wisdom should be understood by way of seeing; the faculty of faith should be understood by way of conviction; the faculty of energy should be understood by way of exertion; the faculty of mindfulness should be understood by way of presence of mind.
Đối với người từ bỏ dục ái, định quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể là sự không tán loạn theo viễn ly; tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa thấy rõ theo định quyền; tín quyền phải được thấy bằng ý nghĩa quyết định; tấn quyền phải được thấy bằng ý nghĩa tinh tấn; niệm quyền phải được thấy bằng ý nghĩa an trú.
Kāmacchandaṃ pajahato nekkhammavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
For one who abandons sensual desire, the faculty of wisdom should be understood by way of the dominance of seeing, by way of renunciation; by means of the faculty of wisdom, the faculty of faith should be understood by way of conviction; the faculty of energy should be understood by way of exertion; the faculty of mindfulness should be understood by way of presence of mind; the faculty of concentration should be understood by way of non-distraction.
Đối với người từ bỏ dục ái, tuệ quyền phải được thấy bằng ý nghĩa chủ tể là sự thấy rõ theo viễn ly; tín quyền phải được thấy bằng ý nghĩa quyết định theo tuệ quyền; tấn quyền phải được thấy bằng ý nghĩa tinh tấn; niệm quyền phải được thấy bằng ý nghĩa an trú; định quyền phải được thấy bằng ý nghĩa không tán loạn.
1085
Byāpādaṃ pajahato abyāpādavasena…pe… thinamiddhaṃ pajahato ālokasaññāvasena…pe… sabbakilese pajahato arahattamaggavasena adhimokkhādhipateyyaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, saddhindriyassa vasena paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, dassanaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ…pe… sabbakilese pajahato arahattamaggavasena dassanādhipateyyaṭṭhena paññindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ daṭṭhabbaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ daṭṭhabbaṃ.
For one who abandons ill will, by way of non-ill will…pe… for one who abandons sloth and torpor, by way of the perception of light…pe… for one who abandons all defilements, by way of the Arahant Path, the faculty of faith should be understood by way of the dominance of conviction; by means of the faculty of faith, the faculty of energy should be understood by way of exertion; the faculty of mindfulness should be understood by way of presence of mind; the faculty of concentration should be understood by way of non-distraction; the faculty of wisdom should be understood by way of seeing…pe… for one who abandons all defilements, by way of the Arahant Path, the faculty of wisdom should be understood by way of the dominance of seeing; by means of the faculty of wisdom, the faculty of faith should be understood by way of conviction; the faculty of energy should be understood by way of exertion; the faculty of mindfulness should be understood by way of presence of mind; the faculty of concentration should be understood by way of non-distraction.
Khi từ bỏ sân hận, theo cách không sân hận…pe… khi từ bỏ hôn trầm và thụy miên, theo cách nhận thức ánh sáng…pe… khi từ bỏ tất cả các phiền não, theo cách của Đạo A-la-hán, tín căn (saddhindriya) cần được thấy theo nghĩa là sự quyết định là chủ tể; tinh tấn căn (vīriyindriya) cần được thấy theo nghĩa là sự nỗ lực là chủ tể, do tín căn; niệm căn (satindriya) cần được thấy theo nghĩa là sự hiện trú là chủ tể; định căn (samādhindriya) cần được thấy theo nghĩa là sự không tán loạn là chủ tể; tuệ căn (paññindriya) cần được thấy theo nghĩa là sự thấy là chủ tể…pe… khi từ bỏ tất cả các phiền não, theo cách của Đạo A-la-hán, tuệ căn cần được thấy theo nghĩa là sự thấy là chủ tể; tín căn cần được thấy theo nghĩa là sự quyết định, do tuệ căn; tinh tấn căn cần được thấy theo nghĩa là sự nỗ lực; niệm căn cần được thấy theo nghĩa là sự hiện trú; định căn cần được thấy theo nghĩa là sự không tán loạn.
Evaṃ ādhipateyyaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
Thus, the faculties should be understood by way of dominance.
Như vậy, các căn cần được thấy theo nghĩa là sự chủ tể.
1086
Kha.
Section Kha.
Kha.
ādivisodhanaṭṭhaniddeso
Explanation of the method of initial purification
Diễn giải theo nghĩa thanh lọc ban đầu
1087
200. Kathaṃ ādivisodhanaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni? Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, assaddhiyasaṃvaraṭṭhena* sīlavisuddhi – saddhindriyassa ādivisodhanā.
200. How are the faculties to be understood by way of initial purification? The faculty of faith is by way of conviction; purity of sīla is by way of restraining lack of faith—this is the initial purification of the faculty of faith.
200. Theo nghĩa thanh lọc ban đầu, các căn cần được thấy như thế nào? Tín căn (saddhindriya) theo nghĩa quyết định; sự thanh tịnh giới (sīlavisuddhi) theo nghĩa chế ngự sự vô tín – đó là sự thanh lọc ban đầu của tín căn.
Paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ, kosajjasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – vīriyindriyassa ādivisodhanā.
The faculty of energy is by way of exertion; purity of sīla is by way of restraining laziness—this is the initial purification of the faculty of energy.
Tinh tấn căn (vīriyindriya) theo nghĩa nỗ lực; sự thanh tịnh giới theo nghĩa chế ngự sự biếng nhác – đó là sự thanh lọc ban đầu của tinh tấn căn.
Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, pamādasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – satindriyassa ādivisodhanā.
The faculty of mindfulness by way of establishing, purity of morality by way of restraining heedlessness – this is the initial purification of the faculty of mindfulness.
Niệm căn (satindriya) theo nghĩa hiện trú; sự thanh tịnh giới theo nghĩa chế ngự sự phóng dật – đó là sự thanh lọc ban đầu của niệm căn.
Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ, uddhaccasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – samādhindriyassa ādivisodhanā.
The faculty of concentration by way of non-distraction, purity of morality by way of restraining restlessness – this is the initial purification of the faculty of concentration.
Định căn (samādhindriya) theo nghĩa không tán loạn; sự thanh tịnh giới theo nghĩa chế ngự sự trạo cử – đó là sự thanh lọc ban đầu của định căn.
Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ, avijjāsaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – paññindriyassa ādivisodhanā.
The faculty of wisdom by way of seeing, purity of morality by way of restraining ignorance – this is the initial purification of the faculty of wisdom.
Tuệ căn (paññindriya) theo nghĩa thấy rõ; sự thanh tịnh giới theo nghĩa chế ngự sự vô minh – đó là sự thanh lọc ban đầu của tuệ căn.
Nekkhamme pañcindriyāni, kāmacchandasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā.
In renunciation (nekkhamma), the five faculties, purity of morality by way of restraining sensual desire (kāmacchanda) – this is the initial purification of the five faculties.
Năm căn trong sự xuất ly (nekkhamma); sự thanh tịnh giới theo nghĩa chế ngự dục ái – đó là sự thanh lọc ban đầu của năm căn.
Abyāpāde pañcindriyāni, byāpādasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā…pe… arahattamagge pañcindriyāni, sabbakilesasaṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi – pañcannaṃ indriyānaṃ ādivisodhanā.
In non-ill-will (abyāpāda), the five faculties, purity of morality by way of restraining ill-will (byāpāda)… until… in the Arahant path, the five faculties, purity of morality by way of restraining all defilements (kilesa) – this is the initial purification of the five faculties.
Năm căn trong sự không sân hận (abyāpāda); sự thanh tịnh giới theo nghĩa chế ngự sân hận…pe… năm căn trong Đạo A-la-hán; sự thanh tịnh giới theo nghĩa chế ngự tất cả các phiền não – đó là sự thanh lọc ban đầu của năm căn.
Evaṃ ādivisodhanaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
Thus, the faculties should be understood by way of initial purification.
Như vậy, các căn cần được thấy theo nghĩa thanh lọc ban đầu.
1088
Ga.
Ga.
Ga.
adhimattaṭṭhaniddeso
Explanation by way of supremacy
Diễn giải theo nghĩa tối thượng
1089
201. Kathaṃ adhimattaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni? Saddhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati – chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
201. How should the faculties be understood by way of supremacy (adhimatta)? When the faculty of faith (saddhindriya) is developed, desire (chanda) arises – by way of desire, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
201. Theo nghĩa tối thượng (adhimatta), các căn cần được thấy như thế nào? Khi tu tập tín căn, dục (chanda) phát sinh – do dục, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Chandavasena pāmojjaṃ uppajjati – pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of desire, joy (pāmojja) arises – by way of joy, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do dục, sự hoan hỷ (pāmojja) phát sinh – do hoan hỷ, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Pāmojjavasena pīti uppajjati – pītivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of joy, rapture (pīti) arises – by way of rapture, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do hoan hỷ, hỷ (pīti) phát sinh – do hỷ, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Pītivasena passaddhi uppajjati – passaddhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of rapture, tranquility (passaddhi) arises – by way of tranquility, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do hỷ, khinh an (passaddhi) phát sinh – do khinh an, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Passaddhivasena sukhaṃ uppajjati – sukhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of tranquility, happiness (sukha) arises – by way of happiness, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do khinh an, lạc (sukha) phát sinh – do lạc, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Sukhavasena obhāso uppajjati – obhāsavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of happiness, illumination (obhāsa) arises – by way of illumination, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do lạc, ánh sáng (obhāsa) phát sinh – do ánh sáng, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Obhāsavasena saṃvego uppajjati – saṃvegavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of illumination, spiritual urgency (saṃvega) arises – by way of spiritual urgency, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do ánh sáng, sự xúc động (saṃvega) phát sinh – do xúc động, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Saṃvejetvā cittaṃ samādahati – samādhivasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Having been spiritually urgent, the mind becomes concentrated (samādahati) – by way of concentration, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Sau khi xúc động, tâm được định tĩnh – do định tĩnh, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Tathā samāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti – paggahavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Similarly, the concentrated mind is well uplifted (paggaṇhāti) – by way of uplifting, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Tâm đã định tĩnh như vậy được nỗ lực đúng mức – do nỗ lực, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati – upekkhāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Similarly, the uplifted mind is well regarded with equanimity (ajjhupekkhati) – by way of equanimity, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Tâm đã được nỗ lực như vậy được xả bỏ đúng mức – do xả, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati – vimokkhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of equanimity, the mind is liberated (vimuccati) from various defilements (nānattakilesehi) – by way of liberation, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do xả, tâm được giải thoát khỏi các phiền não khác nhau – do giải thoát, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Vimuttattā te dhammā ekarasā honti – ekarasaṭṭhena bhāvanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Because of being liberated, those phenomena (dhammā) become of one taste (ekarasā) – by way of one taste, by way of development (bhāvanā), by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do đã được giải thoát, các pháp ấy có cùng một vị – theo nghĩa có cùng một vị, do sự tu tập, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti – vivaṭṭanāvasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Because of being developed, they turn away (vivaṭṭanti) from that to something more refined (paṇītatare) – by way of turning away, by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do đã được tu tập, chúng chuyển hóa thành những điều cao thượng hơn – do sự chuyển hóa, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Vivaṭṭitattā tato vosajjati* – vosaggavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Because of having turned away, they are relinquished (vosajjati) from that – by way of relinquishment (vosagga), by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do đã chuyển hóa, chúng được xả bỏ – do sự xả bỏ, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Vosajjitattā tato nirujjhanti – nirodhavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Because of being relinquished, they cease (nirujjhanti) from that – by way of cessation (nirodha), by way of faith, the faculty of faith becomes supreme.
Do đã được xả bỏ, chúng diệt tận – do sự diệt tận, do tín, tín căn trở nên tối thượng.
Nirodhavasena dve vosaggā – pariccāgavosaggo ca, pakkhandanavosaggo ca.
By way of cessation, there are two relinquishments: relinquishment by abandonment (pariccāgavosaggo) and relinquishment by plunging into (pakkhandanavosaggo).
Theo nghĩa diệt tận, có hai sự xả bỏ – xả bỏ sự từ bỏ và xả bỏ sự hướng đến.
Kilese ca khandhe ca pariccajatīti – pariccāgavosaggo.
It abandons defilements (kilesa) and aggregates (khandha) – this is relinquishment by abandonment.
“Từ bỏ các phiền não và các uẩn” – đó là xả bỏ sự từ bỏ.
Nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti – pakkhandanavosaggo.
The mind plunges into the element of cessation, Nibbāna – this is relinquishment by plunging into.
“Tâm hướng đến Niết-bàn, yếu tố diệt tận” – đó là xả bỏ sự hướng đến.
Nirodhavasena ime dve vosaggā.
By way of cessation, these are the two relinquishments.
Theo nghĩa diệt tận, đây là hai sự xả bỏ.
1090
Assaddhiyassa pahānāya chando uppajjati…pe… assaddhiyapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati… diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… anusahagatānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati – chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti…pe… vīriyindriyassa bhāvanāya chando uppajjati…pe… kosajjassa pahānāya chando uppajjati… kosajjapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati… diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati…pe… sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… satindriyassa bhāvanāya chando uppajjati…pe… pamādassa pahānāya chando uppajjati… pamādapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati…pe… sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… samādhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati…pe… uddhaccassa pahānāya chando uppajjati uddhaccapariḷāhassa pahānāya chando uppajjati…pe… sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… paññindriyassa bhāvanāya chando uppajjati…pe… avijjāya pahānāya chando uppajjati… avijjāpariḷāhassa pahānāya chando uppajjati… diṭṭhekaṭṭhānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… oḷārikānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… anusahagatānaṃ kilesānaṃ pahānāya chando uppajjati… sabbakilesānaṃ pahānāya chando uppajjati – chandavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Desire arises for the abandonment of lack of faith…pe… desire arises for the abandonment of the distress of lack of faith… desire arises for the abandonment of defilements rooted in wrong view… desire arises for the abandonment of coarse defilements… desire arises for the abandonment of latent defilements… desire arises for the abandonment of all defilements – by way of desire, by way of faith, the faculty of faith becomes dominant…pe… desire arises for the development of the faculty of energy…pe… desire arises for the abandonment of idleness… desire arises for the abandonment of the distress of idleness… desire arises for the abandonment of defilements rooted in wrong view…pe… desire arises for the abandonment of all defilements… desire arises for the development of the faculty of mindfulness…pe… desire arises for the abandonment of heedlessness… desire arises for the abandonment of the distress of heedlessness…pe… desire arises for the abandonment of all defilements… desire arises for the development of the faculty of concentration…pe… desire arises for the abandonment of restlessness… desire arises for the abandonment of the distress of restlessness…pe… desire arises for the abandonment of all defilements… desire arises for the development of the faculty of wisdom…pe… desire arises for the abandonment of ignorance… desire arises for the abandonment of the distress of ignorance… desire arises for the abandonment of defilements rooted in wrong view… desire arises for the abandonment of coarse defilements… desire arises for the abandonment of latent defilements… desire arises for the abandonment of all defilements – by way of desire, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Dục phát sinh để từ bỏ sự vô tín…pe… dục phát sinh để từ bỏ sự phiền não do vô tín… dục phát sinh để từ bỏ các phiền não cùng tồn tại với tà kiến… dục phát sinh để từ bỏ các phiền não thô thiển… dục phát sinh để từ bỏ các phiền não tiềm ẩn… dục phát sinh để từ bỏ tất cả các phiền não – do dục, do tín, tín căn trở nên tối thượng…pe… dục phát sinh để tu tập tinh tấn căn…pe… dục phát sinh để từ bỏ sự biếng nhác… dục phát sinh để từ bỏ sự phiền não do biếng nhác… dục phát sinh để từ bỏ các phiền não cùng tồn tại với tà kiến…pe… dục phát sinh để từ bỏ tất cả các phiền não… dục phát sinh để tu tập niệm căn…pe… dục phát sinh để từ bỏ sự phóng dật… dục phát sinh để từ bỏ sự phiền não do phóng dật…pe… dục phát sinh để từ bỏ tất cả các phiền não… dục phát sinh để tu tập định căn…pe… dục phát sinh để từ bỏ sự trạo cử… dục phát sinh để từ bỏ sự phiền não do trạo cử…pe… dục phát sinh để từ bỏ tất cả các phiền não… dục phát sinh để tu tập tuệ căn…pe… dục phát sinh để từ bỏ sự vô minh… dục phát sinh để từ bỏ sự phiền não do vô minh… dục phát sinh để từ bỏ các phiền não cùng tồn tại với tà kiến… dục phát sinh để từ bỏ các phiền não thô thiển… dục phát sinh để từ bỏ các phiền não tiềm ẩn… dục phát sinh để từ bỏ tất cả các phiền não – do dục, do tuệ, tuệ căn trở nên tối thượng.
Chandavasena pāmojjaṃ uppajjati – pāmojjavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of desire, joy arises – by way of joy, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do dục, sự hoan hỷ phát sinh – do hoan hỷ, do tuệ, tuệ căn trở nên tối thượng.
Pāmojjavasena pīti uppajjati – pītivasena paññā vasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of joy, rapture arises – by way of rapture, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do hoan hỷ, hỷ phát sinh – do hỷ, do tuệ, tuệ căn trở nên tối thượng.
Pītivasena passaddhi uppajjati – passaddhivasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of rapture, tranquility arises – by way of tranquility, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do hỷ, khinh an phát sinh – do khinh an, do tuệ, tuệ căn trở nên tối thượng.
Passaddhivasena sukhaṃ uppajjati – sukhavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of tranquility, happiness arises – by way of happiness, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do sự khinh an, lạc sanh khởi; do sự lạc, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Sukhavasena obhāso uppajjati – obhāsavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of happiness, luminosity arises – by way of luminosity, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do sự lạc, ánh sáng sanh khởi; do sự ánh sáng, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Obhāsavasena saṃvego uppajjati – saṃvegavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of luminosity, spiritual urgency (saṃvega) arises – by way of spiritual urgency, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do sự ánh sáng, sự xúc động sanh khởi; do sự xúc động, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Saṃvejetvā cittaṃ samādahati – samādhivasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Having felt spiritual urgency, one concentrates the mind – by way of concentration, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Sau khi xúc động, tâm an định; do sự an định, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Tathāsamāhitaṃ cittaṃ sādhukaṃ paggaṇhāti – paggahavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
One firmly grasps the mind thus concentrated – by way of grasping, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Tâm đã an định như vậy được nắm giữ tốt đẹp; do sự nắm giữ, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Tathāpaggahitaṃ cittaṃ sādhukaṃ ajjhupekkhati – upekkhāvasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
One firmly regards with equanimity the mind thus grasped – by way of equanimity, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Tâm đã nắm giữ tốt đẹp như vậy được xả bỏ tốt đẹp; do sự xả bỏ, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Upekkhāvasena nānattakilesehi cittaṃ vimuccati – vimokkhavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
By way of equanimity, the mind is liberated from various defilements – by way of liberation, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do sự xả bỏ, tâm được giải thoát khỏi các phiền não sai biệt; do sự giải thoát, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Vimuttattā te dhammā ekarasā honti – bhāvanāvasena* paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Because they are liberated, those phenomena become of one taste – by way of development, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do đã được giải thoát, các pháp ấy trở thành một vị; do sự tu tập, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Bhāvitattā tato paṇītatare vivaṭṭanti – vivaṭṭanāvasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Because they are developed, they turn away from that, becoming more refined – by way of turning away, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do đã được tu tập, từ đó chúng chuyển hóa thành những điều cao thượng hơn; do sự chuyển hóa, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Vivaṭṭitattā tato vosajjati – vosaggavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Because they have turned away, they are given up from that – by way of giving up, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do đã chuyển hóa, từ đó chúng được xả ly; do sự xả ly, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Vosajjitattā tato nirujjhanti – nirodhavasena paññāvasena paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
Because they are given up, they cease from that – by way of cessation, by way of wisdom, the faculty of wisdom becomes dominant.
Do đã được xả ly, từ đó chúng diệt tận; do sự diệt tận, tuệ căn trở nên vượt trội nhờ tuệ.
Nirodhavasena dve vosaggā – pariccāgavosaggo ca, pakkhandanavosaggo ca.
By way of cessation, there are two kinds of giving up: giving up by relinquishment (pariccāgavosagga) and giving up by venturing forth (pakkhandanavosagga).
Do sự diệt tận, có hai sự xả ly: xả ly từ bỏ và xả ly hướng đến.
Kilese ca khandhe ca pariccajatīti – pariccāgavosaggo.
It relinquishes defilements and aggregates – that is giving up by relinquishment.
Xả bỏ các phiền não và các uẩn – đó là xả ly từ bỏ.
Nirodhanibbānadhātuyā cittaṃ pakkhandatīti – pakkhandanavosaggo.
The mind ventures forth into the element of cessation, Nibbāna – that is giving up by venturing forth.
Tâm hướng đến Niết bàn là sự diệt tận – đó là xả ly hướng đến.
Nirodhavasena ime dve vosaggā.
These are the two kinds of giving up by way of cessation.
Do sự diệt tận, có hai sự xả ly này.
Evaṃ adhimattaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
Thus, the faculties are to be understood in the sense of being dominant.
Như vậy, các căn cần được thấy theo nghĩa là vượt trội.
1091
Dutiyabhāṇavāro.
The Second Recitation Section.
Phần tụng thứ hai.
1092
Gha.
Gha.
Gha.
adhiṭṭhānaṭṭhaniddeso
Explanation of the Sense of Adhiṭṭhāna
Giải thích theo nghĩa là sự an trụ
1093
202. Kathaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni?
202. How should the faculties be seen by way of establishing?
202. Các căn cần được thấy theo nghĩa là sự an trụ như thế nào?
Saddhindriyassa bhāvanāya chando uppajjati – chandavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti.
For the development of the faculty of faith, desire arises; by means of desire, by means of faith, the faculty of faith is established.
Do sự tu tập tín căn, dục (chanda) sanh khởi; do dục, tín căn an trụ nhờ tín.
Chandavasena pāmojjaṃ uppajjati – pāmojjavasena saddhāvasena saddhindriyaṃ adhiṭṭhāti…pe… evaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
By means of desire, joy arises; by means of joy, by means of faith, the faculty of faith is established…pe… Thus, the faculties should be seen by way of establishing.
Do dục, sự hoan hỷ sanh khởi; do sự hoan hỷ, tín căn an trụ nhờ tín… v.v… Như vậy, các căn cần được thấy theo nghĩa là sự an trụ.
1094
Ṅa.
Ṅa.
Ṅa.
pariyādānaṭṭhaniddeso
Explanation of the mode of eradication
Giải thích theo nghĩa là sự tiêu trừ
1095
Kathaṃ pariyādānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni?
How should the faculties be seen by way of eradication?
Các căn cần được thấy theo nghĩa là sự tiêu trừ như thế nào?
Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ assaddhiyaṃ pariyādiyati, assaddhiyapariḷāhaṃ pariyādiyati.
By way of conviction, the faculty of faith eradicates lack of faith, it eradicates the fever of lack of faith.
Do nghĩa quyết định, tín căn tiêu trừ sự vô tín, tiêu trừ sự phiền nhiệt do vô tín.
Paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ kosajjaṃ pariyādiyati, kosajjapariḷāhaṃ pariyādiyati.
By way of exertion, the faculty of energy eradicates laziness, it eradicates the fever of laziness.
Do nghĩa tinh cần, cần căn tiêu trừ sự biếng nhác, tiêu trừ sự phiền nhiệt do biếng nhác.
Upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ pamādaṃ pariyādiyati, pamādapariḷāhaṃ pariyādiyati.
By way of presence, the faculty of mindfulness eradicates heedlessness, it eradicates the fever of heedlessness.
Do nghĩa an trú, niệm căn tiêu trừ sự phóng dật, tiêu trừ sự phiền nhiệt do phóng dật.
Avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ uddhaccaṃ pariyādiyati, uddhaccapariḷāhaṃ pariyādiyati.
By way of non-distraction, the faculty of concentration eradicates restlessness, it eradicates the fever of restlessness.
Do nghĩa không tán loạn, định căn tiêu trừ sự trạo cử, tiêu trừ sự phiền nhiệt do trạo cử.
Dassanaṭṭhena paññindriyaṃ avijjaṃ pariyādiyati, avijjāpariḷāhaṃ pariyādiyati.
By way of seeing, the faculty of wisdom eradicates ignorance, it eradicates the fever of ignorance.
Do nghĩa thấy biết, tuệ căn tiêu trừ sự vô minh, tiêu trừ sự phiền nhiệt do vô minh.
Nekkhamme pañcindriyāni kāmacchandaṃ pariyādiyanti.
In renunciation, the five faculties eradicate sensual desire.
Trong sự xuất ly, năm căn tiêu trừ dục ái.
Abyāpāde pañcindriyāni byāpādaṃ pariyādiyanti.
In non-ill-will, the five faculties eradicate ill-will.
Trong sự vô sân, năm căn tiêu trừ sân hận.
Ālokasaññāya pañcindriyāni thinamiddhaṃ pariyādiyanti.
In the perception of light, the five faculties eradicate sloth and torpor.
Trong tưởng ánh sáng, năm căn tiêu trừ hôn trầm thụy miên.
Avikkhepe pañcindriyāni uddhaccaṃ pariyādiyanti…pe… arahattamagge pañcindriyāni sabbakilese pariyādiyanti.
In non-distraction, the five faculties eradicate restlessness…pe… In the path of Arahantship, the five faculties eradicate all defilements.
Trong sự không tán loạn, năm căn tiêu trừ trạo cử… v.v… Trong đạo A-la-hán, năm căn tiêu trừ tất cả phiền não.
Evaṃ pariyādānaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
Thus, the faculties should be seen by way of eradication.
Như vậy, các căn cần được thấy theo nghĩa là sự tiêu trừ.
1096
Ca.
Ca.
Ca.
patiṭṭhāpakaṭṭhaniddeso
Explanation of the mode of establishing
Giải thích theo nghĩa là sự thiết lập
1097
203. Kathaṃ patiṭṭhāpakaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni?
203. How should the faculties be seen by way of establishing?
203. Các căn cần được thấy theo nghĩa là sự thiết lập như thế nào?
Saddho saddhindriyaṃ adhimokkhe patiṭṭhāpeti, saddhassa saddhindriyaṃ adhimokkhe patiṭṭhāpeti.
One who has faith establishes the faculty of faith in conviction; the faculty of faith of one who has faith is established in conviction.
Người có tín thiết lập tín căn trong sự quyết định; tín căn của người có tín thiết lập trong sự quyết định.
Vīriyavā vīriyindriyaṃ paggahe patiṭṭhāpeti, vīriyavato vīriyindriyaṃ paggahe patiṭṭhāpeti.
One who has energy establishes the faculty of energy in exertion; the faculty of energy of one who has energy is established in exertion.
Người có tinh tấn thiết lập cần căn trong sự tinh cần; cần căn của người có tinh tấn thiết lập trong sự tinh cần.
Satimā satindriyaṃ upaṭṭhāne patiṭṭhāpeti, satimato satindriyaṃ upaṭṭhāne patiṭṭhāpeti.
One who is mindful establishes the faculty of mindfulness in presence; the faculty of mindfulness of one who is mindful is established in presence.
Người có niệm thiết lập niệm căn trong sự an trú; niệm căn của người có niệm thiết lập trong sự an trú.
Samāhito samādhindriyaṃ avikkhepe patiṭṭhāpeti, samāhitassa samādhindriyaṃ avikkhepe patiṭṭhāpeti.
One who is concentrated establishes the faculty of concentration in non-distraction; the faculty of concentration of one who is concentrated is established in non-distraction.
Người có định thiết lập định căn trong sự không tán loạn; định căn của người có định thiết lập trong sự không tán loạn.
Paññavā paññindriyaṃ dassane patiṭṭhāpeti, paññavato paññindriyaṃ dassane patiṭṭhāpeti.
One who has wisdom establishes the faculty of wisdom in seeing; the faculty of wisdom of one who has wisdom is established in seeing.
Người có tuệ thiết lập tuệ căn trong sự thấy biết; tuệ căn của người có tuệ thiết lập trong sự thấy biết.
Yogāvacaro pañcindriyāni nekkhamme patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni nekkhamme patiṭṭhāpenti.
The meditator establishes the five faculties in renunciation; the five faculties of the meditator are established in renunciation.
Hành giả thiết lập năm căn trong sự xuất ly; năm căn của hành giả thiết lập trong sự xuất ly.
Yogāvacaro pañcindriyāni abyāpāde patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni abyāpāde patiṭṭhāpenti.
The meditator establishes the five faculties in non-ill-will; the five faculties of the meditator are established in non-ill-will.
Hành giả thiết lập năm căn trong sự vô sân; năm căn của hành giả thiết lập trong sự vô sân.
Yogāvacaro pañcindriyāni ālokasaññāya patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni ālokasaññāya patiṭṭhāpenti.
The meditator establishes the five faculties in the perception of light; the five faculties of the meditator are established in the perception of light.
Hành giả thiết lập năm căn trong tưởng ánh sáng; năm căn của hành giả thiết lập trong tưởng ánh sáng.
Yogāvacaro pañcindriyāni avikkhepe patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni avikkhepe patiṭṭhāpenti…pe… yogāvacaro pañcindriyāni arahattamagge patiṭṭhāpeti, yogāvacarassa pañcindriyāni arahattamagge patiṭṭhāpenti.
The meditator establishes the five faculties in non-distraction; the five faculties of the meditator are established in non-distraction…pe… The meditator establishes the five faculties in the path of Arahantship; the five faculties of the meditator are established in the path of Arahantship.
Hành giả thiết lập năm căn trong sự không tán loạn… v.v… Hành giả thiết lập năm căn trong đạo A-la-hán; năm căn của hành giả thiết lập trong đạo A-la-hán.
Evaṃ patiṭṭhāpakaṭṭhena indriyāni daṭṭhabbāni.
Thus, the faculties should be seen by way of establishing.
Như vậy, các căn cần được thấy theo nghĩa là sự thiết lập.
1098
Suttantaniddeso catuttho.
The Fourth Explanation of Discourses is concluded.
Phần giải thích kinh điển thứ tư.
1099
5. Indriyasamodhānaṃ
5. The Combination of Faculties
5. Sự phối hợp các căn
1100
204. Puthujjano samādhiṃ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?
204. How many ways is a worldling skilled in manifestation when developing concentration?
204. Khi phàm nhân tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo bao nhiêu phương cách?
Sekkho samādhiṃ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?
How many ways is a trainee skilled in manifestation when developing concentration?
Khi bậc Hữu học tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo bao nhiêu phương cách?
Vītarāgo samādhiṃ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?
How many ways is one free from passion skilled in manifestation when developing concentration?
Khi bậc Vô lậu tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo bao nhiêu phương cách?
Puthujjano samādhiṃ bhāvento sattahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.
A worldling, when developing concentration, is skilled in manifestation in seven ways.
Khi phàm nhân tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo bảy phương cách.
Sekkho samādhiṃ bhāvento aṭṭhahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.
A trainee, when developing concentration, is skilled in manifestation in eight ways.
Khi bậc Hữu học tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo tám phương cách.
Vītarāgo samādhiṃ bhāvento dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.
One free from passion, when developing concentration, is skilled in manifestation in ten ways.
Khi bậc Vô lậu tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo mười phương cách.
1101
Puthujjano samādhiṃ bhāvento katamehi sattahākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?
In which seven ways is a worldling skilled in manifestation when developing concentration?
Khi phàm nhân tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo bảy phương cách nào?
Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti, samathanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, paggahanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, avikkhepūpaṭṭhānakusalo hoti, obhāsūpaṭṭhānakusalo hoti, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalo hoti, upekkhūpaṭṭhānakusalo hoti – puthujjano samādhiṃ bhāvento imehi sattahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.
Due to having paid attention, one is skilled in the manifestation of the object, skilled in the manifestation of the sign of tranquility, skilled in the manifestation of the sign of exertion, skilled in the manifestation of non-distraction, skilled in the manifestation of radiance, skilled in the manifestation of gladdening, skilled in the manifestation of equanimity—a worldling, when developing concentration, is skilled in manifestation in these seven ways.
Do sự tác ý, họ khéo léo trong việc an trú đối tượng, khéo léo trong việc an trú tướng Samatha, khéo léo trong việc an trú tướng tinh cần, khéo léo trong việc an trú không tán loạn, khéo léo trong việc an trú ánh sáng, khéo léo trong việc an trú sự hoan hỷ, khéo léo trong việc an trú xả – khi phàm nhân tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo bảy phương cách này.
1102
Sekkho samādhiṃ bhāvento katamehi aṭṭhahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?
How is a Sekkha, developing samādhi, skilled in discernment in these eight ways?
Khi bậc Hữu học tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo tám phương cách nào?
Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti, samathanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, paggahanimittūpaṭṭhānakusalo hoti, avikkhepūpaṭṭhānakusalo hoti, obhāsūpaṭṭhānakusalo hoti, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalo hoti, upekkhūpaṭṭhānakusalo hoti, ekattūpaṭṭhānakusalo hoti – sekkho samādhiṃ bhāvento imehi aṭṭhahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning the object due to reflection, skilled in discerning the sign of tranquility, skilled in discerning the sign of exertion, skilled in discerning non-distraction, skilled in discerning the light, skilled in discerning gladness, skilled in discerning equanimity, skilled in discerning unification—a Sekkha, developing samādhi, is skilled in discernment in these eight ways.
Do sự tác ý, họ khéo léo trong việc an trú đối tượng, khéo léo trong việc an trú tướng Samatha, khéo léo trong việc an trú tướng tinh cần, khéo léo trong việc an trú không tán loạn, khéo léo trong việc an trú ánh sáng, khéo léo trong việc an trú sự hoan hỷ, khéo léo trong việc an trú xả, khéo léo trong việc an trú nhất tâm – khi bậc Hữu học tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo tám phương cách này.
1103
Vītarāgo samādhiṃ bhāvento katamehi dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti?
How is one free from lust (vītarāga), developing samādhi, skilled in discernment in these ten ways?
Khi bậc Vô lậu tu tập định, họ khéo léo trong việc an trú theo mười phương cách nào?
Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalo hoti…pe… ekattūpaṭṭhānakusalo hoti, ñāṇūpaṭṭhānakusalo hoti, vimuttūpaṭṭhānakusalo hoti – vītarāgo samādhiṃ bhāvento imehi dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning the object due to reflection…pe… skilled in discerning unification, skilled in discerning knowledge, skilled in discerning liberation—one free from lust, developing samādhi, is skilled in discernment in these ten ways.
Do đã quán xét, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi của đối tượng... cho đến... thiện xảo trong sự hiện khởi của sự hợp nhất, thiện xảo trong sự hiện khởi của tuệ, thiện xảo trong sự hiện khởi của giải thoát – vị ly tham tu tập thiền định là thiện xảo trong sự hiện khởi theo mười phương diện này.
1104
205. Puthujjano vipassanaṃ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katihākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?
205. How many ways is a worldling (puthujjana), developing vipassanā, skilled in discernment, and how many ways is he unskilled in discernment?
Khi phàm phu tu tập thiền quán (vipassanā), vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo bao nhiêu phương diện, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo bao nhiêu phương diện?
Sekkho vipassanaṃ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katihākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?
How many ways is a Sekkha, developing vipassanā, skilled in discernment, and how many ways is he unskilled in discernment?
Khi bậc Hữu học (Sekkha) tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo bao nhiêu phương diện, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo bao nhiêu phương diện?
Vītarāgo vipassanaṃ bhāvento katihākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katihākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?
How many ways is one free from lust, developing vipassanā, skilled in discernment, and how many ways is he unskilled in discernment?
Khi vị ly tham tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo bao nhiêu phương diện, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo bao nhiêu phương diện?
1105
Puthujjano vipassanaṃ bhāvento navahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, navahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.
A worldling, developing vipassanā, is skilled in discernment in nine ways, and unskilled in discernment in nine ways.
Khi phàm phu tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo chín phương diện, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo chín phương diện.
Sekkho vipassanaṃ bhāvento dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, dasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.
A Sekkha, developing vipassanā, is skilled in discernment in ten ways, and unskilled in discernment in ten ways.
Khi bậc Hữu học tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo mười phương diện, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo mười phương diện.
Vītarāgo vipassanaṃ bhāvento dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.
One free from lust, developing vipassanā, is skilled in discernment in twelve ways, and unskilled in discernment in twelve ways.
Khi vị ly tham tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo mười hai phương diện, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo mười hai phương diện.
1106
Puthujjano vipassanaṃ bhāvento katamehi navahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi navahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?
How many ways is a worldling, developing vipassanā, skilled in discernment in these nine ways, and unskilled in discernment in these nine ways?
Khi phàm phu tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo chín phương diện nào, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo chín phương diện nào?
Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as impermanent, unskilled in discerning as permanent.
Vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi như vô thường, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như thường hằng.
Dukkhato upaṭṭhānakusalo hoti, sukhato anupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as suffering, unskilled in discerning as pleasure.
Thiện xảo trong sự hiện khởi như khổ, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như lạc.
Anattato upaṭṭhānakusalo hoti, attato anupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as not-self, unskilled in discerning as self.
Thiện xảo trong sự hiện khởi như vô ngã, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như ngã.
Khayato upaṭṭhānakusalo hoti, ghanato anupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as perishing, unskilled in discerning as solid.
Thiện xảo trong sự hiện khởi như hoại diệt, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như kiên cố.
Vayato upaṭṭhānakusalo hoti, āyūhanānupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as dissolving, unskilled in discerning as accumulating.
Thiện xảo trong sự hiện khởi như suy tàn, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như tích lũy.
Vipariṇāmūpaṭṭhānakusalo hoti, dhuvato anupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as subject to change, unskilled in discerning as permanent.
Thiện xảo trong sự hiện khởi như biến hoại, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như vĩnh cửu.
Animittūpaṭṭhānakusalo hoti, nimittānupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as signless, unskilled in discerning as having signs.
Thiện xảo trong sự hiện khởi như vô tướng (animitta), bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như có tướng (nimitta).
Appaṇihitūpaṭṭhānakusalo hoti, paṇidhianupaṭṭhānakusalo* hoti.
He is skilled in discerning as desireless, unskilled in discerning as having desire.
Thiện xảo trong sự hiện khởi như vô nguyện (appaṇihita), bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như có nguyện (paṇidhi).
Suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānupaṭṭhānakusalo hoti – puthujjano vipassanaṃ bhāvento imehi navahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi navahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as emptiness, unskilled in discerning as attachment—a worldling, developing vipassanā, is skilled in discernment in these nine ways, and unskilled in discernment in these nine ways.
Thiện xảo trong sự hiện khởi như không (suññatā), bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như chấp thủ (abhinivesa) – khi phàm phu tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo chín phương diện này, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo chín phương diện này.
1107
206. Sekkho vipassanaṃ bhāvento katamehi dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi dasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?
206. How many ways is a Sekkha, developing vipassanā, skilled in discernment in these ten ways, and unskilled in discernment in these ten ways?
206. Khi bậc Hữu học tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo mười phương diện nào, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo mười phương diện nào?
Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti…pe… suññatūpaṭṭhānakusalo hoti, abhinivesānūpaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as impermanent, unskilled in discerning as permanent…pe… skilled in discerning as emptiness, unskilled in discerning as attachment.
Vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi như vô thường, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như thường hằng... cho đến... thiện xảo trong sự hiện khởi như không, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như chấp thủ.
Ñāṇūpaṭṭhānakusalo hoti, añāṇaanupaṭṭhānakusalo hoti – sekkho vipassanaṃ bhāvento imehi dasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi dasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as knowledge, unskilled in discerning as ignorance—a Sekkha, developing vipassanā, is skilled in discernment in these ten ways, and unskilled in discernment in these ten ways.
Thiện xảo trong sự hiện khởi của trí tuệ (ñāṇa), bất thiện xảo trong sự không hiện khởi của vô minh (aññāṇa) – khi bậc Hữu học tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo mười phương diện này, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo mười phương diện này.
1108
Vītarāgo vipassanaṃ bhāvento katamehi dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, katamehi dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti?
How many ways is one free from lust, developing vipassanā, skilled in discernment in these twelve ways, and unskilled in discernment in these twelve ways?
Khi vị ly tham tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo mười hai phương diện nào, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo mười hai phương diện nào?
Aniccato upaṭṭhānakusalo hoti, niccato anupaṭṭhānakusalo hoti…pe… ñāṇūpaṭṭhānakusalo hoti, añāṇānupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as impermanent, unskilled in discerning as permanent…pe… skilled in discerning as knowledge, unskilled in discerning as ignorance.
Vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi như vô thường, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như thường hằng... cho đến... thiện xảo trong sự hiện khởi của trí tuệ, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi của vô minh.
Visaññogūpaṭṭhānakusalo hoti, saññogānupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in discerning as disjunction, unskilled in discerning as conjunction.
Thiện xảo trong sự hiện khởi của sự không kết hợp (visaññoga), bất thiện xảo trong sự không hiện khởi của sự kết hợp (saññoga).
Nirodhūpaṭṭhānakusalo hoti, saṅkhārānupaṭṭhānakusalo hoti – vītarāgo vipassanaṃ bhāvento imehi dvādasahi ākārehi upaṭṭhānakusalo hoti, imehi dvādasahi ākārehi anupaṭṭhānakusalo hoti.
He is skilled in apprehending cessation, skilled in not apprehending formations. An arahant, developing vipassanā, is skilled in apprehending by these twelve aspects, and skilled in not apprehending by these twelve aspects.
Thiện xảo trong sự hiện khởi của sự đoạn diệt (nirodha), bất thiện xảo trong sự không hiện khởi của các hành (saṅkhāra) – khi vị ly tham tu tập thiền quán, vị ấy thiện xảo trong sự hiện khởi theo mười hai phương diện này, và bất thiện xảo trong sự không hiện khởi theo mười hai phương diện này.
1109
Āvajjitattā ārammaṇūpaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati…pe… dhamme samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.
Because of reflecting, by the power of knowledge skilled in the manifestation of the samatha object, he combines the faculties, knows the range, and penetrates the nature of balance and its benefit…pe… he combines the phenomena, knows the range, and penetrates the nature of balance and its benefit.
Do đã quán xét, vị ấy phối hợp các căn (indriya) theo cách thiện xảo trong sự hiện khởi của đối tượng, và biết được phạm vi, và thấu hiểu được sự quân bình... cho đến... phối hợp các pháp, và biết được phạm vi, và thấu hiểu được sự quân bình.
Indriyāni samodhānetīti kathaṃ indriyāni samodhāneti?
How does he combine the faculties?
Phối hợp các căn nghĩa là phối hợp các căn như thế nào?
Adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ samodhāneti…pe… samathanimittūpaṭṭhānakusalavasena, paggahanimittūpaṭṭhānakusalavasena, avikkhepūpaṭṭhānakusalavasena, obhāsūpaṭṭhānakusalavasena, sampahaṃsanūpaṭṭhānakusalavasena, upekkhūpaṭṭhānakusalavasena, ekattūpaṭṭhānakusalavasena, ñāṇūpaṭṭhānakusalavasena, vimuttūpaṭṭhānakusalavasena.
He combines the faculty of faith by way of determination…pe… by the power of knowledge skilled in the manifestation of the sign of tranquility, by the power of knowledge skilled in the manifestation of the sign of exertion, by the power of knowledge skilled in the manifestation of non-distraction, by the power of knowledge skilled in the manifestation of light, by the power of knowledge skilled in the manifestation of joy, by the power of knowledge skilled in the manifestation of equanimity, by the power of knowledge skilled in the manifestation of unification, by the power of knowledge skilled in the manifestation of knowledge, by the power of knowledge skilled in the manifestation of liberation.
Vị ấy phối hợp tín căn (saddhindriya) theo phương diện quyết định... cho đến... theo phương diện thiện xảo trong sự hiện khởi của tướng chỉ (samathanimitta), theo phương diện thiện xảo trong sự hiện khởi của tướng tinh tấn (paggahanimitta), theo phương diện thiện xảo trong sự hiện khởi của sự không tán loạn (avikkhepa), theo phương diện thiện xảo trong sự hiện khởi của ánh sáng (obhāsa), theo phương diện thiện xảo trong sự hiện khởi của sự hoan hỷ (sampahaṃsana), theo phương diện thiện xảo trong sự hiện khởi của xả (upekkhā), theo phương diện thiện xảo trong sự hiện khởi của sự hợp nhất (ekatta), theo phương diện thiện xảo trong sự hiện khởi của trí tuệ (ñāṇa), theo phương diện thiện xảo trong sự hiện khởi của giải thoát (vimutti).
1110
Aniccato upaṭṭhānakusalavasena, niccato anupaṭṭhānakusalavasena, dukkhato upaṭṭhānakusalavasena, sukhato anupaṭṭhānakusalavasena, anattato upaṭṭhānakusalavasena, attato anupaṭṭhānakusalavasena, khayato upaṭṭhānakusalavasena, ghanato anupaṭṭhānakusalavasena, vayato upaṭṭhānakusalavasena, āyūhanānupaṭṭhānakusalavasena, vipariṇāmūpaṭṭhānakusalavasena, dhuvato anupaṭṭhānakusalavasena, animittūpaṭṭhānakusalavasena, nimittānupaṭṭhānakusalavasena, appaṇihitūpaṭṭhānakusalavasena, paṇidhianupaṭṭhānakusalavasena, suññatūpaṭṭhānakusalavasena, abhinivesānupaṭṭhānakusalavasena, ñāṇūpaṭṭhānakusalavasena, añāṇānupaṭṭhānakusalavasena, visaññogūpaṭṭhānakusalavasena, saññogānupaṭṭhānakusalavasena, nirodhūpaṭṭhānakusalavasena, saṅkhārānupaṭṭhānakusalavasena indriyāni samodhāneti, gocarañca pajānāti, samatthañca paṭivijjhati.
By the power of knowledge skilled in apprehending impermanence, by the power of knowledge skilled in not apprehending permanence; by the power of knowledge skilled in apprehending suffering, by the power of knowledge skilled in not apprehending pleasure; by the power of knowledge skilled in apprehending non-self, by the power of knowledge skilled in not apprehending self; by the power of knowledge skilled in apprehending exhaustion, by the power of knowledge skilled in not apprehending compactness; by the power of knowledge skilled in apprehending dissolution, by the power of knowledge skilled in not apprehending accumulation; by the power of knowledge skilled in apprehending change, by the power of knowledge skilled in not apprehending stability; by the power of knowledge skilled in apprehending the signless, by the power of knowledge skilled in not apprehending the sign; by the power of knowledge skilled in apprehending the desireless, by the power of knowledge skilled in not apprehending desire; by the power of knowledge skilled in apprehending emptiness, by the power of knowledge skilled in not apprehending attachment; by the power of knowledge skilled in apprehending knowledge, by the power of knowledge skilled in not apprehending ignorance; by the power of knowledge skilled in apprehending disjunction, by the power of knowledge skilled in not apprehending conjunction; by the power of knowledge skilled in apprehending cessation, by the power of knowledge skilled in not apprehending formations—he combines the faculties, knows the range, and penetrates the nature of balance and its benefit.
Vị ấy phối hợp các căn, biết được phạm vi, và thấu hiểu được sự quân bình theo phương diện thiện xảo trong sự hiện khởi như vô thường, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như thường hằng, thiện xảo trong sự hiện khởi như khổ, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như lạc, thiện xảo trong sự hiện khởi như vô ngã, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như ngã, thiện xảo trong sự hiện khởi như hoại diệt, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như kiên cố, thiện xảo trong sự hiện khởi như suy tàn, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như tích lũy, thiện xảo trong sự hiện khởi như biến hoại, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như vĩnh cửu, thiện xảo trong sự hiện khởi như vô tướng, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như có tướng, thiện xảo trong sự hiện khởi như vô nguyện, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như có nguyện, thiện xảo trong sự hiện khởi như không, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi như chấp thủ, thiện xảo trong sự hiện khởi của trí tuệ, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi của vô minh, thiện xảo trong sự hiện khởi của sự không kết hợp, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi của sự kết hợp, thiện xảo trong sự hiện khởi của sự đoạn diệt, bất thiện xảo trong sự không hiện khởi của các hành.
1111
207. Catusaṭṭhiyā ākārehi tiṇṇannaṃ indriyānaṃ vasībhāvatāpaññā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ.
207. The knowledge of the destruction of the āsavas is the wisdom that is the mastery of the three faculties by sixty-four aspects.
207. Trí tuệ về sự đoạn tận các lậu hoặc là sự thành thạo của ba căn theo sáu mươi bốn phương diện.
Katamesaṃ tiṇṇannaṃ indriyānaṃ?
Which three faculties?
Ba căn nào?
Anaññātaññassāmītindriyassa, aññindriyassa, aññātāvindriyassa.
The faculty of 'I shall know the unknown', the faculty of final knowledge, and the faculty of one who has known.
Là căn vị lai tri kiến (anaññātaññassāmītindriya), căn tri kiến (aññindriya), căn đã tri kiến (aññātāvindriya).
1112
Anaññātaññassāmītindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati?
How many stages does the Anaññātaññassāmītindriya go through?
Căn vị lai tri kiến đi đến bao nhiêu trạng thái?
Aññindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati?
How many stages does the Aññindriya go through?
Căn tri kiến đi đến bao nhiêu trạng thái?
Aññātāvindriyaṃ kati ṭhānāni gacchati?
How many stages does the Aññātāvindriya go through?
Căn đã tri kiến đi đến bao nhiêu trạng thái?
Anaññātaññassāmītindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati – sotāpattimaggaṃ.
The Anaññātaññassāmītindriya goes through one stage—the path of stream-entry.
Căn vị lai tri kiến đi đến một trạng thái – đó là Đạo Tu-đà-hoàn (sotāpattimagga).
Aññindriyaṃ cha ṭhānāni gacchati – sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmimaggaṃ, sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmimaggaṃ, anāgāmiphalaṃ, arahattamaggaṃ.
The Aññindriya goes through six stages—the fruition of stream-entry, the path of once-returning, the fruition of once-returning, the path of non-returning, the fruition of non-returning, the path of arahantship.
Căn tri kiến đi đến sáu trạng thái – đó là Quả Tu-đà-hoàn (sotāpattiphala), Đạo Tư-đà-hàm (sakadāgāmimagga), Quả Tư-đà-hàm (sakadāgāmiphala), Đạo A-na-hàm (anāgāmimagga), Quả A-na-hàm (anāgāmiphala), Đạo A-la-hán (arahattamagga).
Aññātāvindriyaṃ ekaṃ ṭhānaṃ gacchati – arahattaphalaṃ.
The Aññātāvindriya goes through one stage—the fruition of arahantship.
Căn đã tri kiến đi đến một trạng thái – đó là Quả A-la-hán (arahattaphala).
1113
Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti, vīriyindriyaṃ paggahaparivāraṃ hoti, satindriyaṃ upaṭṭhānaparivāraṃ hoti, samādhindriyaṃ avikkhepaparivāraṃ hoti, paññindriyaṃ dassanaparivāraṃ hoti, manindriyaṃ vijānanaparivāraṃ hoti, somanassindriyaṃ abhisandanaparivāraṃ hoti, jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti.
At the moment of the path of stream-entry, for the Anaññātaññassāmītindriya, the faculty of faith is accompanied by determination, the faculty of energy is accompanied by exertion, the faculty of mindfulness is accompanied by apprehension, the faculty of concentration is accompanied by non-distraction, the faculty of wisdom is accompanied by vision, the faculty of mind is accompanied by knowing, the faculty of joy is accompanied by overflowing, the faculty of life is accompanied by the sovereignty of continuous existence.
Tại khoảnh khắc của Đạo Tu-đà-hoàn, tín căn (saddhindriya) được bao quanh bởi sự quyết định (adhimokkha), tấn căn (vīriyindriya) được bao quanh bởi sự tinh tấn (paggaha), niệm căn (satindriya) được bao quanh bởi sự hiện khởi (upaṭṭhāna), định căn (samādhindriya) được bao quanh bởi sự không tán loạn (avikkhepa), tuệ căn (paññindriya) được bao quanh bởi sự thấy biết (dassana), ý căn (manindriya) được bao quanh bởi sự hiểu biết (vijānana), hỷ căn (somanassindriya) được bao quanh bởi sự tràn đầy (abhisandana), mạng căn (jīvitindriya) được bao quanh bởi sự thống trị của sự liên tục (pavatta santatādhipateyya).
Sotāpattimaggakkhaṇe jātā dhammā, ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sabbeva kusalā honti, sabbeva anāsavā honti, sabbeva niyyānikā honti, sabbeva apacayagāmino honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.
At the moment of the path of stream-entry, the phenomena that have arisen, except for mind-originated matter, are all wholesome, all unconditioned, all leading to liberation, all leading to the cessation of accumulation, all supramundane, all having Nibbāna as their object.
Các pháp sinh khởi trong khoảnh khắc Đạo Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga), ngoại trừ sắc pháp do tâm sinh, tất cả đều là thiện (kusala), tất cả đều là vô lậu (anāsava), tất cả đều đưa đến giải thoát (niyyānika), tất cả đều đưa đến sự chấm dứt (apacayagāmino), tất cả đều là siêu thế (lokuttara), tất cả đều lấy Nibbāna làm đối tượng (nibbānārammaṇa).
Sotāpattimaggakkhaṇe anaññātaññassāmītindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti, aññamaññaparivārā honti, nissayaparivārā honti, sampayuttaparivārā honti, sahagatā honti, sahajātā honti, saṃsaṭṭhā honti, sampayuttā honti.
At the moment of the path of stream-entry, for the Anaññātaññassāmītindriya, these eight faculties are co-arisen companions, mutually dependent companions, support companions, associated companions; they are co-existent, co-arisen, conjoined, and associated.
Trong khoảnh khắc Đạo Tu-đà-hoàn, tám quyền này là tùy tùng đồng sinh (sahajātaparivārā), tùy tùng hỗ tương (aññamaññaparivārā), tùy tùng y chỉ (nissayaparivārā), tùy tùng tương ưng (sampayuttaparivārā), đồng hành (sahagata), đồng sinh (sahajāta), tương hợp (saṃsaṭṭha), và tương ưng (sampayutta) với quyền 'Tôi sẽ biết những gì chưa biết' (anaññātaññassāmītindriya).
Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.
These are its aspects and its companions.
Chúng chính là những phương diện và tùy tùng của quyền đó.
1114
Sotāpattiphalakkhaṇe…pe… arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa saddhindriyaṃ adhimokkhaparivāraṃ hoti…pe… jīvitindriyaṃ pavattasantatādhipateyyaparivāraṃ hoti.
At the moment of Stream-entry fruition…pe… at the moment of Arahantship fruition, the faculty of faith (saddhindriya) is accompanied by conviction for the aññātāvindriya…pe… the life faculty (jīvitindriya) is accompanied by the dominance of the continuity of existence.
Trong khoảnh khắc Quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattiphala)… cho đến… trong khoảnh khắc Quả A-la-hán (Arahattaphala), Tín quyền (saddhindriya) là tùy tùng quyết định (adhimokkhaparivāra) của quyền 'Đã biết' (aññātāvindriya)… cho đến… Sinh mạng quyền (jīvitindriya) là tùy tùng chi phối sự liên tục của tiến trình (pavattasantatādhipateyyaparivāra).
Arahattaphalakkhaṇe jātā dhammā sabbeva abyākatā honti, ṭhapetvā cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ sabbeva anāsavā honti, sabbeva lokuttarā honti, sabbeva nibbānārammaṇā honti.
At the moment of Arahantship fruition, all phenomena that arise are indeterminate (abyākata), all are free from taints (anāsava) except for mind-originated matter (cittasamuṭṭhāna rūpa), all are supramundane (lokuttara), and all have Nibbāna as their object.
Các pháp sinh khởi trong khoảnh khắc Quả A-la-hán, tất cả đều là vô ký (abyākata), ngoại trừ sắc pháp do tâm sinh, tất cả đều là vô lậu (anāsava), tất cả đều là siêu thế (lokuttara), tất cả đều lấy Nibbāna làm đối tượng (nibbānārammaṇa).
Arahattaphalakkhaṇe aññātāvindriyassa imāni aṭṭhindriyāni sahajātaparivārā honti.
At the moment of Arahantship fruition, these eight faculties are conascient companions for the aññātāvindriya.
Trong khoảnh khắc Quả A-la-hán, tám quyền này là tùy tùng đồng sinh của quyền 'Đã biết' (aññātāvindriya).
Teva tassa ākārā ceva honti parivārā ca.
They are both its modes and its companions.
Chúng chính là những phương diện và tùy tùng của quyền đó.
Iti imāni aṭṭha aṭṭhakāni catusaṭṭhi honti.
Thus, these eight eights become sixty-four.
Như vậy, tám lần tám là sáu mươi bốn.
1115
Āsavāti katame te āsavā?
Taints—what are these taints?
Lậu hoặc (Āsava) là gì? Những lậu hoặc đó là gì?
Kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.
The taint of sensual desire (kāmāsava), the taint of existence (bhavāsava), the taint of views (diṭṭhāsava), the taint of ignorance (avijjāsava).
Dục lậu (kāmāsava), Hữu lậu (bhavāsava), Kiến lậu (diṭṭhāsava), Vô minh lậu (avijjāsava).
Katthete āsavā khīyanti* ?
Where are these taints exhausted?
Những lậu hoặc này chấm dứt ở đâu?
Sotāpattimaggena anavaseso diṭṭhāsavo khīyati.
By the path of Stream-entry, the taint of views (diṭṭhāsava) is entirely exhausted.
Với Đạo Tu-đà-hoàn, Kiến lậu chấm dứt hoàn toàn.
Apāyagamanīyo kāmāsavo khīyati, apāyagamanīyo bhavāsavo khīyati, apāyagamanīyo avijjāsavo khīyati.
The taint of sensual desire (kāmāsava) leading to the lower realms is exhausted, the taint of existence (bhavāsava) leading to the lower realms is exhausted, the taint of ignorance (avijjāsava) leading to the lower realms is exhausted.
Dục lậu đưa đến khổ cảnh chấm dứt, Hữu lậu đưa đến khổ cảnh chấm dứt, Vô minh lậu đưa đến khổ cảnh chấm dứt.
Etthete āsavā khīyanti.
Here, these taints are exhausted.
Những lậu hoặc này chấm dứt ở đây.
Sakadāgāmimaggena oḷāriko kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.
By the path of Once-returning, the gross taint of sensual desire (oḷārika kāmāsava) is exhausted, the corresponding taint of existence (bhavāsava) is exhausted, the corresponding taint of ignorance (avijjāsava) is exhausted.
Với Đạo Tư-đà-hàm (Sakadāgāmimagga), Dục lậu thô thiển chấm dứt, Hữu lậu tương ứng chấm dứt, Vô minh lậu tương ứng chấm dứt.
Etthete āsavā khīyanti.
Here, these taints are exhausted.
Những lậu hoặc này chấm dứt ở đây.
Anāgāmimaggena anavaseso kāmāsavo khīyati, tadekaṭṭho bhavāsavo khīyati, tadekaṭṭho avijjāsavo khīyati.
By the path of Non-returning, the taint of sensual desire (kāmāsava) is entirely exhausted, the corresponding taint of existence (bhavāsava) is exhausted, the corresponding taint of ignorance (avijjāsava) is exhausted.
Với Đạo A-na-hàm (Anāgāmimagga), Dục lậu chấm dứt hoàn toàn, Hữu lậu tương ứng chấm dứt, Vô minh lậu tương ứng chấm dứt.
Etthete āsavā khīyanti.
Here, these taints are exhausted.
Những lậu hoặc này chấm dứt ở đây.
Arahattamaggena anavaseso bhavāsavo khīyati, anavaseso avijjāsavo khīyati.
By the path of Arahantship, the taint of existence (bhavāsava) is entirely exhausted, the taint of ignorance (avijjāsava) is entirely exhausted.
Với Đạo A-la-hán (Arahattamagga), Hữu lậu chấm dứt hoàn toàn, Vô minh lậu chấm dứt hoàn toàn.
Etthete āsavā khīyanti.
Here, these taints are exhausted.
Những lậu hoặc này chấm dứt ở đây.
1116
208.
208.
208.
1117
Na tassa addiṭṭhamidhatthi kiñci, atho aviññātamajānitabbaṃ;
For that Tathāgata, there is nothing in these three worlds that is unseen; nor is there anything unknown, nor anything unknowable. Whatever there is to be known, all that the Tathāgata has fully comprehended with the supreme omniscience. Therefore, he is called the All-seeing One.
Đối với vị ấy, không có gì chưa thấy ở đây, cũng không có gì chưa biết, chưa thể biết;
1118
Sabbaṃ abhiññāsi yadatthi neyyaṃ, tathāgato tena samantacakkhūti.
He fully comprehended all that is knowable; therefore, the Tathāgata is the All-seeing One.
Tất cả những gì cần biết, Thế Tôn đã liễu tri; do đó Ngài là Samantacakkhu (Toàn Giác Nhãn).
1119
Samantacakkhūti kenaṭṭhena samantacakkhu?
All-seeing One—in what sense is he the All-seeing One?
Samantacakkhu (Toàn Giác Nhãn) — theo nghĩa nào là Samantacakkhu?
Cuddasa buddhañāṇāni – dukkhe ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ, dukkhasamudaye ñāṇaṃ buddhañāṇaṃ…pe… sabbaññutañāṇaṃ buddhañāṇaṃ, anāvaraṇañāṇaṃ buddhañāṇaṃ.
There are fourteen Buddha-knowledges: the knowledge of suffering is a Buddha-knowledge, the knowledge of the origin of suffering is a Buddha-knowledge…pe… omniscience is a Buddha-knowledge, the knowledge of unimpededness is a Buddha-knowledge.
Mười bốn Phật trí (buddhañāṇa) – trí về Khổ là Phật trí, trí về Khổ tập là Phật trí… cho đến… Toàn tri trí (sabbaññutañāṇa) là Phật trí, Vô ngại trí (anāvaraṇañāṇa) là Phật trí.
Imāni cuddasa buddhañāṇāni.
These are the fourteen Buddha-knowledges.
Đây là mười bốn Phật trí.
Imesaṃ cuddasannaṃ buddhañāṇānaṃ aṭṭha ñāṇāni sāvakasādhāraṇāni, cha ñāṇāni asādhāraṇāni sāvakehi.
Among these fourteen Buddha-knowledges, eight knowledges are common to disciples, and six knowledges are uncommon to disciples.
Trong mười bốn Phật trí này, tám trí là chung với hàng Thanh văn (sāvaka), sáu trí là không chung với hàng Thanh văn.
1120
Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho ñāto, aññāto dukkhaṭṭho natthīti – samantacakkhu.
Insofar as the nature of suffering has been known for suffering, there is no nature of suffering that remains unknown—thus, the All-seeing One.
Đến mức nào mà bản chất của Khổ đã được biết, không có bản chất của Khổ nào chưa được biết – đó là Samantacakkhu.
Yaṃ samantacakkhu taṃ paññindriyaṃ.
That which is the All-seeing One is the faculty of wisdom (paññindriya).
Cái gì là Samantacakkhu, cái đó là Tuệ quyền (paññindriya).
Paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.
By virtue of the faculty of wisdom, the faculty of faith (saddhindriya) in the sense of conviction, the faculty of energy (vīriyindriya) in the sense of exertion, the faculty of mindfulness (satindriya) in the sense of presence, the faculty of concentration (samādhindriya) in the sense of non-distraction.
Do Tuệ quyền, Tín quyền (saddhindriya) có nghĩa là quyết định (adhimokkhaṭṭhena), Tinh tấn quyền (vīriyindriya) có nghĩa là nỗ lực (paggahaṭṭhena), Niệm quyền (satindriya) có nghĩa là an trú (upaṭṭhānaṭṭhena), Định quyền (samādhindriya) có nghĩa là không tán loạn (avikkhepaṭṭhena).
Yāvatā dukkhassa dukkhaṭṭho diṭṭho vidito sacchikato phassito paññāya; aphassito paññāya dukkhaṭṭho natthīti – samantacakkhu.
Insofar as the nature of suffering has been seen, understood, realized, and experienced by wisdom for suffering; there is no nature of suffering that has not been experienced by wisdom—thus, the All-seeing One.
Đến mức nào mà bản chất của Khổ đã được thấy, được biết, được chứng nghiệm, được xúc chạm bằng tuệ; không có bản chất của Khổ nào chưa được xúc chạm bằng tuệ – đó là Samantacakkhu.
Yaṃ samantacakkhu taṃ paññindriyaṃ.
That which is the All-seeing One is the faculty of wisdom (paññindriya).
Cái gì là Samantacakkhu, cái đó là Tuệ quyền.
Paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.
By virtue of the faculty of wisdom, the faculty of faith (saddhindriya) in the sense of conviction, the faculty of energy (vīriyindriya) in the sense of exertion, the faculty of mindfulness (satindriya) in the sense of presence, the faculty of concentration (samādhindriya) in the sense of non-distraction.
Do Tuệ quyền, Tín quyền có nghĩa là quyết định, Tinh tấn quyền có nghĩa là nỗ lực, Niệm quyền có nghĩa là an trú, Định quyền có nghĩa là không tán loạn.
Yāvatā samudayassa samudayaṭṭho…pe… yāvatā nirodhassa nirodhaṭṭho… yāvatā maggassa maggaṭṭho… yāvatā atthapaṭisambhidāya atthapaṭisambhidaṭṭho… yāvatā dhammapaṭisambhidāya dhammapaṭisambhidaṭṭho… yāvatā niruttipaṭisambhidāya niruttipaṭisambhidaṭṭho… yāvatā paṭibhānapaṭisambhidāya paṭibhānapaṭisambhidaṭṭho… yāvatā indriyaparopariyatte ñāṇaṃ… yāvatā sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ… yāvatā yamakapāṭihīre ñāṇaṃ… yāvatā mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ… yāvatā sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā, taṃ ñātaṃ diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāya.
Insofar as the nature of origin for origin…pe… insofar as the nature of cessation for cessation… insofar as the nature of the path for the path… insofar as the nature of the analysis of meaning for the analysis of meaning… insofar as the nature of the analysis of phenomena for the analysis of phenomena… insofar as the nature of the analysis of language for the analysis of language… insofar as the nature of the analysis of ready wit for the analysis of ready wit… insofar as the knowledge of the superiority and inferiority of faculties… insofar as the knowledge of the dispositions and latent tendencies of beings… insofar as the knowledge of the Twin Miracle… insofar as the knowledge of the attainment of great compassion… insofar as whatever has been seen, heard, sensed, cognized, attained, sought, and mentally explored by the world with its devas, Māras, Brahmās, by the generation with its ascetics and brahmins, devas and humans—that has been known, seen, understood, realized, and experienced by wisdom.
Đến mức nào mà bản chất của Tập (samudaya) … cho đến … đến mức nào mà bản chất của Diệt (nirodha) … đến mức nào mà bản chất của Đạo (magga) … đến mức nào mà bản chất của Nghĩa phân tích (atthapaṭisambhidā) … đến mức nào mà bản chất của Pháp phân tích (dhammapaṭisambhidā) … đến mức nào mà bản chất của Ngữ phân tích (niruttipaṭisambhidā) … đến mức nào mà bản chất của Biện tài phân tích (paṭibhānapaṭisambhidā) … đến mức nào mà trí về sự hơn kém của các căn (indriyaparopariyatte ñāṇaṃ) … đến mức nào mà trí về khuynh hướng và tùy miên của chúng sinh (sattānaṃ āsayānusaye ñāṇaṃ) … đến mức nào mà trí về song thần thông (yamakapāṭihīre ñāṇaṃ) … đến mức nào mà trí về nhập Đại bi (mahākaruṇāsamāpattiyā ñāṇaṃ) … đến mức nào mà tất cả những gì được thấy, được nghe, được cảm nhận, được biết, được đạt đến, được tìm kiếm, được quán sát bằng tâm bởi thế giới với chư thiên, với Ma vương, với Phạm thiên, với chúng sinh gồm Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên và loài người, tất cả những điều đó đều đã được biết, được thấy, được hiểu, được chứng nghiệm, được xúc chạm bằng tuệ.
Aphassitaṃ paññāya natthīti – samantacakkhu.
There is nothing that has not been experienced by wisdom—thus, the All-seeing One.
Không có gì chưa được xúc chạm bằng tuệ – đó là Samantacakkhu.
Yaṃ samantacakkhu taṃ paññindriyaṃ.
That which is the All-seeing One is the faculty of wisdom (paññindriya).
Cái gì là Samantacakkhu, cái đó là Tuệ quyền.
Paññindriyassa vasena adhimokkhaṭṭhena saddhindriyaṃ, paggahaṭṭhena vīriyindriyaṃ, upaṭṭhānaṭṭhena satindriyaṃ, avikkhepaṭṭhena samādhindriyaṃ.
By virtue of the faculty of wisdom, the faculty of faith (saddhindriya) is by way of conviction; the faculty of energy (vīriyindriya) is by way of exertion; the faculty of mindfulness (satindriya) is by way of presence; the faculty of concentration (samādhindriya) is by way of non-distraction.
Do Tuệ quyền, Tín quyền có nghĩa là quyết định, Tinh tấn quyền có nghĩa là nỗ lực, Niệm quyền có nghĩa là an trú, Định quyền có nghĩa là không tán loạn.
1121
Saddahanto paggaṇhāti, paggaṇhanto saddahati.
Believing, one exerts; exerting, one believes.
Khi tin thì nỗ lực, khi nỗ lực thì tin.
Saddahanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento saddahati.
Believing, one establishes mindfulness; establishing mindfulness, one believes.
Khi tin thì an trú, khi an trú thì tin.
Saddahanto samādahati, samādahanto saddahati.
Believing, one concentrates; concentrating, one believes.
Khi tin thì định tâm, khi định tâm thì tin.
Saddahanto pajānāti, pajānanto saddahati.
Believing, one understands; understanding, one believes.
Khi tin thì hiểu biết, khi hiểu biết thì tin.
Paggaṇhanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento paggaṇhāti.
Exerting, one establishes mindfulness; establishing mindfulness, one exerts.
Khi nỗ lực thì an trú, khi an trú thì nỗ lực.
Paggaṇhanto samādahati, samādahanto paggaṇhāti.
Exerting, one concentrates; concentrating, one exerts.
Khi nỗ lực thì định tâm, khi định tâm thì nỗ lực.
Paggaṇhanto pajānāti, pajānanto paggaṇhāti.
Exerting, one understands; understanding, one exerts.
Khi nỗ lực thì hiểu biết, khi hiểu biết thì nỗ lực.
Paggaṇhanto saddahati, saddahanto paggaṇhāti.
Exerting, one believes; believing, one exerts.
Khi nỗ lực thì tin, khi tin thì nỗ lực.
Upaṭṭhāpento samādahati, samādahanto upaṭṭhāpeti.
Establishing mindfulness, one concentrates; concentrating, one establishes mindfulness.
Khi an trú thì định tâm, khi định tâm thì an trú.
Upaṭṭhāpento pajānāti, pajānanto upaṭṭhāpeti.
Establishing mindfulness, one understands; understanding, one establishes mindfulness.
Khi an trú thì hiểu biết, khi hiểu biết thì an trú.
Upaṭṭhāpento saddahati, saddahanto upaṭṭhāpeti.
Establishing mindfulness, one believes; believing, one establishes mindfulness.
Khi an trú thì tin, khi tin thì an trú.
Upaṭṭhāpento paggaṇhāti, paggaṇhanto upaṭṭhāpeti.
Establishing mindfulness, one exerts; exerting, one establishes mindfulness.
Khi an trú thì nỗ lực, khi nỗ lực thì an trú.
Samādahanto pajānāti, pajānanto samādahati.
Concentrating, one understands; understanding, one concentrates.
Khi định tâm thì hiểu biết, khi hiểu biết thì định tâm.
Samādahanto saddahati, saddahanto samādahati.
Concentrating, one believes; believing, one concentrates.
Khi định tâm thì tin, khi tin thì định tâm.
Samādahanto paggaṇhāti, paggaṇhanto samādahati.
Concentrating, one exerts; exerting, one concentrates.
Khi định tâm thì nỗ lực, khi nỗ lực thì định tâm.
Samādahanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento samādahati.
Concentrating, one establishes mindfulness; establishing mindfulness, one concentrates.
Khi định tâm thì an trú, khi an trú thì định tâm.
Pajānanto saddahati, saddahanto pajānāti.
Understanding, one believes; believing, one understands.
Khi hiểu biết thì tin, khi tin thì hiểu biết.
Pajānanto paggaṇhāti, paggaṇhanto pajānāti.
Understanding, one exerts; exerting, one understands.
Khi hiểu biết thì nỗ lực, khi nỗ lực thì hiểu biết.
Pajānanto upaṭṭhāpeti, upaṭṭhāpento pajānāti.
Understanding, one establishes mindfulness; establishing mindfulness, one understands.
Khi hiểu biết thì an trú, khi an trú thì hiểu biết.
Pajānanto samādahati, samādahanto pajānāti.
Understanding, one concentrates; concentrating, one understands.
Khi hiểu biết thì định tâm, khi định tâm thì hiểu biết.
1122
Saddahitattā paggahitaṃ, paggahitattā saddahitaṃ.
Because of having believed, it is exerted; because of having exerted, it is believed.
Do đã tin nên đã nỗ lực, do đã nỗ lực nên đã tin.
Saddahitattā upaṭṭhāpitaṃ, upaṭṭhāpitattā saddahitaṃ.
Because of having believed, it is established in mindfulness; because of having established in mindfulness, it is believed.
Do đã tin nên đã an trú, do đã an trú nên đã tin.
Saddahitattā samādahitaṃ, samādahitattā saddahitaṃ.
Because of having believed, it is concentrated; because of having concentrated, it is believed.
Do đã tin nên đã định tâm, do đã định tâm nên đã tin.
Saddahitattā pajānitaṃ, pajānitattā saddahitaṃ.
Because of having believed, it is understood; because of having understood, it is believed.
Do đã tin nên đã hiểu biết, do đã hiểu biết nên đã tin.
Paggahitattā upaṭṭhāpitaṃ, upaṭṭhāpitattā paggahitaṃ.
Because of having exerted, it is established in mindfulness; because of having established in mindfulness, it is exerted.
Do đã nỗ lực nên đã an trú, do đã an trú nên đã nỗ lực.
Paggahitattā samādahitaṃ, samādahitattā paggahitaṃ.
Because of having exerted, it is concentrated; because of having concentrated, it is exerted.
Do đã nỗ lực nên đã định tâm, do đã định tâm nên đã nỗ lực.
Paggahitattā pajānitaṃ pajānitattā paggahitaṃ.
Because of having exerted, it is understood; because of having understood, it is exerted.
Do đã nỗ lực nên đã hiểu biết, do đã hiểu biết nên đã nỗ lực.
Paggahitattā saddahitaṃ, saddahitattā paggahitaṃ.
Because of having exerted, it is believed; because of having believed, it is exerted.
Do đã nỗ lực nên đã tin, do đã tin nên đã nỗ lực.
Upaṭṭhāpitattā samādahitaṃ, samādahitattā upaṭṭhāpitaṃ.
Because of having established in mindfulness, it is concentrated; because of having concentrated, it is established in mindfulness.
Do đã an trú nên đã định tâm, do đã định tâm nên đã an trú.
Upaṭṭhāpitattā pajānitaṃ, pajānitattā upaṭṭhāpitaṃ.
Because of having established in mindfulness, it is understood; because of having understood, it is established in mindfulness.
Do đã an trú nên đã hiểu biết, do đã hiểu biết nên đã an trú.
Upaṭṭhāpitattā saddahitaṃ, saddahitattā upaṭṭhāpitaṃ.
Because of having established in mindfulness, it is believed; because of having believed, it is established in mindfulness.
Do đã an trú nên đã tin, do đã tin nên đã an trú.
Upaṭṭhāpitattā paggahitaṃ, paggahitattā upaṭṭhāpitaṃ.
Because of having established in mindfulness, it is exerted; because of having exerted, it is established in mindfulness.
Do được thiết lập nên được nâng đỡ, do được nâng đỡ nên được thiết lập.
Samādahitattā pajānitaṃ, pajānitattā samādahitaṃ.
Because of having concentrated, it is understood; because of having understood, it is concentrated.
Do được định tâm nên được hiểu biết, do được hiểu biết nên được định tâm.
Samādahitattā saddahitaṃ, saddahitattā samādahitaṃ.
Because of having concentrated, it is believed; because of having believed, it is concentrated.
Do được định tâm nên được tin tưởng, do được tin tưởng nên được định tâm.
Samādahitattā paggahitaṃ, paggahitattā samādahitaṃ.
Because of having concentrated, it is exerted; because of having exerted, it is concentrated.
Do được định tâm nên được nâng đỡ, do được nâng đỡ nên được định tâm.
Samādahitattā upaṭṭhāpitaṃ, upaṭṭhāpitattā samādahitaṃ.
Because of having concentrated, it is established in mindfulness; because of having established in mindfulness, it is concentrated.
Do được định tâm nên được thiết lập, do được thiết lập nên được định tâm.
Pajānitattā saddahitaṃ, saddahitattā pajānitaṃ.
Because of having understood, it is believed; because of having believed, it is understood.
Do được hiểu biết nên được tin tưởng, do được tin tưởng nên được hiểu biết.
Pajānitattā paggahitaṃ, paggahitattā pajānitaṃ.
Because of having understood, it is exerted; because of having exerted, it is understood.
Do được hiểu biết nên được nâng đỡ, do được nâng đỡ nên được hiểu biết.
Pajānitattā upaṭṭhāpitaṃ, upaṭṭhāpitattā pajānitaṃ.
Because of having understood, it is established in mindfulness; because of having established in mindfulness, it is understood.
Do được hiểu biết nên được thiết lập, do được thiết lập nên được hiểu biết.
Pajānitattā samādahitaṃ, samādahitattā pajānitaṃ.
Because of having understood, it is concentrated; because of having concentrated, it is understood.
Do được hiểu biết nên được định tâm, do được định tâm nên được hiểu biết.
1123
Yaṃ buddhacakkhu taṃ buddhañāṇaṃ, yaṃ buddhañāṇaṃ taṃ buddhacakkhu, yena cakkhunā tathāgato satte passati apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye appekacce paralokavajjabhayadassāvino* , appekacce naparalokavajjabhayadassāvino.
That which is the Buddha-eye is the Buddha-knowledge; that which is the Buddha-knowledge is the Buddha-eye. With that eye the Tathāgata sees beings who have little dust in their eyes, who have much dust in their eyes, who have keen faculties, who have dull faculties, who are of good disposition, who are of bad disposition, who are easy to teach, who are difficult to teach, some who see fear in faults concerning the other world, and some who do not see fear in faults concerning the other world.
Phàm là Phật nhãn thì đó là Phật trí, phàm là Phật trí thì đó là Phật nhãn. Với nhãn quan ấy, Như Lai thấy các chúng sinh ít bụi trần, nhiều bụi trần, có căn mạnh, có căn yếu, có thiện tướng, có ác tướng, dễ giáo hóa, khó giáo hóa, một số thấy sự nguy hiểm của các lỗi lầm ở đời sau, một số không thấy sự nguy hiểm của các lỗi lầm ở đời sau.
1124
Apparajakkhe mahārajakkheti saddho puggalo apparajakkho, assaddho puggalo mahārajakkho.
“Who have little dust in their eyes, who have much dust in their eyes”—a faithful person has little dust in their eyes; an unfaithful person has much dust in their eyes.
Ít bụi trần, nhiều bụi trần: Người có đức tin là ít bụi trần, người không có đức tin là nhiều bụi trần.
Āraddhavīriyo puggalo apparajakkho, kusīto puggalo mahārajakkho.
An energetic person has little dust in their eyes; a lazy person has much dust in their eyes.
Người tinh tấn là ít bụi trần, người biếng nhác là nhiều bụi trần.
Upaṭṭhitassati puggalo apparajakkho, muṭṭhassati puggalo mahārajakkho.
A person with established mindfulness has little dust in their eyes; a person with forgotten mindfulness has much dust in their eyes.
Người có niệm hiện tại là ít bụi trần, người thất niệm là nhiều bụi trần.
Samāhito puggalo apparajakkho, asamāhito puggalo mahārajakkho.
A concentrated person has little dust in their eyes; an unconcentrated person has much dust in their eyes.
Người có định là ít bụi trần, người không có định là nhiều bụi trần.
Paññavā puggalo apparajakkho, duppañño puggalo mahārajakkho.
A wise person has little dust in their eyes; a foolish person has much dust in their eyes.
Người có trí tuệ là ít bụi trần, người kém trí tuệ là nhiều bụi trần.
1125
Tikkhindriye mudindriyeti saddho puggalo tikkhindriyo, assaddho puggalo mudindriyo…pe… paññavā puggalo tikkhindriyo, duppañño puggalo mudindriyo.
“Who have keen faculties, who have dull faculties”—a faithful person has keen faculties; an unfaithful person has dull faculties… (and so on for the other pairs of qualities) …a wise person has keen faculties; a foolish person has dull faculties.
Có căn mạnh, có căn yếu: Người có đức tin là có căn mạnh, người không có đức tin là có căn yếu… (v.v.)… Người có trí tuệ là có căn mạnh, người kém trí tuệ là có căn yếu.
Svākāre dvākāreti saddho puggalo svākāro, assaddho puggalo dvākāro…pe… paññavā puggalo svākāro, duppañño puggalo dvākāro.
"Of good disposition, of bad disposition" means a person with faith is of good disposition, a person without faith is of bad disposition…and so on…a wise person is of good disposition, an unwise person is of bad disposition.
Có thiện tướng, có ác tướng: Người có đức tin là có thiện tướng, người không có đức tin là có ác tướng… (v.v.)… Người có trí tuệ là có thiện tướng, người kém trí tuệ là có ác tướng.
Suviññāpaye duviññāpayeti saddho puggalo suviññāpayo, assaddho puggalo duviññāpayo…pe… paññavā puggalo suviññāpayo, duppañño puggalo duviññāpayo.
"Easily instructed, difficult to instruct" means a person with faith is easily instructed, a person without faith is difficult to instruct…and so on…a wise person is easily instructed, an unwise person is difficult to instruct.
Dễ giáo hóa, khó giáo hóa: Người có đức tin là dễ giáo hóa, người không có đức tin là khó giáo hóa… (v.v.)… Người có trí tuệ là dễ giáo hóa, người kém trí tuệ là khó giáo hóa.
1126
Appekacce paralokavajjabhayadassāvino, appekacce naparalokavajjabhayadassāvinoti saddho puggalo paralokavajjabhayadassāvī, assaddho puggalo naparalokavajjabhayadassāvī.
"Some see danger in blameworthy acts concerning the next world, some do not" means a person with faith sees danger in blameworthy acts concerning the next world, a person without faith does not see danger in blameworthy acts concerning the next world.
Một số thấy sự nguy hiểm của các lỗi lầm ở đời sau, một số không thấy sự nguy hiểm của các lỗi lầm ở đời sau: Người có đức tin là thấy sự nguy hiểm của các lỗi lầm ở đời sau, người không có đức tin là không thấy sự nguy hiểm của các lỗi lầm ở đời sau.
Āraddhavīriyo puggalo paralokavajjabhayadassāvī, kusīto puggalo naparalokavajjabhayadassāvī…pe… paññavā puggalo paralokavajjabhayadassāvī, duppañño puggalo naparalokavajjabhayadassāvī.
A person who has aroused energy sees danger in blameworthy acts concerning the next world, an indolent person does not see danger in blameworthy acts concerning the next world…and so on…a wise person sees danger in blameworthy acts concerning the next world, an unwise person does not see danger in blameworthy acts concerning the next world.
Người tinh tấn là thấy sự nguy hiểm của các lỗi lầm ở đời sau, người biếng nhác là không thấy sự nguy hiểm của các lỗi lầm ở đời sau… (v.v.)… Người có trí tuệ là thấy sự nguy hiểm của các lỗi lầm ở đời sau, người kém trí tuệ là không thấy sự nguy hiểm của các lỗi lầm ở đời sau.
1127
Lokoti khandhaloko dhātuloko āyatanaloko vipattibhavaloko vipattisambhavaloko sampattibhavaloko sampattisambhavaloko.
"World" means the world of aggregates, the world of elements, the world of sense bases, the world of unfortunate existence, the world of unfortunate becoming, the world of fortunate existence, the world of fortunate becoming.
Thế gian (loko): là thế gian uẩn (khandhaloko), thế gian giới (dhātuloko), thế gian xứ (āyatanaloko), thế gian của sự bại hoại tái sinh (vipattibhavaloko), thế gian của sự phát sinh bại hoại (vipattisambhavaloko), thế gian của sự thành tựu tái sinh (sampattibhavaloko), thế gian của sự phát sinh thành tựu (sampattisambhavaloko).
1128
Eko loko – sabbe sattā āhāraṭṭhitikā.
One world – all beings are sustained by food.
Một thế gian: Tất cả chúng sinh đều tồn tại nhờ thức ăn.
Dve lokā – nāmañca rūpañca.
Two worlds – nāma and rūpa.
Hai thế gian: Danh và sắc.
Tayo lokā – tisso vedanā.
Three worlds – the three feelings.
Ba thế gian: Ba thọ.
Cattāro lokā – cattāro āhārā.
Four worlds – the four nutriments.
Bốn thế gian: Bốn loại thức ăn.
Pañca lokā – pañcupādānakkhandhā.
Five worlds – the five aggregates of clinging.
Năm thế gian: Năm thủ uẩn.
Cha lokā – cha ajjhattikāni āyatanāni.
Six worlds – the six internal sense bases.
Sáu thế gian: Sáu nội xứ.
Satta lokā – satta viññāṇaṭṭhitiyo.
Seven worlds – the seven stations of consciousness.
Bảy thế gian: Bảy trú xứ của thức.
Aṭṭha lokā – aṭṭha lokadhammā.
Eight worlds – the eight worldly conditions.
Tám thế gian: Tám pháp thế gian.
Nava lokā – nava sattāvāsā.
Nine worlds – the nine abodes of beings.
Chín thế gian: Chín trú xứ của chúng sinh.
Dasa lokā – dasāyatanāni.
Ten worlds – the ten āyatanas.
Mười thế gian: Mười xứ.
Dvādasa lokā – dvādasāyatanāni.
Twelve worlds – the twelve āyatanas.
Mười hai thế gian: Mười hai xứ.
Aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārasa dhātuyo.
Eighteen worlds – the eighteen elements.
Mười tám thế gian: Mười tám giới.
1129
Vajjanti sabbe kilesā vajjā, sabbe duccaritā vajjā, sabbe abhisaṅkhārā vajjā, sabbe bhavagāmikammā vajjā.
"Blameworthy" means all defilements are blameworthy, all unwholesome deeds are blameworthy, all volitional formations are blameworthy, all kamma leading to becoming are blameworthy.
Lỗi lầm (vajja): Tất cả phiền não là lỗi lầm, tất cả ác hạnh là lỗi lầm, tất cả các hành là lỗi lầm, tất cả nghiệp dẫn đến tái sinh là lỗi lầm.
Iti imasmiñca loke imasmiñca vajje tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā honti, seyyathāpi ukkhittāsike vadhake.
Thus, in this world and regarding this blameworthy act, intense perception of danger is present, just as from an executioner with an upraised sword.
Như vậy, trong thế gian này và trong lỗi lầm này, những nhận thức về sự sợ hãi mãnh liệt hiện hữu, ví như đối với kẻ sát nhân bị giương gươm.
Imehi paññāsāya ākārehi imāni pañcindriyāni jānāti passati aññāti paṭivijjhatīti.
By these fifty aspects, one knows, sees, understands, and penetrates these five faculties.
Với năm mươi phương cách này, vị ấy biết, thấy, nhận ra và thấu hiểu năm quyền này.
1130
Indriyasamodhāno pañcamo.
The fifth, the Summary of Faculties.
Phần tóm tắt các quyền thứ năm.
1131
Tatiyabhāṇavāro.
The Third Recitation Section is concluded.
Phần đọc tụng thứ ba.
1132
Indriyakathā niṭṭhitā.
The Discourse on Faculties is concluded.
Phần luận về các quyền đã hoàn tất.
1133

