‘‘Santi kho, puṇṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, Puṇṇa, forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, charming, endearing, associated with sensual pleasures, and inciting to lust.
“Này Puṇṇa, có những sắc pháp được nhãn thức nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục, và gây say đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains clinging to them,
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và cứ chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
delight arises in him as he delights in them, welcomes them, and remains clinging to them.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì sự hoan hỷ phát sinh.
‘Nandisamudayā dukkhasamudayo, puṇṇā’ti vadāmi…pe… santi kho, puṇṇa, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, puṇṇa, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
‘From the arising of delight, there is the arising of suffering, Puṇṇa,’ I say…pe… There are, Puṇṇa, tastes cognizable by the tongue…pe… There are, Puṇṇa, mental phenomena cognizable by the mind that are desirable, agreeable, charming, endearing, associated with sensual pleasures, and inciting to lust.
‘Này Puṇṇa, từ sự phát sinh của hoan hỷ, khổ đau phát sinh,’ Ta nói như vậy… (tương tự với) có những vị được thiệt thức nhận biết… (tương tự với) này Puṇṇa, có những pháp được ý thức nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục, và gây say đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains clinging to them,
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và cứ chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
delight arises in him as he delights in them, welcomes them, and remains clinging to them.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì sự hoan hỷ phát sinh.
‘Nandisamudayā dukkhasamudayo, puṇṇā’ti vadāmi.
‘From the arising of delight, there is the arising of suffering, Puṇṇa,’ I say.”
‘Này Puṇṇa, từ sự phát sinh của hoan hỷ, khổ đau phát sinh,’ Ta nói như vậy.
‘‘Santi kho, puṇṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, Puṇṇa, forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, charming, endearing, associated with sensual pleasures, and inciting to lust.
“Này Puṇṇa, có những sắc pháp được nhãn thức nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục, và gây say đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nirujjhati nandī.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not remain clinging to them, then as he does not delight in them, does not welcome them, and does not remain clinging to them, delight ceases.
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng, thì sự hoan hỷ của vị ấy diệt trừ. ‘Này Puṇṇa, từ sự diệt trừ của hoan hỷ, khổ đau diệt trừ,’ Ta nói như vậy… (tương tự với) này Puṇṇa, có những pháp được ý thức nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục, và gây say đắm.
‘Nandinirodhā dukkhanirodho, puṇṇā’ti vadāmi…pe… santi kho, puṇṇa, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
‘From the cessation of delight, there is the cessation of suffering, Puṇṇa,’ I say…pe… There are, Puṇṇa, mental phenomena cognizable by the mind that are desirable, agreeable, charming, endearing, associated with sensual pleasures, and inciting to lust.
‘Do sự diệt của hỷ, khổ diệt, này Puṇṇa,’ Ta nói như vậy… Này Puṇṇa, có những pháp do ý nhận biết, khả ái, đáng yêu, đáng hài lòng, có hình sắc đáng ưa, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nirujjhati nandī.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not remain clinging to them, then as he does not delight in them, does not welcome them, and does not remain clinging to them, delight ceases.
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng, thì sự hoan hỷ của vị ấy diệt trừ.
‘Nandinirodhā dukkhanirodho, puṇṇā’ti vadāmi.
‘From the cessation of delight, there is the cessation of suffering, Puṇṇa,’ I say.”
‘Này Puṇṇa, từ sự diệt trừ của hoan hỷ, khổ đau diệt trừ,’ Ta nói như vậy.”
‘‘Caṇḍā kho, puṇṇa, sunāparantakā manussā; pharusā kho, puṇṇa, sunāparantakā manussā.
“The people of Sunāparanta are fierce, Puṇṇa; the people of Sunāparanta are rough, Puṇṇa.
“Này Puṇṇa, những người dân Sunāparanta hung dữ lắm; này Puṇṇa, những người dân Sunāparanta thô bạo lắm.
Sace taṃ, puṇṇa, sunāparantakā manussā akkosissanti paribhāsissanti, tatra te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti?
If, Puṇṇa, the people of Sunāparanta insult you and abuse you, what will you think then, Puṇṇa?”
Nếu, này Puṇṇa, những người dân Sunāparanta mắng nhiếc, phỉ báng con, thì lúc đó, này Puṇṇa, con sẽ nghĩ thế nào?”
‘‘Sace maṃ, bhante, sunāparantakā manussā akkosissanti paribhāsissanti, tatra me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me* nayime pāṇinā pahāraṃ dentī’ti.
“If, Venerable sir, the people of Sunāparanta insult me and abuse me, then I will think: ‘These people of Sunāparanta are indeed good, these people of Sunāparanta are indeed very good, in that they do not strike me with their hands.’
“Bạch Đức Thế Tôn, nếu những người dân Sunāparanta mắng nhiếc, phỉ báng con, thì lúc đó con sẽ nghĩ thế này: ‘Thật tốt lành thay những người dân Sunāparanta này, thật tốt đẹp thay những người dân Sunāparanta này, vì họ không đánh con bằng tay.’
Evamettha* , bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
That is how it will be, Blessed One; that is how it will be, Fortunate One.”
Bạch Đức Thế Tôn, lúc đó sẽ như vậy; Bạch Thiện Thệ, lúc đó sẽ như vậy.”
‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā pāṇinā pahāraṃ dassanti, tatra me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me* nayime leḍḍunā pahāraṃ dentī’ti.
