124. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
124. On one occasion, the Blessed One was staying in Vesālī, in the Mahāvana, at the Kūṭāgārasālā.
124. Một thời, Thế Tôn trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có nóc nhọn.
Atha kho uggo gahapati vesāliko yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Ugga, the householder from Vesālī, approached the Blessed One; having approached, he sat down to one side.
Rồi gia chủ Ugga người Vesālī đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, ông đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho uggo gahapati vesāliko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Seated to one side, Ugga, the householder from Vesālī, said to the Blessed One: ‘‘What, Venerable Sir, is the reason, what is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna (parinibbāyanti) in this very life?
Ngồi xuống một bên, gia chủ Ugga người Vesālī bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào, duyên cớ nào mà một số chúng sanh ở đây không đạt Niết Bàn ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, Venerable Sir, is the reason, what is the cause, why some beings here do attain final Nibbāna in this very life?’’
Và bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào, duyên cớ nào mà một số chúng sanh ở đây đạt Niết Bàn ngay trong hiện tại?”
‘‘Santi kho, gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“Householder, there are forms cognizable by the eye, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual pleasures, and inciting lust.
“Thưa gia chủ, có những sắc (rūpā) khả kiến (cakkhuviññeyyā) đáng ưa (iṭṭhā), khả ái (kantā), khả hỷ (manāpā), khả lạc (piyarūpā), liên hệ đến dục (kāmūpasaṃhitā), và gây nhiễm (rajanīyā).
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and clings to them,
Nếu vị Tỷ-kheo hoan hỷ (abhinandati) với chúng, tán thán (abhivadati) chúng, và bám víu (ajjhosāya tiṭṭhati) vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.
then for him, delighting in them, welcoming them, and clinging to them, consciousness becomes dependent on that, with clinging to that.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào chúng, thì thức (viññāṇaṃ) của vị ấy nương vào chúng (tannissitaṃ) và có sự chấp thủ (tadupādānaṃ).
Saupādāno, gahapati, bhikkhu no parinibbāyati…pe… santi kho, gahapati, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
A bhikkhu who is with clinging, householder, does not attain final Nibbāna… There are, householder, tastes cognizable by the tongue… There are, householder, phenomena cognizable by the mind, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual pleasures, and inciting lust.
Thưa gia chủ, vị Tỷ-kheo có chấp thủ (saupādāno) thì không đạt Niết-bàn (no parinibbāyati)… (tương tự như vậy)… Thưa gia chủ, có những vị (jivhāviññeyyā) khả vị (rasā)… (tương tự như vậy)… Thưa gia chủ, có những pháp (dhammā) khả ý (manoviññeyyā) đáng ưa, khả ái, khả hỷ, khả lạc, liên hệ đến dục, và gây nhiễm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and clings to them,
Nếu vị Tỷ-kheo hoan hỷ với chúng, tán thán chúng, và bám víu vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.
then for him, delighting in them, welcoming them, and clinging to them, consciousness becomes dependent on that, with clinging to that.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào chúng, thì thức của vị ấy nương vào chúng và có sự chấp thủ.
Saupādāno, gahapati, bhikkhu no parinibbāyati.
A bhikkhu who is with clinging, householder, does not attain final Nibbāna.
Thưa gia chủ, vị Tỷ-kheo có chấp thủ thì không đạt Niết-bàn.
Ayaṃ kho, gahapati, hetu, ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti.
This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna in this very life.
Thưa gia chủ, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến một số chúng sinh ở đây không đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại.”
‘‘Santi ca kho, gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā, iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“But, householder, there are forms cognizable by the eye, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual pleasures, and inciting lust.
“Tuy nhiên, thưa gia chủ, có những sắc khả kiến đáng ưa, khả ái, khả hỷ, khả lạc, liên hệ đến dục, và gây nhiễm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not cling to them,
Nếu vị Tỷ-kheo không hoan hỷ (nābhinandati) với chúng, không tán thán (nābhivadati) chúng, không bám víu (nājjhosāya tiṭṭhati) vào chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti, na tadupādānaṃ.
then for him, not delighting in them, not welcoming them, and not clinging to them, consciousness does not become dependent on that, nor with clinging to that.
Khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào chúng, thì thức của vị ấy không nương vào chúng, và không có sự chấp thủ.
Anupādāno, gahapati, bhikkhu parinibbāyati…pe… santi kho, gahapati, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
A bhikkhu who is without clinging, householder, attains final Nibbāna… There are, householder, tastes cognizable by the tongue… There are, householder, phenomena cognizable by the mind, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual pleasures, and inciting lust.
Thưa gia chủ, vị Tỷ-kheo không có chấp thủ (anupādāno) thì đạt Niết-bàn (parinibbāyati)… (tương tự như vậy)… Thưa gia chủ, có những vị khả vị… (tương tự như vậy)… Thưa gia chủ, có những pháp khả ý đáng ưa, khả ái, khả hỷ, khả lạc, liên hệ đến dục, và gây nhiễm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not cling to them, then for him, not delighting in them, not welcoming them, and not clinging to them,
Nếu vị Tỷ-kheo không hoan hỷ với chúng, không tán thán chúng, không bám víu vào chúng.
Na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti, na tadupādānaṃ.
consciousness does not become dependent on that, nor with clinging to that.
Thức của vị ấy không nương vào chúng, và không có sự chấp thủ.
Anupādāno, gahapati, bhikkhu parinibbāyati.
A bhikkhu who is without clinging, householder, attains final Nibbāna.
Thưa gia chủ, vị Tỷ-kheo không có chấp thủ thì đạt Niết-bàn.
Ayaṃ kho, gahapati, hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti.
This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here attain final Nibbāna in this very life.”
Thưa gia chủ, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến một số chúng sinh ở đây đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại.”
Paṭhamaṃ.
The first discourse is concluded.
Bài kinh thứ nhất.
125. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vajjīsu viharati hatthigāme.
125. At one time the Blessed One was staying in the Vajjī country, at Hatthigāma.
125. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Vajjī, ở Hatthigāma.
Atha kho uggo gahapati hatthigāmako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Ugga, the householder of Hatthigāma, approached the Blessed One; having approached, he sat down to one side.
Rồi gia chủ Ugga ở Hatthigāma đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho uggo gahapati hatthigāmako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Seated to one side, Ugga, the householder of Hatthigāma, said to the Blessed One: “What, venerable sir, is the reason, what is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna in this very life?
Khi ngồi xuống một bên, gia chủ Ugga ở Hatthigāma bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Ngài, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây không đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante hetu ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, venerable sir, is the reason, what is the cause, why some beings here do attain final Nibbāna in this very life?”
Và bạch Ngài, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại?”
(Yathā purimasuttantaṃ, evaṃ vitthāretabbaṃ).
(This should be elaborated as in the previous discourse.)
(Nên trình bày rộng ra như bài kinh trước).
Ayaṃ kho, gahapati, hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantīti.
“This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here attain final Nibbāna in this very life.”
“Thưa gia chủ, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến một số chúng sinh ở đây đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại.”
Dutiyaṃ.
The second discourse is concluded.
Bài kinh thứ hai.
126. Ekaṃ samayaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharati pāvārikambavane.
126. At one time the Blessed One was staying in Nāḷanda, in Pāvārika’s mango grove.
126. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Nāḷanda, trong rừng xoài Pāvārika.
Atha kho, upāli gahapati, yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho, upāli gahapati, bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Then Upāli, the householder, approached the Blessed One… Seated to one side, Upāli, the householder, said to the Blessed One: “What, venerable sir, is the reason, what is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna in this very life?
Rồi gia chủ Upāli đi đến chỗ Đức Thế Tôn… (tương tự như vậy)… Khi ngồi xuống một bên, gia chủ Upāli bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Ngài, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây không đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, venerable sir, is the reason, what is the cause, why some beings here do attain final Nibbāna in this very life?”
Và bạch Ngài, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại?”
(Yathā purimasuttantaṃ, evaṃ vitthāretabbaṃ).
(This should be elaborated as in the previous discourse.)
(Nên trình bày rộng ra như bài kinh trước).
Ayaṃ kho, gahapati, hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantīti.
“This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here attain final Nibbāna in this very life.”
“Thưa gia chủ, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến một số chúng sinh ở đây đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại.”
Tatiyaṃ.
The third discourse is concluded.
Bài kinh thứ ba.
127. Ekaṃ samayaṃ āyasmā piṇḍolabhāradvājo kosambiyaṃ viharati ghositārāme.
127. At one time Venerable Piṇḍolabhāradvāja was staying in Kosambī, at Ghositārāma.
127. Một thời, Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja trú tại Kosambī, trong tịnh xá Ghositārāma.
Atha kho rājā udeno yenāyasmā piṇḍolabhāradvājo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā piṇḍolabhāradvājena saddhiṃ sammodi.
Then King Udena approached Venerable Piṇḍolabhāradvāja; having approached, he exchanged greetings with Venerable Piṇḍolabhāradvāja.
Rồi vua Udena đi đến chỗ Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja; sau khi đến, vua chào hỏi Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja một cách thân mật.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having concluded the polite and amiable conversation, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật và đáng nhớ, vua ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho rājā udeno āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bho bhāradvāja, hetu ko paccayo yenime daharā bhikkhū susū* kāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentī’’ti?
Seated to one side, King Udena said to Venerable Piṇḍolabhāradvāja: “What, Master Bhāradvāja, is the reason, what is the cause, why these young bhikkhus, with fresh black hair, endowed with the fortune of youth, in the prime of life, not having indulged in sensual pleasures before, lead the fully complete and perfectly pure holy life throughout their lives, and also extend it long?”
Khi ngồi xuống một bên, vua Udena bạch Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja rằng: “Thưa Tôn giả Bhāradvāja, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến những vị Tỷ-kheo trẻ tuổi này, tóc còn xanh đen, đang ở độ tuổi thanh xuân tươi đẹp, ở tuổi đời đầu tiên, chưa từng vui đùa với các dục, lại sống phạm hạnh hoàn toàn và thanh tịnh trọn đời, và tiếp nối lâu dài?”
‘‘Vuttaṃ kho etaṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘etha tumhe, bhikkhave, mātumattīsu mātucittaṃ upaṭṭhapetha, bhaginimattīsu bhaginicittaṃ upaṭṭhapetha, dhītumattīsu dhītucittaṃ upaṭṭhapethā’ti.
“This was stated, great king, by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One: ‘Come, bhikkhus, establish the mind of a mother towards those who are like mothers, establish the mind of a sister towards those who are like sisters, establish the mind of a daughter towards those who are like daughters.’
“Thưa Đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Toàn Tri, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, thuyết giảng rằng: ‘Này các Tỷ-kheo, hãy thiết lập tâm như mẹ đối với những người phụ nữ ở tuổi mẹ, hãy thiết lập tâm như chị em đối với những người phụ nữ ở tuổi chị em, hãy thiết lập tâm như con gái đối với những người phụ nữ ở tuổi con gái’.”
Ayaṃ kho, mahārāja, hetu, ayaṃ paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentī’’ti.
This, great king, is the reason, this is the cause, why these young bhikkhus, with fresh black hair, endowed with the fortune of youth, in the prime of life, not having indulged in sensual pleasures before, lead the fully complete and perfectly pure holy life throughout their lives, and also extend it long.”
“Thưa Đại vương, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến những vị Tỷ-kheo trẻ tuổi này, tóc còn xanh đen, đang ở độ tuổi thanh xuân tươi đẹp, ở tuổi đời đầu tiên, chưa từng vui đùa với các dục, lại sống phạm hạnh hoàn toàn và thanh tịnh trọn đời, và tiếp nối lâu dài.”
‘‘Lolaṃ* kho, bho bhāradvāja, cittaṃ.
“Indeed, Master Bhāradvāja, the mind is fickle.
“Thưa Tôn giả Bhāradvāja, tâm quả là phóng túng.
Appekadā mātumattīsupi lobhadhammā uppajjanti, bhaginimattīsupi lobhadhammā uppajjanti, dhītumattīsupi lobhadhammā uppajjanti.
Sometimes, even towards those who are like mothers, desires arise; even towards those who are like sisters, desires arise; even towards those who are like daughters, desires arise.
Đôi khi, ngay cả đối với những người phụ nữ ở tuổi mẹ, tâm tham dục cũng khởi lên; đối với những người phụ nữ ở tuổi chị em, tâm tham dục cũng khởi lên; đối với những người phụ nữ ở tuổi con gái, tâm tham dục cũng khởi lên.
Atthi nu kho, bho bhāradvāja, añño ca hetu, añño ca paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā…pe… addhānañca āpādentī’’ti?
Is there, Master Bhāradvāja, any other reason, any other cause, why these young bhikkhus, with fresh black hair… and also extend it long?”
Thưa Tôn giả Bhāradvāja, có nguyên nhân nào khác, điều kiện nào khác khiến những vị Tỷ-kheo trẻ tuổi này, tóc còn xanh đen… (tương tự như vậy)… và tiếp nối lâu dài không?”
‘‘Vuttaṃ kho etaṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘etha tumhe, bhikkhave, imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhatha – atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru* aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ* vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta’nti.
“This was stated, great king, by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One: ‘Come, bhikkhus, contemplate this very body, from the soles of the feet upwards, from the top of the hair downwards, enclosed by skin, full of various kinds of impurities: there are in this body hair, body-hair, nails, teeth, skin, flesh, sinews, bones, bone-marrow, kidneys, heart, liver, diaphragm, spleen, lungs, intestines, intestinal membranes, stomach, excrement, bile, phlegm, pus, blood, sweat, fat, tears, grease, saliva, mucus, joint-fluid, urine.’
“Thưa Đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Toàn Tri, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, thuyết giảng rằng: ‘Này các Tỷ-kheo, các ngươi hãy quán sát chính thân này, từ lòng bàn chân trở lên, từ ngọn tóc trở xuống, bị bao bọc bởi da, chứa đầy những thứ bất tịnh đủ loại – trong thân này có tóc, lông, móng, răng, da, thịt, gân, xương, tủy xương, thận, tim, gan, hoành cách mô, lá lách, phổi, ruột, màng ruột, dạ dày, phân, mật, đàm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước mắt, mỡ lỏng, nước miếng, nước mũi, dịch khớp, nước tiểu’.
Ayampi kho, mahārāja, hetu, ayaṃ paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā…pe… addhānañca āpādentī’’ti.
This too, great king, is a reason, this is a cause, why these young bhikkhus, with fresh black hair… and also extend it long.”
Thưa Đại vương, đây cũng là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến những vị Tỷ-kheo trẻ tuổi này, tóc còn xanh đen… (tương tự như vậy)… và tiếp nối lâu dài.”
‘‘Ye te, bho bhāradvāja, bhikkhū bhāvitakāyā bhāvitasīlā bhāvitacittā bhāvitapaññā, tesaṃ taṃ sukaraṃ hoti.
“Those bhikkhus, Master Bhāradvāja, whose bodies are developed, whose morality is developed, whose minds are developed, whose wisdom is developed—for them that is easy.
“Thưa Tôn giả Bhāradvāja, những vị Tỷ-kheo nào đã tu tập thân, tu tập giới, tu tập tâm, tu tập tuệ, thì việc đó dễ dàng đối với họ.
Ye ca kho te, bho bhāradvāja, bhikkhū abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā, tesaṃ taṃ dukkaraṃ hoti.
But those bhikkhus, Master Bhāradvāja, whose bodies are not developed, whose morality is not developed, whose minds are not developed, whose wisdom is not developed—for them that is difficult.
Còn những vị Tỷ-kheo nào chưa tu tập thân, chưa tu tập giới, chưa tu tập tâm, chưa tu tập tuệ, thì việc đó khó khăn đối với họ.
Appekadā, bho bhāradvāja, asubhato manasi karissāmīti* subhatova* āgacchati.
Sometimes, Master Bhāradvāja, when one intends to focus on the unbeautiful, it appears as beautiful.
Thưa Tôn giả Bhāradvāja, đôi khi, khi quán tưởng về sự bất tịnh, thì lại hiện ra là sự tịnh.”
Atthi nu kho, bho bhāradvāja, añño ca kho hetu añño ca paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā…pe… addhānañca āpādentī’’ti?
“Is there, Venerable Bhāradvāja, another cause and another condition for these young monks, with soft, black hair… to prolong their practice?”
Thưa Tôn giả Bhāradvāja, có nguyên nhân nào khác, có điều kiện nào khác khiến những tỳ-khưu trẻ tuổi này, tóc còn đen nhánh…pe… lại có thể duy trì* lâu dài không?
‘‘Vuttaṃ kho etaṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘etha tumhe, bhikkhave, indriyesu guttadvārā viharatha.
“That was indeed stated, great king, by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One: ‘Come, monks, dwell with the doors of your senses guarded.
“Đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc thấy biết, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, thuyết giảng rằng: ‘Này các tỳ-khưu, hãy sống với các căn được hộ trì.
Cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimittaggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino.
Having seen a form with the eye, do not grasp at its signs or its features.
Khi thấy sắc bằng mắt, chớ nắm giữ tướng chung, chớ nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha.
If, while dwelling with the eye faculty unguarded, evil unwholesome states of covetousness and distress should flow in, practice for its restraint.
Để ngăn chặn những pháp bất thiện, ác độc như tham ái và ưu phiền không xâm chiếm khi nhãn căn không được hộ trì, hãy thực hành sự tiết chế.
Rakkhatha cakkhundriyaṃ; cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatha.
Guard the eye faculty; undertake the restraint of the eye faculty.
Hãy bảo vệ nhãn căn; hãy thực hành sự tiết chế đối với nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya mā nimittaggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino.
Having heard a sound with the ear… having smelled a scent with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tactile sensation with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, do not grasp at its signs or its features.
Khi nghe tiếng bằng tai…pe… khi ngửi mùi bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi xúc chạm bằng thân… khi nhận thức pháp bằng ý, chớ nắm giữ tướng chung, chớ nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha.
