Pucchā – lokakāmaguṇavagge āvuso aṭṭhamaṃ rāhulovādasuttaṃ bhagavatā kattha kaṃ ārabbha kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friend, where, concerning whom, and how was the eighth Rāhulovāda Sutta (Discourse of Advice to Rāhula) in the Lokakāmaguṇavagga spoken by the Blessed One?
Câu hỏi – Thưa chư hiền, Kinh Giáo Huấn Rāhula thứ tám trong Phẩm Thế Gian Dục Lạc, đã được Đức Thế Tôn thuyết giảng ở đâu, nhân ai và như thế nào?
Vissajjanā – sāvatthiyaṃyeva bhante āyasmantaṃ rāhulaṃ ārabbha ‘‘taṃ kiṃ maññasi rāhula, cakkhu niccaṃ vā aniccaṃ vāti.
Answer – Venerable Sir, it was spoken at Sāvatthī concerning the Venerable Rāhula, as the Blessed One declared: "What do you think, Rāhula, is the eye permanent or impermanent?"
Trả lời – Thưa ngài, tại Sāvatthī, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng nhân Tôn giả Rāhula, bắt đầu bằng lời: “Này Rāhula, ông nghĩ sao, mắt là thường hay vô thường?”
Aniccaṃ bhante.
"Impermanent, Venerable Sir."
“Bạch Thế Tôn, vô thường.”
Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃvāti.
"Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?"
“Cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
Dukkhaṃ bhante.
"Suffering, Venerable Sir."
“Bạch Thế Tôn, là khổ.”
Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti.
"Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it proper to regard that as: 'This is mine, this I am, this is my self'?"
“Cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý không khi xem cái đó là ‘của tôi, tôi là cái đó, tự ngã của tôi là cái đó’?”
No hetaṃ bhante’’ti evamādinā bhante bhagavatā bhāsitaṃ.
"No, Venerable Sir." Thus, Venerable Sir, was it spoken by the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn, không hợp lý.”
Pucchā – gahapativagge āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi catutthaṃ saṃgītaṃ bhāradvājasuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kena kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friend, where, concerning whom, on what occasion, and by whom and how was the fourth Bhāradvāja Sutta, compiled by the ancient great elders of the Dhamma, spoken in the Gahapativagga?
Câu hỏi – Thưa chư hiền, Kinh Bhāradvāja thứ tư trong Phẩm Gia Chủ, được các vị Đại Trưởng lão kết tập Pháp thời xưa kết tập, đã được thuyết giảng ở đâu, nhân ai, trong trường hợp nào, do ai và như thế nào?
Vissajjanā – kosambiyaṃ bhante rājānaṃ udenaṃ ārabbha āyasmatā piṇḍolabhāradvājattherena bhāsitaṃ.
Answer – Venerable Sir, it was spoken at Kosambī, concerning King Udena, by the Venerable Elder Piṇḍolabhāradvāja.
Trả lời – Thưa ngài, tại Kosambī, kinh ấy được Tôn giả Trưởng lão Piṇḍola Bhāradvāja thuyết giảng nhân vua Udena.
Rājā bhante udeno āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ etadavoca ‘‘ko nu kho bho bhāradvāja hetu ko paccayo, yenime daharā bhikkhū susū kāḷakesā bhadrena yobbanena samannāgatā paṭhamena vayasā anikīḷitāvino kāmesu yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caranti, addhānañca āpādentī’’ti.
Venerable Sir, King Udena said this to the Venerable Piṇḍolabhāradvāja: "What, Venerable Bhāradvāja, is the reason, what is the cause, that these young bhikkhus, with fresh, black hair, endowed with the blessing of youth, in the prime of life, unattached to sensual pleasures, live the complete and purified holy life for as long as they live, and journey forth?"
Thưa ngài, vua Udena đã bạch với Tôn giả Piṇḍola Bhāradvāja rằng: “Thưa Tôn giả Bhāradvāja, nguyên nhân và điều kiện nào khiến những Tỳ-khưu trẻ tuổi này, tóc đen nhánh, đầy đủ tuổi trẻ tươi đẹp, ở độ tuổi đầu đời, chưa từng vui đùa với các dục, lại sống Phạm hạnh viên mãn, thanh tịnh trọn đời, và tiếp tục sống lâu?”
Tasmiṃ vatthusmiṃ ‘‘vuttaṃ kho
On that occasion, Venerable Sir, the Venerable Elder Piṇḍolabhāradvāja spoke thus: "This was declared, great king, by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One: 'Come, bhikkhus, establish in yourselves a mother-mind towards those like mothers.'
Trong trường hợp ấy, thưa ngài, Tôn giả Trưởng lão Piṇḍola Bhāradvāja đã thuyết giảng, bắt đầu bằng lời: “Này Đại vương, điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Toàn Tri, Toàn Kiến, A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, nói rằng: ‘Này các Tỳ-khưu, hãy an trú tâm như mẹ đối với những người nữ bằng tuổi mẹ.
Etaṃ mahārāja tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena etha tumhe bhikkhave mātumattīsu mātucittaṃ upaṭṭhapetha.
"Establish a sister-mind towards those like sisters, establish a daughter-mind towards those like daughters.'"
Hãy an trú tâm như chị em đối với những người nữ bằng tuổi chị em, hãy an trú tâm như con gái đối với những người nữ bằng tuổi con gái.’”
Bhaganimattīsu bhaginicittaṃ upaṭṭhapetha, dhītumattīsu dhītucittaṃ upaṭṭhapethā’’ti evamādinā bhante āyasmatā piṇḍola bhāradvājattherena bhāsitaṃ.
Thus, Venerable Sir, was it spoken by the Venerable Elder Piṇḍolabhāradvāja.
Như vậy, thưa ngài, Tôn giả Trưởng lão Piṇḍola Bhāradvāja đã thuyết giảng.
Pucchā – tattheva āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi dasamaṃ saṃgītaṃ verahaccānisuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kena kathañca bhāsitaṃ.
Question – Venerable Sirs, where, concerning whom, on what occasion, by whom, and in what manner was the Verahaccāni Sutta, the tenth recited by the ancient Great Elders who compiled the Dhamma, expounded?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, tại đó, kinh Verahaccāni thứ mười đã được các Đại Trưởng lão kết tập Pháp thời xưa tụng đọc, được nói ở đâu, liên quan đến ai, trong bối cảnh nào, bởi ai và như thế nào?
Vissajjanā – kāmaṇḍāyaṃ bhante verahaccānigottaṃ brāhmaṇiṃ ārabbha āyasmatā udāyittherena bhāsitaṃ.
Answer – Venerable Sirs, it was expounded by the Venerable Elder Udāyi at Kāmaṇḍā, concerning the brahmin woman of the Verahaccāni clan.
Giải đáp – Bạch Ngài, tại Kāmaṇḍā, kinh ấy được Trưởng lão Udāyi nói, liên quan đến nữ Bà-la-môn thuộc dòng Verahaccāni.
Verahaccānīgottā bhante brāhmaṇī āyasmantaṃ udāyittheraṃ etadavoca ‘‘kismiṃ nu kho bhante sati arahanto sukhadukkhaṃ paññapenti, kismiṃ asati arahanto sukhadukkhaṃ na paññapentī’’ti.
Venerable Sirs, the brahmin woman of the Verahaccāni clan said to the Venerable Elder Udāyi: ‘Venerable Sir, when what exists do arahants declare pleasure and pain? When what does not exist do arahants not declare pleasure and pain?’
Bạch Ngài, nữ Bà-la-môn thuộc dòng Verahaccāni đã nói điều này với Trưởng lão Udāyi: “Bạch Ngài, khi có điều gì, các bậc A-la-hán tuyên bố về khổ và lạc? Khi không có điều gì, các bậc A-la-hán không tuyên bố về khổ và lạc?”
Tasmiṃ vatthusmiṃ ‘‘cakkhusmiṃ kho bhagini sati arahanto sukhadukkhaṃ paññapenti, cakkhusmiṃ asati arahanto sukhadukkhaṃ na paññapentī’’ti evamādinā bhante āyasmatā udāyittherena bhāsitaṃ.
On that occasion, Venerable Sirs, the Venerable Elder Udāyi expounded thus, saying: ‘Sister, when the eye exists, arahants declare pleasure and pain; when the eye does not exist, arahants do not declare pleasure and pain,’ and so on.
Bạch Ngài, trong bối cảnh đó, Trưởng lão Udāyi đã nói, bắt đầu bằng câu: “Này chị, khi có mắt, các bậc A-la-hán tuyên bố về khổ và lạc; khi không có mắt, các bậc A-la-hán không tuyên bố về khổ và lạc.”
Pucchā – devadahavagge āvuso khaṇasuttaṃ bhagavatā kattha kaṃ ārabbha kathañca bhāsitaṃ.
Question – Venerable Sirs, where, concerning whom, and in what manner was the Khaṇa Sutta in the Devadaha Chapter expounded by the Bhagavā?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, trong phẩm Devadaha, kinh Khaṇa được Đức Thế Tôn nói ở đâu, liên quan đến ai và như thế nào?
Vissajjanā – sakkesu bhante devadahe nāma sakyānaṃ nigame sambahule bhikkhū ārabbha ‘‘lābhā vo bhikkhave, suladdhaṃ vo bhikkhave, khaṇo vo paṭiladdho brahmacariyavāsāyā’’ti evamādinā bhante bhagavatā bhāsitaṃ.
Answer – Venerable Sirs, it was expounded by the Bhagavā at Devadaha, a Sakyan market town among the Sakyans, concerning numerous bhikkhus, saying: ‘Gains for you, bhikkhus, well-gained for you, bhikkhus; an opportune moment has been obtained for living the holy life,’ and so on.