“If, Venerable sir, the people of Sunāparanta strike me with their hands, then I will think: ‘These people of Sunāparanta are indeed good, these people of Sunāparanta are indeed very good, in that they do not strike me with stones.’
“Bạch Đức Thế Tôn, nếu những người dân Sunāparanta đánh con bằng tay, thì lúc đó con sẽ nghĩ thế này: ‘Thật tốt lành thay những người dân Sunāparanta này, thật tốt đẹp thay những người dân Sunāparanta này, vì họ không đánh con bằng cục đất.’
Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
That is how it will be, Blessed One; that is how it will be, Fortunate One.”
Bạch Đức Thế Tôn, lúc đó sẽ như vậy; Bạch Thiện Thệ, lúc đó sẽ như vậy.”
‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā leḍḍunā pahāraṃ dassanti, tatra me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime daṇḍena pahāraṃ dentī’ti.
“If, Venerable Sir, the people of Sunāparanta strike me with clods of earth, then this thought will occur to me: ‘These people of Sunāparanta are excellent, truly excellent are these people of Sunāparanta, in that they do not strike me with a stick.’
“Bạch Thế Tôn, nếu người dân Sunāparanta ném đất đánh con, thì con sẽ nghĩ thế này: ‘Thật tốt lành thay những người dân Sunāparanta này, thật thiện lành thay những người dân Sunāparanta này, vì họ không dùng gậy đánh con.’
Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
Thus, Blessed One, will it be in this matter; thus, Fortunate One, will it be in this matter.”
Bạch Thế Tôn, con sẽ nghĩ như vậy; bạch Thiện Thệ, con sẽ nghĩ như vậy.”
‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā daṇḍena pahāraṃ dassanti, tatra me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime satthena pahāraṃ dentī’ti.
“If, Venerable Sir, the people of Sunāparanta strike me with a stick, then this thought will occur to me: ‘These people of Sunāparanta are excellent, truly excellent are these people of Sunāparanta, in that they do not strike me with a weapon.’
“Bạch Thế Tôn, nếu người dân Sunāparanta dùng gậy đánh con, thì con sẽ nghĩ thế này: ‘Thật tốt lành thay những người dân Sunāparanta này, thật thiện lành thay những người dân Sunāparanta này, vì họ không dùng kiếm đánh con.’
Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
Thus, Blessed One, will it be in this matter; thus, Fortunate One, will it be in this matter.”
Bạch Thế Tôn, con sẽ nghĩ như vậy; bạch Thiện Thệ, con sẽ nghĩ như vậy.”
‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā satthena pahāraṃ dassanti, tatra me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ maṃ nayime tiṇhena satthena jīvitā voropentī’ti.
“If, Venerable Sir, the people of Sunāparanta strike me with a weapon, then this thought will occur to me: ‘These people of Sunāparanta are excellent, truly excellent are these people of Sunāparanta, in that they do not deprive me of life with a sharp weapon.’
“Bạch Thế Tôn, nếu người dân Sunāparanta dùng kiếm đánh con, thì con sẽ nghĩ thế này: ‘Thật tốt lành thay những người dân Sunāparanta này, thật thiện lành thay những người dân Sunāparanta này, vì họ không dùng kiếm sắc bén cướp đi mạng sống của con.’
Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
Thus, Blessed One, will it be in this matter; thus, Fortunate One, will it be in this matter.”
Bạch Thế Tôn, con sẽ nghĩ như vậy; bạch Thiện Thệ, con sẽ nghĩ như vậy.”
‘‘Sace maṃ, bhante, sunāparantakā manussā tiṇhena satthena jīvitā voropessanti, tatra me evaṃ bhavissati – ‘santi kho tassa bhagavato sāvakā kāyena ca jīvitena ca aṭṭīyamānā harāyamānā jigucchamānā satthahārakaṃ pariyesanti, taṃ me idaṃ apariyiṭṭhaññeva satthahārakaṃ laddha’nti.
“If, Venerable Sir, the people of Sunāparanta deprive me of life with a sharp weapon, then this thought will occur to me: ‘There are indeed disciples of the Blessed One who, oppressed by body and life, ashamed and disgusted, seek a weapon to end their lives. This weapon to end my life has been obtained without me seeking it.’”
“Bạch Thế Tôn, nếu người dân Sunāparanta dùng kiếm sắc bén cướp đi mạng sống của con, thì con sẽ nghĩ thế này: ‘Có những đệ tử của Thế Tôn, vì chán ghét, hổ thẹn, ghê tởm thân và mạng sống, đã tìm cách tự sát bằng kiếm. Còn con thì được cái chết bằng kiếm này mà không cần tìm kiếm.’
Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
Thus, Blessed One, will it be in this matter; thus, Fortunate One, will it be in this matter.”
Bạch Thế Tôn, con sẽ nghĩ như vậy; bạch Thiện Thệ, con sẽ nghĩ như vậy.”
Atha kho āyasmā puṇṇo bhagavato vacanaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena sunāparanto janapado tena cārikaṃ pakkāmi.
Then, having delighted in and approved of the Blessed One’s words, Venerable Punna rose from his seat, bowed to the Blessed One, circumambulated him clockwise, arranged his dwelling, and taking his bowl and robe, set out on a journey towards the country of Sunāparanta.
Sau đó, Tôn giả Puṇṇa hoan hỷ và tùy hỷ với lời dạy của Thế Tôn, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi sắp xếp chỗ ở, mang y bát đi đến xứ Sunāparanta.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sunāparanto janapado tadavasari.
