‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, aniccaṃ.
“The eye, bhikkhus, is impermanent.
Đức Thế Tôn nói như sau:
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ tadanattā.
What is impermanent is dukkha; what is dukkha is anattā.
— Này các Tỳ-khưu, mắt là vô thường. Cái gì vô thường là khổ; cái gì khổ là vô ngã.
Yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is anattā should be seen as it really is with correct wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
Cái gì vô ngã, cái ấy cần phải được quán chiếu bằng chánh trí tuệ như thật rằng: “Cái này không phải của tôi, cái này không phải là tôi, cái này không phải là tự ngã của tôi.”
Sotaṃ aniccaṃ.
The ear is impermanent.
Tai là vô thường.
Yadaniccaṃ…pe… ghānaṃ aniccaṃ.
What is impermanent…pe… The nose is impermanent.
Cái gì vô thường… Mũi là vô thường.
Yadaniccaṃ…pe… jivhā aniccā.
What is impermanent…pe… The tongue is impermanent.
Cái gì vô thường… Lưỡi là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ tadanattā.
What is impermanent is dukkha; what is dukkha is anattā.
Cái gì vô thường là khổ; cái gì khổ là vô ngã.
Yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is anattā should be seen as it really is with correct wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
Cái gì vô ngã, cái ấy cần phải được quán chiếu bằng chánh trí tuệ như thật rằng: “Cái này không phải của tôi, cái này không phải là tôi, cái này không phải là tự ngã của tôi.”
Kāyo anicco.
The body is impermanent.
Thân là vô thường.
Yadaniccaṃ…pe… mano anicco.
What is impermanent…pe… The mind is impermanent.
Cái gì vô thường… Ý là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ tadanattā.
What is impermanent is dukkha; what is dukkha is anattā.
Cái gì vô thường là khổ; cái gì khổ là vô ngã.
Yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is anattā should be seen as it really is with correct wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
Cái gì vô ngã, cái ấy cần phải được quán chiếu bằng chánh trí tuệ như thật rằng: “Cái này không phải của tôi, cái này không phải là tôi, cái này không phải là tự ngã của tôi.”
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, sotasmimpi nibbindati, ghānasmimpi nibbindati, jivhāyapi nibbindati, kāyasmimpi nibbindati, manasmimpi nibbindati.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes disenchanted with the eye, disenchanted with the ear, disenchanted with the nose, disenchanted with the tongue, disenchanted with the body, disenchanted with the mind.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử đã nghe nhiều nhàm chán đối với mắt, nhàm chán đối với tai, nhàm chán đối với mũi, nhàm chán đối với lưỡi, nhàm chán đối với thân, nhàm chán đối với ý.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated; when liberated, there is the knowledge: ‘Liberated.’
Do nhàm chán nên ly tham; do ly tham nên giải thoát; trong sự giải thoát, tri kiến về sự giải thoát khởi lên.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết: “Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.”
Paṭhamaṃ.
The first.
Bài kinh thứ nhất.
4. ‘‘Rūpā, bhikkhave, aniccā.
4. “Forms, bhikkhus, are impermanent.
4. — Này các Tỳ-khưu, các sắc là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ tadanattā.
What is impermanent is dukkha; what is dukkha is anattā.
Cái gì vô thường là khổ; cái gì khổ là vô ngã.
Yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is anattā should be seen as it really is with correct wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
Cái gì vô ngã, cái ấy cần phải được quán chiếu bằng chánh trí tuệ như thật rằng: “Cái này không phải của tôi, cái này không phải là tôi, cái này không phải là tự ngã của tôi.”
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā aniccā.
Sounds… odours… flavours… tactile objects… mental phenomena are impermanent.
Các tiếng… các mùi… các vị… các xúc… các pháp là vô thường.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ tadanattā.
What is impermanent is dukkha; what is dukkha is anattā.
Cái gì vô thường là khổ; cái gì khổ là vô ngã.
Yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is anattā should be seen as it really is with correct wisdom: ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
Cái gì vô ngã, cái ấy cần phải được quán chiếu bằng chánh trí tuệ như thật rằng: “Cái này không phải của tôi, cái này không phải là tôi, cái này không phải là tự ngã của tôi.”
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi nibbindati, gandhesupi nibbindati, rasesupi nibbindati, phoṭṭhabbesupi nibbindati, dhammesupi nibbindati.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes disenchanted with forms, disenchanted with sounds, disenchanted with odours, disenchanted with flavours, disenchanted with tactile objects, disenchanted with mental phenomena.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử đã nghe nhiều nhàm chán đối với các sắc, nhàm chán đối với các tiếng, nhàm chán đối với các mùi, nhàm chán đối với các vị, nhàm chán đối với các xúc, nhàm chán đối với các pháp.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated; when liberated, there is the knowledge: ‘Liberated.’
Do nhàm chán nên ly tham; do ly tham nên giải thoát; trong sự giải thoát, tri kiến về sự giải thoát khởi lên.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết: “Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.”
Catutthaṃ.
The fourth.
Bài kinh thứ tư.
7. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, aniccaṃ atītānāgataṃ; ko pana vādo paccuppannassa!
7. “The eye, bhikkhus, is impermanent in the past and future; what then of the present?
7. — Này các Tỳ-khưu, mắt là vô thường trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ cakkhusmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ cakkhuṃ nābhinandati; paccuppannassa cakkhussa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple has no longing for the past eye; he does not delight in the future eye; he is practicing for the disenchantment, dispassion, and cessation of the present eye.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử đã nghe nhiều không còn bám víu vào mắt trong quá khứ; không còn hoan hỷ với mắt trong vị lai; đối với mắt trong hiện tại, vị ấy thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt.
Sotaṃ aniccaṃ… ghānaṃ aniccaṃ… jivhā aniccā atītānāgatā; ko pana vādo paccuppannāya!
The ear is impermanent… the nose is impermanent… the tongue is impermanent in the past and future; what then of the present?
Tai là vô thường… Mũi là vô thường… Lưỡi là vô thường trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītāya jivhāya anapekkho hoti; anāgataṃ jivhaṃ nābhinandati; paccuppannāya jivhāya nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple has no longing for the past tongue; he does not delight in the future tongue; he is practicing for the disenchantment, dispassion, and cessation of the present tongue.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử đã nghe nhiều không còn bám víu vào lưỡi trong quá khứ; không còn hoan hỷ với lưỡi trong vị lai; đối với lưỡi trong hiện tại, vị ấy thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt.
Kāyo anicco…pe… mano anicco atītānāgato; ko pana vādo paccuppannassa!
The body is impermanent…pe… the mind is impermanent in the past and future; what then of the present?
Thân là vô thường… Ý là vô thường trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ manasmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ manaṃ nābhinandati; paccuppannassa manassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotī’’ti.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple has no longing for the past mind; he does not delight in the future mind; he is practicing for the disenchantment, dispassion, and cessation of the present mind.”
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử đã nghe nhiều không còn bám víu vào ý trong quá khứ; không còn hoan hỷ với ý trong vị lai; đối với ý trong hiện tại, vị ấy thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt.
Sattamaṃ.
The seventh.
Bài kinh thứ bảy.
8. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, dukkhaṃ atītānāgataṃ; ko pana vādo paccuppannassa!
8. “The eye, bhikkhus, is dukkha in the past and future; what then of the present?
8. — Này các Tỳ-khưu, mắt là khổ trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ cakkhusmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ cakkhuṃ nābhinandati; paccuppannassa cakkhussa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple has no longing for the past eye; he does not delight in the future eye; he is practicing for the disenchantment, dispassion, and cessation of the present eye.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử đã nghe nhiều không còn bám víu vào mắt trong quá khứ; không còn hoan hỷ với mắt trong vị lai; đối với mắt trong hiện tại, vị ấy thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt.
Sotaṃ dukkhaṃ…pe… ghānaṃ dukkhaṃ…pe… jivhā dukkhā atītānāgatā; ko pana vādo paccuppannāya!
The ear is dukkha…pe… the nose is dukkha…pe… the tongue is dukkha in the past and future; what then of the present?
Tai là khổ… Mũi là khổ… Lưỡi là khổ trong quá khứ và vị lai; huống chi là hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītāya jivhāya anapekkho hoti; anāgataṃ jivhaṃ nābhinandati; paccuppannāya jivhāya nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Seeing thus, monks, a well-taught noble disciple is unconcerned with the past tongue; he does not delight in the future tongue; he practices for the disenchantment, dispassion, and cessation of the present tongue.
Này các Tỳ-khưu, thấy vậy, vị Thánh đệ tử có học không còn luyến tiếc lưỡi trong quá khứ; không hoan hỷ với lưỡi trong tương lai; thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với lưỡi hiện tại.
Kāyo dukkho…pe… mano dukkho atītānāgato; ko pana vādo paccuppannassa!
The body is suffering… The mind is suffering, past and future; how much more so the present!
Thân là khổ… (lặp lại)… ý là khổ trong quá khứ và vị lai; huống chi ý trong hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ manasmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ manaṃ nābhinandati; paccuppannassa manassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotī’’ti.
Seeing thus, monks, a well-taught noble disciple is unconcerned with the past mind; he does not delight in the future mind; he practices for the disenchantment, dispassion, and cessation of the present mind.
Này các Tỳ-khưu, thấy vậy, vị Thánh đệ tử có học không còn luyến tiếc ý trong quá khứ; không hoan hỷ với ý trong tương lai; thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với ý hiện tại.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Tám.
9. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, anattā atītānāgataṃ; ko pana vādo paccuppannassa!
“The eye, monks, is not-self, past and future; how much more so the present!
9. “Này các Tỳ-khưu, mắt là vô ngã trong quá khứ và vị lai; huống chi mắt trong hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ cakkhusmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ cakkhuṃ nābhinandati; paccuppannassa cakkhussa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Seeing thus, monks, a well-taught noble disciple is unconcerned with the past eye; he does not delight in the future eye; he practices for the disenchantment, dispassion, and cessation of the present eye.
Này các Tỳ-khưu, thấy vậy, vị Thánh đệ tử có học không còn luyến tiếc mắt trong quá khứ; không hoan hỷ với mắt trong tương lai; thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với mắt hiện tại.
Sotaṃ anattā…pe… ghānaṃ anattā…pe… jivhā anattā atītānāgatā; ko pana vādo paccuppannāya!
The ear is not-self… The nose is not-self… The tongue is not-self, past and future; how much more so the present!
Tai là vô ngã… (lặp lại)… mũi là vô ngã… (lặp lại)… lưỡi là vô ngã trong quá khứ và vị lai; huống chi lưỡi trong hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītāya jivhāya anapekkho hoti; anāgataṃ jivhaṃ nābhinandati; paccuppannāya jivhāya nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
Seeing thus, monks, a well-taught noble disciple is unconcerned with the past tongue; he does not delight in the future tongue; he practices for the disenchantment, dispassion, and cessation of the present tongue.
Này các Tỳ-khưu, thấy vậy, vị Thánh đệ tử có học không còn luyến tiếc lưỡi trong quá khứ; không hoan hỷ với lưỡi trong tương lai; thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với lưỡi hiện tại.
Kāyo anattā…pe… mano anattā atītānāgato; ko pana vādo paccuppannassa!
The body is not-self… The mind is not-self, past and future; how much more so the present!
Thân là vô ngã… (lặp lại)… ý là vô ngã trong quá khứ và vị lai; huống chi ý trong hiện tại!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako atītasmiṃ manasmiṃ anapekkho hoti; anāgataṃ manaṃ nābhinandati; paccuppannassa manassa nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hotī’’ti.
Seeing thus, monks, a well-taught noble disciple is unconcerned with the past mind; he does not delight in the future mind; he practices for the disenchantment, dispassion, and cessation of the present mind.”
Này các Tỳ-khưu, thấy vậy, vị Thánh đệ tử có học không còn luyến tiếc ý trong quá khứ; không hoan hỷ với ý trong tương lai; thực hành để nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với ý hiện tại.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Chín.
13. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
13. Tại Sāvatthī.
‘‘Pubbeva me, bhikkhave, sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘ko nu kho cakkhussa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ?
“Before my enlightenment, monks, while I was still an unenlightened Bodhisatta, it occurred to me: ‘What is the gratification of the eye, what is the danger, what is the escape?
“Này các Tỳ-khưu, trước khi giác ngộ, khi còn là Bồ-tát chưa chứng Chánh Đẳng Giác, Ta đã suy nghĩ như sau: ‘Thật vậy, vị ngọt của mắt là gì, sự nguy hiểm là gì, lối thoát là gì?
Ko sotassa…pe… ko ghānassa… ko jivhāya… ko kāyassa… ko manassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇa’nti?
What is the gratification of the ear… of the nose… of the tongue… of the body… of the mind, what is the danger, what is the escape?’
Vị ngọt của tai là gì… (lặp lại)… vị ngọt của mũi là gì… vị ngọt của lưỡi là gì… vị ngọt của thân là gì… vị ngọt của ý là gì, sự nguy hiểm là gì, lối thoát là gì?’
Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘yaṃ kho cakkhuṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ cakkhussa assādo.
Then, monks, it occurred to me: ‘That happiness and joy that arises conditioned by the eye—this is the gratification of the eye.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã suy nghĩ như sau: ‘Thật vậy, lạc thọ và hỷ thọ nào khởi sinh do duyên mắt, đó là vị ngọt của mắt.
Yaṃ cakkhuṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, ayaṃ cakkhussa ādīnavo.
That the eye is impermanent, suffering, subject to change—this is the danger of the eye.
Mắt là vô thường, khổ, có tính chất biến hoại, đó là sự nguy hiểm của mắt.
Yo cakkhusmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ cakkhussa nissaraṇaṃ.
The disciplining of desire and lust for the eye, the abandoning of desire and lust for the eye—this is the escape from the eye.
Sự điều phục tham ái, sự từ bỏ tham ái đối với mắt, đó là lối thoát của mắt.
Yaṃ sotaṃ…pe… yaṃ ghānaṃ…pe… yaṃ jivhaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ jivhāya assādo.
That which arises conditioned by the ear… by the nose… That happiness and joy that arises conditioned by the tongue—this is the gratification of the tongue.
Lạc thọ và hỷ thọ nào khởi sinh do duyên tai… (lặp lại)… do duyên mũi… (lặp lại)… do duyên lưỡi, đó là vị ngọt của lưỡi.
Yaṃ* jivhā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā, ayaṃ jivhāya ādīnavo.
That the tongue is impermanent, suffering, subject to change—this is the danger of the tongue.
Lưỡi là vô thường, khổ, có tính chất biến hoại, đó là sự nguy hiểm của lưỡi.
Yo jivhāya chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ jivhāya nissaraṇaṃ.
The disciplining of desire and lust for the tongue, the abandoning of desire and lust for the tongue—this is the escape from the tongue.
Sự điều phục tham ái, sự từ bỏ tham ái đối với lưỡi, đó là lối thoát của lưỡi.
Yaṃ kāyaṃ…pe… yaṃ manaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ manassa assādo.
That which arises conditioned by the body… That happiness and joy that arises conditioned by the mind—this is the gratification of the mind.
Lạc thọ và hỷ thọ nào khởi sinh do duyên thân… (lặp lại)… do duyên ý, đó là vị ngọt của ý.
Yaṃ* mano anicco dukkho vipariṇāmadhammo, ayaṃ manassa ādīnavo.
That the mind is impermanent, suffering, subject to change—this is the danger of the mind.
Ý là vô thường, khổ, có tính chất biến hoại, đó là sự nguy hiểm của ý.
Yo manasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ manassa nissaraṇa’’’nti.
The disciplining of desire and lust for the mind, the abandoning of desire and lust for the mind—this is the escape from the mind.’
Sự điều phục tham ái, sự từ bỏ tham ái đối với ý, đó là lối thoát của ý.’
‘‘Yāvakīvañcāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ evaṃ assādañca assādato, ādīnavañca ādīnavato, nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva tāvāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti* paccaññāsiṃ.
“As long, monks, as I did not thoroughly know, as they really are, this gratification as gratification, this danger as danger, this escape as escape, of these six internal sense-bases, so long, monks, I did not declare myself to be fully enlightened with the unsurpassed perfect self-awakening in the world with its devas, Māras, and Brahmās, in this generation with its ascetics and brahmins, its devas and humans.
Này các Tỳ-khưu, chừng nào Ta chưa như thật liễu tri vị ngọt là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, và lối thoát là lối thoát của sáu nội xứ này, chừng đó, này các Tỳ-khưu, Ta chưa tuyên bố rằng Ta đã chứng Chánh Đẳng Giác Vô Thượng giữa thế giới chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, giữa quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Yato ca khvāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ evaṃ assādañca assādato, ādīnavañca ādīnavato, nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, athāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ.
But when, monks, I thoroughly knew, as they really are, this gratification as gratification, this danger as danger, this escape as escape, of these six internal sense-bases, then, monks, I declared myself to be fully enlightened with the unsurpassed perfect self-awakening in the world with its devas, Māras, and Brahmās, in this generation with its ascetics and brahmins, its devas and humans.
Nhưng khi nào, này các Tỳ-khưu, Ta đã như thật liễu tri vị ngọt là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, và lối thoát là lối thoát của sáu nội xứ này, bấy giờ, này các Tỳ-khưu, Ta mới tuyên bố rằng Ta đã chứng Chánh Đẳng Giác Vô Thượng giữa thế giới chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, giữa quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me vimutti* , ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavo’’’ti.
Then knowledge and vision arose in me: ‘Unshakable is my liberation; this is my last birth; there is no more renewed existence.’”
Và trí tuệ và cái thấy đã khởi lên nơi Ta: ‘Sự giải thoát của Ta là bất động, đây là đời sống cuối cùng, không còn tái sinh nữa.’”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
14. ‘‘Pubbeva me, bhikkhave, sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘ko nu kho rūpānaṃ assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ?
“Before my enlightenment, monks, while I was still an unenlightened Bodhisatta, it occurred to me: ‘What is the gratification of forms, what is the danger, what is the escape?
14. “Này các Tỳ-khưu, trước khi giác ngộ, khi còn là Bồ-tát chưa chứng Chánh Đẳng Giác, Ta đã suy nghĩ như sau: ‘Thật vậy, vị ngọt của các sắc là gì, sự nguy hiểm là gì, lối thoát là gì?
Ko saddānaṃ…pe… ko gandhānaṃ… ko rasānaṃ… ko phoṭṭhabbānaṃ… ko dhammānaṃ assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇa’nti?
What is the gratification in sounds… what in smells… what in tastes… what in tangibles… what in Dhammas? What is the danger? What is the escape?
Thế nào là sự thỏa mãn (assāda), thế nào là sự nguy hiểm (ādīnava), thế nào là sự thoát ly (nissaraṇa) của các âm thanh… của các mùi… của các vị… của các xúc chạm… của các pháp (dhammā)?”
Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘yaṃ kho rūpe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ rūpānaṃ assādo.
Bhikkhus, it occurred to me: ‘Whatever happiness and joy arise dependent on forms, this is the gratification in forms.
“Này các Tỳ-khưu, đối với Ta, ý nghĩ này khởi lên: ‘Cái gì khởi lên là lạc, là hỷ do duyên sắc, đó là sự thỏa mãn của sắc.
Yaṃ rūpā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā, ayaṃ rūpānaṃ ādīnavo.
That forms are impermanent, unsatisfactory, and subject to change, this is the danger in forms.
Cái gì là sắc vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, đó là sự nguy hiểm của sắc.
Yo rūpesu chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ rūpānaṃ nissaraṇaṃ.
The removal of desire and lust for forms, the abandonment of desire and lust for forms, this is the escape from forms.
Cái gì là sự chế ngự tham ái, sự đoạn trừ tham ái đối với sắc, đó là sự thoát ly của sắc.
Yaṃ sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… yaṃ dhamme paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ dhammānaṃ assādo.
Whatever happiness and joy arise dependent on sounds… smells… tastes… tangibles… whatever dependent on Dhammas, this is the gratification in Dhammas.
Cái gì khởi lên là lạc, là hỷ do duyên âm thanh… mùi… vị… xúc chạm… do duyên các pháp, đó là sự thỏa mãn của các pháp.
Yaṃ dhammā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā, ayaṃ dhammānaṃ ādīnavo.
That Dhammas are impermanent, unsatisfactory, and subject to change, this is the danger in Dhammas.
Cái gì là các pháp vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, đó là sự nguy hiểm của các pháp.
Yo dhammesu chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ dhammānaṃ nissaraṇa’’’nti.
The removal of desire and lust for Dhammas, the abandonment of desire and lust for Dhammas, this is the escape from Dhammas.’
Cái gì là sự chế ngự tham ái, sự đoạn trừ tham ái đối với các pháp, đó là sự thoát ly của các pháp.’”
‘‘Yāvakīvañcāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ channaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ evaṃ assādañca assādato, ādīnavañca ādīnavato, nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva tāvāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ.
Bhikkhus, as long as I did not directly know, as they truly are, the gratification as gratification, the danger as danger, and the escape as escape in regard to these six external sense bases, so long, bhikkhus, I did not claim to have awakened to the unexcelled perfect self-awakening in this world with its devas, Māra, and Brahmā, among this generation with its ascetics and brahmins, its devas and humans.
“Này các Tỳ-khưu, chừng nào Ta chưa như thật liễu tri sự thỏa mãn là thỏa mãn, sự nguy hiểm là nguy hiểm, sự thoát ly là thoát ly của sáu xứ bên ngoài này, chừng ấy, này các Tỳ-khưu, Ta chưa tuyên bố rằng Ta đã chứng đắc Chánh Đẳng Giác vô thượng trong thế giới với chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Yato ca khvāhaṃ, bhikkhave, imesaṃ channaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ evaṃ assādañca assādato, ādīnavañca ādīnavato, nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, athāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ.
But when, bhikkhus, I directly knew, as they truly are, the gratification as gratification, the danger as danger, and the escape as escape in regard to these six external sense bases, then, bhikkhus, I claimed to have awakened to the unexcelled perfect self-awakening in this world with its devas, Māra, and Brahmā, among this generation with its ascetics and brahmins, its devas and humans.
Nhưng khi nào, này các Tỳ-khưu, Ta đã như thật liễu tri sự thỏa mãn là thỏa mãn, sự nguy hiểm là nguy hiểm, sự thoát ly là thoát ly của sáu xứ bên ngoài này, bấy giờ, này các Tỳ-khưu, Ta mới tuyên bố rằng Ta đã chứng đắc Chánh Đẳng Giác vô thượng trong thế giới với chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me vimutti, ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavo’’’ti.
And knowledge and vision arose in me: ‘My liberation is unshakeable; this is the last birth; now there is no more renewed existence.’’
Và trí tuệ và cái thấy biết đã khởi lên nơi Ta: ‘Sự giải thoát của Ta là bất động; đây là đời sống cuối cùng; nay không còn tái sinh nữa.’”
Dutiyaṃ.
Second.
Thứ hai.
15. ‘‘Cakkhussāhaṃ, bhikkhave, assādapariyesanaṃ acariṃ.
‘Bhikkhus, I sought for the gratification in the eye.
15. “Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự thỏa mãn của mắt.
Yo cakkhussa assādo tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the gratification in the eye is.
Ta đã chứng đạt sự thỏa mãn của mắt.
Yāvatā cakkhussa assādo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as there is gratification in the eye, that was well seen by me with wisdom.
Sự thỏa mãn của mắt, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Cakkhussāhaṃ, bhikkhave, ādīnavapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the danger in the eye.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự nguy hiểm của mắt.
Yo cakkhussa ādīnavo tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the danger in the eye is.
Ta đã chứng đạt sự nguy hiểm của mắt.
Yāvatā cakkhussa ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as there is danger in the eye, that was well seen by me with wisdom.
Sự nguy hiểm của mắt, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Cakkhussāhaṃ, bhikkhave, nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the escape from the eye.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự thoát ly của mắt.
Yaṃ cakkhussa nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the escape from the eye is.
Ta đã chứng đạt sự thoát ly của mắt.
Yāvatā cakkhussa nissaraṇaṃ, paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.
As far as there is escape from the eye, that was well seen by me with wisdom.
Sự thoát ly của mắt, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Sotassāhaṃ, bhikkhave… ghānassāhaṃ, bhikkhave… jivhāyāhaṃ bhikkhave, assādapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the gratification in the ear… in the nose… in the tongue.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự thỏa mãn của tai… của mũi… của lưỡi.
Yo jivhāya assādo tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the gratification in the tongue is.
Ta đã chứng đạt sự thỏa mãn của lưỡi.
Yāvatā jivhāya assādo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as there is gratification in the tongue, that was well seen by me with wisdom.
Sự thỏa mãn của lưỡi, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Jivhāyāhaṃ, bhikkhave, ādīnavapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the danger in the tongue.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự nguy hiểm của lưỡi.
Yo jivhāya ādīnavo tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the danger in the tongue is.
Ta đã chứng đạt sự nguy hiểm của lưỡi.
Yāvatā jivhāya ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as there is danger in the tongue, that was well seen by me with wisdom.
Sự nguy hiểm của lưỡi, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Jivhāyāhaṃ, bhikkhave, nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the escape from the tongue.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự thoát ly của lưỡi.
Yaṃ jivhāya nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the escape from the tongue is.
Ta đã chứng đạt sự thoát ly của lưỡi.
Yāvatā jivhāya nissaraṇaṃ, paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.
As far as there is escape from the tongue, that was well seen by me with wisdom.
Sự thoát ly của lưỡi, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Manassāhaṃ, bhikkhave, assādapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the gratification in the mind.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự thỏa mãn của ý.
Yo manassa assādo tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the gratification in the mind is.
Ta đã chứng đạt sự thỏa mãn của ý.
Yāvatā manassa assādo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as there is gratification in the mind, that was well seen by me with wisdom.
Sự thỏa mãn của ý, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Manassāhaṃ, bhikkhave, ādīnavapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the danger in the mind.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự nguy hiểm của ý.
Yo manassa ādīnavo tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the danger in the mind is.
Ta đã chứng đạt sự nguy hiểm của ý.
Yāvatā manassa ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as there is danger in the mind, that was well seen by me with wisdom.
Sự nguy hiểm của ý, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Manassāhaṃ, bhikkhave, nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the escape from the mind.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự thoát ly của ý.
Yaṃ manassa nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the escape from the mind is.
Ta đã chứng đạt sự thoát ly của ý.
Yāvatā manassa nissaraṇaṃ, paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.
As far as there is escape from the mind, that was well seen by me with wisdom.
Sự thoát ly của ý, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.”
16. ‘‘Rūpānāhaṃ, bhikkhave, assādapariyesanaṃ acariṃ.
‘Bhikkhus, I sought for the gratification in forms.
16. “Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự thỏa mãn của sắc.
Yo rūpānaṃ assādo tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the gratification in forms is.
Ta đã chứng đạt sự thỏa mãn của sắc.
Yāvatā rūpānaṃ assādo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as there is gratification in forms, that was well seen by me with wisdom.
Sự thỏa mãn của sắc, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Rūpānāhaṃ, bhikkhave, ādīnavapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the danger in forms.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự nguy hiểm của sắc.
Yo rūpānaṃ ādīnavo tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the danger in forms is.
Ta đã chứng đạt sự nguy hiểm của sắc.
Yāvatā rūpānaṃ ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as there is danger in forms, that was well seen by me with wisdom.
Sự nguy hiểm của sắc, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Rūpānāhaṃ, bhikkhave, nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the escape from forms.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự thoát ly của sắc.
Yaṃ rūpānaṃ nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the escape from forms is.
Ta đã chứng đạt sự thoát ly của sắc.
Yāvatā rūpānaṃ nissaraṇaṃ, paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.
As far as there is escape from forms, that was well seen by me with wisdom.
Sự thoát ly của sắc, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Saddānāhaṃ, bhikkhave… gandhānāhaṃ, bhikkhave… rasānāhaṃ, bhikkhave… phoṭṭhabbānāhaṃ, bhikkhave… dhammānāhaṃ, bhikkhave, assādapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the gratification in sounds… in smells… in tastes… in tangibles… in Dhammas.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự thỏa mãn của âm thanh… của mùi… của vị… của xúc chạm… của các pháp.
Yo dhammānaṃ assādo tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the gratification in Dhammas is.
Ta đã chứng đạt sự thỏa mãn của các pháp.
Yāvatā dhammānaṃ assādo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as there is gratification in Dhammas, that was well seen by me with wisdom.
Sự thỏa mãn của các pháp, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Dhammānāhaṃ, bhikkhave, ādīnavapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the danger in Dhammas.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự nguy hiểm của các pháp.
Yo dhammānaṃ ādīnavo tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the danger in Dhammas is.
Ta đã chứng đạt sự nguy hiểm của các pháp.
Yāvatā dhammānaṃ ādīnavo paññāya me so sudiṭṭho.
As far as there is danger in Dhammas, that was well seen by me with wisdom.
Sự nguy hiểm của các pháp, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.
Dhammānāhaṃ, bhikkhave, nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought for the escape from Dhammas.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã đi tìm cầu sự thoát ly của các pháp.
Yaṃ dhammānaṃ nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ.
I comprehended what the escape from Dhammas is.
Ta đã chứng đạt sự thoát ly của các pháp.
Yāvatā dhammānaṃ nissaraṇaṃ, paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.
As far as there is escape from Dhammas, that was well seen by me with wisdom.
Sự thoát ly của các pháp, bao nhiêu đó, đã được Ta thấy rõ bằng trí tuệ.”
17. ‘‘No cedaṃ, bhikkhave, cakkhussa assādo abhavissa, nayidaṃ sattā cakkhusmiṃ sārajjeyyuṃ.
‘Bhikkhus, if there were no gratification in the eye, beings would not be enamored of the eye.
17. “Này các Tỳ-khưu, nếu mắt không có sự thỏa mãn, thì các chúng sinh sẽ không bị tham đắm vào mắt.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi cakkhussa assādo tasmā sattā cakkhusmiṃ sārajjanti.
But since, bhikkhus, there is gratification in the eye, beings are enamored of the eye.
Nhưng này các Tỳ-khưu, vì mắt có sự thỏa mãn, nên các chúng sinh bị tham đắm vào mắt.
No cedaṃ, bhikkhave, cakkhussa ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā cakkhusmiṃ nibbindeyyuṃ.
If there were no danger in the eye, beings would not be disenchanted with the eye.
Này các Tỳ-khưu, nếu mắt không có sự nguy hiểm, thì các chúng sinh sẽ không nhàm chán mắt.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi cakkhussa ādīnavo tasmā sattā cakkhusmiṃ nibbindanti.
But since, bhikkhus, there is danger in the eye, beings are disenchanted with the eye.
Nhưng này các Tỳ-khưu, vì mắt có sự nguy hiểm, nên các chúng sinh nhàm chán mắt.
No cedaṃ, bhikkhave, cakkhussa nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā cakkhusmā nissareyyuṃ.
If there were no escape from the eye, beings would not escape from the eye.
Này các Tỳ-khưu, nếu mắt không có sự thoát ly, thì các chúng sinh sẽ không thoát ly khỏi mắt.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi cakkhussa nissaraṇaṃ tasmā sattā cakkhusmā nissaranti.
But since, bhikkhus, there is escape from the eye, beings escape from the eye.
Nhưng này các Tỳ-khưu, vì mắt có sự thoát ly, nên các chúng sinh thoát ly khỏi mắt.
No cedaṃ, bhikkhave, sotassa assādo abhavissa… no cedaṃ, bhikkhave, ghānassa assādo abhavissa… no cedaṃ, bhikkhave, jivhāya assādo abhavissa, nayidaṃ sattā jivhāya sārajjeyyuṃ.
Bhikkhus, if there were no gratification in the ear… if there were no gratification in the nose… if there were no gratification in the tongue, beings would not be enamored of the tongue.
Này các Tỳ-khưu, nếu tai không có sự thỏa mãn… nếu mũi không có sự thỏa mãn… nếu lưỡi không có sự thỏa mãn, thì các chúng sinh sẽ không bị tham đắm vào lưỡi.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi jivhāya assādo, tasmā sattā jivhāya sārajjanti.
But since, bhikkhus, there is gratification in the tongue, beings are enamored of the tongue.
Nhưng này các Tỳ-khưu, vì lưỡi có sự thỏa mãn, nên các chúng sinh bị tham đắm vào lưỡi.
No cedaṃ, bhikkhave, jivhāya ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā jivhāya nibbindeyyuṃ.
If there were no drawback, bhikkhus, in the tongue, beings would not become disenchanted with the tongue.
Này các Tỳ-khưu, nếu sự nguy hiểm của lưỡi không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không chán ghét lưỡi.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi jivhāya ādīnavo, tasmā sattā jivhāya nibbindanti.
But because there is a drawback, bhikkhus, in the tongue, beings become disenchanted with the tongue.
Này các Tỳ-khưu, vì có sự nguy hiểm của lưỡi, nên các chúng sinh chán ghét lưỡi.
No cedaṃ, bhikkhave, jivhāya nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā jivhāya nissareyyuṃ.
If there were no escape, bhikkhus, from the tongue, beings would not escape from the tongue.
Này các Tỳ-khưu, nếu sự giải thoát khỏi lưỡi không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không giải thoát khỏi lưỡi.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi jivhāya nissaraṇaṃ, tasmā sattā jivhāya nissaranti.
But because there is an escape, bhikkhus, from the tongue, beings escape from the tongue.
Này các Tỳ-khưu, vì có sự giải thoát khỏi lưỡi, nên các chúng sinh giải thoát khỏi lưỡi.
No cedaṃ, bhikkhave, kāyassa assādo abhavissa… no cedaṃ, bhikkhave, manassa assādo abhavissa, nayidaṃ sattā manasmiṃ sārajjeyyuṃ.
If there were no gratification, bhikkhus, in the body… if there were no gratification, bhikkhus, in the mind, beings would not be attached to the mind.
Này các Tỳ-khưu, nếu vị ngọt của thân không tồn tại… Này các Tỳ-khưu, nếu vị ngọt của ý không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không say đắm ý.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi manassa assādo, tasmā sattā manasmiṃ sārajjanti.
But because there is gratification, bhikkhus, in the mind, beings are attached to the mind.
Này các Tỳ-khưu, vì có vị ngọt của ý, nên các chúng sinh say đắm ý.
No cedaṃ, bhikkhave, manassa ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā manasmiṃ nibbindeyyuṃ.
If there were no drawback, bhikkhus, in the mind, beings would not become disenchanted with the mind.
Này các Tỳ-khưu, nếu sự nguy hiểm của ý không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không chán ghét ý.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi manassa ādīnavo, tasmā sattā manasmiṃ nibbindanti.
But because there is a drawback, bhikkhus, in the mind, beings become disenchanted with the mind.
Này các Tỳ-khưu, vì có sự nguy hiểm của ý, nên các chúng sinh chán ghét ý.
No cedaṃ, bhikkhave, manassa nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā manasmā nissareyyuṃ.
If there were no escape, bhikkhus, from the mind, beings would not escape from the mind.
Này các Tỳ-khưu, nếu sự giải thoát khỏi ý không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không giải thoát khỏi ý.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi manassa nissaraṇaṃ, tasmā sattā manasmā nissaranti.
But because there is an escape, bhikkhus, from the mind, beings escape from the mind.
Này các Tỳ-khưu, vì có sự giải thoát khỏi ý, nên các chúng sinh giải thoát khỏi ý.
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, sattā imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ assādañca assādato, ādīnavañca ādīnavato, nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññaṃsu, neva tāva, bhikkhave, sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭā visaññuttā vippamuttā vimariyādīkatena* cetasā vihariṃsu.
“As long as, bhikkhus, beings did not understand as it actually is the gratification as gratification, the drawback as drawback, and the escape as escape, of these six internal sense bases, so long, bhikkhus, did beings not abide detached, disjoined, liberated, with a mind free from all limitations from the world with its devas, Māras, and Brahmās, from the generation with its recluses and brahmins, its devas and humans.
“Này các Tỳ-khưu, chừng nào các chúng sinh chưa như thật thấu hiểu vị ngọt là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, và sự giải thoát là sự giải thoát của sáu nội xứ này, thì chừng đó, này các Tỳ-khưu, các chúng sinh chưa thoát ly, chưa ly hệ, chưa giải thoát khỏi thế gian với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người, chưa an trú với tâm vô biên.
Yato ca kho, bhikkhave, sattā imesaṃ channaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ assādañca assādato, ādīnavañca ādīnavato, nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññaṃsu, atha, bhikkhave, sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭā visaññuttā vippamuttā vimariyādīkatena cetasā viharantī’’ti.
But when, bhikkhus, beings understood as it actually is the gratification as gratification, the drawback as drawback, and the escape as escape, of these six internal sense bases, then, bhikkhus, beings abide detached, disjoined, liberated, with a mind free from all limitations from the world with its devas, Māras, and Brahmās, from the generation with its recluses and brahmins, its devas and humans.”
Nhưng này các Tỳ-khưu, khi nào các chúng sinh đã như thật thấu hiểu vị ngọt là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, và sự giải thoát là sự giải thoát của sáu nội xứ này, thì khi ấy, này các Tỳ-khưu, các chúng sinh đã thoát ly, đã ly hệ, đã giải thoát khỏi thế gian với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người, đã an trú với tâm vô biên.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
18. ‘‘No cedaṃ, bhikkhave, rūpānaṃ assādo abhavissa, nayidaṃ sattā rūpesu sārajjeyyuṃ.
18. “If there were no gratification, bhikkhus, in forms, beings would not be attached to forms.
18. “Này các Tỳ-khưu, nếu vị ngọt của các sắc không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không say đắm các sắc.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi rūpānaṃ assādo, tasmā sattā rūpesu sārajjanti.
But because there is gratification, bhikkhus, in forms, beings are attached to forms.
Này các Tỳ-khưu, vì có vị ngọt của các sắc, nên các chúng sinh say đắm các sắc.
No cedaṃ, bhikkhave, rūpānaṃ ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā rūpesu nibbindeyyuṃ.
If there were no drawback, bhikkhus, in forms, beings would not become disenchanted with forms.
Này các Tỳ-khưu, nếu sự nguy hiểm của các sắc không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không chán ghét các sắc.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi rūpānaṃ ādīnavo, tasmā sattā rūpesu nibbindanti.
But because there is a drawback, bhikkhus, in forms, beings become disenchanted with forms.
Này các Tỳ-khưu, vì có sự nguy hiểm của các sắc, nên các chúng sinh chán ghét các sắc.
No cedaṃ, bhikkhave, rūpānaṃ nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā rūpehi nissareyyuṃ.
If there were no escape, bhikkhus, from forms, beings would not escape from forms.
Này các Tỳ-khưu, nếu sự giải thoát khỏi các sắc không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không giải thoát khỏi các sắc.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi rūpānaṃ nissaraṇaṃ, tasmā sattā rūpehi nissaranti.
But because there is an escape, bhikkhus, from forms, beings escape from forms.
Này các Tỳ-khưu, vì có sự giải thoát khỏi các sắc, nên các chúng sinh giải thoát khỏi các sắc.
No cedaṃ, bhikkhave, saddānaṃ… gandhānaṃ… rasānaṃ… phoṭṭhabbānaṃ… dhammānaṃ assādo abhavissa, nayidaṃ sattā dhammesu sārajjeyyuṃ.
If there were no gratification, bhikkhus, in sounds… in odours… in tastes… in tactile objects… in mental phenomena, beings would not be attached to mental phenomena.
Này các Tỳ-khưu, nếu vị ngọt của các tiếng… các mùi… các vị… các xúc… các pháp không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không say đắm các pháp.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi dhammānaṃ assādo, tasmā sattā dhammesu sārajjanti.
But because there is gratification, bhikkhus, in mental phenomena, beings are attached to mental phenomena.
Này các Tỳ-khưu, vì có vị ngọt của các pháp, nên các chúng sinh say đắm các pháp.
No cedaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā dhammesu nibbindeyyuṃ.
If there were no drawback, bhikkhus, in mental phenomena, beings would not become disenchanted with mental phenomena.
Này các Tỳ-khưu, nếu sự nguy hiểm của các pháp không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không chán ghét các pháp.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi dhammānaṃ ādīnavo, tasmā sattā dhammesu nibbindanti.
But because there is a drawback, bhikkhus, in mental phenomena, beings become disenchanted with mental phenomena.
Này các Tỳ-khưu, vì có sự nguy hiểm của các pháp, nên các chúng sinh chán ghét các pháp.
No cedaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā dhammehi nissareyyuṃ.
If there were no escape, bhikkhus, from mental phenomena, beings would not escape from mental phenomena.
Này các Tỳ-khưu, nếu sự giải thoát khỏi các pháp không tồn tại, thì các chúng sinh sẽ không giải thoát khỏi các pháp.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi dhammānaṃ nissaraṇaṃ, tasmā sattā dhammehi nissaranti.
But because there is an escape, bhikkhus, from mental phenomena, beings escape from mental phenomena.”
Này các Tỳ-khưu, vì có sự giải thoát khỏi các pháp, nên các chúng sinh giải thoát khỏi các pháp.
‘‘Yāvakīvañca, bhikkhave, sattā imesaṃ channaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ assādañca assādato, ādīnavañca ādīnavato, nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññaṃsu, neva tāva, bhikkhave, sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭā visaññuttā vippamuttā vimariyādīkatena cetasā vihariṃsu.
“As long as, bhikkhus, beings did not understand as it actually is the gratification as gratification, the drawback as drawback, and the escape as escape, of these six external sense bases, so long, bhikkhus, did beings not abide detached, disjoined, liberated, with a mind free from all limitations from the world with its devas, Māras, and Brahmās, from the generation with its recluses and brahmins, its devas and humans.
“Này các Tỳ-khưu, chừng nào các chúng sinh chưa như thật thấu hiểu vị ngọt là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, và sự giải thoát là sự giải thoát của sáu ngoại xứ này, thì chừng đó, này các Tỳ-khưu, các chúng sinh chưa thoát ly, chưa ly hệ, chưa giải thoát khỏi thế gian với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người, chưa an trú với tâm vô biên.
Yato ca kho, bhikkhave, sattā imesaṃ channaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ assādañca assādato, ādīnavañca ādīnavato, nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññaṃsu, atha, bhikkhave, sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭā visaññuttā vippamuttā vimariyādīkatena cetasā viharantī’’ti.
But when, bhikkhus, beings understood as it actually is the gratification as gratification, the drawback as drawback, and the escape as escape, of these six external sense bases, then, bhikkhus, beings abide detached, disjoined, liberated, with a mind free from all limitations from the world with its devas, Māras, and Brahmās, from the generation with its recluses and brahmins, its devas and humans.”
Nhưng này các Tỳ-khưu, khi nào các chúng sinh đã như thật thấu hiểu vị ngọt là vị ngọt, sự nguy hiểm là sự nguy hiểm, và sự giải thoát là sự giải thoát của sáu ngoại xứ này, thì khi ấy, này các Tỳ-khưu, các chúng sinh đã thoát ly, đã ly hệ, đã giải thoát khỏi thế gian với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với quần chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người, đã an trú với tâm vô biên.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
‘‘Yo ca kho, bhikkhave, cakkhuṃ nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati.
“But, bhikkhus, whoever does not delight in the eye, does not delight in suffering.
“Này các Tỳ-khưu, ai không hoan hỷ mắt, người ấy không hoan hỷ khổ đau.
Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmi.
Whoever does not delight in suffering, I say, is freed from suffering.
Ai không hoan hỷ khổ đau, Ta nói người ấy đã giải thoát khỏi khổ đau.
Yo sotaṃ…pe… yo ghānaṃ…pe… yo jivhaṃ nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati.
Whoever does not delight in the ear… in the nose… in the tongue, does not delight in suffering.
Ai không hoan hỷ tai… Ai không hoan hỷ mũi… Ai không hoan hỷ lưỡi, người ấy không hoan hỷ khổ đau.
Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so dukkhasmāti vadāmi.
Whoever does not delight in suffering, I say, is freed from suffering.
Ai không hoan hỷ khổ đau, Ta nói người ấy đã giải thoát khỏi khổ đau.
Yo kāyaṃ…pe… yo manaṃ nābhinandati, dukkhaṃ so nābhinandati.
Whoever does not delight in the body… in the mind, does not delight in suffering.
Ai không hoan hỷ thân… Ai không hoan hỷ ý, người ấy không hoan hỷ khổ đau.
Yo dukkhaṃ nābhinandati, parimutto so dukkhasmā’’ti vadāmi.
Whoever does not delight in suffering, I say, is freed from suffering.”
Ai không hoan hỷ khổ đau, Ta nói người ấy đã giải thoát khỏi khổ đau.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
23. Sāvatthinidānaṃ.
23. An account at Sāvatthī.
23. Tại Sāvatthī.
‘‘Sabbaṃ vo, bhikkhave, desessāmi.
"Bhikkhus, I shall teach you 'the All'.
“Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông về Toàn bộ.
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ?
And what, bhikkhus, is 'the All'?
Và này các Tỳ-khưu, Toàn bộ là gì?
Cakkhuñceva rūpā ca, sotañca* saddā ca, ghānañca gandhā ca, jivhā ca rasā ca, kāyo ca phoṭṭhabbā ca, mano ca dhammā ca – idaṃ vuccati, bhikkhave, sabbaṃ.
The eye and forms, the ear and sounds, the nose and odours, the tongue and tastes, the body and tactile objects, the mind and mental phenomena – this, bhikkhus, is called 'the All'.
Chính là mắt và các sắc, tai và các âm thanh, mũi và các mùi, lưỡi và các vị, thân và các xúc chạm, ý và các pháp trần – này các Tỳ-khưu, điều này được gọi là Toàn bộ.
Yo, bhikkhave, evaṃ vadeyya – ‘ahametaṃ sabbaṃ paccakkhāya aññaṃ sabbaṃ paññāpessāmī’ti, tassa vācāvatthukamevassa* ; puṭṭho ca na sampāyeyya, uttariñca vighātaṃ āpajjeyya.
If, bhikkhus, anyone should say: 'I shall reject this All and declare another All,' his speech would merely be a basis for words; being questioned, he would not be able to answer satisfactorily and would, moreover, fall into distress.
Này các Tỳ-khưu, nếu có ai nói rằng: ‘Ta sẽ từ bỏ Toàn bộ này và tuyên bố một Toàn bộ khác,’ thì lời nói của người ấy chỉ là lời nói suông; khi được hỏi, người ấy sẽ không thể trả lời thỏa đáng, và sẽ rơi vào sự bối rối hơn nữa.
Taṃ kissa hetu?
And why is that?
Vì sao vậy?
Yathā taṃ, bhikkhave, avisayasmi’’nti.
Because, bhikkhus, it would be beyond his sphere."
Vì này các Tỳ-khưu, điều đó nằm ngoài phạm vi.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
24. ‘‘Sabbappahānāya* vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi.
24. "Bhikkhus, I shall teach you the Dhamma for the abandonment of all.
24. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông về pháp để đoạn trừ Toàn bộ.
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, sabbappahānāya dhammo?
And what, bhikkhus, is the Dhamma for the abandonment of all?
Và này các Tỳ-khưu, pháp để đoạn trừ Toàn bộ là gì?
Cakkhuṃ, bhikkhave, pahātabbaṃ, rūpā pahātabbā, cakkhuviññāṇaṃ pahātabbaṃ, cakkhusamphasso pahātabbo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ…pe… yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ… yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.
The eye, bhikkhus, is to be abandoned; forms are to be abandoned; eye-consciousness is to be abandoned; eye-contact is to be abandoned; and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be abandoned… The ear… And whatever feeling arises dependent on ear-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be abandoned… And whatever feeling arises dependent on nose-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be abandoned.
Này các Tỳ-khưu, mắt phải được đoạn trừ, các sắc phải được đoạn trừ, nhãn thức phải được đoạn trừ, nhãn xúc phải được đoạn trừ, và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, điều đó cũng phải được đoạn trừ... Tai phải được đoạn trừ... bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên nhĩ xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, điều đó cũng phải được đoạn trừ... Mũi phải được đoạn trừ... bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên tỷ xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, điều đó cũng phải được đoạn trừ.
Jivhā pahātabbā, rasā pahātabbā, jivhāviññāṇaṃ pahātabbaṃ, jivhāsamphasso pahātabbo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.
The tongue is to be abandoned; tastes are to be abandoned; tongue-consciousness is to be abandoned; tongue-contact is to be abandoned; and whatever feeling arises dependent on tongue-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be abandoned.
Lưỡi phải được đoạn trừ, các vị phải được đoạn trừ, thiệt thức phải được đoạn trừ, thiệt xúc phải được đoạn trừ, và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên thiệt xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, điều đó cũng phải được đoạn trừ.
Kāyo pahātabbo… mano pahātabbo, dhammā pahātabbā, manoviññāṇaṃ pahātabbaṃ, manosamphasso pahātabbo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi pahātabbaṃ.
The body is to be abandoned… The mind is to be abandoned; mental phenomena are to be abandoned; mind-consciousness is to be abandoned; mind-contact is to be abandoned; and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be abandoned.
Thân phải được đoạn trừ... Ý phải được đoạn trừ, các pháp trần phải được đoạn trừ, ý thức phải được đoạn trừ, ý xúc phải được đoạn trừ, và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, điều đó cũng phải được đoạn trừ.
Ayaṃ kho, bhikkhave, sabbappahānāya dhammo’’ti.
This, bhikkhus, is the Dhamma for the abandonment of all," thus it is said.
Này các Tỳ-khưu, đây chính là pháp để đoạn trừ Toàn bộ.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
25. ‘‘Sabbaṃ abhiññā pariññā pahānāya vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi.
25. "Bhikkhus, I shall teach you the Dhamma for knowing fully, comprehending, and abandoning all.
25. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông về pháp để thắng tri, liễu tri và đoạn trừ Toàn bộ.
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, sabbaṃ abhiññā pariññā pahānāya dhammo?
And what, bhikkhus, is the Dhamma for knowing fully, comprehending, and abandoning all?
Và này các Tỳ-khưu, pháp để thắng tri, liễu tri và đoạn trừ Toàn bộ là gì?
Cakkhuṃ, bhikkhave, abhiññā pariññā pahātabbaṃ, rūpā abhiññā pariññā pahātabbā, cakkhuviññāṇaṃ abhiññā pariññā pahātabbaṃ, cakkhusamphasso abhiññā pariññā pahātabbo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññā pariññā pahātabbaṃ…pe… jivhā abhiññā pariññā pahātabbā, rasā abhiññā pariññā pahātabbā, jivhāviññāṇaṃ abhiññā pariññā pahātabbaṃ, jivhāsamphasso abhiññā pariññā pahātabbo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññā pariññā pahātabbaṃ.
The eye, bhikkhus, is to be known fully, comprehended, and abandoned; forms are to be known fully, comprehended, and abandoned; eye-consciousness is to be known fully, comprehended, and abandoned; eye-contact is to be known fully, comprehended, and abandoned; and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be known fully, comprehended, and abandoned… The tongue is to be known fully, comprehended, and abandoned; tastes are to be known fully, comprehended, and abandoned; tongue-consciousness is to be known fully, comprehended, and abandoned; tongue-contact is to be known fully, comprehended, and abandoned; and whatever feeling arises dependent on tongue-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be known fully, comprehended, and abandoned.
Này các Tỳ-khưu, mắt phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; các sắc phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; nhãn thức phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; nhãn xúc phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, điều đó cũng phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ... Lưỡi phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; các vị phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; thiệt thức phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; thiệt xúc phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên thiệt xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, điều đó cũng phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ.
Kāyo abhiññā pariññā pahātabbo… mano abhiññā pariññā pahātabbo, dhammā abhiññā pariññā pahātabbā, manoviññāṇaṃ abhiññā pariññā pahātabbaṃ, manosamphasso abhiññā pariññā pahātabbo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhiññā pariññā pahātabbaṃ.
The body is to be known fully, comprehended, and abandoned… The mind is to be known fully, comprehended, and abandoned; mental phenomena are to be known fully, comprehended, and abandoned; mind-consciousness is to be known fully, comprehended, and abandoned; mind-contact is to be known fully, comprehended, and abandoned; and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is to be known fully, comprehended, and abandoned.
Thân phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ... Ý phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; các pháp trần phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; ý thức phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; ý xúc phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ; và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, điều đó cũng phải được thắng tri, liễu tri và đoạn trừ.
Ayaṃ kho, bhikkhave, sabbaṃ abhiññā pariññā pahānāya dhammo’’ti.
This, bhikkhus, is the Dhamma for knowing fully, comprehending, and abandoning all," thus it is said.
Này các Tỳ-khưu, đây chính là pháp để thắng tri, liễu tri và đoạn trừ Toàn bộ.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
26. ‘‘Sabbaṃ, bhikkhave, anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
26. "Bhikkhus, not knowing fully, not comprehending, not dispassionately observing, not abandoning all, one is incapable of the destruction of suffering.
26. “Này các Tỳ-khưu, không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ Toàn bộ, người ấy không thể đạt đến sự diệt tận khổ.
Kiñca, bhikkhave, anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya?
And what, bhikkhus, not knowing fully, not comprehending, not dispassionately observing, not abandoning, is one incapable of the destruction of suffering?
Và này các Tỳ-khưu, không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ điều gì mà người ấy không thể đạt đến sự diệt tận khổ?
Cakkhuṃ, bhikkhave, anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
Not knowing fully, not comprehending, not dispassionately observing, not abandoning the eye, bhikkhus, one is incapable of the destruction of suffering.
Này các Tỳ-khưu, không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ mắt, người ấy không thể đạt đến sự diệt tận khổ.
Rūpe anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
Not knowing fully, not comprehending, not dispassionately observing, not abandoning forms, one is incapable of the destruction of suffering.
Không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ các sắc, người ấy không thể đạt đến sự diệt tận khổ.
Cakkhuviññāṇaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
Not knowing fully, not comprehending, not dispassionately observing, not abandoning eye-consciousness, one is incapable of the destruction of suffering.
Không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ nhãn thức, người ấy không thể đạt đến sự diệt tận khổ.
Cakkhusamphassaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
Not knowing fully, not comprehending, not dispassionately observing, not abandoning eye-contact, one is incapable of the destruction of suffering.
Không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ nhãn xúc, người ấy không thể đạt đến sự diệt tận khổ.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya…pe… jivhaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
And whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—not knowing fully, not comprehending, not dispassionately observing, not abandoning that too, one is incapable of the destruction of suffering… Not knowing fully, not comprehending, not dispassionately observing, not abandoning the tongue, one is incapable of the destruction of suffering.
Và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ điều đó, người ấy không thể đạt đến sự diệt tận khổ... Không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ lưỡi, người ấy không thể đạt đến sự diệt tận khổ.
Rase…pe… jivhāviññāṇaṃ…pe… jivhāsamphassaṃ…pe… yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
—Flavours… tongue-consciousness… tongue-contact… whatever feeling arises conditioned by tongue-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—not knowing that, not fully understanding that, not being dispassionate towards that, not abandoning that, one is incapable of the destruction of suffering.
Vị tỳ khưu nào không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ vị…pe… thức của lưỡi…pe… xúc chạm của lưỡi…pe… và cảm thọ khởi lên do duyên xúc chạm của lưỡi, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, thì vị ấy không có khả năng diệt trừ khổ đau.
Kāyaṃ…pe… manaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
The body… the mind—not knowing, not fully understanding, not being dispassionate towards, not abandoning, one is incapable of the destruction of suffering.
Vị tỳ khưu nào không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ thân…pe… ý, thì vị ấy không có khả năng diệt trừ khổ đau.
Dhamme…pe… manoviññāṇaṃ…pe… manosamphassaṃ…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
Mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—not knowing that, not fully understanding that, not being dispassionate towards that, not abandoning that, one is incapable of the destruction of suffering.
Vị tỳ khưu nào không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ các pháp…pe… thức của ý…pe… xúc chạm của ý…pe… và cảm thọ khởi lên do duyên xúc chạm của ý, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, thì vị ấy không có khả năng diệt trừ khổ đau.
Idaṃ kho, bhikkhave, sabbaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
Indeed, bhikkhus, not knowing this all, not fully understanding this all, not being dispassionate towards this all, not abandoning this all, one is incapable of the destruction of suffering.
Này các Tỳ khưu, vị tỳ khưu nào không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ tất cả những điều này, thì vị ấy không có khả năng diệt trừ khổ đau.
‘‘Sabbañca kho, bhikkhave, abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
“But, bhikkhus, knowing this all, fully understanding this all, being dispassionate towards this all, abandoning this all, one is capable of the destruction of suffering.
Này các Tỳ khưu, vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ tất cả, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya?
And what, bhikkhus, is this all, which, by knowing, fully understanding, being dispassionate towards, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering?
Này các Tỳ khưu, điều gì là tất cả mà vị ấy thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau?
Cakkhuṃ, bhikkhave, abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
The eye, bhikkhus, by knowing, fully understanding, being dispassionate towards, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering.
Này các Tỳ khưu, vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ mắt, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.
Rūpe abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
Forms, by knowing, fully understanding, being dispassionately observant of, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering.
Vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ các sắc, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.
Cakkhuviññāṇaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
Eye-consciousness, by knowing, fully understanding, being dispassionately observant of, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering.
Vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ thức của mắt, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.
Cakkhusamphassaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
Eye-contact, by knowing, fully understanding, being dispassionately observant of, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering.
Vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ xúc chạm của mắt, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya…pe… jivhaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
Whatever feeling arises conditioned by eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too, by knowing, fully understanding, being dispassionately observant of, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering… the tongue, by knowing, fully understanding, being dispassionately observant of, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering.
Và cảm thọ khởi lên do duyên xúc chạm của mắt, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ điều đó, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau…pe… vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ lưỡi, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.
Rase…pe… jivhāviññāṇaṃ…pe… jivhāsamphassaṃ…pe… yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
Flavours… tongue-consciousness… tongue-contact… whatever feeling arises conditioned by tongue-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too, by knowing, fully understanding, being dispassionately observant of, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering.
Vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ vị…pe… thức của lưỡi…pe… xúc chạm của lưỡi…pe… và cảm thọ khởi lên do duyên xúc chạm của lưỡi, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.
Kāyaṃ…pe… manaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
The body… the mind, by knowing, fully understanding, being dispassionately observant of, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering.
Vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ thân…pe… ý, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.
Dhamme…pe… manoviññāṇaṃ…pe… manosamphassaṃ…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
Mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too, by knowing, fully understanding, being dispassionately observant of, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering.
Vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ các pháp…pe… thức của ý…pe… xúc chạm của ý…pe… và cảm thọ khởi lên do duyên xúc chạm của ý, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.
Idaṃ kho, bhikkhave, sabbaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāyā’’ti.
Indeed, bhikkhus, knowing this all, fully understanding this all, being dispassionately observant of this all, abandoning this all, one is capable of the destruction of suffering.”
Này các Tỳ khưu, vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ tất cả những điều này, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
27. ‘‘Sabbaṃ, bhikkhave, anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
“Bhikkhus, not knowing this all, not fully understanding this all, not being dispassionate towards this all, not abandoning this all, one is incapable of the destruction of suffering.
27. “Này các Tỳ khưu, vị tỳ khưu nào không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ tất cả, thì vị ấy không có khả năng diệt trừ khổ đau.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya?
And what, bhikkhus, is this all, which, by not knowing, not fully understanding, not being dispassionate towards, and not abandoning, one is incapable of the destruction of suffering?
Này các Tỳ khưu, điều gì là tất cả mà vị ấy không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ, thì vị ấy không có khả năng diệt trừ khổ đau?
Yañca, bhikkhave, cakkhu, ye ca rūpā, yañca cakkhuviññāṇaṃ, ye ca cakkhuviññāṇaviññātabbā dhammā…pe… yā ca jivhā, ye ca rasā, yañca jivhāviññāṇaṃ, ye ca jivhāviññāṇaviññātabbā dhammā; yo ca kāyo, ye ca phoṭṭhabbā, yañca kāyaviññāṇaṃ, ye ca kāyaviññāṇaviññātabbā dhammā; yo ca mano, ye ca dhammā, yañca manoviññāṇaṃ, ye ca manoviññāṇaviññātabbā dhammā – idaṃ kho, bhikkhave, sabbaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
Whatever, bhikkhus, is the eye, and whatever are forms, and whatever is eye-consciousness, and whatever are mental phenomena cognizable by eye-consciousness… whatever is the tongue, and whatever are flavours, and whatever is tongue-consciousness, and whatever are mental phenomena cognizable by tongue-consciousness; whatever is the body, and whatever are tangibles, and whatever is body-consciousness, and whatever are mental phenomena cognizable by body-consciousness; whatever is the mind, and whatever are mental phenomena, and whatever is mind-consciousness, and whatever are mental phenomena cognizable by mind-consciousness—not knowing this all, not fully understanding this all, not being dispassionate towards this all, not abandoning this all, one is incapable of the destruction of suffering.
Này các Tỳ khưu, mắt, và các sắc, và thức của mắt, và các pháp được thức của mắt nhận biết…pe… và lưỡi, và các vị, và thức của lưỡi, và các pháp được thức của lưỡi nhận biết; và thân, và các xúc chạm, và thức của thân, và các pháp được thức của thân nhận biết; và ý, và các pháp, và thức của ý, và các pháp được thức của ý nhận biết – này các Tỳ khưu, vị tỳ khưu nào không thắng tri, không liễu tri, không ly tham, không đoạn trừ tất cả những điều này, thì vị ấy không có khả năng diệt trừ khổ đau.
‘‘Sabbaṃ, bhikkhave, abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
“Bhikkhus, knowing this all, fully understanding this all, being dispassionate towards this all, abandoning this all, one is capable of the destruction of suffering.
“Này các Tỳ khưu, vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ tất cả, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya?
And what, bhikkhus, is this all, which, by knowing, fully understanding, being dispassionate towards, and abandoning, one is capable of the destruction of suffering?
Này các Tỳ khưu, điều gì là tất cả mà vị ấy thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau?
Yañca, bhikkhave, cakkhu, ye ca rūpā, yañca cakkhuviññāṇaṃ, ye ca cakkhuviññāṇaviññātabbā dhammā…pe… yā ca jivhā, ye ca rasā, yañca jivhāviññāṇaṃ, ye ca jivhāviññāṇaviññātabbā dhammā; yo ca kāyo, ye ca phoṭṭhabbā, yañca kāyaviññāṇaṃ, ye ca kāyaviññāṇaviññātabbā dhammā; yo ca mano, ye ca dhammā, yañca manoviññāṇaṃ, ye ca manoviññāṇaviññātabbā dhammā – idaṃ kho, bhikkhave, sabbaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāyā’’ti.
Whatever, bhikkhus, is the eye, and whatever are forms, and whatever is eye-consciousness, and whatever are mental phenomena cognizable by eye-consciousness… whatever is the tongue, and whatever are flavours, and whatever is tongue-consciousness, and whatever are mental phenomena cognizable by tongue-consciousness; whatever is the body, and whatever are tangibles, and whatever is body-consciousness, and whatever are mental phenomena cognizable by body-consciousness; whatever is the mind, and whatever are mental phenomena, and whatever is mind-consciousness, and whatever are mental phenomena cognizable by mind-consciousness—knowing this all, fully understanding this all, being dispassionate towards this all, abandoning this all, one is capable of the destruction of suffering.”
Này các Tỳ khưu, mắt, và các sắc, và thức của mắt, và các pháp được thức của mắt nhận biết…pe… và lưỡi, và các vị, và thức của lưỡi, và các pháp được thức của lưỡi nhận biết; và thân, và các xúc chạm, và thức của thân, và các pháp được thức của thân nhận biết; và ý, và các pháp, và thức của ý, và các pháp được thức của ý nhận biết – này các Tỳ khưu, vị tỳ khưu nào thắng tri, liễu tri, ly tham, đoạn trừ tất cả những điều này, thì vị ấy có khả năng diệt trừ khổ đau.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
28. Ekaṃ samayaṃ bhagavā gayāyaṃ viharati gayāsīse saddhiṃ bhikkhusahassena.
At one time the Blessed One was staying in Gayā, at Gayāsīsa, together with a thousand bhikkhus.
28. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Gayā, trên đỉnh Gayā (Gayāsīsa), cùng với một ngàn vị Tỳ khưu.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, ādittaṃ.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: “Bhikkhus, all is burning.
Tại đó, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ khưu và nói: “Này các Tỳ khưu, tất cả đều đang bốc cháy.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ ādittaṃ?
And what, bhikkhus, is this all that is burning?
Này các Tỳ khưu, điều gì là tất cả đang bốc cháy?
Cakkhu* , bhikkhave, ādittaṃ, rūpā ādittā, cakkhuviññāṇaṃ ādittaṃ, cakkhusamphasso āditto.
The eye, bhikkhus, is burning; forms are burning; eye-consciousness is burning; eye-contact is burning.
Này các Tỳ khưu, mắt đang bốc cháy, các sắc đang bốc cháy, thức của mắt đang bốc cháy, xúc chạm của mắt đang bốc cháy.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi ādittaṃ.
Whatever feeling arises conditioned by eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is burning.
Và cảm thọ khởi lên do duyên xúc chạm của mắt, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, điều đó cũng đang bốc cháy.
Kena ādittaṃ?
By what is it burning?
Bốc cháy bởi điều gì?
‘Rāgagginā, dosagginā, mohagginā ādittaṃ, jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi āditta’nti vadāmi…pe… jivhā ādittā, rasā ādittā, jivhāviññāṇaṃ ādittaṃ, jivhāsamphasso āditto.
‘It is burning with the fire of lust, with the fire of hatred, with the fire of delusion; it is burning with birth, with old age, with death, with sorrows, lamentations, pains, griefs, and despairs’—so I declare… The tongue is burning; flavours are burning; tongue-consciousness is burning; tongue-contact is burning.
Ta nói rằng: ‘Bốc cháy bởi lửa tham, lửa sân, lửa si; bốc cháy bởi sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não’…pe… lưỡi đang bốc cháy, các vị đang bốc cháy, thức của lưỡi đang bốc cháy, xúc chạm của lưỡi đang bốc cháy.
Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi ādittaṃ.
Whatever feeling arises conditioned by tongue-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is burning.
Và cảm thọ khởi lên do duyên xúc chạm của lưỡi, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, điều đó cũng đang bốc cháy.
Kena ādittaṃ?
By what is it burning?
Bốc cháy bởi điều gì?
‘Rāgagginā, dosagginā, mohagginā ādittaṃ, jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi āditta’nti vadāmi…pe… mano āditto, dhammā ādittā, manoviññāṇaṃ ādittaṃ, manosamphasso āditto.
‘It is burning with the fire of lust, with the fire of hatred, with the fire of delusion; it is burning with birth, with old age, with death, with sorrows, lamentations, pains, griefs, and despairs’—so I declare… The mind is burning; mental phenomena are burning; mind-consciousness is burning; mind-contact is burning.
Ta nói rằng: ‘Bốc cháy bởi lửa tham, lửa sân, lửa si; bốc cháy bởi sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não’…pe… ý đang bốc cháy, các pháp đang bốc cháy, thức của ý đang bốc cháy, xúc chạm của ý đang bốc cháy.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi ādittaṃ.
Whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is burning.
Và cảm thọ khởi lên do duyên xúc chạm của ý, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, điều đó cũng đang bốc cháy.
Kena ādittaṃ?
By what is it burning?
Bốc cháy bởi điều gì?
‘Rāgagginā, dosagginā, mohagginā ādittaṃ, jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi āditta’nti vadāmi.
‘It is burning with the fire of lust, with the fire of hatred, with the fire of delusion; it is burning with birth, with old age, with death, with sorrows, lamentations, pains, griefs, and despairs’—so I declare.
Ta nói rằng: ‘Bốc cháy bởi lửa tham, lửa sân, lửa si; bốc cháy bởi sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não’.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati …pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact, and dispassionate towards whatever feeling arises conditioned by eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant… dispassionate towards whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant.
Này các Tỳ khưu, thấy như vậy, vị đệ tử Thánh đã nghe pháp nhàm chán đối với mắt, nhàm chán đối với các sắc, nhàm chán đối với thức của mắt, nhàm chán đối với xúc chạm của mắt, và nhàm chán đối với cảm thọ khởi lên do duyên xúc chạm của mắt, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc…pe… và nhàm chán đối với cảm thọ khởi lên do duyên xúc chạm của ý, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being dispassionate, one becomes detached; through detachment, one is liberated; when liberated, there arises the knowledge: ‘Liberated is it.’
Do nhàm chán nên ly tham; do ly tham nên giải thoát; khi đã giải thoát, vị ấy có tuệ tri rằng: ‘Ta đã giải thoát’.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
One understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết: ‘Sự sinh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh vào trạng thái này nữa’.”
Idamavoca bhagavā.
Thus spoke the Blessed One.
Đức Thế Tôn đã nói điều này.
Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinanduṃ.
Those bhikkhus, gladdened, rejoiced in the Blessed One’s words.
Các Tỳ-khưu ấy hoan hỷ, vui mừng với lời Thế Tôn đã thuyết.
Imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne tassa bhikkhusahassassa anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsūti.
And as this discourse was being delivered, the minds of those thousand bhikkhus were liberated from the asavas, without grasping.
Khi bài pháp này được thuyết giảng, tâm của ngàn vị Tỳ-khưu ấy đã được giải thoát khỏi các lậu hoặc (āsava) mà không còn chấp thủ.
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ Sáu.
29. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
29. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was staying at Rājagaha, in the Bamboo Grove, the Squirrels’ Feeding Ground.
29. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Rājagaha (Vương Xá), trong Trúc Lâm, tại chỗ nuôi sóc Kalandaka.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, addhabhūtaṃ* .
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: “Bhikkhus, all is overcome.
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu: “Này các Tỳ-khưu, tất cả đều bị áp bức.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ addhabhūtaṃ?
And what, bhikkhus, is all that is overcome?
Này các Tỳ-khưu, cái gì là tất cả bị áp bức?
Cakkhu, bhikkhave, addhabhūtaṃ, rūpā addhabhūtā, cakkhuviññāṇaṃ addhabhūtaṃ, cakkhusamphasso addhabhūto, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi addhabhūtaṃ.
The eye, bhikkhus, is overcome; forms are overcome; eye-consciousness is overcome; eye-contact is overcome; and whatever feeling arises, whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant, dependent on eye-contact, that too is overcome.
Này các Tỳ-khưu, mắt bị áp bức, các sắc bị áp bức, nhãn thức bị áp bức, nhãn xúc bị áp bức, và cái gì do nhãn xúc duyên mà sanh khởi cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, cái ấy cũng bị áp bức.
Kena addhabhūtaṃ?
By what is it overcome?
Bị áp bức bởi cái gì?
‘Jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi addhabhūta’nti vadāmi…pe… jivhā addhabhūtā, rasā addhabhūtā, jivhāviññāṇaṃ addhabhūtaṃ, jivhāsamphasso addhabhūto, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi addhabhūtaṃ.
‘It is overcome by birth, by old age, by death, by sorrows, lamentations, pains, griefs, and despairs,’ I say…pe… The tongue is overcome; tastes are overcome; tongue-consciousness is overcome; tongue-contact is overcome; and whatever feeling arises, whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant, dependent on tongue-contact, that too is overcome.
Ta nói: ‘Bị áp bức bởi sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não’… (tương tự với) lưỡi bị áp bức, các vị bị áp bức, thiệt thức bị áp bức, thiệt xúc bị áp bức, và cái gì do thiệt xúc duyên mà sanh khởi cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, cái ấy cũng bị áp bức.
Kena addhabhūtaṃ?
By what is it overcome?
Bị áp bức bởi cái gì?
‘Jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi addhabhūta’nti vadāmi.
‘It is overcome by birth, by old age, by death, by sorrows, lamentations, pains, griefs, and despairs,’ I say.
Ta nói: ‘Bị áp bức bởi sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não’.
Kāyo addhabhūto…pe… mano addhabhūto, dhammā addhabhūtā, manoviññāṇaṃ addhabhūtaṃ, manosamphasso addhabhūto, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi addhabhūtaṃ.
The body is overcome…pe… The mind is overcome; mental phenomena are overcome; mind-consciousness is overcome; mind-contact is overcome; and whatever feeling arises, whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant, dependent on mind-contact, that too is overcome.
Thân bị áp bức… (tương tự với) ý bị áp bức, các pháp bị áp bức, ý thức bị áp bức, ý xúc bị áp bức, và cái gì do ý xúc duyên mà sanh khởi cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, cái ấy cũng bị áp bức.
Kena addhabhūtaṃ?
By what is it overcome?
Bị áp bức bởi cái gì?
‘Jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi addhabhūta’nti vadāmi.
‘It is overcome by birth, by old age, by death, by sorrows, lamentations, pains, griefs, and despairs,’ I say.
Ta nói: ‘Bị áp bức bởi sanh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não’.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact…pe… and dispassionate towards whatever feeling arises, whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant, dependent on mind-contact.
Này các Tỳ-khưu, thấy vậy, vị Thánh đệ tử có học nhàm chán mắt, nhàm chán các sắc, nhàm chán nhãn thức, nhàm chán nhãn xúc… (tương tự với) và cái gì do ý xúc duyên mà sanh khởi cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, vị ấy cũng nhàm chán cái ấy.
Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmiṃ ‘vimutta’miti ñāṇaṃ hoti, ‘khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
Becoming dispassionate, he is dispassioned; through dispassion, he is liberated. When liberated, there arises the knowledge: ‘Liberated.’ He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Do nhàm chán nên ly tham. Do ly tham nên giải thoát. Trong sự giải thoát, vị ấy có trí tuệ: ‘Ta đã giải thoát’. Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’”.
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ Bảy.
30. ‘‘Sabbamaññitasamugghātasāruppaṃ vo, bhikkhave, paṭipadaṃ desessāmi.
30. “Bhikkhus, I will teach you the practice suitable for the uprooting of all conceiving.
30. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết cho các ông về phương pháp thích hợp để xóa bỏ mọi tưởng.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmīti.
Listen to it, attend carefully; I will speak.”
Hãy lắng nghe điều ấy, hãy khéo tác ý; Ta sẽ nói.
Katamā ca sā, bhikkhave, sabbamaññitasamugghātasāruppā paṭipadā?
“And what, bhikkhus, is that practice suitable for the uprooting of all conceiving?
Này các Tỳ-khưu, phương pháp thích hợp để xóa bỏ mọi tưởng là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhuṃ na maññati, cakkhusmiṃ na maññati, cakkhuto na maññati, cakkhuṃ meti na maññati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu does not conceive the eye, does not conceive in the eye, does not conceive from the eye, does not conceive ‘the eye is mine.’
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu không tưởng về mắt, không tưởng trong mắt, không tưởng từ mắt, không tưởng ‘mắt là của ta’.
Rūpe na maññati, rūpesu na maññati, rūpato na maññati, rūpā meti na maññati.
He does not conceive forms, does not conceive in forms, does not conceive from forms, does not conceive ‘forms are mine.’
Không tưởng về các sắc, không tưởng trong các sắc, không tưởng từ các sắc, không tưởng ‘các sắc là của ta’.
Cakkhuviññāṇaṃ na maññati, cakkhuviññāṇasmiṃ na maññati, cakkhuviññāṇato na maññati, cakkhuviññāṇaṃ meti na maññati.
He does not conceive eye-consciousness, does not conceive in eye-consciousness, does not conceive from eye-consciousness, does not conceive ‘eye-consciousness is mine.’
Không tưởng về nhãn thức, không tưởng trong nhãn thức, không tưởng từ nhãn thức, không tưởng ‘nhãn thức là của ta’.
Cakkhusamphassaṃ na maññati, cakkhusamphassasmiṃ na maññati, cakkhusamphassato na maññati, cakkhusamphasso meti na maññati.
He does not conceive eye-contact, does not conceive in eye-contact, does not conceive from eye-contact, does not conceive ‘eye-contact is mine.’
Không tưởng về nhãn xúc, không tưởng trong nhãn xúc, không tưởng từ nhãn xúc, không tưởng ‘nhãn xúc là của ta’.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati, tasmimpi na maññati, tatopi na maññati, taṃ meti na maññati…pe… jivhaṃ na maññati, jivhāya na maññati, jivhāto na maññati, jivhā meti na maññati.
Whatever feeling arises, whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant, dependent on eye-contact, he does not conceive that, does not conceive in that, does not conceive from that, does not conceive ‘that is mine’…pe… He does not conceive the tongue, does not conceive in the tongue, does not conceive from the tongue, does not conceive ‘the tongue is mine.’
Và cái gì do nhãn xúc duyên mà sanh khởi cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, vị ấy cũng không tưởng về cái ấy, không tưởng trong cái ấy, không tưởng từ cái ấy, không tưởng ‘cái ấy là của ta’… (tương tự với) không tưởng về lưỡi, không tưởng trong lưỡi, không tưởng từ lưỡi, không tưởng ‘lưỡi là của ta’.
Rase na maññati, rasesu na maññati, rasato na maññati, rasā meti na maññati.
He does not conceive tastes, does not conceive in tastes, does not conceive from tastes, does not conceive ‘tastes are mine.’
Không tưởng về các vị, không tưởng trong các vị, không tưởng từ các vị, không tưởng ‘các vị là của ta’.
Jivhāviññāṇaṃ na maññati, jivhāviññāṇasmiṃ na maññati, jivhāviññāṇato na maññati, jivhāviññāṇaṃ meti na maññati.
He does not conceive tongue-consciousness, does not conceive in tongue-consciousness, does not conceive from tongue-consciousness, does not conceive ‘tongue-consciousness is mine.’
Không tưởng về thiệt thức, không tưởng trong thiệt thức, không tưởng từ thiệt thức, không tưởng ‘thiệt thức là của ta’.
Jivhāsamphassaṃ na maññati, jivhāsamphassasmiṃ na maññati, jivhāsamphassato na maññati, jivhāsamphasso meti na maññati.
He does not conceive tongue-contact, does not conceive in tongue-contact, does not conceive from tongue-contact, does not conceive ‘tongue-contact is mine.’
Không tưởng về thiệt xúc, không tưởng trong thiệt xúc, không tưởng từ thiệt xúc, không tưởng ‘thiệt xúc là của ta’.
Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati, tasmimpi na maññati, tatopi na maññati, taṃ meti na maññati…pe… manaṃ na maññati, manasmiṃ na maññati, manato na maññati, mano meti na maññati.
Whatever feeling arises, whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant, dependent on tongue-contact, he does not conceive that, does not conceive in that, does not conceive from that, does not conceive ‘that is mine’…pe… He does not conceive the mind, does not conceive in the mind, does not conceive from the mind, does not conceive ‘the mind is mine.’
Và cái gì do thiệt xúc duyên mà sanh khởi cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, vị ấy cũng không tưởng về cái ấy, không tưởng trong cái ấy, không tưởng từ cái ấy, không tưởng ‘cái ấy là của ta’… (tương tự với) không tưởng về ý, không tưởng trong ý, không tưởng từ ý, không tưởng ‘ý là của ta’.
Dhamme na maññati, dhammesu na maññati, dhammato na maññati, dhammā meti na maññati.
He does not conceive mental phenomena, does not conceive in mental phenomena, does not conceive from mental phenomena, does not conceive ‘mental phenomena are mine.’
Không tưởng về các pháp, không tưởng trong các pháp, không tưởng từ các pháp, không tưởng ‘các pháp là của ta’.
Manoviññāṇaṃ na maññati, manoviññāṇasmiṃ na maññati, manoviññāṇato na maññati, manoviññāṇaṃ meti na maññati.
He does not conceive mind-consciousness, does not conceive in mind-consciousness, does not conceive from mind-consciousness, does not conceive ‘mind-consciousness is mine.’
