110. Navame tuyhampi no, ānanda, sāriputto ruccatīti satthā therassa vaṇṇaṃ kathetukāmo, vaṇṇo ca nāmesa visabhāgapuggalassa santike kathetuṃ na vaṭṭati.
In the ninth, "Ānanda, does Sāriputta please you too?" The Teacher, wishing to declare the elder's excellent qualities, for it is not fitting to declare such qualities in the presence of one who is incompatible.
110. Trong bài kinh thứ chín, tuyhampi no, Ānanda, Sāriputto ruccatī (Này Ānanda, Sāriputta có làm cho ông vừa lòng không?), Đức Bổn Sư muốn tán thán phẩm hạnh của Trưởng lão, nhưng phẩm hạnh không nên được tán thán trước một người không cùng tư duy.
Tassa santike kathito hi matthakaṃ na pāpuṇāti.
For if declared in his presence, it does not reach its culmination.
Nếu tán thán trước người đó, lời tán thán sẽ không đạt được kết quả.
So hi ‘‘asuko nāma bhikkhu sīlavā’’ti vutte.
For if it is said, "A certain bhikkhu is virtuous,"
Khi được nói: “Tỳ khưu tên là kia có giới hạnh,”
‘‘Kiṃ tassa sīlaṃ?
"What is his virtue?
“Giới hạnh của vị ấy là gì?
Gorūpasīlo so.
He has the virtue of a cow (i.e., merely eating grass).
Vị ấy có giới hạnh như loài bò.
Kiṃ tayā añño sīlavā na diṭṭhapubbo’’ti vā?
Have you never seen another virtuous one before?" Or,
Ông chưa từng thấy người nào có giới hạnh khác sao?”
‘‘Paññavā’’ti vutte, ‘‘kiṃ pañño so?
if it is said, "He is wise," "What kind of wisdom does he have?
Hoặc khi được nói: “Vị ấy có trí tuệ,” “Trí tuệ của vị ấy là gì?
Kiṃ tayā añño paññavā na diṭṭhapubbo’’ti?
Have you never seen another wise one before?"
Ông chưa từng thấy người nào có trí tuệ khác sao?”
Vā, ādīni vatvā vaṇṇakathāya antarāyaṃ karoti.
Or, saying such things, he creates an obstacle to the praise.
Hoặc nói những lời tương tự, người đó sẽ phá hoại lời tán thán.
Ānandatthero pana sāriputtattherassa sabhāgo, paṇītāni labhitvā therassa deti, attano upaṭṭhākadārake pabbājetvā therassa santike upajjhaṃ gaṇhāpeti, upasampādeti.
But Elder Ānanda is compatible with Elder Sāriputta; having received choice things, he gives them to the elder; having ordained his attendant boys, he has them take the elder as their preceptor and gives them higher ordination.
Nhưng Trưởng lão Ānanda là người cùng tư duy với Trưởng lão Sāriputta; khi nhận được những vật phẩm tốt đẹp, ngài dâng cho Trưởng lão Sāriputta, và sau khi xuất gia cho các đệ tử hộ độ của mình, ngài cho họ thọ giới với Trưởng lão Sāriputta làm thầy tế độ, và cho họ thọ Cụ túc giới.
Sāriputtattheropi ānandattherassa tatheva karoti.
Elder Sāriputta also does likewise for Elder Ānanda.
Trưởng lão Sāriputta cũng làm tương tự đối với Trưởng lão Ānanda.
Kiṃ kāraṇā?
What is the reason?
Vì lý do gì?
Aññamaññassa guṇesu pasīditvā.
Having become confident in each other's virtues.
Vì họ hoan hỷ với phẩm hạnh của nhau.
Ānandatthero hi – ‘‘amhākaṃ jeṭṭhabhātiko ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ satasahassañca kappe pāramiyo pūretvā soḷasavidhaṃ paññaṃ paṭivijjhitvā dhammasenāpatiṭṭhāne ṭhito’’ti therassa guṇesu pasīditvāva theraṃ mamāyati.
For Elder Ānanda, having become confident in the elder's virtues, that "Our elder brother, having fulfilled the perfections for one asaṅkhyeyya and one hundred thousand aeons, and having penetrated sixteen kinds of wisdom, stands in the position of the Dhammasenāpati (General of the Dhamma)," therefore cherishes the elder.
Trưởng lão Ānanda hoan hỷ với phẩm hạnh của Trưởng lão Sāriputta và quý trọng ngài, vì ngài nghĩ: “Vị huynh trưởng của chúng ta đã hoàn thành các Ba-la-mật trong một a-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp, đã thấu triệt mười sáu loại trí tuệ, và đã an vị ở địa vị Pháp Chủ (Dhammasenāpati).”
Sāriputtattheropi – ‘‘sammāsambuddhassa mayā kattabbaṃ mukhodakadānādikiccaṃ sabbaṃ ānando karoti.
Elder Sāriputta also, having become confident in the virtues of Venerable Ānanda, that "Ānanda performs all duties to be done by me for the Perfectly Self-Awakened One, such as offering mouth-washing water.
Trưởng lão Sāriputta cũng hoan hỷ với phẩm hạnh của Tôn giả Ānanda và quý trọng ngài, vì ngài nghĩ: “Ānanda làm tất cả những việc như dâng nước rửa mặt và các việc khác mà ta phải làm cho Đức Chánh Đẳng Giác.
Ānandaṃ nissāya ahaṃ icchiticchitaṃ samāpattiṃ samāpajjituṃ labhāmī’’ti āyasmato ānandassa guṇesu pasīditvāva taṃ mamāyati.
Relying on Ānanda, I am able to attain any samāpatti I desire," therefore cherishes him.
Nhờ Ānanda, ta có thể nhập các thiền định tùy ý muốn.”
Tasmā bhagavā sāriputtattherassa vaṇṇaṃ kathetukāmo ānandattherassa santike kathetuṃ āraddho.
Therefore, the Bhagavā, wishing to declare the virtues of Elder Sāriputta, began to declare them in the presence of Elder Ānanda.
Vì vậy, Đức Thế Tôn, muốn tán thán phẩm hạnh của Trưởng lão Sāriputta, đã bắt đầu nói chuyện với Trưởng lão Ānanda.
Tattha tuyhampīti sampiṇḍanattho pi-kāro.
There, "tuyhampi" (to you too) - the particle "pi" has the meaning of inclusion.
Ở đây, tuyhampi (cả ông nữa) – từ pi có nghĩa là tổng hợp.
Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘ānanda, sāriputtassa ācāro gocaro vihāro abhikkamo paṭikkamo ālokitavilokitaṃ samiñjitapasāraṇaṃ mayhaṃ ruccati, asītimahātherānaṃ ruccati, sadevakassa lokassa ruccati.
This means: "Ānanda, the conduct, resort, dwelling, going forth, returning, looking, glancing, bending, stretching of Sāriputta are pleasing to me, pleasing to the eighty great elders, pleasing to the world with its deities.
Điều này có nghĩa là: “Này Ānanda, phong thái, hành vi, thiền định, bước tới, bước lui, nhìn ngó, co duỗi của Sāriputta làm Ta hài lòng, làm tám mươi vị Đại Trưởng lão hài lòng, làm thế gian gồm chư thiên và loài người hài lòng.
Tuyhampi ruccatī’’ti?
Are they pleasing to you too?"
Cả ông nữa có hài lòng không?”
Tato thero sāṭakantare laddhokāso balavamallo viya tuṭṭhamānaso hutvā – ‘‘satthā mayhaṃ piyasahāyassa vaṇṇaṃ kathāpetukāmo.
Thereupon, the elder, having found opportunity within the fold of his robe, like a strong wrestler, with a gladdened mind, thought: "The Teacher wishes me to proclaim the virtues of my dear friend.
Sau đó, Trưởng lão, như một lực sĩ hùng mạnh tìm được cơ hội trong tấm màn, với tâm hoan hỷ, suy nghĩ: “Đức Bổn Sư muốn ta tán thán phẩm hạnh của người bạn thân yêu của ta.
Labhissāmi no ajja, dīpadhajabhūtaṃ mahājambuṃ vidhunanto viya valāhakantarato candaṃ nīharitvā dassento viya sāriputtattherassa vaṇṇaṃ kathetu’’nti cintetvā paṭhamataraṃ tāva catūhi padehi puggalapalāpe haranto kassa hi nāma, bhante, abālassātiādimāha.
Indeed, today I shall be able to declare the virtues of Elder Sāriputta, as if shaking down the great rose-apple tree, which is like the banner of the island, or as if drawing out and showing the moon from among the clouds." Thinking thus, he first spoke the words beginning with "Kassa hi nāma, Bhante, abālassā" (Indeed, to whom, venerable sir, who is not foolish...), intending to remove the chatter of foolish individuals with four terms.
Hôm nay, ta sẽ có thể tán thán phẩm hạnh của Trưởng lão Sāriputta, như thể ta đang lay động cây đại jambu (cây vả) là ngọn cờ của đảo, hay như thể ta đang kéo mặt trăng ra khỏi đám mây để trình bày.” Sau khi suy nghĩ như vậy, ngài trước hết loại bỏ những người không xứng đáng bằng bốn từ, và nói: Kassa hi nāma, Bhante, abālassā (Thưa Thế Tôn, người nào không phải là kẻ ngu…?) và tiếp tục.