If, while dwelling with the mind faculty unguarded, evil unwholesome states of covetousness and distress should flow in, practice for its restraint.
Để ngăn chặn những pháp bất thiện, ác độc như tham ái và ưu phiền không xâm chiếm khi ý căn không được hộ trì, hãy thực hành sự tiết chế.
Rakkhatha manindriyaṃ; manindriye saṃvaraṃ āpajjathā’ti.
Guard the mind faculty; undertake the restraint of the mind faculty.’
Hãy bảo vệ ý căn; hãy thực hành sự tiết chế đối với ý căn’.
Ayampi kho, mahārāja, hetu ayaṃ paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentī’’ti.
This too, great king, is a cause, this is a condition, for these young monks, with soft, black hair, endowed with the blessing of youth, in the prime of life, not having enjoyed sense pleasures, to lead the complete and purified spiritual life for as long as they live, and to prolong it.”
Đại vương, đây cũng là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến những tỳ-khưu trẻ tuổi này, tóc còn đen nhánh, được phú cho tuổi trẻ tốt đẹp, ở tuổi đời đầu tiên, không đắm mình trong các dục, vẫn thực hành phạm hạnh hoàn hảo, thanh tịnh trọn đời, và duy trì* lâu dài.”
‘‘Acchariyaṃ, bho bhāradvāja; abbhutaṃ, bho bhāradvāja!
“Wonderful, Venerable Bhāradvāja! Amazing, Venerable Bhāradvāja!
“Thật kỳ diệu thay, Tôn giả Bhāradvāja! Thật phi thường thay, Tôn giả Bhāradvāja!
Yāva subhāsitaṃ cidaṃ* , bho bhāradvāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena.
How well spoken, Venerable Bhāradvāja, is this by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One.
Thật là lời thuyết giảng vô cùng tốt đẹp, Tôn giả Bhāradvāja, của Đức Thế Tôn, bậc thấy biết, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác.
Esova kho, bho bhāradvāja, hetu, esa paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentīti.
This indeed, Venerable Bhāradvāja, is the cause, this is the condition, for these young monks, with soft, black hair, endowed with the blessing of youth, in the prime of life, not having enjoyed sense pleasures, to lead the complete and purified spiritual life for as long as they live, and to prolong it.
Chính đây, thưa Tôn giả Bhāradvāja, là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến những tỳ-khưu trẻ tuổi này, tóc còn đen nhánh, được phú cho tuổi trẻ tốt đẹp, ở tuổi đời đầu tiên, không đắm mình trong các dục, vẫn thực hành phạm hạnh hoàn hảo, thanh tịnh trọn đời, và duy trì* lâu dài.
Ahampi kho, bho* bhāradvāja, yasmiṃ samaye arakkhiteneva kāyena, arakkhitāya vācāya, arakkhitena cittena, anupaṭṭhitāya satiyā, asaṃvutehi indriyehi antepuraṃ pavisāmi, ativiya maṃ tasmiṃ samaye lobhadhammā parisahanti.
Indeed, Venerable Bhāradvāja, at whatever time I enter the inner palace with an unguarded body, unguarded speech, unguarded mind, unestablished mindfulness, and unrestrained senses, at that time states of greed overwhelm me excessively.
Thưa Tôn giả Bhāradvāja, khi tôi bước vào hậu cung với thân không được hộ trì, lời nói không được hộ trì, tâm không được hộ trì, chánh niệm không an trú, và các căn không được chế ngự, thì lúc ấy các pháp tham ái xâm chiếm tôi một cách mãnh liệt.
Yasmiñca khvāhaṃ, bho bhāradvāja, samaye rakkhiteneva kāyena, rakkhitāya vācāya, rakkhitena cittena, upaṭṭhitāya satiyā, saṃvutehi indriyehi antepuraṃ pavisāmi, na maṃ tathā tasmiṃ samaye lobhadhammā parisahanti.
But at whatever time, Venerable Bhāradvāja, I enter the inner palace with a guarded body, guarded speech, guarded mind, established mindfulness, and restrained senses, at that time states of greed do not overwhelm me in the same way.
Còn khi tôi, thưa Tôn giả Bhāradvāja, bước vào hậu cung với thân được hộ trì, lời nói được hộ trì, tâm được hộ trì, chánh niệm an trú, và các căn được chế ngự, thì lúc ấy các pháp tham ái không xâm chiếm tôi như vậy.
Abhikkantaṃ, bho bhāradvāja; abhikkantaṃ, bho bhāradvāja!
Excellent, Venerable Bhāradvāja! Excellent, Venerable Bhāradvāja!
Tuyệt vời thay, Tôn giả Bhāradvāja! Tuyệt vời thay, Tôn giả Bhāradvāja!
Seyyathāpi, bho bhāradvāja, nikkujjitaṃ* vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya, cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā bhāradvājena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, Venerable Bhāradvāja, one would set upright what was overturned, reveal what was hidden, point out the way to one who was lost, or carry an oil lamp in the darkness so that those with eyes might see forms; in the same way, the Dhamma has been made clear in many ways by you, Venerable Bhāradvāja.
Ví như, Tôn giả Bhāradvāja, lật ngửa cái bị úp, mở ra cái bị che kín, chỉ đường cho người lạc lối, hay thắp đèn trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy sắc; cũng vậy, Tôn giả Bhāradvāja đã thuyết giảng Pháp bằng nhiều phương cách khác nhau.
Esāhaṃ, bho bhāradvāja, taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to that Blessed One, Venerable Bhāradvāja, and to the Dhamma, and to the Saṅgha of monks.
Thưa Tôn giả Bhāradvāja, tôi xin quy y Đức Thế Tôn ấy, quy y Pháp, và quy y Tăng đoàn.
Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ bhāradvājo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
May Venerable Bhāradvāja remember me as a lay follower who has gone for refuge from this day forth, for as long as life lasts.”
Xin Tôn giả Bhāradvāja hãy ghi nhận tôi là một cư sĩ đã quy y trọn đời, kể từ hôm nay trở đi.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
128. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
128. At one time the Blessed One was dwelling in Rājagaha, in Veḷuvana, the Squirrels’ Feeding Ground.
128. Một thời nọ, Đức Thế Tôn đang trú tại Rājagaha, trong khu vườn Trúc Lâm, tại Kalandakanivāpa.
Atha kho soṇo gahapatiputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Soṇa, the householder’s son, approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi gia chủ tử Soṇa đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho soṇo gahapatiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Sitting to one side, Soṇa, the householder’s son, said to the Blessed One: “What, Bhante, is the cause, what is the condition, by which some beings here do not attain final Nibbāna in this very life?
Ngồi xuống một bên, gia chủ tử Soṇa bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây không đạt được Nibbāna ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, Bhante, is the cause, what is the condition, by which some beings here do attain final Nibbāna in this very life?”
Còn nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây đạt được Nibbāna ngay trong hiện tại?”
(Yathā purimasuttantaṃ, evaṃ vitthāretabbaṃ).
(This should be elaborated in the same way as the previous Suttanta).
(Cần trình bày chi tiết như kinh trước).
Ayaṃ kho, soṇa, hetu, ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantīti.
“This, Soṇa, is the cause, this is the condition, by which some beings here do attain final Nibbāna in this very life.”
“Này Soṇa, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến một số chúng sinh ở đây đạt được Nibbāna ngay trong hiện tại.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
129. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositārāme.
129. At one time Venerable Ānanda was dwelling in Kosambī, in Ghosita Park.
129. Một thời nọ, Tôn giả Ānanda đang trú tại Kosambī, trong Ghositārāma.
Atha kho ghosito gahapati yenāyasmā ānando tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho ghosito gahapati āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘‘dhātunānattaṃ, dhātunānatta’nti, bhante ānanda, vuccati.
Then Ghosita, the householder, approached Venerable Ānanda… and sitting to one side, Ghosita, the householder, said to Venerable Ānanda: “‘Diversity of elements, diversity of elements,’ Bhante Ānanda, is spoken of.
Rồi gia chủ Ghosita đi đến chỗ Tôn giả Ānanda…pe… Ngồi xuống một bên, gia chủ Ghosita bạch Tôn giả Ānanda rằng: “Bạch Tôn giả Ānanda, người ta nói ‘đa dạng các giới, đa dạng các giới’.
Kittāvatā nu kho, bhante, dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatā’’ti?
To what extent, Bhante, has the diversity of elements been spoken of by the Blessed One?”
Bạch Tôn giả, Đức Thế Tôn đã nói về sự đa dạng của các giới đến mức độ nào?”
‘‘Saṃvijjati kho, gahapati, cakkhudhātu, rūpā ca manāpā, cakkhuviññāṇañca sukhavedaniyaṃ.
“There is, householder, the eye element, and agreeable forms, and eye-consciousness that produces pleasant feeling.
“Này gia chủ, có nhãn giới, có các sắc khả ái, và nhãn thức mang lại cảm thọ lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā.
Dependent on contact, pleasant feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ lạc khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, cakkhudhātu, rūpā ca amanāpā, cakkhuviññāṇañca dukkhavedaniyaṃ.
There is, householder, the eye element, and disagreeable forms, and eye-consciousness that produces painful feeling.
Này gia chủ, có nhãn giới, có các sắc bất khả ái, và nhãn thức mang lại cảm thọ khổ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.
Dependent on contact, painful feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ khổ khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, cakkhudhātu, rūpā ca manāpā upekkhāvedaniyā, cakkhuviññāṇañca adukkhamasukhavedaniyaṃ.
There is, householder, the eye element, and forms that produce equanimous feeling, and eye-consciousness that produces neither-painful-nor-pleasant feeling.
Này gia chủ, có nhãn giới, có các sắc mang lại cảm thọ xả khả ái, và nhãn thức mang lại cảm thọ không khổ không lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā…pe… saṃvijjati kho, gahapati, jivhādhātu, rasā ca manāpā, jivhāviññāṇañca sukhavedaniyaṃ.
Dependent on contact, neither-painful-nor-pleasant feeling arises… There is, householder, the tongue element, and agreeable tastes, and tongue-consciousness that produces pleasant feeling.
Do xúc mà cảm thọ không khổ không lạc khởi lên…pe… Này gia chủ, có thiệt giới, có các vị khả ái, và thiệt thức mang lại cảm thọ lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā.
Dependent on contact, pleasant feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ lạc khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, jivhādhātu, rasā ca amanāpā, jivhāviññāṇañca dukkhavedaniyaṃ.
There is, householder, the tongue element, and disagreeable tastes, and tongue-consciousness that produces painful feeling.
Này gia chủ, có thiệt giới, có các vị bất khả ái, và thiệt thức mang lại cảm thọ khổ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.
Dependent on contact, painful feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ khổ khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, jivhādhātu, rasā ca upekkhāvedaniyā, jivhāviññāṇañca adukkhamasukhavedaniyaṃ.
There is, householder, the tongue element, and tastes that produce equanimous feeling, and tongue-consciousness that produces neither-painful-nor-pleasant feeling.
Này gia chủ, có thiệt giới, có các vị mang lại cảm thọ xả, và thiệt thức mang lại cảm thọ không khổ không lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā…pe… saṃvijjati kho, gahapati, manodhātu, dhammā ca manāpā, manoviññāṇañca sukhavedaniyaṃ.
Dependent on contact, neither-painful-nor-pleasant feeling arises… There is, householder, the mind element, and agreeable mental phenomena, and mind-consciousness that produces pleasant feeling.
Do xúc mà cảm thọ không khổ không lạc khởi lên…pe… Này gia chủ, có ý giới, có các pháp khả ái, và ý thức mang lại cảm thọ lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā.
Dependent on contact, pleasant feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ lạc khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, manodhātu, dhammā ca amanāpā, manoviññāṇañca dukkhavedaniyaṃ.
There is, householder, the mind element, and disagreeable mental phenomena, and mind-consciousness that produces painful feeling.
Này gia chủ, có ý giới, có các pháp bất khả ái, và ý thức mang lại cảm thọ khổ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.
Dependent on contact, painful feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ khổ khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, manodhātu, dhammā ca upekkhāvedaniyā, manoviññāṇañca adukkhamasukhavedaniyaṃ.
There is, householder, the mind element, and mental phenomena that produce equanimous feeling, and mind-consciousness that produces neither-painful-nor-pleasant feeling.
Này gia chủ, có ý giới, có các pháp mang lại cảm thọ xả, và ý thức mang lại cảm thọ không khổ không lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.
Dependent on contact, neither-painful-nor-pleasant feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ không khổ không lạc khởi lên.
Ettāvatā kho, gahapati, dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatā’’ti.
To this extent, householder, has the diversity of elements been spoken of by the Blessed One.”
Này gia chủ, đến mức độ này là Đức Thế Tôn đã nói về sự đa dạng của các giới.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
130. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati kuraraghare* papāte* pabbate.
130. At one time Venerable Mahākaccāna was dwelling in the Avantis, at Kuraraghara, on the mountain named Papāta.
130. Một thời nọ, Tôn giả Mahākaccāna đang trú tại xứ Avantī, ở Kuraraghara, trên núi Papāta.
Atha kho hāliddikāni* gahapati yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho hāliddikāni gahapati āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘vuttamidaṃ, bhante, bhagavatā – ‘dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’nti.
Then Hāliddikāni the householder approached the Venerable Mahākaccāna… having approached and sat down to one side, Hāliddikāni the householder said to the Venerable Mahākaccāna: “Bhante, this was said by the Blessed One: ‘Dependent on the diversity of elements, diversity of contact arises; dependent on the diversity of contact, diversity of feeling arises.’
Rồi gia chủ Hāliddikāni đi đến chỗ Tôn giả Mahākaccāno… ngồi xuống một bên, gia chủ Hāliddikāni bạch Tôn giả Mahākaccāno rằng: – Thưa Tôn giả, điều này đã được Thế Tôn nói: ‘Do duyên sự đa dạng của các giới mà sự đa dạng của xúc sanh khởi; do duyên sự đa dạng của xúc mà sự đa dạng của thọ sanh khởi’.
Kathaṃ nu kho, bhante, dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’’nti?
How, Bhante, dependent on the diversity of elements does diversity of contact arise; dependent on the diversity of contact does diversity of feeling arise?”
Thưa Tôn giả, do duyên sự đa dạng của các giới mà sự đa dạng của xúc sanh khởi như thế nào; do duyên sự đa dạng của xúc mà sự đa dạng của thọ sanh khởi như thế nào?
‘‘Idha, gahapati, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā ‘manāpaṃ ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ sukhavedaniyañca* .
“Here, householder, a bhikkhu, having seen a visible form with the eye, knows, ‘This is agreeable.’ He knows eye-consciousness as conducive to pleasant feeling.
Này gia chủ, ở đây, vị Tỳ khưu sau khi thấy sắc bằng mắt, nhận biết rằng ‘đây là khả ái’, và nhãn thức là nhân của lạc thọ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā.
Dependent on contact, pleasant feeling arises.
Do duyên xúc mà lạc thọ sanh khởi.
Cakkhunā kho paneva* rūpaṃ disvā ‘amanāpaṃ ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ dukkhavedaniyañca.
But again, having seen a visible form with the eye, he knows, ‘This is disagreeable.’ He knows eye-consciousness as conducive to painful feeling.
Lại nữa, sau khi thấy sắc bằng mắt, nhận biết rằng ‘đây là bất khả ái’, và nhãn thức là nhân của khổ thọ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.
Dependent on contact, painful feeling arises.
Do duyên xúc mà khổ thọ sanh khởi.
Cakkhunā kho paneva rūpaṃ disvā ‘upekkhāṭṭhāniyaṃ* ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ adukkhamasukhavedaniyañca.
But again, having seen a visible form with the eye, he knows, ‘This is conducive to equanimity.’ He knows eye-consciousness as conducive to neither-painful-nor-pleasant feeling.
Lại nữa, sau khi thấy sắc bằng mắt, nhận biết rằng ‘đây là nền tảng của xả’, và nhãn thức là nhân của thọ bất khổ bất lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.
Dependent on contact, neither-painful-nor-pleasant feeling arises.
Do duyên xúc mà thọ bất khổ bất lạc sanh khởi.
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, bhikkhu sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya ‘manāpaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ sukhavedaniyañca.
Furthermore, householder, a bhikkhu, having heard a sound with the ear… having smelled an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tactile sensation with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he knows, ‘This is agreeable.’ He knows mind-consciousness as conducive to pleasant feeling.
Lại nữa, này gia chủ, vị Tỳ khưu sau khi nghe tiếng bằng tai… cho đến… sau khi ngửi mùi bằng mũi… cho đến… sau khi nếm vị bằng lưỡi… cho đến… sau khi cảm nhận xúc chạm bằng thân… cho đến… sau khi nhận biết pháp bằng ý, nhận biết rằng ‘đây là khả ái’, và ý thức là nhân của lạc thọ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā.
Dependent on contact, pleasant feeling arises.
Do duyên xúc mà lạc thọ sanh khởi.
Manasā kho paneva dhammaṃ viññāya ‘amanāpaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ dukkhavedaniyañca.
But again, having cognized a mental phenomenon with the mind, he knows, ‘This is disagreeable.’ He knows mind-consciousness as conducive to painful feeling.
Lại nữa, sau khi nhận biết pháp bằng ý, nhận biết rằng ‘đây là bất khả ái’, và ý thức là nhân của khổ thọ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.
Dependent on contact, painful feeling arises.
Do duyên xúc mà khổ thọ sanh khởi.
Manasā kho paneva dhammaṃ viññāya ‘upekkhāṭṭhāniyaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ adukkhamasukhavedaniyañca.
But again, having cognized a mental phenomenon with the mind, he knows, ‘This is conducive to equanimity.’ He knows mind-consciousness as conducive to neither-painful-nor-pleasant feeling.
Lại nữa, sau khi nhận biết pháp bằng ý, nhận biết rằng ‘đây là nền tảng của xả’, và ý thức là nhân của thọ bất khổ bất lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.