Journeying by stages, he arrived at the country of Sunāparanta.
Đi du hành tuần tự, Ngài đến xứ Sunāparanta.
Tatra sudaṃ āyasmā puṇṇo sunāparantasmiṃ janapade viharati.
There, Venerable Punna dwelled in the country of Sunāparanta.
Tôn giả Puṇṇa sống ở xứ Sunāparanta.
Atha kho āyasmā puṇṇo tenevantaravassena pañcamattāni upāsakasatāni paṭivedesi* .
Then, within that very rainy season, Venerable Punna brought five hundred lay followers to the understanding of the Dhamma.
Sau đó, trong cùng mùa an cư kiết hạ đó, Tôn giả Puṇṇa đã giác ngộ cho khoảng năm trăm nam cư sĩ.
Tenevantaravassena pañcamattāni upāsikāsatāni paṭivedesi.
Within that very rainy season, he brought five hundred female lay followers to the understanding of the Dhamma.
Trong cùng mùa an cư kiết hạ đó, Ngài đã giác ngộ cho khoảng năm trăm nữ cư sĩ.
Tenevantaravassena tisso vijjā sacchākāsi.
Within that very rainy season, he realized the three knowledges (vijjā).
Trong cùng mùa an cư kiết hạ đó, Ngài đã chứng đắc Tam Minh.
Tenevantaravassena parinibbāyi.
Within that very rainy season, he attained parinibbāna.
Trong cùng mùa an cư kiết hạ đó, Ngài đã nhập Niết Bàn.
‘‘Evaṃ passaṃ, bāhiya, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
“Seeing thus, Bāhiya, the instructed noble disciple becomes disenchanted with the eye, disenchanted with forms, disenchanted with eye-consciousness, disenchanted with eye-contact…pe… disenchanted with that feeling which arises conditioned by mind-contact, whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant.
“Này Bāhiya, khi thấy như vậy, bậc Thánh đệ tử có học thức sẽ nhàm chán mắt, nhàm chán sắc, nhàm chán nhãn thức, nhàm chán nhãn xúc… (như trên)… và nhàm chán cái gì khởi lên do duyên ý xúc, cảm thọ là lạc hay khổ hay không khổ không lạc.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated; when liberated, there arises the knowledge: ‘Liberated I am.’
Vì nhàm chán nên ly tham; vì ly tham nên giải thoát; khi giải thoát thì có trí tuệ rằng đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh nữa.’”
Atha kho āyasmā bāhiyo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then, having delighted in and approved of the Blessed One’s words, Venerable Bāhiya rose from his seat, bowed to the Blessed One, circumambulated him clockwise, and departed.
Sau đó, Tôn giả Bāhiya hoan hỷ và tùy hỷ với lời dạy của Thế Tôn, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi rời đi.
Atha kho āyasmā bāhiyo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then Venerable Bāhiya, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, before long, having directly realized and attained in this very life, by his own super-knowledge, that unsurpassed consummation of the holy life for the sake of which noble sons rightly go forth from home into homelessness, he dwelled in it.
Sau đó, Tôn giả Bāhiya sống một mình, xa lánh, không phóng dật, tinh cần, và quyết tâm, không lâu sau, Ngài đã tự mình chứng ngộ và an trú trong mục đích tối thượng của Phạm hạnh – đó là điều mà các thiện nam tử xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình – ngay trong hiện tại.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He directly knew: “Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.”
Ngài đã chứng biết: “Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh nữa.”
Aññataro ca panāyasmā bāhiyo arahataṃ ahosīti.
And Venerable Bāhiya became one of the Arahants.
Và Tôn giả Bāhiya trở thành một trong các bậc A-la-hán.
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
90. ‘‘Ejā, bhikkhave, rogo, ejā gaṇḍo, ejā sallaṃ.
90. “Agitation, bhikkhus, is a disease, agitation is a tumor, agitation is a dart.
90. “Này các Tỳ-kheo, Ejā là bệnh, Ejā là nhọt, Ejā là mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, tathāgato anejo viharati vītasallo.
Therefore, bhikkhus, the Tathāgata dwells without agitation, with the dart removed.
Do đó, này các Tỳ-kheo, Như Lai sống không Ejā, đã nhổ bỏ mũi tên.”
Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya ‘anejo vihareyyaṃ* vītasallo’ti, cakkhuṃ na maññeyya, cakkhusmiṃ na maññeyya, cakkhuto na maññeyya, cakkhu meti na maññeyya; rūpe na maññeyya, rūpesu na maññeyya, rūpato na maññeyya, rūpā meti na maññeyya; cakkhuviññāṇaṃ na maññeyya, cakkhuviññāṇasmiṃ na maññeyya, cakkhuviññāṇato na maññeyya, cakkhuviññāṇaṃ meti na maññeyya; cakkhusamphassaṃ na maññeyya, cakkhusamphassasmiṃ na maññeyya, cakkhusamphassato na maññeyya, cakkhusamphasso meti na maññeyya.
Therefore, bhikkhus, if a bhikkhu should wish: ‘May I dwell without agitation, without darts,’ he should not conceive of the eye, he should not conceive in the eye, he should not conceive from the eye, he should not conceive ‘the eye is mine’; he should not conceive of forms, he should not conceive in forms, he should not conceive from forms, he should not conceive ‘forms are mine’; he should not conceive of eye-consciousness, he should not conceive in eye-consciousness, he should not conceive from eye-consciousness, he should not conceive ‘eye-consciousness is mine’; he should not conceive of eye-contact, he should not conceive in eye-contact, he should not conceive from eye-contact, he should not conceive ‘eye-contact is mine’.