Không tưởng về ý thức, không tưởng trong ý thức, không tưởng từ ý thức, không tưởng ‘ý thức là của ta’.
Manosamphassaṃ na maññati, manosamphassasmiṃ na maññati, manosamphassato na maññati, manosamphasso meti na maññati.
He does not conceive mind-contact, does not conceive in mind-contact, does not conceive from mind-contact, does not conceive ‘mind-contact is mine.’
Không tưởng về ý xúc, không tưởng trong ý xúc, không tưởng từ ý xúc, không tưởng ‘ý xúc là của ta’.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati, tasmimpi na maññati, tatopi na maññati, taṃ meti na maññati.
Whatever feeling arises, whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant, dependent on mind-contact, he does not conceive that, does not conceive in that, does not conceive from that, does not conceive ‘that is mine.’
Và cái gì do ý xúc duyên mà sanh khởi cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, vị ấy cũng không tưởng về cái ấy, không tưởng trong cái ấy, không tưởng từ cái ấy, không tưởng ‘cái ấy là của ta’.
Sabbaṃ na maññati, sabbasmiṃ na maññati, sabbato na maññati, sabbaṃ meti na maññati.
He does not conceive all, does not conceive in all, does not conceive from all, does not conceive ‘all is mine.’
Không tưởng về tất cả, không tưởng trong tất cả, không tưởng từ tất cả, không tưởng ‘tất cả là của ta’.
So evaṃ amaññamāno na ca kiñci loke upādiyati.
Not conceiving thus, he grasps at nothing in the world.
Vị ấy, không tưởng như vậy, không chấp thủ bất cứ điều gì trên đời.
Anupādiyaṃ na paritassati.
Not grasping, he does not tremble.
Không chấp thủ, vị ấy không sợ hãi.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Not trembling, he attains Nibbāna personally.
Không sợ hãi, vị ấy tự mình chứng Niết-bàn.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’.
Ayaṃ kho sā, bhikkhave, sabbamaññitasamugghātasāruppā paṭipadā’’ti.
This, bhikkhus, is that practice suitable for the uprooting of all conceiving.”
Này các Tỳ-khưu, đây chính là phương pháp thích hợp để xóa bỏ mọi tưởng.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ Tám.
31. ‘‘Sabbamaññitasamugghātasappāyaṃ vo, bhikkhave, paṭipadaṃ desessāmi.
31. “Bhikkhus, I will teach you the practice conducive to the uprooting of all conceiving.
31. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết cho các ông về phương tiện thích hợp để xóa bỏ mọi tưởng.
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều ấy.
Katamā ca sā, bhikkhave, sabbamaññitasamugghātasappāyā paṭipadā?
And what, bhikkhus, is that practice conducive to the uprooting of all conceiving?
Này các Tỳ-khưu, phương tiện thích hợp để xóa bỏ mọi tưởng là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhuṃ na maññati, cakkhusmiṃ na maññati, cakkhuto na maññati, cakkhuṃ meti na maññati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu does not conceive the eye, does not conceive in the eye, does not conceive from the eye, does not conceive ‘the eye is mine.’
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu không tưởng về mắt, không tưởng trong mắt, không tưởng từ mắt, không tưởng ‘mắt là của ta’.
Rūpe na maññati…pe… cakkhuviññāṇaṃ na maññati, cakkhusamphassaṃ na maññati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati, tasmimpi na maññati, tatopi na maññati, taṃ meti na maññati.
He does not conceive forms…pe… he does not conceive eye-consciousness, he does not conceive eye-contact, and whatever feeling arises, whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant, dependent on eye-contact, he does not conceive that, does not conceive in that, does not conceive from that, does not conceive ‘that is mine.’
Không tưởng về các sắc… (tương tự với) không tưởng về nhãn thức, không tưởng về nhãn xúc, và cái gì do nhãn xúc duyên mà sanh khởi cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, vị ấy cũng không tưởng về cái ấy, không tưởng trong cái ấy, không tưởng từ cái ấy, không tưởng ‘cái ấy là của ta’.
Yañhi, bhikkhave, maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā.
For whatever one conceives, in whatever one conceives, from whatever one conceives, whatever one conceives as ‘mine’—from that, that becomes otherwise.
Này các Tỳ-khưu, cái gì mà vị ấy tưởng, trong cái gì mà vị ấy tưởng, từ cái gì mà vị ấy tưởng, cái gì mà vị ấy tưởng ‘cái ấy là của ta’, thì cái ấy trở thành khác biệt so với tưởng ấy.
Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavamevābhinandati…pe… jivhaṃ na maññati, jivhāya na maññati, jivhāto na maññati, jivhā meti na maññati.
The world, addicted to existence and subject to change, delights in existence itself…pe… He does not conceive the tongue, does not conceive in the tongue, does not conceive from the tongue, does not conceive ‘the tongue is mine.’
Thế giới, bị trói buộc vào hữu, có khuynh hướng trở thành khác biệt, lại hoan hỷ trong hữu… (tương tự với) không tưởng về lưỡi, không tưởng trong lưỡi, không tưởng từ lưỡi, không tưởng ‘lưỡi là của ta’.
Rase na maññati…pe… jivhāviññāṇaṃ na maññati, jivhāsamphassaṃ na maññati.
He does not conceive tastes…pe… he does not conceive tongue-consciousness, he does not conceive tongue-contact.
Không tưởng về các vị… (tương tự với) không tưởng về thiệt thức, không tưởng về thiệt xúc.
Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati, tasmimpi na maññati, tatopi na maññati, taṃ meti na maññati.
And whatever feeling arises conditioned by tongue-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—he does not conceive of it, does not conceive in it, does not conceive from it, does not conceive of it as ‘mine’.
Cảm thọ nào khởi lên do xúc chạm lưỡi, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, người ấy cũng không tưởng tri nó, không tưởng tri trong nó, không tưởng tri từ nó, không tưởng tri nó là ‘của tôi’.
Yañhi, bhikkhave, maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā.
For, bhikkhus, what one conceives, in what one conceives, from what one conceives, what one conceives of as ‘mine’—that becomes otherwise than that.
Này các Tỳ-khưu, điều gì mà người ấy tưởng tri, điều gì mà người ấy tưởng tri trong đó, điều gì mà người ấy tưởng tri từ đó, điều gì mà người ấy tưởng tri là ‘của tôi’ – điều đó sẽ trở thành khác đi.
Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavamevābhinandati…pe… manaṃ na maññati, manasmiṃ na maññati, manato na maññati, mano meti na maññati.
The world, addicted to existence and prone to change, rejoices in existence…(and so on)…He does not conceive of mind, does not conceive in mind, does not conceive from mind, does not conceive of mind as ‘mine’.
Thế gian này, bị ràng buộc vào hữu, có bản chất thay đổi, chỉ hoan hỷ với hữu mà thôi… (lược)… không tưởng tri ý, không tưởng tri trong ý, không tưởng tri từ ý, không tưởng tri ý là ‘của tôi’.
Dhamme na maññati…pe… manoviññāṇaṃ na maññati, manosamphassaṃ na maññati.
He does not conceive of mental phenomena…(and so on)…He does not conceive of mind-consciousness, does not conceive of mind-contact.
Không tưởng tri các pháp… (lược)… không tưởng tri ý thức, không tưởng tri ý xúc.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññati, tasmimpi na maññati, tatopi na maññati, taṃ meti na maññati.
And whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—he does not conceive of it, does not conceive in it, does not conceive from it, does not conceive of it as ‘mine’.
Cảm thọ nào khởi lên do xúc chạm ý, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, người ấy cũng không tưởng tri nó, không tưởng tri trong nó, không tưởng tri từ nó, không tưởng tri nó là ‘của tôi’.
Yañhi, bhikkhave, maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā.
For, bhikkhus, what one conceives, in what one conceives, from what one conceives, what one conceives of as ‘mine’—that becomes otherwise than that.
Này các Tỳ-khưu, điều gì mà người ấy tưởng tri, điều gì mà người ấy tưởng tri trong đó, điều gì mà người ấy tưởng tri từ đó, điều gì mà người ấy tưởng tri là ‘của tôi’ – điều đó sẽ trở thành khác đi.
Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavamevābhinandati.
The world, addicted to existence and prone to change, rejoices in existence.
Thế gian này, bị ràng buộc vào hữu, có bản chất thay đổi, chỉ hoan hỷ với hữu mà thôi.
Yāvatā, bhikkhave, khandhadhātuāyatanaṃ tampi na maññati, tasmimpi na maññati, tatopi na maññati, taṃ meti na maññati.
Whatever there is of aggregates, elements, and sense bases, bhikkhus—he does not conceive of it, does not conceive in it, does not conceive from it, does not conceive of it as ‘mine’.
Này các Tỳ-khưu, cho đến các uẩn, giới, xứ, người ấy cũng không tưởng tri chúng, không tưởng tri trong chúng, không tưởng tri từ chúng, không tưởng tri chúng là ‘của tôi’.
So evaṃ amaññamāno na ca kiñci loke upādiyati.
Not conceiving in this way, he does not cling to anything in the world.
Không tưởng tri như vậy, người ấy không chấp thủ bất cứ điều gì trong thế gian.
Anupādiyaṃ na paritassati.
Not clinging, he is not agitated.
Không chấp thủ, người ấy không xao động.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Being unagitated, he attains parinibbāna within himself.
Không xao động, người ấy tự mình đạt đến Niết-bàn (parinibbāyati).
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Người ấy liễu tri: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’.
Ayaṃ kho sā, bhikkhave, sabbamaññitasamugghātasappāyā paṭipadā’’ti.
This, bhikkhus, is the practice conducive to the uprooting of all conceiving.”
Này các Tỳ-khưu, đây chính là con đường thích hợp để đoạn trừ mọi tưởng tri (maññita) này.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Bài kinh thứ chín.
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati.
“Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact.
“Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử có học nhàm chán mắt, nhàm chán các sắc, nhàm chán nhãn thức, nhàm chán nhãn xúc.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati…pe… jivhāyapi nibbindati, rasesupi…pe… yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises conditioned by eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant…(and so on)…dispassionate towards the tongue, dispassionate towards tastes…(and so on)…he becomes dispassionate towards whatever feeling arises conditioned by tongue-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant.
Cảm thọ nào khởi lên do nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, người ấy cũng nhàm chán nó… (lược)… nhàm chán lưỡi, nhàm chán các vị… (lược)… cảm thọ nào khởi lên do thiệt xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, người ấy cũng nhàm chán nó.
Manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati.
He becomes dispassionate towards the mind, dispassionate towards mental phenomena, dispassionate towards mind-consciousness, dispassionate towards mind-contact.
Người ấy nhàm chán ý, nhàm chán các pháp, nhàm chán ý thức, nhàm chán ý xúc.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant.
Cảm thọ nào khởi lên do ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, người ấy cũng nhàm chán nó.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Becoming dispassionate, he is unattached; through unattachment, he is liberated; when liberated, the knowledge arises: ‘Liberated!’
Khi nhàm chán, người ấy ly tham; do ly tham, người ấy giải thoát; khi giải thoát, người ấy có tri kiến ‘đã giải thoát’.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Người ấy liễu tri: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’.
Ayaṃ kho sā, bhikkhave, sabbamaññitasamugghātasappāyā paṭipadā’’ti.
This, bhikkhus, is the practice conducive to the uprooting of all conceiving.”
Này các Tỳ-khưu, đây chính là con đường thích hợp để đoạn trừ mọi tưởng tri này.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Bài kinh thứ mười.
33. Sāvatthinidānaṃ.
At Sāvatthī.
33. Tại Sāvatthī.
Tatra kho…pe… ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, jātidhammaṃ.
There, indeed…(and so on)…“Bhikkhus, all is subject to birth.
Tại đó… (lược)… “Này các Tỳ-khưu, tất cả đều là pháp sanh.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ jātidhammaṃ?
And what, bhikkhus, is all subject to birth?
Và này các Tỳ-khưu, tất cả những gì là pháp sanh?
Cakkhu, bhikkhave, jātidhammaṃ.
The eye, bhikkhus, is subject to birth.
Này các Tỳ-khưu, mắt là pháp sanh.
Rūpā… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphasso jātidhammo.
Forms…eye-consciousness…eye-contact is subject to birth.
Các sắc… nhãn thức… nhãn xúc là pháp sanh.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi jātidhammaṃ…pe… jivhā… rasā… jivhāviññāṇaṃ… jivhāsamphasso… yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi jātidhammaṃ.
And whatever feeling arises conditioned by eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is subject to birth…(and so on)…The tongue…tastes…tongue-consciousness…tongue-contact…whatever feeling arises conditioned by tongue-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is subject to birth.
Cảm thọ nào khởi lên do nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cái đó cũng là pháp sanh… (lược)… lưỡi… các vị… thiệt thức… thiệt xúc… cảm thọ nào khởi lên do thiệt xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cái đó cũng là pháp sanh.
Kāyo…pe...
The body…(and so on)…
Thân… (lược)…
mano jātidhammo, dhammā jātidhammā, manoviññāṇaṃ jātidhammaṃ, manosamphasso jātidhammo.
Mind is subject to birth, mental phenomena are subject to birth, mind-consciousness is subject to birth, mind-contact is subject to birth.
ý là pháp sanh, các pháp là pháp sanh, ý thức là pháp sanh, ý xúc là pháp sanh.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi jātidhammaṃ.
And whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is subject to birth.
Cảm thọ nào khởi lên do ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cái đó cũng là pháp sanh.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi… cakkhuviññāṇepi… cakkhusamphassepi…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, towards forms…towards eye-consciousness…towards eye-contact…(and so on)…he understands: ‘There is no more for this state of being.’”
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử có học nhàm chán mắt, nhàm chán các sắc… nhãn thức… nhãn xúc… (lược)… liễu tri ‘không còn trở lại trạng thái này nữa’.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Bài kinh thứ nhất.
43. Sāvatthinidānaṃ.
43. In Sāvatthī.
43. Nhân duyên tại Sāvatthī.
Tatra kho…pe… ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, aniccaṃ.
There, indeed…pe… “Monks, all things are impermanent.
Tại đó…pe… "Này các Tỳ-khưu, tất cả đều vô thường.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ aniccaṃ?
And what, monks, is impermanent?
Này các Tỳ-khưu, cái gì là tất cả đều vô thường?
Cakkhu, bhikkhave, aniccaṃ, rūpā aniccā, cakkhuviññāṇaṃ aniccaṃ, cakkhusamphasso anicco.
The eye, monks, is impermanent; forms are impermanent; eye-consciousness is impermanent; eye-contact is impermanent.
Này các Tỳ-khưu, mắt là vô thường, các sắc là vô thường, nhãn thức là vô thường, nhãn xúc là vô thường.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ…pe… jivhā aniccā, rasā aniccā, jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ, jivhāsamphasso anicco.
Whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is impermanent…pe… The tongue is impermanent; tastes are impermanent; tongue-consciousness is impermanent; tongue-contact is impermanent.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng vô thường…pe… lưỡi là vô thường, các vị là vô thường, thiệt thức là vô thường, thiệt xúc là vô thường.
Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ.
Whatever feeling arises dependent on tongue-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is impermanent.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng vô thường.
Kāyo anicco…pe… mano anicco, dhammā aniccā, manoviññāṇaṃ aniccaṃ, manosamphasso anicco.
The body is impermanent…pe… The mind is impermanent; mental phenomena are impermanent; mind-consciousness is impermanent; mind-contact is impermanent.
Thân là vô thường…pe… ý là vô thường, các pháp (đối tượng của ý) là vô thường, ý thức là vô thường, ý xúc là vô thường.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ.
Whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is impermanent.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng vô thường.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati.
Seeing thus, monks, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, bậc Thánh đệ tử có học chán ghét mắt, chán ghét các sắc, chán ghét nhãn thức, chán ghét nhãn xúc.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati…pe… manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant…pe… He becomes dispassionate towards the mind, dispassionate towards mental phenomena, dispassionate towards mind-consciousness, dispassionate towards mind-contact, and dispassionate towards whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, người ấy cũng chán ghét cái đó…pe… chán ghét ý, chán ghét các pháp, chán ghét ý thức, chán ghét ý xúc, cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, người ấy cũng chán ghét cái đó.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; in liberation, the knowledge ‘It is liberated’ arises.
Khi chán ghét thì ly tham; do ly tham nên được giải thoát; khi được giải thoát thì có trí tuệ biết rằng mình đã được giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sự sinh đã tận, đời phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’."
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ Nhất.
52. ‘‘Sabbaṃ, bhikkhave, upassaṭṭhaṃ* .
52. “Monks, all things are afflicted.
52. "Này các Tỳ-khưu, tất cả đều bị phiền não hành hạ.
Kiñca, bhikkhave, sabbaṃ upassaṭṭhaṃ?
And what, monks, is afflicted?
Này các Tỳ-khưu, cái gì là tất cả đều bị phiền não hành hạ?
Cakkhu, bhikkhave, upassaṭṭhaṃ, rūpā upassaṭṭhā, cakkhuviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, cakkhusamphasso upassaṭṭho.
The eye, monks, is afflicted; forms are afflicted; eye-consciousness is afflicted; eye-contact is afflicted.
Này các Tỳ-khưu, mắt bị phiền não hành hạ, các sắc bị phiền não hành hạ, nhãn thức bị phiền não hành hạ, nhãn xúc bị phiền não hành hạ.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ…pe… jivhā upassaṭṭhā, rasā upassaṭṭhā, jivhāviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, jivhāsamphasso upassaṭṭho.
Whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is afflicted…pe… The tongue is afflicted; tastes are afflicted; tongue-consciousness is afflicted; tongue-contact is afflicted.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng bị phiền não hành hạ…pe… lưỡi bị phiền não hành hạ, các vị bị phiền não hành hạ, thiệt thức bị phiền não hành hạ, thiệt xúc bị phiền não hành hạ.
Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ.
Whatever feeling arises dependent on tongue-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is afflicted.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng bị phiền não hành hạ.
Kāyo upassaṭṭho… mano upassaṭṭho, dhammā upassaṭṭhā, manoviññāṇaṃ upassaṭṭhaṃ, manosamphasso upassaṭṭho.
The body is afflicted… The mind is afflicted; mental phenomena are afflicted; mind-consciousness is afflicted; mind-contact is afflicted.
Thân bị phiền não hành hạ… ý bị phiền não hành hạ, các pháp bị phiền não hành hạ, ý thức bị phiền não hành hạ, ý xúc bị phiền não hành hạ.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi upassaṭṭhaṃ.
Whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is afflicted.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng bị phiền não hành hạ.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati.
Seeing thus, monks, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, bậc Thánh đệ tử có học chán ghét mắt, chán ghét các sắc, chán ghét nhãn thức, chán ghét nhãn xúc.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati…pe… manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant…pe… He becomes dispassionate towards the mind, dispassionate towards mental phenomena, dispassionate towards mind-consciousness, dispassionate towards mind-contact.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, người ấy cũng chán ghét cái đó…pe… chán ghét ý, chán ghét các pháp, chán ghét ý thức, chán ghét ý xúc.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, người ấy cũng chán ghét cái đó.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; in liberation, the knowledge ‘It is liberated’ arises.
Khi chán ghét thì ly tham; do ly tham nên được giải thoát; khi được giải thoát thì có trí tuệ biết rằng mình đã được giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sự sinh đã tận, đời phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’."
Dasamaṃ.
The tenth.
Thứ Mười.
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
“Monk, by knowing and seeing the eye as impermanent, ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.
"Này Tỳ-khưu, khi biết mắt là vô thường, khi thấy mắt là vô thường, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi.
Rūpe aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
By knowing and seeing forms as impermanent, ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.
Khi biết các sắc là vô thường, khi thấy các sắc là vô thường, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi.
Cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphassaṃ… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
Eye-consciousness… eye-contact… whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as impermanent, ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.
Nhãn thức… nhãn xúc… cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng khi biết là vô thường, khi thấy là vô thường, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi.
Sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
The ear… the nose… the tongue… the body… the mind—by knowing and seeing them as impermanent, ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.
Tai… mũi… lưỡi… thân… ý, khi biết là vô thường, khi thấy là vô thường, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi.
Dhamme … manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
Mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as impermanent, ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.
Các pháp… ý thức… ý xúc… cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng khi biết là vô thường, khi thấy là vô thường, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato avijjā pahīyati, vijjā uppajjatī’’ti.
It is in this way, monk, by knowing thus and seeing thus that ignorance is abandoned and true knowledge is aroused.”
Này Tỳ-khưu, biết như vậy, thấy như vậy, vô minh được đoạn trừ, minh được sinh khởi."
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ Nhất.
54. ‘‘Kathaṃ nu kho, bhante, jānato, kathaṃ passato, saṃyojanā pahīyantī’’ti?
54. “By knowing what, Venerable Sir, by seeing what, are the fetters abandoned?”
54. ‘‘Bạch Thế Tôn, biết như thế nào, thấy như thế nào mà các kiết sử (saṃyojana) được đoạn trừ?’’
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, aniccato jānato passato saṃyojanā pahīyanti.
“Bhikkhu, by knowing and seeing the eye as impermanent, the fetters are abandoned.
‘‘Này Tỳ-khưu, khi biết và thấy con mắt (cakkhu) là vô thường (anicca), các kiết sử được đoạn trừ.
Rūpe… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphassaṃ… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato saṃyojanā pahīyanti.
Forms… eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises dependent on eye-contact, be it pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as impermanent, the fetters are abandoned.
Đối với các sắc (rūpa)… nhãn thức (cakkhuviññāṇaṃ)… nhãn xúc (cakkhusamphassaṃ)… và cả cảm thọ (vedayitaṃ) sinh khởi do duyên nhãn xúc, dù là lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, khi biết và thấy chúng là vô thường, các kiết sử được đoạn trừ.
Sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ… dhamme… manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato saṃyojanā pahīyanti.
The ear… nose… tongue… body… mind… mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact, be it pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as impermanent, the fetters are abandoned.
Đối với tai (sotaṃ)… mũi (ghānaṃ)… lưỡi (jivhaṃ)… thân (kāyaṃ)… ý (manaṃ)… các pháp (dhamme)… ý thức (manoviññāṇaṃ)… ý xúc (manosamphassaṃ)… và cả cảm thọ sinh khởi do duyên ý xúc, dù là lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, khi biết và thấy chúng là vô thường, các kiết sử được đoạn trừ.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato saṃyojanā pahīyantī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, by knowing and seeing in this way that the fetters are abandoned.”
Này Tỳ-khưu, khi biết như vậy, thấy như vậy, các kiết sử được đoạn trừ.’’
Dutiyaṃ.
Second.
Thứ hai.
55. ‘‘Kathaṃ nu kho, bhante, jānato, kathaṃ passato saṃyojanā samugghātaṃ gacchantī’’ti?
55. “By knowing what, Venerable Sir, by seeing what, do the fetters come to be uprooted?”
55. ‘‘Bạch Thế Tôn, biết như thế nào, thấy như thế nào mà các kiết sử (saṃyojana) được nhổ tận gốc?’’
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, anattato jānato passato saṃyojanā samugghātaṃ gacchanti.
“Bhikkhu, by knowing and seeing the eye as not-self, the fetters come to be uprooted.
‘‘Này Tỳ-khưu, khi biết và thấy con mắt (cakkhu) là vô ngã (anatta), các kiết sử được nhổ tận gốc.
Rūpe anattato… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphassaṃ… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato saṃyojanā samugghātaṃ gacchanti.
Forms as not-self… eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises dependent on eye-contact, be it pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as not-self, the fetters come to be uprooted.
Đối với các sắc là vô ngã… nhãn thức… nhãn xúc… và cả cảm thọ sinh khởi do duyên nhãn xúc, dù là lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, khi biết và thấy chúng là vô ngã, các kiết sử được nhổ tận gốc.
Sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ… dhamme… manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato saṃyojanā samugghātaṃ gacchanti.
The ear… nose… tongue… body… mind… mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact, be it pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as not-self, the fetters come to be uprooted.
Đối với tai… mũi… lưỡi… thân… ý… các pháp… ý thức… ý xúc… và cả cảm thọ sinh khởi do duyên ý xúc, dù là lạc thọ, khổ thọ hay bất khổ bất lạc thọ, khi biết và thấy chúng là vô ngã, các kiết sử được nhổ tận gốc.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato saṃyojanā samugghātaṃ gacchantī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, by knowing and seeing in this way that the fetters come to be uprooted.”
Này Tỳ-khưu, khi biết như vậy, thấy như vậy, các kiết sử được nhổ tận gốc.’’
60. ‘‘Sabbupādānapariññāya vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi.
60. “Bhikkhus, I will teach you the Dhamma for the full understanding of all clinging.
60. ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông giáo pháp về sự toàn tri (pariññāya) mọi thủ (upādāna).
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, sabbupādānapariññāya dhammo?
And what, bhikkhus, is the Dhamma for the full understanding of all clinging?
Và này các Tỳ-khưu, giáo pháp về sự toàn tri mọi thủ là gì?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Eye-consciousness arises dependent on the eye and forms.
Do duyên con mắt (cakkhu) và các sắc (rūpa), nhãn thức (cakkhuviññāṇaṃ) sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hội tụ của ba điều này là xúc (phassa).
Phassapaccayā vedanā.
Feeling arises dependent on contact.
Do duyên xúc mà cảm thọ (vedanā) sinh khởi.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati.
Bhikkhus, seeing in this way, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact, dispassionate towards feeling.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, một Thánh đệ tử có học (sutavā ariyasāvako) trở nên nhàm chán (nibbindati) đối với con mắt, nhàm chán đối với các sắc, nhàm chán đối với nhãn thức, nhàm chán đối với nhãn xúc, nhàm chán đối với cảm thọ.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimokkhā* ‘pariññātaṃ me upādāna’nti pajānāti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; through liberation, he understands: ‘My clinging is fully understood’.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham (virajjati); do ly tham mà giải thoát (vimuccati); do giải thoát mà vị ấy biết rõ: ‘Thủ của ta đã được toàn tri (pariññātaṃ me upādāna)’.
Sotañca paṭicca sadde ca uppajjati… ghānañca paṭicca gandhe ca… jivhañca paṭicca rase ca… kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
Ear-consciousness arises dependent on the ear and sounds… nose-consciousness arises dependent on the nose and smells… tongue-consciousness arises dependent on the tongue and tastes… body-consciousness arises dependent on the body and tangible objects… mind-consciousness arises dependent on the mind and mental phenomena.
Do duyên tai (sotañca) và các âm thanh (sadde ca) mà nhĩ thức sinh khởi… do duyên mũi (ghānañca) và các mùi hương (gandhe ca)… do duyên lưỡi (jivhañca) và các vị (rase ca)… do duyên thân (kāyañca) và các xúc chạm (phoṭṭhabbe ca)… do duyên ý (manañca) và các pháp (dhamme ca) mà ý thức (manoviññāṇaṃ) sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hội tụ của ba điều này là xúc.
Phassapaccayā vedanā.
Feeling arises dependent on contact.
Do duyên xúc mà cảm thọ sinh khởi.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati.
Bhikkhus, seeing in this way, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the mind, dispassionate towards mental phenomena, dispassionate towards mind-consciousness, dispassionate towards mind-contact, dispassionate towards feeling.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, một Thánh đệ tử có học trở nên nhàm chán đối với ý, nhàm chán đối với các pháp, nhàm chán đối với ý thức, nhàm chán đối với ý xúc, nhàm chán đối với cảm thọ.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimokkhā ‘pariññātaṃ me upādāna’nti pajānāti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; through liberation, he understands: ‘My clinging is fully understood’.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham mà giải thoát; do giải thoát mà vị ấy biết rõ: ‘Thủ của ta đã được toàn tri’.
Ayaṃ kho, bhikkhave, sabbupādānapariññāya dhammo’’ti.
This, bhikkhus, is the Dhamma for the full understanding of all clinging.”
Này các Tỳ-khưu, đây chính là giáo pháp về sự toàn tri mọi thủ.’’
Aṭṭhamaṃ.
Eighth.
Thứ tám.
61. ‘‘Sabbupādānapariyādānāya vo, bhikkhave, dhammaṃ desessāmi.
61. “Bhikkhus, I will teach you the Dhamma for the exhaustion of all clinging.
61. ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông giáo pháp về sự chấm dứt (pariyādānāya) mọi thủ (upādāna).
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, sabbupādānapariyādānāya dhammo?
And what, bhikkhus, is the Dhamma for the exhaustion of all clinging?
Và này các Tỳ-khưu, giáo pháp về sự chấm dứt mọi thủ là gì?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Eye-consciousness arises dependent on the eye and forms.
Do duyên con mắt và các sắc, nhãn thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hội tụ của ba điều này là xúc.
Phassapaccayā vedanā.
Feeling arises dependent on contact.
Do duyên xúc mà cảm thọ sinh khởi.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati.
Bhikkhus, seeing in this way, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact, dispassionate towards feeling.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, một Thánh đệ tử có học trở nên nhàm chán đối với con mắt, nhàm chán đối với các sắc, nhàm chán đối với nhãn thức, nhàm chán đối với nhãn xúc, nhàm chán đối với cảm thọ.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimokkhā ‘pariyādinnaṃ* me upādāna’nti pajānāti…pe… jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ…pe… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; through liberation, he understands: ‘My clinging is exhausted’…etc… tongue-consciousness arises dependent on the tongue and tastes…etc… mind-consciousness arises dependent on the mind and mental phenomena.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham mà giải thoát; do giải thoát mà vị ấy biết rõ: ‘Thủ của ta đã được chấm dứt (pariyādinnaṃ me upādāna)’…(v.v.)… do duyên lưỡi và các vị mà thiệt thức sinh khởi…(v.v.)… do duyên ý và các pháp mà ý thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hội tụ của ba điều này là xúc.
Phassapaccayā vedanā.
Feeling arises dependent on contact.
Do duyên xúc mà cảm thọ sinh khởi.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati manosamphassepi nibbindati, vedanāyapi nibbindati.
Bhikkhus, seeing in this way, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the mind, dispassionate towards mental phenomena, dispassionate towards mind-consciousness, dispassionate towards mind-contact, dispassionate towards feeling.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, một Thánh đệ tử có học trở nên nhàm chán đối với ý, nhàm chán đối với các pháp, nhàm chán đối với ý thức, nhàm chán đối với ý xúc, nhàm chán đối với cảm thọ.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimokkhā ‘pariyādinnaṃ me upādāna’nti pajānāti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; through liberation, he understands: ‘My clinging is exhausted’.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham mà giải thoát; do giải thoát mà vị ấy biết rõ: ‘Thủ của ta đã được chấm dứt’.
Ayaṃ kho, bhikkhave, sabbupādānapariyādānāya dhammo’’ti.
This, bhikkhus, is the Dhamma for the exhaustion of all clinging.”
Này các Tỳ-khưu, đây chính là giáo pháp về sự chấm dứt mọi thủ.’’
Navamaṃ.
Ninth.
Thứ chín.
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati.
“Seeing thus, bhikkhus, a well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye, dispassionate towards forms, dispassionate towards eye-consciousness, dispassionate towards eye-contact.
“Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị đệ tử Thánh đã nghe pháp sẽ nhàm chán mắt, nhàm chán các sắc, nhàm chán nhãn thức, nhàm chán nhãn xúc.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati…pe… jivhāyapi nibbindati, rasesupi nibbindati, jivhāviññāṇepi nibbindati, jivhāsamphassepi nibbindati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati…pe… manasmimpi nibbindati, dhammesupi nibbindati, manoviññāṇepi nibbindati, manosamphassepi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant—…and so on… he becomes dispassionate towards the tongue, dispassionate towards tastes, dispassionate towards tongue-consciousness, dispassionate towards tongue-contact. He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on tongue-contact—…and so on… he becomes dispassionate towards the mind, dispassionate towards mental phenomena, dispassionate towards mind-consciousness, dispassionate towards mind-contact.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng nhàm chán cái đó…v.v… vị ấy cũng nhàm chán lưỡi, nhàm chán các vị, nhàm chán thiệt thức, nhàm chán thiệt xúc. Và cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc…v.v… vị ấy cũng nhàm chán ý, nhàm chán các pháp, nhàm chán ý thức, nhàm chán ý xúc.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
He becomes dispassionate towards whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng nhàm chán cái đó.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being dispassionate, he becomes unattached; through unattachment, he is liberated; in the liberated, there arises the knowledge, ‘Liberated I am’.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy được giải thoát; khi được giải thoát, vị ấy có trí tuệ về sự giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no further state of being.’
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’
Ayaṃ kho, bhikkhave, sabbupādānapariyādānāya dhammo’’ti.
This, bhikkhus, is the Dhamma for the complete exhaustion of all attachments.”
Này các Tỳ-khưu, đây là pháp đưa đến sự đoạn tận tất cả các sự chấp thủ.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Pháp thứ mười.
‘‘Santi kho, migajāla, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, Migajāla, forms cognizable by the eye—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
“Này Migajāla, có những sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī* .
As he delights in them, welcomes them, and remains attached to them, delight arises in him.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì hỷ khởi lên.
Nandiyā sati sārāgo hoti; sārāge sati saṃyogo hoti.
When there is delight, there is passionate attachment; when there is passionate attachment, there is entanglement.
Khi có hỷ, thì có tham ái; khi có tham ái, thì có sự trói buộc.
Nandisaṃyojanasaṃyutto kho, migajāla, bhikkhu sadutiyavihārīti vuccati.
A bhikkhu entangled by the fetter of delight, Migajāla, is called a dweller with a companion.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu bị trói buộc bởi sự trói buộc của hỷ được gọi là sống có bạn đồng hành.
Santi…pe… santi kho, migajāla, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
There are…and so on… There are, Migajāla, tastes cognizable by the tongue—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
Này Migajāla, có những vị do lưỡi nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
As he delights in them, welcomes them, and remains attached to them, delight arises.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì hỷ khởi lên.
Nandiyā sati sārāgo hoti; sārāge sati saṃyogo hoti.
When there is delight, there is passionate attachment; when there is passionate attachment, there is entanglement.
Khi có hỷ, thì có tham ái; khi có tham ái, thì có sự trói buộc.
Nandisaṃyojanasaṃyutto kho, migajāla, bhikkhu sadutiyavihārīti vuccati.
A bhikkhu entangled by the fetter of delight, Migajāla, is called a dweller with a companion.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu bị trói buộc bởi sự trói buộc của hỷ được gọi là sống có bạn đồng hành.
Evaṃvihārī ca, migajāla, bhikkhu kiñcāpi araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni* paṭisallānasāruppāni; atha kho sadutiyavihārīti vuccati.
Even if such a bhikkhu, Migajāla, resorts to secluded abodes in forests and wildernesses, with little noise, little sound, free from crowds, suitable for human seclusion and for withdrawal; yet he is called a dweller with a companion.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu sống như vậy, dù cho vị ấy sống trong các trú xứ rừng núi hoang vắng, xa xôi, ít tiếng động, ít ồn ào, không có người qua lại, thích hợp cho sự độc cư; nhưng vị ấy vẫn được gọi là sống có bạn đồng hành.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Taṇhā hissa dutiyā, sāssa appahīnā.
For craving is his companion, and that craving has not been abandoned by him.
Vì tham ái là bạn đồng hành của vị ấy, và tham ái đó chưa được đoạn trừ.
Tasmā sadutiyavihārī’’ti vuccati.
Therefore, he is called a dweller with a companion.”
Do đó, vị ấy được gọi là sống có bạn đồng hành.”
‘‘Santi ca kho, migajāla, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“But there are, Migajāla, forms cognizable by the eye—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
“Nhưng này Migajāla, có những sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati.
As he does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them, delight ceases.
Khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng, thì hỷ diệt đi.
Nandiyā asati sārāgo na hoti; sārāge asati saṃyogo na hoti.
When delight is absent, passionate attachment is not; when passionate attachment is absent, entanglement is not.
Khi không có hỷ, thì không có tham ái; khi không có tham ái, thì không có sự trói buộc.
Nandisaṃyojanavisaṃyutto kho, migajāla, bhikkhu ekavihārīti vuccati…pe… santi ca kho, migajāla, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi ca kho, migajāla, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
A bhikkhu disentangled from the fetter of delight, Migajāla, is called a lonely dweller…and so on… But there are, Migajāla, tastes cognizable by the tongue—…and so on… But there are, Migajāla, mental phenomena cognizable by the mind—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu đã thoát khỏi sự trói buộc của hỷ được gọi là độc cư…v.v… Nhưng này Migajāla, có những vị do lưỡi nhận biết…v.v… Nhưng này Migajāla, có những pháp do ý nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati.
As he does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them, delight ceases.
Khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng, thì hỷ diệt đi.
Nandiyā asati sārāgo na hoti; sārāge asati saṃyogo na hoti.
When delight is absent, passionate attachment is not; when passionate attachment is absent, entanglement is not.
Khi không có hỷ, thì không có tham ái; khi không có tham ái, thì không có sự trói buộc.
Nandisaṃyojanavippayutto kho, migajāla, bhikkhu ekavihārīti vuccati.
A bhikkhu disentangled from the fetter of delight, Migajāla, is called a lonely dweller.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu đã thoát khỏi sự trói buộc của hỷ được gọi là độc cư.
Evaṃvihārī ca, migajāla, bhikkhu kiñcāpi gāmante viharati ākiṇṇo bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.
Even if such a bhikkhu, Migajāla, dwells near a village, crowded with bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and their disciples.
Này Migajāla, một Tỳ-khưu sống như vậy, dù cho vị ấy sống gần làng, giữa các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, các vua, các đại thần của vua, các ngoại đạo, các đệ tử ngoại đạo.
Atha kho ekavihārīti vuccati.
Yet he is called a lonely dweller.
Nhưng vị ấy vẫn được gọi là độc cư.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Taṇhā hissa dutiyā, sāssa pahīnā.
For craving is his companion, and that craving has been abandoned by him.
Vì tham ái là bạn đồng hành của vị ấy, và tham ái đó đã được đoạn trừ.
Tasmā ekavihārīti vuccatī’’ti.
Therefore, he is called a lonely dweller.”
Do đó, vị ấy được gọi là độc cư.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
‘‘Santi kho, migajāla, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, Migajāla, forms cognizable by the eye—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
“Này Migajāla, có những sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
As he delights in them, welcomes them, and remains attached to them, delight arises.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì hỷ khởi lên. Này Migajāla, do sự khởi lên của hỷ mà khổ khởi lên…v.v… Này Migajāla, có những vị do lưỡi nhận biết…v.v… Này Migajāla, có những pháp do ý nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Nandisamudayā dukkhasamudayo, migajālāti vadāmi…pe… santi ca kho, migajāla, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi ca kho, migajāla, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
From the arising of delight comes the arising of suffering, Migajāla, so I say…and so on… But there are, Migajāla, tastes cognizable by the tongue—…and so on… But there are, Migajāla, mental phenomena cognizable by the mind—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains attached to them.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì hỷ khởi lên.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
As he delights in them, welcomes them, and remains attached to them, delight arises.
Này Migajāla, do sự khởi lên của hỷ mà khổ khởi lên, Ta nói vậy.
Nandisamudayā dukkhasamudayo, migajālāti vadāmi.
From the arising of delight comes the arising of suffering, Migajāla, so I say.
Này Migajāla, do sự khởi lên của hỷ mà khổ khởi lên, Ta nói vậy.
‘‘Santi ca kho, migajāla, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“But there are, Migajāla, forms cognizable by the eye—desirable, agreeable, pleasant, endearing, connected with sensual pleasure, inciting lust.
“Nhưng này Migajāla, có những sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them.
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati.
As he does not delight in them, does not welcome them, does not remain attached to them, delight ceases.
Khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng, thì hỷ diệt đi.
Nandinirodhā dukkhanirodho, migajālāti vadāmi…pe… santi ca kho, migajāla, jivhāviññeyyā rasā iṭṭhā kantā…pe… santi ca kho, migajāla, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“With the cessation of delight, suffering ceases, Migajāla,” I say. …And there are, Migajāla, tastes cognizable by the tongue, that are agreeable, delightful, …And there are, Migajāla, phenomena cognizable by the mind, that are agreeable, delightful, pleasing, charming, associated with sensual pleasures, and enticing.
Khi hỷ diệt thì khổ diệt, này Migajāla, Ta nói như vậy…pe… Này Migajāla, có những vị ngon được lưỡi nhận biết, khả ái, khả lạc…pe… Này Migajāla, có những pháp được ý nhận biết, khả ái, khả lạc, khả hỷ, khả ái, liên hệ đến dục, gây nhiễm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in that, does not welcome it, does not remain engrossed in it.
Nếu Tỷ-kheo không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati.
For him, not delighting in it, not welcoming it, not remaining engrossed in it, delight ceases.
Khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ chúng, thì hỷ diệt.
Nandinirodhā dukkhanirodho, migajālāti vadāmī’’ti.
With the cessation of delight, suffering ceases, Migajāla,” I say.
Khi hỷ diệt thì khổ diệt, này Migajāla, Ta nói như vậy.”
Atha kho āyasmā migajālo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then, having delighted in and rejoiced at the Blessed One’s words, the Venerable Migajāla rose from his seat, bowed to the Blessed One, circumambulated him keeping his right side towards him, and departed.
Rồi Tôn giả Migajāla hoan hỷ và tùy hỷ lời dạy của Thế Tôn, từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi ra đi.
Atha kho āyasmā migajālo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharato nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then the Venerable Migajāla, living alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, before long, by his own direct knowledge, realized and abided in that unsurpassed culmination of the holy life, for the sake of which clansmen rightly go forth from home to homelessness, right in this very life.
Rồi Tôn giả Migajāla, sống một mình, viễn ly, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, không bao lâu sau, ngay trong hiện tại, với thắng trí của mình, đã chứng ngộ và an trú mục đích tối thượng của đời sống Phạm hạnh mà các thiện gia nam tử xuất gia từ bỏ gia đình hướng đến.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsi.
He understood: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’
Aññataro ca panāyasmā migajālo arahataṃ ahosīti.
And the Venerable Migajāla became one of the Arahants.
Và Tôn giả Migajāla trở thành một trong các vị A-la-hán.
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
‘‘Yattha kho, samiddhi, atthi cakkhu, atthi rūpā, atthi cakkhuviññāṇaṃ, atthi cakkhuviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
“Wherever there is, Samiddhi, an eye, visual forms, eye-consciousness, and phenomena cognizable by eye-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
“Này Samiddhi, ở đâu có mắt, có các sắc, có nhãn thức, có các pháp được nhãn thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
Atthi sotaṃ, atthi saddā, atthi sotaviññāṇaṃ, atthi sotaviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is an ear, sounds, ear-consciousness, and phenomena cognizable by ear-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
Có tai, có các tiếng, có nhĩ thức, có các pháp được nhĩ thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
Atthi ghānaṃ, atthi gandhā, atthi ghānaviññāṇaṃ, atthi ghānaviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is a nose, odors, nose-consciousness, and phenomena cognizable by nose-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
Có mũi, có các mùi, có tỷ thức, có các pháp được tỷ thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
Atthi jivhā, atthi rasā, atthi jivhāviññāṇaṃ, atthi jivhāviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is a tongue, tastes, tongue-consciousness, and phenomena cognizable by tongue-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
Có lưỡi, có các vị, có thiệt thức, có các pháp được thiệt thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
Atthi kāyo, atthi phoṭṭhabbā, atthi kāyaviññāṇaṃ, atthi kāyaviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is a body, tactile objects, body-consciousness, and phenomena cognizable by body-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
Có thân, có các xúc chạm, có thân thức, có các pháp được thân thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
Atthi mano, atthi dhammā, atthi manoviññāṇaṃ, atthi manoviññāṇaviññātabbā dhammā, atthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is a mind, phenomena, mind-consciousness, and phenomena cognizable by mind-consciousness, there is Māra or the designation of Māra.
Có ý, có các pháp, có ý thức, có các pháp được ý thức nhận biết, ở đó có Māra hay có sự chế định Māra.
‘‘Yattha ca kho, samiddhi, natthi cakkhu, natthi rūpā, natthi cakkhuviññāṇaṃ, natthi cakkhuviññāṇaviññātabbā dhammā, natthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
“Wherever there is no eye, Samiddhi, no visual forms, no eye-consciousness, and no phenomena cognizable by eye-consciousness, there is no Māra or designation of Māra.
Này Samiddhi, ở đâu không có mắt, không có các sắc, không có nhãn thức, không có các pháp được nhãn thức nhận biết, ở đó không có Māra hay không có sự chế định Māra.
Natthi sotaṃ…pe… natthi ghānaṃ…pe… natthi jivhā, natthi rasā, natthi jivhāviññāṇaṃ, natthi jivhāviññāṇaviññātabbā dhammā, natthi tattha māro vā mārapaññatti vā.
Wherever there is no ear… no nose… wherever there is no tongue, no tastes, no tongue-consciousness, and no phenomena cognizable by tongue-consciousness, there is no Māra or designation of Māra.
Không có tai…pe… không có mũi…pe… không có lưỡi, không có các vị, không có thiệt thức, không có các pháp được thiệt thức nhận biết, ở đó không có Māra hay không có sự chế định Māra.
Natthi kāyo…pe….
Wherever there is no body….
Không có thân…pe….
Natthi mano, natthi dhammā, natthi manoviññāṇaṃ, natthi manoviññāṇaviññātabbā dhammā, natthi tattha māro vā mārapaññatti vā’’ti.
Wherever there is no mind, no phenomena, no mind-consciousness, and no phenomena cognizable by mind-consciousness, there is no Māra or designation of Māra.”
Không có ý, không có các pháp, không có ý thức, không có các pháp được ý thức nhận biết, ở đó không có Māra hay không có sự chế định Māra.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ upasenaṃ etadavoca – ‘‘na kho pana mayaṃ passāma āyasmato upasenassa kāyassa vā aññathattaṃ indriyānaṃ vā vipariṇāmaṃ.
When this was said, the Venerable Sāriputta said to the Venerable Upasena: “But we do not see any alteration in the Venerable Upasena’s body, nor any change in his faculties.
Khi được nói vậy, Tôn giả Sāriputta nói với Tôn giả Upasena: “Chúng tôi không thấy thân của Tôn giả Upasena có sự thay đổi nào, hay các căn có sự biến đổi nào.
Atha ca panāyasmā upaseno evamāha – ‘etha me, āvuso, imaṃ kāyaṃ mañcakaṃ āropetvā bahiddhā nīharatha.
Yet the Venerable Upasena says: ‘Come, friends, place this body of mine on a stretcher and carry it outside!
Thế mà Tôn giả Upasena lại nói: ‘Này chư Hiền, hãy đến, khiêng thân này của tôi đặt lên giường
Purāyaṃ kāyo idheva vikirati; seyyathāpi bhusamuṭṭhī’’’ti.
Lest this body scatter right here, just like a heap of chaff.’”
và đưa ra ngoài. Trước khi thân này tan rã ngay tại đây, như một nắm trấu.’”
‘‘Yassa nūna, āvuso sāriputta, evamassa – ‘ahaṃ cakkhūti vā mama cakkhūti vā…pe… ahaṃ jivhāti vā mama jivhāti vā… ahaṃ manoti vā mama manoti vā’.
“If, friend Sāriputta, one were to think: ‘I am the eye’ or ‘The eye is mine’… ‘I am the tongue’ or ‘The tongue is mine’… ‘I am the mind’ or ‘The mind is mine’,
“Này Hiền giả Sāriputta, nếu ai nghĩ: ‘Mắt là tôi’ hay ‘mắt là của tôi’…pe… ‘lưỡi là tôi’ hay ‘lưỡi là của tôi’… ‘ý là tôi’ hay ‘ý là của tôi’.
Tassa, āvuso sāriputta, siyā kāyassa vā aññathattaṃ indriyānaṃ vā vipariṇāmo.
for such a one, friend Sāriputta, there might be alteration of the body or change in the faculties.
Thì đối với người ấy, này Hiền giả Sāriputta, có thể có sự thay đổi của thân hay sự biến đổi của các căn.
Mayhañca kho, āvuso sāriputta, na evaṃ hoti – ‘ahaṃ cakkhūti vā mama cakkhūti vā…pe… ahaṃ jivhāti vā mama jivhāti vā…pe… ahaṃ manoti vā mama manoti vā’.
But for me, friend Sāriputta, it does not occur to me: ‘I am the eye’ or ‘The eye is mine’… ‘I am the tongue’ or ‘The tongue is mine’… ‘I am the mind’ or ‘The mind is mine’.
Nhưng đối với tôi, này Hiền giả Sāriputta, không có ý nghĩ: ‘Mắt là tôi’ hay ‘mắt là của tôi’…pe… ‘lưỡi là tôi’ hay ‘lưỡi là của tôi’…pe… ‘ý là tôi’ hay ‘ý là của tôi’.
Tassa mayhañca kho, āvuso sāriputta, kiṃ kāyassa vā aññathattaṃ bhavissati, indriyānaṃ vā vipariṇāmo’’ti!
So for me, friend Sāriputta, what alteration of the body or change in the faculties could there be?!”
Vậy đối với tôi, này Hiền giả Sāriputta, thân này có gì thay đổi, hay các căn có gì biến đổi?”
‘‘Idha pana, upavāṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpappaṭisaṃvedī ca hoti rūparāgappaṭisaṃvedī ca.
“Here, Upavāṇa, a bhikkhu, having seen a form with the eye, experiences the form and experiences delight in the form.
“Này Upavāṇa, ở đây, một Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, cảm nhận sắc và cảm nhận tham ái đối với sắc.
Santañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is delight in forms within me,’ when there is delight in forms within him.
Vị ấy biết: ‘Trong nội tâm ta có tham ái đối với sắc’ khi tham ái đó hiện hữu.
Yaṃ taṃ, upavāṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpappaṭisaṃvedī ca hoti rūparāgappaṭisaṃvedī ca.
Upavāṇa, that a bhikkhu, having seen a form with the eye, experiences the form and experiences delight in the form.
Này Upavāṇa, việc Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, cảm nhận sắc và cảm nhận tham ái đối với sắc,
Santañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is delight in forms within me,’ when there is delight in forms within him.
biết: ‘Trong nội tâm ta có tham ái đối với sắc’ khi tham ái đó hiện hữu.
Evampi kho, upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti…pe….
It is in this way, Upavāṇa, that the Dhamma is directly visible, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise” …pe….
Này Upavāṇa, như vậy, Pháp là hiển hiện, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết”… (vân vân)…
‘‘Puna caparaṃ, upavāṇa, bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā rasappaṭisaṃvedī ca hoti rasarāgappaṭisaṃvedī ca.
“Furthermore, Upavāṇa, a bhikkhu, having tasted a flavour with the tongue, experiences the flavour and experiences delight in the flavour.
“Hơn nữa, này Upavāṇa, một Tỳ-kheo nếm vị bằng lưỡi, cảm nhận vị và cảm nhận tham ái đối với vị.
Santañca ajjhattaṃ rasesu rāgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ rasesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is delight in flavours within me,’ when there is delight in flavours within him.
Vị ấy biết: ‘Trong nội tâm ta có tham ái đối với vị’ khi tham ái đó hiện hữu.
Yaṃ taṃ, upavāṇa, bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā rasappaṭisaṃvedī ca hoti rasarāgappaṭisaṃvedī ca.
Upavāṇa, that a bhikkhu, having tasted a flavour with the tongue, experiences the flavour and experiences delight in the flavour.
Này Upavāṇa, việc Tỳ-kheo nếm vị bằng lưỡi, cảm nhận vị và cảm nhận tham ái đối với vị,
Santañca ajjhattaṃ rasesu rāgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ rasesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is delight in flavours within me,’ when there is delight in flavours within him.
biết: ‘Trong nội tâm ta có tham ái đối với vị’ khi tham ái đó hiện hữu.
Evampi kho, upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti…pe….
It is in this way, Upavāṇa, that the Dhamma is directly visible, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise” …pe….
Này Upavāṇa, như vậy, Pháp là hiển hiện, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết”… (vân vân)…
‘‘Idha pana, upavāṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpappaṭisaṃvedī ca hoti, no ca rūparāgappaṭisaṃvedī.
“Here, Upavāṇa, a bhikkhu, having seen a form with the eye, experiences the form, but does not experience delight in the form.
“Này Upavāṇa, ở đây, một Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, cảm nhận sắc, nhưng không cảm nhận tham ái đối với sắc.
Asantañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is no delight in forms within me,’ when there is no delight in forms within him.
Vị ấy biết: ‘Trong nội tâm ta không có tham ái đối với sắc’ khi tham ái đó không hiện hữu.
Yaṃ taṃ, upavāṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rūpappaṭisaṃvedīhi kho hoti, no ca rūparāgappaṭisaṃvedī.
Upavāṇa, that a bhikkhu, having seen a form with the eye, experiences the form, but does not experience delight in the form.
Này Upavāṇa, việc Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, cảm nhận sắc, nhưng không cảm nhận tham ái đối với sắc,
Asantañca ajjhattaṃ rūpesu rāgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ rūpesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is no delight in forms within me,’ when there is no delight in forms within him.
biết: ‘Trong nội tâm ta không có tham ái đối với sắc’ khi tham ái đó không hiện hữu.
Evampi kho, upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti, akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti…pe….
It is in this way, Upavāṇa, that the Dhamma is directly visible, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise” …pe….
Này Upavāṇa, như vậy, Pháp là hiển hiện, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết”… (vân vân)…
‘‘Puna caparaṃ, upavāṇa, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya dhammappaṭisaṃvedīhi kho hoti, no ca dhammarāgappaṭisaṃvedī.
“Furthermore, Upavāṇa, a bhikkhu, having cognized a mental phenomenon with the mind, experiences the mental phenomenon, but does not experience delight in the mental phenomenon.
“Hơn nữa, này Upavāṇa, một Tỳ-kheo nhận biết pháp bằng ý, cảm nhận pháp, nhưng không cảm nhận tham ái đối với pháp.
Asantañca ajjhattaṃ dhammesu rāgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ dhammesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is no delight in mental phenomena within me,’ when there is no delight in mental phenomena within him.
Vị ấy biết: ‘Trong nội tâm ta không có tham ái đối với pháp’ khi tham ái đó không hiện hữu.
Yaṃ taṃ, upavāṇa, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya dhammappaṭisaṃvedīhi kho hoti, no ca dhammarāgappaṭisaṃvedī.
Upavāṇa, that a bhikkhu, having cognized a mental phenomenon with the mind, experiences the mental phenomenon, but does not experience delight in the mental phenomenon.
Này Upavāṇa, việc Tỳ-kheo nhận biết pháp bằng ý, cảm nhận pháp, nhưng không cảm nhận tham ái đối với pháp,
Asantañca ajjhattaṃ dhammesu rāgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ dhammesu rāgo’ti pajānāti.
He understands: ‘There is no delight in mental phenomena within me,’ when there is no delight in mental phenomena within him.
biết: ‘Trong nội tâm ta không có tham ái đối với pháp’ khi tham ái đó không hiện hữu.
Evampi kho, upavāṇa, sandiṭṭhiko dhammo hoti, akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’’ti.
It is in this way, Upavāṇa, that the Dhamma is directly visible, timeless, inviting inspection, onward-leading, to be personally experienced by the wise.”
Này Upavāṇa, như vậy, Pháp là hiển hiện, không có thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng biết.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
Atha kho bhagavā navavādañca sutvā gilānavādañca, ‘‘appaññāto bhikkhū’’ti iti viditvā yena so bhikkhu tenupasaṅkami.
Then the Blessed One, having heard the report about the new bhikkhu and the report about the sick bhikkhu, and knowing that the bhikkhu was unknown, approached that bhikkhu.
Thế rồi, Thế Tôn nghe lời nói về vị Tỳ-kheo mới và lời nói về vị Tỳ-kheo bệnh, biết rằng “vị Tỳ-kheo chưa được biết đến”, Ngài đi đến chỗ Tỳ-kheo ấy.
Addasā kho so bhikkhu bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ.
That bhikkhu saw the Blessed One approaching from afar.
Vị Tỳ-kheo ấy thấy Thế Tôn đang đến từ xa.
Disvāna mañcake samadhosi* .
Having seen him, he stirred on the couch.
Thấy vậy, vị ấy ngồi dậy trên giường.
Atha kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, bhikkhu, mā tvaṃ mañcake samadhosi.
Then the Blessed One said to that bhikkhu: “Enough, bhikkhu, do not stir on the couch.
Thế rồi, Thế Tôn nói với Tỳ-kheo ấy: “Thôi đủ rồi, này Tỳ-kheo, đừng ngồi dậy trên giường.
Santimāni āsanāni paññattāni, tatthāhaṃ nisīdissāmī’’ti.
These seats are prepared; I will sit there.”
Có những chỗ ngồi này đã được sắp đặt, Ta sẽ ngồi ở đó.”
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat down on the prepared seat.
Thế Tôn ngồi xuống chỗ ngồi đã được sắp đặt.
Nisajja kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘kacci te, bhikkhu, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no abhikkamanti, paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamo’’ti?
Having sat down, the Blessed One said to that bhikkhu: “I hope, bhikkhu, that you are bearing up, that you are getting on; I hope that your painful feelings are subsiding, not increasing, that their subsidence is evident, not their increase?”
Sau khi ngồi, Thế Tôn nói với Tỳ-kheo ấy: “Này Tỳ-kheo, ông có được an ổn không, có sống được không, những cảm thọ đau đớn có thuyên giảm không, không tăng thêm, có dấu hiệu thuyên giảm không, không có dấu hiệu tăng thêm không?”
Atha kho bhagavā navavādañca sutvā gilānavādañca, ‘‘appaññāto bhikkhū’’ti iti viditvā yena so bhikkhu tenupasaṅkami.
Then the Blessed One, having heard about the new bhikkhu and the sick bhikkhu, and knowing him to be an unknown bhikkhu, approached that bhikkhu.
Rồi Thế Tôn, sau khi nghe lời về vị Tỳ-khưu mới và lời về người bệnh, và biết rằng “vị Tỳ-khưu chưa được biết đến”, Ngài đã đi đến chỗ vị Tỳ-khưu ấy.
Addasā kho so bhikkhu bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ.
That bhikkhu saw the Blessed One approaching from afar.
Vị Tỳ-khưu ấy đã thấy Thế Tôn đang đến từ đằng xa.
Disvāna mañcake samadhosi.
Seeing him, he tried to get up from the couch.
Sau khi thấy, vị ấy đã cố gắng ngồi dậy trên giường.
Atha kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, bhikkhu, mā tvaṃ mañcake samadhosi.
Then the Blessed One said to that bhikkhu: “Enough, bhikkhu, do not try to get up from the couch.
Rồi Thế Tôn đã nói với vị Tỳ-khưu ấy: “Thôi, này Tỳ-khưu, chớ cố gắng ngồi dậy trên giường.
Santimāni āsanāni paññattāni, tatthāhaṃ nisīdissāmī’’ti.
There are these seats prepared; I will sit there.”
Có những chỗ ngồi này đã được sắp đặt, Ta sẽ ngồi ở đó.”
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat on the prepared seat.
Thế Tôn đã ngồi xuống trên chỗ ngồi đã được sắp đặt.
Nisajja kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘kacci te, bhikkhu, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci dukkhā vedanā paṭikkamanti no abhikkamanti, paṭikkamosānaṃ paññāyati no abhikkamo’’ti?
Having sat down, the Blessed One said to that bhikkhu: “I hope you are bearing up, bhikkhu, I hope you are getting by. I hope your painful feelings are subsiding, not increasing, and that their subsidence is apparent, not their increase?”
Sau khi ngồi xuống, Thế Tôn đã nói với vị Tỳ-khưu ấy: “Này Tỳ-khưu, ngươi có được khỏe không, có sống được không, các cảm thọ đau đớn có thuyên giảm không mà không tăng thêm, sự thuyên giảm của chúng có được nhận biết không mà không phải sự tăng thêm?”
76. Atha kho āyasmā rādho…pe… ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetu, yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyya’’nti.
76. Then Venerable Rādhā…pe… seated to one side, Venerable Rādhā said to the Blessed One: “It would be good, Venerable Sir, if the Blessed One would teach me the Dhamma in brief, so that I, having heard the Dhamma from the Blessed One, might dwell alone, secluded, diligent, ardent, and resolute.”
76. Rồi Tôn giả Rādhā… (lược)… Tôn giả Rādhā ngồi sang một bên và bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, thật tốt lành nếu Thế Tôn thuyết Pháp tóm tắt cho con, để con sau khi nghe Pháp từ Thế Tôn, có thể sống một mình, viễn ly, không phóng dật, tinh cần, và tự mình tinh tấn.”
‘‘Yaṃ kho, rādha, aniccaṃ tatra te chando pahātabbo.
“Whatever is impermanent, Rādhā, with regard to that you should abandon desire.
“Này Rādhā, cái gì vô thường, ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.
Kiñca, rādha, aniccaṃ tatra te chando pahātabbo?
And what, Rādhā, is impermanent, with regard to which you should abandon desire?
Và này Rādhā, cái gì vô thường mà ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó?
Cakkhu aniccaṃ, rūpā aniccā, cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphasso… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ.
The eye is impermanent, forms are impermanent, eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant—that too is impermanent.
Con mắt là vô thường, các sắc là vô thường, nhãn thức… nhãn xúc… và cái gì do nhãn xúc làm duyên mà khởi lên cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, cái đó cũng vô thường.
Tatra te chando pahātabbo…pe… jivhā… kāyo… mano anicco.
With regard to that you should abandon desire…pe… the tongue… the body… the mind is impermanent.
Ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó… (lược)… lưỡi… thân… ý là vô thường.
Tatra te chando pahātabbo.
With regard to that you should abandon desire.
Ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.
Dhammā… manoviññāṇaṃ… manosamphasso… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ.
Mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant—that too is impermanent.
Các pháp… ý thức… ý xúc… và cái gì do ý xúc làm duyên mà khởi lên cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, cái đó cũng vô thường.
Tatra te chando pahātabbo.
With regard to that you should abandon desire.
Ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.
Yaṃ kho, rādha, aniccaṃ tatra te chando pahātabbo’’ti.
Whatever is impermanent, Rādhā, with regard to that you should abandon desire.”
Này Rādhā, cái gì vô thường, ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Bài kinh thứ ba.
77. ‘‘Yaṃ kho, rādha, dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo.
77. “Whatever is suffering, Rādhā, with regard to that you should abandon desire.
77. “Này Rādhā, cái gì là khổ, ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.
Kiñca, rādha, dukkhaṃ?
And what, Rādhā, is suffering?
Và này Rādhā, cái gì là khổ?
Cakkhu kho, rādha, dukkhaṃ.
The eye, Rādhā, is suffering.
Này Rādhā, con mắt là khổ.
Tatra te chando pahātabbo.
With regard to that you should abandon desire.
Ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.
Rūpā… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphasso… yampidaṃ cakkhusamphassa…pe… adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ.
Forms… eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises dependent on eye-contact…pe… or neither painful nor pleasant—that too is suffering.
Các sắc… nhãn thức… nhãn xúc… và cái gì do nhãn xúc làm duyên… (lược)… hay không khổ không lạc, cái đó cũng là khổ.
Tatra te chando pahātabbo…pe… mano dukkho… dhammā… manoviññāṇaṃ… manosamphasso… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ.
With regard to that you should abandon desire…pe… the mind is suffering… mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant—that too is suffering.
Ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó… (lược)… ý là khổ… các pháp… ý thức… ý xúc… và cái gì do ý xúc làm duyên mà khởi lên cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, cái đó cũng là khổ.
Tatra te chando pahātabbo.
With regard to that you should abandon desire.
Ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.
Yaṃ kho, rādha, dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo’’ti.
Whatever is suffering, Rādhā, with regard to that you should abandon desire.”
Này Rādhā, cái gì là khổ, ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Bài kinh thứ tư.
78. ‘‘Yo kho, rādha, anattā tatra te chando pahātabbo.
78. “Whatever is not-self, Rādhā, with regard to that you should abandon desire.
78. “Này Rādhā, cái gì là vô ngã, ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.
Ko ca, rādha, anattā?
And what, Rādhā, is not-self?
Và này Rādhā, cái gì là vô ngã?
Cakkhu kho, rādha, anattā.
The eye, Rādhā, is not-self.
Này Rādhā, con mắt là vô ngã.
Tatra te chando pahātabbo.
With regard to that you should abandon desire.
Ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.
Rūpā… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphasso… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā…pe… mano anattā… dhammā… manoviññāṇaṃ… manosamphasso… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā.
Forms… eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises dependent on eye-contact…pe… the mind is not-self… mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant—that too is not-self.
Các sắc… nhãn thức… nhãn xúc… và cái gì do nhãn xúc làm duyên… (lược)… ý là vô ngã… các pháp… ý thức… ý xúc… và cái gì do ý xúc làm duyên mà khởi lên cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, cái đó cũng là vô ngã.
Tatra te chando pahātabbo.
With regard to that you should abandon desire.
Ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.
Yo kho, rādha, anattā tatra te chando pahātabbo’’ti.
Whatever is not-self, Rādhā, with regard to that you should abandon desire.”
Này Rādhā, cái gì là vô ngã, ngươi cần phải từ bỏ dục tham nơi cái đó.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Bài kinh thứ năm.
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
“By knowing and seeing the eye as impermanent, bhikkhu, a bhikkhu’s ignorance is abandoned, and knowledge arises.
“Này Tỳ-kheo, Tỳ-kheo biết, thấy con mắt là vô thường (anicca) thì vô minh bị đoạn trừ, minh phát sinh.
Rūpe… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphassaṃ… yampidaṃ, cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati…pe… manaṃ aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
By knowing and seeing forms… eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—as impermanent, a bhikkhu’s ignorance is abandoned, and knowledge arises… by knowing and seeing the mind as impermanent, a bhikkhu’s ignorance is abandoned, and knowledge arises.
Các sắc (rūpa)... nhãn thức (cakkhuviññāṇaṃ)... nhãn xúc (cakkhusamphassaṃ)... và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, Tỳ-kheo biết, thấy chúng là vô thường thì vô minh bị đoạn trừ, minh phát sinh... (tương tự với các giác quan khác)... Tỳ-kheo biết, thấy ý (manaṃ) là vô thường thì vô minh bị đoạn trừ, minh phát sinh.
Dhamme… manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjati.
By knowing and seeing mind-objects… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—as impermanent, a bhikkhu’s ignorance is abandoned, and knowledge arises.
Các pháp (dhamma)... ý thức (manoviññāṇaṃ)... ý xúc (manosamphassaṃ)... và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, Tỳ-kheo biết, thấy chúng là vô thường thì vô minh bị đoạn trừ, minh phát sinh.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjatī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, by knowing in this way, by seeing in this way, that a bhikkhu’s ignorance is abandoned, and knowledge arises.”
Này Tỳ-kheo, Tỳ-kheo biết như vậy, thấy như vậy thì vô minh bị đoạn trừ, minh phát sinh.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
‘‘Idha, bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti – ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti.
“Here, bhikkhu, a bhikkhu hears: ‘All phenomena are not fit for clinging.’
“Ở đây, này Tỳ-kheo, Tỳ-kheo nghe rằng: ‘Tất cả các pháp (dhamma) không đáng để chấp thủ (abhinivesāya).’
Evañcetaṃ, bhikkhu, bhikkhuno sutaṃ hoti – ‘sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyā’ti.
And if, bhikkhu, a bhikkhu hears this: ‘All phenomena are not fit for clinging,’
Và khi Tỳ-kheo đã nghe như vậy: ‘Tất cả các pháp không đáng để chấp thủ,’
So sabbaṃ dhammaṃ abhijānāti, sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti, sabbaṃ dhammaṃ pariññāya sabbanimittāni aññato passati, cakkhuṃ aññato passati, rūpe… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphassaṃ… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aññato passati…pe… manaṃ aññato passati, dhamme… manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aññato passati.
he thoroughly understands all phenomena, and having thoroughly understood all phenomena, he fully comprehends all phenomena, and having fully comprehended all phenomena, he sees all signs as other, he sees the eye as other, forms… eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he also sees as other… the mind he sees as other, mind-objects… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he also sees as other.
vị ấy thấu hiểu tất cả các pháp. Sau khi thấu hiểu tất cả các pháp, vị ấy biết rõ tất cả các pháp. Sau khi biết rõ tất cả các pháp, vị ấy thấy tất cả các tướng (nimitta) là không phải tự ngã (aññato). Vị ấy thấy con mắt là không phải tự ngã. Các sắc... nhãn thức... nhãn xúc... và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng thấy chúng là không phải tự ngã... (tương tự với các giác quan khác)... Vị ấy thấy ý là không phải tự ngã. Các pháp... ý thức... ý xúc... và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng thấy chúng là không phải tự ngã.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato bhikkhuno avijjā pahīyati, vijjā uppajjatī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, by knowing in this way, by seeing in this way, that a bhikkhu’s ignorance is abandoned, and knowledge arises.”
Này Tỳ-kheo, Tỳ-kheo biết như vậy, thấy như vậy thì vô minh bị đoạn trừ, minh phát sinh.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
81. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu…pe… ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha no, bhante, aññatitthiyā paribbājakā amhe evaṃ pucchanti – ‘kimatthiyaṃ, āvuso, samaṇe gotame brahmacariyaṃ vussatī’ti?
81. Then many bhikkhus approached the Blessed One… they sat down to one side and said to the Blessed One: “Venerable Sir, other sectarians, wandering ascetics, question us thus: ‘Friends, for what purpose is the holy life lived under the ascetic Gotama?’
81. Rồi nhiều Tỳ-kheo đã đến chỗ Thế Tôn... ngồi sang một bên, các Tỳ-kheo ấy đã bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, ở đây, các du sĩ ngoại đạo đã hỏi chúng con rằng: ‘Thưa các bạn, đời sống Phạm hạnh được thực hành nơi Sa-môn Gotama vì mục đích gì?’
Evaṃ puṭṭhā mayaṃ, bhante, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākaroma – ‘dukkhassa kho, āvuso, pariññatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’ti.
When thus questioned, Venerable Sir, we answer those other sectarians, those wandering ascetics, thus: ‘Friends, the holy life is lived under the Blessed One for the full comprehension of suffering (dukkha).’
Bạch Thế Tôn, khi bị hỏi như vậy, chúng con đã trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy rằng: ‘Thưa các bạn, đời sống Phạm hạnh được thực hành nơi Thế Tôn là vì sự liễu tri (pariññatthaṃ) khổ (dukkha).’
Kacci mayaṃ, bhante, evaṃ puṭṭhā evaṃ byākaramānā vuttavādino ceva bhagavato homa, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhāma, dhammassa cānudhammaṃ byākaroma, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchatī’’ti?
Are we, Venerable Sir, when thus questioned and thus answering, speakers of what the Blessed One has said, and do we not misrepresent the Blessed One with what is untrue, do we explain the Dhamma in accordance with the Dhamma, and does no co-dharmic assertion and counter-assertion lead to a blameworthy conclusion?”
Bạch Thế Tôn, khi bị hỏi như vậy và trả lời như vậy, chúng con có phải là người nói đúng lời của Thế Tôn, không xuyên tạc Thế Tôn bằng lời không đúng sự thật, và có phải là người giảng giải Pháp đúng theo Pháp, không có bất cứ lời tranh luận đúng Pháp nào bị chê trách không?”
‘‘Taggha tumhe, bhikkhave, evaṃ puṭṭhā evaṃ byākaramānā vuttavādino ceva me hotha, na ca maṃ abhūtena abbhācikkhatha, dhammassa cānudhammaṃ byākarotha, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchati.
“Indeed, bhikkhus, when you are thus questioned and thus answer, you are speakers of what I have said, and you do not misrepresent me with what is untrue, you explain the Dhamma in accordance with the Dhamma, and no co-dharmic assertion and counter-assertion leads to a blameworthy conclusion.
“Này các Tỳ-kheo, đúng vậy, khi các con bị hỏi như vậy và trả lời như vậy, các con là người nói đúng lời của Ta, không xuyên tạc Ta bằng lời không đúng sự thật, giảng giải Pháp đúng theo Pháp, và không có bất cứ lời tranh luận đúng Pháp nào bị chê trách.
Dukkhassa hi, bhikkhave, pariññatthaṃ mayi brahmacariyaṃ vussati.
For, bhikkhus, the holy life is lived under me for the full comprehension of suffering.
Này các Tỳ-kheo, đời sống Phạm hạnh được thực hành nơi Ta chính là vì sự liễu tri khổ.
Sace pana vo, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamaṃ pana taṃ, āvuso, dukkhaṃ, yassa pariññāya samaṇe gotame brahmacariyaṃ vussatī’ti?
If, bhikkhus, other sectarians, wandering ascetics, should question you thus: ‘Friends, what is that suffering for the full comprehension of which the holy life is lived under the ascetic Gotama?’
Nhưng này các Tỳ-kheo, nếu các du sĩ ngoại đạo ấy hỏi các con rằng: ‘Thưa các bạn, vậy khổ đó là gì, mà vì sự liễu tri nó, đời sống Phạm hạnh được thực hành nơi Sa-môn Gotama?’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha – ‘cakkhu kho, āvuso, dukkhaṃ, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
When thus questioned, bhikkhus, you should answer those other sectarians, those wandering ascetics, thus: ‘Friends, the eye is suffering; for the full comprehension of that, the holy life is lived under the Blessed One.
Này các Tỳ-kheo, khi bị hỏi như vậy, các con hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy rằng: ‘Thưa các bạn, con mắt (cakkhu) là khổ, vì sự liễu tri nó, đời sống Phạm hạnh được thực hành nơi Thế Tôn.
Rūpā…pe… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ.
Forms… whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is suffering.
Các sắc (rūpa)... (tương tự với các giác quan khác)... và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng là khổ.
Tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati…pe… mano dukkho…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ.
For the full comprehension of that, the holy life is lived under the Blessed One… the mind is suffering… whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is suffering.
Vì sự liễu tri nó, đời sống Phạm hạnh được thực hành nơi Thế Tôn... Ý (mano) là khổ... và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng là khổ.
Tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
For the full comprehension of that, the holy life is lived under the Blessed One.
Vì sự liễu tri nó, đời sống Phạm hạnh được thực hành nơi Thế Tôn.
Idaṃ kho taṃ, āvuso, dukkhaṃ, tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’ti.
This, friends, is that suffering, for the full comprehension of which the holy life is lived under the Blessed One.’
Thưa các bạn, đây chính là khổ đó, mà vì sự liễu tri nó, đời sống Phạm hạnh được thực hành nơi Thế Tôn.’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyāthā’’ti.
When thus questioned, bhikkhus, you should answer those other sectarians, those wandering ascetics, thus.”
Này các Tỳ-kheo, khi bị hỏi như vậy, các con hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy như vậy.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
‘‘‘Loko, loko’ti, bhante, vuccati.
“‘The world, the world,’ Venerable Sir, is spoken of.
“Bạch Thế Tôn, người ta nói ‘thế gian (loka), thế gian’.
Kittāvatā nu kho, bhante, lokoti vuccatī’’ti?
To what extent, Venerable Sir, is it called ‘the world’?”
Bạch Thế Tôn, cho đến mức độ nào thì được gọi là thế gian?”
‘‘‘Lujjatī’ti kho, bhikkhu, tasmā lokoti vuccati.
“It perishes, bhikkhu, that is why it is called ‘the world’.
“Này Tỳ-kheo, vì nó bị hoại diệt (lujjati), cho nên nó được gọi là thế gian (loka).”
Kiñca lujjati?
And what perishes?
Cái gì bị hoại diệt?
Cakkhu kho, bhikkhu, lujjati.
The eye perishes, bhikkhu.
Này Tỳ-kheo, con mắt bị hoại diệt.
Rūpā lujjanti, cakkhuviññāṇaṃ lujjati, cakkhusamphasso lujjati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi lujjati…pe… jivhā lujjati…pe… mano lujjati, dhammā lujjanti, manoviññāṇaṃ lujjati, manosamphasso lujjati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi lujjati.
Forms perish, eye-consciousness perishes, eye-contact perishes, and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too perishes… the tongue perishes… the mind perishes, mind-objects perish, mind-consciousness perishes, mind-contact perishes, and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too perishes.
Các sắc bị hoại diệt, nhãn thức bị hoại diệt, nhãn xúc bị hoại diệt, và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng bị hoại diệt... (tương tự với các giác quan khác)... Lưỡi bị hoại diệt... Ý bị hoại diệt, các pháp bị hoại diệt, ý thức bị hoại diệt, ý xúc bị hoại diệt, và bất cứ cảm thọ nào phát sinh do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cái đó cũng bị hoại diệt.
Lujjatīti kho, bhikkhu, tasmā lokoti vuccatī’’ti.
It perishes, bhikkhu, that is why it is called ‘the world’.”
Này Tỳ-kheo, vì nó bị hoại diệt, cho nên nó được gọi là thế gian.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
‘‘‘Loko, loko’ti, bhante, vuccati.
‘‘‘The world, the world’ it is said, venerable sir.
“Bạch Thế Tôn, người ta nói ‘thế gian, thế gian’.
Kittāvatā nu kho, bhante, lokoti vuccatī’’ti?
To what extent, venerable sir, is it called ‘the world’?’’
Bạch Thế Tôn, cho đến mức độ nào thì được gọi là thế gian?”
‘‘Yaṃ kho, ānanda, palokadhammaṃ, ayaṃ vuccati ariyassa vinaye loko.
‘‘That which, Ānanda, is subject to decline, that is called ‘the world’ in the Discipline of the Noble One.
“Này Ānanda, cái gì có pháp hủy hoại, cái ấy được gọi là thế gian trong Giới luật của bậc Thánh.
Kiñca, ānanda, palokadhammaṃ?
And what, Ānanda, is subject to decline?
Này Ānanda, cái gì có pháp hủy hoại?
Cakkhu kho, ānanda, palokadhammaṃ, rūpā palokadhammā, cakkhuviññāṇaṃ palokadhammaṃ, cakkhusamphasso palokadhammo, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā…pe… tampi palokadhammaṃ…pe… jivhā palokadhammā, rasā palokadhammā, jivhāviññāṇaṃ palokadhammaṃ, jivhāsamphasso palokadhammo, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā…pe… tampi palokadhammaṃ…pe… mano palokadhammo, dhammā palokadhammā, manoviññāṇaṃ palokadhammaṃ, manosamphasso palokadhammo, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi palokadhammaṃ.
The eye, Ānanda, is subject to decline; forms are subject to decline; eye-consciousness is subject to decline; eye-contact is subject to decline; and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful—that too is subject to decline…pe… the tongue is subject to decline; tastes are subject to decline; tongue-consciousness is subject to decline; tongue-contact is subject to decline; and whatever feeling arises dependent on tongue-contact…pe… that too is subject to decline…pe… the mind is subject to decline; mental phenomena are subject to decline; mind-consciousness is subject to decline; mind-contact is subject to decline; and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful—that too is subject to decline.
Này Ānanda, mắt có pháp hủy hoại, các sắc có pháp hủy hoại, nhãn thức có pháp hủy hoại, nhãn xúc có pháp hủy hoại, cái gì do duyên nhãn xúc…pe… cái ấy cũng có pháp hủy hoại…pe… lưỡi có pháp hủy hoại, các vị có pháp hủy hoại, thiệt thức có pháp hủy hoại, thiệt xúc có pháp hủy hoại, cái gì do duyên thiệt xúc…pe… cái ấy cũng có pháp hủy hoại…pe… ý có pháp hủy hoại, các pháp (đối tượng của ý) có pháp hủy hoại, ý thức có pháp hủy hoại, ý xúc có pháp hủy hoại, cái gì do duyên ý xúc mà khởi lên cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, cái ấy cũng có pháp hủy hoại.