Dependent on contact, neither-painful-nor-pleasant feeling arises.
Do duyên xúc mà thọ bất khổ bất lạc sanh khởi.
Evaṃ kho, gahapati, dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’’nti.
Thus, householder, dependent on the diversity of elements, diversity of contact arises; dependent on the diversity of contact, diversity of feeling arises.”
Này gia chủ, chính như vậy, do duyên sự đa dạng của các giới mà sự đa dạng của xúc sanh khởi; do duyên sự đa dạng của xúc mà sự đa dạng của thọ sanh khởi.
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
131. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye.
131. At one time the Blessed One was staying among the Bhaggas, in the Bhesakaḷāvana deer park on Susumāragiri.
131. Một thời, Thế Tôn trú ở xứ Bhagga, tại Susumāragira, trong vườn nai Bhesakaḷāvana.
Atha kho nakulapitā gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho nakulapitā gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Then Nakulapitā the householder approached the Blessed One… having approached and sat down to one side, Nakulapitā the householder said to the Blessed One: “What, Bhante, is the reason, what is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna in this very life?
Khi ấy, gia chủ Nakulapitā đi đến chỗ Thế Tôn… ngồi xuống một bên, gia chủ Nakulapitā bạch Thế Tôn rằng: – Thưa Tôn giả, do nhân gì, do duyên gì mà ở đây một số chúng sanh không thể đạt đến Parinibbāna ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, Bhante, is the reason, what is the cause, why some beings here do attain final Nibbāna in this very life?”
Thưa Tôn giả, lại do nhân gì, do duyên gì mà ở đây một số chúng sanh có thể đạt đến Parinibbāna ngay trong hiện tại?
‘‘Santi kho, gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, householder, visible forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, associated with sensual desire, and stimulating lust.
Này gia chủ, có những sắc do nhãn thức nhận biết, là những đối tượng khả ái, đáng yêu, đáng ưa, có hình sắc đáng mến, liên hệ đến dục, có thể làm phát sanh tham ái.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and clings to them.
Nếu vị Tỳ khưu hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào đối tượng ấy.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.
For him, delighting in them, welcoming them, and clinging to them, consciousness becomes dependent on them, becomes associated with clinging.
Đối với vị ấy, người hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào đối tượng ấy, thức của vị ấy trở nên nương tựa vào đó, chấp thủ vào đó.
Saupādāno, gahapati, bhikkhu no parinibbāyati…pe… santi kho, gahapati, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
A bhikkhu with clinging, householder, does not attain final Nibbāna… There are, householder, flavors cognizable by the tongue… There are, householder, mental phenomena cognizable by the mind that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, associated with sensual desire, and stimulating lust.
Này gia chủ, vị Tỳ khưu còn chấp thủ thì không thể đạt đến Parinibbāna… cho đến… Này gia chủ, có những vị do thiệt thức nhận biết… cho đến… Này gia chủ, có những pháp do ý thức nhận biết, là những đối tượng khả ái, đáng yêu, đáng ưa, có hình sắc đáng mến, liên hệ đến dục, có thể làm phát sanh tham ái.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and clings to them.
Nếu vị Tỳ khưu hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào đối tượng ấy.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.
For him, delighting in them, welcoming them, and clinging to them, consciousness becomes dependent on them, becomes associated with clinging.
Đối với vị ấy, người hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào đối tượng ấy, thức của vị ấy trở nên nương tựa vào đó, chấp thủ vào đó.
Saupādāno, gahapati, bhikkhu no parinibbāyati.
A bhikkhu with clinging, householder, does not attain final Nibbāna.
Này gia chủ, vị Tỳ khưu còn chấp thủ thì không thể đạt đến Parinibbāna.
Ayaṃ kho, gahapati, hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti’’.
This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna in this very life.”
Này gia chủ, đây là nhân, đây là duyên mà ở đây một số chúng sanh không thể đạt đến Parinibbāna ngay trong hiện tại.
‘‘Santi ca kho, gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“But there are, householder, visible forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, associated with sensual desire, and stimulating lust.
Và này gia chủ, có những sắc do nhãn thức nhận biết, là những đối tượng khả ái, đáng yêu, đáng ưa, có hình sắc đáng mến, liên hệ đến dục, có thể làm phát sanh tham ái.
Tañce bhikkhunābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not cling to them.
Nếu vị Tỳ khưu không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào đối tượng ấy.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti, na tadupādānaṃ.
For him, not delighting in them, not welcoming them, and not clinging to them, consciousness does not become dependent on them, does not become associated with clinging.
Đối với vị ấy, người không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào đối tượng ấy, thức của vị ấy không nương tựa vào đó, không chấp thủ vào đó.
Anupādāno, gahapati, bhikkhu parinibbāyati…pe… santi kho, gahapati, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
A bhikkhu without clinging, householder, attains final Nibbāna… There are, householder, flavors cognizable by the tongue… There are, householder, mental phenomena cognizable by the mind that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, associated with sensual desire, and stimulating lust.
Này gia chủ, vị Tỳ khưu không còn chấp thủ thì có thể đạt đến Parinibbāna… cho đến… Này gia chủ, có những vị do thiệt thức nhận biết… cho đến… Này gia chủ, có những pháp do ý thức nhận biết, là những đối tượng khả ái, đáng yêu, đáng ưa, có hình sắc đáng mến, liên hệ đến dục, có thể làm phát sanh tham ái.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not cling to them.
Nếu vị Tỳ khưu không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào đối tượng ấy.
Tassa taṃ nābhinandato nābhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na tadupādānaṃ.
For him, not delighting in them, not welcoming them, and not clinging to them, consciousness does not become dependent on them, does not become associated with clinging.
Đối với vị ấy, người không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào đối tượng ấy, thức của vị ấy không nương tựa vào đó, không chấp thủ vào đó.
Anupādāno, gahapati, bhikkhu parinibbāyati.
A bhikkhu without clinging, householder, attains final Nibbāna.
Này gia chủ, vị Tỳ khưu không còn chấp thủ thì có thể đạt đến Parinibbāna.
Ayaṃ kho, gahapati, hetu, ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti.
This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here do attain final Nibbāna in this very life.”
Này gia chủ, đây là nhân, đây là duyên mà ở đây một số chúng sanh có thể đạt đến Parinibbāna ngay trong hiện tại.
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
132. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati makkarakate* araññakuṭikāyaṃ.
132. At one time the Venerable Mahākaccāna was staying in Avanti, in a forest hut at Makkarakaṭa.
132. Một thời, Tôn giả Mahākaccāno trú ở xứ Avantī, trong một am thất trong rừng tại Makkarakata.
Atha kho lohiccassa brāhmaṇassa sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā māṇavakā yenāyasmato mahākaccānassa araññakuṭikā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā parito parito kuṭikāya anucaṅkamanti anuvicaranti uccāsaddā mahāsaddā kānici kānici seleyyakāni karonti* – ‘‘ime pana muṇḍakā samaṇakā ibbhā kaṇhā* bandhupādāpaccā, imesaṃ bharatakānaṃ sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitā’’ti.
Then numerous students of the brahmin Lohicca, young men who were woodcutters, approached the Venerable Mahākaccāna’s forest hut; having approached, they walked around and roamed about the hut, making loud noises and high sounds, saying various things such as: “These shaven-headed ascetics, these low-born dark ones, born from the feet of Brahmā, are honored, respected, esteemed, revered, and worshipped by these householders!”
Khi ấy, nhiều thanh niên đệ tử của Bà-la-môn Lohicca, là những người đi kiếm củi, đã đi đến am thất trong rừng của Tôn giả Mahākaccāno; sau khi đến, họ đi kinh hành và đi lại xung quanh am thất, gây ồn ào, la hét lớn, và làm những trò chế nhạo: – Những kẻ sa-môn đầu trọc này, những kẻ hạ tiện, da đen, là con cháu sinh ra từ bàn chân của Phạm Thiên, lại được những vị gia chủ này cung kính, tôn trọng, quý mến, cúng dường, và tôn thờ!
Atha kho āyasmā mahākaccāno vihārā nikkhamitvā te māṇavake etadavoca – ‘‘mā māṇavakā saddamakattha; dhammaṃ vo bhāsissāmī’’ti.
Then the Venerable Mahākaccāna came out of his dwelling and said to those young men: “Do not make noise, young men; I will teach you the Dhamma.”
Bấy giờ, Tôn giả Mahākaccāno ra khỏi tịnh xá và nói với các thanh niên ấy: – Này các thanh niên, đừng làm ồn; ta sẽ thuyết Pháp cho các ngươi.
Evaṃ vutte, te māṇavakā tuṇhī ahesuṃ.
When this was said, those young men fell silent.
Khi được nói như vậy, các thanh niên ấy im lặng.
Atha kho āyasmā mahākaccāno te māṇavake gāthāhi ajjhabhāsi –
Then the Venerable Mahākaccāna addressed those young men with verses:
Rồi Tôn giả Mahākaccāno nói với các thanh niên ấy bằng những câu kệ:
Atha kho te māṇavakā kupitā anattamanā yena lohicco brāhmaṇo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā lohiccaṃ brāhmaṇaṃ etadavocuṃ – ‘‘yagghe!
Then those young men, angry and displeased, approached the Brahmin Lohicca; having approached, they said to the Brahmin Lohicca, ‘‘Pray, sir,
Rồi các thanh niên ấy, tức giận và không hài lòng, đi đến chỗ Bà la môn Lohicca; sau khi đến, họ nói với Bà la môn Lohicca rằng: “Thưa ngài!
Bhavaṃ jāneyya, samaṇo mahākaccāno brāhmaṇānaṃ mante* ekaṃsena apavadati, paṭikkosatī’’ti?
may you know, the ascetic Mahākaccāna disparages the Brahmins’ mantras entirely, he rejects them!’’
Xin ngài biết rằng, Sa môn Mahākaccāna hoàn toàn chỉ trích và phủ nhận các thần chú của Bà la môn.”
Evaṃ vutte, lohicco brāhmaṇo kupito ahosi anattamano.
When this was said, the Brahmin Lohicca became angry and displeased.
Khi được nói như vậy, Bà la môn Lohicca trở nên tức giận và không hài lòng.
Atha kho lohiccassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘na kho pana metaṃ patirūpaṃ yohaṃ aññadatthu māṇavakānaṃyeva sutvā samaṇaṃ mahākaccānaṃ akkoseyyaṃ* paribhāseyyaṃ.
Then it occurred to the Brahmin Lohicca: ‘‘It is not proper for me to merely hear what these young men say and then abuse and revile the ascetic Mahākaccāna.
Rồi Bà la môn Lohicca nghĩ: “Không thích hợp chút nào nếu ta, chỉ vì nghe lời các thanh niên này, mà mắng nhiếc hay phỉ báng Sa môn Mahākaccāna.
Yaṃnūnāhaṃ upasaṅkamitvā puccheyya’’nti.
What if I were to approach him and question him?’’
Tốt hơn hết là ta nên đến hỏi ngài ấy.”
Atha kho lohicco brāhmaṇo tehi māṇavakehi saddhiṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodi.
Then the Brahmin Lohicca, together with those young men, approached Venerable Mahākaccāna; having approached, he exchanged greetings with Venerable Mahākaccāna.
Rồi Bà la môn Lohicca cùng với các thanh niên ấy đi đến chỗ Tôn giả Mahākaccāna; sau khi đến, ông chào hỏi Tôn giả Mahākaccāna.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
After exchanging courteous and memorable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, ông ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho lohicco brāhmaṇo āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘āgamaṃsu nu khvidha, bho kaccāna, amhākaṃ sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā māṇavakā’’ti?
Seated to one side, the Brahmin Lohicca said to Venerable Mahākaccāna: ‘‘Did many of our student young men, wood-gatherers, come here, good Kaccāna?’’
Ngồi xuống một bên, Bà la môn Lohicca nói với Tôn giả Mahākaccāna: “Thưa Tôn giả Kaccāna, có phải nhiều đệ tử của chúng tôi, những người đi kiếm củi, đã đến đây không?”
‘‘Āgamaṃsu khvidha te, brāhmaṇa, sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā māṇavakā’’ti.
‘‘Indeed, Brahmin, many of your student young men, wood-gatherers, came here.’’
“Thưa Bà la môn, nhiều đệ tử của ông, những người đi kiếm củi, đã đến đây.”
‘‘Ahu pana bhoto kaccānassa tehi māṇavakehi saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti?
‘‘Did Venerable Kaccāna have any conversation with those young men?’’
“Vậy Tôn giả Kaccāna có cuộc trò chuyện nào với những thanh niên ấy không?”
‘‘Ahu kho me, brāhmaṇa, tehi māṇavakehi saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti.
‘‘Indeed, Brahmin, I had some conversation with those young men.’’
“Thưa Bà la môn, tôi có một cuộc trò chuyện với những thanh niên ấy.”
‘‘Yathā kathaṃ pana bhoto kaccānassa tehi māṇavakehi saddhiṃ ahosi kathāsallāpo’’ti?
‘‘What kind of conversation did Venerable Kaccāna have with those young men?’’
“Tôn giả Kaccāna đã trò chuyện với những thanh niên ấy như thế nào?”
‘‘Evaṃ kho me, brāhmaṇa, tehi māṇavakehi saddhiṃ ahosi kathāsallāpo –
‘‘This is the conversation, Brahmin, I had with those young men:
“Thưa Bà la môn, tôi đã trò chuyện với những thanh niên ấy như sau:
‘‘‘Aguttadvāro’ti* bhavaṃ kaccāno āha.
‘‘Venerable Kaccāna spoke of one who is ‘unguarded in his doors’.
“Tôn giả Kaccāna nói ‘không phòng hộ các căn’.
Kittāvatā nu kho, bho kaccāna, aguttadvāro hotī’’ti?
To what extent, good Kaccāna, is one unguarded in his doors?’’
Thưa Tôn giả Kaccāna, thế nào là không phòng hộ các căn?”
‘‘Idha, brāhmaṇa, ekacco cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati* ca viharati, parittacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
‘‘Here, Brahmin, some person, having seen a form with the eye, becomes obsessed with agreeable forms, reacts adversely to disagreeable forms, dwells with unestablished mindfulness of the body, and with a limited mind, does not understand as it truly is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those arisen evil unwholesome states cease without remainder.
“Thưa Bà la môn, ở đây, có người khi thấy sắc bằng mắt, liền đắm trước sắc khả ái, và sân hận đối với sắc bất khả ái; người ấy sống với chánh niệm về thân không an trú, với tâm hạn hẹp, và không như thật hiểu biết về tâm giải thoát và tuệ giải thoát mà nhờ đó các pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi người ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe ca dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati, parittacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Having heard a sound with the ear… having smelled an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tangible object with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he becomes obsessed with agreeable phenomena, reacts adversely to disagreeable phenomena, dwells with unestablished mindfulness of the body, and with a limited mind, does not understand as it truly is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those arisen evil unwholesome states cease without remainder.
Khi nghe tiếng bằng tai… khi ngửi hương bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi xúc chạm bằng thân… khi nhận thức pháp bằng ý, liền đắm trước pháp khả ái, và sân hận đối với pháp bất khả ái; người ấy sống với chánh niệm về thân không an trú, với tâm hạn hẹp, và không như thật hiểu biết về tâm giải thoát và tuệ giải thoát mà nhờ đó các pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi người ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
Evaṃ kho, brāhmaṇa, aguttadvāro hotī’’ti.
It is in this way, Brahmin, that one is unguarded in his doors.’’
Thưa Bà la môn, đó là cách không phòng hộ các căn.”
‘‘Acchariyaṃ, bho kaccāna; abbhutaṃ, bho kaccāna!
‘‘Wonderful, good Kaccāna; marvelous, good Kaccāna!
“Thật kỳ diệu, thưa Tôn giả Kaccāna; thật phi thường, thưa Tôn giả Kaccāna!
Yāvañcidaṃ bhotā kaccānena aguttadvārova samāno aguttadvāroti akkhāto.
In such a way has Venerable Kaccāna declared one to be unguarded in his doors, though he is unguarded in his doors.
Tôn giả Kaccāna đã giải thích về sự không phòng hộ các căn một cách rõ ràng như vậy.
‘‘‘Guttadvāro’ti bhavaṃ kaccāno āha.
‘‘Venerable Kaccāna spoke of one who is ‘guarded in his doors’.
Tôn giả Kaccāna nói ‘phòng hộ các căn’.
Kittāvatā nu kho, bho kaccāna, guttadvāro hotī’’ti?
To what extent, good Kaccāna, is one guarded in his doors?’’
Thưa Tôn giả Kaccāna, thế nào là phòng hộ các căn?”
‘‘Idha, brāhmaṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati, appamāṇacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
‘‘Here, Brahmin, a bhikkhu, having seen a form with the eye, does not become obsessed with agreeable forms, does not react adversely to disagreeable forms, dwells with established mindfulness of the body, and with an immeasurable mind, understands as it truly is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those arisen evil unwholesome states cease without remainder.
“Thưa Bà la môn, ở đây, một tỳ khưu khi thấy sắc bằng mắt, không đắm trước sắc khả ái, không sân hận đối với sắc bất khả ái; người ấy sống với chánh niệm về thân an trú, với tâm vô lượng, và như thật hiểu biết về tâm giải thoát và tuệ giải thoát mà nhờ đó các pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi người ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati, appamāṇacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Having heard a sound with the ear… having smelled an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tangible object with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he does not become obsessed with agreeable phenomena, does not react adversely to disagreeable phenomena, dwells with established mindfulness of the body, and with an immeasurable mind, understands as it truly is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those arisen evil unwholesome states cease without remainder.
Khi nghe tiếng bằng tai… khi ngửi hương bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi xúc chạm bằng thân… khi nhận thức pháp bằng ý, không đắm trước pháp khả ái, không sân hận đối với pháp bất khả ái; người ấy sống với chánh niệm về thân an trú, với tâm vô lượng, và như thật hiểu biết về tâm giải thoát và tuệ giải thoát mà nhờ đó các pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi người ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
Evaṃ kho, brāhmaṇa, guttadvāro hotī’’ti.