5. Vimokkhakathā

5. Discourse on Deliverance

5. Luận về các giải thoát (Vimokkhakathā)

1134
1. Uddeso
1. Outline
1. Tóm tắt (Uddeso)
1135
209. Purimanidānaṃ.
The previous introduction.
209. Nguyên nhân trước.
‘‘Tayome, bhikkhave, vimokkhā.
"Monks, there are these three deliverances.
“Này các Tỳ-khưu, có ba loại giải thoát này.
Katame tayo?
Which three?
Ba loại nào?
Suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaṇihito vimokkho – ime kho, bhikkhave, tayo vimokkhā.
The Emptiness Deliverance, the Signless Deliverance, the Undirected Deliverance – these, monks, are the three deliverances.
Giải thoát không (suññato vimokkho), giải thoát vô tướng (animitto vimokkho), giải thoát vô nguyện (appaṇihito vimokkho) – này các Tỳ-khưu, đây là ba loại giải thoát.”
1136
‘‘Api ca, aṭṭhasaṭṭhi vimokkhā – suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaṇihito vimokkho; ajjhattavuṭṭhāno vimokkho, bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho, dubhato vuṭṭhāno vimokkho; ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkhā, bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā, dubhato vuṭṭhānā cattāro vimokkhā; ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā, bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā, dubhato vuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā; ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhī* cattāro vimokkhā, bahiddhāvuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā, dubhato vuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā; rūpī rūpāni passatīti vimokkho, ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passatīti vimokkho, subhaṃ teva adhimutto hotīti vimokkho; ākāsānañcāyatanasamāpatti vimokkho, viññāṇañcāyatanasamāpatti vimokkho, ākiñcaññāyatanasamāpatti vimokkho; nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti vimokkho, saññāvedayitanirodhasamāpatti vimokkho; samayavimokkho, asamayavimokkho; sāmayiko vimokkho, asāmayiko vimokkho; kuppo vimokkho, akuppo vimokkho; lokiyo vimokkho, lokuttaro vimokkho; sāsavo vimokkho, anāsavo vimokkho; sāmiso vimokkho, nirāmiso vimokkho; nirāmisānirāmisataro vimokkho, paṇihito vimokkho, appaṇihito vimokkho, paṇihitappaṭippassaddhi vimokkho; saññutto vimokkho, visaññutto vimokkho; ekattavimokkho, nānattavimokkho, saññāvimokkho, ñāṇavimokkho; sītisiyāvimokkho* , jhānavimokkho, anupādācittassa vimokkho’’.
Furthermore, there are sixty-eight liberations (vimokkha): the liberation of emptiness (suññato vimokkho), the signless liberation (animitto vimokkho), the desireless liberation (appaṇihito vimokkho); the liberation arising internally (ajjhattavuṭṭhāno vimokkho), the liberation arising externally (bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho), the liberation arising from both (dubhato vuṭṭhāno vimokkho); the four liberations arising internally (ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkhā), the four liberations arising externally (bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā), the four liberations arising from both (dubhato vuṭṭhānā cattāro vimokkhā); the four liberations in conformity with those arising internally (ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā), the four liberations in conformity with those arising externally (bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā), the four liberations in conformity with those arising from both (dubhato vuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā); the four liberations by the appeasement of internal arising (ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā), the four liberations by the appeasement of external arising (bahiddhāvuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā), the four liberations by the appeasement of both kinds of arising (dubhato vuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā); the liberation where one, being material, sees material forms (rūpī rūpāni passatīti vimokkho); the liberation where, not perceiving material forms internally, one sees material forms externally (ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passatīti vimokkho); the liberation where one is intent only on the beautiful (subhaṃ teva adhimutto hotīti vimokkho); the liberation of the attainment of the base of infinite space (ākāsānañcāyatanasamāpatti vimokkho), the liberation of the attainment of the base of infinite consciousness (viññāṇañcāyatanasamāpatti vimokkho), the liberation of the attainment of the base of nothingness (ākiñcaññāyatanasamāpatti vimokkho); the liberation of the attainment of the base of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti vimokkho), the liberation of the attainment of the cessation of perception and feeling (saññāvedayitanirodhasamāpatti vimokkho); the timely liberation (samayavimokkho), the untimely liberation (asamayavimokkho); the temporary liberation (sāmayiko vimokkho), the permanent liberation (asāmayiko vimokkho); the fallible liberation (kuppo vimokkho), the infallible liberation (akuppo vimokkho); the mundane liberation (lokiyo vimokkho), the supramundane liberation (lokuttaro vimokkho); the liberation with taints (sāsavo vimokkho), the liberation without taints (anāsavo vimokkho); the liberation with gratification (sāmiso vimokkho), the liberation without gratification (nirāmiso vimokkho); the liberation more free from gratification than the one free from gratification (nirāmisānirāmisataro vimokkho), the willed liberation (paṇihito vimokkho), the unwilled liberation (appaṇihito vimokkho), the liberation through the appeasement of will (paṇihitappaṭippassaddhi vimokkho); the connected liberation (saññutto vimokkho), the disconnected liberation (visaññutto vimokkho); the liberation of unity (ekattavimokkho), the liberation of diversity (nānattavimokkho), the liberation of perception (saññāvimokkho), the liberation of knowledge (ñāṇavimokkho); the cool liberation (sītisiyāvimokkho), the jhāna liberation (jhānavimokkho), the liberation of a mind without clinging (anupādācittassa vimokkho).’’
“Hơn nữa, có sáu mươi tám giải thoát: giải thoát không, giải thoát vô tướng, giải thoát vô nguyện; giải thoát khởi lên từ nội tại, giải thoát khởi lên từ bên ngoài, giải thoát khởi lên từ cả hai; bốn giải thoát khởi lên từ nội tại, bốn giải thoát khởi lên từ bên ngoài, bốn giải thoát khởi lên từ cả hai; bốn giải thoát thuận theo sự khởi lên từ nội tại, bốn giải thoát thuận theo sự khởi lên từ bên ngoài, bốn giải thoát thuận theo sự khởi lên từ cả hai; bốn giải thoát là sự an tịnh của sự khởi lên từ nội tại, bốn giải thoát là sự an tịnh của sự khởi lên từ bên ngoài, bốn giải thoát là sự an tịnh của sự khởi lên từ cả hai; giải thoát là người có sắc thấy các sắc, giải thoát là người không có tưởng sắc bên trong thấy các sắc bên ngoài, giải thoát là người quyết định chỉ hướng đến cái đẹp; giải thoát là sự nhập Không Vô Biên Xứ, giải thoát là sự nhập Thức Vô Biên Xứ, giải thoát là sự nhập Vô Sở Hữu Xứ; giải thoát là sự nhập Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, giải thoát là sự nhập Diệt Thọ Tưởng; giải thoát có thời hạn, giải thoát không thời hạn; giải thoát hữu thời, giải thoát vô thời; giải thoát có thể lay chuyển, giải thoát không thể lay chuyển; giải thoát thế gian, giải thoát xuất thế gian; giải thoát hữu lậu, giải thoát vô lậu; giải thoát hữu ái, giải thoát vô ái; giải thoát vô ái hơn cả vô ái, giải thoát hữu nguyện, giải thoát vô nguyện, giải thoát là sự an tịnh của hữu nguyện; giải thoát có sự ràng buộc, giải thoát không có sự ràng buộc; giải thoát nhất thể, giải thoát dị thể, giải thoát tưởng, giải thoát trí; giải thoát tịch tịnh, giải thoát thiền, giải thoát của tâm không chấp thủ.”
1137
2. Niddeso
2. Exposition
2. Giải thích (Niddeso)
1138
210. Katamo suññato vimokkho? Idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘‘suññamidaṃ attena vā attaniyena vā’’ti.
What is the liberation of emptiness (suññato vimokkho)? Here, a bhikkhu, gone to the forest, or to the root of a tree, or to an empty dwelling, thus reflects: ‘‘This (aggregate of five khandhas) is empty of self or of what belongs to self.’’
Giải thoát không (suññato vimokkho) là gì? Ở đây, một Tỳ-khưu đi vào rừng, hay đến gốc cây, hay đến một ngôi nhà trống, vị ấy quán xét rằng: “Cái này trống rỗng không có tự ngã hay cái thuộc về tự ngã.”
So tattha abhinivesaṃ na karotīti – suññato vimokkho.
He does not make an assumption of self there; therefore, it is the liberation of emptiness.
Vị ấy không chấp thủ vào đó – đó là giải thoát không.
Ayaṃ suññato vimokkho.
This is the liberation of emptiness.
Đây là giải thoát không.
1139
Katamo animitto vimokkho? Idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘‘suññamidaṃ attena vā attaniyena vā’’ti.
What is the signless liberation (animitto vimokkho)? Here, a bhikkhu, gone to the forest, or to the root of a tree, or to an empty dwelling, thus reflects: ‘‘This (aggregate of five khandhas) is empty of self or of what belongs to self.’’
Giải thoát vô tướng (animitto vimokkho) là gì? Ở đây, một Tỳ-khưu đi vào rừng, hay đến gốc cây, hay đến một ngôi nhà trống, vị ấy quán xét rằng: “Cái này trống rỗng không có tự ngã hay cái thuộc về tự ngã.”
So tattha nimittaṃ na karotīti – animitto vimokkho.
He does not make a sign (nimitta) there; therefore, it is the signless liberation.
Vị ấy không tạo ra tướng (nimitta) ở đó – đó là giải thoát vô tướng.
Ayaṃ animitto vimokkho.
This is the signless liberation.
Đây là giải thoát vô tướng.
1140
Katamo appaṇihito vimokkho? Idha bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā iti paṭisañcikkhati – ‘‘suññamidaṃ attena vā attaniyena vā’’ti.
What is the desireless liberation (appaṇihito vimokkho)? Here, a bhikkhu, gone to the forest, or to the root of a tree, or to an empty dwelling, thus reflects: ‘‘This (aggregate of five khandhas) is empty of self or of what belongs to self.’’
Thế nào là giải thoát vô nguyện (appaṇihito vimokkho)? Ở đây, một Tỳ-kheo đi vào rừng, hay đến gốc cây, hay đến nhà trống, và suy tư: ‘‘Cái này trống rỗng, không có tự ngã (atta) hay cái thuộc về tự ngã (attaniya).’’
So tattha paṇidhiṃ na karotīti – appaṇihito vimokkho.
He does not make a desire (paṇidhi) there; therefore, it is the desireless liberation.
Vị ấy không tạo nguyện vọng (paṇidhi) ở đó. Do vậy, đó là giải thoát vô nguyện.
Ayaṃ appaṇihito vimokkho.
This is the desireless liberation.
Đây là giải thoát vô nguyện.
1141
Katamo ajjhattavuṭṭhāno vimokkho? Cattāri jhānāni – ayaṃ ajjhattavuṭṭhāno vimokkho.
What is the liberation arising internally (ajjhattavuṭṭhāno vimokkho)? The four jhānas. This is the liberation arising internally.
Thế nào là giải thoát phát sinh từ nội tại (ajjhattavuṭṭhāno vimokkho)? Bốn thiền (jhāna) – đây là giải thoát phát sinh từ nội tại.
Katamo bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho?
What is the liberation arising externally (bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho)?
Thế nào là giải thoát phát sinh từ bên ngoài (bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho)?
Catasso arūpasamāpattiyo – ayaṃ bahiddhāvuṭṭhāno vimokkho.
The four attainments of the immaterial spheres (arūpasamāpattiyo). This is the liberation arising externally.
Bốn định vô sắc (arūpasamāpatti) – đây là giải thoát phát sinh từ bên ngoài.
Katamo dubhato vuṭṭhāno vimokkho?
What is the liberation arising from both (dubhato vuṭṭhāno vimokkho)?
Thế nào là giải thoát phát sinh từ hai phía (dubhato vuṭṭhāno vimokkho)?
Cattāro ariyamaggā – ayaṃ dubhato vuṭṭhāno vimokkho.
The four noble paths (ariyamaggā). This is the liberation arising from both.
Bốn đạo Thánh (ariyamagga) – đây là giải thoát phát sinh từ hai phía.
1142
Katame ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkhā? Paṭhamaṃ jhānaṃ nīvaraṇehi vuṭṭhāti.
What are the four liberations arising internally (ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkhā)? The first jhāna emerges from the hindrances (nīvaraṇa).
Thế nào là bốn giải thoát phát sinh từ nội tại (ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkhā)? Thiền thứ nhất xuất ly khỏi các triền cái (nīvaraṇa).
Dutiyaṃ jhānaṃ vitakkavicārehi vuṭṭhāti.
The second jhāna emerges from initial application and sustained application (vitakkavicāra).
Thiền thứ hai xuất ly khỏi tầm (vitakka) và tứ (vicāra).
Tatiyaṃ jhānaṃ pītiyā vuṭṭhāti.
The third jhāna emerges from rapture (pīti).
Thiền thứ ba xuất ly khỏi hỷ (pīti).
Catutthaṃ jhānaṃ sukhadukkhehi vuṭṭhāti.
The fourth jhāna emerges from pleasure and pain (sukhadukkha).
Thiền thứ tư xuất ly khỏi lạc (sukha) và khổ (dukkha).
Ime ajjhattavuṭṭhānā cattāro vimokkhā.
These are the four liberations arising internally.
Đây là bốn giải thoát phát sinh từ nội tại.
1143
Katame bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā? Ākāsānañcāyatanasamāpatti rūpasaññāya paṭighasaññāya nānattasaññāya vuṭṭhāti.
What are the four liberations arising externally (bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā)? The attainment of the base of infinite space emerges from perception of form (rūpasaññā), perception of sense-impression (paṭighasaññā), and perception of diversity (nānattasaññā).
Thế nào là bốn giải thoát phát sinh từ bên ngoài (bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā)? Nhập định Không Vô Biên Xứ (ākāsānañcāyatanasamāpatti) xuất ly khỏi sắc tưởng (rūpasaññā), sân tưởng (paṭighasaññā), và dị biệt tưởng (nānattasaññā).
Viññāṇañcāyatanasamāpatti ākāsānañcāyatanasaññāya vuṭṭhāti.
The attainment of the base of infinite consciousness emerges from the perception of the base of infinite space (ākāsānañcāyatanasaññā).
Nhập định Thức Vô Biên Xứ (viññāṇañcāyatanasamāpatti) xuất ly khỏi Không Vô Biên Xứ tưởng (ākāsānañcāyatanasaññā).
Ākiñcaññāyatanasamāpatti viññāṇañcāyatanasaññāya vuṭṭhāti.
The attainment of the base of nothingness emerges from the perception of the base of infinite consciousness (viññāṇañcāyatanasaññā).
Nhập định Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanasamāpatti) xuất ly khỏi Thức Vô Biên Xứ tưởng (viññāṇañcāyatanasaññā).
Nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti ākiñcaññāyatanasaññāya vuṭṭhāti.
The attainment of the base of neither perception nor non-perception emerges from the perception of the base of nothingness (ākiñcaññāyatanasaññā).
Nhập định Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti) xuất ly khỏi Vô Sở Hữu Xứ tưởng (ākiñcaññāyatanasaññāya).
Ime bahiddhāvuṭṭhānā cattāro vimokkhā.
These are the four liberations arising externally.
Đây là bốn giải thoát phát sinh từ bên ngoài.
1144
Katame dubhato vuṭṭhānā cattāro vimokkhā? Sotāpattimaggo sakkāyadiṭṭhivicikicchāsīlabbataparāmāsā diṭṭhānusayā vicikicchānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
What are the four liberations that arise from both aspects? The Sotāpatti path emerges from sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāsa, from the underlying tendency of wrong view (diṭṭhānusaya), and from the underlying tendency of doubt (vicikicchānusaya). It emerges from the defilements that follow these, and from the aggregates. It also emerges from all external signs.
Thế nào là bốn giải thoát phát sinh từ hai phía (dubhato vuṭṭhānā cattāro vimokkhā)? Đạo Nhập Lưu (Sotāpattimagga) xuất ly khỏi thân kiến (sakkāyadiṭṭhi), hoài nghi (vicikicchā), giới cấm thủ (sīlabbataparāmāsa), tùy miên kiến (diṭṭhānusaya), tùy miên hoài nghi (vicikicchānusaya), và các phiền não (kilesa) cùng các uẩn (khandha) đi kèm, và xuất ly khỏi tất cả các tướng (nimitta) bên ngoài.
Sakadāgāmimaggo oḷārikā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā oḷārikā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
The Sakadāgāmi path emerges from the gross fetters of sensual desire (oḷārikā kāmarāgasaññojanā) and aversion (paṭighasaññojanā), from the gross underlying tendencies of sensual desire (oḷārikā kāmarāgānusayā) and aversion (paṭighānusayā). It emerges from the defilements that follow these, and from the aggregates. It also emerges from all external signs.
Đạo Nhất Lai (Sakadāgāmimagga) xuất ly khỏi các kiết sử dục ái thô (oḷārikā kāmarāgasaññojana), kiết sử sân hận thô (paṭighasaññojana), tùy miên dục ái thô (oḷārikā kāmarāgānusaya), tùy miên sân hận thô (paṭighānusaya), và các phiền não (kilesa) cùng các uẩn (khandha) đi kèm, và xuất ly khỏi tất cả các tướng (nimitta) bên ngoài.
Anāgāmimaggo anusahagatā kāmarāgasaññojanā paṭighasaññojanā anusahagatā kāmarāgānusayā paṭighānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
The Anāgāmi path emerges from the subtle fetters of sensual desire (aṇusahagatā kāmarāgasaññojanā) and aversion (paṭighasaññojanā), from the subtle underlying tendencies of sensual desire (aṇusahagatā kāmarāgānusayā) and aversion (paṭighānusayā). It emerges from the defilements that follow these, and from the aggregates. It also emerges from all external signs.
Đạo Bất Lai (Anāgāmimagga) xuất ly khỏi các kiết sử dục ái vi tế (anusahagatā kāmarāgasaññojana), kiết sử sân hận vi tế (paṭighasaññojana), tùy miên dục ái vi tế (anusahagatā kāmarāgānusaya), tùy miên sân hận vi tế (paṭighānusaya), và các phiền não (kilesa) cùng các uẩn (khandha) đi kèm, và xuất ly khỏi tất cả các tướng (nimitta) bên ngoài.
Arahattamaggo rūparāgā arūparāgā mānā uddhaccā avijjāya mānānusayā bhavarāgānusayā avijjānusayā vuṭṭhāti, tadanuvattakakilesehi ca khandhehi ca vuṭṭhāti, bahiddhā ca sabbanimittehi vuṭṭhāti.
The Arahant path emerges from attachment to rūpa (rūparāga), attachment to arūpa (arūparāga), conceit (māna), restlessness (uddhacca), ignorance (avijjā), from the underlying tendency of conceit (mānānusaya), the underlying tendency of craving for existence (bhavarāgānusaya), and the underlying tendency of ignorance (avijjānusaya). It emerges from the defilements that follow these, and from the aggregates. It also emerges from all external signs.
Đạo A-la-hán (Arahattamaggā) xuất ly khỏi sắc ái (rūparāga), vô sắc ái (arūparāga), mạn (māna), trạo cử (uddhacca), vô minh (avijjā), tùy miên mạn (mānānusaya), tùy miên hữu ái (bhavarāgānusaya), tùy miên vô minh (avijjānusaya), và các phiền não (kilesa) cùng các uẩn (khandha) đi kèm, và xuất ly khỏi tất cả các tướng (nimitta) bên ngoài.
Ime dubhato vuṭṭhānā cattāro vimokkhā.
These are the four liberations that arise from both aspects.
Đây là bốn giải thoát phát sinh từ hai phía.
1145
211. Katame ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā? Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya…pe… tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya…pe… catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca – ime ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā.
211. What are the four liberations that are conducive to arising from within? For the attainment of the first jhāna: vitakka, vicāra, pīti, sukha, and one-pointedness of mind (cittekaggatā). For the attainment of the second jhāna... For the attainment of the third jhāna... For the attainment of the fourth jhāna: vitakka, vicāra, pīti, sukha, and one-pointedness of mind. These are the four liberations that are conducive to arising from within.
211. Thế nào là bốn giải thoát thuận thứ phát sinh từ nội tại (ajjhattavuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā)? Để đạt được thiền thứ nhất có tầm (vitakka), tứ (vicāra), hỷ (pīti), lạc (sukha) và nhất tâm (cittekaggatā); để đạt được thiền thứ hai…pe… để đạt được thiền thứ ba…pe… để đạt được thiền thứ tư có tầm (vitakka), tứ (vicāra), hỷ (pīti), lạc (sukha) và nhất tâm (cittekaggatā) – đây là bốn giải thoát thuận thứ phát sinh từ nội tại.
1146
Katame bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā? Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ…pe… ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ …pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca – ime bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā.
What are the four liberations that are conducive to arising from without? For the attainment of the sphere of infinite space (ākāsānañcāyatana-samāpatti): vitakka, vicāra, pīti, sukha, and one-pointedness of mind. For the attainment of the sphere of infinite consciousness (viññāṇañcāyatana-samāpatti)... For the attainment of the sphere of nothingness (ākiñcaññāyatana-samāpatti)... For the attainment of the sphere of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatana-samāpatti): vitakka, vicāra, pīti, sukha, and one-pointedness of mind. These are the four liberations that are conducive to arising from without.
Thế nào là bốn giải thoát thuận thứ phát sinh từ bên ngoài (bahiddhāvuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā)? Để đạt được nhập định Không Vô Biên Xứ (ākāsānañcāyatanasamāpatti) có tầm (vitakka), tứ (vicāra), hỷ (pīti), lạc (sukha) và nhất tâm (cittekaggatā); để đạt được nhập định Thức Vô Biên Xứ (viññāṇañcāyatanasamāpatti)…pe… để đạt được nhập định Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanasamāpatti)…pe… để đạt được nhập định Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti) có tầm (vitakka), tứ (vicāra), hỷ (pīti), lạc (sukha) và nhất tâm (cittekaggatā) – đây là bốn giải thoát thuận thứ phát sinh từ bên ngoài.
1147
Katame dubhato vuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā? Sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya aniccānupassanā, dukkhānupassanā, anattānupassanā.
What are the four liberations that are conducive to arising from both aspects? For the attainment of the Sotāpatti path: contemplation of impermanence (aniccānupassanā), contemplation of suffering (dukkhānupassanā), contemplation of non-self (anattānupassanā).
Thế nào là bốn giải thoát thuận thứ phát sinh từ hai phía (dubhato vuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā)? Để đạt được Đạo Nhập Lưu (Sotāpattimagga) có quán vô thường (aniccānupassanā), quán khổ (dukkhānupassanā), quán vô ngã (anattānupassanā).
Sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya…pe… anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya…pe… arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya aniccānupassanā, dukkhānupassanā, anattānupassanā – ime dubhato vuṭṭhānānaṃ anulomā cattāro vimokkhā.
For the attainment of the Sakadāgāmi path... For the attainment of the Anāgāmi path... For the attainment of the Arahant path: contemplation of impermanence (aniccānupassanā), contemplation of suffering (dukkhānupassanā), contemplation of non-self (anattānupassanā). These are the four liberations that are conducive to arising from both aspects.
Để đạt được Đạo Nhất Lai (Sakadāgāmimagga)…pe… để đạt được Đạo Bất Lai (Anāgāmimagga)…pe… để đạt được Đạo A-la-hán (Arahattamaggā) có quán vô thường (aniccānupassanā), quán khổ (dukkhānupassanā), quán vô ngã (anattānupassanā) – đây là bốn giải thoát thuận thứ phát sinh từ hai phía.
1148
Katame ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā? Paṭhamassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, dutiyassa jhānassa…pe… tatiyassa jhānassa…pe… catutthassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā – ime ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā.
What are the four liberations of the calming of arising from within? The attainment or the result of the first jhāna, the second jhāna... the third jhāna... the fourth jhāna. These are the four liberations of the calming of arising from within.
Thế nào là bốn giải thoát tịnh chỉ phát sinh từ nội tại (ajjhattavuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā)? Thành tựu hay quả của thiền thứ nhất, thành tựu hay quả của thiền thứ hai…pe… thành tựu hay quả của thiền thứ ba…pe… thành tựu hay quả của thiền thứ tư – đây là bốn giải thoát tịnh chỉ phát sinh từ nội tại.
1149
Katame bahiddhāvuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā? Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā…pe… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā…pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā – ime bahiddhāvuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā.
What are the four liberations of the calming of arising from without? The attainment or the result of the sphere of infinite space (ākāsānañcāyatana-samāpatti), the sphere of infinite consciousness (viññāṇañcāyatana-samāpatti)... the sphere of nothingness (ākiñcaññāyatana-samāpatti)... the sphere of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatana-samāpatti). These are the four liberations of the calming of arising from without.
Thế nào là bốn giải thoát tịnh chỉ phát sinh từ bên ngoài (bahiddhāvuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā)? Thành tựu hay quả của nhập định Không Vô Biên Xứ (ākāsānañcāyatanasamāpatti), thành tựu hay quả của nhập định Thức Vô Biên Xứ (viññāṇañcāyatanasamāpattiyā)…pe… thành tựu hay quả của nhập định Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanasamāpattiyā)…pe… thành tựu hay quả của nhập định Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā) – đây là bốn giải thoát tịnh chỉ phát sinh từ bên ngoài.
1150
Katame dubhato vuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā? Sotāpattimaggassa sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmimaggassa sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmimaggassa anāgāmiphalaṃ, arahattamaggassa arahattaphalaṃ – ime dubhato vuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā.
What are the four liberations of the calming of arising from both aspects? The fruit of Sotāpatti for the Sotāpatti path, the fruit of Sakadāgāmi for the Sakadāgāmi path, the fruit of Anāgāmi for the Anāgāmi path, the fruit of Arahantship for the Arahant path. These are the four liberations of the calming of arising from both aspects.
Thế nào là bốn giải thoát tịnh chỉ phát sinh từ hai phía (dubhato vuṭṭhānapaṭippassaddhī cattāro vimokkhā)? Quả Nhập Lưu (Sotāpattiphala) của Đạo Nhập Lưu (Sotāpattimagga), Quả Nhất Lai (Sakadāgāmiphala) của Đạo Nhất Lai (Sakadāgāmimagga), Quả Bất Lai (Anāgāmiphala) của Đạo Bất Lai (Anāgāmimagga), Quả A-la-hán (Arahattaphala) của Đạo A-la-hán (Arahattamaggā) – đây là bốn giải thoát tịnh chỉ phát sinh từ hai phía.
1151
212. Kathaṃ rūpī rūpāni passatīti – vimokkho? Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ nīlanimittaṃ manasikaroti, nīlasaññaṃ paṭilabhati.
212. How is it a liberation when one, being with form, sees forms? Here, a certain person internally, personally, attends to a blue sign and obtains the perception of blue.
212. Giải thoát là gì khi có sắc (rūpī) thấy sắc (rūpāni)? Ở đây, một số người chú tâm vào tướng màu xanh (nīlanimitta) tự thân bên trong, và đạt được tưởng màu xanh (nīlasaññā).
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti.
He makes that sign well-grasped, he retains it well-established, he fixes it well-defined.
Người ấy nắm giữ tướng ấy một cách vững chắc (suggahitaṃ karoti), ghi nhớ kỹ lưỡng (sūpadhāritaṃ upadhāreti), và thiết lập một cách kiên cố (svāvatthitaṃ avatthāpeti).
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ* upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā bahiddhā nīlanimitte cittaṃ upasaṃharati, nīlasaññaṃ paṭilabhati.
Having well grasped that sign, well observed it, and well established it, he directs his mind to the blue sign externally and gains the perception of blue.
Sau khi nắm giữ tướng ấy một cách vững chắc, ghi nhớ kỹ lưỡng và thiết lập một cách kiên cố, người ấy hướng tâm đến tướng màu xanh bên ngoài (bahiddhā nīlanimitte), và đạt được tưởng màu xanh (nīlasaññā).
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti.
He makes that sign well grasped, observes it well, and establishes it well.
Người ấy nắm giữ tướng ấy một cách vững chắc, ghi nhớ kỹ lưỡng, và thiết lập một cách kiên cố.
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti.
Having well grasped that sign, observed it, and established it, he practices it, develops it, and makes it abundant.
Sau khi nắm giữ tướng ấy một cách vững chắc, ghi nhớ kỹ lưỡng và thiết lập một cách kiên cố, người ấy thực hành, phát triển và làm cho quen thuộc (āsevati bhāveti bahulīkaroti).
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ajjhattañca bahiddhā ca ubhayamidaṃ rūpa’’nti, rūpasaññī hoti.
Then it occurs to him: "This, both internally and externally, is form." He has the perception of form.
Người ấy có suy nghĩ như sau: ‘‘Cả hai cái này, bên trong và bên ngoài, đều là sắc (rūpa),’’ và người ấy có sắc tưởng (rūpasaññī hoti).
Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ pītanimittaṃ…pe… lohitanimittaṃ…pe… odātanimittaṃ manasikaroti, odātasaññaṃ paṭilabhati.
Here, some individual attends to the yellow sign internally, personally…pe… the red sign…pe… the white sign, and gains the perception of white.
Ở đây, một số người chú tâm vào tướng màu vàng (pītanimitta)…pe… tướng màu đỏ (lohitanimitta)…pe… tướng màu trắng (odātanimitta), và đạt được tưởng màu trắng (odātasaññā).
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti.
He makes that sign well grasped, observes it well, and establishes it well.
Người ấy nắm giữ tướng ấy một cách vững chắc, ghi nhớ kỹ lưỡng, và thiết lập một cách kiên cố.
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā bahiddhā odātanimitte cittaṃ upasaṃharati, odātasaññaṃ paṭilabhati.
Having well grasped that sign, well observed it, and well established it, he directs his mind to the white sign externally and gains the perception of white.
Sau khi nắm giữ tướng ấy một cách vững chắc, ghi nhớ kỹ lưỡng và thiết lập một cách kiên cố, người ấy hướng tâm đến tướng màu trắng bên ngoài (bahiddhā odātanimitte), và đạt được tưởng màu trắng (odātasaññā).
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti.
He makes that sign well grasped, observes it well, and establishes it well.
Người ấy nắm giữ tướng ấy một cách vững chắc, ghi nhớ kỹ lưỡng, và thiết lập một cách kiên cố.
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti.
Having well grasped that sign, well observed it, and well established it, he practices it, develops it, and makes it abundant.
Vị ấy nắm giữ dấu hiệu ấy một cách vững chắc, ghi nhận một cách rõ ràng, thiết lập một cách kiên cố, rồi thực hành, phát triển, làm cho sung mãn.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ajjhattañca bahiddhā ca ubhayamidaṃ rūpa’’nti, rūpasaññī hoti.
Then it occurs to him: "This, both internally and externally, is form." He has the perception of form.
Vị ấy nghĩ rằng: “Cả nội thân và ngoại cảnh, cả hai đều là sắc.” Vị ấy có tưởng về sắc.
Evaṃ rūpī rūpāni passatīti – vimokkho.
This is a liberation (vimokkha): "He sees forms, being endowed with form."
Như vậy, người có sắc tướng thấy các sắc tướng – đó là giải thoát.
1152
Kathaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passatīti – vimokkho? Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ nīlanimittaṃ na manasikaroti, nīlasaññaṃ na paṭilabhati; bahiddhā nīlanimitte cittaṃ upasaṃharati, nīlasaññaṃ paṭilabhati.
How is it a liberation: "Being without perception of form internally, he sees forms externally"? Here, some individual does not attend to the blue sign internally, personally; he does not gain the perception of blue. He directs his mind to the blue sign externally and gains the perception of blue.
Thế nào là nội thân không có tưởng về sắc, thấy các sắc tướng bên ngoài – đó là giải thoát? Ở đây, có người nội thân không tác ý đến sắc tướng màu xanh, không có tưởng về màu xanh; hướng tâm đến sắc tướng màu xanh bên ngoài, có tưởng về màu xanh.
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti.
He makes that sign well grasped, observes it well, and establishes it well.
Vị ấy nắm giữ dấu hiệu ấy một cách vững chắc, ghi nhận một cách rõ ràng, thiết lập một cách kiên cố.
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti.
Having well grasped that sign, well observed it, and well established it, he practices it, develops it, and makes it abundant.
Vị ấy nắm giữ dấu hiệu ấy một cách vững chắc, ghi nhận một cách rõ ràng, thiết lập một cách kiên cố, rồi thực hành, phát triển, làm cho sung mãn.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ajjhattaṃ arūpaṃ, bahiddhā rūpamida’’nti, rūpasaññī hoti.
Then it occurs to him: "Internally, this is formless; externally, this is form." He has the perception of form.
Vị ấy nghĩ rằng: “Nội thân là vô sắc, đây là sắc bên ngoài.” Vị ấy có tưởng về sắc.
Idhekacco ajjhattaṃ paccattaṃ pītanimittaṃ…pe… lohitanimittaṃ…pe… odātanimittaṃ na manasikaroti, odātasaññaṃ na paṭilabhati; bahiddhā odātanimitte cittaṃ upasaṃharati, odātasaññaṃ paṭilabhati.
Here, some individual does not attend to the yellow sign internally, personally…pe… the red sign…pe… the white sign; he does not gain the perception of white. He directs his mind to the white sign externally and gains the perception of white.
Ở đây, có người nội thân không tác ý đến sắc tướng màu vàng…pe… sắc tướng màu đỏ…pe… sắc tướng màu trắng, không có tưởng về màu trắng; hướng tâm đến sắc tướng màu trắng bên ngoài, có tưởng về màu trắng.
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ karoti, sūpadhāritaṃ upadhāreti, svāvatthitaṃ avatthāpeti.
He makes that sign well grasped, observes it well, and establishes it well.
Vị ấy nắm giữ dấu hiệu ấy một cách vững chắc, ghi nhận một cách rõ ràng, thiết lập một cách kiên cố.
So taṃ nimittaṃ suggahitaṃ katvā sūpadhāritaṃ upadhāretvā svāvatthitaṃ avatthāpetvā āsevati bhāveti bahulīkaroti.
Having well grasped that sign, well observed it, and well established it, he practices it, develops it, and makes it abundant.
Vị ấy nắm giữ dấu hiệu ấy một cách vững chắc, ghi nhận một cách rõ ràng, thiết lập một cách kiên cố, rồi thực hành, phát triển, làm cho sung mãn.
Tassa evaṃ hoti – ‘‘ajjhattaṃ arūpaṃ bahiddhā rūpamida’’nti, rūpasaññī hoti.
Then it occurs to him: "Internally, this is formless; externally, this is form." He has the perception of form.
Vị ấy nghĩ rằng: “Nội thân là vô sắc, đây là sắc bên ngoài.” Vị ấy có tưởng về sắc.
Evaṃ ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passatīti – vimokkho.
This is a liberation: "Being without perception of form internally, he sees forms externally."
Như vậy, nội thân không có tưởng về sắc, thấy các sắc tướng bên ngoài – đó là giải thoát.
1153
Kathaṃ ‘‘subha’’nteva adhimutto hotīti – vimokkho? Idha bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ.
How is it a liberation: "He is resolved on 'beautiful' (subha)"? Here, a bhikkhu abides pervading one direction with a mind imbued with loving-kindness; likewise the second, likewise the third, likewise the fourth.
Thế nào là “chỉ là tịnh” – đó là giải thoát? Ở đây, một Tỷ-kheo an trú, tràn ngập một phương với tâm câu hữu với lòng từ, cũng vậy phương thứ hai, cũng vậy phương thứ ba, cũng vậy phương thứ tư.
Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena* pharitvā viharati.
Thus, he abides pervading the entire world—upwards, downwards, across, everywhere, in all ways, with a mind imbued with loving-kindness, vast, exalted, immeasurable, without hostility, without ill-will.
Như vậy, vị ấy an trú, tràn ngập khắp mọi nơi, toàn bộ thế giới, trên, dưới, ngang, với tâm câu hữu với lòng từ, rộng lớn, quảng đại, vô lượng, không oán hận, không ác ý.
Mettāya bhāvitattā sattā appaṭikūlā honti.
Because of the development of loving-kindness, beings are not repulsive to him.
Do đã tu tập lòng từ, các chúng sinh không còn đáng ghét.
Karuṇāsahagatena cetasā…pe… karuṇāya bhāvitattā sattā appaṭikūlā honti.
With a mind imbued with compassion…pe… because of the development of compassion, beings are not repulsive to him.
Với tâm câu hữu với lòng bi…pe… do đã tu tập lòng bi, các chúng sinh không còn đáng ghét.
Muditāsahagatena cetasā…pe… muditāya bhāvitattā sattā appaṭikūlā honti.
With a mind imbued with altruistic joy…pe… because of the development of altruistic joy, beings are not repulsive to him.
Với tâm câu hữu với lòng hỷ…pe… do đã tu tập lòng hỷ, các chúng sinh không còn đáng ghét.
Upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati…pe… upekkhāya bhāvitattā sattā appaṭikūlā honti.
With a mind imbued with equanimity, he abides pervading one direction…pe… because of the development of equanimity, beings are not repulsive to him.
Với tâm câu hữu với lòng xả, an trú, tràn ngập một phương…pe… do đã tu tập lòng xả, các chúng sinh không còn đáng ghét.
Evaṃ ‘‘subhaṃ’’ teva adhimutto hotīti – vimokkho.
This is a liberation: "He is resolved on 'beautiful'."
Như vậy, “chỉ là tịnh” – đó là giải thoát.
1154
213. Katamo ākāsānañcāyatanasamāpatti vimokkho? Idha bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘‘ananto ākāso’’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ ākāsānañcāyatanasamāpatti vimokkho.
213. What is the liberation of the attainment of the sphere of infinite space (ākāsānañcāyatana-samāpatti)? Here, a bhikkhu, by completely transcending perceptions of form, by the disappearance of perceptions of sensory impingement, and by not attending to perceptions of diversity, dwells having attained the sphere of infinite space, thinking: ‘Space is infinite.’ This is the liberation of the attainment of the sphere of infinite space.
213. Thế nào là giải thoát Thiền không vô biên xứ? Ở đây, một Tỷ-kheo, hoàn toàn vượt qua các tưởng về sắc, diệt trừ các tưởng về đối ngại, không tác ý đến các tưởng về sai biệt, an trú vào Không vô biên xứ với ý nghĩ: “Hư không là vô biên.” – Đây là giải thoát Thiền không vô biên xứ.
1155
Katamo viññāṇañcāyatanasamāpatti vimokkho? Idha bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘anantaṃ viññāṇa’’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ viññāṇañcāyatanasamāpatti vimokkho.
What is the liberation of the attainment of the sphere of infinite consciousness (viññāṇañcāyatana-samāpatti)? Here, a bhikkhu, by completely transcending the sphere of infinite space, dwells having attained the sphere of infinite consciousness, thinking: ‘Consciousness is infinite.’ This is the liberation of the attainment of the sphere of infinite consciousness.
Thế nào là giải thoát Thiền thức vô biên xứ? Ở đây, một Tỷ-kheo, hoàn toàn vượt qua Không vô biên xứ, an trú vào Thức vô biên xứ với ý nghĩ: “Thức là vô biên.” – Đây là giải thoát Thiền thức vô biên xứ.
1156
Katamo ākiñcaññāyatanasamāpatti vimokkho? Idha bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘‘natthi kiñcī’’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ ākiñcaññāyatanasamāpatti vimokkho.
What is the liberation of the attainment of the sphere of nothingness (ākiñcaññāyatana-samāpatti)? Here, a bhikkhu, by completely transcending the sphere of infinite consciousness, dwells having attained the sphere of nothingness, thinking: ‘There is nothing.’ This is the liberation of the attainment of the sphere of nothingness.
Thế nào là giải thoát Thiền vô sở hữu xứ? Ở đây, một Tỷ-kheo, hoàn toàn vượt qua Thức vô biên xứ, an trú vào Vô sở hữu xứ với ý nghĩ: “Không có gì cả.” – Đây là giải thoát Thiền vô sở hữu xứ.
1157
Katamo nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti vimokkho? Idha bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati – ayaṃ nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti vimokkho.
What is the liberation of the attainment of the sphere of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatana-samāpatti)? Here, a bhikkhu, by completely transcending the sphere of nothingness, dwells having attained the sphere of neither perception nor non-perception. This is the liberation of the attainment of the sphere of neither perception nor non-perception.
Thế nào là giải thoát Thiền phi tưởng phi phi tưởng xứ? Ở đây, một Tỷ-kheo, hoàn toàn vượt qua Vô sở hữu xứ, an trú vào Phi tưởng phi phi tưởng xứ. – Đây là giải thoát Thiền phi tưởng phi phi tưởng xứ.
1158
Katamo saññāvedayitanirodhasamāpatti vimokkho? Idha bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati – ayaṃ saññāvedayitanirodhasamāpatti vimokkho.
What is the liberation of the attainment of the cessation of perception and feeling (saññāvedayitanirodha-samāpatti)? Here, a bhikkhu, by completely transcending the sphere of neither perception nor non-perception, dwells having attained the cessation of perception and feeling. This is the liberation of the attainment of the cessation of perception and feeling.
Thế nào là giải thoát Thiền diệt thọ tưởng? Ở đây, một Tỷ-kheo, hoàn toàn vượt qua Phi tưởng phi phi tưởng xứ, an trú vào Diệt thọ tưởng. – Đây là giải thoát Thiền diệt thọ tưởng.
1159
Katamo samayavimokkho? Cattāri ca jhānāni catasso ca arūpasamāpattiyo – ayaṃ samayavimokkho.
What is temporal liberation (samayavimokkho)? The four jhāna and the four attainments of the formless spheres—this is temporal liberation.
Thế nào là giải thoát hữu thời? Bốn thiền sắc giới và bốn thiền vô sắc giới – đây là giải thoát hữu thời.
1160
Katamo asamayavimokkho? Cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ayaṃ asamayavimokkho.
What is non-temporal liberation (asamayavimokkho)? The four noble paths, the four fruits of recluseship, and Nibbāna—this is non-temporal liberation.
Thế nào là giải thoát vô thời? Bốn Thánh đạo, bốn Sa-môn quả, và Niết-bàn – đây là giải thoát vô thời.
1161
Katamo sāmayiko vimokkho? Cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo – ayaṃ sāmayiko vimokkho.
What is temporal liberation (sāmayiko vimokkho)? The four jhāna and the four attainments of the formless spheres—this is temporal liberation.
Thế nào là giải thoát tạm thời? Bốn thiền sắc giới và bốn thiền vô sắc giới – đây là giải thoát tạm thời.
1162
Katamo asāmayiko vimokkho? Cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ayaṃ asāmayiko vimokkho.
What is non-temporal liberation (asāmayiko vimokkho)? The four noble paths, the four fruits of recluseship, and Nibbāna—this is non-temporal liberation.
Thế nào là giải thoát bất tạm thời? Bốn Thánh đạo, bốn Sa-môn quả, và Niết-bàn – đây là giải thoát bất tạm thời.
1163
Katamo kuppo vimokkho? Cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo – ayaṃ kuppo vimokkho.
What is vulnerable liberation (kuppo vimokkho)? The four jhāna and the four attainments of the formless spheres—this is vulnerable liberation.
Thế nào là giải thoát có thể bị lay chuyển? Bốn thiền sắc giới và bốn thiền vô sắc giới – đây là giải thoát có thể bị lay chuyển.
1164
Katamo akuppo vimokkho? Cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ayaṃ akuppo vimokkho.
What is invulnerable liberation (akuppo vimokkho)? The four noble paths, the four fruits of recluseship, and Nibbāna—this is invulnerable liberation.
Thế nào là giải thoát không bị lay chuyển? Bốn Thánh đạo, bốn Sa-môn quả, và Niết-bàn – đây là giải thoát không bị lay chuyển.
1165
Katamo lokiyo vimokkho? Cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo – ayaṃ lokiyo vimokkho.
What is mundane liberation (lokiyo vimokkho)? The four jhāna and the four attainments of the formless spheres—this is mundane liberation.
Thế nào là giải thoát thế gian? Bốn thiền sắc giới và bốn thiền vô sắc giới – đây là giải thoát thế gian.
1166
Katamo lokuttaro vimokkho? Cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ayaṃ lokuttaro vimokkho.
What is supramundane liberation (lokuttaro vimokkho)? The four noble paths, the four fruits of recluseship, and Nibbāna—this is supramundane liberation.
Thế nào là giải thoát siêu thế? Bốn Thánh đạo, bốn Sa-môn quả, và Niết-bàn – đây là giải thoát siêu thế.
1167
Katamo sāsavo vimokkho? Cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo – ayaṃ sāsavo vimokkho.
What is liberation with taints (sāsavo vimokkho)? The four jhāna and the four attainments of the formless spheres—this is liberation with taints.
Thế nào là giải thoát hữu lậu? Bốn thiền sắc giới và bốn thiền vô sắc giới – đây là giải thoát hữu lậu.
1168
Katamo anāsavo vimokkho? Cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ayaṃ anāsavo vimokkho.
What is liberation without taints (anāsavo vimokkho)? The four noble paths, the four fruits of recluseship, and Nibbāna—this is liberation without taints.
Thế nào là giải thoát vô lậu? Bốn Thánh đạo, bốn Sa-môn quả, và Niết-bàn – đây là giải thoát vô lậu.
1169
Katamo sāmiso vimokkho? Rūpappaṭisaññutto vimokkho – ayaṃ sāmiso vimokkho.
What is material liberation (sāmiso vimokkho)? Liberation associated with form—this is material liberation.
Thế nào là giải thoát hữu ái? Giải thoát liên hệ đến sắc – đây là giải thoát hữu ái.
1170
Katamo nirāmiso vimokkho? Arūpappaṭisaññutto vimokkho – ayaṃ nirāmiso vimokkho.
What is immaterial liberation (nirāmiso vimokkho)? Liberation associated with the formless—this is immaterial liberation.
Thế nào là giải thoát vô ái? Giải thoát liên hệ đến vô sắc – đây là giải thoát vô ái.
1171
Katamo nirāmisā nirāmisataro vimokkho? Cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ayaṃ nirāmisānirāmisataro vimokkho.
What is more immaterial than the immaterial liberation (nirāmisā nirāmisataro vimokkho)? The four noble paths, the four fruits of recluseship, and Nibbāna—this is more immaterial than the immaterial liberation.
Thế nào là giải thoát vô ái hơn cả vô ái? Bốn Thánh đạo, bốn Sa-môn quả, và Niết-bàn – đây là giải thoát vô ái hơn cả vô ái.
1172
Katamo paṇihito vimokkho? Cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo – ayaṃ paṇihito vimokkho.
What is wished-for liberation (paṇihito vimokkho)? The four jhāna and the four attainments of the formless spheres—this is wished-for liberation.
Thế nào là giải thoát có ước muốn? Bốn thiền sắc giới và bốn thiền vô sắc giới – đây là giải thoát có ước muốn.
Katamo appaṇihito vimokkho?
What is unwished-for liberation?
Thế nào là giải thoát không ước muốn?
Cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ayaṃ appaṇihito vimokkho.
The four noble paths, the four fruits of recluseship, and Nibbāna—this is unwished-for liberation.
Bốn Thánh đạo, bốn Sa-môn quả, và Niết-bàn – đây là giải thoát không ước muốn.
1173
Katamo paṇihitappaṭippassaddhi vimokkho? Paṭhamassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā …pe… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā – ayaṃ paṇihitappaṭippassaddhi vimokkho.
What is the appeasement of wished-for liberation (paṇihitappaṭippassaddhi vimokkho)? The attainment or the result of the first jhāna…pe… the attainment or the result of the attainment of the sphere of neither perception nor non-perception—this is the appeasement of wished-for liberation.
Thế nào là giải thoát sự an tịnh của ước muốn? Sự chứng đắc hoặc quả của Sơ thiền…pe… sự chứng đắc hoặc quả của Thiền phi tưởng phi phi tưởng xứ – đây là giải thoát sự an tịnh của ước muốn.
1174
Katamo saññutto vimokkho? Cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo – ayaṃ saññutto vimokkho.
What is associated liberation (saññutto vimokkho)? The four jhāna and the four attainments of the formless spheres—this is associated liberation.
Thế nào là giải thoát có liên kết? Bốn thiền sắc giới và bốn thiền vô sắc giới – đây là giải thoát có liên kết.
1175
Katamo visaññutto vimokkho? Cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ayaṃ visaññutto vimokkho.
What is the unassociated liberation? The four Noble Paths, the four fruits of recluseship, and Nibbāna – this is the unassociated liberation.
Giải thoát vô liên hệ là gì? Bốn Thánh Đạo, bốn Sa-môn Quả, và Nibbāna – đây là giải thoát vô liên hệ.
1176
Katamo ekattavimokkho? Cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, nibbānañca – ayaṃ ekattavimokkho.
What is the unified liberation? The four Noble Paths, the four fruits of recluseship, and Nibbāna – this is the unified liberation.
Giải thoát nhất thể là gì? Bốn Thánh Đạo, bốn Sa-môn Quả, và Nibbāna – đây là giải thoát nhất thể.
1177
Katamo nānattavimokkho? Cattāri ca jhānāni, catasso ca arūpasamāpattiyo – ayaṃ nānattavimokkho.
What is the manifold liberation? The four jhāna and the four immaterial attainments – this is the manifold liberation.
Giải thoát dị thể là gì? Bốn Thiền và bốn Vô Sắc Thiền – đây là giải thoát dị thể.
1178
214. Katamo saññāvimokkho? Siyā eko saññāvimokkho dasa saññāvimokkhā honti, dasa saññāvimokkhā eko saññāvimokkho hoti, vatthuvasena pariyāyena.
What is the liberation through perception? It is possible for one liberation through perception to be ten liberations through perception, and for ten liberations through perception to be one liberation through perception, by way of object and by method.
214. Giải thoát do tưởng là gì? Có thể có một giải thoát do tưởng, có mười giải thoát do tưởng, mười giải thoát do tưởng có thể là một giải thoát do tưởng, theo phương cách đối tượng.
Kathañca siyā?
How might this be?
Và làm thế nào có thể như vậy?
Aniccānupassanāñāṃ niccato saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
The knowledge of contemplating impermanence is liberated from the perception of permanence – this is liberation through perception.
Tuệ quán vô thường giải thoát khỏi tưởng về thường hằng – đó là giải thoát do tưởng.
Dukkhānupassanāñāṃ sukhato saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
The knowledge of contemplating suffering is liberated from the perception of happiness – this is liberation through perception.
Tuệ quán khổ giải thoát khỏi tưởng về lạc – đó là giải thoát do tưởng.
Anattānupassanāñāṇaṃ attato saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
The knowledge of contemplating non-self is liberated from the perception of self – this is liberation through perception.
Tuệ quán vô ngã giải thoát khỏi tưởng về ngã – đó là giải thoát do tưởng.
Nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
The knowledge of contemplating disenchantment is liberated from the perception of delight – this is liberation through perception.
Tuệ quán nhàm chán giải thoát khỏi tưởng về hoan hỷ – đó là giải thoát do tưởng.
Virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
The knowledge of contemplating dispassion is liberated from the perception of passion – this is liberation through perception.
Tuệ quán ly tham giải thoát khỏi tưởng về tham ái – đó là giải thoát do tưởng.
Nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
The knowledge of contemplating cessation is liberated from the perception of origination – this is liberation through perception.
Tuệ quán diệt tận giải thoát khỏi tưởng về tập khởi – đó là giải thoát do tưởng.
Paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
The knowledge of contemplating relinquishment is liberated from the perception of clinging – this is liberation through perception.
Tuệ quán xả ly giải thoát khỏi tưởng về chấp thủ – đó là giải thoát do tưởng.
Animittānupassanāñāṇaṃ nimittato saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
The knowledge of contemplating the signless is liberated from the perception of signs – this is liberation through perception.
Tuệ quán vô tướng giải thoát khỏi tưởng về tướng – đó là giải thoát do tưởng.
Appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
The knowledge of contemplating the desireless is liberated from the perception of desire – this is liberation through perception.
Tuệ quán vô nguyện giải thoát khỏi tưởng về nguyện ước – đó là giải thoát do tưởng.
Suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
The knowledge of contemplating emptiness is liberated from the perception of attachment – this is liberation through perception.
Tuệ quán không giải thoát khỏi tưởng về chấp trước – đó là giải thoát do tưởng.
Evaṃ siyā eko saññāvimokkho dasa saññāvimokkhā honti, dasa saññāvimokkhā eko saññāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.
Thus, it is possible for one liberation through perception to be ten liberations through perception, and for ten liberations through perception to be one liberation through perception, by way of object and by method.
Như vậy, có thể có một giải thoát do tưởng, có mười giải thoát do tưởng, mười giải thoát do tưởng có thể là một giải thoát do tưởng, theo phương cách đối tượng.
1179
Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato saññāya muccatīti – saññāvimokkho…pe… rūpe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
In rūpa, the knowledge of contemplating impermanence is liberated from the perception of permanence – this is liberation through perception… (and so on)… in rūpa, the knowledge of contemplating emptiness is liberated from the perception of attachment – this is liberation through perception.
Tuệ quán vô thường trong sắc giải thoát khỏi tưởng về thường hằng – đó là giải thoát do tưởng… cho đến… Tuệ quán không trong sắc giải thoát khỏi tưởng về chấp trước – đó là giải thoát do tưởng.
Evaṃ siyā eko saññāvimokkho dasa saññāvimokkhā honti, dasa saññāvimokkhā eko saññāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.
Thus, it is possible for one liberation through perception to be ten liberations through perception, and for ten liberations through perception to be one liberation through perception, by way of object and by method.
Như vậy, có thể có một giải thoát do tưởng, có mười giải thoát do tưởng, mười giải thoát do tưởng có thể là một giải thoát do tưởng, theo phương cách đối tượng.
1180
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato saññāya muccatīti – saññāvimokkho…pe… jarāmaraṇe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato saññāya muccatīti – saññāvimokkho.
In feeling… (and so on)… in perception… in mental formations… in consciousness… in the eye… (and so on)… in old age and death, the knowledge of contemplating impermanence is liberated from the perception of permanence – this is liberation through perception… (and so on)… in old age and death, the knowledge of contemplating emptiness is liberated from the perception of attachment – this is liberation through perception.
Trong thọ… cho đến… trong tưởng… trong hành… trong thức… trong mắt… cho đến… trong già chết, tuệ quán vô thường giải thoát khỏi tưởng về thường hằng – đó là giải thoát do tưởng… cho đến… trong già chết, tuệ quán không giải thoát khỏi tưởng về chấp trước – đó là giải thoát do tưởng.
Evaṃ siyā, eko saññāvimokkho dasa saññāvimokkhā honti, dasa saññāvimokkhā eko saññāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena – ayaṃ saññāvimokkho.
Thus, it is possible for one liberation through perception to be ten liberations through perception, and for ten liberations through perception to be one liberation through perception, by way of object and by method – this is liberation through perception.
Như vậy, có thể có một giải thoát do tưởng, có mười giải thoát do tưởng, mười giải thoát do tưởng có thể là một giải thoát do tưởng, theo phương cách đối tượng – đây là giải thoát do tưởng.
1181
215. Katamo ñāṇavimokkho? Siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti, dasa ñāṇavimokkhā eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena siyāti.
What is the liberation through knowledge? It is possible for one liberation through knowledge to be ten liberations through knowledge, and for ten liberations through knowledge to be one liberation through knowledge, by way of object and by method, it is said.
215. Giải thoát do tuệ là gì? Có thể có một giải thoát do tuệ, có mười giải thoát do tuệ, mười giải thoát do tuệ có thể là một giải thoát do tuệ, theo phương cách đối tượng.
Kathañca siyā?
How might this be?
Và làm thế nào có thể như vậy?
Aniccānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ niccato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of contemplating impermanence as it really is, is liberated from the delusion and ignorance of permanence – this is liberation through knowledge.
Tuệ quán vô thường như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về thường hằng – đó là giải thoát do tuệ.
Dukkhānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ sukhato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of contemplating suffering as it really is, is liberated from the delusion and ignorance of happiness – this is liberation through knowledge.
Tuệ quán khổ như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về lạc – đó là giải thoát do tuệ.
Anattānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ attato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of contemplating non-self as it really is, is liberated from the delusion and ignorance of self – this is liberation through knowledge.
Tuệ quán vô ngã như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về ngã – đó là giải thoát do tuệ.
Nibbidānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ nandiyā sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of contemplating disenchantment as it really is, is liberated from the delusion and ignorance of delight – this is liberation through knowledge.
Tuệ quán nhàm chán như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về hoan hỷ – đó là giải thoát do tuệ.
Virāgānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ rāgato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of contemplating dispassion as it really is, is liberated from the delusion and ignorance of passion – this is liberation through knowledge.
Tuệ quán ly tham như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về tham ái – đó là giải thoát do tuệ.
Nirodhānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ samudayato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of contemplating cessation as it really is, is liberated from the delusion and ignorance of origination – this is liberation through knowledge.
Tuệ quán diệt tận như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về tập khởi – đó là giải thoát do tuệ.
Paṭinissaggānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ ādānato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of contemplating relinquishment as it really is, is liberated from the delusion and ignorance of clinging – this is liberation through knowledge.
Tuệ quán xả ly như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về chấp thủ – đó là giải thoát do tuệ.
Animittānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ nimittato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of contemplating the signless as it really is, is liberated from the delusion and ignorance of signs – this is liberation through knowledge.
Tuệ quán vô tướng như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về tướng – đó là giải thoát do tuệ.
Appaṇihitānupassanā thābhūtaṃ ñāṇaṃ paṇidhiyā sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of contemplating the desireless as it really is, is liberated from the delusion and ignorance of desire – this is liberation through knowledge.
Tuệ quán vô nguyện như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về nguyện ước – đó là giải thoát do tuệ.
Suññatānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ abhinivesato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of contemplating emptiness as it really is, is liberated from the delusion and ignorance of attachment – this is liberation through knowledge.
Tuệ quán không như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về chấp trước – đó là giải thoát do tuệ.
Evaṃ siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti, dasa ñāṇavimokkhā eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.
Thus, one knowledge-release can be ten knowledge-releases, and ten knowledge-releases can be one knowledge-release, by way of object and by way of method.
Như vậy, có thể có một giải thoát do tuệ, có mười giải thoát do tuệ, mười giải thoát do tuệ có thể là một giải thoát do tuệ, theo phương cách đối tượng.
1182
Rūpe aniccānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ niccato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho…pe… rūpe suññatānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ abhinivesato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
The knowledge of the contemplation of impermanence in form as it really is, is released from the delusion and ignorance of permanence—this is a knowledge-release…pe… The knowledge of the contemplation of emptiness in form as it really is, is released from the delusion and ignorance of clinging—this is a knowledge-release.