Yaṃ kho, ānanda, palokadhammaṃ, ayaṃ vuccati ariyassa vinaye loko’’ti.
That which, Ānanda, is subject to decline, that is called ‘the world’ in the Discipline of the Noble One.’’
Này Ānanda, cái gì có pháp hủy hoại, cái ấy được gọi là thế gian trong Giới luật của bậc Thánh.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
85. Atha kho āyasmā ānando…pe… bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘‘suñño loko, suñño loko’ti, bhante, vuccati.
85. Then Venerable Ānanda…pe… said to the Blessed One: ‘‘‘The world is empty, the world is empty’ it is said, venerable sir.
85. Rồi Tôn giả Ānanda…pe… bạch Thế Tôn: “‘Thế gian trống rỗng, thế gian trống rỗng’, bạch Thế Tôn, người ta nói như vậy.
Kittāvatā nu kho, bhante, suñño lokoti vuccatī’’ti?
To what extent, venerable sir, is it called ‘the world is empty’?’’
Bạch Thế Tôn, cho đến mức độ nào thì được gọi là thế gian trống rỗng?”
‘‘Yasmā ca kho, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā tasmā suñño lokoti vuccati.
‘‘Because, Ānanda, it is empty of self or what belongs to self, therefore it is called ‘the world is empty’.
“Này Ānanda, vì cái gì trống rỗng không có tự ngã (atta) hay cái thuộc về tự ngã (attanīya), nên được gọi là thế gian trống rỗng.
Kiñca, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā?
And what, Ānanda, is empty of self or what belongs to self?
Này Ānanda, cái gì trống rỗng không có tự ngã hay cái thuộc về tự ngã?
Cakkhu kho, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā.
The eye, Ānanda, is empty of self or what belongs to self.
Này Ānanda, mắt trống rỗng không có tự ngã hay cái thuộc về tự ngã.
Rūpā suññā attena vā attaniyena vā, cakkhuviññāṇaṃ suññaṃ attena vā attaniyena vā, cakkhusamphasso suñño attena vā attaniyena vā…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi suññaṃ attena vā attaniyena vā.
Forms are empty of self or what belongs to self; eye-consciousness is empty of self or what belongs to self; eye-contact is empty of self or what belongs to self…pe… and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful—that too is empty of self or what belongs to self.
Các sắc trống rỗng không có tự ngã hay cái thuộc về tự ngã, nhãn thức trống rỗng không có tự ngã hay cái thuộc về tự ngã, nhãn xúc trống rỗng không có tự ngã hay cái thuộc về tự ngã…pe… cái gì do duyên ý xúc mà khởi lên cảm thọ lạc, khổ, hay không khổ không lạc, cái ấy cũng trống rỗng không có tự ngã hay cái thuộc về tự ngã.
Yasmā ca kho, ānanda, suññaṃ attena vā attaniyena vā, tasmā suñño lokoti vuccatī’’ti.
Because, Ānanda, it is empty of self or what belongs to self, therefore it is called ‘the world is empty’.’’
Này Ānanda, vì cái gì trống rỗng không có tự ngã hay cái thuộc về tự ngã, nên được gọi là thế gian trống rỗng.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
87. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
87. On one occasion the Blessed One was dwelling in Rājagaha, in the Bamboo Grove, the Squirrels’ Sanctuary.
87. Một thời, Thế Tôn trú tại Rājagaha, trong Veluvana, khu nuôi sóc Kalandaka.
Tena kho pana samayena āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo āyasmā ca channo gijjhakūṭe pabbate viharanti.
Now on that occasion Venerable Sāriputta, Venerable Mahācunda, and Venerable Channa were dwelling on Vulture Peak Mountain.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Sāriputta, Tôn giả Mahā Cunda và Tôn giả Channa đang trú tại núi Gijjhakūṭa.
Tena kho pana samayena yena āyasmā channo ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno.
And on that occasion Venerable Channa was afflicted, suffering, gravely ill.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Channa bị bệnh, đau đớn, rất nặng.
Atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā mahācundo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahācundaṃ etadavoca – ‘‘āyāmāvuso cunda, yenāyasmā channo tenupasaṅkamissāma gilānapucchakā’’ti.
Then, Venerable Sāriputta, having emerged from seclusion in the evening, approached Venerable Mahācunda. Having approached, he said to Venerable Mahācunda: "Come, friend Cunda, let us go to Venerable Channa to inquire about his health."
Bấy giờ, Tôn giả Sāriputta vào buổi chiều, sau khi ra khỏi nơi độc cư, đã đi đến chỗ Tôn giả Mahācundo; sau khi đến, ngài nói với Tôn giả Mahācundo rằng: “Này hiền giả Cunda, chúng ta hãy đi đến chỗ Tôn giả Channa để thăm bệnh.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā mahācundo āyasmato sāriputtassa paccassosi.
"Yes, friend," Venerable Mahācunda replied to Venerable Sāriputta.
“Thưa vâng, hiền giả,” Tôn giả Mahācundo đã đáp lời Tôn giả Sāriputta.
‘‘Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo.
"It is not tolerable for me, friend Sāriputta; it is not bearable. Strong painful feelings are increasing for me, not subsiding; their increase is evident, not their subsidence.
“Này hiền giả Sāriputta, tôi không kham nhẫn được, không duy trì được. Các cảm thọ khổ của tôi tăng thêm dữ dội chứ không thuyên giảm. Sự tăng thêm của chúng được nhận thấy, chứ không phải sự thuyên giảm.
Seyyathāpi, āvuso, balavā puriso tiṇhena sikharena* muddhani* abhimattheyya* ; evameva kho, āvuso, adhimattā vātā muddhani* ūhananti* .
Just as, friend, a strong man might strike one's head with a sharp sword-tip; even so, friend, excessively strong winds strike my head.
Này hiền giả, ví như một người đàn ông khỏe mạnh dùng một mũi nhọn sắc bén khuấy đảo trên đỉnh đầu; cũng vậy, này hiền giả, những cơn gió dữ dội đang hành hạ trên đỉnh đầu tôi.
Na me, āvuso, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ…pe… no paṭikkamo.
It is not tolerable for me, friend, not bearable… their increase is evident, not their subsidence.
Này hiền giả, tôi không kham nhẫn được, không duy trì được… không phải sự thuyên giảm.
Seyyathāpi, āvuso, balavā puriso daḷhena varattakkhaṇḍena sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya; evameva kho, āvuso, adhimattā sīse sīsavedanā.
Just as, friend, a strong man might bind one's head with a tight leather thong; even so, friend, there are excessively strong headaches in my head.
Này hiền giả, ví như một người đàn ông khỏe mạnh dùng một sợi dây da chắc chắn siết chặt quanh đầu; cũng vậy, này hiền giả, những cơn đau đầu của tôi thật dữ dội.
Na me, āvuso, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ…pe… no paṭikkamo.
It is not tolerable for me, friend, not bearable… their increase is evident, not their subsidence.
Này hiền giả, tôi không kham nhẫn được, không duy trì được… không phải sự thuyên giảm.
Seyyathāpi, āvuso, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya; evameva kho adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti.
Just as, friend, a skilled butcher or a butcher's apprentice might carve one's belly with a sharp butcher's knife; even so, excessively strong winds carve my belly.
Này hiền giả, ví như một người đồ tể lành nghề hoặc đệ tử của người đồ tể dùng dao mổ bò sắc bén rạch bụng; cũng vậy, những cơn gió dữ dội đang rạch trong bụng tôi.
Na me, āvuso, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ…pe… no paṭikkamo.
It is not tolerable for me, friend, not bearable… their increase is evident, not their subsidence.
Này hiền giả, tôi không kham nhẫn được, không duy trì được… không phải sự thuyên giảm.
Seyyathāpi, āvuso, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ; evameva kho, āvuso, adhimatto kāyasmiṃ ḍāho.
Just as, friend, two strong men might seize a weaker man by both arms and roast and burn him over a pit of glowing coals; even so, friend, there is excessive burning in my body.
Này hiền giả, ví như hai người đàn ông khỏe mạnh nắm hai cánh tay của một người yếu hơn rồi hơ nóng, thiêu đốt trên hố than hồng; cũng vậy, này hiền giả, sự nóng bức trong thân tôi thật dữ dội.
Na me, āvuso, khamanīyaṃ, na yāpanīyaṃ, bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paṭikkamanti, abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo.
It is not tolerable for me, friend, not bearable. Strong painful feelings are increasing for me, not subsiding; their increase is evident, not their subsidence.
Này hiền giả, tôi không kham nhẫn được, không duy trì được. Các cảm thọ khổ của tôi tăng thêm dữ dội chứ không thuyên giảm. Sự tăng thêm của chúng được nhận thấy, chứ không phải sự thuyên giảm.
Satthaṃ, āvuso sāriputta, āharissāmi, nāvakaṅkhāmi* jīvita’’nti.
I shall fetch the knife, friend Sāriputta; I do not desire to live."
Này hiền giả Sāriputta, tôi sẽ dùng đến dao, tôi không còn ham muốn sự sống nữa.”
‘‘Na me, āvuso sāriputta, natthi sappāyāni bhojanāni; atthi me sappāyāni bhojanāni.
"It is not that I have no suitable food, friend Sāriputta; I have suitable food.
“Này hiền giả Sāriputta, không phải là tôi không có các vật thực thích hợp; tôi có các vật thực thích hợp.
Napi me natthi sappāyāni bhesajjāni; atthi me sappāyāni bhesajjāni.
Nor is it that I have no suitable medicine; I have suitable medicine.
Cũng không phải là tôi không có các dược phẩm thích hợp; tôi có các dược phẩm thích hợp.
Napi me natthi patirūpā upaṭṭhākā; atthi me patirūpā upaṭṭhākā.
Nor is it that I have no suitable attendants; I have suitable attendants.
Cũng không phải là tôi không có người thị giả xứng đáng; tôi có người thị giả xứng đáng.
Api ca me, āvuso, satthā pariciṇṇo dīgharattaṃ manāpeneva, no amanāpena.
Moreover, friend, I have long served the Teacher with what is agreeable, not with what is disagreeable.
Hơn nữa, này hiền giả, tôi đã phụng sự Bậc Đạo Sư trong một thời gian dài với tâm hoan hỷ, không phải với tâm không hoan hỷ.
Etañhi, āvuso, sāvakassa patirūpaṃ yaṃ satthāraṃ paricareyya manāpeneva, no amanāpena.
Indeed, friend, it is proper for a disciple to serve the Teacher with what is agreeable, not with what is disagreeable.
Này hiền giả, điều này là xứng đáng với một người đệ tử, đó là phụng sự Bậc Đạo Sư với tâm hoan hỷ, không phải với tâm không hoan hỷ.
‘Anupavajjaṃ* channo bhikkhu satthaṃ āharissatī’ti – evametaṃ, āvuso sāriputta, dhārehī’’ti.
'The bhikkhu Channa will fetch the knife without blame' – thus, friend Sāriputta, remember this."
‘Tỳ khưu Channa sẽ dùng dao một cách không thể chê trách’ – này hiền giả Sāriputta, hãy ghi nhớ điều này như vậy.”
‘‘Cakkhusmiṃ, āvuso sāriputta, cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya cakkhuṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassāmi…pe… jivhāya, āvuso sāriputta, jivhāviññāṇe jivhāviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya jivhaṃ jivhāviññāṇaṃ jivhāviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassāmi…pe… manasmiṃ, āvuso sāriputta, manoviññāṇe manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya manaṃ manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassāmī’’ti.
“Friend Sāriputta, having seen the cessation, the perishing, in the eye, in eye-consciousness, and in phenomena perceived by eye-consciousness, and having understood that cessation with higher knowledge, I observe the eye, eye-consciousness, and phenomena perceived by eye-consciousness as ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’…pe… Friend Sāriputta, having seen the cessation, the perishing, in the tongue, in tongue-consciousness, and in phenomena perceived by tongue-consciousness, and having understood that cessation with higher knowledge, I observe the tongue, tongue-consciousness, and phenomena perceived by tongue-consciousness as ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’…pe… Friend Sāriputta, having seen the cessation, the perishing, in the mind, in mind-consciousness, and in phenomena perceived by mind-consciousness, and having understood that cessation with higher knowledge, I observe the mind, mind-consciousness, and phenomena perceived by mind-consciousness as ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’”
“Này hiền giả Sāriputta, khi thấy sự diệt trừ trong mắt, trong nhãn thức, và trong các pháp cần được nhận biết bằng nhãn thức, khi đã thấu hiểu sự diệt trừ ấy, tôi quán sát mắt, nhãn thức, và các pháp cần được nhận biết bằng nhãn thức rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi’… (tương tự với) lưỡi, này hiền giả Sāriputta, khi thấy sự diệt trừ trong lưỡi, trong thiệt thức, và trong các pháp cần được nhận biết bằng thiệt thức, khi đã thấu hiểu sự diệt trừ ấy, tôi quán sát lưỡi, thiệt thức, và các pháp cần được nhận biết bằng thiệt thức rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi’… (tương tự với) ý, này hiền giả Sāriputta, khi thấy sự diệt trừ trong ý, trong ý thức, và trong các pháp cần được nhận biết bằng ý thức, khi đã thấu hiểu sự diệt trừ ấy, tôi quán sát ý, ý thức, và các pháp cần được nhận biết bằng ý thức rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi’”.
Evaṃ vutte, āyasmā mahācundo āyasmantaṃ channaṃ etadavoca – ‘‘tasmātiha, āvuso channa, idampi tassa bhagavato sāsanaṃ niccakappaṃ sādhukaṃ manasi kātabbaṃ – ‘nissitassa calitaṃ, anissitassa calitaṃ natthi.
When this was said, Venerable Mahācunda said to Venerable Channa: “Therefore, friend Channa, this teaching of the Blessed One should always be well kept in mind: ‘For one who is dependent, there is agitation; for one who is not dependent, there is no agitation.
Khi được nói như vậy, Tôn giả Mahācunda đã nói với Tôn giả Channa rằng: “Do đó, này hiền giả Channa, điều này trong giáo pháp của Đức Thế Tôn cần phải luôn luôn được ghi nhớ kỹ lưỡng trong tâm: ‘Đối với người còn nương tựa, có sự rung động. Đối với người không nương tựa, không có sự rung động.
Calite asati passaddhi hoti.
When there is no agitation, there is tranquility.
Khi không có sự rung động, có sự an tịnh.
Passaddhiyā sati nati na hoti.
When there is tranquility, there is no inclination.
Khi có sự an tịnh, không có sự nghiêng chấp.
Natiyā asati āgatigati na hoti.
When there is no inclination, there is no coming and going (rebirth).
Khi không có sự nghiêng chấp, không có sự đi đến và đi lại.
Āgatigatiyā asati cutūpapāto na hoti.
When there is no coming and going, there is no passing away and reappearing.
Khi không có sự đi đến và đi lại, không có sự chết đi và tái sinh.
Cutūpapāte asati nevidha na huraṃ na ubhayamantarena.
When there is no passing away and reappearing, there is neither here nor beyond nor in between the two.
Khi không có sự chết đi và tái sinh, không có ở đây, không có ở kia, không có ở giữa hai cái đó.
Esevanto dukkhassā’’’ti.
This is the end of suffering.’”
Đây chính là sự chấm dứt của khổ đau’”.
Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Sāriputta approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Sau đó, Tôn giả Sāriputta đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmatā, bhante, channena satthaṃ āharitaṃ.
Seated to one side, Venerable Sāriputta said to the Blessed One: “Venerable sir, Venerable Channa has taken the knife.
Khi đã ngồi xuống một bên, Tôn giả Sāriputta nói với Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Đức Thế Tôn, Tôn giả Channa đã tự sát bằng vũ khí.
Tassa kā gati ko abhisamparāyo’’ti?
What is his destination? What is his next existence?”
Vị ấy đi về đâu, tái sinh vào cảnh giới nào?”
‘‘Nanu te, sāriputta, channena bhikkhunā sammukhāyeva anupavajjatā byākatā’’ti?
“Didn’t Channa the bhikkhu declare to you face to face that he was blameless, Sāriputta?”
“Này Sāriputta, chẳng phải Tỳ-khưu Channa đã tuyên bố trước mặt con rằng mình không còn bị tái sinh sao?”
‘‘Atthi, bhante, pubbavijjanaṃ* nāma vajjigāmo.
“Venerable sir, there is a Vajjī village named Pubbavijjana.
“Bạch Đức Thế Tôn, có một làng tên là Pubbavijjana, thuộc xứ Vajjī.
Tatthāyasmato channassa mittakulāni suhajjakulāni upavajjakulānī’’ti.
There Venerable Channa had families of friends, families of intimates, and families to whom he used to go.”
Ở đó, Tôn giả Channa có những gia đình bạn bè, gia đình thân hữu, gia đình quen biết.”
‘‘Honti hete, sāriputta, channassa bhikkhuno mittakulāni suhajjakulāni upavajjakulāni.
“Indeed, Sāriputta, Channa the bhikkhu had families of friends, families of intimates, and families to whom he used to go.
“Này Sāriputta, Tỳ-khưu Channa có những gia đình bạn bè, gia đình thân hữu, gia đình quen biết là đúng.
Na kho panāhaṃ, sāriputta, ettāvatā saupavajjoti vadāmi.
But, Sāriputta, I do not say that one is blameworthy on that account alone.
Nhưng này Sāriputta, Ta không nói rằng chỉ vì thế mà vị ấy đáng bị tái sinh.
Yo kho, sāriputta, tañca kāyaṃ nikkhipati, aññañca kāyaṃ upādiyati, tamahaṃ saupavajjoti vadāmi.
Sāriputta, whoever lays down one body and takes up another body, that one I call blameworthy.
Này Sāriputta, Ta nói rằng người nào từ bỏ thân này và chấp thủ một thân khác thì người đó đáng bị tái sinh.
Taṃ channassa bhikkhuno natthi.
That does not exist for Channa the bhikkhu.
Điều đó không có nơi Tỳ-khưu Channa.
‘Anupavajjaṃ channena bhikkhunā satthaṃ āharita’nti – evametaṃ, sāriputta, dhārehī’’ti.
‘Channa the bhikkhu took the knife blamelessly’ — thus, Sāriputta, you should remember this.”
‘Tỳ-khưu Channa đã tự sát bằng vũ khí mà không bị tái sinh’ – này Sāriputta, con hãy ghi nhớ điều này như vậy.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
‘‘Santi kho, puṇṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, Puṇṇa, forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, charming, endearing, associated with sensual pleasures, and inciting to lust.
“Này Puṇṇa, có những sắc pháp được nhãn thức nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục, và gây say đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains clinging to them,
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và cứ chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
delight arises in him as he delights in them, welcomes them, and remains clinging to them.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì sự hoan hỷ phát sinh.
‘Nandisamudayā dukkhasamudayo, puṇṇā’ti vadāmi…pe… santi kho, puṇṇa, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, puṇṇa, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
‘From the arising of delight, there is the arising of suffering, Puṇṇa,’ I say…pe… There are, Puṇṇa, tastes cognizable by the tongue…pe… There are, Puṇṇa, mental phenomena cognizable by the mind that are desirable, agreeable, charming, endearing, associated with sensual pleasures, and inciting to lust.
‘Này Puṇṇa, từ sự phát sinh của hoan hỷ, khổ đau phát sinh,’ Ta nói như vậy… (tương tự với) có những vị được thiệt thức nhận biết… (tương tự với) này Puṇṇa, có những pháp được ý thức nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục, và gây say đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains clinging to them,
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và cứ chấp thủ vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
delight arises in him as he delights in them, welcomes them, and remains clinging to them.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và chấp thủ vào chúng, thì sự hoan hỷ phát sinh.
‘Nandisamudayā dukkhasamudayo, puṇṇā’ti vadāmi.
‘From the arising of delight, there is the arising of suffering, Puṇṇa,’ I say.”
‘Này Puṇṇa, từ sự phát sinh của hoan hỷ, khổ đau phát sinh,’ Ta nói như vậy.
‘‘Santi kho, puṇṇa, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, Puṇṇa, forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, charming, endearing, associated with sensual pleasures, and inciting to lust.
“Này Puṇṇa, có những sắc pháp được nhãn thức nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục, và gây say đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nirujjhati nandī.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not remain clinging to them, then as he does not delight in them, does not welcome them, and does not remain clinging to them, delight ceases.
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng, thì sự hoan hỷ của vị ấy diệt trừ. ‘Này Puṇṇa, từ sự diệt trừ của hoan hỷ, khổ đau diệt trừ,’ Ta nói như vậy… (tương tự với) này Puṇṇa, có những pháp được ý thức nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục, và gây say đắm.
‘Nandinirodhā dukkhanirodho, puṇṇā’ti vadāmi…pe… santi kho, puṇṇa, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
‘From the cessation of delight, there is the cessation of suffering, Puṇṇa,’ I say…pe… There are, Puṇṇa, mental phenomena cognizable by the mind that are desirable, agreeable, charming, endearing, associated with sensual pleasures, and inciting to lust.
‘Do sự diệt của hỷ, khổ diệt, này Puṇṇa,’ Ta nói như vậy… Này Puṇṇa, có những pháp do ý nhận biết, khả ái, đáng yêu, đáng hài lòng, có hình sắc đáng ưa, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nirujjhati nandī.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not remain clinging to them, then as he does not delight in them, does not welcome them, and does not remain clinging to them, delight ceases.
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không chấp thủ vào chúng, thì sự hoan hỷ của vị ấy diệt trừ.
‘Nandinirodhā dukkhanirodho, puṇṇā’ti vadāmi.
‘From the cessation of delight, there is the cessation of suffering, Puṇṇa,’ I say.”
‘Này Puṇṇa, từ sự diệt trừ của hoan hỷ, khổ đau diệt trừ,’ Ta nói như vậy.”
Atha kho āyasmā puṇṇo bhagavato vacanaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena sunāparanto janapado tena cārikaṃ pakkāmi.
Then, having delighted in and approved of the Blessed One’s words, Venerable Punna rose from his seat, bowed to the Blessed One, circumambulated him clockwise, arranged his dwelling, and taking his bowl and robe, set out on a journey towards the country of Sunāparanta.
Sau đó, Tôn giả Puṇṇa hoan hỷ và tùy hỷ với lời dạy của Thế Tôn, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi sắp xếp chỗ ở, mang y bát đi đến xứ Sunāparanta.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sunāparanto janapado tadavasari.
Journeying by stages, he arrived at the country of Sunāparanta.
Đi du hành tuần tự, Ngài đến xứ Sunāparanta.
Tatra sudaṃ āyasmā puṇṇo sunāparantasmiṃ janapade viharati.
There, Venerable Punna dwelled in the country of Sunāparanta.
Tôn giả Puṇṇa sống ở xứ Sunāparanta.
Atha kho āyasmā puṇṇo tenevantaravassena pañcamattāni upāsakasatāni paṭivedesi* .
Then, within that very rainy season, Venerable Punna brought five hundred lay followers to the understanding of the Dhamma.
Sau đó, trong cùng mùa an cư kiết hạ đó, Tôn giả Puṇṇa đã giác ngộ cho khoảng năm trăm nam cư sĩ.
Tenevantaravassena pañcamattāni upāsikāsatāni paṭivedesi.
Within that very rainy season, he brought five hundred female lay followers to the understanding of the Dhamma.
Trong cùng mùa an cư kiết hạ đó, Ngài đã giác ngộ cho khoảng năm trăm nữ cư sĩ.
Tenevantaravassena tisso vijjā sacchākāsi.
Within that very rainy season, he realized the three knowledges (vijjā).
Trong cùng mùa an cư kiết hạ đó, Ngài đã chứng đắc Tam Minh.
Tenevantaravassena parinibbāyi.
Within that very rainy season, he attained parinibbāna.
Trong cùng mùa an cư kiết hạ đó, Ngài đã nhập Niết Bàn.
Atha kho āyasmā bāhiyo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then, having delighted in and approved of the Blessed One’s words, Venerable Bāhiya rose from his seat, bowed to the Blessed One, circumambulated him clockwise, and departed.
Sau đó, Tôn giả Bāhiya hoan hỷ và tùy hỷ với lời dạy của Thế Tôn, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi rời đi.
Atha kho āyasmā bāhiyo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then Venerable Bāhiya, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, before long, having directly realized and attained in this very life, by his own super-knowledge, that unsurpassed consummation of the holy life for the sake of which noble sons rightly go forth from home into homelessness, he dwelled in it.
Sau đó, Tôn giả Bāhiya sống một mình, xa lánh, không phóng dật, tinh cần, và quyết tâm, không lâu sau, Ngài đã tự mình chứng ngộ và an trú trong mục đích tối thượng của Phạm hạnh – đó là điều mà các thiện nam tử xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình – ngay trong hiện tại.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He directly knew: “Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.”
Ngài đã chứng biết: “Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh nữa.”
Aññataro ca panāyasmā bāhiyo arahataṃ ahosīti.
And Venerable Bāhiya became one of the Arahants.
Và Tôn giả Bāhiya trở thành một trong các bậc A-la-hán.
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
90. ‘‘Ejā, bhikkhave, rogo, ejā gaṇḍo, ejā sallaṃ.
90. “Agitation, bhikkhus, is a disease, agitation is a tumor, agitation is a dart.
90. “Này các Tỳ-kheo, Ejā là bệnh, Ejā là nhọt, Ejā là mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, tathāgato anejo viharati vītasallo.
Therefore, bhikkhus, the Tathāgata dwells without agitation, with the dart removed.
Do đó, này các Tỳ-kheo, Như Lai sống không Ejā, đã nhổ bỏ mũi tên.”
Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya ‘anejo vihareyyaṃ* vītasallo’ti, cakkhuṃ na maññeyya, cakkhusmiṃ na maññeyya, cakkhuto na maññeyya, cakkhu meti na maññeyya; rūpe na maññeyya, rūpesu na maññeyya, rūpato na maññeyya, rūpā meti na maññeyya; cakkhuviññāṇaṃ na maññeyya, cakkhuviññāṇasmiṃ na maññeyya, cakkhuviññāṇato na maññeyya, cakkhuviññāṇaṃ meti na maññeyya; cakkhusamphassaṃ na maññeyya, cakkhusamphassasmiṃ na maññeyya, cakkhusamphassato na maññeyya, cakkhusamphasso meti na maññeyya.
Therefore, bhikkhus, if a bhikkhu should wish: ‘May I dwell without agitation, without darts,’ he should not conceive of the eye, he should not conceive in the eye, he should not conceive from the eye, he should not conceive ‘the eye is mine’; he should not conceive of forms, he should not conceive in forms, he should not conceive from forms, he should not conceive ‘forms are mine’; he should not conceive of eye-consciousness, he should not conceive in eye-consciousness, he should not conceive from eye-consciousness, he should not conceive ‘eye-consciousness is mine’; he should not conceive of eye-contact, he should not conceive in eye-contact, he should not conceive from eye-contact, he should not conceive ‘eye-contact is mine’.
Này các Tỳ khưu, vì thế, ở đây, nếu Tỳ khưu mong muốn rằng: ‘Mong rằng ta an trú không dao động, không còn mũi tên,’ thì không nên tưởng tri về con mắt, không nên tưởng tri trong con mắt, không nên tưởng tri từ con mắt, không nên tưởng tri ‘con mắt là của ta’; không nên tưởng tri về các sắc, không nên tưởng tri trong các sắc, không nên tưởng tri từ các sắc, không nên tưởng tri ‘các sắc là của ta’; không nên tưởng tri về nhãn thức, không nên tưởng tri trong nhãn thức, không nên tưởng tri từ nhãn thức, không nên tưởng tri ‘nhãn thức là của ta’; không nên tưởng tri về nhãn xúc, không nên tưởng tri trong nhãn xúc, không nên tưởng tri từ nhãn xúc, không nên tưởng tri ‘nhãn xúc là của ta’.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
And whatever feeling arises conditioned by eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng không nên tưởng tri về nó, không nên tưởng tri trong nó, không nên tưởng tri từ nó, không nên tưởng tri ‘nó là của ta’.
91. ‘‘Ejā, bhikkhave, rogo, ejā gaṇḍo, ejā sallaṃ.
“Agitation, bhikkhus, is a disease; agitation is a boil; agitation is a dart.
91. “Này các Tỳ khưu, dao động là bệnh tật, dao động là khối u, dao động là mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, tathāgato anejo viharati vītasallo.
Therefore, bhikkhus, the Tathāgata dwells without agitation, without darts.
Vì thế, này các Tỳ khưu, Như Lai an trú không dao động, không còn mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, bhikkhu cepi ākaṅkheyya ‘anejo vihareyyaṃ vītasallo’ti, cakkhuṃ na maññeyya, cakkhusmiṃ na maññeyya, cakkhuto na maññeyya, cakkhu meti na maññeyya; rūpe na maññeyya… cakkhuviññāṇaṃ… cakkhusamphassaṃ… yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
Therefore, bhikkhus, if a bhikkhu should wish: ‘May I dwell without agitation, without darts,’ he should not conceive of the eye, he should not conceive in the eye, he should not conceive from the eye, he should not conceive ‘the eye is mine’; he should not conceive of forms… eye-consciousness… eye-contact… and whatever feeling arises conditioned by eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
Vì thế, này các Tỳ khưu, nếu Tỳ khưu mong muốn rằng: ‘Mong rằng ta an trú không dao động, không còn mũi tên,’ thì không nên tưởng tri về con mắt, không nên tưởng tri trong con mắt, không nên tưởng tri từ con mắt, không nên tưởng tri ‘con mắt là của ta’; không nên tưởng tri về các sắc… nhãn thức… nhãn xúc… và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng không nên tưởng tri về nó, không nên tưởng tri trong nó, không nên tưởng tri từ nó, không nên tưởng tri ‘nó là của ta’.
Yañhi, bhikkhave, maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā.
For, bhikkhus, that which one conceives, that in which one conceives, that from which one conceives, that which one conceives as ‘mine,’ becomes otherwise from that.
Này các Tỳ khưu, cái gì mà người ta tưởng tri, trong cái gì người ta tưởng tri, từ cái gì người ta tưởng tri, cái gì người ta tưởng tri là ‘của ta’, thì cái đó trở thành khác đi.
Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavameva abhinandati…pe….
The world, bound to being, undergoing change, delights in being itself….
Thế gian, với bản chất biến đổi, bị trói buộc vào hữu, chỉ hoan hỷ trong hữu… này các Tỳ khưu….
‘‘Jivhaṃ na maññeyya, jivhāya na maññeyya, jivhāto na maññeyya, jivhā meti na maññeyya; rase na maññeyya… jivhāviññāṇaṃ… jivhāsamphassaṃ… yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
“He should not conceive of the tongue, he should not conceive in the tongue, he should not conceive from the tongue, he should not conceive ‘the tongue is mine’; he should not conceive of tastes… tongue-consciousness… tongue-contact… and whatever feeling arises conditioned by tongue-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
“Không nên tưởng tri về lưỡi, không nên tưởng tri tại lưỡi, không nên tưởng tri từ lưỡi, không nên tưởng tri ‘lưỡi là của ta’; không nên tưởng tri về các vị… thiệt thức… thiệt xúc… và cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng không nên tưởng tri về nó, không nên tưởng tri trong nó, không nên tưởng tri từ nó, không nên tưởng tri ‘nó là của ta’.
Yañhi, bhikkhave, maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā.
For, bhikkhus, that which one conceives, that in which one conceives, that from which one conceives, that which one conceives as ‘mine,’ becomes otherwise from that.
Này các Tỳ khưu, cái gì mà người ta tưởng tri, trong cái gì người ta tưởng tri, từ cái gì người ta tưởng tri, cái gì người ta tưởng tri là ‘của ta’, thì cái đó trở thành khác đi.
Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavameva abhinandati…pe….
The world, bound to being, undergoing change, delights in being itself….
Thế gian, với bản chất biến đổi, bị trói buộc vào hữu, chỉ hoan hỷ trong hữu… này các Tỳ khưu….
‘‘Manaṃ na maññeyya, manasmiṃ na maññeyya, manato na maññeyya, mano meti na maññeyya… manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
“He should not conceive of the mind, he should not conceive in the mind, he should not conceive from the mind, he should not conceive ‘the mind is mine’… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises conditioned by mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
“Không nên tưởng tri về ý, không nên tưởng tri trong ý, không nên tưởng tri từ ý, không nên tưởng tri ‘ý là của ta’… ý thức… ý xúc… và cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cũng không nên tưởng tri về nó, không nên tưởng tri trong nó, không nên tưởng tri từ nó, không nên tưởng tri ‘nó là của ta’.
Yañhi, bhikkhave, maññati, yasmiṃ maññati, yato maññati, yaṃ meti maññati, tato taṃ hoti aññathā.
For, bhikkhus, that which one conceives, that in which one conceives, that from which one conceives, that which one conceives as ‘mine,’ becomes otherwise from that.
Này các Tỳ khưu, cái gì mà người ta tưởng tri, trong cái gì người ta tưởng tri, từ cái gì người ta tưởng tri, cái gì người ta tưởng tri là ‘của ta’, thì cái đó trở thành khác đi.
Aññathābhāvī bhavasatto loko bhavameva abhinandati.
The world, bound to being, undergoing change, delights in being itself.
Thế gian, với bản chất biến đổi, bị trói buộc vào hữu, chỉ hoan hỷ trong hữu.
‘‘Yāvatā, bhikkhave, khandhadhātuāyatanā tampi na maññeyya, tasmimpi na maññeyya, tatopi na maññeyya, taṃ meti na maññeyya.
“Bhikkhus, whatever there is of the aggregates, elements, and sense bases, he should not conceive of that, he should not conceive in that, he should not conceive from that, he should not conceive ‘that is mine’.
“Này các Tỳ khưu, bao nhiêu uẩn, giới, và xứ, cũng không nên tưởng tri về chúng, không nên tưởng tri trong chúng, không nên tưởng tri từ chúng, không nên tưởng tri ‘chúng là của ta’.
So evaṃ amaññamāno na kiñci loke upādiyati.
Thus, not conceiving, he does not cling to anything in the world.
Vị ấy, do không tưởng tri như vậy, không chấp thủ bất cứ điều gì trong đời.
Anupādiyaṃ na paritassati.
Not clinging, he is not agitated.
Không chấp thủ, vị ấy không khao khát.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Being unagitated, he attains Nibbāna within himself.
Không khao khát, vị ấy tự mình đạt đến Niết-bàn.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’ ”
Vị ấy biết rõ: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
93. ‘‘Dvayaṃ, bhikkhave, paṭicca viññāṇaṃ sambhoti.
“Bhikkhus, consciousness arises conditioned by a duality.
93. “Này các Tỳ khưu, do duyên một cặp đôi mà thức khởi sanh.
Kathañca, bhikkhave, dvayaṃ paṭicca viññāṇaṃ sambhoti?
And how, bhikkhus, does consciousness arise conditioned by a duality?
Và này các Tỳ khưu, do duyên cặp đôi nào mà thức khởi sanh?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Eye-consciousness arises conditioned by the eye and forms.
Do duyên mắt và các sắc, nhãn thức khởi sanh.
Cakkhu aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
The eye is impermanent, mutable, subject to change.
Mắt là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Rūpā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
Forms are impermanent, mutable, subject to change.
Các sắc là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Itthetaṃ dvayaṃ calañceva byathañca aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
Thus, this duality is agitated, oppressed, impermanent, mutable, subject to change.
Như vậy, cặp đôi này là dao động và lay động, vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Cakkhuviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
Eye-consciousness is impermanent, mutable, subject to change.
Nhãn thức là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Yopi hetu yopi paccayo cakkhuviññāṇassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of eye-consciousness, that cause and that condition are also impermanent, mutable, subject to change.
Nguyên nhân và điều kiện nào cho sự khởi sanh của nhãn thức, nguyên nhân ấy và điều kiện ấy cũng là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppannaṃ cakkhuviññāṇaṃ kuto niccaṃ bhavissati!
How, bhikkhus, could eye-consciousness, arisen conditioned by an impermanent condition, be permanent!
Này các Tỳ khưu, khi nhãn thức khởi sanh do duyên một điều kiện vô thường, làm sao nó có thể là thường hằng được!
Yā kho, bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo, ayaṃ vuccati cakkhusamphasso.
Bhikkhus, the meeting, coming together, and convergence of these three things is called eye-contact.
Này các Tỳ khưu, sự gặp gỡ, sự tụ hội, sự hòa hợp của ba pháp này, đây được gọi là nhãn xúc.
Cakkhusamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Eye-contact is also impermanent, mutable, subject to change.
Nhãn xúc cũng là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Yopi hetu yopi paccayo cakkhusamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of eye-contact, that cause and that condition are also impermanent, mutable, subject to change.
Nguyên nhân và điều kiện nào cho sự khởi sanh của nhãn xúc, nguyên nhân ấy và điều kiện ấy cũng là vô thường, biến đổi, có bản chất đổi khác.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppanno cakkhusamphasso kuto nicco bhavissati!
O bhikkhus, how can eye-contact, which has arisen dependent on impermanent conditions, be permanent?
Này các Tỳ-khưu, nhãn xúc sinh khởi do duyên vô thường, thì làm sao có thể thường còn được?
Phuṭṭho, bhikkhave, vedeti, phuṭṭho ceteti, phuṭṭho sañjānāti.
O bhikkhus, when touched, one feels; when touched, one intends; when touched, one perceives.
Này các Tỳ-khưu, khi xúc chạm, người ta cảm thọ; khi xúc chạm, người ta tư duy; khi xúc chạm, người ta nhận biết.
Itthetepi dhammā calā ceva byathā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
In this way, these phenomena are also agitated and afflicted, impermanent, subject to change, and liable to alter.
Như vậy, các pháp này cũng đều lay động, khổ não, vô thường, biến hoại và dị biệt.
Sotaṃ…pe….
Ear… and so on….
Nhĩ căn… (tương tự như trên)…
‘‘Jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ.
Consciousness of taste arises dependent on the tongue and tastes.
“Do duyên lưỡi và vị mà thiệt thức sinh khởi.
Jivhā aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī* .
The tongue is impermanent, subject to change, liable to alter.
Lưỡi là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Rasā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
Tastes are impermanent, subject to change, liable to alter.
Vị là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Itthetaṃ dvayaṃ calañceva byathañca aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
In this way, this duality is agitated and afflicted, impermanent, subject to change, liable to alter.
Như vậy, hai pháp này cũng đều lay động, khổ não, vô thường, biến hoại, dị biệt.
Jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
Consciousness of taste is impermanent, subject to change, liable to alter.
Thiệt thức là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Yopi hetu yopi paccayo jivhāviññāṇassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of consciousness of taste, that cause and that condition are impermanent, subject to change, liable to alter.
Nhân nào, duyên nào cho sự sinh khởi của thiệt thức, nhân ấy, duyên ấy cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppannaṃ jivhāviññāṇaṃ, kuto niccaṃ bhavissati!
O bhikkhus, how can consciousness of taste, which has arisen dependent on impermanent conditions, be permanent?
Này các Tỳ-khưu, thiệt thức sinh khởi do duyên vô thường, thì làm sao có thể thường còn được?
Yā kho, bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo, ayaṃ vuccati jivhāsamphasso.
O bhikkhus, the meeting, coming together, and convergence of these three phenomena is called tongue-contact.
Này các Tỳ-khưu, sự hòa hợp, tụ hội, kết hợp của ba pháp này được gọi là thiệt xúc.
Jivhāsamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Tongue-contact is also impermanent, subject to change, liable to alter.
Thiệt xúc cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Yopi hetu yopi paccayo jivhāsamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of tongue-contact, that cause and that condition are impermanent, subject to change, liable to alter.
Nhân nào, duyên nào cho sự sinh khởi của thiệt xúc, nhân ấy, duyên ấy cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppanno jivhāsamphasso, kuto nicco bhavissati!
O bhikkhus, how can tongue-contact, which has arisen dependent on impermanent conditions, be permanent?
Này các Tỳ-khưu, thiệt xúc sinh khởi do duyên vô thường, thì làm sao có thể thường còn được?
Phuṭṭho, bhikkhave, vedeti, phuṭṭho ceteti, phuṭṭho sañjānāti.
O bhikkhus, when touched, one feels; when touched, one intends; when touched, one perceives.
Này các Tỳ-khưu, khi xúc chạm, người ta cảm thọ; khi xúc chạm, người ta tư duy; khi xúc chạm, người ta nhận biết.
Itthetepi dhammā calā ceva byathā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
In this way, these phenomena are also agitated and afflicted, impermanent, subject to change, and liable to alter.
Như vậy, các pháp này cũng đều lay động, khổ não, vô thường, biến hoại và dị biệt.
Kāyaṃ…pe….
Body… and so on….
Thân… (tương tự như trên)…
‘‘Manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
Consciousness of mind arises dependent on the mind and mental phenomena.
“Do duyên ý và pháp mà ý thức sinh khởi.
Mano anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Mind is impermanent, subject to change, liable to alter.
Ý là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Dhammā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
Mental phenomena are impermanent, subject to change, liable to alter.
Pháp là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Itthetaṃ dvayaṃ calañceva byathañca aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
In this way, this duality is agitated and afflicted, impermanent, subject to change, liable to alter.
Như vậy, hai pháp này cũng đều lay động, khổ não, vô thường, biến hoại, dị biệt.
Manoviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi.
Consciousness of mind is impermanent, subject to change, liable to alter.
Ý thức là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Yopi hetu yopi paccayo manoviññāṇassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of consciousness of mind, that cause and that condition are impermanent, subject to change, liable to alter.
Nhân nào, duyên nào cho sự sinh khởi của ý thức, nhân ấy, duyên ấy cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppannaṃ manoviññāṇaṃ, kuto niccaṃ bhavissati!
O bhikkhus, how can consciousness of mind, which has arisen dependent on impermanent conditions, be permanent?
Này các Tỳ-khưu, ý thức sinh khởi do duyên vô thường, thì làm sao có thể thường còn được?
Yā kho, bhikkhave, imesaṃ tiṇṇaṃ dhammānaṃ saṅgati sannipāto samavāyo, ayaṃ vuccati manosamphasso.
O bhikkhus, the meeting, coming together, and convergence of these three phenomena is called mind-contact.
Này các Tỳ-khưu, sự hòa hợp, tụ hội, kết hợp của ba pháp này được gọi là ý xúc.
Manosamphassopi anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Mind-contact is also impermanent, subject to change, liable to alter.
Ý xúc cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Yopi hetu yopi paccayo manosamphassassa uppādāya, sopi hetu sopi paccayo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī.
Whatever cause and whatever condition there is for the arising of mind-contact, that cause and that condition are impermanent, subject to change, liable to alter.
Nhân nào, duyên nào cho sự sinh khởi của ý xúc, nhân ấy, duyên ấy cũng là vô thường, biến hoại, dị biệt.
Aniccaṃ kho pana, bhikkhave, paccayaṃ paṭicca uppanno manosamphasso, kuto nicco bhavissati!
O bhikkhus, how can mind-contact, which has arisen dependent on impermanent conditions, be permanent?
Này các Tỳ-khưu, ý xúc sinh khởi do duyên vô thường, thì làm sao có thể thường còn được?
Phuṭṭho, bhikkhave, vedeti, phuṭṭho ceteti, phuṭṭho sañjānāti.
O bhikkhus, when touched, one feels; when touched, one intends; when touched, one perceives.
Này các Tỳ-khưu, khi xúc chạm, người ta cảm thọ; khi xúc chạm, người ta tư duy; khi xúc chạm, người ta nhận biết.
Itthetepi dhammā calā ceva byathā ca aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino.
In this way, these phenomena are also agitated and afflicted, impermanent, subject to change, and liable to alter.
Như vậy, các pháp này cũng đều lay động, khổ não, vô thường, biến hoại và dị biệt.
Evaṃ kho, bhikkhave, dvayaṃ paṭicca viññāṇaṃ sambhotī’’ti.
“Thus, O bhikkhus, consciousness arises dependent on a duality.”
Này các Tỳ-khưu, chính do duyên hai pháp này mà thức sinh khởi.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Pháp thoại thứ mười.
94. Sāvatthinidānaṃ.
At Savatthi.
94. Tại Sāvatthī.
‘‘Chayime, bhikkhave, phassāyatanā adantā aguttā arakkhitā asaṃvutā dukkhādhivāhā honti.
“O bhikkhus, these six contact-bases, when untamed, unguarded, unprotected, and unrestrained, lead to suffering.
“Này các Tỳ-khưu, sáu xứ xúc này, khi không được điều phục, không được bảo vệ, không được che chở, không được phòng hộ, sẽ dẫn đến khổ đau.
Katame cha?
Which six?
Sáu xứ xúc nào?
Cakkhu, bhikkhave, phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti…pe… jivhā, bhikkhave, phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti…pe… mano, bhikkhave, phassāyatanaṃ adantaṃ aguttaṃ arakkhitaṃ asaṃvutaṃ dukkhādhivāhaṃ hoti.
O bhikkhus, the eye contact-base, when untamed, unguarded, unprotected, and unrestrained, leads to suffering… and so on… O bhikkhus, the tongue contact-base, when untamed, unguarded, unprotected, and unrestrained, leads to suffering… and so on… O bhikkhus, the mind contact-base, when untamed, unguarded, unprotected, and unrestrained, leads to suffering.
Này các Tỳ-khưu, nhãn xứ xúc, khi không được điều phục, không được bảo vệ, không được che chở, không được phòng hộ, sẽ dẫn đến khổ đau… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, thiệt xứ xúc, khi không được điều phục, không được bảo vệ, không được che chở, không được phòng hộ, sẽ dẫn đến khổ đau… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, ý xứ xúc, khi không được điều phục, không được bảo vệ, không được che chở, không được phòng hộ, sẽ dẫn đến khổ đau.
Ime kho, bhikkhave, cha phassāyatanā adantā aguttā arakkhitā asaṃvutā dukkhādhivāhā honti’’.
O bhikkhus, these six contact-bases, when untamed, unguarded, unprotected, and unrestrained, lead to suffering.”
Này các Tỳ-khưu, chính sáu xứ xúc này, khi không được điều phục, không được bảo vệ, không được che chở, không được phòng hộ, sẽ dẫn đến khổ đau.”
‘‘Chayime, bhikkhave, phassāyatanā sudantā suguttā surakkhitā susaṃvutā sukhādhivāhā honti.
“O bhikkhus, these six contact-bases, when well-tamed, well-guarded, well-protected, and well-restrained, lead to happiness.
“Này các Tỳ-khưu, sáu xứ xúc này, khi được điều phục tốt, được bảo vệ tốt, được che chở tốt, được phòng hộ tốt, sẽ dẫn đến an lạc.
Katame cha?
Which six?
Sáu xứ xúc nào?
Cakkhu, bhikkhave, phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti…pe… jivhā, bhikkhave, phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti…pe… mano, bhikkhave, phassāyatanaṃ sudantaṃ suguttaṃ surakkhitaṃ susaṃvutaṃ sukhādhivāhaṃ hoti.
O bhikkhus, the eye contact-base, when well-tamed, well-guarded, well-protected, and well-restrained, leads to happiness… and so on… O bhikkhus, the tongue contact-base, when well-tamed, well-guarded, well-protected, and well-restrained, leads to happiness… and so on… O bhikkhus, the mind contact-base, when well-tamed, well-guarded, well-protected, and well-restrained, leads to happiness.
Này các Tỳ-khưu, nhãn xứ xúc, khi được điều phục tốt, được bảo vệ tốt, được che chở tốt, được phòng hộ tốt, sẽ dẫn đến an lạc… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, thiệt xứ xúc, khi được điều phục tốt, được bảo vệ tốt, được che chở tốt, được phòng hộ tốt, sẽ dẫn đến an lạc… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, ý xứ xúc, khi được điều phục tốt, được bảo vệ tốt, được che chở tốt, được phòng hộ tốt, sẽ dẫn đến an lạc.
Ime kho, bhikkhave, cha phassāyatanā sudantā suguttā surakkhitā susaṃvutā sukhādhivāhā hontī’’ti.
O bhikkhus, these six contact-bases, when well-tamed, well-guarded, well-protected, and well-restrained, lead to happiness,”
Này các Tỳ-khưu, chính sáu xứ xúc này, khi được điều phục tốt, được bảo vệ tốt, được che chở tốt, được phòng hộ tốt, sẽ dẫn đến an lạc.”
Idamavoca bhagavā…pe… etadavoca satthā –
Thus spoke the Bhagavā… and so on… Thus spoke the Teacher:
Thế Tôn đã nói như vậy… (tương tự)… Bậc Đạo Sư đã nói điều này:
‘‘Ettha ca te, mālukyaputta, diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute sutamattaṃ bhavissati, mute mutamattaṃ bhavissati, viññāte viññātamattaṃ bhavissati.
“Then, Mālukyaputta, in what is seen, heard, sensed, and cognized, there will be for you only the seen in the seen, only the heard in the heard, only the sensed in the sensed, only the cognized in the cognized.
“Này Mālukyaputta, đối với các pháp được thấy, được nghe, được cảm nhận, được nhận biết, khi thấy chỉ là thấy, khi nghe chỉ là nghe, khi cảm nhận chỉ là cảm nhận, khi nhận biết chỉ là nhận biết.
Yato kho te, mālukyaputta, diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute sutamattaṃ bhavissati, mute mutamattaṃ bhavissati, viññāte viññātamattaṃ bhavissati; tato tvaṃ, mālukyaputta, na tena.
For when, Mālukyaputta, in what is seen, heard, sensed, and cognized, there is for you only the seen in the seen, only the heard in the heard, only the sensed in the sensed, only the cognized in the cognized; then, Mālukyaputta, you will not be by that.
Này Mālukyaputta, khi đối với các pháp được thấy, được nghe, được cảm nhận, được nhận biết, khi thấy chỉ là thấy, khi nghe chỉ là nghe, khi cảm nhận chỉ là cảm nhận, khi nhận biết chỉ là nhận biết; thì này Mālukyaputta, ông không phải là ‘cái đó’.
Yato tvaṃ, mālukyaputta, na tena; tato tvaṃ, mālukyaputta, na tattha.
When, Mālukyaputta, you are not by that; then, Mālukyaputta, you will not be there.
Này Mālukyaputta, khi ông không phải là ‘cái đó’; thì này Mālukyaputta, ông không ở ‘trong đó’.
Yato tvaṃ, mālukyaputta, na tattha; tato tvaṃ, mālukyaputta, nevidha, na huraṃ, na ubhayamantarena.
When, Mālukyaputta, you are not there; then, Mālukyaputta, you will not be here, nor beyond, nor in between the two.
Này Mālukyaputta, khi ông không ở ‘trong đó’; thì này Mālukyaputta, ông không ở đây, không ở đó, không ở giữa cả hai.
Esevanto dukkhassā’’ti.
This is the end of suffering.”
Đó chính là sự chấm dứt của khổ đau.”
Atha kho āyasmā mālukyaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then Venerable Mālukyaputta, having rejoiced in and approved of the Blessed One's words, rose from his seat, paid homage to the Blessed One, circumambulated him keeping his right side towards him, and departed.
Sau đó, Tôn giả Mālukyaputta hoan hỷ và tùy hỷ với lời dạy của Đức Thế Tôn, rồi từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Đức Thế Tôn, đi nhiễu hữu nhiễu rồi rời đi.
Atha kho āyasmā mālukyaputto eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then Venerable Mālukyaputta, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, before long, with his own direct knowledge, realized, attained, and dwelt in that unsurpassed culmination of the holy life, for the sake of which clansmen rightly go forth from home to homelessness.
Rồi Tôn giả Mālukyaputta, sống một mình, ẩn dật, không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm, không bao lâu sau, đã tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong sự hoàn mãn vô thượng của đời sống Phạm hạnh, vì mục đích mà các thiện nam tử xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He directly knew: "Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being."
Ngài đã biết rõ: “Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa.”
Aññataro ca panāyasmā mālukyaputto arahataṃ ahosīti.
And Venerable Mālukyaputta became one of the Arahants.
Và Tôn giả Mālukyaputta đã trở thành một trong các vị A-la-hán.
Dutiyaṃ.
The second.
Thứ hai.
96. ‘‘Parihānadhammañca vo, bhikkhave, desessāmi aparihānadhammañca cha ca abhibhāyatanāni.
96. "Monks, I will teach you things that lead to decline and things that do not lead to decline, and the six bases for mastery.
96. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông về pháp thoái thất, pháp không thoái thất, và sáu thắng xứ.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Kathañca, bhikkhave, parihānadhammo hoti?
And how, monks, do things lead to decline?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là pháp thoái thất?
Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā sarasaṅkappā* saṃyojaniyā.
Here, monks, when a bhikkhu sees a form with the eye, evil, unwholesome, binding thoughts, that run rampant arise.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt, các ý nghĩ ác bất thiện, có tính chất trói buộc, sanh khởi.
Tañce bhikkhu adhivāseti nappajahati na vinodeti na byantīkaroti* na anabhāvaṃ gameti, veditabbametaṃ, bhikkhave, bhikkhunā – ‘parihāyāmi kusalehi dhammehi’.
If that bhikkhu tolerates them, does not abandon them, does not dispel them, does not put an end to them, does not make them cease to be, then, monks, it should be known by that bhikkhu, 'I am declining in wholesome qualities.'
Nếu Tỳ-khưu ấy chấp nhận chúng, không từ bỏ, không loại trừ, không tiêu diệt, không làm cho chúng không còn tồn tại, thì này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy cần phải biết: ‘Ta đang thoái thất các thiện pháp.’
Parihānañhetaṃ vuttaṃ bhagavatāti…pe….
This is called decline by the Blessed One.…continued….
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói là sự thoái thất…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā uppajjanti…pe… puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
"Furthermore, monks, when a bhikkhu tastes a flavour with the tongue, there arise…continued… Furthermore, monks, when a bhikkhu cognizes a phenomenon with the mind, evil, unwholesome, binding thoughts, that run rampant arise.
Lại nữa, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu nếm vị bằng lưỡi, các ý nghĩ ác bất thiện, có tính chất trói buộc, sanh khởi…pe… Lại nữa, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu nhận thức các pháp bằng ý, các ý nghĩ ác bất thiện, có tính chất trói buộc, sanh khởi.
Tañce bhikkhu adhivāseti nappajahati na vinodeti na byantīkaroti na anabhāvaṃ gameti, veditabbametaṃ, bhikkhave, bhikkhunā – ‘parihāyāmi kusalehi dhammehi’.
If that bhikkhu tolerates them, does not abandon them, does not dispel them, does not put an end to them, does not make them cease to be, then, monks, it should be known by that bhikkhu, 'I am declining in wholesome qualities.'
Nếu Tỳ-khưu ấy chấp nhận chúng, không từ bỏ, không loại trừ, không tiêu diệt, không làm cho chúng không còn tồn tại, thì này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy cần phải biết: ‘Ta đang thoái thất các thiện pháp.’
Parihānañhetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.
This is called decline by the Blessed One.
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói là sự thoái thất.
Evaṃ kho, bhikkhave, parihānadhammo hoti.
Thus, monks, do things lead to decline.
Này các Tỳ-khưu, pháp thoái thất là như vậy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno jivhāya rasaṃ sāyitvā uppajjanti…pe… puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
"Furthermore, monks, when a bhikkhu tastes a flavour with the tongue, there arise…continued… Furthermore, monks, when a bhikkhu cognizes a phenomenon with the mind, evil, unwholesome, binding thoughts, that run rampant arise.
Lại nữa, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu nếm vị bằng lưỡi, các ý nghĩ ác bất thiện, có tính chất trói buộc, sanh khởi…pe… Lại nữa, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu nhận thức các pháp bằng ý, các ý nghĩ ác bất thiện, có tính chất trói buộc, sanh khởi.
Tañce bhikkhu nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti, veditabbametaṃ, bhikkhave, bhikkhunā – ‘na parihāyāmi kusalehi dhammehi’.
If that bhikkhu does not tolerate them, abandons them, dispels them, puts an end to them, makes them cease to be, then, monks, it should be known by that bhikkhu, 'I am not declining in wholesome qualities.'
Nếu Tỳ-khưu ấy không chấp nhận chúng, từ bỏ, loại trừ, tiêu diệt, làm cho chúng không còn tồn tại, thì này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy cần phải biết: ‘Ta không thoái thất các thiện pháp.’
Aparihānañhetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.
This is called non-decline by the Blessed One.
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói là sự không thoái thất.
Evaṃ kho, bhikkhave, aparihānadhammo hoti.
Thus, monks, do things not lead to decline.
Này các Tỳ-khưu, pháp không thoái thất là như vậy.
‘‘Katamāni ca, bhikkhave, cha abhibhāyatanāni?
"And what, monks, are the six bases for mastery?
“Và này các Tỳ-khưu, sáu thắng xứ là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā nuppajjanti pāpakā akusalā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
Here, monks, when a bhikkhu sees a form with the eye, evil, unwholesome, binding thoughts, that run rampant do not arise.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt, các ý nghĩ ác bất thiện, có tính chất trói buộc, không sanh khởi.
Veditabbametaṃ, bhikkhave, bhikkhunā – ‘abhibhūtametaṃ āyatanaṃ’.
This, monks, should be known by that bhikkhu as: 'This sense-sphere is overcome.'
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy cần phải biết: ‘Xứ này đã bị chinh phục.’
Abhibhāyatanañhetaṃ vuttaṃ bhagavatāti…pe… puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya nuppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
This is called a base for mastery by the Blessed One.…continued… Furthermore, monks, when a bhikkhu cognizes a phenomenon with the mind, evil, unwholesome, binding thoughts, that run rampant do not arise.
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói là thắng xứ…pe… Lại nữa, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu nhận thức các pháp bằng ý, các pháp ác bất thiện, có tính chất trói buộc, không sanh khởi.
Veditabbametaṃ, bhikkhave, bhikkhunā – ‘abhibhūtametaṃ āyatanaṃ’.
This, monks, should be known by that bhikkhu as: 'This sense-sphere is overcome.'
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy cần phải biết: ‘Xứ này đã bị chinh phục.’
Abhibhāyatanañhetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.
This is called a base for mastery by the Blessed One.
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói là thắng xứ.
Imāni vuccanti, bhikkhave, cha abhibhāyatanānī’’ti.
These, monks, are called the six bases for mastery."
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là sáu thắng xứ.”
Tatiyaṃ.
The third.
Thứ ba.
97. ‘‘Pamādavihāriñca vo, bhikkhave, desessāmi appamādavihāriñca.
97. "Monks, I will teach you about dwelling in heedlessness and dwelling in heedfulness.
97. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông về người sống phóng dật và người sống không phóng dật.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Kathañca, bhikkhave, pamādavihārī hoti?
And how, monks, does one dwell in heedlessness?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là người sống phóng dật?
Cakkhundriyaṃ asaṃvutassa, bhikkhave, viharato cittaṃ byāsiñcati* .
When, monks, one dwells with the eye-faculty unrestrained, his mind is permeated.
Này các Tỳ-khưu, khi một người sống với nhãn căn không được phòng hộ, tâm bị nhiễm ô.
Cakkhuviññeyyesu rūpesu tassa byāsittacittassa pāmojjaṃ na hoti.
When his mind is permeated by forms cognizable by the eye, there is no joy for him.
Khi tâm bị nhiễm ô trong các sắc do mắt nhận biết, người ấy không có hỷ.
Pāmojje asati pīti na hoti.
When there is no joy, there is no rapture.
Khi không có hỷ, không có lạc.
Pītiyā asati passaddhi na hoti.
When there is no rapture, there is no tranquility.
Khi không có lạc, không có khinh an.
Passaddhiyā asati dukkhaṃ hoti.
When there is no tranquility, there is suffering.
Khi không có khinh an, khổ sanh khởi.
Dukkhino cittaṃ na samādhiyati.
When suffering, the mind does not become concentrated.
Khi khổ, tâm không định tĩnh.
Asamāhite citte dhammā na pātubhavanti.
When the mind is not concentrated, the Dhamma does not become manifest.
Khi tâm không định tĩnh, các pháp không hiển lộ.
Dhammānaṃ apātubhāvā pamādavihārī tveva saṅkhaṃ gacchati…pe… jivhindriyaṃ asaṃvutassa, bhikkhave, viharato cittaṃ byāsiñcati jivhāviññeyyesu rasesu, tassa byāsittacittassa…pe… pamādavihārī tveva saṅkhaṃ gacchati…pe… manindriyaṃ asaṃvutassa, bhikkhave, viharato cittaṃ byāsiñcati manoviññeyyesu dhammesu, tassa byāsittacittassa pāmojjaṃ na hoti.
From the non-manifestation of the Dhamma, he is counted as one who dwells in heedlessness.…continued… When, monks, one dwells with the tongue-faculty unrestrained, his mind is permeated by tastes cognizable by the tongue; when his mind is thus permeated…continued… he is counted as one who dwells in heedlessness.…continued… When, monks, one dwells with the mind-faculty unrestrained, his mind is permeated by phenomena cognizable by the mind; when his mind is thus permeated, there is no joy for him.
Do các pháp không hiển lộ, người ấy được gọi là sống phóng dật…pe… Này các Tỳ-khưu, khi một người sống với thiệt căn không được phòng hộ, tâm bị nhiễm ô trong các vị do lưỡi nhận biết, khi tâm bị nhiễm ô…pe… người ấy được gọi là sống phóng dật…pe… Này các Tỳ-khưu, khi một người sống với ý căn không được phòng hộ, tâm bị nhiễm ô trong các pháp do ý nhận biết, khi tâm bị nhiễm ô, người ấy không có hỷ.
Pāmojje asati pīti na hoti.
When there is no joy, there is no rapture.
Khi không có hỷ, không có lạc.
Pītiyā asati passaddhi na hoti.
When there is no rapture, there is no tranquility.
Khi không có lạc, không có khinh an.
Passaddhiyā asati dukkhaṃ hoti.
When there is no tranquility, there is suffering.
Khi không có khinh an, khổ sanh khởi.
Dukkhino cittaṃ na samādhiyati.
When suffering, the mind does not become concentrated.
Khi khổ, tâm không định tĩnh.
Asamāhite citte dhammā na pātubhavanti.
When the mind is not concentrated, the Dhamma does not become manifest.
Khi tâm không định tĩnh, các pháp không hiển lộ.
Dhammānaṃ apātubhāvā pamādavihārī tveva saṅkhaṃ gacchati.
From the non-manifestation of the Dhamma, he is counted as one who dwells in heedlessness.
Do các pháp không hiển lộ, người ấy được gọi là sống phóng dật.
Evaṃ kho, bhikkhave, pamādavihārī hoti.
Thus, monks, does one dwell in heedlessness.
Này các Tỳ-khưu, người sống phóng dật là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, appamādavihārī hoti?
"And how, monks, does one dwell in heedfulness?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là người sống không phóng dật?
Cakkhundriyaṃ saṃvutassa, bhikkhave, viharato cittaṃ na byāsiñcati cakkhuviññeyyesu rūpesu, tassa abyāsittacittassa pāmojjaṃ jāyati.
When, monks, one dwells with the eye-faculty restrained, his mind is not permeated by forms cognizable by the eye; when his mind is not thus permeated, joy arises for him.
Này các Tỳ-khưu, khi một người sống với nhãn căn được phòng hộ, tâm không bị nhiễm ô trong các sắc do mắt nhận biết, khi tâm không bị nhiễm ô, người ấy sanh hỷ.
Pamuditassa pīti jāyati.
For one who is joyful, rapture arises.
Khi có hỷ, sanh lạc.
Pītimanassa kāyo passambhati.
For one whose mind is rapturous, his body becomes tranquil.
Khi có lạc, thân được khinh an.
Passaddhakāyo sukhaṃ viharati.
One whose body is tranquil dwells in happiness.
Khi thân được khinh an, người ấy sống an lạc.
Sukhino cittaṃ samādhiyati.
For one who is happy, his mind becomes concentrated.
Khi an lạc, tâm định tĩnh.
Samāhite citte dhammā pātubhavanti.
When the mind is concentrated, the Dhamma becomes manifest.
Khi tâm định tĩnh, các pháp hiển lộ.
Dhammānaṃ pātubhāvā appamādavihārī tveva saṅkhaṃ gacchati…pe… jivhindriyaṃ saṃvutassa, bhikkhave, viharato cittaṃ na byāsiñcati…pe… appamādavihārī tveva saṅkhaṃ gacchati.
From the manifestation of the Dhamma, he is counted as one who dwells in heedfulness.…continued… When, monks, one dwells with the tongue-faculty restrained, his mind is not permeated…continued… he is counted as one who dwells in heedfulness.
Do các pháp hiển lộ, người ấy được gọi là sống không phóng dật…pe… Này các Tỳ-khưu, khi một người sống với thiệt căn được phòng hộ, tâm không bị nhiễm ô…pe… người ấy được gọi là sống không phóng dật.
Manindriyaṃ saṃvutassa, bhikkhave, viharato cittaṃ na byāsiñcati, manoviññeyyesu dhammesu, tassa abyāsittacittassa pāmojjaṃ jāyati.
Bhikkhus, when a bhikkhu dwells with the mind-faculty restrained, his mind does not become permeated by mind-cognizable phenomena; for one whose mind is not thus permeated, delight arises.
Này các Tỳ-kheo, khi sống với tâm ý căn được phòng hộ, tâm không bị nhiễm ô bởi các pháp do ý thức nhận biết. Với tâm không bị nhiễm ô đó, niềm hoan hỷ sinh khởi.
Pamuditassa pīti jāyati.
When delighted, rapture arises.
Với niềm hoan hỷ, hỷ lạc sinh khởi.
Pītimanassa kāyo passambhati.
When the mind is rapturous, the body becomes tranquil.
Với tâm hỷ lạc, thân được an tịnh.
Passaddhakāyo sukhaṃ viharati.
One whose body is tranquil dwells happily.
Với thân an tịnh, vị ấy an trú trong lạc.
Sukhino cittaṃ samādhiyati.
For one who is happy, the mind becomes concentrated.
Với lạc, tâm vị ấy được định tĩnh.
Samāhite citte dhammā pātubhavanti.
When the mind is concentrated, the Dhamma becomes manifest.
Với tâm định tĩnh, các pháp xuất hiện rõ ràng.
Dhammānaṃ pātubhāvā appamādavihārī tveva saṅkhaṃ gacchati.
Through the manifestation of the Dhamma, one is reckoned as dwelling diligently.
Do sự xuất hiện rõ ràng của các pháp, vị ấy được xem là sống không phóng dật.
Evaṃ kho, bhikkhave, appamādavihārī hotī’’ti.
It is in this way, bhikkhus, that one dwells diligently.”
Này các Tỳ-kheo, đó là cách vị ấy sống không phóng dật.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
98. ‘‘Saṃvarañca vo, bhikkhave, desessāmi, asaṃvarañca.
98. “Bhikkhus, I will teach you both restraint and lack of restraint.
98. “Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng cho các ông về sự phòng hộ và sự không phòng hộ.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Kathañca, bhikkhave, asaṃvaro hoti?
And how, bhikkhus, is there lack of restraint?
Này các Tỳ-kheo, thế nào là sự không phòng hộ?
Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
Bhikkhus, there are forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, connected with sensual desire, and enticing.
Này các Tỳ-kheo, có những sắc pháp do nhãn thức nhận biết, là những điều khả ái, khả hỷ, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục lạc, và gây nhiễm đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, veditabbametaṃ, bhikkhave, bhikkhunā – ‘parihāyāmi kusalehi dhammehi’.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains caught up in them, then, bhikkhus, it should be known by that bhikkhu: ‘I am declining in wholesome states.’
Nếu một Tỳ-kheo hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào chúng, này các Tỳ-kheo, vị Tỳ-kheo đó cần phải biết: ‘Ta đang suy thoái trong các thiện pháp.’
Parihānañhetaṃ vuttaṃ bhagavatāti…pe… santi, bhikkhave, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi, bhikkhave, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
For this has been declared by the Bhagavā to be a decline…pe… Bhikkhus, there are tastes cognizable by the tongue…pe… Bhikkhus, there are mind-objects cognizable by the mind that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, connected with sensual desire, and enticing.
Điều này đã được Thế Tôn nói là sự suy thoái… (tương tự như trên)… Này các Tỳ-kheo, có những vị do thiệt thức nhận biết… (tương tự như trên)… Này các Tỳ-kheo, có những pháp do ý thức nhận biết, là những điều khả ái, khả hỷ, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục lạc, và gây nhiễm đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati, veditabbametaṃ, bhikkhave, bhikkhunā – ‘parihāyāmi kusalehi dhammehi’.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains caught up in them, then, bhikkhus, it should be known by that bhikkhu: ‘I am declining in wholesome states.’
Nếu một Tỳ-kheo hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào chúng, này các Tỳ-kheo, vị Tỳ-kheo đó cần phải biết: ‘Ta đang suy thoái trong các thiện pháp.’
Parihānañhetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.
For this has been declared by the Bhagavā to be a decline.
Điều này đã được Thế Tôn nói là sự suy thoái.
Evaṃ kho, bhikkhave, asaṃvaro hoti.
It is in this way, bhikkhus, that there is lack of restraint.
Này các Tỳ-kheo, đó là cách của sự không phòng hộ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, saṃvaro hoti?
“And how, bhikkhus, is there restraint?
“Này các Tỳ-kheo, thế nào là sự phòng hộ?
Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
Bhikkhus, there are forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, connected with sensual desire, and enticing.
Này các Tỳ-kheo, có những sắc pháp do nhãn thức nhận biết, là những điều khả ái, khả hỷ, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục lạc, và gây nhiễm đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, veditabbametaṃ, bhikkhave, bhikkhunā – ‘na parihāyāmi kusalehi dhammehi’.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not remain caught up in them, then, bhikkhus, it should be known by that bhikkhu: ‘I am not declining in wholesome states.’
Nếu một Tỳ-kheo không hoan hỷ, không tán thán, và không bám víu vào chúng, này các Tỳ-kheo, vị Tỳ-kheo đó cần phải biết: ‘Ta không suy thoái trong các thiện pháp.’
Aparihānañhetaṃ vuttaṃ bhagavatāti …pe… santi, bhikkhave, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi, bhikkhave, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
For this has been declared by the Bhagavā to be no decline…pe… Bhikkhus, there are tastes cognizable by the tongue…pe… Bhikkhus, there are mind-objects cognizable by the mind that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, connected with sensual desire, and enticing.
Điều này đã được Thế Tôn nói là sự không suy thoái… (tương tự như trên)… Này các Tỳ-kheo, có những vị do thiệt thức nhận biết… (tương tự như trên)… Này các Tỳ-kheo, có những pháp do ý thức nhận biết, là những điều khả ái, khả hỷ, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục lạc, và gây nhiễm đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, veditabbametaṃ bhikkhunā – ‘na parihāyāmi kusalehi dhammehi’.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not remain caught up in them, then it should be known by that bhikkhu: ‘I am not declining in wholesome states.’
Nếu một Tỳ-kheo không hoan hỷ, không tán thán, và không bám víu vào chúng, này các Tỳ-kheo, vị Tỳ-kheo đó cần phải biết: ‘Ta không suy thoái trong các thiện pháp.’
Aparihānañhetaṃ vuttaṃ bhagavatāti.
For this has been declared by the Bhagavā to be no decline.
Điều này đã được Thế Tôn nói là sự không suy thoái.
Evaṃ kho, bhikkhave, saṃvaro hotī’’ti.
It is in this way, bhikkhus, that there is restraint.”
Này các Tỳ-kheo, đó là cách của sự phòng hộ.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
99. ‘‘Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha.
99. “Bhikkhus, develop concentration.
99. “Này các Tỳ-kheo, hãy tu tập định.
Samāhito, bhikkhave, bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti.
A bhikkhu who is concentrated, bhikkhus, understands things as they are.
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo có định sẽ thấy biết đúng như thật.
Kiñca yathābhūtaṃ pajānāti?
And what does he understand as it is?
Và vị ấy thấy biết đúng như thật điều gì?
‘Cakkhu anicca’nti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘rūpā aniccā’ti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘cakkhuviññāṇaṃ anicca’nti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘cakkhusamphasso anicco’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands as it is: ‘The eye is impermanent’; he understands as it is: ‘Forms are impermanent’; he understands as it is: ‘Eye-consciousness is impermanent’; he understands as it is: ‘Eye-contact is impermanent.’
Vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Mắt là vô thường’; vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Các sắc là vô thường’; vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Nhãn thức là vô thường’; vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Nhãn xúc là vô thường’.
‘Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anicca’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘mano anicca’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands as it is: ‘Whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful—that too is impermanent’…pe… he understands as it is: ‘The mind is impermanent.’
Vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc – hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc – cảm thọ đó cũng là vô thường’… (tương tự như trên)… Vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Ý là vô thường’.
Dhammā… manoviññāṇaṃ… manosamphasso… ‘yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anicca’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘Mind-objects… mind-consciousness… mind-contact… whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful—that too is impermanent’—he understands this as it is.
Các pháp… ý thức… ý xúc… Vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc – hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc – cảm thọ đó cũng là vô thường’.
Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha.
Bhikkhus, develop concentration.
Này các Tỳ-kheo, hãy tu tập định.
Samāhito, bhikkhave, bhikkhu yathābhūtaṃ pajānātī’’ti.
A bhikkhu who is concentrated, bhikkhus, understands things as they are.”
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo có định sẽ thấy biết đúng như thật.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
100. ‘‘Paṭisallāne* , bhikkhave, yogamāpajjatha.
100. “Bhikkhus, apply yourselves to seclusion.
100. “Này các Tỳ-kheo, hãy thực hành sự độc cư.
Paṭisallīno, bhikkhave, bhikkhu yathābhūtaṃ pajānāti.
A bhikkhu who is secluded, bhikkhus, understands things as they are.
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo độc cư sẽ thấy biết đúng như thật.
Kiñca yathābhūtaṃ pajānāti?
And what does he understand as it is?
Và vị ấy thấy biết đúng như thật điều gì?
‘Cakkhu anicca’nti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘rūpā aniccā’ti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘cakkhuviññāṇaṃ anicca’nti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘cakkhusamphasso anicco’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands as it is: ‘The eye is impermanent’; he understands as it is: ‘Forms are impermanent’; he understands as it is: ‘Eye-consciousness is impermanent’; he understands as it is: ‘Eye-contact is impermanent.’
Vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Mắt là vô thường’; vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Các sắc là vô thường’; vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Nhãn thức là vô thường’; vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Nhãn xúc là vô thường’.
‘Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anicca’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anicca’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
He understands as it is: ‘Whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful—that too is impermanent’…pe… he understands as it is: ‘Whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful—that too is impermanent.’
Vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc – hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc – cảm thọ đó cũng là vô thường’… (tương tự như trên)… Vị ấy thấy biết đúng như thật rằng: ‘Cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc – hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc – cảm thọ đó cũng là vô thường’.
Paṭisallāne, bhikkhave, yogamāpajjatha.
Bhikkhus, apply yourselves to seclusion.
Này các Tỳ-kheo, hãy thực hành sự độc cư.
Paṭisallīno, bhikkhave, bhikkhu yathābhūtaṃ pajānātī’’ti.
A bhikkhu who is secluded, bhikkhus, understands things as they are.”
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo độc cư sẽ thấy biết đúng như thật.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
101. ‘‘Yaṃ* , bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
101. “Bhikkhus, abandon what is not yours.
101. “Này các Tỳ-kheo, cái gì không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ?
And what, bhikkhus, is not yours?
Này các Tỳ-kheo, điều gì không phải của các ông?
Cakkhu, bhikkhave, na tumhākaṃ.
The eye, bhikkhus, is not yours.
Này các Tỳ-kheo, mắt không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Rūpā na tumhākaṃ.
Forms are not yours.
Các sắc không phải của các ông.
Te pajahatha.
Abandon them.
Hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Those which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi chúng được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Cakkhuviññāṇaṃ na tumhākaṃ.
Eye-consciousness is not yours.
Nhãn thức không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Cakkhusamphasso na tumhākaṃ.
Eye-contact is not yours.
Nhãn xúc không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na tumhākaṃ.
Whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful—that too is not yours.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc – hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc – cảm thọ đó cũng không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Sotaṃ na tumhākaṃ.
The ear is not yours.
Tai không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Saddā na tumhākaṃ.
Sounds are not yours.
Các tiếng không phải của các ông.
Te pajahatha.
Abandon them.
Hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Those which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi chúng được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Sotaviññāṇaṃ na tumhākaṃ.
Ear-consciousness is not yours.
Nhĩ thức không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Sotasamphasso na tumhākaṃ.
Ear-contact is not yours.
Nhĩ xúc không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
So vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Yampidaṃ sotasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na tumhākaṃ.
Whatever feeling arises dependent on ear-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful—that too is not yours.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhĩ xúc – hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc – cảm thọ đó cũng không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Ghānaṃ na tumhākaṃ.
The nose is not yours.
Mũi không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Gandhā na tumhākaṃ.
Odours are not yours.
Các mùi không phải của các ông.
Te pajahatha.
Abandon them.
Hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Those which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi chúng được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Ghānaviññāṇaṃ na tumhākaṃ.
Nose-consciousness is not yours.
Tỷ thức không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Ghānasamphasso na tumhākaṃ.
Nose-contact is not yours.
Tỷ xúc không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
So vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Yampidaṃ ghānasamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na tumhākaṃ.
Whatever feeling arises dependent on nose-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful—that too is not yours.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên tỷ xúc – hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc – cảm thọ đó cũng không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Jivhā na tumhākaṃ.
The tongue is not yours.
Lưỡi không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ nó.
Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.
That which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi nó được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Rasā na tumhākaṃ.
Tastes are not yours.
Các vị không phải của các ông.
Te pajahatha.
Abandon them.
Hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Those which you have abandoned will be for your welfare and happiness.
Khi chúng được từ bỏ, điều đó sẽ mang lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Jivhāviññāṇaṃ na tumhākaṃ.
Tongue-consciousness is not yours.
Thiệt thức không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Jivhāsamphasso na tumhākaṃ.
Tongue-contact is not yours.
Xúc chạm lưỡi không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
So vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na tumhākaṃ.
Whatever feeling arises dependent on tongue-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant—that too is not yours.
Cảm thọ phát sinh do duyên xúc chạm lưỡi, dù là lạc thọ, khổ thọ, hay bất khổ bất lạc thọ, điều đó cũng không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati …pe….
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness …(etc)….
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông …(v.v)…
Mano na tumhākaṃ.
Mind is not yours.
Ý không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Dhammā na tumhākaṃ.
Mental phenomena (dhammā) are not yours.
Pháp không phải của các ông.
Te pajahatha.
Abandon them.
Hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Those, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Chúng khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Manoviññāṇaṃ na tumhākaṃ.
Mind-consciousness is not yours.
Ý thức không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Manosamphasso na tumhākaṃ.
Mind-contact is not yours.
Xúc chạm ý không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na tumhākaṃ.
Whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant—that too is not yours.
Cảm thọ phát sinh do duyên xúc chạm ý, dù là lạc thọ, khổ thọ, hay bất khổ bất lạc thọ, điều đó cũng không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
102. ‘‘Yaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ taṃ pajahatha.
102. “Bhikkhus, what is not yours, abandon it.
102. “Này các Tỳ-khưu, điều gì không phải của các ông, hãy từ bỏ điều đó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ?
And what, bhikkhus, is not yours?
Này các Tỳ-khưu, điều gì không phải của các ông?
Cakkhu, bhikkhave, na tumhākaṃ.
The eye, bhikkhus, is not yours.
Này các Tỳ-khưu, mắt không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Rūpā na tumhākaṃ.
Forms are not yours.
Sắc không phải của các ông.
Te pajahatha.