It is in this way, Brahmin, that one is guarded in his doors.’’
Thưa Bà la môn, đó là cách phòng hộ các căn.”
‘‘Acchariyaṃ, bho kaccāna; abbhutaṃ, bho kaccāna!
‘‘Wonderful, good Kaccāna; marvelous, good Kaccāna!
“Thật kỳ diệu, thưa Tôn giả Kaccāna; thật phi thường, thưa Tôn giả Kaccāna!
Yāvañcidaṃ bhotā kaccānena guttadvārova samāno guttadvāroti akkhāto.
In such a way has Venerable Kaccāna declared one to be guarded in his doors, though he is guarded in his doors.
Tôn giả Kaccāna đã giải thích về sự phòng hộ các căn một cách rõ ràng như vậy.
Abhikkantaṃ, bho kaccāna; abhikkantaṃ, bho kaccāna!
Excellent, good Kaccāna; excellent, good Kaccāna!
Thật xuất sắc, thưa Tôn giả Kaccāna; thật xuất sắc, thưa Tôn giả Kaccāna!
Seyyathāpi, bho kaccāna, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya, cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā kaccānena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, good Kaccāna, one might set upright what was overturned, or reveal what was hidden, or point out the way to one who was lost, or hold up a lamp in the darkness so that those with eyes might see forms; even so has Venerable Kaccāna elucidated the Dhamma in many ways.
Giống như, thưa Tôn giả Kaccāna, làm cho vật bị úp được ngửa ra, làm cho vật bị che giấu được phơi bày, chỉ đường cho người bị lạc, hay cầm đèn dầu trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy các sắc; cũng vậy, Tôn giả Kaccāna đã thuyết giảng Giáo Pháp bằng nhiều phương cách.
Esāhaṃ, bho kaccāna, taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to that Blessed One, good Kaccāna, and to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Con xin quy y Đức Thế Tôn ấy, quy y Giáo Pháp, và quy y Tăng đoàn, thưa Tôn giả Kaccāna.
Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ kaccāno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ.
May Venerable Kaccāna remember me as a lay follower who has gone for refuge from this day forth as long as life lasts.
Xin Tôn giả Kaccāna hãy ghi nhận con là một cận sự nam đã quy y từ nay cho đến trọn đời.
Yathā ca bhavaṃ kaccāno makkarakate upāsakakulāni upasaṅkamati; evameva lohiccakulaṃ upasaṅkamatu.
Just as Venerable Kaccāna approaches the families of lay followers in Makkarakaṭa; even so, may he approach the Lohicca family.
Và như Tôn giả Kaccāna thường đến các gia đình cận sự nam ở Makkarakata; cũng vậy, xin ngài hãy đến gia đình Lohicca.
Tattha ye māṇavakā vā māṇavikā vā bhavantaṃ kaccānaṃ abhivādessanti paccuṭṭhissanti āsanaṃ vā udakaṃ vā dassanti, tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
There, any young men or young women who will pay homage to Venerable Kaccāna, or rise up for him, or offer him a seat or water, that will be for their long-term welfare and happiness.’’
Ở đó, những thanh niên hay thiếu nữ nào đảnh lễ, đứng dậy chào đón, hay dâng chỗ ngồi hoặc nước cho Tôn giả Kaccāna, thì điều đó sẽ mang lại lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho họ.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
133. Ekaṃ samayaṃ āyasmā udāyī kāmaṇḍāyaṃ viharati todeyyassa brāhmaṇassa ambavane.
133. At one time, Venerable Udāyi was dwelling in Kāmaṇḍā, in the mango grove of the Brahmin Todeyya.
133. Một thời, Tôn giả Udāyī trú tại Kāmaṇḍā, trong rừng xoài của Bà la môn Todeyya.
Atha kho verahaccānigottāya brāhmaṇiyā antevāsī māṇavako yenāyasmā udāyī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā udāyinā saddhiṃ sammodi.
Then a young man, a student of the Brahmin lady of the Verahaccāni clan, approached Venerable Udāyi; having approached, he exchanged greetings with Venerable Udāyi.
Rồi một thanh niên đệ tử của Bà la môn nữ thuộc dòng dõi Verahaccāni đi đến chỗ Tôn giả Udāyī; sau khi đến, anh ta chào hỏi Tôn giả Udāyī.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
After exchanging courteous and memorable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, anh ta ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ māṇavakaṃ āyasmā udāyī dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
Venerable Udāyi instructed, exhorted, inspired, and gladdened that young man, seated to one side, with a Dhamma talk.
Tôn giả Udāyī đã khích lệ, thúc đẩy, làm cho phấn khởi và vui mừng thanh niên ấy bằng một bài pháp thoại.
Atha kho so māṇavako āyasmatā udāyinā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā yena verahaccānigottā brāhmaṇī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā verahaccānigottaṃ brāhmaṇiṃ etadavoca – ‘‘yagghe, bhoti, jāneyyāsi* !
Then, that young man, having been well-instructed, exhorted, encouraged, and gladdened by the Venerable Udāyī with a discourse on the Dhamma, rose from his seat and approached the brahmin woman Verahaccāni-gottā. Having approached her, he said to the brahmin woman Verahaccāni-gottā: "Indeed, venerable lady, know this!
Sau đó, vị thanh niên ấy, đã được Tôn giả Udāyī khai thị, khích lệ, phấn khởi và làm cho hoan hỷ bằng bài pháp, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đi đến chỗ nữ Bà-la-môn Verahaccānī. Sau khi đến, anh ta nói với nữ Bà-la-môn Verahaccānī rằng: “Thưa bà, xin bà hãy biết!
Samaṇo udāyī dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ, sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetī’’ti.
The ascetic Udāyī teaches the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with letter, proclaiming the entirely complete and perfectly pure holy life."
Sa-môn Udāyī thuyết giảng Chánh pháp tuyệt hảo ở đoạn đầu, tuyệt hảo ở đoạn giữa, tuyệt hảo ở đoạn cuối, có nghĩa lý và văn tự vẹn toàn, tuyên bố Phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ và thanh tịnh.”
‘‘Tena hi tvaṃ, māṇavaka, mama vacanena samaṇaṃ udāyiṃ nimantehi svātanāya bhattenā’’ti.
"In that case, young man, invite the ascetic Udāyī in my name for a meal tomorrow."
“Vậy thì, này thanh niên, ngươi hãy nhân danh ta thỉnh Sa-môn Udāyī thọ thực vào ngày mai.”
‘‘Evaṃ bhotī’’ti kho so māṇavako verahaccānigottāya brāhmaṇiyā paṭissutvā yenāyasmā udāyī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu kira, bhavaṃ, udāyi, amhākaṃ ācariyabhariyāya verahaccānigottāya brāhmaṇiyā svātanāya bhatta’’nti.
"Yes, venerable lady," that young man replied to the brahmin woman Verahaccāni-gottā, and then approached the Venerable Udāyī. Having approached, he said to the Venerable Udāyī, "May Venerable Udāyī accept a meal for tomorrow from our teacher's wife, the brahmin woman Verahaccāni-gottā."
“Thưa vâng, thưa bà!” Vị thanh niên ấy, sau khi vâng lời nữ Bà-la-môn Verahaccānī, liền đi đến chỗ Tôn giả Udāyī. Sau khi đến, anh ta nói với Tôn giả Udāyī rằng: “Bạch Tôn giả Udāyī, xin Tôn giả hoan hỷ thọ thực vào ngày mai do nữ Bà-la-môn Verahaccānī, vợ của thầy chúng con, cúng dường.”
Adhivāsesi kho āyasmā udāyī tuṇhībhāvena.
The Venerable Udāyī accepted by remaining silent.
Tôn giả Udāyī đã chấp nhận lời thỉnh cầu bằng sự im lặng.
Atha kho āyasmā udāyī tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena verahaccānigottāya brāhmaṇiyā nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then, when that night had passed, the Venerable Udāyī dressed in the morning, took his bowl and robe, and approached the residence of the brahmin woman Verahaccāni-gottā. Having approached, he sat down on the seat prepared for him.
Sau đó, Tôn giả Udāyī, sau khi đêm ấy trôi qua, vào buổi sáng đắp y, mang bát và y, đi đến nhà của nữ Bà-la-môn Verahaccānī. Sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ đã được sắp sẵn.
Atha kho verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyiṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
Then the brahmin woman Verahaccāni-gottā, with her own hands, satisfied and served the Venerable Udāyī with choice hard and soft foods.
Sau đó, nữ Bà-la-môn Verahaccānī đã tự tay cúng dường Tôn giả Udāyī với các món ăn cứng và mềm thượng vị, làm cho Ngài được no đủ và thỏa mãn.
Atha kho verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyiṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ pādukā ārohitvā ucce āsane nisīditvā sīsaṃ oguṇṭhitvā āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca – ‘‘bhaṇa, samaṇa, dhamma’’nti.
Then, when the Venerable Udāyī had finished eating and had removed his hand from the bowl, the brahmin woman Verahaccāni-gottā put on her sandals, sat on a high seat, covered her head, and said to the Venerable Udāyī, "Preach the Dhamma, ascetic!"
Sau đó, nữ Bà-la-môn Verahaccānī, khi Tôn giả Udāyī đã dùng bữa xong và đã cất bát rửa tay, liền mang dép, ngồi trên ghế cao, che đầu lại, và nói với Tôn giả Udāyī rằng: “Này Sa-môn, hãy thuyết pháp!”
‘‘Bhavissati, bhagini, samayo’’ti vatvā uṭṭhāyāsanā pakkami* .
"There will be a time, sister," he said, and rising from his seat, he departed.
Ngài đáp: “Thưa chị, sẽ có lúc thích hợp,” rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi và bỏ đi.
Dutiyampi kho so māṇavako yenāyasmā udāyī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā udāyinā saddhiṃ sammodi.
For a second time, that young man approached the Venerable Udāyī. Having approached, he exchanged greetings with the Venerable Udāyī.
Lần thứ hai, vị thanh niên ấy lại đi đến chỗ Tôn giả Udāyī. Sau khi đến, anh ta chào hỏi Tôn giả Udāyī.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having concluded a courteous and memorable conversation, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, anh ta ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ māṇavakaṃ āyasmā udāyī dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
The Venerable Udāyī then instructed, exhorted, encouraged, and gladdened that young man, sitting to one side, with a discourse on the Dhamma.
Khi vị thanh niên ấy đã ngồi xuống một bên, Tôn giả Udāyī đã khai thị, khích lệ, phấn khởi và làm cho hoan hỷ anh ta bằng bài pháp.
Dutiyampi kho so māṇavako āyasmatā udāyinā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā yena verahaccānigottā brāhmaṇī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā verahaccānigottaṃ brāhmaṇiṃ etadavoca – ‘‘yagghe, bhoti, jāneyyāsi!
For a second time, that young man, having been instructed, exhorted, encouraged, and gladdened by the Venerable Udāyī with a discourse on the Dhamma, rose from his seat and approached the brahmin woman Verahaccāni-gottā. Having approached her, he said to the brahmin woman Verahaccāni-gottā: "Indeed, venerable lady, know this!
Lần thứ hai, vị thanh niên ấy, đã được Tôn giả Udāyī khai thị, khích lệ, phấn khởi và làm cho hoan hỷ bằng bài pháp, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đi đến chỗ nữ Bà-la-môn Verahaccānī. Sau khi đến, anh ta nói với nữ Bà-la-môn Verahaccānī rằng: “Thưa bà, xin bà hãy biết!
Samaṇo udāyī dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ, sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetī’’ti.
The ascetic Udāyī teaches the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with letter, proclaiming the entirely complete and perfectly pure holy life."
Sa-môn Udāyī thuyết giảng Chánh pháp tuyệt hảo ở đoạn đầu, tuyệt hảo ở đoạn giữa, tuyệt hảo ở đoạn cuối, có nghĩa lý và văn tự vẹn toàn, tuyên bố Phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ và thanh tịnh.”
‘‘Evamevaṃ pana tvaṃ, māṇavaka, samaṇassa udāyissa vaṇṇaṃ bhāsasi.
"You, young man, only praise the ascetic Udāyī.
“Này thanh niên, ngươi cứ ca ngợi Sa-môn Udāyī như vậy.
Samaṇo panudāyī ‘bhaṇa, samaṇa, dhamma’nti vutto samāno ‘bhavissati, bhagini, samayo’ti vatvā uṭṭhāyāsanā pakkanto’’ti.
But when I said to the ascetic Udāyī, 'Preach the Dhamma, ascetic!' he said, 'There will be a time, sister,' and rising from his seat, he departed."
Nhưng Sa-môn Udāyī, khi được bảo ‘Này Sa-môn, hãy thuyết pháp,’ lại nói ‘Thưa chị, sẽ có lúc thích hợp,’ rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi và bỏ đi.”
‘‘Tathā hi pana tvaṃ, bhoti, pādukā ārohitvā ucce āsane nisīditvā sīsaṃ oguṇṭhitvā etadavoca – ‘bhaṇa, samaṇa, dhamma’nti.
"That is indeed true, venerable lady, for you put on your sandals, sat on a high seat, covered your head, and then said, 'Preach the Dhamma, ascetic!'
“Thưa bà, quả đúng như vậy, bà đã mang dép, ngồi trên ghế cao, che đầu lại, và nói ‘Này Sa-môn, hãy thuyết pháp.’
Dhammagaruno hi te bhavanto dhammagāravā’’ti.
Those venerable ones are indeed respectful of the Dhamma, reverent towards the Dhamma."
Chư Tôn giả ấy kính trọng Pháp, tôn kính Pháp.”
‘‘Tena hi tvaṃ, māṇavaka, mama vacanena samaṇaṃ udāyiṃ nimantehi svātanāya bhattenā’’ti.
"In that case, young man, invite the ascetic Udāyī in my name for a meal tomorrow."
“Vậy thì, này thanh niên, ngươi hãy nhân danh ta thỉnh Sa-môn Udāyī thọ thực vào ngày mai.”
‘‘Evaṃ, bhotī’’ti kho so māṇavako verahaccānigottāya brāhmaṇiyā paṭissutvā yenāyasmā udāyī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu kira bhavaṃ udāyī amhākaṃ ācariyabhariyāya verahaccānigottāya brāhmaṇiyā svātanāya bhatta’’nti.
"Yes, venerable lady," that young man replied to the brahmin woman Verahaccāni-gottā, and then approached the Venerable Udāyī. Having approached, he said to the Venerable Udāyī, "May Venerable Udāyī accept a meal for tomorrow from our teacher's wife, the brahmin woman Verahaccāni-gottā."
“Thưa vâng, thưa bà!” Vị thanh niên ấy, sau khi vâng lời nữ Bà-la-môn Verahaccānī, liền đi đến chỗ Tôn giả Udāyī. Sau khi đến, anh ta nói với Tôn giả Udāyī rằng: “Bạch Tôn giả Udāyī, xin Tôn giả hoan hỷ thọ thực vào ngày mai do nữ Bà-la-môn Verahaccānī, vợ của thầy chúng con, cúng dường.”
Adhivāsesi kho āyasmā udāyī tuṇhībhāvena.
The Venerable Udāyī accepted by remaining silent.
Tôn giả Udāyī đã chấp nhận lời thỉnh cầu bằng sự im lặng.
Atha kho āyasmā udāyī tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena verahaccānigottāya brāhmaṇiyā nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then, when that night had passed, the Venerable Udāyī dressed in the morning, took his bowl and robe, and approached the residence of the brahmin woman Verahaccāni-gottā. Having approached, he sat down on the seat prepared for him.
Sau đó, Tôn giả Udāyī, sau khi đêm ấy trôi qua, vào buổi sáng đắp y, mang bát và y, đi đến nhà của nữ Bà-la-môn Verahaccānī. Sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ đã được sắp sẵn.
Atha kho verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyiṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
Then the brahmin woman Verahaccāni-gottā, with her own hands, satisfied and served the Venerable Udāyī with choice hard and soft foods.
Sau đó, nữ Bà-la-môn Verahaccānī đã tự tay cúng dường Tôn giả Udāyī với các món ăn cứng và mềm thượng vị, làm cho Ngài được no đủ và thỏa mãn.
Atha kho verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyiṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ pādukā orohitvā nīce āsane nisīditvā sīsaṃ vivaritvā āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca – ‘‘kismiṃ nu kho, bhante, sati arahanto sukhadukkhaṃ paññapenti, kismiṃ asati arahanto sukhadukkhaṃ na paññapentī’’ti?
Then, when the Venerable Udāyī had finished eating and had removed his hand from the bowl, the brahmin woman Verahaccāni-gottā removed her sandals, sat on a low seat, uncovered her head, and said to the Venerable Udāyī, "Venerable sir, when what exists do arahants declare pleasure and pain? When what does not exist do arahants not declare pleasure and pain?"
Sau đó, nữ Bà-la-môn Verahaccānī, khi Tôn giả Udāyī đã dùng bữa xong và đã cất bát rửa tay, liền cởi dép, ngồi trên ghế thấp, mở đầu ra, và nói với Tôn giả Udāyī rằng: “Bạch Ngài, khi nào có gì mà các vị A-la-hán tuyên bố về khổ và lạc? Khi nào không có gì mà các vị A-la-hán không tuyên bố về khổ và lạc?”
Evaṃ vutte, verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante; abhikkantaṃ, bhante!
When this was said, the brahmin woman Verahaccāni-gottā said to the Venerable Udāyī, "Excellent, venerable sir! Excellent, venerable sir!
Khi được nói như vậy, nữ Bà-la-môn Verahaccānī nói với Tôn giả Udāyī rằng: “Bạch Ngài, tuyệt diệu thay! Bạch Ngài, tuyệt diệu thay!
Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya, cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ ayyena udāyinā anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, venerable sir, one might set upright what was overturned, or reveal what was hidden, or point out the way to one who was lost, or hold up a lamp in the darkness so that those with eyes might see forms—in the same way, the Dhamma has been made clear in many ways by the venerable Udāyī.