Tuệ quán vô thường như thực trong sắc giải thoát khỏi si mê, vô minh về thường hằng – đó là giải thoát do tuệ… cho đến… Tuệ quán không như thực trong sắc giải thoát khỏi si mê, vô minh về chấp trước – đó là giải thoát do tuệ.
Evaṃ siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti, dasa ñāṇavimokkhā eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.
Thus, one knowledge-release can be ten knowledge-releases, and ten knowledge-releases can be one knowledge-release, by way of object and by way of method.
Như vậy, có thể có một giải thoát do tuệ, có mười giải thoát do tuệ, mười giải thoát do tuệ có thể là một giải thoát do tuệ, theo phương cách đối tượng.
1183
Vedanāya …pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ niccato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho…pe… jarāmaraṇe suññatānupassanā yathābhūtaṃ ñāṇaṃ abhinivesato sammohā aññāṇā muccatīti – ñāṇavimokkho.
In feeling…pe… in perception… in volitional formations… in consciousness… in the eye…pe… in aging-and-death, the knowledge of the contemplation of impermanence as it really is, is released from the delusion and ignorance of permanence—this is a knowledge-release…pe… in aging-and-death, the knowledge of the contemplation of emptiness as it really is, is released from the delusion and ignorance of clinging—this is a knowledge-release.
Trong thọ… cho đến… trong tưởng… trong hành… trong thức… trong mắt… cho đến… trong già chết, tuệ quán vô thường như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về thường hằng – đó là giải thoát do tuệ… cho đến… trong già chết, tuệ quán không như thực giải thoát khỏi si mê, vô minh về chấp trước – đó là giải thoát do tuệ.
Evaṃ siyā eko ñāṇavimokkho dasa ñāṇavimokkhā honti, dasa ñāṇavimokkhā eko ñāṇavimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena – ayaṃ ñāṇavimokkho.
Thus, one knowledge-release can be ten knowledge-releases, and ten knowledge-releases can be one knowledge-release, by way of object and by way of method—this is a knowledge-release.
Như vậy, có thể có một giải thoát do tuệ, có mười giải thoát do tuệ, mười giải thoát do tuệ có thể là một giải thoát do tuệ, theo phương cách đối tượng – đây là giải thoát do tuệ.
1184
216. Katamo sītisiyāvimokkho? Siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā honti, dasa sītisiyāvimokkhā eko sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena siyāti.
216. What is a sītisiyāvimokkho? One sītisiyāvimokkho can be ten sītisiyāvimokkhā, and ten sītisiyāvimokkhā can be one sītisiyāvimokkho, by way of object and by way of method. How can it be?
216. Giải thoát tịch tịnh là gì? Có thể có một giải thoát tịch tịnh, có mười giải thoát tịch tịnh, mười giải thoát tịch tịnh có thể là một giải thoát tịch tịnh, theo phương cách đối tượng.
Kathañca siyā?
How can it be?
Và làm thế nào có thể như vậy?
Aniccānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ niccato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
The knowledge of the contemplation of impermanence, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of permanence—this is a sītisiyāvimokkho.
Tuệ quán vô thường là trạng thái tịch tịnh vô thượng, giải thoát khỏi sự nung đốt, thiêu đốt, và phiền não về thường hằng – đó là giải thoát tịch tịnh.
Dukkhānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ sukhato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
The knowledge of the contemplation of suffering, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of pleasure—this is a sītisiyāvimokkho.
Tuệ quán khổ là trạng thái tịch tịnh vô thượng, giải thoát khỏi sự nung đốt, thiêu đốt, và phiền não về lạc – đó là giải thoát tịch tịnh.
Anattānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ attato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
The knowledge of the contemplation of non-self, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of self—this is a sītisiyāvimokkho.
Tuệ quán vô ngã là trạng thái tịch tịnh vô thượng, giải thoát khỏi sự nung đốt, thiêu đốt, và phiền não về ngã – đó là giải thoát tịch tịnh.
Nibbidānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ nandiyā santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
The knowledge of the contemplation of disenchantment, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of delight—this is a sītisiyāvimokkho.
Tuệ quán nhàm chán là trạng thái tịch tịnh vô thượng, giải thoát khỏi sự nung đốt, thiêu đốt, và phiền não về hoan hỷ – đó là giải thoát tịch tịnh.
Virāgānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ rāgato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
The knowledge of the contemplation of dispassion, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of lust—this is a sītisiyāvimokkho.
Tuệ quán ly tham là trạng thái tịch tịnh vô thượng, giải thoát khỏi sự nung đốt, thiêu đốt, và phiền não về tham ái – đó là giải thoát tịch tịnh.
Nirodhānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ samudayato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
The knowledge of the contemplation of cessation, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of origination—this is a sītisiyāvimokkho.
Tuệ quán diệt tận là trạng thái tịch tịnh vô thượng, giải thoát khỏi sự nung đốt, thiêu đốt, và phiền não về tập khởi – đó là giải thoát tịch tịnh.
Paṭinissaggānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ ādānato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
The knowledge of the contemplation of relinquishment, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of grasping—this is a sītisiyāvimokkho.
Tuệ quán xả ly là trạng thái tịch tịnh vô thượng, giải thoát khỏi sự nung đốt, thiêu đốt, và phiền não về chấp thủ – đó là giải thoát tịch tịnh.
Animittānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ nimittato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
The knowledge of the contemplation of the signless, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of signs—this is a sītisiyāvimokkho.
Tuệ quán vô tướng là trạng thái tịch tịnh vô thượng, giải thoát khỏi sự nung đốt, thiêu đốt, và phiền não về tướng – đó là giải thoát tịch tịnh.
Appaṇihitānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ paṇidhiyā santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
The knowledge of the contemplation of the unconditioned, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of aspiration—this is a sītisiyāvimokkho.
Tuệ quán vô nguyện là trạng thái tịch tịnh vô thượng, giải thoát khỏi sự nung đốt, thiêu đốt, và phiền não về nguyện ước – đó là giải thoát tịch tịnh.
Suññatānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ abhinivesato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
The knowledge of the contemplation of emptiness, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of clinging—this is a sītisiyāvimokkho.
Tuệ quán không là trạng thái tịch tịnh vô thượng, giải thoát khỏi sự nung đốt, thiêu đốt, và phiền não về chấp trước – đó là giải thoát tịch tịnh.
Evaṃ siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā honti, dasa sītisiyāvimokkhā eko sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.
Thus, one sītisiyāvimokkho can be ten sītisiyāvimokkhā, and ten sītisiyāvimokkhā can be one sītisiyāvimokkho, by way of object and by way of method.
Như vậy, có thể có một sītisiyāvimokkha, có mười sītisiyāvimokkha. Mười sītisiyāvimokkha có thể là một sītisiyāvimokkha theo phương diện đối tượng (vatthuvasena) và theo phương pháp (pariyāyena).
1185
Rūpe aniccānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ niccato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho…pe… rūpe suññatānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ abhinivesato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
In form, the knowledge of the contemplation of impermanence, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of permanence—this is a sītisiyāvimokkho…pe… In form, the knowledge of the contemplation of emptiness, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of clinging—this is a sītisiyāvimokkho.
Trong sắc (rūpa), tuệ quán vô thường (aniccānupassanā) là trí tuệ của sự thanh tịnh tối thượng (anuttaraṃ sītisiyāvimokkhaṃ ñāṇaṃ), giải thoát khỏi sự phiền não, thiêu đốt, và khổ đau do chấp thường (niccato) – đó là sītisiyāvimokkha… (v.v.)… Trong sắc, tuệ quán không (suññatānupassanā) là trí tuệ của sự thanh tịnh tối thượng, giải thoát khỏi sự phiền não, thiêu đốt, và khổ đau do sự chấp thủ (abhinivesato) – đó là sītisiyāvimokkha.
Evaṃ siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā honti, dasa sītisiyāvimokkhā eko sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.
Thus, one sītisiyāvimokkho can be ten sītisiyāvimokkhā, and ten sītisiyāvimokkhā can be one sītisiyāvimokkho, by way of object and by way of method.
Như vậy, có thể có một sītisiyāvimokkha, có mười sītisiyāvimokkha. Mười sītisiyāvimokkha có thể là một sītisiyāvimokkha theo phương diện đối tượng và theo phương pháp.
1186
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ niccato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho…pe… jarāmaraṇe suññatānupassanā anuttaraṃ sītibhāvaṃ ñāṇaṃ abhinivesato santāpapariḷāhadarathā muccatīti – sītisiyāvimokkho.
In feeling…pe… in perception… in volitional formations… in consciousness… in the eye…pe… in aging-and-death, the knowledge of the contemplation of impermanence, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of permanence—this is a sītisiyāvimokkho…pe… in aging-and-deaththe knowledge of the contemplation of emptiness, which is the supreme state of coolness, is released from the torment, burning, and distress of clinging—this is a sītisiyāvimokkho.
Trong thọ (vedanā)… (v.v.)… trong tưởng (saññā)… trong các hành (saṅkhāresu)… trong thức (viññāṇe)… trong mắt (cakkhusmiṃ)… (v.v.)… trong già chết (jarāmaraṇe), tuệ quán vô thường là trí tuệ của sự thanh tịnh tối thượng, giải thoát khỏi sự phiền não, thiêu đốt, và khổ đau do chấp thường – đó là sītisiyāvimokkha… (v.v.)… trong già chết, tuệ quán không là trí tuệ của sự thanh tịnh tối thượng, giải thoát khỏi sự phiền não, thiêu đốt, và khổ đau do sự chấp thủ – đó là sītisiyāvimokkha.
Evaṃ siyā eko sītisiyāvimokkho dasa sītisiyāvimokkhā honti, dasa sītisiyāvimokkhā eko sītisiyāvimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena – ayaṃ sītisiyāvimokkho.
Thus, one sītisiyāvimokkho can be ten sītisiyāvimokkhā, and ten sītisiyāvimokkhā can be one sītisiyāvimokkho, by way of object and by way of method—this is a sītisiyāvimokkho.
Như vậy, có thể có một sītisiyāvimokkha, có mười sītisiyāvimokkha. Mười sītisiyāvimokkha có thể là một sītisiyāvimokkha theo phương diện đối tượng và theo phương pháp – đây là sītisiyāvimokkha.
1187
217. Katamo jhānavimokkho? Nekkhammaṃ jhāyatīti* jhānaṃ.
217. What is jhāna-vimokkha? That which contemplates renunciation is jhāna.
217. Thế nào là jhānavimokkha (giải thoát thiền)? Nekkhamma (ly dục) quán sát (jhāyati) – đó là jhāna (thiền).
Kāmacchandaṃ jhāpetīti – jhānaṃ.
That which burns up sensual desire is jhāna.
Diệt trừ (jhāpeti) dục lạc (kāmacchanda) – đó là jhāna.
Jhāyanto* muccatīti – jhānavimokkho.
Being freed by contemplating is jhāna-vimokkha.
Khi quán sát (jhāyanto) được giải thoát (muccati) – đó là jhānavimokkha.
Jhāpento muccatīti – jhānavimokkho.
Being freed by burning up is jhāna-vimokkha.
Khi diệt trừ (jhāpento) được giải thoát – đó là jhānavimokkha.
Jhāyantīti – dhammā.
That which contemplates are the dhammas.
Quán sát (jhāyantīti) – đó là các pháp (dhammā).
Jhāpetīti – kilese.
That which burns up are the defilements (kilese).
Diệt trừ (jhāpetīti) – đó là các phiền não (kilese).
Jhāte ca jhāpe ca jānātīti – jhānavimokkho.
That which knows both what is contemplated and what is burned up is jhāna-vimokkha.
Biết cả cái được quán sát (jhāte) và cái được diệt trừ (jhāpe) – đó là jhānavimokkha.
Abyāpādo jhāyatīti – jhānaṃ.
Non-ill will contemplates, thus it is jhāna.
Vô sân (abyāpādo) quán sát – đó là jhāna.
Byāpādaṃ jhāpetīti – jhānaṃ.
That which burns up ill will is jhāna.
Diệt trừ sân hận (byāpādaṃ) – đó là jhāna.
Jhāyanto muccatīti – jhānavimokkho.
Being freed by contemplating is jhāna-vimokkha.
Khi quán sát được giải thoát – đó là jhānavimokkha.
Jhāpento muccatīti – jhānavimokkho.
Being freed by burning up is jhāna-vimokkha.
Khi diệt trừ được giải thoát – đó là jhānavimokkha.
Jhāyantīti – dhammā.
That which contemplates are the dhammas.
Quán sát – đó là các pháp.
Jhāpetīti – kilese.
That which burns up are the defilements.
Diệt trừ – đó là các phiền não.
Jhāte ca jhāpe ca jānātīti – jhānavimokkho.
That which knows both what is contemplated and what is burned up is jhāna-vimokkha.
Biết cả cái được quán sát và cái được diệt trừ – đó là jhānavimokkha.
Ālokasaññā jhāyatīti – jhānaṃ.
The perception of light (ālokasaññā) contemplates, thus it is jhāna.
Tưởng ánh sáng (ālokasaññā) quán sát – đó là jhāna.
Thinamiddhaṃ jhāpetīti – jhānaṃ…pe… avikkhepo jhāyatīti – jhānaṃ.
That which burns up sloth and torpor (thinamiddha) is jhāna… The non-distraction (avikkhepo) contemplates, thus it is jhāna.
Diệt trừ hôn trầm thụy miên (thinamiddhaṃ) – đó là jhāna… (v.v.)… Vô tán loạn (avikkhepo) quán sát – đó là jhāna.
Uddhaccaṃ jhāpetīti – jhānaṃ.
That which burns up restlessness (uddhacca) is jhāna.
Diệt trừ trạo cử (uddhaccaṃ) – đó là jhāna.
Dhammavavatthānaṃ jhāyatīti – jhānaṃ.
The discernment of phenomena (dhammavavatthānaṃ) contemplates, thus it is jhāna.
Phân biệt pháp (dhammavavatthānaṃ) quán sát – đó là jhāna.
Vicikicchaṃ jhāpetīti – jhānaṃ.
That which burns up doubt (vicikiccha) is jhāna.
Diệt trừ hoài nghi (vicikicchaṃ) – đó là jhāna.
Ñāṇaṃ jhāyatīti – jhānaṃ.
Knowledge (ñāṇaṃ) contemplates, thus it is jhāna.
Trí tuệ (ñāṇaṃ) quán sát – đó là jhāna.
Avijjaṃ jhāpetīti – jhānaṃ.
That which burns up ignorance (avijja) is jhāna.
Diệt trừ vô minh (avijjaṃ) – đó là jhāna.
Pāmojjaṃ jhāyatīti – jhānaṃ.
Joy (pāmojjaṃ) contemplates, thus it is jhāna.
Hoan hỷ (pāmojjaṃ) quán sát – đó là jhāna.
Aratiṃ jhāpetīti – jhānaṃ.
That which burns up discontent (aratiṃ) is jhāna.
Diệt trừ bất lạc (aratiṃ) – đó là jhāna.
Paṭhamaṃ jhānaṃ jhāyatīti – jhānaṃ.
The first jhāna contemplates, thus it is jhāna.
Sơ thiền (paṭhamaṃ jhānaṃ) quán sát – đó là jhāna.
Nīvaraṇe jhāpetīti – jhānaṃ…pe… arahattamaggo jhāyatīti – jhānaṃ.
That which burns up the hindrances (nīvaraṇe) is jhāna… The Arahantship path (arahattamaggo) contemplates, thus it is jhāna.
Diệt trừ các triền cái (nīvaraṇe) – đó là jhāna… (v.v.)… Đạo A-la-hán (arahattamaggo) quán sát – đó là jhāna.
Sabbakilese jhāpetīti – jhānaṃ.
That which burns up all defilements (sabbakilese) is jhāna.
Diệt trừ tất cả các phiền não (sabbakilese) – đó là jhāna.
Jhāyanto muccatīti – jhānavimokkho.
Being freed by contemplating is jhāna-vimokkha.
Khi quán sát được giải thoát – đó là jhānavimokkha.
Jhāpento muccatīti – jhānavimokkho.
Being freed by burning up is jhāna-vimokkha.
Khi diệt trừ được giải thoát – đó là jhānavimokkha.
Jhāyantīti – dhammā.
That which contemplates are the dhammas.
Quán sát – đó là các pháp.
Jhāpetīti – kilese.
That which burns up are the defilements.
Diệt trừ – đó là các phiền não.
Jhāte ca jhāpe ca jānātīti – jhānavimokkho – ayaṃ jhānavimokkho.
That which knows both what is contemplated and what is burned up is jhāna-vimokkha – this is jhāna-vimokkha.
Biết cả cái được quán sát và cái được diệt trừ – đó là jhānavimokkha – đây là jhānavimokkha.
1188
218. Katamo anupādā cittassa vimokkho? Siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkhā honti, dasa anupādācittassa vimokkhā eko anupādācittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena siyāti.
218. What is the liberation of the mind without clinging (anupādā cittassa vimokkho)? There may be one liberation of the mind without clinging; there are ten liberations of the mind without clinging. The ten liberations of the mind without clinging may be one liberation of the mind without clinging, by way of basis and by way of method, thus it may be.
218. Thế nào là anupādā cittassa vimokkho (tâm giải thoát không chấp thủ)? Có thể có một tâm giải thoát không chấp thủ, có mười tâm giải thoát không chấp thủ. Mười tâm giải thoát không chấp thủ có thể là một tâm giải thoát không chấp thủ theo phương diện đối tượng và theo phương pháp, có thể là như vậy.
Kathañca siyā?
And how may it be?
Và như thế nào thì có thể?
Aniccānupassanāñāṇaṃ niccato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of impermanence-contemplation (aniccānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to permanence, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trí tuệ quán vô thường (aniccānupassanāñāṇaṃ) giải thoát khỏi sự chấp thủ (upādānā) do chấp thường (niccato) – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of suffering-contemplation (dukkhānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to happiness, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trí tuệ quán khổ (dukkhānupassanāñāṇaṃ) giải thoát khỏi sự chấp thủ do chấp lạc (sukhato) – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Anattānupassanāñāṇaṃ attato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of non-self-contemplation (anattānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to self, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trí tuệ quán vô ngã (anattānupassanāñāṇaṃ) giải thoát khỏi sự chấp thủ do chấp ngã (attato) – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of disenchantment-contemplation (nibbidānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to delight, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trí tuệ quán yếm ly (nibbidānupassanāñāṇaṃ) giải thoát khỏi sự chấp thủ do hoan hỷ (nandiyā) – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of dispassion-contemplation (virāgānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to passion, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trí tuệ quán ly tham (virāgānupassanāñāṇaṃ) giải thoát khỏi sự chấp thủ do tham ái (rāgato) – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of cessation-contemplation (nirodhānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to origination, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trí tuệ quán diệt (nirodhānupassanāñāṇaṃ) giải thoát khỏi sự chấp thủ do nguyên nhân (samudayato) – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of relinquishment-contemplation (paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to grasping, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trí tuệ quán xả ly (paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ) giải thoát khỏi sự chấp thủ do nắm giữ (ādānato) – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Animittānupassanāñāṇaṃ nimittato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of signlessness-contemplation (animittānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to signs, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trí tuệ quán vô tướng (animittānupassanāñāṇaṃ) giải thoát khỏi sự chấp thủ do tướng (nimittato) – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of desirelessness-contemplation (appaṇihitānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to desire, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trí tuệ quán vô nguyện (appaṇihitānupassanāñāṇaṃ) giải thoát khỏi sự chấp thủ do nguyện vọng (paṇidhiyā) – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of emptiness-contemplation (suññatānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to attachment, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trí tuệ quán không (suññatānupassanāñāṇaṃ) giải thoát khỏi sự chấp thủ do sự chấp trước (abhinivesato) – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Evaṃ siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkhā honti, dasa anupādācittassa vimokkhā eko anupādācittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.
In this way, there may be one liberation of the mind without clinging; there are ten liberations of the mind without clinging. The ten liberations of the mind without clinging may be one liberation of the mind without clinging, by way of basis and by way of method.
Như vậy, có thể có một tâm giải thoát không chấp thủ, có mười tâm giải thoát không chấp thủ. Mười tâm giải thoát không chấp thủ có thể là một tâm giải thoát không chấp thủ theo phương diện đối tượng và theo phương pháp.
1189
Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho…pe… rūpe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of impermanence-contemplation regarding form (rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to permanence, thus it is the liberation of the mind without clinging… The knowledge of emptiness-contemplation regarding form (rūpe suññatānupassanāñāṇaṃ) is freed from clinging to attachment, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trong sắc, trí tuệ quán vô thường giải thoát khỏi sự chấp thủ do chấp thường – đó là tâm giải thoát không chấp thủ… (v.v.)… Trong sắc, trí tuệ quán không giải thoát khỏi sự chấp thủ do sự chấp trước – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Evaṃ siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkhā honti, dasa anupādācittassa vimokkhā eko anupādācittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.
In this way, there may be one liberation of the mind without clinging; there are ten liberations of the mind without clinging. The ten liberations of the mind without clinging may be one liberation of the mind without clinging, by way of basis and by way of method.
Như vậy, có thể có một tâm giải thoát không chấp thủ, có mười tâm giải thoát không chấp thủ. Mười tâm giải thoát không chấp thủ có thể là một tâm giải thoát không chấp thủ theo phương diện đối tượng và theo phương pháp.
1190
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho…pe… jarāmaraṇe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato upādānā muccatīti – anupādācittassa vimokkho.
Regarding feeling (vedanāya)… regarding perception (saññāya)… regarding mental formations (saṅkhāresu)… regarding consciousness (viññāṇe)… regarding the eye (cakkhusmiṃ)… regarding old age and death (jarāmaraṇe), the knowledge of impermanence-contemplation is freed from clinging to permanence, thus it is the liberation of the mind without clinging… The knowledge of emptiness-contemplation regarding old age and death is freed from clinging to attachment, thus it is the liberation of the mind without clinging.
Trong thọ… (v.v.)… trong tưởng… trong các hành… trong thức… trong mắt… (v.v.)… trong già chết, trí tuệ quán vô thường giải thoát khỏi sự chấp thủ do chấp thường – đó là tâm giải thoát không chấp thủ… (v.v.)… trong già chết, trí tuệ quán không giải thoát khỏi sự chấp thủ do sự chấp trước – đó là tâm giải thoát không chấp thủ.
Evaṃ siyā eko anupādācittassa vimokkho dasa anupādācittassa vimokkhā honti, dasa anupādācittassa vimokkhā eko anupādācittassa vimokkho hoti vatthuvasena pariyāyena.
In this way, there may be one liberation of the mind without clinging; there are ten liberations of the mind without clinging. The ten liberations of the mind without clinging may be one liberation of the mind without clinging, by way of basis and by way of method.
Như vậy, có thể có một tâm giải thoát không chấp thủ, có mười tâm giải thoát không chấp thủ. Mười tâm giải thoát không chấp thủ có thể là một tâm giải thoát không chấp thủ theo phương diện đối tượng và theo phương pháp.
1191
Aniccānupassanāñāṇaṃ katihupādānehi muccati?
From how many upādānas is the knowledge of contemplation of impermanence (aniccānupassanāñāṇa) freed?
Trí tuệ quán vô thường giải thoát khỏi bao nhiêu sự chấp thủ?
Dukkhānupassanāñāṇaṃ katihupādānehi muccati?
From how many upādānas is the knowledge of contemplation of suffering (dukkhānupassanāñāṇa) freed?
Trí tuệ quán khổ giải thoát khỏi bao nhiêu sự chấp thủ?
Anattānupassanāñāṇaṃ katihupādānehi muccati?
From how many upādānas is the knowledge of contemplation of non-self (anattānupassanāñāṇa) freed?
Trí tuệ quán vô ngã giải thoát khỏi bao nhiêu sự chấp thủ?
Nibbidānupassanāñāṇaṃ…pe… virāgānupassanāñāṇaṃ… nirodhānupassanāñāṇaṃ… paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ… animittānupassanāñāṇaṃ… appaṇihitānupassanāñāṇaṃ… suññatānupassanāñāṇaṃ katihupādānehi muccatīti?
From how many upādānas is the knowledge of contemplation of disenchantment (nibbidānupassanāñāṇa)…pe… the knowledge of contemplation of dispassion (virāgānupassanāñāṇa)… the knowledge of contemplation of cessation (nirodhānupassanāñāṇa)… the knowledge of contemplation of relinquishment (paṭinissaggānupassanāñāṇa)… the knowledge of contemplation of the signless (animittānupassanāñāṇa)… the knowledge of contemplation of the desireless (appaṇihitānupassanāñāṇa)… the knowledge of contemplation of emptiness (suññatānupassanāñāṇa) freed?
Trí tuệ quán yếm ly… (v.v.)… trí tuệ quán ly tham… trí tuệ quán diệt… trí tuệ quán xả ly… trí tuệ quán vô tướng… trí tuệ quán vô nguyện… trí tuệ quán không giải thoát khỏi bao nhiêu sự chấp thủ?
1192
Aniccānupassanāñāṇaṃ tīhupādānehi muccati.
The knowledge of contemplation of impermanence (aniccānupassanāñāṇa) is freed from three upādānas.
Trí tuệ quán vô thường giải thoát khỏi ba sự chấp thủ.
Dukkhānupassanāñāṇaṃ ekupādānā muccati.
The knowledge of contemplation of suffering (dukkhānupassanāñāṇa) is freed from one upādāna.
Trí tuệ quán khổ giải thoát khỏi một sự chấp thủ.
Anattānupassanāñāṇaṃ tīhupādānehi muccati.
The knowledge of contemplation of non-self (anattānupassanāñāṇa) is freed from three upādānas.
Trí tuệ quán vô ngã giải thoát khỏi ba sự chấp thủ.
Nibbidānupassanāñāṇaṃ ekupādānā muccati.
The knowledge of contemplation of disenchantment (nibbidānupassanāñāṇa) is freed from one upādāna.
Trí tuệ quán yếm ly giải thoát khỏi một sự chấp thủ.
Virāgānupassanāñāṇaṃ ekupādānā muccati.
The knowledge of contemplation of dispassion (virāgānupassanāñāṇa) is freed from one upādāna.
Trí tuệ quán ly tham giải thoát khỏi một sự chấp thủ.
Nirodhānupassanāñāṇaṃ catūhupādānehi muccati.
The knowledge of contemplation of cessation (nirodhānupassanāñāṇa) is freed from four upādānas.
Trí tuệ quán diệt giải thoát khỏi bốn sự chấp thủ.
Paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ catūhupādānehi muccati.
The knowledge of contemplation of relinquishment (paṭinissaggānupassanāñāṇa) is freed from four upādānas.
Trí tuệ quán xả ly giải thoát khỏi bốn sự chấp thủ.
Animittānupassanāñāṇaṃ tīhupādānehi muccati.
The knowledge of contemplation of the signless (animittānupassanāñāṇa) is freed from three upādānas.
Trí tuệ quán vô tướng giải thoát khỏi ba sự chấp thủ.
Appaṇihitānupassanāñāṇaṃ ekupādānā muccati.
The knowledge of contemplation of the desireless (appaṇihitānupassanāñāṇa) is freed from one upādāna.
Trí tuệ quán vô nguyện giải thoát khỏi một sự chấp thủ.
Suññatānupassanāñāṇaṃ tīhupādānehi muccati.
The knowledge of contemplation of emptiness (suññatānupassanāñāṇa) is freed from three upādānas.
Trí tuệ quán không giải thoát khỏi ba sự chấp thủ.
1193
Aniccānupassanāñāṇaṃ katamehi tīhupādānehi muccati?
From which three upādānas is the knowledge of contemplation of impermanence (aniccānupassanāñāṇa) freed?
Trí tuệ quán vô thường giải thoát khỏi ba sự chấp thủ nào?
Diṭṭhupādānā, sīlabbatupādānā, attavādupādānā – aniccānupassanāñāṇaṃ imehi tīhupādānehi muccati.
From wrong view (diṭṭhupādāna), from adherence to rites and rituals (sīlabbatupādāna), from the doctrine of self (attavādupādāna) – the knowledge of contemplation of impermanence (aniccānupassanāñāṇa) is freed from these three upādānas.
Giải thoát khỏi chấp thủ tà kiến (diṭṭhupādānā), chấp thủ giới cấm thủ (sīlabbatupādānā), chấp thủ ngã kiến (attavādupādānā) – trí tuệ quán vô thường giải thoát khỏi ba sự chấp thủ này.
Dukkhānupassanāñāṇaṃ katamā ekupādānā* muccati?
From which one upādāna is the knowledge of contemplation of suffering (dukkhānupassanāñāṇa) freed?
Trí tuệ quán khổ giải thoát khỏi một sự chấp thủ nào?
Kāmupādānā – dukkhānupassanāñāṇaṃ idaṃ ekupādānā muccati.
From sensual desire (kāmupādāna) – the knowledge of contemplation of suffering (dukkhānupassanāñāṇa) is freed from this one upādāna.
Chấp thủ dục (kāmupādānā) – trí tuệ quán khổ giải thoát khỏi một sự chấp thủ này.
* Anattānupassanāñāṇaṃ katamehi tīhupādānehi muccati?
From which three upādānas is the knowledge of contemplation of non-self (anattānupassanāñāṇa) freed?
Tuệ quán Vô ngã (Anattānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi ba loại chấp thủ nào?
Diṭṭhupādānā, sīlabbatupādānā, attavādupādānā – anattānupassanāñāṇaṃ imehi tīhupādānehi muccati.
From wrong view (diṭṭhupādāna), from adherence to rites and rituals (sīlabbatupādāna), from the doctrine of self (attavādupādāna) – the knowledge of contemplation of non-self (anattānupassanāñāṇa) is freed from these three upādānas.
Chấp thủ tà kiến (Diṭṭhupādānā), chấp thủ giới cấm (Sīlabbatupādānā), chấp thủ ngã kiến (Attavādupādānā) – Tuệ quán Vô ngã được giải thoát khỏi ba loại chấp thủ này.
Nibbidānupassanāñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati?
From which one upādāna is the knowledge of contemplation of disenchantment (nibbidānupassanāñāṇa) freed?
Tuệ quán Yếm ly (Nibbidānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi loại chấp thủ nào?
Kāmupādānā – nibbidānupassanāñāṇaṃ idaṃ ekupādānā muccati.
From sensual desire (kāmupādāna) – the knowledge of contemplation of disenchantment (nibbidānupassanāñāṇa) is freed from this one upādāna.
Chấp thủ dục (Kāmupādānā) – Tuệ quán Yếm ly được giải thoát khỏi loại chấp thủ này.
Virāgānupassanāñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati?
From which one upādāna is the knowledge of contemplation of dispassion (virāgānupassanāñāṇa) freed?
Tuệ quán Ly tham (Virāgānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi loại chấp thủ nào?
Kāmupādānā – virāgānupassanāñāṇaṃ idaṃ ekupādānā muccati.
From sensual desire (kāmupādāna) – the knowledge of contemplation of dispassion (virāgānupassanāñāṇa) is freed from this one upādāna.
Chấp thủ dục (Kāmupādānā) – Tuệ quán Ly tham được giải thoát khỏi loại chấp thủ này.
Nirodhānupassanāñāṇaṃ katamehi catūhupādānehi muccati?
From which four upādānas is the knowledge of contemplation of cessation (nirodhānupassanāñāṇa) freed?
Tuệ quán Diệt (Nirodhānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi bốn loại chấp thủ nào?
Kāmupādānā, diṭṭhupādānā, sīlabbatupādānā, attavādupādānā – nirodhānupassanāñāṇaṃ imehi catūhupādānehi muccati.
From sensual desire (kāmupādāna), from wrong view (diṭṭhupādāna), from adherence to rites and rituals (sīlabbatupādāna), from the doctrine of self (attavādupādāna) – the knowledge of contemplation of cessation (nirodhānupassanāñāṇa) is freed from these four upādānas.
Chấp thủ dục (Kāmupādānā), chấp thủ tà kiến (Diṭṭhupādānā), chấp thủ giới cấm (Sīlabbatupādānā), chấp thủ ngã kiến (Attavādupādānā) – Tuệ quán Diệt được giải thoát khỏi bốn loại chấp thủ này.
Paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ katamehi catūhupādānehi muccati?
From which four upādānas is the knowledge of contemplation of relinquishment (paṭinissaggānupassanāñāṇa) freed?
Tuệ quán Xả bỏ (Paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi bốn loại chấp thủ nào?
Kāmupādānā, diṭṭhupādānā, sīlabbatupādānā, attavādupādānā – paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ imehi catūhupādānehi muccati.
From sensual desire (kāmupādāna), from wrong view (diṭṭhupādāna), from adherence to rites and rituals (sīlabbatupādāna), from the doctrine of self (attavādupādāna) – the knowledge of contemplation of relinquishment (paṭinissaggānupassanāñāṇa) is freed from these four upādānas.
Chấp thủ dục (Kāmupādānā), chấp thủ tà kiến (Diṭṭhupādānā), chấp thủ giới cấm (Sīlabbatupādānā), chấp thủ ngã kiến (Attavādupādānā) – Tuệ quán Xả bỏ được giải thoát khỏi bốn loại chấp thủ này.
Animittānupassanāñāṇaṃ katamehi tīhupādānehi muccati?
From which three upādānas is the knowledge of contemplation of the signless (animittānupassanāñāṇa) freed?
Tuệ quán Vô tướng (Animittānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi ba loại chấp thủ nào?
Diṭṭhupādānā, sīlabbatupādānā, attavādupādānā – animittānupassanāñāṇaṃ imehi tīhupādānehi muccati.
From wrong view (diṭṭhupādāna), from adherence to rites and rituals (sīlabbatupādāna), from the doctrine of self (attavādupādāna) – the knowledge of contemplation of the signless (animittānupassanāñāṇa) is freed from these three upādānas.
Chấp thủ tà kiến (Diṭṭhupādānā), chấp thủ giới cấm (Sīlabbatupādānā), chấp thủ ngã kiến (Attavādupādānā) – Tuệ quán Vô tướng được giải thoát khỏi ba loại chấp thủ này.
Appaṇihitānupassanāñāṇaṃ katamā ekupādānā muccati?
From which one upādāna is the knowledge of contemplation of the desireless (appaṇihitānupassanāñāṇa) freed?
Tuệ quán Vô nguyện (Appaṇihitānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi loại chấp thủ nào?
Kāmupādānā – appaṇihitānupassanāñāṇaṃ idaṃ ekupādānā muccati.
From sensual desire (kāmupādāna) – the knowledge of contemplation of the desireless (appaṇihitānupassanāñāṇa) is freed from this one upādāna.
Chấp thủ dục (Kāmupādānā) – Tuệ quán Vô nguyện được giải thoát khỏi loại chấp thủ này.
Suññatānupassanāñāṇaṃ katamehi tīhupādānehi muccati?
From which three upādānas is the knowledge of contemplation of emptiness (suññatānupassanāñāṇa) freed?
Tuệ quán Không (Suññatānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi ba loại chấp thủ nào?
Diṭṭhupādānā, sīlabbatupādānā, attavādupādānā – suññatānupassanāñāṇaṃ imehi tīhupādānehi muccati.
From wrong view (diṭṭhupādāna), from adherence to rites and rituals (sīlabbatupādāna), from the doctrine of self (attavādupādāna) – the knowledge of contemplation of emptiness (suññatānupassanāñāṇa) is freed from these three upādānas.
Chấp thủ tà kiến (Diṭṭhupādānā), chấp thủ giới cấm (Sīlabbatupādānā), chấp thủ ngã kiến (Attavādupādānā) – Tuệ quán Không được giải thoát khỏi ba loại chấp thủ này.
1194
Yañca aniccānupassanāñāṇaṃ, yañca anattānupassanāñāṇaṃ, yañca animittānupassanāñāṇaṃ, yañca suññatānupassanāñāṇaṃ – imāni cattāri ñāṇāni tīhupādānehi muccanti – diṭṭhupādānā, sīlabbatupādānā, attavādupādānā.
The knowledge of contemplation of impermanence (aniccānupassanāñāṇa), the knowledge of contemplation of non-self (anattānupassanāñāṇa), the knowledge of contemplation of the signless (animittānupassanāñāṇa), and the knowledge of contemplation of emptiness (suññatānupassanāñāṇa) – these four knowledges are freed from three upādānas: wrong view (diṭṭhupādāna), adherence to rites and rituals (sīlabbatupādāna), and the doctrine of self (attavādupādāna).
Tuệ quán Vô thường (Aniccānupassanāñāṇaṃ), Tuệ quán Vô ngã (Anattānupassanāñāṇaṃ), Tuệ quán Vô tướng (Animittānupassanāñāṇaṃ), và Tuệ quán Không (Suññatānupassanāñāṇaṃ) – bốn tuệ này được giải thoát khỏi ba loại chấp thủ: chấp thủ tà kiến (Diṭṭhupādānā), chấp thủ giới cấm (Sīlabbatupādānā), chấp thủ ngã kiến (Attavādupādānā).
Yañca dukkhānupassanāñāṇaṃ, yaṃ ca nibbidānupassanāñāṇaṃ, yañca virāgānupassanāñāṇaṃ, yañca appaṇihitānupassanāñāṇaṃ – imāni cattāri ñāṇāni ekupādānā muccanti – kāmupādānā.
The knowledge of contemplation of suffering (dukkhānupassanāñāṇa), the knowledge of contemplation of disenchantment (nibbidānupassanāñāṇa), the knowledge of contemplation of dispassion (virāgānupassanāñāṇa), and the knowledge of contemplation of the desireless (appaṇihitānupassanāñāṇa) – these four knowledges are freed from one upādāna: sensual desire (kāmupādāna).
Tuệ quán Khổ (Dukkhānupassanāñāṇaṃ), Tuệ quán Yếm ly (Nibbidānupassanāñāṇaṃ), Tuệ quán Ly tham (Virāgānupassanāñāṇaṃ), và Tuệ quán Vô nguyện (Appaṇihitānupassanāñāṇaṃ) – bốn tuệ này được giải thoát khỏi một loại chấp thủ: chấp thủ dục (Kāmupādānā).
Yañca nirodhānupassanāñāṇaṃ, yañca paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ – imāni dve ñāṇāni catūhupādānehi muccanti – kāmupādānā, diṭṭhupādānā, sīlabbatupādānā, attavādupādānā – ayaṃ anupādācittassa vimokkho.
The knowledge of contemplation of cessation (nirodhānupassanāñāṇa) and the knowledge of contemplation of relinquishment (paṭinissaggānupassanāñāṇa) – these two knowledges are freed from four upādānas: sensual desire (kāmupādāna), wrong view (diṭṭhupādāna), adherence to rites and rituals (sīlabbatupādāna), and the doctrine of self (attavādupādāna) – this is the liberation of the mind without clinging.
Tuệ quán Diệt (Nirodhānupassanāñāṇaṃ) và Tuệ quán Xả bỏ (Paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ) – hai tuệ này được giải thoát khỏi bốn loại chấp thủ: chấp thủ dục (Kāmupādānā), chấp thủ tà kiến (Diṭṭhupādānā), chấp thủ giới cấm (Sīlabbatupādānā), chấp thủ ngã kiến (Attavādupādānā) – đây là sự giải thoát của tâm không chấp thủ.
1195
Vimokkhakathāya paṭhamabhāṇavāro.
The First Recitation Section of the Discourse on Liberations is concluded.
Chương thứ nhất về Giải thoát (Vimokkhakathā) đã kết thúc.
1196
219. Tīṇi kho panimāni vimokkhamukhāni lokaniyyānāya saṃvattanti.
219. These three doors to liberation indeed lead to emergence from the world.
219. Có ba cửa giải thoát này dẫn đến sự xuất ly khỏi thế gian.
Sabbasaṅkhāre paricchedaparivaṭumato* samanupassanatāya animittāya ca dhātuyā cittasampakkhandanatāya, sabbasaṅkhāresu manosamuttejanatāya appaṇihitāya ca dhātuyā cittasampakkhandanatāya, sabbadhamme parato samanupassanatāya suññatāya ca dhātuyā cittasampakkhandanatāya – imāni tīṇi vimokkhamukhāni lokaniyyānāya saṃvattanti.
By contemplating all formations as having a beginning and an end, and by the mind's thorough penetration into the signless element (Nibbāna); by thoroughly alarming the mind regarding all formations, and by the mind's thorough penetration into the desireless element (Nibbāna); by contemplating all phenomena as alien, and by the mind's thorough penetration into the emptiness element (Nibbāna) – these three doors to liberation lead to escape from the world.
Nhờ quán sát tất cả các hành (saṅkhāra) như có sự khởi lên và hoại diệt, và nhờ tâm an trú vào yếu tố Vô tướng (Animittā dhātu); nhờ tâm được thúc đẩy mạnh mẽ đối với tất cả các hành, và nhờ tâm an trú vào yếu tố Vô nguyện (Appaṇihitā dhātu); nhờ quán sát tất cả các pháp như là xa lạ, và nhờ tâm an trú vào yếu tố Không (Suññatā dhātu) – ba cửa giải thoát này dẫn đến sự xuất ly khỏi thế gian.
1197
Aniccato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhanti?
When one attends to impermanence, how do formations appear?
Khi tác ý về Vô thường, các hành hiện khởi như thế nào?
Dukkhato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhanti?
When one attends to suffering, how do formations appear?
Khi tác ý về Khổ, các hành hiện khởi như thế nào?
Anattato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhanti?
When one attends to non-self, how do formations appear?
Khi tác ý về Vô ngã, các hành hiện khởi như thế nào?
Aniccato manasikaroto khayato saṅkhārā upaṭṭhanti, dukkhato manasikaroto bhayato saṅkhārā upaṭṭhanti, anattato manasikaroto suññato saṅkhārā upaṭṭhanti.
When one attends to impermanence, formations appear as perishing; when one attends to suffering, formations appear as fearful; when one attends to non-self, formations appear as empty.
Khi tác ý về Vô thường, các hành hiện khởi như sự hoại diệt; khi tác ý về Khổ, các hành hiện khởi như sự đáng sợ; khi tác ý về Vô ngã, các hành hiện khởi như sự trống rỗng.
1198
Aniccato manasikaroto kiṃ bahulaṃ cittaṃ hoti?
When one attends to impermanence, what is the predominant state of mind?
Khi tác ý về Vô thường, tâm chủ yếu là gì?
Dukkhato manasikaroto kiṃ bahulaṃ cittaṃ hoti?
When one attends to suffering, what is the predominant state of mind?
Khi tác ý về Khổ, tâm chủ yếu là gì?
Anattato manasikaroto kiṃ bahulaṃ cittaṃ hoti?
When one attends to non-self, what is the predominant state of mind?
Khi tác ý về Vô ngã, tâm chủ yếu là gì?
Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulaṃ cittaṃ hoti.
When one attends to impermanence, the mind is predominantly faith (adhimokkha).
Khi tác ý về Vô thường, tâm chủ yếu là sự quyết đoán (adhimokkha).
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulaṃ cittaṃ hoti.
When one attends to suffering, the mind is predominantly tranquility (passaddhi).
Khi tác ý về Khổ, tâm chủ yếu là sự tĩnh lặng (passaddhi).
Anattato manasikaroto vedabahulaṃ cittaṃ hoti.
When one attends to non-self, the mind is predominantly wisdom (veda).
Khi tác ý về Vô ngã, tâm chủ yếu là sự thấu hiểu (veda).
1199
Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo katamindriyaṃ paṭilabhati?
When one attends to impermanence, being predominantly faith, which faculty does one acquire?
Khi tác ý về Vô thường, với tâm chủ yếu là sự quyết đoán, người ấy đạt được căn nào?
Dukkhato manasikaronto passaddhibahulo katamindriyaṃ paṭilabhati?
When one attends to suffering, being predominantly tranquility, which faculty does one acquire?
Khi tác ý về Khổ, với tâm chủ yếu là sự tĩnh lặng, người ấy đạt được căn nào?
Anattato manasikaronto vedabahulo katamindriyaṃ paṭilabhati?
When one attends to non-self, being predominantly wisdom, which faculty does one acquire?
Khi tác ý về Vô ngã, với tâm chủ yếu là sự thấu hiểu, người ấy đạt được căn nào?
Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo saddhindriyaṃ paṭilabhati.
When one attends to impermanence, being predominantly faith, one acquires the faculty of faith (saddhindriya).
Khi tác ý về Vô thường, với tâm chủ yếu là sự quyết đoán, người ấy đạt được Tín căn (Saddhindriya).
Dukkhato manasikaronto passaddhibahulo samādhindriyaṃ paṭilabhati.
When one attends to suffering, being predominantly tranquility, one acquires the faculty of concentration (samādhindriya).
Khi tác ý về Khổ, với tâm chủ yếu là sự tĩnh lặng, người ấy đạt được Định căn (Samādhindriya).
Anattato manasikaronto vedabahulo paññindriyaṃ paṭilabhati.
When one attends to non-self, being predominantly wisdom, one acquires the faculty of wisdom (paññindriya).
Khi tác ý về Vô ngã, với tâm chủ yếu là sự thấu hiểu, người ấy đạt được Tuệ căn (Paññindriya).
1200
Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya katindriyāni tadanvayā* honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti?
When one attends to impermanence, for one predominantly faith, which faculty is dominant? In development, which faculties follow it, are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and are of one flavor? By what meaning is it development? Who develops?
Khi tác ý về Vô thường, với tâm chủ yếu là sự quyết đoán, căn nào là chủ đạo? Trong sự tu tập, bao nhiêu căn tùy thuộc vào đó, là duyên đồng sanh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng, có cùng một vị? Tu tập theo nghĩa nào, ai tu tập?
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya katindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti?
When one attends to suffering, for one predominantly tranquility, which faculty is dominant? In development, which faculties follow it, are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and are of one flavor? By what meaning is it development? Who develops?
Khi tác ý về Khổ, với tâm chủ yếu là sự tĩnh lặng, căn nào là chủ đạo? Trong sự tu tập, bao nhiêu căn tùy thuộc vào đó, là duyên đồng sanh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng, có cùng một vị? Tu tập theo nghĩa nào, ai tu tập?
Anattato manasikaroto vedabahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti, bhāvanāya katindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti?
When one attends to non-self, for one predominantly wisdom, which faculty is dominant? In development, which faculties follow it, are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and are of one flavor? By what meaning is it development? Who develops?
Khi tác ý về Vô ngã, với tâm chủ yếu là sự thấu hiểu, căn nào là chủ đạo? Trong sự tu tập, bao nhiêu căn tùy thuộc vào đó, là duyên đồng sanh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng, có cùng một vị? Tu tập theo nghĩa nào, ai tu tập?
Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa saddhindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti.
When one attends to impermanence, for one predominantly faith, the faculty of faith (saddhindriya) is dominant.
Khi tác ý về Vô thường, với tâm chủ yếu là sự quyết đoán, Tín căn (Saddhindriya) là chủ đạo.
Bhāvanāya cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti.
In development, the four faculties follow it, are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and are of one flavor.
Trong sự tu tập, bốn căn còn lại tùy thuộc vào đó, là duyên đồng sanh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng, có cùng một vị.
Ekarasaṭṭhena bhāvanā.
It is development by the meaning of having one flavor.
Sự tu tập theo nghĩa có cùng một vị.
Yo sammāpaṭipanno so bhāveti; natthi micchāpaṭipannassa indriyabhāvanā.
One who practices rightly develops; there is no development of faculties for one who practices wrongly.
Người nào thực hành đúng đắn thì người ấy tu tập; không có sự tu tập các căn cho người thực hành sai lầm.
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa samādhindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti.
When one attends to suffering, for one predominantly tranquility, the faculty of concentration (samādhindriya) is dominant.
Khi tác ý về Khổ, với tâm chủ yếu là sự tĩnh lặng, Định căn (Samādhindriya) là chủ đạo.
Bhāvanāya cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti.
In development, the four faculties follow it, are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and are of one flavor.
Trong sự tu tập, bốn căn còn lại tùy thuộc vào đó, là duyên đồng sanh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng, có cùng một vị.
Ekarasaṭṭhena bhāvanā.
It is development by the meaning of having one flavor.
Sự tu tập theo nghĩa có cùng một vị.
Yo sammāpaṭipanno so bhāveti; natthi micchāpaṭipannassa indriyabhāvanā.
One who practices rightly develops; there is no development of faculties for one who practices wrongly.
Người nào thực hành đúng đắn thì người ấy tu tập; không có sự tu tập các căn cho người thực hành sai lầm.
Anattato manasikaroto vedabahulassa paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti.
When one attends to non-self, for one predominantly wisdom, the faculty of wisdom (paññindriya) is dominant.
Khi tác ý về Vô ngã, với tâm chủ yếu là sự thấu hiểu, Tuệ căn (Paññindriya) là chủ đạo.
Bhāvanāya cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti.
In development, the four faculties follow it, are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and are of one flavor.
Trong sự tu tập, bốn căn còn lại tùy thuộc vào đó, là duyên đồng sanh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng, có cùng một vị.
Ekarasaṭṭhena bhāvanā.
It is development by the meaning of having one flavor.
Sự tu tập theo nghĩa có cùng một vị.
Yo sammāpaṭipanno so bhāveti; natthi micchāpaṭipannassa indriyabhāvanā.
He who is rightly practiced develops; there is no development of faculties for one who is wrongly practiced.
Người nào thực hành đúng đắn thì người ấy tu tập; không có sự tu tập các căn cho người thực hành sai lầm.
1201
220. Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti?
220. For one who attends to impermanence and is abundant in conviction, which faculty is dominant?
220. Khi tác ý về Vô thường, với tâm chủ yếu là sự quyết đoán, căn nào là chủ đạo?
Bhāvanāya katindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti?
For development, how many faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions?
Trong sự tu tập, những quyền nào là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên?
Paṭivedhakāle katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti?
At the time of penetration, which faculty is dominant?
Vào thời điểm thâm nhập, quyền nào là chủ đạo?
Paṭivedhāya katindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti?
For penetration, how many faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions, are of one essence?
Để thâm nhập, những quyền nào là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên, là đồng vị?
Kenaṭṭhena bhāvanā?
In what sense is it development?
Bhāvanā có nghĩa là gì?
Kenaṭṭhena paṭivedho?
In what sense is it penetration?
Paṭivedha có nghĩa là gì?
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti?
For one who attends to suffering and is abundant in tranquility, which faculty is dominant?
Đối với người chú tâm vào khổ (dukkha), người có nhiều sự an tịnh (passaddhi), quyền nào là chủ đạo?
Bhāvanāya katindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti?
For development, how many faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions?
Trong sự tu tập, những quyền nào là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên?
Paṭivedhakāle katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti?
At the time of penetration, which faculty is dominant?
Vào thời điểm thâm nhập, quyền nào là chủ đạo?
Paṭivedhāya katindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti?
For penetration, how many faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions, are of one essence?
Để thâm nhập, những quyền nào là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên, là đồng vị?
Kenaṭṭhena bhāvanā?
In what sense is it development?
Bhāvanā có nghĩa là gì?
Kenaṭṭhena paṭivedho?
In what sense is it penetration?
Paṭivedha có nghĩa là gì?
Anattato manasikaroto vedabahulassa katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti?
For one who attends to non-self and is abundant in feeling, which faculty is dominant?
Đối với người chú tâm vào vô ngã (anatta), người có nhiều sự cảm thọ (vedanā), quyền nào là chủ đạo?
Bhāvanāya katindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti?
For development, how many faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions?
Trong sự tu tập, những quyền nào là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên?
Paṭivedhakāle katamindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti?
At the time of penetration, which faculty is dominant?
Vào thời điểm thâm nhập, quyền nào là chủ đạo?
Paṭivedhāya katindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti?
For penetration, how many faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions, are of one essence?
Để thâm nhập, những quyền nào là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên, là đồng vị?
Kenaṭṭhena bhāvanā?
In what sense is it development?
Bhāvanā có nghĩa là gì?
Kenaṭṭhena paṭivedho?
In what sense is it penetration?
Paṭivedha có nghĩa là gì?
1202
Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa saddhindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti.
For one who attends to impermanence and is abundant in conviction, the faculty of faith (saddhindriya) is dominant.
Đối với người chú tâm vào vô thường (anicca), người có nhiều sự quyết định (adhimokkha), tín quyền (saddhindriya) là chủ đạo.
Bhāvanāya cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
For development, four faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions.
Trong sự tu tập, bốn quyền là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên.
Paṭivedhakāle paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti.
At the time of penetration, the faculty of wisdom (paññindriya) is dominant.
Vào thời điểm thâm nhập, tuệ quyền (paññindriya) là chủ đạo.
Paṭivedhāya cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti.
For penetration, four faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions, are of one essence.
Để thâm nhập, bốn quyền là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên, là đồng vị.
Ekarasaṭṭhena bhāvanā.
It is development in the sense of one essence.
Bhāvanā có nghĩa là đồng vị.
Dassanaṭṭhena paṭivedho.
It is penetration in the sense of seeing.
Paṭivedha có nghĩa là thấy.
Evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati.
Thus, one who penetrates also develops, and one who develops also penetrates.
Người thâm nhập cũng tu tập, người tu tập cũng thâm nhập.
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa samādhindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti.
For one who attends to suffering and is abundant in tranquility, the faculty of concentration (samādhindriya) is dominant.
Đối với người chú tâm vào khổ (dukkha), người có nhiều sự an tịnh (passaddhi), định quyền (samādhindriya) là chủ đạo.
Bhāvanāya cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
For development, four faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions.
Trong sự tu tập, bốn quyền là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên.
Paṭivedhakāle paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti.
At the time of penetration, the faculty of wisdom (paññindriya) is dominant.
Vào thời điểm thâm nhập, tuệ quyền (paññindriya) là chủ đạo.
Paṭivedhāya cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti.
For penetration, four faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions, are of one essence.
Để thâm nhập, bốn quyền là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên, là đồng vị.
Ekarasaṭṭhena bhāvanā.
It is development in the sense of one essence.
Bhāvanā có nghĩa là đồng vị.
Dassanaṭṭhena paṭivedho.
It is penetration in the sense of seeing.
Paṭivedha có nghĩa là thấy.
Evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati.
Thus, one who penetrates also develops, and one who develops also penetrates.
Người thâm nhập cũng tu tập, người tu tập cũng thâm nhập.
Anattato manasikaroto vedabahulassa paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti.
For one who attends to non-self and is abundant in feeling, the faculty of wisdom (paññindriya) is dominant.
Đối với người chú tâm vào vô ngã (anatta), người có nhiều sự cảm thọ (vedanā), tuệ quyền (paññindriya) là chủ đạo.
Bhāvanāya cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
For development, four faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions.
Trong sự tu tập, bốn quyền là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên.
Paṭivedhakālepi paññindriyaṃ ādhipateyyaṃ hoti.
At the time of penetration, the faculty of wisdom (paññindriya) is also dominant.
Vào thời điểm thâm nhập, tuệ quyền (paññindriya) cũng là chủ đạo.
Paṭivedhāya cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti.
For penetration, four faculties follow that dominant faculty, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions, are of one essence.
Để thâm nhập, bốn quyền là tùy thuộc, là đồng sinh duyên, là hỗ tương duyên, là nương tựa duyên, là tương ưng duyên, là đồng vị.
Ekarasaṭṭhena bhāvanā.
It is development in the sense of one essence.
Bhāvanā có nghĩa là đồng vị.
Dassanaṭṭhena paṭivedho.
It is penetration in the sense of seeing.
Paṭivedha có nghĩa là thấy.
Evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati.
Thus, one who penetrates also develops, and one who develops also penetrates.
Người thâm nhập cũng tu tập, người tu tập cũng thâm nhập.
1203
221. Aniccato manasikaroto katamindriyaṃ adhimattaṃ hoti?
221. For one who attends to impermanence, which faculty is excessive?
221. Đối với người chú tâm vào vô thường (anicca), quyền nào là vượt trội?
Katamindriyassa adhimattattā saddhāvimutto* hoti?
Due to the excess of which faculty is one a saddhāvimutta?
Do sự vượt trội của quyền nào mà người ấy là saddhāvimutta?
Dukkhato manasikaroto katamindriyaṃ adhimattaṃ hoti?
For one attending to suffering, which faculty is excessive?
Đối với người chú tâm vào khổ (dukkha), quyền nào là vượt trội?
Katamindriyassa adhimattattā kāyasakkhī* hoti?
Due to the excess of which faculty is one a kāyasakkhī?
Do sự vượt trội của quyền nào mà người ấy là kāyasakkhī?
Anattato manasikaroto katamindriyaṃ adhimattaṃ hoti?
For one attending to non-self, which faculty is excessive?
Đối với người chú tâm vào vô ngã (anatta), quyền nào là vượt trội?
Katamindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti?
Due to the excess of which faculty is one a diṭṭhippatta?
Do sự vượt trội của quyền nào mà người ấy là diṭṭhippatta?
1204
Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to impermanence, the faculty of faith is excessive.
Đối với người chú tâm vào vô thường (anicca), tín quyền (saddhindriya) là vượt trội.
Saddhindriyassa adhimattattā saddhāvimutto hoti.
Due to the excess of the faculty of faith, one is a saddhāvimutta.
Do sự vượt trội của tín quyền mà người ấy là saddhāvimutta.
Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to suffering, the faculty of concentration is excessive.
Đối với người chú tâm vào khổ (dukkha), định quyền (samādhindriya) là vượt trội.
Samādhindriyassa adhimattattā kāyasakkhī hoti.
Due to the excess of the faculty of concentration, one is a kāyasakkhī.
Do sự vượt trội của định quyền mà người ấy là kāyasakkhī.
Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to non-self, the faculty of wisdom is excessive.
Đối với người chú tâm vào vô ngã (anatta), tuệ quyền (paññindriya) là vượt trội.
Paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti.
Due to the excess of the faculty of wisdom, one is a diṭṭhippatta.
Do sự vượt trội của tuệ quyền mà người ấy là diṭṭhippatta.
1205
Saddahanto vimuttoti – saddhāvimutto.
One who believes and is liberated is a saddhāvimutta.
Tin tưởng mà được giải thoát — nên gọi là saddhāvimutta.
Phuṭṭhattā sacchikatoti* – kāyasakkhī.
One who has touched and realized is a kāyasakkhī.
Do đã xúc chạm, đã chứng ngộ — nên gọi là kāyasakkhī.
Diṭṭhattā pattoti – diṭṭhippatto.
One who has seen and attained is a diṭṭhippatta.
Do đã thấy, đã đạt được — nên gọi là diṭṭhippatta.
Saddahanto vimuccatīti – saddhāvimutto.
One who believes and is liberated is a saddhāvimutta.
Tin tưởng mà được giải thoát — nên gọi là saddhāvimutta.
Jhānaphassaṃ paṭhamaṃ phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikarotīti – kāyasakkhī.
One who first touches the jhāna-experience, and afterwards realizes the cessation of Nibbāna, is a kāyasakkhī.
Trước tiên xúc chạm thiền xúc (jhānaphassa), sau đó chứng ngộ Niết Bàn là sự đoạn diệt (nirodha) — nên gọi là kāyasakkhī.
‘‘Dukkhā saṅkhārā, sukho nirodho’’ti ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāyāti – diṭṭhippatto.
One for whom it is known, seen, understood, realized, and experienced by wisdom that "formations are suffering, cessation is bliss," is a diṭṭhippatta.
“Các hành (saṅkhārā) là khổ, sự đoạn diệt (nirodha) là lạc” – điều này được biết, được thấy, được hiểu rõ, được chứng ngộ, được xúc chạm bằng tuệ (paññā) — nên gọi là diṭṭhippatta.
Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto, yo ca kāyasakkhī, yo ca diṭṭhippatto, siyā ime tayo puggalā saddhāvimuttāpi kāyasakkhīpi diṭṭhippattāpi vatthuvasena pariyāyena siyāti.
The person who is a saddhāvimutta, the person who is a kāyasakkhī, and the person who is a diṭṭhippatta—it is possible for these three persons to be saddhāvimuttas, kāyasakkhīs, and diṭṭhippattas by way of the object and by way of the method.
Người saddhāvimutta, người kāyasakkhī, và người diṭṭhippatta này, có thể ba hạng người này cũng là saddhāvimutta, kāyasakkhī, diṭṭhippatta theo phương cách (pariyāya) của đối tượng (vatthu).
Kathañca siyā?
And how is this possible?
Và điều đó có thể như thế nào?
Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to impermanence, the faculty of faith is excessive.
Đối với người chú tâm vào vô thường (anicca), tín quyền (saddhindriya) là vượt trội.
Saddhindriyassa adhimattattā saddhāvimutto hoti.
Due to the excess of the faculty of faith, one is a saddhāvimutta.
Do sự vượt trội của tín quyền mà người ấy là saddhāvimutta.
Dukkhato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to suffering, the faculty of faith is excessive.
Đối với người chú tâm vào khổ (dukkha), tín quyền (saddhindriya) là vượt trội.
Saddhindriyassa adhimattattā saddhāvimutto hoti.
Due to the excess of the faculty of faith, one is a saddhāvimutta.
Do sự vượt trội của tín quyền mà người ấy là saddhāvimutta.
Anattato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to non-self, the faculty of faith is excessive.
Đối với người chú tâm vào vô ngã (anatta), tín quyền (saddhindriya) là vượt trội.