Abandon them.
Hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Those, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Chúng khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Cakkhuviññāṇaṃ na tumhākaṃ.
Eye-consciousness is not yours.
Nhãn thức không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Cakkhusamphasso na tumhākaṃ.
Eye-contact is not yours.
Nhãn xúc không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi na tumhākaṃ.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness… (etc.)… whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant—that too is not yours.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông…(v.v.)… cảm thọ phát sinh do duyên xúc chạm ý, dù là lạc thọ, khổ thọ, hay bất khổ bất lạc thọ, điều đó cũng không phải của các ông.
Taṃ pajahatha.
Abandon it.
Hãy từ bỏ điều đó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.
Yampi, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
Whatever, bhikkhus, is not yours, abandon it.
Này các Tỳ-khưu, điều gì không phải của các ông, hãy từ bỏ điều đó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissatī’’ti.
That, abandoned by you, will be for your welfare and happiness.”
Điều đó khi được từ bỏ sẽ vì lợi ích và hạnh phúc của các ông.”
Navamaṃ.
The ninth.
Thứ Chín.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhuno apalikhataṃ gaṇḍamūlaṃ palikhataṃ hoti?
“And how, bhikkhus, is the root of the boil dug out for a bhikkhu who has not yet dug it out?”
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu đã đào bới khối u chưa được đào bới?
Gaṇḍoti kho, bhikkhave, imassetaṃ cātumahābhūtikassa kāyassa adhivacanaṃ mātāpettikasambhavassa odanakummāsūpacayassa aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammassa.
“The ‘boil’, bhikkhus, is a designation for this body, composed of the four great elements, born of mother and father, sustained by rice and gruel, subject to impermanence, anointing, massage, breaking up, and disintegration.
Này các Tỳ-khưu, ‘khối u’ là tên gọi của thân tứ đại này, do cha mẹ sinh ra, được nuôi dưỡng bằng cơm cháo, có bản chất vô thường, cần được che đậy, xoa bóp, phân hủy và tiêu hoại.
Gaṇḍamūlanti kho, bhikkhave, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ.
The ‘root of the boil’, bhikkhus, is a designation for craving.
Này các Tỳ-khưu, ‘gốc rễ của khối u’ là tên gọi của ái.
Yato kho, bhikkhave, bhikkhuno taṇhā pahīnā hoti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā; evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno apalikhataṃ gaṇḍamūlaṃ palikhataṃ hoti.
When, bhikkhus, craving for a bhikkhu is abandoned, cut off at the root, made like a palm stump, annihilated, and no longer subject to future arising; then, bhikkhus, the root of the boil is dug out for that bhikkhu who has not yet dug it out.”
Này các Tỳ-khưu, khi ái của một Tỳ-khưu đã được từ bỏ, đã bị cắt đứt tận gốc rễ, đã trở thành như gốc cây thốt nốt bị chặt, đã không còn khả năng tái sinh, không còn bản chất phát sinh trong tương lai; như vậy, này các Tỳ-khưu, khối u chưa được đào bới của Tỳ-khưu ấy đã được đào bới.
104. Sāvatthinidānaṃ.
104. At Sāvatthī.
104. Tại Sāvatthī.
‘‘Yogakkhemipariyāyaṃ vo, bhikkhave, dhammapariyāyaṃ desessāmi.
“Bhikkhus, I will teach you a discourse on the Dhamma concerning safety from bondage (yogakkhemipariyāya).
“Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết cho các ông một bài pháp về Yogakkhemi (Vô Ưu An Toàn).
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, yogakkhemipariyāyo dhammapariyāyo?
And what, bhikkhus, is this discourse on the Dhamma concerning safety from bondage?
Này các Tỳ-khưu, bài pháp về Yogakkhemi là gì?
Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
Bhikkhus, there are forms cognizable by the eye, desirable, agreeable, charming, endearing, connected with sensual pleasure, and exciting lust.
Này các Tỳ-khưu, có những sắc pháp được nhận biết bằng mắt, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục, đáng say mê.
Te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
These are abandoned by the Tathāgata, cut off at the root, made like a palm stump, annihilated, and no longer subject to future arising.
Những điều đó đã được Như Lai từ bỏ, đã bị cắt đứt tận gốc rễ, đã trở thành như gốc cây thốt nốt bị chặt, đã không còn khả năng tái sinh, không còn bản chất phát sinh trong tương lai.
Tesañca pahānāya akkhāsi yogaṃ, tasmā tathāgato ‘yogakkhemī’ti vuccati…pe… santi, bhikkhave, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
And because he taught the striving for their abandonment, the Tathāgata is called ‘safe from bondage’ (yogakkhemī)… (etc.)… Bhikkhus, there are mental phenomena cognizable by the mind, desirable, agreeable, charming, endearing, connected with sensual pleasure, and exciting lust.
Và vì Ngài đã thuyết giảng phương pháp để từ bỏ chúng, nên Như Lai được gọi là ‘Yogakkhemi’…(v.v.)… Này các Tỳ-khưu, có những pháp được nhận biết bằng ý, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên quan đến dục, đáng say mê.
Te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
For the Tathāgata, they are abandoned, their roots severed, made like a palm stump, rendered non-existent, and are no longer subject to future arising.
Những điều ấy đã được Như Lai đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như cây thốt nốt bị đốn ngã, không còn khả năng tái sinh, không còn pháp tái sinh trong tương lai.
Tesañca pahānāya akkhāsi yogaṃ, tasmā tathāgato ‘yogakkhemī’ti vuccati.
And for their abandonment, he declared the path, therefore the Tathāgata is called 'yogakkhemī' (one secure from bonds).
Và Ngài đã thuyết giảng phương pháp để đoạn trừ chúng, do đó, Như Lai được gọi là ‘Yogakkhemī’ (người an toàn khỏi các ách phược).
Ayaṃ kho, bhikkhave, yogakkhemipariyāyo dhammapariyāyo’’ti.
"This, bhikkhus, is the discourse on the one secure from bonds, the discourse on the Dhamma."
Này các Tỳ-khưu, đây chính là bài pháp về sự an toàn khỏi các ách phược (Yogakkhemipariyāya).’’
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
106. ‘‘Dukkhassa, bhikkhave, samudayañca atthaṅgamañca desessāmi.
106. "Bhikkhus, I will teach you the origin and cessation of suffering.
106. ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về sự tập khởi và sự đoạn diệt của khổ.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, dukkhassa samudayo?
And what, bhikkhus, is the origin of suffering?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là sự tập khởi của khổ?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Dependent on the eye and forms, eye-consciousness arises.
Nương vào mắt và các sắc pháp, nhãn thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The coming together of the three is contact.
Sự hội hợp của ba điều ấy là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving.
Do duyên xúc mà có thọ; do duyên thọ mà có ái.
Ayaṃ dukkhassa samudayo…pe… jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ.
This is the origin of suffering…pe… Dependent on the tongue and tastes, tongue-consciousness arises.
Đây là sự tập khởi của khổ… (tương tự)… nương vào lưỡi và các vị, thiệt thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The coming together of the three is contact.
Sự hội hợp của ba điều ấy là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving.
Do duyên xúc mà có thọ; do duyên thọ mà có ái.
Ayaṃ dukkhassa samudayo…pe… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
This is the origin of suffering…pe… Dependent on the mind and mental phenomena, mind-consciousness arises.
Đây là sự tập khởi của khổ… (tương tự)… nương vào ý và các pháp, ý thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The coming together of the three is contact.
Sự hội hợp của ba điều ấy là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving.
Do duyên xúc mà có thọ; do duyên thọ mà có ái.
Ayaṃ kho, bhikkhave, dukkhassa samudayo.
This, bhikkhus, is the origin of suffering.
Này các Tỳ-khưu, đây chính là sự tập khởi của khổ.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, dukkhassa atthaṅgamo?
"And what, bhikkhus, is the cessation of suffering?
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thế nào là sự đoạn diệt của khổ?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Dependent on the eye and forms, eye-consciousness arises.
Nương vào mắt và các sắc pháp, nhãn thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The coming together of the three is contact.
Sự hội hợp của ba điều ấy là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving.
Do duyên xúc mà có thọ; do duyên thọ mà có ái.
Tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho; upādānanirodhā bhavanirodho; bhavanirodhā jātinirodho; jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti.
With the complete fading away and cessation of that very craving, grasping ceases; with the cessation of grasping, becoming ceases; with the cessation of becoming, birth ceases; with the cessation of birth, old age and death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair cease.
Với sự ly tham, đoạn diệt hoàn toàn ái ấy, sự đoạn diệt của thủ; do đoạn diệt thủ, sự đoạn diệt của hữu; do đoạn diệt hữu, sự đoạn diệt của sinh; do đoạn diệt sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não được đoạn diệt.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.
Thus, there is the cessation of this entire mass of suffering.
Như vậy là sự đoạn diệt của toàn bộ khối khổ này.
Ayaṃ dukkhassa atthaṅgamo…pe… jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ…pe… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
This is the cessation of suffering…pe… Dependent on the tongue and tastes, tongue-consciousness arises…pe… Dependent on the mind and mental phenomena, mind-consciousness arises.
Đây là sự đoạn diệt của khổ… (tương tự)… nương vào lưỡi và các vị, thiệt thức sinh khởi… (tương tự)… nương vào ý và các pháp, ý thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The coming together of the three is contact.
Sự hội hợp của ba điều ấy là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving.
Do duyên xúc mà có thọ; do duyên thọ mà có ái.
Tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho; upādānanirodhā bhavanirodho; bhavanirodhā jātinirodho; jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti.
With the complete fading away and cessation of that very craving, grasping ceases; with the cessation of grasping, becoming ceases; with the cessation of becoming, birth ceases; with the cessation of birth, old age and death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair cease.
Với sự ly tham, đoạn diệt hoàn toàn ái ấy, sự đoạn diệt của thủ; do đoạn diệt thủ, sự đoạn diệt của hữu; do đoạn diệt hữu, sự đoạn diệt của sinh; do đoạn diệt sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não được đoạn diệt.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.
Thus, there is the cessation of this entire mass of suffering.
Như vậy là sự đoạn diệt của toàn bộ khối khổ này.
Ayaṃ kho, bhikkhave, dukkhassa atthaṅgamo’’ti.
This, bhikkhus, is the cessation of suffering."
Này các Tỳ-khưu, đây chính là sự đoạn diệt của khổ.’’
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
107. ‘‘Lokassa, bhikkhave, samudayañca atthaṅgamañca desessāmi.
107. "Bhikkhus, I will teach you the origin and cessation of the world.
107. ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về sự tập khởi và sự đoạn diệt của thế gian.
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, lokassa samudayo?
And what, bhikkhus, is the origin of the world?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là sự tập khởi của thế gian?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Dependent on the eye and forms, eye-consciousness arises.
Nương vào mắt và các sắc pháp, nhãn thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The coming together of the three is contact.
Sự hội hợp của ba điều ấy là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā; taṇhāpaccayā upādānaṃ; upādānapaccayā bhavo; bhavapaccayā jāti; jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving; with craving as condition, grasping; with grasping as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise.
Do duyên xúc mà có thọ; do duyên thọ mà có ái; do duyên ái mà có thủ; do duyên thủ mà có hữu; do duyên hữu mà có sinh; do duyên sinh mà già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não sinh khởi.
Ayaṃ kho, bhikkhave, lokassa samudayo …pe… jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ…pe… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
This, bhikkhus, is the origin of the world…pe… Dependent on the tongue and tastes, tongue-consciousness arises…pe… Dependent on the mind and mental phenomena, mind-consciousness arises.
Này các Tỳ-khưu, đây chính là sự tập khởi của thế gian… (tương tự)… nương vào lưỡi và các vị, thiệt thức sinh khởi… (tương tự)… nương vào ý và các pháp, ý thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The coming together of the three is contact.
Sự hội hợp của ba điều ấy là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā; taṇhāpaccayā upādānaṃ; upādānapaccayā bhavo; bhavapaccayā jāti; jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving; with craving as condition, grasping; with grasping as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise.
Do duyên xúc mà có thọ; do duyên thọ mà có ái; do duyên ái mà có thủ; do duyên thủ mà có hữu; do duyên hữu mà có sinh; do duyên sinh mà già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não sinh khởi.
Ayaṃ kho, bhikkhave, lokassa samudayo.
This, bhikkhus, is the origin of the world.
Này các Tỳ-khưu, đây chính là sự tập khởi của thế gian.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, lokassa atthaṅgamo?
"And what, bhikkhus, is the cessation of the world?
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thế nào là sự đoạn diệt của thế gian?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Dependent on the eye and forms, eye-consciousness arises.
Nương vào mắt và các sắc pháp, nhãn thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The coming together of the three is contact.
Sự hội hợp của ba điều ấy là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving.
Do duyên xúc mà có thọ; do duyên thọ mà có ái.
Tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho; upādānanirodhā bhavanirodho; bhavanirodhā jātinirodho; jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti.
With the complete fading away and cessation of that very craving, grasping ceases; with the cessation of grasping, becoming ceases; with the cessation of becoming, birth ceases; with the cessation of birth, old age and death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair cease.
Với sự ly tham, đoạn diệt hoàn toàn ái ấy, sự đoạn diệt của thủ; do đoạn diệt thủ, sự đoạn diệt của hữu; do đoạn diệt hữu, sự đoạn diệt của sinh; do đoạn diệt sinh, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não được đoạn diệt.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.
Thus, there is the cessation of this entire mass of suffering.
Như vậy là sự đoạn diệt của toàn bộ khối khổ này.
Ayaṃ kho, bhikkhave, lokassa atthaṅgamo…pe… jivhañca paṭicca rase ca uppajjati…pe… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
This, bhikkhus, is the cessation of the world…pe… Dependent on the tongue and tastes, tongue-consciousness arises…pe… Dependent on the mind and mental phenomena, mind-consciousness arises.
Này các Tỳ-khưu, đây chính là sự đoạn diệt của thế gian… (tương tự)… nương vào lưỡi và các vị, thiệt thức sinh khởi… (tương tự)… nương vào ý và các pháp, ý thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The coming together of the three is contact.
Sự hội hợp của ba điều ấy là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving.
Do duyên xúc mà có thọ; do duyên thọ mà có ái.
Tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho; upādānanirodhā…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti.
With the complete fading away and cessation of that very craving, grasping ceases; with the cessation of grasping…pe… Thus, there is the cessation of this entire mass of suffering.
Với sự ly tham, đoạn diệt hoàn toàn ái ấy, sự đoạn diệt của thủ; do đoạn diệt thủ… (tương tự)… như vậy là sự đoạn diệt của toàn bộ khối khổ này.
Ayaṃ kho, bhikkhave, lokassa atthaṅgamo’’ti.
This, bhikkhus, is the cessation of the world."
Này các Tỳ-khưu, đây chính là sự đoạn diệt của thế gian.’’
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
109. ‘‘Saṃyojaniye ca, bhikkhave, dhamme desessāmi saṃyojanañca.
109. “Monks, I shall teach you the saṃyojanīya dhammas and the saṃyojana.
109. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về các pháp trói buộc (saṃyojaniya) và sự trói buộc (saṃyojana).
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katame ca, bhikkhave, saṃyojaniyā dhammā, katamañca saṃyojanaṃ?
And what, monks, are the saṃyojanīya dhammas, and what is the saṃyojana?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là các pháp trói buộc, và thế nào là sự trói buộc?
Cakkhuṃ, bhikkhave, saṃyojaniyo dhammo.
The eye, monks, is a saṃyojanīya dhamma.
Này các Tỳ-khưu, mắt là pháp trói buộc.
Yo tattha chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ…pe… jivhā saṃyojaniyo dhammo…pe… mano saṃyojaniyo dhammo.
The desire and lust (chandarāga) for it is the saṃyojana for it…pe… the tongue is a saṃyojanīya dhamma…pe… the mind is a saṃyojanīya dhamma.
Tham ái (chandarāga) đối với nó chính là sự trói buộc ở đó… (tương tự với tai, mũi, lưỡi, thân)… ý là pháp trói buộc.
Yo tattha chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ.
The desire and lust for it is the saṃyojana for it.
Tham ái đối với nó chính là sự trói buộc ở đó.
Ime vuccanti, bhikkhave, saṃyojaniyā dhammā, idaṃ saṃyojana’’nti.
These, monks, are called the saṃyojanīya dhammas, this is the saṃyojana.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các pháp trói buộc, đây là sự trói buộc.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
110. ‘‘Upādāniye ca, bhikkhave, dhamme desessāmi upādānañca.
110. “Monks, I shall teach you the upādāniya dhammas and upādāna.
110. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về các pháp chấp thủ (upādāniya) và sự chấp thủ (upādāna).
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katame ca, bhikkhave, upādāniyā dhammā, katamañca upādānaṃ?
And what, monks, are the upādāniya dhammas, and what is upādāna?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là các pháp chấp thủ, và thế nào là sự chấp thủ?
Cakkhuṃ, bhikkhave, upādāniyo dhammo.
The eye, monks, is an upādāniya dhamma.
Này các Tỳ-khưu, mắt là pháp chấp thủ.
Yo tattha chandarāgo, taṃ tattha upādānaṃ…pe… jivhā upādāniyo dhammo…pe… mano upādāniyo dhammo.
The desire and lust for it is upādāna for it…pe… the tongue is an upādāniya dhamma…pe… the mind is an upādāniya dhamma.
Tham ái đối với nó chính là sự chấp thủ ở đó… (tương tự với tai, mũi, lưỡi, thân)… ý là pháp chấp thủ.
Yo tattha chandarāgo, taṃ tattha upādānaṃ.
The desire and lust for it is upādāna for it.
Tham ái đối với nó chính là sự chấp thủ ở đó.
Ime vuccanti, bhikkhave, upādāniyā dhammā, idaṃ upādāna’’nti.
These, monks, are called the upādāniya dhammas, this is upādāna.”
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các pháp chấp thủ, đây là sự chấp thủ.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
111. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
111. “Monks, one who does not fully know, does not fully comprehend, does not become dispassionate towards, and does not abandon the eye is incapable of the destruction of suffering.
111. “Này các Tỳ-khưu, không thắng tri, không biến tri, không ly tham, không đoạn trừ mắt, thì không thể chấm dứt khổ đau.
Sotaṃ… ghānaṃ… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
One who does not fully know… the ear… the nose… the tongue… the body… the mind, does not fully comprehend, does not become dispassionate towards, and does not abandon it, is incapable of the destruction of suffering.
Không thắng tri, không biến tri, không ly tham, không đoạn trừ tai… mũi… lưỡi… thân… ý, thì không thể chấm dứt khổ đau.
Cakkhuñca kho, bhikkhave, abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya…pe… jivhaṃ… kāyaṃ… manaṃ abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāyā’’ti.
But, monks, one who fully knows, fully comprehends, becomes dispassionate towards, and abandons the eye is capable of the destruction of suffering…pe… the tongue… the body… the mind, fully knows, fully comprehends, becomes dispassionate towards, and abandons it, is capable of the destruction of suffering.”
Này các Tỳ-khưu, thắng tri, biến tri, ly tham, đoạn trừ mắt, thì có thể chấm dứt khổ đau… (tương tự với tai, mũi, lưỡi, thân)… thắng tri, biến tri, ly tham, đoạn trừ ý, thì có thể chấm dứt khổ đau.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
112. ‘‘Rūpe, bhikkhave, anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
112. “Monks, one who does not fully know, does not fully comprehend, does not become dispassionate towards, and does not abandon forms is incapable of the destruction of suffering.
112. “Này các Tỳ-khưu, không thắng tri, không biến tri, không ly tham, không đoạn trừ sắc, thì không thể chấm dứt khổ đau.
Sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… dhamme anabhijānaṃ aparijānaṃ avirājayaṃ appajahaṃ abhabbo dukkhakkhayāya.
One who does not fully know… sounds… smells… tastes… tactile objects… mental phenomena, does not fully comprehend, does not become dispassionate towards, and does not abandon them, is incapable of the destruction of suffering.
Không thắng tri, không biến tri, không ly tham, không đoạn trừ tiếng… mùi… vị… xúc… pháp, thì không thể chấm dứt khổ đau.
Rūpe ca kho, bhikkhave, abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāya.
But, monks, one who fully knows, fully comprehends, becomes dispassionate towards, and abandons forms is capable of the destruction of suffering.
Này các Tỳ-khưu, thắng tri, biến tri, ly tham, đoạn trừ sắc, thì có thể chấm dứt khổ đau.
Sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… dhamme abhijānaṃ parijānaṃ virājayaṃ pajahaṃ bhabbo dukkhakkhayāyā’’ti.
One who fully knows… sounds… smells… tastes… tactile objects… mental phenomena, fully comprehends, becomes dispassionate towards, and abandons them, is capable of the destruction of suffering.”
Thắng tri, biến tri, ly tham, đoạn trừ tiếng… mùi… vị… xúc… pháp, thì có thể chấm dứt khổ đau.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
113. Ekaṃ samayaṃ bhagavā nātike* viharati giñjakāvasathe.
113. At one time the Bhagavā was dwelling in the Ginjakāvasatha at Nātikā.
113. Một thời, Thế Tôn trú tại Natika, trong Tịnh xá Ginjikāvasatha.
Atha kho bhagavā rahogato paṭisallīno imaṃ dhammapariyāyaṃ abhāsi – ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
Then the Bhagavā, having retired to seclusion, taught this discourse on the Dhamma: “Depending on the eye and forms, eye-consciousness arises.
Rồi Thế Tôn, sau khi đi vào độc cư, đã thuyết bài pháp này: “Do duyên mắt và các sắc, nhãn thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hợp nhất của ba thứ đó là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā; taṇhāpaccayā upādānaṃ; upādānapaccayā bhavo; bhavapaccayā jāti; jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving; with craving as condition, clinging; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise.
Do duyên xúc mà có cảm thọ; do duyên cảm thọ mà có ái; do duyên ái mà có chấp thủ; do duyên chấp thủ mà có hữu; do duyên hữu mà có sinh; do duyên sinh mà già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não sinh khởi.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
Thus arises this entire mass of suffering.
Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ đau này.
Jivhañca paṭicca rase ca uppajjati…pe… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
Depending on the tongue and tastes, tongue-consciousness arises…pe… Depending on the mind and mental phenomena, mind-consciousness arises.
Do duyên lưỡi và các vị, thiệt thức sinh khởi… (tương tự với tai, mũi, thân)… do duyên ý và các pháp, ý thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hợp nhất của ba thứ đó là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā; taṇhāpaccayā upādānaṃ; upādānapaccayā bhavo; bhavapaccayā jāti; jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving; with craving as condition, clinging; with clinging as condition, becoming; with becoming as condition, birth; with birth as condition, old age and death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair arise.
Do duyên xúc mà có cảm thọ; do duyên cảm thọ mà có ái; do duyên ái mà có chấp thủ; do duyên chấp thủ mà có hữu; do duyên hữu mà có sinh; do duyên sinh mà già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não sinh khởi.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti’’.
Thus arises this entire mass of suffering.”
Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ đau này.”
‘‘Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ.
“Depending on the eye and forms, eye-consciousness arises.
“Do duyên mắt và các sắc, nhãn thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hợp nhất của ba thứ đó là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving.
Do duyên xúc mà có cảm thọ; do duyên cảm thọ mà có ái.
Tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho; upādānanirodhā bhavanirodho; bhavanirodhā jātinirodho; jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti.
Through the complete fading away and cessation of that very craving, clinging ceases; with the cessation of clinging, becoming ceases; with the cessation of becoming, birth ceases; with the cessation of birth, old age and death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair cease.
Do sự diệt tận hoàn toàn và ly tham đối với ái ấy, chấp thủ diệt; do chấp thủ diệt, hữu diệt; do hữu diệt, sinh diệt; do sinh diệt, già, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não diệt.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti…pe… jivhañca paṭicca rase ca uppajjati…pe… manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ.
Thus occurs the cessation of this entire mass of suffering…pe… Depending on the tongue and tastes, tongue-consciousness arises…pe… Depending on the mind and mental phenomena, mind-consciousness arises.
Như vậy là sự đoạn diệt của toàn bộ khối khổ đau này… (tương tự với tai, mũi, thân)… do duyên lưỡi và các vị, thiệt thức sinh khởi… do duyên ý và các pháp, ý thức sinh khởi.
Tiṇṇaṃ saṅgati phasso.
The meeting of the three is contact.
Sự hợp nhất của ba thứ đó là xúc.
Phassapaccayā vedanā; vedanāpaccayā taṇhā.
With contact as condition, feeling; with feeling as condition, craving.
Do duyên xúc mà có cảm thọ; do duyên cảm thọ mà có ái.
Tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodhā upādānanirodho; upādānanirodhā…pe… evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī’’ti.
Through the complete fading away and cessation of that very craving, clinging ceases; with the cessation of clinging…pe… thus occurs the cessation of this entire mass of suffering.”
Do sự diệt tận hoàn toàn và ly tham đối với ái ấy, chấp thủ diệt; do chấp thủ diệt… như vậy là sự đoạn diệt của toàn bộ khối khổ đau này.”
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu bhagavato upassuti* ṭhito hoti.
Now at that time, a certain bhikkhu was standing within earshot of the Bhagavā.
Bấy giờ, một Tỳ-khưu đang đứng nghe lén Thế Tôn.
Addasā kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ upassuti ṭhitaṃ.
The Bhagavā saw that bhikkhu standing within earshot.
Thế Tôn thấy Tỳ-khưu ấy đang đứng nghe lén.
Disvāna taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘assosi no tvaṃ, bhikkhu, imaṃ dhammapariyāya’’nti?
Having seen that bhikkhu, he said this to him: “Did you hear this discourse on the Dhamma, bhikkhu?”
Thấy vậy, Thế Tôn nói với Tỳ-khưu ấy: “Này Tỳ-khưu, ông có nghe bài pháp này không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
“Yes, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, có.”
‘‘Uggaṇhāhi tvaṃ, bhikkhu, imaṃ dhammapariyāyaṃ.
“Learn this discourse on the Dhamma, bhikkhu.
“Này Tỳ-khưu, ông hãy học thuộc bài pháp này.
Pariyāpuṇāhi tvaṃ, bhikkhu, imaṃ dhammapariyāyaṃ.
Master this discourse on the Dhamma, bhikkhu.
Này Tỳ-khưu, ông hãy ghi nhớ bài pháp này.
Dhārehi tvaṃ, bhikkhu, imaṃ dhammapariyāyaṃ.
Remember this discourse on the Dhamma, bhikkhu.
Này Tỳ-khưu, ông hãy gìn giữ bài pháp này.
Atthasaṃhitoyaṃ, bhikkhu, dhammapariyāyo ādibrahmacariyako’’ti.
This discourse on the Dhamma, bhikkhu, is connected with benefit, it is fundamental to the holy life.”
Này Tỳ-khưu, bài pháp này có ý nghĩa sâu xa, là khởi đầu của đời sống Phạm hạnh.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
116. ‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ, daṭṭheyyaṃ* , patteyyanti vadāmi.
“Bhikkhus, I do not say that by walking one can know, see, or reach the end of the world.
116. “Này các tỳ khưu, Ta không tuyên bố rằng có thể biết, thấy, hay đạt đến tận cùng của thế gian bằng cách đi.
Na ca panāhaṃ, bhikkhave, appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī’’ti.
Yet, bhikkhus, I do not proclaim an end to suffering without having reached the end of the world.”
Thế nhưng, này các tỳ khưu, Ta cũng không tuyên bố rằng có thể chấm dứt khổ đau mà không đạt đến tận cùng của thế gian.”
Idaṃ vatvā bhagavā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
Having said this, the Blessed One rose from his seat and entered the monastery.
Sau khi nói điều này, Thế Tôn đứng dậy từ chỗ ngồi và đi vào tịnh xá.
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘nāhaṃ, bhikkhave, gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ, daṭṭheyyaṃ, patteyyanti vadāmi.
Then, not long after the Blessed One had departed, this thought occurred to those bhikkhus: “Friends, the Blessed One, having given us this brief statement of the teaching, without elaborating on its meaning, has risen from his seat and entered the monastery, saying: ‘Bhikkhus, I do not say that by walking one can know, see, or reach the end of the world.
Bấy giờ, không lâu sau khi Thế Tôn rời đi, các tỳ khưu ấy suy nghĩ rằng: “Này chư hiền, Thế Tôn đã nêu lên lời chỉ dạy tóm tắt này cho chúng ta mà không giải thích ý nghĩa một cách chi tiết, rồi đứng dậy từ chỗ ngồi và đi vào tịnh xá: ‘Này các tỳ khưu, Ta không tuyên bố rằng có thể biết, thấy, hay đạt đến tận cùng của thế gian bằng cách đi.
Na ca panāhaṃ, bhikkhave, appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī’ti.
Yet, bhikkhus, I do not proclaim an end to suffering without having reached the end of the world.’
Thế nhưng, này các tỳ khưu, Ta cũng không tuyên bố rằng có thể chấm dứt khổ đau mà không đạt đến tận cùng của thế gian’.
Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’’ti?
Now, who might elaborate on the meaning of this brief statement of the teaching given by the Blessed One, the meaning of which has not been elaborated upon?”
Vậy ai có thể giải thích chi tiết ý nghĩa của lời chỉ dạy tóm tắt này đã được Thế Tôn nêu lên mà chưa được giải thích chi tiết?”
‘‘Idaṃ kho no, āvuso ānanda, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘nāhaṃ, bhikkhave, gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ, daṭṭheyyaṃ, patteyyanti vadāmi.
“Friends Ānanda, the Blessed One, having given us this brief statement of the teaching, without elaborating on its meaning, has risen from his seat and entered the monastery, saying: ‘Bhikkhus, I do not say that by walking one can know, see, or reach the end of the world.
“Này hiền giả Ānanda, Thế Tôn đã nêu lên lời chỉ dạy tóm tắt này cho chúng tôi mà không giải thích ý nghĩa một cách chi tiết, rồi đứng dậy từ chỗ ngồi và đi vào tịnh xá: ‘Này các tỳ khưu, Ta không tuyên bố rằng có thể biết, thấy, hay đạt đến tận cùng của thế gian bằng cách đi.
Na ca panāhaṃ, bhikkhave, appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī’ti.
Yet, bhikkhus, I do not proclaim an end to suffering without having reached the end of the world.’
Thế nhưng, này các tỳ khưu, Ta cũng không tuyên bố rằng có thể chấm dứt khổ đau mà không đạt đến tận cùng của thế gian’.
Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – nāhaṃ, bhikkhave, gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ, daṭṭheyyaṃ, patteyyanti vadāmi.
Friends, it occurred to us, after the Blessed One had not long departed: ‘The Blessed One, friends, has given a brief discourse and, without elaborating on its meaning, has risen from his seat and entered the monastery, saying: “Monks, I do not say that the end of the world can be known, seen, or reached by going.
Này chư hiền, sau khi Thế Tôn vừa mới rời đi, chúng tôi đã nghĩ rằng: ‘Này chư hiền, Thế Tôn đã thuyết giảng một bài giáo huấn vắn tắt này, không phân tích ý nghĩa chi tiết, rồi Ngài đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá – “Này chư Tỳ-kheo, Ta không nói rằng có thể biết, thấy, hay đạt đến tận cùng thế giới bằng cách đi.
Na ca panāhaṃ, bhikkhave, appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmīti.
Nor do I say, monks, that there is an end of suffering without reaching the end of the world.”
Và này chư Tỳ-kheo, Ta cũng không nói rằng có thể chấm dứt khổ đau mà không đạt đến tận cùng thế giới.”
Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti?
Who now might elaborate on the meaning of this brief discourse given by the Blessed One, the meaning of which was not elaborated on in detail?’
Ai có thể phân tích ý nghĩa chi tiết của bài giáo huấn vắn tắt này mà Thế Tôn đã thuyết giảng nhưng chưa phân tích chi tiết ý nghĩa?’
Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho, āvuso, āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ.
Friends, it occurred to us: ‘Friends, this Venerable Ānanda is praised by the Teacher and esteemed by discerning fellow meditators.
Này chư hiền, chúng tôi đã nghĩ rằng: ‘Này chư hiền, Tôn giả Ānanda đã được Thế Tôn tán thán, và được các Phạm hạnh có trí tuệ coi trọng.
Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ.
The Venerable Ānanda is capable of elaborating on the meaning of this brief discourse given by the Blessed One, the meaning of which was not elaborated on in detail.
Tôn giả Ānanda có khả năng phân tích chi tiết ý nghĩa của bài giáo huấn vắn tắt này mà Thế Tôn đã thuyết giảng nhưng chưa phân tích chi tiết ý nghĩa.
Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti.
Let us approach the Venerable Ānanda and ask him about this matter.’
Vậy chúng ta hãy đến chỗ Tôn giả Ānanda, và sau khi đến, hãy hỏi Tôn giả Ānanda về vấn đề này.’
Vibhajatāyasmā ānando’’ti.
Let the Venerable Ānanda elaborate!”
Xin Tôn giả Ānanda hãy phân tích.”
‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva, mūlaṃ atikkammeva, khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya; evaṃ sampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte taṃ bhagavantaṃ atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha* .
“Friends, it is just as if a man in search of heartwood, seeking heartwood, looking for heartwood, were to pass over a large, standing tree possessing heartwood, pass over its root, pass over its trunk, and think he should search for heartwood among its branches and leaves. Just so, venerable ones, is this matter for you, thinking it proper to question us, having bypassed the Blessed One, while the Teacher is present before you.
“Này chư hiền, ví như một người cần lõi cây, tìm kiếm lõi cây, đi tìm lõi cây, lại bỏ qua gốc cây, bỏ qua thân cây của một cây đại thọ có lõi, mà lại nghĩ rằng cần phải tìm lõi cây ở cành lá. Cũng vậy, chư Tôn giả đã bỏ qua Thế Tôn, khi Ngài đang hiện diện, mà lại nghĩ rằng cần phải hỏi chúng tôi về vấn đề này.
So hāvuso, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati – cakkhubhūto, ñāṇabhūto, dhammabhūto, brahmabhūto, vattā, pavattā, atthassa ninnetā, amatassa dātā, dhammassāmī, tathāgato.
For, friends, the Blessed One knows what is to be known, sees what is to be seen—He is the Eye, He is Knowledge, He is Dhamma, He is Brahmā, the Speaker, the Expounder, the Guide to the Goal, the Giver of the Deathless, the Lord of Dhamma, the Tathāgata.
Này chư hiền, Thế Tôn là Đấng biết những gì cần biết, thấy những gì cần thấy – Ngài là Mắt, là Trí tuệ, là Pháp, là Phạm thiên, là Đấng thuyết giảng, là Đấng khởi xướng, là Đấng dẫn dắt đến mục đích, là Đấng ban cho bất tử, là Đấng chủ tể của Pháp, là Như Lai.
So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyātha.
It was indeed the proper time for you to question the Blessed One Himself about this matter.
Đó chính là thời điểm thích hợp để chư vị hỏi Thế Tôn về vấn đề này.
Yathā vo bhagavā byākareyya tathā vo dhāreyyāthā’’ti.
As the Blessed One would explain to you, so should you remember it.”
Chư vị hãy ghi nhớ những gì Thế Tôn đã giải thích cho chư vị.”
‘‘Addhāvuso ānanda, bhagavā jānaṃ jānāti, passaṃ passati – cakkhubhūto, ñāṇabhūto, dhammabhūto, brahmabhūto, vattā, pavattā, atthassa ninnetā, amatassa dātā, dhammassāmī, tathāgato.
“Indeed, friend Ānanda, the Blessed One knows what is to be known, sees what is to be seen—He is the Eye, He is Knowledge, He is Dhamma, He is Brahmā, the Speaker, the Expounder, the Guide to the Goal, the Giver of the Deathless, the Lord of Dhamma, the Tathāgata.
“Này Tôn giả Ānanda, chắc chắn Thế Tôn là Đấng biết những gì cần biết, thấy những gì cần thấy – Ngài là Mắt, là Trí tuệ, là Pháp, là Phạm thiên, là Đấng thuyết giảng, là Đấng khởi xướng, là Đấng dẫn dắt đến mục đích, là Đấng ban cho bất tử, là Đấng chủ tể của Pháp, là Như Lai.
So ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyāma.
It was indeed the proper time for us to question the Blessed One Himself about this matter.
Đó chính là thời điểm thích hợp để chúng tôi hỏi Thế Tôn về vấn đề này.
Yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma.
As the Blessed One would explain to us, so would we remember it.
Chúng tôi sẽ ghi nhớ những gì Thế Tôn đã giải thích cho chúng tôi.
Api cāyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ.
But still, friend Ānanda is praised by the Teacher and esteemed by discerning fellow meditators.
Tuy nhiên, Tôn giả Ānanda đã được Thế Tôn tán thán, và được các Phạm hạnh có trí tuệ coi trọng.
Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ.
And the Venerable Ānanda is capable of elaborating on the meaning of this brief discourse given by the Blessed One, the meaning of which was not elaborated on in detail.
Tôn giả Ānanda có khả năng phân tích chi tiết ý nghĩa của bài giáo huấn vắn tắt này mà Thế Tôn đã thuyết giảng nhưng chưa phân tích chi tiết ý nghĩa.
Vibhajatāyasmā ānando agaruṃ karitvā’’ti.
Let the Venerable Ānanda elaborate without hesitation.”
Xin Tôn giả Ānanda hãy vui lòng phân tích.”
‘‘Yaṃ kho vo, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘nāhaṃ, bhikkhave, gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ, daṭṭheyyaṃ, patteyyanti vadāmi.
“Friends, as for the brief discourse that the Blessed One gave, without elaborating on its meaning, having risen from his seat and entered the monastery, saying: ‘Monks, I do not say that the end of the world can be known, seen, or reached by going.
“Này chư hiền, về bài giáo huấn vắn tắt mà Thế Tôn đã thuyết giảng, không phân tích ý nghĩa chi tiết, rồi Ngài đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá – ‘Này chư Tỳ-kheo, Ta không nói rằng có thể biết, thấy, hay đạt đến tận cùng thế giới bằng cách đi.
Na ca panāhaṃ, bhikkhave, appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī’ti, imassa khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ ājānāmi.
Nor do I say, monks, that there is an end of suffering without reaching the end of the world’—I understand the meaning of this brief discourse given by the Blessed One, the meaning of which was not elaborated on in detail, as follows, friends.
Và này chư Tỳ-kheo, Ta cũng không nói rằng có thể chấm dứt khổ đau mà không đạt đến tận cùng thế giới’ – tôi hiểu ý nghĩa chi tiết của bài giáo huấn vắn tắt này mà Thế Tôn đã thuyết giảng nhưng chưa phân tích chi tiết ý nghĩa như sau.
Yena kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānī – ayaṃ vuccati ariyassa vinaye loko.
Friends, that by which one perceives the world and conceives of the world in the world—this is called ‘the world’ in the Noble One’s discipline.
Này chư hiền, cái gì mà trong thế gian một người có thế gian tưởng, có thế gian kiến – cái đó được gọi là thế gian trong Giới luật của bậc Thánh.
Kena cāvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānī?
And by what, friends, does one perceive the world and conceive of the world in the world?
Và này chư hiền, do cái gì mà trong thế gian một người có thế gian tưởng, có thế gian kiến?
Cakkhunā kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānī.
Friends, by the eye one perceives the world and conceives of the world in the world.
Này chư hiền, do con mắt mà trong thế gian một người có thế gian tưởng, có thế gian kiến.
Sotena kho, āvuso… ghānena kho, āvuso… jivhāya kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānī.
Friends, by the ear... by the nose... by the tongue, friends, one perceives the world and conceives of the world in the world.
Này chư hiền, do tai… do mũi… do lưỡi mà trong thế gian một người có thế gian tưởng, có thế gian kiến.
Kāyena kho, āvuso… manena kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānī.
Friends, by the body... by the mind, friends, one perceives the world and conceives of the world in the world.
Này chư hiền, do thân… do ý mà trong thế gian một người có thế gian tưởng, có thế gian kiến.
Yena kho, āvuso, lokasmiṃ lokasaññī hoti lokamānī – ayaṃ vuccati ariyassa vinaye loko.
Friends, that by which one perceives the world and conceives of the world in the world—this is called ‘the world’ in the Noble One’s discipline.
Này chư hiền, cái gì mà trong thế gian một người có thế gian tưởng, có thế gian kiến – cái đó được gọi là thế gian trong Giới luật của bậc Thánh.
Yaṃ kho vo, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘nāhaṃ, bhikkhave, gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ, daṭṭheyyaṃ, patteyyanti vadāmi.
Friends, as for the brief discourse that the Blessed One gave, without elaborating on its meaning, having risen from his seat and entered the monastery, saying: ‘Monks, I do not say that the end of the world can be known, seen, or reached by going.
Này chư hiền, về bài giáo huấn vắn tắt mà Thế Tôn đã thuyết giảng, không phân tích ý nghĩa chi tiết, rồi Ngài đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá – ‘Này chư Tỳ-kheo, Ta không nói rằng có thể biết, thấy, hay đạt đến tận cùng thế giới bằng cách đi.
Na ca panāhaṃ, bhikkhave, appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī’ti, imassa khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.
Nor do I say, monks, that there is an end of suffering without reaching the end of the world’—I understand the meaning of this brief discourse given by the Blessed One, the meaning of which was not elaborated on in detail, in such detail as this.
Và này chư Tỳ-kheo, Ta cũng không nói rằng có thể chấm dứt khổ đau mà không đạt đến tận cùng thế giới’ – tôi hiểu ý nghĩa chi tiết của bài giáo huấn vắn tắt này mà Thế Tôn đã thuyết giảng nhưng chưa phân tích chi tiết ý nghĩa như vậy.
Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha.
However, venerable ones, if you wish, you may approach the Blessed One Himself and question Him about this matter.
Nếu chư Tôn giả muốn, chư vị có thể đến hỏi Thế Tôn về vấn đề này.
Yathā vo bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
As the Blessed One explains it to you, so should you remember it.”
Chư vị hãy ghi nhớ những gì Thế Tôn đã giải thích cho chư vị.”
‘‘Yaṃ kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘nāhaṃ, bhikkhave, gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ, daṭṭheyyaṃ, patteyyanti vadāmi.
“Venerable Sir, as for the brief discourse that the Blessed One gave, without elaborating on its meaning, having risen from his seat and entered the monastery, saying: ‘Monks, I do not say that the end of the world can be known, seen, or reached by going.
“Bạch Thế Tôn, Thế Tôn đã thuyết giảng một bài giáo huấn vắn tắt này, không phân tích ý nghĩa chi tiết, rồi Ngài đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá – ‘Này chư Tỳ-kheo, Ta không nói rằng có thể biết, thấy, hay đạt đến tận cùng thế giới bằng cách đi.
Na ca panāhaṃ, bhikkhave, appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī’ti.
Nor do I say, monks, that there is an end of suffering without reaching the end of the world.’
Và này chư Tỳ-kheo, Ta cũng không nói rằng có thể chấm dứt khổ đau mà không đạt đến tận cùng thế giới.’
Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – nāhaṃ, bhikkhave, gamanena lokassa antaṃ ñāteyyaṃ, daṭṭheyyaṃ, patteyyanti vadāmi.
Venerable Sir, it occurred to us, after the Blessed One had not long departed: ‘Friends, the Blessed One has given a brief discourse and, without elaborating on its meaning, has risen from his seat and entered the monastery, saying: “Monks, I do not say that the end of the world can be known, seen, or reached by going.
Bạch Thế Tôn, sau khi Thế Tôn vừa mới rời đi, chúng tôi đã nghĩ rằng: ‘Này chư hiền, Thế Tôn đã thuyết giảng một bài giáo huấn vắn tắt này, không phân tích ý nghĩa chi tiết, rồi Ngài đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá – “Này chư Tỳ-kheo, Ta không nói rằng có thể biết, thấy, hay đạt đến tận cùng thế giới bằng cách đi.
Na ca panāhaṃ, bhikkhave, appatvā lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmī’ti.
Nor do I say, monks, that there is an end of suffering without reaching the end of the world.”’
Và này chư Tỳ-kheo, Ta cũng không nói rằng có thể chấm dứt khổ đau mà không đạt đến tận cùng thế giới.”
Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti?
Who now might elaborate on the meaning of this brief discourse given by the Blessed One, the meaning of which was not elaborated on in detail?
Ai có thể phân tích ý nghĩa chi tiết của bài giáo huấn vắn tắt này mà Thế Tôn đã thuyết giảng nhưng chưa phân tích chi tiết ý nghĩa?’
Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ.
Venerable Sir, it occurred to us: ‘This Venerable Ānanda is praised by the Teacher and esteemed by discerning fellow meditators.
Bạch Thế Tôn, chúng tôi đã nghĩ rằng: ‘Tôn giả Ānanda đã được Thế Tôn tán thán, và được các Phạm hạnh có trí tuệ coi trọng.
Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ.
The Venerable Ānanda is capable of elaborating on the meaning of this brief discourse given by the Blessed One, the meaning of which was not elaborated on in detail.
Tôn giả Ānanda có khả năng phân tích chi tiết ý nghĩa của bài giáo huấn vắn tắt này mà Thế Tôn đã thuyết giảng nhưng chưa phân tích chi tiết ý nghĩa.
Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti.
Let us approach the Venerable Ānanda and ask him about this matter.’
Vậy chúng ta hãy đến chỗ Tôn giả Ānanda, và sau khi đến, hãy hỏi Tôn giả Ānanda về vấn đề này.’
Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā ānando tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha.
Then, Venerable Sir, we approached Venerable Ānanda; having approached, we questioned Venerable Ānanda about this matter.
Bạch ngài, khi ấy chúng con đã đi đến chỗ của Tôn giả Ānanda; sau khi đến, chúng con đã hỏi Tôn giả Ānanda về ý nghĩa của vấn đề đó.
Tesaṃ no, bhante, āyasmatā ānandena imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi attho vibhatto’’ti.
For us, Venerable Sir, Venerable Ānanda explained the meaning in these ways, with these words, and these phrases."
Bạch ngài, Tôn giả Ānanda đã giải thích ý nghĩa cho chúng con bằng những cách thức này, bằng những từ ngữ này, bằng những văn tự này.”
117. ‘‘Pubbeva me, bhikkhave, sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘yeme pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra me cittaṃ bahulaṃ gacchamānaṃ gaccheyya paccuppannesu vā appaṃ vā anāgatesu’.
"Monks, before my enlightenment, when I was still an un-enlightened Bodhisatta, it occurred to me: 'Those five sense pleasures that were formerly experienced by the mind, that are past, ceased, and transformed—my mind, if it were to incline, would often incline towards those, or towards present ones, or slightly towards future ones.'
117. “Này các Tỳ khưu, ngay cả trước khi giác ngộ, khi còn là một vị Bồ-tát chưa giác ngộ, Ta đã có suy nghĩ này: ‘Đối với năm dục trưởng dưỡng mà tâm đã từng tiếp xúc, đã qua, đã diệt, đã biến hoại, tâm ta có thể hướng về đó rất nhiều, hoặc đối với những dục trưởng dưỡng trong hiện tại, hoặc ít hơn đối với những dục trưởng dưỡng trong tương lai’.
Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘yeme pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra me attarūpena appamādo sati cetaso ārakkho karaṇīyo’.
Monks, it then occurred to me: 'For those five sense pleasures that were formerly experienced by the mind, that are past, ceased, and transformed—regarding them, I must cultivate heedfulness, mindfulness, and mental guardianship for my own well-being.'
Này các Tỳ khưu, khi ấy Ta đã có suy nghĩ này: ‘Đối với năm dục trưởng dưỡng mà tâm đã từng tiếp xúc, đã qua, đã diệt, đã biến hoại, ta phải thực hành sự không dể duôi, chánh niệm và sự hộ trì tâm đối với chúng, vì lợi ích của chính mình’.
Tasmātiha, bhikkhave, tumhākampi ye te pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra vo cittaṃ bahulaṃ gacchamānaṃ gaccheyya paccuppannesu vā appaṃ vā anāgatesu.
Therefore, monks, for you too, those five sense pleasures that were formerly experienced by the mind, that are past, ceased, and transformed—your mind, if it were to incline, would often incline towards those, or towards present ones, or slightly towards future ones.
Do đó, này các Tỳ khưu, trong giáo pháp này, đối với năm dục trưởng dưỡng mà tâm các ngươi đã từng tiếp xúc, đã qua, đã diệt, đã biến hoại, tâm các ngươi có thể hướng về đó rất nhiều, hoặc đối với những dục trưởng dưỡng trong hiện tại, hoặc ít hơn đối với những dục trưởng dưỡng trong tương lai.
Tasmātiha, bhikkhave, tumhākampi ye te pañca kāmaguṇā cetaso samphuṭṭhapubbā atītā niruddhā vipariṇatā, tatra vo attarūpehi appamādo sati cetaso ārakkho karaṇīyo.
Therefore, monks, for you too, regarding those five sense pleasures that were formerly experienced by the mind, that are past, ceased, and transformed—you must cultivate heedfulness, mindfulness, and mental guardianship for your own well-being.
Do đó, này các Tỳ khưu, trong giáo pháp này, đối với năm dục trưởng dưỡng mà tâm các ngươi đã từng tiếp xúc, đã qua, đã diệt, đã biến hoại, các ngươi phải thực hành sự không dể duôi, chánh niệm và sự hộ trì tâm đối với chúng, vì lợi ích của chính mình.
Tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’’ti.
Therefore, monks, that sphere should be known where the eye ceases and the perception of forms ceases; that sphere should be known... where the tongue ceases and the perception of tastes ceases; that sphere should be known... where the mind ceases and the perception of phenomena ceases; that sphere should be known."
Do đó, này các Tỳ khưu, trong giáo pháp này, cần phải biết xứ ấy, nơi mà mắt diệt và sắc tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy... cho đến... nơi mà lưỡi diệt và vị tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy... cho đến... nơi mà ý diệt và pháp tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy.”
Idaṃ vatvā bhagavā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
Having said this, the Bhagavā rose from his seat and entered the monastery.
Sau khi nói điều này, Đức Thế Tôn đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá.
‘‘Idaṃ kho no, āvuso ānanda, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti.
"The Bhagavā, friend Ānanda, having given a brief summary of this point, without elaborating on its meaning, rose from his seat and entered the monastery, saying: 'Therefore, monks, that sphere should be known where the eye ceases and the perception of forms ceases; that sphere should be known... where the tongue ceases and the perception of tastes ceases; that sphere should be known... where the mind ceases and the perception of phenomena ceases; that sphere should be known.'
“Này hiền giả Ānanda, Đức Thế Tôn đã nêu lên đề mục một cách tóm tắt mà không giải thích ý nghĩa một cách chi tiết, rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá, rằng: ‘Do đó, này các Tỳ khưu, trong giáo pháp này, cần phải biết xứ ấy, nơi mà mắt diệt và sắc tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy... cho đến... nơi mà lưỡi diệt và vị tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy... cho đến... nơi mà ý diệt và pháp tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy’.
Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti.
Soon after the Bhagavā had departed, it occurred to us, friends: 'The Bhagavā, friends, having given a brief summary of this point, without elaborating on its meaning, rose from his seat and entered the monastery, saying: "Therefore, monks, that sphere should be known where the eye ceases and the perception of forms ceases; that sphere should be known... where the tongue ceases and the perception of tastes ceases; that sphere should be known... where the mind ceases and the perception of phenomena ceases; that sphere should be known."
Này hiền giả, không lâu sau khi Đức Thế Tôn rời đi, chúng tôi đã có suy nghĩ này: ‘Này chư hiền, Đức Thế Tôn đã nêu lên đề mục một cách tóm tắt mà không giải thích ý nghĩa một cách chi tiết, rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá, rằng: Do đó, này các Tỳ khưu, trong giáo pháp này, cần phải biết xứ ấy, nơi mà mắt diệt và sắc tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy... cho đến... nơi mà lưỡi diệt và vị tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy... cho đến... nơi mà ý diệt và pháp tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy’.
Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti?
Now, who might elaborate on the meaning of this brief summary given by the Bhagavā, which was not elaborated upon?
Ai có thể giải thích chi tiết ý nghĩa của đề mục mà Đức Thế Tôn đã nêu lên một cách tóm tắt mà không giải thích chi tiết này?
Tesaṃ no, āvuso, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ.
Then it occurred to us, friends: "Indeed, Venerable Ānanda is praised by the Teacher and is esteemed by wise fellow practitioners.
Này hiền giả, khi ấy chúng tôi đã có suy nghĩ này: ‘Tôn giả Ānanda đây được Bậc Đạo Sư tán thán, được các vị đồng phạm hạnh có trí tôn trọng.
Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ.
Venerable Ānanda is capable of elaborating on the meaning of this brief summary given by the Bhagavā, which was not elaborated upon.
Tôn giả Ānanda có khả năng giải thích chi tiết ý nghĩa của đề mục mà Đức Thế Tôn đã nêu lên một cách tóm tắt mà không giải thích chi tiết này.
Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti.
Let us approach Venerable Ānanda and question him about this matter."'
Chúng ta hãy đi đến chỗ của Tôn giả Ānanda; sau khi đến, chúng ta hãy hỏi Tôn giả Ānanda về ý nghĩa của vấn đề này’.
Vibhajatāyasmā ānando’’ti.
May Venerable Ānanda explain it."
Mong Tôn giả Ānanda hãy giải thích.”
‘‘Yaṃ kho vo, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti.
"Friends, as for that brief summary given by the Bhagavā, without elaborating on its meaning, when he rose from his seat and entered the monastery, saying: 'Therefore, monks, that sphere should be known where the eye ceases and the perception of forms ceases; that sphere should be known... where the mind ceases and the perception of phenomena ceases; that sphere should be known'—
“Này chư hiền, về đề mục mà Đức Thế Tôn đã nêu lên một cách tóm tắt mà không giải thích ý nghĩa một cách chi tiết, rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá, rằng: ‘Do đó, này các Tỳ khưu, trong giáo pháp này, cần phải biết xứ ấy, nơi mà mắt diệt và sắc tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy... cho đến... nơi mà ý diệt và pháp tưởng diệt; cần phải biết xứ ấy’.
Imassa khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ ājānāmi.
I understand the meaning of this brief summary given by the Bhagavā, which was not elaborated upon, as follows, friends.
Này chư hiền, tôi hiểu ý nghĩa chi tiết của đề mục mà Đức Thế Tôn đã nêu lên một cách tóm tắt mà không giải thích chi tiết này như sau.”
Saḷāyatananirodhaṃ no etaṃ, āvuso, bhagavatā sandhāya bhāsitaṃ – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe, yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti.
“This, friends, is not what the Blessed One spoke concerning the cessation of the six sense bases: ‘Therefore, bhikkhus, that base is to be known, where the eye ceases and perception of forms ceases; that base is to be known…pe… where the mind ceases and perception of phenomena ceases; that base is to be known.’
Này chư hiền, không phải Thế Tôn đã nói điều này khi đề cập đến sự diệt của sáu xứ: ‘Này các Tỳ khưu, do đó, ở đây, xứ ấy cần được biết, nơi mà nhãn diệt và sắc tưởng diệt, xứ ấy cần được biết… cho đến… nơi mà ý diệt và pháp tưởng diệt, xứ ấy cần được biết’.
Ayaṃ kho, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti.
The Blessed One, friends, having given this teaching in brief, without elaborating on its meaning, rose from his seat and entered the monastery, saying: ‘Therefore, bhikkhus, that base is to be known where the eye ceases and perception of forms ceases; that base is to be known…pe… where the mind ceases and perception of phenomena ceases; that base is to be known.’
Này chư hiền, đây là lời chỉ dạy tóm tắt mà Thế Tôn, sau khi nêu lên mà không phân tích ý nghĩa chi tiết, đã đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá: ‘Này các Tỳ khưu, do đó, ở đây, xứ ấy cần được biết, nơi mà nhãn diệt và sắc tưởng diệt, xứ ấy cần được biết… cho đến… nơi mà ý diệt và pháp tưởng diệt, xứ ấy cần được biết’.
Imassa khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.
I understand the meaning of this brief teaching given by the Blessed One, without elaboration, in this detailed way, friends.
Này chư hiền, đối với lời chỉ dạy tóm tắt này đã được Thế Tôn nêu lên mà không phân tích ý nghĩa chi tiết, tôi hiểu ý nghĩa chi tiết của nó là như vậy.
Ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto bhagavantaṃyeva upasaṅkamatha; upasaṅkamitvā etamatthaṃ puccheyyātha.
If you, venerable ones, wish, you may approach the Blessed One himself; having approached, you may ask him about this matter.
Tuy nhiên, nếu các Tôn giả mong muốn, hãy đến yết kiến chính Thế Tôn; sau khi đến yết kiến, hãy hỏi về ý nghĩa này.
Yathā vo bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthā’’ti.
As the Blessed One explains it to you, so should you remember it.”
Như Thế Tôn giải thích cho quý vị, hãy ghi nhớ điều đó như vậy.”
‘‘Yaṃ kho no, bhante, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – ‘tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha jivhā ca nirujjhati, rasasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti, tesaṃ no, bhante, amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi – ‘idaṃ kho no, āvuso, bhagavā saṃkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho – tasmātiha, bhikkhave, se āyatane veditabbe yattha cakkhu ca nirujjhati, rūpasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe…pe… yattha mano ca nirujjhati, dhammasaññā ca nirujjhati, se āyatane veditabbe’ti.
“Bhante, the Blessed One gave a teaching in brief, without elaborating on its meaning, then rose from his seat and entered the monastery, saying: ‘Therefore, bhikkhus, that base is to be known where the eye ceases and perception of forms ceases; that base is to be known…pe… where the tongue ceases and perception of tastes ceases; that base is to be known…pe… where the mind ceases and perception of phenomena ceases; that base is to be known.’ Soon after the Blessed One had departed, Bhante, this thought occurred to us: ‘The Blessed One, friends, has given a teaching in brief, without elaborating on its meaning, then rose from his seat and entered the monastery, saying: “Therefore, bhikkhus, that base is to be known where the eye ceases and perception of forms ceases; that base is to be known…pe… where the mind ceases and perception of phenomena ceases; that base is to be known.”’
“Bạch Thế Tôn, lời chỉ dạy tóm tắt mà Thế Tôn, sau khi nêu lên mà không phân tích ý nghĩa chi tiết, đã đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá là: ‘Này các Tỳ khưu, do đó, ở đây, xứ ấy cần được biết, nơi mà nhãn diệt và sắc tưởng diệt, xứ ấy cần được biết… cho đến… nơi mà thiệt diệt và vị tưởng diệt, xứ ấy cần được biết… cho đến… nơi mà ý diệt và pháp tưởng diệt, xứ ấy cần được biết’. Bạch Thế Tôn, đối với chúng con, khi Thế Tôn vừa đi khỏi không lâu, ý nghĩ này đã khởi lên: ‘Này chư hiền, đây là lời chỉ dạy tóm tắt mà Thế Tôn, sau khi nêu lên mà không phân tích ý nghĩa chi tiết, đã đứng dậy khỏi chỗ ngồi và đi vào tịnh xá: Này các Tỳ khưu, do đó, ở đây, xứ ấy cần được biết, nơi mà nhãn diệt và sắc tưởng diệt, xứ ấy cần được biết… cho đến… nơi mà ý diệt và pháp tưởng diệt, xứ ấy cần được biết’.
‘Ko nu kho imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyā’ti?
‘Who, indeed, might elaborate on the meaning of this brief teaching given by the Blessed One, the meaning of which was not elaborated?’
‘Vậy ai có thể phân tích chi tiết ý nghĩa của lời chỉ dạy tóm tắt này đã được Thế Tôn nêu lên mà không phân tích chi tiết?’
Tesaṃ no, bhante, amhākaṃ etadahosi – ‘ayaṃ kho āyasmā ānando satthu ceva saṃvaṇṇito, sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ.
Then, Bhante, this thought occurred to us: ‘Indeed, Venerable Ānanda is praised by the Teacher and is esteemed by wise fellow monks.
Bạch Thế Tôn, đối với chúng con, ý nghĩ này đã khởi lên: ‘Tôn giả Ānanda đây được Bậc Đạo Sư tán thán, được các vị đồng phạm hạnh có trí tôn trọng.
Pahoti cāyasmā ānando imassa bhagavatā saṃkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ.
Venerable Ānanda is capable of elaborating on the meaning of this brief teaching given by the Blessed One, the meaning of which was not elaborated.
Tôn giả Ānanda có khả năng phân tích chi tiết ý nghĩa của lời chỉ dạy tóm tắt này đã được Thế Tôn nêu lên mà không phân tích chi tiết.
Yaṃnūna mayaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyāma; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmā’ti.
Let us, then, approach Venerable Ānanda; having approached, let us ask Venerable Ānanda about this matter.’
Hay là chúng ta hãy đi đến chỗ Tôn giả Ānanda; sau khi đến, chúng ta hãy hỏi Tôn giả Ānanda về ý nghĩa này’.
Atha kho mayaṃ, bhante, yenāyasmā ānando tenupasaṅkamimha; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha.
So, Bhante, we approached Venerable Ānanda; having approached, we asked Venerable Ānanda about this matter.
Bạch Thế Tôn, rồi chúng con đã đi đến chỗ Tôn giả Ānanda; sau khi đến, chúng con đã hỏi Tôn giả Ānanda về ý nghĩa này.
Tesaṃ no, bhante, āyasmatā ānandena imehi ākārehi, imehi padehi, imehi byañjanehi attho vibhatto’’ti.
And Venerable Ānanda, Bhante, explained the meaning to us with these modes, these expressions, these phrases.”
Bạch Thế Tôn, Tôn giả Ānanda đã phân tích ý nghĩa cho chúng con bằng những cách thức này, những từ cú này, những văn tự này.”
118. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate.
At one time, the Blessed One was dwelling in Rājagaha, on Gijjhakūṭa Mountain.
118. Một thời, Thế Tôn trú tại Rājagaha, trên núi Gijjhakūṭa.
Atha kho sakko devānamindo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then Sakka, king of the devas, approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he stood to one side.
Bấy giờ, Sakka, vua của chư thiên, đi đến nơi Thế Tôn ngự; sau khi đến, vị ấy đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhito kho sakko devānamindo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Standing to one side, Sakka, king of the devas, said to the Blessed One: “What, Bhante, is the reason, what is the cause, why some beings here do not attain Nibbāna in this very life?
Đứng sang một bên, Sakka, vua của chư thiên, bạch với Thế Tôn điều này: “Bạch Thế Tôn, do nhân gì, do duyên gì mà ở đây, một số chúng sanh không parinibbāna (viên tịch) ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, Bhante, is the reason, what is the cause, why some beings here do attain Nibbāna in this very life?”
Và bạch Thế Tôn, do nhân gì, do duyên gì mà ở đây, một số chúng sanh parinibbāna (viên tịch) ngay trong hiện tại?”
‘‘Santi kho, devānaminda, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, devānaminda, manoviññeyyā dhammā, iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, O king of devas, tastes cognizable by the tongue…pe… There are, O king of devas, phenomena cognizable by the mind, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual desires, and arousing passion.
“Này Devānaminda, có những vị được nhận biết qua thiệt… cho đến… Này Devānaminda, có những pháp được nhận biết qua ý, khả ái, đáng yêu, đẹp lòng, có hình thức đáng ưa, liên hệ đến dục, đáng tham đắm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and remains engrossed in them.
Nếu vị Tỳ khưu hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào pháp ấy.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.
For him, delighting in them, welcoming them, and remaining engrossed in them, consciousness dependent on that arises, connected with clinging.
Đối với vị ấy, người hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào pháp ấy, thức của vị ấy trở nên nương tựa vào đó, có thủ chấp nơi đó.
Saupādāno, devānaminda, bhikkhu no parinibbāyati.
A bhikkhu with clinging, O king of devas, does not attain Nibbāna.
Này Devānaminda, vị Tỳ khưu có thủ chấp thì không parinibbāna.
Ayaṃ kho, devānaminda, hetu, ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti.
This, O king of devas, is the reason, this is the cause, why some beings here do not attain Nibbāna in this very life.”
Này Devānaminda, đây là nhân, đây là duyên mà do đó, ở đây, một số chúng sanh không parinibbāna ngay trong hiện tại.
‘‘Santi ca kho, devānaminda, cakkhuviññeyyā rūpā, iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“But there are, O king of devas, forms cognizable by the eye, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual desires, and arousing passion.
“Và này Devānaminda, có những sắc pháp được nhận biết qua nhãn, khả ái, đáng yêu, đẹp lòng, có hình thức đáng ưa, liên hệ đến dục, đáng tham đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not remain engrossed in them.
Nếu vị Tỳ khưu không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào sắc pháp ấy.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti, na tadupādānaṃ.
For him, not delighting in them, not welcoming them, and not remaining engrossed in them, consciousness dependent on that does not arise, nor is it connected with clinging.
Đối với vị ấy, người không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào sắc pháp ấy, thức của vị ấy không nương tựa vào đó, không có thủ chấp nơi đó.
Anupādāno, devānaminda, bhikkhu parinibbāyati…pe….
A bhikkhu without clinging, O king of devas, attains Nibbāna…pe….
Này Devānaminda, vị Tỳ khưu không có thủ chấp thì parinibbāna… cho đến….
‘‘Santi kho, devānaminda, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, devānaminda, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, O king of devas, tastes cognizable by the tongue…pe… There are, O king of devas, phenomena cognizable by the mind, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual desires, and arousing passion.
“Này Devānaminda, có những vị được nhận biết qua thiệt… cho đến… Này Devānaminda, có những pháp được nhận biết qua ý, khả ái, đáng yêu, đẹp lòng, có hình thức đáng ưa, liên hệ đến dục, đáng tham đắm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not remain engrossed in them.
Nếu vị Tỳ khưu không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào pháp ấy.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na tadupādānaṃ.
For him, not delighting in them, not welcoming them, and not remaining engrossed in them, consciousness dependent on that does not arise, nor is it connected with clinging.
Đối với vị ấy, người không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào pháp ấy, thức của vị ấy không nương tựa vào đó, không có thủ chấp nơi đó.
Anupādāno, devānaminda, bhikkhu parinibbāyati.
A bhikkhu without clinging, O king of devas, attains Nibbāna.
Này Devānaminda, vị Tỳ khưu không có thủ chấp thì parinibbāna.
Ayaṃ kho, devānaminda, hetu, ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti.
This, O king of devas, is the reason, this is the cause, why some beings here do attain Nibbāna in this very life.”
Này Devānaminda, đây là nhân, đây là duyên mà do đó, ở đây, một số chúng sanh parinibbāna ngay trong hiện tại.”
Pañcamaṃ.
Fifth.
Kinh thứ năm.
119. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate.
At one time, the Blessed One was dwelling in Rājagaha, on Gijjhakūṭa Mountain.
119. Một thời, Thế Tôn trú tại Rājagaha, trên núi Gijjhakūṭa.
Atha kho pañcasikho gandhabbadevaputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then Pañcasikha, the Gandhabba deva-putta, approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he stood to one side.
Bấy giờ, Pañcasikha, con trai của một vị trời càn-thát-bà, đi đến nơi Thế Tôn ngự; sau khi đến, vị ấy đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhito kho pañcasikho gandhabbadevaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Standing to one side, Pañcasikha, the gandhabba divine being, said this to the Blessed One: "What, Bhante, is the reason, what is the cause, by which some beings here do not attain parinibbāna in this very life?
Thiên tử Gandhabba Pañcasikha đứng một bên, thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào, duyên nào khiến một số chúng sanh ở đây không đạt Niết Bàn ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, Bhante, is the reason, what is the cause, by which some beings here do attain parinibbāna in this very life?"
Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào, duyên nào khiến một số chúng sanh ở đây đạt Niết Bàn ngay trong hiện tại?”
‘‘Santi kho, pañcasikha, cakkhuviññeyyā rūpā…pe… santi kho, pañcasikha, manoviññeyyā dhammā, iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
"There are, Pañcasikha, forms cognizable by the eye… and there are, Pañcasikha, phenomena cognizable by the mind, that are desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensuality, and exciting lust.
“Này Pañcasikha, có những sắc pháp được nhận biết bằng mắt… (v.v.)... Này Pañcasikha, có những pháp được nhận biết bằng ý, đáng ưa, khả ái, khả lạc, đáng yêu, liên quan đến dục, và có khả năng lôi kéo.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and clings to them,
Nếu một Tỷ-kheo hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.
for him, delighting in them, welcoming them, and clinging to them, consciousness becomes dependent on them, clinging to them.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào chúng, thì thức nương tựa vào đó, và sự chấp thủ cũng từ đó mà có.
Saupādāno, pañcasikha, bhikkhu no parinibbāyati.
A bhikkhu with clinging, Pañcasikha, does not attain parinibbāna.
Này Pañcasikha, một Tỷ-kheo còn chấp thủ thì không đạt Niết Bàn.
Ayaṃ kho, pañcasikha, hetu, ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti’’.
This, Pañcasikha, is the reason, this is the cause, by which some beings here do not attain parinibbāna in this very life."
Này Pañcasikha, đây là nguyên nhân, đây là duyên khiến một số chúng sanh ở đây không đạt Niết Bàn ngay trong hiện tại.”
‘‘Santi ca kho, pañcasikha, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā…pe… santi kho, pañcasikha, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
"But there are, Pañcasikha, forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, charming… and there are, Pañcasikha, phenomena cognizable by the mind that are desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensuality, and exciting lust.
“Này Pañcasikha, có những sắc pháp được nhận biết bằng mắt, đáng ưa, khả ái, khả lạc… (v.v.)... Này Pañcasikha, có những pháp được nhận biết bằng ý, đáng ưa, khả ái, khả lạc, đáng yêu, liên quan đến dục, và có khả năng lôi kéo.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti, na tadupādānaṃ.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not cling to them, for him, not delighting in them, not welcoming them, and not clinging to them, consciousness does not become dependent on them, nor does it cling to them.
Nếu một Tỷ-kheo không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào chúng, khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào chúng, thì thức không nương tựa vào đó, và sự chấp thủ cũng không từ đó mà có.
Anupādāno, pañcasikha, bhikkhu parinibbāyati.
A bhikkhu without clinging, Pañcasikha, attains parinibbāna.
Này Pañcasikha, một Tỷ-kheo không chấp thủ thì đạt Niết Bàn.
Ayaṃ kho, pañcasikha, hetu, ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti.
This, Pañcasikha, is the reason, this is the cause, by which some beings here do attain parinibbāna in this very life."
Này Pañcasikha, đây là nguyên nhân, đây là duyên khiến một số chúng sanh ở đây đạt Niết Bàn ngay trong hiện tại.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
‘‘Kathañcāvuso, indriyesu guttadvāro hoti?
"And how, friend, is one whose sense doors are guarded?
“Này Hiền giả, thế nào là hộ trì các căn?
Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī.
Here, friend, a bhikkhu, having seen a form with the eye, does not grasp at its general appearance or its detailed features.
Ở đây, này Hiền giả, một Tỷ-kheo thấy sắc bằng mắt, không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.
Since covetousness and distress, evil unwholesome states, might flow in upon him if the eye faculty were to remain uncontrolled, he practices restraint for its control, he guards the eye faculty, he undertakes the restraint of the eye faculty.
Vì lý do gì mà nhãn căn không được hộ trì, khiến những pháp ác bất thiện như tham ái và ưu phiền có thể xâm nhập vị ấy, nên vị ấy thực hành để chế ngự, bảo vệ nhãn căn, đạt được sự chế ngự nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī.
Having heard a sound with the ear… having smelled an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tangible object with the body… having cognized a phenomenon with the mind, he does not grasp at its general appearance or its detailed features.
Nghe tiếng bằng tai… ngửi hương bằng mũi… nếm vị bằng lưỡi… xúc chạm bằng thân… nhận biết pháp bằng ý, không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati.
Since covetousness and distress, evil unwholesome states, might flow in upon him if the mind faculty were to remain uncontrolled, he practices restraint for its control, he guards the mind faculty, he undertakes the restraint of the mind faculty.
Vì lý do gì mà ý căn không được hộ trì, khiến những pháp ác bất thiện như tham ái và ưu phiền có thể xâm nhập vị ấy, nên vị ấy thực hành để chế ngự, bảo vệ ý căn, đạt được sự chế ngự ý căn.
Evaṃ kho, āvuso, indriyesu guttadvāro hoti.
It is in this way, friend, that one's sense doors are guarded.
Này Hiền giả, như vậy là hộ trì các căn.
‘‘Kathañcāvuso, bhojane mattaññū hoti?
"And how, friend, is one moderate in eating?
“Này Hiền giả, thế nào là tiết độ trong ăn uống?
Idhāvuso, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘neva davāya, na madāya, na maṇḍanāya, na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya, vihiṃsūparatiyā, brahmacariyānuggahāya.
Here, friend, a bhikkhu reflects wisely and partakes of food, not for amusement, not for intoxication, not for adornment, not for beautification, but only for the support and maintenance of this body, for ending harm, and for aiding the spiritual life.
Ở đây, này Hiền giả, một Tỷ-kheo quán xét kỹ lưỡng rồi thọ dụng thức ăn – ‘không phải để vui chơi, không phải để say đắm, không phải để trang sức, không phải để làm đẹp, mà chỉ để duy trì thân này, để tiếp tục cuộc sống, để chấm dứt sự tổn hại, để hỗ trợ Phạm hạnh.
Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati, anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti.
'Thus I shall abolish old feelings and not arouse new feelings, and I shall be healthy, blameless, and live in comfort.'
Như vậy, ta sẽ diệt trừ cảm thọ cũ, không làm phát sinh cảm thọ mới, và ta sẽ có sự duy trì, không có lỗi lầm, và sống an lạc’.
Evaṃ kho, āvuso, bhojane mattaññū hoti.
It is in this way, friend, that one is moderate in eating.
Này Hiền giả, như vậy là tiết độ trong ăn uống.
‘‘Kathañcāvuso, jāgariyaṃ anuyutto hoti?
"And how, friend, is one devoted to wakefulness?
“Này Hiền giả, thế nào là chuyên cần thức tỉnh?
Idhāvuso, bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.
Here, friend, during the day, by walking and sitting, a bhikkhu purifies his mind from obstructive mental states.
Ở đây, này Hiền giả, ban ngày, Tỷ-kheo tịnh hóa tâm mình khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền.
Rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.
In the first watch of the night, by walking and sitting, he purifies his mind from obstructive mental states.
Trong canh đầu của đêm, vị ấy tịnh hóa tâm mình khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền.
Rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno, uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā.
In the middle watch of the night, he lies down on his right side in the lion's posture, placing one foot on the other, mindful and clearly comprehending, having set his mind on getting up.
Trong canh giữa của đêm, vị ấy nằm xuống theo tư thế sư tử nằm, nghiêng về phía bên phải, đặt chân này lên chân kia, chánh niệm tỉnh giác, tâm niệm đến sự thức dậy.
Rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.
In the last watch of the night, having arisen, by walking and sitting, he purifies his mind from obstructive mental states.
Trong canh cuối của đêm, vị ấy thức dậy sớm, tịnh hóa tâm mình khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền.
Evaṃ kho, āvuso, jāgariyaṃ anuyutto hoti.
It is in this way, friend, that one is devoted to wakefulness.
Này Hiền giả, như vậy là chuyên cần thức tỉnh.
Tasmātihāvuso, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘indriyesu guttadvārā bhavissāma, bhojane mattaññuno, jāgariyaṃ anuyuttā’ti.
Therefore, friend, you should train yourselves thus: 'We will be those whose sense doors are guarded, moderate in eating, and devoted to wakefulness.'
Vì vậy, này Hiền giả, các vị nên học tập như sau: ‘Chúng ta sẽ hộ trì các căn, tiết độ trong ăn uống, chuyên cần thức tỉnh’.
Evañhi vo, āvuso, sikkhitabba’’nti.
This is how you should train yourselves, friends."
Này Hiền giả, các vị nên học tập như vậy.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
121. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
121. At one time, the Blessed One was staying in Sāvatthī, in Jeta's Grove, Anāthapiṇḍika's monastery.
121. Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn của Anāthapiṇḍika ở Jetavana.
Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘paripakkā kho rāhulassa vimuttiparipācaniyā dhammā; yaṃnūnāhaṃ rāhulaṃ uttariṃ āsavānaṃ khaye vineyya’’nti.
Then, while the Blessed One was alone in seclusion, this thought arose in his mind: "The qualities leading to Rāhula's liberation are now mature; what if I were to further instruct Rāhula for the destruction of the taints?"
Rồi khi Thế Tôn đang ở một mình, nhập thất, một ý nghĩ khởi lên trong tâm Ngài: “Các pháp làm cho giải thoát của Rāhula đã chín muồi; vậy ta hãy hướng dẫn Rāhula sâu hơn nữa về sự đoạn tận các lậu hoặc.”
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ rāhulaṃ āmantesi – ‘‘gaṇhāhi, rāhula, nisīdanaṃ.
Then, in the morning, the Blessed One dressed, took his bowl and robe, and entered Sāvatthī for alms. After his meal, having returned from his alms round, he addressed Venerable Rāhula: "Take your sitting mat, Rāhula.
Rồi vào buổi sáng, Thế Tôn đắp y, mang bát và y, đi khất thực ở Sāvatthī; sau bữa ăn, khi đã trở về từ chuyến khất thực, Ngài gọi Trưởng lão Rāhula và nói: “Này Rāhula, hãy lấy chỗ ngồi.
Yena andhavanaṃ tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā’’ti.
We shall go to the Andhavana for the day's abiding."
Chúng ta sẽ đến rừng Andhavana để an trú ban ngày.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā rāhulo bhagavato paṭissutvā nisīdanaṃ ādāya bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi.
"Yes, Bhante," replied Venerable Rāhula, and taking his sitting mat, he followed behind the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Trưởng lão Rāhula vâng lời Thế Tôn, lấy chỗ ngồi và đi theo sau lưng Thế Tôn.
122. ‘‘Saṃyojaniye ca, bhikkhave, dhamme desessāmi saṃyojanañca.
122. ‘‘Monks, I will teach you the saṃyojanīya dhammas and the saṃyojana itself.
122. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ giảng cho các ông về các pháp trói buộc (saṃyojaniya) và sự trói buộc (saṃyojana).
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katame ca, bhikkhave, saṃyojaniyā dhammā, katamañca saṃyojanaṃ?
And what, monks, are the saṃyojanīya dhammas, and what is the saṃyojana?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là các pháp trói buộc, và thế nào là sự trói buộc?
Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
There are, monks, forms cognizable by the eye—agreeable, desirable, charming, lovely, connected with sensual desires, arousing passion.
Này các Tỳ-khưu, có những sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên hệ đến dục, có tính chất lôi cuốn.
Ime vuccanti, bhikkhave, saṃyojaniyā dhammā.
These, monks, are called saṃyojanīya dhammas.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các pháp trói buộc.
Yo tattha chandarāgo, taṃ tattha saṃyojanaṃ…pe… santi, bhikkhave, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi, bhikkhave, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
That desire and lust (chandarāga) for them, that is the saṃyojana there…pe… There are, monks, tastes cognizable by the tongue…pe… There are, monks, mental phenomena cognizable by the mind—agreeable, desirable, charming, lovely, connected with sensual desires, arousing passion.
Sự tham ái (chandarāga) đối với chúng, đó là sự trói buộc… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, có những vị do lưỡi nhận biết… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, có những pháp do ý nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên hệ đến dục, có tính chất lôi cuốn.
Ime vuccanti, bhikkhave, saṃyojaniyā dhammā.
These, monks, are called saṃyojanīya dhammas.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các pháp trói buộc.
Yo tattha chandarāgo taṃ tattha saṃyojana’’nti.
