52. ‘‘Sabbaṃ, bhikkhave, upassaṭṭhaṃ* .
52. “Monks, all things are afflicted.
52. "Này các Tỳ-khưu, tất cả đều bị phiền não hành hạ.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ upassaṭṭhaṃ?
And what, monks, is afflicted?
Này các Tỳ-khưu, cái gì là tất cả đều bị phiền não hành hạ?
Cakkhu, bhikkhave, upassaṭṭhaṃ, rūpā upassaṭṭhā, cakkhuviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, cakkhusamphasso upassaṭṭho.
The eye, monks, is afflicted; forms are afflicted; eye-consciousness is afflicted; eye-contact is afflicted.
Này các Tỳ-khưu, mắt bị phiền não hành hạ, các sắc bị phiền não hành hạ, nhãn thức bị phiền não hành hạ, nhãn xúc bị phiền não hành hạ.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ…pe… jivhā upassaṭṭhā, rasā upassaṭṭhā, jivhāviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, jivhāsamphasso upassaṭṭho.
Whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is afflicted…pe… The tongue is afflicted; tastes are afflicted; tongue-consciousness is afflicted; tongue-contact is afflicted.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng bị phiền não hành hạ…pe… lưỡi bị phiền não hành hạ, các vị bị phiền não hành hạ, thiệt thức bị phiền não hành hạ, thiệt xúc bị phiền não hành hạ.
Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ.
Whatever feeling arises dependent on tongue-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is afflicted.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng bị phiền não hành hạ.
Kāyo upassaṭṭho… mano upassaṭṭho, dhammā upassaṭṭhā, manoviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, manosamphasso upassaṭṭho.
The body is afflicted… The mind is afflicted; mental phenomena are afflicted; mind-consciousness is afflicted; mind-contact is afflicted.
Thân bị phiền não hành hạ… ý bị phiền não hành hạ, các pháp bị phiền não hành hạ, ý thức bị phiền não hành hạ, ý xúc bị phiền não hành hạ.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ.
Whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is afflicted.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng bị phiền não hành hạ.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati.
Seeing thus, monks, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, bậc Thánh đệ tử có học chán ghét mắt, chán ghét các sắc, chán ghét nhãn thức, chán ghét nhãn xúc.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati…pe… manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant…pe… He becomes dispassionate towards the mind, dispassionate towards mental phenomena, dispassionate towards mind-consciousness, dispassionate towards mind-contact.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, người ấy cũng chán ghét cái đó…pe… chán ghét ý, chán ghét các pháp, chán ghét ý thức, chán ghét ý xúc.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, người ấy cũng chán ghét cái đó.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; in liberation, the knowledge ‘It is liberated’ arises.
Khi chán ghét thì ly tham; do ly tham nên được giải thoát; khi được giải thoát thì có trí tuệ biết rằng mình đã được giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sự sinh đã tận, đời phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’."
Dasamaṃ.
The tenth.
Thứ Mười.
53. Sāvatthinidānaṃ.
53. In Sāvatthī.
53. Nhân duyên tại Sāvatthī.
Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then a certain monk approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Khi đó, một Tỳ-khưu nọ đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đảnh lễ Thế Tôn, vị ấy ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kathaṃ nu kho, bhante, jānato kathaṃ passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjatī’’ti?
Having sat down to one side, that monk said to the Blessed One: “How, Bhante, by knowing, by seeing, is ignorance abandoned and true knowledge aroused?”
Ngồi xuống một bên, Tỳ-khưu đó bạch Thế Tôn rằng: "Bạch Thế Tôn, biết như thế nào, thấy như thế nào mà vô minh được đoạn trừ và minh được sinh khởi?"
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
“Monk, by knowing and seeing the eye as impermanent, ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.
"Này Tỳ-khưu, khi biết mắt là vô thường, khi thấy mắt là vô thường, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi.
Rūpe aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
By knowing and seeing forms as impermanent, ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.
Khi biết các sắc là vô thường, khi thấy các sắc là vô thường, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi.
Cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphassaṃ… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
Eye-consciousness… eye-contact… whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as impermanent, ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.
Nhãn thức… nhãn xúc… cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng khi biết là vô thường, khi thấy là vô thường, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi.
Sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
The ear… the nose… the tongue… the body… the mind—by knowing and seeing them as impermanent, ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.
Tai… mũi… lưỡi… thân… ý, khi biết là vô thường, khi thấy là vô thường, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi.
Dhamme … manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
Mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as impermanent, ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.
Các pháp… ý thức… ý xúc… cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng khi biết là vô thường, khi thấy là vô thường, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjatī’’ti.
It is in this way, monk, by knowing thus and seeing thus that ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.”
Này Tỳ-khưu, biết như vậy, thấy như vậy, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi."
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ Nhất.
54. ‘‘Kathaṃ nu kho, bhante, jānato, kathaṃ passato, saṃyojanā pahīyantī’’ti?
54. “By knowing what, Venerable Sir, by seeing what, are the fetters abandoned?”
54. ‘‘Bạch Thế Tôn, biết như thế nào, thấy như thế nào mà các kiết sử (saṃyojana) được đoạn trừ?’’
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, aniccato jānato passato saṃyojanā pahīyanti.
“Bhikkhu, by knowing and seeing the eye as impermanent, the fetters are abandoned.
‘‘Này Tỳ-khưu, khi biết và thấy con mắt (cakkhu) là vô thường (anicca), các kiết sử được đoạn trừ.
Rūpe… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphassaṃ… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato saṃyojanā pahīyanti.
Forms… eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises dependent on eye-contact, be it pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as impermanent, the fetters are abandoned.
Đối với các sắc (rūpa)… nhãn thức (cakkhuviññāṇaṃ)… nhãn xúc (cakkhusamphassaṃ)… và cả cảm thọ (vedayitaṃ) sinh khởi do duyên nhãn xúc, dù là lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, khi biết và thấy chúng là vô thường, các kiết sử được đoạn trừ.
Sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ… dhamme… manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato saṃyojanā pahīyanti.
The ear… nose… tongue… body… mind… mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact, be it pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as impermanent, the fetters are abandoned.
Đối với tai (sotaṃ)… mũi (ghānaṃ)… lưỡi (jivhaṃ)… thân (kāyaṃ)… ý (manaṃ)… các pháp (dhamme)… ý thức (manoviññāṇaṃ)… ý xúc (manosamphassaṃ)… và cả cảm thọ sinh khởi do duyên ý xúc, dù là lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, khi biết và thấy chúng là vô thường, các kiết sử được đoạn trừ.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato saṃyojanā pahīyantī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, by knowing and seeing in this way that the fetters are abandoned.”
Này Tỳ-khưu, khi biết như vậy, thấy như vậy, các kiết sử được đoạn trừ.’’
Dutiyaṃ.
Second.
Thứ hai.
55. ‘‘Kathaṃ nu kho, bhante, jānato, kathaṃ passato saṃyojanā samugghātaṃ gacchantī’’ti?
55. “By knowing what, Venerable Sir, by seeing what, do the fetters come to be uprooted?”
55. ‘‘Bạch Thế Tôn, biết như thế nào, thấy như thế nào mà các kiết sử (saṃyojana) được nhổ tận gốc?’’
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, anattato jānato passato saṃyojanā samugghātaṃ gacchanti.
“Bhikkhu, by knowing and seeing the eye as not-self, the fetters come to be uprooted.
