Abhidhammamātikāpāḷi

2633

Pakiṇṇakavinicchayo

Miscellaneous Determination

Phân tích các vấn đề tạp loại

2634

Imesu pana catuvīsatiyā paccayesu ñāṇacārassa visadabhāvatthaṃ –

Among these twenty-four conditions, for the clarity of the scope of knowledge—

Trong hai mươi bốn duyên này, để làm sáng tỏ phạm vi của trí tuệ, cần phải hiểu rõ:

2635

Dhammato kālato ceva, ekassānekapaccayā;

By phenomena and by time, some conditions are one for many;

Theo pháp và theo thời gian, một pháp có nhiều duyên;

2636

Anekesañca dhammānaṃ, ekapaccayabhāvato.

And for many phenomena, some are one condition.

Và nhiều pháp lại có một duyên duy nhất.

2637

Sabhāgā visabhāgā ca, yugaḷā janakādito;

Homogeneous (sabhāgā) and heterogeneous (visabhāgā), paired (yugaḷā), and by generating cause (janakādito);

Các pháp tương ưng và bất tương ưng, các cặp đôi từ sanh trợ trở đi;

2638

Sabbaṭṭhānādibhedā ca, rūpārūpavikappato;

And by differences of all locations and so on, and by variations of materiality (rūpa) and immateriality (arūpa);

Sự phân biệt theo tất cả các vị trí, và sự phân loại theo sắc và vô sắc;

2639

Bhavato saṅgahā ñeyyo, pakiṇṇakavinicchayo.

From existence (bhava) and from comprehension, the miscellaneous determination should be known.

Theo hữu và theo sự tổng hợp, đó là sự phân tích các vấn đề tạp loại.

2640

Tattha dhammatoti imesu hi paccayesu hetupaccayo tāva nāmarūpadhammesu nāmadhammekadeso, tathā sahajātādhipatikammajhānamaggapaccayā, tathā āsevanavipākapaccayā, catukkhandhasaṅgahitāpi vipākadhammā anantarasamanantarapacchājātasampayuttanatthivigatapaccayā.

Here, by phenomena (dhammato): among these conditions, the root condition (hetupaccaya) is a part of the mental phenomena (nāmadhammā) among mental and material phenomena (nāmarūpadhammesu). Similarly, the co-nascent (sahajāta), dominance (adhipati), kamma (kamma), jhāna (jhāna), and path (magga) conditions are such. Similarly, the repetition (āsevana) and resultant (vipāka) conditions, even if comprised of the four aggregates (catukkhandhasaṅgahitāpi), are resultant phenomena (vipākadhammā), and the immediate (anantara), immediately contiguous (samanantara), post-nascent (pacchājāta), association (sampayutta), non-existence (natthi), and disappearance (vigata) conditions.

Trong đó, theo pháp có nghĩa là: trong các duyên này, nhân duyên là một phần của danh pháp trong các pháp danh và sắc. Tương tự như vậy là các duyên đồng sanh trưởng, nghiệp, thiền na, và đạo. Cũng vậy, các duyên câu sanh, quả, vô gián, đẳng vô gián, hậu sanh, tương ưng, vô hữu, và ly khứ là các pháp quả được bao gồm trong bốn uẩn.

Nibbānassa asaṅgahato nāmekadesotipi vattuṃ vaṭṭati.

Since Nibbāna is not included, it can also be said to be a part of mental phenomena.

Vì Niết-bàn không được bao gồm, nên cũng có thể nói rằng đó là một phần của danh pháp.

Purejātapaccayo rūpadhammova, sesā yathālābhavasena nāmarūpadhammā.

The pre-nascent condition is only a material phenomenon; the rest, according to their occurrence, are mental and material phenomena.

Tiền sanh duyên chỉ là sắc pháp. Các duyên còn lại là danh pháp và sắc pháp tùy theo trường hợp.

Tattha ca ārammaṇādhipatiārammaṇūpanissayapakatūpanissayesu paññattipi saṅgahitāti ayaṃ dhammato vinicchayo.

And therein, in the object-dominance, object-support, and natural-support conditions, even concepts are included. This is the determination by way of phenomena.

Trong đó, chế định cũng được bao gồm trong cảnh trưởng duyên, cảnh y chỉ duyên và thường y chỉ duyên. Đây là sự phân tích theo pháp.

2641

Kālato pana hetusahajātaaññamaññanissayapurejātapacchājātavipākaāhāraindriyajhānamaggasampayuttavippayuttaatthiavigatapaccayā pannarasa paccuppannāva hutvā attano phalassa paccayā honti, anantarasamanantaraāsevananatthivigatapaccayā pañca atītā eva hutvā, kammapaccayo paneko paccuppannopi atītopi hutvā, sesā ārammaṇaadhipatiupanissayapaccayā tayopi tekālikāpi, nibbānapaññattivasena kālavimuttāpi hutvā attano phalassa paccayā hontīti ayaṃ kālato vinicchayo.

However, by way of time, fifteen conditions—root, conascence, mutuality, support, pre-nascent, post-nascent, kamma-result, nutriment, faculty, jhāna, path, association, dissociation, presence, and non-disappearance conditions—are only present and become conditions for their own fruits. Five conditions—contiguity, immediate contiguity, recurrence, absence, and disappearance conditions—are only past. The kamma condition, being one, can be either present or past. The remaining three conditions—object, dominance, and support—can be of all three times, and by way of Nibbāna and concepts, can also be free from time, and thus become conditions for their own fruits. This is the determination by way of time.

Theo thời gian, mười lăm duyên: nhân, đồng sanh, tương hỗ, y chỉ, tiền sanh, hậu sanh, quả, vật thực, quyền, thiền na, đạo, tương ưng, bất tương ưng, hiện hữu, và bất ly khứ, là các duyên hiện tại trở thành duyên cho quả của chúng. Năm duyên: vô gián, đẳng vô gián, câu sanh, vô hữu, và ly khứ, là các duyên đã qua. Một duyên là nghiệp duyên có thể là hiện tại hoặc quá khứ. Ba duyên còn lại: cảnh, trưởng, và y chỉ, có thể thuộc cả ba thời, hoặc là siêu thời gian do liên quan đến Niết-bàn và chế định, trở thành duyên cho quả của chúng. Đây là sự phân tích theo thời gian.

2642

Ekassānekapaccayāti ekadhammassa, ekapaccayassa ca anekapaccayabhāvato.

Many conditions for one refers to one phenomenon having many conditions, and one condition having many phenomena.

Một pháp có nhiều duyên có nghĩa là một pháp đơn lẻ có thể có nhiều duyên, và một duyên đơn lẻ cũng có thể có nhiều duyên.

Kathaṃ?

How?

Như thế nào?

Hetupaccaye tāva amoho eko dhammo, so purejātakammaāhārajhānavajjānaṃ vīsatiyā paccayānaṃ vasena anekapaccayo hoti, hetupaccayattaṃ avijahantova adhipatisahajātaaññamaññanissayavipākindriyamaggasampayuttavippayuttaatthiavigatānaṃ aññesaṃ ekādasannaṃ vasena vā anekapaccayo hoti, tathā alobhādayo, tesu pana alobhādosā indriyamaggapaccayā na honti, te tayo avipākabhūtā lobhadosamohā vipākapaccayāpi na honti, te pana amohavajjitā pañca adhipatipaccayā na honti, tathā sesāpi avipākabhūtā.

In the root condition, non-delusion (amoho) is one phenomenon. It becomes a manifold condition in the sense of twenty conditions, excluding pre-nascent, kamma, nutriment, and jhāna conditions, or it becomes a manifold condition in the sense of eleven other conditions, namely dominance, conascence, mutuality, support, kamma-result, faculty, path, association, dissociation, presence, and non-disappearance, without relinquishing its nature as a root condition. Similarly for non-greed and non-hatred. However, non-greed and non-hatred are not faculty or path conditions. Those three, greed, hatred, and delusion, when not kamma-resultant, are also not kamma-result conditions. But those five, excluding non-delusion, are not dominance conditions. Similarly for the remaining phenomena that are not kamma-resultant.

Trong nhân duyên, pháp vô si là một pháp. Nó trở thành nhiều duyên theo hai mươi duyên, ngoại trừ tiền sanh, nghiệp, vật thực, và thiền na. Trong khi không từ bỏ bản chất nhân duyên, nó cũng trở thành nhiều duyên theo mười một duyên khác: trưởng, đồng sanh, tương hỗ, y chỉ, quả, quyền, đạo, tương ưng, bất tương ưng, hiện hữu, và bất ly khứ. Tương tự như vậy đối với vô tham và các pháp khác. Tuy nhiên, trong số đó, vô tham và vô sân không phải là quyền duyên và đạo duyên. Ba pháp đó khi không phải là quả thì tham, sân, si cũng không phải là quả duyên. Năm pháp đó, ngoại trừ vô si, không phải là trưởng duyên. Tương tự như vậy đối với các pháp khác không phải là quả.

2643

Ārammaṇapaccaye rūpāyatanaṃ cakkhuviññāṇadhātuyā ārammaṇapurejātaatthiavigatānaṃ catunnaṃ vasena anekapaccayo hoti, tathā manodhātuyā, ahetukamanoviññāṇadhātuyā ca.

In the object condition, the visible-object (rūpāyatana) becomes a manifold condition for the eye-consciousness element in the sense of four conditions: object, pre-nascent, presence, and non-disappearance. Similarly for the mind-element and the ahetuka mind-consciousness element.

Trong cảnh duyên, sắc xứ đối với nhãn thức giới là nhiều duyên theo bốn duyên: cảnh, tiền sanh, hiện hữu, và bất ly khứ. Tương tự như vậy đối với ý giới và ý thức giới vô nhân.

Sahetukāya pana ārammaṇādhipatiārammaṇūpanissayānampi vasena, saddādīsupi eseva nayo.

For the sahetuka (with roots) mind-consciousness element, it is also in the sense of object-dominance and object-support conditions. The same method applies to sounds, etc.

Đối với ý thức giới hữu nhân, nó còn là nhiều duyên theo cảnh trưởng duyên và cảnh y chỉ duyên. Phương pháp này cũng áp dụng cho thanh xứ và các xứ khác.

Dhammāyatanaṃ pana nissayavippayuttānaṃ vasenāpi anekapaccayo hoti, tathā ārammaṇapaccayattaṃ avijahantova ārammaṇādhipatinissayaupanissayapurejātavippayuttaatthiavigatānaṃ vasena aparesampi sattannaṃ vasena anekapaccayo hotīti ayamettha ukkaṭṭhaparicchedo.

However, the mind-object (dhammāyatana) also becomes a manifold condition in the sense of support and dissociation. Likewise, without relinquishing its nature as an object condition, it becomes a manifold condition in the sense of seven other conditions: object, dominance, support, (natural) support, pre-nascent, dissociation, presence, and non-disappearance. This is the ultimate determination here.

Pháp xứ cũng là nhiều duyên theo y chỉ duyên và bất tương ưng duyên. Tương tự, trong khi không từ bỏ bản chất cảnh duyên, nó cũng là nhiều duyên theo bảy duyên khác: cảnh trưởng, y chỉ, y chỉ, tiền sanh, bất tương ưng, hiện hữu, và bất ly khứ. Đây là giới hạn tối đa ở đây.

Tattha arūpānaṃ pana rūpānaṃ vā atītānāgatānaṃ ārammaṇapaccayabhāve sati ārammaṇādhipatiupanissayamattameva uttari labbhati.

Therein, when past and future non-material or material phenomena function as an object condition, only object-dominance and (natural) support conditions are further obtained.

Trong đó, khi các pháp vô sắc hoặc các pháp sắc quá khứ và vị lai là cảnh duyên, thì chỉ có thêm cảnh trưởng duyên và y chỉ duyên.

2644

Adhipatipaccaye ārammaṇādhipati vuttanayova.

In the dominance condition, the object-dominance is as already explained.

Trong trưởng duyên, cảnh trưởng duyên đã được giải thích theo phương pháp đã nêu.

Sahajātādhipatīsu cittaṃ hetupurejātakammajhānamaggavajjānaṃ ekūnavīsatiyā paccayānaṃ vasena anekapaccayo hoti, adhipatipaccayattaṃ avijahanto aparesaṃ sahajātaaññamaññanissayavipākāhārindriyasampayuttavippayuttaatthiavigatānaṃ dasannaṃ vaseneva, tathā vīriyaṃ āhārapaccayavajjānaṃ maggapaccayasahitānaṃ vasena, chando āhārindriyavajjānaṃ vasena anekapaccayo hoti, vīmaṃsā hetupaccaye vuttanayāva.

Among conascence-dominance conditions, consciousness becomes a manifold condition in the sense of nineteen conditions, excluding root, pre-nascent, kamma, jhāna, and path conditions; without relinquishing its nature as a dominance condition, it also becomes a manifold condition in the sense of ten others: conascence, mutuality, support, kamma-result, nutriment, faculty, association, dissociation, presence, and non-disappearance. Similarly for energy (vīriya), excluding the nutriment condition but including the path condition. Desire (chando) becomes a manifold condition, excluding nutriment and faculty conditions. Investigation (vīmaṃsā) is as explained in the root condition.

Trong các đồng sanh trưởng duyên, tâm là nhiều duyên theo mười chín duyên, ngoại trừ nhân, tiền sanh, nghiệp, thiền na, và đạo. Trong khi không từ bỏ bản chất trưởng duyên, nó là nhiều duyên theo mười duyên khác: đồng sanh, tương hỗ, y chỉ, quả, vật thực, quyền, tương ưng, bất tương ưng, hiện hữu, và bất ly khứ. Tương tự, tấn là nhiều duyên theo các duyên đó cùng với đạo duyên, ngoại trừ vật thực duyên. Dục là nhiều duyên theo các duyên đó, ngoại trừ vật thực và quyền. Trạch pháp đã được giải thích theo phương pháp trong nhân duyên.

2645

Anantarapaccaye catūsu khandhesu vedanākkhandho tāva hetupurejātakammāhāramaggapaccayavajjānaṃ ekūnavīsatiyā vasena, saññākkhandho tesu indriyajhānavajjānaṃ sattarasannaṃ vasena, saṅkhārakkhandho hetupurejātakammindriyajhānamaggavajjānaṃ aṭṭhārasannaṃ vasena, tathā cetanā kammasahitānaṃ, vitakko hetupurejātakammaāhārindriyavajjānaṃ jhānamaggasahitānaṃ, vicāro, pīti ca ānantariyānaṃ maggavajjānaṃ, ekaggatā hetupurejātakammāhāravajjānaṃ vīsatiyā paccayānaṃ vasena, saddhā, jīvitindriyañca anantarānaṃ hetupurejātakammāhārajhānamaggavajjānaṃ aṭṭhārasannaṃ, sati maggasahitānaṃ ekūnavīsatiyā, hiriottappakāyapassaddhādichayugā, yevāpanakesu adhimokkhamanasikāratatramajjhattatā, karuṇāmuditā ca hetupurejātakammāhārajhānamaggindriyavajjānaṃ sattarasannaṃ, viratiyo pana maggasahitānaṃ aṭṭhārasannaṃ, micchādiṭṭhi tato vipākavajjānaṃ sattarasannaṃ vasena, micchāvācākammantājīvā tehi ceva kammāhārapaccayehi cāti ekūnavīsatiyā paccayānaṃ vasena, ahirikaṃ anottappaṃ māno thinaṃ middhaṃ uddhaccanti ime hetupurejātakammavipākāhārindriyajhānamaggavajjānaṃ soḷasannaṃ, vicikicchā issāmacchariyakukkuccāni tato adhipativajjānaṃ pannarasannaṃ vasena anekapaccayā honti.

In the contiguity condition, among the four aggregates, the aggregate of feeling (vedanākkhandho) becomes a manifold condition in the sense of nineteen conditions, excluding root, pre-nascent, kamma, nutriment, and path conditions. The aggregate of perception (saññākkhandho) becomes a manifold condition in the sense of seventeen conditions, excluding faculty and jhāna conditions from those same nineteen. The aggregate of mental formations (saṅkhārakkhandho) becomes a manifold condition in the sense of eighteen conditions, excluding root, pre-nascent, kamma, faculty, jhāna, and path conditions. Similarly, volition (cetanā) includes kamma. Initial application (vitakko) includes jhāna and path, excluding root, pre-nascent, kamma, nutriment, and faculty conditions. Sustained application (vicāro) and rapture (pīti) include those of contiguity, excluding path conditions. One-pointedness (ekaggatā) becomes a manifold condition in the sense of twenty conditions, excluding root, pre-nascent, kamma, and nutriment conditions. Faith (saddhā) and life-faculty (jīvitindriyañca) become a manifold condition for contiguity in the sense of eighteen conditions, excluding root, pre-nascent, kamma, nutriment, jhāna, and path conditions. Mindfulness (sati) includes path, in the sense of nineteen conditions. Shame (hiri), moral dread (ottappa), mental tranquility (kāyapassaddhādichayugā), etc., the six pairs; among the specifically occurring states (yevāpanakesu), determination (adhimokkha), attention (manasikāra), and equanimity (tatramajjhattatā); and compassion (karuṇā) and appreciative joy (muditā) become manifold conditions in the sense of seventeen conditions, excluding root, pre-nascent, kamma, nutriment, jhāna, path, and faculty conditions. The three abstinences (viratiyo) include path, in the sense of eighteen conditions. Wrong view (micchādiṭṭhi) becomes a manifold condition in the sense of seventeen conditions, excluding kamma-result from those. Wrong speech (micchāvācā), wrong action (kammantā), and wrong livelihood (ājīvā) become manifold conditions in the sense of nineteen conditions, including kamma and nutriment conditions from those. Shamelessness (ahirikaṃ), fearlessness of wrongdoing (anottappaṃ), conceit (māno), sluggishness (thinaṃ), torpor (middhaṃ), and restlessness (uddhaccaṃ) become manifold conditions in the sense of sixteen conditions, excluding root, pre-nascent, kamma, kamma-result, nutriment, faculty, jhāna, and path conditions. Doubt (vicikicchā), envy (issā), avarice (macchariya), and remorse (kukkuccāni) become manifold conditions in the sense of fifteen conditions, excluding dominance from those.

Trong vô gián duyên, trong bốn uẩn, thọ uẩn là nhiều duyên theo mười chín duyên, ngoại trừ nhân, tiền sanh, nghiệp, vật thực, và đạo duyên. Tưởng uẩn là nhiều duyên theo mười bảy duyên, ngoại trừ các duyên đó và quyền, thiền na. Hành uẩn là nhiều duyên theo mười tám duyên, ngoại trừ nhân, tiền sanh, nghiệp, quyền, thiền na, và đạo. Tương tự, tư cùng với nghiệp duyên; tầm cùng với thiền na và đạo duyên, ngoại trừ nhân, tiền sanh, nghiệp, vật thực, và quyền; tứ và hỷ cùng với các duyên vô gián, ngoại trừ đạo; nhất tâm là nhiều duyên theo hai mươi duyên, ngoại trừ nhân, tiền sanh, nghiệp, và vật thực. Tín và mạng quyền là nhiều duyên theo mười tám duyên vô gián, ngoại trừ nhân, tiền sanh, nghiệp, vật thực, thiền na, và đạo. Niệm cùng với đạo duyên là mười chín. Sáu cặp pháp như tàm, quý, thân khinh an; và trong các pháp biến hành, thắng giải, tác ý, trung bình tánh; bi và hỷ là nhiều duyên theo mười bảy duyên, ngoại trừ nhân, tiền sanh, nghiệp, vật thực, thiền na, đạo, và quyền. Các pháp chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng cùng với đạo duyên là mười tám. Tà kiến là nhiều duyên theo mười bảy duyên, ngoại trừ quả duyên. Tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng cùng với các duyên đó và nghiệp, vật thực duyên, là nhiều duyên theo mười chín duyên. Vô tàm, vô quý, mạn, hôn trầm, thụy miên, trạo cử là nhiều duyên theo mười sáu duyên, ngoại trừ nhân, tiền sanh, nghiệp, quả, vật thực, quyền, thiền na, và đạo. Hoài nghi, tật, xan, hối là nhiều duyên theo mười lăm duyên, ngoại trừ các duyên đó và trưởng duyên.

Anantarapaccayattaṃ avijahantānaṃ panetesaṃ samanantaraupanissayakammanatthivigatānaṃ aparesaṃ channaṃ vasena ca.

And for these, without relinquishing their nature as contiguity conditions, they also function in the sense of six other conditions: immediate contiguity, (natural) support, kamma, absence, and disappearance.

Và trong khi không từ bỏ bản chất vô gián duyên, chúng cũng là nhiều duyên theo sáu duyên khác: đẳng vô gián, y chỉ, nghiệp, vô hữu, và ly khứ.

Viññāṇakkhandhassa adhipatipaccayeneva anekapaccayabhāvo veditabbo.

The manifold conditionality of the consciousness aggregate should be understood by way of the dominance condition.

Việc thức uẩn có nhiều duyên cần được hiểu theo trưởng duyên.

2646

Sahajātapaccaye mahābhūtāni ārammaṇaārammaṇādhipatisahajātaaññamaññanissayaupanissayapurejātaatthiavigatānaṃ navannaṃ, hadayavatthu tesaññeva vippayuttasahitānaṃ vasena.

In the Co-arising Condition (Sahajātapaccaya), the great primary elements are^* nine: ārammaṇa, ārammaṇādhipati, sahajāta, aññamañña, nissaya, upanissaya, purejāta, atthi, and avigata. The heart-base^* these same^*, together with vippayutta.

Trong duyên Câu sinh, các đại oai nghi (mahābhūta) là chín duyên: cảnh, cảnh tăng thượng, câu sinh, hỗ tương, nương tựa, cận y, tiền sinh, hiện hữu, bất ly; và tâm sở y (hadaya-vatthu) cũng theo cách của các duyên ly tương ưng và tương ưng.

Nissayapaccaye cakkhāyatanādīni ārammaṇaārammaṇādhipatinissayaupanissayapurejātaindriyavippayuttaatthiavigatānaṃ navannaṃ vasena.

In the Support Condition (Nissayapaccaya), the eye-base and so forth are^* nine: ārammaṇa, ārammaṇādhipati, nissaya, upanissaya, purejāta, indriya, vippayutta, atthi, and avigata.

Trong duyên Nương tựa, nhãn xứ v.v. là chín duyên: cảnh, cảnh tăng thượng, nương tựa, cận y, tiền sinh, quyền, ly tương ưng, hiện hữu, bất ly.

Purejātapaccaye rūpasaddagandharasāyatanādīni ārammaṇaārammaṇādhipatiupanissayapurejātaatthiavigatānaṃ channaṃ vasena.

In the Pre-nascent Condition (Purejātapaccaya), the bases of visible form, sound, smell, taste, and so forth are^* six: ārammaṇa, ārammaṇādhipati, upanissaya, purejāta, atthi, and avigata.

Trong duyên Tiền sinh, các sắc xứ, thanh xứ, hương xứ, vị xứ v.v. là sáu duyên: cảnh, cảnh tăng thượng, cận y, tiền sinh, hiện hữu, bất ly.

Āhārapaccaye ojā ārammaṇaārammaṇādhipatiupanissayāhāraatthiavigatānaṃ channaṃ paccayānaṃ vasena anekadhā paccayo hoti.

In the Nutriment Condition (Āhārapaccaya), nutriment becomes a condition in various ways through six conditions: ārammaṇa, ārammaṇādhipati, upanissaya, āhāra, atthi, and avigata.