That desire and lust (chandarāga) for them, that is the saṃyojana there.’’
Sự tham ái đối với chúng, đó là sự trói buộc.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ Chín.
123. ‘‘Upādāniye ca, bhikkhave, dhamme desessāmi upādānañca.
123. ‘‘Monks, I will teach you the upādāniya dhammas and upādāna itself.
123. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ giảng cho các ông về các pháp chấp thủ (upādāniya) và sự chấp thủ (upādāna).
Taṃ suṇātha.
Listen to that.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katame ca, bhikkhave, upādāniyā dhammā, katamañca upādānaṃ?
And what, monks, are the upādāniya dhammas, and what is upādāna?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là các pháp chấp thủ, và thế nào là sự chấp thủ?
Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
There are, monks, forms cognizable by the eye—agreeable, desirable, charming, lovely, connected with sensual desires, arousing passion.
Này các Tỳ-khưu, có những sắc do mắt nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên hệ đến dục, có tính chất lôi cuốn.
Ime vuccanti, bhikkhave, upādāniyā dhammā.
These, monks, are called upādāniya dhammas.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các pháp chấp thủ.
Yo tattha chandarāgo, taṃ tattha upādānaṃ…pe… santi, bhikkhave, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi, bhikkhave, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
That desire and lust (chandarāga) for them, that is the upādāna there…pe… There are, monks, tastes cognizable by the tongue…pe… There are, monks, mental phenomena cognizable by the mind—agreeable, desirable, charming, lovely, connected with sensual desires, arousing passion.
Sự tham ái đối với chúng, đó là sự chấp thủ… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, có những vị do lưỡi nhận biết… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, có những pháp do ý nhận biết, đáng ưa, khả ái, khả ý, đáng yêu, liên hệ đến dục, có tính chất lôi cuốn.
Ime vuccanti, bhikkhave, upādāniyā dhammā.
These, monks, are called upādāniya dhammas.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là các pháp chấp thủ.
Yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādāna’’nti.
That desire and lust (chandarāga) for them, that is the upādāna there.’’
Sự tham ái đối với chúng, đó là sự chấp thủ.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ Mười.
‘‘Santi kho, gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“Householder, there are forms cognizable by the eye, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual pleasures, and inciting lust.
“Thưa gia chủ, có những sắc (rūpā) khả kiến (cakkhuviññeyyā) đáng ưa (iṭṭhā), khả ái (kantā), khả hỷ (manāpā), khả lạc (piyarūpā), liên hệ đến dục (kāmūpasaṃhitā), và gây nhiễm (rajanīyā).
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and clings to them,
Nếu vị Tỷ-kheo hoan hỷ (abhinandati) với chúng, tán thán (abhivadati) chúng, và bám víu (ajjhosāya tiṭṭhati) vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.
then for him, delighting in them, welcoming them, and clinging to them, consciousness becomes dependent on that, with clinging to that.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào chúng, thì thức (viññāṇaṃ) của vị ấy nương vào chúng (tannissitaṃ) và có sự chấp thủ (tadupādānaṃ).
Saupādāno, gahapati, bhikkhu no parinibbāyati…pe… santi kho, gahapati, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
A bhikkhu who is with clinging, householder, does not attain final Nibbāna… There are, householder, tastes cognizable by the tongue… There are, householder, phenomena cognizable by the mind, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual pleasures, and inciting lust.
Thưa gia chủ, vị Tỷ-kheo có chấp thủ (saupādāno) thì không đạt Niết-bàn (no parinibbāyati)… (tương tự như vậy)… Thưa gia chủ, có những vị (jivhāviññeyyā) khả vị (rasā)… (tương tự như vậy)… Thưa gia chủ, có những pháp (dhammā) khả ý (manoviññeyyā) đáng ưa, khả ái, khả hỷ, khả lạc, liên hệ đến dục, và gây nhiễm.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and clings to them,
Nếu vị Tỷ-kheo hoan hỷ với chúng, tán thán chúng, và bám víu vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.
then for him, delighting in them, welcoming them, and clinging to them, consciousness becomes dependent on that, with clinging to that.
Khi vị ấy hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào chúng, thì thức của vị ấy nương vào chúng và có sự chấp thủ.
Saupādāno, gahapati, bhikkhu no parinibbāyati.
A bhikkhu who is with clinging, householder, does not attain final Nibbāna.
Thưa gia chủ, vị Tỷ-kheo có chấp thủ thì không đạt Niết-bàn.
Ayaṃ kho, gahapati, hetu, ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti.
This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna in this very life.
Thưa gia chủ, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến một số chúng sinh ở đây không đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại.”
‘‘Santi ca kho, gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā, iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“But, householder, there are forms cognizable by the eye, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual pleasures, and inciting lust.
“Tuy nhiên, thưa gia chủ, có những sắc khả kiến đáng ưa, khả ái, khả hỷ, khả lạc, liên hệ đến dục, và gây nhiễm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not cling to them,
Nếu vị Tỷ-kheo không hoan hỷ (nābhinandati) với chúng, không tán thán (nābhivadati) chúng, không bám víu (nājjhosāya tiṭṭhati) vào chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti, na tadupādānaṃ.
then for him, not delighting in them, not welcoming them, and not clinging to them, consciousness does not become dependent on that, nor with clinging to that.
Khi vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào chúng, thì thức của vị ấy không nương vào chúng, và không có sự chấp thủ.
Anupādāno, gahapati, bhikkhu parinibbāyati…pe… santi kho, gahapati, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
A bhikkhu who is without clinging, householder, attains final Nibbāna… There are, householder, tastes cognizable by the tongue… There are, householder, phenomena cognizable by the mind, desirable, agreeable, charming, pleasing, associated with sensual pleasures, and inciting lust.
Thưa gia chủ, vị Tỷ-kheo không có chấp thủ (anupādāno) thì đạt Niết-bàn (parinibbāyati)… (tương tự như vậy)… Thưa gia chủ, có những vị khả vị… (tương tự như vậy)… Thưa gia chủ, có những pháp khả ý đáng ưa, khả ái, khả hỷ, khả lạc, liên hệ đến dục, và gây nhiễm.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not cling to them, then for him, not delighting in them, not welcoming them, and not clinging to them,
Nếu vị Tỷ-kheo không hoan hỷ với chúng, không tán thán chúng, không bám víu vào chúng.
Na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti, na tadupādānaṃ.
consciousness does not become dependent on that, nor with clinging to that.
Thức của vị ấy không nương vào chúng, và không có sự chấp thủ.
Anupādāno, gahapati, bhikkhu parinibbāyati.
A bhikkhu who is without clinging, householder, attains final Nibbāna.
Thưa gia chủ, vị Tỷ-kheo không có chấp thủ thì đạt Niết-bàn.
Ayaṃ kho, gahapati, hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti.
This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here attain final Nibbāna in this very life.”
Thưa gia chủ, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến một số chúng sinh ở đây đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại.”
Paṭhamaṃ.
The first discourse is concluded.
Bài kinh thứ nhất.
125. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vajjīsu viharati hatthigāme.
125. At one time the Blessed One was staying in the Vajjī country, at Hatthigāma.
125. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Vajjī, ở Hatthigāma.
Atha kho uggo gahapati hatthigāmako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Ugga, the householder of Hatthigāma, approached the Blessed One; having approached, he sat down to one side.
Rồi gia chủ Ugga ở Hatthigāma đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho uggo gahapati hatthigāmako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Seated to one side, Ugga, the householder of Hatthigāma, said to the Blessed One: “What, venerable sir, is the reason, what is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna in this very life?
Khi ngồi xuống một bên, gia chủ Ugga ở Hatthigāma bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Ngài, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây không đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante hetu ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, venerable sir, is the reason, what is the cause, why some beings here do attain final Nibbāna in this very life?”
Và bạch Ngài, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại?”
(Yathā purimasuttantaṃ, evaṃ vitthāretabbaṃ).
(This should be elaborated as in the previous discourse.)
(Nên trình bày rộng ra như bài kinh trước).
Ayaṃ kho, gahapati, hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantīti.
“This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here attain final Nibbāna in this very life.”
“Thưa gia chủ, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến một số chúng sinh ở đây đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại.”
Dutiyaṃ.
The second discourse is concluded.
Bài kinh thứ hai.
126. Ekaṃ samayaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharati pāvārikambavane.
126. At one time the Blessed One was staying in Nāḷanda, in Pāvārika’s mango grove.
126. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Nāḷanda, trong rừng xoài Pāvārika.
Atha kho, upāli gahapati, yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho, upāli gahapati, bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Then Upāli, the householder, approached the Blessed One… Seated to one side, Upāli, the householder, said to the Blessed One: “What, venerable sir, is the reason, what is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna in this very life?
Rồi gia chủ Upāli đi đến chỗ Đức Thế Tôn… (tương tự như vậy)… Khi ngồi xuống một bên, gia chủ Upāli bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Ngài, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây không đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, venerable sir, is the reason, what is the cause, why some beings here do attain final Nibbāna in this very life?”
Và bạch Ngài, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại?”
(Yathā purimasuttantaṃ, evaṃ vitthāretabbaṃ).
(This should be elaborated as in the previous discourse.)
(Nên trình bày rộng ra như bài kinh trước).
Ayaṃ kho, gahapati, hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantīti.
“This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here attain final Nibbāna in this very life.”
“Thưa gia chủ, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến một số chúng sinh ở đây đạt Niết-bàn ngay trong hiện tại.”
Tatiyaṃ.
The third discourse is concluded.
Bài kinh thứ ba.
127. Ekaṃ samayaṃ āyasmā piṇḍolabhāradvājo kosambiyaṃ viharati ghositārāme.
127. At one time Venerable Piṇḍolabhāradvāja was staying in Kosambī, at Ghositārāma.
127. Một thời, Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja trú tại Kosambī, trong tịnh xá Ghositārāma.
Atha kho rājā udeno yenāyasmā piṇḍolabhāradvājo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā piṇḍolabhāradvājena saddhiṃ sammodi.
Then King Udena approached Venerable Piṇḍolabhāradvāja; having approached, he exchanged greetings with Venerable Piṇḍolabhāradvāja.
Rồi vua Udena đi đến chỗ Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja; sau khi đến, vua chào hỏi Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja một cách thân mật.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having concluded the polite and amiable conversation, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật và đáng nhớ, vua ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho rājā udeno āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bho bhāradvāja, hetu ko paccayo yenime daharā bhikkhū susū* kāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentī’’ti?
Seated to one side, King Udena said to Venerable Piṇḍolabhāradvāja: “What, Master Bhāradvāja, is the reason, what is the cause, why these young bhikkhus, with fresh black hair, endowed with the fortune of youth, in the prime of life, not having indulged in sensual pleasures before, lead the fully complete and perfectly pure holy life throughout their lives, and also extend it long?”
Khi ngồi xuống một bên, vua Udena bạch Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja rằng: “Thưa Tôn giả Bhāradvāja, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến những vị Tỷ-kheo trẻ tuổi này, tóc còn xanh đen, đang ở độ tuổi thanh xuân tươi đẹp, ở tuổi đời đầu tiên, chưa từng vui đùa với các dục, lại sống phạm hạnh hoàn toàn và thanh tịnh trọn đời, và tiếp nối lâu dài?”
‘‘Vuttaṃ kho etaṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘etha tumhe, bhikkhave, mātumattīsu mātucittaṃ upaṭṭhapetha, bhaginimattīsu bhaginicittaṃ upaṭṭhapetha, dhītumattīsu dhītucittaṃ upaṭṭhapethā’ti.
“This was stated, great king, by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One: ‘Come, bhikkhus, establish the mind of a mother towards those who are like mothers, establish the mind of a sister towards those who are like sisters, establish the mind of a daughter towards those who are like daughters.’
“Thưa Đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Toàn Tri, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, thuyết giảng rằng: ‘Này các Tỷ-kheo, hãy thiết lập tâm như mẹ đối với những người phụ nữ ở tuổi mẹ, hãy thiết lập tâm như chị em đối với những người phụ nữ ở tuổi chị em, hãy thiết lập tâm như con gái đối với những người phụ nữ ở tuổi con gái’.”
Ayaṃ kho, mahārāja, hetu, ayaṃ paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentī’’ti.
This, great king, is the reason, this is the cause, why these young bhikkhus, with fresh black hair, endowed with the fortune of youth, in the prime of life, not having indulged in sensual pleasures before, lead the fully complete and perfectly pure holy life throughout their lives, and also extend it long.”
“Thưa Đại vương, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến những vị Tỷ-kheo trẻ tuổi này, tóc còn xanh đen, đang ở độ tuổi thanh xuân tươi đẹp, ở tuổi đời đầu tiên, chưa từng vui đùa với các dục, lại sống phạm hạnh hoàn toàn và thanh tịnh trọn đời, và tiếp nối lâu dài.”
‘‘Vuttaṃ kho etaṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘etha tumhe, bhikkhave, imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhatha – atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru* aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ* vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta’nti.
“This was stated, great king, by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One: ‘Come, bhikkhus, contemplate this very body, from the soles of the feet upwards, from the top of the hair downwards, enclosed by skin, full of various kinds of impurities: there are in this body hair, body-hair, nails, teeth, skin, flesh, sinews, bones, bone-marrow, kidneys, heart, liver, diaphragm, spleen, lungs, intestines, intestinal membranes, stomach, excrement, bile, phlegm, pus, blood, sweat, fat, tears, grease, saliva, mucus, joint-fluid, urine.’
“Thưa Đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Toàn Tri, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, thuyết giảng rằng: ‘Này các Tỷ-kheo, các ngươi hãy quán sát chính thân này, từ lòng bàn chân trở lên, từ ngọn tóc trở xuống, bị bao bọc bởi da, chứa đầy những thứ bất tịnh đủ loại – trong thân này có tóc, lông, móng, răng, da, thịt, gân, xương, tủy xương, thận, tim, gan, hoành cách mô, lá lách, phổi, ruột, màng ruột, dạ dày, phân, mật, đàm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước mắt, mỡ lỏng, nước miếng, nước mũi, dịch khớp, nước tiểu’.
Ayampi kho, mahārāja, hetu, ayaṃ paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā…pe… addhānañca āpādentī’’ti.
This too, great king, is a reason, this is a cause, why these young bhikkhus, with fresh black hair… and also extend it long.”
Thưa Đại vương, đây cũng là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến những vị Tỷ-kheo trẻ tuổi này, tóc còn xanh đen… (tương tự như vậy)… và tiếp nối lâu dài.”
‘‘Ye te, bho bhāradvāja, bhikkhū bhāvitakāyā bhāvitasīlā bhāvitacittā bhāvitapaññā, tesaṃ taṃ sukaraṃ hoti.
“Those bhikkhus, Master Bhāradvāja, whose bodies are developed, whose morality is developed, whose minds are developed, whose wisdom is developed—for them that is easy.
“Thưa Tôn giả Bhāradvāja, những vị Tỷ-kheo nào đã tu tập thân, tu tập giới, tu tập tâm, tu tập tuệ, thì việc đó dễ dàng đối với họ.
Ye ca kho te, bho bhāradvāja, bhikkhū abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā, tesaṃ taṃ dukkaraṃ hoti.
But those bhikkhus, Master Bhāradvāja, whose bodies are not developed, whose morality is not developed, whose minds are not developed, whose wisdom is not developed—for them that is difficult.
Còn những vị Tỷ-kheo nào chưa tu tập thân, chưa tu tập giới, chưa tu tập tâm, chưa tu tập tuệ, thì việc đó khó khăn đối với họ.
Appekadā, bho bhāradvāja, asubhato manasi karissāmīti* subhatova* āgacchati.
Sometimes, Master Bhāradvāja, when one intends to focus on the unbeautiful, it appears as beautiful.
Thưa Tôn giả Bhāradvāja, đôi khi, khi quán tưởng về sự bất tịnh, thì lại hiện ra là sự tịnh.”
Atthi nu kho, bho bhāradvāja, añño ca kho hetu añño ca paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā…pe… addhānañca āpādentī’’ti?
“Is there, Venerable Bhāradvāja, another cause and another condition for these young monks, with soft, black hair… to prolong their practice?”
Thưa Tôn giả Bhāradvāja, có nguyên nhân nào khác, có điều kiện nào khác khiến những tỳ-khưu trẻ tuổi này, tóc còn đen nhánh…pe… lại có thể duy trì* lâu dài không?
‘‘Vuttaṃ kho etaṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘etha tumhe, bhikkhave, indriyesu guttadvārā viharatha.
“That was indeed stated, great king, by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One: ‘Come, monks, dwell with the doors of your senses guarded.
“Đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc thấy biết, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, thuyết giảng rằng: ‘Này các tỳ-khưu, hãy sống với các căn được hộ trì.
Cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimittaggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino.
Having seen a form with the eye, do not grasp at its signs or its features.
Khi thấy sắc bằng mắt, chớ nắm giữ tướng chung, chớ nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha.
If, while dwelling with the eye faculty unguarded, evil unwholesome states of covetousness and distress should flow in, practice for its restraint.
Để ngăn chặn những pháp bất thiện, ác độc như tham ái và ưu phiền không xâm chiếm khi nhãn căn không được hộ trì, hãy thực hành sự tiết chế.
Rakkhatha cakkhundriyaṃ; cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatha.
Guard the eye faculty; undertake the restraint of the eye faculty.
Hãy bảo vệ nhãn căn; hãy thực hành sự tiết chế đối với nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya mā nimittaggāhino ahuvattha, mānubyañjanaggāhino.
Having heard a sound with the ear… having smelled a scent with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tactile sensation with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, do not grasp at its signs or its features.
Khi nghe tiếng bằng tai…pe… khi ngửi mùi bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi xúc chạm bằng thân… khi nhận thức pháp bằng ý, chớ nắm giữ tướng chung, chớ nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha.
If, while dwelling with the mind faculty unguarded, evil unwholesome states of covetousness and distress should flow in, practice for its restraint.
Để ngăn chặn những pháp bất thiện, ác độc như tham ái và ưu phiền không xâm chiếm khi ý căn không được hộ trì, hãy thực hành sự tiết chế.
Rakkhatha manindriyaṃ; manindriye saṃvaraṃ āpajjathā’ti.
Guard the mind faculty; undertake the restraint of the mind faculty.’
Hãy bảo vệ ý căn; hãy thực hành sự tiết chế đối với ý căn’.
Ayampi kho, mahārāja, hetu ayaṃ paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentī’’ti.
This too, great king, is a cause, this is a condition, for these young monks, with soft, black hair, endowed with the blessing of youth, in the prime of life, not having enjoyed sense pleasures, to lead the complete and purified spiritual life for as long as they live, and to prolong it.”
Đại vương, đây cũng là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến những tỳ-khưu trẻ tuổi này, tóc còn đen nhánh, được phú cho tuổi trẻ tốt đẹp, ở tuổi đời đầu tiên, không đắm mình trong các dục, vẫn thực hành phạm hạnh hoàn hảo, thanh tịnh trọn đời, và duy trì* lâu dài.”
‘‘Acchariyaṃ, bho bhāradvāja; abbhutaṃ, bho bhāradvāja!
“Wonderful, Venerable Bhāradvāja! Amazing, Venerable Bhāradvāja!
“Thật kỳ diệu thay, Tôn giả Bhāradvāja! Thật phi thường thay, Tôn giả Bhāradvāja!
Yāva subhāsitaṃ cidaṃ* , bho bhāradvāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena.
How well spoken, Venerable Bhāradvāja, is this by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One.
Thật là lời thuyết giảng vô cùng tốt đẹp, Tôn giả Bhāradvāja, của Đức Thế Tôn, bậc thấy biết, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác.
Esova kho, bho bhāradvāja, hetu, esa paccayo yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentīti.
This indeed, Venerable Bhāradvāja, is the cause, this is the condition, for these young monks, with soft, black hair, endowed with the blessing of youth, in the prime of life, not having enjoyed sense pleasures, to lead the complete and purified spiritual life for as long as they live, and to prolong it.
Chính đây, thưa Tôn giả Bhāradvāja, là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến những tỳ-khưu trẻ tuổi này, tóc còn đen nhánh, được phú cho tuổi trẻ tốt đẹp, ở tuổi đời đầu tiên, không đắm mình trong các dục, vẫn thực hành phạm hạnh hoàn hảo, thanh tịnh trọn đời, và duy trì* lâu dài.
Ahampi kho, bho* bhāradvāja, yasmiṃ samaye arakkhiteneva kāyena, arakkhitāya vācāya, arakkhitena cittena, anupaṭṭhitāya satiyā, asaṃvutehi indriyehi antepuraṃ pavisāmi, ativiya maṃ tasmiṃ samaye lobhadhammā parisahanti.
Indeed, Venerable Bhāradvāja, at whatever time I enter the inner palace with an unguarded body, unguarded speech, unguarded mind, unestablished mindfulness, and unrestrained senses, at that time states of greed overwhelm me excessively.
Thưa Tôn giả Bhāradvāja, khi tôi bước vào hậu cung với thân không được hộ trì, lời nói không được hộ trì, tâm không được hộ trì, chánh niệm không an trú, và các căn không được chế ngự, thì lúc ấy các pháp tham ái xâm chiếm tôi một cách mãnh liệt.
Yasmiñca khvāhaṃ, bho bhāradvāja, samaye rakkhiteneva kāyena, rakkhitāya vācāya, rakkhitena cittena, upaṭṭhitāya satiyā, saṃvutehi indriyehi antepuraṃ pavisāmi, na maṃ tathā tasmiṃ samaye lobhadhammā parisahanti.
But at whatever time, Venerable Bhāradvāja, I enter the inner palace with a guarded body, guarded speech, guarded mind, established mindfulness, and restrained senses, at that time states of greed do not overwhelm me in the same way.
Còn khi tôi, thưa Tôn giả Bhāradvāja, bước vào hậu cung với thân được hộ trì, lời nói được hộ trì, tâm được hộ trì, chánh niệm an trú, và các căn được chế ngự, thì lúc ấy các pháp tham ái không xâm chiếm tôi như vậy.
Abhikkantaṃ, bho bhāradvāja; abhikkantaṃ, bho bhāradvāja!
Excellent, Venerable Bhāradvāja! Excellent, Venerable Bhāradvāja!
Tuyệt vời thay, Tôn giả Bhāradvāja! Tuyệt vời thay, Tôn giả Bhāradvāja!
Seyyathāpi, bho bhāradvāja, nikkujjitaṃ* vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya, cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā bhāradvājena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, Venerable Bhāradvāja, one would set upright what was overturned, reveal what was hidden, point out the way to one who was lost, or carry an oil lamp in the darkness so that those with eyes might see forms; in the same way, the Dhamma has been made clear in many ways by you, Venerable Bhāradvāja.
Ví như, Tôn giả Bhāradvāja, lật ngửa cái bị úp, mở ra cái bị che kín, chỉ đường cho người lạc lối, hay thắp đèn trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy sắc; cũng vậy, Tôn giả Bhāradvāja đã thuyết giảng Pháp bằng nhiều phương cách khác nhau.
Esāhaṃ, bho bhāradvāja, taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to that Blessed One, Venerable Bhāradvāja, and to the Dhamma, and to the Saṅgha of monks.
Thưa Tôn giả Bhāradvāja, tôi xin quy y Đức Thế Tôn ấy, quy y Pháp, và quy y Tăng đoàn.
Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ bhāradvājo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
May Venerable Bhāradvāja remember me as a lay follower who has gone for refuge from this day forth, for as long as life lasts.”
Xin Tôn giả Bhāradvāja hãy ghi nhận tôi là một cư sĩ đã quy y trọn đời, kể từ hôm nay trở đi.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
128. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
128. At one time the Blessed One was dwelling in Rājagaha, in Veḷuvana, the Squirrels’ Feeding Ground.
128. Một thời nọ, Đức Thế Tôn đang trú tại Rājagaha, trong khu vườn Trúc Lâm, tại Kalandakanivāpa.
Atha kho soṇo gahapatiputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Soṇa, the householder’s son, approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi gia chủ tử Soṇa đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho soṇo gahapatiputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Sitting to one side, Soṇa, the householder’s son, said to the Blessed One: “What, Bhante, is the cause, what is the condition, by which some beings here do not attain final Nibbāna in this very life?
Ngồi xuống một bên, gia chủ tử Soṇa bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây không đạt được Nibbāna ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, Bhante, is the cause, what is the condition, by which some beings here do attain final Nibbāna in this very life?”
Còn nguyên nhân nào, điều kiện nào khiến một số chúng sinh ở đây đạt được Nibbāna ngay trong hiện tại?”
(Yathā purimasuttantaṃ, evaṃ vitthāretabbaṃ).
(This should be elaborated in the same way as the previous Suttanta).
(Cần trình bày chi tiết như kinh trước).
Ayaṃ kho, soṇa, hetu, ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantīti.
“This, Soṇa, is the cause, this is the condition, by which some beings here do attain final Nibbāna in this very life.”
“Này Soṇa, đây là nguyên nhân, đây là điều kiện khiến một số chúng sinh ở đây đạt được Nibbāna ngay trong hiện tại.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
129. Ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositārāme.
129. At one time Venerable Ānanda was dwelling in Kosambī, in Ghosita Park.
129. Một thời nọ, Tôn giả Ānanda đang trú tại Kosambī, trong Ghositārāma.
Atha kho ghosito gahapati yenāyasmā ānando tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho ghosito gahapati āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘‘dhātunānattaṃ, dhātunānatta’nti, bhante ānanda, vuccati.
Then Ghosita, the householder, approached Venerable Ānanda… and sitting to one side, Ghosita, the householder, said to Venerable Ānanda: “‘Diversity of elements, diversity of elements,’ Bhante Ānanda, is spoken of.
Rồi gia chủ Ghosita đi đến chỗ Tôn giả Ānanda…pe… Ngồi xuống một bên, gia chủ Ghosita bạch Tôn giả Ānanda rằng: “Bạch Tôn giả Ānanda, người ta nói ‘đa dạng các giới, đa dạng các giới’.
Kittāvatā nu kho, bhante, dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatā’’ti?
To what extent, Bhante, has the diversity of elements been spoken of by the Blessed One?”
Bạch Tôn giả, Đức Thế Tôn đã nói về sự đa dạng của các giới đến mức độ nào?”
‘‘Saṃvijjati kho, gahapati, cakkhudhātu, rūpā ca manāpā, cakkhuviññāṇañca sukhavedaniyaṃ.
“There is, householder, the eye element, and agreeable forms, and eye-consciousness that produces pleasant feeling.
“Này gia chủ, có nhãn giới, có các sắc khả ái, và nhãn thức mang lại cảm thọ lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā.
Dependent on contact, pleasant feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ lạc khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, cakkhudhātu, rūpā ca amanāpā, cakkhuviññāṇañca dukkhavedaniyaṃ.
There is, householder, the eye element, and disagreeable forms, and eye-consciousness that produces painful feeling.
Này gia chủ, có nhãn giới, có các sắc bất khả ái, và nhãn thức mang lại cảm thọ khổ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.
Dependent on contact, painful feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ khổ khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, cakkhudhātu, rūpā ca manāpā upekkhāvedaniyā, cakkhuviññāṇañca adukkhamasukhavedaniyaṃ.
There is, householder, the eye element, and forms that produce equanimous feeling, and eye-consciousness that produces neither-painful-nor-pleasant feeling.
Này gia chủ, có nhãn giới, có các sắc mang lại cảm thọ xả khả ái, và nhãn thức mang lại cảm thọ không khổ không lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā…pe… saṃvijjati kho, gahapati, jivhādhātu, rasā ca manāpā, jivhāviññāṇañca sukhavedaniyaṃ.
Dependent on contact, neither-painful-nor-pleasant feeling arises… There is, householder, the tongue element, and agreeable tastes, and tongue-consciousness that produces pleasant feeling.
Do xúc mà cảm thọ không khổ không lạc khởi lên…pe… Này gia chủ, có thiệt giới, có các vị khả ái, và thiệt thức mang lại cảm thọ lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā.
Dependent on contact, pleasant feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ lạc khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, jivhādhātu, rasā ca amanāpā, jivhāviññāṇañca dukkhavedaniyaṃ.
There is, householder, the tongue element, and disagreeable tastes, and tongue-consciousness that produces painful feeling.
Này gia chủ, có thiệt giới, có các vị bất khả ái, và thiệt thức mang lại cảm thọ khổ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.
Dependent on contact, painful feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ khổ khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, jivhādhātu, rasā ca upekkhāvedaniyā, jivhāviññāṇañca adukkhamasukhavedaniyaṃ.
There is, householder, the tongue element, and tastes that produce equanimous feeling, and tongue-consciousness that produces neither-painful-nor-pleasant feeling.
Này gia chủ, có thiệt giới, có các vị mang lại cảm thọ xả, và thiệt thức mang lại cảm thọ không khổ không lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā…pe… saṃvijjati kho, gahapati, manodhātu, dhammā ca manāpā, manoviññāṇañca sukhavedaniyaṃ.
Dependent on contact, neither-painful-nor-pleasant feeling arises… There is, householder, the mind element, and agreeable mental phenomena, and mind-consciousness that produces pleasant feeling.
Do xúc mà cảm thọ không khổ không lạc khởi lên…pe… Này gia chủ, có ý giới, có các pháp khả ái, và ý thức mang lại cảm thọ lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā.
Dependent on contact, pleasant feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ lạc khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, manodhātu, dhammā ca amanāpā, manoviññāṇañca dukkhavedaniyaṃ.
There is, householder, the mind element, and disagreeable mental phenomena, and mind-consciousness that produces painful feeling.
Này gia chủ, có ý giới, có các pháp bất khả ái, và ý thức mang lại cảm thọ khổ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.
Dependent on contact, painful feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ khổ khởi lên.
Saṃvijjati kho, gahapati, manodhātu, dhammā ca upekkhāvedaniyā, manoviññāṇañca adukkhamasukhavedaniyaṃ.
There is, householder, the mind element, and mental phenomena that produce equanimous feeling, and mind-consciousness that produces neither-painful-nor-pleasant feeling.
Này gia chủ, có ý giới, có các pháp mang lại cảm thọ xả, và ý thức mang lại cảm thọ không khổ không lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.
Dependent on contact, neither-painful-nor-pleasant feeling arises.
Do xúc mà cảm thọ không khổ không lạc khởi lên.
Ettāvatā kho, gahapati, dhātunānattaṃ vuttaṃ bhagavatā’’ti.
To this extent, householder, has the diversity of elements been spoken of by the Blessed One.”
Này gia chủ, đến mức độ này là Đức Thế Tôn đã nói về sự đa dạng của các giới.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
130. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati kuraraghare* papāte* pabbate.
130. At one time Venerable Mahākaccāna was dwelling in the Avantis, at Kuraraghara, on the mountain named Papāta.
130. Một thời nọ, Tôn giả Mahākaccāna đang trú tại xứ Avantī, ở Kuraraghara, trên núi Papāta.
Atha kho hāliddikāni* gahapati yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho hāliddikāni gahapati āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘vuttamidaṃ, bhante, bhagavatā – ‘dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’nti.
Then Hāliddikāni the householder approached the Venerable Mahākaccāna… having approached and sat down to one side, Hāliddikāni the householder said to the Venerable Mahākaccāna: “Bhante, this was said by the Blessed One: ‘Dependent on the diversity of elements, diversity of contact arises; dependent on the diversity of contact, diversity of feeling arises.’
Rồi gia chủ Hāliddikāni đi đến chỗ Tôn giả Mahākaccāno… ngồi xuống một bên, gia chủ Hāliddikāni bạch Tôn giả Mahākaccāno rằng: – Thưa Tôn giả, điều này đã được Thế Tôn nói: ‘Do duyên sự đa dạng của các giới mà sự đa dạng của xúc sanh khởi; do duyên sự đa dạng của xúc mà sự đa dạng của thọ sanh khởi’.
Kathaṃ nu kho, bhante, dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’’nti?
How, Bhante, dependent on the diversity of elements does diversity of contact arise; dependent on the diversity of contact does diversity of feeling arise?”
Thưa Tôn giả, do duyên sự đa dạng của các giới mà sự đa dạng của xúc sanh khởi như thế nào; do duyên sự đa dạng của xúc mà sự đa dạng của thọ sanh khởi như thế nào?
‘‘Idha, gahapati, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā ‘manāpaṃ ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ sukhavedaniyañca* .
“Here, householder, a bhikkhu, having seen a visible form with the eye, knows, ‘This is agreeable.’ He knows eye-consciousness as conducive to pleasant feeling.
Này gia chủ, ở đây, vị Tỳ khưu sau khi thấy sắc bằng mắt, nhận biết rằng ‘đây là khả ái’, và nhãn thức là nhân của lạc thọ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā.
Dependent on contact, pleasant feeling arises.
Do duyên xúc mà lạc thọ sanh khởi.
Cakkhunā kho paneva* rūpaṃ disvā ‘amanāpaṃ ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ dukkhavedaniyañca.
But again, having seen a visible form with the eye, he knows, ‘This is disagreeable.’ He knows eye-consciousness as conducive to painful feeling.
Lại nữa, sau khi thấy sắc bằng mắt, nhận biết rằng ‘đây là bất khả ái’, và nhãn thức là nhân của khổ thọ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.
Dependent on contact, painful feeling arises.
Do duyên xúc mà khổ thọ sanh khởi.
Cakkhunā kho paneva rūpaṃ disvā ‘upekkhāṭṭhāniyaṃ* ittheta’nti pajānāti cakkhuviññāṇaṃ adukkhamasukhavedaniyañca.
But again, having seen a visible form with the eye, he knows, ‘This is conducive to equanimity.’ He knows eye-consciousness as conducive to neither-painful-nor-pleasant feeling.
Lại nữa, sau khi thấy sắc bằng mắt, nhận biết rằng ‘đây là nền tảng của xả’, và nhãn thức là nhân của thọ bất khổ bất lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.
Dependent on contact, neither-painful-nor-pleasant feeling arises.
Do duyên xúc mà thọ bất khổ bất lạc sanh khởi.
‘‘Puna caparaṃ, gahapati, bhikkhu sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya ‘manāpaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ sukhavedaniyañca.
Furthermore, householder, a bhikkhu, having heard a sound with the ear… having smelled an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tactile sensation with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he knows, ‘This is agreeable.’ He knows mind-consciousness as conducive to pleasant feeling.
Lại nữa, này gia chủ, vị Tỳ khưu sau khi nghe tiếng bằng tai… cho đến… sau khi ngửi mùi bằng mũi… cho đến… sau khi nếm vị bằng lưỡi… cho đến… sau khi cảm nhận xúc chạm bằng thân… cho đến… sau khi nhận biết pháp bằng ý, nhận biết rằng ‘đây là khả ái’, và ý thức là nhân của lạc thọ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā.
Dependent on contact, pleasant feeling arises.
Do duyên xúc mà lạc thọ sanh khởi.
Manasā kho paneva dhammaṃ viññāya ‘amanāpaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ dukkhavedaniyañca.
But again, having cognized a mental phenomenon with the mind, he knows, ‘This is disagreeable.’ He knows mind-consciousness as conducive to painful feeling.
Lại nữa, sau khi nhận biết pháp bằng ý, nhận biết rằng ‘đây là bất khả ái’, và ý thức là nhân của khổ thọ.
Phassaṃ paṭicca uppajjati dukkhā vedanā.
Dependent on contact, painful feeling arises.
Do duyên xúc mà khổ thọ sanh khởi.
Manasā kho paneva dhammaṃ viññāya ‘upekkhāṭṭhāniyaṃ ittheta’nti pajānāti manoviññāṇaṃ adukkhamasukhavedaniyañca.
But again, having cognized a mental phenomenon with the mind, he knows, ‘This is conducive to equanimity.’ He knows mind-consciousness as conducive to neither-painful-nor-pleasant feeling.
Lại nữa, sau khi nhận biết pháp bằng ý, nhận biết rằng ‘đây là nền tảng của xả’, và ý thức là nhân của thọ bất khổ bất lạc.
Phassaṃ paṭicca uppajjati adukkhamasukhā vedanā.
Dependent on contact, neither-painful-nor-pleasant feeling arises.
Do duyên xúc mà thọ bất khổ bất lạc sanh khởi.
Evaṃ kho, gahapati, dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ; phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānatta’’nti.
Thus, householder, dependent on the diversity of elements, diversity of contact arises; dependent on the diversity of contact, diversity of feeling arises.”
Này gia chủ, chính như vậy, do duyên sự đa dạng của các giới mà sự đa dạng của xúc sanh khởi; do duyên sự đa dạng của xúc mà sự đa dạng của thọ sanh khởi.
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
131. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye.
131. At one time the Blessed One was staying among the Bhaggas, in the Bhesakaḷāvana deer park on Susumāragiri.
131. Một thời, Thế Tôn trú ở xứ Bhagga, tại Susumāragira, trong vườn nai Bhesakaḷāvana.
Atha kho nakulapitā gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho nakulapitā gahapati bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti?
Then Nakulapitā the householder approached the Blessed One… having approached and sat down to one side, Nakulapitā the householder said to the Blessed One: “What, Bhante, is the reason, what is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna in this very life?
Khi ấy, gia chủ Nakulapitā đi đến chỗ Thế Tôn… ngồi xuống một bên, gia chủ Nakulapitā bạch Thế Tôn rằng: – Thưa Tôn giả, do nhân gì, do duyên gì mà ở đây một số chúng sanh không thể đạt đến Parinibbāna ngay trong hiện tại?
Ko pana, bhante, hetu, ko paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti?
And what, Bhante, is the reason, what is the cause, why some beings here do attain final Nibbāna in this very life?”
Thưa Tôn giả, lại do nhân gì, do duyên gì mà ở đây một số chúng sanh có thể đạt đến Parinibbāna ngay trong hiện tại?
‘‘Santi kho, gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, householder, visible forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, associated with sensual desire, and stimulating lust.
Này gia chủ, có những sắc do nhãn thức nhận biết, là những đối tượng khả ái, đáng yêu, đáng ưa, có hình sắc đáng mến, liên hệ đến dục, có thể làm phát sanh tham ái.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and clings to them.
Nếu vị Tỳ khưu hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào đối tượng ấy.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.
For him, delighting in them, welcoming them, and clinging to them, consciousness becomes dependent on them, becomes associated with clinging.
Đối với vị ấy, người hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào đối tượng ấy, thức của vị ấy trở nên nương tựa vào đó, chấp thủ vào đó.
Saupādāno, gahapati, bhikkhu no parinibbāyati…pe… santi kho, gahapati, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
A bhikkhu with clinging, householder, does not attain final Nibbāna… There are, householder, flavors cognizable by the tongue… There are, householder, mental phenomena cognizable by the mind that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, associated with sensual desire, and stimulating lust.
Này gia chủ, vị Tỳ khưu còn chấp thủ thì không thể đạt đến Parinibbāna… cho đến… Này gia chủ, có những vị do thiệt thức nhận biết… cho đến… Này gia chủ, có những pháp do ý thức nhận biết, là những đối tượng khả ái, đáng yêu, đáng ưa, có hình sắc đáng mến, liên hệ đến dục, có thể làm phát sanh tham ái.
Tañce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and clings to them.
Nếu vị Tỳ khưu hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào đối tượng ấy.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti tadupādānaṃ.
For him, delighting in them, welcoming them, and clinging to them, consciousness becomes dependent on them, becomes associated with clinging.
Đối với vị ấy, người hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào đối tượng ấy, thức của vị ấy trở nên nương tựa vào đó, chấp thủ vào đó.
Saupādāno, gahapati, bhikkhu no parinibbāyati.
A bhikkhu with clinging, householder, does not attain final Nibbāna.
Này gia chủ, vị Tỳ khưu còn chấp thủ thì không thể đạt đến Parinibbāna.
Ayaṃ kho, gahapati, hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme no parinibbāyanti’’.
This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here do not attain final Nibbāna in this very life.”
Này gia chủ, đây là nhân, đây là duyên mà ở đây một số chúng sanh không thể đạt đến Parinibbāna ngay trong hiện tại.
‘‘Santi ca kho, gahapati, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“But there are, householder, visible forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, associated with sensual desire, and stimulating lust.
Và này gia chủ, có những sắc do nhãn thức nhận biết, là những đối tượng khả ái, đáng yêu, đáng ưa, có hình sắc đáng mến, liên hệ đến dục, có thể làm phát sanh tham ái.
Tañce bhikkhunābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not cling to them.
Nếu vị Tỳ khưu không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào đối tượng ấy.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti, na tadupādānaṃ.
For him, not delighting in them, not welcoming them, and not clinging to them, consciousness does not become dependent on them, does not become associated with clinging.
Đối với vị ấy, người không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào đối tượng ấy, thức của vị ấy không nương tựa vào đó, không chấp thủ vào đó.
Anupādāno, gahapati, bhikkhu parinibbāyati…pe… santi kho, gahapati, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi kho, gahapati, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
A bhikkhu without clinging, householder, attains final Nibbāna… There are, householder, flavors cognizable by the tongue… There are, householder, mental phenomena cognizable by the mind that are desirable, agreeable, pleasing, lovely, associated with sensual desire, and stimulating lust.
Này gia chủ, vị Tỳ khưu không còn chấp thủ thì có thể đạt đến Parinibbāna… cho đến… Này gia chủ, có những vị do thiệt thức nhận biết… cho đến… Này gia chủ, có những pháp do ý thức nhận biết, là những đối tượng khả ái, đáng yêu, đáng ưa, có hình sắc đáng mến, liên hệ đến dục, có thể làm phát sanh tham ái.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not cling to them.
Nếu vị Tỳ khưu không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào đối tượng ấy.
Tassa taṃ nābhinandato nābhivadato anajjhosāya tiṭṭhato na tannissitaṃ viññāṇaṃ hoti na tadupādānaṃ.
For him, not delighting in them, not welcoming them, and not clinging to them, consciousness does not become dependent on them, does not become associated with clinging.
Đối với vị ấy, người không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào đối tượng ấy, thức của vị ấy không nương tựa vào đó, không chấp thủ vào đó.
Anupādāno, gahapati, bhikkhu parinibbāyati.
A bhikkhu without clinging, householder, attains final Nibbāna.
Này gia chủ, vị Tỳ khưu không còn chấp thủ thì có thể đạt đến Parinibbāna.
Ayaṃ kho, gahapati, hetu, ayaṃ paccayo yena midhekacce sattā diṭṭheva dhamme parinibbāyantī’’ti.
This, householder, is the reason, this is the cause, why some beings here do attain final Nibbāna in this very life.”
Này gia chủ, đây là nhân, đây là duyên mà ở đây một số chúng sanh có thể đạt đến Parinibbāna ngay trong hiện tại.
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
132. Ekaṃ samayaṃ āyasmā mahākaccāno avantīsu viharati makkarakate* araññakuṭikāyaṃ.
132. At one time the Venerable Mahākaccāna was staying in Avanti, in a forest hut at Makkarakaṭa.
132. Một thời, Tôn giả Mahākaccāno trú ở xứ Avantī, trong một am thất trong rừng tại Makkarakata.
Atha kho lohiccassa brāhmaṇassa sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā māṇavakā yenāyasmato mahākaccānassa araññakuṭikā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā parito parito kuṭikāya anucaṅkamanti anuvicaranti uccāsaddā mahāsaddā kānici kānici seleyyakāni karonti* – ‘‘ime pana muṇḍakā samaṇakā ibbhā kaṇhā* bandhupādāpaccā, imesaṃ bharatakānaṃ sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitā’’ti.
Then numerous students of the brahmin Lohicca, young men who were woodcutters, approached the Venerable Mahākaccāna’s forest hut; having approached, they walked around and roamed about the hut, making loud noises and high sounds, saying various things such as: “These shaven-headed ascetics, these low-born dark ones, born from the feet of Brahmā, are honored, respected, esteemed, revered, and worshipped by these householders!”
Khi ấy, nhiều thanh niên đệ tử của Bà-la-môn Lohicca, là những người đi kiếm củi, đã đi đến am thất trong rừng của Tôn giả Mahākaccāno; sau khi đến, họ đi kinh hành và đi lại xung quanh am thất, gây ồn ào, la hét lớn, và làm những trò chế nhạo: – Những kẻ sa-môn đầu trọc này, những kẻ hạ tiện, da đen, là con cháu sinh ra từ bàn chân của Phạm Thiên, lại được những vị gia chủ này cung kính, tôn trọng, quý mến, cúng dường, và tôn thờ!
Atha kho āyasmā mahākaccāno vihārā nikkhamitvā te māṇavake etadavoca – ‘‘mā māṇavakā saddamakattha; dhammaṃ vo bhāsissāmī’’ti.
Then the Venerable Mahākaccāna came out of his dwelling and said to those young men: “Do not make noise, young men; I will teach you the Dhamma.”
Bấy giờ, Tôn giả Mahākaccāno ra khỏi tịnh xá và nói với các thanh niên ấy: – Này các thanh niên, đừng làm ồn; ta sẽ thuyết Pháp cho các ngươi.
Evaṃ vutte, te māṇavakā tuṇhī ahesuṃ.
When this was said, those young men fell silent.
Khi được nói như vậy, các thanh niên ấy im lặng.
Atha kho āyasmā mahākaccāno te māṇavake gāthāhi ajjhabhāsi –
Then the Venerable Mahākaccāna addressed those young men with verses:
Rồi Tôn giả Mahākaccāno nói với các thanh niên ấy bằng những câu kệ:
Atha kho lohicco brāhmaṇo tehi māṇavakehi saddhiṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodi.
Then the Brahmin Lohicca, together with those young men, approached Venerable Mahākaccāna; having approached, he exchanged greetings with Venerable Mahākaccāna.
Rồi Bà la môn Lohicca cùng với các thanh niên ấy đi đến chỗ Tôn giả Mahākaccāna; sau khi đến, ông chào hỏi Tôn giả Mahākaccāna.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
After exchanging courteous and memorable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, ông ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho lohicco brāhmaṇo āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavoca – ‘‘āgamaṃsu nu khvidha, bho kaccāna, amhākaṃ sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā māṇavakā’’ti?
Seated to one side, the Brahmin Lohicca said to Venerable Mahākaccāna: ‘‘Did many of our student young men, wood-gatherers, come here, good Kaccāna?’’
Ngồi xuống một bên, Bà la môn Lohicca nói với Tôn giả Mahākaccāna: “Thưa Tôn giả Kaccāna, có phải nhiều đệ tử của chúng tôi, những người đi kiếm củi, đã đến đây không?”
‘‘Āgamaṃsu khvidha te, brāhmaṇa, sambahulā antevāsikā kaṭṭhahārakā māṇavakā’’ti.
‘‘Indeed, Brahmin, many of your student young men, wood-gatherers, came here.’’
“Thưa Bà la môn, nhiều đệ tử của ông, những người đi kiếm củi, đã đến đây.”
‘‘Ahu pana bhoto kaccānassa tehi māṇavakehi saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti?
‘‘Did Venerable Kaccāna have any conversation with those young men?’’
“Vậy Tôn giả Kaccāna có cuộc trò chuyện nào với những thanh niên ấy không?”
‘‘Ahu kho me, brāhmaṇa, tehi māṇavakehi saddhiṃ kocideva kathāsallāpo’’ti.
‘‘Indeed, Brahmin, I had some conversation with those young men.’’
“Thưa Bà la môn, tôi có một cuộc trò chuyện với những thanh niên ấy.”
‘‘Yathā kathaṃ pana bhoto kaccānassa tehi māṇavakehi saddhiṃ ahosi kathāsallāpo’’ti?
‘‘What kind of conversation did Venerable Kaccāna have with those young men?’’
“Tôn giả Kaccāna đã trò chuyện với những thanh niên ấy như thế nào?”
‘‘Evaṃ kho me, brāhmaṇa, tehi māṇavakehi saddhiṃ ahosi kathāsallāpo –
‘‘This is the conversation, Brahmin, I had with those young men:
“Thưa Bà la môn, tôi đã trò chuyện với những thanh niên ấy như sau:
‘‘‘Aguttadvāro’ti* bhavaṃ kaccāno āha.
‘‘Venerable Kaccāna spoke of one who is ‘unguarded in his doors’.
“Tôn giả Kaccāna nói ‘không phòng hộ các căn’.
Kittāvatā nu kho, bho kaccāna, aguttadvāro hotī’’ti?
To what extent, good Kaccāna, is one unguarded in his doors?’’
Thưa Tôn giả Kaccāna, thế nào là không phòng hộ các căn?”
‘‘Idha, brāhmaṇa, ekacco cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati* ca viharati, parittacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
‘‘Here, Brahmin, some person, having seen a form with the eye, becomes obsessed with agreeable forms, reacts adversely to disagreeable forms, dwells with unestablished mindfulness of the body, and with a limited mind, does not understand as it truly is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those arisen evil unwholesome states cease without remainder.
“Thưa Bà la môn, ở đây, có người khi thấy sắc bằng mắt, liền đắm trước sắc khả ái, và sân hận đối với sắc bất khả ái; người ấy sống với chánh niệm về thân không an trú, với tâm hạn hẹp, và không như thật hiểu biết về tâm giải thoát và tuệ giải thoát mà nhờ đó các pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi người ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe ca dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati, parittacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Having heard a sound with the ear… having smelled an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tangible object with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he becomes obsessed with agreeable phenomena, reacts adversely to disagreeable phenomena, dwells with unestablished mindfulness of the body, and with a limited mind, does not understand as it truly is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those arisen evil unwholesome states cease without remainder.
Khi nghe tiếng bằng tai… khi ngửi hương bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi xúc chạm bằng thân… khi nhận thức pháp bằng ý, liền đắm trước pháp khả ái, và sân hận đối với pháp bất khả ái; người ấy sống với chánh niệm về thân không an trú, với tâm hạn hẹp, và không như thật hiểu biết về tâm giải thoát và tuệ giải thoát mà nhờ đó các pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi người ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
Evaṃ kho, brāhmaṇa, aguttadvāro hotī’’ti.
It is in this way, Brahmin, that one is unguarded in his doors.’’
Thưa Bà la môn, đó là cách không phòng hộ các căn.”
‘‘Acchariyaṃ, bho kaccāna; abbhutaṃ, bho kaccāna!
‘‘Wonderful, good Kaccāna; marvelous, good Kaccāna!
“Thật kỳ diệu, thưa Tôn giả Kaccāna; thật phi thường, thưa Tôn giả Kaccāna!
Yāvañcidaṃ bhotā kaccānena aguttadvārova samāno aguttadvāroti akkhāto.
In such a way has Venerable Kaccāna declared one to be unguarded in his doors, though he is unguarded in his doors.
Tôn giả Kaccāna đã giải thích về sự không phòng hộ các căn một cách rõ ràng như vậy.
‘‘‘Guttadvāro’ti bhavaṃ kaccāno āha.
‘‘Venerable Kaccāna spoke of one who is ‘guarded in his doors’.
Tôn giả Kaccāna nói ‘phòng hộ các căn’.
Kittāvatā nu kho, bho kaccāna, guttadvāro hotī’’ti?
To what extent, good Kaccāna, is one guarded in his doors?’’
Thưa Tôn giả Kaccāna, thế nào là phòng hộ các căn?”
‘‘Idha, brāhmaṇa, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati, appamāṇacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
‘‘Here, Brahmin, a bhikkhu, having seen a form with the eye, does not become obsessed with agreeable forms, does not react adversely to disagreeable forms, dwells with established mindfulness of the body, and with an immeasurable mind, understands as it truly is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those arisen evil unwholesome states cease without remainder.
“Thưa Bà la môn, ở đây, một tỳ khưu khi thấy sắc bằng mắt, không đắm trước sắc khả ái, không sân hận đối với sắc bất khả ái; người ấy sống với chánh niệm về thân an trú, với tâm vô lượng, và như thật hiểu biết về tâm giải thoát và tuệ giải thoát mà nhờ đó các pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi người ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati, appamāṇacetaso tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Having heard a sound with the ear… having smelled an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tangible object with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he does not become obsessed with agreeable phenomena, does not react adversely to disagreeable phenomena, dwells with established mindfulness of the body, and with an immeasurable mind, understands as it truly is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those arisen evil unwholesome states cease without remainder.
Khi nghe tiếng bằng tai… khi ngửi hương bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi xúc chạm bằng thân… khi nhận thức pháp bằng ý, không đắm trước pháp khả ái, không sân hận đối với pháp bất khả ái; người ấy sống với chánh niệm về thân an trú, với tâm vô lượng, và như thật hiểu biết về tâm giải thoát và tuệ giải thoát mà nhờ đó các pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi người ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
Evaṃ kho, brāhmaṇa, guttadvāro hotī’’ti.
It is in this way, Brahmin, that one is guarded in his doors.’’
Thưa Bà la môn, đó là cách phòng hộ các căn.”
‘‘Acchariyaṃ, bho kaccāna; abbhutaṃ, bho kaccāna!
‘‘Wonderful, good Kaccāna; marvelous, good Kaccāna!
“Thật kỳ diệu, thưa Tôn giả Kaccāna; thật phi thường, thưa Tôn giả Kaccāna!
Yāvañcidaṃ bhotā kaccānena guttadvārova samāno guttadvāroti akkhāto.
In such a way has Venerable Kaccāna declared one to be guarded in his doors, though he is guarded in his doors.
Tôn giả Kaccāna đã giải thích về sự phòng hộ các căn một cách rõ ràng như vậy.
Abhikkantaṃ, bho kaccāna; abhikkantaṃ, bho kaccāna!
Excellent, good Kaccāna; excellent, good Kaccāna!
Thật xuất sắc, thưa Tôn giả Kaccāna; thật xuất sắc, thưa Tôn giả Kaccāna!
Seyyathāpi, bho kaccāna, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya, cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā kaccānena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, good Kaccāna, one might set upright what was overturned, or reveal what was hidden, or point out the way to one who was lost, or hold up a lamp in the darkness so that those with eyes might see forms; even so has Venerable Kaccāna elucidated the Dhamma in many ways.
Giống như, thưa Tôn giả Kaccāna, làm cho vật bị úp được ngửa ra, làm cho vật bị che giấu được phơi bày, chỉ đường cho người bị lạc, hay cầm đèn dầu trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy các sắc; cũng vậy, Tôn giả Kaccāna đã thuyết giảng Giáo Pháp bằng nhiều phương cách.
Esāhaṃ, bho kaccāna, taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to that Blessed One, good Kaccāna, and to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Con xin quy y Đức Thế Tôn ấy, quy y Giáo Pháp, và quy y Tăng đoàn, thưa Tôn giả Kaccāna.
Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ kaccāno dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ.
May Venerable Kaccāna remember me as a lay follower who has gone for refuge from this day forth as long as life lasts.
Xin Tôn giả Kaccāna hãy ghi nhận con là một cận sự nam đã quy y từ nay cho đến trọn đời.
Yathā ca bhavaṃ kaccāno makkarakate upāsakakulāni upasaṅkamati; evameva lohiccakulaṃ upasaṅkamatu.
Just as Venerable Kaccāna approaches the families of lay followers in Makkarakaṭa; even so, may he approach the Lohicca family.
Và như Tôn giả Kaccāna thường đến các gia đình cận sự nam ở Makkarakata; cũng vậy, xin ngài hãy đến gia đình Lohicca.
Tattha ye māṇavakā vā māṇavikā vā bhavantaṃ kaccānaṃ abhivādessanti paccuṭṭhissanti āsanaṃ vā udakaṃ vā dassanti, tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
There, any young men or young women who will pay homage to Venerable Kaccāna, or rise up for him, or offer him a seat or water, that will be for their long-term welfare and happiness.’’
Ở đó, những thanh niên hay thiếu nữ nào đảnh lễ, đứng dậy chào đón, hay dâng chỗ ngồi hoặc nước cho Tôn giả Kaccāna, thì điều đó sẽ mang lại lợi ích và hạnh phúc lâu dài cho họ.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
133. Ekaṃ samayaṃ āyasmā udāyī kāmaṇḍāyaṃ viharati todeyyassa brāhmaṇassa ambavane.
133. At one time, Venerable Udāyi was dwelling in Kāmaṇḍā, in the mango grove of the Brahmin Todeyya.
133. Một thời, Tôn giả Udāyī trú tại Kāmaṇḍā, trong rừng xoài của Bà la môn Todeyya.
Atha kho verahaccānigottāya brāhmaṇiyā antevāsī māṇavako yenāyasmā udāyī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā udāyinā saddhiṃ sammodi.
Then a young man, a student of the Brahmin lady of the Verahaccāni clan, approached Venerable Udāyi; having approached, he exchanged greetings with Venerable Udāyi.
Rồi một thanh niên đệ tử của Bà la môn nữ thuộc dòng dõi Verahaccāni đi đến chỗ Tôn giả Udāyī; sau khi đến, anh ta chào hỏi Tôn giả Udāyī.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
After exchanging courteous and memorable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, anh ta ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ māṇavakaṃ āyasmā udāyī dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
Venerable Udāyi instructed, exhorted, inspired, and gladdened that young man, seated to one side, with a Dhamma talk.
Tôn giả Udāyī đã khích lệ, thúc đẩy, làm cho phấn khởi và vui mừng thanh niên ấy bằng một bài pháp thoại.
Atha kho so māṇavako āyasmatā udāyinā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā yena verahaccānigottā brāhmaṇī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā verahaccānigottaṃ brāhmaṇiṃ etadavoca – ‘‘yagghe, bhoti, jāneyyāsi* !
Then, that young man, having been well-instructed, exhorted, encouraged, and gladdened by the Venerable Udāyī with a discourse on the Dhamma, rose from his seat and approached the brahmin woman Verahaccāni-gottā. Having approached her, he said to the brahmin woman Verahaccāni-gottā: "Indeed, venerable lady, know this!
Sau đó, vị thanh niên ấy, đã được Tôn giả Udāyī khai thị, khích lệ, phấn khởi và làm cho hoan hỷ bằng bài pháp, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đi đến chỗ nữ Bà-la-môn Verahaccānī. Sau khi đến, anh ta nói với nữ Bà-la-môn Verahaccānī rằng: “Thưa bà, xin bà hãy biết!
Samaṇo udāyī dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ, sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetī’’ti.
The ascetic Udāyī teaches the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with letter, proclaiming the entirely complete and perfectly pure holy life."
Sa-môn Udāyī thuyết giảng Chánh pháp tuyệt hảo ở đoạn đầu, tuyệt hảo ở đoạn giữa, tuyệt hảo ở đoạn cuối, có nghĩa lý và văn tự vẹn toàn, tuyên bố Phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ và thanh tịnh.”
‘‘Tena hi tvaṃ, māṇavaka, mama vacanena samaṇaṃ udāyiṃ nimantehi svātanāya bhattenā’’ti.
"In that case, young man, invite the ascetic Udāyī in my name for a meal tomorrow."
“Vậy thì, này thanh niên, ngươi hãy nhân danh ta thỉnh Sa-môn Udāyī thọ thực vào ngày mai.”
‘‘Evaṃ bhotī’’ti kho so māṇavako verahaccānigottāya brāhmaṇiyā paṭissutvā yenāyasmā udāyī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu kira, bhavaṃ, udāyi, amhākaṃ ācariyabhariyāya verahaccānigottāya brāhmaṇiyā svātanāya bhatta’’nti.
"Yes, venerable lady," that young man replied to the brahmin woman Verahaccāni-gottā, and then approached the Venerable Udāyī. Having approached, he said to the Venerable Udāyī, "May Venerable Udāyī accept a meal for tomorrow from our teacher's wife, the brahmin woman Verahaccāni-gottā."
“Thưa vâng, thưa bà!” Vị thanh niên ấy, sau khi vâng lời nữ Bà-la-môn Verahaccānī, liền đi đến chỗ Tôn giả Udāyī. Sau khi đến, anh ta nói với Tôn giả Udāyī rằng: “Bạch Tôn giả Udāyī, xin Tôn giả hoan hỷ thọ thực vào ngày mai do nữ Bà-la-môn Verahaccānī, vợ của thầy chúng con, cúng dường.”
Adhivāsesi kho āyasmā udāyī tuṇhībhāvena.
The Venerable Udāyī accepted by remaining silent.
Tôn giả Udāyī đã chấp nhận lời thỉnh cầu bằng sự im lặng.
Atha kho āyasmā udāyī tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena verahaccānigottāya brāhmaṇiyā nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then, when that night had passed, the Venerable Udāyī dressed in the morning, took his bowl and robe, and approached the residence of the brahmin woman Verahaccāni-gottā. Having approached, he sat down on the seat prepared for him.
Sau đó, Tôn giả Udāyī, sau khi đêm ấy trôi qua, vào buổi sáng đắp y, mang bát và y, đi đến nhà của nữ Bà-la-môn Verahaccānī. Sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ đã được sắp sẵn.
Atha kho verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyiṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
Then the brahmin woman Verahaccāni-gottā, with her own hands, satisfied and served the Venerable Udāyī with choice hard and soft foods.
Sau đó, nữ Bà-la-môn Verahaccānī đã tự tay cúng dường Tôn giả Udāyī với các món ăn cứng và mềm thượng vị, làm cho Ngài được no đủ và thỏa mãn.
Atha kho verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyiṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ pādukā ārohitvā ucce āsane nisīditvā sīsaṃ oguṇṭhitvā āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca – ‘‘bhaṇa, samaṇa, dhamma’’nti.
Then, when the Venerable Udāyī had finished eating and had removed his hand from the bowl, the brahmin woman Verahaccāni-gottā put on her sandals, sat on a high seat, covered her head, and said to the Venerable Udāyī, "Preach the Dhamma, ascetic!"
Sau đó, nữ Bà-la-môn Verahaccānī, khi Tôn giả Udāyī đã dùng bữa xong và đã cất bát rửa tay, liền mang dép, ngồi trên ghế cao, che đầu lại, và nói với Tôn giả Udāyī rằng: “Này Sa-môn, hãy thuyết pháp!”
‘‘Bhavissati, bhagini, samayo’’ti vatvā uṭṭhāyāsanā pakkami* .
"There will be a time, sister," he said, and rising from his seat, he departed.
Ngài đáp: “Thưa chị, sẽ có lúc thích hợp,” rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi và bỏ đi.
Dutiyampi kho so māṇavako yenāyasmā udāyī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā udāyinā saddhiṃ sammodi.
For a second time, that young man approached the Venerable Udāyī. Having approached, he exchanged greetings with the Venerable Udāyī.
Lần thứ hai, vị thanh niên ấy lại đi đến chỗ Tôn giả Udāyī. Sau khi đến, anh ta chào hỏi Tôn giả Udāyī.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having concluded a courteous and memorable conversation, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, anh ta ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ māṇavakaṃ āyasmā udāyī dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
The Venerable Udāyī then instructed, exhorted, encouraged, and gladdened that young man, sitting to one side, with a discourse on the Dhamma.
Khi vị thanh niên ấy đã ngồi xuống một bên, Tôn giả Udāyī đã khai thị, khích lệ, phấn khởi và làm cho hoan hỷ anh ta bằng bài pháp.
Dutiyampi kho so māṇavako āyasmatā udāyinā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā yena verahaccānigottā brāhmaṇī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā verahaccānigottaṃ brāhmaṇiṃ etadavoca – ‘‘yagghe, bhoti, jāneyyāsi!
For a second time, that young man, having been instructed, exhorted, encouraged, and gladdened by the Venerable Udāyī with a discourse on the Dhamma, rose from his seat and approached the brahmin woman Verahaccāni-gottā. Having approached her, he said to the brahmin woman Verahaccāni-gottā: "Indeed, venerable lady, know this!
Lần thứ hai, vị thanh niên ấy, đã được Tôn giả Udāyī khai thị, khích lệ, phấn khởi và làm cho hoan hỷ bằng bài pháp, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đi đến chỗ nữ Bà-la-môn Verahaccānī. Sau khi đến, anh ta nói với nữ Bà-la-môn Verahaccānī rằng: “Thưa bà, xin bà hãy biết!
Samaṇo udāyī dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ, sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetī’’ti.
The ascetic Udāyī teaches the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with letter, proclaiming the entirely complete and perfectly pure holy life."
Sa-môn Udāyī thuyết giảng Chánh pháp tuyệt hảo ở đoạn đầu, tuyệt hảo ở đoạn giữa, tuyệt hảo ở đoạn cuối, có nghĩa lý và văn tự vẹn toàn, tuyên bố Phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ và thanh tịnh.”
‘‘Evamevaṃ pana tvaṃ, māṇavaka, samaṇassa udāyissa vaṇṇaṃ bhāsasi.
"You, young man, only praise the ascetic Udāyī.
“Này thanh niên, ngươi cứ ca ngợi Sa-môn Udāyī như vậy.
Samaṇo panudāyī ‘bhaṇa, samaṇa, dhamma’nti vutto samāno ‘bhavissati, bhagini, samayo’ti vatvā uṭṭhāyāsanā pakkanto’’ti.
But when I said to the ascetic Udāyī, 'Preach the Dhamma, ascetic!' he said, 'There will be a time, sister,' and rising from his seat, he departed."
Nhưng Sa-môn Udāyī, khi được bảo ‘Này Sa-môn, hãy thuyết pháp,’ lại nói ‘Thưa chị, sẽ có lúc thích hợp,’ rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi và bỏ đi.”
‘‘Tathā hi pana tvaṃ, bhoti, pādukā ārohitvā ucce āsane nisīditvā sīsaṃ oguṇṭhitvā etadavoca – ‘bhaṇa, samaṇa, dhamma’nti.
"That is indeed true, venerable lady, for you put on your sandals, sat on a high seat, covered your head, and then said, 'Preach the Dhamma, ascetic!'
“Thưa bà, quả đúng như vậy, bà đã mang dép, ngồi trên ghế cao, che đầu lại, và nói ‘Này Sa-môn, hãy thuyết pháp.’
Dhammagaruno hi te bhavanto dhammagāravā’’ti.
Those venerable ones are indeed respectful of the Dhamma, reverent towards the Dhamma."
Chư Tôn giả ấy kính trọng Pháp, tôn kính Pháp.”
‘‘Tena hi tvaṃ, māṇavaka, mama vacanena samaṇaṃ udāyiṃ nimantehi svātanāya bhattenā’’ti.
"In that case, young man, invite the ascetic Udāyī in my name for a meal tomorrow."
“Vậy thì, này thanh niên, ngươi hãy nhân danh ta thỉnh Sa-môn Udāyī thọ thực vào ngày mai.”
‘‘Evaṃ, bhotī’’ti kho so māṇavako verahaccānigottāya brāhmaṇiyā paṭissutvā yenāyasmā udāyī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu kira bhavaṃ udāyī amhākaṃ ācariyabhariyāya verahaccānigottāya brāhmaṇiyā svātanāya bhatta’’nti.
"Yes, venerable lady," that young man replied to the brahmin woman Verahaccāni-gottā, and then approached the Venerable Udāyī. Having approached, he said to the Venerable Udāyī, "May Venerable Udāyī accept a meal for tomorrow from our teacher's wife, the brahmin woman Verahaccāni-gottā."
“Thưa vâng, thưa bà!” Vị thanh niên ấy, sau khi vâng lời nữ Bà-la-môn Verahaccānī, liền đi đến chỗ Tôn giả Udāyī. Sau khi đến, anh ta nói với Tôn giả Udāyī rằng: “Bạch Tôn giả Udāyī, xin Tôn giả hoan hỷ thọ thực vào ngày mai do nữ Bà-la-môn Verahaccānī, vợ của thầy chúng con, cúng dường.”
Adhivāsesi kho āyasmā udāyī tuṇhībhāvena.
The Venerable Udāyī accepted by remaining silent.
Tôn giả Udāyī đã chấp nhận lời thỉnh cầu bằng sự im lặng.
Evaṃ vutte, verahaccānigottā brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bhante; abhikkantaṃ, bhante!
When this was said, the brahmin woman Verahaccāni-gottā said to the Venerable Udāyī, "Excellent, venerable sir! Excellent, venerable sir!
Khi được nói như vậy, nữ Bà-la-môn Verahaccānī nói với Tôn giả Udāyī rằng: “Bạch Ngài, tuyệt diệu thay! Bạch Ngài, tuyệt diệu thay!
Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya, cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ ayyena udāyinā anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, venerable sir, one might set upright what was overturned, or reveal what was hidden, or point out the way to one who was lost, or hold up a lamp in the darkness so that those with eyes might see forms—in the same way, the Dhamma has been made clear in many ways by the venerable Udāyī.
Bạch Ngài, ví như người ta dựng đứng cái bị lật úp, mở ra cái bị che kín, chỉ đường cho người lạc lối, hoặc cầm đèn trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy các sắc pháp; cũng vậy, Tôn giả Udāyī đã thuyết giảng Chánh pháp bằng nhiều phương cách.
Esāhaṃ, ayya udāyi, taṃ bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammañca, bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to that Blessed One, the Dhamma, and the Saṅgha of bhikkhus, Venerable Udāyī.
Bạch Tôn giả Udāyī, con xin quy y Đức Thế Tôn ấy, quy y Pháp và quy y Tăng.
Upāsikaṃ maṃ ayyo udāyī dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
May Venerable Udāyī remember me as a lay follower who has gone for refuge from this day forward as long as life lasts."
Xin Tôn giả Udāyī hãy nhận con là một nữ cận sự, đã quy y trọn đời kể từ ngày hôm nay.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Phẩm thứ mười.
134. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati devadahaṃ nāma sakyānaṃ nigamo.
134. On one occasion, the Blessed One was staying among the Sakyans, in a Sakyan town named Devadaha.
134. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Devadaha, một thị trấn của dân Sākyā ở xứ Sākyā.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, sabbesaṃyeva bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmi, na ca panāhaṃ, bhikkhave, sabbesaṃyeva bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu nāppamādena karaṇīyanti vadāmi.
There the Blessed One addressed the bhikkhus: "Bhikkhus, I do not say that all bhikkhus should be diligent with regard to the six sense bases, nor do I say that all bhikkhus should not be diligent with regard to the six sense bases.
Tại đấy, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu và nói: “Này các Tỳ-khưu, Ta không nói rằng tất cả các Tỳ-khưu đều phải tinh cần trong sáu xứ xúc, và Ta cũng không nói rằng tất cả các Tỳ-khưu đều không phải tinh cần trong sáu xứ xúc.
Ye te, bhikkhave, bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, tesāhaṃ, bhikkhave, bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu nāppamādena karaṇīyanti vadāmi.
Bhikkhus, concerning those bhikkhus who are arahants, whose taints are destroyed, who have lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained their own goal, whose fetters of existence are utterly ended, who are fully liberated through final knowledge—I say concerning those bhikkhus that they should not be diligent with regard to the six sense bases.
Này các Tỳ-khưu, đối với những Tỳ-khưu là A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận, đã sống Phạm hạnh, những việc cần làm đã làm, gánh nặng đã đặt xuống, mục đích tối thượng đã đạt được, các kiết sử hữu đã đoạn tận, đã giải thoát nhờ chánh trí, Ta nói rằng những Tỳ-khưu ấy không cần phải tinh cần trong sáu xứ xúc.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao?
Kataṃ tesaṃ appamādena, abhabbā te pamajjituṃ.
For them, diligence has been accomplished; they are incapable of negligence.
Họ đã làm xong việc với sự không phóng dật; họ không thể phóng dật được nữa.
Ye ca kho te, bhikkhave, bhikkhū sekkhā* appattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti, tesāhaṃ, bhikkhave, bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmi.
But those bhikkhus, bhikkhus, who are still in training (sekkhā), whose minds have not yet attained their goal, who dwell aspiring to the unsurpassed security from bondage (yogakkhema), for those bhikkhus, bhikkhus, I say that diligence is to be practiced with regard to the six sense bases (phassāyatana).
Này các Tỳ-khưu, những Tỳ-khưu nào là bậc hữu học (sekkhā), tâm chưa đạt được quả vị A-la-hán, đang mong cầu sự an ổn vô thượng khỏi ách buộc (yogakkhema), Ta nói rằng những Tỳ-khưu ấy cần phải hành trì không phóng dật đối với sáu xứ xúc chạm (phassāyatana).
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì lý do gì?
Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā manoramāpi, amanoramāpi.
Bhikkhus, there are forms cognizable by the eye, both agreeable and disagreeable.
Này các Tỳ-khưu, có những sắc pháp được nhận biết bằng mắt, cả dễ chịu lẫn khó chịu.
Tyāssa phussa phussa cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhanti.
These, repeatedly impinging, do not overpower his mind.
Khi chúng tiếp xúc, tâm của vị ấy không bị chúng chế ngự.
Cetaso apariyādānā āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā* , passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ.
When the mind is not overpowered, energy is aroused and unflagging, mindfulness is established and unforgotten, the body is calm and untroubled, the mind is concentrated and one-pointed.
Do tâm không bị chế ngự, tinh tấn được khởi lên không chùng xuống, chánh niệm được thiết lập không quên mất, thân được an tịnh không xao động, tâm được định tĩnh nhất tâm.
Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, appamādaphalaṃ sampassamāno tesaṃ bhikkhūnaṃ chasu phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmi…pe… santi, bhikkhave, manoviññeyyā dhammā manoramāpi amanoramāpi.
Perceiving this fruit of diligence, bhikkhus, I say that diligence is to be practiced by those bhikkhus with regard to the six sense bases…pe… Bhikkhus, there are mind-objects cognizable by the mind, both agreeable and disagreeable.
Này các Tỳ-khưu, khi thấy rõ lợi ích của sự không phóng dật này, Ta nói rằng những Tỳ-khưu ấy cần phải hành trì không phóng dật đối với sáu xứ xúc chạm… (lược)… Này các Tỳ-khưu, có những pháp được nhận biết bằng ý, cả dễ chịu lẫn khó chịu.
Tyāssa phussa phussa cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhanti.
These, repeatedly impinging, do not overpower his mind.
Khi chúng tiếp xúc, tâm của vị ấy không bị chúng chế ngự.
Cetaso apariyādānā āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ.
When the mind is not overpowered, energy is aroused and unflagging, mindfulness is established and unforgotten, the body is calm and untroubled, the mind is concentrated and one-pointed.
Do tâm không bị chế ngự, tinh tấn được khởi lên không chùng xuống, chánh niệm được thiết lập không quên mất, thân được an tịnh không xao động, tâm được định tĩnh nhất tâm.
Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, appamādaphalaṃ sampassamāno tesaṃ bhikkhūnaṃ chasu* phassāyatanesu appamādena karaṇīyanti vadāmī’’ti.
Perceiving this fruit of diligence, bhikkhus, I say that diligence is to be practiced by those bhikkhus with regard to the six sense bases.”
Này các Tỳ-khưu, khi thấy rõ lợi ích của sự không phóng dật này, Ta nói rằng những Tỳ-khưu ấy cần phải hành trì không phóng dật đối với sáu xứ xúc chạm.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Bài kinh thứ nhất.
135. ‘‘Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo paṭiladdho brahmacariyavāsāya.
135. “Gain is yours, bhikkhus, well-gained is yours, bhikkhus, an opportunity has been obtained by you for the living of the holy life.
135. “Này các Tỳ-khưu, các ông có lợi ích, các ông đã được lợi ích tốt đẹp, các ông đã đạt được khoảnh khắc thuận lợi để sống đời Phạm hạnh.
Diṭṭhā mayā, bhikkhave, chaphassāyatanikā nāma nirayā.
Bhikkhus, I have seen the hells called ‘having six sense bases’.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã thấy những địa ngục gọi là sáu xứ xúc chạm.
Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati aniṭṭharūpaṃyeva passati, no iṭṭharūpaṃ; akantarūpaṃyeva passati, no kantarūpaṃ; amanāparūpaṃyeva passati, no manāparūpaṃ.
There, whatever form one sees with the eye, one sees only disagreeable forms, not agreeable forms; one sees only unlovely forms, not lovely forms; one sees only unpleasant forms, not pleasant forms.
Ở đó, bất cứ sắc pháp nào được thấy bằng mắt, đều là sắc pháp không dễ chịu, không phải sắc pháp dễ chịu; đều là sắc pháp không đáng ưa, không phải sắc pháp đáng ưa; đều là sắc pháp không thích ý, không phải sắc pháp thích ý.
Yaṃ kiñci sotena saddaṃ suṇāti…pe… yaṃ kiñci ghānena gandhaṃ ghāyati…pe… yaṃ kiñci jivhāya rasaṃ sāyati…pe… yaṃ kiñci kāyena phoṭṭhabbaṃ phusati…pe… yaṃ kiñci manasā dhammaṃ vijānāti aniṭṭharūpaṃyeva vijānāti, no iṭṭharūpaṃ; akantarūpaṃyeva vijānāti, no kantarūpaṃ; amanāparūpaṃyeva vijānāti, no manāparūpaṃ.
Whatever sound one hears with the ear…pe… whatever smell one smells with the nose…pe… whatever taste one tastes with the tongue…pe… whatever tactile sensation one feels with the body…pe… whatever mind-object one cognizes with the mind, one cognizes only disagreeable mind-objects, not agreeable mind-objects; only unlovely mind-objects, not lovely mind-objects; only unpleasant mind-objects, not pleasant mind-objects.
Bất cứ âm thanh nào được nghe bằng tai… (lược)… bất cứ mùi nào được ngửi bằng mũi… (lược)… bất cứ vị nào được nếm bằng lưỡi… (lược)… bất cứ xúc chạm nào được cảm nhận bằng thân… (lược)… bất cứ pháp nào được nhận biết bằng ý, đều là pháp không dễ chịu, không phải pháp dễ chịu; đều là pháp không đáng ưa, không phải pháp đáng ưa; đều là pháp không thích ý, không phải pháp thích ý.
Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo paṭiladdho brahmacariyavāsāya.
Gain is yours, bhikkhus, well-gained is yours, bhikkhus, an opportunity has been obtained by you for the living of the holy life.
Này các Tỳ-khưu, các ông có lợi ích, các ông đã được lợi ích tốt đẹp, các ông đã đạt được khoảnh khắc thuận lợi để sống đời Phạm hạnh.
Diṭṭhā mayā, bhikkhave, chaphassāyatanikā nāma saggā.
Bhikkhus, I have seen the heavens called ‘having six sense bases’.
Này các Tỳ-khưu, Ta đã thấy những cõi trời gọi là sáu xứ xúc chạm.
Tattha yaṃ kiñci cakkhunā rūpaṃ passati iṭṭharūpaṃyeva passati, no aniṭṭharūpaṃ; kantarūpaṃyeva passati, no akantarūpaṃ; manāparūpaṃyeva passati, no amanāparūpaṃ…pe… yaṃ kiñci jivhāya rasaṃ sāyati…pe… yaṃ kiñci manasā dhammaṃ vijānāti iṭṭharūpaṃyeva vijānāti, no aniṭṭharūpaṃ; kantarūpaṃyeva vijānāti, no akantarūpaṃ; manāparūpaṃyeva vijānāti, no amanāparūpaṃ.
There, whatever form one sees with the eye, one sees only agreeable forms, not disagreeable forms; one sees only lovely forms, not unlovely forms; one sees only pleasant forms, not unpleasant forms…pe… whatever taste one tastes with the tongue…pe… whatever mind-object one cognizes with the mind, one cognizes only agreeable mind-objects, not disagreeable mind-objects; only lovely mind-objects, not unlovely mind-objects; only pleasant mind-objects, not unpleasant mind-objects.