Bạch Ngài, ví như người ta dựng đứng cái bị lật úp, mở ra cái bị che kín, chỉ đường cho người lạc lối, hoặc cầm đèn trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy các sắc pháp; cũng vậy, Tôn giả Udāyī đã thuyết giảng Chánh pháp bằng nhiều phương cách.
Esāhaṃ, ayya udāyi, taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to that Blessed One, the Dhamma, and the Saṅgha of bhikkhus, Venerable Udāyī.
Bạch Tôn giả Udāyī, con xin quy y Đức Thế Tôn ấy, quy y Pháp và quy y Tăng.
Upāsikaṃ maṃ ayyo udāyī dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
May Venerable Udāyī remember me as a lay follower who has gone for refuge from this day forward as long as life lasts."
Xin Tôn giả Udāyī hãy nhận con là một nữ cận sự, đã quy y trọn đời kể từ ngày hôm nay.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Phẩm thứ mười.
134. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati devadahaṃ nāma sakyānaṃ nigamo.
134. On one occasion, the Blessed One was staying among the Sakyans, in a Sakyan town named Devadaha.
134. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Devadaha, một thị trấn của dân Sākyā ở xứ Sākyā.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, sabbesaṃyeva bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmi, na ca panāhaṃ, bhikkhave, sabbesaṃyeva bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu nāppamādena karaṇīyanti vadāmi.
There the Blessed One addressed the bhikkhus: "Bhikkhus, I do not say that all bhikkhus should be diligent with regard to the six sense bases, nor do I say that all bhikkhus should not be diligent with regard to the six sense bases.
Tại đấy, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu và nói: “Này các Tỳ-khưu, Ta không nói rằng tất cả các Tỳ-khưu đều phải tinh cần trong sáu xứ xúc, và Ta cũng không nói rằng tất cả các Tỳ-khưu đều không phải tinh cần trong sáu xứ xúc.
Ye te, bhikkhave, bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, tesāhaṃ, bhikkhave, bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu nāppamādena karaṇīyanti vadāmi.
Bhikkhus, concerning those bhikkhus who are arahants, whose taints are destroyed, who have lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained their own goal, whose fetters of existence are utterly ended, who are fully liberated through final knowledge—I say concerning those bhikkhus that they should not be diligent with regard to the six sense bases.
Này các Tỳ-khưu, đối với những Tỳ-khưu là A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận, đã sống Phạm hạnh, những việc cần làm đã làm, gánh nặng đã đặt xuống, mục đích tối thượng đã đạt được, các kiết sử hữu đã đoạn tận, đã giải thoát nhờ chánh trí, Ta nói rằng những Tỳ-khưu ấy không cần phải tinh cần trong sáu xứ xúc.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao?
Kataṃ tesaṃ appamādena, abhabbā te pamajjituṃ.
For them, diligence has been accomplished; they are incapable of negligence.
Họ đã làm xong việc với sự không phóng dật; họ không thể phóng dật được nữa.
Ye ca kho te, bhikkhave, bhikkhū sekkhā* appattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti, tesāhaṃ, bhikkhave, bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmi.
But those bhikkhus, bhikkhus, who are still in training (sekkhā), whose minds have not yet attained their goal, who dwell aspiring to the unsurpassed security from bondage (yogakkhema), for those bhikkhus, bhikkhus, I say that diligence is to be practiced with regard to the six sense bases (phassāyatana).
Này các Tỳ-khưu, những Tỳ-khưu nào là bậc hữu học (sekkhā), tâm chưa đạt được quả vị A-la-hán, đang mong cầu sự an ổn vô thượng khỏi ách buộc (yogakkhema), Ta nói rằng những Tỳ-khưu ấy cần phải hành trì không phóng dật đối với sáu xứ xúc chạm (phassāyatana).
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì lý do gì?
Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā manoramāpi, amanoramāpi.
Bhikkhus, there are forms cognizable by the eye, both agreeable and disagreeable.
Này các Tỳ-khưu, có những sắc pháp được nhận biết bằng mắt, cả dễ chịu lẫn khó chịu.
Tyāssa phussa phussa cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhanti.
These, repeatedly impinging, do not overpower his mind.
Khi chúng tiếp xúc, tâm của vị ấy không bị chúng chế ngự.
Cetaso apariyādānā āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā* , passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ.
When the mind is not overpowered, energy is aroused and unflagging, mindfulness is established and unforgotten, the body is calm and untroubled, the mind is concentrated and one-pointed.
Do tâm không bị chế ngự, tinh tấn được khởi lên không chùng xuống, chánh niệm được thiết lập không quên mất, thân được an tịnh không xao động, tâm được định tĩnh nhất tâm.
Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, appamādaphalaṃ sampassamāno tesaṃ bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmi…pe… santi, bhikkhave, manoviññeyyā dhammā manoramāpi amanoramāpi.
Perceiving this fruit of diligence, bhikkhus, I say that diligence is to be practiced by those bhikkhus with regard to the six sense bases…pe… Bhikkhus, there are mind-objects cognizable by the mind, both agreeable and disagreeable.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy rõ lợi ích của sự không phóng dật này, Ta nói rằng những Tỳ-khưu ấy cần phải hành trì không phóng dật đối với sáu xứ xúc chạm… (lược)… Này các Tỳ-khưu, có những pháp được nhận biết bằng ý, cả dễ chịu lẫn khó chịu.
Tyāssa phussa phussa cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhanti.
These, repeatedly impinging, do not overpower his mind.
Khi chúng tiếp xúc, tâm của vị ấy không bị chúng chế ngự.
Cetaso apariyādānā āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ.
When the mind is not overpowered, energy is aroused and unflagging, mindfulness is established and unforgotten, the body is calm and untroubled, the mind is concentrated and one-pointed.
Do tâm không bị chế ngự, tinh tấn được khởi lên không chùng xuống, chánh niệm được thiết lập không quên mất, thân được an tịnh không xao động, tâm được định tĩnh nhất tâm.
Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, appamādaphalaṃ sampassamāno tesaṃ bhikkhūnaṃ chasu* phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmī’’ti.
Perceiving this fruit of diligence, bhikkhus, I say that diligence is to be practiced by those bhikkhus with regard to the six sense bases.”
Này các Tỳ-khưu, khi thấy rõ lợi ích của sự không phóng dật này, Ta nói rằng những Tỳ-khưu ấy cần phải hành trì không phóng dật đối với sáu xứ xúc chạm.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Bài kinh thứ nhất.
135. ‘‘Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo paṭiladdho brahmacariyavāsāya.
135. “Gain is yours, bhikkhus, well-gained is yours, bhikkhus, an opportunity has been obtained by you for the living of the holy life.
135. “Này các Tỳ-khưu, các ông có lợi ích, các ông đã được lợi ích tốt đẹp, các ông đã đạt được khoảnh khắc thuận lợi để sống đời Phạm hạnh.
Diṭṭhā mayā, bhikkhave, chaphassāyatanikā nāma nirayā.
Bhikkhus, I have seen the hells called ‘having six sense bases’.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã thấy những địa ngục gọi là sáu xứ xúc chạm.
Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati aniṭṭharūpaṃyeva passati, no iṭṭharūpaṃ; akantarūpaṃyeva passati, no kantarūpaṃ; amanāparūpaṃyeva passati, no manāparūpaṃ.
There, whatever form one sees with the eye, one sees only disagreeable forms, not agreeable forms; one sees only unlovely forms, not lovely forms; one sees only unpleasant forms, not pleasant forms.
Ở đó, bất cứ sắc pháp nào được thấy bằng mắt, đều là sắc pháp không dễ chịu, không phải sắc pháp dễ chịu; đều là sắc pháp không đáng ưa, không phải sắc pháp đáng ưa; đều là sắc pháp không thích ý, không phải sắc pháp thích ý.
Yaṃ kiñci sotena saddaṃ suṇāti…pe… yaṃ kiñci ghānena gandhaṃ ghāyati…pe… yaṃ kiñci jivhāya rasaṃ sāyati…pe… yaṃ kiñci kāyena phoṭṭhabbaṃ phusati…pe… yaṃ kiñci manasā dhammaṃ vijānāti aniṭṭharūpaṃyeva vijānāti, no iṭṭharūpaṃ; akantarūpaṃyeva vijānāti, no kantarūpaṃ; amanāparūpaṃyeva vijānāti, no manāparūpaṃ.
Whatever sound one hears with the ear…pe… whatever smell one smells with the nose…pe… whatever taste one tastes with the tongue…pe… whatever tactile sensation one feels with the body…pe… whatever mind-object one cognizes with the mind, one cognizes only disagreeable mind-objects, not agreeable mind-objects; only unlovely mind-objects, not lovely mind-objects; only unpleasant mind-objects, not pleasant mind-objects.
Bất cứ âm thanh nào được nghe bằng tai… (lược)… bất cứ mùi nào được ngửi bằng mũi… (lược)… bất cứ vị nào được nếm bằng lưỡi… (lược)… bất cứ xúc chạm nào được cảm nhận bằng thân… (lược)… bất cứ pháp nào được nhận biết bằng ý, đều là pháp không dễ chịu, không phải pháp dễ chịu; đều là pháp không đáng ưa, không phải pháp đáng ưa; đều là pháp không thích ý, không phải pháp thích ý.
Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo paṭiladdho brahmacariyavāsāya.
Gain is yours, bhikkhus, well-gained is yours, bhikkhus, an opportunity has been obtained by you for the living of the holy life.
Này các Tỳ-khưu, các ông có lợi ích, các ông đã được lợi ích tốt đẹp, các ông đã đạt được khoảnh khắc thuận lợi để sống đời Phạm hạnh.
Diṭṭhā mayā, bhikkhave, chaphassāyatanikā nāma saggā.
Bhikkhus, I have seen the heavens called ‘having six sense bases’.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã thấy những cõi trời gọi là sáu xứ xúc chạm.
Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati iṭṭharūpaṃyeva passati, no aniṭṭharūpaṃ; kantarūpaṃyeva passati, no akantarūpaṃ; manāparūpaṃyeva passati, no amanāparūpaṃ…pe… yaṃ kiñci jivhāya rasaṃ sāyati…pe… yaṃ kiñci manasā dhammaṃ vijānāti iṭṭharūpaṃyeva vijānāti, no aniṭṭharūpaṃ; kantarūpaṃyeva vijānāti, no akantarūpaṃ; manāparūpaṃyeva vijānāti, no amanāparūpaṃ.
There, whatever form one sees with the eye, one sees only agreeable forms, not disagreeable forms; one sees only lovely forms, not unlovely forms; one sees only pleasant forms, not unpleasant forms…pe… whatever taste one tastes with the tongue…pe… whatever mind-object one cognizes with the mind, one cognizes only agreeable mind-objects, not disagreeable mind-objects; only lovely mind-objects, not unlovely mind-objects; only pleasant mind-objects, not unpleasant mind-objects.
Ở đó, bất cứ sắc pháp nào được thấy bằng mắt, đều là sắc pháp dễ chịu, không phải sắc pháp không dễ chịu; đều là sắc pháp đáng ưa, không phải sắc pháp không đáng ưa; đều là sắc pháp thích ý, không phải sắc pháp không thích ý… (lược)… bất cứ vị nào được nếm bằng lưỡi… (lược)… bất cứ pháp nào được nhận biết bằng ý, đều là pháp dễ chịu, không phải pháp không dễ chịu; đều là pháp đáng ưa, không phải pháp không đáng ưa; đều là pháp thích ý, không phải pháp không thích ý.
Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo paṭiladdho brahmacariyavāsāyā’’ti.
Gain is yours, bhikkhus, well-gained is yours, bhikkhus, an opportunity has been obtained by you for the living of the holy life.”
Này các Tỳ-khưu, các ông có lợi ích, các ông đã được lợi ích tốt đẹp, các ông đã đạt được khoảnh khắc thuận lợi để sống đời Phạm hạnh.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Bài kinh thứ hai.
136. ‘‘Rūpārāmā, bhikkhave, devamanussā rūparatā rūpasammuditā.
136. “Bhikkhus, devas and humans delight in forms, are enamoured of forms, rejoice in forms.
136. “Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người thích sắc, ưa sắc, hoan hỷ với sắc.
Rūpavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā, bhikkhave, devamanussā viharanti.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of forms, devas and humans dwell in suffering.
Do sắc biến đổi, ly tham, diệt tận, chư thiên và loài người sống trong khổ đau, này các Tỳ-khưu.
Saddārāmā, bhikkhave, devamanussā saddaratā saddasammuditā.
Bhikkhus, devas and humans delight in sounds, are enamoured of sounds, rejoice in sounds.
Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người thích tiếng, ưa tiếng, hoan hỷ với tiếng.
Saddavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā, bhikkhave, devamanussā viharanti.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of sounds, devas and humans dwell in suffering.
Do tiếng biến đổi, ly tham, diệt tận, chư thiên và loài người sống trong khổ đau, này các Tỳ-khưu.
Gandhārāmā… rasārāmā… phoṭṭhabbārāmā… dhammārāmā, bhikkhave, devamanussā dhammaratā dhammasammuditā.
Delight in smells… tastes… tactile sensations… Bhikkhus, devas and humans delight in mind-objects, are enamoured of mind-objects, rejoice in mind-objects.
Thích mùi… thích vị… thích xúc chạm… Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người thích pháp, ưa pháp, hoan hỷ với pháp.
Dhammavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā, bhikkhave, devamanussā viharanti.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of mind-objects, devas and humans dwell in suffering.
Do pháp biến đổi, ly tham, diệt tận, chư thiên và loài người sống trong khổ đau, này các Tỳ-khưu.
Tathāgato ca kho, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho rūpānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavaṃ ca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā na rūpārāmo na rūparato na rūpasammudito.
However, bhikkhus, the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, having truly understood the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape from forms, does not delight in forms, is not enamoured of forms, does not rejoice in forms.
Còn Như Lai, này các Tỳ-khưu, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, sau khi như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của các sắc pháp, thì không thích sắc, không ưa sắc, không hoan hỷ với sắc.
Rūpavipariṇāmavirāganirodhā sukho, bhikkhave, tathāgato viharati.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of forms, the Tathāgata dwells happily.
Do sắc biến đổi, ly tham, diệt tận, Như Lai sống trong an lạc, này các Tỳ-khưu.
Saddānaṃ… gandhānaṃ… rasānaṃ… phoṭṭhabbānaṃ… dhammānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā na dhammārāmo, na dhammarato, na dhammasammudito.
Having truly understood the origin, disappearance, gratification, danger, and escape from sounds… smells… tastes… tactile sensations… mind-objects, he does not delight in mind-objects, is not enamoured of mind-objects, does not rejoice in mind-objects.
Sau khi như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của các tiếng… các mùi… các vị… các xúc chạm… các pháp, thì không thích pháp, không ưa pháp, không hoan hỷ với pháp.
Dhammavipariṇāmavirāganirodhā sukho, bhikkhave, tathāgato viharati’’.
Due to the change, fading away, and cessation of mind-objects, bhikkhus, the Tathāgata dwells happily.”
Do pháp biến đổi, ly tham, diệt tận, Như Lai sống trong an lạc, này các Tỳ-khưu.”
Idamavoca bhagavā.
Thus spoke the Bhagavā.
Thế Tôn đã nói điều này.
Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
Having spoken thus, the Sugata, the Teacher, then spoke further:
Sau khi nói điều này, Thiện Thệ, bậc Đạo Sư, lại nói thêm điều này:
137. ‘‘Rūpārāmā, bhikkhave, devamanussā rūparatā rūpasammuditā.
137. “Bhikkhus, devas and humans delight in forms, are enamoured of forms, rejoice in forms.
137. “Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người thích sắc, ưa sắc, hoan hỷ với sắc.
Rūpavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā, bhikkhave, devamanussā viharanti.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of forms, devas and humans dwell in suffering.
Do sắc biến đổi, ly tham, diệt tận, chư thiên và loài người sống trong khổ đau, này các Tỳ-khưu.
Saddārāmā… gandhārāmā… rasārāmā … phoṭṭhabbārāmā… dhammārāmā, bhikkhave, devamanussā dhammaratā dhammasammuditā.
Delight in sounds… smells… tastes… tactile sensations… Bhikkhus, devas and humans delight in mind-objects, are enamoured of mind-objects, rejoice in mind-objects.
Thích tiếng… thích mùi… thích vị… thích xúc chạm… Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người thích pháp, ưa pháp, hoan hỷ với pháp.
Dhammavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā, bhikkhave, devamanussā viharanti.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of mind-objects, devas and humans dwell in suffering.
Do pháp biến đổi, ly tham, diệt tận, chư thiên và loài người sống trong khổ đau, này các Tỳ-khưu.
Tathāgato ca, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho rūpānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā na rūpārāmo na rūparato na rūpasammudito.
However, bhikkhus, the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, having truly understood the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape from forms, does not delight in forms, is not enamoured of forms, does not rejoice in forms.
Còn Như Lai, này các Tỳ-khưu, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, sau khi như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của các sắc pháp, thì không thích sắc, không ưa sắc, không hoan hỷ với sắc.
Rūpavipariṇāmavirāganirodhā sukho, bhikkhave, tathāgato viharati.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of forms, the Tathāgata dwells happily.
Do sắc biến đổi, ly tham, diệt tận, Như Lai sống trong an lạc, này các Tỳ-khưu.
Saddānaṃ… gandhānaṃ… rasānaṃ… phoṭṭhabbānaṃ… dhammānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā na dhammārāmo na dhammarato na dhammasammudito.
Having truly understood the origin, disappearance, gratification, danger, and escape from sounds… smells… tastes… tactile sensations… mind-objects, he does not delight in mind-objects, is not enamoured of mind-objects, does not rejoice in mind-objects.
Sau khi như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của các tiếng… các mùi… các vị… các xúc chạm… các pháp, thì không thích pháp, không ưa pháp, không hoan hỷ với pháp.
Dhammavipariṇāmavirāganirodhā sukho, bhikkhave, tathāgato viharatī’’ti.