Saddhindriyassa adhimattattā saddhāvimutto hoti.
Due to the excess of the faculty of faith, one is a saddhāvimutta.
Do sự vượt trội của tín quyền mà người ấy là saddhāvimutta.
Evaṃ ime tayo puggalā saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā.
Thus, these three persons are saddhāvimuttas by way of the faculty of faith.
Như vậy, ba hạng người này là saddhāvimutta theo phương cách của tín quyền.
1206
Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to suffering, the faculty of concentration is excessive.
Đối với người chú tâm vào khổ (dukkha), định quyền (samādhindriya) là vượt trội.
Samādhindriyassa adhimattattā kāyasakkhī hoti.
Due to the excess of the faculty of concentration, one is a kāyasakkhī.
Do sự vượt trội của định quyền mà người ấy là kāyasakkhī.
Anattato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to non-self, the faculty of concentration is excessive.
Đối với người chú tâm vào vô ngã (anatta), định quyền (samādhindriya) là vượt trội.
Samādhindriyassa adhimattattā kāyasakkhī hoti.
Due to the excess of the faculty of concentration, one is a kāyasakkhī.
Do sự vượt trội của định quyền mà người ấy là kāyasakkhī.
Aniccato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to impermanence, the faculty of concentration is excessive.
Đối với người chú tâm vào vô thường (anicca), định quyền (samādhindriya) là vượt trội.
Samādhindriyassa adhimattattā kāyasakkhī hoti.
Due to the excess of the faculty of concentration, one is a kāyasakkhī.
Do sự vượt trội của định quyền mà người ấy là kāyasakkhī.
Evaṃ ime tayo puggalā samādhindriyassa vasena kāyasakkhī.
Thus, these three persons are kāyasakkhīs by way of the faculty of concentration.
Như vậy, ba hạng người này là kāyasakkhī theo phương cách của định quyền.
1207
Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to non-self, the faculty of wisdom is excessive.
Đối với người chú tâm vào vô ngã (anatta), tuệ quyền (paññindriya) là vượt trội.
Paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti.
Due to the excess of the faculty of wisdom, one is a diṭṭhippatta.
Do sự vượt trội của tuệ quyền mà người ấy là diṭṭhippatta.
Aniccato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to impermanence, the faculty of wisdom is excessive.
Đối với người chú tâm vào vô thường (anicca), tuệ quyền (paññindriya) là vượt trội.
Paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti.
Due to the excess of the faculty of wisdom, one is a diṭṭhippatta.
Do sự vượt trội của tuệ quyền mà người ấy là diṭṭhippatta.
Dukkhato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to suffering, the faculty of wisdom is excessive.
Đối với người chú tâm vào khổ (dukkha), tuệ quyền (paññindriya) là vượt trội.
Paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti.
Due to the excess of the faculty of wisdom, one is a diṭṭhippatta.
Do tuệ căn vượt trội, vị ấy trở thành bậc đạt đến kiến (Diṭṭhippatta).
Evaṃ ime tayo puggalā paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.
Thus, these three persons are diṭṭhippattas by way of the faculty of wisdom.
Như vậy, ba hạng người này là các bậc đạt đến kiến (Diṭṭhippatta) theo tuệ căn.
1208
Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto, yo ca kāyasakkhī, yo ca diṭṭhippatto, evaṃ siyā ime tayo puggalā saddhāvimuttāpi kāyasakkhīpi diṭṭhippattāpi vatthuvasena pariyāyena.
The person who is a saddhāvimutta, the person who is a kāyasakkhī, and the person who is a diṭṭhippatta—thus, it is possible for these three persons to be saddhāvimuttas, kāyasakkhīs, and diṭṭhippattas by way of the object and by way of the method.
Người nào là bậc giải thoát nhờ đức tin (Saddhāvimutta), người nào là bậc chứng thân (Kāyasakkhī), người nào là bậc đạt đến kiến (Diṭṭhippatta), ba hạng người này có thể là Saddhāvimutta, Kāyasakkhī, Diṭṭhippatta theo phương cách gián tiếp (pariyāyena) dựa trên đối tượng (vatthuvasena).
Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto, yo ca kāyasakkhī, yo ca diṭṭhippatto, siyā ime tayo puggalā…pe… aññoyeva saddhāvimutto, añño kāyasakkhī, añño diṭṭhippatto siyāti.
The person who is a saddhāvimutta, the person who is a kāyasakkhī, and the person who is a diṭṭhippatta—it is possible that one is a saddhāvimutta, another is a kāyasakkhī, and another is a diṭṭhippatta.
Người nào là bậc giải thoát nhờ đức tin (Saddhāvimutta), người nào là bậc chứng thân (Kāyasakkhī), người nào là bậc đạt đến kiến (Diṭṭhippatta), ba hạng người này có thể là…pe… Saddhāvimutta là một người khác, Kāyasakkhī là một người khác, Diṭṭhippatta là một người khác.
Kathañca siyā?
And how is this possible?
Và bằng cách nào có thể như vậy?
Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to impermanence, the faculty of faith is excessive.
Khi tác ý đến vô thường, tín căn (Saddhindriya) trở nên vượt trội.
Saddhindriyassa adhimattattā saddhāvimutto hoti.
Due to the excess of the faculty of faith, one is a saddhāvimutta.
Do tín căn vượt trội, vị ấy trở thành bậc giải thoát nhờ đức tin (Saddhāvimutta).
Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to suffering, the faculty of concentration is excessive.
Khi tác ý đến khổ, định căn (Samādhindriya) trở nên vượt trội.
Samādhindriyassa adhimattattā kāyasakkhī hoti.
Due to the excess of the faculty of concentration, one is a kāyasakkhī.
Do định căn vượt trội, vị ấy trở thành bậc chứng thân (Kāyasakkhī).
Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti.
For one attending to non-self, the faculty of wisdom is excessive.
Khi tác ý đến vô ngã, tuệ căn (Paññindriya) trở nên vượt trội.
Paññindriyassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti.
Due to the excess of the faculty of wisdom, one is a diṭṭhippatta.
Do tuệ căn vượt trội, vị ấy trở thành bậc đạt đến kiến (Diṭṭhippatta).
Yo cāyaṃ puggalo saddhāvimutto, yo ca kāyasakkhī, yo ca diṭṭhippatto, evaṃ siyā ime tayo puggalā saddhāvimuttāpi kāyasakkhīpi diṭṭhippattāpi vatthuvasena pariyāyena.
And this individual who is a saddhāvimutto, and this one who is a kāyasakkhī, and this one who is a diṭṭhippatto, these three individuals could thus be saddhāvimutto, kāyasakkhī, and diṭṭhippatto, by way of basis and by way of explanation.
Người nào là bậc giải thoát nhờ đức tin (Saddhāvimutta), người nào là bậc chứng thân (Kāyasakkhī), người nào là bậc đạt đến kiến (Diṭṭhippatta), ba hạng người này có thể là Saddhāvimutta, Kāyasakkhī, Diṭṭhippatta theo phương cách gián tiếp (pariyāyena) dựa trên đối tượng (vatthuvasena).
Aññoyeva saddhāvimutto, añño kāyasakkhī, añño diṭṭhippatto.
A saddhāvimutto is one thing, a kāyasakkhī is another, and a diṭṭhippatto is another.
Saddhāvimutta là một người khác, Kāyasakkhī là một người khác, Diṭṭhippatta là một người khác.
1209
Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā sotāpattimaggaṃ paṭilabhati; tena vuccati – ‘‘saddhānusārī’’.
When one attends to impermanence, the faculty of faith (saddhindriya) becomes excessive; due to the excessiveness of the faculty of faith, one attains the path of stream-entry (sotāpattimagga); therefore, one is called a ‘‘saddhānusārī’’.
Khi tác ý đến vô thường, tín căn (Saddhindriya) trở nên vượt trội, do tín căn vượt trội, vị ấy đạt được Sơ quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga); do đó được gọi là “tùy tín hành” (Saddhānusārī).
Cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
The four faculties are dependent on it, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions.
Bốn căn kia tùy thuộc vào căn này, là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên y chỉ, là duyên tương ưng.
Saddhindriyassa vasena catunnaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti.
By means of the faculty of faith, there is the development of the four faculties.
Sự tu tập bốn căn diễn ra nhờ tín căn.
Ye hi keci saddhindriyassa vasena sotāpattimaggaṃ paṭilabhanti, sabbe te saddhānusārino.
All those who attain the path of stream-entry by means of the faculty of faith are saddhānusārī.
Bất cứ ai đạt được Sơ quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga) nhờ tín căn, tất cả họ đều là tùy tín hành (Saddhānusārī).
1210
Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā sotāpattiphalaṃ sacchikataṃ hoti; tena vuccati – ‘‘saddhāvimutto’’.
When one attends to impermanence, the faculty of faith becomes excessive; due to the excessiveness of the faculty of faith, the fruition of stream-entry (sotāpattiphala) is realized; therefore, one is called a ‘‘saddhāvimutto’’.
Khi tác ý đến vô thường, tín căn (Saddhindriya) trở nên vượt trội, do tín căn vượt trội, quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattiphala) được chứng đắc; do đó được gọi là “giải thoát nhờ đức tin” (Saddhāvimutta).
Cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
The four faculties are dependent on it, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions.
Bốn căn kia tùy thuộc vào căn này, là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên y chỉ, là duyên tương ưng.
Saddhindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.
By means of the faculty of faith, the four faculties are developed and well-developed.
Bốn căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt đẹp nhờ tín căn.
Yehi keci saddhindriyassa vasena sotāpattiphalaṃ sacchikatā, sabbe te saddhāvimuttā.
All those who have realized the fruition of stream-entry by means of the faculty of faith are saddhāvimutto.
Bất cứ ai đã chứng đắc quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattiphala) nhờ tín căn, tất cả họ đều là bậc giải thoát nhờ đức tin (Saddhāvimutta).
1211
Aniccato manasikaroto saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhindriyassa adhimattattā sakadāgāmimaggaṃ paṭilabhati…pe… sakadāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti…pe… anāgāmimaggaṃ paṭilabhati… anāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti…pe… arahattamaggaṃ paṭilabhati… arahattaṃ* sacchikataṃ hoti; tena vuccati – ‘‘saddhāvimutto’’.
When one attends to impermanence, the faculty of faith becomes excessive; due to the excessiveness of the faculty of faith, one attains the path of once-returning (sakadāgāmimagga)…pe… the fruition of once-returning (sakadāgāmiphala) is realized…pe… one attains the path of non-returning (anāgāmimagga)… the fruition of non-returning (anāgāmiphala) is realized…pe… one attains the path of arahantship (arahattamagga)… arahantship is realized; therefore, one is called a ‘‘saddhāvimutto’’.
Khi tác ý đến vô thường, tín căn (Saddhindriya) trở nên vượt trội, do tín căn vượt trội, vị ấy đạt được Nhị quả Tư-đà-hàm (Sakadāgāmimagga)…pe… quả Tư-đà-hàm (Sakadāgāmiphala) được chứng đắc…pe… đạt được Tam quả A-na-hàm (Anāgāmimagga)… quả A-na-hàm (Anāgāmiphala) được chứng đắc…pe… đạt được Tứ quả A-la-hán (Arahattamagga)… quả A-la-hán (Arahantatta) được chứng đắc; do đó được gọi là “giải thoát nhờ đức tin” (Saddhāvimutta).
Cattārindriyāni tadanvayā honti…pe… sampayuttapaccayā honti.
The four faculties are dependent on it…pe… are associated conditions.
Bốn căn kia tùy thuộc vào căn này…pe… là duyên tương ưng.
Saddhindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.
By means of the faculty of faith, the four faculties are developed and well-developed.
Bốn căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt đẹp nhờ tín căn.
Yehi keci saddhindriyassa vasena arahattaṃ sacchikatā, sabbe te saddhāvimuttā.
All those who have realized arahantship by means of the faculty of faith are saddhāvimutto.
Bất cứ ai đã chứng đắc quả A-la-hán (Arahantatta) nhờ tín căn, tất cả họ đều là bậc giải thoát nhờ đức tin (Saddhāvimutta).
1212
Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriyassa adhimattattā sotāpattimaggaṃ paṭilabhati; tena vuccati – ‘‘kāyasakkhī’’.
When one attends to suffering, the faculty of concentration (samādhindriya) becomes excessive; due to the excessiveness of the faculty of concentration, one attains the path of stream-entry; therefore, one is called a ‘‘kāyasakkhī’’.
Khi tác ý đến khổ, định căn (Samādhindriya) trở nên vượt trội, do định căn vượt trội, vị ấy đạt được Sơ quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga); do đó được gọi là “chứng thân” (Kāyasakkhī).
Cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
The four faculties are dependent on it, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions.
Bốn căn kia tùy thuộc vào căn này, là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên y chỉ, là duyên tương ưng.
Samādhindriyassa vasena catunnaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti.
By means of the faculty of concentration, there is the development of the four faculties.
Sự tu tập bốn căn diễn ra nhờ định căn.
Ye hi keci samādhindriyassa vasena sotāpattimaggaṃ paṭilabhanti, sabbe te kāyasakkhī.
All those who attain the path of stream-entry by means of the faculty of concentration are kāyasakkhī.
Bất cứ ai đạt được Sơ quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga) nhờ định căn, tất cả họ đều là bậc chứng thân (Kāyasakkhī).
1213
Dukkhato manasikaroto samādhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, samādhindriyassa adhimattattā sotāpattiphalaṃ sacchikataṃ hoti…pe… sakadāgāmimaggaṃ paṭilabhati…pe… sakadāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti…pe… anāgāmimaggaṃ paṭilabhati…pe… anāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti…pe… arahattamaggaṃ paṭilabhati…pe… arahattaṃ sacchikataṃ hoti; tena vuccati – ‘‘kāyasakkhī’’.
When one attends to suffering, the faculty of concentration becomes excessive; due to the excessiveness of the faculty of concentration, the fruition of stream-entry is realized…pe… one attains the path of once-returning…pe… the fruition of once-returning is realized…pe… one attains the path of non-returning…pe… the fruition of non-returning is realized…pe… one attains the path of arahantship…pe… arahantship is realized; therefore, one is called a ‘‘kāyasakkhī’’.
Khi tác ý đến khổ, định căn (Samādhindriya) trở nên vượt trội, do định căn vượt trội, quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattiphala) được chứng đắc…pe… đạt được Nhị quả Tư-đà-hàm (Sakadāgāmimagga)…pe… quả Tư-đà-hàm (Sakadāgāmiphala) được chứng đắc…pe… đạt được Tam quả A-na-hàm (Anāgāmimagga)…pe… quả A-na-hàm (Anāgāmiphala) được chứng đắc…pe… đạt được Tứ quả A-la-hán (Arahattamagga)…pe… quả A-la-hán (Arahantatta) được chứng đắc; do đó được gọi là “chứng thân” (Kāyasakkhī).
Cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
The four faculties are dependent on it, are co-arisen conditions, are mutual conditions, are support conditions, are associated conditions.
Bốn căn kia tùy thuộc vào căn này, là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên y chỉ, là duyên tương ưng.
Samādhindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.
By means of the faculty of concentration, the four faculties are developed and well-developed.
Bốn căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt đẹp nhờ định căn.
Yehi keci samādhindriyassa vasena arahattaṃ sacchikatā, sabbe te kāyasakkhī.
All those who have realized arahantship by means of the faculty of concentration are kāyasakkhī.
Bất cứ ai đã chứng đắc quả A-la-hán (Arahantatta) nhờ định căn, tất cả họ đều là bậc chứng thân (Kāyasakkhī).
1214
Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā sotāpattimaggaṃ paṭilabhati; tena vuccati – ‘‘dhammānusārī’’.
When one attends to non-self, the faculty of wisdom (paññindriya) becomes excessive; due to the excessiveness of the faculty of wisdom, one attains the path of stream-entry; therefore, one is called a ‘‘dhammānusārī’’.
Khi tác ý đến vô ngã, tuệ căn (Paññindriya) trở nên vượt trội, do tuệ căn vượt trội, vị ấy đạt được Sơ quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga); do đó được gọi là “tùy pháp hành” (Dhammānusārī).
Cattārindriyāni tadanvayā honti…pe… sampayuttapaccayā honti.
The four faculties are dependent on it…pe… are associated conditions.
Bốn căn kia tùy thuộc vào căn này…pe… là duyên tương ưng.
Paññindriyassa vasena catunnaṃ indriyānaṃ bhāvanā hoti.
By means of the faculty of wisdom, there is the development of the four faculties.
Sự tu tập bốn căn diễn ra nhờ tuệ căn.
Ye hi keci paññindriyassa vasena sotāpattimaggaṃ paṭilabhanti, sabbe te dhammānusārino.
All those who attain the path of stream-entry by means of the faculty of wisdom are dhammānusārī.
Bất cứ ai đạt được Sơ quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattimagga) nhờ tuệ căn, tất cả họ đều là tùy pháp hành (Dhammānusārī).
1215
Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā sotāpattiphalaṃ sacchikataṃ hoti; tena vuccati – ‘‘diṭṭhippatto’’.
For one who attends to non-self, the faculty of wisdom becomes excessive; due to the excessiveness of the faculty of wisdom, the fruit of stream-entry is realized; therefore, it is called "one attained to view" (diṭṭhippatta).
Khi tác ý đến vô ngã, tuệ căn (Paññindriya) trở nên vượt trội, do tuệ căn vượt trội, quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattiphala) được chứng đắc; do đó được gọi là “đạt đến kiến” (Diṭṭhippatta).
Cattārindriyāni tadanvayā honti…pe… sampayuttapaccayā honti.
The four faculties are dependent on it... (and so on)... they are conjoined conditions.
Bốn căn kia tùy thuộc vào căn này…pe… là duyên tương ưng.
Paññindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.
By means of the faculty of wisdom, the four faculties are developed, well-developed.
Bốn căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt đẹp nhờ tuệ căn.
Yehi keci paññindriyassa vasena sotāpattiphalaṃ sacchikatā, sabbe te diṭṭhippattā.
All those who have realized the fruit of stream-entry by means of the faculty of wisdom are diṭṭhippattā.
Bất cứ ai đã chứng đắc quả Tu-đà-hoàn (Sotāpattiphala) nhờ tuệ căn, tất cả họ đều là bậc đạt đến kiến (Diṭṭhippatta).
1216
Anattato manasikaroto paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññindriyassa adhimattattā sakadāgāmimaggaṃ paṭilabhati…pe… sakadāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti…pe… anāgāmimaggaṃ paṭilabhati…pe… anāgāmiphalaṃ sacchikataṃ hoti…pe… arahattamaggaṃ paṭilabhati…pe… arahattaṃ sacchikataṃ hoti; tena vuccati – ‘‘diṭṭhippatto’’.
For one who attends to non-self, the faculty of wisdom becomes excessive; due to the excessiveness of the faculty of wisdom, one obtains the path of once-returning... (and so on)... the fruit of once-returning is realized... (and so on)... one obtains the path of non-returning... (and so on)... the fruit of non-returning is realized... (and so on)... one obtains the path of Arahantship... (and so on)... Arahantship is realized; therefore, it is called "one attained to view" (diṭṭhippattā).
Khi tác ý đến vô ngã, tuệ căn (Paññindriya) trở nên vượt trội, do tuệ căn vượt trội, vị ấy đạt được Nhị quả Tư-đà-hàm (Sakadāgāmimagga)…pe… quả Tư-đà-hàm (Sakadāgāmiphala) được chứng đắc…pe… đạt được Tam quả A-na-hàm (Anāgāmimagga)…pe… quả A-na-hàm (Anāgāmiphala) được chứng đắc…pe… đạt được Tứ quả A-la-hán (Arahattamagga)…pe… quả A-la-hán (Arahantatta) được chứng đắc; do đó được gọi là “đạt đến kiến” (Diṭṭhippatta).
Cattārindriyāni tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
The four faculties are dependent on it, they are co-arisen conditions, mutual conditions, supporting conditions, conjoined conditions.
Bốn căn kia tùy thuộc vào căn này, là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên y chỉ, là duyên tương ưng.
Paññindriyassa vasena cattārindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni.
By means of the faculty of wisdom, the four faculties are developed, well-developed.
Bốn căn đã được tu tập, đã được tu tập tốt đẹp nhờ tuệ căn.
Yehi keci paññindriyassa vasena arahattaṃ sacchikatā, sabbe te diṭṭhippattā.
All those who have realized Arahantship by means of the faculty of wisdom are diṭṭhippattā.
Bất cứ ai đã chứng đắc quả A-la-hán (Arahantatta) nhờ tuệ căn, tất cả họ đều là bậc đạt đến kiến (Diṭṭhippatta).
1217
222. Ye hi keci nekkhammaṃ bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā, adhigatā vā adhigacchanti vā adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā, paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.
222. All those who have developed or are developing or will develop renunciation, or have attained or are attaining or will attain, or have reached or are reaching or will reach, or have obtained or are obtaining or will obtain, or have penetrated or are penetrating or will penetrate, or have realized or are realizing or will realize, or have experienced or are experiencing or will experience, or have attained mastery or are attaining or will attain, or have attained the highest or are attaining or will attain, or have attained confidence or are attaining or will attain, all of them are saddhāvimuttā by means of the faculty of faith, kāyasakkhī by means of the faculty of concentration, diṭṭhippattā by means of the faculty of wisdom.
222. Bất cứ ai đã tu tập, đang tu tập, hay sẽ tu tập sự xuất ly (nekkhamma); đã thành tựu, đang thành tựu, hay sẽ thành tựu; đã đạt đến, đang đạt đến, hay sẽ đạt đến; đã thâu nhận, đang thâu nhận, hay sẽ thâu nhận; đã thấu suốt, đang thấu suốt, hay sẽ thấu suốt; đã chứng ngộ, đang chứng ngộ, hay sẽ chứng ngộ; đã chạm đến, đang chạm đến, hay sẽ chạm đến; đã đạt được sự thành thục, đang đạt được, hay sẽ đạt được; đã đạt đến sự hoàn hảo, đang đạt đến, hay sẽ đạt đến; đã đạt đến sự vô úy, đang đạt đến, hay sẽ đạt đến— tất cả những người ấy, nhờ sức mạnh của tín căn (saddhindriya), là những người giải thoát nhờ tín (saddhāvimutta); nhờ sức mạnh của định căn (samādhindriya), là những người chứng bằng thân (kāyasakkhī); nhờ sức mạnh của tuệ căn (paññindriya), là những người đạt đến kiến (diṭṭhippatta).
1218
Ye hi keci abyāpādaṃ…pe… ālokasaññaṃ… avikkhepaṃ… dhammavavatthānaṃ… ñāṇaṃ… pāmojjaṃ… paṭhamaṃ jhānaṃ… dutiyaṃ jhānaṃ… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ… ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ… viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ … ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ… aniccānupassanaṃ… dukkhānupassanaṃ… anattānupassanaṃ… nibbidānupassanaṃ… virāgānupassanaṃ … nirodhānupassanaṃ… paṭinissaggānupassanaṃ… khayānupassanaṃ… vayānupassanaṃ… vipariṇāmānupassanaṃ… animittānupassanaṃ… appaṇihitānupassanaṃ… suññatānupassanaṃ… adhipaññādhammavipassanaṃ… yathābhūtañāṇadassanaṃ… ādīnavānupassanaṃ… paṭisaṅkhānupassanaṃ… vivaṭṭanānupassanaṃ… sotāpattimaggaṃ… sakadāgāmimaggaṃ… anāgāmimaggaṃ… arahattamaggaṃ….
All those who have developed or are developing or will develop non-ill-will... (and so on)... the perception of light... non-distraction... the discernment of phenomena... knowledge... joy... the first jhāna... the second jhāna... the third jhāna... the fourth jhāna... the attainment of the base of infinite space... the attainment of the base of infinite consciousness... the attainment of the base of nothingness... the attainment of the base of neither perception nor non-perception... the contemplation of impermanence... the contemplation of suffering... the contemplation of non-self... the contemplation of disenchantment... the contemplation of dispassion... the contemplation of cessation... the contemplation of relinquishment... the contemplation of destruction... the contemplation of vanishing... the contemplation of change... the contemplation of the signless... the contemplation of the desireless... the contemplation of emptiness... the higher wisdom of insight into phenomena... the knowledge and vision of things as they are... the contemplation of danger... the contemplation of reflection... the contemplation of turning away... the path of stream-entry... the path of once-returning... the path of non-returning... the path of Arahantship....
Bất cứ ai đã tu tập sự vô sân (abyāpāda)… (v.v.)… sự tưởng ánh sáng (ālokasaññā)… sự không tán loạn (avikkhepa)… sự phân biệt pháp (dhammavavatthāna)… trí tuệ (ñāṇa)… sự hoan hỷ (pāmojja)… Thiền thứ nhất… Thiền thứ hai… Thiền thứ ba… Thiền thứ tư… Tịnh chỉ không vô biên xứ (ākāsānañcāyatanasamāpatti)… Tịnh chỉ thức vô biên xứ (viññāṇañcāyatanasamāpatti)… Tịnh chỉ vô sở hữu xứ (ākiñcaññāyatanasamāpatti)… Tịnh chỉ phi tưởng phi phi tưởng xứ (nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti)… quán vô thường (aniccānupassanā)… quán khổ (dukkhānupassanā)… quán vô ngã (anattānupassanā)… quán nhàm chán (nibbidānupassanā)… quán ly tham (virāgānupassanā)… quán đoạn diệt (nirodhānupassanā)… quán xả ly (paṭinissaggānupassanā)… quán hoại diệt (khayānupassanā)… quán suy tàn (vayānupassanā)… quán biến đổi (vipariṇāmānupassanā)… quán vô tướng (animittānupassanā)… quán vô nguyện (appaṇihitānupassanā)… quán không (suññatānupassanā)… quán tuệ quán pháp thượng trí (adhipaññādhammavipassanā)… tri kiến như thật (yathābhūtañāṇadassanaṃ)… quán nguy hiểm (ādīnavānupassanā)… quán quán sát (paṭisaṅkhānupassanā)… quán chuyển hóa (vivaṭṭanānupassanā)… Đạo Dự lưu (sotāpattimagga)… Đạo Nhất lai (sakadāgāmimagga)… Đạo Bất hoàn (anāgāmimagga)… Đạo A-la-hán (arahattamagga)….
1219
Ye hi keci cattāro satipaṭṭhāne… cattāro sammappadhāne… cattāro iddhipāde… pañcindriyāni… pañca balāni… satta bojjhaṅge… ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ… ye hi keci aṭṭha vimokkhe bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā, adhigatā vā adhigacchanti vā adhigamissanti vā, pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, paṭiladdhā vā paṭilabhanti vā paṭilabhissanti vā, paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā, sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.
All those who have developed or are developing or will develop the four foundations of mindfulness... the four right exertions... the four bases of psychic power... the five faculties... the five powers... the seven factors of enlightenment... the Noble Eightfold Path... all those who have developed or are developing or will develop the eight liberations, or have attained or are attaining or will attain, or have reached or are reaching or will reach, or have obtained or are obtaining or will obtain, or have penetrated or are penetrating or will penetrate, or have realized or are realizing or will realize, or have experienced or are experiencing or will experience, or have attained mastery or are attaining or will attain, or have attained the highest or are attaining or will attain, or have attained confidence or are attaining or will attain, all of them are saddhāvimuttā by means of the faculty of faith, kāyasakkhī by means of the faculty of concentration, diṭṭhippattā by means of the faculty of wisdom.
Bất cứ ai đã tu tập, đang tu tập, hay sẽ tu tập Bốn niệm xứ (cattāro satipaṭṭhāne)… Bốn chánh cần (cattāro sammappadhāne)… Bốn thần túc (cattāro iddhipāde)… Năm căn (pañcindriyāni)… Năm lực (pañca balāni)… Bảy chi giác ngộ (satta bojjhaṅge)… Bát chánh đạo (ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ)… bất cứ ai đã tu tập, đang tu tập, hay sẽ tu tập Tám giải thoát (aṭṭha vimokkhe); đã thành tựu, đang thành tựu, hay sẽ thành tựu; đã đạt đến, đang đạt đến, hay sẽ đạt đến; đã thâu nhận, đang thâu nhận, hay sẽ thâu nhận; đã thấu suốt, đang thấu suốt, hay sẽ thấu suốt; đã chứng ngộ, đang chứng ngộ, hay sẽ chứng ngộ; đã chạm đến, đang chạm đến, hay sẽ chạm đến; đã đạt được sự thành thục, đang đạt được, hay sẽ đạt được; đã đạt đến sự hoàn hảo, đang đạt đến, hay sẽ đạt đến; đã đạt đến sự vô úy, đang đạt đến, hay sẽ đạt đến— tất cả những người ấy, nhờ sức mạnh của tín căn (saddhindriyassa vasena), là những người giải thoát nhờ tín (saddhāvimuttā); nhờ sức mạnh của định căn (samādhindriyassa vasena), là những người chứng bằng thân (kāyasakkhī); nhờ sức mạnh của tuệ căn (paññindriyassa vasena), là những người đạt đến kiến (diṭṭhippattā).
1220
Ye hi keci catasso paṭisambhidā pattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā…pe… sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.
Whoever have attained, or are attaining, or will attain the four paṭisambhidā… all of them are faith-liberated by means of the faculty of faith, body-witnesses by means of the faculty of concentration, and vision-attainers by means of the faculty of wisdom.
Bất cứ ai đã đạt đến, đang đạt đến, hay sẽ đạt đến Bốn biện tài (catasso paṭisambhidā)… (v.v.)… tất cả những người ấy, nhờ sức mạnh của tín căn, là những người giải thoát nhờ tín; nhờ sức mạnh của định căn, là những người chứng bằng thân; nhờ sức mạnh của tuệ căn, là những người đạt đến kiến.
1221
Ye hi keci tisso vijjā paṭividdhā vā paṭivijjhanti vā paṭivijjhissanti vā…pe… sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.
Whoever have penetrated, or are penetrating, or will penetrate the three knowledges… all of them are faith-liberated by means of the faculty of faith, body-witnesses by means of the faculty of concentration, and vision-attainers by means of the faculty of wisdom.
Bất cứ ai đã thấu suốt, đang thấu suốt, hay sẽ thấu suốt Ba minh (tisso vijjā)… (v.v.)… tất cả những người ấy, nhờ sức mạnh của tín căn, là những người giải thoát nhờ tín; nhờ sức mạnh của định căn, là những người chứng bằng thân; nhờ sức mạnh của tuệ căn, là những người đạt đến kiến.
1222
Ye hi keci tisso sikkhā sikkhitā vā sikkhanti vā sikkhissanti vā, sacchikatā vā sacchikaronti vā sacchikarissanti vā, phassitā vā phassanti vā phassissanti vā, vasippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, pāramippattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, vesārajjappattā vā pāpuṇanti vā pāpuṇissanti vā, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.
Whoever have trained in, or are training in, or will train in the three trainings; or have realized, or are realizing, or will realize them; or have experienced, or are experiencing, or will experience them; or have attained mastery, or are attaining, or will attain mastery; or have attained the ultimate, or are attaining, or will attain the ultimate; or have attained confidence, or are attaining, or will attain confidence—all of them are faith-liberated by means of the faculty of faith, body-witnesses by means of the faculty of concentration, and vision-attainers by means of the faculty of wisdom.
Bất cứ ai đã tu học, đang tu học, hay sẽ tu học Ba học (tisso sikkhā); đã chứng ngộ, đang chứng ngộ, hay sẽ chứng ngộ; đã chạm đến, đang chạm đến, hay sẽ chạm đến; đã đạt được sự thành thục, đang đạt được, hay sẽ đạt được; đã đạt đến sự hoàn hảo, đang đạt đến, hay sẽ đạt đến; đã đạt đến sự vô úy, đang đạt đến, hay sẽ đạt đến— tất cả những người ấy, nhờ sức mạnh của tín căn, là những người giải thoát nhờ tín; nhờ sức mạnh của định căn, là những người chứng bằng thân; nhờ sức mạnh của tuệ căn, là những người đạt đến kiến.
1223
Ye hi keci dukkhaṃ parijānanti samudayaṃ pajahanti nirodhaṃ sacchikaronti maggaṃ bhāventi, sabbe te saddhindriyassa vasena saddhāvimuttā, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippattā.
Whoever comprehend suffering, abandon its origin, realize its cessation, and develop the path—all of them are faith-liberated by means of the faculty of faith, body-witnesses by means of the faculty of concentration, and vision-attainers by means of the faculty of wisdom.
Bất cứ ai đã liễu tri Khổ (dukkhaṃ parijānanti), đã đoạn trừ Tập (samudayaṃ pajahanti), đã chứng ngộ Diệt (nirodhaṃ sacchikaronti), đã tu tập Đạo (maggaṃ bhāventi)— tất cả những người ấy, nhờ sức mạnh của tín căn, là những người giải thoát nhờ tín; nhờ sức mạnh của định căn, là những người chứng bằng thân; nhờ sức mạnh của tuệ căn, là những người đạt đến kiến.
1224
Katihākārehi saccappaṭivedho hoti?
In how many ways is there penetration of the truths?
Sự thấu suốt các sự thật diễn ra bằng bao nhiêu cách?
Katihākārehi saccāni paṭivijjhati?
In how many ways does one penetrate the truths?
Người ta thấu suốt các sự thật bằng bao nhiêu cách?
Catūhākārehi saccappaṭivedho hoti.
There is penetration of the truths in four ways.
Sự thấu suốt các sự thật diễn ra bằng bốn cách.
Catūhākārehi saccāni paṭivijjhati.
One penetrates the truths in four ways.
Người ta thấu suốt các sự thật bằng bốn cách.
Dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānappaṭivedhaṃ paṭivijjhati, nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati.
One penetrates the truth of suffering by way of comprehension, the truth of origin by way of abandonment, the truth of cessation by way of realization, and the truth of the path by way of development.
Người ta thấu suốt Khổ đế bằng sự thấu suốt liễu tri; thấu suốt Tập đế bằng sự thấu suốt đoạn trừ; thấu suốt Diệt đế bằng sự thấu suốt chứng ngộ; thấu suốt Đạo đế bằng sự thấu suốt tu tập.
Imehi catūhākārehi saccappaṭivedho hoti.
In these four ways there is penetration of the truths.
Sự thấu suốt các sự thật diễn ra bằng bốn cách này.
Imehi catūhākārehi saccāni paṭivijjhanto saddhindriyassa vasena saddhāvimutto, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippatto.
One who penetrates the truths in these four ways is faith-liberated by means of the faculty of faith, a body-witness by means of the faculty of concentration, and a vision-attainer by means of the faculty of wisdom.
Người thấu suốt các sự thật bằng bốn cách này, nhờ sức mạnh của tín căn, là người giải thoát nhờ tín; nhờ sức mạnh của định căn, là người chứng bằng thân; nhờ sức mạnh của tuệ căn, là người đạt đến kiến.
1225
Katihākārehi saccappaṭivedho hoti?
In how many ways is there penetration of the truths?
Sự thấu suốt các sự thật diễn ra bằng bao nhiêu cách?
Katihākārehi saccāni paṭivijjhati?
In how many ways does one penetrate the truths?
Người ta thấu suốt các sự thật bằng bao nhiêu cách?
Navahākārehi saccappaṭivedho hoti, navahākārehi saccāni paṭivijjhati.
There is penetration of the truths in nine ways; one penetrates the truths in nine ways.
Sự thấu suốt các sự thật diễn ra bằng chín cách; người ta thấu suốt các sự thật bằng chín cách.
Dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānappaṭivedhaṃ paṭivijjhati, nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati.
One penetrates the truth of suffering by way of comprehension, the truth of origin by way of abandonment, the truth of cessation by way of realization, and the truth of the path by way of development.
Người ta thấu suốt Khổ đế bằng sự thấu suốt liễu tri; thấu suốt Tập đế bằng sự thấu suốt đoạn trừ; thấu suốt Diệt đế bằng sự thấu suốt chứng ngộ; thấu suốt Đạo đế bằng sự thấu suốt tu tập.
Abhiññāpaṭivedho ca sabbadhammānaṃ, pariññāpaṭivedho ca sabbasaṅkhārānaṃ, pahānappaṭivedho ca sabbākusalānaṃ, bhāvanāpaṭivedho ca catunnaṃ maggānaṃ, sacchikiriyāpaṭivedho ca nirodhassa.
And there is penetration by way of direct knowledge of all phenomena, penetration by way of comprehension of all formations, penetration by way of abandonment of all unwholesome states, penetration by way of development of the four paths, and penetration by way of realization of cessation.
Và sự thấu suốt bằng thắng trí đối với tất cả các pháp; và sự thấu suốt bằng liễu tri đối với tất cả các hành (saṅkhāra); và sự thấu suốt bằng đoạn trừ đối với tất cả các bất thiện pháp; và sự thấu suốt bằng tu tập đối với bốn đạo; và sự thấu suốt bằng chứng ngộ đối với Diệt.
Imehi navahākārehi saccappaṭivedho hoti.
In these nine ways there is penetration of the truths.
Sự thấu suốt các sự thật diễn ra bằng chín cách này.
Imehi navahākārehi saccāni paṭivijjhanto saddhindriyassa vasena saddhāvimutto, samādhindriyassa vasena kāyasakkhī, paññindriyassa vasena diṭṭhippatto.
One who penetrates the truths in these nine ways is faith-liberated by means of the faculty of faith, a body-witness by means of the faculty of concentration, and a vision-attainer by means of the faculty of wisdom.
Người thấu suốt các sự thật bằng chín cách này, nhờ sức mạnh của tín căn, là người giải thoát nhờ tín; nhờ sức mạnh của định căn, là người chứng bằng thân; nhờ sức mạnh của tuệ căn, là người đạt đến kiến.
1226
Dutiyabhāṇavāro.
The Second Recitation Section.
Chương tụng thứ hai.
1227
223. Aniccato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhanti?
When one attends to impermanence, how do formations appear?
Khi tác ý về vô thường, các hành (saṅkhāra) hiện khởi như thế nào?
Dukkhato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhanti?
When one attends to suffering, how do formations appear?
Khi tác ý về khổ, các hành hiện khởi như thế nào?
Anattato manasikaroto kathaṃ saṅkhārā upaṭṭhanti?
When one attends to non-self, how do formations appear?
Khi tác ý về vô ngã, các hành hiện khởi như thế nào?
Aniccato manasikaroto khayato saṅkhārā upaṭṭhanti.
When one attends to impermanence, formations appear as decaying.
Khi tác ý về vô thường, các hành hiện khởi như sự hoại diệt (khaya).
Dukkhato manasikaroto bhayato saṅkhārā upaṭṭhanti.
When one attends to suffering, formations appear as fearful.
Khi tác ý về khổ, các hành hiện khởi như sự sợ hãi (bhaya).
Anattato manasikaroto suññato saṅkhārā upaṭṭhanti.
When one attends to non-self, formations appear as empty.
Khi tác ý về vô ngã, các hành hiện khởi như sự trống không (suñña).
1228
Aniccato manasikaroto kiṃ bahulaṃ cittaṃ hoti?
When one attends to impermanence, what is the predominant state of mind?
Khi tác ý về vô thường, tâm chủ yếu là gì?
Dukkhato manasikaroto kiṃ bahulaṃ cittaṃ hoti?
When one attends to suffering, what is the predominant state of mind?
Khi tác ý về khổ, tâm chủ yếu là gì?
Anattato manasikaroto kiṃ bahulaṃ cittaṃ hoti?
When one attends to non-self, what is the predominant state of mind?
Khi tác ý về vô ngã, tâm chủ yếu là gì?
Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulaṃ cittaṃ hoti.
When one attends to impermanence, the mind is predominantly resolute.
Khi tác ý về vô thường, tâm chủ yếu là sự quyết định (adhimokkha).
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulaṃ cittaṃ hoti.
When one attends to suffering, the mind is predominantly tranquil.
Khi tác ý về khổ, tâm chủ yếu là sự an tịnh (passaddhi).
Anattato manasikaroto vedabahulaṃ cittaṃ hoti.
When one attends to non-self, the mind is predominantly discerning.
Khi tác ý về vô ngã, tâm chủ yếu là sự thấu hiểu (veda).
1229
Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo katamaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati?
When one attends to impermanence, being predominantly resolute, which liberation does one attain?
Khi tác ý về vô thường, người có sự quyết định làm chủ yếu đạt được giải thoát nào?
Dukkhato manasikaronto passaddhibahulo katamaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati?
When one attends to suffering, being predominantly tranquil, which liberation does one attain?
Quán tưởng khổ, có nhiều sự an tịnh, đạt được giải thoát nào?
Anattato manasikaronto vedabahulo katamaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati?
When one attends to impermanence, being abundant in adhimokkha, which liberation does one attain?
Quán tưởng vô ngã (anattā), có nhiều sự thấu hiểu (veda), đạt được giải thoát nào?
Aniccato manasikaronto adhimokkhabahulo animittaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati.
When one attends to impermanence, being abundant in adhimokkha, one attains the signless liberation (animittaṃ vimokkhaṃ).
Quán tưởng vô thường (anicca), có nhiều sự quyết định (adhimokkha), đạt được giải thoát vô tướng (animitta vimokkha).
Dukkhato manasikaronto passaddhibahulo appaṇihitaṃ vimokkhaṃ paṭilabhati.
When one attends to suffering, being abundant in tranquility, one attains the desireless liberation (appaṇihitaṃ vimokkhaṃ).
Quán tưởng khổ, có nhiều sự an tịnh, đạt được giải thoát vô nguyện (appaṇihita vimokkha).
Anattato manasikaronto vedabahulo suññataṃ vimokkhaṃ paṭilabhati.
When one attends to non-self, being abundant in knowledge, one attains the emptiness liberation (suññataṃ vimokkhaṃ).
Quán tưởng vô ngã (anattā), có nhiều sự thấu hiểu (veda), đạt được giải thoát không (suññatā vimokkha).
1230
224. Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti?
224. For one who attends to impermanence, being abundant in adhimokkha, which liberation is dominant? How many liberations are consequent upon it in development, are conascent, are mutually dependent, are support conditions, are associated conditions, are of one essence? By what meaning is it development? Who develops?
224. Đối với người quán tưởng vô thường (anicca) và có nhiều sự quyết định (adhimokkha), giải thoát nào là chủ yếu (ādhipateyya)? Có bao nhiêu giải thoát đi kèm (tadanvaya) trong sự tu tập (bhāvanā), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa)? Tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa nào? Ai tu tập?
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti?
For one who attends to suffering, being abundant in tranquility, which liberation is dominant? How many liberations are consequent upon it in development, are conascent, are mutually dependent, are support conditions, are associated conditions, are of one essence? By what meaning is it development? Who develops?
Đối với người quán tưởng khổ và có nhiều sự an tịnh (passaddhi), giải thoát nào là chủ yếu (ādhipateyya)? Có bao nhiêu giải thoát đi kèm (tadanvaya) trong sự tu tập (bhāvanā), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa)? Tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa nào? Ai tu tập?
Anattato manasikaroto vedabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, ko bhāveti?
For one who attends to non-self, being abundant in knowledge, which liberation is dominant? How many liberations are consequent upon it in development, are conascent, are mutually dependent, are support conditions, are associated conditions, are of one essence? By what meaning is it development? Who develops?
Đối với người quán tưởng vô ngã (anattā) và có nhiều sự thấu hiểu (veda), giải thoát nào là chủ yếu (ādhipateyya)? Có bao nhiêu giải thoát đi kèm (tadanvaya) trong sự tu tập (bhāvanā), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa)? Tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa nào? Ai tu tập?
1231
Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa animitto vimokkho ādhipateyyo hoti.
For one who attends to impermanence, being abundant in adhimokkha, the signless liberation (animitto vimokkho) is dominant.
Đối với người quán tưởng vô thường (anicca) và có nhiều sự quyết định (adhimokkha), giải thoát vô tướng (animitta vimokkha) là chủ yếu (ādhipateyya).
Bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti.
In development, two liberations are consequent upon it, are conascent, are mutually dependent, are support conditions, are associated conditions, are of one essence.
Trong sự tu tập (bhāvanā), hai giải thoát đi kèm (tadanvaya), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa).
Ekarasaṭṭhena bhāvanā.
It is development by the meaning of one essence.
Tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa đồng vị (ekarasaṭṭha).
Yo sammāpaṭipanno so bhāveti; natthi micchāpaṭipannassa vimokkhabhāvanā.
One who practices rightly develops; there is no development of liberation for one who practices wrongly.
Người thực hành đúng đắn thì tu tập; không có sự tu tập giải thoát cho người thực hành sai lầm.
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa appaṇihito vimokkho ādhipateyyo hoti.
For one who attends to suffering, being abundant in tranquility, the desireless liberation (appaṇihito vimokkho) is dominant.
Đối với người quán tưởng khổ và có nhiều sự an tịnh (passaddhi), giải thoát vô nguyện (appaṇihita vimokkha) là chủ yếu (ādhipateyya).
Bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti.
In development, two liberations are consequent upon it, are conascent, are mutually dependent, are support conditions, are associated conditions, are of one essence.
Trong sự tu tập (bhāvanā), hai giải thoát đi kèm (tadanvaya), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa).
Ekarasaṭṭhena bhāvanā.
It is development by the meaning of one essence.
Tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa đồng vị (ekarasaṭṭha).
Yo sammāpaṭipanno so bhāveti; natthi micchāpaṭipannassa vimokkhabhāvanā.
One who practices rightly develops; there is no development of liberation for one who practices wrongly.
Người thực hành đúng đắn thì tu tập; không có sự tu tập giải thoát cho người thực hành sai lầm.
Anattato manasikaroto vedabahulassa suññato vimokkho ādhipateyyo hoti.
For one who attends to non-self, being abundant in knowledge, the emptiness liberation (suññato vimokkho) is dominant.
Đối với người quán tưởng vô ngã (anattā) và có nhiều sự thấu hiểu (veda), giải thoát không (suññatā vimokkha) là chủ yếu (ādhipateyya).
Bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti.
In development, two liberations are consequent upon it, are conascent, are mutually dependent, are support conditions, are associated conditions, are of one essence.
Trong sự tu tập (bhāvanā), hai giải thoát đi kèm (tadanvaya), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa).
Ekarasaṭṭhena bhāvanā.
It is development by the meaning of one essence.
Tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa đồng vị (ekarasaṭṭha).
Yo sammāpaṭipanno so bhāveti; natthi micchāpaṭipannassa vimokkhabhāvanā.
One who practices rightly develops; there is no development of liberation for one who practices wrongly.
Người thực hành đúng đắn thì tu tập; không có sự tu tập giải thoát cho người thực hành sai lầm.
1232
Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakāle katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho?
For one who attends to impermanence, being abundant in adhimokkha, which liberation is dominant in development? How many liberations are consequent upon it, are conascent, are mutually dependent, are support conditions, are associated conditions, are of one essence? At the time of penetration, which liberation is dominant? For penetration, how many liberations are consequent upon it, are conascent, are mutually dependent, are support conditions, are associated conditions, are of one essence? By what meaning is it development? By what meaning is it penetration?
Đối với người quán tưởng vô thường (anicca) và có nhiều sự quyết định (adhimokkha), giải thoát nào là chủ yếu (ādhipateyya) trong sự tu tập (bhāvanā)? Có bao nhiêu giải thoát đi kèm (tadanvaya), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa)? Vào thời điểm thâm nhập (paṭivedhakāla), giải thoát nào là chủ yếu (ādhipateyya)? Có bao nhiêu giải thoát đi kèm (tadanvaya) để thâm nhập, là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa)? Tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa nào? Thâm nhập (paṭivedha) theo ý nghĩa nào?
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakāle katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho?
For one who attends to suffering, being abundant in tranquility, which liberation is dominant in development? How many liberations are consequent upon it, are conascent, are mutually dependent, are support conditions, are associated conditions, are of one essence? At the time of penetration, which liberation is dominant? For penetration, how many liberations are consequent upon it, are conascent, are mutually dependent, are support conditions, are associated conditions, are of one essence? By what meaning is it development? By what meaning is it penetration?
Đối với người quán tưởng khổ và có nhiều sự an tịnh (passaddhi), giải thoát nào là chủ yếu (ādhipateyya) trong sự tu tập (bhāvanā)? Có bao nhiêu giải thoát đi kèm (tadanvaya), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa)? Vào thời điểm thâm nhập (paṭivedhakāla), giải thoát nào là chủ yếu (ādhipateyya)? Có bao nhiêu giải thoát đi kèm (tadanvaya) để thâm nhập, là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa)? Tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa nào? Thâm nhập (paṭivedha) theo ý nghĩa nào?
Anattato manasikaroto vedabahulassa katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya kati vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakāle katamo vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya kativimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, kenaṭṭhena bhāvanā, kenaṭṭhena paṭivedho?
To one who attends to non-self, in whom understanding is abundant, which liberation is predominant? For development, how many liberations are consequent upon it? Are they co-arisen conditions? Are they mutual conditions? Are they support conditions? Are they associated conditions? Are they of one taste? At the time of penetration, which liberation is predominant? For penetration, how many liberations are consequent upon it? Are they co-arisen conditions? Are they mutual conditions? Are they support conditions? Are they associated conditions? Are they of one taste? In what sense is it development? In what sense is it penetration?
Đối với người quán tưởng vô ngã (anattā) và có nhiều sự thấu hiểu (veda), giải thoát nào là chủ yếu (ādhipateyya) trong sự tu tập (bhāvanā)? Có bao nhiêu giải thoát đi kèm (tadanvaya), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa)? Vào thời điểm thâm nhập (paṭivedhakāla), giải thoát nào là chủ yếu (ādhipateyya)? Có bao nhiêu giải thoát đi kèm (tadanvaya) để thâm nhập, là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa)? Tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa nào? Thâm nhập (paṭivedha) theo ý nghĩa nào?
1233
225. Aniccato manasikaroto adhimokkhabahulassa animitto vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakālepi animitto vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati.
225. To one who attends to impermanence, in whom conviction is abundant, the signless liberation (animitto vimokkho) is predominant. For development, two liberations are consequent upon it; they are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and of one taste. At the time of penetration, the signless liberation is also predominant. For penetration, two liberations are consequent upon it; they are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and of one taste. It is development in the sense of one taste, and penetration in the sense of insight. Thus, one who penetrates also develops, and one who develops also penetrates.
225. Đối với người quán tưởng vô thường (anicca) và có nhiều sự quyết định (adhimokkha), giải thoát vô tướng (animitta vimokkha) là chủ yếu (ādhipateyya); trong sự tu tập (bhāvanā), hai giải thoát đi kèm (tadanvaya), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa); ngay cả vào thời điểm thâm nhập (paṭivedhakāla), giải thoát vô tướng (animitta vimokkha) cũng là chủ yếu (ādhipateyya); để thâm nhập, hai giải thoát đi kèm (tadanvaya), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa); tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa đồng vị (ekarasaṭṭha), thâm nhập (paṭivedha) theo ý nghĩa thấy biết (dassanaṭṭha); người đang thâm nhập cũng tu tập, người đang tu tập cũng thâm nhập.
Dukkhato manasikaroto passaddhibahulassa appaṇihito vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakālepi appaṇihito vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati.
To one who attends to suffering, in whom tranquility is abundant, the desireless liberation (appaṇihito vimokkho) is predominant. For development, two liberations are consequent upon it; they are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and of one taste. At the time of penetration, the desireless liberation is also predominant. For penetration, two liberations are consequent upon it; they are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and of one taste. It is development in the sense of one taste, and penetration in the sense of insight. Thus, one who penetrates also develops, and one who develops also penetrates.
Đối với người quán tưởng khổ và có nhiều sự an tịnh (passaddhi), giải thoát vô nguyện (appaṇihita vimokkha) là chủ yếu (ādhipateyya); trong sự tu tập (bhāvanā), hai giải thoát đi kèm (tadanvaya), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa); ngay cả vào thời điểm thâm nhập (paṭivedhakāla), giải thoát vô nguyện (appaṇihita vimokkha) cũng là chủ yếu (ādhipateyya); để thâm nhập, hai giải thoát đi kèm (tadanvaya), là đồng sinh duyên (sahajātapaccaya), tương hỗ duyên (aññamaññapaccaya), y chỉ duyên (nissayapaccaya), tương ưng duyên (sampayuttapaccaya), là đồng vị (ekarasa); tu tập (bhāvanā) theo ý nghĩa đồng vị (ekarasaṭṭha), thâm nhập (paṭivedha) theo ý nghĩa thấy biết (dassanaṭṭha); người đang thâm nhập cũng tu tập, người đang tu tập cũng thâm nhập.
Anattato manasikaroto vedabahulassa suññato vimokkho ādhipateyyo hoti, bhāvanāya dve vimokkhā tadanvayā honti sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, paṭivedhakālepi suññato vimokkho ādhipateyyo hoti, paṭivedhāya dve vimokkhā tadanvayā honti, sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti, ekarasā honti, ekarasaṭṭhena bhāvanā, dassanaṭṭhena paṭivedho, evaṃ paṭivijjhantopi bhāveti, bhāventopi paṭivijjhati.
To one who attends to non-self, in whom understanding is abundant, the emptiness liberation (suññato vimokkho) is predominant. For development, two liberations are consequent upon it; they are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and of one taste. At the time of penetration, the emptiness liberation is also predominant. For penetration, two liberations are consequent upon it; they are co-arisen conditions, mutual conditions, support conditions, associated conditions, and of one taste. It is development in the sense of one taste, and penetration in the sense of insight. Thus, one who penetrates also develops, and one who develops also penetrates.
Đối với người tác ý vô ngã, người có nhiều trí tuệ (vedā), giải thoát Vô Ngã (suññato vimokkho) là chủ yếu. Trong giai đoạn tu tập, hai giải thoát kia là tùy thuộc, là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng, có cùng một vị, và trong giai đoạn chứng đắc, giải thoát Vô Ngã (suññato vimokkho) cũng là chủ yếu. Đối với sự chứng đắc, hai giải thoát kia là tùy thuộc, là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng, có cùng một vị. Về phương diện có cùng một vị là tu tập (bhāvanā), về phương diện thấy biết là chứng đắc (paṭivedho). Như vậy, người chứng đắc cũng tu tập, người tu tập cũng chứng đắc.
1234
226. Aniccato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti?
226. To one who attends to impermanence, which liberation is excessive?
226. Đối với người tác ý vô thường, giải thoát nào là tối thượng?
Katamavimokkhassa adhimattattā saddhāvimutto hoti?
Due to the excessiveness of which liberation does one become a faith-liberated one (saddhāvimutto)?
Do sự tối thượng của giải thoát nào mà người ấy là Tín Giải Thoát (saddhāvimutto)?
Dukkhato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti?
To one who attends to suffering, which liberation is excessive?
Đối với người tác ý khổ, giải thoát nào là tối thượng?
Katamavimokkhassa adhimattattā kāyasakkhī hoti?
Due to the excessiveness of which liberation does one become a body-witness (kāyasakkhī)?
Do sự tối thượng của giải thoát nào mà người ấy là Thân Chứng (kāyasakkhī)?
Anattato manasikaroto katamo vimokkho adhimatto hoti?
To one who attends to non-self, which liberation is excessive?
Đối với người tác ý vô ngã, giải thoát nào là tối thượng?
Katamavimokkhassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti?
Due to the excessiveness of which liberation does one become one attained to view (diṭṭhippatto)?
Do sự tối thượng của giải thoát nào mà người ấy là Đạt Kiến (diṭṭhippatto)?
1235
Aniccato manasikaroto animitto vimokkho adhimatto hoti.
To one who attends to impermanence, the signless liberation (animitto vimokkho) is excessive.
Đối với người tác ý vô thường, giải thoát Vô Tướng (animitto vimokkho) là tối thượng.
Animittavimokkhassa adhimattattā saddhāvimutto hoti.
Due to the excessiveness of the signless liberation, one becomes a faith-liberated one (saddhāvimutto).
Do sự tối thượng của giải thoát Vô Tướng mà người ấy là Tín Giải Thoát.
Dukkhato manasikaroto appaṇihito vimokkho adhimatto hoti.
To one who attends to suffering, the desireless liberation (appaṇihito vimokkho) is excessive.
Đối với người tác ý khổ, giải thoát Vô Nguyện (appaṇihito vimokkho) là tối thượng.
Appaṇihitavimokkhassa adhimattattā kāyasakkhī hoti.
Due to the excessiveness of the desireless liberation, one becomes a body-witness (kāyasakkhī).
Do sự tối thượng của giải thoát Vô Nguyện mà người ấy là Thân Chứng.
Anattato manasikaroto suññato vimokkho adhimatto hoti.
To one who attends to non-self, the emptiness liberation (suññato vimokkho) is excessive.
Đối với người tác ý vô ngã, giải thoát Vô Ngã (suññato vimokkho) là tối thượng.
Suññatavimokkhassa adhimattattā diṭṭhippatto hoti.
Due to the excessiveness of the emptiness liberation, one becomes one attained to view (diṭṭhippatto).
Do sự tối thượng của giải thoát Vô Ngã mà người ấy là Đạt Kiến.
1236
Saddahanto vimuttoti – saddhāvimutto.
One who is liberated by faith is a faith-liberated one (saddhāvimutto).
Tin tưởng mà giải thoát, nên gọi là Tín Giải Thoát.
Phuṭṭhattā sacchikatoti – kāyasakkhī.
One who has realized by contact is a body-witness (kāyasakkhī).
Do đã xúc chạm và chứng ngộ, nên gọi là Thân Chứng.
Diṭṭhattā pattoti – diṭṭhippatto.
One who has attained by view is one attained to view (diṭṭhippatto).
Do đã thấy và đạt được, nên gọi là Đạt Kiến.
Saddahanto vimuccatīti – saddhāvimutto.
One who is liberated by faith is a faith-liberated one (saddhāvimutto).
Tin tưởng mà được giải thoát, nên gọi là Tín Giải Thoát.
Jhānaphassaṃ paṭhamaṃ phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikarotīti – kāyasakkhī.
One first experiences the jhāna-contact, and afterwards realizes the cessation of Nibbāna; therefore, a body-witness (kāyasakkhī).
Trước hết xúc chạm thiền xúc, sau đó chứng ngộ Niết Bàn (nirodhaṃ nibbānaṃ), nên gọi là Thân Chứng.
‘‘Dukkhā saṅkhārā, sukho nirodho’’ti viññātaṃ hoti diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāyāti – diṭṭhippatto…pe… ye hi keci nekkhammaṃ bhāvitā vā bhāventi vā bhāvissanti vā…pe… sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā.
“Formations are suffering, Nibbāna is happiness”—this is understood, seen, known, realized, and touched by wisdom. One who has attained to view…pe… whatever recluses have developed renunciation, or are developing it, or will develop it…pe… all of them are freed by faith by way of the signless liberation, body-witnesses by way of the desireless liberation, and attained to view by way of the void liberation.
“Các hành là khổ, sự diệt là lạc” được biết, được thấy, được chứng ngộ, được xúc chạm bằng trí tuệ, nên gọi là Đạt Kiến… (tương tự như vậy)… Bất cứ ai đã tu tập, đang tu tập, hoặc sẽ tu tập sự xuất ly… (tương tự như vậy)… tất cả những người đó là Tín Giải Thoát nhờ giải thoát Vô Tướng, là Thân Chứng nhờ giải thoát Vô Nguyện, là Đạt Kiến nhờ giải thoát Vô Ngã.
1237
Ye hi keci abyāpādaṃ… ālokasaññaṃ… avikkhepaṃ… ye hi keci dukkhaṃ parijānanti, samudayaṃ pajahanti, nirodhaṃ sacchikaronti, maggaṃ bhāventi, sabbe te animittavimokkhassa vasena saddhāvimuttā, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippattā.
Whatever recluses develop non-ill-will… the perception of light… non-distraction… whatever recluses fully understand suffering, abandon its origin, realize its cessation, and develop the path, all of them are freed by faith by way of the signless liberation, body-witnesses by way of the desireless liberation, and attained to view by way of the void liberation.
Bất cứ ai đã tu tập, đang tu tập, hoặc sẽ tu tập vô sân… tưởng ánh sáng… vô xao động… bất cứ ai đã liễu tri khổ, đã đoạn trừ tập, đã chứng ngộ diệt, đã tu tập đạo, tất cả những người đó là Tín Giải Thoát nhờ giải thoát Vô Tướng, là Thân Chứng nhờ giải thoát Vô Nguyện, là Đạt Kiến nhờ giải thoát Vô Ngã.
1238
Katihākārehi saccappaṭivedho hoti?
In how many ways is the penetration of the truths accomplished?
Có bao nhiêu phương diện để chứng đắc các Chân Lý?
Katihākārehi saccāni paṭivijjhati?
In how many ways does one penetrate the truths?