Ở đó, bất cứ sắc pháp nào được thấy bằng mắt, đều là sắc pháp dễ chịu, không phải sắc pháp không dễ chịu; đều là sắc pháp đáng ưa, không phải sắc pháp không đáng ưa; đều là sắc pháp thích ý, không phải sắc pháp không thích ý… (lược)… bất cứ vị nào được nếm bằng lưỡi… (lược)… bất cứ pháp nào được nhận biết bằng ý, đều là pháp dễ chịu, không phải pháp không dễ chịu; đều là pháp đáng ưa, không phải pháp không đáng ưa; đều là pháp thích ý, không phải pháp không thích ý.
Lābhā vo, bhikkhave, suladdhaṃ vo, bhikkhave, khaṇo vo paṭiladdho brahmacariyavāsāyā’’ti.
Gain is yours, bhikkhus, well-gained is yours, bhikkhus, an opportunity has been obtained by you for the living of the holy life.”
Này các Tỳ-khưu, các ông có lợi ích, các ông đã được lợi ích tốt đẹp, các ông đã đạt được khoảnh khắc thuận lợi để sống đời Phạm hạnh.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Bài kinh thứ hai.
136. ‘‘Rūpārāmā, bhikkhave, devamanussā rūparatā rūpasammuditā.
136. “Bhikkhus, devas and humans delight in forms, are enamoured of forms, rejoice in forms.
136. “Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người thích sắc, ưa sắc, hoan hỷ với sắc.
Rūpavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā, bhikkhave, devamanussā viharanti.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of forms, devas and humans dwell in suffering.
Do sắc biến đổi, ly tham, diệt tận, chư thiên và loài người sống trong khổ đau, này các Tỳ-khưu.
Saddārāmā, bhikkhave, devamanussā saddaratā saddasammuditā.
Bhikkhus, devas and humans delight in sounds, are enamoured of sounds, rejoice in sounds.
Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người thích tiếng, ưa tiếng, hoan hỷ với tiếng.
Saddavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā, bhikkhave, devamanussā viharanti.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of sounds, devas and humans dwell in suffering.
Do tiếng biến đổi, ly tham, diệt tận, chư thiên và loài người sống trong khổ đau, này các Tỳ-khưu.
Gandhārāmā… rasārāmā… phoṭṭhabbārāmā… dhammārāmā, bhikkhave, devamanussā dhammaratā dhammasammuditā.
Delight in smells… tastes… tactile sensations… Bhikkhus, devas and humans delight in mind-objects, are enamoured of mind-objects, rejoice in mind-objects.
Thích mùi… thích vị… thích xúc chạm… Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người thích pháp, ưa pháp, hoan hỷ với pháp.
Dhammavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā, bhikkhave, devamanussā viharanti.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of mind-objects, devas and humans dwell in suffering.
Do pháp biến đổi, ly tham, diệt tận, chư thiên và loài người sống trong khổ đau, này các Tỳ-khưu.
Tathāgato ca kho, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho rūpānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavaṃ ca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā na rūpārāmo na rūparato na rūpasammudito.
However, bhikkhus, the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, having truly understood the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape from forms, does not delight in forms, is not enamoured of forms, does not rejoice in forms.
Còn Như Lai, này các Tỳ-khưu, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, sau khi như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của các sắc pháp, thì không thích sắc, không ưa sắc, không hoan hỷ với sắc.
Rūpavipariṇāmavirāganirodhā sukho, bhikkhave, tathāgato viharati.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of forms, the Tathāgata dwells happily.
Do sắc biến đổi, ly tham, diệt tận, Như Lai sống trong an lạc, này các Tỳ-khưu.
Saddānaṃ… gandhānaṃ… rasānaṃ… phoṭṭhabbānaṃ… dhammānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā na dhammārāmo, na dhammarato, na dhammasammudito.
Having truly understood the origin, disappearance, gratification, danger, and escape from sounds… smells… tastes… tactile sensations… mind-objects, he does not delight in mind-objects, is not enamoured of mind-objects, does not rejoice in mind-objects.
Sau khi như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của các tiếng… các mùi… các vị… các xúc chạm… các pháp, thì không thích pháp, không ưa pháp, không hoan hỷ với pháp.
Dhammavipariṇāmavirāganirodhā sukho, bhikkhave, tathāgato viharati’’.
Due to the change, fading away, and cessation of mind-objects, bhikkhus, the Tathāgata dwells happily.”
Do pháp biến đổi, ly tham, diệt tận, Như Lai sống trong an lạc, này các Tỳ-khưu.”
Idamavoca bhagavā.
Thus spoke the Bhagavā.
Thế Tôn đã nói điều này.
Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
Having spoken thus, the Sugata, the Teacher, then spoke further:
Sau khi nói điều này, Thiện Thệ, bậc Đạo Sư, lại nói thêm điều này:
137. ‘‘Rūpārāmā, bhikkhave, devamanussā rūparatā rūpasammuditā.
137. “Bhikkhus, devas and humans delight in forms, are enamoured of forms, rejoice in forms.
137. “Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người thích sắc, ưa sắc, hoan hỷ với sắc.
Rūpavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā, bhikkhave, devamanussā viharanti.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of forms, devas and humans dwell in suffering.
Do sắc biến đổi, ly tham, diệt tận, chư thiên và loài người sống trong khổ đau, này các Tỳ-khưu.
Saddārāmā… gandhārāmā… rasārāmā … phoṭṭhabbārāmā… dhammārāmā, bhikkhave, devamanussā dhammaratā dhammasammuditā.
Delight in sounds… smells… tastes… tactile sensations… Bhikkhus, devas and humans delight in mind-objects, are enamoured of mind-objects, rejoice in mind-objects.
Thích tiếng… thích mùi… thích vị… thích xúc chạm… Này các Tỳ-khưu, chư thiên và loài người thích pháp, ưa pháp, hoan hỷ với pháp.
Dhammavipariṇāmavirāganirodhā dukkhā, bhikkhave, devamanussā viharanti.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of mind-objects, devas and humans dwell in suffering.
Do pháp biến đổi, ly tham, diệt tận, chư thiên và loài người sống trong khổ đau, này các Tỳ-khưu.
Tathāgato ca, bhikkhave, arahaṃ sammāsambuddho rūpānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā na rūpārāmo na rūparato na rūpasammudito.
However, bhikkhus, the Tathāgata, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, having truly understood the origin, the disappearance, the gratification, the danger, and the escape from forms, does not delight in forms, is not enamoured of forms, does not rejoice in forms.
Còn Như Lai, này các Tỳ-khưu, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, sau khi như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của các sắc pháp, thì không thích sắc, không ưa sắc, không hoan hỷ với sắc.
Rūpavipariṇāmavirāganirodhā sukho, bhikkhave, tathāgato viharati.
Bhikkhus, due to the change, fading away, and cessation of forms, the Tathāgata dwells happily.
Do sắc biến đổi, ly tham, diệt tận, Như Lai sống trong an lạc, này các Tỳ-khưu.
Saddānaṃ… gandhānaṃ… rasānaṃ… phoṭṭhabbānaṃ… dhammānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā na dhammārāmo na dhammarato na dhammasammudito.
Having truly understood the origin, disappearance, gratification, danger, and escape from sounds… smells… tastes… tactile sensations… mind-objects, he does not delight in mind-objects, is not enamoured of mind-objects, does not rejoice in mind-objects.
Sau khi như thật biết rõ sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của các tiếng… các mùi… các vị… các xúc chạm… các pháp, thì không thích pháp, không ưa pháp, không hoan hỷ với pháp.
Dhammavipariṇāmavirāganirodhā sukho, bhikkhave, tathāgato viharatī’’ti.
Through the cessation of dispassion towards the alteration of phenomena, bhikkhus, the Tathāgata dwells happily.”
Này các Tỳ-kheo, do sự chấm dứt, ly tham, và biến đổi của các pháp, Như Lai sống an lạc.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
138. ‘‘Yaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ taṃ pajahatha.
138. “Bhikkhus, what is not yours, abandon that.
138. “Này các Tỳ-kheo, cái gì không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ?
And what, bhikkhus, is not yours?
Và này các Tỳ-kheo, cái gì không phải của các ông?
Cakkhu, bhikkhave, na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
The eye, bhikkhus, is not yours; abandon it.
Mắt, này các Tỳ-kheo, không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati…pe… jivhā na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness…pe… The tongue is not yours; abandon it.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông… (lặp lại)… lưỡi không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati…pe… mano na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness…pe… The mind is not yours; abandon it.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông… (lặp lại)… ý không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissati.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Seyyathāpi, bhikkhave, yaṃ imasmiṃ jetavane tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ taṃ jano hareyya vā ḍaheyya vā yathāpaccayaṃ vā kareyya, api nu tumhākaṃ evamassa – ‘amhe jano harati vā ḍahati vā yathāpaccayaṃ vā karotī’’’ti?
Just as, bhikkhus, if people were to carry away, or burn, or do with as they please, the grass, wood, branches, and leaves in this Jeta Grove, would it occur to you: ‘People are carrying us away, or burning us, or doing with us as they please’?”
Ví như, này các Tỳ-kheo, cỏ, củi, cành cây, lá cây trong khu vườn Jetavana này, người ta có thể mang đi, hoặc đốt cháy, hoặc làm gì tùy ý, các ông có nghĩ rằng: ‘Người ta mang chúng tôi đi, hoặc đốt chúng tôi, hoặc làm gì chúng tôi tùy ý’ không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì sao vậy?”
‘‘Na hi no etaṃ, bhante, attā vā attaniyaṃ vā’’ti.
“Because, venerable sir, that is not our self or belonging to self.”
“Bạch Thế Tôn, vì cái đó không phải là tự ngã của chúng con, cũng không phải là cái thuộc về tự ngã của chúng con.”
‘‘Evameva kho, bhikkhave, cakkhu na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
“Even so, bhikkhus, the eye is not yours; abandon it.
“Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, mắt không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati…pe… jivhā na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness…pe… The tongue is not yours; abandon it.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông… (lặp lại)… lưỡi không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
Sā vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissati…pe… mano na tumhākaṃ; taṃ pajahatha.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness…pe… The mind is not yours; abandon it.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông… (lặp lại)… ý không phải của các ông; hãy từ bỏ nó.
So vo pahīno hitāya sukhāya bhavissatī’’ti.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.”
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
139. ‘‘Yaṃ, bhikkhave, na tumhākaṃ, taṃ pajahatha.
139. “Bhikkhus, what is not yours, abandon that.
139. “Này các Tỳ-kheo, cái gì không phải của các ông, hãy từ bỏ nó.
Taṃ vo pahīnaṃ hitāya sukhāya bhavissati.
That, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Cái đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Kiñca, bhikkhave, na tumhākaṃ?
And what, bhikkhus, is not yours?
Và này các Tỳ-kheo, cái gì không phải của các ông?
Rūpā, bhikkhave, na tumhākaṃ; te pajahatha.
Forms, bhikkhus, are not yours; abandon them.
Sắc, này các Tỳ-kheo, không phải của các ông; hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Those, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Chúng đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā na tumhākaṃ; te pajahatha.
Sounds… smells… tastes… tactile objects… Dhammas are not yours; abandon them.
Âm thanh… mùi… vị… xúc chạm… các pháp không phải của các ông; hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissanti.
Those, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.
Chúng đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.
Seyyathāpi, bhikkhave, yaṃ imasmiṃ jetavane…pe… evameva kho, bhikkhave, rūpā na tumhākaṃ; te pajahatha.
Just as, bhikkhus, if in this Jeta Grove…pe… even so, bhikkhus, forms are not yours; abandon them.
Ví như, này các Tỳ-kheo, trong khu vườn Jetavana này… (lặp lại)… cũng vậy, này các Tỳ-kheo, sắc không phải của các ông; hãy từ bỏ chúng.
Te vo pahīnā hitāya sukhāya bhavissantī’’ti.
Those, being abandoned by you, will be for your welfare and happiness.”
Chúng đó, khi được từ bỏ, sẽ đem lại lợi ích và an lạc cho các ông.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ sáu.
140. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, aniccaṃ.
140. “The eye, bhikkhus, is impermanent.
140. “Mắt, này các Tỳ-kheo, là vô thường.
Yopi hetu, yopi paccayo cakkhussa uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the eye, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho mắt sinh khởi, cái đó cũng là vô thường.
Aniccasambhūtaṃ, bhikkhave, cakkhu kuto niccaṃ bhavissati…pe… jivhā aniccā.
How, bhikkhus, can the eye, arisen from the impermanent, be permanent?…pe… The tongue is impermanent.
Mắt, này các Tỳ-kheo, do vô thường mà sinh, làm sao có thể là thường được… (lặp lại)… lưỡi là vô thường.
Yopi hetu, yopi paccayo jivhāya uppādāya sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the tongue, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho lưỡi sinh khởi, cái đó cũng là vô thường.
Aniccasambhūtā, bhikkhave, jivhā kuto niccā bhavissati…pe… mano anicco.
How, bhikkhus, can the tongue, arisen from the impermanent, be permanent?…pe… The mind is impermanent.
Lưỡi, này các Tỳ-kheo, do vô thường mà sinh, làm sao có thể là thường được… (lặp lại)… ý là vô thường.
Yopi, bhikkhave, hetu yopi paccayo manassa uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the mind, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho ý sinh khởi, cái đó cũng là vô thường.
Aniccasambhūto, bhikkhave, mano kuto nicco bhavissati!
How, bhikkhus, can the mind, arisen from the impermanent, be permanent!
Ý, này các Tỳ-kheo, do vô thường mà sinh, làm sao có thể là thường được!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati…pe… jivhāyapi nibbindati…pe… nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Seeing thus, bhikkhus, the well-taught noble disciple becomes dispassionate towards the eye…pe… becomes dispassionate towards the tongue…pe… being dispassionate, he is unattached; through unattachment, he is liberated; in liberation, the knowledge ‘it is liberated’ arises.
Thấy vậy, này các Tỳ-kheo, vị Thánh đệ tử đã học hỏi sẽ nhàm chán đối với mắt… (lặp lại)… cũng nhàm chán đối với lưỡi… (lặp lại)… nhàm chán thì ly tham; do ly tham mà giải thoát; khi giải thoát, có trí tuệ biết rằng mình đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
141. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, dukkhaṃ.
141. “The eye, bhikkhus, is suffering.
141. “Mắt, này các Tỳ-kheo, là khổ.
Yopi hetu yopi paccayo cakkhussa uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the eye, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho mắt sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūtaṃ, bhikkhave, cakkhu kuto sukhaṃ bhavissati…pe… jivhā dukkhā.
How, bhikkhus, can the eye, arisen from suffering, be happiness?…pe… The tongue is suffering.
Mắt, này các Tỳ-kheo, do khổ mà sinh, làm sao có thể là lạc được… (lặp lại)… lưỡi là khổ.
Yopi hetu, yopi paccayo jivhāya uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the tongue, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho lưỡi sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūtā, bhikkhave, jivhā kuto sukhā bhavissati…pe… mano dukkho.
How, bhikkhus, can the tongue, arisen from suffering, be happiness?…pe… The mind is suffering.
Lưỡi, này các Tỳ-kheo, do khổ mà sinh, làm sao có thể là lạc được… (lặp lại)… ý là khổ.
Yopi hetu yopi paccayo manassa uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the mind, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho ý sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūto, bhikkhave, mano kuto sukho bhavissati!
How, bhikkhus, can the mind, arisen from suffering, be happiness!
Ý, này các Tỳ-kheo, do khổ mà sinh, làm sao có thể là lạc được!
Evaṃ passaṃ…pe… ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Thấy vậy… (lặp lại)… ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
142. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, anattā.
142. “The eye, bhikkhus, is not-self.
142. “Mắt, này các Tỳ-kheo, là vô ngã.
Yopi hetu, yopi paccayo cakkhussa uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the eye, that too is not-self.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho mắt sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūtaṃ, bhikkhave, cakkhu kuto attā bhavissati…pe… jivhā anattā.
How, bhikkhus, can the eye, arisen from not-self, be self?…pe… The tongue is not-self.
Mắt, này các Tỳ-kheo, do vô ngã mà sinh, làm sao có thể là ngã được… (lặp lại)… lưỡi là vô ngã.
Yopi hetu yopi paccayo jivhāya uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the tongue, that too is not-self.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho lưỡi sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūtā, bhikkhave, jivhā kuto attā bhavissati…pe… mano anattā.
How, bhikkhus, can the tongue, arisen from not-self, be self?…pe… The mind is not-self.
Lưỡi, này các Tỳ-kheo, do vô ngã mà sinh, làm sao có thể là ngã được… (lặp lại)… ý là vô ngã.
Yopi hetu yopi paccayo manassa uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of the mind, that too is not-self.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho ý sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūto, bhikkhave, mano kuto attā bhavissati!
How, bhikkhus, can the mind, arisen from not-self, be self!
Ý, này các Tỳ-kheo, do vô ngã mà sinh, làm sao có thể là ngã được!
Evaṃ passaṃ…pe… ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Thấy vậy… (lặp lại)… ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Navamaṃ.
The Ninth.
Thứ chín.
143. ‘‘Rūpā, bhikkhave, aniccā.
143. “Forms, bhikkhus, are impermanent.
143. “Sắc, này các Tỳ-kheo, là vô thường.
Yopi hetu, yopi paccayo rūpānaṃ uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of forms, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho sắc sinh khởi, cái đó cũng là vô thường.
Aniccasambhūtā, bhikkhave, rūpā kuto niccā bhavissanti!
How, bhikkhus, can forms, arisen from the impermanent, be permanent!
Sắc, này các Tỳ-kheo, do vô thường mà sinh, làm sao có thể là thường được!
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā aniccā.
Sounds… smells… tastes… tactile objects… Dhammas are impermanent.
Âm thanh… mùi… vị… xúc chạm… các pháp là vô thường.
Yopi hetu, yopi paccayo dhammānaṃ uppādāya, sopi anicco.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of Dhammas, that too is impermanent.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho các pháp sinh khởi, cái đó cũng là vô thường.
Aniccasambhūtā, bhikkhave, dhammā kuto niccā bhavissanti!
How, bhikkhus, can Dhammas, arisen from the impermanent, be permanent!
Các pháp, này các Tỳ-kheo, do vô thường mà sinh, làm sao có thể là thường được!
Evaṃ passaṃ…pe… ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Thấy vậy… (lặp lại)… ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
144. ‘‘Rūpā, bhikkhave, dukkhā.
144. “Forms, bhikkhus, are suffering.
144. “Sắc, này các Tỳ-kheo, là khổ.
Yopi hetu, yopi paccayo rūpānaṃ uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of forms, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho sắc sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūtā, bhikkhave, rūpā kuto sukhā bhavissanti!
How, bhikkhus, can forms, arisen from suffering, be happiness!
Sắc, này các Tỳ-kheo, do khổ mà sinh, làm sao có thể là lạc được!
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā dukkhā.
Sounds… smells… tastes… tactile objects… Dhammas are suffering.
Âm thanh… mùi… vị… xúc chạm… các pháp là khổ.
Yopi hetu, yopi paccayo dhammānaṃ uppādāya, sopi dukkho.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of Dhammas, that too is suffering.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho các pháp sinh khởi, cái đó cũng là khổ.
Dukkhasambhūtā, bhikkhave, dhammā kuto sukhā bhavissanti!
How, bhikkhus, can Dhammas, arisen from suffering, be happiness!
Các pháp, này các Tỳ-kheo, do khổ mà sinh, làm sao có thể là lạc được!
Evaṃ passaṃ…pe… ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
Seeing thus…pe… he understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Thấy vậy… (lặp lại)… ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Ekādasamaṃ.
The Eleventh.
Thứ mười một.
145. ‘‘Rūpā, bhikkhave, anattā.
145. “Forms, bhikkhus, are not-self.
145. “Sắc, này các Tỳ-kheo, là vô ngã.
Yopi hetu, yopi paccayo rūpānaṃ uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of forms, that too is not-self.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho sắc sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūtā, bhikkhave, rūpā kuto attā bhavissanti!
How, bhikkhus, can forms, arisen from not-self, be self!
Sắc, này các Tỳ-kheo, do vô ngã mà sinh, làm sao có thể là ngã được!
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā anattā.
Sounds… smells… tastes… tactile objects… Dhammas are not-self.
Âm thanh… mùi… vị… xúc chạm… các pháp là vô ngã.
Yopi hetu, yopi paccayo dhammānaṃ uppādāya, sopi anattā.
Whatever cause, whatever condition there is for the arising of Dhammas, that too is not-self.
Cái gì là nhân, cái gì là duyên cho các pháp sinh khởi, cái đó cũng là vô ngã.
Anattasambhūtā, bhikkhave, dhammā kuto attā bhavissanti!
How, bhikkhus, can Dhammas, arisen from not-self, be self!
Các pháp, này các Tỳ-kheo, do vô ngã mà sinh, làm sao có thể là ngã được!
Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako rūpesupi nibbindati, saddesupi… gandhesupi… rasesupi… phoṭṭhabbesupi… dhammesupi nibbindati.
Seeing thus, bhikkhus, the well-taught noble disciple becomes dispassionate towards forms, towards sounds… towards smells… towards tastes… towards tactile objects… towards Dhammas.
Thấy vậy, này các Tỳ-kheo, vị Thánh đệ tử đã học hỏi sẽ nhàm chán đối với sắc, đối với âm thanh… đối với mùi… đối với vị… đối với xúc chạm… đối với các pháp.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Being dispassionate, he is unattached; through unattachment, he is liberated; in liberation, the knowledge ‘it is liberated’ arises.
Nhàm chán thì ly tham; do ly tham mà giải thoát; khi giải thoát, có trí tuệ biết rằng mình đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’”
Dvādasamaṃ.
The Twelfth.
Thứ mười hai.
146. ‘‘Navapurāṇāni, bhikkhave, kammāni desessāmi kammanirodhaṃ kammanirodhagāminiñca paṭipadaṃ.
146. ‘‘Monks, I will teach you new and old kamma, the cessation of kamma, and the path leading to the cessation of kamma.
146. "Này chư Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng về các nghiệp cũ và mới, sự diệt nghiệp, và con đường dẫn đến sự diệt nghiệp.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmīti.
Listen to it, attend carefully; I will speak.”
Hãy lắng nghe điều đó, hãy chú tâm một cách cẩn thận; Ta sẽ thuyết giảng."
Katamañca, bhikkhave, purāṇakammaṃ?
‘‘And what, monks, is old kamma?
"Này chư Tỳ-khưu, thế nào là nghiệp cũ?
Cakkhu, bhikkhave, purāṇakammaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ vedaniyaṃ daṭṭhabbaṃ…pe… jivhā purāṇakammā abhisaṅkhatā abhisañcetayitā vedaniyā daṭṭhabbā…pe… mano purāṇakammo abhisaṅkhato abhisañcetayito vedaniyo daṭṭhabbo.
The eye, monks, is old kamma, conditioned, intended, and to be experienced…pe… the tongue is old kamma, conditioned, intended, and to be experienced…pe… the mind is old kamma, conditioned, intended, and to be experienced.
Mắt, này chư Tỳ-khưu, là nghiệp cũ, đã được tạo tác, đã được tác ý, có thể cảm thọ…pe… lưỡi là nghiệp cũ, đã được tạo tác, đã được tác ý, có thể cảm thọ…pe… ý là nghiệp cũ, đã được tạo tác, đã được tác ý, có thể cảm thọ.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, purāṇakammaṃ.
This, monks, is called old kamma.
Này chư Tỳ-khưu, đây được gọi là nghiệp cũ.
Katamañca, bhikkhave, navakammaṃ?
And what, monks, is new kamma?
Này chư Tỳ-khưu, thế nào là nghiệp mới?
Yaṃ kho, bhikkhave, etarahi kammaṃ karoti kāyena vācāya manasā, idaṃ vuccati, bhikkhave, navakammaṃ.
That kamma, monks, which one presently performs by body, speech, or mind, this, monks, is called new kamma.
Này chư Tỳ-khưu, nghiệp mà hiện tại được tạo tác bằng thân, bằng lời, bằng ý, đây được gọi là nghiệp mới.
Katamo ca, bhikkhave, kammanirodho?
And what, monks, is the cessation of kamma?
Này chư Tỳ-khưu, thế nào là sự diệt nghiệp?
Yo kho, bhikkhave, kāyakammavacīkammamanokammassa nirodhā vimuttiṃ phusati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, kammanirodho.
That, monks, which by the cessation of bodily kamma, verbal kamma, and mental kamma, attains liberation, this, monks, is called the cessation of kamma.
Này chư Tỳ-khưu, do sự diệt trừ thân nghiệp, khẩu nghiệp, ý nghiệp mà vị ấy chứng đắc sự giải thoát, đây được gọi là sự diệt nghiệp.
Katamā ca, bhikkhave, kammanirodhagāminī paṭipadā?
And what, monks, is the path leading to the cessation of kamma?
Này chư Tỳ-khưu, thế nào là con đường dẫn đến sự diệt nghiệp?
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi, sammāsaṅkappo, sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo, sammāvāyāmo, sammāsati, sammāsamādhi – ayaṃ vuccati, bhikkhave, kammanirodhagāminī paṭipadā.
It is this Noble Eightfold Path itself, that is: right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration – this, monks, is called the path leading to the cessation of kamma.
Chính con đường Bát Chánh Đạo này, tức là chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định – này chư Tỳ-khưu, đây được gọi là con đường dẫn đến sự diệt nghiệp.
Iti kho, bhikkhave, desitaṃ mayā purāṇakammaṃ, desitaṃ navakammaṃ, desito kammanirodho, desitā kammanirodhagāminī paṭipadā.
Thus, monks, have I taught old kamma, I have taught new kamma, I have taught the cessation of kamma, I have taught the path leading to the cessation of kamma.
Như vậy, này chư Tỳ-khưu, Ta đã thuyết giảng về nghiệp cũ, đã thuyết giảng về nghiệp mới, đã thuyết giảng về sự diệt nghiệp, đã thuyết giảng về con đường dẫn đến sự diệt nghiệp.
Yaṃ kho, bhikkhave, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā.
What a teacher, compassionate and seeking the welfare of his disciples, should do out of compassion, that has been done by me for you.
Này chư Tỳ-khưu, những gì một vị Đạo Sư có lòng thương xót, muốn lợi ích cho các đệ tử cần phải làm, Ta đã làm cho các ông rồi.
Etāni, bhikkhave, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni.
Here, monks, are these roots of trees; here are these empty dwellings.
Này chư Tỳ-khưu, đây là những gốc cây, đây là những ngôi nhà trống.
Jhāyatha, bhikkhave, mā pamādattha; mā pacchāvippaṭisārino ahuvattha.
Meditate, monks, do not be negligent; do not regret later.
Này chư Tỳ-khưu, hãy thiền quán, chớ phóng dật; chớ để về sau phải hối hận.
Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanī’’ti.
This is our instruction to you.”
Đây là lời giáo huấn của Ta dành cho các ông."
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ nhất.
147. ‘‘Nibbānasappāyaṃ vo, bhikkhave, paṭipadaṃ desessāmi.
147. ‘‘Monks, I will teach you the path conducive to Nibbāna.
147. "Này chư Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna.
Taṃ suṇātha…pe… katamā ca sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā?
Listen to it…pe… And what, monks, is that path conducive to Nibbāna?
Hãy lắng nghe điều đó…pe… Này chư Tỳ-khưu, thế nào là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhuṃ aniccanti passati, rūpā aniccāti passati, cakkhuviññāṇaṃ aniccanti passati, cakkhusamphasso aniccoti passati.
Here, monks, a bhikkhu sees the eye as impermanent, sees forms as impermanent, sees eye-consciousness as impermanent, sees eye-contact as impermanent.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu quán thấy mắt là vô thường, quán thấy các sắc là vô thường, quán thấy nhãn thức là vô thường, quán thấy nhãn xúc là vô thường.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati…pe… jivhā aniccāti passati, rasā aniccāti passati, jivhāviññāṇaṃ aniccanti passati, jivhāsamphasso aniccoti passati, yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati…pe… mano aniccoti passati, dhammā aniccāti passati, manoviññāṇaṃ aniccanti passati, manosamphasso aniccoti passati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti passati.
Whatever feeling arises dependent on eye-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as impermanent…pe… he sees the tongue as impermanent, sees tastes as impermanent, sees tongue-consciousness as impermanent, sees tongue-contact as impermanent; whatever feeling arises dependent on tongue-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as impermanent…pe… he sees the mind as impermanent, sees mental phenomena as impermanent, sees mind-consciousness as impermanent, sees mind-contact as impermanent; whatever feeling arises dependent on mind-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as impermanent.
Cái cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là vô thường…pe… quán thấy lưỡi là vô thường, quán thấy các vị là vô thường, quán thấy thiệt thức là vô thường, quán thấy thiệt xúc là vô thường, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là vô thường…pe… quán thấy ý là vô thường, quán thấy các pháp là vô thường, quán thấy ý thức là vô thường, quán thấy ý xúc là vô thường, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là vô thường.
Ayaṃ kho sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā’’ti.
This, monks, is that path conducive to Nibbāna.”
Này chư Tỳ-khưu, đây chính là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó."
Dutiyaṃ.
The second.
Thứ hai.
148. ‘‘Nibbānasappāyaṃ vo, bhikkhave, paṭipadaṃ desessāmi.
148. ‘‘Monks, I will teach you the path conducive to Nibbāna.
148. "Này chư Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna.
Taṃ suṇātha…pe… katamā ca sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā?
Listen to it…pe… And what, monks, is that path conducive to Nibbāna?
Hãy lắng nghe điều đó…pe… Này chư Tỳ-khưu, thế nào là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó?
Idha, bhikkhave, cakkhuṃ dukkhanti passati, rūpā dukkhāti passati, cakkhuviññāṇaṃ dukkhanti passati, cakkhusamphasso dukkhoti passati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhanti passati…pe… jivhā dukkhāti passati…pe… mano dukkhoti passati, dhammā dukkhāti passati, manoviññāṇaṃ dukkhanti passati, manosamphasso dukkhoti passati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhanti passati.
Here, monks, one sees the eye as suffering, sees forms as suffering, sees eye-consciousness as suffering, sees eye-contact as suffering; whatever feeling arises dependent on eye-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as suffering…pe… he sees the tongue as suffering…pe… he sees the mind as suffering, sees mental phenomena as suffering, sees mind-consciousness as suffering, sees mind-contact as suffering; whatever feeling arises dependent on mind-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as suffering.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu quán thấy mắt là khổ, quán thấy các sắc là khổ, quán thấy nhãn thức là khổ, quán thấy nhãn xúc là khổ, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là khổ…pe… quán thấy lưỡi là khổ…pe… quán thấy ý là khổ, quán thấy các pháp là khổ, quán thấy ý thức là khổ, quán thấy ý xúc là khổ, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là khổ.
Ayaṃ kho sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā’’ti.
This, monks, is that path conducive to Nibbāna.”
Này chư Tỳ-khưu, đây chính là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó."
Tatiyaṃ.
The third.
Thứ ba.
149. ‘‘Nibbānasappāyaṃ vo, bhikkhave, paṭipadaṃ desessāmi.
149. ‘‘Monks, I will teach you the path conducive to Nibbāna.
149. "Này chư Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna.
Taṃ suṇātha…pe… katamā ca sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā?
Listen to it…pe… And what, monks, is that path conducive to Nibbāna?
Hãy lắng nghe điều đó…pe… Này chư Tỳ-khưu, thế nào là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhuṃ anattāti passati, rūpā anattāti passati, cakkhuviññāṇaṃ anattāti passati, cakkhusamphasso anattāti passati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattāti passati…pe… mano anattāti passati, dhammā anattāti passati, manoviññāṇaṃ anattāti passati, manosamphasso anattāti passati, yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattāti passati.
Here, monks, a bhikkhu sees the eye as non-self, sees forms as non-self, sees eye-consciousness as non-self, sees eye-contact as non-self; whatever feeling arises dependent on eye-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as non-self…pe… he sees the mind as non-self, sees mental phenomena as non-self, sees mind-consciousness as non-self, sees mind-contact as non-self; whatever feeling arises dependent on mind-contact — whether pleasant, painful, or neither painful nor pleasant — he also sees that as non-self.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu quán thấy mắt là vô ngã, quán thấy các sắc là vô ngã, quán thấy nhãn thức là vô ngã, quán thấy nhãn xúc là vô ngã, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là vô ngã…pe… quán thấy ý là vô ngã, quán thấy các pháp là vô ngã, quán thấy ý thức là vô ngã, quán thấy ý xúc là vô ngã, cái cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, vị ấy cũng quán thấy nó là vô ngã.
Ayaṃ kho sā, bhikkhave, nibbānasappāyā paṭipadā’’ti.
This, monks, is that path conducive to Nibbāna.”
Này chư Tỳ-khưu, đây chính là con đường thích hợp để đạt đến Nibbāna đó."
Catutthaṃ.
The fourth.
Thứ tư.
151. ‘‘Anantevāsikamidaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ vussati anācariyakaṃ.
151. “Monks, this noble life is lived without an inner disciple (kilesa) and without an overpowering teacher (kilesa).
151. “Này các Tỳ-khưu, Phạm hạnh này được thực hành mà không có đệ tử (phiền não trú ngụ bên trong), không có thầy (phiền não chi phối).
Santevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu* viharati.
Monks, a bhikkhu with an inner disciple (kilesa) and an overpowering teacher (kilesa) lives in suffering, not at ease.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đệ tử (phiền não trú ngụ bên trong), có thầy (phiền não chi phối) thì sống đau khổ, không an lạc.
Anantevāsiko, bhikkhave, bhikkhu anācariyako sukhaṃ phāsu viharati.
Monks, a bhikkhu without an inner disciple (kilesa) and without an overpowering teacher (kilesa) lives happily, at ease.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không có đệ tử (phiền não trú ngụ bên trong), không có thầy (phiền não chi phối) thì sống an lạc, thoải mái.
Kathañca, bhikkhu, santevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati?
And how, monks, does a bhikkhu with an inner disciple and an overpowering teacher live in suffering, not at ease?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu có đệ tử, có thầy, sống đau khổ, không an lạc?
Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
Here, monks, when a bhikkhu sees a form with the eye, evil, unwholesome states arise, accompanied by thoughts of delight, conducive to bondage.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt, các pháp bất thiện, ác, có tư duy về dục, có tính chất trói buộc khởi lên.
Tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā dhammāti.
These dwell within him; evil, unwholesome states dwell within him.
Những pháp bất thiện, ác ấy trú ngụ bên trong vị ấy, trú ngụ trong vị ấy.
Tasmā santevāsikoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one with an inner disciple.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là santevāsika (có đệ tử).
Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti.
They overpower him; evil, unwholesome states overpower him.
Những pháp bất thiện, ác ấy chi phối vị ấy, chi phối vị ấy.
Tasmā sācariyakoti vuccati…pe….
Therefore, he is called ‘one with an overpowering teacher’ …pe….
Vì vậy, vị ấy được gọi là sācariyaka (có thầy)…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
“Furthermore, monks, when a bhikkhu cognizes a mental phenomenon with the mind, evil, unwholesome states arise, accompanied by thoughts of delight, conducive to bondage.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu nhận biết pháp bằng ý, các pháp bất thiện, ác, có tư duy về dục, có tính chất trói buộc khởi lên.
Tyāssa anto vasanti, antassa vasanti pāpakā akusalā dhammāti.
These dwell within him; evil, unwholesome states dwell within him.
Những pháp bất thiện, ác ấy trú ngụ bên trong vị ấy, trú ngụ trong vị ấy.
Tasmā santevāsikoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one with an inner disciple.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là santevāsika.
Te naṃ samudācaranti, samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti.
They overpower him; evil, unwholesome states overpower him.
Những pháp bất thiện, ác ấy chi phối vị ấy, chi phối vị ấy.
Tasmā sācariyakoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one with an overpowering teacher.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là sācariyaka.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu santevāsiko sācariyako dukkhaṃ, na phāsu viharati.
Thus, monks, a bhikkhu with an inner disciple and an overpowering teacher lives in suffering, not at ease.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đệ tử, có thầy, sống đau khổ, không an lạc là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu anantevāsiko anācariyako sukhaṃ phāsu viharati?
“And how, monks, does a bhikkhu without an inner disciple and without an overpowering teacher live happily, at ease?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu không có đệ tử, không có thầy, sống an lạc, thoải mái?
Idha, bhikkhave, bhikkhuno cakkhunā rūpaṃ disvā na uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
Here, monks, when a bhikkhu sees a form with the eye, evil, unwholesome states do not arise, accompanied by thoughts of delight, conducive to bondage.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt, các pháp bất thiện, ác, có tư duy về dục, có tính chất trói buộc không khởi lên.
Tyāssa na anto vasanti, nāssa anto vasanti pāpakā akusalā dhammāti.
These do not dwell within him; evil, unwholesome states do not dwell within him.
Những pháp bất thiện, ác ấy không trú ngụ bên trong vị ấy, không trú ngụ trong vị ấy.
Tasmā anantevāsikoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one without an inner disciple.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là anantevāsika (không có đệ tử).
Te naṃ na samudācaranti, na samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti.
They do not overpower him; evil, unwholesome states do not overpower him.
Những pháp bất thiện, ác ấy không chi phối vị ấy, không chi phối vị ấy.
Tasmā anācariyakoti vuccati…pe….
Therefore, he is called ‘one without an overpowering teacher’ …pe….
Vì vậy, vị ấy được gọi là anācariyaka (không có thầy)…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno manasā dhammaṃ viññāya na uppajjanti pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojaniyā.
“Furthermore, monks, when a bhikkhu cognizes a mental phenomenon with the mind, evil, unwholesome states do not arise, accompanied by thoughts of delight, conducive to bondage.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu nhận biết pháp bằng ý, các pháp bất thiện, ác, có tư duy về dục, có tính chất trói buộc không khởi lên.
Tyāssa na anto vasanti, nāssa anto vasanti pāpakā akusalā dhammāti.
These do not dwell within him; evil, unwholesome states do not dwell within him.
Những pháp bất thiện, ác ấy không trú ngụ bên trong vị ấy, không trú ngụ trong vị ấy.
Tasmā anantevāsikoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one without an inner disciple.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là anantevāsika.
Te naṃ na samudācaranti, na samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti.
They do not overpower him; evil, unwholesome states do not overpower him.
Những pháp bất thiện, ác ấy không chi phối vị ấy, không chi phối vị ấy.
Tasmā anācariyakoti vuccati.
Therefore, he is called ‘one without an overpowering teacher.’
Vì vậy, vị ấy được gọi là anācariyaka.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu anantevāsiko anācariyako sukhaṃ phāsu viharati.
Thus, monks, a bhikkhu without an inner disciple and without an overpowering teacher lives happily, at ease.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không có đệ tử, không có thầy, sống an lạc, thoải mái là như vậy.
Anantevāsikamidaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ vussati.
Monks, this noble life is lived without an inner disciple.
Này các Tỳ-khưu, Phạm hạnh này được thực hành mà không có đệ tử.
Anācariyakaṃ santevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ, na phāsu viharati.
A bhikkhu with an inner disciple, monks, with an overpowering teacher, lives in suffering, not at ease.
Không có thầy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đệ tử, có thầy, sống đau khổ, không an lạc.
Anantevāsiko, bhikkhave, bhikkhu anācariyako sukhaṃ phāsu viharatī’’ti.
A bhikkhu without an inner disciple, monks, without an overpowering teacher, lives happily, at ease.”
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không có đệ tử, không có thầy, sống an lạc, thoải mái.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Bài kinh thứ sáu.
152. ‘‘Sace vo, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘kimatthiyaṃ, āvuso, samaṇe gotame brahmacariyaṃ vussatī’ti?
152. “Monks, if other sectarians, wanderers, were to ask you: ‘For what purpose, friends, is the noble life lived under the ascetic Gotama?’
152. “Này các Tỳ-khưu, nếu các du sĩ ngoại đạo hỏi các ông rằng: ‘Này các hiền giả, Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Sa-môn Gotama có mục đích gì?’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha – ‘dukkhassa kho, āvuso, pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’ti.
When thus asked, monks, you should answer those other sectarian wanderers thus: ‘The noble life is lived under the Blessed One, friends, for the full comprehension of suffering.’
Này các Tỳ-khưu, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy rằng: ‘Này các hiền giả, Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ.’
Sace pana vo, bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘katamaṃ panāvuso, dukkhaṃ, yassa pariññāya samaṇe gotame brahmacariyaṃ vussatī’ti?
If, however, monks, those other sectarian wanderers were to ask you: ‘What suffering, friends, is it for the full comprehension of which the noble life is lived under the ascetic Gotama?’
Nếu này các Tỳ-khưu, các du sĩ ngoại đạo ấy lại hỏi các ông rằng: ‘Này các hiền giả, khổ nào mà Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Sa-môn Gotama là để liễu tri khổ ấy?’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha –
When thus asked, monks, you should answer those other sectarian wanderers thus:
Này các Tỳ-khưu, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy rằng:
‘‘Cakkhu kho, āvuso, dukkhaṃ; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
“‘The eye, friends, is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One.
“Này các hiền giả, mắt là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.
Rūpā dukkhā; tesaṃ pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
Forms are suffering; for the full comprehension of those, the noble life is lived under the Blessed One.
Sắc là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.
Cakkhuviññāṇaṃ dukkhaṃ; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
Eye-consciousness is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One.
Nhãn thức là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.
Cakkhusamphasso dukkho; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
Eye-contact is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One.
Nhãn xúc là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati…pe… jivhā dukkhā… mano dukkho; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ; tassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati.
Whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One…pe… the tongue is suffering… the mind is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One…pe… whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is suffering; for the full comprehension of that, the noble life is lived under the Blessed One.
Cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, hoặc lạc thọ, hoặc khổ thọ, hoặc bất khổ bất lạc thọ, cảm thọ ấy cũng là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy…pe… lưỡi là khổ… ý là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy…pe… cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc thọ, hoặc khổ thọ, hoặc bất khổ bất lạc thọ, cảm thọ ấy cũng là khổ; Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.
Idaṃ kho, āvuso, dukkhaṃ; yassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatī’ti.
This, friends, is the suffering for the full comprehension of which the noble life is lived under the Blessed One.’
Này các hiền giả, đây là khổ, mà Phạm hạnh được thực hành trong Giáo pháp của Đức Thế Tôn là để liễu tri khổ ấy.”
Evaṃ puṭṭhā tumhe, bhikkhave, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyāthā’’ti.
When thus asked, monks, you should answer those other sectarian wanderers thus.”
Này các Tỳ-khưu, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy như thế.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Bài kinh thứ bảy.
153. ‘‘Atthi nu kho, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya, aññatra ruciyā, aññatra anussavā, aññatra ākāraparivitakkā, aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākareyya – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti* ?
153. “Is there, monks, a way, by resorting to which a bhikkhu, apart from faith, apart from inclination, apart from oral tradition, apart from reasoned cogitation, apart from the patient endurance of views, may declare: ‘Birth is destroyed, the noble life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being’?”
153. “Này các Tỳ-khưu, có phương cách nào mà một Tỳ-khưu, không phải do đức tin, không phải do sở thích, không phải do nghe truyền, không phải do suy luận theo hình tướng, không phải do chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’?”
‘‘Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā, bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā.
“For us, Venerable Sir, the teachings are rooted in the Blessed One, guided by the Blessed One, have the Blessed One as their refuge.
“Bạch Đức Thế Tôn, các pháp của chúng con có Đức Thế Tôn làm gốc, có Đức Thế Tôn làm người hướng dẫn, có Đức Thế Tôn làm nơi nương tựa.
Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho.
It would be good, Venerable Sir, if the meaning of this statement would occur to the Blessed One.
Lành thay, bạch Đức Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn hãy giải thích ý nghĩa của lời nói này.
Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
Having heard it from the Blessed One, the bhikkhus will remember it.”
Sau khi nghe Đức Thế Tôn, các Tỳ-khưu sẽ ghi nhớ.”
‘‘Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
“Then listen, monks, pay careful attention; I will speak.”
“Vậy thì, này các Tỳ-khưu, hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ giảng.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, Venerable Sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Thưa vâng, bạch Đức Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy trả lời Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘atthi, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya, aññatra ruciyā, aññatra anussavā, aññatra ākāraparivitakkā, aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākareyya – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti.
The Blessed One said this: ‘‘Monks, there is a way by following which a bhikkhu, apart from faith, apart from inclination, apart from oral tradition, apart from reasoning by inference, apart from reflective acceptance of a view, would declare awakening: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being,’ I know.”
Thế Tôn nói điều này: “Này các Tỳ-khưu, có một phương cách mà một Tỳ-khưu nương vào đó, không phải do đức tin, không phải do sở thích, không phải do truyền khẩu, không phải do suy luận, không phải do sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố về sự chứng đắc của mình rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’, vị ấy biết như vậy.”
‘‘Katamo ca, bhikkhave, pariyāyo, yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya…pe… aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākaroti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī’ti?
‘‘And what, monks, is the way by following which a bhikkhu, apart from faith…pe… apart from reflective acceptance of a view, declares awakening: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being,’ I know?”
“Này các Tỳ-khưu, phương cách đó là gì, mà một Tỳ-khưu nương vào đó, không phải do đức tin…pe… không phải do sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố về sự chứng đắc của mình rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’, vị ấy biết như vậy?”
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti.
Here, monks, having seen a form with the eye, a bhikkhu knows whether there is internal passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sau khi thấy sắc bằng mắt, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng hiện hữu; hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu.
Yaṃ taṃ, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti.
When, monks, a bhikkhu, having seen a form with the eye, knows whether there is internal passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’—
Này các Tỳ-khưu, điều mà Tỳ-khưu ấy sau khi thấy sắc bằng mắt, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng hiện hữu; hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu.
Api nume, bhikkhave, dhammā saddhāya vā veditabbā, ruciyā vā veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakkena vā veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā vā veditabbā’’ti?
Monks, are these things to be known by faith, or by inclination, or by oral tradition, or by reasoning by inference, or by reflective acceptance of a view?”
Này các Tỳ-khưu, những pháp này có phải được biết bằng đức tin, hay được biết bằng sở thích, hay được biết bằng truyền khẩu, hay được biết bằng suy luận, hay được biết bằng sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No indeed, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Nanume, bhikkhave, dhammā paññāya disvā veditabbā’’ti?
‘‘Are these things, monks, to be known by seeing with wisdom?”
“Này các Tỳ-khưu, những pháp này không phải được biết bằng trí tuệ sau khi đã thấy sao?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
‘‘Ayaṃ kho, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya, aññatra ruciyā, aññatra anussavā, aññatra ākāraparivitakkā, aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākaroti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti…pe….
‘‘This, monks, is the way by following which a bhikkhu, apart from faith, apart from inclination, apart from oral tradition, apart from reasoning by inference, apart from reflective acceptance of a view, declares awakening: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being,’ I know” …pe….
“Này các Tỳ-khưu, đây chính là phương cách mà một Tỳ-khưu nương vào đó, không phải do đức tin, không phải do sở thích, không phải do truyền khẩu, không phải do suy luận, không phải do sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố về sự chứng đắc của mình rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’, vị ấy biết như vậy”…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā santaṃ vā ajjhattaṃ…pe… rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti.
‘‘Furthermore, monks, having tasted a flavour with the tongue, a bhikkhu knows whether there is internal…pe… passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sau khi nếm vị bằng lưỡi, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’…pe… hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu.
Yaṃ taṃ, bhikkhave, jivhāya rasaṃ sāyitvā santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; api nume, bhikkhave, dhammā saddhāya vā veditabbā, ruciyā vā veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakkena vā veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā vā veditabbā’’ti?
When, monks, having tasted a flavour with the tongue, he knows whether there is internal passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’; Monks, are these things to be known by faith, or by inclination, or by oral tradition, or by reasoning by inference, or by reflective acceptance of a view?”
Này các Tỳ-khưu, điều mà Tỳ-khưu ấy sau khi nếm vị bằng lưỡi, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng hiện hữu; hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu; này các Tỳ-khưu, những pháp này có phải được biết bằng đức tin, hay được biết bằng sở thích, hay được biết bằng truyền khẩu, hay được biết bằng suy luận, hay được biết bằng sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No indeed, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Nanume, bhikkhave, dhammā paññāya disvā veditabbā’’ti?
‘‘Are these things, monks, to be known by seeing with wisdom?”
“Này các Tỳ-khưu, những pháp này không phải được biết bằng trí tuệ sau khi đã thấy sao?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
‘‘Ayampi kho, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya, aññatra ruciyā, aññatra anussavā, aññatra ākāraparivitakkā, aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākaroti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti* …pe….
‘‘This, too, monks, is the way by following which a bhikkhu, apart from faith, apart from inclination, apart from oral tradition, apart from reasoning by inference, apart from reflective acceptance of a view, declares awakening: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being,’ I know” …pe….
“Này các Tỳ-khưu, đây cũng chính là phương cách mà một Tỳ-khưu nương vào đó, không phải do đức tin, không phải do sở thích, không phải do truyền khẩu, không phải do suy luận, không phải do sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố về sự chứng đắc của mình rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’, vị ấy biết như vậy”…pe….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti.
‘‘Furthermore, monks, having cognized a mental phenomenon with the mind, a bhikkhu knows whether there is internal passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sau khi nhận thức pháp bằng ý, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng hiện hữu; hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu.
Yaṃ taṃ, bhikkhave, bhikkhu manasā dhammaṃ viññāya santaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, atthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ rāgadosamohaṃ, natthi me ajjhattaṃ rāgadosamohoti pajānāti; api nume, bhikkhave, dhammā saddhāya vā veditabbā, ruciyā vā veditabbā, anussavena vā veditabbā, ākāraparivitakkena vā veditabbā, diṭṭhinijjhānakkhantiyā vā veditabbā’’ti?
When, monks, having cognized a mental phenomenon with the mind, he knows whether there is internal passion, aversion, and delusion, ‘There is internal passion, aversion, and delusion in me’; or whether there is no internal passion, aversion, and delusion, ‘There is no internal passion, aversion, and delusion in me’; Monks, are these things to be known by faith, or by inclination, or by oral tradition, or by reasoning by inference, or by reflective acceptance of a view?”
Này các Tỳ-khưu, điều mà Tỳ-khưu ấy sau khi nhận thức pháp bằng ý, biết rằng: ‘Có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng hiện hữu; hoặc biết rằng: ‘Không có tham, sân, si bên trong ta’ nếu chúng không hiện hữu; này các Tỳ-khưu, những pháp này có phải được biết bằng đức tin, hay được biết bằng sở thích, hay được biết bằng truyền khẩu, hay được biết bằng suy luận, hay được biết bằng sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No indeed, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Nanume, bhikkhave, dhammā paññāya disvā veditabbā’’ti?
‘‘Are these things, monks, to be known by seeing with wisdom?”
“Này các Tỳ-khưu, những pháp này không phải được biết bằng trí tuệ sau khi đã thấy sao?”
‘‘Evaṃ, bhante’’.
‘‘Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy.”
‘‘Ayampi kho, bhikkhave, pariyāyo yaṃ pariyāyaṃ āgamma bhikkhu aññatreva saddhāya, aññatra ruciyā, aññatra anussavā, aññatra ākāraparivitakkā, aññatra diṭṭhinijjhānakkhantiyā aññaṃ byākaroti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmī’’ti.
‘‘This, too, monks, is the way by following which a bhikkhu, apart from faith, apart from inclination, apart from oral tradition, apart from reasoning by inference, apart from reflective acceptance of a view, declares awakening: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being,’ I know.”
“Này các Tỳ-khưu, đây cũng chính là phương cách mà một Tỳ-khưu nương vào đó, không phải do đức tin, không phải do sở thích, không phải do truyền khẩu, không phải do suy luận, không phải do sự chấp nhận một quan điểm đã được suy xét, mà tuyên bố về sự chứng đắc của mình rằng: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’, vị ấy biết như vậy.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Phẩm thứ Tám.
‘‘Cakkhussa ce, bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, ‘dhammakathiko bhikkhū’ti alaṃvacanāya.
‘‘If, bhikkhu, one teaches the Dhamma for the purpose of disenchantment, dispassion, and cessation of the eye, one is fit to be called ‘a Dhamma speaker bhikkhu’.
“Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu thuyết pháp vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt nhãn, thì có thể gọi là ‘Tỳ-khưu thuyết pháp’.
Cakkhussa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti, ‘dhammānudhammappaṭipanno bhikkhū’ti alaṃvacanāya.
If, bhikkhu, one is practicing for the purpose of disenchantment, dispassion, and cessation of the eye, one is fit to be called ‘a bhikkhu practicing in accordance with the Dhamma’.
Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu thực hành vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt nhãn, thì có thể gọi là ‘Tỳ-khưu thực hành đúng Pháp và Tùy Pháp’.
Cakkhussa ce, bhikkhu, nibbidā virāgā nirodhā anupādāvimutto hoti, ‘diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū’ti alaṃvacanāya…pe… jivhāya ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, ‘dhammakathiko bhikkhū’ti alaṃvacanāya…pe… manassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti, ‘dhammakathiko bhikkhū’ti alaṃvacanāya.
If, bhikkhu, by disenchantment, dispassion, and cessation of the eye, one is liberated without clinging, one is fit to be called ‘a bhikkhu who has attained Nibbāna in this very life’…pe… if, bhikkhu, one teaches the Dhamma for the purpose of disenchantment, dispassion, and cessation of the tongue, one is fit to be called ‘a Dhamma speaker bhikkhu’…pe… if, bhikkhu, one teaches the Dhamma for the purpose of disenchantment, dispassion, and cessation of the mind, one is fit to be called ‘a Dhamma speaker bhikkhu’.
Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu do nhàm chán, ly tham, đoạn diệt nhãn mà giải thoát không chấp thủ, thì có thể gọi là ‘Tỳ-khưu đã chứng đạt Nibbāna ngay trong hiện tại’…pe… Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu thuyết pháp vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt thiệt, thì có thể gọi là ‘Tỳ-khưu thuyết pháp’…pe… Này Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu thuyết pháp vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt ý, thì có thể gọi là ‘Tỳ-khưu thuyết pháp’.
Manassa ce, bhikkhu, nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti, ‘dhammānudhammappaṭipanno bhikkhū’ti alaṃvacanāya.
If, bhikkhu, one is practicing for disenchantment, for dispassion, for cessation regarding the mind, it is proper to say, ‘This bhikkhu is one who practices in accordance with the Dhamma.’
Này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu thực hành vì sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với ý (manas), thì xứng đáng được gọi là ‘Tỳ-khưu thực hành đúng Pháp, tùy Pháp’.
Manassa ce, bhikkhu, nibbidā virāgā nirodhā anupādāvimutto hoti, ‘diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhū’ti alaṃvacanāyā’’ti.
If, bhikkhu, one is ungrasped and liberated through disenchantment, dispassion, and cessation regarding the mind, it is proper to say, ‘This bhikkhu has attained Nibbāna in this very life.’
Này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu nhờ sự nhàm chán, ly tham, đoạn diệt đối với ý (manas) mà được giải thoát không chấp thủ, thì xứng đáng được gọi là ‘Tỳ-khưu đã đạt Niết-bàn ngay trong đời này’.’’
Dasamaṃ.
The tenth.
Thứ mười.
156. ‘‘Aniccaṃyeva, bhikkhave, bhikkhu cakkhuṃ aniccanti passati, sāssa* hoti sammādiṭṭhi.
156. “Bhikkhus, a bhikkhu sees the eye itself as impermanent; that is his right view.
156. ‘‘Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy con mắt (cakkhu) là vô thường, thì đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy đúng như vậy, vị ấy trở nên nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati…pe… aniccaṃyeva, bhikkhave, bhikkhu jivhaṃ aniccanti passati, sāssa hoti sammādiṭṭhi.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated… (as before) …Bhikkhus, a bhikkhu sees the tongue itself as impermanent; that is his right view.
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát… (như trên)… Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy lưỡi (jivhā) là vô thường, thì đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy đúng như vậy, vị ấy trở nên nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā…pe… cittaṃ suvimuttanti vuccati…pe… aniccaṃyeva, bhikkhave, bhikkhu manaṃ aniccanti passati, sāssa hoti sammādiṭṭhi.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion… (as before) …the mind is said to be well-liberated… (as before) …Bhikkhus, a bhikkhu sees the mind itself as impermanent; that is his right view.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt… (như trên)… tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát… (như trên)… Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy ý (manas) là vô thường, thì đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy đúng như vậy, vị ấy trở nên nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccatī’’ti.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.”
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.’’
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ nhất.
157. ‘‘Anicceyeva, bhikkhave, bhikkhu rūpe aniccāti passati, sāssa hoti sammādiṭṭhi.
157. “Bhikkhus, a bhikkhu sees external forms as impermanent; that is his right view.
157. ‘‘Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy các sắc (rūpa) là vô thường, thì đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy đúng như vậy, vị ấy trở nên nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.
Anicceyeva, bhikkhave, bhikkhu sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… dhamme aniccāti passati, sāssa hoti sammādiṭṭhi.
Bhikkhus, a bhikkhu sees sounds… odors… tastes… tactile objects… mental phenomena as impermanent; that is his right view.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy các tiếng (sadda)… các mùi (gandha)… các vị (rasa)… các xúc (phoṭṭhabba)… các pháp (dhamma) là vô thường, thì đó là chánh kiến của vị ấy.
Sammā passaṃ nibbindati.
Seeing rightly, he becomes disenchanted.
Thấy đúng như vậy, vị ấy trở nên nhàm chán.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccatī’’ti.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.”
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.’’
Dutiyaṃ.
The second.
Thứ hai.
158. ‘‘Cakkhuṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha; cakkhāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
158. “Bhikkhus, attend carefully to the eye; contemplate the impermanence of the eye as it really is.
158. ‘‘Này các Tỳ-khưu, hãy tác ý đúng đắn về con mắt (cakkhu); và hãy quán sát đúng như thật sự vô thường của con mắt.
Cakkhuṃ, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasikaronto, cakkhāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto cakkhusmimpi nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu who attends carefully to the eye, who contemplates the impermanence of the eye as it really is, becomes disenchanted even with the eye.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tác ý đúng đắn về con mắt, và quán sát đúng như thật sự vô thường của con mắt, thì vị ấy trở nên nhàm chán cả đối với con mắt.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.
Sotaṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha… ghānaṃ… jivhaṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha; jivhāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
Bhikkhus, attend carefully to the ear… the nose… Bhikkhus, attend carefully to the tongue; contemplate the impermanence of the tongue as it really is.
Này các Tỳ-khưu, hãy tác ý đúng đắn về tai (sota)… mũi (ghāna)… lưỡi (jivhā); và hãy quán sát đúng như thật sự vô thường của lưỡi.
Jivhaṃ, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasikaronto, jivhāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto jivhāyapi nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu who attends carefully to the tongue, who contemplates the impermanence of the tongue as it really is, becomes disenchanted even with the tongue.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tác ý đúng đắn về lưỡi, và quán sát đúng như thật sự vô thường của lưỡi, thì vị ấy trở nên nhàm chán cả đối với lưỡi.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.
Kāyaṃ… manaṃ, bhikkhave, yoniso manasi karotha; manāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
The body… Bhikkhus, attend carefully to the mind; contemplate the impermanence of the mind as it really is.
Thân (kāya)… Này các Tỳ-khưu, hãy tác ý đúng đắn về ý (manas); và hãy quán sát đúng như thật sự vô thường của ý.
Manaṃ, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasikaronto, manāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto manasmimpi nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu who attends carefully to the mind, who contemplates the impermanence of the mind as it really is, becomes disenchanted even with the mind.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tác ý đúng đắn về ý, và quán sát đúng như thật sự vô thường của ý, thì vị ấy trở nên nhàm chán cả đối với ý.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccatī’’ti.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.”
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.’’
Tatiyaṃ.
The third.
Thứ ba.
159. ‘‘Rūpe, bhikkhave, yoniso manasi karotha; rūpāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
159. “Bhikkhus, attend carefully to forms; contemplate the impermanence of forms as it really is.
159. ‘‘Này các Tỳ-khưu, hãy tác ý đúng đắn về các sắc (rūpa); và hãy quán sát đúng như thật sự vô thường của các sắc.
Rūpe, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasikaronto, rūpāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto rūpesupi nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu who attends carefully to forms, who contemplates the impermanence of forms as it really is, becomes disenchanted even with forms.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tác ý đúng đắn về các sắc, và quán sát đúng như thật sự vô thường của các sắc, thì vị ấy trở nên nhàm chán cả đối với các sắc.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccati.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.
Sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… dhamme, bhikkhave, yoniso manasi karotha; dhammāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassatha.
Sounds… odors… tastes… tactile objects… Bhikkhus, attend carefully to mental phenomena; contemplate the impermanence of mental phenomena as it really is.
Các tiếng (sadda)… các mùi (gandha)… các vị (rasa)… các xúc (phoṭṭhabba)… Này các Tỳ-khưu, hãy tác ý đúng đắn về các pháp (dhamma); và hãy quán sát đúng như thật sự vô thường của các pháp.
Dhamme, bhikkhave, bhikkhu yoniso manasikaronto, dhammāniccatañca yathābhūtaṃ samanupassanto dhammesupi nibbindati.
Bhikkhus, a bhikkhu who attends carefully to mental phenomena, who contemplates the impermanence of mental phenomena as it really is, becomes disenchanted even with mental phenomena.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tác ý đúng đắn về các pháp, và quán sát đúng như thật sự vô thường của các pháp, thì vị ấy trở nên nhàm chán cả đối với các pháp.
Nandikkhayā rāgakkhayo; rāgakkhayā nandikkhayo.
With the destruction of delight, there is destruction of passion; with the destruction of passion, there is destruction of delight.
Khi hỷ diệt, tham diệt; khi tham diệt, hỷ diệt.
Nandirāgakkhayā cittaṃ suvimuttanti vuccatī’’ti.
With the destruction of delight and passion, the mind is said to be well-liberated.”
Khi hỷ và tham diệt, tâm được gọi là hoàn toàn giải thoát.’’
Catutthaṃ.
The fourth.
Thứ tư.
160. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati jīvakambavane.
160. On one occasion the Blessed One was staying at Rājagaha, in Jīvaka’s Mango Grove.
160. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Rājagaha, trong Rừng Xoài Jīvaka.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti…pe… ‘‘samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha.
There the Blessed One addressed the bhikkhus thus: “Bhikkhus,”… (as before) …“Bhikkhus, develop concentration.
Tại đấy, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu – ‘‘Này các Tỳ-khưu’’… (như trên)… ‘‘Này các Tỳ-khưu, hãy tu tập thiền định (samādhi).
Samāhitassa, bhikkhave, bhikkhuno yathābhūtaṃ okkhāyati.
To a bhikkhu who is concentrated, bhikkhus, things become manifest as they really are.
Này các Tỳ-khưu, đối với Tỳ-khưu có định, sự thấy biết đúng như thật sẽ hiện rõ.
Kiñca yathābhūtaṃ okkhāyati?
And what becomes manifest as it really is?
Cái gì hiện rõ đúng như thật?
Cakkhuṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, rūpā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati, cakkhuviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, cakkhusamphasso aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati…pe… jivhā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati…pe… mano aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, dhammā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.
The eye becomes manifest as impermanent as it really is, forms become manifest as impermanent as they really are, eye-consciousness becomes manifest as impermanent as it really is, eye-contact becomes manifest as impermanent as it really is, and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too becomes manifest as impermanent as it really is… (as before) …The tongue becomes manifest as impermanent as it really is… (as before) …The mind becomes manifest as impermanent as it really is, mental phenomena become manifest as impermanent as they really are… (as before) …And whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too becomes manifest as impermanent as it really is.
Sự thấy biết con mắt (cakkhu) là vô thường hiện rõ đúng như thật, sự thấy biết các sắc (rūpa) là vô thường hiện rõ đúng như thật, sự thấy biết nhãn thức (cakkhuviññāṇa) là vô thường hiện rõ đúng như thật, sự thấy biết nhãn xúc (cakkhusamphassa) là vô thường hiện rõ đúng như thật, và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, dù là lạc thọ, khổ thọ, hay bất khổ bất lạc thọ, thì sự thấy biết cảm thọ ấy cũng là vô thường hiện rõ đúng như thật… (như trên)… sự thấy biết lưỡi (jivhā) là vô thường hiện rõ đúng như thật… (như trên)… sự thấy biết ý (manas) là vô thường hiện rõ đúng như thật, sự thấy biết các pháp (dhamma) là vô thường hiện rõ đúng như thật… (như trên)… và cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc (manosamphassa), dù là lạc thọ, khổ thọ, hay bất khổ bất lạc thọ, thì sự thấy biết cảm thọ ấy cũng là vô thường hiện rõ đúng như thật.
Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha.
Bhikkhus, develop concentration.
Này các Tỳ-khưu, hãy tu tập thiền định.
Samāhitassa, bhikkhave, bhikkhuno yathābhūtaṃ okkhāyatī’’ti.
To a bhikkhu who is concentrated, bhikkhus, things become manifest as they really are.”
Này các Tỳ-khưu, đối với Tỳ-khưu có định, sự thấy biết đúng như thật sẽ hiện rõ.’’
Pañcamaṃ.
The fifth.
Thứ năm.
161. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati jīvakambavane.
161. On one occasion the Blessed One was staying at Rājagaha, in Jīvaka’s Mango Grove.
161. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Rājagaha, trong Rừng Xoài Jīvaka.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi…pe… ‘‘paṭisallāne, bhikkhave, yogamāpajjatha.
There the Blessed One addressed the bhikkhus thus:… (as before) …“Bhikkhus, devote yourselves to seclusion.
Tại đấy, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu… (như trên)… ‘‘Này các Tỳ-khưu, hãy chuyên tâm vào sự độc cư (paṭisallāna).
Paṭisallīnassa, bhikkhave, bhikkhuno yathābhūtaṃ okkhāyati.
To a secluded bhikkhu, bhikkhus, things become manifest as they really are.
Này các Tỳ-khưu, đối với Tỳ-khưu độc cư, sự thấy biết đúng như thật sẽ hiện rõ.
Kiñca yathābhūtaṃ okkhāyati?
And what becomes manifest as it really is?
Cái gì hiện rõ đúng như thật?
Cakkhuṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, rūpā aniccāti yathābhūtaṃ okkhāyati, cakkhuviññāṇaṃ aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati, cakkhusamphasso aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati…pe… mano aniccoti yathābhūtaṃ okkhāyati, dhammā… manoviññāṇaṃ… manosamphasso… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccanti yathābhūtaṃ okkhāyati.
The eye is seen as impermanent as it truly is; forms are seen as impermanent as they truly are; eye-consciousness is seen as impermanent as it truly is; eye-contact is seen as impermanent as it truly is; and whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is seen as impermanent as it truly is… The mind is seen as impermanent as it truly is; mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… and whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is seen as impermanent as it truly is.
Mắt là vô thường, như thật hiển lộ; sắc là vô thường, như thật hiển lộ; nhãn thức là vô thường, như thật hiển lộ; nhãn xúc là vô thường, như thật hiển lộ; và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cảm thọ ấy cũng là vô thường, như thật hiển lộ... cho đến... ý là vô thường, như thật hiển lộ; các pháp... ý thức... ý xúc... và cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cảm thọ ấy cũng là vô thường, như thật hiển lộ.
Paṭisallāne bhikkhave, yogamāpajjatha.
Bhikkhus, engage in seclusion.
Này các Tỳ khưu, hãy nỗ lực trong sự độc cư.
Paṭisallīnassa, bhikkhave, bhikkhuno yathābhūtaṃ okkhāyatī’’ti.
Bhikkhus, to a bhikkhu who is secluded, things are seen as they truly are.”
Này các Tỳ khưu, đối với vị Tỳ khưu độc cư, (pháp) hiển lộ đúng như thật.
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Kinh thứ sáu.
‘‘Yaṃ kho, koṭṭhika, aniccaṃ tatra te chando pahātabbo.
“Koṭṭhika, that which is impermanent, there you should abandon desire.
“Này Koṭṭhika, đối với cái gì vô thường, con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Kiñca, koṭṭhika, aniccaṃ?
And what, Koṭṭhika, is impermanent?
Và này Koṭṭhika, cái gì là vô thường?
Cakkhu kho, koṭṭhika, aniccaṃ; tatra te chando pahātabbo.
The eye, Koṭṭhika, is impermanent; there you should abandon desire.
Này Koṭṭhika, mắt là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Rūpā aniccā; tatra te chando pahātabbo.
Forms are impermanent; there you should abandon desire.
Các sắc là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Cakkhuviññāṇaṃ aniccaṃ; tatra te chando pahātabbo.
Eye-consciousness is impermanent; there you should abandon desire.
Nhãn thức là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Cakkhusamphasso anicco; tatra te chando pahātabbo.
Eye-contact is impermanent; there you should abandon desire.
Nhãn xúc là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ; tatra te chando pahātabbo…pe… jivhā aniccā; tatra te chando pahātabbo.
And whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is impermanent; there you should abandon desire… The tongue is impermanent; there you should abandon desire.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cảm thọ ấy cũng là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó... cho đến... lưỡi là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Rasā aniccā; tatra te chando pahātabbo.
Tastes are impermanent; there you should abandon desire.
Các vị là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Jivhāviññāṇaṃ aniccaṃ; tatra te chando pahātabbo.
Tongue-consciousness is impermanent; there you should abandon desire.
Thiệt thức là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Jivhāsamphasso anicco; tatra te chando pahātabbo.
Tongue-contact is impermanent; there you should abandon desire.
Thiệt xúc là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Yampidaṃ jivhāsamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ; tatra te chando pahātabbo…pe… mano anicco; tatra te chando pahātabbo.
And whatever feeling arises dependent on tongue-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is impermanent; there you should abandon desire… The mind is impermanent; there you should abandon desire.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên thiệt xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cảm thọ ấy cũng là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó... cho đến... ý là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Dhammā aniccā; tatra te chando pahātabbo.
Mental phenomena are impermanent; there you should abandon desire.
Các pháp là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Manoviññāṇaṃ aniccaṃ; tatra te chando pahātabbo.
Mind-consciousness is impermanent; there you should abandon desire.
Ý thức là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Manosamphasso anicco; tatra te chando pahātabbo.
Mind-contact is impermanent; there you should abandon desire.
Ý xúc là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccaṃ; tatra te chando pahātabbo.
And whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is impermanent; there you should abandon desire.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cảm thọ ấy cũng là vô thường; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Yaṃ kho, koṭṭhika, aniccaṃ tatra te chando pahātabbo’’ti.
Koṭṭhika, that which is impermanent, there you should abandon desire.”
Này Koṭṭhika, đối với cái gì vô thường, con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Kinh thứ bảy.
163. Atha kho āyasmā mahākoṭṭhiko…pe… bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu me, bhante…pe… vihareyya’’nti.
Then, the Venerable Mahākoṭṭhika… said to the Blessed One: “It would be good, Venerable Sir… I might dwell.”
163. Rồi Tôn giả Mahākoṭṭhika... cho đến... bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, lành thay... cho đến... con có thể sống.”
‘‘Yaṃ kho, koṭṭhika, dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo.
“Koṭṭhika, that which is suffering, there you should abandon desire.
“Này Koṭṭhika, đối với cái gì là khổ, con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Kiñca, koṭṭhika, dukkhaṃ?
And what, Koṭṭhika, is suffering?
Và này Koṭṭhika, cái gì là khổ?
Cakkhu kho, koṭṭhika, dukkhaṃ; tatra te chando pahātabbo.
The eye, Koṭṭhika, is suffering; there you should abandon desire.
Này Koṭṭhika, mắt là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Rūpā dukkhā; tatra te chando pahātabbo.
Forms are suffering; there you should abandon desire.
Các sắc là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Cakkhuviññāṇaṃ dukkhaṃ; tatra te chando pahātabbo.
Eye-consciousness is suffering; there you should abandon desire.
Nhãn thức là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Cakkhusamphasso dukkho; tatra te chando pahātabbo.
Eye-contact is suffering; there you should abandon desire.
Nhãn xúc là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ; tatra te chando pahātabbo…pe… jivhā dukkhā; tatra te chando pahātabbo…pe… mano dukkho; tatra te chando pahātabbo.
And whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is suffering; there you should abandon desire… The tongue is suffering; there you should abandon desire… The mind is suffering; there you should abandon desire.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cảm thọ ấy cũng là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó... cho đến... lưỡi là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó... cho đến... ý là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Dhammā dukkhā; tatra te chando pahātabbo.
Mental phenomena are suffering; there you should abandon desire.
Các pháp là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Manoviññāṇaṃ dukkhaṃ; tatra te chando pahātabbo.
Mind-consciousness is suffering; there you should abandon desire.
Ý thức là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Manosamphasso dukkho; tatra te chando pahātabbo.
Mind-contact is suffering; there you should abandon desire.
Ý xúc là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhaṃ; tatra te chando pahātabbo.
And whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—that too is suffering; there you should abandon desire.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cảm thọ ấy cũng là khổ; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Yaṃ kho, koṭṭhika, dukkhaṃ tatra te chando pahātabbo’’ti.
Koṭṭhika, that which is suffering, there you should abandon desire.”
Này Koṭṭhika, đối với cái gì là khổ, con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Kinh thứ tám.
164. Ekamantaṃ…pe… vihareyyanti.
164. At one side…pe… they would dwell.
164. Một bên... cho đến... con có thể sống.
‘‘Yo kho, koṭṭhika, anattā tatra te chando pahātabbo.
"Whatever, Koṭṭhika, is not-self, there your desire should be abandoned.
“Này Koṭṭhika, đối với cái gì là vô ngã, con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Ko ca, koṭṭhika, anattā?
And what, Koṭṭhika, is not-self?
Và này Koṭṭhika, cái gì là vô ngã?
Cakkhu kho, koṭṭhika, anattā; tatra te chando pahātabbo.
The eye, Koṭṭhika, is not-self; there your desire should be abandoned.
Này Koṭṭhika, mắt là vô ngã; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Rūpā anattā; tatra te chando pahātabbo.
Forms are not-self; there your desire should be abandoned.
Các sắc là vô ngã; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Cakkhuviññāṇaṃ anattā; tatra te chando pahātabbo.
Eye-consciousness is not-self; there your desire should be abandoned.
Nhãn thức là vô ngã; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Cakkhusamphasso anattā; tatra te chando pahātabbo.
Eye-contact is not-self; there your desire should be abandoned.
Nhãn xúc là vô ngã; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā; tatra te chando pahātabbo …pe… jivhā anattā; tatra te chando pahātabbo…pe… mano anattā; tatra te chando pahātabbo.
Whatever feeling arises dependent on eye-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is not-self; there your desire should be abandoned…pe… the tongue is not-self; there your desire should be abandoned…pe… the mind is not-self; there your desire should be abandoned.
Và cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cảm thọ ấy cũng là vô ngã; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó... cho đến... lưỡi là vô ngã; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó... cho đến... ý là vô ngã; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Dhammā anattā; tatra te chando pahātabbo.
Mental phenomena are not-self; there your desire should be abandoned.
Các pháp là vô ngã; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Manoviññāṇaṃ… manosamphasso… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattā; tatra te chando pahātabbo.
Mind-consciousness… mind-contact… whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that too is not-self; there your desire should be abandoned.
Ý thức... ý xúc... và cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cảm thọ ấy cũng là vô ngã; con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.
Yo kho, koṭṭhika, anattā, tatra te chando pahātabbo’’ti.
Whatever, Koṭṭhika, is not-self, there your desire should be abandoned."
Này Koṭṭhika, đối với cái gì là vô ngã, con phải từ bỏ lòng ham muốn nơi đó.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Kinh thứ chín.
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati.
"By knowing and seeing the eye as impermanent, bhikkhu, wrong view is abandoned.
“Này Tỳ khưu, khi biết, khi thấy mắt là vô thường, tà kiến được đoạn trừ.
Rūpe aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati.
By knowing and seeing forms as impermanent, wrong view is abandoned.
Khi biết, khi thấy các sắc là vô thường, tà kiến được đoạn trừ.
Cakkhuviññāṇaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati.
By knowing and seeing eye-consciousness as impermanent, wrong view is abandoned.
Khi biết, khi thấy nhãn thức là vô thường, tà kiến được đoạn trừ.
Cakkhusamphassaṃ aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi aniccato jānato passato micchādiṭṭhi pahīyati.
By knowing and seeing eye-contact as impermanent…pe… whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—by knowing and seeing that too as impermanent, wrong view is abandoned.
Khi biết, khi thấy nhãn xúc là vô thường, tà kiến được đoạn trừ... cho đến... khi biết, khi thấy cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay bất khổ bất lạc, cảm thọ ấy cũng là vô thường, tà kiến được đoạn trừ.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato micchādiṭṭhi pahīyatī’’ti.
It is in this way, bhikkhu, by knowing thus, by seeing thus, that wrong view is abandoned."
Này Tỳ khưu, biết như vậy, thấy như vậy thì tà kiến được đoạn trừ.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Kinh thứ mười.
166. Atha kho aññataro bhikkhu…pe… etadavoca – ‘‘kathaṃ nu kho, bhante, jānato kathaṃ passato sakkāyadiṭṭhi pahīyatī’’ti?
166. Then a certain bhikkhu…pe… said: "How, venerable sir, by knowing what, by seeing what, is personality view (sakkāyadiṭṭhi) abandoned?"
166. Rồi một Tỳ khưu nào đó... cho đến... bạch rằng: “Bạch Thế Tôn, làm thế nào biết, làm thế nào thấy thì thân kiến được đoạn trừ?”
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati.
"By knowing and seeing the eye as suffering, bhikkhu, personality view is abandoned.
“Này Tỳ khưu, khi biết, khi thấy mắt là khổ, thân kiến được đoạn trừ.
Rūpe dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati.
By knowing and seeing forms as suffering, personality view is abandoned.
Khi biết, khi thấy các sắc là khổ, thân kiến được đoạn trừ.
Cakkhuviññāṇaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati.
By knowing and seeing eye-consciousness as suffering, personality view is abandoned.
Khi biết, khi thấy nhãn thức là khổ, thân kiến được đoạn trừ.
Cakkhusamphassaṃ dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi dukkhato jānato passato sakkāyadiṭṭhi pahīyati.
Knowing and seeing eye-contact as suffering, sakkāyadiṭṭhi is abandoned…pe… whatever feeling arises dependent on mind-contact, whether pleasant or painful or neither pleasant nor painful, knowing and seeing that too as suffering, sakkāyadiṭṭhi is abandoned.
Khi một người biết và thấy xúc chạm nhãn là khổ, tà kiến về thân (sakkāyadiṭṭhi) được đoạn trừ… và khi một người biết và thấy cảm thọ nào khởi lên do duyên xúc chạm ý, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, là khổ, thì tà kiến về thân cũng được đoạn trừ.
Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato sakkāyadiṭṭhi pahīyatī’’ti.
“In this way, bhikkhu, for one who knows and sees thus, sakkāyadiṭṭhi is abandoned.”
Này Tỳ-kheo, khi biết và thấy như vậy, tà kiến về thân được đoạn trừ.”
Ekādasamaṃ.
The Eleventh.
Thứ Mười Một.
167. Atha kho aññataro bhikkhu…pe… etadavoca – ‘‘kathaṃ nu kho, bhante, jānato kathaṃ passato attānudiṭṭhi pahīyatī’’ti?
167. Then a certain bhikkhu…pe… said this: “How indeed, Venerable Sir, does one know, how does one see, so that attānudiṭṭhi is abandoned?”
167. Rồi một Tỳ-kheo khác… nói rằng: “Bạch Thế Tôn, khi biết như thế nào, khi thấy như thế nào thì tà kiến về tự ngã (attānudiṭṭhi) được đoạn trừ?”