‘‘Này Tỳ-khưu, khi biết và thấy con mắt (cakkhu) là vô ngã (anatta), các kiết sử được nhổ tận gốc.
Rūpe anattato… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphassaṃ… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato saṃyojanā samugghātaṃ gacchanti.
Forms as not-self… eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises dependent on eye-contact, be it pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as not-self, the fetters come to be uprooted.
Đối với các sắc là vô ngã… nhãn thức… nhãn xúc… và cả cảm thọ sinh khởi do duyên nhãn xúc, dù là lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, khi biết và thấy chúng là vô ngã, các kiết sử được nhổ tận gốc.
Sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ… dhamme… manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato saṃyojanā samugghātaṃ gacchanti.
The ear… nose… tongue… body… mind… mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact, be it pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as not-self, the fetters come to be uprooted.
Đối với tai… mũi… lưỡi… thân… ý… các pháp… ý thức… ý xúc… và cả cảm thọ sinh khởi do duyên ý xúc, dù là lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, khi biết và thấy chúng là vô ngã, các kiết sử được nhổ tận gốc.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato saṃyojanā samugghātaṃ gacchantī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, by knowing and seeing in this way that the fetters come to be uprooted.”
Này Tỳ-khưu, khi biết như vậy, thấy như vậy, các kiết sử được nhổ tận gốc.’’
59. ‘‘Kathaṃ nu kho…pe… anusayā samugghātaṃ gacchantī’’ti?
59. “How then…etc… do the latent tendencies come to be uprooted?”
59. ‘‘Biết như thế nào…(v.v.)… mà các tùy miên (anusaya) được nhổ tận gốc?’’
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti…pe… sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ… dhamme… manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato anusayā samugghātaṃ gacchanti.
“Bhikkhu, by knowing and seeing the eye as not-self, the latent tendencies come to be uprooted…etc… the ear… nose… tongue… body… mind… mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact, be it pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as not-self, the latent tendencies come to be uprooted.
‘‘Này Tỳ-khưu, khi biết và thấy con mắt (cakkhu) là vô ngã (anatta), các tùy miên được nhổ tận gốc…(v.v.)… tai… mũi… lưỡi… thân… ý… các pháp… ý thức… ý xúc… và cả cảm thọ sinh khởi do duyên ý xúc, dù là lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, khi biết và thấy chúng là vô ngã, các tùy miên được nhổ tận gốc.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato anusayā samugghātaṃ gacchantī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, by knowing and seeing in this way that the latent tendencies come to be uprooted.”
Này Tỳ-khưu, khi biết như vậy, thấy như vậy, các tùy miên được nhổ tận gốc.’’
Sattamaṃ.
Seventh.
Thứ bảy.
60. ‘‘Sabbupādānapariññāya vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi.
60. “Bhikkhus, I will teach you the Dhamma for the full understanding of all clinging.
60. ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông giáo pháp về sự toàn tri (pariññāya) mọi thủ (upādāna).
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, sabbupādānapariññāya dhammo?
And what, bhikkhus, is the Dhamma for the full understanding of all clinging?
Và này các Tỳ-khưu, giáo pháp về sự toàn tri mọi thủ là gì?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Eye-consciousness arises dependent on the eye and forms.
Do duyên con mắt (cakkhu) và các sắc (rūpa), nhãn thức (cakkhuviññāṇaṃ) sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hội tụ của ba điều này là xúc (phassa).
Phassapaccayā vedanā.
Feeling arises dependent on contact.
Do duyên xúc mà cảm thọ (vedanā) sinh khởi.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati.
Bhikkhus, seeing in this way, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact, dispassionate towards feeling.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, một Thánh đệ tử có học (sutavā ariyasāvako) trở nên nhàm chán (nibbindati) đối với con mắt, nhàm chán đối với các sắc, nhàm chán đối với nhãn thức, nhàm chán đối với nhãn xúc, nhàm chán đối với cảm thọ.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimokkhā* ‘pariññātaṃ me upādāna’nti pajānāti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; through liberation, he understands: ‘My clinging is fully understood’.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham (virajjati); do ly tham mà giải thoát (vimuccati); do giải thoát mà vị ấy biết rõ: ‘Thủ của ta đã được toàn tri (pariññātaṃ me upādāna)’.
Sotañca paṭicca sadde ca uppajjati… ghānañca paṭicca gandhe ca… jivhañca paṭicca rase ca… kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
Ear-consciousness arises dependent on the ear and sounds… nose-consciousness arises dependent on the nose and smells… tongue-consciousness arises dependent on the tongue and tastes… body-consciousness arises dependent on the body and tangible objects… mind-consciousness arises dependent on the mind and mental phenomena.
Do duyên tai (sotañca) và các âm thanh (sadde ca) mà nhĩ thức sinh khởi… do duyên mũi (ghānañca) và các mùi hương (gandhe ca)… do duyên lưỡi (jivhañca) và các vị (rase ca)… do duyên thân (kāyañca) và các xúc chạm (phoṭṭhabbe ca)… do duyên ý (manañca) và các pháp (dhamme ca) mà ý thức (manoviññāṇaṃ) sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hội tụ của ba điều này là xúc.
Phassapaccayā vedanā.
Feeling arises dependent on contact.
Do duyên xúc mà cảm thọ sinh khởi.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati.
Bhikkhus, seeing in this way, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the mind, dispassionate towards mental phenomena, dispassionate towards mind-consciousness, dispassionate towards mind-contact, dispassionate towards feeling.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, một Thánh đệ tử có học trở nên nhàm chán đối với ý, nhàm chán đối với các pháp, nhàm chán đối với ý thức, nhàm chán đối với ý xúc, nhàm chán đối với cảm thọ.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimokkhā ‘pariññātaṃ me upādāna’nti pajānāti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; through liberation, he understands: ‘My clinging is fully understood’.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham mà giải thoát; do giải thoát mà vị ấy biết rõ: ‘Thủ của ta đã được toàn tri’.
Ayaṃ kho, bhikkhave, sabbupādānapariññāya dhammo’’ti.
This, bhikkhus, is the Dhamma for the full understanding of all clinging.”
Này các Tỳ-khưu, đây chính là giáo pháp về sự toàn tri mọi thủ.’’
Aṭṭhamaṃ.
Eighth.
Thứ tám.
61. ‘‘Sabbupādānapariyādānāya vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi.
61. “Bhikkhus, I will teach you the Dhamma for the exhaustion of all clinging.
61. ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông giáo pháp về sự chấm dứt (pariyādānāya) mọi thủ (upādāna).
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, sabbupādānapariyādānāya dhammo?
And what, bhikkhus, is the Dhamma for the exhaustion of all clinging?
Và này các Tỳ-khưu, giáo pháp về sự chấm dứt mọi thủ là gì?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Eye-consciousness arises dependent on the eye and forms.
Do duyên con mắt và các sắc, nhãn thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hội tụ của ba điều này là xúc.
Phassapaccayā vedanā.
Feeling arises dependent on contact.
Do duyên xúc mà cảm thọ sinh khởi.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati.