Bālo hi bālatāya, duṭṭho dosatāya, mūḷho mohena, vipallatthacitto ummattako cittavipallāsena vaṇṇaṃ ‘‘vaṇṇo’’ti vā avaṇṇaṃ ‘‘avaṇṇe’’ti vā, ‘‘ayaṃ buddho, ayaṃ sāvako’’ti vā na jānāti.
For a fool, due to foolishness; one who is corrupt, due to malice; one who is deluded, due to delusion; one with a distorted mind, a mad person, due to mental derangement, does not know virtue as "virtue," or blemish as "blemish," or "this is the Buddha, this is a disciple."
Kẻ ngu, do ngu dốt; kẻ ác, do sân hận; kẻ si mê, do si mê; kẻ có tâm điên loạn, do tâm điên loạn, không biết khen là khen, chê là chê, hay “đây là Phật, đây là đệ tử.”
Abālādayo pana jānanti, tasmā abālassātiādimāha.
But those who are not foolish, etc., know; therefore, he spoke of "abālassā" (the not foolish), and so on.
Nhưng những người không ngu thì biết, vì vậy ngài nói abālassā (người không ngu) và tiếp tục.
Na rucceyyāti bālādīnaṃyeva hi so na rucceyya, na aññassa kassaci na rucceyya.
"Na rucceyyā" (would not please) - indeed, he would not please only fools and the like; there is no one else whom he would not please.
Na rucceyyā (sẽ không hài lòng) – chỉ những kẻ ngu và những người tương tự mới không hài lòng với vị ấy, không ai khác sẽ không hài lòng.
Evaṃ puggalapalāpe haritvā idāni soḷasahi padehi yathābhūtaṃ vaṇṇaṃ kathento paṇḍito, bhantetiādimāha.
Having thus removed the chatter about individuals, he now declares the true qualities with sixteen terms, beginning with "Paṇḍito, Bhante" (Wise, venerable sir).
Sau khi loại bỏ những người không xứng đáng như vậy, bây giờ ngài tán thán phẩm hạnh đúng như thật bằng mười sáu từ, và nói: Paṇḍito, Bhante (Thưa Thế Tôn, bậc trí tuệ) và tiếp tục.
Tattha paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato, catūsu kosallesu ṭhitassetaṃ nāmaṃ.
There, "Paṇḍito" (wise) means endowed with wisdom; this is a name for one who stands in the four proficiencies.
Ở đây, paṇḍito (bậc trí tuệ) nghĩa là người đầy đủ trí tuệ, đây là tên gọi của người đứng vững trong bốn sự khéo léo.
Vuttañhetaṃ – ‘‘yato kho, ānanda, bhikkhu dhātukusalo ca hoti āyatanakusalo ca paṭiccasamuppādakusalo ca ṭhānāṭṭhānakusalo ca, ettāvatā kho, ānanda, ‘paṇḍito bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti (ma. ni. 3.124).
For it has been said: "Indeed, Ānanda, when a bhikkhu is proficient in elements, proficient in sense bases, proficient in dependent origination, and proficient in what is possible and what is impossible, to that extent, Ānanda, he is rightly called a 'wise bhikkhu'."
Điều này đã được nói: “Này Ānanda, khi một tỳ khưu khéo léo về các giới, khéo léo về các xứ, khéo léo về Duyên khởi, khéo léo về các điều có thể và không thể, thì này Ānanda, có thể nói rằng vị tỳ khưu đó là ‘bậc trí tuệ’.”
Mahāpaññotiādīsu mahāpaññādīhi samannāgatoti attho.
In "Mahāpañño" (greatly wise) and so on, the meaning is endowed with great wisdom and the like.
Trong các từ như mahāpañño (đại trí tuệ) và các từ khác, ý nghĩa là đầy đủ đại trí tuệ và các phẩm chất tương tự.
Tatridaṃ mahāpaññādīnaṃ nānattaṃ (paṭi. ma. 3.4) – katamā mahāpaññā?
Here is the difference of great wisdom and the like: What is "Mahāpaññā" (great wisdom)?
Ở đây, sự khác biệt của đại trí tuệ và các phẩm chất tương tự là: Thế nào là đại trí tuệ?
Mahante sīlakkhandhe pariggaṇhātīti mahāpaññā, mahante samādhikkhandhe, paññākkhandhe, vimuttikkhandhe, vimuttiñāṇadassanakkhandhe pariggaṇhātīti mahāpaññā.
It is great wisdom because it comprehends the great aggregate of morality, the great aggregate of concentration, the aggregate of wisdom, the aggregate of liberation, the aggregate of knowledge and vision of liberation.
Vì nó bao trùm các khối giới lớn, các khối định lớn, các khối tuệ lớn, các khối giải thoát lớn, các khối giải thoát tri kiến lớn, nên gọi là đại trí tuệ.
Mahantāni ṭhānāṭṭhānāni, mahāvihārasamāpattiyo, mahantāni ariyasaccāni, mahante satipaṭṭhāne, sammappadhāne, iddhipāde, mahantāni indriyāni, balāni, bojjhaṅgāni, mahante ariyamagge, mahantāni sāmaññaphalāni, mahāabhiññāyo, mahantaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ pariggaṇhātīti mahāpaññā.
It is great wisdom because it comprehends great possibilities and impossibilities, great meditative attainments (vihārasamāpattiyo), great Noble Truths, great foundations of mindfulness, right exertions, bases of psychic power, great faculties, powers, factors of awakening, great Noble Paths, great fruits of recluseship, great supernormal knowledges (abhiññāyo), and the great ultimate reality of Nibbāna.
Vì nó bao trùm các điều có thể và không thể lớn, các thiền định an trú lớn, các Thánh đế lớn, các Tứ niệm xứ lớn, các Tứ chánh cần, các Tứ như ý túc, các căn lớn, các lực lớn, các Thất giác chi, các Thánh đạo lớn, các Sa-môn quả lớn, các đại thắng trí, Niết Bàn là chân lý tối thượng lớn, nên gọi là đại trí tuệ.
Katamā puthupaññā?
What is "Puthupaññā" (widespread wisdom)?
Thế nào là puthupaññā (trí tuệ rộng lớn)?
Puthu nānākhandhesu, (ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā.) Puthu nānādhātūsu, puthu nānāāyatanesu, puthu nānāpaṭiccasamuppādesu, puthu nānāsuññatamanupalabbhesu, puthu nānāatthesu, dhammesu niruttīsu paṭibhānesu, puthu nānāsīlakkhandhesu, puthu nānāsamādhi-paññāvimutti-vimuttiñāṇadassanakkhandhesu, puthu nānāṭhānāṭṭhānesu, puthu nānāvihārasamāpattīsu, puthu nānāariyasaccesu, puthu nānāsatipaṭṭhānesu, sammappadhānesu, iddhipādesu, indriyesu, balesu, bojjhaṅgesu, puthu nānāariyamaggesu, sāmaññaphalesu, abhiññāsu, puthu nānājanasādhāraṇe dhamme samatikkamma paramatthe nibbāne ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā.
It is widespread wisdom because knowledge proceeds widely (puthu) in various aggregates, widely in various elements, widely in various sense bases, widely in various dependent originations, widely in various unapprehended emptinesses, widely in various meanings, in various dhammas, in various interpretations, in various aggregates of morality, in various aggregates of concentration, wisdom, liberation, knowledge and vision of liberation, widely in various possibilities and impossibilities, widely in various meditative attainments, widely in various Noble Truths, widely in various foundations of mindfulness, right exertions, bases of psychic power, faculties, powers, factors of awakening, widely in various Noble Paths, fruits of recluseship, supernormal knowledges; knowledge proceeds, going beyond the various ordinary dhammas, to the ultimate reality of Nibbāna.
Vì trí tuệ đó phát sinh rộng khắp trong các uẩn khác nhau, trong các giới khác nhau, trong các xứ khác nhau, trong các Duyên khởi khác nhau, trong các tánh không không thể tìm thấy khác nhau, trong các nghĩa lý, các pháp, các giải thích, các biện tài khác nhau, trong các khối giới khác nhau, trong các khối định, tuệ, giải thoát, giải thoát tri kiến khác nhau, trong các điều có thể và không thể khác nhau, trong các thiền định an trú khác nhau, trong các Thánh đế khác nhau, trong các Tứ niệm xứ, Tứ chánh cần, Tứ như ý túc, các căn, các lực, các Thất giác chi khác nhau, trong các Thánh đạo khác nhau, trong các Sa-môn quả, các thắng trí khác nhau, và vượt qua các pháp thông thường của chúng sinh, trí tuệ đó phát sinh trong Niết Bàn là chân lý tối thượng, nên gọi là puthupaññā.
Katamā hāsapaññā?
What is "Hāsapaññā" (joyful wisdom)?
Thế nào là hāsapaññā (trí tuệ nhanh nhạy)?
Idhekacco hāsabahulo vedabahulo tuṭṭhibahulo pāmojjabahulo sīlaṃ paripūreti, indriyasaṃvaraṃ paripūreti, bhojane mattaññutaṃ, jāgariyānuyogaṃ, sīlakkhandhaṃ, samādhikkhandhaṃ, paññākkhandhaṃ, vimuttikkhandhaṃ, vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūretīti, hāsapaññā.