Giải đáp – Bạch Ngài, tại Devadaha, một thị trấn của dân Sakya, Đức Thế Tôn đã nói liên quan đến nhiều Tỳ-khưu, bắt đầu bằng câu: “Này chư Tỳ-khưu, các ông có lợi lộc, các ông đã được lợi lộc tốt lành; các ông đã đạt được cơ hội để sống đời Phạm hạnh.”
Pucchā – samuddavagge panāvuso tatiyaṃ bāḷisikopamasuttaṃ bhagavatā kattha kaṃ ārabbha bhāsitaṃ.
Question – Venerable Sirs, where, concerning whom, was the third sutta in the Samudda Chapter, the Bāḷisikopama Sutta, expounded by the Bhagavā?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, trong phẩm Samudda, kinh Bāḷisikopama thứ ba được Đức Thế Tôn nói ở đâu, liên quan đến ai?
Vissajjanā – rājagahe bhante jīvakambavane sambahule bhikkhū ārabbha ‘‘seyyathāpi bhikkhave bāḷisiko āmisagatabaḷisaṃ gambhīre udakarahade pakkhipeyyā’’ti evamādinā bhagavatā bhāsitaṃ.
Answer – Venerable Sirs, it was expounded by the Bhagavā in Rājagaha, in Jīvaka's Mango Grove, concerning numerous bhikkhus, saying: ‘Just as, bhikkhus, a fisherman might cast a bait-hook into a deep pool of water,’ and so on.
Giải đáp – Bạch Ngài, tại Jīvakambavana ở Rājagaha, Đức Thế Tôn đã nói liên quan đến nhiều Tỳ-khưu, bắt đầu bằng câu: “Này chư Tỳ-khưu, ví như một người câu cá thả lưỡi câu có mồi xuống hồ nước sâu.”
Pucchā – saḷāyatanavaggasaṃyutte samuddavagge panāvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi saṃgītaṃ aṭṭhamaṃ ādittapariyāyasuttaṃ bhagavatā kaṃ ārabbha kathañca bhāsitaṃ.
Question – Venerable Sirs, where, concerning whom, and in what manner was the Aṭṭhama Ādittapariyāya Sutta, the eighth recited by the ancient Great Elders who compiled the Dhamma, expounded by the Bhagavā in the Samudda Chapter of the Saḷāyatana Saṃyutta?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, trong Samyutta Saḷāyatana, phẩm Samudda, kinh Ādittapariyāya thứ tám đã được các Đại Trưởng lão kết tập Pháp thời xưa tụng đọc, được Đức Thế Tôn nói liên quan đến ai và như thế nào?
Vissajjanā – sambahule bhante bhikkhū ārabbha ‘‘ādittapariyāyaṃ vo bhikkhave dhammapariyāyaṃ desessāmi, taṃ suṇātha.
Answer – Venerable Sirs, it was expounded by the Bhagavā concerning numerous bhikkhus, saying: ‘Bhikkhus, I will teach you the Dhamma discourse called the Fire Sermon; listen to it.
Giải đáp – Bạch Ngài, Đức Thế Tôn đã nói liên quan đến nhiều Tỳ-khưu, bắt đầu bằng câu: “Này chư Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông bài pháp Ādittapariyāya (Bài kinh Lửa cháy).
Katamo ca bhikkhave ādittapariyāyo dhammapariyāyo.
And what, bhikkhus, is the Dhamma discourse called the Fire Sermon?
Và này chư Tỳ-khưu, bài pháp Ādittapariyāya là gì?
Varaṃ bhikkhave tattāya ayosalākāya ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya cakkhundriyaṃ sampalimaṭṭhaṃ, natveva cakkhuviññeyyesu rūpesu anubyañjanaso nimittaggāho’’tiādinā bhagavatā bhāsitaṃ.
Better it is, bhikkhus, that the eye faculty be poked out with a red-hot iron spike, blazing, glowing, than that one should grasp a sign in visual forms cognizable by the eye, clinging to their distinctive features,’ and so on.
Này chư Tỳ-khưu, thà một cây kim sắt nung đỏ, cháy bùng, rực sáng đâm vào mắt còn hơn là nắm giữ tướng chung và tướng riêng trong các sắc khả kiến bằng mắt.”
Pucchā – āsīvisavagge āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi catutthaṃ saṃgītaṃ paṭhamadārukkhandhopamasuttaṃ bhagavatā kattha kaṃ ārabbha kathañca bhāsitaṃ.
Question – Venerable Sirs, where, concerning whom, and in what manner was the Paṭhamadārukkhandhopama Sutta, the fourth recited by the ancient Great Elders who compiled the Dhamma in the Āsīvisa Chapter, expounded by the Bhagavā?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, trong phẩm Āsīvisa, kinh Paṭhamadārukkhandhopama thứ tư đã được các Đại Trưởng lão kết tập Pháp thời xưa tụng đọc, được Đức Thế Tôn nói ở đâu, liên quan đến ai và như thế nào?
Vissajjanā – kosambiyaṃ bhante gaṅgāya nadiyā tīre sambahule bhikkhū ārabbha ‘‘passatha no tumhe bhikkhave amhaṃ mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamāna’’nti evamādinā bhagavatā bhāsitā.
Answer – Venerable Sirs, it was expounded by the Bhagavā in Kosambī, on the bank of the river Gaṅgā, concerning numerous bhikkhus, saying: ‘Do you see, bhikkhus, this great log being carried away by the current of the river Gaṅgā?’ and so on.
Giải đáp – Bạch Ngài, tại Kosambī, bên bờ sông Gaṅgā, Đức Thế Tôn đã nói liên quan đến nhiều Tỳ-khưu, bắt đầu bằng câu: “Này chư Tỳ-khưu, các ông có thấy khúc gỗ lớn này đang trôi theo dòng sông Gaṅgā không?”
Pucchā – kathañcāvuso tattha bhagavatā orimatīrādīnaṃ upacāravacanānaṃ attho vitthārena vibhajitvā pakāsito.
Question – And how, Venerable Sirs, did the Bhagavā there extensively explain and declare the meaning of the figurative terms such as ‘the near bank’?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, ở đó, Đức Thế Tôn đã phân tích và giải thích ý nghĩa của các từ ngữ ẩn dụ như bờ bên này, v.v., một cách chi tiết như thế nào?
Vissajjanā – orimaṃ tīranti kho bhikkhu channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ.
Answer – ‘The near bank,’ bhikkhus, is a designation for the six internal sense bases.
Giải đáp – Này Tỳ-khưu, bờ bên này là tên gọi của sáu nội xứ.
Pārimaṃ tīranti kho bhikkhu channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ.
‘The far bank,’ bhikkhus, is a designation for the six external sense bases.
Này Tỳ-khưu, bờ bên kia là tên gọi của sáu ngoại xứ.
Majjhe saṃsīdoti kho bhikkhu nandirāgassetaṃ adhivacanaṃ.
‘Sinking in the middle,’ bhikkhus, is a designation for delight and passion.
Này Tỳ-khưu, chìm giữa dòng là tên gọi của ái dục.
Thale ussādoti kho bhikkhu asmimānassetaṃ adhivacananti evamādinā bhante bhagavatā tattha orimatīrādīnaṃ upacāravacanānaṃ attho vitthārena vibhajitvā pakāsito.
‘Being stranded on a sandbank,’ bhikkhus, is a designation for the conceit ‘I am,’ and so on; thus, Venerable Sirs, did the Bhagavā extensively explain and declare the meaning of the figurative terms such as ‘the near bank’ there.
Này Tỳ-khưu, mắc cạn trên cồn là tên gọi của ngã mạn. Bạch Ngài, ở đó, Đức Thế Tôn đã phân tích và giải thích ý nghĩa của các từ ngữ ẩn dụ như bờ bên này, v.v., một cách chi tiết như vậy.
Pucchā – imasmiṃ kho pana āvuso sutte bhagavatā bhāsite visesato kassa kīdiso attho kathañca paṭiladdho.
Question – And in this sutta, Venerable Sirs, expounded by the Bhagavā, who, in particular, attained what kind of special benefit and how?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, khi Đức Thế Tôn nói bài kinh này, ai đã đạt được ý nghĩa đặc biệt nào và như thế nào?
Vissajjanā – imasmiṃ bhante sutte bhagavatā bhāsite visesato nandassa gopālakassa pabbajjā ca upasampadā ca yāva arahattāca visesato attho adhigato.
Answer – In this sutta, Venerable Sirs, expounded by the Bhagavā, Nanda the cowherd, in particular, attained the special benefit of ordination, admission to the Saṅgha, and arahatship.
Giải đáp – Bạch Ngài, khi Đức Thế Tôn nói bài kinh này, người chăn bò tên Nanda đã đặc biệt đạt được ý nghĩa về sự xuất gia, sự thọ cụ túc và cho đến A-la-hán.
Labheyyāhaṃ bhante bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampadaṃ.
‘Venerable Sir, may I receive ordination from the Bhagavā, may I receive admission to the Saṅgha.’
Bạch Ngài, con xin được xuất gia dưới sự giáo huấn của Đức Thế Tôn, con xin được thọ cụ túc.
Pucchā – tattheva āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi aṭṭhamaṃ saṃgītaṃ kiṃsukopamasuttaṃ bhagavatā kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kathañca bhāsitaṃ.
Question – Venerable Sirs, where, concerning whom, on what occasion, and in what manner was the Kiṃsukopama Sutta, the eighth recited by the ancient Great Elders who compiled the Dhamma, expounded by the Bhagavā?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, tại đó, kinh Kiṃsukopama thứ tám đã được các Đại Trưởng lão kết tập Pháp thời xưa tụng đọc, được Đức Thế Tôn nói ở đâu, liên quan đến ai, trong bối cảnh nào và như thế nào?
Vissajjanā – sakkesu bhante kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme aññataraṃ kārakaṃ bhikkhuṃ ārabbha bhāsitaṃ.
Answer – Venerable Sirs, it was expounded by the Bhagavā in Kapilavatthu among the Sakyans, at Nigrodha's Park, concerning a certain bhikkhu who was a builder.