Trong duyên Vật thực, chất bổ dưỡng (ojā) là duyên theo nhiều cách đối với sáu duyên: cảnh, cảnh tăng thượng, cận y, vật thực, hiện hữu, bất ly.

Taṃtaṃpaccayattaṃ avijahantānaṃ tesaṃ tesaṃ sabbattha ārammaṇādhipatianantarasamanantarūpanissayādipaccayatā vuttanayena veditabbā.

The state of being ārammaṇādhipati, anantara, samanantara, upanissaya, etc. for each of these in all cases, without abandoning its specific conditioning nature, should be understood in the manner described.

Đối với các duyên đó, không từ bỏ tính cách duyên riêng của chúng, cần phải hiểu tính cách duyên cảnh tăng thượng, vô gián, đẳng vô gián, cận y v.v. ở mọi nơi theo cách đã nói.

Sesaṃ suviññeyyamevāti ayaṃ ekassānekapaccayato vinicchayo.

The rest is easily understood; this is the determination of one^* having many conditions.

Phần còn lại là dễ hiểu. Đây là sự phân định về một pháp có nhiều duyên.

2647

Anekesañca dhammānaṃ, ekapaccayabhāvatoti etesu hi ṭhapetvā kammapaccayaṃ sesesu tevīsatiyā paccayesu aneke anekesaṃ dhammānaṃ ekato ekekaṃ paccayā honti.

In "Many phenomena having one condition", in these, excluding the kamma condition, in the remaining twenty-three conditions, many^* become a single condition for many^* phenomena.

Về nhiều pháp có một duyên (Anekesañca dhammānaṃ, ekapaccayabhāvato), trong các duyên này, trừ nghiệp duyên (kamma-paccaya), trong hai mươi ba duyên còn lại, nhiều pháp là một duyên đối với nhiều pháp.

Kammapaccayo pana cetanā ekadhammovāti ayaṃ anekadhammānaṃ ekapaccayabhāvato vinicchayo.

However, the kamma condition is a single phenomenon, cetanā; this is the determination of many phenomena having one condition.

Nghiệp duyên (kamma-paccaya) là một pháp là tác ý (cetanā). Đây là sự phân định về nhiều pháp có một duyên.

2648

Sabhāgā visabhāgā cāti etesu hi anantarasamanantaraanantarūpanissayāsevananatthivigatapaccayā sabhāgā, tathā ārammaṇaārammaṇādhipatiārammaṇūpanissayā.

In "Similar and dissimilar", the anantara, samanantara, anantarūpanissaya, āsevana, natthi, and vigata conditions are similar, as are the ārammaṇa, ārammaṇādhipati, and ārammaṇūpanissaya conditions.

Về đồng phần và dị phần (Sabhāgā visabhāgā cā), trong các duyên này, các duyên vô gián, đẳng vô gián, vô gián cận y, thường hành, vô hữu, ly khứ là đồng phần; cũng như các duyên cảnh, cảnh tăng thượng, cảnh cận y.

Purejātapaccayo panettha pacchājātena visabhāgo, tathā sampayutto vippayuttena, atthi natthinā, vigato avigatenāti ayaṃ sabhāgavisabhāgato vinicchayo.

Here, the purejāta condition is dissimilar to the pacchājāta, as is the sampayutta to the vippayutta, the atthi to the natthi, and the vigata to the avigata; this is the determination from similar and dissimilar.

Ở đây, duyên tiền sinh (purejāta-paccaya) là dị phần với duyên hậu sinh (pacchājāta-paccaya); cũng như duyên tương ưng (sampayutta) với duyên ly tương ưng (vippayutta); duyên hiện hữu (atthi) với duyên vô hữu (natthi); duyên ly khứ (vigata) với duyên bất ly khứ (avigata). Đây là sự phân định về đồng phần và dị phần.

2649

Yugaḷāti ettha atthasarikkhatāya saddasarikkhatāya kālapaṭipakkhatāya hetuphalatāya aññamaññapaṭipakkhatāyāti imehi kāraṇehi yugaḷaṃ veditabbaṃ.

In "Pairs", a pair should be understood by these reasons: similarity in meaning, similarity in sound, opposition in time, cause-and-effect relationship, and mutual opposition.

Về cặp đôi (Yugaḷā), ở đây cần phải hiểu cặp đôi theo các lý do này: do tương tự về ý nghĩa, do tương tự về từ ngữ, do đối lập về thời gian, do nhân quả, do đối lập lẫn nhau.

Anantarasamanantarā hi atthasarikkhatāya ekaṃ yugaḷaṃ nāma.

The anantara and samanantara are indeed one pair due to their similarity in meaning.

Vô gián và đẳng vô gián là một cặp đôi do tương tự về ý nghĩa.

Nissayūpanissayā saddasarikkhatāya, purejātapacchājātā kālapaṭipakkhatāya, kammavipākā hetuphalatāya, sampayuttavippayuttā aññamaññapaṭipakkhatāya ekaṃ yugaḷaṃ, tathā atthinatthipaccayā, vigataavigatapaccayāti ayaṃ yugaḷato vinicchayo.

The nissaya and upanissaya due to similarity in sound; the purejāta and pacchājāta due to opposition in time; the kamma and vipāka due to cause-and-effect; the sampayutta and vippayutta due to mutual opposition constitute one pair, as do the atthi and natthi conditions, and the vigata and avigata conditions; this is the determination from pairs.

Nương tựa và cận y do tương tự về từ ngữ; tiền sinh và hậu sinh do đối lập về thời gian; nghiệp và dị thục do nhân quả; tương ưng và ly tương ưng là một cặp đôi do đối lập lẫn nhau; cũng như duyên hiện hữu và vô hữu; duyên ly khứ và bất ly khứ. Đây là sự phân định về cặp đôi.

2650

Janakāditoti janakopatthambhakato.

"From the generating and so forth" means from generating and supporting.

Về tạo tác v.v. (Janakādito) là về tạo tác và trợ giúp.

Etesu hi anantarasamanantarūpanissayapakatūpanissayāsevanapaccayā, nānakkhaṇiko kammapaccayo, natthivigatapaccayā cāti ime janakā eva, na upatthambhakā.

In these, the anantara, samanantara, upanissaya, pakatūpanissaya, āsevana conditions, the nānakkhaṇika kamma condition, and the natthi and vigata conditions are merely generators, not supporters.

Trong các duyên này, các duyên vô gián, đẳng vô gián, cận y, thường hành; nghiệp duyên (kamma-paccaya) khác thời; và các duyên vô hữu, ly khứ — các duyên này chỉ là tạo tác, không phải trợ giúp.

Pacchājātapaccayo upatthambhako eva, na janako.

The pacchājāta condition is merely a supporter, not a generator.

Duyên hậu sinh (pacchājāta-paccaya) chỉ là trợ giúp, không phải tạo tác.

Sesā janakā ceva upatthambhakā cāti ayaṃ janakādito vinicchayo.

The remaining are both generators and supporters; this is the determination from generating and so forth.

Các duyên còn lại vừa là tạo tác vừa là trợ giúp. Đây là sự phân định về tạo tác v.v.

2651

Sabbaṭṭhānādibhedāti sabbaṭṭhānikaasabbaṭṭhānikabhedato.

"Divisions by all-pervasiveness and so forth" means divisions by all-pervasive and non-all-pervasive.

Về các loại khắp nơi v.v. (Sabbaṭṭhānādibhedā) là về loại khắp nơi và không khắp nơi.

Etesu hi sahajātanissayaatthiavigatapaccayā sabbaṭṭhānikā.

In these, the sahajāta, nissaya, atthi, and avigata conditions are all-pervasive.

Trong các duyên này, các duyên câu sinh, nương tựa, hiện hữu, bất ly khứ là khắp nơi.

Sabbesu paccayuppannesu icchitabbā.

They are desired in all conditioned phenomena.

Chúng được mong muốn trong tất cả các pháp duyên sinh.

Etehi vinā uppajjamāno ekadhammopi natthi.

Without these, not a single phenomenon arises.

Không có một pháp nào sinh khởi mà không có chúng.

Sesā asabbaṭṭhānikā.

The rest are non-all-pervasive.

Các duyên còn lại là không khắp nơi.

Tattha ca ārammaṇaārammaṇādhipatianantarasamanantarānantarūpanissayapakatūpanissayapurejātāsevanasampayutta atthinatthivigatapaccayā arūpadhammānaññeva kāraṇato asabbaṭṭhānikā.

Among them, the ārammaṇa, ārammaṇādhipati, anantara, samanantara, anantarūpanissaya, pakatūpanissaya, purejāta, āsevana, sampayutta, atthi, natthi, and vigata conditions are non-all-pervasive because they are causes only for non-material phenomena.

Trong đó, các duyên cảnh, cảnh tăng thượng, vô gián, đẳng vô gián, vô gián cận y, thường hành, tiền sinh, thường hành, tương ưng, hiện hữu, vô hữu, ly khứ là không khắp nơi vì chúng chỉ là nhân của các pháp vô sắc.

Tathā pacchājātapaccayo rūpānaññeva kāraṇato, sesā ekaccānaṃ rūpārūpadhammānaṃ kāraṇato asabbaṭṭhānikā.

Likewise, the pacchājāta condition is a cause only for material phenomena, and the remaining are non-all-pervasive because they are causes for some material and non-material phenomena.

Cũng vậy, duyên hậu sinh (pacchājāta-paccaya) là nhân chỉ của các pháp sắc; các duyên còn lại là không khắp nơi vì chúng là nhân của một số pháp sắc và vô sắc.

Ayaṃ sabbaṭṭhānādibhedato vinicchayo.

This is the determination from divisions by all-pervasiveness and so forth.

Đây là sự phân định về các loại khắp nơi v.v.

2652

Rūpārūpavikappatoti rūpaṃ rūpassa, rūpaṃ arūpassātiādi vikappato.

"From distinctions of matter and mind" means distinctions such as matter for matter, matter for mind, and so forth.

Về sự phân loại sắc và vô sắc (Rūpārūpavikappato) là về sự phân loại sắc đối với sắc, sắc đối với vô sắc v.v.

Etesu hi ekopi paccayo rūpameva hutvā rūpasseva paccayo bhavanto nāma natthi, rūpameva pana arūpasseva atthi, so purejātapaccayo eko eva.

In these, there is no single condition that is merely matter and is a condition only for matter; however, there is matter that is a condition only for mind, and that is the purejāta condition alone.

Trong các duyên này, không có duyên nào là sắc mà chỉ là duyên của sắc; nhưng có duyên là sắc mà chỉ là duyên của vô sắc, đó là duyên tiền sinh (purejāta-paccaya) duy nhất.

Rūpameva hutvā rūpārūpasseva paccayo nāmātipi natthi, arūpameva hutvā arūpasseva paccayopi atthi, so anantarasamanantaraāsevanasampayuttanatthivigatavasena chabbidho.

Nor is there a condition that is merely matter and is a condition for both matter and mind; there is also mind that is a condition only for mind, and that is sixfold: by way of anantara, samanantara, āsevana, sampayutta, natthi, and vigata.

Cũng không có duyên nào là sắc mà là duyên của sắc và vô sắc; nhưng có duyên là vô sắc mà là duyên của vô sắc, đó là sáu loại: vô gián, đẳng vô gián, thường hành, tương ưng, vô hữu, ly khứ.

Arūpameva pana rūpasseva paccayopi atthi, so pacchājātapaccayo eko eva.

However, there is mind that is a condition only for matter, and that is the pacchājāta condition alone.

Tuy nhiên, có duyên là vô sắc mà chỉ là duyên của sắc, đó là duyên hậu sinh (pacchājāta-paccaya) duy nhất.

Arūpameva hutvā rūpārūpānampi atthi, so hetukammavipākajhānamaggavasena pañcavidho.

There is also mind that, having arisen, is a condition for both matter and mind, and that is fivefold: by way of hetu, kamma, vipāka, jhāna, and magga.

Có duyên là vô sắc mà cũng là duyên của sắc và vô sắc, đó là năm loại: nhân, nghiệp, dị thục, thiền, đạo.

Rūpārūpapaññatti hutvā arūpasseva paccayopi atthi, so ārammaṇaupanissayavasena duvidho.

There is also matter-and-mind-concept that, having arisen, is a condition only for mind, and that is twofold: by way of ārammaṇa and upanissaya.

Có duyên là sắc, vô sắc, khái niệm mà chỉ là duyên của vô sắc, đó là hai loại: cảnh và cận y.

Rūpārūpaṃ pana rūpārūpassāpi atthi, so adhipatisahajātaaññamaññanissayāhārindriyavippayuttaatthiavigatavasena navavidhoti ayaṃ rūpārūpavikappato vinicchayo.

However, there is also matter-and-mind that is a condition for both matter and mind, and that is ninefold: by way of adhipati, sahajāta, aññamañña, nissaya, āhāra, indriya, vippayutta, atthi, and avigata; this is the determination from distinctions of matter and mind.

Tuy nhiên, có duyên là sắc và vô sắc mà cũng là duyên của sắc và vô sắc, đó là chín loại: tăng thượng, câu sinh, hỗ tương, nương tựa, vật thực, quyền, ly tương ưng, hiện hữu, bất ly khứ. Đây là sự phân định về sự phân loại sắc và vô sắc.

2653

Bhavatoti imesu hi paccayesu pañcavokārabhave tāva na koci paccayo na labbhati nāma, sabbepi labbhanti.

"From existence": In these conditions, in the five-constituent existence, there is no condition that is not obtained; all are obtained.

Về các cõi (Bhavato), trong các duyên này, trong cõi ngũ uẩn (pañcavokāra-bhava) thì không có duyên nào không được tìm thấy, tất cả đều được tìm thấy.

Catuvokārabhave pana purejātapacchājātavippayuttapaccaye apanetvā sesā ekavīsatimeva.

However, in the four-constituent existence, removing the purejāta, pacchājāta, and vippayutta conditions, there are only twenty-one.

Trong cõi tứ uẩn (catuvokāra-bhava) thì trừ các duyên tiền sinh, hậu sinh, ly tương ưng, còn lại là hai mươi mốt duyên.

Ekavokārabhave sahajātaaññamaññanissayakammindriyaatthiavigatavasena satteva.

In the one-constituent existence, there are only seven: by way of sahajāta, aññamañña, nissaya, kamma, indriya, atthi, and avigata.

Trong cõi nhất uẩn (ekavokāra-bhava) thì chỉ có bảy duyên: câu sinh, hỗ tương, nương tựa, nghiệp, quyền, hiện hữu, bất ly khứ.

Bāhire pana anindriyabaddharūpe tesu kammindriyavajjā pañceva labbhantīti ayaṃ bhavato vinicchayo.

However, in external non-faculty-bound matter, five are obtained, excluding kamma and indriya; this is the determination from existence.

Tuy nhiên, trong các sắc pháp không có quyền (anindriyabaddha-rūpa) bên ngoài thì chỉ tìm thấy năm duyên, trừ nghiệp và quyền. Đây là sự phân định về các cõi.

2654

Saṅgahāti sabbepi hi ime catuvīsati paccayā ārammaṇasahajātaupanissayapurejātapacchājātakammāhārindriyesu aṭṭhasu ca paccayesu saṅgahaṃ gacchanti.

"From inclusion": All these twenty-four conditions are included in the eight conditions: ārammaṇa, sahajāta, upanissaya, purejāta, pacchājāta, kamma, āhāra, and indriya.

Về sự thâu nhiếp (Saṅgahā), tất cả hai mươi bốn duyên này đều được thâu nhiếp vào tám duyên: cảnh, câu sinh, cận y, tiền sinh, hậu sinh, nghiệp, vật thực, quyền.

Kathaṃ?

How?

Như thế nào?

Tesu hi hetuaññamaññavipākajhānamaggasampayuttapaccayā cha sahajātapaccaye saṅgahaṃ gacchanti.

In these, the six conditions: hetu, aññamañña, vipāka, jhāna, magga, and sampayutta are included in the sahajāta condition.

Trong đó, sáu duyên: nhân, hỗ tương, dị thục, thiền, đạo, tương ưng được thâu nhiếp vào duyên câu sinh.

Anantarasamanantarāsevananatthivigatapaccayā pañca anantarūpanissaye upanissayapaccaye.

The five conditions: anantara, samanantara, āsevana, natthi, and vigata are included in the anantarūpanissaya (immediate-proximity-support) in the upanissaya condition.

Năm duyên: vô gián, đẳng vô gián, thường hành, vô hữu, ly khứ được thâu nhiếp vào duyên cận y, thông qua vô gián cận y.

Nissayapaccayo sahajātapurejātabhedato duvidho.

The nissaya condition is twofold, by way of sahajāta and purejāta.

Duyên nương tựa có hai loại: câu sinh và tiền sinh.

Tattha sahajāto sahajātapaccaye, purejāto purejātapaccaye.

Among them, the sahajāta is included in the sahajāta condition, and the purejāta in the purejāta condition.

Trong đó, câu sinh thuộc duyên câu sinh, tiền sinh thuộc duyên tiền sinh.

Adhipatipaccayopi ārammaṇabhūto ārammaṇūpanissaye, sahajātabhūto sahajātapaccaye.

The adhipati condition, when it is object-based, is included in ārammaṇūpanissaya; when it is co-arising, it is included in the sahajāta condition.

Duyên tăng thượng (adhipati-paccaya) nếu là cảnh thì thuộc cảnh cận y; nếu là câu sinh thì thuộc duyên câu sinh.

Vippayuttapaccayopi sahajātapurejātapacchājātabhūtatāya tattha tattha saṅgahaṃ gacchati.

The vippayutta condition is also included in those respective conditions, by being sahajāta, purejāta, or pacchājāta.

Duyên ly tương ưng (vippayutta-paccaya) cũng được thâu nhiếp vào từng loại tùy theo tính cách câu sinh, tiền sinh, hậu sinh.

Atthiavigatapaccayāpi sahajātapurejātapacchājātāhārindriyabhūtatāya tattha tattha paccayesu saṅgahaṃ gacchanti.

The atthi and avigata conditions are also included in those respective conditions, by being sahajāta, purejāta, pacchājāta, āhāra, or indriya.

Các duyên hiện hữu (atthi-paccaya) và bất ly khứ (avigata-paccaya) cũng được thâu nhiếp vào từng loại duyên tùy theo tính cách câu sinh, tiền sinh, hậu sinh, vật thực, quyền.

Evaṃ imesu paccayesu sabbapaccayānaṃ saṅgaho veditabbo.

Thus, the inclusion of all conditions in these^* conditions should be understood.

Như vậy, cần phải hiểu sự thâu nhiếp của tất cả các duyên vào các duyên này.

Teneva tikapaṭṭhānapāḷiyaṃ paccanīyanaye imesaṃ aṭṭhannaṃ paccayānaṃ vaseneva katipayapañhā vissajjitā.

For this reason, in the Pattṭhāna Pāli text, in the negative method (paccanīyanaya), some questions are answered by means of these eight conditions.

Do đó, trong Paṭṭhāna Pāḷi ba phần, theo phương pháp đối nghịch, một số vấn đề đã được giải đáp dựa trên tám duyên này.

Imesaṃ pana aṭṭhannampi aññamaññasaṅgahopi atthiyeva.

However, there is also mutual inclusion among these eight^* themselves.

Tuy nhiên, cũng có sự thâu nhiếp lẫn nhau của tám duyên này.

Tesu hi ārammaṇapaccayo adhipatibhūto upanissaye, anadhipatibhūto na katthacīti ārammaṇapaccayo hutvā visuññeva tiṭṭhati.

Among them, the ārammaṇa condition, when it is adhipati, is included in upanissaya; when it is not adhipati, it is not in any other, thus the ārammaṇa condition, as such, remains distinct.

Trong đó, duyên cảnh (ārammaṇa-paccaya) nếu là tăng thượng thì thuộc cận y; nếu không phải tăng thượng thì không thuộc bất cứ đâu, mà đứng riêng như duyên cảnh.

Kammapaccayopi sahajāto sahajāte.

The kamma condition, when sahajāta, is included in sahajāta.

Duyên nghiệp (kamma-paccaya) nếu là câu sinh thì thuộc câu sinh.

Nānakkhaṇiko pana balavā vipākadhammānaṃ upanissayo hotīti upanissayapaccaye saṅgahaṃ gacchati.

However, the nānakkhaṇika (different-moment) kamma, being powerful, becomes a upanissaya for vipāka phenomena, and thus is included in the upanissaya condition.

Tuy nhiên, nghiệp khác thời (nānakkhaṇika-kamma) mạnh mẽ là cận y của các pháp dị thục, nên được thâu nhiếp vào duyên cận y.

Balavāpi pana kammajarūpānaṃ, dubbalo arūpānaṃ nānakkhaṇikakammapaccayo hutvā visuññeva tiṭṭhati.

Yet, powerful nānakkhaṇika kamma for kamma-born matter, and weak^* for non-material phenomena, as nānakkhaṇika kamma conditions, remain distinct.

Nhưng nghiệp khác thời (nānakkhaṇika-kamma) mạnh mẽ là nhân của các sắc pháp do nghiệp sinh, yếu là nhân của các pháp vô sắc, nên đứng riêng như duyên nghiệp.

Āhārapaccayopi arūpabhūto sahajāte, rūpabhūto na katthacīti visuññeva tiṭṭhati, indriyapaccayopi arūpabhūto sahajāte, pasādindriyā purejāte, rūpajīvitindriyaṃ na katthaci saṅgahaṃ gacchatīti indriyapaccayo hutvā visuññeva tiṭṭhatīti evamevaṃ aññamaññasaṅgahopi attheva.

The nutriment condition, being non-material, exists in conascence; being material, it exists nowhere else, standing distinctly. The faculty condition, being non-material, exists in conascence; the sense faculties exist in pre-nascent; the material life-faculty exists nowhere. Thus, the faculty condition, being a faculty condition, stands distinctly. In this way, mutual inclusion also exists.

Vật thực duyên, phần vô sắc thuộc về đồng sanh, phần sắc pháp không thuộc về nơi nào cả nên đứng riêng; quyền duyên, phần vô sắc thuộc về đồng sanh, các sắc thần kinh thuộc về tiền sanh, sắc mạng quyền không được thu nhiếp vào đâu cả nên là quyền duyên đứng riêng. Như vậy, sự thu nhiếp lẫn nhau vẫn có.

Sabbepi panete catuvīsati paccayā ārammaṇaupanissayakammaatthipaccayesu catūsupi saṅgahaṃ gacchantīti ayaṃ saṅgahato vinicchayo.

All these twenty-four conditions are included in the four conditions of object, support, kamma, and presence. This is the determination by way of inclusion.

Tuy nhiên, tất cả hai mươi bốn duyên này đều được thu nhiếp trong bốn duyên là cảnh duyên, vô gián duyên, nghiệp duyên, và hiện hữu duyên. Đây là sự quyết trạch về phương diện thu nhiếp.

Ayaṃ anuttānapadatthasahito saṅkhepatthavinicchayo.

This is the brief determination of meaning, accompanied by profound terms.

Đây là sự quyết trạch về ý nghĩa tóm tắt cùng với ý nghĩa của các từ không hiển nhiên.

2655

Pakiṇṇakavinicchayo niṭṭhito.

The miscellaneous determination is concluded.

Phần quyết trạch tạp loại đã chấm dứt.

2656

Vibhaṅganaye panettha pāḷivavatthānaṃ tāva saṅkhepato evaṃ veditabbaṃ.

Now, in the analytical method (vibhaṅganaya) here, the arrangement of the Pāḷi text should be briefly understood as follows:

Ở đây, trong phương pháp phân tích, trước tiên cần hiểu sự sắp đặt Pāḷi một cách tóm tắt như sau.