Through the cessation of dispassion towards the alteration of phenomena, bhikkhus, the Tathāgata dwells happily.”
Này các Tỳ-kheo, do sự chấm dứt, ly tham, và biến đổi của các pháp, Như Lai sống an lạc.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
138. ‘‘Yaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ taṃ pajahatha.
138. “Bhikkhus, what is not yours, abandon that.
138. “Này các Tỳ-kheo, cái gì không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ?
And what, bhikkhus, is not yours?
Và này các Tỳ-kheo, cái gì không phải của các ông?
Cakkhu, bhikkhave, na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
The eye, bhikkhus, is not yours; abandon it.
Mắt, này các Tỳ-kheo, không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati…pe… jivhā na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness…pe… The tongue is not yours; abandon it.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông… (lặp lại)… lưỡi không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati…pe… mano na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness…pe… The mind is not yours; abandon it.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông… (lặp lại)… ý không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Seyyathāpi, bhikkhave, yaṃ imasmiṃ jetavane tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ taṃ jano hareyya vā ḍaheyya vā yathāpaccayaṃ vā kareyya, api nu tumhākaṃ evamassa – ‘amhe jano harati vā ḍahati vā yathāpaccayaṃ vā karotī’’’ti?
Just as, bhikkhus, if people were to carry away, or burn, or do with as they please, the grass, wood, branches, and leaves in this Jeta Grove, would it occur to you: ‘People are carrying us away, or burning us, or doing with us as they please’?”
Ví như, này các Tỳ-kheo, cỏ, củi, cành cây, lá cây trong khu vườn Jetavana này, người ta có thể mang đi, hoặc đốt cháy, hoặc làm gì tùy ý, các ông có nghĩ rằng: ‘Người ta mang chúng tôi đi, hoặc đốt chúng tôi, hoặc làm gì chúng tôi tùy ý’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì sao vậy?”
‘‘Na hi no etaṃ, bhante, attā vā attaniyaṃ vā’’ti.
“Because, venerable sir, that is not our self or belonging to self.”
“Bạch Thế Tôn, vì cái đó không phải là tự ngã của chúng con, cũng không phải là cái thuộc về tự ngã của chúng con.”
‘‘Evameva kho, bhikkhave, cakkhu na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
“Even so, bhikkhus, the eye is not yours; abandon it.
“Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, mắt không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati…pe… jivhā na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness…pe… The tongue is not yours; abandon it.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông… (lặp lại)… lưỡi không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati…pe… mano na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness…pe… The mind is not yours; abandon it.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông… (lặp lại)… ý không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissatī’’ti.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.”
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
139. ‘‘Yaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
139. “Bhikkhus, what is not yours, abandon that.
139. “Này các Tỳ-kheo, cái gì không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ?
And what, bhikkhus, is not yours?
Và này các Tỳ-kheo, cái gì không phải của các ông?
Rūpā, bhikkhave, na tumhākaṃ; te pajahatha.
Forms, bhikkhus, are not yours; abandon them.
Sắc, này các Tỳ-kheo, không phải của các ông; hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Those, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Chúng đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā na tumhākaṃ; te pajahatha.
Sounds… smells… tastes… tactile objects… Dhammas are not yours; abandon them.
Âm thanh… mùi… vị… xúc chạm… các pháp không phải của các ông; hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Those, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Chúng đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Seyyathāpi, bhikkhave, yaṃ imasmiṃ jetavane…pe… evameva kho, bhikkhave, rūpā na tumhākaṃ; te pajahatha.
Just as, bhikkhus, if in this Jeta Grove…pe… even so, bhikkhus, forms are not yours; abandon them.
Ví như, này các Tỳ-kheo, trong khu vườn Jetavana này… (lặp lại)… cũng vậy, này các Tỳ-kheo, sắc không phải của các ông; hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissantī’’ti.
Those, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.”
Chúng đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
140. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, aniccaṃ.
140. “The eye, bhikkhus, is impermanent.
140. “Mắt, này các Tỳ-kheo, là vô thường.
Yopi hetu, yopi paccayo cakkhussa uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the eye, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho mắt sinh khởi, cái đó cũng là vô thường.
Aniccasambhūtaṃ, bhikkhave, cakkhu kuto niccaṃ bhavissati…pe… jivhā aniccā.
How, bhikkhus, can the eye, arisen from the impermanent, be permanent?…pe… The tongue is impermanent.
Mắt, này các Tỳ-kheo, do vô thường mà sinh, làm sao có thể là thường được… (lặp lại)… lưỡi là vô thường.
Yopi hetu, yopi paccayo jivhāya uppādāya sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the tongue, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho lưỡi sinh khởi, cái đó cũng là vô thường.
Aniccasambhūtā, bhikkhave, jivhā kuto niccā bhavissati…pe… mano anicco.
How, bhikkhus, can the tongue, arisen from the impermanent, be permanent?…pe… The mind is impermanent.
Lưỡi, này các Tỳ-kheo, do vô thường mà sinh, làm sao có thể là thường được… (lặp lại)… ý là vô thường.
Yopi, bhikkhave, hetu yopi paccayo manassa uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the mind, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho ý sinh khởi, cái đó cũng là vô thường.
Aniccasambhūto, bhikkhave, mano kuto nicco bhavissati!
How, bhikkhus, can the mind, arisen from the impermanent, be permanent!
Ý, này các Tỳ-kheo, do vô thường mà sinh, làm sao có thể là thường được!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati…pe… jivhāyapi nibbindati…pe… nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Seeing thus, bhikkhus, the well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye…pe… becomes dispassionate towards the tongue…pe… being dispassionate, he is unattached; through unattachment, he is liberated; in liberation, the knowledge ‘it is liberated’ arises.
Thấy vậy, này các Tỳ-kheo, vị Thánh đệ tử đã học hỏi sẽ nhàm chán đối với mắt… (lặp lại)… cũng nhàm chán đối với lưỡi… (lặp lại)… nhàm chán thì ly tham; do ly tham mà giải thoát; khi giải thoát, có trí tuệ biết rằng mình đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
141. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, dukkhaṃ.
141. “The eye, bhikkhus, is suffering.
141. “Mắt, này các Tỳ-kheo, là khổ.
Yopi hetu yopi paccayo cakkhussa uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the eye, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho mắt sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūtaṃ, bhikkhave, cakkhu kuto sukhaṃ bhavissati…pe… jivhā dukkhā.
How, bhikkhus, can the eye, arisen from suffering, be happiness?…pe… The tongue is suffering.
Mắt, này các Tỳ-kheo, do khổ mà sinh, làm sao có thể là lạc được… (lặp lại)… lưỡi là khổ.
Yopi hetu, yopi paccayo jivhāya uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the tongue, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho lưỡi sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūtā, bhikkhave, jivhā kuto sukhā bhavissati…pe… mano dukkho.
How, bhikkhus, can the tongue, arisen from suffering, be happiness?…pe… The mind is suffering.
Lưỡi, này các Tỳ-kheo, do khổ mà sinh, làm sao có thể là lạc được… (lặp lại)… ý là khổ.
Yopi hetu yopi paccayo manassa uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the mind, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho ý sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūto, bhikkhave, mano kuto sukho bhavissati!
How, bhikkhus, can the mind, arisen from suffering, be happiness!
Ý, này các Tỳ-kheo, do khổ mà sinh, làm sao có thể là lạc được!
Evaṃ passaṃ…pe… ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Thấy vậy… (lặp lại)… ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
142. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, anattā.
142. “The eye, bhikkhus, is not-self.
142. “Mắt, này các Tỳ-kheo, là vô ngã.
Yopi hetu, yopi paccayo cakkhussa uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the eye, that too is not-self.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho mắt sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūtaṃ, bhikkhave, cakkhu kuto attā bhavissati…pe… jivhā anattā.
How, bhikkhus, can the eye, arisen from not-self, be self?…pe… The tongue is not-self.
Mắt, này các Tỳ-kheo, do vô ngã mà sinh, làm sao có thể là ngã được… (lặp lại)… lưỡi là vô ngã.
Yopi hetu yopi paccayo jivhāya uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the tongue, that too is not-self.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho lưỡi sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūtā, bhikkhave, jivhā kuto attā bhavissati…pe… mano anattā.
How, bhikkhus, can the tongue, arisen from not-self, be self?…pe… The mind is not-self.
Lưỡi, này các Tỳ-kheo, do vô ngã mà sinh, làm sao có thể là ngã được… (lặp lại)… ý là vô ngã.
Yopi hetu yopi paccayo manassa uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the mind, that too is not-self.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho ý sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūto, bhikkhave, mano kuto attā bhavissati!
How, bhikkhus, can the mind, arisen from not-self, be self!
Ý, này các Tỳ-kheo, do vô ngã mà sinh, làm sao có thể là ngã được!
Evaṃ passaṃ…pe… ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Thấy vậy… (lặp lại)… ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
143. ‘‘Rūpā, bhikkhave, aniccā.
143. “Forms, bhikkhus, are impermanent.
143. “Sắc, này các Tỳ-kheo, là vô thường.
Yopi hetu, yopi paccayo rūpānaṃ uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of forms, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho sắc sinh khởi, cái đó cũng là vô thường.
Aniccasambhūtā, bhikkhave, rūpā kuto niccā bhavissanti!
How, bhikkhus, can forms, arisen from the impermanent, be permanent!
Sắc, này các Tỳ-kheo, do vô thường mà sinh, làm sao có thể là thường được!
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā aniccā.
Sounds… smells… tastes… tactile objects… Dhammas are impermanent.
Âm thanh… mùi… vị… xúc chạm… các pháp là vô thường.
Yopi hetu, yopi paccayo dhammānaṃ uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of Dhammas, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho các pháp sinh khởi, cái đó cũng là vô thường.
Aniccasambhūtā, bhikkhave, dhammā kuto niccā bhavissanti!
How, bhikkhus, can Dhammas, arisen from the impermanent, be permanent!
Các pháp, này các Tỳ-kheo, do vô thường mà sinh, làm sao có thể là thường được!
Evaṃ passaṃ…pe… ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Thấy vậy… (lặp lại)… ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
144. ‘‘Rūpā, bhikkhave, dukkhā.
144. “Forms, bhikkhus, are suffering.
144. “Sắc, này các Tỳ-kheo, là khổ.
Yopi hetu, yopi paccayo rūpānaṃ uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of forms, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho sắc sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūtā, bhikkhave, rūpā kuto sukhā bhavissanti!
How, bhikkhus, can forms, arisen from suffering, be happiness!
Sắc, này các Tỳ-kheo, do khổ mà sinh, làm sao có thể là lạc được!
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā dukkhā.
Sounds… smells… tastes… tactile objects… Dhammas are suffering.
Âm thanh… mùi… vị… xúc chạm… các pháp là khổ.
Yopi hetu, yopi paccayo dhammānaṃ uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of Dhammas, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho các pháp sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūtā, bhikkhave, dhammā kuto sukhā bhavissanti!
How, bhikkhus, can Dhammas, arisen from suffering, be happiness!
Các pháp, này các Tỳ-kheo, do khổ mà sinh, làm sao có thể là lạc được!
Evaṃ passaṃ…pe… ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Thấy vậy… (lặp lại)… ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Ekādasamaṃ.
The Eleventh.
Thứ mười một.
145. ‘‘Rūpā, bhikkhave, anattā.
145. “Forms, bhikkhus, are not-self.
145. “Sắc, này các Tỳ-kheo, là vô ngã.
Yopi hetu, yopi paccayo rūpānaṃ uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of forms, that too is not-self.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho sắc sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūtā, bhikkhave, rūpā kuto attā bhavissanti!
How, bhikkhus, can forms, arisen from not-self, be self!
Sắc, này các Tỳ-kheo, do vô ngã mà sinh, làm sao có thể là ngã được!
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā anattā.
Sounds… smells… tastes… tactile objects… Dhammas are not-self.
Âm thanh… mùi… vị… xúc chạm… các pháp là vô ngã.
Yopi hetu, yopi paccayo dhammānaṃ uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of Dhammas, that too is not-self.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho các pháp sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūtā, bhikkhave, dhammā kuto attā bhavissanti!
How, bhikkhus, can Dhammas, arisen from not-self, be self!
Các pháp, này các Tỳ-kheo, do vô ngã mà sinh, làm sao có thể là ngã được!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi… gandhesupi… rasesupi… phoṭṭhabbesupi… dhammesupi nibbindati.
Seeing thus, bhikkhus, the well-taught noble disciple becomes dispassionate towards forms, towards sounds… towards smells… towards tastes… towards tactile objects… towards Dhammas.
Thấy vậy, này các Tỳ-kheo, vị Thánh đệ tử đã học hỏi sẽ nhàm chán đối với sắc, đối với âm thanh… đối với mùi… đối với vị… đối với xúc chạm… đối với các pháp.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being dispassionate, he is unattached; through unattachment, he is liberated; in liberation, the knowledge ‘it is liberated’ arises.
Nhàm chán thì ly tham; do ly tham mà giải thoát; khi giải thoát, có trí tuệ biết rằng mình đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Dvādasamaṃ.
The Twelfth.
Thứ mười hai.
146. ‘‘Navapurāṇāni, bhikkhave, kammāni desessāmi kammanirodhaṃ kammanirodhagāminiñca paṭipadaṃ.
146. ‘‘Monks, I will teach you new and old kamma, the cessation of kamma, and the path leading to the cessation of kamma.
146. "Này chư Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về các nghiệp cũ và mới, sự diệt nghiệp, và con đường dẫn đến sự diệt nghiệp.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmīti.
Listen to it, attend carefully; I will speak.”
Hãy lắng nghe điều đó, hãy chú tâm một cách cẩn thận; Ta sẽ thuyết giảng."
Katamañca, bhikkhave, purāṇakammaṃ?
‘‘And what, monks, is old kamma?
"Này chư Tỳ-khưu, thế nào là nghiệp cũ?
Cakkhu, bhikkhave, purāṇakammaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ vedaniyaṃ daṭṭhabbaṃ…pe… jivhā purāṇakammā abhisaṅkhatā abhisañcetayitā vedaniyā daṭṭhabbā…pe… mano purāṇakammo abhisaṅkhato abhisañcetayito vedaniyo daṭṭhabbo.
The eye, monks, is old kamma, conditioned, intended, and to be experienced…pe… the tongue is old kamma, conditioned, intended, and to be experienced…pe… the mind is old kamma, conditioned, intended, and to be experienced.
Mắt, này chư Tỳ-khưu, là nghiệp cũ, đã được tạo tác, đã được tác ý, có thể cảm thọ…pe… lưỡi là nghiệp cũ, đã được tạo tác, đã được tác ý, có thể cảm thọ…pe… ý là nghiệp cũ, đã được tạo tác, đã được tác ý, có thể cảm thọ.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, purāṇakammaṃ.
This, monks, is called old kamma.
Này chư Tỳ-khưu, đây được gọi là nghiệp cũ.
Katamañca, bhikkhave, navakammaṃ?
And what, monks, is new kamma?
Này chư Tỳ-khưu, thế nào là nghiệp mới?
Yaṃ kho, bhikkhave, etarahi kammaṃ karoti kāyena vācāya manasā, idaṃ vuccati, bhikkhave, navakammaṃ.
That kamma, monks, which one presently performs by body, speech, or mind, this, monks, is called new kamma.
Này chư Tỳ-khưu, nghiệp mà hiện tại được tạo tác bằng thân, bằng lời, bằng ý, đây được gọi là nghiệp mới.
Katamo ca, bhikkhave, kammanirodho?
And what, monks, is the cessation of kamma?
Này chư Tỳ-khưu, thế nào là sự diệt nghiệp?
Yo kho, bhikkhave, kāyakammavacīkammamanokammassa nirodhā vimuttiṃ phusati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, kammanirodho.
That, monks, which by the cessation of bodily kamma, verbal kamma, and mental kamma, attains liberation, this, monks, is called the cessation of kamma.
Này chư Tỳ-khưu, do sự diệt trừ thân nghiệp, khẩu nghiệp, ý nghiệp mà vị ấy chứng đắc sự giải thoát, đây được gọi là sự diệt nghiệp.
Katamā ca, bhikkhave, kammanirodhagāminī paṭipadā?
And what, monks, is the path leading to the cessation of kamma?
Này chư Tỳ-khưu, thế nào là con đường dẫn đến sự diệt nghiệp?
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi – ayaṃ vuccati, bhikkhave, kammanirodhagāminī paṭipadā.
It is this Noble Eightfold Path itself, that is: right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration – this, monks, is called the path leading to the cessation of kamma.
Chính con đường Bát Chánh Đạo này, tức là chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định – này chư Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường dẫn đến sự diệt nghiệp.
Iti kho, bhikkhave, desitaṃ mayā purāṇakammaṃ, desitaṃ navakammaṃ, desito kammanirodho, desitā kammanirodhagāminī paṭipadā.
Thus, monks, have I taught old kamma, I have taught new kamma, I have taught the cessation of kamma, I have taught the path leading to the cessation of kamma.
Như vậy, này chư Tỳ-khưu, Ta đã thuyết giảng về nghiệp cũ, đã thuyết giảng về nghiệp mới, đã thuyết giảng về sự diệt nghiệp, đã thuyết giảng về con đường dẫn đến sự diệt nghiệp.
Yaṃ kho, bhikkhave, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā.
What a teacher, compassionate and seeking the welfare of his disciples, should do out of compassion, that has been done by me for you.
Này chư Tỳ-khưu, những gì một vị Đạo Sư có lòng thương xót, muốn lợi ích cho các đệ tử cần phải làm, Ta đã làm cho các ông rồi.
Etāni, bhikkhave, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni.
Here, monks, are these roots of trees; here are these empty dwellings.
Này chư Tỳ-khưu, đây là những gốc cây, đây là những ngôi nhà trống.
Jhāyatha, bhikkhave, mā pamādattha; mā pacchāvippaṭisārino ahuvattha.
Meditate, monks, do not be negligent; do not regret later.