Giải đáp – Bạch Ngài, tại Nigrodhārāma ở Kapilavatthu, trong xứ Sakya, kinh ấy được nói liên quan đến một Tỳ-khưu đang hành thiền.
Aññataro bhante kārako bhikkhu cattāro khāṇāsave bhikkhū ñāṇadassanavisuddhaṃ pucchitvā asantuṭṭho tesaṃ bhikkhūnaṃ pañhāveyyākaraṇena yena bhagavā tenupasaṅkami.
Venerable Sirs, a certain bhikkhu who was a builder questioned four bhikkhus who were free from defilements and pure in knowledge and vision, but being unsatisfied with their answers, he approached the Bhagavā.
Bạch Ngài, một Tỳ-khưu đang hành thiền đã hỏi bốn Tỳ-khưu đã diệt trừ các lậu hoặc về sự thanh tịnh của tuệ tri và kiến giải, nhưng không hài lòng với câu trả lời của các Tỳ-khưu đó, nên đã đến gặp Đức Thế Tôn.
Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca ‘‘kittāvatā nu kho bhante bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’’ti.
Having approached, he said to the Bhagavā: ‘Venerable Sir, to what extent is a bhikkhu's vision perfectly purified?’
Sau khi đến, vị ấy đã nói điều này với Đức Thế Tôn: “Bạch Ngài, cho đến mức độ nào thì kiến giải của một Tỳ-khưu được thanh tịnh tuyệt đối?”
Tasmiṃ vatthusmiṃ ‘‘seyyathāpi bhikkhu purisassa kiṃsuko adiṭṭhapubbo assa, so yenaññataro puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyyā’’ti evamādinā bhante bhagavatā bhāsitaṃ.
On that occasion, Venerable Sirs, the Bhagavā expounded thus, saying: ‘Bhikkhu, suppose a man had never seen a kiṃsuka tree, and he approached another man who had seen a kiṃsuka tree,’ and so on.
Bạch Ngài, trong bối cảnh đó, Đức Thế Tôn đã nói, bắt đầu bằng câu: “Này Tỳ-khưu, ví như một người chưa từng thấy cây kiṃsuka, người ấy sẽ đến gặp một người khác đã từng thấy cây kiṃsuka.”
Pucchā – tattheva āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi dasamaṃ saṃgītaṃ chappāṇakopamasuttaṃ bhagavatā kattha kaṃ ārabbha kathañca bhāsitaṃ.
Question – Venerable Sirs, where, concerning whom, and in what manner was the Chappāṇakopama Sutta, the tenth recited by the ancient Great Elders who compiled the Dhamma, expounded by the Bhagavā?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, tại đó, kinh Chappāṇakopama thứ mười đã được các Đại Trưởng lão kết tập Pháp thời xưa tụng đọc, được Đức Thế Tôn nói ở đâu, liên quan đến ai và như thế nào?
Vissajjanā – sakkesuyeva bhante sambahule bhikkhū ārabbha ‘‘seyyathāpi, bhikkhave puriso arugatto pakkagatto saravanaṃ paviseyyā’ti evamādinā bhagavatā bhāsitaṃ.
Answer – Venerable Sirs, it was expounded by the Bhagavā right there among the Sakyans, concerning numerous bhikkhus, saying: ‘Just as, bhikkhus, a man with a wound, with an ulcer, might enter a thicket of reeds,’ and so on.
Giải đáp – Bạch Ngài, tại xứ Sakya, Đức Thế Tôn đã nói liên quan đến nhiều Tỳ-khưu, bắt đầu bằng câu: “Này chư Tỳ-khưu, ví như một người bị thương, bị lở loét, đi vào một khu rừng rậm.”
Pucchā – kathañcāvuso tattha bhagavatā asaṃvaro vitthārena vibhajitvā desito.
Question – And how, Venerable Sirs, was non-restraint extensively explained and taught by the Bhagavā there?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, ở đó, Đức Thế Tôn đã phân tích và giải thích sự không phòng hộ một cách chi tiết như thế nào?
Vissajjanā – kathañca bhikkhave asaṃvaro hoti, idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso.
Answer – And how, bhikkhus, is there non-restraint? Here, bhikkhus, a bhikkhu sees a form with the eye and is delighted by pleasing forms; he becomes averse to displeasing forms; he dwells with mindfulness of the body not established, with a constricted mind.
Giải đáp – Này chư Tỳ-khưu, sự không phòng hộ xảy ra như thế nào? Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt, rồi bị mê đắm bởi các sắc đáng yêu, và bị sân hận bởi các sắc không đáng yêu; vị ấy sống không an trú niệm thân, với tâm hạn hẹp.
Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti evamādinā bhante bhagavatā tattha asaṃvaro vitthārena vibhajitvā desito.
And he does not understand as it actually is that liberation of mind, liberation by wisdom, whereby those evil unskillful qualities that have arisen in him cease without remainder; thus, Venerable Sirs, was non-restraint extensively explained and taught by the Bhagavā there.
Vị ấy không như thật biết về sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ, nơi mà các pháp bất thiện ác đã sinh khởi ấy sẽ diệt tận không còn sót lại. Bạch Ngài, ở đó, Đức Thế Tôn đã phân tích và giải thích sự không phòng hộ một cách chi tiết như vậy.
Pucchā – kathañcāvuso tattha bhagavatā saṃvaro vibhajitvā vitthārena desito.
Question – And how, Venerable Sirs, was restraint extensively explained and taught by the Bhagavā there?
Câu hỏi – Này chư Hiền giả, ở đó, Đức Thế Tôn đã phân tích và giải thích sự phòng hộ một cách chi tiết như thế nào?
Vissajjanā – kathañca bhikkhave saṃvaro hoti, idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjatīti, evamādinā bhante bhagavatā tattha saṃvaro vibhajitvā vitthārena desito.
Answer – And how, bhikkhus, does restraint come about? Here, bhikkhus, a bhikkhu, having seen a form with the eye, does not become infatuated with pleasing forms, and does not become averse to displeasing forms. Thus, venerable sir, the Blessed One extensively taught restraint there, analyzing it.
Giải đáp – Này các Tỳ-khưu, sự chế ngự là gì? Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt, không đắm trước sắc khả ái, không sân hận sắc bất khả ái. Thưa Tôn giả, với những lời như vậy, Thế Tôn đã phân tích và giảng giải chi tiết về sự chế ngự ở đó.
Pucchā – tenāvuso bhagavatā…pe… sammāsambuddhena vedanāsaṃyutte pañcamaṃ daṭṭhabbasuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friend, by that Blessed One… by the Fully Self-Awakened One, where, concerning whom, and how was the fifth Daṭṭhabbasutta in the Vedanāsaṃyutta spoken?
Câu hỏi – Thưa Hiền giả, bởi Thế Tôn… (vân vân)… bậc Chánh Đẳng Giác, kinh Daṭṭhabbasutta thứ năm trong Tương Ưng Thọ, đã được thuyết ở đâu, nhân ai, và như thế nào?
Vissajjanā – sakkesu bhante kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme sambahule bhikkhū ārabbha ‘‘tisso imā bhikkhave vedanā.
Answer – Venerable sir, in Kapilavatthu, among the Sakyas, at the Nigrodha Park, concerning many bhikkhus, the Blessed One spoke thus: ‘‘These, bhikkhus, are three feelings.
Giải đáp – Thưa Tôn giả, tại vườn Nigrodha ở Kapilavatthu, xứ Sakka, nhân một số đông Tỳ-khưu mà Thế Tôn đã thuyết rằng: “Này các Tỳ-khưu, có ba loại thọ này.
Katamā tisso, sukhā vedanā dukkhāvedanā adukkhamasukhā vedanā.
Which three? Pleasant feeling, painful feeling, neither-pleasant-nor-painful feeling.
Ba loại nào? Lạc thọ, khổ thọ, bất khổ bất lạc thọ.
Sukhā bhikkhave vedanā dukkhato daṭṭhabbā, dukkhā vedanā sallato daṭṭhabbā, adukkhamasukhā vedanā aniccato daṭṭhabbā’’ti evamādinā bhagavatā bhāsitaṃ.
Bhikkhus, pleasant feeling is to be seen as suffering; painful feeling is to be seen as a barb; neither-pleasant-nor-painful feeling is to be seen as impermanent.’’
Này các Tỳ-khưu, lạc thọ cần phải được thấy là khổ, khổ thọ cần phải được thấy là mũi tên, bất khổ bất lạc thọ cần phải được thấy là vô thường.” Thưa Tôn giả, Thế Tôn đã thuyết với những lời như vậy.
Pucchā – tattheva āvuso chaṭṭhaṃ sallasuttaṃ bhagavatā kattha kaṃ ārabbha kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friend, where, concerning whom, and how was the sixth Sallasutta spoken by the Blessed One there?
Câu hỏi – Thưa Hiền giả, cũng tại đó, kinh Sallasutta thứ sáu, bởi Thế Tôn đã được thuyết ở đâu, nhân ai, và như thế nào?
Vissajjanā – sakkesu bhante kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme sambahule bhikkhū ārabbha ‘‘assutavā bhikkhave puthujjano sukhampi vedanaṃ vedayati, dukkhampi vedanaṃ vedayati, adukkhamasukhampi vedanaṃ vedayati.
Answer – Venerable sir, in Kapilavatthu, among the Sakyas, at the Nigrodha Park, concerning many bhikkhus, the Blessed One spoke thus: ‘‘Bhikkhus, an uninstructed ordinary person experiences pleasant feeling, experiences painful feeling, experiences neither-pleasant-nor-painful feeling.
Giải đáp – Thưa Tôn giả, tại vườn Nigrodha ở Kapilavatthu, xứ Sakka, nhân một số đông Tỳ-khưu mà Thế Tôn đã thuyết rằng: “Này các Tỳ-khưu, phàm phu vô văn vẫn cảm thọ lạc thọ, cảm thọ khổ thọ, cảm thọ bất khổ bất lạc thọ.