Paṭṭhānapāḷiyaṃ hi ‘‘hetupaccayo…pe… avigatapaccayo’’ti paccayapadāni mātikāvasena nikkhipitvā tesaṃ paccayānaṃ – ‘‘hetū hetusampayuttakānaṃ dhammānaṃ taṃsamuṭṭhānānañca rūpānaṃ hetupaccayena paccayo’’tiādinā nayena paccayabhājanīyasaṅkhāto niddesavāro paṭhamaṃ vutto.

Indeed, in the Paṭṭhāna Pāḷi, after listing the condition terms such as "Root condition... etc.... non-disappearance condition" in the form of a mātikā (matrix), first the explication section, which is called the classification of conditions, is stated in the manner of "The roots are a condition by root condition for the phenomena associated with them and for the material phenomena arisen from them."

Thật vậy, trong bộ Pāḷi Paṭṭhāna, sau khi nêu lên các từ chỉ duyên “nhân duyên… cho đến… bất ly duyên” theo cách đề mục, trước tiên, đoạn chỉ dẫn được gọi là Phân Tích Duyên (Paccayabhājanīya) của các duyên ấy đã được thuyết giảng theo phương pháp bắt đầu bằng: “Nhân là duyên cho các pháp tương ưng với nhân và các sắc pháp do chúng sanh khởi bằng nhân duyên”.

Sopi ca anantarasaṅkhepatthavinicchayo tattha tattha dassito eva.

And that brief determination of meaning was shown here and there.

Và sự quyết trạch về ý nghĩa tóm tắt ngay trước đây cũng đã được trình bày ở các nơi đó.

Tadanantaraṃ tesaṃ catuvīsatiyā paccayānaṃ kusalattikādayo dvāvīsatitike, hetudukādayo sataṃ duke ca nissāya nānānayato vibhajanavasena catuvīsatisamantapaṭṭhānasamodhānaṃ anantanayasamantapaṭṭhānaṃ vibhattaṃ.

Thereafter, the combination of the twenty-four universal Paṭṭhānas, the infinite methods of universal Paṭṭhānas, is divided by various methods, based on the twenty-two dyads such as the triad of wholesome states (kusalattika) and the hundred dyads such as the dyad of roots (hetuduka), for those twenty-four conditions.

Tiếp theo đó, sự hợp nhất của hai mươi bốn Vô Ngại Giải (Samantapaṭṭhāna), tức Vô Ngại Giải Vô Biên Phương Pháp (Anantanayasamantapaṭṭhāna), đã được phân tích bằng cách phân chia theo nhiều phương pháp khác nhau, dựa vào hai mươi hai tam đề như tam đề thiện, và một trăm nhị đề như nhị đề nhân, đối với hai mươi bốn duyên ấy.

Kathaṃ?

How?

Như thế nào?

Catubbidhaṃ hi paṭṭhānaṃ – anulomapaṭṭhānaṃ, paccanīkapaṭṭhānaṃ, anulomapaccanīkapaṭṭhānaṃ, paccanīkānulomapaṭṭhānanti.

There are four kinds of Paṭṭhāna: the Anuloma Paṭṭhāna (Direct Method), the Paccanīka Paṭṭhāna (Reverse Method), the Anuloma-Paccanīka Paṭṭhāna (Direct-Reverse Method), and the Paccanīka-Anuloma Paṭṭhāna (Reverse-Direct Method).

Vì Vô Ngại Giải có bốn loại: Vô Ngại Giải Thuận, Vô Ngại Giải Nghịch, Vô Ngại Giải Thuận-Nghịch, và Vô Ngại Giải Nghịch-Thuận.

Tattha ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā, ‘‘hetuṃ dhammaṃ paṭicca hetudhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā kusalādīnaṃ, hetuādīnañca dhammānaṃ anulomavasena pavattaṃ anulomapaṭṭhānaṃ nāma.

Therein, the Anuloma-Paṭṭhāna (Direct Conditionality) is that which proceeds in the direct order (anuloma) concerning wholesome (kusala) and other dhammas, and root-conditions (hetu) and other dhammas, as exemplified by "A wholesome dhamma arises in dependence on a wholesome dhamma by way of root-condition (hetu-paccaya)," and "A dhamma that is a root-condition arises in dependence on a dhamma that is a root-condition by way of root-condition."

Trong đó, phần được tiến hành theo cách thuận đối với các pháp thiện v.v... và các pháp nhân v.v..., bắt đầu bằng “Duyên theo pháp thiện, pháp thiện sanh khởi do nhân duyên”, và bắt đầu bằng “Duyên theo pháp nhân, pháp nhân sanh khởi do nhân duyên”, được gọi là Vô Ngại Giải Thuận.

‘‘Nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca nakusalo dhammo uppajjati hetupaccayā…pe… nahetuṃ dhammaṃ paṭicca nahetudhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā kusalādīnaṃ, hetuādīnañca dhammānaṃ paccanīkavasena pavattaṃ paccanīkapaṭṭhānaṃ nāma.

The Paccanīka-Paṭṭhāna (Reverse Conditionality) is that which proceeds in the reverse order (paccanīka) concerning wholesome and other dhammas, and root-condition and other dhammas, as exemplified by "A non-wholesome dhamma arises in dependence on a non-wholesome dhamma by way of root-condition... (etc.)... A non-root-condition dhamma arises in dependence on a non-root-condition dhamma by way of root-condition."

Phần được tiến hành theo cách nghịch đối với các pháp thiện v.v... và các pháp nhân v.v..., bắt đầu bằng “Duyên theo pháp phi-thiện, pháp phi-thiện sanh khởi do nhân duyên… cho đến… Duyên theo pháp phi-nhân, pháp phi-nhân sanh khởi do nhân duyên”, được gọi là Vô Ngại Giải Nghịch.

‘‘Kusalaṃ dhammaṃ paṭicca nakusalo dhammo uppajjati hetupaccayā…pe… hetuṃ dhammaṃ paṭicca nahetudhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā pavattaṃ anulomapaccanīkapaṭṭhānaṃ nāma.

The Anuloma-Paccanīka-Paṭṭhāna (Direct-Reverse Conditionality) is that which proceeds as exemplified by "A non-wholesome dhamma arises in dependence on a wholesome dhamma by way of root-condition... (etc.)... A non-root-condition dhamma arises in dependence on a root-condition dhamma by way of root-condition."

Phần được tiến hành bắt đầu bằng “Duyên theo pháp thiện, pháp phi-thiện sanh khởi do nhân duyên… cho đến… Duyên theo pháp nhân, pháp phi-nhân sanh khởi do nhân duyên”, được gọi là Vô Ngại Giải Thuận-Nghịch.

‘‘Nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo…pe… nahetuṃ dhammaṃ paṭicca hetudhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā pavattaṃ paccanīkānulomapaṭṭhānaṃ nāma.

The Paccanīka-Anuloma-Paṭṭhāna (Reverse-Direct Conditionality) is that which proceeds as exemplified by "A wholesome dhamma arises in dependence on a non-wholesome dhamma... (etc.)... A root-condition dhamma arises in dependence on a non-root-condition dhamma by way of root-condition."

Phần được tiến hành bắt đầu bằng “Duyên theo pháp phi-thiện, pháp thiện sanh khởi… cho đến… Duyên theo pháp phi-nhân, pháp nhân sanh khởi do nhân duyên”, được gọi là Vô Ngại Giải Nghịch-Thuận.

2657

Evametesu catūsu paṭṭhānesu yaṃ dhammaṃ anulomapaṭṭhānaṃ nāma, taṃ tāva chabbidhaṃ hoti – tikapaṭṭhānaṃ dukapaṭṭhānaṃ dukatikapaṭṭhānaṃ tikadukapaṭṭhānaṃ tikatikapaṭṭhānaṃ dukadukapaṭṭhānanti.

Thus, among these four Paṭṭhānas, that which is called Anuloma-Paṭṭhāna is sixfold: Tika-Paṭṭhāna, Duka-Paṭṭhāna, Duka-Tika-Paṭṭhāna, Tika-Duka-Paṭṭhāna, Tika-Tika-Paṭṭhāna, and Duka-Duka-Paṭṭhāna.

Như vậy, trong bốn Vô Ngại Giải này, phần gọi là Vô Ngại Giải Thuận trước tiên có sáu loại: Vô Ngại Giải Tam Đề, Vô Ngại Giải Nhị Đề, Vô Ngại Giải Nhị-Tam Đề, Vô Ngại Giải Tam-Nhị Đề, Vô Ngại Giải Tam-Tam Đề, và Vô Ngại Giải Nhị-Nhị Đề.

Yathā cetaṃ, evaṃ paccanīkapaṭṭhānādīnipi tīṇi tīṇi paccekanti catuvīsatisamantapaṭṭhānasamodhānaṃ paṭṭhānappakaraṇaṃ veditabbaṃ.

Just as this is so, so too each of the three Paccanīka-Paṭṭhāna and so forth are threefold, thus the Paṭṭhāna-pakaraṇa should be understood as comprising twenty-four Samanta-Paṭṭhānas.

Và cũng như vậy, ba phần còn lại là Vô Ngại Giải Nghịch v.v... mỗi phần cũng có sáu loại; do đó, bộ Vô Ngại Giải được biết là sự hợp nhất của hai mươi bốn Vô Ngại Giải.

Sammāsambuddhena hi anulomapaṭṭhāne dvāvīsatitike nissāya tikapaṭṭhānaṃ nāma niddiṭṭhaṃ.

Indeed, the Tika-Paṭṭhāna has been expounded by the Perfectly Self-Enlightened One in the Anuloma-Paṭṭhāna, based on the twenty-two Tika-terms.

Thật vậy, Đức Chánh Đẳng Giác đã chỉ dạy phần gọi là Vô Ngại Giải Tam Đề trong Vô Ngại Giải Thuận, dựa vào hai mươi hai tam đề.

Sataṃ duke nissāya dukapaṭṭhānaṃ nāma.

The Duka-Paṭṭhāna is based on the hundred Duka-terms.

Dựa vào một trăm nhị đề, phần gọi là Vô Ngại Giải Nhị Đề.

Tato tike dukesu pakkhipitvā dukatikapaṭṭhānaṃ nāma.

Then, by including the Tika-terms within the Duka-terms, the Duka-Tika-Paṭṭhāna is formed.

Sau đó, bằng cách gộp các tam đề vào các nhị đề, phần gọi là Vô Ngại Giải Nhị-Tam Đề.

Tato duke tikesu pakkhipitvā tikadukapaṭṭhānaṃ nāma.

Then, by including the Duka-terms within the Tika-terms, the Tika-Duka-Paṭṭhāna is formed.

Sau đó, bằng cách gộp các nhị đề vào các tam đề, phần gọi là Vô Ngại Giải Tam-Nhị Đề.

Tike pana tikesuyeva pakkhipitvā tikatikapaṭṭhānaṃ nāma.

Furthermore, by including the Tika-terms only within the Tika-terms, the Tika-Tika-Paṭṭhāna is formed.

Hơn nữa, bằng cách gộp các tam đề vào chính các tam đề, phần gọi là Vô Ngại Giải Tam-Tam Đề.

Duke ca dukesu eva pakkhipitvā dukadukapaṭṭhānaṃ nāma niddiṭṭhaṃ.

And by including the Duka-terms only within the Duka-terms, the Duka-Duka-Paṭṭhāna is expounded.

Và bằng cách gộp các nhị đề vào chính các nhị đề, phần gọi là Vô Ngại Giải Nhị-Nhị Đề đã được chỉ dạy.

Paṭhamaṃ tāvettha anulomapaṭṭhāne tikapaṭṭhānanayo niddiṭṭho.

First, in the Anuloma-Paṭṭhāna, the method of Tika-Paṭṭhāna is expounded.

Trước hết, ở đây, phương pháp Vô Ngại Giải Tam Đề đã được chỉ dạy trong Vô Ngại Giải Thuận.

Evaṃ paccanīkapaṭṭhāne, anulomapaccanīkapaṭṭhāne, paccanīkānulomapaṭṭhāneti catuvīsatisamantapaṭṭhānaṃ desitaṃ.

Similarly, in the Paccanīka-Paṭṭhāna, Anuloma-Paccanīka-Paṭṭhāna, and Paccanīka-Anuloma-Paṭṭhāna, the twenty-four Samanta-Paṭṭhānas are taught.

Như vậy, hai mươi bốn Vô Ngại Giải đã được thuyết giảng trong Vô Ngại Giải Nghịch, trong Vô Ngại Giải Thuận-Nghịch, và trong Vô Ngại Giải Nghịch-Thuận.

2658

Ettha ca duvidhaṃ anulomaṃ, paccanīkañca dhammānulomaṃ dhammapaccanīkaṃ, paccayānulomaṃ paccayapaccanīkanti.

Herein, there are two kinds: the direct (anuloma) and the reverse (paccanīka) - namely, the direct order of dhammas (dhammānuloma) and the reverse order of dhammas (dhammapaccanīka), and the direct order of conditions (paccayānuloma) and the reverse order of conditions (paccayapaccanīka).

Ở đây, có hai loại thuận và nghịch: pháp thuận và pháp nghịch, duyên thuận và duyên nghịch.

Tattha ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo’’tiādinā kusalādīnaṃ tikadhammānaṃ, hetuādīnaṃ dukadhammānañca anulomadesanāvasena dhammānulomaṃ veditabbaṃ.

Therein, Dhammānuloma should be understood as the exposition in direct order (anuloma) of the wholesome and other Tika-dhammas, and the root-condition and other Duka-dhammas, as exemplified by "A wholesome dhamma in dependence on a wholesome dhamma."

Trong đó, pháp thuận cần được hiểu là theo cách thuyết giảng thuận đối với các pháp tam đề như thiện v.v... và các pháp nhị đề như nhân v.v..., bắt đầu bằng “Duyên theo pháp thiện, pháp thiện”.

‘‘Nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca nakusalo dhammo’’tiādinā tikadukadhammānaṃ paccanīkavasena dhammapaccanīkaṃ veditabbaṃ.

Dhammapaccanīka should be understood as the exposition in reverse order (paccanīka) of the Tika and Duka-dhammas, as exemplified by "A non-wholesome dhamma in dependence on a non-wholesome dhamma."

Pháp nghịch cần được hiểu là theo cách nghịch đối với các pháp tam đề và nhị đề, bắt đầu bằng “Duyên theo pháp phi-thiện, pháp phi-thiện”.

‘‘Hetupaccayā ārammaṇapaccayā’’ti evaṃ catuvīsatiyā paccayānaṃ anulomadesanāvasena paccayānulomaṃ veditabbaṃ.

Paccayānuloma should be understood as the exposition in direct order (anuloma) of the twenty-four conditions, such as "by way of root-condition (hetupaccayā), by way of object-condition (ārammaṇapaccayā)."

Duyên thuận cần được hiểu là theo cách thuyết giảng thuận đối với hai mươi bốn duyên, như là “do nhân duyên, do cảnh duyên”.

‘‘Nahetupaccayā nārammaṇapaccayā’’ti evaṃ paccayānaṃ paccanīkavasena paccayapaccanīkañca veditabbaṃ.

And Paccayapaccanīka should be understood as the exposition in reverse order (paccanīka) of the conditions, such as "not by way of root-condition (nahetupaccayā), not by way of object-condition (nārammaṇapaccayā)."

Và duyên nghịch cần được hiểu là theo cách nghịch đối với các duyên, như là “không do nhân duyên, không do cảnh duyên”.

Tatra yadidaṃ dhammānulomaṃ dhammapaccanīkañca, tassa vasena catuvīsatisamantapaṭṭhānaṃ veditabbaṃ.

Among these, the twenty-four Samanta-Paṭṭhānas should be understood in terms of Dhammānuloma and Dhammapaccanīka.

Trong đó, hai mươi bốn Vô Ngại Giải cần được hiểu dựa trên pháp thuận và pháp nghịch này.

Paccayānulomaṃ paccayapaccanīkañca anulomatikapaṭṭhānādīsu catuvīsatiyā paṭṭhānesu ekekatikadukesu evaṃ labbhati.

Paccayānuloma and Paccayapaccanīka are found in each Tika and Duka within the twenty-four Paṭṭhānas, such as the Anuloma Tika-Paṭṭhāna and so forth.

Duyên thuận và duyên nghịch được tìm thấy như vậy trong từng tam đề và nhị đề của hai mươi bốn Vô Ngại Giải, như Vô Ngại Giải Tam Đề Thuận v.v...

Tañca upari pāḷinayadassane eva pākaṭaṃ bhavissati.

This will become clear in the exposition of the Pāḷi method further on.

Và điều đó sẽ trở nên rõ ràng trong phần trình bày phương pháp Pāḷi ở trên.

Tatrimāni catuvīsati paṭṭhānāni imesaṃ tikadukānaṃ vasena niddiṭṭhattā tikapaṭṭhānaṃ…pe… dukadukapaṭṭhānanti vuccati.

Thus, these twenty-four Paṭṭhānas are called Tika-Paṭṭhāna... (etc.)... Duka-Duka-Paṭṭhāna because they are expounded in terms of these Tika and Duka-terms.

Trong đó, hai mươi bốn Vô Ngại Giải này, vì được chỉ dạy dựa trên các tam đề và nhị đề này, nên được gọi là Vô Ngại Giải Tam Đề… cho đến… Vô Ngại Giải Nhị-Nhị Đề.

2659

Tesu tikadukesu ekekaṃ tikadukaṃ imesaṃ hetupaccayādīnaṃ catuvīsatiyā paccayānaṃ anulomādinayacatukkavasena sattahi sattahi mahāvārehi vitthārato vibhattaṃ.

Among these Tika and Duka-terms, each Tika and Duka is extensively analyzed into seven great sections (mahāvāra) in accordance with the four methods of direct (anuloma) and so forth for these twenty-four conditions, such as root-condition.

Trong các tam đề và nhị đề ấy, mỗi một tam đề và nhị đề được phân tích chi tiết bằng bảy đại chương (mahāvāra) theo bốn phương pháp thuận v.v... của hai mươi bốn duyên này, là nhân duyên v.v...

Katamehi sattahi?

By which seven?

Bởi bảy loại nào?

Paṭiccavāro sahajātavāro paccayavāro nissayavāro saṃsaṭṭhavāro sampayuttavāro pañhāvāroti imehi.

By these: Paṭiccanavāra (Dependence Section), Sahajāta-vāra (Co-nascence Section), Paccaya-vāra (Condition Section), Nissaya-vāra (Support Section), Saṃsaṭṭha-vāra (Association Section), Sampayutta-vāra (Concomitance Section), and Pañhā-vāra (Question Section).

Bởi những loại này: Chương Duyên Theo (Paṭiccavāra), Chương Đồng Sanh (Sahajātavāra), Chương Duyên (Paccayavāra), Chương Y Chỉ (Nissayavāra), Chương Tương Liên (Saṃsaṭṭhavāra), Chương Tương Ưng (Sampayuttavāra), và Chương Vấn Đề (Pañhāvāra).

Tattha ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo’’tiādinā paṭiccābhidhānena vutto paṭiccavāro nāma.

Therein, the Paṭicca-vāra is that which is expressed with the term 'Paṭicca' (in dependence on), as in "A wholesome dhamma in dependence on a wholesome dhamma."

Trong đó, phần được thuyết giảng với từ “duyên theo”, bắt đầu bằng “Duyên theo pháp thiện, pháp thiện”, được gọi là Chương Duyên Theo.

‘‘Kusalaṃ dhammaṃ sahajāto, kusalaṃ dhammaṃ paccayā, kusalaṃ dhammaṃ nissāya, kusalaṃ dhammaṃ saṃsaṭṭho, kusalaṃ dhammaṃ sampayutto’’ti evaṃ sahajātādiabhidhānehi vuttā pañca vārā sahajātādivārāni.

The five sections expressed with the terms Sahajāta and so forth, as in "A wholesome dhamma, co-nascent," "A wholesome dhamma, condition," "A wholesome dhamma, support," "A wholesome dhamma, associated," "A wholesome dhamma, concomitant," are the Sahajāta and other sections.

Năm chương được thuyết giảng với các từ đồng sanh v.v..., như là “Pháp thiện, pháp đồng sanh; pháp thiện, pháp duyên; pháp thiện, pháp y chỉ; pháp thiện, pháp tương liên; pháp thiện, pháp tương ưng”, là các chương Đồng Sanh v.v...

Parato ca saṃsaṭṭhasampayuttavāresu dvīsu arūpadhammavaseneva paccayapaccayuppannā ca, sesesu catūsu vāresu, sattameva pañhāvāre ca rūpārūpavasena, paccayavāre, nissayavāre ca sahajātapacchājātapurejātavasena, sesesu sahajātavasena paccayapaccayuppannā ca kathitāti ayaṃ viseso.

The distinction is that in the Saṃsaṭṭha and Sampayutta sections, the conditioned (paccayapaccayuppannā) are spoken of only in terms of immaterial dhammas (arūpadhamma); in the other four sections and in the seventh, the Pañhā-vāra, they are spoken of in terms of both material and immaterial dhammas (rūpārūpavasena); in the Paccaya-vāra and Nissaya-vāra, they are spoken of as co-nascent (sahajāta), post-nascent (pacchajāta), and pre-nascent (purejāta); and in the remaining sections, they are spoken of as co-nascent.

Và sau đó, trong hai chương Tương Liên và Tương Ưng, duyên và pháp sở duyên chỉ dựa vào pháp vô sắc; còn trong bốn chương còn lại và trong chương thứ bảy là Chương Vấn Đề, chúng được nói đến dựa vào sắc và vô sắc; trong Chương Duyên và Chương Y Chỉ, chúng được nói đến dựa vào đồng sanh, hậu sanh, và tiền sanh; còn trong các chương còn lại, duyên và pháp sở duyên được nói đến dựa vào đồng sanh. Đây là điểm đặc biệt.

Sattamavāre pana yasmā ‘‘kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo’’tiādinā nayena te te pañhe uddharitvā puna ‘‘kusalā hetū sampayuttakānaṃ khandhāna’’ntiādinā nayena sabbepi te pañhā nijjaṭā, niggumbā ca katvā vibhattā, tasmā so vāro pañhānaṃ sādhukaṃ vibhattattā pañhāvārotveva saṅkhaṃ gato.

In the seventh section, however, since those various questions are raised in the manner of "A wholesome dhamma is a condition for a wholesome dhamma by way of root-condition," and again all those questions are freed from entanglement (nijjaṭā) and complexity (niggumbā) and analyzed in the manner of "Wholesome root-conditions are for the concomitant aggregates," therefore that section, due to the thorough analysis of questions, has come to be called the Pañhā-vāra.

Lại nữa, ở chương thứ bảy, vì sau khi nêu lên các câu hỏi ấy theo phương pháp bắt đầu bằng “pháp thiện là duyên cho pháp thiện bằng hetupaccaya,” và lại phân tích tất cả các câu hỏi ấy, làm cho chúng được gỡ rối và thoát khỏi bụi rậm theo phương pháp bắt đầu bằng “các hetu thiện (là duyên) cho các uẩn tương ưng,” do đó, chương ấy được gọi là Pañhāvāra (Vấn Đáp Chương) vì đã phân tích kỹ lưỡng các câu hỏi.

Iti imehi sattahi mahāvārehi catuvīsatiyā samantapaṭṭhānesu sabbepi tikadukā catuvīsatiyā paccayānaṃ anulomādivasena vitthārato vibhattā.