Này các Tỳ khưu, vì thế, ở đây, nếu Tỳ khưu mong muốn rằng: ‘Mong rằng ta an trú không dao động, không còn mũi tên,’ thì không nên tưởng tri về con mắt, không nên tưởng tri trong con mắt, không nên tưởng tri từ con mắt, không nên tưởng tri ‘con mắt là của ta’; không nên tưởng tri về các sắc, không nên tưởng tri trong các sắc, không nên tưởng tri từ các sắc, không nên tưởng tri ‘các sắc là của ta’; không nên tưởng tri về nhãn thức, không nên tưởng tri trong nhãn thức, không nên tưởng tri từ nhãn thức, không nên tưởng tri ‘nhãn thức là của ta’; không nên tưởng tri về nhãn xúc, không nên tưởng tri trong nhãn xúc, không nên tưởng tri từ nhãn xúc, không nên tưởng tri ‘nhãn xúc là của ta’.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
And whatever feeling arises conditioned by eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng không nên tưởng tri về nó, không nên tưởng tri trong nó, không nên tưởng tri từ nó, không nên tưởng tri ‘nó là của ta’.
‘‘Sotaṃ na maññeyya…pe… ghānaṃ na maññeyya…pe… jivhaṃ na maññeyya, jivhāya na maññeyya, jivhāto na maññeyya, jivhā meti na maññeyya; rase na maññeyya…pe… jivhāviññāṇaṃ na maññeyya…pe… jivhāsamphassaṃ na maññeyya…pe… yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
“He should not conceive of the ear… He should not conceive of the nose… He should not conceive of the tongue, he should not conceive in the tongue, he should not conceive from the tongue, he should not conceive ‘the tongue is mine’; he should not conceive of tastes… he should not conceive of tongue-consciousness… he should not conceive of tongue-contact… and whatever feeling arises conditioned by tongue-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
“Không nên tưởng tri về tai… này các Tỳ khưu… không nên tưởng tri về mũi… này các Tỳ khưu… không nên tưởng tri về lưỡi, không nên tưởng tri tại lưỡi, không nên tưởng tri từ lưỡi, không nên tưởng tri ‘lưỡi là của ta’; không nên tưởng tri về các vị… này các Tỳ khưu… không nên tưởng tri về thiệt thức… này các Tỳ khưu… không nên tưởng tri về thiệt xúc… này các Tỳ khưu… và cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng không nên tưởng tri về nó, không nên tưởng tri trong nó, không nên tưởng tri từ nó, không nên tưởng tri ‘nó là của ta’.
‘‘Kāyaṃ na maññeyya…pe… manaṃ na maññeyya, manasmiṃ na maññeyya, manato na maññeyya, mano meti na maññeyya; dhamme na maññeyya…pe… mano viññāṇaṃ…pe… manosamphassaṃ…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya; sabbaṃ na maññeyya, sabbasmiṃ na maññeyya, sabbato na maññeyya, sabbaṃ meti na maññeyya.
“He should not conceive of the body… He should not conceive of the mind, he should not conceive in the mind, he should not conceive from the mind, he should not conceive ‘the mind is mine’; he should not conceive of phenomena… he should not conceive of mind-consciousness… he should not conceive of mind-contact… and whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’; he should not conceive of all, he should not conceive in all, he should not conceive from all, he should not conceive ‘all is mine’.
“Không nên tưởng tri về thân… này các Tỳ khưu… không nên tưởng tri về ý, không nên tưởng tri trong ý, không nên tưởng tri từ ý, không nên tưởng tri ‘ý là của ta’; không nên tưởng tri về các pháp… này các Tỳ khưu… ý thức… này các Tỳ khưu… ý xúc… này các Tỳ khưu… và cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng không nên tưởng tri về nó, không nên tưởng tri trong nó, không nên tưởng tri từ nó, không nên tưởng tri ‘nó là của ta’; không nên tưởng tri về tất cả, không nên tưởng tri trong tất cả, không nên tưởng tri từ tất cả, không nên tưởng tri ‘tất cả là của ta’.
‘‘So evaṃ amaññamāno na kiñcipi loke upādiyati.
“Thus, not conceiving, he does not cling to anything in the world.
“Vị ấy, do không tưởng tri như vậy, không chấp thủ bất cứ điều gì trong đời.
Anupādiyaṃ na paritassati.
Not clinging, he is not agitated.
Không chấp thủ, vị ấy không khao khát.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Being unagitated, he attains Nibbāna within himself.
Không khao khát, vị ấy tự mình đạt đến Niết-bàn.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’ ”
Vị ấy biết rõ: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
91. ‘‘Ejā, bhikkhave, rogo, ejā gaṇḍo, ejā sallaṃ.
“Agitation, bhikkhus, is a disease; agitation is a boil; agitation is a dart.
91. “Này các Tỳ khưu, dao động là bệnh tật, dao động là khối u, dao động là mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, tathāgato anejo viharati vītasallo.
Therefore, bhikkhus, the Tathāgata dwells without agitation, without darts.