Sutavā bhikkhave ariyasāvako sukhampi vedanaṃ vedayati, dukkhampi vedanaṃ vedayati, adukkhamasukhampi vedanaṃ vedayati.
Bhikkhus, an instructed noble disciple experiences pleasant feeling, experiences painful feeling, experiences neither-pleasant-nor-painful feeling.
Này các Tỳ-khưu, Thánh đệ tử hữu văn vẫn cảm thọ lạc thọ, cảm thọ khổ thọ, cảm thọ bất khổ bất lạc thọ.
Tatra bhikkhave ko viseso, ko adhippayāso, kiṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyabhāvakassa assutavatā puthujjanenā’’ti evamādinā bhagavatā bhāsitaṃ.
Bhikkhus, what is the distinction, what is the aim, what is the difference between an instructed noble disciple and an uninstructed ordinary person?’’
Này các Tỳ-khưu, vậy thì giữa Thánh đệ tử hữu văn và phàm phu vô văn có gì khác biệt, có gì đặc biệt, có gì sai khác?” Thưa Tôn giả, Thế Tôn đã thuyết với những lời như vậy.
Pucchā – jambukhādakasaṃyutte āvuso paṭhamaṃ nibbānapañhāsuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kena kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friend, where, concerning whom, in what context, by whom, and how was the first Nibbānapañhāsutta in the Jambukhādakasaṃyutta spoken?
Câu hỏi – Thưa Hiền giả, trong Tương Ưng Jambukhādaka, kinh Nibbānapañhāsutta đầu tiên đã được thuyết ở đâu, nhân ai, trong trường hợp nào, bởi ai, và như thế nào?
Vissajjanā – magadhesu bhante nālakagāmake jambukhādakaṃ paribbājakaṃ ārabbha āyasmatā sāriputtattherena dhammasenāpatinā bhāsitaṃ.
Answer – Venerable sir, it was spoken in Nālakagāma, in Magadha, by the venerable Dhammasenāpati Sāriputta Thera, concerning the wanderer Jambukhādaka.
Giải đáp – Thưa Tôn giả, tại làng Nālaka, xứ Magadha, nhân du sĩ Jambukhādaka mà Trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, đã thuyết.
Jambukhādako bhante paribbājako āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca ‘‘nibbānaṃ nibbānanti āvuso sāriputta vuccati, katamaṃ nukho āvuso nibbāna’’nti.
Venerable sir, the wanderer Jambukhādaka said to the venerable Sāriputta: ‘‘Nibbāna, Nibbāna, friend Sāriputta, is said; now what, friend, is Nibbāna?’’
Thưa Tôn giả, du sĩ Jambukhādaka đã nói với Tôn giả Sāriputta rằng: “Này Hiền giả Sāriputta, người ta nói Nibbāna, Nibbāna. Vậy Nibbāna là gì, thưa Hiền giả?”
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘yo kho āvuso rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, idaṃ vuccati nibbāna’’nti evamādinā āyasmatā sāriputtattherena dhammasenāpatinā bhāsitaṃ.
Venerable sir, in that context, the venerable Dhammasenāpati Sāriputta Thera spoke thus: ‘‘Friend, the destruction of lust, the destruction of hatred, the destruction of delusion—this is called Nibbāna.’’
Thưa Tôn giả, trong trường hợp đó, Trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, đã thuyết rằng: “Này Hiền giả, sự diệt tận tham, sự diệt tận sân, sự diệt tận si, đây gọi là Nibbāna,” với những lời như vậy.
Pucchā – tattheva āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi tatiyaṃ saṃgītaṃ dhammavādīpañhāsuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kena kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friend, where, concerning whom, in what context, by whom, and how was the third Dhammavādīpañhāsutta, compiled by the ancient Dhamma-reciting Great Theras, spoken there?
Câu hỏi – Thưa Hiền giả, cũng tại đó, kinh Dhammavādīpañhāsutta thứ ba được kết tập bởi các Trưởng lão kết tập Chánh pháp thời xưa, đã được thuyết ở đâu, nhân ai, trong trường hợp nào, bởi ai, và như thế nào?
Vissajjanā – magadhesuyeva bhante nālakagāme jambukhādakaṃ paribbājakaṃ ārabbha āyasmatā sāriputtattherena dhammasenāpatinā bhāsitaṃ.
Answer – Venerable sir, it was spoken in Nālakagāma, in Magadha, by the venerable Dhammasenāpati Sāriputta Thera, concerning the wanderer Jambukhādaka.
Giải đáp – Thưa Tôn giả, cũng tại làng Nālaka, xứ Magadha, nhân du sĩ Jambukhādaka mà Trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, đã thuyết.
Jambukhādako bhante paribbājako āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca ‘‘ke nu kho āvuso sāriputta loke dhammavādino, ke loke suppaṭipannā, ke loke sugatā’’ti.
Venerable sir, the wanderer Jambukhādaka said to the venerable Sāriputta: ‘‘Who, friend Sāriputta, in the world are speakers of Dhamma? Who in the world are well-practiced? Who in the world are well-gone?’’
Thưa Tôn giả, du sĩ Jambukhādaka đã nói với Tôn giả Sāriputta rằng: “Này Hiền giả Sāriputta, ai là những người nói Chánh pháp trên đời, ai là những người thực hành đúng đắn trên đời, ai là những người thiện hành trên đời?”
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘ye kho āvuso rāgappahānāya dhammaṃ desenti, dosappahānāya dhammaṃ desenti, mohappahānāya dhammaṃ desenti.
Venerable sir, in that context, the venerable Dhammasenāpati Sāriputta Thera spoke thus: ‘‘Those, friend, who teach Dhamma for the abandoning of lust, who teach Dhamma for the abandoning of hatred, who teach Dhamma for the abandoning of delusion—
Thưa Tôn giả, trong trường hợp đó, Trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, đã thuyết rằng: “Này Hiền giả, những ai giảng dạy Chánh pháp để đoạn trừ tham, giảng dạy Chánh pháp để đoạn trừ sân, giảng dạy Chánh pháp để đoạn trừ si.
Te loke dhammavādino’’ti evamādinā āyasmatā sāriputtattherena dhammasenāpatinā bhāsitaṃ.
They in the world are speakers of Dhamma.’’
Những người ấy là những người nói Chánh pháp trên đời,” với những lời như vậy.
Pucchā – tattheva porāṇakehi dhammasaṃgāhaka mahātherehi pariyosānasuttabhāvena saṃgītaṃ dukkarapañhāsuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kena kathañca bhāsitaṃ.
Question – Where, concerning whom, in what context, by whom, and how was the Dukkarapañhāsutta, compiled by the ancient Dhamma-reciting Great Theras as the concluding discourse, spoken there?
Câu hỏi – Cũng tại đó, kinh Dukkarapañhāsutta được kết tập bởi các Trưởng lão kết tập Chánh pháp thời xưa như là kinh cuối cùng, đã được thuyết ở đâu, nhân ai, trong trường hợp nào, bởi ai, và như thế nào?
Vissajjanā – magadhesuyeva nālakagāme jambukhādakaṃ paribbājakaṃ ārabbha āyasmatā sāriputtattherena dhammasenāpatinā bhāsitaṃ.
Answer – It was spoken in Nālakagāma, in Magadha, by the venerable Dhammasenāpati Sāriputta Thera, concerning the wanderer Jambukhādaka.
Giải đáp – Cũng tại làng Nālaka, xứ Magadha, nhân du sĩ Jambukhādaka mà Trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, đã thuyết.
Jambukhādako bhante paribbājako āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca ‘‘kiṃ nu kho āvuso sāriputta imasmiṃ dhammavinaye dukkara’’nti.
Venerable sir, the wanderer Jambukhādaka said to the venerable Sāriputta: ‘‘Now what, friend Sāriputta, is difficult in this Dhamma-Vinaya?’’
Thưa Tôn giả, du sĩ Jambukhādaka đã nói với Tôn giả Sāriputta rằng: “Này Hiền giả Sāriputta, điều gì là khó làm trong Giáo pháp và Luật này?”
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘pabbajjā kho āvuso imasmiṃ dhammavinaye dukkarā’’ti evamādinā āyasmatā sāriputtattherena dhammasenāpatinā bhāsitaṃ.
Venerable sir, in that context, the venerable Dhammasenāpati Sāriputta Thera spoke thus: ‘‘Friend, going forth from home into homelessness is difficult in this Dhamma-Vinaya.’’
Thưa Tôn giả, trong trường hợp đó, Trưởng lão Sāriputta, vị Tướng quân Chánh pháp, đã thuyết rằng: “Này Hiền giả, sự xuất gia trong Giáo pháp và Luật này là khó làm,” với những lời như vậy.
Pucchā – moggallānasaṃyutte āvuso dasamaṃ saṃgītaṃ sakkasuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kena kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friend, where, concerning whom, and by whom, and how was the tenth Sakkasutta in the Moggallānasaṃyutta compiled?
Câu hỏi – Thưa Hiền giả, trong Tương Ưng Moggallāna, kinh Sakka thứ mười được kết tập, đã được thuyết ở đâu, nhân ai, bởi ai, và như thế nào?
Vissajjanā – devesu bhante tāvatiṃsesu sakkaṃ devānamindaṃ ārabbha ‘‘sādhu kho devānaminda buddhasaraṇagamanaṃ hoti, buddhasaraṇagamanahetu kho devānaminda evamidhekacce sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjantī’’ti evamādinā bhante āyasmatā mahāmoggallānattherena bhāsitaṃ.
Answer – Venerable sir, it was spoken by the venerable Mahāmoggallāna Thera in the Tāvatiṃsa devas, concerning Sakka, king of devas, thus: ‘‘Good indeed, king of devas, is going for refuge to the Buddha. Because of going for refuge to the Buddha, king of devas, some beings here, at the breaking up of the body, after death, reappear in a good destination, a heavenly world.’’