Thus, by these seven great sections, all Tika and Duka-terms in the twenty-four Samanta-Paṭṭhānas are extensively analyzed by the direct and other methods of the twenty-four conditions.

Như vậy, bằng bảy đại chương này, tất cả các bộ ba và bộ đôi trong hai mươi bốn Samantapaṭṭhāna đã được phân tích chi tiết theo bốn cách, bắt đầu bằng thuận duyên, của hai mươi bốn duyên.

Kathaṃ?

How?

Như thế nào?

Anulomapaṭṭhāne hi yadidaṃ dvāvīsatitike nissāya tikapaṭṭhānaṃ nāma sabbapaṭhamaṃ niddiṭṭhaṃ.

Indeed, in the Anuloma-Paṭṭhāna, that which is called Tika-Paṭṭhāna, based on the twenty-two Tika-terms, is expounded first of all.

Trong Anulomapaṭṭhāna, điều này, tức Tikapaṭṭhāna dựa trên hai mươi hai bộ ba, đã được trình bày đầu tiên.

Tattha kusalattikaṃ tāva imehi paṭiccavārādīhi mahāvārehi paccayānulomādinayacatukkato vibhattaṃ.

Therein, the Kusalattika is analyzed by these great sections, such as the Paṭicca-vāra, through the four methods of the conditions' direct order and so forth.

Trong đó, bộ ba thiện (kusalattika) đã được phân tích bởi bốn phương pháp, bắt đầu bằng paccayānuloma, trong các đại chương bắt đầu bằng Paṭiccavāra.

Tattha yo tāvesa sabbapaṭhamo paṭiccavāro nāma, so uddesaniddesato duvidho hoti.

Therein, that very first section, called the Paṭicca-vāra, is twofold: Uddesa (recital) and Niddesa (explanation).

Trong đó, Paṭiccavāra đầu tiên ấy có hai loại: phần đề mục và phần diễn giải.

2660

Tattha uddesavāro kusalādayo paṭicca hetupaccayādivasena kusalādīnaṃ yuttānaṃ, akusalādīnaṃ ayuttakānañca dhammānaṃ uppattipucchanavaseneva pavattattā ‘‘pucchāvāro’’tipi, pucchānaññeva paññāpanato ‘‘paṇṇattivāro’’tipi vuccati.

Therein, the Uddesa-vāra is also called "Pucchā-vāra" (Question Section) or "Paṇṇatti-vāra" (Formulation Section) because it proceeds solely by asking about the arising of appropriate dhammas, such as wholesome ones, and inappropriate dhammas, such as unwholesome ones, in dependence on wholesome and other dhammas, by way of root-condition and so forth.

Trong đó, chương đề mục, vì chỉ diễn tiến bằng cách hỏi về sự sanh khởi của các pháp tương ứng như pháp thiện và các pháp không tương ứng như pháp bất thiện, theo cách bắt đầu bằng hetupaccaya duyên cho các pháp thiện v.v., nên cũng được gọi là “Pucchāvāra” (Chương Câu Hỏi), và cũng được gọi là “Paṇṇattivāra” (Chương Trình Bày) vì chỉ trình bày các câu hỏi.

Na hi tattha vissajjanaṃ atthi.

Indeed, there is no answer provided therein.

Vì trong đó không có phần trả lời.

Niddesavāro pana pucchāvāre paripucchitesu pañhesu ‘‘siyā akusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo dhammo uppajjeyyā’’tiādikaṃ ayuttaṃ pañhaṃ anuddharitvā labbhamānānaññeva pañhānaṃ vasena pavatto.

The Niddesa-vāra, however, proceeds only with respect to the questions that are obtainable, without raising inappropriate questions that were asked in the Pucchā-vāra, such as "Would an unwholesome dhamma arise in dependence on an unwholesome dhamma?"

Còn chương diễn giải, trong các câu hỏi đã được hỏi trong chương câu hỏi, thì không nêu lên câu hỏi không tương ứng như “Có phải pháp bất thiện sanh khởi do duyên với pháp bất thiện không?”, mà chỉ diễn tiến theo các câu hỏi có thể có.

Itaresu pana sahajātādīsu, sesesu ca tikesu, sesapaṭṭhānesu ca sabbattha pucchāvāro natthi, labbhamānavasena sabbavissajjanameva dassitanti idamettha saṅkhepato pāḷivavatthānaṃ.

In the other (conditions) such as co-arising and so forth, in the remaining triplets, and in all the remaining divisions, there is no question section; only the comprehensive answering is shown as obtainable. This, in brief, is the arrangement of the Pali text here.

Còn trong các phần khác như sahajātādi, trong các bộ ba còn lại, và trong các Paṭṭhāna còn lại, ở tất cả mọi nơi đều không có chương câu hỏi, chỉ có phần trả lời được trình bày theo cách có thể có. Đây là sự sắp xếp Chánh tạng một cách tóm tắt ở đây.

2661

Idāni panettha ādito paṭṭhāya evaṃ vibhaṅganayo veditabbo.

Now, beginning from here, the method of classification should be understood in this way.

Bây giờ, phương pháp phân tích ở đây nên được hiểu như sau, bắt đầu từ đầu.

Anulomapaṭṭhānasmiñhi tikapaṭṭhāne kusalattikassa sattasu mahāvāresu paṭhamassa paṭiccavārassa pucchāvāre tāva – ‘‘siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā…pe… akusalo dhammo…pe… abyākato…pe… kusalo ca abyākato ca…pe… akusalo ca abyākato ca…pe… kusalo ca akusalo ca…pe… kusalo ca akusalo ca abyākato ca dhammā uppajjeyyuṃ hetupaccayā’’ti kusalapadamūlā satta pucchā uddhaṭā.

Indeed, in the Anuloma Paṭṭhāna, in the wholesome triplet of the Tika Paṭṭhāna, in the question section of the first Paṭicca Section within the seven Great Sections, initially these seven questions stemming from the root of wholesome phenomena are extracted: "Might a wholesome phenomenon, conditioned by a wholesome phenomenon, arise by way of root condition?...and so forth...an unwholesome phenomenon?...and so forth...an indeterminate phenomenon?...and so forth...a wholesome and an indeterminate phenomenon?...and so forth...an unwholesome and an indeterminate phenomenon?...and so forth...a wholesome and an unwholesome phenomenon?...and so forth...wholesome, unwholesome, and indeterminate phenomena might arise by way of root condition."

Trong Anulomapaṭṭhāna, ở Tikapaṭṭhāna, trong bảy đại chương của kusalattika, trước hết trong Pucchāvāra của Paṭiccavāra thứ nhất – bảy câu hỏi lấy pháp thiện làm gốc đã được nêu lên: “Có phải pháp thiện sanh khởi do duyên với pháp thiện bằng hetupaccaya… cho đến… pháp bất thiện… cho đến… pháp vô ký… cho đến… pháp thiện và pháp vô ký… cho đến… pháp bất thiện và pháp vô ký… cho đến… pháp thiện và pháp bất thiện… cho đến… pháp thiện, pháp bất thiện và pháp vô ký sanh khởi bằng hetupaccaya không?”

2662

Evaṃ akusalapadamūlā, abyākatapadamūlā ca.

Similarly, (seven questions) stemming from the root of unwholesome phenomena, and from the root of indeterminate phenomena.

Tương tự như vậy đối với các câu hỏi lấy pháp bất thiện làm gốc và lấy pháp vô ký làm gốc.

‘‘Siyā kusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭicca akusalo…pe… siyā akusalañca abyākatañca…pe… siyā kusalañca akusalañca…pe… siyā kusalañca akusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭiccā’’ti dvimūlakā, timūlakā ca satta satta pucchāti ekūnapaññāsa pucchā hetupaccayamūlakā uddhaṭā.

"Might an unwholesome phenomenon, conditioned by a wholesome and an indeterminate phenomenon^*?...and so forth...might^* conditioned by an unwholesome and an indeterminate phenomenon^*?...and so forth...might^* conditioned by a wholesome and an unwholesome phenomenon^*?...and so forth...might^* conditioned by a wholesome, an unwholesome, and an indeterminate phenomenon^*?" Thus, there are seven questions for those with two roots and seven for those with three roots, making forty-nine questions stemming from the root condition that are extracted.

“Có phải pháp bất thiện sanh khởi do duyên với pháp thiện và pháp vô ký… cho đến… Có phải do duyên với pháp bất thiện và pháp vô ký… cho đến… Có phải do duyên với pháp thiện và pháp bất thiện… cho đến… Có phải do duyên với pháp thiện, pháp bất thiện và pháp vô ký…”, như vậy, bảy câu hỏi cho mỗi loại gốc đôi và gốc ba, tổng cộng bốn mươi chín câu hỏi lấy hetupaccaya làm gốc đã được nêu lên.

2663

Imināva nayena ‘‘siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya ārammaṇapaccayā…pe… avigatapaccayā’’ti evaṃ sesapaccayamūlakāpi pucchāveditabbā.

In this same manner, questions stemming from the other conditions, such as "Might a wholesome phenomenon, conditioned by a wholesome phenomenon, arise by way of object condition?...and so forth...by way of non-disappearance condition," should be understood.

Cũng theo phương pháp này, các câu hỏi lấy các duyên còn lại làm gốc cũng nên được hiểu: “Có phải pháp thiện sanh khởi do duyên với pháp thiện bằng ārammaṇapaccaya… cho đến… avigatapaccaya không?”

Ekamūlakanayo.

The single-root method.

Phương pháp một gốc.

2664

Yathā ca ekamūlake, evaṃ ‘‘siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya hetupaccayā ārammaṇapaccayā…pe… hetupaccayā avigatapaccayā’’tiādinā dvimūlakepi.

And just as in the single-root method, similarly in the two-rooted method, "Might a wholesome phenomenon, conditioned by a wholesome phenomenon, arise by way of root condition^* object condition?...and so forth...by way of root condition^* non-disappearance condition," and so forth.

Và như trong phần một gốc, tương tự như vậy trong phần hai gốc: “Có phải pháp thiện sanh khởi do duyên với pháp thiện bằng hetupaccaya, ārammaṇapaccaya… cho đến… bằng hetupaccaya, avigatapaccaya không?”

‘‘Hetupaccayā ārammaṇapaccayā adhipatipaccayā…pe… hetupaccayā ārammaṇapaccayā anantarapaccayā…pe… hetupaccayā ārammaṇapaccayā avigatapaccayā’’tiādinā timūlakādīsu sabbamūlakapariyosānesu vāresu nayā veditabbā.

"By way of root condition, object condition, dominant condition?...and so forth...by way of root condition, object condition, immediacy condition?...and so forth...by way of root condition, object condition, non-disappearance condition," and so forth, in the three-rooted and other sections, methods should be understood for all sections up to the conclusion of all roots.

Các phương pháp nên được hiểu trong các chương từ ba gốc trở đi cho đến hết tất cả các gốc, bắt đầu bằng: “bằng hetupaccaya, ārammaṇapaccaya, adhipatipaccaya… cho đến… bằng hetupaccaya, ārammaṇapaccaya, anantarapaccaya… cho đến… bằng hetupaccaya, ārammaṇapaccaya, avigatapaccaya”.

Hetupaccayamūlakanayo.

The root condition method.

Phương pháp lấy hetupaccaya làm gốc.

2665

Yathā ca hetumūlake, evaṃ ‘‘siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya ārammaṇapaccayā’’tiādinā sesapaccayamūlakesupi nayo ñātabbo.

And just as in the root-based method, similarly in the other condition-based methods, the method should be known as "Might a wholesome phenomenon, conditioned by a wholesome phenomenon, arise by way of object condition," and so forth.

Và như trong phần lấy hetu làm gốc, phương pháp cũng nên được hiểu tương tự trong các phần lấy các duyên còn lại làm gốc, bắt đầu bằng: “Có phải pháp thiện sanh khởi do duyên với pháp thiện bằng ārammaṇapaccaya không?”

Paccayānulomavāro.

The Anuloma Condition Section.

Chương thuận duyên.

Eteneva upāyena ‘‘siyā kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjeyya nahetupaccayā’’tiādinā sabbappakārayutto paccayapaccanīkavāropi.

By this same method, the Paccanīka Condition Section, which is entirely complete, is also (understood), such as "Might a wholesome phenomenon, conditioned by a wholesome phenomenon, arise by way of not-root condition," and so forth.

Cũng bằng phương pháp này, chương nghịch duyên, tương ứng với tất cả các loại, cũng nên được hiểu, bắt đầu bằng: “Có phải pháp thiện sanh khởi do duyên với pháp thiện bằng na-hetupaccaya không?”

‘‘Siyā kusalaṃ dhammaṃ…pe… uppajjati hetupaccayā nārammaṇapaccayā’’tiādinā anulomapaccanīkapaccayavāropi.

Also, the Anuloma-Paccanīka Condition Section, such as "Might a wholesome phenomenon...arise by way of root condition, not-object condition," and so forth.

Chương thuận nghịch duyên cũng nên được hiểu, bắt đầu bằng: “Có phải pháp thiện… cho đến… sanh khởi bằng hetupaccaya, na-ārammaṇapaccaya không?”

‘‘Siyā kusalaṃ dhammaṃ…pe… uppajjeyya nahetupaccayā ārammaṇapaccayā’’tiādinā paccanīyānulomavāropi sabbattha netabboti ayaṃ tāvettha pucchāvāre nayo.

Also, the Paccanīka-Anuloma Section, such as "Might a wholesome phenomenon...arise by way of not-root condition, object condition," and so forth, should be extended everywhere. This is the method in the question section here.

Chương nghịch thuận duyên cũng nên được áp dụng ở mọi nơi, bắt đầu bằng: “Có phải pháp thiện… cho đến… sanh khởi bằng na-hetupaccaya, ārammaṇapaccaya không?” Đây là phương pháp trong chương câu hỏi.

2666

Niddesavāro pana uddesavāre dassitāsu pucchāsu kusalākusalādīnaṃ sahuppattiyā abhāvato yā etā ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjatī’’tiādikā pucchā sabbaso vissajjanaṃ labhanti, tā pahāya yā vissajjanaṃ labhanti, tāsameva vissajjanavasena pavatto.

The detailed exposition section, however, proceeds by answering only those questions among the questions presented in the summary section that receive an answer, discarding those questions like "A wholesome phenomenon, conditioned by a wholesome phenomenon, arises," and so forth, which receive a complete answer, due to the absence of co-arising of wholesome and unwholesome phenomena.

Còn chương diễn giải, trong các câu hỏi đã được trình bày trong chương đề mục, vì không có sự đồng sanh của thiện, bất thiện v.v., nên đã bỏ qua những câu hỏi hoàn toàn không có câu trả lời như “Pháp thiện sanh khởi do duyên với pháp thiện”, và chỉ diễn tiến bằng cách trả lời những câu hỏi có câu trả lời.

Tatrāyaṃ nayo – ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjati hetupaccayā.

Herein, the method is this: "A wholesome phenomenon, conditioned by a wholesome phenomenon, arises by way of root condition.

Phương pháp ở đây như sau – “Pháp thiện sanh khởi do duyên với pháp thiện bằng hetupaccaya.”

Kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā.

Three aggregates, conditioned by one wholesome aggregate.

“Ba uẩn (sanh khởi) do duyên với một uẩn thiện.”

Tayo khandhe paṭicca eko khandho.

One aggregate, conditioned by three aggregates.

“Một uẩn (sanh khởi) do duyên với ba uẩn.”

Dve khandhe paṭicca dve khandhā.

Two aggregates, conditioned by two aggregates.

“Hai uẩn (sanh khởi) do duyên với hai uẩn.”

Kusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati hetupaccayā.

An indeterminate phenomenon, conditioned by a wholesome phenomenon, arises by way of root condition.

“Pháp vô ký sanh khởi do duyên với pháp thiện bằng hetupaccaya.”

Kusale khandhe paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.

Mind-originated matter, conditioned by wholesome aggregates.

“Sắc do tâm sanh (sanh khởi) do duyên với các uẩn thiện.”

Kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo ca abyākato ca dhammā uppajjanti hetupaccayā.

Wholesome and indeterminate phenomena, conditioned by a wholesome phenomenon, arise by way of root condition.

“Pháp thiện và pháp vô ký sanh khởi do duyên với pháp thiện bằng hetupaccaya.”

Kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā cittasamuṭṭhānañca rūpaṃ.

Three aggregates and mind-originated matter, conditioned by one wholesome aggregate.

“Ba uẩn và sắc do tâm sanh (sanh khởi) do duyên với một uẩn thiện.”

Tayo khandhe paṭicca eko khandho cittasamuṭṭhānañca rūpaṃ.

One aggregate and mind-originated matter, conditioned by three aggregates.

“Một uẩn và sắc do tâm sanh (sanh khởi) do duyên với ba uẩn.”

Dve khandhe paṭicca dve khandhā cittasamuṭṭhānañca rūpa’’nti evaṃ kusalapadamūlāsu sattasu pucchāsu tissova labbhamānā vissajjitā.

Two aggregates and mind-originated matter, conditioned by two aggregates." Thus, among the seven questions stemming from the root of wholesome phenomena, only three that are obtainable are answered.

“Hai uẩn và sắc do tâm sanh (sanh khởi) do duyên với hai uẩn.” Như vậy, trong bảy câu hỏi lấy pháp thiện làm gốc, chỉ có ba câu hỏi có thể có được trả lời.

Tathā akusalapadamūlāsupi tissova.

Similarly, only three for those stemming from the root of unwholesome phenomena.

Tương tự, trong các câu hỏi lấy pháp bất thiện làm gốc cũng chỉ có ba câu.

Abyākatapadamūlāsu pana ‘‘abyākataṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati hetupaccayā.

For those stemming from the root of indeterminate phenomena, however: "An indeterminate phenomenon, conditioned by an indeterminate phenomenon, arises by way of root condition.

Còn trong các câu hỏi lấy pháp vô ký làm gốc: “Pháp vô ký sanh khởi do duyên với pháp vô ký bằng hetupaccaya.”

Vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā cittasamuṭṭhānañca rūpaṃ…pe… dve khandhe paṭicca dve khandhā cittasamuṭṭhānañca rūpaṃ.

Three aggregates and mind-originated matter, conditioned by one resultant-indeterminate or functional-indeterminate aggregate...and so forth...two aggregates and mind-originated matter, conditioned by two aggregates.

“Ba uẩn và sắc do tâm sanh (sanh khởi) do duyên với một uẩn thuộc quả-vô-ký, duy-tác-vô-ký… cho đến… hai uẩn và sắc do tâm sanh (sanh khởi) do duyên với hai uẩn.”

Paṭisandhikkhaṇe vipākābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā kaṭattā ca rūpaṃ…pe… dve khandhā kaṭattā ca rūpaṃ.

At the moment of rebirth-linking, three aggregates and kamma-originated matter, conditioned by one resultant-indeterminate aggregate...and so forth...two aggregates and kamma-originated matter.

“Trong sát-na tái sanh, ba uẩn và sắc do nghiệp tạo (sanh khởi) do duyên với một uẩn thuộc quả-vô-ký… cho đến… hai uẩn và sắc do nghiệp tạo.”

Khandhe paṭicca vatthu, vatthuṃ paṭicca khandhā.

The base, conditioned by aggregates; aggregates, conditioned by the base.

“Vật (sanh khởi) do duyên với các uẩn, các uẩn (sanh khởi) do duyên với vật.”

Ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca tayo mahābhūtā…pe… dve mahābhūte paṭicca dve mahābhūtā.

Three great primary elements, conditioned by one great primary element...and so forth...two great primary elements, conditioned by two great primary elements.

“Ba đại hiển (sanh khởi) do duyên với một đại hiển… cho đến… hai đại hiển (sanh khởi) do duyên với hai đại hiển.”

Mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti ekāva.

Mind-originated matter, kamma-originated matter, derived matter, conditioned by the great primary elements." Only one (type of answer).

“Sắc do tâm sanh, sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh (sanh khởi) do duyên với các đại hiển.” Chỉ có một câu.

Dvimūlikādīsu ca ‘‘kusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati hetupaccayā.

And in the two-rooted and other (sections): "An indeterminate phenomenon, conditioned by a wholesome and an indeterminate phenomenon, arises by way of root condition.

Và trong các phần gốc đôi v.v.: “Pháp vô ký sanh khởi do duyên với pháp thiện và pháp vô ký bằng hetupaccaya.”

Kusale khandhe ca mahābhūte ca paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’nti ekā.

Mind-originated matter, conditioned by wholesome aggregates and great primary elements." Only one (type of answer).

“Sắc do tâm sanh (sanh khởi) do duyên với các uẩn thiện và các đại hiển.” Chỉ có một câu.

Tathā ‘‘akusalañca abyākatañca paṭiccā’’ti, evaṃ hetupaccayamūlikāsu ekūnapaññāsāya pucchāsu naveva labbhamānā vissajjitā.

Similarly, "conditioned by unwholesome and indeterminate phenomena." Thus, among the forty-nine questions stemming from the root condition, only nine that are obtainable are answered.

Tương tự, “do duyên với pháp bất thiện và pháp vô ký”. Như vậy, trong bốn mươi chín câu hỏi lấy hetupaccaya làm gốc, chỉ có chín câu hỏi có thể có được trả lời.

Sesā cattālīsa moghapucchāti na vissajjitā.

The remaining forty are "fruitless questions" and were not answered.

Bốn mươi câu hỏi còn lại là câu hỏi rỗng nên không được giải đáp.

Evaṃ upari ārammaṇapaccayādīsu vissajjitāvasesā moghapucchāti gahetabbā.

Thus, further on, in the object condition and so forth, the remaining unanswered questions should be understood as "fruitless questions."

Tương tự, ở phần trên về duyên sở duyên v.v..., những câu hỏi còn lại sau khi đã giải đáp nên được hiểu là câu hỏi rỗng.

Vijānanasukhatthaṃ pana bhagavatā pucchāvāre labbhamānā, alabbhamānā ca sabbāpi tā dassitāti veditabbāti.

It should be understood that for ease of understanding, the Buddha showed all questions, both those available and those unavailable in the question section.

Tuy nhiên, cần biết rằng để cho việc hiểu biết được dễ dàng, Đức Thế Tôn đã trình bày tất cả các câu hỏi trong phần câu hỏi, cả những câu có thể có và những câu không thể có.

2667

Tattha kusalaṃ dhammaṃ paṭiccāti sahajātesu vedanākkhandhādibhedaṃ ekaṃ kusalaṃ dhammaṃ paṭicca paṭigantvā, sahuppattisaṅkhātena sadisabhāvena patvāti attho.

Therein, having depended on a wholesome phenomenon means, having depended on, having approached, or having attained, by way of similar nature through co-arising, one wholesome phenomenon such as the aggregates of feeling and so forth, which are co-arisen.

Trong đó, duyên theo pháp thiện có nghĩa là: nương vào, duyên theo một pháp thiện thuộc thọ uẩn v.v... trong các pháp đồng sanh, tức là đạt đến trạng thái tương tự được gọi là đồng sanh khởi.

Sadisattho hi ettha paṭisaddo ‘‘paṭipuggalo’’tiādīsu viya.

Indeed, here the prefix paṭi has the meaning of "similar," as in "a counter-person" (paṭipuggalo) and so forth.

Ở đây, từ "paṭi" có nghĩa là tương tự, giống như trong các từ "paṭipuggalo" v.v...

Kusalo dhammoti saññākkhandhādibhedo sahuppanno kusalo dhammo.

A wholesome phenomenon means a co-arisen wholesome phenomenon such as the aggregate of perception and so forth.