Vì thế, này các Tỳ khưu, Như Lai an trú không dao động, không còn mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya ‘anejo vihareyyaṃ vītasallo’ti, cakkhuṃ na maññeyya, cakkhusmiṃ na maññeyya, cakkhuto na maññeyya, cakkhu meti na maññeyya; rūpe na maññeyya… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphassaṃ… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
Therefore, bhikkhus, if a bhikkhu should wish: ‘May I dwell without agitation, without darts,’ he should not conceive of the eye, he should not conceive in the eye, he should not conceive from the eye, he should not conceive ‘the eye is mine’; he should not conceive of forms… eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises conditioned by eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
Vì thế, này các Tỳ khưu, nếu Tỳ khưu mong muốn rằng: ‘Mong rằng ta an trú không dao động, không còn mũi tên,’ thì không nên tưởng tri về con mắt, không nên tưởng tri trong con mắt, không nên tưởng tri từ con mắt, không nên tưởng tri ‘con mắt là của ta’; không nên tưởng tri về các sắc… nhãn thức… nhãn xúc… và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng không nên tưởng tri về nó, không nên tưởng tri trong nó, không nên tưởng tri từ nó, không nên tưởng tri ‘nó là của ta’.
Yañhi, bhikkhave, maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā.
For, bhikkhus, that which one conceives, that in which one conceives, that from which one conceives, that which one conceives as ‘mine,’ becomes otherwise from that.
Này các Tỳ khưu, cái gì mà người ta tưởng tri, trong cái gì người ta tưởng tri, từ cái gì người ta tưởng tri, cái gì người ta tưởng tri là ‘của ta’, thì cái đó trở thành khác đi.
Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavameva abhinandati…pe….
The world, bound to being, undergoing change, delights in being itself….
Thế gian, với bản chất biến đổi, bị trói buộc vào hữu, chỉ hoan hỷ trong hữu… này các Tỳ khưu….
‘‘Jivhaṃ na maññeyya, jivhāya na maññeyya, jivhāto na maññeyya, jivhā meti na maññeyya; rase na maññeyya… jivhāviññāṇaṃ… jivhāsamphassaṃ… yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
“He should not conceive of the tongue, he should not conceive in the tongue, he should not conceive from the tongue, he should not conceive ‘the tongue is mine’; he should not conceive of tastes… tongue-consciousness… tongue-contact… and whatever feeling arises conditioned by tongue-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
“Không nên tưởng tri về lưỡi, không nên tưởng tri tại lưỡi, không nên tưởng tri từ lưỡi, không nên tưởng tri ‘lưỡi là của ta’; không nên tưởng tri về các vị… thiệt thức… thiệt xúc… và cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng không nên tưởng tri về nó, không nên tưởng tri trong nó, không nên tưởng tri từ nó, không nên tưởng tri ‘nó là của ta’.
Yañhi, bhikkhave, maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā.
For, bhikkhus, that which one conceives, that in which one conceives, that from which one conceives, that which one conceives as ‘mine,’ becomes otherwise from that.
Này các Tỳ khưu, cái gì mà người ta tưởng tri, trong cái gì người ta tưởng tri, từ cái gì người ta tưởng tri, cái gì người ta tưởng tri là ‘của ta’, thì cái đó trở thành khác đi.
Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavameva abhinandati…pe….
The world, bound to being, undergoing change, delights in being itself….
Thế gian, với bản chất biến đổi, bị trói buộc vào hữu, chỉ hoan hỷ trong hữu… này các Tỳ khưu….
‘‘Manaṃ na maññeyya, manasmiṃ na maññeyya, manato na maññeyya, mano meti na maññeyya… manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
“He should not conceive of the mind, he should not conceive in the mind, he should not conceive from the mind, he should not conceive ‘the mind is mine’… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
“Không nên tưởng tri về ý, không nên tưởng tri trong ý, không nên tưởng tri từ ý, không nên tưởng tri ‘ý là của ta’… ý thức… ý xúc… và cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng không nên tưởng tri về nó, không nên tưởng tri trong nó, không nên tưởng tri từ nó, không nên tưởng tri ‘nó là của ta’.
Yañhi, bhikkhave, maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā.
For, bhikkhus, that which one conceives, that in which one conceives, that from which one conceives, that which one conceives as ‘mine,’ becomes otherwise from that.
Này các Tỳ khưu, cái gì mà người ta tưởng tri, trong cái gì người ta tưởng tri, từ cái gì người ta tưởng tri, cái gì người ta tưởng tri là ‘của ta’, thì cái đó trở thành khác đi.
Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavameva abhinandati.
The world, bound to being, undergoing change, delights in being itself.
Thế gian, với bản chất biến đổi, bị trói buộc vào hữu, chỉ hoan hỷ trong hữu.
‘‘Yāvatā, bhikkhave, khandhadhātuāyatanā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
“Bhikkhus, whatever there is of the aggregates, elements, and sense bases, he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
“Này các Tỳ khưu, bao nhiêu uẩn, giới, và xứ, cũng không nên tưởng tri về chúng, không nên tưởng tri trong chúng, không nên tưởng tri từ chúng, không nên tưởng tri ‘chúng là của ta’.
So evaṃ amaññamāno na kiñci loke upādiyati.
Thus, not conceiving, he does not cling to anything in the world.
Vị ấy, do không tưởng tri như vậy, không chấp thủ bất cứ điều gì trong đời.
Anupādiyaṃ na paritassati.
Not clinging, he is not agitated.
Không chấp thủ, vị ấy không khao khát.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Being unagitated, he attains Nibbāna within himself.