Giải đáp – Thưa Tôn giả, tại cõi trời Tāvatiṃsa, nhân Sakka, chúa tể chư thiên, mà Trưởng lão Mahāmoggallāna đã thuyết rằng: “Này chúa tể chư thiên, sự quy y Phật thật tốt lành, này chúa tể chư thiên, do nhân quy y Phật mà một số chúng sanh sau khi thân hoại mạng chung, được sanh lên cõi thiện, cõi trời,” với những lời như vậy.
Pucchā – cittasaṃyutte āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi aṭṭhamaṃ saṃgītaṃ nigaṇṭhanāṭaputtasuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kena kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friend, where, concerning whom, in what context, by whom, and how was the eighth Nigaṇṭhanāṭaputtasutta, compiled by the ancient Dhamma-reciting Great Theras, spoken in the Cittasaṃyutta?
Câu hỏi – Thưa Hiền giả, trong Tương Ưng Citta, kinh Nigaṇṭha Nāṭaputta thứ tám được kết tập bởi các Trưởng lão kết tập Chánh pháp thời xưa, đã được thuyết ở đâu, nhân ai, trong trường hợp nào, bởi ai, và như thế nào?
Vissajjanā – macchikāsaṇḍe bhante nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ ārabbha cittena gahapatinā bhāsitaṃ.
Answer – Venerable sir, it was spoken in Macchikāsaṇḍa, by Citta the householder, concerning Nigaṇṭha Nāṭaputta.
Giải đáp – Thưa Tôn giả, tại Macchikāsaṇḍa, nhân Nigaṇṭha Nāṭaputta mà gia chủ Citta đã thuyết.
Nigaṇṭho bhante nāṭaputto cittaṃ gahapatiṃ etadavoca ‘‘saddahasi tvaṃ gahapati samaṇassa gotamassa atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti.
Venerable sir, Nigaṇṭha Nāṭaputta said to Citta the householder: ‘‘Householder, do you have faith in the ascetic Gotama that there is samādhi without initial application and sustained application, that there is the cessation of initial application and sustained application?’’
Thưa Tôn giả, Nigaṇṭha Nāṭaputta đã nói với gia chủ Citta rằng: “Này gia chủ, ông có tin rằng có thiền định không tầm không tứ, có sự diệt trừ tầm và tứ của Sa-môn Gotama không?”
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘na khvāhaṃ ettha bhante bhagavato saddhāya gacchāmi, atthi avitakko avicāro samādhi, atthi vitakkavicārānaṃ nirodho’’ti evamādinā cittena gahapatinā bhāsitaṃ.
Venerable sir, in that context, Citta the householder spoke thus: ‘‘Venerable sir, I do not go by faith in the Blessed One on this matter, that there is samādhi without initial application and sustained application, that there is the cessation of initial application and sustained application.’’
Thưa Tôn giả, trong trường hợp đó, gia chủ Citta đã thuyết rằng: “Thưa Tôn giả, tôi không đi theo niềm tin của Thế Tôn về điều này, rằng có thiền định không tầm không tứ, có sự diệt trừ tầm và tứ,” với những lời như vậy.
‘‘Ahaṃ kho bhante yāvadeva ākaṅkhāmi, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi’’ –
‘‘Venerable sir, as long as I wish, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, I enter and dwell in the first jhāna, which is accompanied by initial application and sustained application, born of seclusion, with rapture and pleasure’’ –
“Thưa Tôn giả, mỗi khi tôi muốn, tôi ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Sơ thiền, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sanh, có tầm có tứ” –
Pucchā – tattheva āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi navamaṃ saṃgītaṃ acelakassapasuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kena kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friends, where, concerning whom, on what occasion, and by whom and how was the Acelakassapa Sutta, the ninth chanted by the ancient great elders, the Dhamma reciters, spoken?
Câu hỏi – Thưa hiền giả, ngay tại đó, bài kinh Acelaka Kassapa, là bài kinh thứ chín được các bậc Đại Trưởng lão kết tập kinh điển thời xưa kết tập, đã được thuyết ở đâu, liên quan đến ai, trong câu chuyện nào, bởi ai, và như thế nào?
Vissajjanā – tattheva bhante macchikāsaṇḍe acelaṃ kassapaṃ ārabbha cittena gahapatinā bhāsitaṃ.
Answer – Venerable sir, it was spoken there at Macchikāsaṇḍa by Citta the householder concerning Acelaka Kassapa.
Câu trả lời – Thưa ngài, ngay tại đó, ở Macchikāsaṇḍa, đã được thuyết bởi gia chủ Citta, liên quan đến lõa thể Kassapa.
Acelo bhante kassapo cittaṃ gahapatiṃ etadavoca ‘‘imehi pana te gahapati tiṃsamattehi vassehi atthi koci uttarimanussadhammo alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti.
Venerable sir, Acelaka Kassapa said to Citta the householder, ‘‘Householder, in these thirty years, have you attained any superhuman Dhamma, any distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones, any comfortable dwelling?’’
Thưa ngài, lõa thể Kassapa đã nói điều này với gia chủ Citta: “Này gia chủ, trong suốt ba mươi năm qua, ngài có chứng đắc được pháp nào của bậc thượng nhân, một tri kiến đặc biệt của bậc Thánh, một trú xứ an lạc không?”
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘gihinopi siyā bhante ahañhi bhante yāvadeva ākaṅkhāmi, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmī’’ti evamādinā cittena gahapatinā bhāsitaṃ.
Venerable sir, on that occasion, Citta the householder spoke thus: ‘‘Venerable sir, it might be so even for a householder. For I, venerable sir, whenever I wish, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, enter and dwell in the first jhāna, which is accompanied by initial application and sustained application, born of seclusion, and filled with rapture and happiness.’’
Thưa ngài, trong câu chuyện ấy, gia chủ Citta đã thuyết như sau: “Thưa ngài, dẫu là người tại gia cũng có thể. Thưa ngài, khi nào tôi muốn, ly dục, ly các pháp bất thiện, tôi chứng và trú thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sinh, có tầm, có tứ.”
Pucchā – tenāvuso bhagavatā…pe… sammāsambuddhena gāmaṇisaṃyutte paṭhamaṃ caṇḍasuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friends, where, concerning whom, on what occasion, and how was the first Caṇḍa Sutta in the Gāmaṇi Saṃyutta spoken by that Blessed One…pe… the Perfectly Self-Awakened One?
Câu hỏi – Thưa hiền giả, bài kinh Caṇḍa, là bài kinh đầu tiên trong Tương Ưng Trưởng Làng, đã được Đức Thế Tôn… … bậc Chánh Đẳng Giác ấy thuyết ở đâu, liên quan đến ai, trong câu chuyện nào, và như thế nào?
Vissajjanā – sāvatthiyaṃ bhante caṇḍaṃ gāmaṇiṃ ārabbha bhāsitaṃ.
Answer – It was spoken, Venerable Sir, at Sāvatthī, concerning the headman Caṇḍa.
Câu trả lời – Thưa ngài, tại Sāvatthi, đã được thuyết liên quan đến trưởng làng Caṇḍa.
Caṇḍo bhante gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca ‘‘ko nu kho bhante hetu ko paccayo, yena midhekacco caṇḍo caṇḍotveva saṅkhaṃ gacchati.
Venerable Sir, the headman Caṇḍa said to the Blessed One: "What, Venerable Sir, is the cause, what is the reason, why some individual here is reckoned as fierce, indeed fierce?
Thưa ngài, trưởng làng Caṇḍa đã bạch Đức Thế Tôn điều này: “Bạch Thế Tôn, do nhân gì, do duyên gì, mà ở đây có người được gọi là hung dữ, Caṇḍa?
Ko pana bhante hetu ko paccayo, yena midhekacco sorato soratotveva saṅkhaṃ gacchatī’’ti.
And what, Venerable Sir, is the cause, what is the reason, why some individual here is reckoned as gentle, indeed gentle?"
Bạch Thế Tôn, lại do nhân gì, do duyên gì, mà ở đây có người được gọi là hiền hòa, Sorata?”
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘idha gāmaṇi ekaccassa rāgo appahīno hoti, rāgassa appahīnattā pare kopenti, parehi kopiyamāno kopaṃ pātukaroti, so caṇḍotveva saṅkhaṃ gacchatī’’ti evamādinā bhagavatā bhāsitaṃ.
Concerning that matter, Venerable Sir, the Blessed One spoke thus: "Here, headman, for some individual, lust is not abandoned. Due to the non-abandonment of lust, others provoke him. Being provoked by others, he manifests anger. He is reckoned as fierce."
Thưa ngài, trong câu chuyện ấy, Đức Thế Tôn đã thuyết như sau: “Này trưởng làng, ở đây có người tham ái chưa được đoạn trừ, do tham ái chưa được đoạn trừ nên bị người khác chọc giận, bị người khác chọc giận liền biểu lộ sự tức giận, người ấy được gọi là hung dữ, Caṇḍa.”
Pucchā – tattheva āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi sattamaṃ saṃgītaṃ khettūpamasuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friend, where, concerning whom, on what occasion, and how was the seventh discourse, the Khettūpamasutta, recited by the ancient great elders who compiled the Dhamma?
Câu hỏi – Thưa hiền giả, ngay tại đó, bài kinh Ví Dụ Mảnh Ruộng, là bài kinh thứ bảy được các bậc Đại Trưởng lão kết tập kinh điển thời xưa kết tập, đã được thuyết ở đâu, liên quan đến ai, trong câu chuyện nào, bởi ai, và như thế nào?
Vissajjanā – nāḷandāyaṃ bhante pāvārikambavane asibandhakaputtaṃ gāmaṇiṃ ārabbha bhāsitaṃ.
Answer – It was spoken, Venerable Sir, at Nāḷandā, in Pāvārika's mango grove, concerning the headman Asibandhakaputta.