Pháp thiện là pháp thiện đồng sanh khởi thuộc tưởng uẩn v.v...

Uppajjatīti pākaṭabhāvato uddhaṃ uppādādiṃ pāpuṇāti, attānaṃ vā paṭilabhati.

Arises means it reaches the stages of arising and so forth, being manifest, or it acquires itself.

Sanh khởi là đạt đến sanh v.v... vượt lên trên trạng thái hiển lộ, hoặc tự mình có được.

Hetupaccayāti na kevalaṃ kusaladhammamattameva paṭicca uppajjati, atha kho kusalahetunā hetupaccayataṃ sādhentena ca uppajjatīti evamattho gahetabbo.

By way of root condition—the meaning to be taken here is that it does not arise merely depending on a wholesome phenomenon, but it arises also by means of wholesome roots establishing the nature of root condition.

Do nhân duyên nên được hiểu theo nghĩa là: không chỉ đơn thuần sanh khởi do duyên theo pháp thiện, mà còn sanh khởi do nhân thiện hoàn thành vai trò nhân duyên.

2668

Evamidaṃ ‘‘uppajjeyyā’’ti pucchāya ‘‘uppajjatī’’ti avisesena vissajjanaṃ vatvā idāni yaṃ dhammaṃ paṭicca ye dhammā uppajjanti, te paccayapaccayuppanne khandhavasena visesetvā dassetuṃ ‘‘kusalaṃ ekaṃ khandha’’ntiādi vuttaṃ.

Having thus stated the unqualified answer "arises" to the question "should arise," it is now stated "one wholesome aggregate" and so forth, to show by distinguishing them in terms of aggregates, which phenomena arise depending on which phenomenon, as cause and result.

Sau khi nói về việc giải đáp một cách không phân biệt "sanh khởi" cho câu hỏi "có thể sanh khởi không" như vậy, bây giờ, để chỉ rõ các pháp sanh khởi do duyên theo pháp nào bằng cách phân biệt pháp duyên và pháp sở duyên theo uẩn, câu "một uẩn thiện" v.v... đã được nói đến.

Yasmā panettha eko khandho ekasseva, dvinnaṃyeva vā, dve vā pana ekasseva paccayā nāma na honti, tasmā te pakārena anāmasitvā ‘‘ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā’’tiādinā paccayabhāvena gahitāvasesaṃ sabbaṃ paccayuppannaṃ katvā dassitanti veditabbaṃ.

Since here one aggregate is not a condition for only one or two, nor are two aggregates a condition for only one, it should be understood that by not mentioning them in terms of kind, everything remaining from what is taken as a condition is made into a resultant phenomenon, as in "depending on one aggregate, three aggregates" and so forth.

Cần biết rằng, vì ở đây một uẩn không thể là duyên cho chỉ một uẩn, hoặc chỉ cho hai uẩn, và hai uẩn cũng không thể là duyên cho chỉ một uẩn, nên không đề cập đến các trường hợp đó, mà đã trình bày bằng cách lấy tất cả những gì còn lại sau khi đã xác định phần làm duyên làm pháp sở duyên, qua câu "duyên theo một uẩn, ba uẩn (sanh khởi)" v.v...

Evaṃ uparipi sabbattha.

Thus, it is so everywhere else as well.

Tương tự ở tất cả các phần trên.

Cittasamuṭṭhānaṃ rūpanti idaṃ paṭiccatthassa sahajātatthattā yaṃ kusalena sahajātañceva hetupaccayañca labhati, taṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘vipākābyākataṃ kiriyābyākata’’nti.

Mind-originated matter—this is stated to show that which obtains both co-arising with wholesome phenomena and root condition, given that the meaning of paṭicca (depending on) is "co-arisen," hence "resultant-undeclared and functional-undeclared" is stated.

Câu "sắc do tâm sanh" được nói đến để chỉ ra pháp nào có được cả đồng sanh với pháp thiện và nhân duyên, vì nghĩa của "paṭicca" là nghĩa đồng sanh. "Vô ký dị thục, vô ký duy tác".

Ettha hetupaccayādhikāre ahetukā na gahetabbā.

Here, in this section on root condition, rootless phenomena should not be taken.

Ở đây, trong phần nhân duyên, không nên kể đến các pháp vô nhân.

Khandhe paṭicca vatthūtiādi kaṭattārūpaggahaṇena vatthusmiṃ gahitepi vatthuṃ paṭicca arūpakkhandhānaṃ uppattidassanatthaṃ vuttaṃ.

Aggregates depending on the base and so forth are stated to show the arising of formless aggregates depending on the base, even though the base is taken by the inclusion of kamma-born matter.

Câu "duyên theo các uẩn, vật (sanh khởi)" v.v... được nói đến để chỉ ra sự sanh khởi của các vô sắc uẩn duyên theo vật, mặc dù vật đã được kể đến qua việc kể đến sắc do nghiệp tạo.

Ekaṃ mahābhūtantiādi pana rūpābyākataṃ paṭicca rūpābyākatassa uppattidassanatthaṃ.

One great primary element and so forth, however, is to show the arising of undeclared matter depending on undeclared matter.

Còn câu "một đại hiển" v.v... là để chỉ ra sự sanh khởi của sắc vô ký duyên theo sắc vô ký.

Hetupaccaye upatthambhakānameva cettha cittajānaṃ, paṭisandhiyaṃ kammajānañca aññamaññaṃ paccayapaccayuppannatā gahetabbā, na ahetukacittajautujādīnaṃ tesaṃ hetupaccayā uppattiyā abhāvato.

In the root condition, only the mutually conditional nature of mind-born phenomena among themselves, and kamma-born phenomena at the moment of rebirth, should be taken, not of rootless mind-born, temperature-born, and so forth, as there is no arising of these by root condition.

Trong nhân duyên, cần hiểu rằng chỉ có các pháp do tâm sanh có vai trò hỗ trợ và các pháp do nghiệp sanh trong lúc tái sanh mới là duyên và sở duyên tương hỗ với nhau, chứ không phải các pháp do tâm vô nhân sanh, do thời tiết sanh v.v..., vì chúng không có sự sanh khởi do nhân duyên.

Mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānantiādi mahābhūte paṭicca upādādīnaṃ uppattidassanatthaṃ vuttaṃ.

Mind-originated (matter) depending on the great primary elements and so forth are stated to show the arising of derived matter and so forth depending on the great primary elements.

Câu "duyên theo các đại hiển, (sắc) do tâm sanh" v.v... được nói đến để chỉ ra sự sanh khởi của sắc y sinh v.v... duyên theo các đại hiển.

Iminā upāyena ārammaṇapaccayādīsupi vissajjanānaṃ attho veditabbo.

By this method, the meaning of the answers in the object condition and so forth should also be understood.

Bằng phương pháp này, ý nghĩa của các câu giải đáp trong duyên sở duyên v.v... cũng cần được hiểu.

2669

Ārammaṇapaccaye ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjati ārammaṇapaccayā.

In the object condition, "a wholesome phenomenon depending on a wholesome phenomenon arises by way of object condition.

Trong duyên sở duyên: "Duyên theo pháp thiện, pháp thiện sanh khởi do duyên sở duyên.

Ekaṃ khandhaṃ…pe… dve khandhe paṭicca dve khandhā.

One aggregate... (etc.)... two aggregates depending on two aggregates.

Một uẩn... cho đến... duyên theo hai uẩn, hai uẩn (sanh khởi).

Akusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo dhammo…pe… abyākataṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati ārammaṇapaccayā.

An unwholesome phenomenon depending on an unwholesome phenomenon... (etc.)... an undeclared phenomenon depending on an undeclared phenomenon arises by way of object condition.

Duyên theo pháp bất thiện, pháp bất thiện... cho đến... duyên theo pháp vô ký, pháp vô ký sanh khởi do duyên sở duyên.

Vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ…pe… dve khandhā.

Resultant-undeclared, functional-undeclared, one aggregate... (etc.)... two aggregates.

Một uẩn vô ký dị thục, vô ký duy tác... cho đến... hai uẩn.

Paṭisandhikkhaṇe vipākābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ…pe… dve khandhā.

At the moment of rebirth, resultant-undeclared, one aggregate... (etc.)... two aggregates.

Trong khoảnh khắc tái sanh, một uẩn vô ký dị thục... cho đến... hai uẩn.

Vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti evaṃ tisso vissajjitā.

Aggregates depending on the base"—thus, three answers were given.

Duyên theo vật, các uẩn (sanh khởi)". Như vậy, ba câu hỏi đã được giải đáp.

Sesā rūpamissakattā, rūpassa ca ārammaṇapaccayena anuppattito na gahitā.

The remaining ones were not taken because they involve matter, and matter does not arise by way of object condition.

Các câu còn lại không được kể đến vì có liên quan đến sắc, và sắc không sanh khởi do duyên sở duyên.

Teneva ‘‘vatthuṃ paṭicca khandhā’’ti vatvā ‘‘khandhe paṭicca vatthū’’ti na vuttaṃ.

For this very reason, "aggregates depending on the base" was stated, but "the base depending on aggregates" was not.

Chính vì thế, sau khi nói "duyên theo vật, các uẩn (sanh khởi)", câu "duyên theo các uẩn, vật (sanh khởi)" đã không được nói đến.

Ettha ca ārammaṇapaccayāti sahajātaṃ kusalaṃ dhammaṃ paṭicca uppajjamāno kusalo dhammo tato aññena asahajātena chabbidhena ārammaṇabhūtena paccayenāti evaṃ attho gahetabbo.

Here, by way of object condition—the meaning to be taken is that a wholesome phenomenon arising depending on a co-arisen wholesome phenomenon is so by means of another non-co-arisen, sixfold object-like condition.

Và ở đây, do duyên sở duyên nên được hiểu theo nghĩa là: pháp thiện sanh khởi do duyên theo pháp thiện đồng sanh, cũng còn do một duyên khác không đồng sanh, là sở duyên có sáu loại.

Na hi attanā sahajātaṃ ārammaṇaṃ katvā cittacetasikā uppajjanti.

For mind and mental factors do not arise making that which is co-arisen with themselves an object.

Vì tâm và tâm sở không sanh khởi bằng cách lấy pháp đồng sanh với chính nó làm sở duyên.

2670

Adhipatipaccaye hetupaccayasadisaṃ vissajjanaṃ.

In the predominance condition, the answer is similar to the root condition.

Trong duyên tăng thượng, câu giải đáp tương tự như nhân duyên.

Anantarasamanantaresu pana rūpābhāvato ārammaṇapaccayasadisaṃ.

In the contiguity and immediate contiguity conditions, however, it is similar to the object condition, due to the absence of matter.

Còn trong (duyên) vô gián và đẳng vô gián, thì tương tự như duyên sở duyên do không có sắc.

Sahajātapaccayepi hetupaccayasadisaṃ.

In the co-arising condition also, it is similar to the root condition.

Trong duyên đồng sanh cũng vậy, tương tự như nhân duyên.

Abyākataṃ paṭicca abyākatuppattiyā pana ‘‘bāhiraṃ ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca…pe… dve mahābhūtā.

However, regarding the arising of undeclared phenomena depending on undeclared phenomena, the following is additional: "an external one great primary element depending on... (etc.)... two great primary elements.

Tuy nhiên, về sự sanh khởi của pháp vô ký duyên theo pháp vô ký, có thêm phần này: "Duyên theo một đại hiển bên ngoài... cho đến... hai đại hiển.

Mahābhūte paṭicca upādārūpaṃ…pe… āhārasamuṭṭhānaṃ ekaṃ mahābhūtaṃ…pe… dve mahābhūtā…pe… utusamuṭṭhānaṃ ekaṃ…pe… dve mahābhūtā…pe… asaññasattānaṃ ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca…pe… dve mahābhūtā…pe… kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti idaṃ adhikaṃ.

Derived matter depending on the great primary elements... (etc.)... one great primary element originated by nutriment... (etc.)... two great primary elements... (etc.)... one originated by temperature... (etc.)... two great primary elements... (etc.)... one great primary element of non-percipient beings depending on... (etc.)... two great primary elements... (etc.)... kamma-born matter, derived matter."

Duyên theo các đại hiển, sắc y sinh... cho đến... duyên theo một đại hiển do vật thực sanh... cho đến... hai đại hiển... cho đến... một (đại hiển) do thời tiết sanh... cho đến... hai đại hiển... cho đến... của chúng sanh vô tưởng, duyên theo một đại hiển... cho đến... hai đại hiển... cho đến... sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh".

Evaṃ aññamaññapaccayepi.

Thus also in the mutuality condition.

Trong duyên tương hỗ cũng tương tự.

Kevalaṃ tattha kaṭattārūpaṃ upādārūpañca na gahitaṃ tesaṃ aññamaññapaccayattābhāvā.

Only there, kamma-born matter and derived matter are not taken, as they are not mutually conditioned.

Chỉ có điều, ở đó sắc do nghiệp tạo và sắc y sinh không được kể đến vì chúng không có tính chất duyên tương hỗ.

Nissayapaccayepi sahajātapaccayasadisaṃ vissajjanaṃ.

In the support condition also, the answer is similar to the co-arising condition.

Trong duyên y chỉ, câu giải đáp cũng tương tự như duyên đồng sanh.

Paṭiccatthassa pana sahajātatthattā cakkhādīsu purejātanissayā idha na gahitāti.

However, here, prior-arisen supports such as the eye and so forth are not taken, since the meaning of paṭicca (depending on) is "co-arisen."

Tuy nhiên, vì nghĩa của "paṭicca" là nghĩa đồng sanh, nên y chỉ tiền sanh trong nhãn vật v.v... không được kể đến ở đây.

Upanissayapaccayepi rūpassa upanissayapaccayuppannattābhāvā ārammaṇapaccayasadisameva vissajjanaṃ.

In the strong-support condition also, the answer is similar to the object condition, due to matter not arising by way of strong-support condition.

Trong duyên cận y cũng vậy, câu giải đáp hoàn toàn tương tự như duyên sở duyên, vì sắc không phải là pháp sở duyên của duyên cận y.

2671

Purejātapaccaye pana ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjati purejātapaccayā.

In the prior-arisen condition, however, "a wholesome phenomenon depending on a wholesome phenomenon arises by way of prior-arisen condition.

Còn trong duyên tiền sanh: "Duyên theo pháp thiện, pháp thiện sanh khởi do duyên tiền sanh.

Kusalaṃ ekaṃ…pe… dve khandhā.

A wholesome one... (etc.)... two aggregates.

Một uẩn thiện... cho đến... hai uẩn.

Vatthuṃ purejātapaccayā.

The base by prior-arisen condition.

Vật là do duyên tiền sanh.

Akusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo…pe… abyākataṃ dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… purejātapaccayā.

An unwholesome phenomenon depending on an unwholesome... (etc.)... an undeclared phenomenon depending on an undeclared... (etc.)... by prior-arisen condition.

Duyên theo pháp bất thiện, pháp bất thiện... cho đến... duyên theo pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... do duyên tiền sanh.

Vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ…pe… dve khandhā.

Resultant-undeclared, functional-undeclared, one aggregate... (etc.)... two aggregates.

Một uẩn vô ký dị thục, vô ký duy tác... cho đến... hai uẩn.

Vatthuṃ purejātapaccayā’’ti evaṃ tisso pucchā vissajjitā.

The base by prior-arisen condition"—thus, three questions were answered.

Vật là do duyên tiền sanh". Như vậy, ba câu hỏi đã được giải đáp.

Tattha vatthuṃ purejātapaccayāti idaṃ ārammaṇapurejātanivattanatthaṃ vuttaṃ.

Therein, the base by prior-arisen condition—this is stated to negate the object-prior-arisen condition.

Trong đó, câu vật là do duyên tiền sanh được nói đến để loại trừ sở duyên tiền sanh.

Taṃ hi cakkhuviññāṇādīnaṃyeva purejātapaccayataṃ sādhayati, na manoviññāṇadhātuyāti idha na gahitaṃ.

For that only establishes prior-arisen condition for eye-consciousness and so forth, not for the mind-consciousness element; therefore, it is not taken here.

Vì pháp ấy chỉ hoàn thành vai trò duyên tiền sanh cho nhãn thức v.v..., chứ không phải cho ý thức giới, nên không được kể đến ở đây.

2672

Pacchājātapaccayo idha arūpadhammesu na labbhati.

The posterior-arisen condition is not found here among formless phenomena.

Duyên hậu sanh ở đây không có trong các vô sắc pháp.

Rūpadhammesu ca upatthambhakova, na janako, tasmā ‘‘abyākataṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjatī’’tiādi na vattabbovāti ayaṃ na gahito.

And among material phenomena, it is only a supporter, not a generator; therefore, "an undeclared phenomenon depending on an undeclared phenomenon arises" and so forth, should not be stated. So this (condition) is not taken.

Và trong các sắc pháp, nó chỉ có vai trò hỗ trợ, không phải là tác nhân sanh khởi, do đó câu "duyên theo pháp vô ký, pháp vô ký sanh khởi" v.v... không cần phải nói đến, nên duyên này không được kể đến.

Āsevanapaccayepi ārammaṇapaccaye viya tissova pucchā vissajjitā.

In the repetition condition also, three questions were answered, as in the object condition.

Trong duyên trùng dụng cũng vậy, chỉ có ba câu hỏi được giải đáp như trong duyên sở duyên.

2673

Kammapaccaye ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo dhammo uppajjati kammapaccayā.

In the kamma condition, "a wholesome phenomenon depending on a wholesome phenomenon arises by way of kamma condition.

Trong duyên nghiệp: "Duyên theo pháp thiện, pháp thiện sanh khởi do duyên nghiệp.

Kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ…pe… abyākato dhammo uppajjati…pe… cittasamuṭṭhānañca rūpaṃ…pe… kusalo ca abyākato ca dhammā…pe… cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’nti kusalapade tisso, tathā akusalapade.

A wholesome one aggregate... (etc.)... an undeclared phenomenon arises... (etc.)... and mind-originated matter... (etc.)... and wholesome and undeclared phenomena... (etc.)... mind-originated matter"—three (questions) in the wholesome section, and similarly in the unwholesome section.

Một uẩn thiện... cho đến... pháp vô ký sanh khởi... cho đến... và sắc do tâm sanh... cho đến... cả pháp thiện và pháp vô ký... cho đến... sắc do tâm sanh". Như vậy, có ba câu trong phần thiện, và tương tự trong phần bất thiện.

Abyākatapade pana ‘‘abyākataṃ dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca…pe… mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpaṃ, asaññasattānaṃ…pe… kaṭattārūpaṃ upādārūpa’’nti evaṃ tisso.

In the undeclared section, however, "an undeclared phenomenon depending on an undeclared... (etc.)... resultant-undeclared, functional-undeclared, one aggregate depending on... (etc.)... mind-originated matter, kamma-born matter, derived matter depending on the great primary elements; of non-percipient beings... (etc.)... kamma-born matter, derived matter"—thus, three (questions).

Còn trong phần vô ký, có ba câu như sau: "Duyên theo pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... một uẩn vô ký dị thục, vô ký duy tác duyên theo... cho đến... duyên theo các đại hiển, sắc do tâm sanh, sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh, của chúng sanh vô tưởng... cho đến... sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh".

‘‘Kusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… kusale khandhe ca mahābhūte ca paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’ntiādinā sahajātasadisaṃ vissajjanaṃ.

"Dependent on wholesome and indeterminate phenomena, indeterminate (arises)... dependent on wholesome aggregates and great elements, mind-originated matter" — the explanation is similar to the sahajāta (co-arising) condition.

Câu trả lời tương tự như câu sanh bằng cách nói: "Duyên theo pháp thiện và pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các uẩn thiện và các đại chủng, sắc do tâm sanh khởi".

Natthivigatapaccayesu ārammaṇasadisaṃ.

In the natthi (absence) and vigata (disappearance) conditions, it is similar to the ārammaṇa (object) condition.

Trong các duyên vô hữu và ly khứ, (câu trả lời) tương tự như duyên cảnh.

2674

Evaṃ sabbapaccayesu labbhamānapañhe vissajjanaṃ dassetvā tato hetuadhipatijhānamaggapaccayā ekasadisā.

Thus, having shown the explanations for the questions that can be obtained in all conditions, thereafter the hetu (root), adhipati (dominance), jhāna (jhanic factor), and magga (path factor) conditions are similar to each other.

Như vậy, sau khi đã chỉ ra câu trả lời trong câu hỏi có thể có được ở tất cả các duyên, sau đó, các duyên nhân, trưởng, thiền, đạo là tương tự nhau.

Ārammaṇānantarasamanantarūpanissayāsevananatthivigatapaccayā ekasadisā.

The ārammaṇa (object), anantara (contiguity), samanantara (immediate contiguity), upanissaya (strong dependence), āsevana (repetition), natthi (absence), and vigata (disappearance) conditions are similar to each other.

Các duyên cảnh, vô gián, đẳng vô gián, y chỉ, câu sanh, vô hữu, ly khứ là tương tự nhau.

Sahajātaaññamaññanissayaatthiavigatā ekasadisā.

The sahajāta (co-arising), aññamañña (mutuality), nissaya (dependence), atthi (presence), and avigata (non-disappearance) conditions are similar to each other.

Các duyên câu sanh, tương hỗ, y chỉ, hiện hữu, bất ly là tương tự nhau.

Āsevanapaccaye vipāko na labbhati.

Resultant (consciousness) is not obtained in the āsevana (repetition) condition.

Trong duyên tập hành, quả không có được.

Aññamaññapaccaye cittajarūpaṃ, upādārūpañca na labbhatītiādinā paccayānaṃ aññamaññasadisattaṃ vatvā puna tesaṃ ‘‘hetuyā nava.

In the aññamañña (mutuality) condition, mind-originated matter and derivative matter are not obtained – having thus stated the similarity of conditions to each other, again, their (counts are): "In the hetu (root) condition, nine.

Trong duyên tương hỗ, sắc do tâm sanh và sắc y sinh không có được, v.v. Sau khi nói về sự tương tự lẫn nhau của các duyên, lại nói về số lượng các trường hợp câu hỏi và câu trả lời trong mỗi duyên như nhân duyên, v.v. như sau: "Trong nhân duyên có chín.

Ārammaṇe tīṇi.

In the ārammaṇa (object) condition, three.

Trong cảnh duyên có ba.

Adhipatiyā nava.

In the adhipati (dominance) condition, nine.

Trong trưởng duyên có chín.

Anantarasamanantaresu tīṇi.

In the anantara (contiguity) and samanantara (immediate contiguity) conditions, three.

Trong vô gián và đẳng vô gián có ba.

Sahajāte nava.

In the sahajāta (co-arising) condition, nine.

Trong câu sanh có chín.

Aññamaññe tīṇi.

In the aññamañña (mutuality) condition, three.

Trong tương hỗ có ba.

Nissaye nava.

In the nissaya (dependence) condition, nine.

Trong y chỉ có chín.

Upanissaye tīṇi.

In the upanissaya (strong dependence) condition, three.

Trong cận y chỉ có ba.

Purejāte tīṇi.

In the purejāta (pre-arising) condition, three.

Trong tiền sanh có ba.

Āsevane tīṇi.

In the āsevana (repetition) condition, three.

Trong tập hành có ba.

Kamme nava.

In the kamma (action) condition, nine.

Trong nghiệp có chín.

Vipāke ekaṃ.

In the vipāka (result) condition, one.

Trong quả có một.

Āhāre nava.

In the āhāra (nutriment) condition, nine.

Trong vật thực có chín.

Indriye nava.