Bhikkhus, seeing in this way, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact, dispassionate towards feeling.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, một Thánh đệ tử có học trở nên nhàm chán đối với con mắt, nhàm chán đối với các sắc, nhàm chán đối với nhãn thức, nhàm chán đối với nhãn xúc, nhàm chán đối với cảm thọ.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimokkhā ‘pariyādinnaṃ* me upādāna’nti pajānāti…pe… jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ…pe… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; through liberation, he understands: ‘My clinging is exhausted’…etc… tongue-consciousness arises dependent on the tongue and tastes…etc… mind-consciousness arises dependent on the mind and mental phenomena.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham mà giải thoát; do giải thoát mà vị ấy biết rõ: ‘Thủ của ta đã được chấm dứt (pariyādinnaṃ me upādāna)’…(v.v.)… do duyên lưỡi và các vị mà thiệt thức sinh khởi…(v.v.)… do duyên ý và các pháp mà ý thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hội tụ của ba điều này là xúc.
Phassapaccayā vedanā.
Feeling arises dependent on contact.
Do duyên xúc mà cảm thọ sinh khởi.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati manosamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati.
Bhikkhus, seeing in this way, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the mind, dispassionate towards mental phenomena, dispassionate towards mind-consciousness, dispassionate towards mind-contact, dispassionate towards feeling.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, một Thánh đệ tử có học trở nên nhàm chán đối với ý, nhàm chán đối với các pháp, nhàm chán đối với ý thức, nhàm chán đối với ý xúc, nhàm chán đối với cảm thọ.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimokkhā ‘pariyādinnaṃ me upādāna’nti pajānāti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; through liberation, he understands: ‘My clinging is exhausted’.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham mà giải thoát; do giải thoát mà vị ấy biết rõ: ‘Thủ của ta đã được chấm dứt’.
Ayaṃ kho, bhikkhave, sabbupādānapariyādānāya dhammo’’ti.
This, bhikkhus, is the Dhamma for the exhaustion of all clinging.”
Này các Tỳ-khưu, đây chính là giáo pháp về sự chấm dứt mọi thủ.’’
Navamaṃ.
Ninth.
Thứ chín.
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati.
“Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact.
“Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị đệ tử Thánh đã nghe pháp sẽ nhàm chán mắt, nhàm chán các sắc, nhàm chán nhãn thức, nhàm chán nhãn xúc.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati…pe… jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati, jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati…pe… manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant—…and so on… he becomes dispassionate towards the tongue, dispassionate towards tastes, dispassionate towards tongue-consciousness, dispassionate towards tongue-contact. He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on tongue-contact—…and so on… he becomes dispassionate towards the mind, dispassionate towards mental phenomena, dispassionate towards mind-consciousness, dispassionate towards mind-contact.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng nhàm chán cái đó…v.v… vị ấy cũng nhàm chán lưỡi, nhàm chán các vị, nhàm chán thiệt thức, nhàm chán thiệt xúc. Và cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc…v.v… vị ấy cũng nhàm chán ý, nhàm chán các pháp, nhàm chán ý thức, nhàm chán ý xúc.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng nhàm chán cái đó.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; in the liberated, there arises the knowledge, ‘Liberated I am’.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy được giải thoát; khi được giải thoát, vị ấy có trí tuệ về sự giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no further state of being.’
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’
Ayaṃ kho, bhikkhave, sabbupādānapariyādānāya dhammo’’ti.
This, bhikkhus, is the Dhamma for the complete exhaustion of all attachments.”
Này các Tỳ-khưu, đây là pháp đưa đến sự đoạn tận tất cả các sự chấp thủ.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Pháp thứ mười.
63. Sāvatthinidānaṃ.
63. Occasion in Sāvatthī.
63. Tại Sāvatthī.
Atha kho āyasmā migajālo yena bhagavā…pe… ekamantaṃ nisinno kho āyasmā migajālo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘ekavihārī, ekavihārī’ti, bhante, vuccati.
Then, Venerable Migajāla approached the Blessed One…and so on…. Seated to one side, Venerable Migajāla said to the Blessed One: “Venerable Sir, it is said, ‘living alone, living alone’.
Rồi Tôn giả Migajāla đi đến chỗ Thế Tôn…v.v… Tôn giả Migajāla ngồi xuống một bên và bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, người ta nói ‘độc cư, độc cư’.
Kittāvatā nu kho, bhante, ekavihārī hoti, kittāvatā ca pana sadutiyavihārī hotī’’ti?
How, Venerable Sir, is one a ‘lonely dweller’, and how is one a ‘dweller with a companion’?”
Bạch Thế Tôn, cho đến mức độ nào thì là độc cư, và cho đến mức độ nào thì là sống có bạn đồng hành?”
‘‘Santi kho, migajāla, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, Migajāla, forms cognizable by the eye—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
“Này Migajāla, có những sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī* .
As he delights in them, welcomes them, and remains attached to them, delight arises in him.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì hỷ khởi lên.
Nandiyā sati sārāgo hoti; sārāge sati saṃyogo hoti.
When there is delight, there is passionate attachment; when there is passionate attachment, there is entanglement.
Khi có hỷ, thì có tham ái; khi có tham ái, thì có sự trói buộc.
Nandisaṃyojanasaṃyutto kho, migajāla, bhikkhu sadutiyavihārīti vuccati.
A bhikkhu entangled by the fetter of delight, Migajāla, is called a dweller with a companion.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu bị trói buộc bởi sự trói buộc của hỷ được gọi là sống có bạn đồng hành.
Santi…pe… santi kho, migajāla, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
There are…and so on… There are, Migajāla, tastes cognizable by the tongue—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
Này Migajāla, có những vị do lưỡi nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
As he delights in them, welcomes them, and remains attached to them, delight arises.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì hỷ khởi lên.
Nandiyā sati sārāgo hoti; sārāge sati saṃyogo hoti.
When there is delight, there is passionate attachment; when there is passionate attachment, there is entanglement.
Khi có hỷ, thì có tham ái; khi có tham ái, thì có sự trói buộc.
Nandisaṃyojanasaṃyutto kho, migajāla, bhikkhu sadutiyavihārīti vuccati.
A bhikkhu entangled by the fetter of delight, Migajāla, is called a dweller with a companion.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu bị trói buộc bởi sự trói buộc của hỷ được gọi là sống có bạn đồng hành.
Evaṃvihārī ca, migajāla, bhikkhu kiñcāpi araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni* paṭisallānasāruppāni; atha kho sadutiyavihārīti vuccati.
Even if such a bhikkhu, Migajāla, resorts to secluded abodes in forests and wildernesses, with little noise, little sound, free from crowds, suitable for human seclusion and for withdrawal; yet he is called a dweller with a companion.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu sống như vậy, dù cho vị ấy sống trong các trú xứ rừng núi hoang vắng, xa xôi, ít tiếng động, ít ồn ào, không có người qua lại, thích hợp cho sự độc cư; nhưng vị ấy vẫn được gọi là sống có bạn đồng hành.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Taṇhā hissa dutiyā, sāssa appahīnā.
For craving is his companion, and that craving has not been abandoned by him.
Vì tham ái là bạn đồng hành của vị ấy, và tham ái đó chưa được đoạn trừ.
Tasmā sadutiyavihārī’’ti vuccati.
Therefore, he is called a dweller with a companion.”
Do đó, vị ấy được gọi là sống có bạn đồng hành.”
‘‘Santi ca kho, migajāla, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“But there are, Migajāla, forms cognizable by the eye—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
“Nhưng này Migajāla, có những sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati.
As he does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them, delight ceases.
Khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng, thì hỷ diệt đi.
Nandiyā asati sārāgo na hoti; sārāge asati saṃyogo na hoti.
When delight is absent, passionate attachment is not; when passionate attachment is absent, entanglement is not.
Khi không có hỷ, thì không có tham ái; khi không có tham ái, thì không có sự trói buộc.
Nandisaṃyojanavisaṃyutto kho, migajāla, bhikkhu ekavihārīti vuccati…pe… santi ca kho, migajāla, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi ca kho, migajāla, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
A bhikkhu disentangled from the fetter of delight, Migajāla, is called a lonely dweller…and so on… But there are, Migajāla, tastes cognizable by the tongue—…and so on… But there are, Migajāla, mental phenomena cognizable by the mind—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu đã thoát khỏi sự trói buộc của hỷ được gọi là độc cư…v.v… Nhưng này Migajāla, có những vị do lưỡi nhận biết…v.v… Nhưng này Migajāla, có những pháp do ý nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati.
As he does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them, delight ceases.
Khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng, thì hỷ diệt đi.
Nandiyā asati sārāgo na hoti; sārāge asati saṃyogo na hoti.
When delight is absent, passionate attachment is not; when passionate attachment is absent, entanglement is not.
Khi không có hỷ, thì không có tham ái; khi không có tham ái, thì không có sự trói buộc.
Nandisaṃyojanavippayutto kho, migajāla, bhikkhu ekavihārīti vuccati.
A bhikkhu disentangled from the fetter of delight, Migajāla, is called a lonely dweller.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu đã thoát khỏi sự trói buộc của hỷ được gọi là độc cư.
Evaṃvihārī ca, migajāla, bhikkhu kiñcāpi gāmante viharati ākiṇṇo bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.
Even if such a bhikkhu, Migajāla, dwells near a village, crowded with bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and their disciples.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu sống như vậy, dù cho vị ấy sống gần làng, giữa các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, các vua, các đại thần của vua, các ngoại đạo, các đệ tử ngoại đạo.
Atha kho ekavihārīti vuccati.
Yet he is called a lonely dweller.
Nhưng vị ấy vẫn được gọi là độc cư.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Taṇhā hissa dutiyā, sāssa pahīnā.
For craving is his companion, and that craving has been abandoned by him.
Vì tham ái là bạn đồng hành của vị ấy, và tham ái đó đã được đoạn trừ.
Tasmā ekavihārīti vuccatī’’ti.
Therefore, he is called a lonely dweller.”
Do đó, vị ấy được gọi là độc cư.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
64. Atha kho āyasmā migajālo yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho āyasmā migajālo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetu, yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyya’’nti.
64. Then, Venerable Migajāla approached the Blessed One…and so on…. Seated to one side, Venerable Migajāla said to the Blessed One: “It would be good, Venerable Sir, if the Blessed One would teach me the Dhamma in brief, so that I, having heard the Dhamma from the Blessed One, might dwell alone, secluded, diligent, ardent, and resolute.”
64. Rồi Tôn giả Migajāla đi đến chỗ Thế Tôn…v.v… Tôn giả Migajāla ngồi xuống một bên và bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, thật tốt lành thay nếu Thế Tôn thuyết pháp tóm tắt cho con, để con sau khi nghe pháp của Thế Tôn, có thể sống độc cư, viễn ly, không phóng dật, nhiệt tâm, và tinh cần.”
‘‘Santi kho, migajāla, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, Migajāla, forms cognizable by the eye—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
“Này Migajāla, có những sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
As he delights in them, welcomes them, and remains attached to them, delight arises.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì hỷ khởi lên. Này Migajāla, do sự khởi lên của hỷ mà khổ khởi lên…v.v… Này Migajāla, có những vị do lưỡi nhận biết…v.v… Này Migajāla, có những pháp do ý nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Nandisamudayā dukkhasamudayo, migajālāti vadāmi…pe… santi ca kho, migajāla, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi ca kho, migajāla, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
From the arising of delight comes the arising of suffering, Migajāla, so I say…and so on… But there are, Migajāla, tastes cognizable by the tongue—…and so on… But there are, Migajāla, mental phenomena cognizable by the mind—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains attached to them.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì hỷ khởi lên.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
As he delights in them, welcomes them, and remains attached to them, delight arises.
Này Migajāla, do sự khởi lên của hỷ mà khổ khởi lên, Ta nói vậy.
Nandisamudayā dukkhasamudayo, migajālāti vadāmi.
From the arising of delight comes the arising of suffering, Migajāla, so I say.
Này Migajāla, do sự khởi lên của hỷ mà khổ khởi lên, Ta nói vậy.
‘‘Santi ca kho, migajāla, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“But there are, Migajāla, forms cognizable by the eye—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
“Nhưng này Migajāla, có những sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati.
As he does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them, delight ceases.
Khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng, thì hỷ diệt đi.
Nandinirodhā dukkhanirodho, migajālāti vadāmi…pe… santi ca kho, migajāla, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā…pe… santi ca kho, migajāla, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“With the cessation of delight, suffering ceases, Migajāla,” I say. …And there are, Migajāla, tastes cognizable by the tongue, that are agreeable, delightful, …And there are, Migajāla, phenomena cognizable by the mind, that are agreeable, delightful, pleasing, charming, associated with sensual pleasures, and enticing.
Khi hỷ diệt thì khổ diệt, này Migajāla, Ta nói như vậy…pe… Này Migajāla, có những vị ngon được lưỡi nhận biết, khả ái, khả lạc…pe… Này Migajāla, có những pháp được ý nhận biết, khả ái, khả lạc, khả hỷ, khả ái, liên hệ đến dục, gây nhiễm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in that, does not welcome it, does not remain engrossed in it.
Nếu Tỷ-kheo không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati.
For him, not delighting in it, not welcoming it, not remaining engrossed in it, delight ceases.
Khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ chúng, thì hỷ diệt.
Nandinirodhā dukkhanirodho, migajālāti vadāmī’’ti.
With the cessation of delight, suffering ceases, Migajāla,” I say.
Khi hỷ diệt thì khổ diệt, này Migajāla, Ta nói như vậy.”
Atha kho āyasmā migajālo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then, having delighted in and rejoiced at the Blessed One’s words, the Venerable Migajāla rose from his seat, bowed to the Blessed One, circumambulated him keeping his right side towards him, and departed.
Rồi Tôn giả Migajāla hoan hỷ và tùy hỷ lời dạy của Thế Tôn, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi ra đi.
Atha kho āyasmā migajālo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharato nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then the Venerable Migajāla, living alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, before long, by his own direct knowledge, realized and abided in that unsurpassed culmination of the holy life, for the sake of which clansmen rightly go forth from home to homelessness, right in this very life.
Rồi Tôn giả Migajāla, sống một mình, viễn ly, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, không bao lâu sau, ngay trong hiện tại, với thắng trí của mình, đã chứng ngộ và an trú mục đích tối thượng của đời sống Phạm hạnh mà các thiện gia nam tử xuất gia từ bỏ gia đình hướng đến.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsi.
He understood: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’
Aññataro ca panāyasmā migajālo arahataṃ ahosīti.
And the Venerable Migajāla became one of the Arahants.
Và Tôn giả Migajāla trở thành một trong các vị A-la-hán.