‘‘Cakkhuṃ kho, bhikkhu, anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.
“Knowing and seeing the eye as not-self, bhikkhu, attānudiṭṭhi is abandoned.
“Này Tỳ-kheo, khi biết và thấy nhãn là vô ngã, tà kiến về tự ngã được đoạn trừ.
Rūpe anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.
Knowing and seeing forms as not-self, attānudiṭṭhi is abandoned.
Khi biết và thấy sắc là vô ngã, tà kiến về tự ngã được đoạn trừ.
Cakkhuviññāṇaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.
Knowing and seeing eye-consciousness as not-self, attānudiṭṭhi is abandoned.
Khi biết và thấy nhãn thức là vô ngã, tà kiến về tự ngã được đoạn trừ.
Cakkhusamphassaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.
Knowing and seeing eye-contact as not-self, attānudiṭṭhi is abandoned.
Khi biết và thấy nhãn xúc là vô ngã, tà kiến về tự ngã được đoạn trừ.
Yampidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati…pe… jivhaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati…pe… manaṃ anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyati.
Whatever feeling arises dependent on eye-contact, whether pleasant or painful or neither pleasant nor painful, knowing and seeing that too as not-self, attānudiṭṭhi is abandoned…pe… knowing and seeing the tongue as not-self, attānudiṭṭhi is abandoned…pe… knowing and seeing the mind as not-self, attānudiṭṭhi is abandoned.
Khi biết và thấy cảm thọ nào khởi lên do duyên nhãn xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, là vô ngã, thì tà kiến về tự ngã cũng được đoạn trừ… lưỡi là vô ngã… ý là vô ngã.
Dhamme… manoviññāṇaṃ… manosamphassaṃ… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi anattato jānato passato attānudiṭṭhi pahīyatī’’ti.
Knowing and seeing mental phenomena… mind-consciousness… mind-contact… whatever feeling arises dependent on mind-contact, whether pleasant or painful or neither pleasant nor painful, as not-self, attānudiṭṭhi is abandoned.”
Các pháp… ý thức… ý xúc… cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, là vô ngã, thì tà kiến về tự ngã cũng được đoạn trừ.”
Dvādasamaṃ.
The Twelfth.
Thứ Mười Hai.
171-173. ‘‘Yaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
171-173. “Monks, whatever is suffering, therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
171-173. “Này các Tỳ-kheo, cái gì là khổ, thì dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Kiñca, bhikkhave, dukkhaṃ?
And what, monks, is suffering?
Và này các Tỳ-kheo, cái gì là khổ?
Cakkhu, bhikkhave, dukkhaṃ; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo…pe… jivhā dukkhā…pe… mano dukkho; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
The eye, monks, is suffering; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned…pe… the tongue is suffering…pe… the mind is suffering; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Này các Tỳ-kheo, nhãn là khổ; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ… lưỡi là khổ… ý là khổ; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Yaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo’’ti.
Whatever, monks, is suffering, therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.”
Này các Tỳ-kheo, cái gì là khổ, thì dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.”
174-176. ‘‘Yo, bhikkhave, anattā, tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
174-176. “Monks, whatever is not-self, therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
174-176. “Này các Tỳ-kheo, cái gì là vô ngã, thì dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Ko ca, bhikkhave, anattā?
And what, monks, is not-self?
Và này các Tỳ-kheo, cái gì là vô ngã?
Cakkhu, bhikkhave, anattā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo…pe… jivhā anattā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo…pe… mano anattā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
The eye, monks, is not-self; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned…pe… the tongue is not-self; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned…pe… the mind is not-self; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Này các Tỳ-kheo, nhãn là vô ngã; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ… lưỡi là vô ngã; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ… ý là vô ngã; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Yo, bhikkhave, anattā tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo’’ti.
Whatever, monks, is not-self, therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.”
Này các Tỳ-kheo, cái gì là vô ngã, thì dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.”
177-179. ‘‘Yaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
177-179. “Monks, whatever is impermanent, therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
177-179. “Này các Tỳ-kheo, cái gì là vô thường, thì dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Kiñca, bhikkhave, aniccaṃ?
And what, monks, is impermanent?
Và này các Tỳ-kheo, cái gì là vô thường?
Rūpā, bhikkhave, aniccā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
Forms, monks, are impermanent; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Này các Tỳ-kheo, sắc là vô thường; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Saddā aniccā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
Sounds are impermanent; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Âm thanh là vô thường; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Gandhā aniccā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
Odours are impermanent; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Hương là vô thường; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Rasā aniccā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
Tastes are impermanent; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Vị là vô thường; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Phoṭṭhabbā aniccā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
Tactile objects are impermanent; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Xúc là vô thường; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Dhammā aniccā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
Mental phenomena are impermanent; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Các pháp là vô thường; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Yaṃ, bhikkhave, aniccaṃ tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo’’ti.
Whatever, monks, is impermanent, therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.”
Này các Tỳ-kheo, cái gì là vô thường, thì dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.”
180-182. ‘‘Yaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
180-182. “Monks, whatever is suffering, therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
180-182. “Này các Tỳ-kheo, cái gì là khổ, thì dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Kiñca, bhikkhave, dukkhaṃ?
And what, monks, is suffering?
Và này các Tỳ-kheo, cái gì là khổ?
Rūpā, bhikkhave, dukkhā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
Forms, monks, are suffering; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Này các Tỳ-kheo, sắc là khổ; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā dukkhā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
Sounds… odours… tastes… tactile objects… mental phenomena are suffering; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Âm thanh… hương… vị… xúc… các pháp là khổ; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Yaṃ, bhikkhave, dukkhaṃ, tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo’’ti.
Whatever, monks, is suffering, therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.”
Này các Tỳ-kheo, cái gì là khổ, thì dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.”
183-185. ‘‘Yo, bhikkhave, anattā, tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
183-185. “Monks, whatever is not-self, therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
183-185. “Này các Tỳ-kheo, cái gì là vô ngã, thì dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Ko ca, bhikkhave, anattā?
And what, monks, is not-self?
Và này các Tỳ-kheo, cái gì là vô ngã?
Rūpā, bhikkhave, anattā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
Forms, monks, are not-self; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Này các Tỳ-kheo, sắc là vô ngã; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā anattā; tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo.
Sounds… odours… tastes… tactile objects… mental phenomena are not-self; therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.
Âm thanh… hương… vị… xúc… các pháp là vô ngã; dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.
Yo, bhikkhave, anattā tatra vo chando pahātabbo, rāgo pahātabbo, chandarāgo pahātabbo’’ti.
Whatever, monks, is not-self, therein your craving should be abandoned, attachment should be abandoned, craving and attachment should be abandoned.”
Này các Tỳ-kheo, cái gì là vô ngã, thì dục của các ông phải được đoạn trừ, tham ái phải được đoạn trừ, dục tham phải được đoạn trừ.”
204. ‘‘Cakkhu, bhikkhave, aniccaṃ atītaṃ.
204. ‘‘Bhikkhus, the past eye is impermanent.
204. “Này các Tỳ-khưu, mắt là vô thường, quá khứ.
Yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ…pe… jivhā aniccā atītā.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’… the past tongue is impermanent.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’…pe… lưỡi là vô thường, quá khứ.
Yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ…pe… mano anicco atīto.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’… the past mind is impermanent.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’…pe… ý là vô thường, quá khứ.
Yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’.
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus… he understands: ‘there is no more for this state of being.’
Khi thấy như vậy…pe… vị ấy biết rõ rằng không còn tái sanh nữa.”
205. ‘‘Cakkhu, bhikkhave, aniccaṃ anāgataṃ.
205. ‘‘Bhikkhus, the future eye is impermanent.
205. “Này các Tỳ-khưu, mắt là vô thường, vị lai.
Yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ…pe… jivhā aniccā anāgatā.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’… the future tongue is impermanent.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’…pe… lưỡi là vô thường, vị lai.
Yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ…pe… mano anicco anāgato.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’… the future mind is impermanent.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’…pe… ý là vô thường, vị lai.
Yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’.
Evaṃ passaṃ, bhikkhave…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus, bhikkhus… he understands: ‘there is no more for this state of being.’
Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy…pe… vị ấy biết rõ rằng không còn tái sanh nữa.”
206. ‘‘Cakkhu, bhikkhave, aniccaṃ paccuppannaṃ.
206. ‘‘Bhikkhus, the present eye is impermanent.
206. “Này các Tỳ-khưu, mắt là vô thường, hiện tại.
Yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ…pe… jivhā aniccā paccuppannā.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’… the present tongue is impermanent.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’…pe… lưỡi là vô thường, hiện tại.
Yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ…pe… mano anicco paccuppanno.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’… the present mind is impermanent.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’…pe… ý là vô thường, hiện tại.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’.
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus… he understands: ‘there is no more for this state of being.’
Khi thấy như vậy…pe… vị ấy biết rõ rằng không còn tái sanh nữa.”
207-209. ‘‘Cakkhu, bhikkhave, dukkhaṃ atītaṃ anāgataṃ paccuppannaṃ.
207-209. ‘‘Bhikkhus, the eye is suffering, past, future, present.
207-209. “Này các Tỳ-khưu, mắt là khổ, quá khứ, vị lai, hiện tại.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ…pe… jivhā dukkhā…pe… mano dukkho atīto anāgato paccuppanno.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’… the tongue is suffering… the mind is suffering, past, future, present.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’…pe… lưỡi là khổ…pe… ý là khổ, quá khứ, vị lai, hiện tại.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’.
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus… he understands: ‘there is no more for this state of being.’
Khi thấy như vậy…pe… vị ấy biết rõ rằng không còn tái sanh nữa.”
213-215. ‘‘Rūpā, bhikkhave, aniccā atītā anāgatā paccuppannā.
213-215. ‘‘Bhikkhus, forms are impermanent, past, future, present.
213-215. “Này các Tỳ-khưu, sắc là vô thường, quá khứ, vị lai, hiện tại.
Yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is not-self, that should be seen as it actually is with right wisdom: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’.
Cái gì là vô ngã thì cái đó phải được quán thấy bằng chánh trí như thật rằng: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’.
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā aniccā atītā anāgatā paccuppannā.
Sounds… odors… flavors… tactile objects… mental phenomena are impermanent, past, future, present.
Tiếng… mùi… vị… xúc… pháp là vô thường, quá khứ, vị lai, hiện tại.
Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ.
What is impermanent, that is suffering.
Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.
Yaṃ dukkhaṃ tadanattā.
What is suffering, that is not-self.
Cái gì là khổ thì cái đó là vô ngã.
Yadanattā taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is not self, that is to be seen as ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’ with right wisdom as it really is.
Cái gì là vô ngã, cái đó phải được thấy bằng chánh trí như thật là: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi.’
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus… he understands ‘there is no further state of being’.
Khi thấy như vậy… (vân vân)… vị ấy biết rằng không còn tái sinh vào trạng thái này nữa.”
216-218. ‘‘Rūpā, bhikkhave, dukkhā atītā anāgatā paccuppannā.
216-218. “Forms, bhikkhus, are suffering, whether past, future, or present.
216-218. “Này các Tỳ-kheo, sắc là khổ, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is non-self.
Cái gì là khổ, cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is non-self, that is to be seen as ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’ with right wisdom as it really is.
Cái gì là vô ngã, cái đó phải được thấy bằng chánh trí như thật là: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi.’
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā dukkhā atītā anāgatā paccuppannā.
Sounds… odours… flavours… tactile objects… mental phenomena are suffering, whether past, future, or present.
Tiếng… mùi… vị… xúc… pháp là khổ, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại.
Yaṃ dukkhaṃ, tadanattā.
What is suffering, that is non-self.
Cái gì là khổ, cái đó là vô ngã.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is non-self, that is to be seen as ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’ with right wisdom as it really is.
Cái gì là vô ngã, cái đó phải được thấy bằng chánh trí như thật là: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi.’
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus… he understands ‘there is no further state of being’.”
Khi thấy như vậy… (vân vân)… vị ấy biết rằng không còn tái sinh vào trạng thái này nữa.”
219-221. ‘‘Rūpā, bhikkhave, anattā atītā anāgatā paccuppannā.
219-221. “Forms, bhikkhus, are non-self, whether past, future, or present.
219-221. “Này các Tỳ-kheo, sắc là vô ngã, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is non-self, that is to be seen as ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’ with right wisdom as it really is.
Cái gì là vô ngã, cái đó phải được thấy bằng chánh trí như thật là: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi.’
Saddā… gandhā… rasā… phoṭṭhabbā… dhammā anattā atītā anāgatā paccuppannā.
Sounds… odours… flavours… tactile objects… mental phenomena are non-self, whether past, future, or present.
Tiếng… mùi… vị… xúc… pháp là vô ngã, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại.
Yadanattā, taṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ.
What is non-self, that is to be seen as ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’ with right wisdom as it really is.
Cái gì là vô ngã, cái đó phải được thấy bằng chánh trí như thật là: ‘Cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi.’
Evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
Seeing thus… he understands ‘there is no further state of being’.”
Khi thấy như vậy… (vân vân)… vị ấy biết rằng không còn tái sinh vào trạng thái này nữa.”
228. ‘‘‘Samuddo, samuddo’ti, bhikkhave, assutavā puthujjano bhāsati.
228. “The uninstructed ordinary person, bhikkhus, speaks of ‘the ocean, the ocean’.
228. “Này các Tỳ-kheo, phàm phu vô văn thường nói: ‘Biển, biển!’
Neso, bhikkhave, ariyassa vinaye samuddo.
This, bhikkhus, is not the ocean in the discipline of the noble ones.
Này các Tỳ-kheo, đó không phải là biển trong giới luật của bậc Thánh.
Mahā eso, bhikkhave, udakarāsi mahāudakaṇṇavo.
This, bhikkhus, is a great mass of water, a great expanse of water.
Này các Tỳ-kheo, đó chỉ là một khối nước lớn, một đại dương nước lớn.
Cakkhu, bhikkhave, purisassa samuddo; tassa rūpamayo vego.
The eye, bhikkhus, is the ocean for a person; its current is of forms.
Này các Tỳ-kheo, mắt của con người là biển; dòng chảy của nó là sắc.
Yo taṃ rūpamayaṃ vegaṃ sahati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, atari cakkhusamuddaṃ saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagāhaṃ sarakkhasaṃ; tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo…pe… jivhā, bhikkhave, purisassa samuddo; tassa rasamayo vego.
Whoever endures that current of forms, he, bhikkhus, is said to have crossed the ocean of the eye, with its waves, its whirlpools, its monsters, its demons; having crossed, having reached the far shore, he stands on dry land, a brāhmaṇa…pe… the tongue, bhikkhus, is the ocean for a person; its current is of flavours.
Này các Tỳ-kheo, ai chế ngự được dòng chảy của sắc đó, người ấy được gọi là đã vượt qua biển mắt với sóng, xoáy nước, cá dữ và quỷ dữ; đã vượt qua, đã đến bờ bên kia, đứng trên đất liền, là một Bà-la-môn… (vân vân)… Này các Tỳ-kheo, lưỡi của con người là biển; dòng chảy của nó là vị.
Yo taṃ rasamayaṃ vegaṃ sahati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, atari jivhāsamuddaṃ saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagāhaṃ sarakkhasaṃ; tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo…pe… mano, bhikkhave, purisassa samuddo; tassa dhammamayo vego.
Whoever endures that current of flavours, he, bhikkhus, is said to have crossed the ocean of the tongue, with its waves, its whirlpools, its monsters, its demons; having crossed, having reached the far shore, he stands on dry land, a brāhmaṇa…pe… the mind, bhikkhus, is the ocean for a person; its current is of mental phenomena.
Này các Tỳ-kheo, ai chế ngự được dòng chảy của vị đó, người ấy được gọi là đã vượt qua biển lưỡi với sóng, xoáy nước, cá dữ và quỷ dữ; đã vượt qua, đã đến bờ bên kia, đứng trên đất liền, là một Bà-la-môn… (vân vân)… Này các Tỳ-kheo, ý của con người là biển; dòng chảy của nó là pháp.
Yo taṃ dhammamayaṃ vegaṃ sahati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, atari manosamuddaṃ saūmiṃ sāvaṭṭaṃ sagāhaṃ sarakkhasaṃ; tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhati brāhmaṇo’’ti.
Whoever endures that current of mental phenomena, he, bhikkhus, is said to have crossed the ocean of the mind, with its waves, its whirlpools, its monsters, its demons; having crossed, having reached the far shore, he stands on dry land, a brāhmaṇa.”
Này các Tỳ-kheo, ai chế ngự được dòng chảy của pháp đó, người ấy được gọi là đã vượt qua biển ý với sóng, xoáy nước, cá dữ và quỷ dữ; đã vượt qua, đã đến bờ bên kia, đứng trên đất liền, là một Bà-la-môn.”
Idamavoca…pe… satthā –
This the Blessed One said…pe… the Teacher:
Thế Tôn đã nói điều này… (vân vân)… Bậc Đạo Sư:
229. ‘‘Samuddo, samuddo’ti, bhikkhave, assutavā puthujjano bhāsati.
229. “The uninstructed ordinary person, bhikkhus, speaks of ‘the ocean, the ocean’.
229. “Này các Tỳ-kheo, phàm phu vô văn thường nói: ‘Biển, biển!’
Neso, bhikkhave, ariyassa vinaye samuddo.
This, bhikkhus, is not the ocean in the discipline of the noble ones.
Này các Tỳ-kheo, đó không phải là biển trong giới luật của bậc Thánh.
Mahā eso, bhikkhave, udakarāsi mahāudakaṇṇavo.
This, bhikkhus, is a great mass of water, a great expanse of water.
Này các Tỳ-kheo, đó chỉ là một khối nước lớn, một đại dương nước lớn.
Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
There are, bhikkhus, forms cognizable by the eye that are desirable, agreeable, charming, endearing, connected with sensual pleasure, and exciting lust.
Này các Tỳ-kheo, có những sắc do mắt nhận biết, khả ái, khả lạc, khả ý, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyassa vinaye samuddo.
This, bhikkhus, is called the ocean in the discipline of the noble ones.
Này các Tỳ-kheo, đây được gọi là biển trong giới luật của bậc Thánh.
Etthāyaṃ sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā yebhuyyena samunnā tantākulakajātā kulagaṇṭhikajātā* muñjapabbajabhūtā, apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattati…pe….
Herein this world with its devas, Māra, and Brahmā, with its ascetics and brahmins, its devas and humans, for the most part, being drenched, entangled like a skein of thread, knotted like a ball of string, and overgrown like muñja-grass and pabbaja-grass, does not escape the lower realms, the bad destinations, the states of woe, saṃsāra…pe….
Trong biển này, thế giới với chư thiên, Ma vương, Phạm thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên và loài người, phần lớn bị chìm đắm, bị rối ren như cuộn chỉ, bị thắt nút như sợi dây, bị bao phủ như cỏ muñja và pabbaja, không vượt qua được khổ cảnh, ác thú, đọa xứ, luân hồi… (vân vân)….
‘‘Santi, bhikkhave, jivhāviññeyyā rasā…pe… santi, bhikkhave, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“There are, bhikkhus, flavours cognizable by the tongue…pe… there are, bhikkhus, mental phenomena cognizable by the mind that are desirable, agreeable, charming, endearing, connected with sensual pleasure, and exciting lust.
“Này các Tỳ-kheo, có những vị do lưỡi nhận biết… (vân vân)… Này các Tỳ-kheo, có những pháp do ý nhận biết, khả ái, khả lạc, khả ý, đáng yêu, liên hệ đến dục, đáng say đắm.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ariyassa vinaye samuddo.
This, bhikkhus, is called the ocean in the discipline of the noble ones.
Này các Tỳ-kheo, đây được gọi là biển trong giới luật của bậc Thánh.
Etthāyaṃ sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā yebhuyyena samunnā tantākulakajātā kulagaṇṭhikajātā muñjapabbajabhūtā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattatī’’ti.
Herein this world with its devas, Māra, and Brahmā, with its ascetics and brahmins, its devas and humans, for the most part, being drenched, entangled like a skein of thread, knotted like a ball of string, and overgrown like muñja-grass and pabbaja-grass, does not escape the lower realms, the bad destinations, the states of woe, saṃsāra.”
Trong biển này, thế giới với chư thiên, Ma vương, Phạm thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư thiên và loài người, phần lớn bị chìm đắm, bị rối ren như cuộn chỉ, bị thắt nút như sợi dây, bị bao phủ như cỏ muñja và pabbaja, không vượt qua được khổ cảnh, ác thú, đọa xứ, luân hồi.”
Evameva kho, bhikkhave, chayime baḷisā lokasmiṃ anayāya sattānaṃ vadhāya* pāṇinaṃ.
Just so, bhikkhus, there are these six hooks in the world for the ruin of beings, for the destruction of living creatures.
Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, có sáu lưỡi câu trong thế gian này gây tai họa, gây sự hủy diệt cho chúng sinh.
Katame cha?
Which six?
Sáu lưỡi câu đó là gì?
Santi, bhikkhave, cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
Monks, there are forms cognizable by the eye, which are desirable, agreeable, charming, lovely, connected with sensual desire, and enticing.
Này các Tỳ-khưu, có những sắc pháp có thể được nhận biết bằng mắt, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục lạc, và gây nhiễm ô.
Tañce, bhikkhu, abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in it, commends it, and remains clinging to it.
Nếu Tỳ-khưu ấy hoan hỷ, tán thán, và cứ bám víu vào đó.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu gilitabaḷiso, mārassa anayaṃ āpanno byasanaṃ āpanno yathākāmakaraṇīyo pāpimato…pe… santi, bhikkhave, jivhāviññeyyā rasā…pe….
This bhikkhu, monks, is called one who has swallowed the hook, fallen into ruin, fallen into disaster, one who can be done with as Māra, the Evil One, wishes…pe… Monks, there are tastes cognizable by the tongue…pe….
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy được gọi là đã nuốt mồi câu, đã rơi vào sự hủy hoại của Māra, đã rơi vào tai họa, trở thành kẻ bị ác ma tùy ý sai khiến… (tương tự như vậy)… Này các Tỳ-khưu, có những vị có thể được nhận biết bằng lưỡi… (tương tự như vậy)…
‘‘Santi, bhikkhave, jivhāviññeyyā rasā…pe….
“Monks, there are tastes cognizable by the tongue…pe….
“Này các Tỳ-khưu, có những vị có thể được nhận biết bằng lưỡi… (tương tự như vậy)…
Santi, bhikkhave, manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
Monks, there are mental phenomena cognizable by the mind, which are desirable, agreeable, charming, lovely, connected with sensual desire, and enticing.
Này các Tỳ-khưu, có những pháp có thể được nhận biết bằng ý, đáng ưa, đáng thích, đáng mến, đáng yêu, liên hệ đến dục lạc, và gây nhiễm ô.
Tañce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati, ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu na gilitabaḷiso mārassa abhedi baḷisaṃ paribhedi baḷisaṃ na anayaṃ āpanno na byasanaṃ āpanno na yathākāmakaraṇīyo pāpimato’’ti.
If a bhikkhu does not delight in it, does not commend it, and does not remain clinging to it, this bhikkhu, monks, is called one who has not swallowed the hook, who has broken the hook of Māra, shattered the hook, not fallen into ruin, not fallen into disaster, one who cannot be done with as Māra, the Evil One, wishes.”
Nếu Tỳ-khưu ấy không hoan hỷ, không tán thán, và không bám víu vào đó, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy được gọi là không nuốt mồi câu của Māra, đã phá vỡ mồi câu, đã hoàn toàn phá vỡ mồi câu, không rơi vào sự hủy hoại, không rơi vào tai họa, không trở thành kẻ bị ác ma tùy ý sai khiến.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā jivhāviññeyyesu rasesu…pe… manoviññeyyesu dhammesu yo rāgo so natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi, yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno, yo moho so pahīno, tassa adhimattā cepi manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṃ āgacchanti nevassa cittaṃ pariyādiyanti; ko pana vādo parittānaṃ!
“Monks, if in any bhikkhu or bhikkhuni, there is no desire (rāga) towards tastes cognizable by the tongue…pe… towards mental phenomena cognizable by the mind, there is no aversion (dosa), there is no delusion (moha); that desire is abandoned, that aversion is abandoned, that delusion is abandoned—even if abundant mental phenomena cognizable by the mind come into the range of the mind, they do not overcome that person’s mind; what need to speak of slight ones!
“Này các Tỳ-khưu, bất cứ Tỳ-khưu hay Tỳ-khu-ni nào mà đối với các vị có thể được nhận biết bằng lưỡi… (tương tự như vậy)… đối với các pháp có thể được nhận biết bằng ý, không có tham, không có sân, không có si; tham ấy đã đoạn trừ, sân ấy đã đoạn trừ, si ấy đã đoạn trừ, thì dù những pháp có thể được nhận biết bằng ý quá mức xuất hiện trong tầm nhìn của ý, tâm của vị ấy vẫn không bị chúng làm cho suy kiệt; huống chi là những pháp chỉ một ít!
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Yo, bhikkhave, rāgo so natthi, yo doso so natthi, yo moho so natthi, yo rāgo so pahīno, yo doso so pahīno, yo moho so pahīno.
Because, monks, that desire is not present, that aversion is not present, that delusion is not present; that desire is abandoned, that aversion is abandoned, that delusion is abandoned.
Này các Tỳ-khưu, vì tham ấy không còn, sân ấy không còn, si ấy không còn; tham ấy đã đoạn trừ, sân ấy đã đoạn trừ, si ấy đã đoạn trừ.
Seyyathāpi, bhikkhave, khīrarukkho assattho vā nigrodho vā pilakkho vā udumbaro vā sukkho kolāpo terovassiko.
Monks, just as if a milky tree—whether an assattha, a nigrodha, a pilakkha, or an udumbara—is dry, without pith, and more than a year old.
Này các Tỳ-khưu, ví như một cây có nhựa mủ, như cây đa, cây bàng, cây pilakkha, hay cây sung, đã khô, đã rỗng ruột, đã qua ba năm.
Tamenaṃ puriso tiṇhāya kuṭhāriyā yato yato ābhindeyya āgaccheyya khīra’’nti?
Would a man striking it with a sharp axe wherever he might strike it, cause sap to flow?”
Nếu một người dùng rìu sắc bén chặt vào nó ở bất cứ chỗ nào, nhựa mủ có chảy ra không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir.”
“Thưa không, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì sao vậy?”
‘‘Yañhi, bhante, khīraṃ taṃ natthī’’ti.
“Because, Venerable Sir, that sap is not present,” they replied.
“Thưa bạch Thế Tôn, vì nhựa mủ ấy không còn.”
‘‘Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato cakkhu.
“Indeed, friend, the Blessed One has an eye.
“Này Hiền giả, Thế Tôn có mắt.
Passati bhagavā cakkhunā rūpaṃ.
The Blessed One sees forms with the eye.
Thế Tôn thấy sắc bằng mắt.
Chandarāgo bhagavato natthi.
But desire and lust do not exist in the Blessed One.
Thế Tôn không có tham ái.
Suvimuttacitto bhagavā.
The Blessed One is one whose mind is thoroughly liberated.
Tâm của Thế Tôn đã được giải thoát hoàn toàn.
Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato sotaṃ.
Indeed, friend, the Blessed One has an ear.
Này Hiền giả, Thế Tôn có tai.
Suṇāti bhagavā sotena saddaṃ.
The Blessed One hears sounds with the ear.
Thế Tôn nghe tiếng bằng tai.
Chandarāgo bhagavato natthi.
But desire and lust do not exist in the Blessed One.
Thế Tôn không có tham ái.
Suvimuttacitto bhagavā.
The Blessed One is one whose mind is thoroughly liberated.
Tâm của Thế Tôn đã được giải thoát hoàn toàn.
Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato ghānaṃ.
Indeed, friend, the Blessed One has a nose.
Này Hiền giả, Thế Tôn có mũi.
Ghāyati bhagavā ghānena gandhaṃ.
The Blessed One smells odours with the nose.
Thế Tôn ngửi hương bằng mũi.
Chandarāgo bhagavato natthi.
But desire and lust do not exist in the Blessed One.
Thế Tôn không có tham ái.
Suvimuttacitto bhagavā.
The Blessed One is one whose mind is thoroughly liberated.
Tâm của Thế Tôn đã được giải thoát hoàn toàn.
Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato jivhā.
Indeed, friend, the Blessed One has a tongue.
Này Hiền giả, Thế Tôn có lưỡi.
Sāyati bhagavā jivhāya rasaṃ.
The Blessed One tastes flavours with the tongue.
Thế Tôn nếm vị bằng lưỡi.
Chandarāgo bhagavato natthi.
But desire and lust do not exist in the Blessed One.
Thế Tôn không có tham ái.
Suvimuttacitto bhagavā.
The Blessed One is one whose mind is thoroughly liberated.
Tâm của Thế Tôn đã được giải thoát hoàn toàn.
Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato kāyo.
Indeed, friend, the Blessed One has a body.
Này Hiền giả, Thế Tôn có thân.
Phusati bhagavā kāyena phoṭṭhabbaṃ.
The Blessed One touches tangibles with the body.
Thế Tôn xúc chạm đối tượng xúc chạm bằng thân.
Chandarāgo bhagavato natthi.
But desire and lust do not exist in the Blessed One.
Thế Tôn không có tham ái.
Suvimuttacitto bhagavā.
The Blessed One is one whose mind is thoroughly liberated.
Tâm của Thế Tôn đã được giải thoát hoàn toàn.
Saṃvijjati kho, āvuso, bhagavato mano.
Friend, the Blessed One has a mind.
Này hiền giả, tâm của Thế Tôn có tồn tại.
Vijānāti bhagavā manasā dhammaṃ.
The Blessed One cognizes phenomena with the mind.
Thế Tôn dùng ý để nhận biết các pháp.
Chandarāgo bhagavato natthi.
The Blessed One has no chandarāga.
Thế Tôn không có dục tham.
Suvimuttacitto bhagavā.
The Blessed One is completely liberated in mind.
Thế Tôn có tâm giải thoát hoàn toàn.
‘‘Seyyathāpi, āvuso, kāḷo ca balībaddo odāto ca balībaddo ekena dāmena vā yottena vā saṃyuttā assu.
“Just as, friend, a black ox and a white ox might be yoked together by a single rope or halter.
“Này hiền giả, ví như một con bò đen và một con bò trắng được cột chung bằng một sợi dây thừng hoặc một cái ách.
Yo nu kho evaṃ vadeyya – ‘kāḷo balībaddo odātassa balībaddassa saṃyojanaṃ, odāto balībaddo kāḷassa balībaddassa saṃyojana’nti, sammā nu kho so vadamāno vadeyyā’’ti?
If one were to say: ‘The black ox is a fetter for the white ox, and the white ox is a fetter for the black ox’, would he be speaking correctly?”
Nếu có người nói rằng: ‘Con bò đen là kiết sử đối với con bò trắng, và con bò trắng là kiết sử đối với con bò đen,’ người đó nói có đúng không?”
‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
“No, friend.”
“Không phải vậy, thưa hiền giả.”
‘‘Na kho, āvuso, kāḷo balībaddo odātassa balībaddassa saṃyojanaṃ, napi odāto balībaddo kāḷassa balībaddassa saṃyojanaṃ.
“No, friend, the black ox is not a fetter for the white ox, nor is the white ox a fetter for the black ox.
“Này hiền giả, con bò đen không phải là kiết sử đối với con bò trắng, và con bò trắng cũng không phải là kiết sử đối với con bò đen.
Yena ca kho te ekena dāmena vā yottena vā saṃyuttā, taṃ tattha saṃyojanaṃ.
But that single rope or halter by which they are yoked, that is the fetter there.
Mà chính sợi dây thừng hoặc cái ách mà chúng được cột chung, đó mới là kiết sử ở đó.
Evameva kho, āvuso, na cakkhu rūpānaṃ saṃyojanaṃ, na rūpā cakkhussa saṃyojanaṃ…pe… na jivhā…pe… na mano…pe… yañca tattha tadubhayaṃ paṭicca uppajjati chandarāgo, taṃ tattha saṃyojana’’nti.
Even so, friend, the eye is not a fetter for forms, nor are forms a fetter for the eye...pe... nor the tongue...pe... nor the mind...pe... but that chandarāga which arises there dependent on both of these, that is the fetter there.”
Cũng vậy, này hiền giả, mắt không phải là kiết sử đối với các sắc, và các sắc không phải là kiết sử đối với mắt…(lược)… Lưỡi không phải…(lược)… Ý không phải…(lược)… Mà dục tham khởi lên do duyên với cả hai điều đó, đó mới chính là kiết sử ở đó.”
Chaṭṭhaṃ.
The sixth.
Sáu.
‘‘Seyyathāpi, āvuso, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kuṭhāriṃ ādāya vanaṃ paviseyya.
“Just as, friend, a man in search of essence, seeking essence, looking for essence, might take a sharp axe and enter a forest.
“Này hiền giả, ví như một người đàn ông muốn tìm lõi cây, đi tìm lõi cây, mang theo một cái rìu sắc bén, đi vào rừng.
So tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujuṃ navaṃ akukkukajātaṃ* .
There he might see a great plantain trunk, straight, fresh, not yet withered.
Ở đó, anh ta thấy một cây chuối lớn, thẳng, tươi non, chưa bị sâu bệnh.
Tamenaṃ mūle chindeyya; mūle chetvā agge chindeyya; agge chetvā pattavaṭṭiṃ vinibbhujeyya* .
He would cut it at the root; having cut it at the root, he would cut it at the top; having cut it at the top, he would peel off the layers of leaves.
Anh ta chặt nó ở gốc; sau khi chặt ở gốc, anh ta chặt ở ngọn; sau khi chặt ở ngọn, anh ta bóc từng lớp vỏ lá.
So tattha pheggumpi nādhigaccheyya, kuto sāraṃ!
He would find no pith there, how much less essence!
Anh ta sẽ không tìm thấy dù chỉ là bã cây ở đó, nói gì đến lõi cây!
Evameva kho, āvuso, bhikkhu chasu phassāyatanesu nevattānaṃ na attaniyaṃ samanupassati.
Even so, friend, a bhikkhu does not perceive self or anything pertaining to self in the six bases of contact.
Cũng vậy, này hiền giả, một Tỷ-kheo không quán thấy tự ngã hay cái thuộc về tự ngã trong sáu xứ xúc.
So evaṃ asamanupassanto* na kiñci loke upādiyati.
Not perceiving thus, he grasps nothing in the world.
Khi không quán thấy như vậy, vị ấy không chấp thủ bất cứ điều gì trên đời.
Anupādiyaṃ na paritassati.
Not grasping, he does not tremble.
Không chấp thủ, vị ấy không sợ hãi.
Aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
Not agitated, he realizes Nibbāna personally.
Không còn xao động, tự mình chứng Niết Bàn.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being,’ he understands.”
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’.
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
235. ‘‘Ādittapariyāyaṃ vo, bhikkhave, dhammapariyāyaṃ desessāmi.
235. “Monks, I will teach you the Dhamma discourse on the Fire Sermon.
235. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết cho các ông pháp môn Ādittapariyāya (Bài Kinh Lửa Cháy).
Taṃ suṇātha.
Listen to it.
Hãy lắng nghe điều đó.
Katamo ca, bhikkhave, ādittapariyāyo, dhammapariyāyo?
And what, monks, is the Dhamma discourse on the Fire Sermon?
Và này các Tỳ-khưu, pháp môn Ādittapariyāya là gì?
Varaṃ, bhikkhave, tattāya ayosalākāya ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya* cakkhundriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ, na tveva cakkhuviññeyyesu rūpesu anubyañjanaso nimittaggāho.
It would be better, monks, for the eye faculty to be pierced by a heated, blazing, glowing iron stake than for one to grasp at a sign in the forms cognizable by the eye-consciousness, by way of their details.
Này các Tỳ-khưu, thà bị một cây sắt nung đỏ, đang bốc cháy, đang rực sáng đâm vào nhãn căn còn hơn là nắm giữ tướng tổng quát hay tướng chi tiết trong các sắc khả kiến do mắt nhận biết.
Nimittassādagathitaṃ* vā, bhikkhave, viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭheyya, anubyañjanassādagathitaṃ vā tasmiñce samaye kālaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjati, yaṃ dvinnaṃ gatīnaṃ aññataraṃ gatiṃ gaccheyya – nirayaṃ vā, tiracchānayoniṃ vā.
If, monks, consciousness were to remain bound by the delight in signs, or bound by the delight in details, and if at that time he were to die, it is possible that he would go to one of two destinations—either hell or the animal realm.
Này các Tỳ-khưu, nếu thức bị trói buộc vào sự thích thú tướng tổng quát, hoặc bị trói buộc vào sự thích thú tướng chi tiết mà tồn tại, và nếu vào lúc đó vị ấy chết đi, thì có thể xảy ra trường hợp vị ấy sẽ đi đến một trong hai cảnh giới: hoặc địa ngục, hoặc súc sanh.
Imaṃ khvāhaṃ, bhikkhave, ādīnavaṃ disvā evaṃ vadāmi.
It is seeing this danger, monks, that I say this.
Này các Tỳ-khưu, Ta nói điều này sau khi đã thấy rõ sự nguy hiểm đó.
‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmimpi nibbindati, rūpesupi nibbindati, cakkhuviññāṇepi nibbindati, cakkhusamphassepi nibbindati…pe… yampidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi nibbindati.
“Seeing thus, monks, a well-taught noble disciple becomes disenchanted with the eye, disenchanted with forms, disenchanted with eye-consciousness, disenchanted with eye-contact… disenchanted with whatever feeling arises dependent on mind-contact—whether pleasant or painful or neither-pleasant-nor-painful.
“Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị đệ tử Thánh đã học hỏi trở nên nhàm chán đối với mắt, nhàm chán đối với các sắc, nhàm chán đối với nhãn thức, nhàm chán đối với nhãn xúc… cho đến… nhàm chán đối với bất cứ cảm thọ nào khởi lên do ý xúc duyên, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc.
Nibbindaṃ virajjati; virāgā vimuccati; vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
Disgusted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated; when liberated, the knowledge ‘I am liberated’ arises.
Chán ghét thì ly tham; do ly tham mà giải thoát; khi giải thoát thì có tuệ tri rằng đã giải thoát.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no further for this state of being.’
‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa’ – vị ấy biết rõ như vậy.
Ayaṃ kho, bhikkhave, ādittapariyāyo, dhammapariyāyo’’ti.
This, O bhikkhus, is the Discourse on the Burning, the exposition of the Dhamma.”
Này các Tỳ-khưu, đây chính là Ādittapariyāya, là bài pháp.’’
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ Tám.
238. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, cattāro āsīvisā uggatejā ghoravisā.
“Suppose, O bhikkhus, there were four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous.
Này các Tỳ-khưu, ví như có bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm.
Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhappaṭikūlo.
Then a man would come, desirous of living, not desirous of dying, desirous of happiness, abhorring suffering.
Rồi một người đàn ông đến, muốn sống, không muốn chết, muốn an lạc, ghê tởm khổ đau.
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ime te, ambho purisa, cattāro āsīvisā uggatejā ghoravisā kālena kālaṃ vuṭṭhāpetabbā, kālena kālaṃ nhāpetabbā, kālena kālaṃ bhojetabbā, kālena kālaṃ saṃvesetabbā* .
They would say to him: ‘O good man, these four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous, must be roused at opportune times, bathed at opportune times, fed at opportune times, and rested at opportune times.
Người ta nói với anh ta rằng: ‘Này anh kia, bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm này, anh phải đánh thức chúng đúng lúc, tắm rửa cho chúng đúng lúc, cho chúng ăn đúng lúc, và cho chúng ngủ đúng lúc.
Yadā ca kho te, ambho purisa, imesaṃ catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ aññataro vā aññataro vā kuppissati, tato tvaṃ, ambho purisa, maraṇaṃ vā nigacchasi, maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
And when, O good man, one or another of these four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous, gets angry, then, O good man, you will meet with death or suffering comparable to death.
Này anh kia, khi một trong bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm này nổi giận, thì anh sẽ phải chết hoặc chịu khổ đau như chết.
Yaṃ te, ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohī’’’ti.
Whatever you need to do, O good man, do it.’”
Này anh kia, việc gì anh cần làm thì hãy làm đi!’
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto pañcannaṃ vadhakānaṃ paccatthikānaṃ, bhīto chaṭṭhassa antaracarassa vadhakassa ukkhittāsikassa yena vā tena vā palāyetha.
“Then, O bhikkhus, that man, fearing the four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous, fearing the five murderers, hostile to him, fearing the sixth murderer, the highwayman with an upraised sword, would flee this way or that.
Rồi thì, này các Tỳ-khưu, người đàn ông ấy, vì sợ bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm, vì sợ năm tên sát thủ, kẻ thù, vì sợ tên sát thủ thứ sáu đang đi lại giữa chừng vung kiếm lên, bèn chạy trốn tứ phía.
So passeyya suññaṃ gāmaṃ.
He would see a deserted village.
Anh ta nhìn thấy một ngôi làng hoang vắng.
Yaññadeva gharaṃ paviseyya rittakaññeva paviseyya tucchakaññeva paviseyya suññakaññeva paviseyya.
Whatever house he might enter, he would enter an empty one, a vacant one, a deserted one.
Anh ta vào bất cứ ngôi nhà nào, đều thấy trống rỗng, không có gì cả, hoang vắng.
Yaññadeva bhājanaṃ parimaseyya rittakaññeva parimaseyya tucchakaññeva parimaseyya suññakaññeva parimaseyya.
Whatever vessel he might examine, he would examine an empty one, a vacant one, a deserted one.
Anh ta chạm vào bất cứ vật dụng nào, đều thấy trống rỗng, không có gì cả, hoang vắng.
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘idāni, ambho purisa, imaṃ suññaṃ gāmaṃ corā gāmaghātakā pavisanti* .
They would say to him: ‘Now, O good man, village-destroying bandits are entering this deserted village.
Người ta nói với anh ta rằng: ‘Này anh kia, bây giờ những tên cướp phá làng đang vào ngôi làng hoang vắng này.
Yaṃ te, ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohī’’’ti.
Whatever you need to do, O good man, do it.’”
Này anh kia, việc gì anh cần làm thì hãy làm đi!’
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto pañcannaṃ vadhakānaṃ paccatthikānaṃ, bhīto chaṭṭhassa antaracarassa vadhakassa ukkhittāsikassa, bhīto corānaṃ gāmaghātakānaṃ yena vā tena vā palāyetha.
“Then, O bhikkhus, that man, fearing the four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous, fearing the five murderers, hostile to him, fearing the sixth murderer, the highwayman with an upraised sword, fearing the village-destroying bandits, would flee this way or that.
Rồi thì, này các Tỳ-khưu, người đàn ông ấy, vì sợ bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm, vì sợ năm tên sát thủ, kẻ thù, vì sợ tên sát thủ thứ sáu đang đi lại giữa chừng vung kiếm lên, vì sợ những tên cướp phá làng, bèn chạy trốn tứ phía.
So passeyya mahantaṃ udakaṇṇavaṃ orimaṃ tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ, pārimaṃ tīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ.
He would see a great ocean, with the near shore perilous and frightening, and the far shore safe and free from danger.
Anh ta nhìn thấy một đại dương rộng lớn, bờ bên này đầy nguy hiểm, đáng sợ, còn bờ bên kia an toàn, không đáng sợ.
Na cassa nāvā santāraṇī uttarasetu vā apārā pāraṃ gamanāya.
And there would be no boat for crossing, no bridge for going from this shore to the other.
Nhưng không có thuyền để vượt qua, cũng không có cầu để đi từ bờ này sang bờ kia.
Atha kho, bhikkhave, tassa purisassa evamassa – ‘ayaṃ kho mahāudakaṇṇavo orimaṃ tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ, pārimaṃ tīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ, natthi ca* nāvā santāraṇī uttarasetu vā apārā pāraṃ gamanāya.
Then, O bhikkhus, it would occur to that man: ‘This great ocean has the near shore perilous and frightening, and the far shore safe and free from danger, and there is no boat for crossing, no bridge for going from this shore to the other.
Rồi thì, này các Tỳ-khưu, người đàn ông ấy nghĩ: ‘Đại dương rộng lớn này, bờ bên này đầy nguy hiểm, đáng sợ, còn bờ bên kia an toàn, không đáng sợ, nhưng không có thuyền để vượt qua, cũng không có cầu để đi từ bờ này sang bờ kia.
Yaṃnūnāhaṃ tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ saṃkaḍḍhitvā kullaṃ bandhitvā taṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ gaccheyya’’’nti.
What if I were to gather grass, wood, branches, and leaves, make a raft, and relying on that raft, strive with my hands and feet, and thus safely reach the far shore?’”
Vậy ta hãy gom cỏ, gỗ, cành cây, lá cây lại, kết thành một cái bè, nương vào cái bè ấy, dùng tay và chân mà bơi qua, để đến bờ bên kia an toàn.’
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu one who guards the doors of his senses?
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thế nào là vị Tỳ-khưu hộ trì các căn?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti, nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ.
Here, bhikkhus, having seen a form with the eye, a bhikkhu does not grasp at its features or its details; since, by leaving the eye faculty unguarded, evil unwholesome states of covetousness and distress would flow in upon him.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu sau khi thấy sắc bằng mắt, không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng; vì lý do nào mà nếu nhãn căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, xấu ác là tham và ưu có thể xâm chiếm, vị ấy thực hành để phòng hộ nó; vị ấy bảo vệ nhãn căn; vị ấy đạt đến sự phòng hộ trong nhãn căn.
Tassa saṃvarāya paṭipajjati; rakkhati cakkhundriyaṃ; cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.
He practices for its restraint; he guards the eye faculty; he undertakes the restraint of the eye faculty.
Sau khi nghe âm thanh bằng tai… sau khi ngửi mùi bằng mũi… sau khi nếm vị bằng lưỡi… sau khi cảm nhận xúc bằng thân… sau khi nhận biết pháp bằng ý, vị ấy không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng; vì lý do nào mà nếu ý căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, xấu ác là tham và ưu có thể xâm chiếm, vị ấy thực hành để phòng hộ nó; vị ấy bảo vệ ý căn; vị ấy đạt đến sự phòng hộ trong ý căn.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati; rakkhati manindriyaṃ; manindriye saṃvaraṃ āpajjati.
Having heard a sound with the ear… having smelt an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tangible with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he does not grasp at its features or its details; since, by leaving the mind faculty unguarded, evil unwholesome states of covetousness and distress would flow in upon him. He practices for its restraint; he guards the mind faculty; he undertakes the restraint of the mind faculty.
Này các Tỳ-khưu, ví như trên một khu đất bằng phẳng, tại ngã tư đường, có một cỗ xe ngựa thuần chủng được thắng vào, đang đứng yên, roi ngựa đã được đặt xuống.
Seyyathāpi, bhikkhave, subhūmiyaṃ cātumahāpathe ājaññaratho yutto assa ṭhito odhastapatodo* .
Just as, bhikkhus, a thoroughbred chariot might be yoked and standing on level ground at a crossroads, with the goad laid aside.
Rồi một người đánh xe thiện xảo, một người huấn luyện ngựa, leo lên cỗ xe ấy, tay trái cầm dây cương, tay phải cầm roi, có thể đánh xe tiến tới và lui lại bất cứ nơi nào mình muốn, bất cứ cách nào mình muốn.
Tamenaṃ dakkho yoggācariyo assadammasārathi abhiruhitvā vāmena hatthena rasmiyo gahetvā, dakkhiṇena hatthena patodaṃ gahetvā, yenicchakaṃ yadicchakaṃ sāreyyapi paccāsāreyyapi.
Then a skillful charioteer, a trainer of horses, having mounted it, holding the reins with his left hand and the goad with his right hand, might drive it forward or turn it back as he wishes, wherever he wishes.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu thực hành để bảo vệ sáu căn này, thực hành để chế ngự, thực hành để điều phục, thực hành để làm cho an tịnh.
Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imesaṃ channaṃ indriyānaṃ ārakkhāya sikkhati, saṃyamāya sikkhati, damāya sikkhati, upasamāya sikkhati.
Even so, bhikkhus, a bhikkhu trains for the protection, for the restraint, for the taming, for the pacification of these six sense faculties.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, là vị Tỳ-khưu hộ trì các căn.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is one who guards the doors of his senses.
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thế nào là vị Tỳ-khưu tiết độ trong ăn uống?
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu bhojane mattaññū hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu moderate in eating?
Ở đây, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu sau khi quán xét một cách như lý, thọ dụng vật thực – ‘không phải để vui đùa, không phải để say sưa, không phải để trang điểm, không phải để làm đẹp, mà chỉ để thân này được duy trì, để được bảo dưỡng, để chấm dứt sự khổ hại, để hỗ trợ cho phạm hạnh, với ý nghĩ: như vậy ta sẽ diệt trừ cảm thọ cũ, và không làm phát sinh cảm thọ mới, và ta sẽ được sống còn, không bị chê trách và sống an ổn’.
Idha, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘neva davāya, na madāya, na maṇḍanāya, na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā, yāpanāya, vihiṃsūparatiyā, brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati, anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu partakes of food reflecting wisely: ‘Not for sport, not for indulgence, not for personal adornment, not for beautification, but only for the upkeep and sustenance of this body, for ending affliction, for assisting the holy life,’ thinking: ‘Thus I will put an end to old feelings and will not arouse new feelings, and I will be healthy, blameless, and dwell in comfort.’
Này các Tỳ-khưu, ví như một người bôi thuốc lên vết thương chỉ với mục đích để cho lành, hoặc ví như người ta tra dầu vào trục xe chỉ với mục đích để chuyên chở hàng hóa; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu sau khi quán xét một cách như lý, thọ dụng vật thực – ‘không phải để vui đùa, không phải để say sưa, không phải để trang điểm, không phải để làm đẹp, mà chỉ để thân này được duy trì, để được bảo dưỡng, để chấm dứt sự khổ hại, để hỗ trợ cho phạm hạnh, với ý nghĩ: như vậy ta sẽ diệt trừ cảm thọ cũ, và không làm phát sinh cảm thọ mới, và ta sẽ được sống còn, không bị chê trách và sống an ổn’.
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva rohanatthāya* , seyyathā vā pana akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya; evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘neva davāya, na madāya, na maṇḍanāya, na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā, yāpanāya, vihiṃsūparatiyā, brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati, anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti.
Just as, bhikkhus, a man would anoint a wound only for its healing, or just as one would grease an axle only for the purpose of bearing a load; even so, bhikkhus, a bhikkhu partakes of food reflecting wisely: ‘Not for sport, not for indulgence, not for personal adornment, not for beautification, but only for the upkeep and sustenance of this body, for ending affliction, for assisting the holy life,’ thinking: ‘Thus I will put an end to old feelings and will not arouse new feelings, and I will be healthy, blameless, and dwell in comfort.’
Như vậy, này các Tỳ-khưu, là vị Tỳ-khưu tiết độ trong ăn uống.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu bhojane mattaññū hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is moderate in eating.
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thế nào là vị Tỳ-khưu chuyên tâm tỉnh thức?
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu devoted to wakefulness?
Ở đây, này các Tỳ-khưu, vào ban ngày, vị Tỳ-khưu gột sạch tâm khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền.
Idha, bhikkhave, bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.
Here, bhikkhus, during the day, by walking up and down and sitting, he purifies his mind from obstructive states.
Vào canh đầu của đêm, vị ấy gột sạch tâm khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền.
Rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.
During the first watch of the night, by walking up and down and sitting, he purifies his mind from obstructive states.
Vào canh giữa của đêm, vị ấy nằm xuống trong tư thế con sư tử, về phía hông bên phải, chân này gác lên chân kia, chánh niệm và tỉnh giác, tác ý trong tâm về tưởng thức dậy.
Rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā.
During the middle watch of the night, he lies down on his right side in the lion’s posture, placing one foot over the other, mindful and clearly comprehending, having fixed in his mind the perception of rising.
Vào canh cuối của đêm, sau khi thức dậy, vị ấy gột sạch tâm khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền.
Rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.
During the last watch of the night, having arisen, by walking up and down and sitting, he purifies his mind from obstructive states.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, là vị Tỳ-khưu chuyên tâm tỉnh thức.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is devoted to wakefulness.
Này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu hội đủ ba pháp này thì sống nhiều an lạc và hân hoan ngay trong hiện tại, và nhân duyên để đoạn tận các lậu hoặc đã được khởi sự.’’
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme sukhasomanassabahulo viharati, yoni cassa āraddhā hoti āsavānaṃ khayāyā’’ti.
"Monks, a bhikkhu endowed with these three qualities dwells much with happiness and joy in this very life, and the path for the destruction of the asavas is undertaken by him."
Này các Tỳ khưu, vị Tỳ khưu thành tựu ba pháp này, ngay trong hiện tại, trú với nhiều lạc và hỷ, và nhân duyên để đoạn tận các lậu hoặc đã được vị ấy khởi sự.
Dutiyaṃ.
The second.
Kinh thứ hai.
240. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, kummo kacchapo sāyanhasamayaṃ anunadītīre gocarapasuto ahosi.
"Monks, in the past, a tortoise was engaged in seeking food on the riverbank at dusk.
240. Này các Tỳ khưu, thuở xưa, có một con rùa vào buổi chiều đang tìm mồi bên bờ sông.
Siṅgālopi* kho, bhikkhave, sāyanhasamayaṃ anunadītīre gocarapasuto ahosi.
A jackal, too, monks, was engaged in seeking food on the riverbank at dusk.
Này các Tỳ khưu, cũng có một con chó rừng vào buổi chiều đang tìm mồi bên bờ sông.
Addasā kho, bhikkhave, kummo kacchapo siṅgālaṃ dūratova gocarapasutaṃ.
The tortoise, monks, saw the jackal seeking food from a distance.
Này các Tỳ khưu, con rùa từ xa đã thấy con chó rừng đang tìm mồi.
Disvāna soṇḍipañcamāni aṅgāni sake kapāle samodahitvā appossukko tuṇhībhūto saṅkasāyati.
Having seen it, he drew his five limbs, with the head as the fifth, into his own shell and remained unconcerned, silent, and watchful.
Sau khi thấy, nó liền rụt năm chi phần, với đầu là thứ năm, vào trong mai của mình, rồi nằm im, bất động, không lo lắng.
Siṅgālopi kho, bhikkhave, addasa kummaṃ kacchapaṃ dūratova gocarapasutaṃ.
The jackal, too, monks, saw the tortoise seeking food from a distance.
Này các Tỳ khưu, con chó rừng cũng từ xa thấy con rùa đang tìm mồi.
Disvāna yena kummo kacchapo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā kummaṃ kacchapaṃ paccupaṭṭhito ahosi – ‘yadāyaṃ kummo kacchapo soṇḍipañcamānaṃ aṅgānaṃ aññataraṃ vā aññataraṃ vā aṅgaṃ abhininnāmessati, tattheva naṃ gahetvā uddālitvā khādissāmī’ti.
Having seen it, he approached where the tortoise was; having approached, he stood facing the tortoise, thinking: 'Whenever this tortoise puts out any one of his five limbs, with the head as the fifth, then I will seize him right there, tear him apart, and eat him.'
Sau khi thấy, nó đi đến chỗ con rùa; đến rồi, nó đứng chờ con rùa và nghĩ: ‘Khi nào con rùa này thò bất cứ chi phần nào trong năm chi phần, với đầu là thứ năm, ra ngoài, ta sẽ tóm lấy nó ngay tại đó, xé ra và ăn thịt’.
Yadā kho, bhikkhave, kummo kacchapo soṇḍipañcamānaṃ aṅgānaṃ aññataraṃ vā aññataraṃ vā aṅgaṃ na abhininnāmi, atha siṅgālo kummamhā nibbijja pakkāmi, otāraṃ alabhamāno.
But when, monks, the tortoise did not put out any one of his five limbs, with the head as the fifth, then the jackal, getting bored with the tortoise, went away, not finding an opening.
Này các Tỳ khưu, khi con rùa không thò bất cứ chi phần nào trong năm chi phần, với đầu là thứ năm, ra ngoài, con chó rừng không tìm được cơ hội, liền chán nản mà bỏ đi khỏi con rùa.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, tumhepi māro pāpimā satataṃ samitaṃ paccupaṭṭhito – ‘appeva nāmāhaṃ imesaṃ cakkhuto vā otāraṃ labheyyaṃ…pe… jivhāto vā otāraṃ labheyyaṃ…pe… manato vā otāraṃ labheyya’nti.
Even so, monks, Māra the Evil One constantly and continuously stands facing you, thinking: 'May I perchance find an opening through their eyes... or may I find an opening through their tongue... or may I find an opening through their mind.'
Cũng vậy, này các Tỳ khưu, Ác ma luôn luôn, thường trực đứng chờ các ngươi, nghĩ rằng: ‘Biết đâu ta có thể tìm được cơ hội từ mắt của chúng... hay từ lưỡi của chúng... hay từ ý của chúng’.
Tasmātiha, bhikkhave, indriyesu guttadvārā viharatha.
Therefore, monks, dwell with the sense-doors guarded.
Vì vậy, này các Tỳ khưu, các ngươi hãy sống phòng hộ các căn.
Cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimittaggāhino ahuvattha, mā anubyañjanaggāhino.
Having seen a form with the eye, do not grasp at its general appearance, nor at its details.
Khi mắt thấy sắc, chớ nắm giữ tướng chung, chớ nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatha.
For the sake of restraining that eye-faculty, through which evil, unwholesome states of covetousness and distress might assail one who dwells with the eye-faculty unrestrained, practice restraint, guard the eye-faculty, attain restraint in the eye-faculty.
Vì lý do nào mà nếu nhãn căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, ác hại như tham ái và ưu bi có thể xâm nhập, các ngươi hãy thực hành sự phòng hộ căn ấy, hãy bảo vệ nhãn căn, hãy thực hiện sự phòng hộ trong nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya mā nimittaggāhino ahuvattha, mā anubyañjanaggāhino.
Having heard a sound with the ear... having smelt a scent with the nose... having tasted a flavor with the tongue... having felt a tangible object with the body... having cognized a mental phenomenon with the mind, do not grasp at its general appearance, nor at its details.
Khi tai nghe tiếng... khi mũi ngửi mùi... khi lưỡi nếm vị... khi thân cảm xúc... khi ý nhận biết pháp, chớ nắm giữ tướng chung, chớ nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjatha.
For the sake of restraining that mind-faculty, through which evil, unwholesome states of covetousness and distress might assail one who dwells with the mind-faculty unrestrained, practice restraint, guard the mind-faculty, attain restraint in the mind-faculty.
Vì lý do nào mà nếu ý căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, ác hại như tham ái và ưu bi có thể xâm nhập, các ngươi hãy thực hành sự phòng hộ căn ấy, hãy bảo vệ ý căn, hãy thực hiện sự phòng hộ trong ý căn.
Yato tumhe, bhikkhave, indriyesu guttadvārā viharissatha, atha tumhehipi māro pāpimā nibbijja pakkamissati, otāraṃ alabhamāno – kummamhāva siṅgālo’’ti.
When, monks, you dwell with the sense-doors guarded, then Māra the Evil One, too, will depart from you, bored and finding no opening—just as the jackal departed from the tortoise."
Này các Tỳ khưu, khi các ngươi sống phòng hộ các căn, Ác ma sẽ chán nản mà bỏ đi khỏi các ngươi, vì không tìm được cơ hội, cũng như con chó rừng đối với con rùa vậy.
241. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati gaṅgāya nadiyā tīre.
On one occasion the Blessed One was dwelling in Kosambi, on the bank of the river Ganges.
241. Một thời, Đức Thế Tôn trú ở Kosambī, bên bờ sông Gaṅgā.
Addasā kho bhagavā mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamānaṃ.
The Blessed One saw a large log being carried away by the current of the river Ganges.
Đức Thế Tôn thấy một khúc gỗ lớn đang trôi theo dòng sông Gaṅgā.
Disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, amuṃ mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamāna’’nti?
Having seen it, he addressed the bhikkhus: "Do you see, monks, that large log being carried away by the current of the river Ganges?"
Thấy vậy, Ngài gọi các Tỳ khưu: "Này các Tỳ khưu, các ngươi có thấy khúc gỗ lớn kia đang trôi theo dòng sông Gaṅgā không?"
‘‘Evaṃ, bhante’’.
"Yes, venerable sir."
"Bạch Thế Tôn, vâng."
‘‘Sace so, bhikkhave, dārukkhandho na orimaṃ tīraṃ upagacchati, na pārimaṃ tīraṃ upagacchati, na majjhe saṃsīdissati, na thale ussīdissati, na manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūti bhavissati; evañhi so, bhikkhave, dārukkhandho samuddaninno bhavissati samuddapoṇo samuddapabbhāro.
"If, monks, that log does not reach this bank, nor reach the far bank, nor sink in the middle, nor be stranded on high ground, nor be seized by humans, nor be seized by non-humans, nor be caught in a whirlpool, nor become rotten within; then, monks, that log will incline towards the ocean, tend towards the ocean, gravitate towards the ocean.
"Này các Tỳ khưu, nếu khúc gỗ ấy không tấp vào bờ bên này, không tấp vào bờ bên kia, không chìm ở giữa dòng, không mắc cạn trên cồn, không bị người vớt, không bị phi nhân vớt, không bị nước xoáy cuốn, không bị mục nát từ bên trong; thì này các Tỳ khưu, khúc gỗ ấy sẽ xuôi về biển, hướng về biển, nghiêng về biển.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Samuddaninno, bhikkhave, gaṅgāya nadiyā soto samuddapoṇo samuddapabbhāro.
Because, monks, the current of the river Ganges inclines towards the ocean, tends towards the ocean, gravitates towards the ocean.
Này các Tỳ khưu, vì dòng sông Gaṅgā xuôi về biển, hướng về biển, nghiêng về biển.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, sace tumhepi na orimaṃ tīraṃ upagacchatha, na pārimaṃ tīraṃ upagacchatha; na majjhe saṃsīdissatha, na thale ussīdissatha, na manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūtī bhavissatha; evaṃ tumhe, bhikkhave, nibbānaninnā bhavissatha nibbānapoṇā nibbānapabbhārā.
Even so, monks, if you too do not reach this bank, nor reach the far bank; nor sink in the middle, nor be stranded on high ground, nor be seized by humans, nor be seized by non-humans, nor be caught in a whirlpool, nor become rotten within; then, monks, you will incline towards Nibbāna, tend towards Nibbāna, gravitate towards Nibbāna.
Cũng vậy, này các Tỳ khưu, nếu các ngươi không tấp vào bờ bên này, không tấp vào bờ bên kia; không chìm ở giữa dòng, không mắc cạn trên cồn, không bị người vớt, không bị phi nhân vớt, không bị nước xoáy cuốn, không bị mục nát từ bên trong; thì này các Tỳ khưu, các ngươi sẽ xuôi về Nibbāna, hướng về Nibbāna, nghiêng về Nibbāna.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Nibbānaninnā, bhikkhave, sammādiṭṭhi nibbānapoṇā nibbānapabbhārā’’ti.
Because, monks, right view inclines towards Nibbāna, tends towards Nibbāna, gravitates towards Nibbāna."
Này các Tỳ khưu, vì chánh kiến xuôi về Nibbāna, hướng về Nibbāna, nghiêng về Nibbāna."
Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, bhante, orimaṃ tīraṃ, kiṃ pārimaṃ tīraṃ, ko majjhe saṃsādo* , ko thale ussādo, ko manussaggāho, ko amanussaggāho, ko āvaṭṭaggāho, ko antopūtibhāvo’’ti?
When this was said, a certain bhikkhu said to the Blessed One: "What, venerable sir, is this bank, what is the far bank, what is sinking in the middle, what is being stranded on high ground, what is being seized by humans, what is being seized by non-humans, what is being caught in a whirlpool, what is becoming rotten within?"
Khi được nói vậy, một Tỳ khưu bạch với Đức Thế Tôn: "Bạch Thế Tôn, thế nào là bờ bên này, thế nào là bờ bên kia, thế nào là chìm ở giữa dòng, thế nào là mắc cạn trên cồn, thế nào là bị người vớt, thế nào là bị phi nhân vớt, thế nào là bị nước xoáy cuốn, thế nào là bị mục nát từ bên trong?"
Tena kho pana samayena nando gopālako bhagavato avidūre ṭhito hoti.
Now at that time Nanda the cowherd was standing not far from the Blessed One.
Vào lúc ấy, người chăn bò tên Nanda đang đứng không xa Đức Thế Tôn.
Atha kho nando gopālako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, bhante, na orimaṃ tīraṃ upagacchāmi, na pārimaṃ tīraṃ upagacchāmi, na majjhe saṃsīdissāmi, na thale ussīdissāmi, na maṃ manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūti bhavissāmi.
Then Nanda the cowherd said to the Blessed One, “Venerable sir, I will not reach this shore, nor will I reach the other shore, nor will I sink in the middle, nor will I run aground on the land. No human catcher will seize me, no non-human catcher will seize me, no whirlpool catcher will seize me, nor will I be rotten within.”
Rồi Nanda, người chăn bò, bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con sẽ không đến bờ này, không đến bờ kia, không chìm giữa dòng, không mắc cạn trên bờ đất, không bị người bắt, không bị phi nhân bắt, không bị xoáy nước cuốn, và sẽ không bị thối rữa bên trong.”
Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti.
“May I, Venerable sir, receive the going forth in the presence of the Blessed One, may I receive the full ordination.”
“Bạch Thế Tôn, con xin được xuất gia (pabbajjā), con xin được thọ giới Cụ túc (upasampadā) trong giáo pháp của Thế Tôn.”
‘‘Tena hi tvaṃ, nanda, sāmikānaṃ gāvo niyyātehī’’ti* .
“In that case, Nanda, hand over the cows to their owners,” he said.
“Này Nanda, vậy thì ngươi hãy trả những con bò lại cho chủ của chúng.”
‘‘Gamissanti, bhante, gāvo vacchagiddhiniyo’’ti.
“Venerable sir, the cows are attached to their calves and will go by themselves.”
“Bạch Thế Tôn, những con bò sẽ tự đi về vì chúng quyến luyến bê con.”
‘‘Niyyāteheva tvaṃ, nanda, sāmikānaṃ gāvo’’ti.
“Hand over the cows to their owners, Nanda.”
“Này Nanda, ngươi hãy trả những con bò lại cho chủ của chúng.”
Atha kho nando gopālako sāmikānaṃ gāvo niyyātetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘niyyātitā* , bhante, sāmikānaṃ gāvo.
Then Nanda the cowherd, having handed over the cows to their owners, approached the Blessed One; having approached, he said to the Blessed One, “Venerable sir, the cows have been handed over to their owners.
Rồi Nanda, người chăn bò, trả những con bò lại cho chủ của chúng xong, đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, những con bò đã được trả lại cho chủ của chúng.
Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti.
May I, Venerable sir, receive the going forth in the presence of the Blessed One, may I receive the full ordination.”
Bạch Thế Tôn, con xin được xuất gia, con xin được thọ giới Cụ túc trong giáo pháp của Thế Tôn.”
Alattha kho nando gopālako bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.
Nanda the cowherd indeed received the going forth in the presence of the Blessed One, he received the full ordination.
Rồi Nanda, người chăn bò, được xuất gia trong giáo pháp của Thế Tôn, được thọ giới Cụ túc.
Acirūpasampanno ca panāyasmā nando eko vūpakaṭṭho…pe… aññataro ca panāyasmā nando arahataṃ ahosīti.
Not long after his full ordination, venerable Nanda, dwelling alone, secluded…pe… venerable Nanda became one of the Arahants.
Và Tôn giả Nanda, không lâu sau khi thọ giới Cụ túc, sống một mình, viễn ly… (như trên)… và Tôn giả Nanda trở thành một trong các vị A-la-hán.
Catutthaṃ.
The Fourth.
Phẩm thứ tư.
242. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kimilāyaṃ* viharati gaṅgāya nadiyā tīre.
At one time the Blessed One was dwelling in Kimilā, on the bank of the Ganges River.
242. Một thời, Thế Tôn đang trú tại Kimilā, trên bờ sông Gaṅgā.
Addasā kho bhagavā mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamānaṃ.
Then the Blessed One saw a large log of wood being carried along by the current of the Ganges River.
Thế Tôn thấy một khúc gỗ lớn đang trôi theo dòng nước sông Gaṅgā.
Disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, amuṃ mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamāna’’nti?
Having seen it, he addressed the bhikkhus, “Do you see, bhikkhus, that large log of wood being carried along by the current of the Ganges River?”
Sau khi thấy, Ngài gọi các Tỳ-khưu và hỏi: “Này các Tỳ-khưu, các ông có thấy khúc gỗ lớn kia đang trôi theo dòng nước sông Gaṅgā không?”
‘‘Evaṃ bhante’’…pe… evaṃ vutte, āyasmā kimilo bhagavantaṃ etadavoca – kiṃ nu kho, bhante, orimaṃ tīraṃ…pe… katamo ca, kimila, antopūtibhāvo.
“Yes, Venerable sir” …pe… When this was said, venerable Kimila said to the Blessed One, “What then, Venerable sir, is this shore…pe… And what, Kimila, is being rotten within?
“Bạch Thế Tôn, có.” … (như trên) … Khi được nói vậy, Tôn giả Kimilā bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, thế nào là bờ này… (như trên)… và này Kimilā, thế nào là bị thối rữa bên trong?
Idha, kimila, bhikkhu aññataraṃ saṃkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpanno hoti yathārūpāya āpattiyā na vuṭṭhānaṃ paññāyati.
Here, Kimila, a bhikkhu has fallen into a certain defiling offense from which no rising up is known.
Này Kimilā, ở đây, một Tỳ-khưu đã phạm một lỗi ô nhiễm mà không thể thoát ra khỏi lỗi ấy.
Ayaṃ vuccati, kimila, antopūtibhāvoti.
This, Kimila, is called being rotten within.”
Này Kimilā, đây được gọi là bị thối rữa bên trong.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Phẩm thứ năm.
243. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme.
At one time the Blessed One was dwelling among the Sakyans at Kapilavatthu in the Nigrodhārāma.
243. Một thời, Thế Tôn đang trú tại Kapilavatthu, xứ Sakya, ở khu vườn Nigrodha.
Tena kho pana samayena kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ navaṃ santhāgāraṃ* acirakāritaṃ hoti anajjhāvuṭṭhaṃ* samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena.
Now at that time, a new assembly hall had recently been built by the Sakyans of Kapilavatthu, and it had not yet been occupied by any recluse, brahmin, or any human being.
Lúc bấy giờ, một hội trường mới của các Sakya ở Kapilavatthu vừa mới được xây dựng, chưa có Sa-môn, Bà-la-môn, hay bất kỳ người nào đến ở.
Atha kho kāpilavatthavā sakyā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then the Sakyans of Kapilavatthu approached the Blessed One; having approached, they paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
Rồi các Sakya ở Kapilavatthu đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho kāpilavatthavā sakyā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ navaṃ santhāgāraṃ acirakāritaṃ* anajjhāvuṭṭhaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena.
Seated to one side, the Sakyans of Kapilavatthu said to the Blessed One, “Here, Venerable sir, a new assembly hall has recently been built by the Sakyans of Kapilavatthu, and it has not yet been occupied by any recluse, brahmin, or any human being.
Sau khi ngồi xuống một bên, các Sakya ở Kapilavatthu bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, ở đây, hội trường mới của các Sakya ở Kapilavatthu vừa mới được xây dựng, chưa có Sa-môn, Bà-la-môn, hay bất kỳ người nào đến ở.
Taṃ, bhante, bhagavā paṭhamaṃ paribhuñjatu.
May the Blessed One, Venerable sir, use it first.
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy thọ dụng trước.
Bhagavatā paṭhamaṃ paribhuttaṃ pacchā kāpilavatthavā sakyā paribhuñjissanti.
After the Blessed One has used it first, the Sakyans of Kapilavatthu will use it.
Sau khi Thế Tôn thọ dụng trước, các Sakya ở Kapilavatthu sẽ thọ dụng.
Tadassa kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
That would be for the long-term welfare and happiness of the Sakyans of Kapilavatthu.”
Điều đó sẽ đem lại lợi ích và an lạc lâu dài cho các Sakya ở Kapilavatthu.”
Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
The Blessed One assented by silence.
Thế Tôn im lặng chấp thuận.
Atha kho kāpilavatthavā sakyā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena navaṃ santhāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sabbasanthariṃ* santhāgāraṃ santharitvā āsanāni paññāpetvā udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpetvā telappadīpaṃ āropetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘sabbasantharisanthataṃ* , bhante, santhāgāraṃ, āsanāni paññattāni, udakamaṇiko patiṭṭhāpito, telappadīpo āropito.
Then the Sakyans of Kapilavatthu, having understood the Blessed One’s assent, rose from their seats, paid homage to the Blessed One, circumambulated him respectfully, and went to the new assembly hall; having approached, they spread it with rugs all over the assembly hall, arranged seats, set up a water pot, lit an oil lamp, and then approached the Blessed One; having approached, they said to the Blessed One, “Venerable sir, the assembly hall is spread with rugs all over, the seats are arranged, the water pot is set up, the oil lamp is lit.
Rồi các Sakya ở Kapilavatthu, biết Thế Tôn đã chấp thuận, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu, rồi đi đến hội trường mới; sau khi đến, họ trải khắp hội trường bằng các tấm thảm, sắp đặt chỗ ngồi, đặt bình nước, thắp đèn dầu, rồi đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, hội trường đã được trải khắp bằng các tấm thảm, chỗ ngồi đã được sắp đặt, bình nước đã được đặt, đèn dầu đã được thắp.
Yassa dāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti.
Now, Venerable sir, it is time, as the Blessed One deems fit.”
Bạch Thế Tôn, bây giờ Thế Tôn thấy thời điểm thích hợp.”
Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena navaṃ santhāgāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi.
Then the Blessed One, having put on his lower robe and taken his bowl and outer robe, went with the Sangha of bhikkhus to the new assembly hall; having approached, he washed his feet, entered the assembly hall, and sat down facing east, leaning against the middle pillar.
Rồi Thế Tôn đắp y, cầm bát và y, cùng với Tăng đoàn Tỳ-khưu đi đến hội trường mới; sau khi đến, rửa chân, vào hội trường, tựa vào cột giữa, ngồi quay mặt về hướng Đông.
Bhikkhusaṅghopi kho pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā pacchimaṃ bhittiṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi bhagavantaṃyeva purakkhatvā.
The Sangha of bhikkhus also washed their feet, entered the assembly hall, and sat down facing east, leaning against the western wall, with the Blessed One as their front.
Tăng đoàn Tỳ-khưu cũng rửa chân, vào hội trường, tựa vào bức tường phía Tây, ngồi quay mặt về hướng Đông, hướng về phía Thế Tôn.
Kāpilavatthavā sakyā pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā puratthimaṃ bhittiṃ nissāya pacchimābhimukhā nisīdiṃsu bhagavantaṃyeva purakkhatvā.
The Sakyans of Kapilavatthu washed their feet, entered the assembly hall, and sat down facing west, leaning against the eastern wall, with the Blessed One as their front.
Các Sakya ở Kapilavatthu rửa chân, vào hội trường, tựa vào bức tường phía Đông, ngồi quay mặt về hướng Tây, hướng về phía Thế Tôn.
Atha kho bhagavā kāpilavatthave sakye bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uyyojesi – ‘‘abhikkantā kho, gotamā, ratti.
Then the Blessed One, having instructed, encouraged, inspired, and gladdened the Sakyans of Kapilavatthu with a Dhamma talk for most of the night, dismissed them, saying, “The night, Gotamas, is far spent.
Rồi Thế Tôn, sau khi giáo huấn, khuyến khích, khích lệ, và làm cho hoan hỷ các Sakya ở Kapilavatthu bằng một bài pháp thoại suốt phần lớn đêm, Ngài bảo họ ra về: “Này Gotama, đêm đã khuya rồi.
Yassa dāni kālaṃ maññathā’’ti.
Now you may go, as you deem fit.”
Bây giờ các ông hãy làm điều mà các ông thấy là thích hợp.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho kāpilavatthavā sakyā bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
“Yes, Venerable sir,” replied the Sakyans of Kapilavatthu to the Blessed One, and rising from their seats, they paid homage to the Blessed One, circumambulated him respectfully, and departed.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” các Sakya ở Kapilavatthu đáp lời Thế Tôn, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu, rồi ra về.
Atha kho bhagavā acirapakkantesu kāpilavatthavesu sakyesu āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ āmantesi – ‘‘vigatathinamiddho kho, moggallāna, bhikkhusaṅgho.
Then, not long after the Sakyans of Kapilavatthu had departed, the Blessed One addressed venerable Mahāmoggallāna, “Moggallāna, the Sangha of bhikkhus is free from sloth and torpor.
Rồi Thế Tôn, không lâu sau khi các Sakya ở Kapilavatthu ra về, Ngài gọi Tôn giả Mahāmoggallāna và nói: “Này Moggallāna, Tăng đoàn Tỳ-khưu đã thoát khỏi hôn trầm thụy miên.
Paṭibhātu taṃ, moggallāna, bhikkhūnaṃ dhammī kathā.
Let a Dhamma talk for the bhikkhus occur to you, Moggallāna.
Này Moggallāna, hãy thuyết pháp cho các Tỳ-khưu.
Piṭṭhi me āgilāyati; tamahaṃ āyamissāmī’’ti.
My back is aching; I shall stretch it.”
Lưng của Ta bị đau; Ta sẽ duỗi thẳng nó.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā mahāmoggallāno bhagavato paccassosi.
“Yes, Venerable sir,” replied venerable Mahāmoggallāna to the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Mahāmoggallāna đáp lời Thế Tôn.
Atha kho bhagavā catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi, pāde pādaṃ accādhāya, sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā.
Then the Blessed One, having folded his outer robe in four, lay down on his right side in the lion’s posture, placing one foot on the other, mindful and clearly comprehending, having kept in mind the thought of rising.
Rồi Thế Tôn trải y Tăng-già-lê bốn lớp, nằm xuống kiểu sư tử, nghiêng về bên phải, chân đặt lên chân, chánh niệm, tỉnh giác, tâm niệm đến ý muốn đứng dậy.
Tatra kho āyasmā mahāmoggallāno bhikkhū āmantesi – ‘‘āvuso bhikkhave’’ti.
Then venerable Mahāmoggallāna addressed the bhikkhus, “Friends, bhikkhus.”
Lúc ấy, Tôn giả Mahāmoggallāna gọi các Tỳ-khưu: “Này các Hiền giả Tỳ-khưu!”
‘‘Āvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṃ.
“Friend,” replied those bhikkhus to venerable Mahāmoggallāna.
“Thưa Hiền giả,” các Tỳ-khưu ấy đáp lời Tôn giả Mahāmoggallāna.
Āyasmā mahāmoggallāno etadavoca – ‘‘avassutapariyāyañca vo, āvuso, desessāmi, anavassutapariyāyañca.
Venerable Mahāmoggallāna said this, “Friends, I shall teach you the way of being soaked and the way of not being soaked.
Tôn giả Mahāmoggallāna nói: “Này các Hiền giả, tôi sẽ thuyết cho các ông về người bị ướt đẫm và người không bị ướt đẫm.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, attend carefully; I shall speak.”
Hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ; tôi sẽ nói.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṃ.
“Yes, friend,” replied those bhikkhus to venerable Mahāmoggallāna.
“Vâng, thưa Hiền giả,” các Tỳ-khưu ấy đáp lời Tôn giả Mahāmoggallāna.
Āyasmā mahāmoggallāno etadavoca –
Venerable Mahāmoggallāna said this:
Tôn giả Mahāmoggallāna nói:
‘‘Kathaṃ, āvuso, avassuto hoti?