In the indriya (faculty) condition, nine.

Trong quyền có chín.

Jhāne nava.

In the jhāna (jhanic factor) condition, nine.

Trong thiền có chín.

Magge nava.

In the magga (path factor) condition, nine.

Trong đạo có chín.

Sampayutte tīṇi.

In the sampayutta (association) condition, three.

Trong tương ưng có ba.

Vippayutte nava.

In the vippayutta (disassociation) condition, nine.

Trong bất tương ưng có chín.

Atthiyā nava.

In the atthi (presence) condition, nine.

Trong hiện hữu có chín.

Natthiyā tīṇi.

In the natthi (absence) condition, three.

Trong vô hữu có ba.

Vigate tīṇi.

In the vigata (disappearance) condition, three.

Trong ly khứ có ba.

Avigate navā’’ti evaṃ hetupaccayādīnaṃ ekekasmiṃ pucchāvissajjanavāragaṇanā vuttāti ayaṃ ekamūlakanayo.

In the avigata (non-disappearance) condition, nine" — thus, the enumeration of the response-rounds for each of the hetu condition, etc., has been stated. This is the One-Root Method.

Trong bất ly có chín". Đây là phương pháp đơn nguyên.

2675

Yathā ca ekamūlake, evaṃ ‘‘hetupaccayā ārammaṇapaccayā’’tiādinā dvimūlakādīsupi sabbamūlakapariyosānesu yathānurūpaṃ nayo netabbo.

And just as in the One-Root Method, so too in the Two-Root Method, beginning with "dependent on the hetu condition, dependent on the ārammaṇa condition," and so forth, the method should be extended appropriately to all methods up to the end of the combined methods.

Và cũng như trong đơn nguyên, phương pháp cũng cần được áp dụng một cách tương ứng trong các pháp song nguyên, v.v. bắt đầu bằng "nhân duyên, cảnh duyên" cho đến khi kết thúc tất cả các pháp căn bản.

Pāḷiyampi vitthāranayaṃ adassetvā ‘‘hetupaccayā ārammaṇe tīṇī’’tiādinā vissajjanavāragaṇanabhedo dassitoti ayaṃ paccayānulome nayo.

Even in the Pāḷi, without showing the detailed method, the division of the enumeration of the response-rounds is shown, beginning with "dependent on the hetu condition, in the ārammaṇa (condition), three." This is the method of sequence of conditions.

Trong Chánh tạng cũng vậy, sau khi không chỉ ra phương pháp chi tiết, sự phân biệt về số lượng các trường hợp trả lời đã được chỉ ra bằng cách nói: "Trong nhân duyên, cảnh duyên có ba", v.v. Đây là phương pháp trong duyên thuận thế.

2676

Paccayapaccanīye pana ‘‘akusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo dhammo uppajjati nahetupaccayā.

In the counter-sequence of conditions, however, "Dependent on unwholesome phenomena, unwholesome phenomena arise not by the hetu condition.

Còn trong duyên nghịch thế, "Duyên theo pháp bất thiện, pháp bất thiện sanh khởi không do nhân duyên.

Vicikicchāsahagate uddhaccasahagate khandhe paṭicca vicikicchāsahagato uddhaccasahagato moho.

Dependent on aggregates conjoined with doubt and conjoined with restlessness, doubt-conjoined restlessness-conjoined delusion.

Duyên theo các uẩn câu hành với hoài nghi, câu hành với trạo cử, si câu hành với hoài nghi, câu hành với trạo cử (sanh khởi).

Abyākataṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati nahetupaccayā.

Dependent on indeterminate phenomena, indeterminate phenomena arise not by the hetu condition.

Duyên theo pháp vô ký, pháp vô ký sanh khởi không do nhân duyên.

Ahetukaṃ vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ…pe… dve khandhā cittasamuṭṭhānañca rūpaṃ.

One resultant indeterminate or functional indeterminate aggregate without roots... two aggregates and mind-originated matter.

Pháp vô ký quả vô nhân, pháp vô ký duy tác vô nhân, một uẩn... cho đến... hai uẩn và sắc do tâm sanh khởi.

Ahetukapaṭisandhikkhaṇe vipākābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ…pe… dve khandhā kaṭattā ca rūpaṃ…pe… vatthuṃ paṭicca khandhā.

At the moment of rootless rebirth-linking, one resultant indeterminate aggregate... two aggregates and kamma-born matter... dependent on the base, aggregates.

Trong sát-na tái tục vô nhân, pháp vô ký quả, một uẩn... cho đến... hai uẩn và sắc do nghiệp tạo... cho đến... duyên theo vật, các uẩn (sanh khởi).

Ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca…pe… mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, kaṭattārūpaṃ upādārūpaṃ…pe… ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca…pe… upādārūpa’’nti imā dve vissajjitā.

Dependent on one great element... dependent on great elements, mind-originated matter, kamma-born matter, derivative matter... dependent on one great element... derivative matter" — these two have been explained.

Duyên theo một đại chủng... cho đến... duyên theo các đại chủng, sắc do tâm sanh khởi, sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh... cho đến... duyên theo một đại chủng... cho đến... sắc y sinh". Hai câu trả lời này đã được giải đáp.

2677

Nārammaṇapaccaye ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… kusale…pe… akusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… akusale…pe… abyākataṃ dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… kusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, akusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’nti imā pañca vissajjitā.

In the na-ārammaṇa (not object) condition, "Dependent on wholesome phenomena, indeterminate (arises)... dependent on wholesome (aggregates)... dependent on unwholesome phenomena, indeterminate (arises)... dependent on unwholesome (aggregates)... dependent on indeterminate phenomena, indeterminate (arises)... dependent on wholesome and indeterminate phenomena, indeterminate (arises)... mind-originated matter, dependent on unwholesome and indeterminate phenomena, indeterminate (arises)... dependent on great elements, mind-originated matter" — these five have been explained.

Trong không cảnh duyên, "Duyên theo pháp thiện, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các pháp thiện... cho đến... duyên theo pháp bất thiện, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các pháp bất thiện... cho đến... duyên theo pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... duyên theo pháp thiện và pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... sắc do tâm sanh khởi, duyên theo pháp bất thiện và pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các đại chủng, sắc do tâm sanh khởi". Năm câu trả lời này đã được giải đáp.

2678

Nādhipatipaccaye ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo…pe… kusalaṃ ekaṃ khandhaṃ…pe… dve khandhā.

In the na-adhipati (not dominance) condition, "Dependent on wholesome phenomena, wholesome (arises)... one wholesome aggregate... two aggregates.

Trong không trưởng duyên, "Duyên theo pháp thiện, pháp thiện... cho đến... một uẩn thiện... cho đến... hai uẩn.

Kusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… kusale khandhe paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.

Dependent on wholesome phenomena, indeterminate (arises)... dependent on wholesome aggregates, mind-originated matter.

Duyên theo pháp thiện, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các uẩn thiện, sắc do tâm sanh khởi.

Kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo ca abyākato ca dhammā uppajjanti…pe… akusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo…pe… dve khandhe paṭicca dve khandhā, akusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… akusale khandhe paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.

Dependent on wholesome phenomena, wholesome and indeterminate phenomena arise... dependent on unwholesome phenomena, unwholesome (arises)... dependent on two aggregates, two aggregates, dependent on unwholesome phenomena, indeterminate (arises)... dependent on unwholesome aggregates, mind-originated matter.

Duyên theo pháp thiện, các pháp thiện và vô ký sanh khởi... cho đến... duyên theo pháp bất thiện, pháp bất thiện... cho đến... duyên theo hai uẩn, hai uẩn (sanh khởi), duyên theo pháp bất thiện, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các uẩn bất thiện, sắc do tâm sanh khởi.

Akusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo ca abyākato ca dhammā…pe… abyākataṃ dhammaṃ paṭicca abyākato …pe… mahābhūte paṭicca…pe… kaṭattārūpaṃ upādārūpaṃ.

Dependent on unwholesome phenomena, unwholesome and indeterminate phenomena... dependent on indeterminate phenomena, indeterminate (arises)... dependent on great elements... kamma-born matter, derivative matter.

Duyên theo pháp bất thiện, các pháp bất thiện và vô ký... cho đến... duyên theo pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các đại chủng... cho đến... sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh.

Kusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… kusale khandhe ca mahābhūte ca paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.

Dependent on wholesome and indeterminate phenomena, indeterminate (arises)... dependent on wholesome aggregates and great elements, mind-originated matter.

Duyên theo pháp thiện và pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các uẩn thiện và các đại chủng, sắc do tâm sanh khởi.

Akusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… akusale khandhe ca mahābhūte ca paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’nti nava pucchā vissajjitā.

Dependent on unwholesome and indeterminate phenomena, indeterminate (arises)... dependent on unwholesome aggregates and great elements, mind-originated matter" — nine questions have been explained.

Duyên theo pháp bất thiện và pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các uẩn bất thiện và các đại chủng, sắc do tâm sanh khởi". Chín câu hỏi đã được giải đáp.

Nānantaranasamanantarapaccayā nārammaṇapaccayasadisā.

The na-anantara (not contiguity) and na-samanantara (not immediate contiguity) conditions are similar to the na-ārammaṇa (not object) condition.

Các duyên không vô gián, không đẳng vô gián tương tự như không cảnh duyên.

2679

Nāññamaññapaccaye ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… kusale…pe… cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.

In the na-aññamañña (not mutuality) condition, "Dependent on wholesome phenomena, indeterminate (arises)... dependent on wholesome (aggregates)... mind-originated matter.

Trong không tương hỗ duyên, "Duyên theo pháp thiện, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các pháp thiện... cho đến... sắc do tâm sanh khởi.

Akusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… akusale…pe… cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.

Dependent on unwholesome phenomena, indeterminate (arises)... dependent on unwholesome (aggregates)... mind-originated matter.

Duyên theo pháp bất thiện, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các pháp bất thiện... cho đến... sắc do tâm sanh khởi.

Abyākataṃ dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… vipākābyākate kiriyābyākate khandhe paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.

Dependent on indeterminate phenomena, indeterminate (arises)... dependent on resultant indeterminate or functional indeterminate aggregates, mind-originated matter.

Duyên theo pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các uẩn vô ký quả, vô ký duy tác, sắc do tâm sanh khởi.

Paṭisandhikkhaṇe vipākābyākate…pe… kaṭattā rūpaṃ.

At the moment of rebirth-linking, resultant indeterminate (aggregates)... kamma-born matter.

Trong sát-na tái tục, duyên theo các uẩn vô ký quả... cho đến... sắc do nghiệp tạo.

Mahābhūte paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ kaṭattārūpaṃ upādārūpaṃ.

Dependent on great elements, mind-originated matter, kamma-born matter, derivative matter.

Duyên theo các đại chủng, sắc do tâm sanh khởi, sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh.

Bāhire mahābhūte paṭicca upādārūpaṃ.

Dependent on external great elements, derivative matter.

Duyên theo các đại chủng bên ngoài, sắc y sinh (sanh khởi).

Āhārasamuṭṭhāne mahābhūte paṭicca upādārūpaṃ.

Dependent on nutriment-originated great elements, derivative matter.

Duyên theo các đại chủng do vật thực sanh, sắc y sinh (sanh khởi).

Utusamuṭṭhāne…pe… upādārūpaṃ.

Dependent on temperature-originated (great elements)... derivative matter.

Trong các pháp do thời tiết sanh... cho đến... sắc y sinh.

Asaññasattānaṃ mahābhūte paṭicca kaṭattārūpaṃ upādārūpaṃ.

Dependent on the great elements of non-percipient beings, kamma-born matter, derivative matter.

Duyên theo các đại chủng của chúng sanh vô tưởng, sắc do nghiệp tạo, sắc y sinh (sanh khởi).

Kusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… kusale khandhe ca mahābhūte ca paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.

Dependent on wholesome and indeterminate phenomena, indeterminate (arises)... dependent on wholesome aggregates and great elements, mind-originated matter.

Duyên theo pháp thiện và pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các uẩn thiện và các đại chủng, sắc do tâm sanh khởi.

Akusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭicca abyākato…pe… akusale khandhe ca mahābhūte ca paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’nti pañca vissajjitā.

Dependent on unwholesome and indeterminate phenomena, indeterminate (arises)... dependent on unwholesome aggregates and great elements, mind-originated matter" — five have been explained.

Duyên theo pháp bất thiện và pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... duyên theo các uẩn bất thiện và các đại chủng, sắc do tâm sanh khởi". Năm câu trả lời đã được giải đáp.

Tattha vipākābyākate khandhe paṭicca kaṭattārūpanti hadayavatthuvajjaṃ veditabbaṃ.

Therein, "dependent on resultant indeterminate aggregates, kamma-born matter" should be understood as excluding the heart-base.

Trong đó, câu "duyên theo các uẩn vô ký quả, sắc do nghiệp tạo" cần được hiểu là ngoại trừ ý vật.

Naupanissayapaccayo nārammaṇapaccayasadiso.

The na-upanissaya (not strong dependence) condition is similar to the na-ārammaṇa (not object) condition.

Không cận y chỉ duyên tương tự như không cảnh duyên.

2680

Napurejātapaccaye ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo…pe… arūpe kusalaṃ…pe… dve khandhā.

In the na-purejāta (not pre-arising) condition, "Dependent on wholesome phenomena, wholesome (arises)... in formless realms, wholesome (arises)... two aggregates.

Trong không tiền sanh duyên, "Duyên theo pháp thiện, pháp thiện... cho đến... pháp thiện trong cõi vô sắc... cho đến... hai uẩn.

Kusalaṃ paṭicca abyākato…pe… cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’nti kusalapade dve, tathā akusalapadepi.

Dependent on wholesome (phenomena), indeterminate (arises)... mind-originated matter" — there are two in the wholesome section, and similarly in the unwholesome section.

Duyên theo pháp thiện, pháp vô ký... cho đến... sắc do tâm sanh khởi". Trong phần thiện có hai, tương tự trong phần bất thiện cũng vậy.

‘‘Abyākataṃ paṭicca abyākato…pe… arūpe vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ…pe… bāhiraṃ…pe… upādārūpaṃ.

"Dependent on indeterminate (phenomena), indeterminate (arises)... in formless realms, resultant indeterminate, functional indeterminate... external... derivative matter.

"Duyên theo pháp vô ký, pháp vô ký... cho đến... pháp vô ký quả, vô ký duy tác trong cõi vô sắc... cho đến... pháp bên ngoài... cho đến... sắc y sinh.

Kusalañca abyākatañca dhammaṃ paṭicca abyākato.

Dependent on wholesome and indeterminate phenomena, indeterminate.

Duyên theo pháp thiện và pháp vô ký, pháp vô ký (sanh khởi).

Kusale khandhe ca mahābhūte ca paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.

Dependent on wholesome aggregates and great elements, mind-originated matter.

Duyên theo các uẩn thiện và các đại chủng, sắc do tâm sanh khởi.

Akusalañca abyākatañca…pe… akusale khandhe ca…pe… rūpa’’nti imā tissoti satta vissajjitā.

Dependent on unwholesome and indeterminate... dependent on unwholesome aggregates... matter" — these three make seven that have been explained.

Duyên theo pháp bất thiện và pháp vô ký... cho đến... duyên theo các uẩn bất thiện... cho đến... sắc". Ba câu này, như vậy có bảy câu đã được giải đáp.

Napacchājātanāsevanapaccayā nādhipatipaccayasadisā.

The na-pacchājāta (not post-arising) and na-āsevana (not repetition) conditions are similar to the na-adhipati (not dominance) condition.

Các duyên không hậu sanh, không tập hành tương tự như không trưởng duyên.

Tattha kusalākusalakiriyānaṃ paṭhamajavanavasena nāsevanapaccayappavatti veditabbā.

Therein, the non-occurrence of the āsevana (repetition) condition should be understood as due to the first impulsion of wholesome and unwholesome volitions.

Trong đó, cần hiểu sự diễn tiến của không tập hành duyên theo cách của tốc hành tâm đầu tiên của các tâm thiện, bất thiện và duy tác.

2681

Nakammapaccaye ‘‘kusalaṃ paṭicca kusalo, kusalā cetanā.

In the na-kamma (not kamma) condition, "Dependent on wholesome (phenomena), wholesome, wholesome volition.

Trong không nghiệp duyên, "Duyên theo pháp thiện, pháp thiện (sanh khởi), đó là tư thiện.

Akusalaṃ paṭicca akusalo, akusalā cetanā.

Dependent on unwholesome (phenomena), unwholesome, unwholesome volition.

Duyên theo pháp bất thiện, pháp bất thiện (sanh khởi), đó là tư bất thiện.

Abyākataṃ paṭicca abyākato, vipākakiriyā cetanā.

Dependent on indeterminate (phenomena), indeterminate, resultant and functional volition.

Duyên theo pháp vô ký, pháp vô ký (sanh khởi), đó là tư quả và duy tác.

Bāhiraṃ, āhārasamuṭṭhānaṃ, utusamuṭṭhāna’’nti tisso vissajjitā.

External, nutriment-originated, temperature-originated" — three have been explained.

Pháp bên ngoài, pháp do vật thực sanh, pháp do thời tiết sanh". Ba câu trả lời đã được giải đáp.

2682

Navipākapaccaye ‘‘kusalaṃ paṭicca kusalo, abyākato.

In the na-vipāka (not result) condition, "Dependent on wholesome (phenomena), wholesome, indeterminate.

Trong không quả duyên, "Duyên theo pháp thiện, pháp thiện, pháp vô ký (sanh khởi).

Kusalo ca abyākato cā’’ti kusalapade tisso, tathā akusalapadepi.

Wholesome and indeterminate" — there are three in the wholesome section, and similarly in the unwholesome section.

Và pháp thiện và pháp vô ký". Trong phần thiện có ba, tương tự trong phần bất thiện cũng vậy.

‘‘Abyākataṃ paṭicca abyākato…pe… bāhiraṃ āhārasamuṭṭhānaṃ utusamuṭṭhānaṃ asañña…pe… upādārūpaṃ…pe… akusalañca abyākatañca abyākato’’ti imā tissoti nava vissajjitā.

"An indeterminate phenomenon, conditioned by an indeterminate phenomenon...and so forth...external (matter), food-originated, temperature-originated, non-percipient (beings)...and so forth...derived matter...and so forth...an indeterminate phenomenon, conditioned by unwholesome and indeterminate phenomena"—these three, making nine, are answered.

“Do duyên vô ký, pháp vô ký…v.v… pháp bên ngoài, pháp do vật thực sanh, pháp do thời tiết sanh, chúng sanh vô tưởng…v.v… sắc y sinh…v.v… pháp bất thiện và pháp vô ký, pháp vô ký”, những câu trả lời này là chín.

2683

Nāhārapaccaye ‘‘abyākataṃ paṭicca abyākato.

In the Not-Food Condition, "An indeterminate phenomenon, conditioned by an indeterminate phenomenon.

Trong phi thực duyên, “Do duyên vô ký, pháp vô ký.

Bāhiraṃ utusamuṭṭhānaṃ, asañña…pe… upādārūpa’’nti ekāva.

External (matter), temperature-originated, non-percipient (beings)...and so forth...derived matter"—only one (type of answer).

Pháp bên ngoài, pháp do thời tiết sanh, chúng sanh vô tưởng…v.v… sắc y sinh”, chỉ có một.

2684

Naindriyapaccaye ‘‘abyākataṃ paṭicca abyākato.

In the Not-Faculty Condition, "An indeterminate phenomenon, conditioned by an indeterminate phenomenon.

Trong phi quyền duyên, “Do duyên vô ký, pháp vô ký.

Bāhiraṃ āhārasamuṭṭhānaṃ…pe… utusamuṭṭhānaṃ…pe… asaññasattānaṃ mahābhūte paṭicca rūpajīvitindriya’’nti ekāva.

External (matter), food-originated...and so forth...temperature-originated...and so forth...the faculty of material life, conditioned by the great primary elements of non-percipient beings"—only one (type of answer).

Pháp bên ngoài, pháp do vật thực sanh…v.v… pháp do thời tiết sanh…v.v… đối với chúng sanh vô tưởng, do duyên các đại chủng, mạng quyền sắc”, chỉ có một.

2685

Najhānapaccaye ‘‘abyākataṃ paṭicca abyākato.

In the Not-Jhāna Condition, "An indeterminate phenomenon, conditioned by an indeterminate phenomenon.

Trong phi thiền na duyên, “Do duyên vô ký, pháp vô ký.

Pañcaviññāṇasahagataṃ…pe… bāhiraṃ āhārautuasaññaupādārūpa’’nti ekāva.

Accompanied by the five-sense consciousnesses...and so forth...external food-originated, temperature-originated, non-percipient, derived matter"—only one (type of answer).

Pháp tương ưng với ngũ song thức…v.v… pháp bên ngoài, pháp do vật thực, thời tiết, chúng sanh vô tưởng, sắc y sinh”, chỉ có một.

2686

Namaggapaccaye ‘‘abyākataṃ paṭicca abyākato.

In the Not-Path Condition, "An indeterminate phenomenon, conditioned by an indeterminate phenomenon.

Trong phi đạo duyên, “Do duyên vô ký, pháp vô ký.

Ahetukaṃ vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ…pe… cittasamuṭṭhānaṃ…pe… ahetukapaṭisandhikkhaṇe vipākā…pe… kaṭattā ca rūpaṃ…pe… bāhiraṃ āhārautuasaññaupādārūpa’’nti ekāva.

Rootless resultant-indeterminate, functional-indeterminate...and so forth...mind-originated...and so forth...at the moment of rootless rebirth-linking...and so forth...kamma-originated matter...and so forth...external food-originated, temperature-originated, non-percipient, derived matter"—only one (type of answer).

Pháp vô nhân, dị thục vô ký, duy tác vô ký…v.v… pháp do tâm sanh…v.v… trong sát-na tục sinh vô nhân, pháp dị thục…v.v… và sắc do nghiệp tạo…v.v… pháp bên ngoài, pháp do vật thực, thời tiết, chúng sanh vô tưởng, sắc y sinh”, chỉ có một.

2687

Nasampayuttapaccayo nārammaṇapaccayasadiso.

The Not-Association Condition is similar to the Not-Object Condition.

Phi tương ưng duyên tương tự như phi sở duyên duyên.

2688

Navippayuttapaccaye ‘‘kusalaṃ paṭicca kusalo.

In the Not-Disassociation Condition, "A wholesome phenomenon, conditioned by a wholesome phenomenon.

Trong phi bất tương ưng duyên, “Do duyên thiện, pháp thiện.

Arūpe kusalova.

Only wholesome in the immaterial realms.

Trong cõi vô sắc, chỉ có pháp thiện.

Akusalaṃ…pe… arūpe akusalo.

An unwholesome phenomenon...and so forth...unwholesome in the immaterial realms.

Pháp bất thiện…v.v… trong cõi vô sắc, pháp bất thiện.

Abyākataṃ paṭicca abyākato, arūpe vipākakiriyābyākataṃ.

An indeterminate phenomenon, conditioned by an indeterminate phenomenon; resultant-functional-indeterminate in the immaterial realms.

Do duyên vô ký, pháp vô ký, trong cõi vô sắc, pháp dị thục và duy tác vô ký.

Bāhiraṃ asañña…pe… upādārūpa’’nti imā tissova pucchā vissajjitā.

External, non-percipient...and so forth...derived matter"—these three questions are answered.

Pháp bên ngoài, chúng sanh vô tưởng…v.v… sắc y sinh”, ba câu hỏi này đã được trả lời.