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
65. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
65. On one occasion the Blessed One was dwelling in Rājagaha, in the Bamboo Grove, at the Squirrels’ Feeding Place.
65. Một thời, Thế Tôn trú tại Rājagaha (Vương Xá), trong Trúc Lâm, tại chỗ nuôi dưỡng sóc.
Atha kho āyasmā samiddhi yena bhagavā…pe… bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘māro, māro’ti, bhante, vuccati.
Then the Venerable Samiddhi approached the Blessed One… He said to the Blessed One: “‘Māra, Māra’ it is said, venerable sir.
Rồi Tôn giả Samiddhi đi đến chỗ Thế Tôn…pe… bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, người ta nói ‘Māra, Māra’.
Kittāvatā nu kho, bhante, māro vā assa mārapaññatti vā’’ti?
To what extent, venerable sir, is there Māra or the designation of Māra?”
Bạch Thế Tôn, cho đến mức độ nào thì có Māra hay có sự chế định Māra?”
‘‘Yattha kho, samiddhi, atthi cakkhu, atthi rūpā, atthi cakkhuviññāṇaṃ, atthi cakkhuviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
“Wherever there is, Samiddhi, an eye, visual forms, eye-consciousness, and phenomena cognizable by eye-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
“Này Samiddhi, ở đâu có mắt, có các sắc, có nhãn thức, có các pháp được nhãn thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
Atthi sotaṃ, atthi saddā, atthi sotaviññāṇaṃ, atthi sotaviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is an ear, sounds, ear-consciousness, and phenomena cognizable by ear-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
Có tai, có các tiếng, có nhĩ thức, có các pháp được nhĩ thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
Atthi ghānaṃ, atthi gandhā, atthi ghānaviññāṇaṃ, atthi ghānaviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is a nose, odors, nose-consciousness, and phenomena cognizable by nose-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
Có mũi, có các mùi, có tỷ thức, có các pháp được tỷ thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
Atthi jivhā, atthi rasā, atthi jivhāviññāṇaṃ, atthi jivhāviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is a tongue, tastes, tongue-consciousness, and phenomena cognizable by tongue-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
Có lưỡi, có các vị, có thiệt thức, có các pháp được thiệt thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
Atthi kāyo, atthi phoṭṭhabbā, atthi kāyaviññāṇaṃ, atthi kāyaviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is a body, tactile objects, body-consciousness, and phenomena cognizable by body-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
Có thân, có các xúc chạm, có thân thức, có các pháp được thân thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
Atthi mano, atthi dhammā, atthi manoviññāṇaṃ, atthi manoviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is a mind, phenomena, mind-consciousness, and phenomena cognizable by mind-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
Có ý, có các pháp, có ý thức, có các pháp được ý thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
‘‘Yattha ca kho, samiddhi, natthi cakkhu, natthi rūpā, natthi cakkhuviññāṇaṃ, natthi cakkhuviññāṇaviññātabbā dhammā, natthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
“Wherever there is no eye, Samiddhi, no visual forms, no eye-consciousness, and no phenomena cognizable by eye-consciousness, there is no Māra or designation of Māra.
Này Samiddhi, ở đâu không có mắt, không có các sắc, không có nhãn thức, không có các pháp được nhãn thức nhận biết, ở đó không có Māra hay không có sự chế định Māra.
Natthi sotaṃ…pe… natthi ghānaṃ…pe… natthi jivhā, natthi rasā, natthi jivhāviññāṇaṃ, natthi jivhāviññāṇaviññātabbā dhammā, natthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is no ear… no nose… wherever there is no tongue, no tastes, no tongue-consciousness, and no phenomena cognizable by tongue-consciousness, there is no Māra or designation of Māra.
Không có tai…pe… không có mũi…pe… không có lưỡi, không có các vị, không có thiệt thức, không có các pháp được thiệt thức nhận biết, ở đó không có Māra hay không có sự chế định Māra.
Natthi kāyo…pe….
Wherever there is no body….
Không có thân…pe….
Natthi mano, natthi dhammā, natthi manoviññāṇaṃ, natthi manoviññāṇaviññātabbā dhammā, natthi tattha māro vā mārapaññatti vā’’ti.
Wherever there is no mind, no phenomena, no mind-consciousness, and no phenomena cognizable by mind-consciousness, there is no Māra or designation of Māra.”
Không có ý, không có các pháp, không có ý thức, không có các pháp được ý thức nhận biết, ở đó không có Māra hay không có sự chế định Māra.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
68. ‘‘‘Loko, loko’ti, bhante, vuccati.
68. “‘The world, the world’ it is said, venerable sir.
68. “Bạch Thế Tôn, người ta nói ‘Thế giới, thế giới’.
Kittāvatā nu kho, bhante, loko vā assa lokapaññatti vā’’ti?
To what extent, venerable sir, is there the world or the designation of the world?”
Bạch Thế Tôn, cho đến mức độ nào thì có thế giới hay có sự chế định thế giới?”
Yattha kho, samiddhi, atthi cakkhu, atthi rūpā, atthi cakkhuviññāṇaṃ, atthi cakkhuviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha loko vā lokapaññatti vāti…pe… atthi jivhā…pe… atthi mano, atthi dhammā, atthi manoviññāṇaṃ, atthi manoviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha loko vā lokapaññatti vā.
“Wherever there is, Samiddhi, an eye, visual forms, eye-consciousness, and phenomena cognizable by eye-consciousness, there is the world or the designation of the world… wherever there is a tongue… wherever there is a mind, phenomena, mind-consciousness, and phenomena cognizable by mind-consciousness, there is the world or the designation of the world.
Này Samiddhi, ở đâu có mắt, có các sắc, có nhãn thức, có các pháp được nhãn thức nhận biết, ở đó có thế giới hay có sự chế định thế giới…pe… có lưỡi…pe… có ý, có các pháp, có ý thức, có các pháp được ý thức nhận biết, ở đó có thế giới hay có sự chế định thế giới.
‘‘Yattha ca kho, samiddhi, natthi cakkhu, natthi rūpā, natthi cakkhuviññāṇaṃ, natthi cakkhuviññāṇaviññātabbā dhammā, natthi tattha loko vā lokapaññatti vā…pe… natthi jivhā…pe… natthi mano, natthi dhammā, natthi manoviññāṇaṃ, natthi manoviññāṇaviññātabbā dhammā, natthi tattha loko vā lokapaññatti vā’’ti.
“Wherever there is no eye, Samiddhi, no visual forms, no eye-consciousness, and no phenomena cognizable by eye-consciousness, there is no world or designation of the world… wherever there is no tongue… wherever there is no mind, no phenomena, no mind-consciousness, and no phenomena cognizable by mind-consciousness, there is no world or designation of the world.”
“Này Samiddhi, ở đâu không có mắt, không có các sắc, không có nhãn thức, không có các pháp được nhãn thức nhận biết, ở đó không có thế giới hay không có sự chế định thế giới…pe… không có lưỡi…pe… không có ý, không có các pháp, không có ý thức, không có các pháp được ý thức nhận biết, ở đó không có thế giới hay không có sự chế định thế giới.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
69. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sāriputto āyasmā ca upaseno rājagahe viharanti sītavane sappasoṇḍikapabbhāre.
69. On one occasion the Venerable Sāriputta and the Venerable Upasena were dwelling in Rājagaha, in Sītavana, in the Sappasoṇḍika Cave.