Này chư Tỳ-khưu, hãy thiền quán, chớ phóng dật; chớ để về sau phải hối hận.
Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’ti.
This is our instruction to you.”
Đây là lời giáo huấn của Ta dành cho các ông."
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ nhất.
147. ‘‘Nibbānasappāyaṃ vo, bhikkhave, paṭipadaṃ desessāmi.
147. ‘‘Monks, I will teach you the path conducive to Nibbāna.
147. "Này chư Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna.
Taṃ suṇātha…pe… katamā ca sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā?
Listen to it…pe… And what, monks, is that path conducive to Nibbāna?
Hãy lắng nghe điều đó…pe… Này chư Tỳ-khưu, thế nào là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhuṃ aniccanti passati, rūpā aniccāti passati, cakkhuviññāṇaṃ aniccanti passati, cakkhusamphasso aniccoti passati.
Here, monks, a bhikkhu sees the eye as impermanent, sees forms as impermanent, sees eye-consciousness as impermanent, sees eye-contact as impermanent.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu quán thấy mắt là vô thường, quán thấy các sắc là vô thường, quán thấy nhãn thức là vô thường, quán thấy nhãn xúc là vô thường.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati…pe… jivhā aniccāti passati, rasā aniccāti passati, jivhāviññāṇaṃ aniccanti passati, jivhāsamphasso aniccoti passati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati…pe… mano aniccoti passati, dhammā aniccāti passati, manoviññāṇaṃ aniccanti passati, manosamphasso aniccoti passati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati.
Whatever feeling arises dependent on eye-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as impermanent…pe… he sees the tongue as impermanent, sees tastes as impermanent, sees tongue-consciousness as impermanent, sees tongue-contact as impermanent; whatever feeling arises dependent on tongue-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as impermanent…pe… he sees the mind as impermanent, sees mental phenomena as impermanent, sees mind-consciousness as impermanent, sees mind-contact as impermanent; whatever feeling arises dependent on mind-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as impermanent.
Cái cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là vô thường…pe… quán thấy lưỡi là vô thường, quán thấy các vị là vô thường, quán thấy thiệt thức là vô thường, quán thấy thiệt xúc là vô thường, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là vô thường…pe… quán thấy ý là vô thường, quán thấy các pháp là vô thường, quán thấy ý thức là vô thường, quán thấy ý xúc là vô thường, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là vô thường.
Ayaṃ kho sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā’’ti.
This, monks, is that path conducive to Nibbāna.”
Này chư Tỳ-khưu, đây chính là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó."
Dutiyaṃ.
The second.
Thứ hai.
148. ‘‘Nibbānasappāyaṃ vo, bhikkhave, paṭipadaṃ desessāmi.
148. ‘‘Monks, I will teach you the path conducive to Nibbāna.
148. "Này chư Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna.
Taṃ suṇātha…pe… katamā ca sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā?
Listen to it…pe… And what, monks, is that path conducive to Nibbāna?
Hãy lắng nghe điều đó…pe… Này chư Tỳ-khưu, thế nào là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó?
Idha, bhikkhave, cakkhuṃ dukkhanti passati, rūpā dukkhāti passati, cakkhuviññāṇaṃ dukkhanti passati, cakkhusamphasso dukkhoti passati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhanti passati…pe… jivhā dukkhāti passati…pe… mano dukkhoti passati, dhammā dukkhāti passati, manoviññāṇaṃ dukkhanti passati, manosamphasso dukkhoti passati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhanti passati.
Here, monks, one sees the eye as suffering, sees forms as suffering, sees eye-consciousness as suffering, sees eye-contact as suffering; whatever feeling arises dependent on eye-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as suffering…pe… he sees the tongue as suffering…pe… he sees the mind as suffering, sees mental phenomena as suffering, sees mind-consciousness as suffering, sees mind-contact as suffering; whatever feeling arises dependent on mind-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as suffering.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu quán thấy mắt là khổ, quán thấy các sắc là khổ, quán thấy nhãn thức là khổ, quán thấy nhãn xúc là khổ, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là khổ…pe… quán thấy lưỡi là khổ…pe… quán thấy ý là khổ, quán thấy các pháp là khổ, quán thấy ý thức là khổ, quán thấy ý xúc là khổ, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là khổ.
Ayaṃ kho sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā’’ti.
This, monks, is that path conducive to Nibbāna.”
Này chư Tỳ-khưu, đây chính là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó."
Tatiyaṃ.
The third.
Thứ ba.
149. ‘‘Nibbānasappāyaṃ vo, bhikkhave, paṭipadaṃ desessāmi.
149. ‘‘Monks, I will teach you the path conducive to Nibbāna.
149. "Này chư Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna.
Taṃ suṇātha…pe… katamā ca sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā?
Listen to it…pe… And what, monks, is that path conducive to Nibbāna?
Hãy lắng nghe điều đó…pe… Này chư Tỳ-khưu, thế nào là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhuṃ anattāti passati, rūpā anattāti passati, cakkhuviññāṇaṃ anattāti passati, cakkhusamphasso anattāti passati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattāti passati…pe… mano anattāti passati, dhammā anattāti passati, manoviññāṇaṃ anattāti passati, manosamphasso anattāti passati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattāti passati.
Here, monks, a bhikkhu sees the eye as non-self, sees forms as non-self, sees eye-consciousness as non-self, sees eye-contact as non-self; whatever feeling arises dependent on eye-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as non-self…pe… he sees the mind as non-self, sees mental phenomena as non-self, sees mind-consciousness as non-self, sees mind-contact as non-self; whatever feeling arises dependent on mind-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as non-self.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu quán thấy mắt là vô ngã, quán thấy các sắc là vô ngã, quán thấy nhãn thức là vô ngã, quán thấy nhãn xúc là vô ngã, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là vô ngã…pe… quán thấy ý là vô ngã, quán thấy các pháp là vô ngã, quán thấy ý thức là vô ngã, quán thấy ý xúc là vô ngã, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là vô ngã.
Ayaṃ kho sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā’’ti.
This, monks, is that path conducive to Nibbāna.”
Này chư Tỳ-khưu, đây chính là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó."
Catutthaṃ.
The fourth.
Thứ tư.
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
“Seeing thus, monks, a well-taught noble disciple becomes disenchanted with the eye, disenchanted with forms, disenchanted with eye-consciousness, disenchanted with eye-contact…pe… disenchanted with whatever feeling arises dependent on mind-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant.”
"Này chư Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị đệ tử Thánh đã học hỏi nhàm chán đối với mắt, nhàm chán đối với các sắc, nhàm chán đối với nhãn thức, nhàm chán đối với nhãn xúc…pe… nhàm chán đối với cái cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati …pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānāti.
Becoming disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated …pe… he understands: ‘there is no further state of being like this.’
chán ghét, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy được giải thoát… vị ấy biết rõ: ‘Không còn tái sanh nữa.’
Ayaṃ kho sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā’’ti.
“This, monks, indeed, is the path conducive to Nibbāna.”
Này các Tỳ-khưu, đây chính là con đường dẫn đến Nibbāna.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Bài kinh thứ năm.
151. ‘‘Anantevāsikamidaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ vussati anācariyakaṃ.
151. “Monks, this noble life is lived without an inner disciple (kilesa) and without an overpowering teacher (kilesa).
151. “Này các Tỳ-khưu, Phạm hạnh này được thực hành mà không có đệ tử (phiền não trú ngụ bên trong), không có thầy (phiền não chi phối).
Santevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu* viharati.
Monks, a bhikkhu with an inner disciple (kilesa) and an overpowering teacher (kilesa) lives in suffering, not at ease.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đệ tử (phiền não trú ngụ bên trong), có thầy (phiền não chi phối) thì sống đau khổ, không an lạc.
Anantevāsiko, bhikkhave, bhikkhu anācariyako sukhaṃ phāsu viharati.
Monks, a bhikkhu without an inner disciple (kilesa) and without an overpowering teacher (kilesa) lives happily, at ease.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không có đệ tử (phiền não trú ngụ bên trong), không có thầy (phiền não chi phối) thì sống an lạc, thoải mái.
Kathañca, bhikkhu, santevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati?
And how, monks, does a bhikkhu with an inner disciple and an overpowering teacher live in suffering, not at ease?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu có đệ tử, có thầy, sống đau khổ, không an lạc?
Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
Here, monks, when a bhikkhu sees a form with the eye, evil, unwholesome states arise, accompanied by thoughts of delight, conducive to bondage.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt, các pháp bất thiện, ác, có tư duy về dục, có tính chất trói buộc khởi lên.
Tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā dhammāti.
These dwell within him; evil, unwholesome states dwell within him.
Những pháp bất thiện, ác ấy trú ngụ bên trong vị ấy, trú ngụ trong vị ấy.
Tasmā santevāsikoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one with an inner disciple.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là santevāsika (có đệ tử).
Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti.
They overpower him; evil, unwholesome states overpower him.
Những pháp bất thiện, ác ấy chi phối vị ấy, chi phối vị ấy.
Tasmā sācariyakoti vuccati…pe….
Therefore, he is called ‘one with an overpowering teacher’ …pe….
Vì vậy, vị ấy được gọi là sācariyaka (có thầy)…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
“Furthermore, monks, when a bhikkhu tastes a flavour with the tongue, evil, unwholesome states arise, accompanied by thoughts of delight, conducive to bondage.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu nếm vị bằng lưỡi, các pháp bất thiện, ác, có tư duy về dục, có tính chất trói buộc khởi lên.
Tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā dhammāti.
These dwell within him; evil, unwholesome states dwell within him.
Những pháp bất thiện, ác ấy trú ngụ bên trong vị ấy, trú ngụ trong vị ấy.
Tasmā santevāsikoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one with an inner disciple.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là santevāsika.
Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti.
They overpower him; evil, unwholesome states overpower him.
Những pháp bất thiện, ác ấy chi phối vị ấy, chi phối vị ấy.
Tasmā sācariyakoti vuccati…pe….
Therefore, he is called ‘one with an overpowering teacher’ …pe….
Vì vậy, vị ấy được gọi là sācariyaka…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
“Furthermore, monks, when a bhikkhu cognizes a mental phenomenon with the mind, evil, unwholesome states arise, accompanied by thoughts of delight, conducive to bondage.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu nhận biết pháp bằng ý, các pháp bất thiện, ác, có tư duy về dục, có tính chất trói buộc khởi lên.
Tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā dhammāti.
These dwell within him; evil, unwholesome states dwell within him.
Những pháp bất thiện, ác ấy trú ngụ bên trong vị ấy, trú ngụ trong vị ấy.
Tasmā santevāsikoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one with an inner disciple.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là santevāsika.
Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti.
They overpower him; evil, unwholesome states overpower him.
Những pháp bất thiện, ác ấy chi phối vị ấy, chi phối vị ấy.
Tasmā sācariyakoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one with an overpowering teacher.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là sācariyaka.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu santevāsiko sācariyako dukkhaṃ, na phāsu viharati.
Thus, monks, a bhikkhu with an inner disciple and an overpowering teacher lives in suffering, not at ease.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đệ tử, có thầy, sống đau khổ, không an lạc là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu anantevāsiko anācariyako sukhaṃ phāsu viharati?
“And how, monks, does a bhikkhu without an inner disciple and without an overpowering teacher live happily, at ease?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu không có đệ tử, không có thầy, sống an lạc, thoải mái?
Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā na uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
Here, monks, when a bhikkhu sees a form with the eye, evil, unwholesome states do not arise, accompanied by thoughts of delight, conducive to bondage.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt, các pháp bất thiện, ác, có tư duy về dục, có tính chất trói buộc không khởi lên.
Tyāssa na anto vasanti, nāssa anto vasanti pāpakā akusalā dhammāti.
These do not dwell within him; evil, unwholesome states do not dwell within him.
Những pháp bất thiện, ác ấy không trú ngụ bên trong vị ấy, không trú ngụ trong vị ấy.
Tasmā anantevāsikoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one without an inner disciple.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là anantevāsika (không có đệ tử).
Te naṃ na samudācaranti, na samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti.
They do not overpower him; evil, unwholesome states do not overpower him.
Những pháp bất thiện, ác ấy không chi phối vị ấy, không chi phối vị ấy.
Tasmā anācariyakoti vuccati…pe….
Therefore, he is called ‘one without an overpowering teacher’ …pe….
Vì vậy, vị ấy được gọi là anācariyaka (không có thầy)…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā na uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
“Furthermore, monks, when a bhikkhu tastes a flavour with the tongue, evil, unwholesome states do not arise, accompanied by thoughts of delight, conducive to bondage.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu nếm vị bằng lưỡi, các pháp bất thiện, ác, có tư duy về dục, có tính chất trói buộc không khởi lên.
Tyāssa na anto vasanti, nāssa anto vasanti pāpakā akusalā dhammāti.
These do not dwell within him; evil, unwholesome states do not dwell within him.
Những pháp bất thiện, ác ấy không trú ngụ bên trong vị ấy, không trú ngụ trong vị ấy.
Tasmā anantevāsikoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one without an inner disciple.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là anantevāsika.
Te naṃ na samudācaranti, na samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti.
They do not overpower him; evil, unwholesome states do not overpower him.
Những pháp bất thiện, ác ấy không chi phối vị ấy, không chi phối vị ấy.
Tasmā anācariyakoti vuccati…pe….
Therefore, he is called ‘one without an overpowering teacher’ …pe….
Vì vậy, vị ấy được gọi là anācariyaka…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya na uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
“Furthermore, monks, when a bhikkhu cognizes a mental phenomenon with the mind, evil, unwholesome states do not arise, accompanied by thoughts of delight, conducive to bondage.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu nhận biết pháp bằng ý, các pháp bất thiện, ác, có tư duy về dục, có tính chất trói buộc không khởi lên.
Tyāssa na anto vasanti, nāssa anto vasanti pāpakā akusalā dhammāti.
These do not dwell within him; evil, unwholesome states do not dwell within him.
Những pháp bất thiện, ác ấy không trú ngụ bên trong vị ấy, không trú ngụ trong vị ấy.
Tasmā anantevāsikoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one without an inner disciple.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là anantevāsika.
Te naṃ na samudācaranti, na samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti.
They do not overpower him; evil, unwholesome states do not overpower him.
Những pháp bất thiện, ác ấy không chi phối vị ấy, không chi phối vị ấy.
Tasmā anācariyakoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one without an overpowering teacher.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là anācariyaka.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu anantevāsiko anācariyako sukhaṃ phāsu viharati.
Thus, monks, a bhikkhu without an inner disciple and without an overpowering teacher lives happily, at ease.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không có đệ tử, không có thầy, sống an lạc, thoải mái là như vậy.
Anantevāsikamidaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ vussati.
Monks, this noble life is lived without an inner disciple.
Này các Tỳ-khưu, Phạm hạnh này được thực hành mà không có đệ tử.
Anācariyakaṃ santevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ, na phāsu viharati.
A bhikkhu with an inner disciple, monks, with an overpowering teacher, lives in suffering, not at ease.
Không có thầy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đệ tử, có thầy, sống đau khổ, không an lạc.
Anantevāsiko, bhikkhave, bhikkhu anācariyako sukhaṃ phāsu viharatī’’ti.
A bhikkhu without an inner disciple, monks, without an overpowering teacher, lives happily, at ease.”
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không có đệ tử, không có thầy, sống an lạc, thoải mái.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Bài kinh thứ sáu.
152. ‘‘Sace vo, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘kimatthiyaṃ, āvuso, samaṇe gotame brahmacariyaṃ vussatī’ti?
152. “Monks, if other sectarians, wanderers, were to ask you: ‘For what purpose, friends, is the noble life lived under the ascetic Gotama?’
152. “Này các Tỳ-khưu, nếu các du sĩ ngoại đạo hỏi các ông rằng: ‘Này các hiền giả, Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Sa-môn Gotama có mục đích gì?’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha – ‘dukkhassa kho, āvuso, pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’ti.
When thus asked, monks, you should answer those other sectarian wanderers thus: ‘The noble life is lived under the Blessed One, friends, for the full comprehension of suffering.’
Này các Tỳ-khưu, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy rằng: ‘Này các hiền giả, Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ.’
Sace pana vo, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamaṃ panāvuso, dukkhaṃ, yassa pariññāya samaṇe gotame brahmacariyaṃ vussatī’ti?
If, however, monks, those other sectarian wanderers were to ask you: ‘What suffering, friends, is it for the full comprehension of which the noble life is lived under the ascetic Gotama?’
Nếu này các Tỳ-khưu, các du sĩ ngoại đạo ấy lại hỏi các ông rằng: ‘Này các hiền giả, khổ nào mà Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Sa-môn Gotama là để liễu tri khổ ấy?’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha –
When thus asked, monks, you should answer those other sectarian wanderers thus:
Này các Tỳ-khưu, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy rằng:
‘‘Cakkhu kho, āvuso, dukkhaṃ; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
“‘The eye, friends, is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One.
“Này các hiền giả, mắt là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.
Rūpā dukkhā; tesaṃ pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
Forms are suffering; for the full comprehension of those, the noble life is lived under the Blessed One.
Sắc là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.
Cakkhuviññāṇaṃ dukkhaṃ; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
Eye-consciousness is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One.
Nhãn thức là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.
Cakkhusamphasso dukkho; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
Eye-contact is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One.
Nhãn xúc là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati…pe… jivhā dukkhā… mano dukkho; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
Whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One…pe… the tongue is suffering… the mind is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One…pe… whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc thọ, hoặc khổ thọ, hoặc bất khổ bất lạc thọ, cảm thọ ấy cũng là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy…pe… lưỡi là khổ… ý là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy…pe… cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc thọ, hoặc khổ thọ, hoặc bất khổ bất lạc thọ, cảm thọ ấy cũng là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.
Idaṃ kho, āvuso, dukkhaṃ; yassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’ti.
This, friends, is the suffering for the full comprehension of which the noble life is lived under the Blessed One.’
Này các hiền giả, đây là khổ, mà Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.”
Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyāthā’’ti.
When thus asked, monks, you should answer those other sectarian wanderers thus.”