Nonatthinovigatapaccayā nārammaṇapaccayasadisā.

The No-Absence Condition and No-Disappearance Condition are similar to the Not-Object Condition.

Phi vô hữu duyên và phi bất ly duyên tương tự như phi sở duyên duyên.

Nasahajātananissayanoatthinoavigatapaccayā panettha cattāropi na labbhantīti.

The Not-Co-arising, Not-Support, Not-Absence, Not-Disappearance conditions—all four are not found here.

Ở đây, cả bốn duyên là phi câu sanh, phi y chỉ, phi vô hữu, phi bất ly duyên đều không có được.

2689

Evaṃ paccanīke labbhamānapañhavissajjanaṃ dassetvā tato ‘‘nahetuyā dve.

Having thus shown the obtainable question-and-answer in the reverse order, then, "In the non-cause, two.

Sau khi trình bày câu hỏi và câu trả lời có thể có trong phần phủ định như vậy, từ đó, “Trong phi nhân duyên có hai.

Nārammaṇe pañca.

In the non-object, five.

Trong phi sở duyên duyên có năm.

Nādhipatiyā nava.

In the non-predominance, nine.

Trong phi trưởng duyên có chín.

Nānantare nasamanantare nāññamaññe naupanissaye pañca.

In the non-immediacy, non-contiguity, non-mutuality, non-strong-reliance, five.

Trong phi vô gián duyên, phi đẳng vô gián duyên, phi tương hỗ duyên, phi cận y duyên có năm.

Napurejāte satta.

In the non-prenascence, seven.

Trong phi tiền sanh duyên có bảy.

Napacchājāte nāsevane nava.

In the non-postnascence, non-repetition, nine.

Trong phi hậu sanh duyên, phi thường cận y duyên có chín.

Nakamme tīṇi.

In the non-kamma, three.

Trong phi nghiệp duyên có ba.

Navipāke nava.

In the non-result, nine.

Trong phi dị thục duyên có chín.

Nāhāre naindriye najhāne namagge ekaṃ.

In the non-food, non-faculty, non-jhāna, non-path, one.

Trong phi thực duyên, phi quyền duyên, phi thiền na duyên, phi đạo duyên có một.

Nasampayutte pañca.

In the non-association, five.

Trong phi tương ưng duyên có năm.

Navippayutte tīṇi.

In nine non-dissociated (factors), there are three.

Trong phi bất tương ưng duyên có ba.

Nonatthinovigatesu pañcā’’ti vissajjanavāragaṇanā vuttāti ayaṃ ekamūlakanayo.

In na-atthi and na-vigata, there are five—thus is stated the enumeration of the answering sections. This is the one-root method.

Trong phi vô hữu và phi bất ly duyên có năm”, sự đếm số chương trả lời đã được nói đến. Đây là phương pháp một gốc.

2690

Imināva nayena dvimūlakādīsupi yathānurūpaṃ nayo netabbo, pāḷiyaṃ pana ‘‘nahetupaccayā nārammaṇe eka’’ntiādinā vissajjanavāragaṇanāva dassitāti ayaṃ paccayapaccanīyanayo.

By this very method, the procedure should be applied accordingly in the two-root methods and so on. However, in the Pali, the enumeration of the answering sections is simply shown, starting with “in na-hetu and na-ārammaṇa, there is one”—this is the paccayapaccanīya method.

Cũng bằng phương pháp này, phương pháp cần được áp dụng tương ứng trong các phần hai gốc, v.v. Tuy nhiên, trong Chánh tạng, chỉ có sự đếm số chương trả lời được trình bày bằng cách nói “Trong phi nhân duyên, phi sở duyên duyên có một”, v.v. Đây là phương pháp duyên phủ định.

2691

Iminā vuttānusāreneva ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati hetupaccayā nārammaṇapaccayā’’tiādinā anulomapaccanīyanaye, ‘‘akusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo dhammo uppajjati nahetupaccayā ārammaṇapaccayā’’tiādinā paccanīyānulomanaye pañhavissajjananayo veditabbo.

Following what has been stated by this method, the question-and-answer procedure should be understood in the anulomapaccanīya method, with statements such as “A wholesome phenomenon arises dependent on a wholesome phenomenon by way of the root condition and na-ārammaṇa condition,” and in the paccanīyānuloma method, with statements such as “An unwholesome phenomenon arises dependent on an unwholesome phenomenon by way of the na-hetu condition and the object condition.”

Cũng theo cách đã nói này, cần hiểu phương pháp hỏi và trả lời trong phương pháp thuận-phủ định qua câu “Do duyên pháp thiện, pháp vô ký sanh khởi do nhân duyên, phi sở duyên duyên”, v.v., và trong phương pháp phủ định-thuận qua câu “Do duyên pháp bất thiện, pháp bất thiện sanh khởi do phi nhân duyên, sở duyên duyên”, v.v.

Pāḷiyaṃ panettha vissajjanavāragaṇanāva dassitāti ayaṃ anulomapaccanīyakusalattike paṭiccavāranayo.

Here in the Pali, only the enumeration of the answering sections is shown. This is the paṭiccavāra method in the anulomapaccanīya triad of wholesome things.

Trong Chánh tạng ở đây, chỉ có sự đếm số chương trả lời được trình bày. Đây là phương pháp duyên khởi trong bộ ba thiện thuộc thuận-phủ định.

2692

Sahajātavārādīsupi chavāresu paṭiccavāre vuttānusārena sabbattha nayo netabbo.

In the sahajātavāra and other six sections, the procedure should be applied everywhere according to what has been stated in the paṭiccavāra.

Trong sáu chương còn lại như chương câu sanh, v.v., phương pháp cần được áp dụng ở mọi nơi theo cách đã được nói trong chương duyên khởi.

Ye pana tattha tattha pāḷivisesā, atthavisesā ca upalabbhanti, te paṭṭhānapāḷiaṭṭhakathāsu eva sabbākārato gahetabbā.

However, any specific Pali or semantic distinctions found therein should be understood in all aspects from the commentaries on the Paṭṭhāna Pali itself.

Tuy nhiên, những điểm đặc biệt của Chánh tạng và những ý nghĩa đặc biệt được tìm thấy ở mỗi nơi, chúng cần được lĩnh hội một cách toàn diện chỉ trong các bản Chú giải Paṭṭhāna.

Idha pana te sabbe saṅkhepanayato dassiyamānāpi ganthabhāriyaṃ karontīti na dassitā.

Here, if all of them were shown in brief, it would make the text too cumbersome, so they are not shown.

Còn ở đây, nếu trình bày tất cả chúng theo phương pháp tóm tắt, chúng cũng sẽ làm cho sách trở nên nặng nề, vì vậy chúng không được trình bày.

2693

Tesu pana vāresu ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajāto kusalo dhammo uppajjati hetupaccayā.

In those sections, the Pali formulation should be understood from the beginning in the five sections as: “A wholesome phenomenon arises co-existent with a wholesome phenomenon by way of the root condition.

Tuy nhiên, trong các chương đó, cần biết diễn tiến của Chánh tạng trong năm chương đầu tiên như sau: “Pháp thiện câu sanh với pháp thiện sanh khởi do nhân duyên.

Kusalaṃ dhammaṃ paccayā… kusalaṃ dhammaṃ nissāya… kusalaṃ dhammaṃ saṃsaṭṭho… kusalaṃ dhammaṃ sampayutto kusalo dhammo uppajjati hetupaccayā’’ti evaṃ ādito pañcasu vāresu pāḷigati ñātabbā.

Dependent on a wholesome phenomenon… Relying on a wholesome phenomenon… Co-mingled with a wholesome phenomenon… Associated with a wholesome phenomenon, a wholesome phenomenon arises by way of the root condition.”

Do duyên pháp thiện… do y chỉ pháp thiện… pháp thiện tương hệ với… pháp thiện tương ưng với pháp thiện sanh khởi do nhân duyên”.

Tesu ca paṭiccasahajātā ekatthā, paccayanissayā ekatthā, saṃsaṭṭhasampayuttā ekatthā.

Among these, paṭicca and sahajāta have the same meaning; paccaya and nissaya have the same meaning; saṃsaṭṭha and sampayutta have the same meaning.

Trong số đó, duyên khởi và câu sanh có cùng một nghĩa, duyên và y chỉ có cùng một nghĩa, tương hệ và tương ưng có cùng một nghĩa.

Tattha ‘‘kusalaṃ dhammaṃ sahajāto’’tiādīsu kusalaṃ dhammaṃ paṭicca tena sahajāto hutvātiādinā yathānurūpaṃ attho veditabbo.

In statements such as “co-existent with a wholesome phenomenon,” the meaning should be understood accordingly as “dependent on a wholesome phenomenon, being co-existent with it,” and so on.

Ở đó, trong các câu như “pháp thiện câu sanh với”, cần hiểu ý nghĩa tương ứng bằng cách nói “do duyên pháp thiện, trở thành câu sanh với pháp ấy”, v.v.

Pacchime pana pañhāvāre ‘‘kusalo dhammo kusalassa dhammassa hetupaccayena paccayo.

However, in the last question section, in the hetu condition, it is stated as: “A wholesome phenomenon is a condition for a wholesome phenomenon by way of the root condition.

Còn trong chương câu hỏi cuối cùng, trong nhân duyên: “Pháp thiện là duyên cho pháp thiện bằng nhân duyên.

Kusalā hetū sampayuttakānaṃ khandhānaṃ hetupaccayena paccayo.

Wholesome roots are a condition for co-associated aggregates by way of the root condition.

Các nhân thiện là duyên cho các uẩn tương ưng bằng nhân duyên.

Kusalo abyākatassa…pe… kusalassa ca abyākatassa ca…pe… kusalā hetū sampayuttakānaṃ khandhānaṃ cittasamuṭṭhānānañcā’’tiādinā hetupaccaye,

A wholesome phenomenon is a condition for an indeterminate phenomenon… (and so on) for both wholesome and indeterminate phenomena… (and so on) wholesome roots are a condition for co-associated aggregates and those arisen from mind,” and so on.

Pháp thiện đối với pháp vô ký…v.v… đối với pháp thiện và pháp vô ký…v.v… các nhân thiện đối với các uẩn tương ưng và các pháp do tâm sanh”, v.v.,

2694

‘‘Kusalo dhammo kusalassa dhammassa ārammaṇapaccayena paccayo.

In the ārammaṇa condition: “A wholesome phenomenon is a condition for a wholesome phenomenon by way of the object condition.

“Pháp thiện là duyên cho pháp thiện bằng sở duyên duyên.

Dānaṃ datvā sīlaṃ samādiyitvā uposathakammaṃ katvā taṃ paccavekkhati.

Having given dana, having undertaken sīla, having performed the Uposatha observance, one reflects on that.

Sau khi bố thí, sau khi thọ trì giới, sau khi làm việc uposatha, vị ấy phản khán lại điều đó.

Pubbe suciṇṇāni…pe… jhānā vuṭṭhahitvā jhānaṃ… sekhā gotrabhuṃ vodānaṃ maggaṃ paccavekkhanti.

Previously well-performed (deeds)… (and so on) having emerged from jhana, one reflects on jhana… Sekhas reflect on gotrabhu, vodāna, and the path.

Các việc đã làm tốt đẹp trước đây…v.v… sau khi xuất khỏi thiền, vị ấy phản khán thiền… các bậc hữu học phản khán gotrabhu, vodāna, đạo.

Sekhā vā puthujjanā vā kusalaṃ aniccato dukkhato anattato vipassanti.

Sekhas or ordinary people contemplate wholesome phenomena as impermanent, unsatisfactory, and non-self.

Các bậc hữu học hoặc phàm phu quán pháp thiện là vô thường, khổ, vô ngã.

Cetopariyañāṇena kusalacittasamaṅgissa cittaṃ jānanti.

Through mind-penetrating knowledge, they know the mind of one endowed with wholesome thoughts.

Bằng tha tâm thông, vị ấy biết tâm của người có tâm thiện.

Ākāsānañcāyatanakusalaṃ viññāṇañcāyatanakusalassa ārammaṇapaccayena paccayo.

Wholesome consciousness of the base of infinite space is a condition for wholesome consciousness of the base of infinite consciousness by way of the object condition.

Không vô biên xứ thiện là duyên cho thức vô biên xứ thiện bằng sở duyên duyên.

Ākiñcaññāyatanakusalaṃ nevasaññānāsaññāyatanakusalassa… kusalā khandhā iddhividhañāṇassa cetopariyapubbenivāsayathākammūpagaanāgataṃsañāṇassa ārammaṇapaccayena paccayo.

Wholesome consciousness of the base of nothingness is a condition for wholesome consciousness of the base of neither perception nor non-perception… Wholesome aggregates are a condition for the knowledge of psychic powers, mind-penetrating knowledge, knowledge of past lives, knowledge of how kamma operates, and knowledge of future events by way of the object condition.”

Vô sở hữu xứ thiện đối với phi tưởng phi phi tưởng xứ thiện… các uẩn thiện là duyên cho thần thông trí, tha tâm thông, túc mạng thông, nghiệp báo thông, vị lai thông bằng sở duyên duyên.

2695

Kusalo akusalassa…pe… dānaṃ datvā…pe… katvā taṃ assādeti abhinandati.

“A wholesome phenomenon is a condition for an unwholesome phenomenon… (and so on) having given dana… (and so on) having performed (deeds), one relishes and delights in them.

Pháp thiện đối với pháp bất thiện…v.v… sau khi bố thí…v.v… sau khi làm, vị ấy thưởng thức, hoan hỷ điều đó.

Taṃ ārabbha rāgo uppajjati.

Greed arises with that as object.

Nương vào đó, tham sanh khởi.

Diṭṭhi vicikicchā uddhaccaṃ domanassaṃ uppajjati.

Wrong view, doubt, restlessness, and mental pain arise.

Tà kiến, hoài nghi, trạo cử, ưu sanh khởi.

Pubbe suciṇṇāni assādeti …pe… domanassaṃ uppajjati.

One relishes previously well-performed (deeds)… (and so on) mental pain arises.

Vị ấy thưởng thức các việc đã làm tốt đẹp trước đây…v.v… ưu sanh khởi.

Jhānā vuṭṭhahitvā jhānaṃ assādeti…pe… uddhaccaṃ uppajjati.

Having emerged from jhana, one relishes jhana… (and so on) restlessness arises.

Sau khi xuất khỏi thiền, vị ấy thưởng thức thiền…v.v… trạo cử sanh khởi.

Jhāne parihīne vippaṭisārissa domanassaṃ uppajjati.

When jhana declines, mental pain arises for the remorseful one.”

Khi thiền bị suy thoái, ưu sanh khởi nơi người hối hận.

2696

Kusalo abyākatassa…pe… paccayo.

“A wholesome phenomenon is a condition for an indeterminate phenomenon… (and so on) condition.

Pháp thiện đối với pháp vô ký…v.v… là duyên.

Arahā maggaṃ paccavekkhati.

An Arahant reflects on the path.

Bậc A-la-hán phản khán đạo.

Pubbe suciṇṇāni… kusala…pe… vipassati…pe… vipāko tadārammaṇatā uppajjati.

Previously well-performed (deeds)… wholesome… (and so on) one contemplates… (and so on) resultant and tadārammaṇa arises.

Các việc đã làm tốt đẹp trước đây… pháp thiện…v.v… quán…v.v… quả, tâm đổng lực sanh khởi.

Ākāsānañcāyatanakusalaṃ viññāṇañcāyatanavipākassa…pe… kiriyassa.

Wholesome consciousness of the base of infinite space is a condition for resultant consciousness of the base of infinite consciousness… (and so on) for functional consciousness.

Không vô biên xứ thiện đối với thức vô biên xứ dị thục…v.v… duy tác.

Ākiñcaññāyatana…pe… vipākassa ca kiriyassa ca.

Wholesome consciousness of the base of nothingness… (and so on) for both resultant and functional consciousness.

Vô sở hữu xứ…v.v… đối với dị thục và duy tác.

Kusalā khandhā cetopariya…pe… anāgataṃsañāṇassa āvajjanāya.

Wholesome aggregates are a condition for mind-penetrating knowledge… (and so on) knowledge of future events, and for adverting.”

Các uẩn thiện đối với tha tâm thông…v.v… vị lai thông, đối với tâm hướng.

2697

Akusalo akusalassa…pe… paccayo.

“An unwholesome phenomenon is a condition for an unwholesome phenomenon… (and so on) condition.

Pháp bất thiện đối với pháp bất thiện…v.v… là duyên.

Rāgaṃ assādeti…pe… uddhaccaṃ uppajjati.

One relishes greed… (and so on) restlessness arises.

Vị ấy thưởng thức tham…v.v… trạo cử sanh khởi.

Akusalo kusalassa…pe… paccayo.

An unwholesome phenomenon is a condition for a wholesome phenomenon… (and so on) condition.

Pháp bất thiện đối với pháp thiện…v.v… là duyên.

Sekhā pahīne kilese…pe… anāgataṃsañāṇassa.

Sekhas reflect on abandoned defilements… (and so on) for knowledge of future events.

Các bậc hữu học đối với các phiền não đã đoạn trừ…v.v… vị lai thông.

Akusalo abyākatassa… arahā pahīne kilese…pe… āvajjanāya.

An unwholesome phenomenon is a condition for an indeterminate phenomenon… an Arahant reflects on abandoned defilements… (and so on) for adverting.”

Pháp bất thiện đối với pháp vô ký… bậc A-la-hán đối với các phiền não đã đoạn trừ…v.v… đối với tâm hướng.

2698

Abyākato abyākatassa… arahā phalaṃ paccavekkhati.

“An indeterminate phenomenon is a condition for an indeterminate phenomenon… an Arahant reflects on the fruit.

Pháp vô ký đối với pháp vô ký… bậc A-la-hán phản khán quả.

Nibbānaṃ, cakkhuṃ…pe… phoṭṭhabbaṃ vipassati.

Nibbana, the eye… (and so on) one contemplates touch.

Niết-bàn, mắt…v.v… xúc xứ, vị ấy quán.

Dibbena cakkhunā rūpaṃ passati…pe… ākiñcaññāyatanakiriyaṃ…pe… kiriyassa.

With divine eye one sees visible forms… (and so on) functional consciousness of the base of nothingness… (and so on) for functional consciousness.

Bằng thiên nhãn, vị ấy thấy sắc…v.v… vô sở hữu xứ duy tác…v.v… đối với duy tác.

Rūpāyatanaṃ cakkhuviññāṇassa…pe… āvajjanāya.

The visible form base is a condition for eye-consciousness… (and so on) for adverting.

Sắc xứ đối với nhãn thức…v.v… đối với tâm hướng.

Abyākato kusalassa… sekhā phalaṃ…pe… anāgataṃsañāṇassa.

An indeterminate phenomenon is a condition for a wholesome phenomenon… Sekhas reflect on the fruit… (and so on) for knowledge of future events.

Pháp vô ký đối với pháp thiện… các bậc hữu học đối với quả…v.v… vị lai thông.

Abyākato akusalassa… cakkhuṃ assādetī’’tiādinā ārammaṇapaccaye ca,

An indeterminate phenomenon is a condition for an unwholesome phenomenon… one relishes the eye,” and so on, in the ārammaṇa condition.

Pháp vô ký đối với pháp bất thiện… vị ấy thưởng thức mắt”, v.v., và trong sở duyên duyên,

2699

‘‘Kusalo kusalassa adhipatipaccayena paccayo.

“A wholesome phenomenon is a condition for a wholesome phenomenon by way of the dominance condition.

“Pháp thiện là duyên cho pháp thiện bằng trưởng duyên.

Ārammaṇādhipati, sahajātādhipati.

Dominance by object, dominance by co-existence.

Sở duyên trưởng, câu sanh trưởng.

Ārammaṇādhipati – dānaṃ datvā’’tiādinā adhipatipaccaye ca,

Dominance by object – having given dana,” and so on, in the adhipati condition.

Sở duyên trưởng – sau khi bố thí”, v.v., và trong trưởng duyên,

2700

‘‘Kusalo kusalassa anantarapaccayena paccayo’’tiādinā vitthārato anantarasamanantarasahajātaaññamaññanissayapaccayesu ca,

“A wholesome phenomenon is a condition for a wholesome phenomenon by way of the contiguity condition,” and so on, in the detailed anantara, samanantara, sahajāta, aññamañña, and nissaya conditions.

Trong các duyên vô gián, đẳng vô gián, câu sanh, hỗ tương, y chỉ, một cách chi tiết qua câu “Pháp thiện là duyên cho pháp thiện bằng vô gián duyên” v.v...,

2701

‘‘Kusalo kusalassa upanissayapaccayena paccayo.

“A wholesome phenomenon is a condition for a wholesome phenomenon by way of the decisive support condition.

“Pháp thiện là duyên cho pháp thiện bằng cận y duyên.

Ārammaṇūpanissayo anantarūpanissayo pakatūpanissayo.

Decisive support by object, decisive support by contiguity, decisive support by nature.

Cận y sở duyên, cận y vô gián, cận y thường nhiên.

Ārammaṇūpanissayo – dānaṃ datvā’’tiādinā ārammaṇapaccaye vuttanayena, ‘‘anantarūpanissayo – purimā purimā kusalā khandhā pacchimānaṃ pacchimāna’’ntiādinā anantarapaccaye vuttanayeneva, ‘‘pakatūpanissayo – saddhaṃ upanissāya…pe… uposathakammaṃ karoti.

Decisive support by object – having given dana,” according to the method stated in the ārammaṇa condition. “Decisive support by contiguity – previous wholesome aggregates are a condition for later ones,” according to the method stated in the anantara condition. “Decisive support by nature – relying on faith… (and so on) performs Uposatha observance.

Cận y sở duyên – sau khi đã bố thí” v.v... theo phương thức đã nói trong sở duyên duyên, “cận y vô gián – các uẩn thiện đi trước đối với các uẩn thiện đi sau” v.v... theo chính phương thức đã nói trong vô gián duyên, “cận y thường nhiên – y chỉ vào tín... làm uposathakamma.

Jhānaṃ, vipassanaṃ, maggaṃ, abhiññaṃ, samāpattiṃ uppādeti.

Produces jhana, vipassana, the path, higher knowledge, attainment.

Phát sanh thiền, tuệ quán, đạo, thắng trí, thiền chứng.

Sīlaṃ, sutaṃ, cāgaṃ, paññaṃ upanissāya…pe… paṭhamassa jhānassa parikammaṃ paṭhamassa jhānassa upanissayapaccayena paccayo…pe… ākiñcaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanassa…pe… yathākammūpagañāṇaṃ anāgataṃsañāṇassa…pe… paṭhamassa maggassa parikammaṃ paṭhamassa…pe… tatiyo maggo catutthassa.

Relying on sīla, suta, cāga, paññā… (and so on) the preliminary work for the first jhana is a condition for the first jhana by way of the decisive support condition… (and so on) the base of nothingness is a condition for the base of neither perception nor non-perception… (and so on) the knowledge of how kamma operates is a condition for the knowledge of future events… (and so on) the preliminary work for the first path is a condition for the first (path)… (and so on) the third path is a condition for the fourth.

Y chỉ vào giới, văn, thí, tuệ... việc chuẩn bị cho sơ thiền là duyên cho sơ thiền bằng cận y duyên... không vô biên xứ đối với phi tưởng phi phi tưởng xứ... tri nghiệp dị thục trí đối với vị lai trí... việc chuẩn bị cho sơ đạo đối với sơ đạo... đạo thứ ba đối với đạo thứ tư.

Maggo sekhānaṃ atthapaṭisambhidāya…pe… ṭhānāṭhānakosallassa upanissaya.