Không khao khát, vị ấy tự mình đạt đến Niết-bàn.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’ ”
Vị ấy biết rõ: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
92. ‘‘Dvayaṃ vo, bhikkhave, desessāmi.
“Bhikkhus, I will teach you the dualities.
92. “Này các Tỳ khưu, Ta sẽ giảng cho các ông về cặp đôi.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Kiñca, bhikkhave, dvayaṃ?
And what, bhikkhus, are the dualities?
Và này các Tỳ khưu, cặp đôi là gì?
Cakkhuñceva rūpā ca, sotañceva saddā ca, ghānañceva gandhā ca, jivhā ceva rasā ca, kāyo ceva phoṭṭhabbā ca, mano ceva dhammā ca – idaṃ vuccati, bhikkhave, dvayaṃ.
The eye and forms, the ear and sounds, the nose and odours, the tongue and tastes, the body and tactile objects, the mind and mental phenomena—this, bhikkhus, is called the dualities.
Mắt và các sắc, tai và các tiếng, mũi và các mùi, lưỡi và các vị, thân và các vật xúc chạm, ý và các pháp – này các Tỳ khưu, đây được gọi là cặp đôi.
‘‘Yo, bhikkhave, evaṃ vadeyya – ‘ahametaṃ dvayaṃ paccakkhāya aññaṃ dvayaṃ paññapessāmī’ti, tassa vācāvatthukamevassa.
“Bhikkhus, if anyone should say: ‘I will reject this duality and proclaim another duality,’ his speech would be merely a verbal matter.
“Này các Tỳ khưu, nếu có ai nói rằng: ‘Tôi sẽ từ bỏ cặp đôi này và trình bày một cặp đôi khác,’ thì lời nói của người ấy chỉ là lời nói suông.
Puṭṭho ca na sampāyeyya.
When questioned, he would be unable to explain it.
Khi được hỏi, người ấy sẽ không thể giải đáp.
Uttariñca vighātaṃ āpajjeyya.
Furthermore, he would encounter vexation.
Hơn nữa, người ấy sẽ gặp phải sự phiền não.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Yathā taṃ, bhikkhave, avisayasmi’’nti.
Because, bhikkhus, it is outside his domain.”
Bởi vì, này các Tỳ khưu, điều đó vượt ngoài tầm hiểu biết.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
93. ‘‘Dvayaṃ, bhikkhave, paṭicca viññāṇaṃ sambhoti.
“Bhikkhus, consciousness arises conditioned by a duality.
93. “Này các Tỳ khưu, do duyên một cặp đôi mà thức khởi sanh.
Kathañca, bhikkhave, dvayaṃ paṭicca viññāṇaṃ sambhoti?
And how, bhikkhus, does consciousness arise conditioned by a duality?
Và này các Tỳ khưu, do duyên cặp đôi nào mà thức khởi sanh?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Eye-consciousness arises conditioned by the eye and forms.
Do duyên mắt và các sắc, nhãn thức khởi sanh.
Cakkhu aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
The eye is impermanent, mutable, subject to change.
Mắt là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Rūpā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
Forms are impermanent, mutable, subject to change.
Các sắc là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Itthetaṃ dvayaṃ calañceva byathañca aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
Thus, this duality is agitated, oppressed, impermanent, mutable, subject to change.
Như vậy, cặp đôi này là dao động và lay động, vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Cakkhuviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
Eye-consciousness is impermanent, mutable, subject to change.
Nhãn thức là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Yopi hetu yopi paccayo cakkhuviññāṇassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of eye-consciousness, that cause and that condition are also impermanent, mutable, subject to change.
Nguyên nhân và điều kiện nào cho sự khởi sanh của nhãn thức, nguyên nhân ấy và điều kiện ấy cũng là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppannaṃ cakkhuviññāṇaṃ kuto niccaṃ bhavissati!
How, bhikkhus, could eye-consciousness, arisen conditioned by an impermanent condition, be permanent!
Này các Tỳ khưu, khi nhãn thức khởi sanh do duyên một điều kiện vô thường, làm sao nó có thể là thường hằng được!
Yā kho, bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo, ayaṃ vuccati cakkhusamphasso.
Bhikkhus, the meeting, coming together, and convergence of these three things is called eye-contact.
Này các Tỳ khưu, sự gặp gỡ, sự tụ hội, sự hòa hợp của ba pháp này, đây được gọi là nhãn xúc.
Cakkhusamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Eye-contact is also impermanent, mutable, subject to change.
Nhãn xúc cũng là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Yopi hetu yopi paccayo cakkhusamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of eye-contact, that cause and that condition are also impermanent, mutable, subject to change.
Nguyên nhân và điều kiện nào cho sự khởi sanh của nhãn xúc, nguyên nhân ấy và điều kiện ấy cũng là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppanno cakkhusamphasso kuto nicco bhavissati!
O bhikkhus, how can eye-contact, which has arisen dependent on impermanent conditions, be permanent?
Này các Tỳ-khưu, nhãn xúc sinh khởi do duyên vô thường, thì làm sao có thể thường còn được?
Phuṭṭho, bhikkhave, vedeti, phuṭṭho ceteti, phuṭṭho sañjānāti.
O bhikkhus, when touched, one feels; when touched, one intends; when touched, one perceives.
Này các Tỳ-khưu, khi xúc chạm, người ta cảm thọ; khi xúc chạm, người ta tư duy; khi xúc chạm, người ta nhận biết.