Câu trả lời – Thưa ngài, tại Nāḷandā, trong vườn xoài Pāvārika, đã được thuyết liên quan đến trưởng làng Asibandhakaputta.
Asibandhakaputto bhante gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca ‘‘nanu bhante bhagavā sabbapāṇabhūtahitānukampī viharatīti.
Venerable Sir, the headman Asibandhakaputta said to the Blessed One: "Does not the Blessed One, Venerable Sir, dwell compassionate for the welfare of all beings?
Thưa ngài, trưởng làng Asibandhakaputta đã bạch Đức Thế Tôn điều này: “Bạch Thế Tôn, có phải Đức Thế Tôn sống với lòng bi mẫn, thương xót tất cả chúng sanh hữu tình không ạ?
Evaṃ gāmaṇi tathāgato sabbapāṇabhūtahitānukampī viharatīti.
"Yes, headman, the Tathāgata dwells compassionate for the welfare of all beings."
Đúng vậy, trưởng làng, Như Lai sống với lòng bi mẫn, thương xót tất cả chúng sanh hữu tình.
Atha kiñcarahi bhante bhagavā ekaccānaṃ sakkaccaṃ dhammaṃ deseti, ekaccānaṃ no tathā sakkaccaṃ dhammaṃ desetī’’ti.
"Then why, Venerable Sir, does the Blessed One teach the Dhamma diligently to some, but not so diligently to others?"
Vậy thì, bạch Thế Tôn, tại sao Đức Thế Tôn lại thuyết pháp một cách tận tâm cho một số người, mà không thuyết pháp một cách tận tâm như vậy cho một số người khác?”
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘tena hi gāmaṇi taññevettha paṭipucchissāmi, yathā te khameyya, tathā naṃ byākareyyāsī’’ti evamādinā bhagavatā bhāsitaṃ.
Concerning that matter, Venerable Sir, the Blessed One spoke thus: "Then, headman, I shall question you on this very matter. As it seems fit to you, so should you answer it."
Thưa ngài, trong câu chuyện ấy, Đức Thế Tôn đã thuyết như sau: “Này trưởng làng, vậy thì Như Lai sẽ hỏi lại ông, ông hãy trả lời theo như ông hiểu.”
Pucchā – tattheva āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhaka mahātherehi aṭṭhamaṃ saṃgītaṃ saṅkhadhamasuttaṃ bhagavatā kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kathañca bhāsitaṃ.
Question – Friend, where, concerning whom, on what occasion, and how was the eighth discourse, the Saṅkhadhamasutta, recited by the ancient great elders who compiled the Dhamma?
Câu hỏi – Thưa hiền giả, ngay tại đó, bài kinh Người Thổi Ốc, là bài kinh thứ tám được các bậc Đại Trưởng lão kết tập kinh điển thời xưa kết tập, đã được Đức Thế Tôn thuyết ở đâu, liên quan đến ai, trong câu chuyện nào, và như thế nào?
Vissajjanā – nāḷandāyaṃyeva bhante pāvārikambavane asibandhakaputtaṃ gāmaṇiṃ nigaṇṭhasāvakaṃ ārabbha bhāsitaṃ.
Answer – It was spoken, Venerable Sir, at Nāḷandā, in Pāvārika's mango grove, concerning the headman Asibandhakaputta, a follower of the Nigaṇṭhas.
Câu trả lời – Thưa ngài, cũng tại Nāḷandā, trong vườn xoài Pāvārika, đã được thuyết liên quan đến trưởng làng Asibandhakaputta, một đệ tử của Nigaṇṭha.
Bhagavā bhante asibandhakaputtaṃ gāmaṇiṃ nigaṇṭhasāvakaṃ etadavoca ‘‘kathaṃ nu kho gāmaṇi nigaṇṭho nāṭaputto sāvakānaṃ dhammaṃ desetī’’ti.
Venerable Sir, the Blessed One said to the headman Asibandhakaputta, a follower of the Nigaṇṭhas: "How, headman, does the Nigaṇṭha Nāṭaputta teach the Dhamma to his disciples?"
Thưa ngài, Đức Thế Tôn đã hỏi trưởng làng Asibandhakaputta, một đệ tử của Nigaṇṭha, điều này: “Này trưởng làng, Nigaṇṭha Nāṭaputta thuyết pháp cho các đệ tử như thế nào?”
Evaṃ kho bhante nigaṇṭho nāṭaputto sāvakānaṃ dhammaṃ deseti ‘‘yo koci pāṇaṃ atipāteti, sabbo so āpāyiko nerayiko.(Peyyāla) yaṃbahulaṃ yaṃbahulaṃ viharati, tena tena nīyatī’’ti.
"Thus, Venerable Sir, the Nigaṇṭha Nāṭaputta teaches the Dhamma to his disciples: 'Whoever destroys life, all such a one is bound for the woeful states, bound for hell. (And so on.) Whatever one frequently dwells upon, by that one is led.'"
“Bạch Thế Tôn, Nigaṇṭha Nāṭaputta thuyết pháp cho các đệ tử như sau: ‘Bất cứ ai sát sanh, tất cả đều bị đọa vào cảnh khổ, địa ngục. (vân vân) Người ấy thường trú trong trạng thái nào, sẽ bị dẫn đi theo trạng thái ấy.’”
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘yaṃbahulaṃ yaṃbahulañca gāmaṇi viharati, tena tena nīyati, evaṃ sante na koci āpāyiko nerayiko bhavissati, yathā nigaṇṭhassa nāṭaputtassa vacana’’nti evaṃ kho bhagavatā saṃkhittena bhāsitaṃ.
Concerning that matter, Venerable Sir, the Blessed One spoke briefly thus: "If, headman, one is led by whatever one frequently dwells upon, then no one would be bound for the woeful states, bound for hell, according to the words of the Nigaṇṭha Nāṭaputta."
Thưa ngài, trong câu chuyện ấy, Đức Thế Tôn đã thuyết một cách vắn tắt rằng: “Này trưởng làng, nếu người ấy thường trú trong trạng thái nào, sẽ bị dẫn đi theo trạng thái ấy, thì theo lời của Nigaṇṭha Nāṭaputta, sẽ không có ai bị đọa vào cảnh khổ, địa ngục cả.”
Pucchā – kathañcāvuso tattha bhagavatā yaṃbahulavāde doso pakāsito.
Question – And how, friend, did the Blessed One disclose the fault in the doctrine of frequent dwelling?
Câu hỏi – Thưa hiền giả, ở đó, Đức Thế Tôn đã chỉ ra lỗi lầm trong thuyết về sự thường trú như thế nào?
Vissajjanā – taṃ kiṃ maññasi gāmaṇi, yo so puriso pāṇātipātī rattiyā vā divasassa vā samayāsamayaṃ upādāya katamo bahutaro samayo yaṃ vāso pāṇamatipāteti.
Answer – What do you think, headman? That person who is a destroyer of life, taking into account the times of day and night, which time is more frequent: when he destroys life?
Câu trả lời – “Này trưởng làng, ông nghĩ thế nào? Đối với người sát sanh, trong một ngày hay một đêm, tính cả thời gian không phải lúc, thời gian nào nhiều hơn: lúc người ấy sát sanh?
Yaṃ vā so pāṇaṃ nātipātetīti evamādinā bhante tattha bhagavatā asibandhakaṃ nigaṇṭhanāṭaputtassa sāvakaṃ gāmaṇiṃ pucchitvā pucchitvā yaṃbahulavāde doso pakāsito.
Or when he does not destroy life? By questioning the headman Asibandhaka, the follower of the Nigaṇṭha Nāṭaputta, again and again in this way, Venerable Sir, the Blessed One disclosed the fault in the doctrine of frequent dwelling.
Hay lúc người ấy không sát sanh?” Thưa ngài, ở đó, Đức Thế Tôn đã chỉ ra lỗi lầm trong thuyết về sự thường trú bằng cách tuần tự hỏi trưởng làng Asibandhaka, đệ tử của Nigaṇṭha Nāṭaputta.
Pucchā – kathañcāvuso tattha bhagavatā anekaṃsa vipākakammassa ekaṃ savipākavāde doso pakāsito.
Question – And how, friend, did the Blessed One disclose the fault in the doctrine of a single outcome for a karma with manifold outcomes?
Câu hỏi – Thưa hiền giả, ở đó, Đức Thế Tôn đã chỉ ra lỗi lầm trong thuyết về quả duy nhất của nghiệp có nhiều quả như thế nào?
Vissajjanā – idha gāmaṇi ekacco satthā evaṃvādī hoti evaṃdiṭṭhi yo koci pāṇamatipāteti, sabbo so āpāyiko nerayikoti evamādinā bhante tattha bhagavatā anekaṃsa kammavipākassa ekaṃsavipākavāde doso vitthāretvā pakāsito.
Answer – Here, headman, some teacher holds such a view and doctrine: 'Whoever destroys life, all such a one is bound for the woeful states, bound for hell.' By speaking in this way, Venerable Sir, the Blessed One extensively disclosed the fault in the doctrine of a single outcome for a karma with manifold outcomes.
Câu trả lời – “Này trưởng làng, ở đây có một vị đạo sư có chủ trương và quan điểm như sau: ‘Bất cứ ai sát sanh, tất cả đều bị đọa vào cảnh khổ, địa ngục.’” Thưa ngài, ở đó, Đức Thế Tôn đã chỉ ra lỗi lầm trong thuyết về quả duy nhất của nghiệp có nhiều quả một cách chi tiết.
Pucchā – kathañcāvuso tattha bhagavatā yathādhammasāsane guṇovibhajitvā pakāsito.
Question – And how, friend, did the Blessed One divide and disclose the virtue in the teaching according to the Dhamma?
Câu hỏi – Thưa hiền giả, ở đó, Đức Thế Tôn đã phân tích và chỉ ra công đức trong giáo pháp chân chánh như thế nào?
Vissajjanā – idha pana gāmaṇi tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaropurisa dammasārathi satthādevamanussānaṃ buddho bhagavā, so anekapariyāyena pāṇātipātaṃ garahati vigarahati.
Answer – Here, O headman, a Tathāgata arises in the world, Arahant, Perfectly Self-Awakened, endowed with knowledge and conduct, Fortunate One, knower of the worlds, unsurpassed trainer of tamable people, teacher of gods and humans, the Buddha, the Blessed One. He, in many ways, blames and denounces the destruction of life.
Câu trả lời – “Này trưởng làng, lại nữa, Như Lai xuất hiện ở đời, là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn. Ngài bằng nhiều phương tiện khiển trách, chỉ trích việc sát sanh.
‘‘Pāṇātipātā viramathā’’ti cāhāti evamādinā bhante bhagavatā tattha yathādhammasāsane guṇo vitthāretvā pakāsito.
Saying, "Abstain from the destruction of life!" — in this way, venerable sir, by the Blessed One, the virtue was expounded and made known in that teaching according to the Dhamma.
Ngài dạy rằng: ‘Hãy từ bỏ sát sanh.’” Thưa ngài, ở đó, Đức Thế Tôn đã phân tích và chỉ ra công đức trong giáo pháp chân chánh một cách chi tiết.
Pucchā – tattheva āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi ekādasamaṃ saṃgītaṃ bhadrakasuttaṃ bhagavatā kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kathañca bhāsitaṃ.
Question – Right there, friend, by the ancient great elders who compiled the Dhamma, the eleventh Sutta, the Bhadrakasutta, was recited. Where, concerning whom, in what context, and how was it spoken by the Blessed One?
Câu hỏi – Thưa hiền giả, ngay tại đó, bài kinh Bhadraka, là bài kinh thứ mười một được các bậc Đại Trưởng lão kết tập kinh điển thời xưa kết tập, đã được Đức Thế Tôn thuyết ở đâu, liên quan đến ai, trong câu chuyện nào, và như thế nào?
Vissajjanā – mallesu bhante uruvelakappenāma mallānaṃ nigame bhadrakaṃ gāmaṇiṃ ārabbha bhāsitaṃ.
Answer – Venerable sir, it was spoken among the Mallas, in a Malla village called Uruvelakappa, concerning the headman Bhadraka.
Câu trả lời – Thưa ngài, tại xứ Malla, trong một thị trấn của người Malla tên là Uruvelakappa, đã được thuyết liên quan đến trưởng làng Bhadraka.
Bhadrako bhante gāmaṇi bhagavantaṃ etadavoca ‘‘sādhu me bhante bhagavā dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca desetū’’ti.
Venerable sir, the headman Bhadraka said to the Blessed One, "It would be good, venerable sir, if the Blessed One would teach me the origin and cessation of suffering."
Thưa ngài, trưởng làng Bhadraka đã bạch Đức Thế Tôn điều này: “Bạch Thế Tôn, mong Thế Tôn hãy thuyết cho con về sự sinh khởi và sự đoạn diệt của khổ.”
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘ahañce te gāmaṇi atītamaddhānaṃ ārabbha dukkhassa samudayañca atthaṅgamañca deseyyaṃ ‘evaṃ ahosi atītamaddhāna’nti.
Venerable sir, in that context, the Blessed One spoke thus: "If I were to teach you, O headman, the origin and cessation of suffering concerning the past — 'Thus it was in the past' —
Thưa ngài, trong câu chuyện ấy, Đức Thế Tôn đã thuyết như sau: “Này trưởng làng, nếu Như Lai thuyết cho ông về sự sinh khởi và sự đoạn diệt của khổ liên quan đến quá khứ rằng: ‘Trong quá khứ đã xảy ra như thế này.’
Tatra te siyā kaṅkhā siyā vimatī’’ti evamādinā bhagavatā bhāsitaṃ.
you might have doubt, you might have perplexity concerning that."
Nơi ông có thể khởi lên sự hoài nghi, sự phân vân.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi gāmaṇi, atthi uruvelakappe manussā’’ –
"What do you think, O headman, are there people in Uruvelakappa?" –
“Này trưởng làng, ông nghĩ thế nào, có những người ở Uruvelakappa không?” –
Pucchā – tenāvuso bhagavatā…pe… sammāsambuddhena gāmaṇisaṃyutte dvādasamaṃ saṃgītaṃ rāsiyasuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kathañca bhāsitaṃ.
Question – Then, friend, by the Blessed One...pe... the Perfectly Self-Awakened One, the twelfth Sutta, the Rāsiyasutta, was recited in the Gāmaṇisaṃyutta. Where, concerning whom, in what context, and how was it spoken?
Câu hỏi – Thưa hiền giả, bài kinh Rasiya, là bài kinh thứ mười hai trong Tương Ưng Trưởng Làng, đã được Đức Thế Tôn… … bậc Chánh Đẳng Giác ấy thuyết ở đâu, liên quan đến ai, trong câu chuyện nào, và như thế nào?
Vissajjanā – mallesu bhante uruvelakappenāma mallānaṃ nigame rāsiyaṃ gāmaṇiṃ ārabbha bhāsitaṃ.
Answer – It was spoken, Venerable Sir, concerning Rāsiya, the headman, in Uruvelakappa, a market town of the Mallas.
Giải đáp – Thưa Tôn giả, (bài kinh này) được thuyết giảng tại khu định cư tên Uruvelakappa của bộ tộc Mallā, liên quan đến thôn trưởng Rāsī.
Rāsiyo bhante gāmaṇi bhagavantaṃ upasaṅkamitvā etadadoca ‘‘sutaṃ me bhante ‘samaṇo gotamo sabbaṃ tapaṃ garahati, sabbaṃ tamassiṃ lūkhajīviṃ ekaṃsena upavadati upakkosatī’’ti.
Venerable Sir, Rāsiya, the headman, approached the Blessed One and said this: “I have heard, Venerable Sir, that ‘the recluse Gotama disparages all ascetic practices, and without exception, condemns and denounces all ascetics who lead a harsh life.’”
Thưa Tôn giả, thôn trưởng Rāsī đã đến gặp Thế Tôn và bạch rằng: “Con đã nghe, thưa Tôn giả, rằng ‘Sa-môn Gotama quở trách tất cả các pháp khổ hạnh, Ngài chỉ trích, chê bai một cách tuyệt đối tất cả những người sống khổ hạnh’”.
Ye te bhante evamāhaṃsu ‘samaṇo gotamo sabbaṃ tapaṃ garahati, sabbaṃ tapassiṃ lūkhajīviṃ ekaṃsena upavadati upakkosatī’’ti.
“Venerable Sir, those who say this: ‘the recluse Gotama disparages all ascetic practices, and without exception, condemns and denounces all ascetics who lead a harsh life’—”
Thưa Tôn giả, những ai nói rằng: “Sa-môn Gotama quở trách tất cả các pháp khổ hạnh, Ngài chỉ trích, chê bai một cách tuyệt đối tất cả những người sống khổ hạnh” đó.
Kacci te bhante bhagavato vuttavādino, na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhanti, dhammassa cānudhammaṃ byākarontī’’ti.
“Are they, Venerable Sir, speakers of what was said by the Blessed One, and do they not misrepresent the Blessed One with what is untrue, and do they declare the Dhamma in accordance with the Dhamma?”
Thưa Tôn giả, liệu những người ấy có nói đúng lời của Thế Tôn, không vu khống Thế Tôn bằng điều không có thật, và có giảng giải Pháp đúng với Pháp chăng?
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ye te gāmaṇi evamāhaṃsu ‘‘samaṇo gotamo sabbaṃ tapaṃ garahati, sabbaṃ tapassiṃ lūkhajīviṃ ekaṃsena upavadati upakkosatī’’ti evamādinā bhagavatā bhāsitaṃ.
Venerable Sir, in that matter, the Blessed One spoke thus, beginning with: “Those headmen who say this: ‘the recluse Gotama disparages all ascetic practices, and without exception, condemns and denounces all ascetics who lead a harsh life’—”.
Thưa Tôn giả, trong trường hợp đó, Thế Tôn đã thuyết giảng như sau khi những người ấy nói: “Sa-môn Gotama quở trách tất cả các pháp khổ hạnh, Ngài chỉ trích, chê bai một cách tuyệt đối tất cả những người sống khổ hạnh” và những lời tương tự.
Pucchā – kathañcāvuso tattha bhagavatā garahitabbāgarahitabbā kāmabhogino vitthārena vibhajitvā pakāsitā.
Question – And how, friend, were those pleasure-seekers to be blamed and not to be blamed explained and expounded in detail by the Blessed One there?
Câu hỏi – Thưa Hiền giả, ở đó Thế Tôn đã phân loại và tuyên bố chi tiết về những người hưởng thụ dục lạc đáng bị quở trách và không đáng bị quở trách như thế nào?
Vissajjanā – tayo kho me gāmaṇi kāmabhogino santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
Answer – There are, headman, three kinds of pleasure-seekers existing in the world.
Giải đáp – Này thôn trưởng, có ba hạng người hưởng thụ dục lạc đang hiện hữu trên đời.
Katame tayo.
Which three?
Ba hạng nào?
Idha gāmaṇi ekacco kāmabhogī adhammena bhoge pariyesati sāhasena, adhammena bhoge pariyesitvā sāhasena na attānaṃ sukheti na pīṇeti, na saṃvibhajati na puññāni karotīti evamādinā bhante tattha bhagavatā garahitabbāgarahitabbā kāmabhogino vitthārena vibhajitvā pakāsitā.
Here, headman, a certain pleasure-seeker seeks wealth unrighteously, by violence; having sought wealth unrighteously, by violence, he neither gladdens nor pleases himself, nor shares with others, nor performs meritorious deeds. Venerable Sir, it was with such a beginning that those pleasure-seekers to be blamed and not to be blamed were explained and expounded in detail by the Blessed One there.
Này thôn trưởng, ở đây, có một người hưởng thụ dục lạc tìm cầu tài sản bằng phi pháp, bằng bạo lực; sau khi tìm cầu tài sản bằng phi pháp, bằng bạo lực, người ấy không tự làm cho mình hạnh phúc, không nuôi dưỡng mình, không chia sẻ, không làm các việc phước thiện. Thưa Tôn giả, ở đó, Thế Tôn đã phân loại và tuyên bố chi tiết về những người hưởng thụ dục lạc đáng bị quở trách và không đáng bị quở trách như thế đó.
Pucchā – kathañcāvuso tattha bhagavatā garahitabbāgarahitabbā tapassino lūkhajīvino vitthārena vibhajitvā pakāsitā.
Question – And how, friend, were those ascetics leading a harsh life, to be blamed and not to be blamed, explained and expounded in detail by the Blessed One there?
Câu hỏi – Thưa Hiền giả, ở đó Thế Tôn đã phân loại và tuyên bố chi tiết về những người khổ hạnh, sống khắc khổ đáng bị quở trách và không đáng bị quở trách như thế nào?
Vissajjanā – tayo me gāmaṇi tapassino lūkhajīvino santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
Answer – There are, headman, three kinds of ascetics leading a harsh life, existing in the world.
Giải đáp – Này thôn trưởng, có ba hạng người khổ hạnh, sống khắc khổ đang hiện hữu trên đời.
Katame tayo.
Which three?
Ba hạng nào?
Idha gāmaṇī ekacco tapassī lūkhajīvī saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti ‘‘appeva nāma kusalaṃ dhammaṃ adhigaccheyyaṃ, appeva nāma uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikareyya’’nti, so attānaṃ ātāpeti paritāpeti, kusalañca dhammaṃ nādhigacchati, uttari ca manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ na sacchikarotīti evamādinā bhante tattha bhagavatā garahitabbāgarahitabbā tapassino lūkhajīvino vitthārena vibhajitvā pakāsitā.
Here, headman, a certain ascetic leading a harsh life, having gone forth from home into homelessness out of faith, with the thought: “May I perhaps attain a wholesome Dhamma; may I perhaps realize a superior human state, a distinction of noble knowledge and vision.” He torments and afflicts himself, but does not attain a wholesome Dhamma, nor does he realize a superior human state, a distinction of noble knowledge and vision. Venerable Sir, it was with such a beginning that those ascetics leading a harsh life, to be blamed and not to be blamed, were explained and expounded in detail by the Blessed One there.
Này thôn trưởng, ở đây, có một người khổ hạnh, sống khắc khổ, từ bỏ gia đình xuất gia không gia đình với niềm tin rằng: “Mong sao ta có thể đạt được thiện pháp, mong sao ta có thể chứng đắc sự thù thắng của trí tuệ và kiến giải cao thượng, vượt ngoài pháp của loài người”. Nhưng người ấy tự hành hạ, tự thiêu đốt mình, lại không đạt được thiện pháp, và cũng không chứng đắc sự thù thắng của trí tuệ và kiến giải cao thượng, vượt ngoài pháp của loài người. Thưa Tôn giả, ở đó, Thế Tôn đã phân loại và tuyên bố chi tiết về những người khổ hạnh, sống khắc khổ đáng bị quở trách và không đáng bị quở trách như thế đó.
Pucchā – abyākatasaṃyutte panāvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhaka mahātherehi paṭhamaṃ saṃgītaṃ khemāsuttaṃ kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kena kathañca bhāsitaṃ.
Question – And in the Undetermined Saṃyutta, friend, where, concerning whom, in what matter, and by whom and how was the Khemā Sutta, which was the first recited by the ancient Dhamma reciter Mahātheras, spoken?
Câu hỏi – Thưa Hiền giả, trong Tương Ưng Vô Ký, kinh Khemā được các Trưởng lão kết tập Pháp thời xưa kết tập đầu tiên, được thuyết giảng ở đâu, liên quan đến ai, trong trường hợp nào và bởi ai, như thế nào?
Kathañca taṃ bhagavatāpi puna bhāsitaṃ.
And how was it spoken again by the Blessed One?
Và kinh ấy cũng đã được Thế Tôn thuyết giảng lại như thế nào?
Vissajjanā – antarā ca bhante sāvatthiṃ antarā ca sāketaṃ toraṇavatthusmiṃ padese rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ ārabbha khemāya bhikkhuniyā bhāsitaṃ.
Answer – It was spoken, Venerable Sir, by the Bhikkhunī Khemā, concerning King Pasenadi of Kosala, at the place called Toraṇavatthu, between Sāvatthī and Sāketa.
Giải đáp – Thưa Tôn giả, (kinh ấy) được thuyết giảng tại một địa điểm tên Toraṇavatthu, giữa Sāvatthī và Sāketa, liên quan đến vua Pasenadi Kosala, bởi Tỳ-kheo-ni Khemā.
Rājā bhante pasenadi kosalo yena khemā bhikkhunī tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho bhante rājā pasenadikosalo khemaṃ bhikkhuniṃ etadavoca ‘‘kiṃ nukho ayye hoti tathāgato paraṃmaraṇā’’ti.
Venerable Sir, King Pasenadi of Kosala approached the Bhikkhunī Khemā, paid homage, and sat down to one side. Sitting to one side, Venerable Sir, King Pasenadi of Kosala said to the Bhikkhunī Khemā: “Does the Tathāgata exist after death, Venerable Lady?”
Thưa Tôn giả, vua Pasenadi Kosala đã đến chỗ Tỳ-kheo-ni Khemā, sau khi đảnh lễ, vua ngồi sang một bên. Thưa Tôn giả, khi đã ngồi sang một bên, vua Pasenadi Kosala bạch với Tỳ-kheo-ni Khemā rằng: “Bạch Ni sư, sau khi chết, Như Lai có còn tồn tại chăng?”
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘abyākataṃ kho etaṃ mahārāja bhagavatā hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti evamādinā khemāya bhikkhuniyā bhāsitaṃ.
Venerable Sir, in that matter, the Bhikkhunī Khemā spoke thus, beginning with: “This, great king, is undetermined by the Blessed One: ‘Does the Tathāgata exist after death?’”
Thưa Tôn giả, trong trường hợp đó, Tỳ-kheo-ni Khemā đã thuyết giảng như sau: “Đại vương, Thế Tôn đã tuyên bố điều này là vô ký: ‘Sau khi chết, Như Lai có còn tồn tại chăng’” và những lời tương tự.
Bhagavatā ca bhante aparena samayena raññā pasenadikosalena puṭṭhena evameva puna bhāsitaṃ.
And Venerable Sir, at a later time, when questioned by King Pasenadi of Kosala, the Blessed One also spoke in the same way again.
Thưa Tôn giả, sau đó, khi được vua Pasenadi Kosala hỏi, Thế Tôn cũng đã thuyết giảng lại y hệt như vậy.
Pucchā – tattheva āvuso porāṇakehi dhammasaṃgāhakamahātherehi navamaṃ saṃgītaṃ kutūhalasālāsuttaṃ bhagavatā kattha kaṃ ārabbha kismiṃ vatthusmiṃ kathañca bhāsitaṃ.
Question – And there, friend, where, concerning whom, in what matter, and how was the Kutūhalasālā Sutta, which was the ninth recited by the ancient Dhamma reciter Mahātheras, spoken by the Blessed One?
Câu hỏi – Thưa Hiền giả, cũng tại đó, kinh Kutūhalasālā được các Trưởng lão kết tập Pháp thời xưa kết tập thứ chín, đã được Thế Tôn thuyết giảng ở đâu, liên quan đến ai, trong trường hợp nào và như thế nào?
Vissajjanā – vesāliyaṃ bhante vacchagottaṃ paribbājakaṃ ārabbha bhāsitaṃ.
Answer – It was spoken, Venerable Sir, in Vesālī, concerning the wandering ascetic Vacchagotta.
Giải đáp – Thưa Tôn giả, (kinh ấy) được thuyết giảng tại Vesālī, liên quan đến du sĩ Vacchagotta.
Vacchagotto bhante paribbājako bhagavantaṃ upasaṅkamitvā ‘‘purimāni bho gotama divasāni purimatarāni sambahulānaṃ nānātitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ paribbājakānaṃ kutūhalasālāyaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarakathā udapādī’’ti evamādikaṃ vacanaṃ avoca.
Venerable Sir, the wandering ascetic Vacchagotta approached the Blessed One and spoke thus, beginning with: “Some days ago, Gotama, some time ago, a large number of recluses and brahmins and wandering ascetics of various sects were sitting together, gathered together in the Hall of Curious Speculations, and this discussion arose among them.”
Thưa Tôn giả, du sĩ Vacchagotta đã đến gặp Thế Tôn và bạch rằng: “Bạch Gotama, những ngày trước, và xa hơn nữa, khi nhiều Sa-môn, Bà-la-môn, du sĩ thuộc các giáo phái khác nhau tụ họp tại hội trường Kutūhalasālā, cuộc đàm luận này đã khởi lên” và những lời tương tự.
Tasmiṃ bhante vatthusmiṃ ‘‘alañhi te vaccha kaṅkhituṃ, alaṃ vicikicchituṃ.
Venerable Sir, in that matter, the Blessed One spoke thus, beginning with: “It is proper for you, Vaccha, to be in doubt; it is proper to be perplexed.
Thưa Tôn giả, trong trường hợp đó, Thế Tôn đã thuyết giảng như sau: “Này Vaccha, ông có quyền nghi ngờ, có quyền do dự.
Kaṅkhanīye ca pana te ṭhāne vicikicchā uppannā’’ti evamādinā bhagavatā bhāsitaṃ.
Perplexity has arisen in you concerning a matter about which one should be perplexed.”
Sự do dự đã khởi lên nơi ông là điều đáng nghi ngờ”.