Này các Tỳ-khưu, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy như thế.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Bài kinh thứ bảy.
153. ‘‘Atthi nu kho, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya, aññatra ruciyā, aññatra anussavā, aññatra ākāraparivitakkā, aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākareyya – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti* ?
153. “Is there, monks, a way, by resorting to which a bhikkhu, apart from faith, apart from inclination, apart from oral tradition, apart from reasoned cogitation, apart from the patient endurance of views, may declare: ‘Birth is destroyed, the noble life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being’?”
153. “Này các Tỳ-khưu, có phương cách nào mà một Tỳ-khưu, không phải do đức tin, không phải do sở thích, không phải do nghe truyền, không phải do suy luận theo hình tướng, không phải do chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’?”
‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā, bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā.
“For us, Venerable Sir, the teachings are rooted in the Blessed One, guided by the Blessed One, have the Blessed One as their refuge.
“Bạch Đức Thế Tôn, các pháp của chúng con có Đức Thế Tôn làm gốc, có Đức Thế Tôn làm người hướng dẫn, có Đức Thế Tôn làm nơi nương tựa.
Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho.
It would be good, Venerable Sir, if the meaning of this statement would occur to the Blessed One.
Lành thay, bạch Đức Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn hãy giải thích ý nghĩa của lời nói này.
Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
Having heard it from the Blessed One, the bhikkhus will remember it.”
Sau khi nghe Đức Thế Tôn, các Tỳ-khưu sẽ ghi nhớ.”
‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
“Then listen, monks, pay careful attention; I will speak.”
“Vậy thì, này các Tỳ-khưu, hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ giảng.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, Venerable Sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Thưa vâng, bạch Đức Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy trả lời Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘atthi, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya, aññatra ruciyā, aññatra anussavā, aññatra ākāraparivitakkā, aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākareyya – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti.
The Blessed One said this: ‘‘Monks, there is a way by following which a bhikkhu, apart from faith, apart from inclination, apart from oral tradition, apart from reasoning by inference, apart from reflective acceptance of a view, would declare awakening: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being,’ I know.”
Thế Tôn nói điều này: “Này các Tỳ-khưu, có một phương cách mà một Tỳ-khưu nương vào đó, không phải do đức tin, không phải do sở thích, không phải do truyền khẩu, không phải do suy luận, không phải do sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố về sự chứng đắc của mình rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’, vị ấy biết như vậy.”
‘‘Katamo ca, bhikkhave, pariyāyo, yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya…pe… aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākaroti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī’ti?
‘‘And what, monks, is the way by following which a bhikkhu, apart from faith…pe… apart from reflective acceptance of a view, declares awakening: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being,’ I know?”
“Này các Tỳ-khưu, phương cách đó là gì, mà một Tỳ-khưu nương vào đó, không phải do đức tin…pe… không phải do sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố về sự chứng đắc của mình rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’, vị ấy biết như vậy?”
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti.
Here, monks, having seen a form with the eye, a bhikkhu knows whether there is internal passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sau khi thấy sắc bằng mắt, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng hiện hữu; hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu.
Yaṃ taṃ, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti.
When, monks, a bhikkhu, having seen a form with the eye, knows whether there is internal passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’—
Này các Tỳ-khưu, điều mà Tỳ-khưu ấy sau khi thấy sắc bằng mắt, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng hiện hữu; hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu.
Api nume, bhikkhave, dhammā saddhāya vā veditabbā, ruciyā vā veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakkena vā veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā vā veditabbā’’ti?
Monks, are these things to be known by faith, or by inclination, or by oral tradition, or by reasoning by inference, or by reflective acceptance of a view?”
Này các Tỳ-khưu, những pháp này có phải được biết bằng đức tin, hay được biết bằng sở thích, hay được biết bằng truyền khẩu, hay được biết bằng suy luận, hay được biết bằng sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No indeed, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Nanume, bhikkhave, dhammā paññāya disvā veditabbā’’ti?
‘‘Are these things, monks, to be known by seeing with wisdom?”
“Này các Tỳ-khưu, những pháp này không phải được biết bằng trí tuệ sau khi đã thấy sao?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
‘‘Ayaṃ kho, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya, aññatra ruciyā, aññatra anussavā, aññatra ākāraparivitakkā, aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākaroti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti…pe….
‘‘This, monks, is the way by following which a bhikkhu, apart from faith, apart from inclination, apart from oral tradition, apart from reasoning by inference, apart from reflective acceptance of a view, declares awakening: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being,’ I know” …pe….
“Này các Tỳ-khưu, đây chính là phương cách mà một Tỳ-khưu nương vào đó, không phải do đức tin, không phải do sở thích, không phải do truyền khẩu, không phải do suy luận, không phải do sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố về sự chứng đắc của mình rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’, vị ấy biết như vậy”…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā santaṃ vā ajjhattaṃ…pe… rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti.
‘‘Furthermore, monks, having tasted a flavour with the tongue, a bhikkhu knows whether there is internal…pe… passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sau khi nếm vị bằng lưỡi, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’…pe… hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu.
Yaṃ taṃ, bhikkhave, jivhāya rasaṃ sāyitvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; api nume, bhikkhave, dhammā saddhāya vā veditabbā, ruciyā vā veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakkena vā veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā vā veditabbā’’ti?
When, monks, having tasted a flavour with the tongue, he knows whether there is internal passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’; Monks, are these things to be known by faith, or by inclination, or by oral tradition, or by reasoning by inference, or by reflective acceptance of a view?”
Này các Tỳ-khưu, điều mà Tỳ-khưu ấy sau khi nếm vị bằng lưỡi, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng hiện hữu; hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu; này các Tỳ-khưu, những pháp này có phải được biết bằng đức tin, hay được biết bằng sở thích, hay được biết bằng truyền khẩu, hay được biết bằng suy luận, hay được biết bằng sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No indeed, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Nanume, bhikkhave, dhammā paññāya disvā veditabbā’’ti?
‘‘Are these things, monks, to be known by seeing with wisdom?”
“Này các Tỳ-khưu, những pháp này không phải được biết bằng trí tuệ sau khi đã thấy sao?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
‘‘Ayampi kho, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya, aññatra ruciyā, aññatra anussavā, aññatra ākāraparivitakkā, aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākaroti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti* …pe….
‘‘This, too, monks, is the way by following which a bhikkhu, apart from faith, apart from inclination, apart from oral tradition, apart from reasoning by inference, apart from reflective acceptance of a view, declares awakening: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being,’ I know” …pe….
“Này các Tỳ-khưu, đây cũng chính là phương cách mà một Tỳ-khưu nương vào đó, không phải do đức tin, không phải do sở thích, không phải do truyền khẩu, không phải do suy luận, không phải do sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố về sự chứng đắc của mình rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’, vị ấy biết như vậy”…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti.
‘‘Furthermore, monks, having cognized a mental phenomenon with the mind, a bhikkhu knows whether there is internal passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sau khi nhận thức pháp bằng ý, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng hiện hữu; hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu.
Yaṃ taṃ, bhikkhave, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; api nume, bhikkhave, dhammā saddhāya vā veditabbā, ruciyā vā veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakkena vā veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā vā veditabbā’’ti?
When, monks, having cognized a mental phenomenon with the mind, he knows whether there is internal passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’; Monks, are these things to be known by faith, or by inclination, or by oral tradition, or by reasoning by inference, or by reflective acceptance of a view?”
Này các Tỳ-khưu, điều mà Tỳ-khưu ấy sau khi nhận thức pháp bằng ý, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng hiện hữu; hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu; này các Tỳ-khưu, những pháp này có phải được biết bằng đức tin, hay được biết bằng sở thích, hay được biết bằng truyền khẩu, hay được biết bằng suy luận, hay được biết bằng sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No indeed, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Nanume, bhikkhave, dhammā paññāya disvā veditabbā’’ti?
‘‘Are these things, monks, to be known by seeing with wisdom?”
“Này các Tỳ-khưu, những pháp này không phải được biết bằng trí tuệ sau khi đã thấy sao?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
‘‘Ayampi kho, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya, aññatra ruciyā, aññatra anussavā, aññatra ākāraparivitakkā, aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākaroti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti.
‘‘This, too, monks, is the way by following which a bhikkhu, apart from faith, apart from inclination, apart from oral tradition, apart from reasoning by inference, apart from reflective acceptance of a view, declares awakening: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being,’ I know.”
“Này các Tỳ-khưu, đây cũng chính là phương cách mà một Tỳ-khưu nương vào đó, không phải do đức tin, không phải do sở thích, không phải do truyền khẩu, không phải do suy luận, không phải do sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố về sự chứng đắc của mình rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’, vị ấy biết như vậy.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Phẩm thứ Tám.
‘‘Cakkhundriye ce, bhikkhu, udayabbayānupassī viharanto cakkhundriye nibbindati…pe… jivhindriye ce, bhikkhu, udayabbayānupassī viharanto jivhindriye nibbindati…pe… manindriye ce, bhikkhu, udayabbayānupassī viharanto manindriye nibbindati.
‘‘If, bhikkhu, a bhikkhu dwells contemplating rise and fall in the eye faculty, he becomes disenchanted with the eye faculty…pe… if he dwells contemplating rise and fall in the tongue faculty, he becomes disenchanted with the tongue faculty…pe… if he dwells contemplating rise and fall in the mind faculty, he becomes disenchanted with the mind faculty.
“Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu an trú quán sự sanh diệt trong nhãn căn, thì vị ấy sẽ nhàm chán nhãn căn…pe… nếu một Tỳ-khưu an trú quán sự sanh diệt trong thiệt căn, thì vị ấy sẽ nhàm chán thiệt căn…pe… nếu một Tỳ-khưu an trú quán sự sanh diệt trong ý căn, thì vị ấy sẽ nhàm chán ý căn.
Nibbindaṃ virajjati…pe… vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being disenchanted, he becomes dispassionate…pe… in his liberation, there is knowledge: ‘It is liberated.’
Do nhàm chán nên vị ấy ly tham…pe… do giải thoát nên có trí tuệ về sự giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’.
Ettāvatā kho, bhikkhu, indriyasampanno hotī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, that one is endowed with faculties.”
Này Tỳ-khưu, cho đến mức độ này thì một người có các căn hoàn thiện.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Phẩm thứ Chín.
‘‘Cakkhussa ce, bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, ‘dhammakathiko bhikkhū’ti alaṃvacanāya.
‘‘If, bhikkhu, one teaches the Dhamma for the purpose of disenchantment, dispassion, and cessation of the eye, one is fit to be called ‘a Dhamma speaker bhikkhu’.
“Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu thuyết pháp vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt nhãn, thì có thể gọi là ‘Tỳ-khưu thuyết pháp’.
Cakkhussa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti, ‘dhammānudhammappaṭipanno bhikkhū’ti alaṃvacanāya.
If, bhikkhu, one is practicing for the purpose of disenchantment, dispassion, and cessation of the eye, one is fit to be called ‘a bhikkhu practicing in accordance with the Dhamma’.
Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu thực hành vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt nhãn, thì có thể gọi là ‘Tỳ-khưu thực hành đúng Pháp và Tùy Pháp’.
Cakkhussa ce, bhikkhu, nibbidā virāgā nirodhā anupādāvimutto hoti, ‘diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū’ti alaṃvacanāya…pe… jivhāya ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, ‘dhammakathiko bhikkhū’ti alaṃvacanāya…pe… manassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, ‘dhammakathiko bhikkhū’ti alaṃvacanāya.
If, bhikkhu, by disenchantment, dispassion, and cessation of the eye, one is liberated without clinging, one is fit to be called ‘a bhikkhu who has attained Nibbāna in this very life’…pe… if, bhikkhu, one teaches the Dhamma for the purpose of disenchantment, dispassion, and cessation of the tongue, one is fit to be called ‘a Dhamma speaker bhikkhu’…pe… if, bhikkhu, one teaches the Dhamma for the purpose of disenchantment, dispassion, and cessation of the mind, one is fit to be called ‘a Dhamma speaker bhikkhu’.
Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu do nhàm chán, ly tham, đoạn diệt nhãn mà giải thoát không chấp thủ, thì có thể gọi là ‘Tỳ-khưu đã chứng đạt Nibbāna ngay trong hiện tại’…pe… Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu thuyết pháp vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt thiệt, thì có thể gọi là ‘Tỳ-khưu thuyết pháp’…pe… Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu thuyết pháp vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt ý, thì có thể gọi là ‘Tỳ-khưu thuyết pháp’.
Manassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti, ‘dhammānudhammappaṭipanno bhikkhū’ti alaṃvacanāya.
If, bhikkhu, one is practicing for disenchantment, for dispassion, for cessation regarding the mind, it is proper to say, ‘This bhikkhu is one who practices in accordance with the Dhamma.’
Này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu thực hành vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với ý (manas), thì xứng đáng được gọi là ‘Tỳ-khưu thực hành đúng Pháp, tùy Pháp’.
Manassa ce, bhikkhu, nibbidā virāgā nirodhā anupādāvimutto hoti, ‘diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū’ti alaṃvacanāyā’’ti.
If, bhikkhu, one is ungrasped and liberated through disenchantment, dispassion, and cessation regarding the mind, it is proper to say, ‘This bhikkhu has attained Nibbāna in this very life.’
Này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu nhờ sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với ý (manas) mà được giải thoát không chấp thủ, thì xứng đáng được gọi là ‘Tỳ-khưu đã đạt Niết-bàn ngay trong đời này’.’’
Dasamaṃ.
The tenth.
Thứ mười.
156. ‘‘Aniccaṃyeva, bhikkhave, bhikkhu cakkhuṃ aniccanti passati, sāssa* hoti sammādiṭṭhi.
156. “Bhikkhus, a bhikkhu sees the eye itself as impermanent; that is his right view.
156. ‘‘Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy con mắt (cakkhu) là vô thường, thì đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy đúng như vậy, vị ấy trở nên nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati…pe… aniccaṃyeva, bhikkhave, bhikkhu jivhaṃ aniccanti passati, sāssa hoti sammādiṭṭhi.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated… (as before) …Bhikkhus, a bhikkhu sees the tongue itself as impermanent; that is his right view.
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát… (như trên)… Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy lưỡi (jivhā) là vô thường, thì đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy đúng như vậy, vị ấy trở nên nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā…pe… cittaṃ suvimuttanti vuccati…pe… aniccaṃyeva, bhikkhave, bhikkhu manaṃ aniccanti passati, sāssa hoti sammādiṭṭhi.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion… (as before) …the mind is said to be well-liberated… (as before) …Bhikkhus, a bhikkhu sees the mind itself as impermanent; that is his right view.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt… (như trên)… tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát… (như trên)… Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy ý (manas) là vô thường, thì đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy đúng như vậy, vị ấy trở nên nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccatī’’ti.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.”
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.’’
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ nhất.
157. ‘‘Anicceyeva, bhikkhave, bhikkhu rūpe aniccāti passati, sāssa hoti sammādiṭṭhi.
157. “Bhikkhus, a bhikkhu sees external forms as impermanent; that is his right view.
157. ‘‘Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy các sắc (rūpa) là vô thường, thì đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy đúng như vậy, vị ấy trở nên nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.
Anicceyeva, bhikkhave, bhikkhu sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… dhamme aniccāti passati, sāssa hoti sammādiṭṭhi.
Bhikkhus, a bhikkhu sees sounds… odors… tastes… tactile objects… mental phenomena as impermanent; that is his right view.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy các tiếng (sadda)… các mùi (gandha)… các vị (rasa)… các xúc (phoṭṭhabba)… các pháp (dhamma) là vô thường, thì đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy đúng như vậy, vị ấy trở nên nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccatī’’ti.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.”
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.’’
Dutiyaṃ.
The second.
Thứ hai.
158. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha; cakkhāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
158. “Bhikkhus, attend carefully to the eye; contemplate the impermanence of the eye as it really is.
158. ‘‘Này các Tỳ-khưu, hãy tác ý đúng đắn về con mắt (cakkhu); và hãy quán sát đúng như thật sự vô thường của con mắt.
Cakkhuṃ, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasikaronto, cakkhāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto cakkhusmimpi nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu who attends carefully to the eye, who contemplates the impermanence of the eye as it really is, becomes disenchanted even with the eye.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tác ý đúng đắn về con mắt, và quán sát đúng như thật sự vô thường của con mắt, thì vị ấy trở nên nhàm chán cả đối với con mắt.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.
Sotaṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha… ghānaṃ… jivhaṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha; jivhāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
Bhikkhus, attend carefully to the ear… the nose… Bhikkhus, attend carefully to the tongue; contemplate the impermanence of the tongue as it really is.
Này các Tỳ-khưu, hãy tác ý đúng đắn về tai (sota)… mũi (ghāna)… lưỡi (jivhā); và hãy quán sát đúng như thật sự vô thường của lưỡi.
Jivhaṃ, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasikaronto, jivhāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto jivhāyapi nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu who attends carefully to the tongue, who contemplates the impermanence of the tongue as it really is, becomes disenchanted even with the tongue.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tác ý đúng đắn về lưỡi, và quán sát đúng như thật sự vô thường của lưỡi, thì vị ấy trở nên nhàm chán cả đối với lưỡi.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.
Kāyaṃ… manaṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha; manāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
The body… Bhikkhus, attend carefully to the mind; contemplate the impermanence of the mind as it really is.
Thân (kāya)… Này các Tỳ-khưu, hãy tác ý đúng đắn về ý (manas); và hãy quán sát đúng như thật sự vô thường của ý.
Manaṃ, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasikaronto, manāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto manasmimpi nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu who attends carefully to the mind, who contemplates the impermanence of the mind as it really is, becomes disenchanted even with the mind.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tác ý đúng đắn về ý, và quán sát đúng như thật sự vô thường của ý, thì vị ấy trở nên nhàm chán cả đối với ý.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccatī’’ti.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.”
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.’’
Tatiyaṃ.
The third.
Thứ ba.