Itthetepi dhammā calā ceva byathā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
In this way, these phenomena are also agitated and afflicted, impermanent, subject to change, and liable to alter.
Như vậy, các pháp này cũng đều lay động, khổ não, vô thường, biến hoại và dị biệt.
Sotaṃ…pe….
Ear… and so on….
Nhĩ căn… (tương tự như trên)…
‘‘Jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ.
Consciousness of taste arises dependent on the tongue and tastes.
“Do duyên lưỡi và vị mà thiệt thức sinh khởi.
Jivhā aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī* .
The tongue is impermanent, subject to change, liable to alter.
Lưỡi là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Rasā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
Tastes are impermanent, subject to change, liable to alter.
Vị là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Itthetaṃ dvayaṃ calañceva byathañca aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
In this way, this duality is agitated and afflicted, impermanent, subject to change, liable to alter.
Như vậy, hai pháp này cũng đều lay động, khổ não, vô thường, biến hoại, dị biệt.
Jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
Consciousness of taste is impermanent, subject to change, liable to alter.
Thiệt thức là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Yopi hetu yopi paccayo jivhāviññāṇassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of consciousness of taste, that cause and that condition are impermanent, subject to change, liable to alter.
Nhân nào, duyên nào cho sự sinh khởi của thiệt thức, nhân ấy, duyên ấy cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppannaṃ jivhāviññāṇaṃ, kuto niccaṃ bhavissati!
O bhikkhus, how can consciousness of taste, which has arisen dependent on impermanent conditions, be permanent?
Này các Tỳ-khưu, thiệt thức sinh khởi do duyên vô thường, thì làm sao có thể thường còn được?
Yā kho, bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo, ayaṃ vuccati jivhāsamphasso.
O bhikkhus, the meeting, coming together, and convergence of these three phenomena is called tongue-contact.
Này các Tỳ-khưu, sự hòa hợp, tụ hội, kết hợp của ba pháp này được gọi là thiệt xúc.
Jivhāsamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Tongue-contact is also impermanent, subject to change, liable to alter.
Thiệt xúc cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Yopi hetu yopi paccayo jivhāsamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of tongue-contact, that cause and that condition are impermanent, subject to change, liable to alter.
Nhân nào, duyên nào cho sự sinh khởi của thiệt xúc, nhân ấy, duyên ấy cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppanno jivhāsamphasso, kuto nicco bhavissati!
O bhikkhus, how can tongue-contact, which has arisen dependent on impermanent conditions, be permanent?
Này các Tỳ-khưu, thiệt xúc sinh khởi do duyên vô thường, thì làm sao có thể thường còn được?
Phuṭṭho, bhikkhave, vedeti, phuṭṭho ceteti, phuṭṭho sañjānāti.
O bhikkhus, when touched, one feels; when touched, one intends; when touched, one perceives.
Này các Tỳ-khưu, khi xúc chạm, người ta cảm thọ; khi xúc chạm, người ta tư duy; khi xúc chạm, người ta nhận biết.
Itthetepi dhammā calā ceva byathā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
In this way, these phenomena are also agitated and afflicted, impermanent, subject to change, and liable to alter.
Như vậy, các pháp này cũng đều lay động, khổ não, vô thường, biến hoại và dị biệt.
Kāyaṃ…pe….
Body… and so on….
Thân… (tương tự như trên)…
‘‘Manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
Consciousness of mind arises dependent on the mind and mental phenomena.
“Do duyên ý và pháp mà ý thức sinh khởi.
Mano anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Mind is impermanent, subject to change, liable to alter.
Ý là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Dhammā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
Mental phenomena are impermanent, subject to change, liable to alter.
Pháp là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Itthetaṃ dvayaṃ calañceva byathañca aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
In this way, this duality is agitated and afflicted, impermanent, subject to change, liable to alter.
Như vậy, hai pháp này cũng đều lay động, khổ não, vô thường, biến hoại, dị biệt.
Manoviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
Consciousness of mind is impermanent, subject to change, liable to alter.
Ý thức là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Yopi hetu yopi paccayo manoviññāṇassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of consciousness of mind, that cause and that condition are impermanent, subject to change, liable to alter.
Nhân nào, duyên nào cho sự sinh khởi của ý thức, nhân ấy, duyên ấy cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppannaṃ manoviññāṇaṃ, kuto niccaṃ bhavissati!
O bhikkhus, how can consciousness of mind, which has arisen dependent on impermanent conditions, be permanent?
Này các Tỳ-khưu, ý thức sinh khởi do duyên vô thường, thì làm sao có thể thường còn được?
Yā kho, bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo, ayaṃ vuccati manosamphasso.
O bhikkhus, the meeting, coming together, and convergence of these three phenomena is called mind-contact.
Này các Tỳ-khưu, sự hòa hợp, tụ hội, kết hợp của ba pháp này được gọi là ý xúc.
Manosamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Mind-contact is also impermanent, subject to change, liable to alter.
Ý xúc cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Yopi hetu yopi paccayo manosamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of mind-contact, that cause and that condition are impermanent, subject to change, liable to alter.
Nhân nào, duyên nào cho sự sinh khởi của ý xúc, nhân ấy, duyên ấy cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppanno manosamphasso, kuto nicco bhavissati!
O bhikkhus, how can mind-contact, which has arisen dependent on impermanent conditions, be permanent?
Này các Tỳ-khưu, ý xúc sinh khởi do duyên vô thường, thì làm sao có thể thường còn được?