69. Một thời, Tôn giả Sāriputta và Tôn giả Upasena trú tại Rājagaha, trong Sītavana, tại hang Sappasoṇḍika.
Tena kho pana samayena āyasmato upasenassa kāye āsīviso patito hoti.
At that time, a venomous snake had fallen onto the body of the Venerable Upasena.
Lúc bấy giờ, một con rắn độc đã rơi vào thân Tôn giả Upasena.
Atha kho āyasmā upaseno bhikkhū āmantesi – ‘‘etha me, āvuso, imaṃ kāyaṃ mañcakaṃ āropetvā bahiddhā nīharatha.
Then the Venerable Upasena addressed the bhikkhus thus: “Come, friends, place this body of mine on a stretcher and carry it outside!
Rồi Tôn giả Upasena gọi các Tỷ-kheo: “Này chư Hiền, hãy đến, khiêng thân này của tôi đặt lên giường
Purāyaṃ kāyo idheva vikirati; seyyathāpi bhusamuṭṭhī’’ti.
Lest this body scatter right here, just like a heap of chaff.”
và đưa ra ngoài. Trước khi thân này tan rã ngay tại đây, như một nắm trấu.”
Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ upasenaṃ etadavoca – ‘‘na kho pana mayaṃ passāma āyasmato upasenassa kāyassa vā aññathattaṃ indriyānaṃ vā vipariṇāmaṃ.
When this was said, the Venerable Sāriputta said to the Venerable Upasena: “But we do not see any alteration in the Venerable Upasena’s body, nor any change in his faculties.
Khi được nói vậy, Tôn giả Sāriputta nói với Tôn giả Upasena: “Chúng tôi không thấy thân của Tôn giả Upasena có sự thay đổi nào, hay các căn có sự biến đổi nào.
Atha ca panāyasmā upaseno evamāha – ‘etha me, āvuso, imaṃ kāyaṃ mañcakaṃ āropetvā bahiddhā nīharatha.
Yet the Venerable Upasena says: ‘Come, friends, place this body of mine on a stretcher and carry it outside!
Thế mà Tôn giả Upasena lại nói: ‘Này chư Hiền, hãy đến, khiêng thân này của tôi đặt lên giường
Purāyaṃ kāyo idheva vikirati; seyyathāpi bhusamuṭṭhī’’’ti.
Lest this body scatter right here, just like a heap of chaff.’”
và đưa ra ngoài. Trước khi thân này tan rã ngay tại đây, như một nắm trấu.’”
‘‘Yassa nūna, āvuso sāriputta, evamassa – ‘ahaṃ cakkhūti vā mama cakkhūti vā…pe… ahaṃ jivhāti vā mama jivhāti vā… ahaṃ manoti vā mama manoti vā’.
“If, friend Sāriputta, one were to think: ‘I am the eye’ or ‘The eye is mine’… ‘I am the tongue’ or ‘The tongue is mine’… ‘I am the mind’ or ‘The mind is mine’,
“Này Hiền giả Sāriputta, nếu ai nghĩ: ‘Mắt là tôi’ hay ‘mắt là của tôi’…pe… ‘lưỡi là tôi’ hay ‘lưỡi là của tôi’… ‘ý là tôi’ hay ‘ý là của tôi’.
Tassa, āvuso sāriputta, siyā kāyassa vā aññathattaṃ indriyānaṃ vā vipariṇāmo.
for such a one, friend Sāriputta, there might be alteration of the body or change in the faculties.
Thì đối với người ấy, này Hiền giả Sāriputta, có thể có sự thay đổi của thân hay sự biến đổi của các căn.
Mayhañca kho, āvuso sāriputta, na evaṃ hoti – ‘ahaṃ cakkhūti vā mama cakkhūti vā…pe… ahaṃ jivhāti vā mama jivhāti vā…pe… ahaṃ manoti vā mama manoti vā’.
But for me, friend Sāriputta, it does not occur to me: ‘I am the eye’ or ‘The eye is mine’… ‘I am the tongue’ or ‘The tongue is mine’… ‘I am the mind’ or ‘The mind is mine’.
Nhưng đối với tôi, này Hiền giả Sāriputta, không có ý nghĩ: ‘Mắt là tôi’ hay ‘mắt là của tôi’…pe… ‘lưỡi là tôi’ hay ‘lưỡi là của tôi’…pe… ‘ý là tôi’ hay ‘ý là của tôi’.
Tassa mayhañca kho, āvuso sāriputta, kiṃ kāyassa vā aññathattaṃ bhavissati, indriyānaṃ vā vipariṇāmo’’ti!
So for me, friend Sāriputta, what alteration of the body or change in the faculties could there be?!”
Vậy đối với tôi, này Hiền giả Sāriputta, thân này có gì thay đổi, hay các căn có gì biến đổi?”
‘‘Tathā hi panāyasmato upasenassa dīgharattaṃ ahaṅkāramamaṅkāramānānusayo susamūhato.
“Indeed, for the Venerable Upasena, the latent tendency of the 'I-making,' 'mine-making' conceit has been utterly uprooted for a long time.
“Thật vậy, đối với Tôn giả Upasena, ngã mạn ‘tôi là’ và ‘của tôi’ đã được diệt trừ hoàn toàn từ lâu.
Tasmā āyasmato upasenassa na evaṃ hoti – ‘ahaṃ cakkhūti vā mama cakkhūti vā…pe… ahaṃ jivhāti vā mama jivhāti vā…pe… ahaṃ manoti vā mama manoti vā’’’ti.
That is why it does not occur to the Venerable Upasena: ‘I am the eye’ or ‘The eye is mine’… ‘I am the tongue’ or ‘The tongue is mine’… ‘I am the mind’ or ‘The mind is mine.’”
Vì vậy, Tôn giả Upasena không có ý nghĩ: ‘Mắt là tôi’ hay ‘mắt là của tôi’…pe… ‘lưỡi là tôi’ hay ‘lưỡi là của tôi’…pe… ‘ý là tôi’ hay ‘ý là của tôi’.”
Atha kho te bhikkhū āyasmato upasenassa kāyaṃ mañcakaṃ āropetvā bahiddhā nīhariṃsu.
Then those bhikkhus placed the Venerable Upasena’s body on a stretcher and carried it outside.
Rồi các Tỷ-kheo khiêng thân của Tôn giả Upasena đặt lên giường và đưa ra ngoài.
Atha kho āyasmato upasenassa kāyo tattheva vikiri; seyyathāpi bhusamuṭṭhīti.
Then Venerable Upasena’s body, right there, scattered, like a heap of chaff.
Và rồi, thân của Tôn giả Upasena tan rã ngay tại đó, như một đống trấu vậy.
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
70. Atha kho āyasmā upavāṇo yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho āyasmā upavāṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘sandiṭṭhiko dhammo, sandiṭṭhiko dhammo’ti, bhante, vuccati.
70. Then Venerable Upavāṇa approached the Blessed One… (the usual passage) … Seated to one side, Venerable Upavāṇa said to the Blessed One: “‘The Dhamma is directly visible, the Dhamma is directly visible,’ it is said, venerable sir.
70. Rồi Tôn giả Upavāṇa đi đến chỗ Thế Tôn… (vân vân)… Khi đã ngồi xuống một bên, Tôn giả Upavāṇa bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, người ta nói ‘Pháp hiển hiện, Pháp hiển hiện’.
Kittāvatā nu kho, bhante, sandiṭṭhiko dhammo hoti, akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti?