Có bao nhiêu phương diện để thấu hiểu các Chân Lý?
Catūhākārehi saccappaṭivedho hoti.
The penetration of the truths is accomplished in four ways.
Có bốn phương diện để chứng đắc các Chân Lý.
Catūhākārehi saccāni paṭivijjhati.
One penetrates the truths in four ways.
Có bốn phương diện để thấu hiểu các Chân Lý.
Dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati, samudayasaccaṃ pahānapaṭivedhaṃ paṭivijjhati.
One penetrates the truth of suffering by way of full understanding; one penetrates the truth of the origin by way of abandonment.
Thấu hiểu Chân Lý Khổ bằng sự chứng đắc liễu tri, thấu hiểu Chân Lý Tập bằng sự chứng đắc đoạn trừ.
Nirodhasaccaṃ sacchikiriyāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati.
One penetrates the truth of cessation by way of realization.
Thấu hiểu Chân Lý Diệt bằng sự chứng đắc chứng ngộ.
Maggasaccaṃ bhāvanāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati.
One penetrates the truth of the path by way of development.
Thấu hiểu Chân Lý Đạo bằng sự chứng đắc tu tập.
Imehi catūhākārehi saccappaṭivedho hoti.
In these four ways is the penetration of the truths accomplished.
Có bốn phương diện này để chứng đắc các Chân Lý.
Imehi catūhākārehi saccāni paṭivijjhanto animittavimokkhassa vasena saddhāvimutto, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippatto.
One who penetrates the truths in these four ways is freed by faith by way of the signless liberation, a body-witness by way of the desireless liberation, and attained to view by way of the void liberation.
Thấu hiểu các Chân Lý bằng bốn phương diện này, người ấy là Tín Giải Thoát nhờ giải thoát Vô Tướng, là Thân Chứng nhờ giải thoát Vô Nguyện, là Đạt Kiến nhờ giải thoát Vô Ngã.
1239
Katihākārehi saccappaṭivedho hoti?
In how many ways is the penetration of the truths accomplished?
Có bao nhiêu phương diện để chứng đắc các Chân Lý?
Katihākārehi saccāni paṭivijjhati?
In how many ways does one penetrate the truths?
Có bao nhiêu phương diện để thấu hiểu các Chân Lý?
Navahākārehi saccappaṭivedho hoti.
The penetration of the truths is accomplished in nine ways.
Có chín phương diện để chứng đắc các Chân Lý.
Navahākārehi saccāni paṭivijjhati.
One penetrates the truths in nine ways.
Có chín phương diện để thấu hiểu các Chân Lý.
Dukkhasaccaṃ pariññāpaṭivedhaṃ paṭivijjhati…pe… sacchikiriyāpaṭivedho ca nirodhassa.
One penetrates the truth of suffering by way of full understanding…pe… and the realization of cessation.
Thấu hiểu Chân Lý Khổ bằng sự chứng đắc liễu tri… (tương tự như vậy)… và sự chứng đắc chứng ngộ diệt.
Imehi navahākārehi saccappaṭivedho hoti.
In these nine ways is the penetration of the truths accomplished.
Có chín phương diện này để chứng đắc các Chân Lý.
Imehi navahākārehi saccāni paṭivijjhanto animittavimokkhassa vasena saddhāvimutto, appaṇihitavimokkhassa vasena kāyasakkhī, suññatavimokkhassa vasena diṭṭhippatto.
One who penetrates the truths in these nine ways is freed by faith by way of the signless liberation, a body-witness by way of the desireless liberation, and attained to view by way of the void liberation.
Thấu hiểu các Chân Lý bằng chín phương diện này, người ấy là Tín Giải Thoát nhờ giải thoát Vô Tướng, là Thân Chứng nhờ giải thoát Vô Nguyện, là Đạt Kiến nhờ giải thoát Vô Ngã.
1240
227. Aniccato manasikaronto katame dhamme yathābhūtaṃ jānāti passati?
227. Attending to impermanence, what phenomena does one know and see as they really are?
227. Đối với người tác ý vô thường, người ấy biết và thấy các pháp một cách chân thật như thế nào?
Kathaṃ sammādassanaṃ hoti?
How does right vision come about?
Chánh kiến là gì?
Kathaṃ tadanvayena sabbe saṅkhārā aniccato sudiṭṭhā honti?
How, in consequence, are all formations well-seen as impermanent?
Làm thế nào mà tất cả các hành được thấy rõ là vô thường theo đó?
Kattha kaṅkhā pahīyati?
Where is doubt abandoned?
Nghi ngờ được đoạn trừ ở đâu?
Dukkhato manasikaronto katame dhamme yathābhūtaṃ jānāti passati?
Attending to suffering, what phenomena does one know and see as they really are?
Đối với người tác ý khổ, người ấy biết và thấy các pháp một cách chân thật như thế nào?
Kathaṃ sammādassanaṃ hoti?
How does right vision come about?
Chánh kiến là gì?
Kathaṃ tadanvayena sabbe saṅkhārā dukkhato sudiṭṭhā honti?
How, in consequence, are all formations well-seen as suffering?
Làm thế nào mà tất cả các hành được thấy rõ là khổ theo đó?
Kattha kaṅkhā pahīyati?
Where is doubt abandoned?
Nghi ngờ được đoạn trừ ở đâu?
Anattato manasikaronto katame dhamme yathābhūtaṃ jānāti passati?
Attending to non-self, what phenomena does one know and see as they really are?
Đối với người tác ý vô ngã, người ấy biết và thấy các pháp một cách chân thật như thế nào?
Kathaṃ sammādassanaṃ hoti?
How does right vision come about?
Chánh kiến là gì?
Kathaṃ tadanvayena sabbe dhammā anattato sudiṭṭhā honti?
How, in consequence, are all phenomena well-seen as non-self?
Làm thế nào mà tất cả các pháp được thấy rõ là vô ngã theo đó?
Kattha kaṅkhā pahīyati?
Where is doubt abandoned?
Nghi ngờ được đoạn trừ ở đâu?
1241
Aniccato manasikaronto nimittaṃ yathābhūtaṃ jānāti passati; tena vuccati – sammādassanaṃ.
Attending to impermanence, one knows and sees the sign (nimitta) as it really is; therefore, it is called right vision.
Đối với người tác ý vô thường, người ấy biết và thấy tướng (nimitta) một cách chân thật; vì thế được gọi là chánh kiến.
Evaṃ tadanvayena sabbe saṅkhārā aniccato sudiṭṭhā honti.
Thus, in consequence, all formations are well-seen as impermanent.
Như vậy, theo đó, tất cả các hành được thấy rõ là vô thường.
Ettha kaṅkhā pahīyati.
Here, doubt is abandoned.
Ở đây, nghi ngờ được đoạn trừ.
Dukkhato manasikaronto pavattaṃ yathābhūtaṃ jānāti passati; tena vuccati – sammādassanaṃ.
Attending to suffering, one knows and sees the continuity (pavatta) as it really is; therefore, it is called right vision.
Đối với người tác ý khổ, người ấy biết và thấy sự tiếp diễn (pavatta) một cách chân thật; vì thế được gọi là chánh kiến.
Evaṃ tadanvayena sabbe saṅkhārā dukkhato sudiṭṭhā honti.
Thus, in consequence, all formations are well-seen as suffering.
Như vậy, theo đó, tất cả các hành được thấy rõ là khổ.
Ettha kaṅkhā pahīyati.
Here, doubt is abandoned.
Ở đây, nghi ngờ được đoạn trừ.
Anattato manasikaronto nimittañca pavattañca yathābhūtaṃ jānāti passati; tena vuccati – sammādassanaṃ.
Attending to non-self, one knows and sees both the sign (nimitta) and the continuity (pavatta) as they really are; therefore, it is called right vision.
Đối với người tác ý vô ngã, người ấy biết và thấy tướng (nimitta) và sự tiếp diễn (pavatta) một cách chân thật; vì thế được gọi là chánh kiến.
Evaṃ tadanvayena sabbe dhammā anattato sudiṭṭhā honti.
Thus, in consequence, all phenomena are well-seen as non-self.
Như vậy, theo đó, tất cả các pháp được thấy rõ là vô ngã.
Ettha kaṅkhā pahīyati.
Here, doubt is abandoned.
Ở đây, nghi ngờ được đoạn trừ.
1242
Yañca yathābhūtaṃ ñāṇaṃ yañca sammādassanaṃ yā ca kaṅkhāvitaraṇā, ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti?
Are the knowledge as it really is, the right vision, and the overcoming of doubt, these phenomena, different in meaning and different in expression, or are they one in meaning, and only the expression is different?
Cái biết chân thật, chánh kiến và sự vượt qua nghi ngờ này, các pháp này có nghĩa khác nhau và từ ngữ khác nhau, hay cùng một nghĩa, chỉ khác nhau về từ ngữ?
Yañca yathābhūtaṃ ñāṇaṃ yañca sammādassanaṃ yā ca kaṅkhāvitaraṇā, ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ.
The knowledge as it really is, the right vision, and the overcoming of doubt, these phenomena are one in meaning, only the expression is different.
Cái biết chân thật, chánh kiến và sự vượt qua nghi ngờ này, các pháp này cùng một nghĩa, chỉ khác nhau về từ ngữ.
1243
Aniccato manasikaroto kiṃ bhayato upaṭṭhāti?
To one attending to impermanence, what appears as fearful?
Đối với người tác ý vô thường, điều gì hiện khởi như là mối hiểm nguy?
Dukkhato manasikaroto kiṃ bhayato upaṭṭhāti?
To one attending to suffering, what appears as fearful?
Đối với người tác ý khổ, điều gì hiện khởi như là mối hiểm nguy?
Anattato manasikaroto kiṃ bhayato upaṭṭhāti?
To one attending to non-self, what appears as fearful?
Đối với người tác ý vô ngã, điều gì hiện khởi như là mối hiểm nguy?
Aniccato manasikaroto nimittaṃ bhayato upaṭṭhāti.
To one attending to impermanence, the sign (nimitta) appears as fearful.
Đối với người tác ý vô thường, tướng (nimitta) hiện khởi như là mối hiểm nguy.
Dukkhato manasikaroto pavattaṃ bhayato upaṭṭhāti.
When one attends to it as suffering, the ongoing process appears as fear.
Đối với người tác ý khổ, sự tiếp diễn (pavatta) hiện khởi như là mối hiểm nguy.
Anattato manasikaroto nimittañca pavattañca bhayato upaṭṭhāti.
When one attends to it as not-self, both the sign and the ongoing process appear as fear.
Đối với người tác ý vô ngã, tướng (nimitta) và sự tiếp diễn (pavatta) hiện khởi như là mối hiểm nguy.
1244
Yā ca bhayatupaṭṭhāne paññā yañca ādīnave ñāṇaṃ yā ca nibbidā, ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti?
Are these phenomena—the wisdom of the appearance of fear, the knowledge of danger, and dispassion—different in meaning and different in expression, or are they one in meaning, and only the expression is different?
Trí tuệ về sự hiện khởi của hiểm nguy, trí tuệ về sự nguy hiểm và sự nhàm chán này, các pháp này có nghĩa khác nhau và từ ngữ khác nhau, hay cùng một nghĩa, chỉ khác nhau về từ ngữ?
Yā ca bhayatupaṭṭhāne paññā yañca ādīnave ñāṇaṃ yā ca nibbidā, ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ.
These phenomena—the wisdom of the appearance of fear, the knowledge of danger, and dispassion—are one in meaning; only the expression is different.
Trí tuệ về sự hiện khởi của hiểm nguy, trí tuệ về sự nguy hiểm và sự nhàm chán này, các pháp này cùng một nghĩa, chỉ khác nhau về từ ngữ.
1245
Yā ca anattānupassanā yā ca suññatānupassanā, ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti?
Are these phenomena—the contemplation of not-self and the contemplation of emptiness—different in meaning and different in expression, or are they one in meaning, and only the expression is different?
Sự quán chiếu vô ngã (anattānupassanā) và sự quán chiếu tánh không (suññatānupassanā) này, các pháp này có nghĩa khác nhau và từ ngữ khác nhau, hay cùng một nghĩa, chỉ khác nhau về từ ngữ?
Yā ca anattānupassanā yā ca suññatānupassanā, ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ.
These phenomena—the contemplation of not-self and the contemplation of emptiness—are one in meaning; only the expression is different.
Sự quán chiếu vô ngã (anattānupassanā) và sự quán chiếu tánh không (suññatānupassanā) này, các pháp này cùng một nghĩa, chỉ khác nhau về từ ngữ.
1246
Aniccato manasikaroto kiṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati?
When one attends to it as impermanent, what kind of knowledge of reflection arises?
Khi tác ý về vô thường, trí tuệ phân tích nào khởi lên?
Dukkhato manasikaroto kiṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati?
When one attends to it as suffering, what kind of knowledge of reflection arises?
Khi tác ý về khổ, trí tuệ phân tích nào khởi lên?
Anattato manasikaroto kiṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati?
When one attends to it as not-self, what kind of knowledge of reflection arises?
Khi tác ý về vô ngã, trí tuệ phân tích nào khởi lên?
Aniccato manasikaroto nimittaṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati.
When one attends to it as impermanent, the knowledge of reflection regarding the sign arises.
Khi tác ý về vô thường, trí tuệ phân tích tướng (nimitta) khởi lên.
Dukkhato manasikaroto pavattaṃ paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati.
When one attends to it as suffering, the knowledge of reflection regarding the ongoing process arises.
Khi tác ý về khổ, trí tuệ phân tích sự tiếp diễn (pavatta) khởi lên.
Anattato manasikaroto nimittañca pavattañca paṭisaṅkhā ñāṇaṃ uppajjati.
When one attends to it as not-self, the knowledge of reflection regarding both the sign and the ongoing process arises.
Khi tác ý về vô ngã, trí tuệ phân tích cả tướng (nimitta) và sự tiếp diễn (pavatta) khởi lên.
1247
Yā ca muccitukamyatā yā ca paṭisaṅkhānupassanā yā ca saṅkhārupekkhā, ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti?
Are these phenomena—the desire for release, the contemplation of reflection, and equanimity regarding formations—different in meaning and different in expression, or are they one in meaning, and only the expression is different?
Sự mong muốn giải thoát (muccitukamyatā), sự quán chiếu phân tích (paṭisaṅkhānupassanā) và sự xả bỏ các hành (saṅkhārupekkhā), những pháp này có khác nghĩa và khác cách diễn đạt, hay chỉ cùng một nghĩa, chỉ khác cách diễn đạt?
Yā ca muccitukamyatā yā ca paṭisaṅkhānupassanā yā ca saṅkhārupekkhā, ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ.
These phenomena—the desire for release, the contemplation of reflection, and equanimity regarding formations—are one in meaning; only the expression is different.
Sự mong muốn giải thoát (muccitukamyatā), sự quán chiếu phân tích (paṭisaṅkhānupassanā) và sự xả bỏ các hành (saṅkhārupekkhā), những pháp này cùng một nghĩa, chỉ khác cách diễn đạt.
1248
Aniccato manasikaroto kuto cittaṃ vuṭṭhāti, kattha cittaṃ pakkhandati?
When one attends to it as impermanent, from what does the mind emerge, and into what does the mind enter?
Khi tác ý về vô thường, tâm xuất ly khỏi điều gì, tâm đi vào điều gì?
Dukkhato manasikaroto kuto cittaṃ vuṭṭhāti, kattha cittaṃ pakkhandati?
When one attends to it as suffering, from what does the mind emerge, and into what does the mind enter?
Khi tác ý về khổ, tâm xuất ly khỏi điều gì, tâm đi vào điều gì?
Anattato manasikaroto kuto cittaṃ vuṭṭhāti, kattha cittaṃ pakkhandati?
When one attends to it as not-self, from what does the mind emerge, and into what does the mind enter?
Khi tác ý về vô ngã, tâm xuất ly khỏi điều gì, tâm đi vào điều gì?
Aniccato manasikaroto nimittā cittaṃ vuṭṭhāti, animitte cittaṃ pakkhandati.
When one attends to it as impermanent, the mind emerges from the sign and enters into the signless.
Khi tác ý về vô thường, tâm xuất ly khỏi tướng (nimitta), tâm đi vào vô tướng (animitta).
Dukkhato manasikaroto pavattā cittaṃ vuṭṭhāti, appavatte cittaṃ pakkhandati.
When one attends to it as suffering, the mind emerges from the ongoing process and enters into the uninclined.
Khi tác ý về khổ, tâm xuất ly khỏi sự tiếp diễn (pavatta), tâm đi vào sự không tiếp diễn (appavatta).
Anattato manasikaroto nimittā ca pavattā ca cittaṃ vuṭṭhāti, animitte appavatte nirodhe nibbānadhātuyā* cittaṃ pakkhandati.
When one attends to it as not-self, the mind emerges from both the sign and the ongoing process, and enters into the signless, the uninclined, cessation, the Nibbāna-element.
Khi tác ý về vô ngã, tâm xuất ly khỏi tướng (nimitta) và sự tiếp diễn (pavatta), tâm đi vào vô tướng (animitta), không tiếp diễn (appavatta), sự diệt tận (nirodha), Niết Bàn giới (Nibbānadhātu).
1249
Yā ca bahiddhāvuṭṭhānavivaṭṭane paññā ye ca gotrabhū dhammā, ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti?
Are these phenomena—the wisdom of emerging and turning away from the external, and the Gotrabhū phenomena—different in meaning and different in expression, or are they one in meaning, and only the expression is different?
Trí tuệ về sự xuất ly và chuyển hóa khỏi ngoại giới, và các pháp Gotrabhū, những pháp này có khác nghĩa và khác cách diễn đạt, hay chỉ cùng một nghĩa, chỉ khác cách diễn đạt?
Yā ca bahiddhāvuṭṭhānavivaṭṭane paññā ye ca gotrabhū dhammā, ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ.
These phenomena—the wisdom of emerging and turning away from the external, and the Gotrabhū phenomena—are one in meaning; only the expression is different.
Trí tuệ về sự xuất ly và chuyển hóa khỏi ngoại giới, và các pháp Gotrabhū, những pháp này cùng một nghĩa, chỉ khác cách diễn đạt.
1250
Aniccato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati?
When one attends to it as impermanent, by which liberation is one liberated?
Khi tác ý về vô thường, vị ấy giải thoát bằng giải thoát nào?
Dukkhato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati?
When one attends to it as suffering, by which liberation is one liberated?
Khi tác ý về khổ, vị ấy giải thoát bằng giải thoát nào?
Anattato manasikaronto katamena vimokkhena vimuccati?
When one attends to it as not-self, by which liberation is one liberated?
Khi tác ý về vô ngã, vị ấy giải thoát bằng giải thoát nào?
Aniccato manasikaronto animittavimokkhena vimuccati.
When one attends to it as impermanent, one is liberated by the signless liberation.
Khi tác ý về vô thường, vị ấy giải thoát bằng vô tướng giải thoát (animittavimokkha).
Dukkhato manasikaronto appaṇihitavimokkhena vimuccati.
When one attends to it as suffering, one is liberated by the uninclined liberation.
Khi tác ý về khổ, vị ấy giải thoát bằng vô nguyện giải thoát (appaṇihitavimokkha).
Anattato manasikaronto suññatavimokkhena vimuccati.
When one attends to it as not-self, one is liberated by the emptiness liberation.
Khi tác ý về vô ngã, vị ấy giải thoát bằng không tánh giải thoát (suññatavimokkha).
Yā ca dubhatovuṭṭhānavivaṭṭane paññā yañca magge ñāṇaṃ, ime dhammā nānatthā ceva nānābyañjanā ca, udāhu ekatthā, byañjanameva nānanti?
Are these phenomena—the wisdom of emerging and turning away from both, and the knowledge of the path—different in meaning and different in expression, or are they one in meaning, and only the expression is different?
Trí tuệ về sự xuất ly và chuyển hóa khỏi cả hai, và trí tuệ trong đạo (maggañāṇa), những pháp này có khác nghĩa và khác cách diễn đạt, hay chỉ cùng một nghĩa, chỉ khác cách diễn đạt?
Yā ca dubhatovuṭṭhānavivaṭṭane paññā yañca magge ñāṇaṃ, ime dhammā ekatthā, byañjanameva nānaṃ.
These phenomena—the wisdom of emerging and turning away from both, and the knowledge of the path—are one in meaning; only the expression is different.
Trí tuệ về sự xuất ly và chuyển hóa khỏi cả hai, và trí tuệ trong đạo (maggañāṇa), những pháp này cùng một nghĩa, chỉ khác cách diễn đạt.
1251
228. Katihākārehi tayo vimokkhā nānākkhaṇe* honti?
228. In how many ways are the three liberations of different moments?
228. Ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo bao nhiêu cách?
Katihākārehi tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti?
In how many ways are the three liberations of one moment?
Ba giải thoát có mặt trong cùng một khoảnh khắc theo bao nhiêu cách?
Catūhākārehi tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti.
In four ways are the three liberations of different moments.
Ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo bốn cách.
Sattahākārehi tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti.
In seven ways are the three liberations of one moment.
Ba giải thoát có mặt trong cùng một khoảnh khắc theo bảy cách.
1252
Katamehi catūhākārehi tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti?
By which four ways are the three liberations of different moments?
Ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo bốn cách nào?
Ādhipateyyaṭṭhena, adhiṭṭhānaṭṭhena, abhinīhāraṭṭhena, niyyānaṭṭhena.
By way of dominance, by way of determination, by way of application, by way of escape.
Theo nghĩa chủ đạo (ādhipateyyaṭṭhena), theo nghĩa thiết lập (adhiṭṭhānaṭṭhena), theo nghĩa hướng đến (abhinīhāraṭṭhena), theo nghĩa xuất ly (niyyānaṭṭhena).
Kathaṃ ādhipateyyaṭṭhena tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti?
How are the three liberations of different moments by way of dominance?
Ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo nghĩa chủ đạo như thế nào?
Aniccato manasikaroto animitto vimokkho ādhipateyyo hoti, dukkhato manasikaroto appaṇihito vimokkho ādhipateyyo hoti, anattato manasikaroto suññato vimokkho ādhipateyyo hoti.
When one attends to impermanence, the signless liberation (animitto vimokkho) becomes predominant; when one attends to suffering, the desireless liberation (appaṇihito vimokkho) becomes predominant; when one attends to non-self, the emptiness liberation (suññato vimokkho) becomes predominant.
Khi tác ý về vô thường, vô tướng giải thoát (animitto vimokkho) trở thành chủ đạo; khi tác ý về khổ, vô nguyện giải thoát (appaṇihito vimokkho) trở thành chủ đạo; khi tác ý về vô ngã, không tánh giải thoát (suññato vimokkho) trở thành chủ đạo.
Evaṃ ādhipateyyaṭṭhena tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti.
Thus, by way of predominance, the three liberations occur at different moments.
Như vậy, ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo nghĩa chủ đạo.
1253
Kathaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti?
How do the three liberations occur at different moments by way of resolution?
Ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo nghĩa thiết lập như thế nào?
Aniccato manasikaronto animittavimokkhassa vasena cittaṃ adhiṭṭhāti, dukkhato manasikaronto appaṇihitavimokkhassa vasena cittaṃ adhiṭṭhāti, anattato manasikaronto suññatavimokkhassa vasena cittaṃ adhiṭṭhāti.
When one attends to impermanence, one resolves the mind by way of the signless liberation; when one attends to suffering, one resolves the mind by way of the desireless liberation; when one attends to non-self, one resolves the mind by way of the emptiness liberation.
Khi tác ý về vô thường, vị ấy thiết lập tâm theo vô tướng giải thoát; khi tác ý về khổ, vị ấy thiết lập tâm theo vô nguyện giải thoát; khi tác ý về vô ngã, vị ấy thiết lập tâm theo không tánh giải thoát.
Evaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti.
Thus, by way of resolution, the three liberations occur at different moments.
Như vậy, ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo nghĩa thiết lập.
1254
Kathaṃ abhinīhāraṭṭhena tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti?
How do the three liberations occur at different moments by way of aspiration?
Ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo nghĩa hướng đến như thế nào?
Aniccato manasikaronto animittavimokkhassa vasena cittaṃ abhinīharati, dukkhato manasikaronto appaṇihitavimokkhassa vasena cittaṃ abhinīharati, anattato manasikaronto suññatavimokkhassa vasena cittaṃ abhinīharati.
When one attends to impermanence, one aspires the mind by way of the signless liberation; when one attends to suffering, one aspires the mind by way of the desireless liberation; when one attends to non-self, one aspires the mind by way of the emptiness liberation.
Khi tác ý về vô thường, vị ấy hướng tâm đến vô tướng giải thoát; khi tác ý về khổ, vị ấy hướng tâm đến vô nguyện giải thoát; khi tác ý về vô ngã, vị ấy hướng tâm đến không tánh giải thoát.
Evaṃ abhinīhāraṭṭhena tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti.
Thus, by way of aspiration, the three liberations occur at different moments.
Như vậy, ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo nghĩa hướng đến.
1255
Kathaṃ niyyānaṭṭhena tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti?
How do the three liberations occur at different moments by way of emergence?
Ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo nghĩa xuất ly như thế nào?
Aniccato manasikaronto animittavimokkhassa vasena nirodhaṃ nibbānaṃ niyyāti, dukkhato manasikaronto appaṇihitavimokkhassa vasena nirodhaṃ nibbānaṃ niyyāti, anattato manasikaronto suññatavimokkhassa vasena nirodhaṃ nibbānaṃ niyyāti.
When one attends to impermanence, one emerges to the cessation, Nibbāna, by way of the signless liberation; when one attends to suffering, one emerges to the cessation, Nibbāna, by way of the desireless liberation; when one attends to non-self, one emerges to the cessation, Nibbāna, by way of the emptiness liberation.
Khi tác ý về vô thường, vị ấy xuất ly đến sự diệt tận, Niết Bàn theo vô tướng giải thoát; khi tác ý về khổ, vị ấy xuất ly đến sự diệt tận, Niết Bàn theo vô nguyện giải thoát; khi tác ý về vô ngã, vị ấy xuất ly đến sự diệt tận, Niết Bàn theo không tánh giải thoát.
Evaṃ niyyānaṭṭhena tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti.
Thus, by way of emergence, the three liberations occur at different moments.
Như vậy, ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo nghĩa xuất ly.
Imehi catūhākārehi tayo vimokkhā nānākkhaṇe honti.
By these four aspects, the three liberations occur at different moments.
Ba giải thoát có mặt trong những khoảnh khắc khác nhau theo bốn cách này.
1256
Katamehi sattahākārehi tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti?
By which seven aspects do the three liberations occur at one moment?
Ba giải thoát có mặt trong cùng một khoảnh khắc theo bảy cách nào?
Samodhānaṭṭhena, adhigamanaṭṭhena, paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena, sacchikiriyaṭṭhena, phassanaṭṭhena, abhisamayaṭṭhena.
By way of convergence, by way of attainment, by way of acquisition, by way of penetration, by way of realization, by way of contact, by way of comprehension.
Theo nghĩa hợp nhất (samodhānaṭṭhena), theo nghĩa thành tựu (adhigamanaṭṭhena), theo nghĩa đạt được (paṭilābhaṭṭhena), theo nghĩa thâm nhập (paṭivedhaṭṭhena), theo nghĩa hiện chứng (sacchikiriyaṭṭhena), theo nghĩa xúc chạm (phassanaṭṭhena), theo nghĩa thấu hiểu (abhisamayaṭṭhena).
Kathaṃ samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti?
How do the three liberations occur at one moment by way of convergence, by way of attainment, by way of acquisition, by way of penetration, by way of realization, by way of contact, by way of comprehension?
Ba giải thoát có mặt trong cùng một khoảnh khắc theo nghĩa hợp nhất, theo nghĩa thành tựu, theo nghĩa đạt được, theo nghĩa thâm nhập, theo nghĩa hiện chứng, theo nghĩa xúc chạm, theo nghĩa thấu hiểu như thế nào?
Aniccato manasikaronto nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
When one attends to impermanence, one is liberated from signs—thus, it is the signless liberation (animitto vimokkho).
Khi tác ý về vô thường, vị ấy giải thoát khỏi tướng (nimitta) – đó là vô tướng giải thoát (animitto vimokkho).
Yato muccati, tattha na paṇidahatīti – appaṇihito vimokkho.
From what one is liberated, one does not desire that—thus, it is the desireless liberation (appaṇihito vimokkho).
Vì giải thoát khỏi điều đó, vị ấy không đặt nguyện vọng vào điều đó – đó là vô nguyện giải thoát (appaṇihito vimokkho).
Yattha na paṇidahati, tena suññoti – suññato vimokkho.
Where one does not desire, by that it is empty—thus, it is the emptiness liberation (suññato vimokkho).
Nơi vị ấy không đặt nguyện vọng, nơi đó là trống rỗng – đó là không tánh giải thoát (suññato vimokkho).
Yena suñño, tena nimittena animittoti – animitto vimokkho.
By which it is empty, by that sign it is signless—thus, it is the signless liberation (animitto vimokkho).
Vì trống rỗng khỏi điều đó, nên không có tướng bởi điều đó – đó là vô tướng giải thoát (animitto vimokkho).
Evaṃ samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti.
Thus, by way of convergence, attainment, acquisition, penetration, realization, contact, and comprehension, the three liberations occur at one moment.
Như vậy, ba giải thoát có mặt trong cùng một khoảnh khắc theo nghĩa hợp nhất, theo nghĩa thành tựu, theo nghĩa đạt được, theo nghĩa thâm nhập, theo nghĩa hiện chứng, theo nghĩa xúc chạm, theo nghĩa thấu hiểu.
1257
Dukkhato manasikaronto paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
When one attends to suffering, one is liberated from desire—thus, it is the desireless liberation (appaṇihito vimokkho).
Khi tác ý về khổ, vị ấy giải thoát khỏi sự đặt nguyện vọng (paṇidhiyā) – đó là vô nguyện giải thoát (appaṇihito vimokkho).
Yattha na paṇidahati, tena suññoti – suññato vimokkho.
Where one does not desire, by that it is empty—thus, it is the emptiness liberation (suññato vimokkho).
Nơi vị ấy không đặt nguyện vọng, nơi đó là trống rỗng – đó là không tánh giải thoát (suññato vimokkho).
Yena suñño, tena nimittena animittoti – animitto vimokkho.
By which it is empty, by that sign it is signless—thus, it is the signless liberation (animitto vimokkho).
Vì trống rỗng khỏi điều đó, nên không có tướng bởi điều đó – đó là vô tướng giải thoát (animitto vimokkho).
Yena nimittena animitto, tattha na paṇidahatīti – appaṇihito vimokkho.
By which sign it is signless, one does not desire that—thus, it is the desireless liberation (appaṇihito vimokkho).
Vì không có tướng bởi điều đó, nên vị ấy không đặt nguyện vọng vào điều đó – đó là vô nguyện giải thoát (appaṇihito vimokkho).
Evaṃ samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti.
Thus, by way of convergence, attainment, acquisition, penetration, realization, contact, and comprehension, the three liberations occur at one moment.
Như vậy, ba giải thoát có mặt trong cùng một khoảnh khắc theo nghĩa hợp nhất, theo nghĩa thành tựu, theo nghĩa đạt được, theo nghĩa thâm nhập, theo nghĩa hiện chứng, theo nghĩa xúc chạm, theo nghĩa thấu hiểu.
1258
Anattato manasikaronto abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho.
When one attends to non-self, one is liberated from attachment—thus, it is the emptiness liberation (suññato vimokkho).
Khi tác ý về vô ngã, vị ấy giải thoát khỏi sự chấp thủ (abhinivesā) – đó là không tánh giải thoát (suññato vimokkho).
Yena suñño, tena nimittena animittoti – animitto vimokkho.
By which it is empty, by that sign it is signless—thus, it is the signless liberation (animitto vimokkho).
Vì trống rỗng khỏi điều đó, nên không có tướng bởi điều đó – đó là vô tướng giải thoát (animitto vimokkho).
Yena nimittena animitto, tattha na paṇidahatīti – appaṇihito vimokkho.
By which sign it is signless, one does not desire that—thus, it is the desireless liberation (appaṇihito vimokkho).
Vì không có tướng bởi điều đó, nên vị ấy không đặt nguyện vọng vào điều đó – đó là vô nguyện giải thoát (appaṇihito vimokkho).
Yattha na paṇidahati, tena suññoti – suññato vimokkho.
Where one does not desire, by that it is empty—thus, it is the emptiness liberation (suññato vimokkho).
Nơi vị ấy không đặt nguyện vọng, nơi đó là trống rỗng – đó là không tánh giải thoát (suññato vimokkho).
Evaṃ samodhānaṭṭhena adhigamanaṭṭhena paṭilābhaṭṭhena paṭivedhaṭṭhena sacchikiriyaṭṭhena phassanaṭṭhena abhisamayaṭṭhena tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti.
Thus, by way of convergence, attainment, acquisition, penetration, realization, contact, and comprehension, the three liberations occur at one moment.
Như vậy, theo nghĩa hòa hợp, theo nghĩa đạt được, theo nghĩa thâu đạt, theo nghĩa thông suốt, theo nghĩa chứng ngộ, theo nghĩa xúc chạm, theo nghĩa giác ngộ, ba giải thoát xảy ra trong một sát-na.
Imehi sattahākārehi tayo vimokkhā ekakkhaṇe honti.
By these seven aspects, the three liberations occur at one moment.
Bằng bảy phương cách này, ba giải thoát xảy ra trong một sát-na.
1259
229. Atthi vimokkho, atthi mukhaṃ, atthi vimokkhamukhaṃ, atthi vimokkhapaccanīkaṃ, atthi vimokkhānulomaṃ, atthi vimokkhavivaṭṭo, atthi vimokkhabhāvanā, atthi vimokkhappaṭippassaddhi.
229. There is liberation (vimokkho), there is a door (mukhaṃ), there is a door to liberation (vimokkhamukhaṃ), there is an opponent to liberation (vimokkhapaccanīkaṃ), there is that which is conducive to liberation (vimokkhānulomaṃ), there is turning away from liberation (vimokkhavivaṭṭo), there is the development of liberation (vimokkhabhāvanā), there is the appeasement of liberation (vimokkhappaṭippassaddhi).
229. Có giải thoát (vimokkho), có cửa ngõ (mukhaṃ), có cửa ngõ giải thoát (vimokkhamukhaṃ), có chướng ngại giải thoát (vimokkhapaccanīkaṃ), có thuận theo giải thoát (vimokkhānulomaṃ), có thoát ly giải thoát (vimokkhavivaṭṭo), có tu tập giải thoát (vimokkhabhāvanā), có sự an tịnh giải thoát (vimokkhappaṭippassaddhi).
1260
Katamo vimokkho? Suññato vimokkho, animitto vimokkho, appaṇihito vimokkho.
What is liberation (vimokkha)? It is liberation through emptiness (suññato vimokkha), liberation through signlessness (animitto vimokkha), and liberation through desirelessness (appaṇihito vimokkha).
Thế nào là giải thoát (vimokkho)? Giải thoát Vô Tự Tánh (Suññato vimokkho), giải thoát Vô Tướng (Animitto vimokkho), giải thoát Vô Nguyện (Appaṇihito vimokkho).
Katamo suññato vimokkho?
What is liberation through emptiness (suññato vimokkha)?
Thế nào là giải thoát Vô Tự Tánh (Suññato vimokkho)?
Aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating impermanence is liberated from the adherence to permanence—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Tuệ quán vô thường (Aniccānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào thường hằng – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating suffering is liberated from the adherence to pleasure—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Tuệ quán khổ (Dukkhānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào lạc – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Anattānupassanāñāṇaṃ attato abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating non-self is liberated from the adherence to self—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Tuệ quán vô ngã (Anattānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào ngã – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating disenchantment is liberated from the adherence to delight—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Tuệ quán nhàm chán (Nibbidānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào hỷ lạc – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating dispassion is liberated from the adherence to passion—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Tuệ quán ly tham (Virāgānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào tham ái – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating cessation is liberated from the adherence to origination—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Tuệ quán đoạn diệt (Nirodhānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào nguồn gốc – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating relinquishment is liberated from the adherence to grasping—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Tuệ quán xả bỏ (Paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào nắm giữ – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Animittānupassanāñāṇaṃ nimittato abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating signlessness is liberated from the adherence to signs—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Tuệ quán vô tướng (Animittānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào tướng – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating desirelessness is liberated from the adherence to aspiration—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Tuệ quán vô nguyện (Appaṇihitānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào nguyện vọng – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating emptiness is liberated from all adherences—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Tuệ quán vô tự tánh (Suññatānupassanāñāṇaṃ) được giải thoát khỏi tất cả mọi chấp thủ – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
1261
Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho…pe… rūpe suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti – suññato vimokkho.
The knowledge of contemplating impermanence in form is liberated from the adherence to permanence—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha)…pe… the knowledge of contemplating emptiness in form is liberated from all adherences—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Trong sắc, tuệ quán vô thường được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào thường hằng – đó là giải thoát Vô Tự Tánh… (tương tự như trên)… trong sắc, tuệ quán vô tự tánh được giải thoát khỏi tất cả mọi chấp thủ – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato abhinivesā muccatīti – suññato vimokkho…pe… jarāmaraṇe suññatānupassanāñāṇaṃ sabbābhinivesehi muccatīti – suññato vimokkho.
In feeling…pe… in perception… in volitional formations… in consciousness… in the eye…pe… in old age and death, the knowledge of contemplating impermanence is liberated from the adherence to permanence—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha)…pe… in old age and death, the knowledge of contemplating emptiness is liberated from all adherences—this is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Trong thọ… (tương tự như trên)… trong tưởng… trong hành… trong thức… trong mắt… (tương tự như trên)… trong già chết, tuệ quán vô thường được giải thoát khỏi sự chấp thủ vào thường hằng – đó là giải thoát Vô Tự Tánh… (tương tự như trên)… trong già chết, tuệ quán vô tự tánh được giải thoát khỏi tất cả mọi chấp thủ – đó là giải thoát Vô Tự Tánh.
Ayaṃ suññato vimokkho.
This is liberation through emptiness (suññato vimokkha).
Đây là giải thoát Vô Tự Tánh.
1262
Katamo animitto vimokkho?
What is liberation through signlessness (animitto vimokkha)?
Thế nào là giải thoát Vô Tướng (Animitto vimokkho)?
Aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating impermanence is liberated from the sign of permanence—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Tuệ quán vô thường được giải thoát khỏi tướng thường hằng – đó là giải thoát Vô Tướng.
Dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating suffering is liberated from the sign of pleasure—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Tuệ quán khổ được giải thoát khỏi tướng lạc – đó là giải thoát Vô Tướng.
Anattānupassanāñāṇaṃ attato nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating non-self is liberated from the sign of self—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Tuệ quán vô ngã được giải thoát khỏi tướng ngã – đó là giải thoát Vô Tướng.
Nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating disenchantment is liberated from the sign of delight—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Tuệ quán nhàm chán được giải thoát khỏi tướng hỷ lạc – đó là giải thoát Vô Tướng.
Virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating dispassion is liberated from the sign of passion—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Tuệ quán ly tham được giải thoát khỏi tướng tham ái – đó là giải thoát Vô Tướng.
Nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating cessation is liberated from the sign of origination—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Tuệ quán đoạn diệt được giải thoát khỏi tướng nguồn gốc – đó là giải thoát Vô Tướng.
Paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating relinquishment is liberated from the sign of grasping—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Tuệ quán xả bỏ được giải thoát khỏi tướng nắm giữ – đó là giải thoát Vô Tướng.
Animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating signlessness is liberated from all signs—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Tuệ quán vô tướng được giải thoát khỏi tất cả mọi tướng – đó là giải thoát Vô Tướng.
Appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating desirelessness is liberated from the sign of aspiration—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Tuệ quán vô nguyện được giải thoát khỏi tướng nguyện vọng – đó là giải thoát Vô Tướng.
Suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating emptiness is liberated from the sign of adherence—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Tuệ quán vô tự tánh được giải thoát khỏi tướng chấp thủ – đó là giải thoát Vô Tướng.
1263
Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti – animitto vimokkho …pe… rūpe animittānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating impermanence in form is liberated from the sign of permanence—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha)…pe… the knowledge of contemplating signlessness in form is liberated from all signs—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Trong sắc, tuệ quán vô thường được giải thoát khỏi tướng thường hằng – đó là giải thoát Vô Tướng… (tương tự như trên)… trong sắc, tuệ quán vô tướng được giải thoát khỏi tất cả mọi tướng – đó là giải thoát Vô Tướng.
Rūpe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating desirelessness in form is liberated from the sign of aspiration—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Trong sắc, tuệ quán vô nguyện được giải thoát khỏi tướng nguyện vọng – đó là giải thoát Vô Tướng.
Rūpe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
The knowledge of contemplating emptiness in form is liberated from the sign of adherence—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Trong sắc, tuệ quán vô tự tánh được giải thoát khỏi tướng chấp thủ – đó là giải thoát Vô Tướng.
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato nimittā muccatīti – animitto vimokkho…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ sabbanimittehi muccatīti – animitto vimokkho.
In feeling…pe… in perception… in volitional formations… in consciousness… in the eye…pe… in old age and death, the knowledge of contemplating impermanence is liberated from the sign of permanence—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha)…pe… in old age and death, the knowledge of contemplating impermanence is liberated from all signs—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Trong thọ… (tương tự như trên)… trong tưởng… trong hành… trong thức… trong mắt… (tương tự như trên)… trong già chết, tuệ quán vô thường được giải thoát khỏi tướng thường hằng – đó là giải thoát Vô Tướng… (tương tự như trên)… trong già chết, tuệ quán vô thường được giải thoát khỏi tất cả mọi tướng – đó là giải thoát Vô Tướng.
Jarāmaraṇe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ paṇidhiyā nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
In old age and death, the knowledge of contemplating desirelessness is liberated from the sign of aspiration—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Trong già chết, tuệ quán vô nguyện được giải thoát khỏi tướng nguyện vọng – đó là giải thoát Vô Tướng.
Jarāmaraṇe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato nimittā muccatīti – animitto vimokkho.
In old age and death, the knowledge of contemplating emptiness is liberated from the sign of adherence—this is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Trong già chết, tuệ quán vô tự tánh được giải thoát khỏi tướng chấp thủ – đó là giải thoát Vô Tướng.
Ayaṃ animitto vimokkho.
This is liberation through signlessness (animitto vimokkha).
Đây là giải thoát Vô Tướng.
1264
Katamo appaṇihito vimokkho?
What is liberation through desirelessness (appaṇihito vimokkha)?
Thế nào là giải thoát Vô Nguyện (Appaṇihito vimokkho)?
Aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplating impermanence is liberated from the aspiration for permanence—this is liberation through desirelessness (appaṇihito vimokkha).
Tuệ quán vô thường được giải thoát khỏi nguyện vọng thường hằng – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Dukkhānupassanāñāṇaṃ sukhato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplating suffering is liberated from the aspiration for pleasure—this is liberation through desirelessness (appaṇihito vimokkha).
Tuệ quán khổ được giải thoát khỏi nguyện vọng lạc – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Anattānupassanāñāṇaṃ attato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplating non-self is liberated from the aspiration for self—this is liberation through desirelessness (appaṇihito vimokkha).
Tuệ quán vô ngã được giải thoát khỏi nguyện vọng ngã – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Nibbidānupassanāñāṇaṃ nandiyā paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplating disenchantment is liberated from the aspiration for delight—this is liberation through desirelessness (appaṇihito vimokkha).
Tuệ quán nhàm chán được giải thoát khỏi nguyện vọng hỷ lạc – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Virāgānupassanāñāṇaṃ rāgato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplation of dispassion is freed from the aspiration of lust; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Tuệ quán ly tham được giải thoát khỏi nguyện vọng tham ái – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Nirodhānupassanāñāṇaṃ samudayato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplation of cessation is freed from the aspiration of origination; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Tuệ quán đoạn diệt được giải thoát khỏi nguyện vọng nguồn gốc – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Paṭinissaggānupassanāñāṇaṃ ādānato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplation of relinquishment is freed from the aspiration of clinging; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Tuệ quán xả bỏ được giải thoát khỏi nguyện vọng nắm giữ – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Animittānupassanāñāṇaṃ nimittato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplation of the signless is freed from the aspiration of signs; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Tuệ quán vô tướng được giải thoát khỏi nguyện vọng tướng – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplation of the undeclared is freed from all aspirations; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Tuệ quán vô nguyện được giải thoát khỏi tất cả mọi nguyện vọng – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplation of emptiness is freed from the aspiration of attachment; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Tuệ quán vô tự tánh được giải thoát khỏi nguyện vọng chấp thủ – đó là giải thoát Vô Nguyện.
1265
Rūpe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho…pe… rūpe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplation of impermanence in rūpa is freed from the aspiration of permanence; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha)…pe… the knowledge of contemplation of the undeclared in rūpa is freed from all aspirations; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Trong sắc, tuệ quán vô thường được giải thoát khỏi nguyện vọng thường hằng – đó là giải thoát Vô Nguyện… (tương tự như trên)… trong sắc, tuệ quán vô nguyện được giải thoát khỏi tất cả mọi nguyện vọng – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Rūpe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplation of emptiness in rūpa is freed from the aspiration of attachment; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Trong sắc, tuệ quán vô tự tánh được giải thoát khỏi nguyện vọng chấp thủ – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Vedanāya…pe… saññāya… saṅkhāresu… viññāṇe… cakkhusmiṃ…pe… jarāmaraṇe aniccānupassanāñāṇaṃ niccato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho…pe… jarāmaraṇe appaṇihitānupassanāñāṇaṃ sabbapaṇidhīhi muccatīti – appaṇihito vimokkho.
In feeling…pe… in perception… in volitional formations… in consciousness… in the eye…pe… the knowledge of contemplation of impermanence in old age and death is freed from the aspiration of permanence; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha)…pe… the knowledge of contemplation of the undeclared in old age and death is freed from all aspirations; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Trong thọ… (tương tự như trên)… trong tưởng… trong hành… trong thức… trong mắt… (tương tự như trên)… trong già chết, tuệ quán vô thường được giải thoát khỏi nguyện vọng thường hằng – đó là giải thoát Vô Nguyện… (tương tự như trên)… trong già chết, tuệ quán vô nguyện được giải thoát khỏi tất cả mọi nguyện vọng – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Jarāmaraṇe suññatānupassanāñāṇaṃ abhinivesato paṇidhiyā muccatīti – appaṇihito vimokkho.
The knowledge of contemplation of emptiness in old age and death is freed from the aspiration of attachment; thus, it is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Trong già chết, tuệ quán vô tự tánh được giải thoát khỏi nguyện vọng chấp thủ – đó là giải thoát Vô Nguyện.
Ayaṃ appaṇihito vimokkho.
This is the undeclared liberation (appaṇihita vimokkha).
Đây là giải thoát Vô Nguyện.
Ayaṃ vimokkho.
This is liberation (vimokkha).
Đây là giải thoát.
1266
230. Katamaṃ mukhaṃ? Ye tattha jātā anavajjā kusalā bodhipakkhiyādhammā, idaṃ mukhaṃ.
230. What is the door (mukha)? The blameless wholesome qualities, the factors of enlightenment (bodhipakkhiyā dhammā), that arise therein—this is the door.
230. Thế nào là cửa ngõ (mukhaṃ)? Những pháp vô tội, thiện, thuộc về Bồ-đề phần (bodhipakkhiyādhammā) sinh khởi ở đó, đó là cửa ngõ.
1267
Katamaṃ vimokkhamukhaṃ? Yaṃ tesaṃ dhammānaṃ ārammaṇaṃ nirodho nibbānaṃ, idaṃ vimokkhamukhaṃ.
What is the door to liberation (vimokkhamukha)? That Nibbāna, which is the cessation, the object of those qualities—this is the door to liberation.
Thế nào là cửa ngõ giải thoát (vimokkhamukhaṃ)? Đối tượng của những pháp ấy là sự đoạn diệt, Niết Bàn, đó là cửa ngõ giải thoát.
Vimokkhañca mukhañca vimokkhamukhaṃ, idaṃ vimokkhamukhaṃ.
Liberation and the door is the door to liberation; this is the door to liberation.
Giải thoát và cửa ngõ là cửa ngõ giải thoát, đó là cửa ngõ giải thoát.
1268
Katamaṃ vimokkhapaccanīkaṃ? Tīṇi akusalamūlāni vimokkhapaccanīkāni, tīṇi duccaritāni vimokkhapaccanīkāni, sabbepi akusalā dhammā vimokkhapaccanīkā, idaṃ vimokkhapaccanīkaṃ.
What is the obstacle to liberation (vimokkhapaccanīka)? The three roots of unwholesomeness are obstacles to liberation; the three wrong conducts are obstacles to liberation; all unwholesome qualities are obstacles to liberation; this is the obstacle to liberation.
Thế nào là chướng ngại giải thoát (vimokkhapaccanīkaṃ)? Ba căn bất thiện là chướng ngại giải thoát, ba ác hạnh là chướng ngại giải thoát, tất cả các pháp bất thiện đều là chướng ngại giải thoát, đó là chướng ngại giải thoát.
1269
Katamaṃ vimokkhānulomaṃ? Tīṇi kusalamūlāni vimokkhānulomāni, tīṇi sucaritāni vimokkhānulomāni, sabbepi kusalā dhammā vimokkhānulomā, idaṃ vimokkhānulomaṃ.
What is conducive to liberation (vimokkhānuloma)? The three roots of wholesomeness are conducive to liberation; the three right conducts are conducive to liberation; all wholesome qualities are conducive to liberation; this is conducive to liberation.
Thế nào là thuận theo giải thoát (vimokkhānulomaṃ)? Ba căn thiện là thuận theo giải thoát, ba thiện hạnh là thuận theo giải thoát, tất cả các pháp thiện đều là thuận theo giải thoát, đó là thuận theo giải thoát.
1270
Katamo vimokkhavivaṭṭo? Saññāvivaṭṭo, cetovivaṭṭo, cittavivaṭṭo, ñāṇavivaṭṭo, vimokkhavivaṭṭo, saccavivaṭṭo.
What is the turning away from liberation (vimokkhavivaṭṭa)? Turning away by perception (saññāvivaṭṭa), turning away by mental formation (cetovivaṭṭa), turning away by consciousness (cittavivaṭṭa), turning away by knowledge (ñāṇavivaṭṭa), turning away by liberation (vimokkhavivaṭṭa), turning away by truth (saccavivaṭṭa).
Giải thoát ly khai là gì? Là sự ly khai của tưởng (saññāvivaṭṭa), sự ly khai của tâm sở (cetovivaṭṭa), sự ly khai của tâm (cittavivaṭṭa), sự ly khai của tuệ (ñāṇavivaṭṭa), sự ly khai của giải thoát (vimokkhavivaṭṭa), sự ly khai của chân lý (saccavivaṭṭa).
Sañjānanto vivaṭṭatīti – saññāvivaṭṭo.
It turns away by perceiving; thus, turning away by perception (saññāvivaṭṭa).
Nhận biết rồi, ly khai – đó là sự ly khai của tưởng (saññāvivaṭṭa).
Cetayanto vivaṭṭatīti – cetovivaṭṭo.
It turns away by intending; thus, turning away by mental formation (cetovivaṭṭa).
Suy tư rồi, ly khai – đó là sự ly khai của tâm sở (cetovivaṭṭa).
Vijānanto vivaṭṭatīti – cittavivaṭṭo.
It turns away by cognizing; thus, turning away by consciousness (cittavivaṭṭa).
Hiểu biết rồi, ly khai – đó là sự ly khai của tâm (cittavivaṭṭa).
Ñāṇaṃ karonto vivaṭṭatīti – ñāṇavivaṭṭo.
It turns away by generating knowledge; thus, turning away by knowledge (ñāṇavivaṭṭa).
Tạo tác trí tuệ rồi, ly khai – đó là sự ly khai của tuệ (ñāṇavivaṭṭa).
Vosajjanto vivaṭṭatīti – vimokkhavivaṭṭo.
It turns away by relinquishing; thus, turning away by liberation (vimokkhavivaṭṭa).
Từ bỏ rồi, ly khai – đó là sự ly khai của giải thoát (vimokkhavivaṭṭa).
Tathaṭṭhena vivaṭṭatīti – saccavivaṭṭo.
It turns away by its true nature; thus, turning away by truth (saccavivaṭṭa).
Với bản chất như vậy, ly khai – đó là sự ly khai của chân lý (saccavivaṭṭa).
1271
Yattha saññāvivaṭṭo tattha cetovivaṭṭo, yattha cetovivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo, yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo tattha cittavivaṭṭo, yattha cittavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo.
Where there is turning away by perception, there is turning away by mental formation; where there is turning away by mental formation, there is turning away by perception; where there is turning away by perception and turning away by mental formation, there is turning away by consciousness; where there is turning away by consciousness, there is turning away by perception and turning away by mental formation.
Ở đâu có sự ly khai của tưởng (saññāvivaṭṭa) thì ở đó có sự ly khai của tâm sở (cetovivaṭṭa); ở đâu có sự ly khai của tâm sở thì ở đó có sự ly khai của tưởng; ở đâu có sự ly khai của tưởng và sự ly khai của tâm sở thì ở đó có sự ly khai của tâm (cittavivaṭṭa); ở đâu có sự ly khai của tâm thì ở đó có sự ly khai của tưởng và sự ly khai của tâm sở.
Yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo tattha ñāṇavivaṭṭo, yattha ñāṇavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo.
Where there is turning away by perception, turning away by mental formation, and turning away by consciousness, there is turning away by knowledge; where there is turning away by knowledge, there is turning away by perception, turning away by mental formation, and turning away by consciousness.
Ở đâu có sự ly khai của tưởng, sự ly khai của tâm sở và sự ly khai của tâm thì ở đó có sự ly khai của tuệ (ñāṇavivaṭṭa); ở đâu có sự ly khai của tuệ thì ở đó có sự ly khai của tưởng, sự ly khai của tâm sở và sự ly khai của tâm.
Yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo tattha vimokkhavivaṭṭo, yattha vimokkhavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo.
Where there is turning away by perception, turning away by mental formation, turning away by consciousness, and turning away by knowledge, there is turning away by liberation; where there is turning away by liberation, there is turning away by perception, turning away by mental formation, turning away by consciousness, and turning away by knowledge.
Ở đâu có sự ly khai của tưởng, sự ly khai của tâm sở, sự ly khai của tâm và sự ly khai của tuệ thì ở đó có sự ly khai của giải thoát (vimokkhavivaṭṭa); ở đâu có sự ly khai của giải thoát thì ở đó có sự ly khai của tưởng, sự ly khai của tâm sở, sự ly khai của tâm và sự ly khai của tuệ.
Yattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo tattha saccavivaṭṭo, yattha saccavivaṭṭo tattha saññāvivaṭṭo cetovivaṭṭo cittavivaṭṭo ñāṇavivaṭṭo vimokkhavivaṭṭo.
Where there is turning away by perception, turning away by mental formation, turning away by consciousness, turning away by knowledge, and turning away by liberation, there is turning away by truth; where there is turning away by truth, there is turning away by perception, turning away by mental formation, turning away by consciousness, turning away by knowledge, and turning away by liberation.
Ở đâu có sự ly khai của tưởng, sự ly khai của tâm sở, sự ly khai của tâm, sự ly khai của tuệ và sự ly khai của giải thoát thì ở đó có sự ly khai của chân lý (saccavivaṭṭa); ở đâu có sự ly khai của chân lý thì ở đó có sự ly khai của tưởng, sự ly khai của tâm sở, sự ly khai của tâm, sự ly khai của tuệ và sự ly khai của giải thoát.
Ayaṃ vimokkhavivaṭṭo.
This is the turning away from liberation (vimokkhavivaṭṭa).
Đây là giải thoát ly khai.
1272
Katamā vimokkhabhāvanā? Paṭhamassa jhānassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, dutiyassa jhānassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, tatiyassa jhānassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, catutthassa jhānassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, viññāṇañcāyatanasamāpattiyā…pe… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, sotāpattimaggassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, sakadāgāmimaggassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, anāgāmimaggassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, arahattamaggassa āsevanā bhāvanā bahulīkammaṃ, ayaṃ vimokkhabhāvanā.
What is vimokkhabhāvanā? It is the frequent practice and development of the first jhāna; the frequent practice and development of the second jhāna; the frequent practice and development of the third jhāna; the frequent practice and development of the fourth jhāna; the frequent practice and development of the attainment of the base of infinite space; … the attainment of the base of infinite consciousness; … the attainment of the base of nothingness; … the attainment of the base of neither perception nor non-perception; the frequent practice and development of the path of stream-entry; the frequent practice and development of the path of once-returning; the frequent practice and development of the path of non-returning; the frequent practice and development of the path of Arahantship. This is vimokkhabhāvanā.
Tu tập giải thoát là gì? Là sự thực hành, tu tập, làm cho sung mãn thiền thứ nhất; sự thực hành, tu tập, làm cho sung mãn thiền thứ hai; sự thực hành, tu tập, làm cho sung mãn thiền thứ ba; sự thực hành, tu tập, làm cho sung mãn thiền thứ tư; sự thực hành, tu tập, làm cho sung mãn nhập định Không Vô Biên Xứ (ākāsānañcāyatana-samāpatti); sự thực hành, tu tập, làm cho sung mãn nhập định Thức Vô Biên Xứ (viññāṇañcāyatana-samāpatti)…pe… nhập định Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatana-samāpatti)… nhập định Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatana-samāpatti); sự thực hành, tu tập, làm cho sung mãn Sơ quả Đạo (sotāpatti-magga); sự thực hành, tu tập, làm cho sung mãn Nhất lai Đạo (sakadāgāmi-magga); sự thực hành, tu tập, làm cho sung mãn Bất lai Đạo (anāgāmi-magga); sự thực hành, tu tập, làm cho sung mãn A-la-hán Đạo (arahatta-magga). Đây là tu tập giải thoát.
1273
Katamā vimokkhappaṭippassaddhi? Paṭhamassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, dutiyassa jhānassa paṭilābho vā vipāko vā, tatiyassa jhānassa…pe… catutthassa jhānassa… ākāsānañcāyatanasamāpattiyā… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā paṭilābho vā vipāko vā, sotāpattimaggassa sotāpattiphalaṃ, sakadāgāmimaggassa sakadāgāmiphalaṃ, anāgāmimaggassa anāgāmiphalaṃ, arahattamaggassa arahattaphalaṃ, ayaṃ vimokkhappaṭippassaddhīti.
What is vimokkhappaṭippassaddhi? It is the acquisition or the result of the first jhāna; the acquisition or the result of the second jhāna; … the third jhāna; … the fourth jhāna; … the attainment of the base of infinite space; … the attainment of the base of infinite consciousness; … the attainment of the base of nothingness; … the attainment of the base of neither perception nor non-perception; the fruit of stream-entry for the path of stream-entry; the fruit of once-returning for the path of once-returning; the fruit of non-returning for the path of non-returning; the fruit of Arahantship for the path of Arahantship. This is vimokkhappaṭippassaddhi.
Sự an tịnh giải thoát là gì? Là sự thành tựu hay quả vị của thiền thứ nhất; sự thành tựu hay quả vị của thiền thứ hai; của thiền thứ ba…pe… của thiền thứ tư… của nhập định Không Vô Biên Xứ… của nhập định Thức Vô Biên Xứ… của nhập định Vô Sở Hữu Xứ… sự thành tựu hay quả vị của nhập định Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ; Sơ quả của Sơ quả Đạo; Nhất lai quả của Nhất lai Đạo; Bất lai quả của Bất lai Đạo; A-la-hán quả của A-la-hán Đạo. Đây là sự an tịnh giải thoát.
1274
Tatiyabhāṇavāro.
The Third Recitation Section.
Chương thứ ba đã kết thúc.
1275
Vimokkhakathā niṭṭhitā.
The Discourse on Vimokkha is concluded.
Phần Giải Thoát đã kết thúc.
1276

6. Gatikathā

6. Discourse on Destinies

6. Phần Gati

1277
231. Gatisampattiyā ñāṇasampayutte katinaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
In fortunate existences (gatisampatti), by the condition of how many roots does rebirth associated with knowledge arise?
Trong sự thành tựu cõi giới (gatisampatti), với sự tương ưng trí tuệ (ñāṇasampayutta), do nhân duyên của bao nhiêu nhân (hetu) mà có sự tái sinh?
Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇasampayutte katinaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
By the condition of how many roots does rebirth associated with knowledge arise for great wealthy Khattiyas, great wealthy Brāhmaṇas, great wealthy householders, and devas of the sensuous realm?
Đối với các đại gia trưởng dòng Sát-đế-lợi (khattiyamahāsāla), các đại gia trưởng dòng Bà-la-môn (brāhmaṇamahāsāla), các đại gia trưởng dòng Gia chủ (gahapatimahāsāla), các chư thiên cõi Dục giới (kāmāvacara devā), với sự tương ưng trí tuệ, do nhân duyên của bao nhiêu nhân mà có sự tái sinh?
Rūpāvacarānaṃ devānaṃ katinaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
By the condition of how many roots does rebirth arise for devas of the fine-material realm?
Đối với các chư thiên cõi Sắc giới (rūpāvacara devā), do nhân duyên của bao nhiêu nhân mà có sự tái sinh?
Arūpāvacarānaṃ devānaṃ katinaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
By the condition of how many roots does rebirth arise for devas of the immaterial realm?
Đối với các chư thiên cõi Vô sắc giới (arūpāvacara devā), do nhân duyên của bao nhiêu nhân mà có sự tái sinh?
1278
Gatisampattiyā ñāṇasampayutte aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
In fortunate existences, rebirth associated with knowledge arises by the condition of eight roots.
Trong sự thành tựu cõi giới, với sự tương ưng trí tuệ, do nhân duyên của tám nhân mà có sự tái sinh.
Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇasampayutte aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
For great wealthy Khattiyas, great wealthy Brāhmaṇas, great wealthy householders, and devas of the sensuous realm, rebirth associated with knowledge arises by the condition of eight roots.
Đối với các đại gia trưởng dòng Sát-đế-lợi, các đại gia trưởng dòng Bà-la-môn, các đại gia trưởng dòng Gia chủ, các chư thiên cõi Dục giới, với sự tương ưng trí tuệ, do nhân duyên của tám nhân mà có sự tái sinh.
Rūpāvacarānaṃ devānaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
For devas of the fine-material realm, rebirth arises by the condition of eight roots.
Đối với các chư thiên cõi Sắc giới, do nhân duyên của tám nhân mà có sự tái sinh.
Arūpāvacarānaṃ devānaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
For devas of the immaterial realm, rebirth arises by the condition of eight roots.
Đối với các chư thiên cõi Vô sắc giới, do nhân duyên của tám nhân mà có sự tái sinh.
1279
232. Gatisampattiyā ñāṇasampayutte katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
In fortunate existences, by the condition of which eight roots does rebirth associated with knowledge arise?
Trong sự thành tựu cõi giới, với sự tương ưng trí tuệ, do nhân duyên của tám nhân nào mà có sự tái sinh?
Kusalakammassa javanakkhaṇe tayo hetū kusalā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the javana moment of wholesome kamma, there are three wholesome roots; at that moment, they are conascent conditions for the volition that arises.
Trong khoảnh khắc tốc hành tâm (javana-kkhana) của nghiệp thiện (kusala-kamma), ba nhân là thiện; trong khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh (sahajāta-paccaya) cho ý chí (cetanā) đã sinh khởi.
Tena vuccati – kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā.
Therefore, it is said: "Volitional formations (saṅkhārā) also arise by the condition of wholesome roots."
Vì vậy, người ta nói rằng – các hành (saṅkhāra) cũng là do duyên thiện căn (kusala-mūla-paccaya).
Nikantikkhaṇe dve hetū akusalā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the moment of clinging (nikantikkhaṇa), there are two unwholesome roots; at that moment, they are conascent conditions for the volition that arises.
Trong khoảnh khắc chấp thủ (nikantikkhaṇa), hai nhân là bất thiện; trong khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh cho ý chí đã sinh khởi.
Tena vuccati – akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā.
Therefore, it is said: "Volitional formations also arise by the condition of unwholesome roots."
Vì vậy, người ta nói rằng – các hành cũng là do duyên bất thiện căn (akusala-mūla-paccaya).
Paṭisandhikkhaṇe tayo hetū abyākatā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking (paṭisandhikkhaṇa), there are three indeterminate roots; at that moment, they are conascent conditions for the volition that arises.
Trong khoảnh khắc tái tục (paṭisandhi-kkhana), ba nhân là vô ký (abyākata); trong khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh cho ý chí đã sinh khởi.
Tena vuccati – ‘‘nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi nāmarūpaṃ’’.
Therefore, it is said: "Consciousness (viññāṇa) also arises by the condition of mind-and-matter (nāmarūpa), and mind-and-matter also arises by the condition of consciousness."
Vì vậy, người ta nói rằng – “thức (viññāṇa) cũng là do duyên danh sắc (nāma-rūpa), danh sắc cũng là do duyên thức.”
1280
Paṭisandhikkhaṇe pañcakkhandhā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the five aggregates are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and dissociated conditions.
Trong khoảnh khắc tái tục, năm uẩn (pañcakkhandhā) là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ (aññamañña-paccaya), là duyên nương tựa (nissaya-paccaya), là duyên bất tương ưng (vippayutta-paccaya).
Paṭisandhikkhaṇe cattāro mahābhūtā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the four great primary elements are conascent conditions, mutual conditions, and support conditions.
Trong khoảnh khắc tái tục, bốn đại hiển hiện (cattāro mahābhūtā) là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa.
Paṭisandhikkhaṇe tayo jīvitasaṅkhārā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the three life-formations (jīvitasaṅkhārā) are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and dissociated conditions.
Trong khoảnh khắc tái tục, ba hành sinh mạng (jīvitasaṅkhārā) là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe nāmañca rūpañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, mind (nāma) and matter (rūpa) are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and dissociated conditions.
Trong khoảnh khắc tái tục, danh (nāma) và sắc (rūpa) là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, these fourteen phenomena are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and dissociated conditions.
Trong khoảnh khắc tái tục, mười bốn pháp này là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā arūpino sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the four immaterial aggregates are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by association.
Trong khoảnh khắc tái tục, bốn uẩn vô sắc (arūpino) là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng (sampayutta-paccaya).
Paṭisandhikkhaṇe pañcindriyāni sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the five faculties are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by association.
Trong khoảnh khắc tái tục, năm căn (pañcindriyāni) là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe tayo hetū sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the three roots are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by association.
Trong khoảnh khắc tái tục, ba nhân là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, nāma and viññāṇa are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by association.
Trong khoảnh khắc tái tục, danh và thức là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, these fourteen phenomena are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by association.
Trong khoảnh khắc tái tục, mười bốn pháp này là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe ime aṭṭhavīsati dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, these twenty-eight phenomena are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by non-association.
Trong khoảnh khắc tái tục, hai mươi tám pháp này là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Gatisampattiyā ñāṇasampayutte imesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
In the prosperity of destiny, in rebirth-linking associated with knowledge, existence arises due to these eight roots.
Trong sự thành tựu cõi giới, với sự tương ưng trí tuệ, do nhân duyên của tám nhân này mà có sự tái sinh.
1281
Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇasampayutte katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
For great khattiya families, great brahmin families, great householder families, and devas of the sensuous realm, in rebirth-linking associated with knowledge, due to which eight roots does existence arise?
Đối với các đại gia trưởng dòng Sát-đế-lợi, các đại gia trưởng dòng Bà-la-môn, các đại gia trưởng dòng Gia chủ, các chư thiên cõi Dục giới, với sự tương ưng trí tuệ, do nhân duyên của tám nhân nào mà có sự tái sinh?
Kusalakammassa javanakkhaṇe tayo hetū kusalā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the impulsion moment of wholesome kamma, the three roots are wholesome; at that moment, they are conditions by co-arising for the volition that has arisen.
Vào khoảnh khắc tốc hành của nghiệp thiện, ba nhân (hetu) là thiện; vào khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh (sahajātapaccaya) cho ý chí (cetanā) đã sinh.
Tena vuccati – ‘‘kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā’’.
Therefore, it is said: "Formations also arise from wholesome roots."
Do đó, được gọi là – ‘các hành (saṅkhāra) cũng do nhân thiện (kusalamūla) làm duyên’.
Nikantikkhaṇe dve hetū akusalā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the moment of craving, the two roots are unwholesome; at that moment, they are conditions by co-arising for the volition that has arisen.
Vào khoảnh khắc tham ái (nikanti), hai nhân (hetu) là bất thiện; vào khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh cho ý chí đã sinh.
Tena vuccati – ‘‘akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā’’.
Therefore, it is said: "Formations also arise from unwholesome roots."
Do đó, được gọi là – ‘các hành cũng do nhân bất thiện (akusalamūla) làm duyên’.
Paṭisandhikkhaṇe tayo hetū abyākatā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the three roots are indeterminate; at that moment, they are conditions by co-arising for the volition that has arisen.
Vào khoảnh khắc tái tục (paṭisandhi), ba nhân là vô ký (abyākata); vào khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh cho ý chí đã sinh.
Tena vuccati – ‘‘nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi nāmarūpaṃ’’.
Therefore, it is said: "Viññāṇa also arises from nāmarūpa, and nāmarūpa also arises from viññāṇa."
Do đó, được gọi là – ‘thức (viññāṇa) cũng do danh sắc (nāmarūpa) làm duyên, danh sắc cũng do thức làm duyên’.
1282
Paṭisandhikkhaṇe pañcakkhandhā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the five aggregates are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by non-association.
Vào khoảnh khắc tái tục, năm uẩn (pañcakkhandhā) là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương (aññamaññapaccaya), là duyên nương tựa (nissayapaccaya), là duyên bất tương ưng (vippayuttapaccaya).
Paṭisandhikkhaṇe cattāro mahābhūtā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the four great elements are conditions by co-arising, conditions by mutuality, and conditions by support.
Vào khoảnh khắc tái tục, bốn đại hiển lộ (mahābhūtā) là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa.
Paṭisandhikkhaṇe tayo jīvitasaṅkhārā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the three life-formations are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by non-association.
Vào khoảnh khắc tái tục, ba hành mạng căn (jīvitasaṅkhārā) là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe nāmañca rūpañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, nāma and rūpa are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by non-association.
Vào khoảnh khắc tái tục, danh (nāma) và sắc (rūpa) là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, these fourteen phenomena are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by non-association.
Vào khoảnh khắc tái tục, mười bốn pháp này là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā arūpino sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the four immaterial aggregates are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by association.
Vào khoảnh khắc tái tục, bốn uẩn vô sắc (arūpino) là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng (sampayuttapaccaya).
Paṭisandhikkhaṇe pañcindriyāni sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the five faculties are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by association.
Vào khoảnh khắc tái tục, năm quyền (indriya) là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe tayo hetū sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the three roots are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by association.
Vào khoảnh khắc tái tục, ba nhân là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, nāma and viññāṇa are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by association.
Vào khoảnh khắc tái tục, danh và thức là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, these fourteen phenomena are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by association.
Vào khoảnh khắc tái tục, mười bốn pháp này là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe ime aṭṭhavīsati dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, these twenty-eight phenomena are conditions by co-arising, conditions by mutuality, conditions by support, and conditions by non-association.
Vào khoảnh khắc tái tục, hai mươi tám pháp này là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇasampayutte imesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
For great khattiya families, great brahmin families, great householder families, and devas of the sensuous realm, in rebirth-linking associated with knowledge, existence arises due to these eight roots.
Sự tái sinh (upapatti) của các đại gia tộc Sát-đế-lợi, các đại gia tộc Bà-la-môn, các đại gia tộc gia chủ, các chư thiên cõi Dục giới (kāmāvacarānaṃ devānaṃ), trong khoảnh khắc tái tục tương ưng với trí tuệ (ñāṇasampayutte), là do duyên của tám nhân này.
1283
Rūpāvacarānaṃ devānaṃ katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
For which eight hetus do rūpāvacara devas arise as a result?
Sự tái sinh của các chư thiên cõi Sắc giới (rūpāvacarānaṃ devānaṃ) là do duyên của tám nhân nào?
Kusalakammassa javanakkhaṇe tayo hetū kusalā…pe… rūpāvacarānaṃ devānaṃ imesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
At the javana moment of wholesome kamma, three hetus are wholesome… for rūpāvacara devas, arising occurs as a result of these eight hetus.
Vào khoảnh khắc tốc hành của nghiệp thiện, ba nhân là thiện… (tóm tắt)… sự tái sinh của các chư thiên cõi Sắc giới là do duyên của tám nhân này.
1284
Arūpāvacarānaṃ devānaṃ katamesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
For which eight hetus do arūpāvacara devas arise as a result?
Sự tái sinh của các chư thiên cõi Vô sắc giới (arūpāvacarānaṃ devānaṃ) là do duyên của tám nhân nào?
Kusalakammassa javanakkhaṇe tayo hetū kusalā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the javana moment of wholesome kamma, three hetus are wholesome; at that moment, they are conascent conditions for the volition that has arisen.
Vào khoảnh khắc tốc hành của nghiệp thiện, ba nhân là thiện; vào khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh cho ý chí đã sinh.
Tena vuccati – ‘‘kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā’’.
Therefore it is said: "Volitional formations (saṅkhārā) also arise from wholesome roots (kusalamūla)."
Do đó, được gọi là – ‘các hành cũng do nhân thiện làm duyên’.
Nikantikkhaṇe dve hetū akusalā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the moment of craving, two hetus are unwholesome; at that moment, they are conascent conditions for the volition that has arisen.
Vào khoảnh khắc tham ái, hai nhân là bất thiện; vào khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh cho ý chí đã sinh.
Tena vuccati – ‘‘akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā’’.
Therefore it is said: "Volitional formations (saṅkhārā) also arise from unwholesome roots (akusalamūla)."
Do đó, được gọi là – ‘các hành cũng do nhân bất thiện làm duyên’.
Paṭisandhikkhaṇe tayo hetū abyākatā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking (paṭisandhi), three hetus are indeterminate; at that moment, they are conascent conditions for the volition that has arisen.
Vào khoảnh khắc tái tục, ba nhân là vô ký; vào khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh cho ý chí đã sinh.
Tena vuccati – ‘‘nāmapaccayāpi viññāṇaṃ viññāṇapaccayāpi nāmaṃ’’.
Therefore it is said: "Consciousness (viññāṇa) also arises from mentality (nāma), and mentality (nāma) also arises from consciousness (viññāṇa)."
Do đó, được gọi là – ‘thức cũng do danh làm duyên, danh cũng do thức làm duyên’.
1285
Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā arūpino sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the four immaterial aggregates are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and associated conditions.
Vào khoảnh khắc tái tục, bốn uẩn vô sắc là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe pañcindriyāni sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the five faculties are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and associated conditions.
Vào khoảnh khắc tái tục, năm quyền là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe tayo hetū sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the three hetus are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and associated conditions.
Vào khoảnh khắc tái tục, ba nhân là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, mentality (nāma) and consciousness (viññāṇa) are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and associated conditions.
Vào khoảnh khắc tái tục, danh và thức là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, these fourteen phenomena are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and associated conditions.
Vào khoảnh khắc tái tục, mười bốn pháp này là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Arūpāvacarānaṃ devānaṃ imesaṃ aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
For arūpāvacara devas, arising occurs as a result of these eight hetus.
Sự tái sinh của các chư thiên cõi Vô sắc giới là do duyên của tám nhân này.
1286
233. Gatisampattiyā ñāṇavippayutte katinaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
In fortunate rebirths, in the knowledge-disjoined (ñāṇavippayutta) state, as a result of how many hetus does arising occur?
233. Trong sự thành tựu cảnh giới (gatisampatti), trong khoảnh khắc tái tục bất tương ưng với trí tuệ (ñāṇavippayutte), sự tái sinh là do duyên của bao nhiêu nhân?
Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇavippayutte katinaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
For great wealthy khattiyas, great wealthy brahmins, great wealthy householders, and kāmāvacara devas, in the knowledge-disjoined (ñāṇavippayutta) state, as a result of how many hetus does arising occur?
Sự tái sinh của các đại gia tộc Sát-đế-lợi, các đại gia tộc Bà-la-môn, các đại gia tộc gia chủ, các chư thiên cõi Dục giới, trong khoảnh khắc tái tục bất tương ưng với trí tuệ, là do duyên của bao nhiêu nhân?
1287
Gatisampattiyā ñāṇavippayutte channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
In fortunate rebirths, in the knowledge-disjoined (ñāṇavippayutta) state, arising occurs as a result of six hetus.
Trong sự thành tựu cảnh giới, trong khoảnh khắc tái tục bất tương ưng với trí tuệ, sự tái sinh là do duyên của sáu nhân.
Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇavippayutte channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
For great wealthy khattiyas, great wealthy brahmins, great wealthy householders, and kāmāvacara devas, in the knowledge-disjoined (ñāṇavippayutta) state, arising occurs as a result of six hetus.
Sự tái sinh của các đại gia tộc Sát-đế-lợi, các đại gia tộc Bà-la-môn, các đại gia tộc gia chủ, các chư thiên cõi Dục giới, trong khoảnh khắc tái tục bất tương ưng với trí tuệ, là do duyên của sáu nhân.
1288
Gatisampattiyā ñāṇavippayutte katamesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
In fortunate rebirths, in the knowledge-disjoined (ñāṇavippayutta) state, as a result of which six hetus does arising occur?
Trong sự thành tựu cảnh giới, trong khoảnh khắc tái tục bất tương ưng với trí tuệ, sự tái sinh là do duyên của sáu nhân nào?
Kusalakammassa javanakkhaṇe dve hetū kusalā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the javana moment of wholesome kamma, two hetus are wholesome; at that moment, they are conascent conditions for the volition that has arisen.
Vào khoảnh khắc tốc hành của nghiệp thiện, hai nhân là thiện; vào khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh cho ý chí đã sinh.
Tena vuccati – kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā.
Therefore it is said: "Volitional formations (saṅkhārā) also arise from wholesome roots (kusalamūla)."
Do đó, được gọi là – các hành cũng do nhân thiện làm duyên.
Nikantikkhaṇe dve hetū akusalā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the moment of craving, two hetus are unwholesome; at that moment, they are conascent conditions for the volition that has arisen.
Vào khoảnh khắc tham ái, hai nhân là bất thiện; vào khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh cho ý chí đã sinh.
Tena vuccati – akusalamūlapaccayāpi saṅkhārā.
Therefore it is said: "Volitional formations (saṅkhārā) also arise from unwholesome roots (akusalamūla)."
Do đó, được gọi là – các hành cũng do nhân bất thiện làm duyên.
Paṭisandhikkhaṇe dve hetū abyākatā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking (paṭisandhi), two hetus are indeterminate; at that moment, they are conascent conditions for the volition that has arisen.
Vào khoảnh khắc tái tục, hai nhân là vô ký; vào khoảnh khắc đó, chúng là duyên đồng sinh cho ý chí đã sinh.
Tena vuccati – ‘‘nāmarūpapaccayāpi viññāṇaṃ, viññāṇapaccayāpi nāmarūpaṃ’’.
Therefore it is said: "Consciousness (viññāṇa) also arises from mentality-materiality (nāmarūpa), and mentality-materiality (nāmarūpa) also arises from consciousness (viññāṇa)."
Do đó, được gọi là – ‘thức cũng do danh sắc làm duyên, danh sắc cũng do thức làm duyên’.
1289
Paṭisandhikkhaṇe pañcakkhandhā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the five aggregates are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and dissociated conditions.
Vào khoảnh khắc tái tục, năm uẩn là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe cattāro mahābhūtā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the four great elements are conascent conditions, mutual conditions, and support conditions.
Vào khoảnh khắc tái tục, bốn đại hiển lộ là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa.
Paṭisandhikkhaṇe tayo jīvitasaṅkhārā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the three life-formations (jīvitasaṅkhārā) are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and dissociated conditions.
Vào khoảnh khắc tái tục, ba hành mạng căn là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe nāmañca rūpañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, mentality (nāma) and materiality (rūpa) are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and dissociated conditions.
Vào khoảnh khắc tái tục, danh và sắc là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe ime cuddasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, these fourteen phenomena are conascent conditions, mutual conditions, support conditions, and dissociated conditions.
Vào khoảnh khắc tái tục, mười bốn pháp này là duyên đồng sinh, là duyên hỗ tương, là duyên nương tựa, là duyên bất tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe cattāro khandhā arūpino sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the four immaterial aggregates are conditions by way of conascence, by way of mutuality, by way of support, by way of association.
Vào khoảnh khắc tái tục, bốn uẩn vô sắc là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe cattāri indriyāni sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the four faculties are conditions by way of conascence, by way of mutuality, by way of support, by way of association.
Vào khoảnh khắc tái tục, bốn quyền là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe dve hetū sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, the two roots are conditions by way of conascence, by way of mutuality, by way of support, by way of association.
Vào khoảnh khắc tái tục, hai nhân là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe nāmañca viññāṇañca sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, mentality and consciousness are conditions by way of conascence, by way of mutuality, by way of support, by way of association.
Vào khoảnh khắc tái tục, danh và thức là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe ime dvādasa dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, sampayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, these twelve phenomena are conditions by way of conascence, by way of mutuality, by way of support, by way of association.
Vào khoảnh khắc tái tục, mười hai pháp này là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên tương ưng.
Paṭisandhikkhaṇe ime chabbīsati dhammā sahajātapaccayā honti, aññamaññapaccayā honti, nissayapaccayā honti, vippayuttapaccayā honti.
At the moment of rebirth-linking, these twenty-six phenomena are conditions by way of conascence, by way of mutuality, by way of support, by way of dissociation.
Vào khoảnh khắc tái tục, hai mươi sáu pháp này là duyên đồng sinh, là duyên tương hỗ, là duyên nương tựa, là duyên không tương ưng.
Gatisampattiyā ñāṇavippayutte imesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
In a fortunate rebirth, rebirth occurs by way of the condition of these six roots, dissociated from knowledge.
Trong sự thành tựu cõi giới, đối với những người không có trí tuệ, sự tái sinh phát sinh do duyên của sáu nhân này.
1290
Khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇavippayutte katamesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti?
For Khattiya great householders, Brāhmaṇa great householders, Gahapati great householders, and devas of the sensuous realm, in what way does rebirth occur by way of the condition of these six roots, dissociated from knowledge?
Trong sự tái sinh không có trí tuệ của các đại gia dòng Sát-đế-lợi, các đại gia Bà-la-môn, các đại gia gia chủ, và các chư thiên cõi Dục giới, sự tái sinh phát sinh do duyên của những nhân nào trong sáu nhân này?
Kusalakammassa javanakkhaṇe dve hetū kusalā; tasmiṃ khaṇe jātacetanāya sahajātapaccayā honti.
At the moment of impulsion of a wholesome kamma, the two roots are wholesome; at that moment, they are conditions by way of conascence for the cetanā that has arisen.
Vào khoảnh khắc tốc hành của nghiệp thiện, hai nhân là thiện; vào khoảnh khắc ấy, chúng là duyên đồng sinh của tư tâm đã sinh.
Tena vuccati – ‘‘kusalamūlapaccayāpi saṅkhārā…pe… khattiyamahāsālānaṃ brāhmaṇamahāsālānaṃ gahapatimahāsālānaṃ kāmāvacarānaṃ devānaṃ ñāṇavippayutte imesaṃ channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hotī’’ti.
Therefore, it is said: "Conditioned by wholesome roots, there are formations…pe… for Khattiya great householders, Brāhmaṇa great householders, Gahapati great householders, and devas of the sensuous realm, rebirth occurs by way of the condition of these six roots, dissociated from knowledge."
Do đó, được nói rằng: “Các hành cũng do duyên thiện căn…pe… trong sự tái sinh không có trí tuệ của các đại gia dòng Sát-đế-lợi, các đại gia Bà-la-môn, các đại gia gia chủ, và các chư thiên cõi Dục giới, sự tái sinh phát sinh do duyên của sáu nhân này.”
1291
Gatikathā niṭṭhitā.
The Discourse on Rebirth is concluded.
Phẩm Cõi Giới đã xong.
1292

7. Kammakathā

7. Discourse on Kamma

7. Phẩm Nghiệp

1293
234. Ahosi kammaṃ, ahosi kammavipāko.
Kamma occurred, kamma-result occurred.
234. Nghiệp đã có, quả của nghiệp đã có.
Ahosi kammaṃ, nāhosi kammavipāko.
Kamma occurred, kamma-result did not occur.
Nghiệp đã có, quả của nghiệp chưa có.
Ahosi kammaṃ, atthi kammavipāko.
Kamma occurred, kamma-result exists.
Nghiệp đã có, quả của nghiệp hiện có.
Ahosi kammaṃ, natthi kammavipāko.
Kamma occurred, kamma-result does not exist.
Nghiệp đã có, quả của nghiệp không có.
Ahosi kammaṃ, bhavissati kammavipāko.
Kamma occurred, kamma-result will occur.
Nghiệp đã có, quả của nghiệp sẽ có.
Ahosi kammaṃ, na bhavissati kammavipāko.
Kamma occurred, kamma-result will not occur.
Nghiệp đã có, quả của nghiệp sẽ không có.
*
*
*
1294
Atthi kammaṃ, atthi kammavipāko.
Kamma exists, kamma-result exists.
Nghiệp hiện có, quả của nghiệp hiện có.
Atthi kammaṃ, natthi kammavipāko.
Kamma exists, kamma-result does not exist.
Nghiệp hiện có, quả của nghiệp không có.
Atthi kammaṃ, bhavissati kammavipāko.
Kamma exists, kamma-result will occur.
Nghiệp hiện có, quả của nghiệp sẽ có.
Atthi kammaṃ, na bhavissati kammavipāko.
Kamma exists, kamma-result will not occur.
Nghiệp hiện có, quả của nghiệp sẽ không có.
*
*
*
1295
Bhavissati kammaṃ, bhavissati kammavipāko.
Kamma will occur, kamma-result will occur.
Nghiệp sẽ có, quả của nghiệp sẽ có.
Bhavissati kammaṃ, na bhavissati kammavipāko.
Kamma will occur, kamma-result will not occur.
Nghiệp sẽ có, quả của nghiệp sẽ không có.
*
*
*
1296
235. Ahosi kusalaṃ kammaṃ, ahosi kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma occurred, the result of wholesome kamma occurred.
235. Nghiệp thiện đã có, quả của nghiệp thiện đã có.
Ahosi kusalaṃ kammaṃ, nāhosi kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma occurred, the result of wholesome kamma did not occur.
Nghiệp thiện đã có, quả của nghiệp thiện chưa có.
Ahosi kusalaṃ kammaṃ, atthi kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma occurred, the result of wholesome kamma exists.
Nghiệp thiện đã có, quả của nghiệp thiện hiện có.
Ahosi kusalaṃ kammaṃ, natthi kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma occurred, the result of wholesome kamma does not exist.
Nghiệp thiện đã có, quả của nghiệp thiện không có.
Ahosi kusalaṃ kammaṃ, bhavissati kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma occurred, the result of wholesome kamma will occur.
Nghiệp thiện đã có, quả của nghiệp thiện sẽ có.
Ahosi kusalaṃ kammaṃ, na bhavissati kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma occurred, the result of wholesome kamma will not occur.
Nghiệp thiện đã có, quả của nghiệp thiện sẽ không có.
1297
Atthi kusalaṃ kammaṃ, atthi kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma exists, the result of wholesome kamma exists.
Nghiệp thiện hiện có, quả của nghiệp thiện hiện có.
Atthi kusalaṃ kammaṃ, natthi kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma exists, the result of wholesome kamma does not exist.
Nghiệp thiện hiện có, quả của nghiệp thiện không có.
Atthi kusalaṃ kammaṃ, bhavissati kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma exists, the result of wholesome kamma will occur.
Nghiệp thiện hiện có, quả của nghiệp thiện sẽ có.
Atthi kusalaṃ kammaṃ, na bhavissati kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma exists, the result of wholesome kamma will not occur.
Nghiệp thiện hiện có, quả của nghiệp thiện sẽ không có.
1298
Bhavissati kusalaṃ kammaṃ, bhavissati kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma will occur, the result of wholesome kamma will occur.
Nghiệp thiện sẽ có, quả của nghiệp thiện sẽ có.
Bhavissati kusalaṃ kammaṃ, na bhavissati kusalassa kammassa vipāko.
Wholesome kamma will occur, the result of wholesome kamma will not occur.
Nghiệp thiện sẽ có, quả của nghiệp thiện sẽ không có.
1299
Ahosi akusalaṃ kammaṃ, ahosi akusalassa kammassa vipāko.
Unwholesome kamma occurred, the result of unwholesome kamma occurred.
Nghiệp bất thiện đã có, quả của nghiệp bất thiện đã có.
Ahosi akusalaṃ kammaṃ, nāhosi akusalassa kammassa vipāko.
Unwholesome kamma occurred, the result of unwholesome kamma did not occur.
Nghiệp bất thiện đã có, quả của nghiệp bất thiện chưa có.
Ahosi akusalaṃ kammaṃ, atthi akusalassa kammassa vipāko.
Unwholesome kamma occurred, the result of unwholesome kamma exists.
Nghiệp bất thiện đã có, quả của nghiệp bất thiện hiện có.
Ahosi akusalaṃ kammaṃ, natthi akusalassa kammassa vipāko.
Unwholesome kamma occurred, the result of unwholesome kamma does not exist.
Nghiệp bất thiện đã có, quả của nghiệp bất thiện không có.
Ahosi akusalaṃ kammaṃ, bhavissati akusalassa kammassa vipāko.
Unwholesome kamma occurred, the result of unwholesome kamma will occur.
Nghiệp bất thiện đã có, quả của nghiệp bất thiện sẽ có.
Ahosi akusalaṃ kammaṃ, na bhavissati akusalassa kammassa vipāko.
Unwholesome kamma occurred, the result of unwholesome kamma will not occur.
Nghiệp bất thiện đã có, quả của nghiệp bất thiện sẽ không có.
1300
Atthi akusalaṃ kammaṃ, atthi akusalassa kammassa vipāko.
Unwholesome kamma exists, the result of unwholesome kamma exists.
Nghiệp bất thiện hiện có, quả của nghiệp bất thiện hiện có.
Atthi akusalaṃ kammaṃ, natthi akusalassa kammassa vipāko.
Unwholesome kamma exists, the result of unwholesome kamma does not exist.
Nghiệp bất thiện hiện có, quả của nghiệp bất thiện không có.
Atthi akusalaṃ kammaṃ, bhavissati akusalassa kammassa vipāko.
There is unwholesome kamma; there will be the result of unwholesome kamma.
Nghiệp bất thiện hiện có, quả của nghiệp bất thiện sẽ có.
Atthi akusalaṃ kammaṃ, na bhavissati akusalassa kammassa vipāko.
There is unwholesome kamma; there will not be the result of unwholesome kamma.
Nghiệp bất thiện hiện có, quả của nghiệp bất thiện sẽ không có.
1301
Bhavissati akusalaṃ kammaṃ, bhavissati akusalassa kammassa vipāko.
There will be unwholesome kamma; there will be the result of unwholesome kamma.
Nghiệp bất thiện sẽ có, quả của nghiệp bất thiện sẽ có.
Bhavissati akusalaṃ kammaṃ, na bhavissati akusalassa kammassa vipāko.
There will be unwholesome kamma; there will not be the result of unwholesome kamma.
Nghiệp bất thiện sẽ có, quả của nghiệp bất thiện sẽ không có.
1302
Ahosi sāvajjaṃ kammaṃ…pe… ahosi anavajjaṃ kammaṃ…pe… ahosi kaṇhaṃ kammaṃ…pe… ahosi sukkaṃ kammaṃ…pe… ahosi sukhudrayaṃ kammaṃ…pe… ahosi dukkhudrayaṃ kammaṃ…pe… ahosi sukhavipākaṃ kammaṃ…pe… ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ, ahosi dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There was blameworthy kamma… There was blameless kamma… There was dark kamma… There was bright kamma… There was kamma leading to happiness… There was kamma leading to suffering… There was kamma with a pleasant result… There was kamma with a painful result; there was the result of kamma with a painful result.
Nghiệp có lỗi đã có…pe… nghiệp không lỗi đã có…pe… nghiệp đen đã có…pe… nghiệp trắng đã có…pe… nghiệp có kết quả an lạc đã có…pe… nghiệp có kết quả đau khổ đã có…pe… nghiệp có quả an lạc đã có…pe… nghiệp có quả đau khổ đã có, quả của nghiệp có quả đau khổ đã có.
Ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ, nāhosi dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There was kamma with a painful result; there was no result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ đã có, quả của nghiệp có quả đau khổ chưa có.
Ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ, atthi dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There was kamma with a painful result; there is the result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ đã có, quả của nghiệp có quả đau khổ hiện có.
Ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ, natthi dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There was kamma with a painful result; there is no result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ đã có, quả của nghiệp có quả đau khổ không có.
Ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ, bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There was kamma with a painful result; there will be the result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ đã có, quả của nghiệp có quả đau khổ sẽ có.
Ahosi dukkhavipākaṃ kammaṃ, na bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There was kamma with a painful result; there will not be the result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ đã có, quả của nghiệp có quả đau khổ sẽ không có.
1303
Atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ, atthi dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There is kamma with a painful result; there is the result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ hiện có, quả của nghiệp có quả đau khổ hiện có.
Atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ, natthi dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There is kamma with a painful result; there is no result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ hiện có, quả của nghiệp có quả đau khổ không có.
Atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ, bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There is kamma with a painful result; there will be the result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ hiện có, quả của nghiệp có quả đau khổ sẽ có.
Atthi dukkhavipākaṃ kammaṃ, na bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There is kamma with a painful result; there will not be the result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ hiện có, quả của nghiệp có quả đau khổ sẽ không có.
1304
Bhavissati dukkhavipākaṃ kammaṃ, bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipāko.
There will be kamma with a painful result; there will be the result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ sẽ có, quả của nghiệp có quả đau khổ sẽ có.
Bhavissati dukkhavipākaṃ kammaṃ, na bhavissati dukkhavipākassa kammassa vipākoti.
There will be kamma with a painful result; there will not be the result of kamma with a painful result.
Nghiệp có quả đau khổ sẽ có, quả của nghiệp có quả đau khổ sẽ không có.
1305
Kammakathā niṭṭhitā.
The discourse on kamma is concluded.
Phẩm Nghiệp đã xong.
1306

8. Vipallāsakathā

8. Discourse on Perversions

8. Phẩm Điên Đảo

1307
236. Purimanidānaṃ.
The previous introduction.
236. Nidāna trước.
‘‘Cattārome, bhikkhave* , saññāvipallāsā cittavipallāsā diṭṭhivipallāsā.
“Monks, there are these four perversions of perception, perversions of mind, perversions of view.
“Này các Tỳ-khưu, có bốn sự điên đảo về tưởng, điên đảo về tâm, điên đảo về kiến.
Katame cattāro?
Which four?
Thế nào là bốn?
Anicce, bhikkhave, niccanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso.
Monks, perceiving permanence in the impermanent is a perversion of perception, a perversion of mind, a perversion of view.
Này các Tỳ-khưu, tưởng về vô thường là thường, tâm về vô thường là thường, kiến về vô thường là thường.
Dukkhe, bhikkhave, sukhanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso.
Monks, perceiving happiness in suffering is a perversion of perception, a perversion of mind, a perversion of view.
Này các Tỳ-khưu, tưởng về khổ là lạc, tâm về khổ là lạc, kiến về khổ là lạc.
Anattani, bhikkhave, attāti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso.
Monks, perceiving self in the non-self is a perversion of perception, a perversion of mind, a perversion of view.
Này các Tỳ-khưu, tưởng về vô ngã là ngã, tâm về vô ngã là ngã, kiến về vô ngã là ngã.
Asubhe, bhikkhave, subhanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso.
Monks, perceiving beauty in the unbeautiful is a perversion of perception, a perversion of mind, a perversion of view.
Này các Tỳ-khưu, tưởng về bất tịnh là tịnh, tâm về bất tịnh là tịnh, kiến về bất tịnh là tịnh.
Ime kho, bhikkhave, cattāro saññāvipallāsā cittavipallāsā diṭṭhivipallāsā.
These, monks, are the four perversions of perception, perversions of mind, perversions of view.
Này các Tỳ-khưu, đây là bốn sự điên đảo về tưởng, điên đảo về tâm, điên đảo về kiến.
1308
‘‘Cattārome, bhikkhave, nasaññāvipallāsā nacittavipallāsā nadiṭṭhivipallāsā.
“Monks, there are these four non-perversions of perception, non-perversions of mind, non-perversions of view.
“Này các Tỳ-khưu, có bốn sự không điên đảo về tưởng, không điên đảo về tâm, không điên đảo về kiến.
Katame cattāro?
Which four?
Thế nào là bốn?
Anicce, bhikkhave, aniccanti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso.
Monks, perceiving impermanence in the impermanent is a non-perversion of perception, a non-perversion of mind, a non-perversion of view.
Này chư Tỳ-khưu, trong cái vô thường, nhận thức ‘là vô thường’ không phải là sự đảo lộn về tưởng, không phải là sự đảo lộn về tâm, không phải là sự đảo lộn về kiến.
Dukkhe, bhikkhave, dukkhanti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso.
Monks, perceiving suffering in suffering is a non-perversion of perception, a non-perversion of mind, a non-perversion of view.
Này chư Tỳ-khưu, trong cái khổ, nhận thức ‘là khổ’ không phải là sự đảo lộn về tưởng, không phải là sự đảo lộn về tâm, không phải là sự đảo lộn về kiến.
Anattani, bhikkhave, anattāti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso.
Monks, perceiving non-self in the non-self is a non-perversion of perception, a non-perversion of mind, a non-perversion of view.
Này chư Tỳ-khưu, trong cái vô ngã, nhận thức ‘là vô ngã’ không phải là sự đảo lộn về tưởng, không phải là sự đảo lộn về tâm, không phải là sự đảo lộn về kiến.
Asubhe, bhikkhave, asubhanti nasaññāvipallāso nacittavipallāso nadiṭṭhivipallāso.
Monks, perceiving unbeautiful in the unbeautiful is a non-perversion of perception, a non-perversion of mind, a non-perversion of view.
Này chư Tỳ-khưu, trong cái bất tịnh, nhận thức ‘là bất tịnh’ không phải là sự đảo lộn về tưởng, không phải là sự đảo lộn về tâm, không phải là sự đảo lộn về kiến.
Ime kho, bhikkhave, cattāro nasaññāvipallāsā nacittavipallāsā nadiṭṭhivipallāsā’’ti.
These, monks, are the four non-perversions of perception, non-perversions of mind, non-perversions of view.”
Này chư Tỳ-khưu, đây là bốn điều không phải là sự đảo lộn về tưởng, không phải là sự đảo lộn về tâm, không phải là sự đảo lộn về kiến.”
1309
‘‘Anicce niccasaññino, dukkhe ca sukhasaññino;
“Those who perceive permanence in the impermanent, and happiness in suffering;
“Những ai nhận thức cái vô thường là thường, nhận thức cái khổ là lạc;
1310
Anattani ca attāti* , asubhe subhasaññino;
And self in the non-self, and beauty in the unbeautiful;
Nhận thức cái vô ngã là ngã, nhận thức cái bất tịnh là tịnh;
1311
Micchādiṭṭhihatā sattā, khittacittā visaññino.
Beings, struck by wrong view, with minds agitated, with perverted perceptions.
Các chúng sinh bị tà kiến hủy hoại, tâm bị xao động, tưởng bị đảo lộn.
1312
‘‘Te yogayuttā mārassa, ayogakkhemino janā;
These people, yoked by Māra, are not secure from bondage;
Những người ấy bị Ma vương trói buộc bởi các ách phược (yoga), không đạt được sự an ổn khỏi các ách phược;
1313
Sattā gacchanti saṃsāraṃ, jātimaraṇagāmino.
Beings wander in saṃsāra, destined for birth and death.
Các chúng sinh ấy đi trong luân hồi, phải trải qua sinh và tử.
1314
‘‘Yadā ca buddhā lokasmiṃ, uppajjanti pabhaṅkarā;
But when the Buddhas, the illuminators, arise in the world;
Khi các vị Phật, bậc làm ánh sáng, xuất hiện trên thế gian;
1315
Te imaṃ dhammaṃ pakāsenti, dukkhūpasamagāminaṃ.
They proclaim this Dhamma, which leads to the cessation of suffering.
Các Ngài thuyết giảng Pháp này, dẫn đến sự chấm dứt khổ đau.
1316
‘‘Tesaṃ sutvāna sappaññā, sacittaṃ paccaladdhu* te;
Having heard them, the wise, having regained their own minds;
Sau khi nghe Pháp ấy, những người có trí tuệ đã lấy lại được tâm của mình;
1317
Aniccaṃ aniccato dakkhuṃ, dukkhamaddakkhu dukkhato.
Saw the impermanent as impermanent, and suffering as suffering.
Họ đã thấy cái vô thường là vô thường, đã thấy cái khổ là khổ.
1318
‘‘Anattani anattāti, asubhaṃ asubhataddasuṃ;
They saw the non-self as non-self, and the unbeautiful as unbeautiful;
Họ đã thấy cái vô ngã là vô ngã, đã thấy cái bất tịnh là bất tịnh;
1319
Sammādiṭṭhisamādānā, sabbaṃ dukkhaṃ upaccagu’’nti.
Having embraced right view, they transcended all suffering.”
Do chấp trì chánh kiến, họ đã vượt qua mọi khổ đau.”
1320
Ime cattāro vipallāsā diṭṭhisampannassa puggalassa pahīnā, appahīnāti.
Are these four perversions abandoned by a person endowed with right view, or not abandoned?
Bốn sự đảo lộn này đã được đoạn trừ đối với người đầy đủ chánh kiến, hay chưa được đoạn trừ?
Keci pahīnā, keci appahīnā?
Some are abandoned, some are not abandoned.
Một số đã được đoạn trừ, một số chưa được đoạn trừ?
Anicce niccanti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso pahīno.
The perversion of perception, perversion of thought, and perversion of view regarding impermanence as permanent are abandoned.
Sự đảo lộn về tưởng, sự đảo lộn về tâm, sự đảo lộn về kiến khi nhận thức cái vô thường là thường, đã được đoạn trừ.
Dukkhe sukhanti saññā uppajjati, cittaṃ uppajjati, diṭṭhivipallāso pahīno.
The perception arises, the thought arises, "suffering is happiness," but the perversion of view is abandoned.
Sự đảo lộn về tưởng, sự đảo lộn về tâm khi nhận thức cái khổ là lạc, đã được đoạn trừ; nhưng tưởng và tâm nhận thức lạc vẫn sinh khởi, sự đảo lộn về kiến đã được đoạn trừ.
Anattani attāti saññāvipallāso cittavipallāso diṭṭhivipallāso pahīno.
The perversion of perception, perversion of thought, and perversion of view regarding non-self as self are abandoned.
Sự đảo lộn về tưởng, sự đảo lộn về tâm, sự đảo lộn về kiến khi nhận thức cái vô ngã là ngã, đã được đoạn trừ.
Asubhe subhanti saññā uppajjati, cittaṃ uppajjati, diṭṭhivipallāso pahīno.
The perception arises, the thought arises, "the impure is pure," but the perversion of view is abandoned.
Sự đảo lộn về tưởng, sự đảo lộn về tâm khi nhận thức cái bất tịnh là tịnh, đã được đoạn trừ; nhưng tưởng và tâm nhận thức tịnh vẫn sinh khởi, sự đảo lộn về kiến đã được đoạn trừ.
Dvīsu vatthūsu cha vipallāsā pahīnā.
Six perversions are abandoned in two objects (impermanence and non-self).
Trong hai đối tượng (vô thường, vô ngã), sáu sự đảo lộn đã được đoạn trừ.
Dvīsu vatthūsu dve vipallāsā pahīnā, cattāro vipallāsā appahīnā.
Two perversions are abandoned in two objects (suffering and impurity), four perversions are not abandoned.
Trong hai đối tượng (khổ, bất tịnh), hai sự đảo lộn đã được đoạn trừ, bốn sự đảo lộn chưa được đoạn trừ.
Catūsu vatthūsu aṭṭha vipallāsā pahīnā, cattāro vipallāsā appahīnāti.
Eight perversions are abandoned in four objects, four perversions are not abandoned.
Trong bốn đối tượng, tám sự đảo lộn đã được đoạn trừ, bốn sự đảo lộn chưa được đoạn trừ.
1321
Vipallāsakathā niṭṭhitā.
The discourse on perversions is concluded.
Phần Thuyết về Vipallāsa (Đảo Lộn) đã kết thúc.
1322