“How, friends, does one become soaked?
“Này các Hiền giả, thế nào là người bị ướt đẫm?
Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti …pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Here, friends, a bhikkhu, having seen a form with the eye, becomes infatuated with pleasing forms, and reacts with aversion to displeasing forms; he dwells with mindfulness of the body not established, with a constricted mind; and he does not truly understand that release of mind and release through wisdom whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him cease without remainder…pe… having tasted a flavour with the tongue…pe… having cognized a phenomenon with the mind, he becomes infatuated with pleasing phenomena, and reacts with aversion to displeasing phenomena; he dwells with mindfulness of the body not established, with a constricted mind; and he does not truly understand that release of mind and release through wisdom whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him cease without remainder.
Ở đây, này các Tôn giả, một Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, bị mê đắm bởi sắc đáng yêu, khởi sân hận với sắc không đáng yêu, sống với chánh niệm về thân không an trú, với tâm hạn hẹp, và không như thật hiểu rõ sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi vị ấy chấm dứt hoàn toàn…pe… nếm vị bằng lưỡi…pe… nhận thức pháp bằng ý, bị mê đắm bởi pháp đáng yêu, khởi sân hận với pháp không đáng yêu, sống với chánh niệm về thân không an trú, với tâm hạn hẹp, và không như thật hiểu rõ sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi vị ấy chấm dứt hoàn toàn.
Ayaṃ vuccati, āvuso, bhikkhu avassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… avassuto jivhāviññeyyesu rasesu…pe… avassuto manoviññeyyesu dhammesu.
This, friends, is called a bhikkhu who is assailed by the influxes regarding forms cognizable by the eye…pe… assailed by the influxes regarding flavours cognizable by the tongue…pe… assailed by the influxes regarding phenomena cognizable by the mind.
Này các Tôn giả, Tỳ-kheo này được gọi là người bị thấm ướt bởi các sắc do mắt nhận thức…pe… bị thấm ướt bởi các vị do lưỡi nhận thức…pe… bị thấm ướt bởi các pháp do ý nhận thức.
Evaṃvihāriñcāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati labhateva māro otāraṃ, labhati māro ārammaṇaṃ…pe… jivhāto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva* māro otāraṃ, labhati* māro ārammaṇaṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ, labhati māro ārammaṇaṃ.
And if, friends, Māra approaches such a bhikkhu from the eye, Māra indeed gains an opening, Māra gains a foothold…pe… if Māra approaches him from the tongue, Māra indeed gains an opening, Māra gains a foothold…pe… if Māra approaches him from the mind, Māra indeed gains an opening, Māra gains a foothold.
Này các Tôn giả, khi Ma-ra đến gần một Tỳ-kheo sống như vậy từ phía mắt, Ma-ra vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía lưỡi, Ma-ra vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía ý, Ma-ra vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng.
‘‘Seyyathāpi, āvuso, naḷāgāraṃ vā tiṇāgāraṃ vā sukkhaṃ kolāpaṃ terovassikaṃ.
“Just as, friends, a dry reed-house or grass-house, from three years ago, without core.
Này các Tôn giả, ví như một ngôi nhà tranh hoặc nhà lá khô ráo đã qua một năm.
Puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva* aggi otāraṃ, labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya…pe… uttarāya cepi naṃ disāya…pe… dakkhiṇāya cepi naṃ disāya…pe… heṭṭhimato cepi naṃ…pe… uparimato cepi naṃ… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ.
If a man were to approach it from the eastern direction with a flaming grass-torch, the fire would indeed gain an opening, the fire would gain a foothold; if a man were to approach it from the western direction with a flaming grass-torch…pe… if from the northern direction…pe… if from the southern direction…pe… if from below…pe… if from above… if a man were to approach it from any direction with a flaming grass-torch, the fire would indeed gain an opening, the fire would gain a foothold.
Nếu một người đến gần ngôi nhà ấy từ phía đông với một bó đuốc đang cháy, lửa vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng; nếu một người đến gần từ phía tây…pe… từ phía bắc…pe… từ phía nam…pe… từ phía dưới…pe… từ phía trên… nếu một người đến gần từ bất cứ phía nào với một bó đuốc đang cháy, lửa vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng.
Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ, labhati māro ārammaṇaṃ…pe… jivhāto cepi naṃ māro upasaṅkamati…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ, labhati māro ārammaṇaṃ.
In the same way, friends, if Māra approaches such a bhikkhu from the eye, Māra indeed gains an opening, Māra gains a foothold…pe… if Māra approaches him from the tongue…pe… if Māra approaches him from the mind, Māra indeed gains an opening, Māra gains a foothold.
Cũng vậy, này các Tôn giả, khi Ma-ra đến gần một Tỳ-kheo sống như vậy từ phía mắt, Ma-ra vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía lưỡi…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía ý, Ma-ra vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng.
Evaṃvihāriñcāvuso, bhikkhuṃ rūpā adhibhaṃsu, na bhikkhu rūpe adhibhosi; saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu sadde adhibhosi; gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu gandhe adhibhosi; rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu rase adhibhosi; phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu phoṭṭhabbe adhibhosi; dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu dhamme adhibhosi.
And, friends, in such a bhikkhu, forms overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower forms; sounds overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower sounds; odours overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower odours; flavours overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower flavours; tangibles overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower tangibles; phenomena overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower phenomena.
Này các Tôn giả, một Tỳ-kheo sống như vậy bị các sắc chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các sắc; bị các tiếng chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các tiếng; bị các mùi chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các mùi; bị các vị chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các vị; bị các xúc chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các xúc; bị các pháp chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các pháp.
Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu rūpādhibhūto, saddādhibhūto, gandhādhibhūto, rasādhibhūto, phoṭṭhabbādhibhūto, dhammādhibhūto, adhibhūto, anadhibhū,* adhibhaṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
This, friends, is called a bhikkhu overpowered by forms, overpowered by sounds, overpowered by odours, overpowered by flavours, overpowered by tangibles, overpowered by phenomena, overpowered and not overpowering; evil, unwholesome states that defile, lead to renewed existence, are accompanied by suffering, result in misery, and lead to birth, aging, and death in the future, overpower him.
Này các Tôn giả, Tỳ-kheo này được gọi là bị sắc chi phối, bị tiếng chi phối, bị mùi chi phối, bị vị chi phối, bị xúc chi phối, bị pháp chi phối, là người bị chi phối, không chi phối được; các pháp bất thiện, ác pháp làm ô nhiễm, dẫn đến tái sanh, có khổ đau, có quả khổ, dẫn đến sanh, già, chết trong tương lai đã chi phối vị ấy.
Evaṃ kho, āvuso, avassuto hoti.
It is in this way, friends, that one is assailed by the influxes.”
Này các Tôn giả, như vậy là bị thấm ướt.
‘‘Kathañcāvuso, anavassuto hoti?
“How, friends, is one not assailed by the influxes?
‘‘Và này các Tôn giả, thế nào là không bị thấm ướt?
Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Here, friends, a bhikkhu, having seen a form with the eye, does not become infatuated with pleasing forms, and does not react with aversion to displeasing forms; he dwells with mindfulness of the body established, with an immeasurable mind; and he truly understands that release of mind and release through wisdom whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him cease without remainder…pe… having tasted a flavour with the tongue…pe… having cognized a phenomenon with the mind, he does not become infatuated with pleasing phenomena, and does not react with aversion to displeasing phenomena; he dwells with mindfulness of the body established, with an immeasurable mind; and he truly understands that release of mind and release through wisdom whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him cease without remainder.
Ở đây, này các Tôn giả, một Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, không bị mê đắm bởi sắc đáng yêu, không khởi sân hận với sắc không đáng yêu, sống với chánh niệm về thân an trú, với tâm vô lượng, và như thật hiểu rõ sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi vị ấy chấm dứt hoàn toàn…pe… nếm vị bằng lưỡi…pe… nhận thức pháp bằng ý, không bị mê đắm bởi pháp đáng yêu, không khởi sân hận với pháp không đáng yêu, sống với chánh niệm về thân an trú, với tâm vô lượng, và như thật hiểu rõ sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi vị ấy chấm dứt hoàn toàn.
Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu anavassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… anavassuto manoviññeyyesu dhammesu.
This, friends, is called a bhikkhu who is not assailed by the influxes regarding forms cognizable by the eye…pe… not assailed by the influxes regarding phenomena cognizable by the mind.
Này các Tôn giả, Tỳ-kheo này được gọi là người không bị thấm ướt bởi các sắc do mắt nhận thức…pe… không bị thấm ướt bởi các pháp do ý nhận thức.
Evaṃvihāriñcāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ, na labhati māro ārammaṇaṃ…pe… jivhāto cepi naṃ māro upasaṅkamati…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ, na labhati māro ārammaṇaṃ.
And if, friends, Māra approaches such a bhikkhu from the eye, Māra indeed gains no opening, Māra gains no foothold…pe… if Māra approaches him from the tongue…pe… if Māra approaches him from the mind, Māra indeed gains no opening, Māra gains no foothold.
Này các Tôn giả, khi Ma-ra đến gần một Tỳ-kheo sống như vậy từ phía mắt, Ma-ra không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía lưỡi…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía ý, Ma-ra không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng.
‘‘Seyyathāpi, āvuso, kūṭāgāraṃ vā sālā vā bahalamattikā addāvalepanā.
“Just as, friends, a peaked house or hall, thickly plastered with mud, moist and daubed.
‘‘Này các Tôn giả, ví như một ngôi nhà có chóp nhọn hoặc một hội trường được trát vữa dày, được trét bùn ướt.
Puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ, na labhetha aggi ārammaṇaṃ…pe… pacchimāya cepi naṃ… uttarāya cepi naṃ… dakkhiṇāya cepi naṃ… heṭṭhimato cepi naṃ… uparimato cepi naṃ… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ, na labhetha aggi ārammaṇaṃ.
If a man were to approach it from the eastern direction with a flaming grass-torch, the fire would indeed gain no opening, the fire would gain no foothold…pe… if from the western direction… if from the northern direction… if from the southern direction… if from below… if from above… if a man were to approach it from any direction with a flaming grass-torch, the fire would indeed gain no opening, the fire would gain no foothold.
Nếu một người đến gần ngôi nhà ấy từ phía đông với một bó đuốc đang cháy, lửa không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng…pe… từ phía tây… từ phía bắc… từ phía nam… từ phía dưới… từ phía trên… nếu một người đến gần từ bất cứ phía nào với một bó đuốc đang cháy, lửa không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng.
Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ, na labhati māro ārammaṇaṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ, na labhati māro ārammaṇaṃ.
In the same way, friends, if Māra approaches such a bhikkhu from the eye, Māra indeed gains no opening, Māra gains no foothold…pe… if Māra approaches him from the mind, Māra indeed gains no opening, Māra gains no foothold.
Cũng vậy, này các Tôn giả, khi Ma-ra đến gần một Tỳ-kheo sống như vậy từ phía mắt, Ma-ra không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía ý, Ma-ra không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng.
Evaṃvihārī cāvuso, bhikkhu rūpe adhibhosi, na rūpā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; sadde bhikkhu adhibhosi, na saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; gandhe bhikkhu adhibhosi, na gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; rase bhikkhu adhibhosi, na rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; phoṭṭhabbe bhikkhu adhibhosi, na phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; dhamme bhikkhu adhibhosi, na dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu.
And, friends, such a bhikkhu overpowers forms, but forms do not overpower the bhikkhu; the bhikkhu overpowers sounds, but sounds do not overpower the bhikkhu; the bhikkhu overpowers odours, but odours do not overpower the bhikkhu; the bhikkhu overpowers flavours, but flavours do not overpower the bhikkhu; the bhikkhu overpowers tangibles, but tangibles do not overpower the bhikkhu; the bhikkhu overpowers phenomena, but phenomena do not overpower the bhikkhu.
Này các Tôn giả, một Tỳ-kheo sống như vậy chi phối được các sắc, các sắc không chi phối được Tỳ-kheo; chi phối được các tiếng, các tiếng không chi phối được Tỳ-kheo; chi phối được các mùi, các mùi không chi phối được Tỳ-kheo; chi phối được các vị, các vị không chi phối được Tỳ-kheo; chi phối được các xúc, các xúc không chi phối được Tỳ-kheo; chi phối được các pháp, các pháp không chi phối được Tỳ-kheo.
Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu rūpādhibhū, saddādhibhū, gandhādhibhū, rasādhibhū, phoṭṭhabbādhibhū, dhammādhibhū, adhibhū, anadhibhūto* , adhibhosi te pāpake akusale dhamme saṃkilesike ponobbhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jātijarāmaraṇiye.
This, friends, is called a bhikkhu who overpowers forms, overpowers sounds, overpowers odours, overpowers flavours, overpowers tangibles, overpowers phenomena, overpowering and not overpowered; he overpowers those evil, unwholesome states that defile, lead to renewed existence, are accompanied by suffering, result in misery, and lead to birth, aging, and death in the future.
Này các Tôn giả, Tỳ-kheo này được gọi là người chi phối được sắc, chi phối được tiếng, chi phối được mùi, chi phối được vị, chi phối được xúc, chi phối được pháp, là người chi phối được, không bị chi phối; vị ấy đã chi phối được các pháp bất thiện, ác pháp làm ô nhiễm, dẫn đến tái sanh, có khổ đau, có quả khổ, dẫn đến sanh, già, chết trong tương lai.
Evaṃ kho, āvuso, anavassuto hotī’’ti.
It is in this way, friends, that one is not assailed by the influxes.”
Này các Tôn giả, như vậy là không bị thấm ướt.”
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhuno kāmā diṭṭhā honti?
“And how, monks, do sense pleasures appear to a bhikkhu?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là các dục được vị Tỳ-khưu thấy rõ?
Yathāssa kāme passato, yo kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho, so nānuseti.
Such that, seeing sense pleasures, any desire, clinging, infatuation, or feverish longing he has for sense pleasures does not lie dormant.
Khi vị ấy thấy các dục như vậy, thì dục tham, dục ái, dục mê, dục nhiệt trong các dục không còn tiềm ẩn nữa.
Seyyathāpi, bhikkhave, aṅgārakāsu sādhikaporisā puṇṇā aṅgārānaṃ vītaccikānaṃ vītadhūmānaṃ.
Suppose, monks, there was a pit of glowing coals, more than a man’s height deep, full of coals, without flame, without smoke.
Ví như, này các Tỳ-khưu, một hố than đầy than hồng, sâu hơn một người, không còn ngọn lửa, không còn khói.
Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo.
Then a man comes along, desiring to live, not desiring to die, desiring happiness, averse to suffering.
Rồi một người đến, muốn sống, không muốn chết, muốn an lạc, ghê sợ khổ đau.
Tamenaṃ dve balavanto purisā nānābāhāsu gahetvā, taṃ aṅgārakāsuṃ upakaḍḍheyyuṃ.
Two strong men would seize him by both arms and drag him towards that pit of coals.
Hai người lực sĩ mạnh mẽ nắm lấy hai cánh tay của người ấy và kéo người ấy về phía hố than.
So iticīticeva kāyaṃ sannāmeyya.
He would twist and turn his body this way and that.
Người ấy sẽ uốn mình vặn vẹo tới lui.
Taṃ kissa hetu?
Why so?
Vì sao vậy?
Ñāta* ñhi, bhikkhave, tassa purisassa* imaṃ cāhaṃ aṅgārakāsuṃ papatissāmi, tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchissāmi maraṇamattaṃ vā dukkhanti.
Because, monks, it is known to that man that if I were to fall into this pit of coals, that would be a cause for me to meet either death or suffering like death.
Vì người ấy biết rõ, này các Tỳ-khưu, rằng: ‘Nếu ta rơi vào hố than này, thì do đó ta sẽ phải chịu cái chết hoặc nỗi đau khổ gần kề cái chết.’
Evameva kho, bhikkhave, bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā diṭṭhā honti, yathāssa kāme passato, yo kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho, so nānuseti.
Even so, monks, sense pleasures appear to a bhikkhu like a pit of glowing coals, such that, seeing sense pleasures, any desire, clinging, infatuation, or feverish longing he has for sense pleasures does not lie dormant.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, các dục được vị Tỳ-khưu thấy rõ như hố than, và khi vị ấy thấy các dục như vậy, thì dục tham, dục ái, dục mê, dục nhiệt trong các dục không còn tiềm ẩn nữa.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhuno cāro ca vihāro ca anubuddho hoti, yathā carantaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā nānussavanti* ?
“And how, monks, is a bhikkhu’s conduct and way of life understood, such that, as he lives and conducts himself, evil, unwholesome states of covetousness and distress do not assail him?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là hành vi và sự an trú của vị Tỳ-khưu được thấu hiểu, và khi vị ấy hành động và an trú như vậy, thì tham ái và sân hận, các pháp bất thiện ác không còn đeo bám nữa?
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso bahukaṇṭakaṃ dāyaṃ paviseyya.
Suppose, monks, a man were to enter a thorny thicket.
Ví như, này các Tỳ-khưu, một người đi vào một khu rừng đầy gai.
Tassa puratopi kaṇṭako, pacchatopi kaṇṭako, uttaratopi kaṇṭako, dakkhiṇatopi kaṇṭako, heṭṭhatopi kaṇṭako, uparitopi kaṇṭako.
Thorns would be in front of him, behind him, to the north of him, to the south of him, below him, and above him.
Phía trước người ấy có gai, phía sau có gai, phía bắc có gai, phía nam có gai, phía dưới có gai, phía trên có gai.
So satova abhikkameyya, satova paṭikkameyya – ‘mā maṃ kaṇṭako’ti.
He would advance mindfully, and retreat mindfully, thinking: ‘May no thorn pierce me.’
Người ấy sẽ bước tới với chánh niệm, sẽ lùi lại với chánh niệm—‘mong sao gai không đâm ta’.
Evameva kho, bhikkhave, yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, ayaṃ vuccati ariyassa vinaye kaṇṭako’’ti.
Even so, monks, whatever is lovely and agreeable in the world, that is called a thorn in the Discipline of the Noble One.”
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, cái gì trong đời là đáng yêu, là khả lạc, cái đó được gọi là gai trong Giới luật của bậc Thánh.”
Iti viditvā* saṃvaro ca asaṃvaro ca veditabbo.
Having understood this, both restraint and lack of restraint should be known.
Sau khi biết như vậy, thì sự phòng hộ và không phòng hộ cần phải được biết.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso divasaṃsantatte* ayokaṭāhe dve vā tīṇi vā udakaphusitāni nipāteyya.
“Suppose, monks, a man were to drop two or three drops of water onto a red-hot iron plate.
“Ví như, này các Tỳ-khưu, một người nhỏ hai hoặc ba giọt nước vào một chảo sắt đã được nung nóng suốt cả ngày.
Dandho, bhikkhave, udakaphusitānaṃ nipāto, atha kho naṃ khippameva parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya.
Slow, monks, would be the dropping of the water, but it would quickly vanish, come to an end.
Sự rơi của các giọt nước là chậm chạp, này các Tỳ-khưu, nhưng chúng sẽ nhanh chóng bị tiêu tan và biến mất.
Evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno evaṃ carato, evaṃ viharato kadāci karahaci satisammosā uppajjanti pāpakā akusalā sarasaṅkappā saṃyojaniyā, dandho, bhikkhave, satuppādo.
Even so, monks, if, when a bhikkhu is living and conducting himself in this way, evil, unwholesome, binding thoughts of sense pleasures arise in him due to a lapse of mindfulness, then, monks, the arising of mindfulness is slow.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu đang hành động và an trú như vậy, đôi khi có sự lãng quên chánh niệm sanh khởi, những tư duy ác bất thiện, có tính chất trói buộc, thì sự sanh khởi của chánh niệm là chậm chạp, này các Tỳ-khưu.
Atha kho naṃ khippameva pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
But he quickly abandons them, dispels them, makes an end of them, and brings them to an end.
Nhưng vị ấy lập tức từ bỏ, xua tan, chấm dứt, đưa chúng đến chỗ không còn tồn tại.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno cāro ca vihāro ca anubuddho hoti; yathā carantaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā nānussavanti.
It is in this way, monks, that a bhikkhu’s conduct and way of life are understood, such that, as he lives and conducts himself, evil, unwholesome states of covetousness and distress do not assail him.
Này các Tỳ-khưu, hành vi và sự an trú của vị Tỳ-khưu được thấu hiểu là như vậy; khi vị ấy hành động và an trú như vậy, thì tham ái và sân hận, các pháp bất thiện ác không còn đeo bám nữa.
Tañce, bhikkhave, bhikkhuṃ evaṃ carantaṃ evaṃ viharantaṃ rājāno vā rājamahāmattā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā, bhogehi abhihaṭṭhuṃ pavāreyyuṃ – ‘ehi* , bho purisa, kiṃ te ime kāsāvā anudahanti, kiṃ muṇḍo kapālamanucarasi, ehi hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu, puññāni ca karohī’ti.
And if, monks, kings or royal ministers, friends or associates, relatives or blood-relations were to approach such a bhikkhu, who is living and conducting himself in this way, and invite him with riches, saying: ‘Come, good sir, why do these ochre robes burn you? Why do you wander with a shaven head and carrying an alms bowl? Come, return to a lower life, enjoy wealth, and perform meritorious deeds!’
Nếu, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu đang hành động và an trú như vậy, các vua chúa, hoặc đại thần, hoặc bạn bè, hoặc người thân, hoặc bà con huyết thống đến mời mọc vị ấy bằng của cải rằng: ‘Này người thiện nam, những y cà-sa này có ích gì cho ông? Sao ông lại cạo đầu và sống đời khất thực? Hãy trở lại đời thấp kém hơn, hãy hưởng thụ của cải, và hãy làm các việc phước thiện!’
So vata, bhikkhave, bhikkhu evaṃ caranto evaṃ viharanto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
It is not possible, monks, that such a bhikkhu, living and conducting himself in this way, would renounce the training and return to a lower life.
Thì, này các Tỳ-khưu, việc một Tỳ-khưu đang hành động và an trú như vậy lại từ bỏ giới luật để trở lại đời thấp kém hơn là điều không thể xảy ra.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā.
“Suppose, monks, the river Ganges flowed, inclined to the east, sloping to the east, heading towards the east.
“Ví như, này các Tỳ-khưu, sông Hằng chảy về phía đông, nghiêng về phía đông, trôi về phía đông.
Atha mahājanakāyo āgaccheyya kuddāla-piṭakaṃ ādāya – ‘mayaṃ imaṃ gaṅgaṃ nadiṃ pacchāninnaṃ karissāma pacchāpoṇaṃ pacchāpabbhāra’nti.
Then a large crowd of people came, taking spades and baskets, and said: ‘We will make this river Ganges flow to the west, slope to the west, head towards the west.’
Rồi một đám đông người đến, mang theo cuốc và giỏ—‘chúng ta sẽ làm cho sông Hằng này chảy về phía tây, nghiêng về phía tây, trôi về phía tây’.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu kho so mahājanakāyo gaṅgaṃ nadiṃ pacchāninnaṃ kareyya pacchāpoṇaṃ pacchāpabbhāra’’nti?
“What do you think, bhikkhus? Would that great multitude be able to make the river Ganges flow backwards, incline backwards, slope backwards?”
Này các Tỳ-kheo, các ông nghĩ sao, liệu đại chúng ấy có thể làm cho sông Hằng chảy ngược, trôi ngược, dốc ngược lại không?
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir, that is not possible.”
Bạch Thế Tôn, không thể được.
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
Vì lý do gì?
‘‘Gaṅgā, bhante, nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā; sā na sukarā pacchāninnā kātuṃ pacchāpoṇā pacchāpabbhārā.
“Venerable Sir, the river Ganges flows east, inclines east, slopes east; it is not easy to make it flow backwards, incline backwards, slope backwards.
Bạch Thế Tôn, sông Hằng chảy xuôi về phía đông, trôi về phía đông, dốc về phía đông; không dễ dàng làm cho nó chảy ngược, trôi ngược, dốc ngược lại.
Yāvadeva ca pana so mahājanakāyo kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti.
And that great multitude would only incur fatigue and vexation.”
Đại chúng ấy chỉ chuốc lấy sự mệt mỏi và tổn hại mà thôi.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, tañce bhikkhuṃ evaṃ carantaṃ evaṃ viharantaṃ rājāno vā rājamahāmattā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā bhogehi abhihaṭṭhuṃ pavāreyyuṃ – ‘ehi, bho purisa, kiṃ te ime kāsāvā anudahanti, kiṃ muṇḍo kapālamanucarasi, ehi hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu, puññāni ca karohī’ti.
“Even so, bhikkhus, if kings or royal ministers, friends or colleagues, relatives or kinsmen were to invite that bhikkhu, living and abiding in such a way, offering him riches, saying: ‘Come, good sir, why do these ochre robes afflict you? Why do you wander with a shaven head and a bowl? Come, return to a lower life, enjoy riches, and perform meritorious deeds!’
Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, nếu các vị vua, các đại thần của vua, bạn bè, quan lại, bà con, thân quyến mời chào Tỳ-kheo đang sống và hành trì như vậy với tài sản rằng: ‘Này người kia, sao ngươi lại mặc y cà-sa này, sao ngươi lại cạo đầu và mang bát khất thực? Hãy từ bỏ đời sống thấp kém này, hãy thọ hưởng tài sản và tạo các phước thiện!’
So vata, bhikkhave, bhikkhu evaṃ caranto evaṃ viharanto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
That such a bhikkhu, bhikkhus, living and abiding in such a way, would renounce the training and return to a lower life – this is not a possibility.
Này các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo đang sống và hành trì như vậy mà từ bỏ học giới để trở về đời sống thấp kém thì điều đó không thể có được.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì lý do gì?
Yañhi taṃ, bhikkhave, cittaṃ dīgharattaṃ vivekaninnaṃ vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ, tathā* hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.
Because, bhikkhus, that mind has long inclined towards seclusion, gravitated towards seclusion, sloped towards seclusion; that it would return to a lower life is not a possibility.”
Vì tâm đó, này các Tỳ-kheo, đã từ lâu hướng về viễn ly, nghiêng về viễn ly, dốc về viễn ly, nên việc nó trở về đời sống thấp kém là điều không thể có được.
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
Atha kho so bhikkhu asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhaveyyākaraṇena, yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idhāhaṃ, bhante, yenaññataro bhikkhu tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavocaṃ – kittāvatā nu kho, āvuso, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’ti?
Then that bhikkhu, not satisfied with that bhikkhu’s explanation of the question, approached the Blessed One, and having approached, he said to the Blessed One: “Venerable Sir, here I approached a certain bhikkhu, and having approached, I said to that bhikkhu: ‘Friend, to what extent is a bhikkhu’s vision well-purified?’
Rồi Tỳ-kheo kia không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của Tỳ-kheo ấy, liền đến Thế Tôn; sau khi đến, vị ấy bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, ở đây con đã đến một Tỳ-kheo; sau khi đến, con đã nói với Tỳ-kheo ấy rằng: ‘Này Hiền giả, Tỳ-kheo có sự thấy được thanh tịnh hoàn toàn đến mức nào?’
Evaṃ vutte, bhante, so bhikkhu maṃ etadavoca – ‘yato kho, āvuso, bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho, āvuso, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’ti.
When this was said, Venerable Sir, that bhikkhu replied to me: ‘Friend, when a bhikkhu truly understands the origin and passing away of the six spheres of contact, to that extent is a bhikkhu’s vision well-purified.’
Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, Tỳ-kheo ấy đã nói với con rằng: ‘Này Hiền giả, khi Tỳ-kheo như thật tuệ tri sự tập khởi và sự đoạn diệt của sáu xúc xứ, chừng đó, này Hiền giả, sự thấy của Tỳ-kheo được thanh tịnh hoàn toàn.’
Atha khvāhaṃ, bhante, asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhaveyyākaraṇena, yenaññataro bhikkhu tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā nu kho, āvuso, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’ti?
Then, Venerable Sir, I, not satisfied with that bhikkhu’s explanation of the question, approached another bhikkhu, and having approached, I said to that bhikkhu: ‘Friend, to what extent is a bhikkhu’s vision well-purified?’
Rồi, bạch Thế Tôn, con không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của Tỳ-kheo ấy, liền đến một Tỳ-kheo khác; sau khi đến, con đã nói với Tỳ-kheo kia rằng: ‘Này Hiền giả, Tỳ-kheo có sự thấy được thanh tịnh hoàn toàn đến mức nào?’
Evaṃ vutte, bhante, so bhikkhu maṃ etadavoca – ‘yato kho, āvuso, bhikkhu pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ…pe… catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca yathābhūtaṃ pajānāti…pe… yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho, āvuso, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’ti.
When this was said, Venerable Sir, that bhikkhu replied to me: ‘Friend, when a bhikkhu truly understands the origin and passing away of the five aggregates of clinging… of the four great elements… when he truly understands that whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease, to that extent is a bhikkhu’s vision well-purified.’
Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, Tỳ-kheo ấy đã nói với con rằng: ‘Này Hiền giả, khi Tỳ-kheo như thật tuệ tri sự tập khởi và sự đoạn diệt của năm uẩn chấp thủ… (cũng như) của bốn đại chủng… (cũng như) rằng bất cứ pháp nào có sự tập khởi, tất cả pháp ấy đều có sự đoạn diệt, chừng đó, này Hiền giả, sự thấy của Tỳ-kheo được thanh tịnh hoàn toàn.’
Atha khvāhaṃ, bhante, asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhaveyyākaraṇena yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ ( )* .
Then, Venerable Sir, I, not satisfied with that bhikkhu’s explanation of the question, approached the Blessed One.
Rồi, bạch Thế Tôn, con không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của Tỳ-kheo ấy, liền đến Thế Tôn.
Kittāvatā nu kho, bhante, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’’ti?
Venerable Sir, to what extent is a bhikkhu’s vision well-purified?”
Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo có sự thấy được thanh tịnh hoàn toàn đến mức nào?”
‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, purisassa kiṃsuko adiṭṭhapubbo assa.
“Bhikkhu, suppose a man had never seen a kiṃsuka tree.
“Này Tỳ-kheo, ví như có người chưa từng thấy cây kiṃsuka.
So yenaññataro puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya.
He would approach another man who had seen a kiṃsuka tree.
Người ấy đến một người khác đã từng thấy cây kiṃsuka.
Upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya – ‘kīdiso, bho purisa, kiṃsuko’ti?
Having approached, he would say to that man: ‘Good sir, what is a kiṃsuka tree like?’
Sau khi đến, người ấy nói với người kia rằng: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka như thế nào?’
So evaṃ vadeyya – ‘kāḷako kho, ambho purisa, kiṃsuko – seyyathāpi jhāmakhāṇū’ti.
He would reply: ‘Good sir, a kiṃsuka tree is black, like a burnt tree-stump.’
Người kia nói: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka màu đen, như một gốc cây bị cháy.’
Tena kho pana, bhikkhu, samayena tādisovassa kiṃsuko yathāpi* tassa purisassa dassanaṃ.
And at that time, bhikkhu, the kiṃsuka tree would be such as it appeared to that man.
Này Tỳ-kheo, vào thời điểm đó, cây kiṃsuka đúng là như vậy, như người kia đã thấy.
Atha kho, so bhikkhu, puriso asantuṭṭho tassa purisassa pañhaveyyākaraṇena, yenaññataro puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya; upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya – ‘kīdiso, bho purisa, kiṃsuko’ti?
Then, bhikkhu, that man, not satisfied with that man’s explanation of the question, would approach another man who had seen a kiṃsuka tree; having approached, he would say to that man: ‘Good sir, what is a kiṃsuka tree like?’
Rồi, này Tỳ-kheo, người ấy không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của người kia, liền đến một người khác đã từng thấy cây kiṃsuka; sau khi đến, người ấy nói với người kia rằng: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka như thế nào?’
So evaṃ vadeyya – ‘lohitako kho, ambho purisa, kiṃsuko – seyyathāpi maṃsapesī’ti.
He would reply: ‘Good sir, a kiṃsuka tree is red, like a piece of meat.’
Người kia nói: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka màu đỏ, như một miếng thịt.’
Tena kho pana, bhikkhu, samayena tādisovassa kiṃsuko yathāpi tassa purisassa dassanaṃ.
And at that time, bhikkhu, the kiṃsuka tree would be such as it appeared to that man.
Này Tỳ-kheo, vào thời điểm đó, cây kiṃsuka đúng là như vậy, như người kia đã thấy.
Atha kho so bhikkhu puriso asantuṭṭho tassa purisassa pañhaveyyākaraṇena, yenaññataro puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya; upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya – ‘kīdiso, bho purisa, kiṃsuko’ti?
Then that man, not satisfied with that man’s explanation of the question, would approach another man who had seen a kiṃsuka tree; having approached, he would say to that man: ‘Good sir, what is a kiṃsuka tree like?’
Rồi, này Tỳ-kheo, người ấy không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của người kia, liền đến một người khác đã từng thấy cây kiṃsuka; sau khi đến, người ấy nói với người kia rằng: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka như thế nào?’
So evaṃ vadeyya – ‘ocīrakajāto* kho, ambho purisa, kiṃsuko ādinnasipāṭiko – seyyathāpi sirīso’ti.
He would reply: ‘Good sir, a kiṃsuka tree bears pendulous, sword-like pods, like a sirīsa tree.’
Người kia nói: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka có nhiều vỏ cây rủ xuống, có những quả như vỏ kiếm, như cây sirīsa.’
Tena kho pana, bhikkhu, samayena tādisovassa kiṃsuko, yathāpi tassa purisassa dassanaṃ.
And at that time, bhikkhu, the kiṃsuka tree would be such as it appeared to that man.
Này Tỳ-kheo, vào thời điểm đó, cây kiṃsuka đúng là như vậy, như người kia đã thấy.
Atha kho so bhikkhu puriso asantuṭṭho tassa purisassa pañhaveyyākaraṇena, yenaññataro puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya; upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya – ‘kīdiso, bho purisa, kiṃsuko’ti?
Then the bhikkhu-man, being dissatisfied with the explanation of that man, would approach another man who had seen a kiṃsuka tree; having approached him, he would speak to that man thus: ‘Sir, what is the kiṃsuka like?’
Này Tỳ-khưu, rồi người Tỳ-khưu ấy không thỏa mãn với lời giải đáp của người kia, liền đến gặp một người khác đã từng thấy cây kiṃsuka; sau khi đến, người ấy hỏi người kia rằng: ‘Này bạn, cây kiṃsuka như thế nào?’
So evaṃ vadeyya – ‘bahalapattapalāso sandacchāyo* kho, ambho purisa, kiṃsuko – seyyathāpi nigrodho’ti.
He would say, ‘Sir, the kiṃsuka tree has thick leaves and foliage, providing dense shade, just like a banyan tree.’
Người ấy sẽ nói rằng: ‘Này bạn, cây kiṃsuka có lá dày đặc, bóng mát liền kề, giống như cây đa vậy.’
Tena kho pana, bhikkhu, samayena tādisovassa kiṃsuko, yathāpi tassa purisassa dassanaṃ.
And at that time, bhikkhu, the kiṃsuka tree would indeed be such as that man had seen.
Này Tỳ-khưu, vào thời điểm đó, cây kiṃsuka đúng là như vậy, đúng như sự thấy của người ấy.
Evameva kho, bhikkhu, yathā yathā adhimuttānaṃ tesaṃ sappurisānaṃ dassanaṃ suvisuddhaṃ hoti, tathā tathā kho tehi sappurisehi byākataṃ.
Just so, bhikkhu, the more purified the vision of those noble persons becomes, the more truly do those noble persons explain it.
Cũng vậy, này Tỳ-khưu, tùy theo sự thấy của những bậc thiện nhân có tâm giải thoát thanh tịnh như thế nào, thì các bậc thiện nhân ấy giải đáp như thế đó.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, rañño paccantimaṃ nagaraṃ daḷhuddhāpaṃ* daḷhapākāratoraṇaṃ chadvāraṃ.
“Bhikkhus, just as a king’s frontier city has strong foundations, strong walls and gates, and six entrances.
“Này Tỳ-khưu, ví như một thành phố biên giới của nhà vua, có tường đắp kiên cố, cổng thành và tường rào vững chắc, có sáu cửa.
Tatrassa dovāriko paṇḍito byatto medhāvī, aññātānaṃ nivāretā, ñātānaṃ pavesetā.
There would be a doorkeeper there, wise, skillful, intelligent, who prevents strangers and allows friends to enter.
Ở đó có một người gác cổng thông minh, tài giỏi, có trí tuệ, ngăn cản những người không quen biết, cho phép những người quen biết vào.
Puratthimāya disāya āgantvā sīghaṃ dūtayugaṃ taṃ dovārikaṃ evaṃ vadeyya – ‘kahaṃ, bho purisa, imassa nagarassa nagarassāmī’ti?
A swift pair of messengers would come from the eastern direction and speak to that doorkeeper thus: ‘Sir, where is the lord of this city?’
Một cặp sứ giả nhanh nhẹn từ phương Đông đến, hỏi người gác cổng ấy rằng: ‘Này bạn, chủ thành của thành phố này ở đâu?’
So evaṃ vadeyya – ‘eso, bhante, majjhe siṅghāṭake nisinno’ti.
He would say, ‘Sir, he is seated in the middle of the crossroads.’
Người ấy sẽ nói: ‘Thưa quý vị, người ấy đang ngồi ở ngã tư đường giữa thành.’
Atha kho taṃ sīghaṃ dūtayugaṃ nagarassāmikassa yathābhūtaṃ vacanaṃ niyyātetvā yathāgatamaggaṃ paṭipajjeyya.
Then that swift pair of messengers, having delivered the actual message to the lord of the city, would return along the path they came.
Rồi cặp sứ giả nhanh nhẹn ấy truyền đạt lời nói đúng sự thật của chủ thành, và trở về con đường cũ.
Pacchimāya disāya āgantvā sīghaṃ dūtayugaṃ…pe… uttarāya disāya… dakkhiṇāya disāya āgantvā sīghaṃ dūtayugaṃ taṃ dovārikaṃ evaṃ vadeyya – ‘kahaṃ, bho purisa, imassa nagarassāmī’ti?
A swift pair of messengers would come from the western direction… from the northern direction… from the southern direction and speak to that doorkeeper thus: ‘Sir, where is the lord of this city?’
Một cặp sứ giả nhanh nhẹn từ phương Tây đến… (tương tự)… từ phương Bắc… từ phương Nam đến, hỏi người gác cổng ấy rằng: ‘Này bạn, chủ thành của thành phố này ở đâu?’
So evaṃ vadeyya – ‘eso, bhante, majjhe siṅghāṭake nisinno’ti.
He would say, ‘Sir, he is seated in the middle of the crossroads.’
Người ấy sẽ nói: ‘Thưa quý vị, người ấy đang ngồi ở ngã tư đường giữa thành.’
Atha kho taṃ sīghaṃ dūtayugaṃ nagarassāmikassa yathābhūtaṃ vacanaṃ niyyātetvā yathāgatamaggaṃ paṭipajjeyya.
Then that swift pair of messengers, having delivered the actual message to the lord of the city, would return along the path they came.
Rồi cặp sứ giả nhanh nhẹn ấy truyền đạt lời nói đúng sự thật của chủ thành, và trở về con đường cũ.
‘‘Upamā kho myāyaṃ, bhikkhu, katā atthassa viññāpanāya.
“Bhikkhu, this simile was made by me to convey the meaning.
“Này Tỳ-khưu, ta đã đưa ra ví dụ này để làm rõ ý nghĩa.
Ayañcettha attho – ‘nagara’nti kho, bhikkhu, imassetaṃ cātumahābhūtikassa kāyassa adhivacanaṃ mātāpettikasambhavassa odanakummāsūpacayassa aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammassa.
And here is the meaning: ‘City,’ bhikkhu, is a designation for this body, composed of the four great elements, born of mother and father, sustained by rice and gruel, impermanent, subject to rubbing, mashing, breaking up, and disintegration.
Và đây là ý nghĩa trong đó: ‘Thành phố’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của thân tứ đại này, do cha mẹ tạo ra, được nuôi dưỡng bằng cơm cháo, có bản chất vô thường, bị chà xát, bị nghiền nát, bị phân rã và bị hủy hoại.
‘Cha dvārā’ti kho, bhikkhu, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ.
‘Six entrances,’ bhikkhu, is a designation for the six internal sense bases.
‘Sáu cửa’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của sáu nội xứ.
‘Dovāriko’ti kho, bhikkhu, satiyā etaṃ adhivacanaṃ.
‘Doorkeeper,’ bhikkhu, is a designation for mindfulness (sati).
‘Người gác cổng’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của chánh niệm (sati).
‘Sīghaṃ dūtayuga’nti kho, bhikkhu, samathavipassanānetaṃ adhivacanaṃ.
‘Swift pair of messengers,’ bhikkhu, is a designation for tranquility (samatha) and insight (vipassanā).
‘Cặp sứ giả nhanh nhẹn’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của samatha (chỉ) và vipassanā (quán).
‘Nagarassāmī’ti kho, bhikkhu, viññāṇassetaṃ adhivacanaṃ.
‘Lord of the city,’ bhikkhu, is a designation for consciousness (viññāṇa).
‘Chủ thành’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của thức (viññāṇa).
‘Majjhe siṅghāṭako’ti kho, bhikkhu, catunnetaṃ mahābhūtānaṃ adhivacanaṃ – pathavīdhātuyā, āpodhātuyā, tejodhātuyā, vāyodhātuyā.
‘Middle of the crossroads,’ bhikkhu, is a designation for the four great elements: the earth element, the water element, the fire element, and the air element.
‘Ngã tư đường giữa thành’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của bốn đại giới: địa giới, thủy giới, hỏa giới, phong giới.
‘Yathābhūtaṃ vacana’nti kho, bhikkhu, nibbānassetaṃ adhivacanaṃ.
‘Actual message,’ bhikkhu, is a designation for Nibbāna.
‘Lời nói đúng sự thật’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của Nibbāna (Niết-bàn).
‘Yathāgatamaggo’ti kho, bhikkhu, ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhiyā…pe… sammāsamādhissā’’ti.
‘Path they came,’ bhikkhu, is a designation for the Noble Eightfold Path, namely—right view… right concentration.”
‘Con đường cũ’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của Bát chánh đạo, đó là: chánh kiến… (tương tự)… chánh định.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Bài kinh thứ tám.
246. ‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā cakkhuviññeyyesu rūpesu uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi* cetaso, tato cittaṃ nivāreyya.
246. “Bhikkhus, if any bhikkhu or bhikkhunī should arouse desire (chanda) or lust (rāga) or aversion (dosa) or delusion (moha) or mental irritation (paṭighaṃ) in regard to visible forms cognizable by the eye, they should restrain their mind from that.
246. “Này các Tỳ-khưu, nếu bất cứ Tỳ-khưu hay Tỳ-khưu-ni nào khởi lên tham dục, hay ái dục, hay sân hận, hay si mê, hay sự chướng ngại trong tâm đối với các sắc khả kiến bằng mắt, thì hãy ngăn tâm khỏi điều đó.
Sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo ca duhitiko ca.
For this path is perilous and fraught with danger, thorny and dense; it is a wrong path, a bad path, and it leads to suffering.
Con đường này đầy hiểm nguy, đầy sợ hãi, đầy chông gai, đầy rừng rậm, là đường sai, là đường xấu, và là nguồn gốc của khổ đau.
Asappurisasevito ceso maggo, na ceso maggo sappurisehi sevito.
This path is frequented by ignoble persons, not by noble persons.
Con đường này được những kẻ bất thiện đi theo, không phải là con đường được những bậc thiện nhân đi theo.
Na tvaṃ etaṃ arahasīti.
‘You are not fit for this,’ so saying,
Ngươi không xứng đáng với điều đó.
Tato cittaṃ nivāraye cakkhuviññeyyehi rūpehi…pe… yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā jivhāviññeyyesu rasesu…pe… manoviññeyyesu dhammesu uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso tato cittaṃ nivāreyya.
they should restrain their mind from visible forms cognizable by the eye… if any bhikkhu or bhikkhunī should arouse desire or lust or aversion or delusion or mental irritation in regard to tastes cognizable by the tongue… in regard to phenomena cognizable by the mind, they should restrain their mind from that.
Từ đó, hãy ngăn tâm khỏi các sắc khả kiến bằng mắt… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, nếu bất cứ Tỳ-khưu hay Tỳ-khưu-ni nào khởi lên tham dục, hay ái dục, hay sân hận, hay si mê, hay sự chướng ngại trong tâm đối với các vị khả tri bằng lưỡi… (tương tự)… đối với các pháp khả tri bằng ý, thì hãy ngăn tâm khỏi điều đó.
Sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo ca duhitiko ca.
For this path is perilous and fraught with danger, thorny and dense; it is a wrong path, a bad path, and it leads to suffering.
Con đường này đầy hiểm nguy, đầy sợ hãi, đầy chông gai, đầy rừng rậm, là đường sai, là đường xấu, và là nguồn gốc của khổ đau.
Asappurisasevito ceso maggo, na ceso maggo sappurisehi sevito.
This path is frequented by ignoble persons, not by noble persons.
Con đường này được những kẻ bất thiện đi theo, không phải là con đường được những bậc thiện nhân đi theo.
Na tvaṃ etaṃ arahasīti.
‘You are not fit for this,’ so saying,
Ngươi không xứng đáng với điều đó.
Tato cittaṃ nivāraye manoviññeyyehi dhammehi.
they should restrain their mind from phenomena cognizable by the mind.
Từ đó, hãy ngăn tâm khỏi các pháp khả tri bằng ý.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, kiṭṭhaṃ sampannaṃ kiṭṭhārakkho ca appamatto goṇo ca kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya.
“Bhikkhus, just as when a field of crops is ripe, and the crop guardian is diligent, if a crop-eating ox were to enter that field.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một cánh đồng lúa đã chín, người giữ lúa không lơ đễnh, và con bò ăn lúa ấy đi vào cánh đồng.
Tamenaṃ kiṭṭhārakkho nāsāyaṃ suggahitaṃ gaṇheyya.
The crop guardian would seize it firmly by the nose-rope.
Người giữ lúa sẽ nắm chặt mũi nó.
Nāsāyaṃ suggahitaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggaṇheyya.
Having seized it firmly by the nose-rope, he would restrain it tightly by holding it between its horns.
Sau khi nắm chặt mũi nó, người ấy sẽ ghì chặt nó giữa hai sừng.
Uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷeyya.
Having restrained it tightly between its horns, he would beat it soundly with a stick.
Sau khi ghì chặt nó giữa hai sừng, người ấy sẽ đánh nó thật đau bằng gậy.
Daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā osajjeyya.
Having beaten it soundly with a stick, he would let it go.
Sau khi đánh nó thật đau bằng gậy, người ấy sẽ thả nó ra.
Dutiyampi kho, bhikkhave …pe… tatiyampi kho, bhikkhave, goṇo kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya.
For a second time, bhikkhus, if… for a third time, bhikkhus, if the crop-eating ox were to enter that field.
Lần thứ hai, này các Tỳ-khưu… (tương tự)… lần thứ ba, này các Tỳ-khưu, con bò ăn lúa ấy đi vào cánh đồng.
Tamenaṃ kiṭṭhārakkho nāsāyaṃ suggahitaṃ gaṇheyya.
The crop guardian would seize it firmly by the nose-rope.
Người giữ lúa sẽ nắm chặt mũi nó.
Nāsāyaṃ suggahitaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggaṇheyya.
Having seized it firmly by the nose-rope, he would restrain it tightly by holding it between its horns.
Sau khi nắm chặt mũi nó, người ấy sẽ ghì chặt nó giữa hai sừng.
Uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷeyya.
Having restrained it tightly between its horns, he would beat it soundly with a stick.
Sau khi ghì chặt nó giữa hai sừng, người ấy sẽ đánh nó thật đau bằng gậy.
Daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā osajjeyya.
Having beaten it soundly with a stick, he would let it go.
Sau khi đánh nó thật đau bằng gậy, người ấy sẽ thả nó ra.
Evañhi so, bhikkhave, goṇo kiṭṭhādo gāmagato vā araññagato vā, ṭhānabahulo vā assa nisajjabahulo vā na taṃ kiṭṭhaṃ puna otareyya – tameva purimaṃ daṇḍasamphassaṃ samanussaranto.
Thus, bhikkhus, that crop-eating ox, whether it went to a village or to a forest, whether it stood a lot or sat a lot, would not enter that field again—remembering that former stick-contact.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, con bò ăn lúa ấy, dù đi về làng hay đi vào rừng, dù đứng nhiều hay ngồi nhiều, nó sẽ không bao giờ đi vào cánh đồng ấy nữa – vì nhớ lại cú đánh bằng gậy trước đó.
Evameva kho, bhikkhave, yato kho bhikkhuno chasu phassāyatanesu cittaṃ udujitaṃ hoti sudujitaṃ, ajjhattameva santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati.
Just so, bhikkhus, when a bhikkhu’s mind is well-tamed, thoroughly tamed in the six spheres of contact, it settles down, subsides, becomes unified, and is concentrated internally.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi tâm của Tỳ-khưu được điều phục tốt đẹp, được điều phục hoàn hảo trong sáu xứ xúc, nó sẽ an trú, lắng đọng, nhất tâm, và định tĩnh ngay trong nội tâm.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, rañño vā rājamahāmattassa vā vīṇāya saddo assutapubbo assa.
“Bhikkhus, just as a king or a royal minister might have never before heard the sound of a lute.
“Này các Tỳ-khưu, ví như tiếng đàn vīnā chưa từng được nghe bởi một vị vua hay một vị đại thần của vua.
So vīṇāsaddaṃ suṇeyya.
He would then hear the sound of a lute.
Người ấy nghe tiếng đàn vīnā.
So evaṃ vadeyya – ‘ambho, kassa* nu kho eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti?
He would say, ‘Oh, whose sound is this that is so enchanting, so captivating, so intoxicating, so enthralling, so binding?’
Người ấy sẽ nói: ‘Này bạn, tiếng này sao mà quyến rũ, sao mà mê hoặc, sao mà say đắm, sao mà làm choáng váng, sao mà trói buộc đến vậy?’
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘esā, kho, bhante, vīṇā nāma, yassā eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti.
They would say to him, ‘Sir, this is called a lute, from which this sound arises that is so enchanting, so captivating, so intoxicating, so enthralling, so binding.’
Người ta sẽ nói với người ấy: ‘Thưa bệ hạ, đây là một cây đàn vīnā, tiếng của nó quyến rũ, mê hoặc, say đắm, làm choáng váng, và trói buộc đến vậy.’
So evaṃ vadeyya – ‘gacchatha me, bho, taṃ vīṇaṃ āharathā’ti.
He would say, ‘Go, sirs, bring me that lute.’
Người ấy sẽ nói: ‘Này các bạn, hãy mang cây đàn vīnā đó đến cho ta!’
Tassa taṃ vīṇaṃ āhareyyuṃ.
They would bring him that lute.
Họ sẽ mang cây đàn vīnā đó đến cho người ấy.
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ kho sā, bhante, vīṇā yassā eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti.
They would say to him: ‘Venerable sir, this is that lute whose sound is thus captivating, thus pleasing, thus intoxicating, thus bewildering, thus binding.’
Họ sẽ nói với vị ấy như sau: “Bạch Thế Tôn, đây chính là cây đàn tỳ bà mà âm thanh của nó quyến rũ như vậy, mê hoặc như vậy, say đắm như vậy, làm cho mê mẩn như vậy, và trói buộc như vậy.”
So evaṃ vadeyya – ‘alaṃ me, bho, tāya vīṇāya, tameva me saddaṃ āharathā’ti.
He would say: ‘Enough for me, sirs, with that lute; bring me just that sound.’
Vị ấy sẽ nói: “Này các bạn, cây đàn tỳ bà đó đối với tôi là vô dụng, hãy mang riêng âm thanh đó đến cho tôi.”
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ kho, bhante, vīṇā nāma anekasambhārā mahāsambhārā.
They would say to him: ‘Venerable sir, this thing called a lute has many components, numerous components.
Họ sẽ nói với vị ấy như sau: “Bạch Thế Tôn, cây đàn tỳ bà này có nhiều bộ phận, có những bộ phận lớn.
Anekehi sambhārehi samāraddhā vadati, seyyathidaṃ – doṇiñca paṭicca cammañca paṭicca daṇḍañca paṭicca upadhāraṇe ca paṭicca tantiyo ca paṭicca koṇañca paṭicca purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca evāyaṃ, bhante, vīṇā nāma anekasambhārā mahāsambhārā.
It sounds when assembled from many components, namely: dependent on the body of the lute, dependent on the skin, dependent on the neck, dependent on the pegs, dependent on the strings, dependent on the plectrum, and dependent on the player’s appropriate effort. Thus, venerable sir, this thing called a lute has many components, numerous components.
Nó phát ra âm thanh khi được kết hợp từ nhiều bộ phận, ví dụ như: nhờ có thùng đàn, nhờ có da bọc, nhờ có cần đàn, nhờ có các chốt lên dây, nhờ có các dây đàn, nhờ có que gảy, và nhờ có sự cố gắng thích hợp của người chơi. Bạch Thế Tôn, cây đàn tỳ bà này có nhiều bộ phận, có những bộ phận lớn.
Anekehi sambhārehi samāraddhā vadatī’ti.
It sounds when assembled from many components.’
Nó phát ra âm thanh khi được kết hợp từ nhiều bộ phận.”
So taṃ vīṇaṃ dasadhā vā satadhā vā phāleyya, dasadhā vā satadhā vā taṃ phāletvā sakalikaṃ sakalikaṃ kareyya.
He would then break that lute into ten or a hundred pieces, and having broken it into ten or a hundred pieces, he would make it into splinters.
Vị ấy sẽ xẻ cây đàn tỳ bà đó ra mười phần hoặc một trăm phần; sau khi xẻ ra mười phần hoặc một trăm phần, vị ấy sẽ làm cho nó thành từng mảnh vụn.
Sakalikaṃ sakalikaṃ karitvā agginā ḍaheyya, agginā ḍahitvā masiṃ kareyya.
Having made it into splinters, he would burn it with fire, and having burned it with fire, he would make it into ash.
Sau khi làm thành từng mảnh vụn, vị ấy sẽ đốt nó bằng lửa; sau khi đốt bằng lửa, vị ấy sẽ biến nó thành tro.
Masiṃ karitvā mahāvāte vā ophuneyya* , nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya.
Having made it into ash, he would scatter it in a strong wind, or float it away in a swiftly flowing river.
Sau khi biến thành tro, vị ấy sẽ thổi tung nó vào một cơn gió lớn, hoặc thả trôi nó trên một dòng sông chảy xiết.
So evaṃ vadeyya – ‘asatī kirāyaṃ, bho, vīṇā nāma, yathevaṃ yaṃ* kiñci vīṇā nāma ettha ca panāyaṃ jano* ativelaṃ pamatto palaḷito’ti.
He would then say: ‘It seems, sirs, that this thing called a lute is utterly worthless, just as any such thing called a lute. Yet this populace is excessively heedless and infatuated by it.’
Vị ấy sẽ nói: “Này các bạn, cây đàn tỳ bà này thật là hư ảo, cũng như bất cứ thứ gì được gọi là đàn tỳ bà, và người đời lại quá đỗi mê đắm, say sưa vì nó.”
Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ samanvesati* yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ samanvesati yāvatā vedanāya gati, saññaṃ samanvesati yāvatā saññāya gati, saṅkhāre samanvesati yāvatā saṅkhārānaṃ gati, viññāṇaṃ samanvesati yāvatā viññāṇassa gati.
In the same way, bhikkhus, a bhikkhu investigates rūpa as far as the extent of rūpa, he investigates vedanā as far as the extent of vedanā, he investigates saññā as far as the extent of saññā, he investigates saṅkhārā as far as the extent of saṅkhārā, he investigates viññāṇa as far as the extent of viññāṇa.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tìm kiếm sắc cho đến tận cùng của sắc, tìm kiếm thọ cho đến tận cùng của thọ, tìm kiếm tưởng cho đến tận cùng của tưởng, tìm kiếm các hành cho đến tận cùng của các hành, tìm kiếm thức cho đến tận cùng của thức.
Tassa rūpaṃ samanvesato yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ samanvesato…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ samanvesato yāvatā viññāṇassa gati.
As he investigates rūpa as far as the extent of rūpa, as he investigates vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… as he investigates viññāṇa as far as the extent of viññāṇa—
Khi vị ấy tìm kiếm sắc cho đến tận cùng của sắc, tìm kiếm thọ… tìm kiếm tưởng… tìm kiếm các hành… tìm kiếm thức cho đến tận cùng của thức.
Yampissa taṃ hoti ahanti vā mamanti vā asmīti vā tampi tassa na hotī’’ti.
whatever notion of ‘I am’ or ‘mine’ or ‘I exist’ he might have, that too ceases for him.”
Thì cái gì của vị ấy từng là ‘ta’ hay ‘của ta’ hay ‘là ta’, cái đó cũng không còn đối với vị ấy nữa.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Chín.
247. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso arugatto pakkagatto saravanaṃ paviseyya.
247. “Bhikkhus, just as a man with an ulcerated body, with a suppurating body, might enter a thicket of reeds.
247. “Ví như, này các Tỳ-khưu, một người có thân đầy vết thương, thân đầy mụn nhọt, đi vào rừng cỏ lau.
Tassa kusakaṇṭakā ceva pāde vijjheyyuṃ, sarapattāni ca gattāni* vilekheyyuṃ.
Kusa-thorns would prick his feet, and reed-leaves would scratch his body.
Các gai cỏ lau sẽ đâm vào chân vị ấy, và lá cỏ lau sẽ cào xước thân thể vị ấy.
Evañhi so, bhikkhave, puriso bhiyyosomattāya tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha.
Thus, bhikkhus, that man would experience even more suffering and dejection on account of that.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, người ấy sẽ cảm nhận đau khổ và ưu não nhiều hơn nữa từ nguyên nhân đó.
Evameva kho, bhikkhave, idhekacco bhikkhu gāmagato vā araññagato vā labhati vattāraṃ – ‘ayañca so* āyasmā evaṃkārī evaṃsamācāro asucigāmakaṇṭako’ti.
In the same way, bhikkhus, some bhikkhu here, whether gone to a village or gone to the forest, finds someone who says: ‘This Venerable one acts in such a way, conducts himself in such a way; he is an unclean thorn in the village.’
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu nào đó khi đi vào làng hay đi vào rừng, sẽ bị người ta nói: ‘Vị Tôn giả này là người có hành động như vậy, có oai nghi như vậy, là một chướng ngại dơ bẩn cho làng.’
Taṃ kaṇṭakoti* iti viditvā saṃvaro ca asaṃvaro ca veditabbo.
Knowing him to be a ‘thorn’, both restraint and lack of restraint should be understood.
Biết rằng người đó là chướng ngại, thì sự phòng hộ và không phòng hộ cần phải được hiểu rõ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, asaṃvaro hoti?
“And how, bhikkhus, is there a lack of restraint?
“Và như thế nào, này các Tỳ-khưu, là không phòng hộ?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, having seen a form with the eye, becomes engrossed in pleasing forms, and feels aversion towards displeasing forms; he dwells with mindfulness of the body not established and with a limited mind.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu khi thấy sắc bằng mắt, thì bị dính mắc vào sắc khả ái, và bị sân hận đối với sắc bất khả ái; vị ấy sống với niệm thân không hiện tiền và tâm hạn hẹp.
Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
He does not understand as it actually is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those evil unwholesome states that have arisen in him cease without remainder.
Vị ấy không như thật rõ biết sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp ác bất thiện đã khởi sinh nơi vị ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Having heard a sound with the ear… having smelled a smell with the nose… having tasted a taste with the tongue… having felt a tangible object with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he becomes engrossed in pleasing mental phenomena and feels aversion towards displeasing mental phenomena; he dwells with mindfulness of the body not established and with a limited mind, and he does not understand as it actually is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those evil unwholesome states that have arisen in him cease without remainder.
Khi nghe tiếng bằng tai… khi ngửi hương bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi xúc chạm bằng thân… khi nhận biết pháp bằng ý, thì bị dính mắc vào pháp khả ái, và bị sân hận đối với pháp bất khả ái; vị ấy sống với niệm thân không hiện tiền và tâm hạn hẹp, và không như thật rõ biết sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp ác bất thiện đã khởi sinh nơi vị ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso chappāṇake gahetvā nānāvisaye nānāgocare daḷhāya rajjuyā bandheyya.
“Bhikkhus, just as a man might take six animals, each with a different habitat and different range, and tie them with a strong rope.
“Ví như, này các Tỳ-khưu, một người bắt sáu con vật có cảnh giới khác nhau, có chỗ tìm kiếm khác nhau, rồi dùng sợi dây chắc chắn cột chúng lại.
Ahiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a snake and tie it with a strong rope.
Bắt một con rắn, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Susumāraṃ* gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a crocodile and tie it with a strong rope.
Bắt một con cá sấu, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Pakkhiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a bird and tie it with a strong rope.
Bắt một con chim, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Kukkuraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a dog and tie it with a strong rope.
Bắt một con chó, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Siṅgālaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a jackal and tie it with a strong rope.
Bắt một con chồn, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Makkaṭaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a monkey and tie it with a strong rope.
Bắt một con khỉ, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Daḷhāya rajjuyā bandhitvā majjhe gaṇṭhiṃ karitvā ossajjeyya.
Having tied them with a strong rope, he would make a knot in the middle and let them loose.
Sau khi dùng sợi dây chắc chắn cột lại, thắt một nút ở giữa rồi thả chúng ra.
Atha kho, te, bhikkhave, chappāṇakā nānāvisayā nānāgocarā sakaṃ sakaṃ gocaravisayaṃ āviñcheyyuṃ* – ahi āviñcheyya ‘vammikaṃ pavekkhāmī’ti, susumāro āviñcheyya ‘udakaṃ pavekkhāmī’ti, pakkhī āviñcheyya ‘ākāsaṃ ḍessāmī’ti, kukkuro āviñcheyya ‘gāmaṃ pavekkhāmī’ti, siṅgālo āviñcheyya ‘sīvathikaṃ* pavekkhāmī’ti, makkaṭo āviñcheyya ‘vanaṃ pavekkhāmī’ti.
Then, bhikkhus, those six animals, each with a different habitat and different range, would pull towards their own respective ranges – the snake would pull, thinking: ‘I will enter an anthill’; the crocodile would pull, thinking: ‘I will enter the water’; the bird would pull, thinking: ‘I will fly into the sky’; the dog would pull, thinking: ‘I will enter the village’; the jackal would pull, thinking: ‘I will enter the charnel ground’; the monkey would pull, thinking: ‘I will enter the forest.’
Rồi này các Tỳ-khưu, sáu con vật đó, có cảnh giới khác nhau, có chỗ tìm kiếm khác nhau, sẽ kéo về cảnh giới và chỗ tìm kiếm riêng của mình: con rắn sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ vào hang kiến’, con cá sấu sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ vào nước’, con chim sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ bay lên trời’, con chó sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ vào làng’, con chồn sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ vào bãi tha ma’, con khỉ sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ vào rừng’.
Yadā kho te, bhikkhave, chappāṇakā jhattā assu kilantā, atha kho yo nesaṃ pāṇakānaṃ balavataro assa tassa te anuvatteyyuṃ, anuvidhāyeyyuṃ vasaṃ gaccheyyuṃ.
When, bhikkhus, those six animals are exhausted and weary, then they would follow, obey, and come under the sway of whichever of those animals is stronger.
Này các Tỳ-khưu, khi sáu con vật đó đã mệt mỏi và kiệt sức, thì con vật nào trong số chúng mạnh hơn, các con vật còn lại sẽ phải theo, phải phục tùng, và phải chịu sự chi phối của nó.
Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci bhikkhuno kāyagatāsati abhāvitā abahulīkatā, taṃ cakkhu āviñchati manāpiyesu rūpesu, amanāpiyā rūpā paṭikūlā honti…pe… mano āviñchati manāpiyesu dhammesu, amanāpiyā dhammā paṭikūlā honti.
In the same way, bhikkhus, for any bhikkhu for whom mindfulness of the body has not been developed, has not been cultivated, the eye pulls him towards pleasing forms, and displeasing forms are repulsive…pe… the mind pulls him towards pleasing mental phenomena, and displeasing mental phenomena are repulsive.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, đối với bất kỳ Tỳ-khưu nào mà niệm thân chưa được tu tập, chưa được làm cho sung mãn, thì mắt sẽ kéo vị ấy về phía các sắc khả ái, và các sắc bất khả ái sẽ trở nên chướng ngại… ý sẽ kéo vị ấy về phía các pháp khả ái, và các pháp bất khả ái sẽ trở nên chướng ngại.
Evaṃ kho, bhikkhave, asaṃvaro hoti.
Thus, bhikkhus, there is a lack of restraint.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, là không phòng hộ.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso chappāṇake gahetvā nānāvisaye nānāgocare daḷhāya rajjuyā bandheyya.
“Bhikkhus, just as a man might take six animals, each with a different habitat and different range, and tie them with a strong rope.
“Ví như, này các Tỳ-khưu, một người bắt sáu con vật có cảnh giới khác nhau, có chỗ tìm kiếm khác nhau, rồi dùng sợi dây chắc chắn cột chúng lại.
Ahiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a snake and tie it with a strong rope.
Bắt một con rắn, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Susumāraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a crocodile and tie it with a strong rope.
Bắt một con cá sấu, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Pakkhiṃ gahetvā…pe… kukkuraṃ gahetvā… siṅgālaṃ gahetvā… makkaṭaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
Having taken a bird…pe… having taken a dog… having taken a jackal… having taken a monkey, one should bind them with a strong rope.
Bắt chim... (lược)... bắt chó... bắt chồn... bắt khỉ, rồi buộc chúng bằng sợi dây chắc chắn.
Daḷhāya rajjuyā bandhitvā daḷhe khīle vā thambhe vā upanibandheyya.
Having bound them with a strong rope, one should tie them to a strong post or pillar.
Sau khi đã buộc bằng sợi dây chắc chắn, hãy cột chúng vào một cái cọc hoặc một cây cột chắc chắn.
Atha kho te, bhikkhave, chappāṇakā nānāvisayā nānāgocarā sakaṃ sakaṃ gocaravisayaṃ āviñcheyyuṃ – ahi āviñcheyya ‘vammikaṃ pavekkhāmī’ti, susumāro āviñcheyya ‘udakaṃ pavekkhāmī’ti, pakkhī āviñcheyya ‘ākāsaṃ ḍessāmī’ti, kukkuro āviñcheyya ‘gāmaṃ pavekkhāmī’ti, siṅgālo āviñcheyya ‘sīvathikaṃ pavekkhāmī’ti, makkaṭo āviñcheyya ‘vanaṃ pavekkhāmī’ti.
Then, bhikkhus, those six creatures, having different ranges and different pastures, would pull towards their respective pasture-ranges—the snake would pull, thinking, ‘I will enter an anthill’; the crocodile would pull, thinking, ‘I will enter the water’; the bird would pull, thinking, ‘I will fly into the sky’; the dog would pull, thinking, ‘I will enter a village’; the jackal would pull, thinking, ‘I will enter a charnel ground’; the monkey would pull, thinking, ‘I will enter a forest’.
Này các Tỳ-khưu, bấy giờ sáu loài vật đó, có cảnh giới khác nhau, có nơi tìm kiếm khác nhau, sẽ kéo về cảnh giới và nơi tìm kiếm riêng của chúng – rắn sẽ kéo về, ‘ta sẽ chui vào tổ mối’; cá sấu sẽ kéo về, ‘ta sẽ vào nước’; chim sẽ kéo về, ‘ta sẽ bay lên không trung’; chó sẽ kéo về, ‘ta sẽ vào làng’; chồn sẽ kéo về, ‘ta sẽ vào nghĩa địa’; khỉ sẽ kéo về, ‘ta sẽ vào rừng’.
Yadā kho te, bhikkhave, chappāṇakā jhattā assu kilantā, atha tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upatiṭṭheyyuṃ, upanisīdeyyuṃ, upanipajjeyyuṃ.
When, bhikkhus, those six creatures were exhausted and weary, they would then stand by that very post or pillar, sit by it, or lie down by it.
Này các Tỳ-khưu, khi sáu loài vật đó đã kiệt sức và mệt mỏi, bấy giờ chúng sẽ đứng gần, ngồi gần, nằm gần chính cái cọc hoặc cây cột đó.
Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci bhikkhuno kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, taṃ cakkhu nāviñchati manāpiyesu rūpesu, amanāpiyā rūpā nappaṭikūlā honti…pe… jivhā nāviñchati manāpiyesu rasesu…pe… mano nāviñchati manāpiyesu dhammesu, amanāpiyā dhammā nappaṭikūlā honti.
In the same way, bhikkhus, for any bhikkhu who has developed and cultivated mindfulness of the body (kāyagatāsati), the eye does not pull towards agreeable forms, and disagreeable forms do not become repulsive…pe… the tongue does not pull towards agreeable tastes…pe… the mind does not pull towards agreeable mental phenomena, and disagreeable mental phenomena do not become repulsive.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu nào đã tu tập, làm cho sung mãn niệm thân (kāyagatāsati), thì mắt sẽ không kéo theo các sắc khả ái, các sắc bất khả ái sẽ không bị ghét bỏ... (lược)... lưỡi sẽ không kéo theo các vị khả ái... (lược)... ý sẽ không kéo theo các pháp khả ái, các pháp bất khả ái sẽ không bị ghét bỏ.
Evaṃ kho, bhikkhave, saṃvaro hoti.
It is in this way, bhikkhus, that restraint comes about.
Này các Tỳ-khưu, sự chế ngự là như vậy.
248. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, yavakalāpī cātumahāpathe nikkhittā assa.
“Bhikkhus, suppose a bundle of barley was placed at a crossroads.
248. “Này các Tỳ-khưu, ví như một bó lúa mạch được đặt ở ngã tư đường.
Atha cha purisā āgaccheyyuṃ byābhaṅgihatthā.
Then six men would come, carrying sticks.
Bấy giờ sáu người đàn ông cầm gậy đến.
Te yavakalāpiṃ chahi byābhaṅgīhi haneyyuṃ.
They would strike that bundle of barley with six sticks.
Họ dùng sáu cây gậy đập bó lúa mạch đó.
Evañhi sā, bhikkhave, yavakalāpī suhatā assa chahi byābhaṅgīhi haññamānā.
Indeed, bhikkhus, that bundle of barley would be well-beaten, being struck by six sticks.
Này các Tỳ-khưu, bó lúa mạch đó bị sáu cây gậy đập như vậy sẽ bị đập nát.
Atha sattamo puriso āgaccheyya byābhaṅgihattho.
Then a seventh man would come, carrying a stick.
Bấy giờ một người đàn ông thứ bảy cầm gậy đến.
So taṃ yavakalāpiṃ sattamāya byābhaṅgiyā haneyya.
He would strike that bundle of barley with the seventh stick.
Ông ta dùng cây gậy thứ bảy đập bó lúa mạch đó.
Evañhi sā bhikkhave, yavakalāpī suhatatarā assa, sattamāya byābhaṅgiyā haññamānā.
Indeed, bhikkhus, that bundle of barley would be even better beaten, being struck by the seventh stick.
Này các Tỳ-khưu, bó lúa mạch đó bị cây gậy thứ bảy đập như vậy sẽ bị đập nát hơn nữa.
Evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano cakkhusmiṃ haññati manāpāmanāpehi rūpehi…pe… jivhāya haññati manāpāmanāpehi rasehi…pe… manasmiṃ haññati manāpāmanāpehi dhammehi.
In the same way, bhikkhus, an uninstructed ordinary person is struck at the eye by agreeable and disagreeable forms…pe… struck at the tongue by agreeable and disagreeable tastes…pe… struck at the mind by agreeable and disagreeable mental phenomena.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, phàm phu vô văn bị mắt đánh đập bởi các sắc khả ái và bất khả ái... (lược)... bị lưỡi đánh đập bởi các vị khả ái và bất khả ái... (lược)... bị ý đánh đập bởi các pháp khả ái và bất khả ái.
Sace so, bhikkhave, assutavā puthujjano āyatiṃ punabbhavāya ceteti, evañhi so, bhikkhave, moghapuriso suhatataro hoti, seyyathāpi sā yavakalāpī sattamāya byābhaṅgiyā haññamānā.
If that uninstructed ordinary person, bhikkhus, contemplates future renewed existence, then that deluded person, bhikkhus, is even better beaten, just like that bundle of barley being struck by the seventh stick.
Này các Tỳ-khưu, nếu phàm phu vô văn đó suy nghĩ về sự tái sanh trong tương lai, thì này các Tỳ-khưu, người đàn ông vô ích đó sẽ bị đập nát hơn nữa, ví như bó lúa mạch bị cây gậy thứ bảy đập nát.
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho* ahosi.
“Formerly, bhikkhus, a battle was arrayed between the devas and the asuras.
Này các Tỳ-khưu, thuở xưa, một trận chiến giữa chư thiên và A-tu-la đã diễn ra.
Atha kho, bhikkhave, vepacitti asurindo asure āmantesi – ‘sace, mārisā, devāsurasaṅgāme samupabyūḷhe asurā jineyyuṃ devā parājineyyuṃ, yena naṃ sakkaṃ devānamindaṃ kaṇṭhapañcamehi bandhanehi bandhitvā mama santike āneyyātha asurapura’nti.
Then, bhikkhus, Vepacitti, the lord of the asuras, addressed the asuras: ‘Sirs, if in the battle arrayed between the devas and the asuras, the asuras should win and the devas should lose, then you should bind Sakka, the king of the devas, with fivefold bonds, including the neck, and bring him to me in the asura city.’
Bấy giờ, này các Tỳ-khưu, A-tu-la vương Vepacitti đã gọi các A-tu-la và nói: ‘Này các bạn, nếu trong trận chiến giữa chư thiên và A-tu-la này, các A-tu-la chiến thắng và chư thiên bị đánh bại, thì các bạn hãy trói Đế-thích, vua chư thiên, bằng năm sợi dây trói cổ, và mang ông ta đến chỗ ta trong thành A-tu-la’.
Sakkopi kho, bhikkhave, devānamindo deve tāvatiṃse āmantesi – ‘sace, mārisā, devāsurasaṅgāme samupabyūḷhe devā jineyyuṃ asurā parājineyyuṃ, yena naṃ vepacittiṃ asurindaṃ kaṇṭhapañcamehi bandhanehi bandhitvā mama santike āneyyātha sudhammaṃ devasabha’nti.
And Sakka, the king of the devas, bhikkhus, addressed the Tāvatiṃsa devas: ‘Sirs, if in the battle arrayed between the devas and the asuras, the devas should win and the asuras should lose, then you should bind Vepacitti, the lord of the asuras, with fivefold bonds, including the neck, and bring him to me in Sudhammā, the assembly hall of the devas.’
Này các Tỳ-khưu, Đế-thích, vua chư thiên, cũng đã gọi các chư thiên ở cõi Đao-lợi và nói: ‘Này các bạn, nếu trong trận chiến giữa chư thiên và A-tu-la này, chư thiên chiến thắng và các A-tu-la bị đánh bại, thì các bạn hãy trói A-tu-la vương Vepacitti bằng năm sợi dây trói cổ, và mang ông ta đến chỗ ta tại hội trường Sudhammā của chư thiên’.
Tasmiṃ kho pana, bhikkhave, saṅgāme devā jiniṃsu, asurā parājiniṃsu.
In that battle, bhikkhus, the devas won and the asuras lost.
Trong trận chiến đó, này các Tỳ-khưu, chư thiên đã chiến thắng, và các A-tu-la đã bị đánh bại.
Atha kho, bhikkhave, devā tāvatiṃsā vepacittiṃ asurindaṃ kaṇṭhapañcamehi bandhanehi bandhitvā sakkassa devānamindassa santike ānesuṃ sudhammaṃ devasabhaṃ.
Then, bhikkhus, the Tāvatiṃsa devas bound Vepacitti, the lord of the asuras, with fivefold bonds, including the neck, and brought him to Sakka, the king of the devas, in Sudhammā, the assembly hall of the devas.
Bấy giờ, này các Tỳ-khưu, các chư thiên ở cõi Đao-lợi đã trói A-tu-la vương Vepacitti bằng năm sợi dây trói cổ, và mang ông ta đến chỗ Đế-thích, vua chư thiên, tại hội trường Sudhammā của chư thiên.
Tatra sudaṃ, bhikkhave, vepacitti asurindo kaṇṭhapañcamehi bandhanehi baddho* hoti.
There, bhikkhus, Vepacitti, the lord of the asuras, was bound with fivefold bonds, including the neck.
Ở đó, này các Tỳ-khưu, A-tu-la vương Vepacitti bị trói bằng năm sợi dây trói cổ.
Yadā kho, bhikkhave, vepacittissa asurindassa evaṃ hoti – ‘dhammikā kho devā, adhammikā asurā, idheva dānāhaṃ devapuraṃ gacchāmī’ti.
Whenever, bhikkhus, this thought occurred to Vepacitti, the lord of the asuras: ‘The devas are righteous, the asuras are unrighteous; now I shall go to the city of the devas, right here,’
Này các Tỳ-khưu, khi A-tu-la vương Vepacitti nghĩ: ‘Chư thiên là người sống theo Pháp, các A-tu-la là người không sống theo Pháp, ta sẽ đi đến cõi trời ngay bây giờ’,
Atha kaṇṭhapañcamehi bandhanehi muttaṃ attānaṃ samanupassati, dibbehi ca pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti.
then he would see himself released from the fivefold bonds, including the neck, and he would be endowed and furnished with the five divine sense pleasures, and he would enjoy them.
bấy giờ ông ta thấy mình được giải thoát khỏi năm sợi dây trói cổ, và ông ta tận hưởng năm dục lạc thiên giới một cách đầy đủ và trọn vẹn.
Yadā ca kho, bhikkhave, vepacittissa asurindassa evaṃ hoti – ‘dhammikā kho asurā, adhammikā devā, tattheva dānāhaṃ asurapuraṃ gamissāmī’ti, atha kaṇṭhapañcamehi bandhanehi baddhaṃ attānaṃ samanupassati.
And whenever, bhikkhus, this thought occurred to Vepacitti, the lord of the asuras: ‘The asuras are righteous, the devas are unrighteous; now I shall go to the city of the asuras, right there,’ then he would see himself bound by the fivefold bonds, including the neck.
Và khi A-tu-la vương Vepacitti nghĩ: ‘Các A-tu-la là người sống theo Pháp, chư thiên là người không sống theo Pháp, ta sẽ đi đến cõi A-tu-la ngay bây giờ’, bấy giờ ông ta thấy mình bị trói bằng năm sợi dây trói cổ.
Dibbehi ca pañcahi kāmaguṇehi parihāyati.
And he would be deprived of the five divine sense pleasures.
Và ông ta bị mất đi năm dục lạc thiên giới.
Evaṃ sukhumaṃ kho, bhikkhave, vepacittibandhanaṃ.
So subtle, bhikkhus, is Vepacitti’s bond.
Này các Tỳ-khưu, sự trói buộc của Vepacitti vi tế như vậy.
Tato sukhumataraṃ mārabandhanaṃ.
More subtle than that is Māra’s bond.
Sự trói buộc của Māra còn vi tế hơn thế nữa.
Maññamāno kho, bhikkhave, baddho mārassa, amaññamāno mutto pāpimato.
Thinking, bhikkhus, one is bound by Māra; not thinking, one is freed from the Evil One.
Này các Tỳ-khưu, người nào có ý niệm ‘ta là’, người đó bị Māra trói buộc; người nào không có ý niệm ‘ta là’, người đó được giải thoát khỏi ác ma.