To what extent, venerable sir, is the Dhamma directly visible, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise?”
Bạch Thế Tôn, cho đến mức độ nào thì Pháp được gọi là hiển hiện, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết?”
‘‘Idha pana, upavāṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpappaṭisaṃvedī ca hoti rūparāgappaṭisaṃvedī ca.
“Here, Upavāṇa, a bhikkhu, having seen a form with the eye, experiences the form and experiences delight in the form.
“Này Upavāṇa, ở đây, một Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, cảm nhận sắc và cảm nhận tham ái đối với sắc.
Santañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is delight in forms within me,’ when there is delight in forms within him.
Vị ấy biết: ‘Trong nội tâm ta có tham ái đối với sắc’ khi tham ái đó hiện hữu.
Yaṃ taṃ, upavāṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpappaṭisaṃvedī ca hoti rūparāgappaṭisaṃvedī ca.
Upavāṇa, that a bhikkhu, having seen a form with the eye, experiences the form and experiences delight in the form.
Này Upavāṇa, việc Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, cảm nhận sắc và cảm nhận tham ái đối với sắc,
Santañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is delight in forms within me,’ when there is delight in forms within him.
biết: ‘Trong nội tâm ta có tham ái đối với sắc’ khi tham ái đó hiện hữu.
Evampi kho, upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti…pe….
It is in this way, Upavāṇa, that the Dhamma is directly visible, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise” …pe….
Này Upavāṇa, như vậy, Pháp là hiển hiện, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết”… (vân vân)…
‘‘Puna caparaṃ, upavāṇa, bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā rasappaṭisaṃvedī ca hoti rasarāgappaṭisaṃvedī ca.
“Furthermore, Upavāṇa, a bhikkhu, having tasted a flavour with the tongue, experiences the flavour and experiences delight in the flavour.
“Hơn nữa, này Upavāṇa, một Tỳ-kheo nếm vị bằng lưỡi, cảm nhận vị và cảm nhận tham ái đối với vị.
Santañca ajjhattaṃ rasesu rāgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ rasesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is delight in flavours within me,’ when there is delight in flavours within him.
Vị ấy biết: ‘Trong nội tâm ta có tham ái đối với vị’ khi tham ái đó hiện hữu.
Yaṃ taṃ, upavāṇa, bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā rasappaṭisaṃvedī ca hoti rasarāgappaṭisaṃvedī ca.
Upavāṇa, that a bhikkhu, having tasted a flavour with the tongue, experiences the flavour and experiences delight in the flavour.
Này Upavāṇa, việc Tỳ-kheo nếm vị bằng lưỡi, cảm nhận vị và cảm nhận tham ái đối với vị,
Santañca ajjhattaṃ rasesu rāgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ rasesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is delight in flavours within me,’ when there is delight in flavours within him.
biết: ‘Trong nội tâm ta có tham ái đối với vị’ khi tham ái đó hiện hữu.
Evampi kho, upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti…pe….
It is in this way, Upavāṇa, that the Dhamma is directly visible, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise” …pe….
Này Upavāṇa, như vậy, Pháp là hiển hiện, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết”… (vân vân)…
‘‘Puna caparaṃ, upavāṇa, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya dhammappaṭisaṃvedī ca hoti dhammarāgappaṭisaṃvedī ca.
“Furthermore, Upavāṇa, a bhikkhu, having cognized a mental phenomenon with the mind, experiences the mental phenomenon and experiences delight in the mental phenomenon.
“Hơn nữa, này Upavāṇa, một Tỳ-kheo nhận biết pháp bằng ý, cảm nhận pháp và cảm nhận tham ái đối với pháp.
Santañca ajjhattaṃ dhammesu rāgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ dhammesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is delight in mental phenomena within me,’ when there is delight in mental phenomena within him.
Vị ấy biết: ‘Trong nội tâm ta có tham ái đối với pháp’ khi tham ái đó hiện hữu.
Yaṃ taṃ, upavāṇa, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya dhammappaṭisaṃvedī ca hoti dhammarāgappaṭisaṃvedī ca.
Upavāṇa, that a bhikkhu, having cognized a mental phenomenon with the mind, experiences the mental phenomenon and experiences delight in the mental phenomenon.
Này Upavāṇa, việc Tỳ-kheo nhận biết pháp bằng ý, cảm nhận pháp và cảm nhận tham ái đối với pháp,
Santañca ajjhattaṃ dhammesu rāgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ dhammesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is delight in mental phenomena within me,’ when there is delight in mental phenomena within him.
biết: ‘Trong nội tâm ta có tham ái đối với pháp’ khi tham ái đó hiện hữu.
Evampi kho, upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti…pe… paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti…pe….
It is in this way, Upavāṇa, that the Dhamma is directly visible…pe… to be personally experienced by the wise” …pe….
Này Upavāṇa, như vậy, Pháp là hiển hiện… (vân vân)… được người trí tự mình chứng biết”… (vân vân)…
‘‘Idha pana, upavāṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpappaṭisaṃvedī ca hoti, no ca rūparāgappaṭisaṃvedī.
“Here, Upavāṇa, a bhikkhu, having seen a form with the eye, experiences the form, but does not experience delight in the form.
“Này Upavāṇa, ở đây, một Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, cảm nhận sắc, nhưng không cảm nhận tham ái đối với sắc.
Asantañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is no delight in forms within me,’ when there is no delight in forms within him.
Vị ấy biết: ‘Trong nội tâm ta không có tham ái đối với sắc’ khi tham ái đó không hiện hữu.
Yaṃ taṃ, upavāṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpappaṭisaṃvedīhi kho hoti, no ca rūparāgappaṭisaṃvedī.
Upavāṇa, that a bhikkhu, having seen a form with the eye, experiences the form, but does not experience delight in the form.
Này Upavāṇa, việc Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, cảm nhận sắc, nhưng không cảm nhận tham ái đối với sắc,
Asantañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is no delight in forms within me,’ when there is no delight in forms within him.
biết: ‘Trong nội tâm ta không có tham ái đối với sắc’ khi tham ái đó không hiện hữu.
Evampi kho, upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti, akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti…pe….
It is in this way, Upavāṇa, that the Dhamma is directly visible, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise” …pe….
Này Upavāṇa, như vậy, Pháp là hiển hiện, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết”… (vân vân)…
‘‘Puna caparaṃ, upavāṇa, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya dhammappaṭisaṃvedīhi kho hoti, no ca dhammarāgappaṭisaṃvedī.
“Furthermore, Upavāṇa, a bhikkhu, having cognized a mental phenomenon with the mind, experiences the mental phenomenon, but does not experience delight in the mental phenomenon.
“Hơn nữa, này Upavāṇa, một Tỳ-kheo nhận biết pháp bằng ý, cảm nhận pháp, nhưng không cảm nhận tham ái đối với pháp.
Asantañca ajjhattaṃ dhammesu rāgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ dhammesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is no delight in mental phenomena within me,’ when there is no delight in mental phenomena within him.
Vị ấy biết: ‘Trong nội tâm ta không có tham ái đối với pháp’ khi tham ái đó không hiện hữu.
Yaṃ taṃ, upavāṇa, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya dhammappaṭisaṃvedīhi kho hoti, no ca dhammarāgappaṭisaṃvedī.
Upavāṇa, that a bhikkhu, having cognized a mental phenomenon with the mind, experiences the mental phenomenon, but does not experience delight in the mental phenomenon.
Này Upavāṇa, việc Tỳ-kheo nhận biết pháp bằng ý, cảm nhận pháp, nhưng không cảm nhận tham ái đối với pháp,
Asantañca ajjhattaṃ dhammesu rāgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ dhammesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is no delight in mental phenomena within me,’ when there is no delight in mental phenomena within him.
biết: ‘Trong nội tâm ta không có tham ái đối với pháp’ khi tham ái đó không hiện hữu.
Evampi kho, upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti, akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti.
It is in this way, Upavāṇa, that the Dhamma is directly visible, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise.”
Này Upavāṇa, như vậy, Pháp là hiển hiện, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etthāhaṃ, bhante, anassasaṃ* .
When this was said, a certain bhikkhu said to the Blessed One: “Venerable sir, in this I am not confident.
Khi được nói vậy, một Tỳ-kheo bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con không an tâm về điều này.
Ahañhi, bhante, channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāmī’’ti.
For I, venerable sir, do not understand as it truly is the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape in regard to the six sense bases.”
Bạch Thế Tôn, con không như thật rõ biết về sự tập khởi, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sáu xúc xứ.”
‘‘Sādhu, bhikkhu, ettha ca te, bhikkhu, cakkhu ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ bhavissati.
“Good, bhikkhu. In this, bhikkhu, the eye, ‘This is not mine, this I am not, this is not my self’—this will be seen well by you as it truly is with right wisdom.
“Tốt lắm, này Tỳ-kheo. Này Tỳ-kheo, khi ông như thật thấy rõ mắt là ‘cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi’ bằng chánh trí,
Esevanto dukkhassa…pe… jivhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassasī’’ti?
This is the end of suffering…pe… Do you regard the tongue as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
đó chính là sự chấm dứt khổ đau… (vân vân)… ông có quán sát lưỡi là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’ không?”
‘‘Sādhu, bhikkhu, ettha ca te, bhikkhu, jivhā ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ bhavissati.
“Good, bhikkhu. In this, bhikkhu, the tongue, ‘This is not mine, this I am not, this is not my self’—this will be seen well by you as it truly is with right wisdom.
“Tốt lắm, này Tỳ-kheo. Này Tỳ-kheo, khi ông như thật thấy rõ lưỡi là ‘cái này không phải của tôi, cái này không phải tôi, cái này không phải tự ngã của tôi’ bằng chánh trí,
Esevanto dukkhassa…pe… manaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassasī’’ti?
This is the end of suffering…pe… Do you regard the mind as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
đó chính là sự chấm dứt khổ đau… (vân vân)… ông có quán sát ý là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’ không?”
Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etthāhaṃ, bhante, anassasaṃ panassasaṃ.
When this was said, a certain bhikkhu said to the Blessed One: “Venerable sir, in this I am not confident, I am ruined.
Khi được nói vậy, một Tỳ-kheo bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con không an tâm, con đã bị hủy hoại về điều này.
Ahañhi, bhante, channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāmī’’ti.
For I, venerable sir, do not understand as it truly is the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape in regard to the six sense bases.”
Bạch Thế Tôn, con không như thật rõ biết về sự tập khởi, sự diệt tận, sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sáu xúc xứ.”
‘‘Sādhu, bhikkhu, ettha ca te, bhikkhu, cakkhu ‘netaṃ mama, nesohamasmi na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ bhavissati.
“Good, bhikkhu. And here, bhikkhu, regarding the eye, ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’—this will be well seen by you as it really is, with right wisdom.
“Lành thay, này Tỳ-kheo! Ở đây, này Tỳ-kheo, đối với con mắt này, con sẽ thấy rõ ràng với chánh trí, đúng như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi.’
Evaṃ te etaṃ paṭhamaṃ phassāyatanaṃ pahīnaṃ bhavissati āyatiṃ apunabbhavāya…pe….
Thus, for you, this first sense-base of contact will be abandoned, for non-recurrence in the future…and so on….
Như vậy, xúc xứ thứ nhất này sẽ được con đoạn trừ, để không còn tái sinh trong tương lai… (tương tự cho các giác quan còn lại)…
‘‘Sādhu, bhikkhu, ettha ca te, bhikkhu, jivhā ‘netaṃ mama, nesohamasmi na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ bhavissati.
“Good, bhikkhu. And here, bhikkhu, regarding the tongue, ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’—this will be well seen by you as it really is, with right wisdom.
“Lành thay, này Tỳ-kheo! Ở đây, này Tỳ-kheo, đối với lưỡi này, con sẽ thấy rõ ràng với chánh trí, đúng như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi.’
Evaṃ te etaṃ catutthaṃ phassāyatanaṃ pahīnaṃ bhavissati āyatiṃ apunabbhavāya…pe….
Thus, for you, this fourth sense-base of contact will be abandoned, for non-recurrence in the future…and so on….
Như vậy, xúc xứ thứ tư này sẽ được con đoạn trừ, để không còn tái sinh trong tương lai… (tương tự cho các giác quan còn lại)…
‘‘Sādhu, bhikkhu, ettha ca te, bhikkhu, mano ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ bhavissati.
“Good, bhikkhu. And here, bhikkhu, regarding the mind, ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’—this will be well seen by you as it really is, with right wisdom.
“Lành thay, này Tỳ-kheo! Ở đây, này Tỳ-kheo, đối với ý này, con sẽ thấy rõ ràng với chánh trí, đúng như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi.’
Evaṃ te etaṃ chaṭṭhaṃ phassāyatanaṃ pahīnaṃ bhavissati āyatiṃ apunabbhavāyā’’ti.
Thus, for you, this sixth sense-base of contact will be abandoned, for non-recurrence in the future.”
Như vậy, xúc xứ thứ sáu này sẽ được con đoạn trừ, để không còn tái sinh trong tương lai.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Pháp thoại thứ mười.
Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etthāhaṃ, bhante, anassasaṃ panassasaṃ.
When this was said, a certain bhikkhu said to the Blessed One: “Regarding this, venerable sir, I am without assurance, without confidence.
Khi được nói vậy, một Tỳ-kheo bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, trong trường hợp này, con không thể tự tin, con không thể tự tin.
Ahañhi, bhante, channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāmī’’ti.
For I, venerable sir, do not understand as they really are the origin, the passing away, the gratification, the danger, and the escape in regard to the six sense-bases of contact.”
Bạch Thế Tôn, con không như thật rõ biết sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của sáu xúc xứ.”
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhu, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati.
“Seeing thus, bhikkhu, a well-taught noble disciple becomes disenchanted with the eye, becomes disenchanted with the ear, becomes disenchanted with the nose, becomes disenchanted with the tongue, becomes disenchanted with the body, becomes disenchanted with the mind.
“Này Tỳ-kheo, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử đã nghe pháp sẽ nhàm chán mắt, nhàm chán tai, nhàm chán mũi, nhàm chán lưỡi, nhàm chán thân, nhàm chán ý.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated; when liberated, there is the knowledge: ‘Liberated.’
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy được giải thoát; khi giải thoát, vị ấy có trí tuệ biết rằng mình đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more any state of being here’”.
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh trong trạng thái này nữa’.”
Ekādasamaṃ.
The Eleventh.
Pháp thoại thứ mười một.