9. Maggakathā

9. Discourse on the Path

9. Maggakathā (Thuyết về Đạo)

1323
237. Maggoti kenaṭṭhena maggo?
By what meaning is it called the path (magga)?
237. Đạo (Magga) có nghĩa là gì?
Sotāpattimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi micchādiṭṭhiyā pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya* maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
At the moment of the Sotāpatti-magga, by the meaning of seeing, Sammādiṭṭhi is the path and the cause for the abandonment of Micchādiṭṭhi; it is the path and the cause for the support of co-arisen phenomena; it is the path and the cause for the eradication of defilements; it is the path and the cause for the purification of penetration and so on; it is the path and the cause for the establishment of the mind; it is the path and the cause for the cleansing of the mind; it is the path and the cause for the attainment of distinction; it is the path and the cause for further penetration; it is the path and the cause for the full comprehension of the Truths; it is the path and the cause for establishing in cessation.
Vào khoảnh khắc của Đạo Nhập Lưu (Sotāpattimagga), chánh kiến (sammādiṭṭhi) theo nghĩa thấy được là đạo và là nhân để đoạn trừ tà kiến (micchādiṭṭhi); là đạo và là nhân để hỗ trợ các pháp đồng sinh; là đạo và là nhân để diệt trừ các phiền não (kilesa); là đạo và là nhân để thanh lọc sự thể nhập, v.v.; là đạo và là nhân để an trú tâm; là đạo và là nhân để thanh tịnh tâm; là đạo và là nhân để đạt được sự ưu việt; là đạo và là nhân để thể nhập cao hơn; là đạo và là nhân để giác ngộ các chân lý (saccābhisamaya); là đạo và là nhân để an lập trong sự đoạn diệt (nirodha).
1324
Abhiniropanaṭṭhena sammāsaṅkappo micchāsaṅkappassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
By the meaning of directing (the mind), Sammāsaṅkappa is the path and the cause for the abandonment of Micchāsaṅkappa; it is the path and the cause for the support of co-arisen phenomena; it is the path and the cause for the eradication of defilements; it is the path and the cause for the purification of penetration and so on; it is the path and the cause for the establishment of the mind; it is the path and the cause for the cleansing of the mind; it is the path and the cause for the attainment of distinction; it is the path and the cause for further penetration; it is the path and the cause for the full comprehension of the Truths; it is the path and the cause for establishing in cessation.
Chánh tư duy (sammāsaṅkappa) theo nghĩa đưa tâm đến đối tượng là đạo và là nhân để đoạn trừ tà tư duy (micchāsaṅkappa); là đạo và là nhân để hỗ trợ các pháp đồng sinh; là đạo và là nhân để diệt trừ các phiền não; là đạo và là nhân để thanh lọc sự thể nhập, v.v.; là đạo và là nhân để an trú tâm; là đạo và là nhân để thanh tịnh tâm; là đạo và là nhân để đạt được sự ưu việt; là đạo và là nhân để thể nhập cao hơn; là đạo và là nhân để giác ngộ các chân lý; là đạo và là nhân để an lập trong sự đoạn diệt.
1325
Pariggahaṭṭhena sammāvācā micchāvācāya pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
By the meaning of comprehending, Sammāvācā is the path and the cause for the abandonment of Micchāvācā; it is the path and the cause for the support of co-arisen phenomena; it is the path and the cause for the eradication of defilements; it is the path and the cause for the purification of penetration and so on; it is the path and the cause for the establishment of the mind; it is the path and the cause for the cleansing of the mind; it is the path and the cause for the attainment of distinction; it is the path and the cause for further penetration; it is the path and the cause for the full comprehension of the Truths; it is the path and the cause for establishing in cessation.
Chánh ngữ (sammāvācā) theo nghĩa thu nhiếp là đạo và là nhân để đoạn trừ tà ngữ (micchāvācā); là đạo và là nhân để hỗ trợ các pháp đồng sinh; là đạo và là nhân để diệt trừ các phiền não; là đạo và là nhân để thanh lọc sự thể nhập, v.v.; là đạo và là nhân để an trú tâm; là đạo và là nhân để thanh tịnh tâm; là đạo và là nhân để đạt được sự ưu việt; là đạo và là nhân để thể nhập cao hơn; là đạo và là nhân để giác ngộ các chân lý; là đạo và là nhân để an lập trong sự đoạn diệt.
1326
Samuṭṭhānaṭṭhena sammākammanto micchākammantassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
By the meaning of originating, Sammākammanta is the path and the cause for the abandonment of Micchākammanta; it is the path and the cause for the support of co-arisen phenomena; it is the path and the cause for the eradication of defilements; it is the path and the cause for the purification of penetration and so on; it is the path and the cause for the establishment of the mind; it is the path and the cause for the cleansing of the mind; it is the path and the cause for the attainment of distinction; it is the path and the cause for further penetration; it is the path and the cause for the full comprehension of the Truths; it is the path and the cause for establishing in cessation.
Chánh nghiệp (sammākammanta) theo nghĩa phát sinh đúng đắn là đạo và là nhân để đoạn trừ tà nghiệp (micchākammanta); là đạo và là nhân để hỗ trợ các pháp đồng sinh; là đạo và là nhân để diệt trừ các phiền não; là đạo và là nhân để thanh lọc sự thể nhập, v.v.; là đạo và là nhân để an trú tâm; là đạo và là nhân để thanh tịnh tâm; là đạo và là nhân để đạt được sự ưu việt; là đạo và là nhân để thể nhập cao hơn; là đạo và là nhân để giác ngộ các chân lý; là đạo và là nhân để an lập trong sự đoạn diệt.
1327
Vodānaṭṭhena sammāājīvo micchāājīvassa pahānāya maggo ceva hetu ca…pe… paggahaṭṭhena sammāvāyāmo micchāvāyāmassa pahānāya maggo ceva hetu ca…pe… upaṭṭhānaṭṭhena sammāsati micchāsatiyā pahānāya maggo ceva hetu ca…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi micchāsamādhissa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
Right livelihood, by way of purification, is a path and a cause for the abandoning of wrong livelihood…pe… Right effort, by way of upholding, is a path and a cause for the abandoning of wrong effort…pe… Right mindfulness, by way of establishment, is a path and a cause for the abandoning of wrong mindfulness…pe… Right concentration, by way of non-distraction, is a path and a cause for the abandoning of wrong concentration; it is a path and a cause for the upholding of co-arisen phenomena; it is a path and a cause for the eradication of defilements; it is a path and a cause for the purification of penetration and so forth; it is a path and a cause for the establishment of the mind; it is a path and a cause for the purification of the mind; it is a path and a cause for the attainment of distinction; it is a path and a cause for further penetration; it is a path and a cause for the comprehension of the truths; it is a path and a cause for establishment in cessation.
Chánh mạng (sammāājīva) theo nghĩa thanh tịnh là đạo và là nhân để đoạn trừ tà mạng (micchāājīva)… (v.v.)… Chánh tinh tấn (sammāvāyāma) theo nghĩa nâng đỡ là đạo và là nhân để đoạn trừ tà tinh tấn (micchāvāyāma)… (v.v.)… Chánh niệm (sammāsati) theo nghĩa an trú là đạo và là nhân để đoạn trừ tà niệm (micchāsati)… (v.v.)… Chánh định (sammāsamādhi) theo nghĩa không tán loạn là đạo và là nhân để đoạn trừ tà định (micchāsamādhi); là đạo và là nhân để hỗ trợ các pháp đồng sinh; là đạo và là nhân để diệt trừ các phiền não; là đạo và là nhân để thanh lọc sự thể nhập, v.v.; là đạo và là nhân để an trú tâm; là đạo và là nhân để thanh tịnh tâm; là đạo và là nhân để đạt được sự ưu việt; là đạo và là nhân để thể nhập cao hơn; là đạo và là nhân để giác ngộ các chân lý; là đạo và là nhân để an lập trong sự đoạn diệt.
1328
Sakadāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi oḷārikassa kāmarāgasaññojanassa paṭighasaññojanassa oḷārikassa kāmarāgānusayassa paṭighānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
At the moment of the Sakadāgāmi Path, Right View, by way of seeing…pe… Right Concentration, by way of non-distraction, is a path and a cause for the abandoning of the gross fetter of sensual passion and the fetter of aversion, and the gross latent tendency to sensual passion and the latent tendency to aversion; it is a path and a cause for the upholding of co-arisen phenomena; it is a path and a cause for the eradication of defilements; it is a path and a cause for the purification of penetration and so forth; it is a path and a cause for the establishment of the mind; it is a path and a cause for the purification of the mind; it is a path and a cause for the attainment of distinction; it is a path and a cause for further penetration; it is a path and a cause for the comprehension of the truths; it is a path and a cause for establishment in cessation.
Vào khoảnh khắc của Đạo Nhất Lai (Sakadāgāmimagga), chánh kiến theo nghĩa thấy được… (v.v.)… chánh định theo nghĩa không tán loạn là đạo và là nhân để đoạn trừ thô lậu dục ái kiết sử (oḷārika kāmarāgasaññojana) và sân kiết sử (paṭighasaññojana), thô lậu dục ái tùy miên (oḷārika kāmarāgānusaya) và sân tùy miên (paṭighānusaya); là đạo và là nhân để hỗ trợ các pháp đồng sinh; là đạo và là nhân để diệt trừ các phiền não; là đạo và là nhân để thanh lọc sự thể nhập, v.v.; là đạo và là nhân để an trú tâm; là đạo và là nhân để thanh tịnh tâm; là đạo và là nhân để đạt được sự ưu việt; là đạo và là nhân để thể nhập cao hơn; là đạo và là nhân để giác ngộ các chân lý; là đạo và là nhân để an lập trong sự đoạn diệt.
1329
Anāgāmimaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi anusahagatassa kāmarāgasaññojanassa paṭighasaññojanassa, anusahagatassa kāmarāgānusayassa paṭighānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
At the moment of the Anāgāmi Path, Right View, by way of seeing…pe… Right Concentration, by way of non-distraction, is a path and a cause for the abandoning of the subtle fetter of sensual passion and the fetter of aversion, and the subtle latent tendency to sensual passion and the latent tendency to aversion; it is a path and a cause for the upholding of co-arisen phenomena; it is a path and a cause for the eradication of defilements; it is a path and a cause for the purification of penetration and so forth; it is a path and a cause for the establishment of the mind; it is a path and a cause for the purification of the mind; it is a path and a cause for the attainment of distinction; it is a path and a cause for further penetration; it is a path and a cause for the comprehension of the truths; it is a path and a cause for establishment in cessation.
Trong khoảnh khắc Đạo Bất Hoàn (Anāgāmi-magga), Chánh Kiến theo nghĩa thấy…pe… Chánh Định theo nghĩa không tán loạn là đạo và là nhân để đoạn trừ kiết sử tham dục (kāmarāga-saññojana) và kiết sử sân hận (paṭigha-saññojana) tiềm tàng, tùy miên tham dục (kāmarāgānusaya) và tùy miên sân hận (paṭighānusaya) tiềm tàng; là đạo và là nhân để hỗ trợ các pháp đồng sinh; là đạo và là nhân để diệt trừ các phiền não; là đạo và là nhân để thanh tịnh sự thể nhập, v.v.; là đạo và là nhân để an trú tâm; là đạo và là nhân để làm trong sạch tâm; là đạo và là nhân để đạt được sự thù thắng; là đạo và là nhân để thể nhập sâu hơn; là đạo và là nhân để chứng ngộ các sự thật; là đạo và là nhân để an lập trong sự diệt trừ.
1330
Arahattamaggakkhaṇe dassanaṭṭhena sammādiṭṭhi…pe… avikkhepaṭṭhena sammāsamādhi rūparāgassa arūparāgassa mānassa uddhaccassa avijjāya, mānānusayassa bhavarāgānusayassa avijjānusayassa pahānāya maggo ceva hetu ca, sahajātānaṃ dhammānaṃ upatthambhanāya maggo ceva hetu ca, kilesānaṃ pariyādānāya maggo ceva hetu ca, paṭivedhādivisodhanāya maggo ceva hetu ca, cittassa adhiṭṭhānāya maggo ceva hetu ca, cittassa, vodānāya maggo ceva hetu ca, visesādhigamāya maggo ceva hetu ca, uttari paṭivedhāya maggo ceva hetu ca, saccābhisamayāya maggo ceva, hetu ca, nirodhe patiṭṭhāpanāya maggo ceva hetu ca.
At the moment of the Arahantship Path, Right View, by way of seeing…pe… Right Concentration, by way of non-distraction, is a path and a cause for the abandoning of attachment to form, attachment to the formless, conceit, restlessness, and ignorance, and the latent tendency to conceit, the latent tendency to craving for existence, and the latent tendency to ignorance; it is a path and a cause for the upholding of co-arisen phenomena; it is a path and a cause for the eradication of defilements; it is a path and a cause for the purification of penetration and so forth; it is a path and a cause for the establishment of the mind; it is a path and a cause for the purification of the mind; it is a path and a cause for the attainment of distinction; it is a path and a cause for further penetration; it is a path and a cause for the comprehension of the truths; it is a path and a cause for establishment in cessation.
Trong khoảnh khắc Đạo A-la-hán (Arahatta-magga), Chánh Kiến theo nghĩa thấy…pe… Chánh Định theo nghĩa không tán loạn là đạo và là nhân để đoạn trừ tham ái sắc giới (rūparāga), tham ái vô sắc giới (arūparāga), ngã mạn (māna), phóng dật (uddhacca), vô minh (avijjā), tùy miên ngã mạn (mānānusaya), tùy miên tham ái hữu (bhavarāgānusaya), tùy miên vô minh (avijjānusaya); là đạo và là nhân để hỗ trợ các pháp đồng sinh; là đạo và là nhân để diệt trừ các phiền não; là đạo và là nhân để thanh tịnh sự thể nhập, v.v.; là đạo và là nhân để an trú tâm; là đạo và là nhân để làm trong sạch tâm; là đạo và là nhân để đạt được sự thù thắng; là đạo và là nhân để thể nhập sâu hơn; là đạo và là nhân để chứng ngộ các sự thật; là đạo và là nhân để an lập trong sự diệt trừ.
1331
Dassanamaggo sammādiṭṭhi, abhiniropanamaggo sammāsaṅkappo, pariggahamaggo sammāvācā, samuṭṭhānamaggo sammākammanto, vodānamaggo sammāājīvo, paggahamaggo sammāvāyāmo, upaṭṭhānamaggo sammāsati, avikkhepamaggo sammāsamādhi.
Right View is the path of seeing. Right Intention is the path of directing. Right Speech is the path of comprehending. Right Action is the path of originating. Right Livelihood is the path of purification. Right Effort is the path of upholding. Right Mindfulness is the path of establishment. Right Concentration is the path of non-distraction.
Đạo thấy là Chánh Kiến (sammādiṭṭhi), đạo hướng tâm là Chánh Tư Duy (sammāsaṅkappo), đạo thâu tóm là Chánh Ngữ (sammāvācā), đạo phát khởi là Chánh Nghiệp (sammākammanto), đạo làm trong sạch là Chánh Mạng (sammāājīvo), đạo tinh tấn là Chánh Tinh Tấn (sammāvāyāmo), đạo an trú là Chánh Niệm (sammāsati), đạo không tán loạn là Chánh Định (sammāsamādhi).
Upaṭṭhānamaggo satisambojjhaṅgo, pavicayamaggo dhammavicayasambojjhaṅgo, paggahamaggo vīriyasambojjhaṅgo, pharaṇamaggo pītisambojjhaṅgo, upasamamaggo passaddhisambojjhaṅgo, avikkhepamaggo samādhisambojjhaṅgo, paṭisaṅkhānamaggo upekkhāsambojjhaṅgo.
The Mindfulness enlightenment factor is the path of establishment. The Investigation of Phenomena enlightenment factor is the path of discernment. The Energy enlightenment factor is the path of upholding. The Rapture enlightenment factor is the path of pervading. The Tranquillity enlightenment factor is the path of calming. The Concentration enlightenment factor is the path of non-distraction. The Equanimity enlightenment factor is the path of contemplation.
Đạo an trú là Niệm Giác Chi (satisambojjhaṅgo), đạo trạch pháp là Trạch Pháp Giác Chi (dhammavicayasambojjhaṅgo), đạo tinh tấn là Tinh Tấn Giác Chi (vīriyasambojjhaṅgo), đạo sung mãn là Hỷ Giác Chi (pītisambojjhaṅgo), đạo an tịnh là Khinh An Giác Chi (passaddhisambojjhaṅgo), đạo không tán loạn là Định Giác Chi (samādhisambojjhaṅgo), đạo quán xét là Xả Giác Chi (upekkhāsambojjhaṅgo).
1332
Assaddhiye akampiyamaggo saddhābalaṃ, kosajje akampiyamaggo vīriyabalaṃ, pamāde akampiyamaggo satibalaṃ, uddhacce akampiyamaggo samādhibalaṃ, avijjāya akampiyamaggo paññābalaṃ.
The path that cannot be shaken by lack of faith is the power of faith (saddhābalaṃ); the path that cannot be shaken by laziness is the power of energy (vīriyabalaṃ); the path that cannot be shaken by heedlessness is the power of mindfulness (satibalaṃ); the path that cannot be shaken by restlessness is the power of concentration (samādhibalaṃ); the path that cannot be shaken by ignorance is the power of wisdom (paññābalaṃ).
Đối với sự vô tín là đạo không lay chuyển của Tín Lực (saddhābalaṃ), đối với sự biếng nhác là đạo không lay chuyển của Tấn Lực (vīriyabalaṃ), đối với sự phóng dật là đạo không lay chuyển của Niệm Lực (satibalaṃ), đối với sự trạo cử là đạo không lay chuyển của Định Lực (samādhibalaṃ), đối với sự vô minh là đạo không lay chuyển của Tuệ Lực (paññābalaṃ).
Adhimokkhamaggo saddhindriyaṃ, paggahamaggo vīriyindriyaṃ, upaṭṭhānamaggo satindriyaṃ, avikkhepamaggo samādhindriyaṃ, dassanamaggo paññindriyaṃ.
The path of resolution is the faculty of faith (saddhindriyaṃ); the path of exertion is the faculty of energy (vīriyindriyaṃ); the path of establishing mindfulness is the faculty of mindfulness (satindriyaṃ); the path of non-distraction is the faculty of concentration (samādhindriyaṃ); the path of insight is the faculty of wisdom (paññindriyaṃ).
Đạo quyết định là Tín Căn (saddhindriyaṃ), đạo tinh tấn là Tấn Căn (vīriyindriyaṃ), đạo an trú là Niệm Căn (satindriyaṃ), đạo không tán loạn là Định Căn (samādhindriyaṃ), đạo thấy là Tuệ Căn (paññindriyaṃ).
1333
Ādhipateyyaṭṭhena indriyā maggo, akampiyaṭṭhena balā maggo, niyyānaṭṭhena bojjhaṅgā maggo, hetuṭṭhena maggaṅgā maggo, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā maggo, padahanaṭṭhena sammappadhānā maggo, ijjhanaṭṭhena iddhipādā maggo, tathaṭṭhena saccāni maggo, avikkhepaṭṭhena samatho maggo, anupassanaṭṭhena vipassanā maggo, ekarasaṭṭhena samathavipassanā maggo, anativattanaṭṭhena yuganaddhā maggo, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi maggo, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi maggo, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi maggo, muttaṭṭhena vimokkho maggo, paṭivedhaṭṭhena vijjā maggo, pariccāgaṭṭhena vimutti maggo, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ maggo, chando mūlaṭṭhena maggo, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena maggo, phasso samodhānaṭṭhena maggo, vedanā samosaraṇaṭṭhena maggo, samādhi pamukhaṭṭhena maggo, sati ādhipateyyaṭṭhena maggo, paññā tatuttaraṭṭhena maggo, vimutti sāraṭṭhena maggo, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena maggoti.
The path is the faculties (indriyā) in the sense of supremacy; the path is the powers (balā) in the sense of unshakability; the path is the factors of enlightenment (bojjhaṅgā) in the sense of leading out; the path is the path factors (maggaṅgā) in the sense of being a cause; the path is the establishments of mindfulness (satipaṭṭhānā) in the sense of establishing; the path is the right exertions (sammappadhānā) in the sense of striving; the path is the bases of psychic power (iddhipādā) in the sense of accomplishment; the path is the truths (saccāni) in the sense of being thus; the path is tranquillity (samatho) in the sense of non-distraction; the path is insight (vipassanā) in the sense of repeated contemplation; the path is tranquillity and insight (samathavipassanā) in the sense of having one taste; the path is the conjoined (yuganaddhā) in the sense of non-transgression; the path is purity of moral conduct (sīlavisuddhi) in the sense of restraint; the path is purity of mind (cittavisuddhi) in the sense of non-distraction; the path is purity of view (diṭṭhivisuddhi) in the sense of seeing; the path is liberation (vimokkho) in the sense of freedom; the path is true knowledge (vijjā) in the sense of penetration; the path is release (vimutti) in the sense of relinquishment; the path is the knowledge of exhaustion (khaye ñāṇaṃ) in the sense of eradication; the path is desire (chando) in the sense of being the root; the path is attention (manasikāro) in the sense of origination; the path is contact (phasso) in the sense of conjunction; the path is feeling (vedanā) in the sense of convergence; the path is concentration (samādhi) in the sense of being foremost; the path is mindfulness (sati) in the sense of supremacy; the path is wisdom (paññā) in the sense of being superior to that; the path is liberation (vimutti) in the sense of being the essence; Nibbāna, which is immersed in the Deathless, is the path in the sense of being the culmination.
Theo nghĩa chủ tể, các căn (indriya) là đạo; theo nghĩa không lay chuyển, các lực (bala) là đạo; theo nghĩa xuất ly, các giác chi (bojjhaṅga) là đạo; theo nghĩa nhân, các chi phần của đạo (maggaṅga) là đạo; theo nghĩa an trú, các niệm xứ (satipaṭṭhāna) là đạo; theo nghĩa tinh tấn, các chánh cần (sammappadhāna) là đạo; theo nghĩa thành tựu, các thần túc (iddhipāda) là đạo; theo nghĩa chân thật, các sự thật (sacca) là đạo; theo nghĩa không tán loạn, sự tĩnh lặng (samatha) là đạo; theo nghĩa quán chiếu, sự quán (vipassanā) là đạo; theo nghĩa một vị, sự tĩnh lặng và quán (samathavipassanā) là đạo; theo nghĩa không vượt qua nhau, sự song hành (yuganaddhā) là đạo; theo nghĩa chế ngự, Giới Thanh Tịnh (sīlavisuddhi) là đạo; theo nghĩa không tán loạn, Tâm Thanh Tịnh (cittavisuddhi) là đạo; theo nghĩa thấy, Kiến Thanh Tịnh (diṭṭhivisuddhi) là đạo; theo nghĩa giải thoát, sự giải thoát (vimokkho) là đạo; theo nghĩa thể nhập, minh (vijjā) là đạo; theo nghĩa xả bỏ, sự giải thoát (vimutti) là đạo; theo nghĩa đoạn tận, trí về sự diệt tận (khaye ñāṇaṃ) là đạo; ý muốn (chando) theo nghĩa gốc rễ là đạo; tác ý (manasikāro) theo nghĩa phát khởi là đạo; xúc (phasso) theo nghĩa hội tụ là đạo; thọ (vedanā) theo nghĩa tập hợp là đạo; định (samādhi) theo nghĩa đứng đầu là đạo; niệm (sati) theo nghĩa chủ tể là đạo; tuệ (paññā) theo nghĩa vượt trội hơn nữa là đạo; giải thoát (vimutti) theo nghĩa cốt lõi là đạo; Niết Bàn (nibbāna) là nơi đến của bất tử, theo nghĩa kết thúc là đạo.
1334
Maggakathā niṭṭhitā.
The discourse on the Path is concluded.
Phần nói về Đạo đã xong.
1335

10. Maṇḍapeyyakathā

10. Discourse on Maṇḍapeyya

10. Phần nói về Maṇḍapeyya

1336
238. ‘‘Maṇḍapeyyamidaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ.
“This holy life, bhikkhus, is maṇḍapeyya (drinkable cream).
“Này các Tỳ-khưu, Phạm hạnh này là maṇḍapeyya (tinh túy để uống).
Satthā sammukhībhūto tidhattamaṇḍo* .
The Teacher is present, the cream is threefold.
Đức Bổn Sư hiện tiền, với ba loại tinh túy.
Satthari sammukhībhūte desanāmaṇḍo, paṭiggahamaṇḍo, brahmacariyamaṇḍo’’.
When the Teacher is present, there is the cream of teaching, the cream of reception, the cream of the holy life.”
Khi Đức Bổn Sư hiện tiền, có tinh túy giáo pháp, tinh túy tiếp nhận, tinh túy phạm hạnh.”
1337
Katamo desanāmaṇḍo? Catunnaṃ ariyasaccānaṃ ācikkhanā desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ* , catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ…pe… catunnaṃ sammappadhānānaṃ… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa ācikkhanā desanā paññāpanā paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ – ayaṃ desanāmaṇḍo.
What is the cream of teaching (desanāmaṇḍo)? The declaration, teaching, exposition, establishment, elucidation, analysis, and making clear of the four Noble Truths; ...of the four establishments of mindfulness; ...of the four right exertions; ...of the four bases of psychic power; ...of the five faculties; ...of the five powers; ...of the seven factors of enlightenment; ...of the Noble Eightfold Path—this is the cream of teaching.
Thế nào là tinh túy giáo pháp (desanāmaṇḍo)? Đó là sự chỉ dạy, thuyết giảng, tuyên bố, thiết lập, giải thích, phân tích, làm cho rõ ràng về bốn Thánh Đế;…pe… về bốn Niệm Xứ;… về bốn Chánh Cần;… về bốn Thần Túc;… về năm Căn;… về năm Lực;… về bảy Giác Chi;… về Thánh Đạo Tám Chi phần – đây là tinh túy giáo pháp.
1338
Katamo paṭiggahamaṇḍo? Bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo devā manussā ye vā panaññepi keci viññātāro – ayaṃ paṭiggahamaṇḍo.
What is the cream of reception (paṭiggahamaṇḍo)? Bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, devas, humans, or any other discerning ones—this is the cream of reception.
Thế nào là tinh túy tiếp nhận (paṭiggahamaṇḍo)? Đó là các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu-ni, cận sự nam, cận sự nữ, chư thiên, loài người, hoặc bất kỳ ai có trí tuệ khác – đây là tinh túy tiếp nhận.
1339
Katamo brahmacariyamaṇḍo? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi – ayaṃ brahmacariyamaṇḍo.
What is the cream of the holy life (brahmacariyamaṇḍo)? This very Noble Eightfold Path, that is—right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration—this is the cream of the holy life.
Thế nào là tinh túy phạm hạnh (brahmacariyamaṇḍo)? Chính là Thánh Đạo Tám Chi phần này, tức là – Chánh Kiến, Chánh Tư Duy, Chánh Ngữ, Chánh Nghiệp, Chánh Mạng, Chánh Tinh Tấn, Chánh Niệm, Chánh Định – đây là tinh túy phạm hạnh.
1340
239. Adhimokkhamaṇḍo saddhindriyaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo; assaddhiyaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā saddhindriyassa adhimokkhamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The cream of resolution is the faculty of faith (saddhindriyaṃ); lack of faith is the dregs. Having discarded the dregs of lack of faith, one drinks the cream of resolution of the faculty of faith—thus it is maṇḍapeyya.
Tinh túy quyết định là Tín Căn (saddhindriyaṃ), sự vô tín là cặn bã; vứt bỏ cặn bã vô tín, uống tinh túy quyết định của Tín Căn – đó là maṇḍapeyya.
Paggahamaṇḍo vīriyindriyaṃ, kosajjaṃ kasaṭo; kosajjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā vīriyindriyassa paggahamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The cream of exertion is the faculty of energy (vīriyindriyaṃ); laziness is the dregs. Having discarded the dregs of laziness, one drinks the cream of exertion of the faculty of energy—thus it is maṇḍapeyya.
Tinh túy tinh tấn là Tấn Căn (vīriyindriyaṃ), sự biếng nhác là cặn bã; vứt bỏ cặn bã biếng nhác, uống tinh túy tinh tấn của Tấn Căn – đó là maṇḍapeyya.
Upaṭṭhānamaṇḍo satindriyaṃ, pamādo kasaṭo; pamādaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā satindriyassa upaṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The cream of establishing mindfulness is the faculty of mindfulness (satindriyaṃ); heedlessness is the dregs. Having discarded the dregs of heedlessness, one drinks the cream of establishing mindfulness of the faculty of mindfulness—thus it is maṇḍapeyya.
Tinh túy an trú là Niệm Căn (satindriyaṃ), sự phóng dật là cặn bã; vứt bỏ cặn bã phóng dật, uống tinh túy an trú của Niệm Căn – đó là maṇḍapeyya.
Avikkhepamaṇḍo samādhindriyaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo; uddhaccaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā samādhindriyassa avikkhepamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The cream of non-distraction is the faculty of concentration (samādhindriyaṃ); restlessness is the dregs. Having discarded the dregs of restlessness, one drinks the cream of non-distraction of the faculty of concentration—thus it is maṇḍapeyya.
Tinh túy không tán loạn là Định Căn (samādhindriyaṃ), sự trạo cử là cặn bã; vứt bỏ cặn bã trạo cử, uống tinh túy không tán loạn của Định Căn – đó là maṇḍapeyya.
Dassanamaṇḍo paññindriyaṃ, avijjaṃ kasaṭo; avijjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā paññindriyassa dassanamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The cream of insight is the faculty of wisdom (paññindriyaṃ); ignorance is the dregs. Having discarded the dregs of ignorance, one drinks the cream of insight of the faculty of wisdom—thus it is maṇḍapeyya.
Tinh túy thấy là Tuệ Căn (paññindriyaṃ), sự vô minh là cặn bã; vứt bỏ cặn bã vô minh, uống tinh túy thấy của Tuệ Căn – đó là maṇḍapeyya.
1341
Assaddhiye akampiyamaṇḍo saddhābalaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo; assaddhiyaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā saddhābalassa assaddhiye akampiyamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The unshakeable essence in faithlessness is the power of faith (saddhābala). Faithlessness is the dross. Having discarded the dross of faithlessness, one drinks the unshakeable essence of the power of faith in faithlessness – this is maṇḍapeyya.
Tinh túy không lay chuyển đối với sự vô tín là Tín Lực (saddhābalaṃ), sự vô tín là cặn bã; vứt bỏ cặn bã vô tín, uống tinh túy không lay chuyển đối với sự vô tín của Tín Lực – đó là maṇḍapeyya.
Kosajje akampiyamaṇḍo vīriyabalaṃ, kosajjaṃ kasaṭo; kosajjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā vīriyabalassa kosajje akampiyamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The unshakeable essence in idleness is the power of energy (vīriyabala). Idleness is the dross. Having discarded the dross of idleness, one drinks the unshakeable essence of the power of energy in idleness – this is maṇḍapeyya.
Tinh túy không lay chuyển đối với sự biếng nhác là Tấn Lực (vīriyabalaṃ), sự biếng nhác là cặn bã; vứt bỏ cặn bã biếng nhác, uống tinh túy không lay chuyển đối với sự biếng nhác của Tấn Lực – đó là maṇḍapeyya.
Pamāde akampiyamaṇḍo satibalaṃ, pamādo kasaṭo; pamādaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā satibalassa pamāde akampiyamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The unshakeable essence in heedlessness is the power of mindfulness (satibala). Heedlessness is the dross. Having discarded the dross of heedlessness, one drinks the unshakeable essence of the power of mindfulness in heedlessness – this is maṇḍapeyya.
Tinh túy không lay chuyển đối với sự phóng dật là Niệm Lực (satibalaṃ), sự phóng dật là cặn bã; vứt bỏ cặn bã phóng dật, uống tinh túy không lay chuyển đối với sự phóng dật của Niệm Lực – đó là maṇḍapeyya.
Uddhacce akampiyamaṇḍo samādhibalaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo; uddhaccaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā samādhibalassa uddhacce akampiyamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The unshakeable essence in restlessness is the power of concentration (samādhibala). Restlessness is the dross. Having discarded the dross of restlessness, one drinks the unshakeable essence of the power of concentration in restlessness – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa bất động trong sự phóng dật là định lực; sự phóng dật là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là sự phóng dật, uống tinh hoa bất động của định lực trong sự phóng dật – đó là maṇḍapeyya.
Avijjāya akampiyamaṇḍo paññābalaṃ, avijjā kasaṭo; avijjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā paññābalassa avijjāya akampiyamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The unshakeable essence in ignorance is the power of wisdom (paññābala). Ignorance is the dross. Having discarded the dross of ignorance, one drinks the unshakeable essence of the power of wisdom in ignorance – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa bất động trong vô minh là tuệ lực; vô minh là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là vô minh, uống tinh hoa bất động của tuệ lực trong vô minh – đó là maṇḍapeyya.
1342
Upaṭṭhānamaṇḍo satisambojjhaṅgā, pamādo kasaṭo; pamādaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā satisambojjhaṅgassa upaṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of establishment is the enlightenment factor of mindfulness (satisambojjhaṅga). Heedlessness is the dross. Having discarded the dross of heedlessness, one drinks the essence of establishment of the enlightenment factor of mindfulness – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa tỉnh giác là niệm giác chi; sự phóng dật là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là sự phóng dật, uống tinh hoa tỉnh giác của niệm giác chi – đó là maṇḍapeyya.
Pavicayamaṇḍo dhammavicayasambojjhaṅgo, avijjā kasaṭo; avijjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā dhammavicayasambojjhaṅgassa pavicayamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of investigation is the enlightenment factor of investigation of phenomena (dhammavicayasambojjhaṅga). Ignorance is the dross. Having discarded the dross of ignorance, one drinks the essence of investigation of the enlightenment factor of investigation of phenomena – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa thẩm sát là trạch pháp giác chi; vô minh là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là vô minh, uống tinh hoa thẩm sát của trạch pháp giác chi – đó là maṇḍapeyya.
Paggahamaṇḍo vīriyasambojjhaṅgo, kosajjaṃ kasaṭo; kosajjaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā vīriyasambojjhaṅgassa paggahamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of exertion is the enlightenment factor of energy (vīriyasambojjhaṅga). Idleness is the dross. Having discarded the dross of idleness, one drinks the essence of exertion of the enlightenment factor of energy – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa tinh tấn là tinh tấn giác chi; sự biếng nhác là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là sự biếng nhác, uống tinh hoa tinh tấn của tinh tấn giác chi – đó là maṇṇḍapeyya.
Pharaṇamaṇḍo pītisambojjhaṅgo, pariḷāho kasaṭo; pariḷāhaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā pītisambojjhaṅgassa pharaṇamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of pervasion is the enlightenment factor of rapture (pītisambojjhaṅga). Burning is the dross. Having discarded the dross of burning, one drinks the essence of pervasion of the enlightenment factor of rapture – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa sung mãn là hỷ giác chi; sự bức bách là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là sự bức bách, uống tinh hoa sung mãn của hỷ giác chi – đó là maṇḍapeyya.
Upasamamaṇḍo passaddhisambojjhaṅgo, duṭṭhullaṃ kasaṭo; duṭṭhullaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā passaddhisambojjhaṅgassa upasamamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of tranquility is the enlightenment factor of tranquility (passaddhisambojjhaṅga). Grossness is the dross. Having discarded the dross of grossness, one drinks the essence of tranquility of the enlightenment factor of tranquility – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa an tịnh là khinh an giác chi; sự thô trược là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là sự thô trược, uống tinh hoa an tịnh của khinh an giác chi – đó là maṇḍapeyya.
Avikkhepamaṇḍo samādhisambojjhaṅgo, uddhaccaṃ kasaṭo; uddhaccaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā samādhisambojjhaṅgassa avikkhepamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of non-distraction is the enlightenment factor of concentration (samādhisambojjhaṅga). Restlessness is the dross. Having discarded the dross of restlessness, one drinks the essence of non-distraction of the enlightenment factor of concentration – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa không xao lãng là định giác chi; sự phóng dật là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là sự phóng dật, uống tinh hoa không xao lãng của định giác chi – đó là maṇḍapeyya.
Paṭisaṅkhānamaṇḍo upekkhāsambojjhaṅgo, appaṭisaṅkhā kasaṭo; appaṭisaṅkhaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā upekkhāsambojjhaṅgassa paṭisaṅkhānamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of equanimity is the enlightenment factor of equanimity (upekkhāsambojjhaṅga). Non-equanimity is the dross. Having discarded the dross of non-equanimity, one drinks the essence of equanimity of the enlightenment factor of equanimity – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa quán sát là xả giác chi; sự không quán sát là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là sự không quán sát, uống tinh hoa quán sát của xả giác chi – đó là maṇḍapeyya.
1343
Dassanamaṇḍo sammādiṭṭhi, micchādiṭṭhi kasaṭo; micchādiṭṭhiṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammādiṭṭhiyā dassanamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of vision is right view (sammādiṭṭhi). Wrong view is the dross. Having discarded the dross of wrong view, one drinks the essence of vision of right view – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa thấy biết là chánh kiến; tà kiến là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là tà kiến, uống tinh hoa thấy biết của chánh kiến – đó là maṇḍapeyya.
Abhiniropanamaṇḍo sammāsaṅkappo, micchāsaṅkappo kasaṭo; micchāsaṅkappaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāsaṅkappassa abhiniropanamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of application is right intention (sammāsaṅkappo). Wrong intention is the dross. Having discarded the dross of wrong intention, one drinks the essence of application of right intention – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa hướng tâm là chánh tư duy; tà tư duy là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là tà tư duy, uống tinh hoa hướng tâm của chánh tư duy – đó là maṇḍapeyya.
Pariggahamaṇḍo sammāvācā, micchāvācā kasaṭo; micchāvācaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāvācāya pariggahamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of restraint is right speech (sammāvācā). Wrong speech is the dross. Having discarded the dross of wrong speech, one drinks the essence of restraint of right speech – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa chế ngự là chánh ngữ; tà ngữ là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là tà ngữ, uống tinh hoa chế ngự của chánh ngữ – đó là maṇḍapeyya.
Samuṭṭhānamaṇḍo sammākammanto, micchākammanto kasaṭo; micchākammantaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammākammantassa samuṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of origination is right action (sammākammanto). Wrong action is the dross. Having discarded the dross of wrong action, one drinks the essence of origination of right action – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa phát khởi là chánh nghiệp; tà nghiệp là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là tà nghiệp, uống tinh hoa phát khởi của chánh nghiệp – đó là maṇḍapeyya.
Vodānamaṇḍo sammāājīvo, micchāājīvo kasaṭo; micchāājīvaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāājīvassa vodānamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of purification is right livelihood (sammāājīvo). Wrong livelihood is the dross. Having discarded the dross of wrong livelihood, one drinks the essence of purification of right livelihood – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa thanh tịnh là chánh mạng; tà mạng là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là tà mạng, uống tinh hoa thanh tịnh của chánh mạng – đó là maṇḍapeyya.
Paggahamaṇḍo sammāvāyāmo, micchāvāyāmo kasaṭo; micchāvāyāmaṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāvāyāmassa paggahamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of exertion is right effort (sammāvāyāmo). Wrong effort is the dross. Having discarded the dross of wrong effort, one drinks the essence of exertion of right effort – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa tinh tấn là chánh tinh tấn; tà tinh tấn là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là tà tinh tấn, uống tinh hoa tinh tấn của chánh tinh tấn – đó là maṇḍapeyya.
Upaṭṭhānamaṇḍo sammāsati, micchāsati kasaṭo; micchāsatiṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāsatiyā upaṭṭhānamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of establishment is right mindfulness (sammāsati). Wrong mindfulness is the dross. Having discarded the dross of wrong mindfulness, one drinks the essence of establishment of right mindfulness – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa tỉnh giác là chánh niệm; tà niệm là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là tà niệm, uống tinh hoa tỉnh giác của chánh niệm – đó là maṇḍapeyya.
Avikkhepamaṇḍo sammāsamādhi, micchāsamādhi kasaṭo; micchāsamādhiṃ kasaṭaṃ chaḍḍetvā sammāsamādhissa avikkhepamaṇḍaṃ pivatīti – maṇḍapeyyaṃ.
The essence of non-distraction is right concentration (sammāsamādhi). Wrong concentration is the dross. Having discarded the dross of wrong concentration, one drinks the essence of non-distraction of right concentration – this is maṇḍapeyya.
Tinh hoa không xao lãng là chánh định; tà định là cặn bã. Vứt bỏ cặn bã là tà định, uống tinh hoa không xao lãng của chánh định – đó là maṇḍapeyya.
1344
240. Atthi maṇḍo, atthi peyyaṃ, atthi kasaṭo.
There is the essence (maṇḍa), there is the drink (peyya), there is the dross (kasaṭa).
Có tinh hoa, có thức uống, có cặn bã.
Adhimokkhamaṇḍo saddhindriyaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The essence of conviction is the faculty of faith (saddhindriya). Faithlessness is the dross. The essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation that is there – this is the drink.
Tinh hoa quyết định là tín căn; sự không tin là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Paggahamaṇḍo vīriyindriyaṃ, kosajjaṃ kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of exertion is the faculty of energy; idleness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa tinh tấn là tinh tấn căn; sự biếng nhác là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Upaṭṭhānamaṇḍo satindriyaṃ, pamādo kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of establishment is the faculty of mindfulness; heedlessness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa tỉnh giác là niệm căn; sự phóng dật là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Avikkhepamaṇḍo samādhindriyaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of non-distraction is the faculty of concentration; restlessness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa không xao lãng là định căn; sự phóng dật là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Dassanamaṇḍo paññindriyaṃ, avijjā kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of vision is the faculty of wisdom; ignorance is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa thấy biết là tuệ căn; vô minh là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
1345
Assaddhiye akampiyamaṇḍo saddhābalaṃ, assaddhiyaṃ kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The unshakeable clarity in lack of faith is the power of faith; lack of faith is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa bất động trong sự không tin là tín lực; sự không tin là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Kosajje akampiyamaṇḍo vīriyabalaṃ, kosajjaṃ kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The unshakeable clarity in idleness is the power of energy; idleness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa bất động trong sự biếng nhác là tinh tấn lực; sự biếng nhác là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Pamāde akampiyamaṇḍo satibalaṃ, pamādo kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The unshakeable clarity in heedlessness is the power of mindfulness; heedlessness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa bất động trong sự phóng dật là niệm lực; sự phóng dật là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Uddhacce akampiyamaṇḍo samādhibalaṃ, uddhaccaṃ kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The unshakeable clarity in restlessness is the power of concentration; restlessness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa bất động trong sự phóng dật là định lực; sự phóng dật là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Avijjāya akampiyamaṇḍo paññābalaṃ, avijjā kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The unshakeable clarity in ignorance is the power of wisdom; ignorance is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa bất động trong vô minh là tuệ lực; vô minh là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
1346
Upaṭṭhānamaṇḍo satisambojjhaṅgo, pamādo kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of establishment is the enlightenment factor of mindfulness; heedlessness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa tỉnh giác là niệm giác chi; sự phóng dật là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Pavicayamaṇḍo dhammavicayasambojjhaṅgo, avijjā kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of investigation is the enlightenment factor of investigation of Dhamma; ignorance is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa thẩm sát là trạch pháp giác chi; vô minh là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Paggahamaṇḍo vīriyasambojjhaṅgo, kosajjaṃ kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of exertion is the enlightenment factor of energy; idleness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa tinh tấn là tinh tấn giác chi; sự biếng nhác là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Pharaṇamaṇḍo pītisambojjhaṅgo, pariḷāho kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of pervading is the enlightenment factor of rapture; feverishness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa sung mãn là hỷ giác chi; sự bức bách là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Upasamamaṇḍo passaddhisambojjhaṅgo, duṭṭhullaṃ kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of appeasement is the enlightenment factor of tranquility; coarseness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa an tịnh là khinh an giác chi; sự thô trược là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Avikkhepamaṇḍo samādhisambojjhaṅgo, uddhaccaṃ kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of non-distraction is the enlightenment factor of concentration; restlessness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa không xao lãng là định giác chi; sự phóng dật là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Paṭisaṅkhānamaṇḍo upekkhāsambojjhaṅgo, apaṭisaṅkhā kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of contemplation is the enlightenment factor of equanimity; non-contemplation is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa quán sát là xả giác chi; sự không quán sát là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
1347
Dassanamaṇḍo sammādiṭṭhi, micchādiṭṭhi kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of vision is right view; wrong view is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa thấy biết là chánh kiến; tà kiến là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Abhiniropanamaṇḍo sammāsaṅkappo, micchāsaṅkappo kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of application is right intention; wrong intention is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa hướng tâm là chánh tư duy; tà tư duy là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Pariggahamaṇḍo sammāvācā, micchāvācā kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of encompassing is right speech; wrong speech is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa chế ngự là chánh ngữ; tà ngữ là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Samuṭṭhānamaṇḍo sammākammanto, micchākammanto kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of origination is right action; wrong action is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa phát khởi là chánh nghiệp; tà nghiệp là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Vodānamaṇḍo sammāājīvo, micchāājīvo kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of purification is right livelihood; wrong livelihood is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa thanh tịnh là chánh mạng; tà mạng là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Paggahamaṇḍo sammāvāyāmo, micchāvāyāmo kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of exertion is right effort; wrong effort is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa tinh tấn là chánh tinh tấn; tà tinh tấn là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Upaṭṭhānamaṇḍo sammāsati, micchāsati kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of establishment is right mindfulness; wrong mindfulness is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Tinh hoa tỉnh giác là chánh niệm; tà niệm là cặn bã. Cái nào là ý vị, pháp vị, giải thoát vị ở đó – đó là thức uống.
Avikkhepamaṇḍo sammāsamādhi, micchāsamādhi kasaṭo; yo tattha attharaso dhammaraso vimuttiraso – idaṃ peyyaṃ.
The clarity of non-distraction is right concentration; wrong concentration is the impurity. Whatever is the essence of meaning, the essence of Dhamma, the essence of liberation therein – this is the delectable.
Chánh định là cốt lõi của sự không xao động; tà định là cặn bã. Cái gì ở đó là vị lợi ích, vị Pháp, vị giải thoát – điều này là cốt lõi.
1348
Dassanamaṇḍo sammādiṭṭhi… abhiniropanamaṇḍo sammāsaṅkappo… pariggahamaṇḍo sammāvācā… samuṭṭhānamaṇḍo sammākammanto… vodānamaṇḍo sammāājīvo… paggahamaṇḍo sammāvāyāmo… upaṭṭhānamaṇḍo sammāsati… avikkhepamaṇḍo sammāsamādhi.
The clarity of vision is right view… the clarity of application is right intention… the clarity of encompassing is right speech… the clarity of origination is right action… the clarity of purification is right livelihood… the clarity of exertion is right effort… the clarity of establishment is right mindfulness… the clarity of non-distraction is right concentration.
Chánh kiến là cốt lõi của sự thấy… Chánh tư duy là cốt lõi của sự đặt tâm vào… Chánh ngữ là cốt lõi của sự thâu tóm… Chánh nghiệp là cốt lõi của sự khởi lên… Chánh mạng là cốt lõi của sự thanh tịnh… Chánh tinh tấn là cốt lõi của sự nỗ lực… Chánh niệm là cốt lõi của sự an trú… Chánh định là cốt lõi của sự không xao động.
1349
Upaṭṭhānamaṇḍo satisambojjhaṅgo… pavicayamaṇḍo dhammavicayasambojjhaṅgo… paggahamaṇḍo vīriyasambojjhaṅgo… pharaṇamaṇḍo pītisambojjhaṅgo… upasamamaṇḍo passaddhisambojjhaṅgo… avikkhepamaṇḍo samādhisambojjhaṅgo… paṭisaṅkhānamaṇḍo upekkhāsambojjhaṅgo.
The sphere of mindfulness is the mindfulness enlightenment factor; the sphere of investigation is the investigation of phenomena enlightenment factor; the sphere of exertion is the energy enlightenment factor; the sphere of pervasion is the rapture enlightenment factor; the sphere of tranquility is the tranquility enlightenment factor; the sphere of non-distraction is the concentration enlightenment factor; the sphere of contemplation is the equanimity enlightenment factor.
Niệm giác chi là cốt lõi của sự an trú… Trạch pháp giác chi là cốt lõi của sự phân tích… Tinh tấn giác chi là cốt lõi của sự nỗ lực… Hỷ giác chi là cốt lõi của sự lan tỏa… Khinh an giác chi là cốt lõi của sự lắng dịu… Định giác chi là cốt lõi của sự không xao động… Xả giác chi là cốt lõi của sự quán xét.
1350
Assaddhiye akampiyamaṇḍo saddhābalaṃ… kosajje akampiyamaṇḍo vīriyabalaṃ… pamāde akampiyamaṇḍo satibalaṃ… uddhacce akampiyamaṇḍo samādhibalaṃ… avijjāya akampiyamaṇḍo paññābalaṃ.
The sphere of unshakeability in faithlessness is the power of faith; the sphere of unshakeability in idleness is the power of energy; the sphere of unshakeability in heedlessness is the power of mindfulness; the sphere of unshakeability in restlessness is the power of concentration; the sphere of unshakeability in ignorance is the power of wisdom.
Tín lực là cốt lõi của sự không lay chuyển trước sự vô tín… Tinh tấn lực là cốt lõi của sự không lay chuyển trước sự biếng nhác… Niệm lực là cốt lõi của sự không lay chuyển trước sự phóng dật… Định lực là cốt lõi của sự không lay chuyển trước sự trạo cử… Tuệ lực là cốt lõi của sự không lay chuyển trước sự vô minh.
1351
Adhimokkhamaṇḍo saddhindriyaṃ… paggahamaṇḍo vīriyindriyaṃ… upaṭṭhānamaṇḍo satindriyaṃ… avikkhepamaṇḍo samādhindriyaṃ… dassanamaṇḍo paññindriyaṃ.
The sphere of conviction is the faculty of faith; the sphere of exertion is the faculty of energy; the sphere of mindfulness is the faculty of mindfulness; the sphere of non-distraction is the faculty of concentration; the sphere of insight is the faculty of wisdom.
Tín căn là cốt lõi của sự quyết định… Tinh tấn căn là cốt lõi của sự nỗ lực… Niệm căn là cốt lõi của sự an trú… Định căn là cốt lõi của sự không xao động… Tuệ căn là cốt lõi của sự thấy.
1352
Ādhipateyyaṭṭhena indriyā maṇḍo, akampiyaṭṭhena balā maṇḍo, niyyānaṭṭhena bojjhaṅgā maṇḍo, hetuṭṭhena maggo maṇḍo, upaṭṭhānaṭṭhena satipaṭṭhānā maṇḍo, padahanaṭṭhena sammappadhānā maṇḍo, ijjhanaṭṭhena iddhipādā maṇḍo, tathaṭṭhena saccā maṇḍo, avikkhepaṭṭhena samatho maṇḍo, anupassanaṭṭhena vipassanā maṇḍo, ekarasaṭṭhena samathavipassanā maṇḍo, anativattanaṭṭhena yuganaddhā maṇḍo, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi maṇḍo, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi maṇḍo, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi maṇḍo, muttaṭṭhena vimokkho maṇḍo, paṭivedhaṭṭhena vijjā maṇḍo, pariccāgaṭṭhena vimutti maṇḍo, samucchedaṭṭhena khaye ñāṇaṃ maṇḍo, paṭippassaddhaṭṭhena anuppāde ñāṇaṃ maṇḍo, chando mūlaṭṭhena maṇḍo, manasikāro samuṭṭhānaṭṭhena maṇḍo, phasso samodhānaṭṭhena maṇḍo, vedanā samosaraṇaṭṭhena maṇḍo, samādhi pamukhaṭṭhena maṇḍo, sati ādhipateyyaṭṭhena maṇḍo, paññā tatuttaraṭṭhena maṇḍo, vimutti sāraṭṭhena maṇḍo, amatogadhaṃ nibbānaṃ pariyosānaṭṭhena maṇḍoti.
The indriyas are called the sphere in the sense of supremacy; the balas are called the sphere in the sense of unshakeability; the bojjhaṅgas are called the sphere in the sense of leading to liberation; the Magga is called the sphere in the sense of cause; the satipaṭṭhānas are called the sphere in the sense of establishment; the sammappadhānas are called the sphere in the sense of exertion; the iddhipādas are called the sphere in the sense of accomplishment; the sacca is called the sphere in the sense of truth; samatha is called the sphere in the sense of non-distraction; vipassanā is called the sphere in the sense of repeated contemplation; samatha-vipassanā is called the sphere in the sense of having a single taste; yuganaddha is called the sphere in the sense of non-transgression of one by the other; sīlavisuddhi is called the sphere in the sense of restraint; cittavisuddhi is called the sphere in the sense of non-distraction; diṭṭhivisuddhi is called the sphere in the sense of insight; vimokkha is called the sphere in the sense of liberation; vijjā is called the sphere in the sense of penetration; vimutti is called the sphere in the sense of relinquishment; the knowledge of destruction is called the sphere in the sense of eradication; the knowledge of non-arising is called the sphere in the sense of complete appeasement; chanda is called the sphere in the sense of root; manasikāra is called the sphere in the sense of origination; phassa is called the sphere in the sense of conjunction; vedanā is called the sphere in the sense of convergence; samādhi is called the sphere in the sense of foremost; sati is called the sphere in the sense of supremacy; paññā is called the sphere in the sense of being superior to that; vimutti is called the sphere in the sense of essence; and Nibbāna, which is immersed in the Deathless, is called the sphere in the sense of ultimate end.
Các căn là cốt lõi theo nghĩa chủ tể, các lực là cốt lõi theo nghĩa không lay chuyển, các giác chi là cốt lõi theo nghĩa xuất ly, con đường (Bát Chánh Đạo) là cốt lõi theo nghĩa nhân, các niệm xứ là cốt lõi theo nghĩa an trú, các chánh cần là cốt lõi theo nghĩa tinh cần, các thần túc là cốt lõi theo nghĩa thành tựu, các sự thật là cốt lõi theo nghĩa chân thật, samatha là cốt lõi theo nghĩa không xao động, vipassanā là cốt lõi theo nghĩa quán sát, samatha và vipassanā là cốt lõi theo nghĩa đồng vị, yuganaddha là cốt lõi theo nghĩa không vượt qua nhau, giới thanh tịnh là cốt lõi theo nghĩa phòng hộ, tâm thanh tịnh là cốt lõi theo nghĩa không xao động, kiến thanh tịnh là cốt lõi theo nghĩa thấy, giải thoát là cốt lõi theo nghĩa thoát ly, minh là cốt lõi theo nghĩa xuyên thấu, giải thoát là cốt lõi theo nghĩa từ bỏ, diệt trí là cốt lõi theo nghĩa đoạn trừ hoàn toàn, vô sanh trí là cốt lõi theo nghĩa an tịnh, dục là cốt lõi theo nghĩa gốc, tác ý là cốt lõi theo nghĩa khởi lên, xúc là cốt lõi theo nghĩa hòa hợp, thọ là cốt lõi theo nghĩa hội tụ, định là cốt lõi theo nghĩa đứng đầu, niệm là cốt lõi theo nghĩa chủ tể, tuệ là cốt lõi theo nghĩa cao thượng hơn, giải thoát là cốt lõi theo nghĩa tinh túy, Nibbāna bất tử là cốt lõi theo nghĩa cứu cánh.
1353
Catutthabhāṇavāro.
The Fourth Recitation Section is concluded.
Chương thứ tư đã xong.
1354
Maṇḍapeyyakathā niṭṭhitā.
The Discourse on the Sphere of Maṇḍa is concluded.
Maṇḍapeyyakathā đã xong.
1355
Tassuddānaṃ –
Its summary:
Tóm tắt của nó –
1356
Ñāṇadiṭṭhī ca assāsā, indriyaṃ vimokkhapañcamā;
Knowledge, insight, and respiration, the faculty, and liberation as the fifth;
Tri kiến và hơi thở, căn và giải thoát là thứ năm;
1357
Gatikammavipallāsā, maggo maṇḍena te dasāti.
Destiny, action, perversions, the path, with Maṇḍa, these are ten.
Gati, nghiệp và sự đảo điên, con đường cùng với maṇḍa là mười.
1358
Esa nikāyadharehi ṭhapito, asamo* paṭhamo pavaro
This unequaled, foremost, excellent vagga has been established by the reciters of the Nikāyas.
Chương vĩ đại đầu tiên, vô song này,
1359
Varavaggoti* .
This is the Excellent Vagga.
Đã được các bậc trì giữ Nikāya thiết lập.
Next Page →

Settings