Here, some individual, abundant in joy, abundant in delight, abundant in contentment, abundant in gladness, perfects sīla, perfects sense-restraint, moderation in food, devotion to wakefulness, the aggregate of sīla, the aggregate of samādhi, the aggregate of paññā, the aggregate of vimutti, the aggregate of knowledge and vision of liberation. Thus, it is hāsapaññā (joyful wisdom).
Ở đây, một số người có nhiều sự vui vẻ, có nhiều sự hoan hỷ, có nhiều sự thỏa mãn, có nhiều sự hân hoan, hoàn thành giới, hoàn thành sự chế ngự các căn, sự biết vừa đủ trong ăn uống, sự chuyên cần tỉnh thức, giới uẩn, định uẩn, tuệ uẩn, giải thoát uẩn, giải thoát tri kiến uẩn—đó là Trí tuệ Hân hoan (Hāsapaññā).
Hāsabahulo pāmojjabahulo ṭhānāṭṭhānaṃ paṭivijjhatīti hāsapaññā.
One abundant in joy and gladness penetrates into what is possible and what is not. Thus, hāsapaññā.
Người có nhiều sự vui vẻ, có nhiều sự hân hoan, thấu hiểu đúng và sai—đó là Trí tuệ Hân hoan.
Hāsabahulo vihārasamāpattiyo paripūretīti hāsapaññā.
One abundant in joy perfects the attainments of dwellings. Thus, hāsapaññā.
Người có nhiều sự vui vẻ hoàn thành các thiền định an trú—đó là Trí tuệ Hân hoan.
Hāsabahulo ariyasaccāni paṭivijjhati.
One abundant in joy penetrates the Noble Truths.
Người có nhiều sự vui vẻ thấu hiểu các Chân lý Cao thượng.
Satipaṭṭhāne, sammappadhāne, iddhipāde, indriyāni, balāni, bojjhaṅgāni, ariyamaggaṃ bhāvetīti hāsapaññā.
One cultivates the foundations of mindfulness, right efforts, bases of psychic power, faculties, powers, factors of enlightenment, and the Noble Path. Thus, hāsapaññā.
Người có nhiều sự vui vẻ phát triển các niệm xứ, các chánh cần, các thần túc, các căn, các lực, các giác chi, con đường cao thượng—đó là Trí tuệ Hân hoan.
Hāsabahulo sāmaññaphalāni sacchikaroti, abhiññāyo paṭivijjhatīti hāsapaññā, hāsabahulo vedatuṭṭhipāmojjabahulo paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikarotīti hāsapaññā.
One abundant in joy realizes the fruits of recluseship, penetrates the supernormal powers. Thus, hāsapaññā. One abundant in joy, abundant in delight, contentment, and gladness, realizes the ultimate Nibbāna. Thus, hāsapaññā.
Người có nhiều sự vui vẻ chứng đắc các quả Sa-môn, thấu hiểu các thắng trí—đó là Trí tuệ Hân hoan. Người có nhiều sự vui vẻ, có nhiều sự hoan hỷ, thỏa mãn, hân hoan, chứng đắc Nibbāna tối thượng—đó là Trí tuệ Hân hoan.
Katamā javanapaññā?
What is swift wisdom (javanapaññā)?
Thế nào là Trí tuệ Nhanh nhạy (Javanapaññā)?
Yaṃkiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ aniccato khippaṃ javatīti javanapaññā.
Whatever rūpa (form) is past, future, or present…or far or near, all such rūpa swiftly penetrates (the characteristics of impermanence). Thus, it is javanapaññā.
Bất cứ sắc nào thuộc quá khứ, vị lai, hiện tại... dù xa hay gần, tất cả sắc đó nhanh chóng được nhận biết là vô thường—đó là Trí tuệ Nhanh nhạy.
Dukkhato khippaṃ, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā.
It swiftly penetrates as suffering, swiftly penetrates as not-self. Thus, javanapaññā.
Nhanh chóng nhận biết là khổ, nhanh chóng nhận biết là vô ngã—đó là Trí tuệ Nhanh nhạy.
Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… sabbaṃ viññāṇaṃ aniccato, dukkhato, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā.
Whatever vedanā (feeling)…whatever saññā (perception)…whatever saṅkhārā (mental formations)…whatever viññāṇa (consciousness) is past, future, or present…all such viññāṇa swiftly penetrates as impermanence, as suffering, as not-self. Thus, javanapaññā.
Bất cứ thọ nào... bất cứ tưởng nào... bất cứ hành nào... bất cứ thức nào thuộc quá khứ, vị lai, hiện tại... tất cả thức đó nhanh chóng được nhận biết là vô thường, khổ, vô ngã—đó là Trí tuệ Nhanh nhạy.
Cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccato, dukkhato, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā.
The eye…decay and death, past, future, or present, swiftly penetrate as impermanence, as suffering, as not-self. Thus, javanapaññā.
Mắt... cho đến già chết thuộc quá khứ, vị lai, hiện tại, nhanh chóng được nhận biết là vô thường, khổ, vô ngã—đó là Trí tuệ Nhanh nhạy.
Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenāti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā rūpanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā.
Having weighed, investigated, understood, and clearly established that rūpa, past, future, or present, is impermanent in the sense of decay, suffering in the sense of danger, and not-self in the sense of being insubstantial, it swiftly penetrates Nibbāna, the cessation of rūpa. Thus, javanapaññā.
Sắc thuộc quá khứ, vị lai, hiện tại là vô thường theo nghĩa hoại diệt, là khổ theo nghĩa đáng sợ, là vô ngã theo nghĩa không có cốt lõi—sau khi cân nhắc, suy xét, làm rõ, làm hiển lộ như vậy, nhanh chóng nhận biết Nibbāna, sự diệt trừ sắc—đó là Trí tuệ Nhanh nhạy.
Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ… cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena…pe… vibhūtaṃ katvā jarāmaraṇanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā.
Vedanā…saññā…saṅkhārā…viññāṇa…the eye…decay and death, past, future, or present, are impermanent in the sense of decay…having clearly established (this), it swiftly penetrates Nibbāna, the cessation of decay and death. Thus, javanapaññā.
Thọ... tưởng... hành... thức... mắt... cho đến già chết thuộc quá khứ, vị lai, hiện tại là vô thường theo nghĩa hoại diệt... sau khi làm hiển lộ như vậy, nhanh chóng nhận biết Nibbāna, sự diệt trừ già chết—đó là Trí tuệ Nhanh nhạy.
Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… viññāṇaṃ.
Rūpa, past, future, or present…viññāṇa.
Sắc thuộc quá khứ, vị lai, hiện tại... cho đến thức.
Cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā jarāmaraṇanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā.
The eye…decay and death are impermanent, conditioned, dependently originated, subject to decay, subject to vanishing, subject to dispassion, subject to cessation; having weighed, investigated, understood, and clearly established this, it swiftly penetrates Nibbāna, the cessation of decay and death. Thus, javanapaññā.
Mắt... cho đến già chết là vô thường, hữu vi, duyên khởi, có bản chất hoại diệt, có bản chất biến mất, có bản chất ly tham, có bản chất đoạn diệt—sau khi cân nhắc, suy xét, làm rõ, làm hiển lộ như vậy, nhanh chóng nhận biết Nibbāna, sự diệt trừ già chết—đó là Trí tuệ Nhanh nhạy.
Katamā tikkhapaññā?
What is sharp wisdom (tikkhapaññā)?
Thế nào là Trí tuệ Sắc bén (Tikkhapaññā)?
Khippaṃ kilese chindatīti tikkhapaññā.
It swiftly cuts off defilements. Thus, tikkhapaññā.
Nhanh chóng cắt đứt các phiền não—đó là Trí tuệ Sắc bén.
Uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti, uppannaṃ byāpādavitakkaṃ… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ… uppannuppanne pāpake akusale dhamme… uppannaṃ rāgaṃ… dosaṃ… mohaṃ… kodhaṃ… upanāhaṃ… makkhaṃ… paḷāsaṃ… issaṃ… macchariyaṃ… māyaṃ… sāṭheyyaṃ… thambhaṃ… sārambhaṃ… mānaṃ… atimānaṃ… madaṃ… pamādaṃ… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe abhisaṅkhāre… sabbe bhavagāmikamme nādhivāseti pajahati vinodeti, byantīkaroti, anabhāvaṃ gametīti tikkhapaññā.
It does not tolerate a arisen thought of sensual desire; it does not tolerate an arisen thought of ill-will…an arisen thought of harming…any unwholesome states that have arisen…arisen greed…hatred…delusion…anger…resentment…disparagement…contempt…envy…avarice…deceit…fraudulence…obstinacy…presumption…conceit…arrogance…intoxication…heedlessness…all defilements…all misconducts…all formations (leading to rebirth)…all kamma leading to existence; it abandons them, dispels them, makes them disappear, brings them to an end. Thus, tikkhapaññā.
Không chấp nhận ý nghĩ dục lạc đã khởi lên, ý nghĩ sân hận đã khởi lên... ý nghĩ hại người đã khởi lên... các pháp bất thiện, ác đã khởi lên... tham đã khởi lên... sân... si... giận... oán... khinh mạn... não hại... đố kỵ... xan sẻ... lừa dối... gian xảo... cứng đầu... ngạo mạn... kiêu căng... say đắm... phóng dật... tất cả phiền não... tất cả ác hạnh... tất cả hành hữu... tất cả nghiệp dẫn đến tái sinh—không chấp nhận, đoạn trừ, xua tan, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại—đó là Trí tuệ Sắc bén.
Ekasmiṃ āsane cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, catasso ca paṭisambhidāyo, cha ca abhiññāyo adhigatā honti sacchikatā phassitā paññāyāti tikkhapaññā.
In a single sitting, the four Noble Paths, the four fruits of recluseship, the four analytical knowledges (paṭisambhidā), and the six supernormal powers (abhiññā) are attained, realized, and perceived by wisdom. Thus, tikkhapaññā.
Trong một chỗ ngồi, bốn Đạo Thánh, bốn Quả Sa-môn, bốn Phân tích trí, và sáu Thắng trí đã được chứng đắc, được hiện thực, được cảm nhận bằng tuệ—đó là Trí tuệ Sắc bén.
Thero ca bhāgineyyassa dīghanakhaparibbājakassa vedanāpariggahasutte desiyamāne ṭhitakova sabbakilese chinditvā sāvakapāramiñāṇaṃ paṭividdhakālato paṭṭhāya tikkhapañño nāma jāto.
The Elder, while the Dīghanakha Paribbājaka's Discourse on the Comprehension of Feelings (Vedanāpariggaha Sutta) was being taught to his nephew, stood up, cut off all defilements, and from the moment of penetrating the knowledge of a chief disciple's perfection, became known as tikkhapañño (possessing sharp wisdom).
Vị Trưởng lão, khi bài kinh Vedanāpariggaha được thuyết giảng cho người cháu là du sĩ Dīghanakha, Ngài đã cắt đứt tất cả phiền não ngay khi đang đứng, và từ thời điểm đó, khi Ngài thấu hiểu tri kiến Ba-la-mật của Thanh văn, Ngài được gọi là người có Trí tuệ Sắc bén.
Tenāha – ‘‘tikkhapañño, bhante, āyasmā sāriputto’’ti.
Therefore, it was said: "Sharp in wisdom, Venerable Sāriputta."
Vì vậy, Ngài đã nói: "Bạch Thế Tôn, Tôn giả Sāriputta là người có trí tuệ sắc bén."
Katamā nibbedhikapaññā?
What is penetrative wisdom (nibbedhikapaññā)?
Thế nào là Trí tuệ Xuyên thấu (Nibbedhikapaññā)?
Idhekacco sabbasaṅkhāresu ubbegabahulo hoti uttāsabahulo ukkaṇṭhanabahulo aratibahulo anabhiratibahulo bahimukho na ramati sabbasaṅkhāresu, anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ lobhakkhandhaṃ nibbijjhati padāletīti nibbedhikapaññā.
Here, some individual is abundant in apprehension, abundant in dread, abundant in revulsion, abundant in disaffection, abundant in aversion towards all conditioned phenomena; he does not delight in all conditioned phenomena. He pierces and penetrates the aggregate of greed, which was never pierced or penetrated before. Thus, nibbedhikapaññā.
Ở đây, một số người có nhiều sự kinh hãi, nhiều sự sợ hãi, nhiều sự chán ghét, nhiều sự không hoan hỷ, nhiều sự không vui thích đối với tất cả các hành hữu, không vui thích đối với tất cả các hành hữu, hướng ra bên ngoài; xuyên thấu, phá vỡ khối tham chưa từng được xuyên thấu, chưa từng được phá vỡ—đó là Trí tuệ Xuyên thấu.
Anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ dosakkhandhaṃ… mohakkhandhaṃ… kodhaṃ… upanāhaṃ…pe… sabbe bhavagāmikamme nibbijjhati padāletīti nibbedhikapaññā.
He pierces and penetrates the aggregate of hatred…the aggregate of delusion…anger…resentment…all kamma leading to existence, which were never pierced or penetrated before. Thus, nibbedhikapaññā.
Xuyên thấu, phá vỡ khối sân... khối si... giận... oán... cho đến tất cả nghiệp dẫn đến tái sinh chưa từng được xuyên thấu, chưa từng được phá vỡ—đó là Trí tuệ Xuyên thấu.
Appicchoti santaguṇaniguhanatā, paccayapaṭiggahaṇe ca mattaññutā, etaṃ appicchalakkhaṇanti iminā lakkhaṇena samannāgato.
Of few wishes (appiccho) means the concealment of good qualities and moderation in accepting requisites; he is endowed with this characteristic of having few wishes.
Ít dục (Appiccho) có nghĩa là che giấu những đức tính tốt của mình và biết vừa đủ trong việc thọ nhận các vật dụng; được trang bị đặc tính ít dục này.
Santuṭṭhoti catūsu paccayesu yathālābhasantoso yathābalasantoso yathāsāruppasantosoti, imehi tīhi santosehi samannāgato.
Contented (santuṭṭho) means contentment with whatever is obtained, contentment with one's strength, and contentment with what is suitable concerning the four requisites; he is endowed with these three types of contentment.
Tri túc (Santuṭṭho) có nghĩa là tri túc với những gì có được (yathālābhasantosa), tri túc với khả năng của mình (yathābalasantosa), tri túc với những gì phù hợp (yathāsāruppasantosa) trong bốn vật dụng; được trang bị ba loại tri túc này.
Pavivittoti kāyaviveko ca vivekaṭṭhakāyānaṃ nekkhammābhiratānaṃ, cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānappattānaṃ, upadhiviveko ca nirupadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānanti, imesaṃ tiṇṇaṃ vivekānaṃ lābhī.
Secluded (pavivitto) means he is an acquirer of these three kinds of seclusion: bodily seclusion for those whose bodies are secluded and who delight in renunciation; mental seclusion for those whose minds are purified and who have attained supreme clarity; and seclusion from the bases of existence (upadhi) for those who are without bases of existence and have gone to the unconditioned (visaṅkhāra).
Độc cư (Pavivitto) có nghĩa là người đạt được ba loại độc cư này: độc cư thân (kāyaviveka) của những người có thân độc cư, những người ưa thích từ bỏ; độc cư tâm (cittaviveka) của những người có tâm thanh tịnh, những người đạt đến sự thanh lọc tối thượng; và độc cư phiền não (upadhiviveka) của những người không còn phiền não, những người đã đạt đến sự giải thoát khỏi các hành hữu.
Asaṃsaṭṭhoti dassanasaṃsaggo savanasaṃsaggo samullapanasaṃsaggo paribhogasaṃsaggo kāyasaṃsaggoti, imehi pañcahi saṃsaggehi virahito.
Unsullied (asaṃsaṭṭho) means he is free from these five kinds of entanglement: entanglement by sight, entanglement by hearing, entanglement by speaking, entanglement by consumption, and bodily entanglement.
Không giao thiệp (Asaṃsaṭṭho) có nghĩa là không dính mắc với năm loại giao thiệp này: giao thiệp bằng cách nhìn (dassanasaṃsagga), giao thiệp bằng cách nghe (savanasaṃsagga), giao thiệp bằng cách nói chuyện (samullapanasaṃsagga), giao thiệp bằng cách sử dụng (paribhogasaṃsagga), giao thiệp bằng cách tiếp xúc thân thể (kāyasaṃsagga).
Ayañca pañcavidho saṃsaggo rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi upāsakehi upasikāhi bhikkhūhi bhikkhunīhīti aṭṭhahi puggalehi saddhiṃ jāyati, so sabbopi therassa natthīti asaṃsaṭṭho.
And these five kinds of entanglement arise with eight types of individuals: kings, royal ministers, heretics, disciples of heretics, male lay followers, female lay followers, monks, and nuns; all of these are absent for the Elder. Thus, he is asaṃsaṭṭho.
Năm loại giao thiệp này phát sinh với tám hạng người: vua chúa, đại thần, ngoại đạo, đệ tử ngoại đạo, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, tỳ khưu, và tỳ khưu ni; tất cả những điều này đều không có nơi vị Trưởng lão, do đó Ngài là người không giao thiệp.
Āraddhavīriyoti paggahitavīriyo paripuṇṇavīriyo.
Ardent in effort (āraddhavīriyo) means one whose effort is aroused, whose effort is complete.
Tinh tấn (Āraddhavīriyo) có nghĩa là người đã phát khởi tinh tấn, tinh tấn viên mãn.
Tattha āraddhavīriyo bhikkhu gamane uppannakilesassa ṭhānaṃ pāpuṇituṃ na deti, ṭhāne uppannassa nisajjaṃ, nisajjāya uppannassa seyyaṃ pāpuṇituṃ na deti, tasmiṃ tasmiṃ iriyāpathe uppannaṃ tattha tattheva niggaṇhāti.
Here, a bhikkhu ardent in effort does not allow a defilement that arose while walking to reach the standing posture; he does not allow one that arose while standing to reach the sitting posture; he does not allow one that arose while sitting to reach the lying down posture; he restrains what has arisen in that very posture, right there and then.
Ở đây, một tỳ khưu tinh tấn không cho phép phiền não phát sinh khi đi bộ, không cho phép phiền não phát sinh khi đứng, không cho phép phiền não phát sinh khi ngồi, không cho phép phiền não phát sinh khi nằm; Ngài chế ngự phiền não ngay lập tức ở bất cứ oai nghi nào chúng phát sinh.
Thero pana catucattālīsa vassāni mañce piṭṭhiṃ na pasāreti.
However, the Elder did not let his back touch a bed for forty-four years.
Vị Trưởng lão đã không đặt lưng xuống giường trong bốn mươi bốn năm.
Taṃ sandhāya ‘‘āraddhavīriyo’’ti āha.
Referring to that, it is said "ardent in effort."
Nói đến điều đó, Ngài được gọi là "tinh tấn".
Vattāti odhunanavattā.
An instructor (vattā) means one who instructs to shake off (faults).
Người khuyên răn (Vattā) có nghĩa là người khuyên răn để loại bỏ phiền não.
Bhikkhūnaṃ ajjhācāraṃ disvā ‘‘ajja kathessāmi, sve kathessāmī’’ti kathāvavatthānaṃ na karoti, tasmiṃ tasmiṃ yeva ṭhāne ovadati anusāsatīti attho.
Upon seeing a transgression of bhikkhus, he does not procrastinate, saying "I will speak today, I will speak tomorrow," but rather advises and instructs them right there and then. This is the meaning.
Khi thấy sự sai phạm của các tỳ khưu, Ngài không nói: "Hôm nay tôi sẽ nói, ngày mai tôi sẽ nói," mà Ngài khuyên răn và hướng dẫn ngay tại chỗ—đó là ý nghĩa.
Vacanakkhamoti vacanaṃ khamati.
Patient in speech (vacanakkhamo) means he is tolerant of words.
Dễ tiếp thu lời khuyên (Vacanakkhamo) có nghĩa là chấp nhận lời khuyên.
Eko hi parassa ovādaṃ deti, sayaṃ pana aññena ovadiyamāno kujjhati.
One person might give advice to another but gets angry when advised by someone else.
Có người khuyên răn người khác, nhưng khi bị người khác khuyên răn thì lại nổi giận.
Thero pana parassapi ovādaṃ deti, sayaṃ ovadiyamānopi sirasā sampaṭicchati.
The Elder, however, gives advice to others and also accepts advice from others with bowed head.
Nhưng vị Trưởng lão không chỉ khuyên răn người khác mà còn chấp nhận lời khuyên của người khác bằng sự cung kính.
Ekadivasaṃ kira sāriputtattheraṃ sattavassiko sāmaṇero – ‘‘bhante, sāriputta, tumhākaṃ nivāsanakaṇṇo olambatī’’ti āha.
It is said that one day a seven-year-old novice said to Elder Sāriputta: "Venerable Sāriputta, the edge of your lower robe is hanging down."
Một ngày nọ, một sa-di bảy tuổi đã nói với Trưởng lão Sāriputta: "Bạch Đại đức Sāriputta, vạt y của Ngài đang bị xệ xuống."
Thero kiñci avatvāva ekamantaṃ gantvā parimaṇḍalaṃ nivāsetvā āgamma ‘‘ettakaṃ vaṭṭati ācariyā’’ti añjaliṃ paggayha aṭṭhāsi.
Without saying anything, the Elder went aside, adjusted his lower robe to be perfectly circular, and then returned, standing with clasped hands, saying, "Is this much correct, teacher?"
Vị Trưởng lão không nói gì, đi sang một bên, chỉnh lại y cho tròn trịa rồi trở lại, chắp tay và đứng đó, nói: "Thưa Thầy, như vậy đã được chưa?"
Codakoti vatthusmiṃ otiṇṇe vā anotiṇṇe vā vītikkamaṃ disvā – ‘‘āvuso, bhikkhunā nāma evaṃ nivāsetabbaṃ, evaṃ pārupitabbaṃ, evaṃ gantabbaṃ, evaṃ ṭhātabbaṃ, evaṃ nisīditabbaṃ, evaṃ khāditabbaṃ, evaṃ bhuñjitabba’’nti tantivasena anusiṭṭhiṃ deti.
Codako (admonisher) means one who, seeing a transgression that has occurred or not occurred in the matter of misconduct, gives instruction based on the texts, saying: “Friend, a bhikkhu should dress like this, should wear the outer robe like this, should walk like this, should stand like this, should sit like this, should eat solid food like this, should eat soft food like this.”
Codako (người quở trách) là người khi thấy sự vi phạm, dù đã được nêu ra hay chưa được nêu ra, liền đưa ra lời khuyên theo giáo điển rằng: “Này chư hiền, một tỳ-khưu phải mặc y như thế này, phải đắp y như thế này, phải đi như thế này, phải đứng như thế này, phải ngồi như thế này, phải ăn như thế này, phải thọ dụng như thế này.”
Evaṃ pāpapuggalepi garahati, ‘‘samaṇena nāma rāgavasikena dosamohavasikena na hotabbaṃ, uppanno rāgo doso moho pahātabbo’’ti evaṃ pāpadhammepi garahatīti dvīhi kāraṇehi ‘‘pāpagarahī, bhante, āyasmā sāriputto’’ti vadati.
Thus, he reproaches evil persons. And by saying, “A recluse should not be under the sway of lust, hatred, and delusion; if lust, hatred, or delusion arise, they should be abandoned,” he reproaches evil dhammas. Thus, for these two reasons, it is said, “Venerable Sāriputta is a reproacher of evil, bhante.”
Như vậy, Ngài quở trách cả những kẻ xấu ác. Ngài cũng quở trách những pháp ác như: “Một sa-môn không nên bị chi phối bởi tham, sân, si; tham, sân, si đã sinh khởi phải được đoạn trừ.” Vì hai lý do này mà người ta nói: “Bạch Thế Tôn, Tôn giả Sāriputta là người quở trách điều ác.”
Evaṃ āyasmatā ānandena soḷasahi padehi therassa yathābhūtavaṇṇappakāsane kate – ‘‘kiṃ ānando attano piyasahāyassa vaṇṇaṃ kathetuṃ na labhati, kathetu kiṃ pana tena kathitaṃ tatheva hoti, kiṃ so sabbaññū’’ti?
When Venerable Ānanda had thus elucidated the Elder’s true qualities in sixteen terms, some evil person might wonder: “Is Ānanda not allowed to praise his dear companion? Let him praise him. But is what he said truly so? Is he omniscient?”
Khi Tôn giả Ānanda đã ca ngợi công đức chân thật của Đại Trưởng lão bằng mười sáu từ như vậy, có kẻ xấu ác nào đó có thể nói: “Ānanda không được phép ca ngợi công đức của người bạn thân yêu của mình sao? Nếu ca ngợi, liệu những gì y nói có phải là sự thật không? Liệu y có phải là bậc Toàn Giác không?”
Koci pāpapuggalo vattuṃ mā labhatūti satthā taṃ vaṇṇabhaṇanaṃ akuppaṃ sabbaññubhāsitaṃ karonto jinamuddikāya lañchanto evametantiādimāha.
So that no evil person might be able to say such a thing, the Teacher, making that praise unassailable and spoken by an Omniscient One, sealing it with the Buddha’s seal, said, " evametaṃ" (Thus it is), and so on.
Để không cho bất kỳ kẻ xấu ác nào nói như vậy, Đức Bổn Sư đã xác nhận lời ca ngợi đó là bất khả hủy hoại và là lời của bậc Toàn Giác, Ngài đã đóng ấn của chư Phật và nói: “Evametaṃ” (Đúng vậy), v.v.
Evaṃ tathāgatena ca ānandattherena ca mahātherassa vaṇṇe kathiyamāne bhumaṭṭhakā devatā uṭṭhahitvā eteheva soḷasahi padehi vaṇṇaṃ kathayiṃsu.
When the Tathāgata and Venerable Ānanda thus spoke in praise of the Great Elder, the earth-dwelling devas arose and praised him with these very sixteen terms.
Khi Đức Như Lai và Tôn giả Ānanda ca ngợi công đức của Đại Trưởng lão như vậy, các vị thiên nhân ở cõi đất đã đứng dậy và ca ngợi công đức bằng chính mười sáu từ đó.
Tato ākāsaṭṭhakadevatā sītavalāhakā uṇhavalāhakā cātumahārājikāti yāva akaniṭṭhabrahmalokā devatā uṭṭhahitvā eteheva soḷasahi padehi vaṇṇaṃ kathayiṃsu.
Then the sky-dwelling devas, the Sītavalāhaka, Uṇhavalāhaka, and Cātumahārājika devas, and so on, up to the devas of the Akaniṭṭha Brahmā world, arose and praised him with these very sixteen terms.
Từ đó, các vị thiên nhân trên không trung, các vị thiên nhân mây lạnh, mây nóng, chư Thiên Tứ Đại Thiên Vương, cho đến các vị thiên nhân ở cõi Phạm thiên Akaniṭṭha đều đứng dậy và ca ngợi công đức bằng chính mười sáu từ đó.
Etenupāyena ekacakkavāḷaṃ ādiṃ katvā dasasu cakkavāḷasahassesu devatā uṭṭhahitvā kathayiṃsu.
In this way, starting with one world-system, devas in ten thousand world-systems arose and spoke in praise.
Bằng cách này, bắt đầu từ một thế giới, các vị thiên nhân trong mười ngàn thế giới đã đứng dậy và ca ngợi.
Athāyasmato sāriputtassa saddhivihāriko susīmo devaputto cintesi – ‘‘imā devatā attano attano nakkhattakīḷaṃ pahāya tattha tattha gantvā mayhaṃ upajjhāyasseva vaṇṇaṃ kathenti, gacchāmi tathāgatassa santikaṃ, gantvā etadeva vaṇṇabhaṇanaṃ devatābhāsitaṃ karomī’’ti, so tathā akāsi.
Then Susīma, the deva-son, a co-resident of Venerable Sāriputta, thought: “These devas have abandoned their own celestial pleasures and gone to various places to praise my preceptor. I will go to the Tathāgata and make this very praise spoken by devas.” And he did so.
Bấy giờ, thiên tử Susīma, đệ tử đồng học của Tôn giả Sāriputta, suy nghĩ: “Các vị thiên nhân này đã từ bỏ những trò vui lễ hội của riêng mình, đi đến khắp nơi và ca ngợi công đức của vị Upajjhāya của ta. Ta sẽ đến chỗ Đức Như Lai, và khi đến đó, ta sẽ trình bày lời ca ngợi công đức này như là lời của chư thiên.” Và Ngài đã làm như vậy.
Taṃ dassetuṃ atha kho susīmotiādi vuttaṃ.
To show that, the passage beginning " atha kho susīmo" (Then Susīma) was spoken.
Để chỉ ra điều đó, kinh nói: “Atha kho Susīmo” (Rồi thì Susīma), v.v.
Uccāvacāti aññesu ṭhānesu paṇītaṃ uccaṃ vuccati, hīnaṃ avacaṃ.
Uccāvacā (diverse) – in other contexts, something excellent is called ucca (high), and something inferior is called avaca (low).
Uccāvacā (cao thấp) ở những chỗ khác có nghĩa là cao quý là ‘ucca’, thấp kém là ‘avaca’.
Idha pana uccāvacāti nānāvidhā vaṇṇanibhā.
But here, uccāvacā means various kinds of brilliant hues.
Còn ở đây, uccāvacā có nghĩa là nhiều loại màu sắc và ánh sáng khác nhau.
Tassā kira devaparisāya nīlaṭṭhānaṃ atinīlaṃ, pītakaṭṭhānaṃ atipītakaṃ, lohitaṭṭhānaṃ atilohitaṃ, odātaṭṭhānaṃ accodātanti, catubbidhā vaṇṇanibhā pātubhavi.
For that assembly of devas, the blue parts were extremely blue, the yellow parts extremely yellow, the red parts extremely red, and the white parts exceedingly white; thus, four kinds of brilliant hues appeared.
Thật vậy, trong hội chúng thiên nhân đó, chỗ màu xanh thì rất xanh, chỗ màu vàng thì rất vàng, chỗ màu đỏ thì rất đỏ, chỗ màu trắng thì rất trắng, bốn loại màu sắc và ánh sáng đã xuất hiện.
Teneva seyyathāpi nāmāti catasso upamā āgatā.
For this reason, four similes are given, beginning with " seyyathāpi nāmā" (just as).
Chính vì thế mà bốn ví dụ đã được đưa ra: “Seyyathāpi nāmā” (Ví như).
Tattha subhoti sundaro.
There, subho (lustrous) means beautiful.
Trong đó, subho (tốt đẹp) là rực rỡ.
Jātimāti jātisampanno.
Jātimā (of pure origin) means endowed with excellent origin.
Jātimā (có phẩm chất) là có phẩm chất cao quý.
Suparikammakatoti dhovanādiparikammena suṭṭhu parikammakato.
Suparikammakato (well-worked) means well-prepared with cleansing and other processes.
Suparikammakato (được gia công kỹ lưỡng) là được gia công kỹ lưỡng bằng các công đoạn như rửa sạch.
Paṇḍukambale nikkhittoti rattakambale ṭhapito.
Paṇḍukambale nikkhitto (placed on a white blanket) means placed on a red blanket.
Paṇḍukambale nikkhitto (đặt trên tấm chăn trắng) là đặt trên tấm chăn đỏ.
Evamevanti rattakambale nikkhittamaṇi viya sabbā ekappahāreneva virocituṃ āraddhā.
Evameva (in the same way) means all of them began to shine at once, like a jewel placed on a red blanket.
Evamevaṃ (Cũng vậy) là tất cả bắt đầu tỏa sáng cùng một lúc, như viên ngọc đặt trên tấm chăn đỏ.
Nikkhanti atirekapañcasuvaṇṇena katapiḷandhanaṃ.
Nikkhanti (a nikkha) refers to an ornament made of gold exceeding five suvaṇṇas.
Nikkha (vàng ròng) là đồ trang sức làm từ vàng hơn năm đơn vị vàng.
Tañhi ghaṭṭanamajjanakkhamaṃ hoti.
Such an ornament is resistant to impact and rubbing.
Vàng đó có thể chịu được sự va chạm và mài dũa.
Jambonadanti mahājambusākhāya pavattanadiyaṃ nibbattaṃ, mahājambuphalarase vā pathaviyaṃ paviṭṭhe suvaṇṇaṅkurā uṭṭhahanti, tena suvaṇṇena katapiḷandhanantipi attho.
Jambonada (Jambu-river gold) means gold produced in the river flowing under the great Jambu tree branch, or it means that when the juice of the great Jambu fruit enters the earth, gold sprouts emerge, and an ornament made from that gold; this is also the meaning.
Jambonada (vàng Jambū) là vàng sinh ra ở con sông chảy dưới cành cây jambu vĩ đại, hoặc khi nhựa trái jambu vĩ đại thấm vào đất, những mầm vàng sẽ mọc lên, ý nói đồ trang sức làm từ vàng đó.
Dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhanti sukusalena kammāraputtena ukkāmukhe pacitvā sampahaṭṭhaṃ.
Dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭha (well-wrought by a skilled goldsmith’s son at the forge) means well-wrought by a very skilled goldsmith’s son, having been heated in the forge.
Dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭha (được người con thợ kim hoàn khéo léo nung nấu và chế tác trong lò) là được người con thợ kim hoàn rất khéo léo nung nấu trong lò và chế tác kỹ lưỡng.
Dhātuvibhaṅge (ma. ni. 3.357 ādayo) akatabhaṇḍaṃ gahitaṃ, idha pana katabhaṇḍaṃ.
In the Dhātuvibhaṅga Sutta, raw material is referred to, but here, it is finished material.
Trong kinh Dhātuvibhaṅga (Ma. Ni. 3.357, v.v.) thì đề cập đến vật liệu chưa chế tác, còn ở đây thì đề cập đến vật liệu đã chế tác.
Viddheti dūrībhūte.
Viddhe (clear) means far away.
Viddhe (ở xa) là ở nơi xa.
Deveti ākāse.
Deve (in the sky) means in the firmament.
Deve (trên trời) là trên không trung.
Nabhaṃ abbhussakkamānoti ākāsaṃ abhilaṅghanto.
Nabhaṃ abbhussakkamāno (ascending the sky) means rising into the air.
Nabhaṃ abbhussakkamāno (vươn lên bầu trời) là bay lên không trung.
Iminā taruṇasūriyabhāvo dassito.
This indicates the state of a rising sun.
Điều này cho thấy hình ảnh của mặt trời non trẻ.
Soratoti soraccena samannāgato.
Sorato (of gentle disposition) means endowed with gentleness.
Sorato (hiền hòa) là người có sự hiền hòa.
Dantoti nibbisevano.
Danto (tamed) means free from defilements.
Danto (đã được điều phục) là người đã đoạn trừ phiền não.
Satthuvaṇṇābhatoti satthārā ābhatavaṇṇo.
Satthuvaṇṇābhato (praised by the Teacher) means having qualities praised by the Teacher.
Satthuvaṇṇābhato (được Đức Bổn Sư ca ngợi) là người có công đức được Đức Bổn Sư ca ngợi.
Satthā hi aṭṭhaparisamajjhe nisīditvā ‘‘sevatha, bhikkhave, sāriputtamoggallāne’’tiādinā (ma. ni. 3.371) nayena therassa vaṇṇaṃ āharīti thero ābhatavaṇṇo nāma hoti.
Indeed, the Teacher, sitting in the midst of the eight assemblies, praised the Elder’s qualities in such a way, beginning with “Bhikkhus, associate with Sāriputta and Moggallāna”; thus, the Elder is called one whose qualities were praised.
Thật vậy, Đức Bổn Sư đã ngồi giữa tám hội chúng và ca ngợi công đức của Trưởng lão theo cách: “Này các tỳ-khưu, hãy thân cận Sāriputta và Moggallāna,” v.v. (Ma. Ni. 3.371), nên Trưởng lão được gọi là người có công đức được ca ngợi.
Kālaṃ kaṅkhatīti parinibbānakālaṃ pattheti.
Kālaṃ kaṅkhati (awaits the time) means longing for the time of final Nibbāna.
Kālaṃ kaṅkhati (mong chờ thời điểm) là mong chờ thời điểm nhập Niết bàn.
Khīṇāsavo hi neva maraṇaṃ abhinandati, na jīvitaṃ pattheti, divasasaṅkhepaṃ vetanaṃ gahetvā ṭhitapuriso viya kālaṃ pana pattheti, olokento tiṭṭhatīti attho.
A liberated one (arahat) neither delights in death nor longs for life, but like a hired laborer who has received his day’s wage, he awaits the time, meaning he stands watching for it.
Một vị A-la-hán không hoan hỷ cái chết, cũng không mong cầu sự sống, nhưng giống như người làm công đã nhận tiền lương theo ngày, vị ấy mong chờ thời điểm, nghĩa là đứng đợi.
Tenevāha –
For this reason, it is said:
Chính vì thế mà Ngài đã nói:
111. Dasame nānātitthiyasāvakāti te kira kammavādino ahesuṃ, tasmā dānādīni puññāni katvā sagge nibbattā, te ‘‘attano attano satthari pasādena nibbattamhā’’ti saññino hutvā ‘‘gacchāma dasabalassa santike ṭhatvā amhākaṃ satthārānaṃ vaṇṇaṃ kathessāmā’’ti āgantvā paccekagāthāhi kathayiṃsu.
111. In the tenth (sutta), nānātitthiyasāvakā (disciples of various teachers) refers to those who were karma-theorists; therefore, having performed meritorious deeds such as giving, they were reborn in the heavens. Thinking, “We have been reborn due to faith in our respective teachers,” they came and praised their teachers with individual verses.
111. Trong kinh thứ mười, Nānātitthiyasāvakā (các đệ tử của các ngoại đạo khác nhau) là những người theo thuyết nghiệp, do đó, họ đã làm các công đức như bố thí và tái sinh vào cõi trời. Họ nghĩ rằng: “Chúng ta đã tái sinh nhờ lòng tin vào bậc đạo sư của mình,” và đến chỗ Đức Thập Lực để ca ngợi các bậc đạo sư của họ bằng những bài kệ riêng biệt.
Tattha chinditamāriteti chindite ca mārite ca.
There, chinditamārite (cut and killed) refers to those who were cut and killed.
Trong đó, chinditamārite (bị cắt xẻo và bị giết) là bị cắt xẻo và bị giết.
Hatajānīsūti pothane ca dhanajānīsu ca.
Hatajānīsu (those who have been struck and suffered loss) refers to those subjected to beating and loss of wealth.
Hatajānīsu (bị đánh đập và mất của) là bị đánh đập và mất của.
Puññaṃ vā panāti attano puññampi na samanupassati, saṅkhepato puññāpuññānaṃ vipāko natthīti vadati.
Puññaṃ vā panā (nor merit) means one does not even perceive one’s own merit; in short, it asserts that there is no result of good or bad deeds.
Puññaṃ vā panā (hoặc công đức) là không thấy được công đức của chính mình, nói tóm lại là không có quả báo của thiện và ác.
Sa ve vissāsamācikkhīti so – ‘‘evaṃ katapāpānampi katapuññānampi vipāko natthī’’ti vadanto sattānaṃ vissāsaṃ avassayaṃ patiṭṭhaṃ ācikkhati, tasmā mānanaṃ vandanaṃ pūjanaṃ arahatīti vadati.
Sa ve vissāsamācikkhī (he indeed proclaims trust) means that one who says, “There is no result for those who have committed evil or performed meritorious deeds,” proclaims reliance and refuge for beings. Therefore, he says such a one is worthy of respect, reverence, and veneration.
Sa ve vissāsamācikkhī (người ấy thật sự chỉ ra sự tin cậy) là người đó, khi nói: “Không có quả báo cho những hành vi ác và thiện đã làm,” đã chỉ ra sự tin cậy, sự nương tựa, sự vững chắc cho chúng sinh, do đó, người ấy xứng đáng được tôn kính, đảnh lễ và cúng dường.
Tapojigucchāyāti kāyakilamathatapena pāpajigucchanena.
Tapojigucchāyā (by austerity and abhorrence) means by bodily tormenting austerity and abhorrence of evil.
Tapojigucchāyā (bằng sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi) là bằng sự khổ hạnh làm thân thể mệt mỏi và sự ghê tởm tội lỗi.
Susaṃvutattoti samannāgato pihito vā.
Susaṃvutatto (well-restrained self) means endowed with or restrained in self.
Susaṃvutatto (tự chế ngự tốt) là người có sự tự chế ngự hoặc được che đậy.
Jegucchīti tapena pāpajigucchako.
Jegucchī (abhorrent) means one who abhors evil through austerity.
Jegucchī (ghê tởm) là người ghê tởm tội lỗi bằng sự khổ hạnh.
Nipakoti paṇḍito.
Nipako (wise) means discerning.
Nipako (khôn ngoan) là người trí tuệ.
Cātuyāmasusaṃvutoti cātuyāmena susaṃvuto.
Cātuyāmasusaṃvuto (well-restrained with the fourfold restraint) means well-restrained with the cātuyāma.
Cātuyāmasusaṃvuto (được tự chế ngự tốt bằng bốn điều) là được tự chế ngự tốt bằng bốn điều.
Cātuyāmo nāma sabbavārivārito ca hoti sabbavāriyutto ca sabbavāridhuto ca sabbavāriphuṭo cāti ime cattāro koṭṭhāsā.
The cātuyāma consists of these four aspects: abstaining from all water, being bound by all restraint, purified by all restraint, and permeated by all restraint.
Bốn điều đó là: hoàn toàn tránh nước, hoàn toàn gắn bó với việc tránh ác, hoàn toàn gột rửa tội lỗi bằng việc tránh ác, và hoàn toàn được bao phủ bởi việc tránh ác.
Tattha sabbavārivāritoti vāritasabbaudako, paṭikkhittasabbasītodakoti attho.
There, sabbavārivārito (abstaining from all water) means abstaining from all cold water.
Trong đó, sabbavārivārito (hoàn toàn tránh nước) có nghĩa là tránh tất cả nước, tức là từ chối tất cả nước lạnh.
So kira sītodake sattasaññī hoti, tasmā taṃ na valañjeti.
He considers there to be life in cold water, so he does not use it.
Vì người đó tin rằng có chúng sinh trong nước lạnh, nên không sử dụng nó.
Sabbavāriyuttoti sabbena pāpavāraṇena yuto.
Sabbavāriyutto (bound by all restraint) means bound by all restraint from evil.
Sabbavāriyutto (hoàn toàn gắn bó với việc tránh ác) là gắn bó với tất cả sự ngăn chặn ác.
Sabbavāridhutoti sabbena pāpavāraṇena dhutapāpo.
Sabbavāridhuto (purified by all restraint) means purified of evil by all restraint from evil.
Sabbavāridhuto (hoàn toàn gột rửa tội lỗi bằng việc tránh ác) là tội lỗi đã được gột rửa hoàn toàn bằng tất cả sự ngăn chặn ác.
Sabbavāriphuṭoti sabbena pāpavāraṇena phuṭṭho.
Sabbavāriphuṭo (permeated by all restraint) means permeated by all restraint from evil.
Sabbavāriphuṭo (hoàn toàn được bao phủ bởi việc tránh ác) là được bao phủ hoàn toàn bởi tất cả sự ngăn chặn ác.
Diṭṭhaṃ sutañca ācikkhanti diṭṭhaṃ ‘‘diṭṭhaṃ me’’ti sutaṃ ‘‘sutaṃ me’’ti ācikkhanto, na niguhanto.
Diṭṭhaṃ sutañca ācikkha (proclaims what is seen and heard) means proclaiming what is seen as “I have seen it” and what is heard as “I have heard it,” not concealing it.
Diṭṭhaṃ sutañca ācikkha (chỉ ra điều đã thấy và đã nghe) là chỉ ra điều đã thấy là “tôi đã thấy” và điều đã nghe là “tôi đã nghe”, không che giấu.
Na hi nūna kibbisīti evarūpo satthā kibbisakārako nāma na hoti.
Truly, he is no evil-doer means that such a teacher is not one who commits evil.
Chắc chắn không phải là người gây ác (Na hi nūna kibbisī) có nghĩa là một vị Đạo Sư như vậy không phải là người gây ra điều ác.
Nānātitthiyeti so kira nānātitthiyānaṃyeva upaṭṭhāko, tasmā te ārabbha vadati.
To various sectarians means that he was indeed a supporter of various sectarians, and therefore he spoke concerning them.
Với các ngoại đạo khác (Nānātitthiye) có nghĩa là vị ấy là người hộ độ cho các ngoại đạo khác, do đó, vị ấy nói về họ.
Pakudhako kātiyānoti pakudho kaccāyano.
Pakudha Kātyāyana means Pakudha Kaccāyana.
Pakudha Kaccāyana (Pakudhako kātiyāno) là Pakudha Kaccāyana.
Nigaṇṭhoti nāṭaputto.
Nigaṇṭha means Nāṭaputta.
Nigaṇṭha là Nāṭaputta.
Makkhalipūraṇāseti makkhali ca pūraṇo ca.
Makkhali and Pūraṇa means Makkhali and Pūraṇa.
Makkhali và Pūraṇa (Makkhalipūraṇāse) là Makkhali và Pūraṇa.
Sāmaññappattāti samaṇadhamme koṭippattā.
Attained to recluseship means having reached the pinnacle of recluse-dharma.
Đạt được Sa-môn quả (Sāmaññappattā) có nghĩa là đạt đến đỉnh cao của pháp Sa-môn.
Na hi nūna teti sappurisehi na dūre, teyeva loke sappurisāti vadati.
Truly, they are not far means not far from good people; he states that they are indeed the good people in the world.
Chắc chắn không phải là họ (Na hi nūna te) có nghĩa là không xa rời những bậc thiện nhân, và nói rằng chỉ có họ là thiện nhân trên thế gian này.
Paccabhāsīti ‘‘ayaṃ ākoṭako imesaṃ nagganissirikānaṃ dasabalassa santike ṭhatvā vaṇṇaṃ kathetīti tesaṃ avaṇṇaṃ kathessāmī’’ti patiabhāsīti.
Retorted means, thinking, "This Ākoṭaka, standing in the presence of the Ten-Powered One, praises these naked, miserable ones; therefore, I will disparage them," he retorted.
Đáp lại (Paccabhāsī) có nghĩa là vị ấy đã đáp lại rằng: “Vị thần Ākoṭaka này đứng trước Đức Thập Lực mà tán thán những vị ngoại đạo trần truồng không có vẻ đẹp này, ta sẽ nói những điều không tốt về họ.”
Tattha sahācaritenāti saha caritamattena.
Therein, by companionship means merely by the fact of being together.
Trong đó, do sự chung sống (sahācaritenā) có nghĩa là chỉ do sự chung sống.
Chavo sigāloti lāmako kālasigālo.
A wretched jackal means a contemptible black jackal.
Con chó rừng hèn hạ (Chavo sigālo) là con chó rừng đen hèn hạ.
Kotthukoti tasseva vevacanaṃ.
Koṭṭhuka is another name for that same (jackal).
Kotthuko là một từ đồng nghĩa với từ đó.
Saṅkassarācāroti āsaṅkitasamācāro.
Of questionable conduct means of doubtful conduct.
Hành vi đáng nghi ngờ (Saṅkassarācāro) có nghĩa là có hành vi đáng nghi ngờ.
Na sataṃ sarikkhoti paṇḍitānaṃ sappurisānaṃ sadiso na hoti, kiṃ tvaṃ kālasigālasadise titthiye sīhe karosīti?
Not equal to the good means not equal to the wise, the good people. Why do you make sectarians like black jackals into lions?
Không giống như người tốt (Na sataṃ sarikkho) có nghĩa là không giống như những bậc hiền trí, những bậc thiện nhân. Tại sao ngươi lại biến những ngoại đạo giống như chó rừng đen thành sư tử?
Anvāvisitvāti ‘‘ayaṃ evarūpānaṃ satthārānaṃ avaṇṇaṃ katheti, teneva naṃ mukhena vaṇṇaṃ kathāpessāmī’’ti cintetvā tassa sarīre anuāvisi adhimucci, evaṃ anvāvisitvā.
Having possessed means, thinking, "This one disparages such teachers; by that very mouth, I will make him praise them," he entered and took possession of his body. Thus, having possessed.
Sau khi nhập vào (Anvāvisitvā) có nghĩa là sau khi suy nghĩ: “Vị này nói những điều không tốt về những vị Đạo Sư như vậy, ta sẽ khiến vị ấy phải nói những điều tốt đẹp bằng chính miệng của vị ấy,” rồi nhập vào thân thể của vị ấy, chiếm hữu vị ấy. Như vậy là sau khi nhập vào.
Āyuttāti tapojigucchane yuttapayuttā.
Engaged means diligent and assiduous in ascetic practices and abhorrence (of evil).
Tinh tấn (Āyuttā) có nghĩa là những người đã nỗ lực và tinh tấn trong việc thực hành khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi.
Pālayaṃ pavivekiyanti pavivekaṃ pālayantā.
Maintaining seclusion means observing recluseship.
Bảo vệ sự độc cư (Pālayaṃ pavivekiyaṃ) có nghĩa là những người bảo vệ sự độc cư.
Te kira ‘‘nhāpitapavivekaṃ pālessāmā’’ti sayaṃ kese luñcanti.
It is said that to "maintain the seclusion of a barber," they themselves pluck out their hair.
Họ tự nhổ tóc để “bảo vệ sự độc cư của thợ cạo.”
‘‘Cīvarapavivekaṃ pātessāmā’’ti naggā vicaranti.
To "maintain the seclusion of robes," they wander naked.
Họ đi khỏa thân để “bảo vệ sự độc cư về y phục.”
‘‘Piṇḍapātapavivekaṃ pālessāmā’’ti sunakhā viya bhūmiyaṃ vā bhuñjanti hatthesu vā.
To "maintain the seclusion of alms-food," they eat on the ground or in their hands, like dogs.
Họ ăn trên đất hoặc bằng tay như chó để “bảo vệ sự độc cư về khất thực.”
‘‘Senāsanapavivekaṃ pālessāmā’’ti kaṇṭakaseyyādīni kappenti.
To "maintain the seclusion of lodging," they practice thorn-beds and the like.
Họ thực hành nằm trên gai và các loại khổ hạnh khác để “bảo vệ sự độc cư về chỗ ở.”
Rūpe niviṭṭhāti taṇhādiṭṭhīhi rūpe patiṭṭhitā.
Attached to forms means established in material form through craving and views.
Đắm chìm trong sắc (Rūpe niviṭṭhā) có nghĩa là an trú trong sắc với tham ái và tà kiến.
Devalokābhinandinoti devalokapatthanakāmā.
Delighting in the deva-world means desirous of the deva-world.
Hoan hỷ cõi trời (Devalokābhinandino) có nghĩa là những người mong cầu cõi trời.
Mātiyāti maccā, te ve maccā paralokatthāya sammā anusāsantīti vadati.
By mortals means by living beings; he says that those very mortals truly instruct for the sake of the next world.
Mātiyā có nghĩa là chúng sinh (maccā). Vị ấy nói rằng chính những chúng sinh đó đã khuyên dạy một cách đúng đắn vì lợi ích của thế giới bên kia.
Iti viditvāti ‘‘ayaṃ paṭhamaṃ etesaṃ avaṇṇaṃ kathetvā idāni vaṇṇaṃ katheti, ko nu kho eso’’ti āvajjento jānitvāva.
Thus having known means, having reflected, "This one first disparaged them and now praises them; who might this be?" and thereby having known.
Biết được điều này (Iti viditvā) có nghĩa là vị ấy đã biết được sau khi quán xét: “Vị này lúc đầu nói những điều không tốt về họ, bây giờ lại nói những điều tốt đẹp. Vị này là ai?”
Ye cantalikkhasmiṃ pabhāsavaṇṇāti ye antalikkhe candobhāsasūriyobhāsasañjhārāgaindadhanutārakarūpānaṃ pabhāsavaṇṇā.
And those luminous forms in the sky means those luminous forms in the sky, such as the light of the moon, the light of the sun, the colors of twilight, rainbows, and stars.
Và những sắc tướng sáng chói trên không trung (Ye cantalikkhasmiṃ pabhāsavaṇṇā) có nghĩa là những sắc tướng sáng chói trên không trung như ánh sáng mặt trăng, ánh sáng mặt trời, sắc tướng của cầu vồng hoàng hôn và các vì sao.
Sabbeva te teti sabbeva te tayā.
All those by you means all those (forms) by you.
Tất cả những điều đó (Sabbeva te te) có nghĩa là tất cả những điều đó đều do ngươi.
Namucīti māraṃ ālapati.
Namucī means addressing Māra.
Namucī là gọi Māra.
Āmisaṃva macchānaṃ vadhāya khittāti yathā macchānaṃ vadhatthāya baḷisalaggaṃ āmisaṃ khipati, evaṃ tayā pasaṃsamānena ete rūpā sattānaṃ vadhāya khittāti vadati.
Like bait thrown for the destruction of fish means just as one throws bait on a hook for the destruction of fish, so too, by you praising them, these forms are thrown for the destruction of beings, he says.
Đã ném mồi để giết cá (Āmisaṃva macchānaṃ vadhāya khittā) có nghĩa là như người ta ném mồi gắn vào lưỡi câu để giết cá, thì ngươi đã ca ngợi những sắc tướng này để giết hại chúng sinh.
Māṇavagāmiyoti ayaṃ kira devaputto buddhupaṭṭhāko.
Māṇavagāmī means this devaputta was a server of the Buddha.
Māṇavagāmī có nghĩa là vị thiên tử này là người hộ độ của Đức Phật.
Rājagahīyānanti rājagahapabbatānaṃ.
Of Rājagaha means of the mountains of Rājagaha.
Của Rājagaha (Rājagahīyānaṃ) có nghĩa là của các ngọn núi ở Rājagaha.
Setoti kelāso.
White means Mount Kelāsa.
Trắng (Seto) là Kailāsa.
Aghagāminanti ākāsagāmīnaṃ.
Of sky-goers means of those who travel in the sky.
Đi trên không trung (Aghagāminaṃ) có nghĩa là đi trên không trung.
Udadhinanti udakanidhānānaṃ.
Of oceans means of reservoirs of water.
Của đại dương (Udadhinaṃ) có nghĩa là của các kho chứa nước.
Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā rājagahīyānaṃ pabbatānaṃ vipulo seṭṭho, himavantapabbatānaṃ kelāso, ākāsagāmīnaṃ ādicco, udakanidhānānaṃ samuddo, nakkhattānaṃ cando, evaṃ sadevakassa lokassa buddho seṭṭhoti.
This is said: Just as Vipula is supreme among the mountains of Rājagaha, Kelāsa among the Himalayan mountains, the sun among sky-goers, the ocean among reservoirs of water, and the moon among constellations, so too, the Buddha is supreme in the world with its devas.
Điều này có nghĩa là: như núi Vipula là cao nhất trong các ngọn núi của Rājagaha, Kailāsa là cao nhất trong các ngọn núi Himavanta, mặt trời là cao nhất trong những gì đi trên không trung, đại dương là cao nhất trong các kho chứa nước, mặt trăng là cao nhất trong các vì sao, thì Đức Phật là cao nhất trong thế gian cùng với chư thiên.
Dasamaṃ.
The tenth (discourse).
Thứ mười.