Phuṭṭho, bhikkhave, vedeti, phuṭṭho ceteti, phuṭṭho sañjānāti.
O bhikkhus, when touched, one feels; when touched, one intends; when touched, one perceives.
Này các Tỳ-khưu, khi xúc chạm, người ta cảm thọ; khi xúc chạm, người ta tư duy; khi xúc chạm, người ta nhận biết.
Itthetepi dhammā calā ceva byathā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
In this way, these phenomena are also agitated and afflicted, impermanent, subject to change, and liable to alter.
Như vậy, các pháp này cũng đều lay động, khổ não, vô thường, biến hoại và dị biệt.
Evaṃ kho, bhikkhave, dvayaṃ paṭicca viññāṇaṃ sambhotī’’ti.
“Thus, O bhikkhus, consciousness arises dependent on a duality.”
Này các Tỳ-khưu, chính do duyên hai pháp này mà thức sinh khởi.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Pháp thoại thứ mười.
94. Sāvatthinidānaṃ.
At Savatthi.
94. Tại Sāvatthī.
‘‘Chayime, bhikkhave, phassāyatanā adantā aguttā arakkhitā asaṃvutā dukkhādhivāhā honti.
“O bhikkhus, these six contact-bases, when untamed, unguarded, unprotected, and unrestrained, lead to suffering.
“Này các Tỳ-khưu, sáu xứ xúc này, khi không được điều phục, không được bảo vệ, không được che chở, không được phòng hộ, sẽ dẫn đến khổ đau.
Katame cha?
Which six?
Sáu xứ xúc nào?
Cakkhu, bhikkhave, phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti…pe… jivhā, bhikkhave, phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti…pe… mano, bhikkhave, phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti.
O bhikkhus, the eye contact-base, when untamed, unguarded, unprotected, and unrestrained, leads to suffering… and so on… O bhikkhus, the tongue contact-base, when untamed, unguarded, unprotected, and unrestrained, leads to suffering… and so on… O bhikkhus, the mind contact-base, when untamed, unguarded, unprotected, and unrestrained, leads to suffering.
Này các Tỳ-khưu, nhãn xứ xúc, khi không được điều phục, không được bảo vệ, không được che chở, không được phòng hộ, sẽ dẫn đến khổ đau… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, thiệt xứ xúc, khi không được điều phục, không được bảo vệ, không được che chở, không được phòng hộ, sẽ dẫn đến khổ đau… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, ý xứ xúc, khi không được điều phục, không được bảo vệ, không được che chở, không được phòng hộ, sẽ dẫn đến khổ đau.
Ime kho, bhikkhave, cha phassāyatanā adantā aguttā arakkhitā asaṃvutā dukkhādhivāhā honti’’.
O bhikkhus, these six contact-bases, when untamed, unguarded, unprotected, and unrestrained, lead to suffering.”
Này các Tỳ-khưu, chính sáu xứ xúc này, khi không được điều phục, không được bảo vệ, không được che chở, không được phòng hộ, sẽ dẫn đến khổ đau.”
‘‘Chayime, bhikkhave, phassāyatanā sudantā suguttā surakkhitā susaṃvutā sukhādhivāhā honti.
“O bhikkhus, these six contact-bases, when well-tamed, well-guarded, well-protected, and well-restrained, lead to happiness.
“Này các Tỳ-khưu, sáu xứ xúc này, khi được điều phục tốt, được bảo vệ tốt, được che chở tốt, được phòng hộ tốt, sẽ dẫn đến an lạc.
Katame cha?
Which six?
Sáu xứ xúc nào?
Cakkhu, bhikkhave, phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti…pe… jivhā, bhikkhave, phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti…pe… mano, bhikkhave, phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti.
O bhikkhus, the eye contact-base, when well-tamed, well-guarded, well-protected, and well-restrained, leads to happiness… and so on… O bhikkhus, the tongue contact-base, when well-tamed, well-guarded, well-protected, and well-restrained, leads to happiness… and so on… O bhikkhus, the mind contact-base, when well-tamed, well-guarded, well-protected, and well-restrained, leads to happiness.
Này các Tỳ-khưu, nhãn xứ xúc, khi được điều phục tốt, được bảo vệ tốt, được che chở tốt, được phòng hộ tốt, sẽ dẫn đến an lạc… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, thiệt xứ xúc, khi được điều phục tốt, được bảo vệ tốt, được che chở tốt, được phòng hộ tốt, sẽ dẫn đến an lạc… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, ý xứ xúc, khi được điều phục tốt, được bảo vệ tốt, được che chở tốt, được phòng hộ tốt, sẽ dẫn đến an lạc.
Ime kho, bhikkhave, cha phassāyatanā sudantā suguttā surakkhitā susaṃvutā sukhādhivāhā hontī’’ti.
O bhikkhus, these six contact-bases, when well-tamed, well-guarded, well-protected, and well-restrained, lead to happiness,”
Này các Tỳ-khưu, chính sáu xứ xúc này, khi được điều phục tốt, được bảo vệ tốt, được che chở tốt, được phòng hộ tốt, sẽ dẫn đến an lạc.”
Idamavoca bhagavā…pe… etadavoca satthā –
Thus spoke the Bhagavā… and so on… Thus spoke the Teacher:
Thế Tôn đã nói như vậy… (tương tự)… Bậc Đạo Sư đã nói điều này: