Table of Contents

⮲

Saddanītippakaraṇaṃ (padamālā)

Edit
540
‘‘Antarā ca rājagahaṃ antarā ca nāḷanda’’ntiādīsu pana casaddādiyogaṭṭhānepi sati vicchinditvā padaṃ na uccāretabbaṃ.
However, in "antarā ca rājagahaṃ antarā ca nāḷandaṃ" (between Rājagaha and Nāḷanda) and so forth, even where there is a conjunction with ca and so forth, the word should not be uttered separately.
Tuy nhiên, trong ‘‘Antarā ca rājagahaṃ antarā ca nāḷanda’’ và những câu tương tự, dù có liên kết với từ ca, v.v., cũng không nên ngắt quãng khi phát âm từ.
Yattha ca āgamakkharādīni dissanti, tesu payogesu pubbapadāni vicchinditvā na uccāretabbāni, āgamakkharavantehi parapadehi saddhiṃyeva uccāretabbāni.
And wherever augments (āgamakkharā) and so forth are seen, in those usages, the preceding words should not be uttered separately; they should be uttered together with the subsequent words that have the augments.
Và ở những chỗ mà các âm tiết thêm vào (āgamakkharādīni) được thấy, trong những cách dùng đó, các từ đứng trước không nên ngắt quãng, mà phải được phát âm liền mạch với các từ đứng sau có âm tiết thêm vào.
Seyyathidaṃ?
For instance?
Ví dụ như thế nào?
‘‘Nakkhattarājāriva tārakānaṃ.
"Like the moon, king of stars.
‘‘Nakkhattarājāriva tārakānaṃ.
Bhagavā etadavoca’’iccevamādayo payogā.
The Blessed One said this," and so forth are the usages.
Bhagavā etadavoca’’ và những cách dùng tương tự.
Yattha yesaṃ visuṃ visuṃ sambandho dissati, attho ca yujjati, tattha tāni atthānurūpaṃ vicchinditvā uccāretabbāni.
Wherever a distinct connection is seen for each, and the meaning is appropriate, those words should be uttered with a break according to the meaning.
Ở những chỗ mà sự liên hệ riêng biệt của từng từ được thấy, và ý nghĩa hợp lý, thì ở đó phải ngắt quãng khi phát âm các từ theo ý nghĩa phù hợp.
Seyyathidaṃ?
For instance?
Ví dụ như thế nào?
‘‘Nahāne ussukkaṃ akāsi, ussukkampi akāsi yāguyā khādanīye bhattasmiṃ’’ iccevamādayo payogā.
"He made an effort in bathing; he also made an effort in gruel, in solid food, in rice," and so forth are the usages.
‘‘Nahāne ussukkaṃ akāsi, ussukkampi akāsi yāguyā khādanīye bhattasmiṃ’’ và những cách dùng tương tự.
Ettha hi ‘‘nahāne ussukkaṃ akāsī’’ti vicchinditvā ‘‘ussukkampi akāsi yāguyā khādanīye bhattasmi’’nti uccāretabbaṃ.
Here, it should be uttered as "nahāne ussukkaṃ akāsī" (he made an effort in bathing) with a break, and then "ussukkampi akāsi yāguyā khādanīye bhattasmiṃ" (he also made an effort in gruel, in solid food, in rice).
Ở đây, phải ngắt quãng sau ‘‘nahāne ussukkaṃ akāsī’’ rồi phát âm ‘‘ussukkampi akāsi yāguyā khādanīye bhattasmi’’.
Evañhi sati na kevalaṃ so bhikkhu nahāneyeva ussukkaṃ akāsi, atha kho yāguyāpi khādanīyepi bhattasmimpi ussukkaṃ akāsīti atthappakāsane samattho bhavati, aṭṭhānappayutto samuccayatthavācako apisaddo.
For in this way, the word api, signifying collection, which would otherwise be inappropriately used, becomes capable of revealing the meaning that not only did that bhikkhu make an effort in bathing, but he also made an effort in gruel, in solid food, and in rice.
Khi làm như vậy, từ api (cũng) mang nghĩa tập hợp, không được dùng sai chỗ, sẽ có khả năng làm rõ ý nghĩa rằng vị Tỳ-khưu đó không chỉ bận tâm đến việc tắm rửa, mà còn bận tâm đến cháo, đồ ăn và cơm.
541
Yattha pana yesamitarena vā itarena vā ekekapadena ubhayapadehi vā sambandho dissati sahevatthayuttiyā, tattha tāni yathārahaṃ vicchinditvā uccāretabbāni.
However, where a connection is seen, whether with one word or another, or with single words or both words, along with the fitness of the meaning, there they should be uttered, separating them appropriately.
Tuy nhiên, ở đâu mối liên hệ được thấy, hoặc bằng từng từ một, hoặc bằng cả hai từ, cùng với sự hợp lý về ý nghĩa, thì ở đó chúng nên được phân chia và phát âm một cách thích hợp.
Seyyathidaṃ?
How so?
Ví dụ như thế nào?
‘‘So dhammaṃ desetiādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.
“He teaches the Dhamma, beautiful in the beginning, beautiful in the middle, beautiful in the end, with meaning and with expression, proclaiming a perfectly complete and pure holy life (brahmacariya).”
“Vị ấy thuyết giảng Dhamma tốt đẹp ở phần đầu, tốt đẹp ở phần giữa, tốt đẹp ở phần cuối, có nghĩa lý, có văn chương, hoàn toàn đầy đủ, hoàn toàn thanh tịnh, công bố Phạm hạnh.
Paṭiccasamuppādaṃ vo bhikkhave desessāmi, taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha.
“Monks, I will teach you dependent origination (Paṭiccasamuppāda); listen to it, attend carefully.”
Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông về Duyên khởi, hãy lắng nghe và khéo tác ý.
Ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāva’’nti evamādayo payogā.
“Inner clarity, unification of mind”—such are these usages.
Sự tịnh tín nội tại, sự nhất tâm.” Những cách dùng như vậy.
Tatrimā adhippāyaviññāpikā gāthā –
Concerning that, these verses elucidate the meaning:
Về điều đó, đây là những câu kệ diễn đạt ý nghĩa:
542
Dhammasaddena vā brahma-cariyasaddena vā padaṃ;
A wise person should connect and utter the word “ sātthaṃ sabyañjanaṃ” (with meaning and with expression)
Người trí nên kết hợp từ Dhamma
543
Yojetvā īraye viññū, ‘‘sātthaṃ sabyañjana’’ntidaṃ.
with the word Dhamma or with the word brahmacariya.
hoặc từ brahmacariya mà nói “sātthaṃ sabyañjanaṃ” này.
544
‘‘Sādhuka’’nti padaṃ viññū, ‘‘suṇāthā’’ti padena vā;
The wise one should utter the word “sādhukaṃ” (carefully),
Người trí nên kết hợp từ “sādhukaṃ”
545
Tathā ‘‘manasikarotha’’, iti vuttapadena vā;
with the word “suṇātha” (listen), or
với từ “suṇātha” hoặc
546
Īraye yojayitvāna, ubhayehi padehi vā.
with the word “manasikarotha” (attend), thus connecting it with either or both words.
với từ “manasikarotha” đã được nói, hoặc với cả hai từ mà nói.
547
Ekamekena sambandho, sambandho ubhayehi vā;
A connection is seen with each single word, or with both words;
Mối liên hệ với từng từ một, hoặc mối liên hệ với cả hai từ;
548
Dissatīti vijāneyya, saddhimevatthayuttiyā.
one should understand that this is truly in accordance with the fitness of the meaning.
Nên biết rằng được thấy, cùng với sự hợp lý về ý nghĩa.
549
Nattanomatiyā eso, attho ettha mayā ruto;
This meaning has not been declared by me according to my own opinion;
Ý nghĩa này ở đây không phải do tự ý tôi nói ra;
550
Pubbācariyasīhānaṃ, nayaṃ nissāya me ruto.
it has been declared by me relying on the method of the lion-like ancient teachers.
Tôi đã nói ra dựa vào phương pháp của các vị sư tử tiền bối.
551
Evaṃvidhesu aññesu, pāṭhesupi ayaṃ nayo;
In other such passages, too, this method
Trong những đoạn văn khác có cùng loại như vậy,
552
Netabbo nayadakkhena, sāsanatthagavesinā.
should be applied by one skilled in method, a seeker of the teaching's meaning.
Phương pháp này nên được người khéo léo trong phương pháp, người tìm cầu ý nghĩa của giáo pháp, áp dụng.
553
Atthānurūpato saddaṃ, atthaṃ saddānurūpato;
A wise person, reflecting on the sound according to the meaning,
Người có trí nên suy nghĩ về từ ngữ phù hợp với ý nghĩa,
554
Cintayitvāna medhāvī, vohare na yathā tathāti.
and the meaning according to the sound, should not speak haphazardly.
và ý nghĩa phù hợp với từ ngữ, không nên nói một cách tùy tiện.
555
Ayamettha atthasaddacintā.
This is the consideration of meaning and sound here.
Đây là sự suy xét về ý nghĩa và từ ngữ ở đây.
556
Atthātisayayoge evaṃ upalakkhetabbaṃ – bhūdhātuatthātisayayogato vaḍḍhane diṭṭhā ‘‘ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo licchavī udānaṃ udānesi ‘bhavissanti vajjī bhavissanti vajjī’ti’’ iti vā ‘‘ahameva dūsiyā bhūnahatā, rañño mahāpatāpassā’’ti vā ‘‘vedā na tāṇāya bhavantidassa, mittadduno bhūnahuno narassā’’ti vā ‘‘bhūnahaccaṃ kataṃ mayā’’ti vā evaṃ vaḍḍhane diṭṭhā.
In the context of emphasis on meaning, it should be observed thus: from the usage of the verb bhū indicating emphasis on meaning, it is seen in the sense of growth in “Mahānāma the Licchavī, having sat down at one side, uttered an inspired utterance: ‘The Vajjians will prosper! The Vajjians will prosper!’” or “I am indeed the polluted one, the destroyer of the king Mahāpatāpa!” or “Vedas are not a refuge for that man, a betrayer of friends, a destroyer of beings!” or “The killing of beings has been done by me”—thus it is seen in the sense of growth.
Trong sự kết hợp với ý nghĩa đặc biệt, nên nhận biết như sau: Do sự kết hợp với ý nghĩa đặc biệt của căn bhū, được thấy trong nghĩa phát triển như “Này Mahānāma Licchavī, sau khi ngồi sang một bên, đã thốt lên lời cảm hứng: ‘Vajjī sẽ phát triển, Vajjī sẽ phát triển’,” hoặc “Chính tôi là người đã bị hủy hoại, bị tiêu diệt, của vua Mahāpatāpa,” hoặc “Các kinh Veda không thể là nơi nương tựa cho người đã phản bội bạn bè, người đã tiêu diệt,” hoặc “Tôi đã phạm tội giết người.” Như vậy, được thấy trong nghĩa phát triển.
557
Vacanasaṅgahe evaṃ upalakkhetabbaṃ – vattamānāya vibhattiyā parassapadaṃ majjhimapurisabahuvacanaṃ pañcamiyā parassapadena majjhimapurisabahuvacanena sadisaṃ.
In the collection of conjugations, it should be observed thus: the middle person plural of the present tense (parassapada) is similar to the middle person plural of the imperative mood (parassapada).
Trong sự tập hợp các hình thái động từ, nên nhận biết như sau: Ngôi thứ hai số nhiều của Parassapada của thì hiện tại (vattamānā) giống với ngôi thứ hai số nhiều của Parassapada của thì mệnh lệnh (pañcamī).
Tumhe bhavatha.
You all bhavatha (be).
Tumhe bhavatha (Các ông hãy là).
558
Vattamānapañcamīnaṃ parassapade uttamapurisacatukke ekavacanaṃ ekavacanena, bahuvacanampi bahuvacanena sadisaṃ.
In the present and imperative moods, for the first person quadrant (uttamapurisa catukka) of the parassapada, the singular is similar to the singular, and the plural is similar to the plural.
Trong Parassapada của thì hiện tại và thì mệnh lệnh, ngôi thứ nhất số ít giống với ngôi thứ nhất số ít, và ngôi thứ nhất số nhiều cũng giống với ngôi thứ nhất số nhiều.
Ahaṃ bhavāmi, mayaṃ bhavāma.
I bhavāmi (am/be), we bhavāma (are/be).
Ahaṃ bhavāmi (Tôi là), mayaṃ bhavāma (Chúng tôi là).
559
Vattamānāya attanopadaṃ majjhimapurisekavacanaṃ hiyyattanajjatanīnaṃ attanopadehi dvīhi majjhimapurisekavacanehi sadisaṃ katthaci vaṇṇasamudāyavasena kiñci visesaṃ vajjetvā, esa nayo uttaratrāpi yojetabbo.
The middle person singular of the present tense (attanopada) is similar to the two middle person singulars of the past tense (hiyattani) and imperfect tense (ajjatani) (attanopada), sometimes with some slight difference in the arrangement of letters; this method should also be applied further on.
Ngôi thứ hai số ít của Attanopada của thì hiện tại giống với hai ngôi thứ hai số ít của Attanopada của thì hiyyattanī và ajjatānī, đôi khi ngoại trừ một vài điểm đặc biệt về mặt cấu trúc âm tiết; phương pháp này cũng nên được áp dụng ở các trường hợp sau.
Tvaṃ bhavase, idaṃ vattamānāya rūpaṃ.
You bhavase (are/be) – this is the form of the present tense.
Tvaṃ bhavase (Bạn là), đây là hình thái của thì hiện tại.
Tvaṃ abhavase, idaṃ hiyyattanajjatanīnaṃ rūpaṃ.
You abhavase (were/became) – this is the form of the past and imperfect tenses.
Tvaṃ abhavase (Bạn đã là), đây là hình thái của thì hiyyattanī và ajjatānī.
560
Vattamānāya attanopadaṃ uttamapurisekavacanaṃ pañcamiyā attanopadenuttamapurisekavacanena ca parokkhāya parassapadena majjhimapurisekavacanena cāti dvīhi vacanehi sadisaṃ.
The first person singular of the present tense (attanopada) is similar to the first person singular of the imperative mood (attanopada) and the middle person singular of the perfect tense (parokkhā) (parassapada), that is, to two forms.
Ngôi thứ nhất số ít của Attanopada của thì hiện tại giống với hai hình thái: ngôi thứ nhất số ít của Attanopada của thì mệnh lệnh, và ngôi thứ hai số ít của Parassapada của thì parokkhā.
Ahaṃ bhave, idaṃ vattamānapañcamīnaṃ rūpaṃ.
I bhave (am/be) – this is the form of the present and imperative moods.
Ahaṃ bhave (Tôi là), đây là hình thái của thì hiện tại và thì mệnh lệnh.
Tvaṃ babhūve, idaṃ parokkhāya rūpaṃ.
You babhūve (have been/become) – this is the form of the perfect tense.
Tvaṃ babhūve (Bạn đã là), đây là hình thái của thì parokkhā.
561
Vattamānāya attanopadaṃ uttamapurisabahuvacanaṃ parokkhajjatanīnaṃ attanopadehi dvīhi uttamapurisabahuvacanehi sadisaṃ.
The first person plural of the present tense (attanopada) is similar to the two first person plurals of the perfect tense and imperfect tense (attanopada).
Ngôi thứ nhất số nhiều của Attanopada của thì hiện tại giống với hai ngôi thứ nhất số nhiều của Attanopada của thì parokkhā và ajjatānī.
Mayaṃ bhavāmhe, idaṃ vattamānāya rūpaṃ.
We bhavāmhe (are/be) – this is the form of the present tense.
Mayaṃ bhavāmhe (Chúng tôi là), đây là hình thái của thì hiện tại.
Mayaṃ babhūvimhe, idaṃ parokkhāya rūpaṃ.
We babhūvimhe (have been/become) – this is the form of the perfect tense.
Mayaṃ babhūvimhe (Chúng tôi đã là), đây là hình thái của thì parokkhā.
Mayaṃ abhavimhe, idamajjataniyā rūpaṃ.
We abhavimhe (were/became) – this is the form of the imperfect tense.
Mayaṃ abhavimhe (Chúng tôi đã là), đây là hình thái của thì ajjatānī.
562
Pañcamiyā attanopadaṃ majjhimapurisabahuvacanaṃ parokkhāya attanopadena majjhimapurisabahuvacanena sadisaṃ.
The middle person plural of the imperative mood (attanopada) is similar to the middle person plural of the perfect tense (attanopada).
Ngôi thứ hai số nhiều của Attanopada của thì mệnh lệnh giống với ngôi thứ hai số nhiều của Attanopada của thì parokkhā.
Tumhe bhavavho, idaṃ pañcamiyā rūpaṃ.
You all bhavavho (be) – this is the form of the imperative mood.
Tumhe bhavavho (Các ông hãy là), đây là hình thái của thì mệnh lệnh.
Tumhe babhūvivho, idaṃ parokkhāya rūpaṃ.
You all babhūvivho (have been/become) – this is the form of the perfect tense.
Tumhe babhūvivho (Các ông đã là), đây là hình thái của thì parokkhā.
563
Parokkhāya parassapadaṃ paṭhamapurisabahuvacanaṃ hiyyattaniyā parassapadena paṭhamapurisabahuvacanena ca ajjataniyā attanopadena paṭhamapurisabahuvacanena cāti dvīhi vacanehi sadisaṃ.
The third person plural of the perfect tense (parassapada) is similar to the third person plural of the past tense (parassapada) and to the third person plural of the imperfect tense (attanopada), that is, to two forms.
Ngôi thứ ba số nhiều của Parassapada của thì parokkhā giống với hai hình thái: ngôi thứ ba số nhiều của Parassapada của thì hiyyattanī, và ngôi thứ ba số nhiều của Attanopada của thì ajjatānī.
Te babhūvu, idaṃ parokkhāya rūpaṃ.
They babhūvu (have been/become) – this is the form of the perfect tense.
Te babhūvu (Họ đã là), đây là hình thái của thì parokkhā.
Te abhavu, idaṃ hiyyattanajjatanīnaṃ rūpaṃ.
They abhavu (were/became) – this is the form of the past and imperfect tenses.
Te abhavu (Họ đã là), đây là hình thái của thì hiyyattanī và ajjatānī.
564
Parokkhāya parassapadaṃ majjhimapurisabahuvacanaṃ attanopadena paṭhamapurisekavacanena ca hiyyattaniyā parassapadena majjhimapurisabahuvacanena ca attanopadena paṭhamapurisekavacanena ca ajjataniyā parassapadena majjhimapurisabahuvacanena cāti catūhi vacanehi sadisaṃ.
The middle person plural of the perfect tense (parassapada) is similar to the third person singular (attanopada), and to the middle person plural of the past tense (parassapada) and the third person singular (attanopada), and to the middle person plural of the imperfect tense (parassapada), that is, to four forms.
Ngôi thứ hai số nhiều của Parassapada của thì parokkhā giống với bốn hình thái: ngôi thứ ba số ít của Attanopada, ngôi thứ hai số nhiều của Parassapada của thì hiyyattanī, ngôi thứ ba số ít của Attanopada, và ngôi thứ hai số nhiều của Parassapada của thì ajjatānī.
Tumhe babhūvittha, so babhūvittha, imāni parokkhāya rūpāni.
You all babhūvittha (have been/become), he babhūvittha (has been/become) – these are the forms of the perfect tense.
Tumhe babhūvittha (Các ông đã là), so babhūvittha (Vị ấy đã là), đây là các hình thái của thì parokkhā.
Tumhe abhavattha, so abhavattha, imāni hiyyattaniyā rūpāni.
You all abhavattha (were/became), he abhavattha (was/became) – these are the forms of the past tense.
Tumhe abhavattha (Các ông đã là), so abhavattha (Vị ấy đã là), đây là các hình thái của thì hiyyattanī.
Tumhe abhavittha, idamajjataniyā rūpaṃ.
You all abhavittha (were/became) – this is the form of the imperfect tense.
Tumhe abhavittha (Các ông đã là), đây là hình thái của thì ajjatānī.
565
Parokkhāya parassapadaṃ uttamapurisekavacanaṃ hiyyattaniyā parassapadenuttamapurisekavacanena ca ajjataniyā attanopadenuttamapurisekavacanena cāti dvīhi vacanehi sadisaṃ.
The first person singular of the perfect tense (parassapada) is similar to the first person singular of the past tense (parassapada) and to the first person singular of the imperfect tense (attanopada), that is, to two forms.
Ngôi thứ nhất số ít của Parassapada của thì parokkhā giống với hai hình thái: ngôi thứ nhất số ít của Parassapada của thì hiyyattanī, và ngôi thứ nhất số ít của Attanopada của thì ajjatānī.
Ahaṃ babhūvaṃ, idaṃ parokkhāya rūpaṃ.
I babhūvaṃ (have been/become) – this is the form of the perfect tense.
Ahaṃ babhūvaṃ (Tôi đã là), đây là hình thái của thì parokkhā.
Ahaṃ abhavaṃ, idaṃ hiyyattanajjatanīnaṃ rūpaṃ.
I abhavaṃ (was/became) – this is the form of the past and imperfect tenses.
Ahaṃ abhavaṃ (Tôi đã là), đây là hình thái của thì hiyyattanī và ajjatānī.
566
Parokkhāya parassapadaṃ uttamapurisabahuvacanaṃ hiyyattaniyā parassapadenuttamapurisabahuvacanena sadisaṃ.
The first person plural of the perfect tense (parassapada) is similar to the first person plural of the past tense (parassapada).
Ngôi thứ nhất số nhiều của Parassapada của thì parokkhā giống với ngôi thứ nhất số nhiều của Parassapada của thì hiyyattanī.
Mayaṃ babhūvimha, idaṃ parokkhāya rūpaṃ.
We babhūvimha (have been/become) – this is the form of the perfect tense.
Mayaṃ babhūvimha (Chúng tôi đã là), đây là hình thái của thì parokkhā.
Mayaṃ abhavamha, idaṃ hiyyattaniyā rūpaṃ.
We abhavamha (were/became) – this is the form of the past tense.
Mayaṃ abhavamha (Chúng tôi đã là), đây là hình thái của thì hiyyattanī.
567
Parokkhāya attanopadauttamapurisekavacanaṃ hiyyattaniyā attanopadenuttamapurisekavacanena ca ajjataniyā parassapadenuttamapurisekavacanena cāti dvīhi vacanehi sadisaṃ.
The first person singular of the perfect tense (attanopada) is similar to the first person singular of the past tense (attanopada) and to the first person singular of the imperfect tense (parassapada), that is, to two forms.
Ngôi thứ nhất số ít của Attanopada của thì parokkhā giống với hai hình thái: ngôi thứ nhất số ít của Attanopada của thì hiyyattanī, và ngôi thứ nhất số ít của Parassapada của thì ajjatānī.
Ahaṃ babhūviṃ, idaṃ parokkhāya rūpaṃ.
I babhūviṃ (have been/become) – this is the form of the perfect tense.
Ahaṃ babhūviṃ (Tôi đã là), đây là hình thái của thì parokkhā.
Ahaṃ abhaviṃ, idaṃ hiyyattanajjatanīnaṃ rūpaṃ.
I abhaviṃ (was/became) – this is the form of the past and imperfect tenses.
Ahaṃ abhaviṃ (Tôi đã là), đây là hình thái của thì hiyyattanī và ajjatānī.
568
Hiyyattaniyā parassapadaṃ paṭhamapurisekavacanaṃ ajjataniyā attanopadena paṭhamapurisekavacanena sadisaṃ.
The third person singular of the past tense (parassapada) is similar to the third person singular of the imperfect tense (attanopada).
Ngôi thứ ba số ít của Parassapada của thì hiyyattanī giống với ngôi thứ ba số ít của Attanopada của thì ajjatānī.
So abhavā.
He abhavā (was/became).
So abhavā (Vị ấy đã là).
569
Hiyyattaniyā parassapadaṃ majjhimapurisekavacanaṃ ajjataniyā parassapadena majjhimapurisekavacanena sadisaṃ.
The middle person singular of the past tense (parassapada) is similar to the middle person singular of the imperfect tense (parassapada).
Ngôi thứ hai số ít của Parassapada của thì hiyyattanī giống với ngôi thứ hai số ít của Parassapada của thì ajjatānī.
Tvaṃ abhavo.
You abhavo (were/became).
Tvaṃ abhavo (Bạn đã là).
570
Bhavissantiyā parassapadaṃ majjhimapurisabahuvacanaṃ kālātipattiyā parassapadena majjhimapurisabahuvacanena attanopadena paṭhamapurisekavacanena cāti dvīhi vacanehi sadisaṃ.
The middle person plural of the future tense (parassapada) is similar to the middle person plural of the conditional mood (parassapada) and to the third person singular (attanopada), that is, to two forms.
Ngôi thứ hai số nhiều của Parassapada của thì bhavissantī giống với hai hình thái: ngôi thứ hai số nhiều của Parassapada của thì kālātipattī, và ngôi thứ ba số ít của Attanopada.
Tumhe bhavissatha, idaṃ bhavissantiyā rūpaṃ.
You all bhavissatha (will be) – this is the form of the future tense.
Tumhe bhavissatha (Các ông sẽ là), đây là hình thái của thì bhavissantī.
Tumhe abhavissatha, so abhavissatha, imāni kālātipattiyā rūpāni.
You all abhavissatha (would be), he abhavissatha (would be) – these are the forms of the conditional mood.
Tumhe abhavissatha (Các ông đã sẽ là), so abhavissatha (Vị ấy đã sẽ là), đây là các hình thái của thì kālātipattī.
571
Bhavissantiyā attanopadaṃ majjhimapurisekavacanaṃ kālātipattiyā attanopadena majjhimapurisekavacanena sadisaṃ.
The middle person singular of the future tense (attanopada) is similar to the middle person singular of the conditional mood (attanopada).
Ngôi thứ hai số ít của Attanopada của thì bhavissantī giống với ngôi thứ hai số ít của Attanopada của thì kālātipattī.
Tvaṃ bhavissase, idaṃ bhavissantiyā rūpaṃ.
You bhavissase (will be) – this is the form of the future tense.
Tvaṃ bhavissase (Bạn sẽ là), đây là hình thái của thì bhavissantī.
Tvaṃ abhavissase, idaṃ kālātipattiyā rūpaṃ.
You abhavissase (would be) – this is the form of the conditional mood.
Tvaṃ abhavissase (Bạn đã sẽ là), đây là hình thái của thì kālātipattī.
572
Bhavissantiyā attanopadaṃ majjhimapurisabahuvacanaṃ kālātipattiyā attanopadena majjhimapurisabahuvacanena sadisaṃ.
The middle person plural of the future tense (attanopada) is similar to the middle person plural of the conditional mood (attanopada).
Ngôi thứ hai số nhiều của Attanopada của thì bhavissantī giống với ngôi thứ hai số nhiều của Attanopada của thì kālātipattī.
Tumhe bhavissavhe, idaṃ bhavissantiyā rūpaṃ.
You all bhavissavhe (will be) – this is the form of the future tense.
Tumhe bhavissavhe (Các ông sẽ là), đây là hình thái của thì bhavissantī.
Tumhe abhavissavhe, idaṃ kālātipattiyā rūpaṃ.
You would have been, this is the form of the kālātipatti.
Các bạn đã có thể có, đây là hình thái của thì Kālātipatti.
573
Bhavissantiyā attanopadaṃ uttamapurisekavacanaṃ kālātipattiyā parassapadenuttamapurisekavacanena sadisaṃ.
The first person singular attanopada of bhavissantī is similar to the first person singular parassapada of kālātipatti.
Ngôi thứ nhất số ít của Attanopada ở thì Bhavissantī giống với ngôi thứ nhất số ít của Parassapada ở thì Kālātipatti.
Ahaṃ bhavissaṃ, idaṃ bhavissantiyā rūpaṃ.
I shall be, this is the form of bhavissantī.
Tôi sẽ có, đây là hình thái của thì Bhavissantī.
Ahaṃ abhavissaṃ, idaṃ kālātipattiyā rūpaṃ.
I would have been, this is the form of kālātipatti.
Tôi đã có thể có, đây là hình thái của thì Kālātipatti.
Sesāni sabbāsamaṭṭhannaṃ vibhattīnaṃ vacanāni aññamaññaṃ visadisānīti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that the remaining forms of all eight conjugations are mutually dissimilar.
Các hình thái còn lại của tất cả tám biến cách được hiểu là khác nhau.
Bhavanti catra –
And here occur –
Ở đây có:
574
Vattamānāpañcamīsu, thadvayaṃ samudīritaṃ;
In vattamānā and pañcamī, the two 'tha' forms are declared;
Trong Vattamānā và Pañcamī, hai tha được nói đến;
575
‘‘Tumhe bhavatha’’iccatra, udāharaṇakaṃ dvidhā.
Here, ‘‘You are’’ or ‘‘May you be’’ is the example, twofold.
Ví dụ ‘‘Tumhe bhavatha’’ (các bạn có) có hai dạng.
576
Midvayaṃ madvayañceva, tāsu vuttaṃ dvidhā dvidhā;
The two 'mi' and the two 'ma' forms are stated in them, each twofold;
Hai mi và hai ma cũng được nói đến hai lần trong đó;
577
‘‘Bhavāmī’’ti ‘‘bhavāmā’’ti, cettha rūpāni niddise.
Here, the forms are specified as ‘‘I am’’ and ‘‘We are’’.
Ở đây, hãy chỉ ra các hình thái ‘‘Bhavāmī’’ (tôi có) và ‘‘Bhavāmā’’ (chúng tôi có).
578
Vattamānakahiyyatta-najjatanīvibhattisu;
In the vattamānā, hiyyattanī, and ajjatanī conjugations;
Trong các biến cách Vattamānā, Hiyyattanī và Ajjatanī;
579
Settayaṃ ‘‘bhavase tva’’nti, vattamānāvibhattito;
The three 'se' forms: ‘‘You are’’ from the vattamānā conjugation;
Ba se là ‘‘Bhavase tvaṃ’’ (ngươi có) từ biến cách Vattamānā;
580
‘‘Abhavase’’ti hiyyatta-najjatanīvibhattito.
‘‘You were’’ from the hiyyattanī and ajjatanī conjugations.
Và ‘‘Abhavase’’ (ngươi đã có) từ các biến cách Hiyyattanī và Ajjatanī.
581
Vattamānāpañcamikā-parokkhāsu vibhattisu;
In the vattamānā, pañcamī, and parokkhā conjugations;
Trong các biến cách Vattamānā, Pañcamikā và Parokkhā;
582
Ettayaṃ lapitaṃ tattha, ādo dvinnaṃ vasena tu.
The three 'e' forms are spoken there, first in terms of the two.
Ba e được nói đến ở đó, theo hai cái đầu tiên.
583
Jaññā ‘‘ahaṃ bhave’’ti ‘‘tvaṃ, babhūve’’ti parokkhato;
One should know ‘‘I would be’’ and ‘‘You were’’ from parokkhā;
Hãy biết ‘‘Ahaṃ bhave’’ (tôi có thể có) và ‘‘Tvaṃ babhūve’’ (ngươi đã có) từ Parokkhā;
584
Vattamānāparokkhajja-tanīsu tīsu sadditaṃ.
The three 'mhe' forms are mentioned in vattamānā, parokkhā, and ajjatanī.
Trong ba thì Vattamānā, Parokkhā và Ajjatanī, được nói đến.
585
Mhettayaṃ kamato rūpaṃ, mayaṃsaddavisesiyaṃ;
The form of 'mhe' is related to the word mayaṃ (we);
Ba mhe là hình thái tương ứng, đặc biệt với từ mayaṃ (chúng tôi);
586
‘‘Sambhavāmhe babhūvimhe, abhavimhe’’ti niddise.
One should state ‘‘we become’’, ‘‘we became’’, ‘‘we were’’.
Hãy chỉ ra ‘‘Sambhavāmhe’’ (chúng tôi có thể có), ‘‘Babhūvimhe’’ (chúng tôi đã có) và ‘‘Abhavimhe’’ (chúng tôi đã có).
587
Pañcamikāparokkhāsu, vhodvayaṃ rūpamettha hi;
In pañcamī and parokkhā, the two 'vho' forms are here;
Trong Pañcamikā và Parokkhā, hai vho là hình thái ở đây;
588
‘‘Bhavavho babhūvivho’’ti, tumhesaddavisesiyaṃ.
‘‘May you be’’ and ‘‘You became’’ are related to the word tumhe (you plural).
‘‘Bhavavho’’ (các bạn có thể có) và ‘‘Babhūvivho’’ (các bạn đã có), đặc biệt với từ tumhe (các bạn).
589
Parokkhamhi vā hiyyatta-najjatanīvibhattisu;
Or in parokkhā, hiyyattanī, or ajjatanī conjugations;
Hoặc trong Parokkhā, hoặc trong các biến cách Hiyyattanī và Ajjatanī;
590
Uttayaṃ ‘‘te babhūvū’’ti, rūpaṃ jaññā parokkhato;
The three 'u' forms: one should know ‘‘They became’’ from parokkhā;
Ba ū là ‘‘Te babhūvū’’ (họ đã có), hãy biết hình thái từ Parokkhā;
591
Hiyyattanajjatanito, jaññā ‘‘te abhavū’’iti.
And from hiyyattanī and ajjatanī, one should know ‘‘They were’’.
Từ Hiyyattanī và Ajjatanī, hãy biết ‘‘Te abhavū’’ (họ đã có).
592
Parokkhamhi vā hiyyatta-najjatanīvibhattisu;
In parokkhā, hiyyattanī, or ajjatanī conjugations;
Hoặc trong Parokkhā, hoặc trong các biến cách Hiyyattanī và Ajjatanī;
593
Sadditaṃ tathasaṃyoga- pañcakaṃ iti niddise.
The five 'ttha' combined forms are to be stated thus.
Hãy chỉ ra năm từ ghép tatha được nói đến như vậy.
594
Babhūvitthadvayaṃ tattha, rūpaṃ jaññā parokkhajaṃ;
The two forms of babhūvittha (you became, he became) there, one should know as originating from parokkhā;
Hai Babhūvittha ở đó, hãy biết hình thái từ Parokkhā;
595
Bavhattekattato vuttaṃ, majjhimapaṭhamavhayaṃ.
Spoken in plural and singular, belonging to the middle and first persons respectively.
Được nói đến là ngôi giữa và ngôi thứ nhất, do số nhiều và số ít.
596
Abhavatthadvayaṃ ñeyyaṃ, hiyyattanīvibhattijaṃ;
The two forms of abhavattha (you were, he was) should be known as originating from hiyyattanī;
Hai Abhavattha nên được biết là từ biến cách Hiyyattanī;
597
Bavhattekattato vuttaṃ, majjhimo paṭhamo ca so;
Spoken in plural and singular, belonging to the middle and first persons respectively;
Được nói đến là ngôi giữa và ngôi thứ nhất, do số nhiều và số ít;
598
‘‘Abhavitthā’’tidaṃ rūpaṃ, ajjatanīvibhattijaṃ.
This form ‘‘abhavitthā’’ (you were) originates from ajjatanī.
Hình thái ‘‘Abhavitthā’’ này là từ biến cách Ajjatanī.
599
Tañca kho bahukattamhi, tumhesaddena yojaye;
And indeed, in the plural, it is combined with the word tumhe;
Và nó được dùng với từ tumhe (các bạn) ở số nhiều;
600
Parokkhāvhayahiyyatta-najjatanīsu kittitaṃ.
Mentioned in parokkhā, hiyyattanī, and ajjatanī.
Được nói đến trong Parokkhā, Hiyyattanī và Ajjatanī.
601
Aṃtayaṃ tattha ādiyaṃ, ‘‘babhūvaṃ’’rūpamīritaṃ;
The three 'aṃ' forms, the first is stated as ‘‘I became’’;
Ba aṃ ở đó, ban đầu, hình thái ‘‘Babhūvaṃ’’ (tôi đã có) được nói đến;
602
Duvinnaṃ abhavaṃrūpaṃ, ahaṃsaddena yojaye.
The two forms of ‘‘I was’’ are combined with the word ahaṃ (I).
Hai hình thái ‘‘Abhavaṃ’’ (tôi đã có) được dùng với từ ahaṃ (tôi).
603
Parokkhakāhiyyattanī-vasena mhadukaṃ ‘‘mayaṃ;
The two 'mha' forms for parokkhā and hiyyattanī are ‘‘we’’;
Hai mha theo Parokkhā và Hiyyattanī là ‘‘Mayaṃ;
604
Babhūvimha abhavimha’’, iti rūpadvayaṃ kamā.
‘‘We became’’ and ‘‘we were’’ are the two forms, in order.
Babhūvimha’’ (chúng tôi đã có) và ‘‘Abhavimha’’ (chúng tôi đã có), hai hình thái tương ứng.
605
Parokkhāvhayahiyyatta-najjatanīvibhattisu;
In parokkhā, hiyyattanī, and ajjatanī conjugations;
Trong các biến cách Parokkhā, Hiyyattanī và Ajjatanī;
606
Iṃtayaṃ tu tahiṃ rūpaṃ, ‘‘babhūvi’’nti parokkhajaṃ;
The three 'iṃ' forms there: the form ‘‘I became’’ from parokkhā;
Ba iṃ là hình thái ở đó, ‘‘Babhūviṃ’’ (tôi đã có) từ Parokkhā;
607
‘‘Abhavi’’ntītarāsaṃ tu, ahaṃsaddayutākhilaṃ.
‘‘I was’’ from the others, all combined with the word ahaṃ.
‘‘Abhaviṃ’’ (tôi đã có) từ những cái khác, tất cả đều đi với từ ahaṃ (tôi).
608
Hiyyattanajjatanīsu, ādvayaṃ matamettha hi;
In hiyyattanī and ajjatanī, the two 'ā' forms are considered here;
Trong Hiyyattanī và Ajjatanī, hai ā được coi là ở đây;
609
‘‘Abhavā’’ iti ekatte, rūpaṃ paṭhamaporisaṃ.
‘‘He was’’ is the form for the first person singular.
‘‘Abhavā’’ (ngươi đã có) là hình thái ngôi thứ nhất ở số ít.
610
Hiyyattanajjatanīsu, odvayaṃ vuttamettha tu;
In hiyyattanī and ajjatanī, the two 'o' forms are stated here;
Trong Hiyyattanī và Ajjatanī, hai o được nói đến ở đây;
611
‘‘Abhavo’’iti ekatte, rūpaṃ majjhimaporisaṃ.
‘‘You were’’ is the form for the middle person singular.
‘‘Abhavo’’ (ngươi đã có) là hình thái ngôi giữa ở số ít.
612
Bhavissantiyakālāti-pattīsu dvīsu bhāsitaṃ;
In the two, bhavissantī and kālātipatti, it is spoken;
Trong Bhavissantī và Kālātipatti, hai thì được nói đến;
613
Bavhatte bahuekatte, sasaṃyogaṃ ssathattayaṃ.
In plural, and in singular, the three 'ssatha' forms with 's'.
Ở số nhiều và số ít, ba ssatha có chứa sa.
614
‘‘Tumhe bhavissathi’’ccetaṃ, bhavissantiyato mataṃ;
‘‘You (plural) will be’’ is considered from bhavissantī;
‘‘Tumhe bhavissatha’’ (các bạn sẽ có) này được coi là từ Bhavissantī;
615
‘‘Abhavissatha tumhe’’ti, ‘‘abhavissatha so’’ti ca;
‘‘You (plural) would have been’’ and ‘‘He would have been’’;
‘‘Abhavissatha tumhe’’ (các bạn đã có thể có) và ‘‘Abhavissatha so’’ (người ấy đã có thể có);
616
Kālātipattito vuttaṃ, etañhi vacanadvayaṃ.
These two expressions are stated from kālātipatti.
Hai cách dùng này được nói đến từ Kālātipatti.
617
Bhavissantiyakālāti-pattīsu samudīritaṃ;
In bhavissantī and kālātipatti, it is declared;
Được nói đến trong Bhavissantī và Kālātipatti;
618
Majjhimapurisaṭṭhāne, sasaṃyogaṃ ssaseyugaṃ.
In the middle person, the two 'ssase' forms with 's'.
Ở vị trí ngôi giữa, hai ssase có chứa sa.
619
‘‘Bhavissase tva’’miccetaṃ, ‘‘tvaṃ abhavissase’’ti ca;
‘‘You (singular) will be’’ and ‘‘You (singular) would have been’’;
‘‘Bhavissase tvaṃ’’ (ngươi sẽ có) và ‘‘Tvaṃ abhavissase’’ (ngươi đã có thể có);
620
Imāni tu payogāni, tattha viññū pakāsaye.
The wise should explain these usages there.
Những cách dùng này, người trí tuệ nên tuyên bố ở đó.
621
Ssavhedvayaṃ sena yutaṃ, ssaṃdvayañca catukkakaṃ;
The two 'ssavhe' forms with 's', and the four 'ssaṃ' forms;
Hai ssavhe với sa, và bốn ssaṃ;
622
Idampi kathitaṃ dvīsu, yathārutavibhattisu.
These are also spoken in the two mentioned conjugations, as stated.
Điều này cũng được nói đến trong hai biến cách đã nêu.
623
‘‘Bhavissavhe’’ti bavhatte, bhavissantikamajjhimo;
‘‘You (plural) will be’’ in the plural, middle person of bhavissantī;
‘‘Bhavissavhe’’ (các bạn sẽ có) ở số nhiều, là ngôi giữa của Bhavissantī;
624
Bavhatte ‘‘abhavissavhe’’, kālātipattimajjhimo.
‘‘You (plural) would have been’’ in the plural, middle person of kālātipatti.
‘‘Abhavissavhe’’ (các bạn đã có thể có) ở số nhiều, là ngôi giữa của Kālātipatti.
625
‘‘Bhavissaṃ’’ iti ekatte, bhavissantikamuttamo;
‘‘I will be’’ in the singular, first person of bhavissantī;
‘‘Bhavissaṃ’’ (tôi sẽ có) ở số ít, là ngôi thứ nhất của Bhavissantī;
626
‘‘Abhavissa’’nti ekatte, kālātipattikuttamo.
‘‘I would have been’’ in the singular, first person of kālātipatti.
‘‘Abhavissaṃ’’ (tôi đã có thể có) ở số ít, là ngôi thứ nhất của Kālātipatti.
627
Iti vuttāni vuttehi, vacanehi samānataṃ;
Thus, the forms spoken are similar to those declared;
Như vậy, những từ được nói đến có sự tương đồng với những từ đã nêu;
628
Yante’kaccehi taṃ sabbaṃ, ekatālīsadhā ṭhitaṃ.
Some of these remain in forty-one ways.
Một số đã nói rằng tất cả những điều đó là bốn mươi mốt dạng.
629
Sesāni pañcapaññāsa, asamānāni sabbathā;
The remaining fifty-five are entirely dissimilar;
Năm mươi lăm cái còn lại hoàn toàn không giống nhau;
630
Etaṃ nayaṃ gahetvāna, vade sabbattha sambhavāti.
Taking this method, one should speak everywhere as appropriate.
Hãy nắm lấy phương pháp này và nói ở khắp mọi nơi có thể.
631
Ayamettha samānāsamānavasena vacanasaṅgaho.
This is the collection of forms according to their similarity and dissimilarity.
Đây là sự tổng hợp các cách dùng theo sự giống và khác nhau.
632
Āgamalakkhaṇavasena vibhattivacanasaṅgahe evaṃ upalakkhetabbaṃ –
In the collection of conjugational forms based on the characteristic of āgama, it should be understood thus –
Trong sự tổng hợp các cách dùng biến cách theo đặc tính của āgama, nên được nhận biết như sau:
633
Bhavissantīparokkhajja-tanīkālātipattisu;
In bhavissantī, parokkhā, ajjatanī, and kālātipatti;
Trong Bhavissantī, Parokkhā, Ajjatanī và Kālātipatti;
634
Niccaṃ kvaci kvacā’niccaṃ, ikārāgamanaṃ bhave.
The insertion of the vowel i may be constant sometimes, and inconstant sometimes.
Sự thêm i (ikārāgamana) xảy ra luôn luôn ở một số chỗ, và không luôn luôn ở một số chỗ khác.
635
Ikārāgamanaṃ tañhi, parokkhāyaṃ vibhattiyaṃ;
That insertion of the vowel i in the parokkhā conjugation;
Sự thêm i đó, trong biến cách Parokkhā;
636
Bavhatte majjhimaṭṭhāne, bavhatte cuttame siyā;
Occurs in the plural middle person and in the plural first person;
Có thể ở số nhiều ngôi giữa, và ở số nhiều ngôi thứ nhất;
637
Parassapadaṃ sandhāya, idaṃ vacanamīritaṃ.
This statement refers to the parassapada.
Lời nói này được nói đến liên quan đến Parassapada.
638
Uttamekavaco cāpi, netassa attanopade;
And the first person singular, it is not in the attanopada of this;
Ngôi thứ nhất số ít cũng không có trong Attanopada của nó;
639
Hotīti avagantabbaṃ, bhavissantimhi sabbaso.
It should be understood that this applies to bhavissantī entirely.
Nên được hiểu là như vậy, hoàn toàn trong Bhavissantī.
640
Hiyyattanajjatanika-kālātipattīsu pana;
However, in hiyyattanī, ajjatanī, and kālātipatti;
Còn trong Hiyyattanī, Ajjatanī và Kālātipatti;
641
Akārāgamanaṃ hoti, sabbaso iti lakkhaye.
The insertion of the vowel a occurs entirely, thus one should note.
Sự thêm a (akārāgamana) xảy ra hoàn toàn, nên được nhận biết.
642
Ajjatanimhi bavhatte, majjhime uttame tathā;
In ajjatanī, in the plural, middle, and first persons, as well as;
Trong Ajjatanī ở số nhiều, ngôi giữa và ngôi thứ nhất cũng vậy;
643
Bavhattamhi akārena, ikārāgamanaṃ bhave.
In the plural, the insertion of the vowel i occurs with the vowel a.
Ở số nhiều, sự thêm a và i xảy ra.
644
Ikārāgamanaṃ niccaṃ, kālātipattiyaṃ bhave;
The insertion of the vowel i is constant in kālātipatti;
Sự thêm i luôn luôn xảy ra trong Kālātipatti;
645
Akārāgamanaṃ tattha, anekantikamīritaṃ.
The insertion of the vowel a there is said to be inconstant.
Sự thêm a ở đó được nói đến là không nhất quán.
646
Akārāgamanaṃyeva, hiyyattanyaṃ pakāsati;
Only the insertion of the vowel a is manifested in hiyyattanī;
Chỉ có sự thêm a được tuyên bố trong Hiyyattanī;
647
Parokkhāyaṃ bhavissantya-ñcikāroyeva dissati.
In parokkhā and bhavissantī, only the vowel i is seen.
Trong Parokkhā và Bhavissantī, chỉ có i được thấy.
648
Akārāgamanañceva, ikārāgamanampi ca;
Both the insertion of the vowel a and the insertion of the vowel i;
Sự thêm a và sự thêm i;
649
Ajjatanikakālāti-pattīsu pana dissati.
Are seen in ajjatanī and kālātipatti.
Cũng được thấy trong Ajjatanī và Kālātipatti.
650
Tīsu sesavibhattīsu, nā’kārattayamīritaṃ;
In the three remaining conjugations, the three a forms are not mentioned;
Trong ba biến cách còn lại, ba sự thêm a không được nói đến;
651
Vattamānāya pañcamyaṃ, sattamiyanti sabbaso.
In vattamānā, pañcamī, and sattamī, entirely.
Hoàn toàn trong Vattamānā, Pañcamī và Sattamī.
652
Ikāreneva sahitā, dve bhavanti vibhattiyo;
Two conjugations are associated only with the vowel i;
Hai biến cách đi kèm với i;
653
Satta dvādasa hontettha, vacanānīti lakkhaye.
Here, seven and twelve forms occur, thus one should note.
Bảy và mười hai cách dùng có ở đây, nên được nhận biết.
654
Akāreneva sahitā, ekāyeva vibhatti tu;
Only one conjugation is associated with the vowel a;
Chỉ một biến cách đi kèm với a;
655
Dvādasa vacanānettha, bhavantīti ca lakkhaye.
Here, twelve forms occur, thus one should note.
Mười hai cách dùng có ở đây, cũng nên được nhận biết.
656
Akārikārasahitā, duveyeva vibhattiyo;
Two conjugations are associated with both a and i;
Hai biến cách đi kèm với a và i;
657
Cattāri dvādasañceva, vacanāni bhavantidha.
Here, four and twelve forms occur.
Bốn và mười hai cách dùng có ở đây.
658
Ākārattayamuttā tu, tissoyeva vibhattiyo;
Three conjugations are without the three a forms;
Ba biến cách không có ba sự thêm a;
659
Vacanānettha chattiṃsa, hontīti paridīpaye.
Here, thirty-six forms occur, thus one should explain.
Ba mươi sáu cách dùng có ở đây, nên được giải thích.
660
Parokkhāajjatanīsu, pañcaṭṭha ca yathākkamaṃ;
In parokkhā and ajjatanī, five and eight respectively;
Trong Parokkhā và Ajjatanī, năm và tám tương ứng;
661
Ikārato vimuttāni, vacanāni bhavantiti.
The forms without the vowel i occur.
Các cách dùng không có i xảy ra.
662
Evamettha vibhattīnaṃ, channavutividhāna ca;
Thus, the collection of the ninety-six forms of conjugations;
Như vậy, ở đây, sự tổng hợp các cách dùng của sáu mươi sáu loại biến cách;
663
Saṅgaho vacanānanti, viññātabbo vibhāvināti.
Should be clearly understood by the discerning.
Nên được người hiểu biết nhận thức rõ ràng.
664
Ayamettha āgamalakkhaṇavasena vibhattivacanasaṅgaho.
This is the collection of conjugational forms based on the characteristic of āgama.
Đây là sự tổng hợp các cách dùng biến cách theo đặc tính của āgama.
665
Kālavasena pana vibhattivacanasaṅgahe duvidho saṅgaho kālattayavasena saṅgaho, kālachakkavasena saṅgaho cāti.
As for the collection of conjugational forms based on time, there are two collections: the collection based on three times, and the collection based on six times.
Còn trong sự tổng hợp các cách dùng biến cách theo thời gian, có hai loại tổng hợp: tổng hợp theo ba thời và tổng hợp theo sáu thời.
Tattha vattamānāpañcamīsattamīvibhattiyo paccuppannakālikā, vattamānāpañcamīsattamīvibhatyantāni padāni paccuppannavacanāni.
Among these, vattamānā, pañcamī, and sattamī conjugations refer to the present time; words ending in vattamānā, pañcamī, and sattamī conjugations are present tense forms.
Trong đó, các biến cách Vattamānā, Pañcamī, Sattamī là thuộc thời hiện tại (paccuppannakālika), các từ kết thúc bằng biến cách Vattamānā, Pañcamī, Sattamī là các từ hiện tại (paccuppannavacana).
Parokkhāhiyyattanajjatanīvibhattiyo atītakālikā, parokkhāhiyyattanajjatanīvibhatyantāni padāni atītavacanāni.
Parokkhā, hiyyattanī, and ajjatanī conjugations refer to the past time; words ending in parokkhā, hiyyattanī, and ajjatanī conjugations are past tense forms.
Các biến cách Parokkhā, Hiyyattanī, Ajjatanī là thuộc thời quá khứ (atītakālika), các từ kết thúc bằng biến cách Parokkhā, Hiyyattanī, Ajjatanī là các từ quá khứ (atītavacana).
Bhavissantīvibhatti anāgatakālikā, bhavissantīvibhatyantāni padāni anāgatavacanāni.
Bhavissantī conjugation refers to the future time; words ending in bhavissantī conjugation are future tense forms.
Biến cách Bhavissantī là thuộc thời vị lai (anāgatakālika), các từ kết thúc bằng biến cách Bhavissantī là các từ vị lai (anāgatavacana).
Kālātipattivibhatti pana katthaci atītakālikā katthaci anāgatakālikā, tasmā tadantāni padāni atītavacanānipi anāgatavacanānipi honti.
However, the Kālātipatti mood sometimes refers to past time, and sometimes to future time; therefore, words ending in it express both past and future tenses.
Tuy nhiên, phân cách kālātipatti đôi khi thuộc về thời quá khứ, đôi khi thuộc về thời vị lai; do đó, các từ kết thúc bằng phân cách đó có thể là từ quá khứ hoặc từ vị lai.
Ayaṃ kālattayavasena vibhattivacanasaṅgaho.
This is the classification of moods and tenses according to the three times.
Đây là sự tổng hợp các phân cách và từ theo ba thời.
666
Ayaṃ pana kālachakkavasena vibhattivacanasaṅgaho – parokkhāhiyyattanajjatanīvibhattiyo atītakālikā, parokkhāhiyyattanajjatanīvibhatyantāni padāni atītavacanāni.
But this is the classification of moods and tenses according to the six times: The Parokkhā, Hiyyattanī, and Ajjatanī moods refer to past time; words ending in Parokkhā, Hiyyattanī, and Ajjatanī moods express past tenses.
Tuy nhiên, đây là sự tổng hợp các phân cách và từ theo sáu thời: Các phân cách parokkhā, hiyyattanī, ajjatānī thuộc về thời quá khứ; các từ kết thúc bằng phân cách parokkhā, hiyyattanī, ajjatānī là các từ quá khứ.
Bhavissantīvibhatti anāgatakālikā, bhavissantīvibhatyantāni padāni anāgatavacanāni.
The Bhavissantī mood refers to future time; words ending in Bhavissantī mood express future tenses.
Phân cách bhavissantī thuộc về thời vị lai; các từ kết thúc bằng phân cách bhavissantī là các từ vị lai.
Vattamānāvibhatti paccuppannakālikā, vattamānāvibhatyantāni padāni paccuppannavacanāni.
The Vattamānā mood refers to present time; words ending in Vattamānā mood express present tenses.
Phân cách vattamānā thuộc về thời hiện tại; các từ kết thúc bằng phân cách vattamānā là các từ hiện tại.
Pañcamīvibhatti āṇattikālikā, pañcamīvibhatyantāni padāni āṇattivacanāni.
The Pañcamī mood refers to the imperative; words ending in Pañcamī mood express imperative commands.
Phân cách pañcamī thuộc về thời mệnh lệnh; các từ kết thúc bằng phân cách pañcamī là các từ mệnh lệnh.
Sattamīvibhatti parikappakālikā, sattamīvibhatyantāni padāni parikappavacanāni.
The Sattamī mood refers to the optative/contingent; words ending in Sattamī mood express optative/contingent wishes.
Phân cách sattamī thuộc về thời điều kiện/dự định; các từ kết thúc bằng phân cách sattamī là các từ điều kiện/dự định.
Ettha pana ‘‘āṇattivacanānī’’ti ca ‘‘parikappavacanānī’’ti ca idaṃ tathāsīsamattaṃ āsiṭṭhānumatyādīsu pañcamyādīnaṃ dissanato.
Here, however, the statements "express imperative commands" and "express optative/contingent wishes" are merely headings, as Pañcamī and so forth are seen in commands, permissions, etc.
Ở đây, cụm từ “các từ mệnh lệnh” và “các từ điều kiện/dự định” chỉ là tiêu đề chung, vì pañcamī và sattamī được thấy trong các trường hợp như ra lệnh, cho phép, v.v.
Kālātipattivibhatti kālātipattikālikā, kālātipattivibhatyantāni padāni kālātipattivacanāni.
The Kālātipatti mood refers to the unfulfilled condition; words ending in Kālātipatti mood express unfulfilled conditions.
Phân cách kālātipatti thuộc về thời kālātipatti; các từ kết thúc bằng phân cách kālātipatti là các từ kālātipatti.
Evaṃ kālachakkavasena vibhattivacanasaṅgaho veditabbo.
Thus, the classification of moods and tenses according to the six times should be understood.
Như vậy, sự tổng hợp các phân cách và từ theo sáu thời cần được biết đến.
667
Kālasaṅgahe tividho kālasaṅgaho kālattayasaṅgaho kālacatukkasaṅgaho kālachakkasaṅgaho cāti.
In the classification of time, there are three kinds of time classification: the three-time classification, the four-time classification, and the six-time classification.
Trong sự tổng hợp thời, có ba loại tổng hợp thời: tổng hợp ba thời, tổng hợp bốn thời, và tổng hợp sáu thời.
668
Paccuppanne vattamānā, pañcamī sattamī cimā;
The Vattamānā mood, and these Pañcamī and Sattamī moods are in the present.
Vattamānā, pañcamī, và sattamī này
669
Hontātīte parokkhādī, saha kālātipattiyā.
The Parokkhā, etc., together with Kālātipatti, are in the past.
Là ở hiện tại; parokkhā, v.v., cùng với kālātipatti là ở quá khứ.
670
Anāgate bhavissantī, kālātipattikāpi vā;
The Bhavissantī mood is in the future, or also the Kālātipatti mood.
Bhavissantī là ở vị lai, hoặc cũng có thể là kālātipatti.
671
Evaṃ kālattayaṃ ñeyyaṃ, ākhyātaṃ tappakāsakaṃ.
Thus, the three times should be known, and the verb (ākhyāta) that reveals them.
Như vậy, ba thời cần được biết đến, và động từ là cái biểu thị chúng.
672
Nanu kaccāyane ganthe, kālo vutto catubbidho;
But in Kaccāyana’s text, isn't time said to be of four kinds?
Trong sách Kaccāyana, thời được nói là bốn loại:
673
Paccuppannenuttakāle, atītenāgate iti.
Namely, the present, the unstated time, the past, and the future.
Thời hiện tại, thời anutta (không được nói đến), thời quá khứ, và thời vị lai.
674
Saccaṃ vutto nuttakālo, paccuppannoti icchito;
It is true that unstated time is designated as the present.
Đúng vậy, thời anutta được nói đến, được mong muốn là thời hiện tại;
675
Samīpe vuttakāloti, atthasambhavato pana.
Or because of the possible meaning of "time stated as proximate".
Hoặc là thời được nói đến gần, do sự hợp lý của ý nghĩa.
676
Tathā hi ‘‘yaṃ tikāla’’nti, vuttamācariyehipi;
For indeed, as the masters have said, "that which is threefold time",
Thật vậy, các bậc thầy cũng đã nói: “Cái nào là ba thời,”
677
Na kālato vinimuttaṃ, ākhyātaṃ kiñci dissati.
no verb (ākhyāta) is seen to be independent of time.
Không có động từ nào được thấy thoát ly khỏi thời gian.
678
Nanu cāvuttakāleti, attho tatra tu yujjati;
But does "unstated time" not apply in that context?
Nhưng ý nghĩa “ở thời anutta” là hợp lý ở đó;
679
Tathā hi chabbidho kālo, niruttimhi pakāsito.
For indeed, six kinds of time are explained in the Nirutti.
Thật vậy, sáu loại thời được trình bày trong Nirutti.
680
Atītānāgato paccu-ppanno āṇattimeva ca;
Past, future, present, imperative, and also optative,
Quá khứ, vị lai, hiện tại, và mệnh lệnh;
681
Parikappo ca kālassa, atipattīti chabbidho.
and unfulfilled condition—thus, six kinds of time.
Và điều kiện/dự định, và kālātipatti – sáu loại thời.
682
Duve vibhattiyo tattha, āṇattiparikappikā;
Therein, the two moods, imperative and optative,
Ở đó, hai phân cách mệnh lệnh và điều kiện/dự định
683
Kālamanāmasitvāpi, niruttaññūhi bhāsitā.
are spoken of by the etymologists (niruttaññū) without specifying time.
Được các nhà ngữ pháp nói đến mà không chỉ định thời gian.
684
‘‘Gacchatu gaccheyyi’’ccādi-vacane kathite na hi;
For when expressions like "let him go, he should go" are stated, there is no
Khi các từ như “gacchatu, gaccheyyi” được nói, thì hành động
685
Kriyā nipphajjati niṭṭhaṃ, nāgatā nātipannikā.
action that is accomplished, completed, or unfulfilled.
Không hoàn thành, không kết thúc, không phải là vị lai, cũng không phải là kālātipatti.
686
Kālātipattikā saddā, atītenāgatepi ca;
And words of Kālātipatti mood, in both past and future,
Các từ kālātipatti, dù là ở quá khứ hay vị lai,
687
Bhavantīti yathāvuttā, niruttimhi vidūhi ve.
occur, as the wise indeed have stated in the Nirutti.
Đều xảy ra, như các bậc trí giả đã nói trong Nirutti.
688
Pañcamīsattamīvhitā, āṇattiparikappikā;
The Pañcamī and Sattamī moods, imperative and optative,
Pañcamī và sattamī, là mệnh lệnh và điều kiện/dự định,
689
Paccuppanne bhavantīti, na tathā tattha bhāsitā.
are not stated there as occurring in the present in that way.
Không được nói là xảy ra ở hiện tại theo cách đó ở đó.
690
Tasmā kaccāyane ganthe, ‘‘nuttakāle’’ti yaṃ padaṃ;
Therefore, in Kaccāyana’s text, the word "unstated time" (nuttakāle)—
Do đó, trong sách Kaccāyana, từ “nuttakāle” (không được nói đến)
691
Attho ‘‘avuttakāle’’ti, tassa ñāyatimevidaṃ.
its meaning is precisely understood as "unmentioned time" (avuttakāle).
Ý nghĩa của nó được hiểu là “avuttakāle” (chưa được nói đến).
692
Saccamevaṃ tu santepi, āṇattiparikappikā;
Even though this is true, the imperative and optative moods
Ngay cả khi điều này là đúng, thì pañcamī và sattamī,
693
Paccuppannepi daṭṭhabbā, paṇḍitena nayaññunā.
should also be seen in the present by a wise person who understands the method.
Cũng cần được bậc hiền trí am hiểu quy tắc xem là ở hiện tại.
694
Kasmāti ce āṇāpanaṃ, parikappo ca saccato;
If one asks why, it is because commanding and wishing, in reality,
Nếu hỏi tại sao, thì mệnh lệnh và điều kiện/dự định, thực tế,
695
Paccuppanne yato atthā, nipphannā dissare ime.
are meanings accomplished in the present, as they are seen.
Là những ý nghĩa được thấy hoàn thành trong hiện tại.
696
‘‘Anuttakāle’’ti padaṃ, etassatthassa jotakaṃ;
The word "unstated time" (anuttakāle) indicates this meaning;
Từ “anuttakāle” (chưa được nói đến) biểu thị ý nghĩa này;
697
‘‘Samīpe vuttakāle’’ti, atthadīpanatotha vā.
or else, it clarifies the meaning of "time stated as proximate".
Hoặc là sự làm sáng tỏ ý nghĩa “samīpe vuttakāle” (ở thời được nói đến gần).
698
Atthānaṃ gamanādīnaṃ, nipphatti na tu dissati;
But the accomplishment of actions like going is not seen
Sự hoàn thành của các hành động như đi, v.v., không được thấy
699
‘‘Gacchatu gaccheyyi’’ccādi, vuttakāle yato tato;
in the stated time when "let him go, he should go" and so forth are said.
Khi “gacchatu, gaccheyyi” v.v. được nói ở thời đã nói đến, vì vậy
700
Avuttakāle niddiṭṭhā, taddīpakavibhattiyo.
Therefore, the moods indicating them are specified as "unstated time".
Các phân cách biểu thị chúng được chỉ định là ở thời chưa được nói đến.
701
Kālo vā vuttakāloti, iccevaṃ gahito idha;
Or "stated time" (vuttakālo) is taken in this sense here;
Hoặc thời được hiểu ở đây là “vuttakāla” (thời đã nói đến);
702
Dakkhiṇāsuddhipāṭhamhi, katāva tatiyā ayaṃ;
in the Dakkhiṇāsuddhi text, this third way is indeed made;
Trong văn bản Dakkhiṇāsuddhi, cách thứ ba này đã được thực hiện;
703
Kāladīpanatā tāsaṃ, iti yujjati nāññathā.
thus their indication of time is appropriate and not otherwise.
Sự biểu thị thời của chúng là hợp lý, không có cách nào khác.
704
Atthadvayaṃ pakāsetuṃ, ganthe kaccāyanavhaye;
To reveal both meanings, in the text called Kaccāyana,
Để biểu thị hai ý nghĩa, trong sách có tên Kaccāyana,
705
Thero kaccāyano ‘‘nutta-kāle’’ti padamabravi.
the Elder Kaccāyana spoke the word "unstated time" (nuttakāle).
Trưởng lão Kaccāyana đã nói từ “nutta-kāle” (không được nói đến).
706
Evaṃ tidhā catudhāpi, vutto kālāna saṅgaho;
Thus, the classification of times has been stated as threefold and fourfold;
Như vậy, sự tổng hợp các thời đã được nói đến theo ba hoặc bốn cách;
707
Chadhā idāni kālānaṃ, saṅgaho nāma niyyate.
now the sixfold classification of times is presented.
Bây giờ, sự tổng hợp các thời theo sáu cách sẽ được trình bày.
708
Vibhattiyo parokkhā ca, hiyyattanīvibhattiyo;
The Parokkhā moods, the Hiyyattanī moods,
Các phân cách parokkhā,
709
Atha ajjatanī cāti, tisso’tīte pakāsitā.
and also the Ajjatanī moods—these three are expressed in the past.
Và hiyyattanī, và ajjatānī – ba phân cách này được nói đến ở quá khứ.
710
Anāgate bhavissantī, bhavatīti pakittitā;
The Bhavissantī mood is declared to be in the future;
Bhavissantī được nói đến là ở vị lai;
711
Paccuppanne vattamānā, tikāle pañcadhā katā.
the Vattamānā mood in the present—thus, five are made in relation to the three times.
Vattamānā ở hiện tại; năm loại này được tạo ra trong ba thời.
712
Pañcamīsattamīvhitā, āṇattiparikappikā;
The Pañcamī and Sattamī moods, imperative and optative,
Pañcamī và sattamī, là mệnh lệnh và điều kiện/dự định;
713
Saṅgayhamānā tā yanti, paccuppannamhi saṅgahaṃ.
when classified, fall into the classification of the present.
Khi được bao gồm, chúng thuộc về sự tổng hợp ở hiện tại.
714
Yasmā pañcamibhūtāya, vattamānāya ṭhānato;
Because Pañcamī is equal to the fifth, due to its position as Vattamānā,
Vì pañcamī giống như vattamānā về vị trí,
715
Samānā pañcamī hoti, tasmā sā pañcamī matā.
therefore, it is considered Pañcamī.
Nên pañcamī là pañcamī được chấp nhận.
716
Sattamī pana kiñcāpi, samānā tāhi sattamā;
Although Sattamī is equal to the seventh among them,
Tuy nhiên, sattamī, mặc dù giống với chúng về thứ bảy,
717
Hoti yasmā tato vuttā, sattamītveva no mati.
because it occurs from that, our view is that it is called Sattamī.
Là sattamī, do đó ý kiến của chúng tôi là nó được gọi là sattamī.
718
Kālātipattiyādīhi, yajjevaṃ vattamānikā;
In the same way, if the Kālātipatti and so forth were like Vattamānā,
Nếu kālātipatti, v.v., là vattamānā như vậy,
719
Chaṭṭhī bhaveyya kālāti-pattikātītavācikā.
the sixth would be the Kālātipatti mood, expressing past time.
Thì kālātipatti sẽ là thứ sáu, biểu thị quá khứ.
720
Pañcamī tāya chaṭṭhassa, tulyattā ṭhānato nanu;
Is the Pañcamī not the sixth in relation to that, due to the equality of their positions?
Pañcamī, thứ sáu của nó, có phải là tương đương về vị trí không?
721
Tāhi sattavibhattīhi, sattamī aṭṭhamī siyā.
Then Sattamī would be the eighth among those seven moods.
Sattamī có phải là thứ tám trong số bảy phân cách đó không?
722
Iti ce koci bhāseyya, ‘‘tannā’’ti paṭisedhaye;
If someone were to say this, one should reject it, saying "that is not so",
Nếu ai đó nói như vậy, hãy bác bỏ: “Không phải vậy,”
723
Atītenāgate cāpi, kālātipattisambhavā.
because Kālātipatti occurs in both past and future.
Vì kālātipatti có thể xảy ra cả ở quá khứ và vị lai.
724
Tathā hi bhāsitā cūḷa-niruttimhi visuṃ ayaṃ;
For indeed, this is stated separately in the Cūḷanirutti;
Thật vậy, điều này được nói riêng trong Cūḷanirutti;
725
Kālātipatyatītamhā-nāgate cāti dīpaye.
it reveals Kālātipatti in both past and future.
Nó biểu thị kālātipatti ở cả quá khứ và vị lai.
726
Kriyātipannetīteti, kasmā kaccāyane rutaṃ;
Why is it said in Kaccāyana that "when an action is unfulfilled, it is past"?
Tại sao trong Kaccāyana lại nói “kriyātipannetīteti” (hành động đã bị vượt qua là quá khứ)?
727
Athāpi ce vadeyyatra, ‘‘pāyenā’’ti pakāsaye.
If one should ask this here, one should explain "mostly" (pāyenā).
Nếu có ai hỏi ở đây, hãy giải thích: “Chủ yếu là vậy.”
728
Yebhuyyena hi lokasmiṃ, atītamhi pavattati;
For generally in the world, the usage associated with Kālātipatti
Vì trong thế gian, phần lớn, nó xảy ra ở quá khứ;
729
Kālātipattisaṃyutto, vohāro iti lakkhaye.
occurs in the past; thus one should understand.
Hãy nhận biết rằng cách dùng liên quan đến kālātipatti là như vậy.
730
Atridaṃ kālātipattiyā atītavacanaṃ – ‘‘sacāyaṃ bhikkhave rājā pitaraṃ dhammikaṃ dhammarājānaṃ jīvitā na voropessatha, imasmiṃyevassa āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhu uppajjissathā’’ti.
Herein, this is an expression of Kālātipatti in the past: "If, bhikkhus, this king had not murdered his father, the righteous king, a dustless, stainless Dhamma-eye would have arisen for him on this very seat."
Ở đây, đây là một ví dụ về kālātipatti biểu thị quá khứ: “Này các tỳ khưu, nếu vị vua này không giết cha mình, một vị vua Chánh pháp, thì ngay trên ngai vàng này, vị ấy sẽ phát sinh Pháp nhãn vô cấu, ly trần.”
‘‘Passānanda imaṃ mahādhanaseṭṭhiputtaṃ imasmiṃyeva nagare dveasītikoṭidhanaṃ khepetvā bhariyaṃ ādāya bhikkhāya carantaṃ.
"See, Ānanda, this son of a great wealthy man, after squandering eighty crores of wealth in this very city, goes begging with his wife.
“Này Ānanda, hãy nhìn con trai của vị đại phú hộ này, người đã tiêu hết tám mươi triệu tài sản ngay trong thành phố này và đang đi khất thực cùng vợ.”
Sace hi ayaṃ paṭhamavaye bhoge akhepetvā kammante payojayissā, imasmiṃyeva nagare aggaseṭṭhi abhavissā.
If he had not squandered his wealth in the first stage of life, but had engaged in business, he would have been the chief millionaire in this very city.
“Nếu người này đã không tiêu hết tài sản ở tuổi trẻ mà đã kinh doanh, thì người ấy đã trở thành trưởng giả đứng đầu ngay trong thành phố này.
Sace pana nikkhamitvā pabbajissā, arahattaṃ pāpuṇissā, bhariyāpissa anāgāmiphale patiṭṭhahissā.
If he had gone forth and renounced, he would have attained Arahantship, and his wife would have been established in the fruit of non-returning (anāgāmi).
Nếu người ấy đã xuất gia, thì người ấy đã đạt được A-la-hán quả, và vợ người ấy cũng đã an trú vào quả Bất hoàn.
Sace majjhimavaye bhoge akhepetvā kammante payojayissā, dutiyaseṭṭhi abhavissā.
If he had not squandered his wealth in the middle stage of life, but had engaged in business, he would have been the second millionaire.
Nếu người ấy đã không tiêu hết tài sản ở tuổi trung niên mà đã kinh doanh, thì người ấy đã trở thành trưởng giả thứ hai.
Nikkhamitvā pabbajanto anāgāmī abhavissā, bhariyāpissa sakadāgāmiphale patiṭṭhahissā.
If he had gone forth and renounced, he would have been a non-returner (anāgāmī), and his wife would have been established in the fruit of once-returning (sakadāgāmi).
Nếu xuất gia, người ấy đã trở thành Bất hoàn, và vợ người ấy cũng đã an trú vào quả Nhất lai.
Sace pacchimavaye bhoge akhepetvā kammante payojayissā, tatiyaseṭṭhi abhavissā.
If he had not squandered his wealth in the last stage of life, but had engaged in business, he would have been the third millionaire.
Nếu người ấy đã không tiêu hết tài sản ở tuổi già mà đã kinh doanh, thì người ấy đã trở thành trưởng giả thứ ba.
Nikkhamitvā pabbajanto sakadāgāmī abhavissā, bhariyāpissa sotāpattiphale patiṭṭhahissā’’ iti vā, ‘‘sace satthā agāraṃ ajjhāvasissā, cakkavattirājā abhavissā.
If he had gone forth and renounced, he would have been a once-returner (sakadāgāmī), and his wife would have been established in the fruit of stream-entry (sotāpatti)." Or, "If the Teacher had remained a householder, he would have been a Universal Monarch (cakkavattirājā).
Nếu xuất gia, người ấy đã trở thành Nhất lai, và vợ người ấy cũng đã an trú vào quả Dự lưu” hoặc “Nếu Đức Thế Tôn đã sống đời gia đình, thì Ngài đã trở thành Chuyển luân Thánh vương.
Rāhulasāmaṇero pariṇāyakaratanaṃ, therī itthiratanaṃ, sakalacakkavāḷarajjaṃ etesaññeva abhavissā’’ iti vā evaṃ kālātipattiyā atītavacanaṃ bhavati.
Sāmaṇera Rāhula would have been the leading jewel, the Therī would have been the woman jewel, and the kingship of the entire universe would have belonged to them alone." Thus, the Kālātipatti mood expresses past tense.
Sa-di Rāhula đã là Bảo vật dẫn đường, vị Tỳ khưu ni đã là Bảo vật nữ giới, và toàn bộ vương quốc cõi luân hồi đã thuộc về họ.” Như vậy, kālātipatti biểu thị quá khứ.
731
Kathaṃ kālātipattiyā anāgatavacanaṃ bhavati?
How does Kālātipatti express future tense?
Làm thế nào kālātipatti biểu thị vị lai?
‘‘Cirampi bhakkho abhavissā, sace na vivadāmase.
"There would have been food for a long time, if we had not quarreled."
“Thức ăn đã có thể còn lâu, nếu chúng ta không tranh cãi.”
Asīsakaṃ anaṅguṭṭhaṃ, siṅgālo harati rohitaṃ’’itivā, ‘‘sace ānanda nālabhissā mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjaṃ, ciraṭṭhitikaṃ ānanda brahmacariyaṃ abhavissā’’ti iti vā, ‘‘ayaṃ aṅgulimālassa mātā ‘aṅgulimālaṃ ānessāmī’ti gacchati, sace samāgamissati, aṅgulimālo ‘aṅgulisahassaṃ pūressāmī’ti mātaraṃ māressati.
“A fox carries away a rohita fish, headless and tailless” or, “If, Ānanda, women had not obtained renunciation from the home into homelessness in the Dhamma-Vinaya proclaimed by the Tathāgata, Ānanda, the holy life would have endured for a long time” or, “This is Aṅgulimāla’s mother, going with the thought, ‘I will bring Aṅgulimāla.’ If she meets him, Aṅgulimāla, intending to complete a thousand fingers, will kill his mother.
Hoặc là, “con chó rừng mang đi con nai đỏ không đầu không móng”, hoặc là, “này Ānanda, nếu người nữ không được xuất gia từ bỏ gia đình trong Pháp và Luật do Như Lai tuyên thuyết, này Ānanda, phạm hạnh này đã có thể tồn tại lâu dài”, hoặc là, “đây là mẹ của Aṅgulimāla, bà đi với ý định ‘ta sẽ đưa Aṅgulimāla về’, nếu họ gặp nhau, Aṅgulimāla sẽ giết mẹ mình với ý định ‘ta sẽ hoàn thành một ngàn ngón tay’.
Sacāhaṃ na gamissāmi, mahājāniko abhavissā’’ iti vā evaṃ kālātipattiyā anāgatavacanaṃ bhavati.
If I do not go, there would be great loss”—in this way, it is a statement about the future in the kālātīpatti.
Nếu ta không đi, một sự mất mát lớn lao cho dân chúng đã xảy ra”, như vậy, lời nói về vị lai với sự quá thời (kālātipatti) là có.
Kaccāyane pana yebhuyyena atītappavattiṃ sandhāya kālātipattivibhattiyā atītakālikatā vuttāti daṭṭhabbaṃ.
However, in Kaccāyana’s grammar, it should be understood that the kālātīpatti tense is generally stated to be of past time, with reference to past events.
Tuy nhiên, trong Kaccāyana, cần hiểu rằng tính quá khứ của biến cách quá thời (kālātipatti) được nói đến chủ yếu liên quan đến sự việc đã xảy ra trong quá khứ.
732
Kaccāyanepi vā esā, kālātipattikā pana;
Or even in Kaccāyana’s, this kālātīpatti tense;
Hoặc trong Kaccāyana, biến cách quá thời này;
733
Anāgatepi hotīti, ayamatthopi dissati.
Also occurs in the future—this meaning is also seen.
cũng xảy ra trong vị lai, ý nghĩa này cũng được thấy.
734
Appaccakkhe parokkhāya-tīte iti hi lakkhaṇe;
Even though there is a characteristic that says, “for the unperceived past,”
Trong định nghĩa “parokkhā được dùng cho quá khứ không chứng kiến”;
735
Santepya tītaggahaṇe, anapekkhiya taṃ idaṃ.
Disregarding that mention of the past, this*.
dù có từ “quá khứ”, nhưng không xét đến điều đó, điều này.
736
Anāgate bhavissantī, iti suttassanantaraṃ;
After the Sutta that states, “they will be in the future,”
Ngay sau kinh văn “bhavissantī được dùng cho vị lai”;
737
Kālātipattivacanā, anāgatānukaḍḍhanaṃ;
The mention of kālātīpatti draws in the future time.
do có lời nói về quá thời, nên có sự kéo theo của vị lai;
738
Tasmā aniyataṃ kālaṃ, kālātipattikaṃ vinā.
Therefore, without kālātīpatti, which has an unfixed time,
do đó, ngoại trừ biến cách quá thời, thời không xác định.
739
Atītānāgatapaccu-ppannikāhi vibhattihi;
Among the past, future, and present tenses,
Bởi các biến cách thuộc quá khứ, vị lai và hiện tại;
740
Sattamī sattamīyeva, bhavate na tu aṭṭhamī.
The seventh is only the seventh, and not the eighth.
biến cách thứ bảy là thứ bảy, chứ không phải thứ tám.
741
Pañcamīsattamīnaṃ tu, paccuppannavibhattiyaṃ;
But for the fifth and seventh tenses, in the present tense,
Đối với pañcamī và sattamī, trong biến cách hiện tại;
742
Saṅgaṇhanatthametāsaṃ, majjhe chaṭṭhī na vuccati.
In order to include these, the sixth is not mentioned in between.
để bao gồm chúng, chaṭṭhī ở giữa không được nói đến.
743
Tathā pañca upādāya, bhavitabbañca chaṭṭhiyā;
Similarly, taking the fifth, the sixth should also exist;
Tương tự, tính từ năm, lẽ ra phải là thứ sáu;
744
Pañcamiyā tu sā esā, ‘‘chaṭṭhī’’ti na samīritā.
But that one, belonging to the fifth, is not called “the sixth.”
nhưng đối với pañcamī, nó không được gọi là “chaṭṭhī”.
745
Chaṭṭhībhāvamhi santepi, ‘‘pañcamī’’ti vaco pana;
Even though it is in the state of being the sixth, the word “fifth”
Mặc dù có bản chất là thứ sáu, nhưng lời nói “pañcamī”;
746
Pañcamiyā vibhattiyā, paccuppannavibhattiyaṃ.
Is stated in the present tense of the fifth declension,
đối với biến cách pañcamī, trong biến cách hiện tại.
747
Saṅgaṇhanatthaṃ vuttanti, viññātabbā vibhāvinā;
It should be understood by the discerning one that it was said to include them;
Người có trí cần hiểu rằng nó được nói để bao gồm;
748
Pañcamiṃ tu upādāya, sattamiyā vibhattiyā.
But taking the fifth, for the seventh tense,
tính từ pañcamī, đối với biến cách sattamī.
749
Chaṭṭhiyā ca bhavitabbaṃ, na sā ‘‘chaṭṭhī’’ti īritā;
There should also be a sixth, but it is not called “the sixth.”
Lẽ ra phải là thứ sáu, nhưng nó không được gọi là “chaṭṭhī”;
750
Chaṭṭhiṃ pana upādāya, ‘‘sattamī’’tveva īritā.
However, taking the sixth, it is called “the seventh.”
mà tính từ chaṭṭhī, nó lại được gọi là “sattamī”.
751
Majjhe chaṭṭhiṃ adassetvā, evaṃ tu kathanampi ca;
And such a statement, without showing the sixth in between,
Việc nói như vậy mà không chỉ ra chaṭṭhī ở giữa;
752
Sattamiyā vibhattiyā, paccuppannavibhattiyaṃ;
Was said in the present tense of the seventh declension,
đối với biến cách sattamī, trong biến cách hiện tại;
753
Saṅgaṇhanatthaṃ vuttanti, adhippāyaṃ vibhāvaye.
It should be understood that this is the intention, for the purpose of inclusion.
cần làm rõ ý định rằng nó được nói để bao gồm.
754
Sabhāvo hesa vatthūnaṃ, gambhīratthesu attano;
For this is the nature of things, in their profound meanings—
Đây là bản chất của các sự vật, trong những ý nghĩa sâu xa của chúng;
755
Yena kenacākārena, adhippāyassa ñāpanaṃ.
The communication of the intention by any means whatsoever.
bằng bất kỳ cách thức nào, việc làm cho biết ý định.
756
Yajjevaṃ paṭhamaṃtīte-nāgate ca vibhattiyo;
If so, first, the tenses for the past and future,
Nếu vậy, trước hết các biến cách trong quá khứ và vị lai;
757
Vatvā tato paccuppanne, kathetabbā vibhattiyo.
Having stated them, then the tenses for the present should be spoken.
đã được nói, sau đó các biến cách trong hiện tại phải được nói đến.
758
Kaccāyanavhaye ganthe, kasmā evaṃ na bhāsitā;
Why were they not spoken in this way in the text called Kaccāyana?
Trong tác phẩm tên Kaccāyana, tại sao không nói như vậy;
759
Paccuppannavibhatyova, kasmā ādimhi bhāsitā?
Why were the present tenses spoken at the beginning?
tại sao các biến cách hiện tại lại được nói ở đầu?
760
Yasmā vadanti vohāra-pathe etāva pāyato;
Because they say that these are mainly used in common parlance,
Vì trong lối nói thông thường, chúng được nói đến phần lớn;
761
Tasmā bahuppayogattaṃ, hotetāsaṃ vibhattinaṃ.
Therefore, these tenses are frequently used.
do đó, các biến cách này được sử dụng nhiều.
762
Ādobahuppayogova, kathetabboti ñāyato;
Since it is known that what is frequently used should be stated first,
Theo lý, cái được sử dụng nhiều phải được nói trước;
763
Paccuppannamhi sambhūtā, vibhatyovādito matā.
The tenses arising in the present are considered primary.
các biến cách phát sinh trong hiện tại được xem là ở đầu.
764
Atītānāgataṃ vatvā, paccuppanne tato paraṃ;
Having stated the past and future, then the present,
Sau khi nói về quá khứ và vị lai, rồi đến hiện tại;
765
Yasmā vuttamhi lokasmiṃ, hoti vācāsiliṭṭhatā.
When spoken, creates fluency of speech in the world.
bởi vì khi nói như vậy trong thế gian, lời nói trở nên trôi chảy.
766
Tasmā siliṭṭhakathane, atītādimapekkhiya;
Therefore, for fluent speech, considering the past and so on,
Do đó, trong cách nói trôi chảy, xét đến quá khứ trước;
767
Pañcamī sattamī cetā, vattamānāyanantaraṃ;
The fifth and seventh are stated immediately after the present,
pañcamī và sattamī này, sau vattamānā;
768
Saṅgaṇhanatthamakkhātā, paccuppannavibhattisu.
To include them among the present tenses.
được kể ra để bao gồm trong các biến cách hiện tại.
769
Ettha hi yathā ‘‘mātāpitaro’’ti vutte siliṭṭhakathanaṃ hoti, tasmiṃyeva vacane vipariyayaṃ katvā samāsavasena ‘‘pitāmātaro’’ti vutte siliṭṭhakathanaṃ na hoti, tasmā tādisī saddaracanā apūjanīyā, ‘‘pitā mātā ca me dajju’’nti pāṭho pana byāsavasena yathicchitappayogattā pūjanīyo, evameva ‘‘atītānāgatapaccuppanna’’nti vutte siliṭṭhakathanaṃ hoti, ‘‘atītapaccuppannānāgata’’nti evamādinā vutte siliṭṭhakathanaṃ na hoti, tasmā tādisī saddaracanā apūjanīyā siyā.
Here, just as when "mother and father" is said, there is fluent speech, but when the order is reversed in a compound word, saying "father and mother," there is no fluent speech. Therefore, such a word formation is not to be revered. However, the phrase "my father and mother should give" is to be revered because of its preferred usage by separation. Similarly, when "past, future, and present" is said, there is fluent speech, but when "past, present, and future" or similar is said, there is no fluent speech. Therefore, such a word formation would be not to be revered.
Ở đây, cũng như khi nói “mātāpitaro” (cha mẹ) thì cách nói trôi chảy, nhưng trong cùng lời nói đó, nếu đảo ngược lại và nói theo cách hợp từ là “pitāmātaro” thì cách nói không trôi chảy, do đó cấu trúc từ như vậy không đáng được tôn trọng, nhưng đoạn văn “pitā mātā ca me dajjuṃ” (cha và mẹ của tôi hãy cho) thì đáng được tôn trọng vì được sử dụng tùy ý theo cách phân tích, cũng vậy, khi nói “atītānāgatapaccuppanna” (quá khứ, vị lai, hiện tại) thì cách nói trôi chảy, nhưng khi nói theo cách “atītapaccuppannānāgata” (quá khứ, hiện tại, vị lai) v.v... thì cách nói không trôi chảy, do đó cấu trúc từ như vậy không đáng được tôn trọng.
‘‘Atītārammaṇā paccu-ppannānāgatagocarā’’ti vacanaṃ pana gāthābandhasukhatthaṃ yathicchitappayogattā pūjanīyameva.
But the phrase "objects of the past, present, and future" is revered due to its preferred usage for the sake of ease in metrical composition.
Tuy nhiên, câu nói “atītārammaṇā paccuppannānāgatagocarā” (có đối tượng quá khứ, phạm vi hiện tại và vị lai) thì đáng được tôn trọng vì được sử dụng tùy ý để cho vần điệu trong kệ thơ.
Ayamettha pāḷi veditabbā –
Here, the Pali should be known—
Đây là Pāḷi cần được biết ở đây –
Next Page →

Settings