The path is decisive support for Sekhas’ analytical knowledge of meaning… (and so on) for proficiency in right and wrong occasions.

Đạo là cận y cho nghĩa giải của các bậc hữu học... cho sở trường phi sở trường trí.

Kusalo akusalassa…pe… ārammaṇūpanissayo.

A wholesome phenomenon is a condition for an unwholesome phenomenon… (and so on) decisive support by object.

Pháp thiện đối với pháp bất thiện... cận y sở duyên.

Pakatūpa…pe… pakatūpanissayo – saddhaṃ upanissāya mānaṃ jappeti.

Decisive support by nature… (and so on) decisive support by nature – relying on faith, one boasts of pride.

Cận y thường... cận y thường nhiên – y chỉ vào tín, sanh khởi ngã mạn.

Diṭṭhiṃ gaṇhāti…pe… saddhā sīlaṃ sutaṃ cāgo paññā rāgassa, dosassa, mohassa, mānassa, diṭṭhiyā.

Holds wrong view… (and so on) faith, sīla, suta, cāga, paññā are a condition for greed, hatred, delusion, pride, wrong view.

Chấp thủ tà kiến... tín, giới, văn, thí, tuệ đối với tham, sân, si, mạn, tà kiến.

Patthanāya…pe… kusalo abyākatassa…pe… ārammaṇūpanissayo.

By aspiration… (and so on) a wholesome phenomenon is a condition for an indeterminate phenomenon… (and so on) decisive support by object.

Đối với sự mong cầu... pháp thiện đối với pháp vô ký... cận y sở duyên.

Anantarūpanissayo.

Decisive support by contiguity.

Cận y vô gián.

Pakatūpa…pe… pakatūpanissayo – saddhaṃ upanissāya attānaṃ ātāpeti…pe… kāyikassa sukhassa, dukkhassa, phalasamāpattiyā.

Decisive support by nature… (and so on) decisive support by nature – relying on faith, one tortures oneself… (and so on) for bodily pleasure, pain, and fruit attainment.

Cận y thường... cận y thường nhiên – y chỉ vào tín, tự mình khổ hạnh... đối với thân lạc, thân khổ, quả thiền chứng.

Kusalaṃ kammaṃ vipākassa…pe… maggo arahato atthapaṭisambhidāya paccayo.

Wholesome kamma is a condition for vipāka… (and so on) the path is a condition for an Arahant’s analytical knowledge of meaning.

Nghiệp thiện đối với quả dị thục... đạo là duyên cho nghĩa giải của bậc A-la-hán.

2702

Akusalo akusalassa…pe… pakatūpanissayo – rāgaṃ upanissāya pāṇaṃ hanati…pe… samphaṃ palapati…pe… saṅghaṃ bhindati.

“An unwholesome phenomenon is a condition for an unwholesome phenomenon… (and so on) decisive support by nature – relying on greed, one kills living beings… (and so on) engages in frivolous talk… (and so on) divides the Saṅgha.”

Pháp bất thiện đối với pháp bất thiện... cận y thường nhiên – y chỉ vào tham, sát sanh... nói lời phù phiếm... phá hòa hợp Tăng.

Dosaṃ, mohaṃ, mānaṃ, diṭṭhiṃ, patthanaṃ upanissāya…pe… saṅghaṃ bhindati…pe… pāṇātipāto pāṇātipātassa…pe… saṅghabhedakammassa…pe… paccayo.

Relying on ill-will, delusion, conceit, wrong view, and longing as strong support…pe… one splits the Saṅgha…pe… killing living beings (is a condition for) killing living beings…pe… (is a condition for) the act of splitting the Saṅgha…pe… a condition.

Y chỉ vào sân, si, mạn, tà kiến, sự mong cầu... phá hòa hợp Tăng... sát sanh đối với sát sanh... đối với nghiệp phá hòa hợp Tăng... là duyên.

2703

Akusalo kusalassa…pe… pakatūpanissayo – rāgaṃ upanissāya dānaṃ deti…pe… maggaṃ uppādeti…pe… samāpattiṃ uppādeti.

The unwholesome (is a condition for) the wholesome…pe… (through) natural strong support – relying on greed, one gives a gift…pe… one produces the path…pe… one produces an attainment.

Pháp bất thiện đối với pháp thiện... cận y thường nhiên – y chỉ vào tham, bố thí... phát sanh đạo... phát sanh thiền chứng.

Rāgo…pe… patthanā.

Greed…pe… longing.

Tham... sự mong cầu.

Saddhāya, sīlassa…pe… paññāya upanissaya.

By faith, for morality…pe… by wisdom (as) strong support.

Là cận y cho tín, cho giới... cho tuệ.

Pāṇaṃ hantvā tassa paṭighātatthāya dānaṃ detī’’tiādinā ca upanissayapaccaye ca,

And in the strong support condition, through such phrases as, “Having killed a living being, one gives a gift for its protection,”

Sau khi sát sanh, để đối trị việc ấy, người ấy bố thí” v.v... và trong cận y duyên,

2704

‘‘Abyākato abyākatassa purejātapaccayena paccayo…pe… ārammaṇapurejātaṃ – arahā cakkhuṃ…pe… phoṭṭhabbe, vatthuṃ vipassati…pe… dibbena cakkhunā rūpaṃ passati…pe… rūpāyatanaṃ cakkhuviññāṇassa…pe… vatthupurejātaṃ – cakkhāyatanaṃ cakkhuviññāṇassa…pe… vatthu vipākābyākatāna’’ntiādinā purejātapaccaye ca,

And in the pre-nascent condition, through such phrases as, “The indeterminate is a condition for the indeterminate by way of the pre-nascent condition…pe… object pre-nascent – an arahant sees a form with the eye…pe… in a tangible object, he clearly sees the basis…pe… he sees a form with the divine eye…pe… the eye-base (is a condition for) eye-consciousness…pe… basis pre-nascent – the eye-faculty (is a condition for) eye-consciousness…pe… the basis (is a condition for) resultant indeterminate (states),”

“Pháp vô ký là duyên cho pháp vô ký bằng tiền sanh duyên... tiền sanh sở duyên – bậc A-la-hán thấy con mắt... xúc, vật... bằng thiên nhãn thấy sắc... sắc xứ đối với nhãn thức... tiền sanh vật – nhãn xứ đối với nhãn thức... vật đối với các pháp vô ký dị thục” v.v... và trong tiền sanh duyên,

2705

‘‘Kusalo abyākatassa…pe… pacchājātā kusalā khandhā purejātassa imassa kāyassā’’tiādinā pacchājātapaccaye ca,

And in the post-nascent condition, through such phrases as, “The wholesome (is a condition for) the indeterminate…pe… the post-nascent wholesome aggregates (are a condition for) this pre-nascent body,”

“Pháp thiện đối với pháp vô ký... các uẩn thiện hậu sanh đối với thân này là tiền sanh” v.v... và trong hậu sanh duyên,

2706

‘‘Kusalo kusalassa…pe… purimā purimā kusalā khandhā’’tiādinā āsevanapaccaye ca,

And in the repetition condition, through such phrases as, “The wholesome (is a condition for) the wholesome…pe… the former former wholesome aggregates,”

“Pháp thiện đối với pháp thiện... các uẩn thiện đi trước” v.v... và trong trùng dụng duyên,

2707

‘‘Sahajātā nānākkhaṇikā, sahajātā kusalā cetanā…pe… sampayuttakānaṃ khandhānaṃ cittasamuṭṭhānānañca rūpānaṃ.

And in the kamma condition, through such phrases as, “Co-nascent (and) instantaneously disparate; co-nascent wholesome volitions…pe… (are a condition for) the conjoined aggregates and mind-originated material phenomena.

Câu sanh, dị thời, tư thiện câu sanh... đối với các uẩn tương ưng và các sắc do tâm sanh.

Nānākkhaṇikā vipākānaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpāna’’ntiādinā kammapaccaye ca,

Instantaneously disparate (volitions are a condition for) resultant aggregates and kamma-originated material phenomena,”

Dị thời đối với các uẩn dị thục và các sắc do nghiệp tạo” v.v... và trong nghiệp duyên,

2708

‘‘Abyākato abyākatassa…pe… eko khandho tiṇṇanna’’ntiādinā vipākapaccaye ca,

And in the resultant condition, through such phrases as, “The indeterminate (is a condition for) the indeterminate…pe… one aggregate (is a condition for) three aggregates,”

“Pháp vô ký đối với pháp vô ký... một uẩn đối với ba uẩn” v.v... và trong dị thục duyên,

2709

‘‘Kusalo kusalassā’’tiādinā āhārapaccayādīsu ca, ‘‘kusalo abyākatassa, sahajātaṃ, pacchājātaṃ, sahajātā cittasamuṭṭhānānaṃ rūpānaṃ.

And in the nutrient condition and so forth, through such phrases as, “The wholesome (is a condition for) the wholesome,” and in the disjoined condition and so forth, through such phrases as, “The wholesome (is a condition for) the indeterminate, co-nascent, post-nascent, (co-nascent is a condition for) mind-originated material phenomena.

“Pháp thiện đối với pháp thiện” v.v... và trong các duyên như vật thực duyên v.v..., “pháp thiện đối với pháp vô ký, câu sanh, hậu sanh, câu sanh đối với các sắc do tâm sanh.

Pacchājātā imassa kāyassa…pe… abyākato kusalassa…pe… purejātaṃ vatthu kusalānaṃ khandhānaṃ vippayuttapaccayena paccayo’’tiādinā vippayuttapaccayādīsu ca pāḷigati veditabbā.

Post-nascent (is a condition for) this body…pe… the indeterminate (is a condition for) the wholesome…pe… the pre-nascent basis (is a condition for) wholesome aggregates by way of the disjoined condition,” the scope of the Pali should be understood.

Hậu sanh đối với thân này... pháp vô ký đối với pháp thiện... vật tiền sanh là duyên cho các uẩn thiện bằng bất tương ưng duyên” v.v... và trong các duyên như bất tương ưng duyên v.v..., cần phải biết theo cách trình bày trong Chánh tạng.

2710

Tattha kusaladhammo nāmesa yasmā uppajjanto ṭhapetvā pacchājātapaccayaṃ, vipākapaccayañca sesehi dvāvīsatiyā paccayehi uppajjati.

Among these, a wholesome state, when arising, does so by twenty-two conditions, excluding the post-nascent condition and the resultant condition.

Trong đó, pháp thiện, vì khi sanh khởi, nó sanh khởi bởi hai mươi hai duyên, ngoại trừ hậu sanh duyên và dị thục duyên.

Kusalassa ca paccayo honto ṭhapetvā purejātapacchājātavipākavippayuttapaccaye sesehi vīsatiyā paccayehi paccayo hoti.

And when it is a condition for the wholesome, it is a condition by twenty conditions, excluding the pre-nascent, post-nascent, resultant, and disjoined conditions.

Và khi là duyên cho pháp thiện, nó là duyên bởi hai mươi duyên, ngoại trừ tiền sanh, hậu sanh, dị thục, và bất tương ưng duyên.

Evaṃ kusalo kusalādīnaṃ, akusalo ca akusalādīnaṃ yathānurūpaṃ paccayā honti, tasmā kusalādīnaṃ taṃtaṃpaccayuppannavibhāgaṃ dassetuṃ pañhāvāro vutto.

In this way, the wholesome is a condition for the wholesome and so forth, and the unwholesome is a condition for the unwholesome and so forth, appropriately. Therefore, the question section was stated to show the division of the produced-by-condition for the wholesome and so forth for each respective condition.

Như vậy, pháp thiện đối với các pháp thiện v.v..., và pháp bất thiện đối với các pháp bất thiện v.v... trở thành duyên một cách tương ứng, do đó, để chỉ ra sự phân chia các pháp duyên sanh theo từng duyên của các pháp thiện v.v..., vấn đáp chương đã được nói đến.

Tattha sekhā gotrabhunti sotāpannaṃ sandhāya vuttaṃ, vodānanti sakadāgāmianāgāmino.

Here, sekhas (trainees) and gotrabhū (change of lineage) refers to the stream-enterer, and vodāna (purification) refers to the once-returner and non-returner.

Trong đó, hữu học, gotrabhu là nói đến bậc Tu-đà-hoàn, vodāna là nói đến bậc Tư-đà-hàm và A-na-hàm.

Tesaṃ hi gotrabhucittaṃ vodānaṃ nāma.

For them, the gotrabhū consciousness is called vodāna.

Vì tâm gotrabhu của các vị ấy được gọi là vodāna.

Maggā vuṭṭhahitvāti maggavīthito vuṭṭhāya.

Maggā vuṭṭhahitvā (having emerged from the path) means having emerged from the path-process.

Sau khi xuất khỏi đạo là sau khi xuất khỏi lộ trình đạo.

Na hi maggānantarā paccavekkhaṇā nāma atthīti ayaṃ anulomapaṭṭhāne kusalattikanayo.

For there is no such thing as review immediately after the path. This is the method of the wholesome triad in the Aṅuloma Paṭṭhāna.

Vì không có cái gọi là sự phản khán ngay sau đạo, đây là phương pháp về thiện tam đề trong thuận duyên khởi.

2711

Vedanāttikādīsu ‘‘sukhāya vedanāya sampayuttaṃ dhammaṃ paṭicca sukhāya vedanāya sampayutto dhammo uppajjati hetupaccayā.

In the feeling triad and so forth, “A state conjoined with pleasant feeling arises, depending on a state conjoined with pleasant feeling, by way of the root condition.

Trong thọ tam đề v.v..., “do duyên pháp tương ưng với lạc thọ, pháp tương ưng với lạc thọ sanh khởi do nhân duyên.

Sukhāya vedanāya sampayuttaṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca dve khandhā.

One aggregate conjoined with pleasant feeling (is a condition for) two aggregates, depending on (it).

Do duyên một uẩn tương ưng với lạc thọ, hai uẩn sanh khởi.

Dve khandhe paṭicca eko khandho’’tiādinā kusalattike vuttānusārena paṭiccavārādīsu pañhāvārapariyosānesu sattasu vāresu ekekasmiṃ paccayānulomādīhi ca ekamūlādīhi nayehi ca sabbattikesu labbhamānapadavasena gaṇanānayo yojetvā ñātabbo.

Two aggregates (are a condition for) one aggregate, depending on (them),” in accordance with what was stated in the wholesome triad, the method of enumeration should be applied and understood by means of the modes of the single root and so forth, and by the modes of the sequential conditions and so forth, in each of the seven great sections ending in the question section within the Paṭiccavāra and so forth, according to the terms available in all triads.

Do duyên hai uẩn, một uẩn sanh khởi” v.v... theo như cách đã nói trong thiện tam đề, trong duyên khởi chương v.v... cho đến cuối vấn đáp chương, trong bảy chương, mỗi chương theo các phương pháp như thuận duyên v.v... và nhất căn v.v..., phương pháp tính toán cần được áp dụng và hiểu biết theo cách các từ có thể có được trong tất cả các tam đề.

Tattha vedanāttike vedanākkhandhassa alabbhanato ‘‘ekaṃ khandhaṃ nissāya dve khandhā’’tiādi vuttaṃ.

Here, in the feeling triad, since the feeling aggregate is not obtained, it is said, “Two aggregates (rely on) one aggregate.”

Trong đó, ở thọ tam đề, vì không có thọ uẩn, nên đã nói “y chỉ vào một uẩn, hai uẩn sanh khởi” v.v...

Sabbattha viseso pāḷiaṭṭhakathānusāreneva ñātabboti ayaṃ anulomapaṭilome tikapaṭṭhānanayo.

All special points should be understood only according to the Pali commentaries. This is the triad method (tikapaṭṭhāna) in the direct and reverse order.

Sự khác biệt ở mọi nơi cần được hiểu theo Chánh tạng và Chú giải, đây là phương pháp tam đề duyên khởi trong thuận nghịch.

2712

Dukapaṭṭhāne pana ‘‘hetuṃ dhammaṃ paṭicca hetu dhammo uppajjati hetupaccayā.

In the dyad method (Dukapaṭṭhāna), however, “A root state arises, depending on a root state, by way of the root condition.

Còn trong nhị đề duyên khởi, “do duyên pháp nhân, pháp nhân sanh khởi do nhân duyên.

Alobhaṃ paṭicca adoso.

Non-greed (is a condition for) non-hatred, depending on (it).

Do duyên vô tham, vô sân sanh khởi.

Amoho.

Non-delusion.

Vô si.

Adosaṃ amohaṃ paṭicca alobho.

Non-greed arises, depending on non-hatred (and) non-delusion.

Do duyên vô sân, vô si, vô tham sanh khởi.

Adoso.

Non-hatred.

Vô sân.

Lobhaṃ paṭicca moho.

Delusion (arises), depending on greed.

Do duyên tham, si sanh khởi.

Mohaṃ paṭicca lobho.

Greed (arises), depending on delusion.

Do duyên si, tham sanh khởi.

Dosaṃ paṭicca moho.

Delusion (arises), depending on hatred.

Do duyên sân, si sanh khởi.

Mohaṃ paṭicca doso.

Hatred (arises), depending on delusion.

Do duyên si, sân sanh khởi.

Paṭisandhikkhaṇe hetuṃ dhammaṃ paṭicca nahetu dhammo uppajjati…pe… hetū ca nahetū ca.

At the moment of rebirth, a non-root state arises, depending on a root state…pe… both root and non-root.

Trong sát-na tái sanh, do duyên pháp nhân, pháp phi nhân sanh khởi... cả nhân và phi nhân.

Nahetuṃ paṭicca nahetu dhammo na…pe… hetū ca nahetū cā’’tiādinā hetuduke,

A non-root state does not (arise), depending on a non-root state…pe… both root and non-root,” in the root dyad and so forth,

Do duyên pháp phi nhân, pháp phi nhân không... cả nhân và phi nhân” v.v... trong nhân nhị đề,

2713

‘‘Sahetukaṃ dhammaṃ paṭicca sahetuko dhammo uppajjati hetupaccayā.

And in the root-accompanied dyad and so forth, in all dyads except those that are understood by some (unspecified means), “A root-accompanied state arises, depending on a root-accompanied state, by way of the root condition.

“Do duyên pháp hữu nhân, pháp hữu nhân sanh khởi do nhân duyên.

Sahetukaṃ ekaṃ khandhaṃ…pe… sahetukaṃ dhammaṃ paṭicca.

One root-accompanied aggregate…pe… depending on a root-accompanied state.

Một uẩn hữu nhân... do duyên pháp hữu nhân.

Ahetuko…pe… cittasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ.

A rootless…pe… mind-originated material phenomenon.

Pháp vô nhân... sắc do tâm sanh.

Paṭisandhikkhaṇe…pe… sahetuko ca, ahetuko ca…pe… ahetukaṃ khandhaṃ paṭicca ahetuko.

At the moment of rebirth…pe… both root-accompanied and rootless…pe… a rootless (state arises), depending on a rootless aggregate.

Trong sát-na tái sanh... cả hữu nhân và vô nhân... do duyên uẩn vô nhân, pháp vô nhân sanh khởi.

Vicikicchāsahagataṃ uddhaccasahagataṃ mohaṃ paṭicca sampayuttakā khandhā…pe… cittasamuṭṭhānaṃ.

The conjoined aggregates arise, depending on delusion accompanied by perplexity, accompanied by restlessness…pe… mind-originated.

Do duyên si trong tâm tương ưng với hoài nghi, tâm tương ưng với trạo cử, các uẩn tương ưng sanh khởi... sắc do tâm sanh.

Āhārasamuṭṭhāna’’ntiādinā sahetukadukādīsu ca kenaciviññeyyadukavajjitesu sabbadukesu paccekaṃ paṭiccavārādīsu sattasu mahāvāresu ekekasmiṃ paccayānulomādīsu catūsu nayesu ekamūlakādīhi sabbavārehi kusalattike vuttānusārena yathānurūpaṃ vibhaṅganayo yojetvā ñātabbo.

Nutrient-originated,” the method of division should be applied and understood, in accordance with what was stated in the wholesome triad, in each of the seven great sections within the Paṭiccavāra and so forth, according to the four modes of sequential conditions and so forth, and the modes of the single root and so forth, in all sections.

Và trong các bộ đôi bắt đầu với bộ đôi có nhân, trong tất cả các bộ đôi ngoại trừ bộ đôi được nhận biết bởi thức nào đó, bắt đầu với "do vật thực sanh", phương pháp phân tích nên được hiểu bằng cách áp dụng một cách tương ứng theo như đã được trình bày trong bộ ba thiện, với tất cả các chương bắt đầu với chương một gốc, trong bốn phương pháp bắt đầu với thuận duyên, trong mỗi một trong bảy đại chương bắt đầu với chương duyên khởi.

Sabbasmimpi hi paṭṭhāne kenaciviññeyyadukaṃ na labbhatīti ayaṃ dukapaṭṭhānanayo.

Indeed, the dyad that is to be understood by some (unspecified means) is not found in the entire Paṭṭhāna. This is the dyad method (Dukapaṭṭhāna).

Vì trong toàn bộ Paṭṭhāna, bộ đôi được nhận biết bởi thức nào đó không được tìm thấy. Đây là phương pháp Paṭṭhāna bộ đôi.

2714

Dukatikapaṭṭhāne pana ‘‘hetuṃ kusalaṃ dhammaṃ paṭicca hetu kusalo dhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā hetudukena saddhiṃ kusalattike kusalaṃ padaṃ yojetvā paṭiccavārādīsu sattasu vāresu paccayānulomādīnaṃ catunnaṃ nayānaṃ vasena labbhamānakapaccayā ekamūlakādinayehi dassitā.

In the Dyad-Triad method (Dukatikapaṭṭhāna), however, the terms available by combining the wholesome term from the wholesome triad with the root dyad, as in, “A wholesome root state arises, depending on a wholesome root state, by way of the root condition,” are shown by the modes of the single root and so forth, in the seven great sections within the Paṭiccavāra and so forth, according to the four modes of sequential conditions and so forth.

Còn trong Paṭṭhāna bộ đôi-bộ ba, bắt đầu với "do duyên một pháp thiện là nhân, một pháp thiện là nhân sanh khởi, vì là nhân duyên", các duyên có thể có được trình bày bằng các phương pháp một gốc v.v. theo bốn phương pháp là thuận duyên v.v. trong bảy chương, bằng cách kết hợp pháp thiện trong bộ ba thiện với bộ đôi nhân.

Yathā ca kusalaṃ padaṃ, evaṃ akusalaṃ padaṃ, abyākatañca hetudukena yojetvā vuttanayena dassetvā hetukusaladukatikanti ṭhapitaṃ.

And just as the wholesome term (is combined), so too the unwholesome term and the indeterminate term are combined with the root dyad and shown in the stated manner, thus establishing the root-wholesome dyad-triad.

Và như pháp thiện, tương tự, sau khi trình bày pháp bất thiện và pháp vô ký bằng cách kết hợp với bộ đôi nhân theo phương pháp đã nói, nó được đặt tên là bộ đôi-bộ ba thiện-nhân.

Pāḷi pana atisaṃkhittā.

But the Pali is extremely condensed.

Tuy nhiên, bản Pāḷi rất tóm tắt.

Yathā kusalattikaṃ, evaṃ ‘‘hetuṃ sukhāya vedanāya sampayuttaṃ dhammaṃ paṭicca hetu sukhāya vedanāya sampayutto dhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā labbhamānakapadavasena vedanāttikādayopi hetudukena yojetvā hetuvedanadukatikādīni ekavīsatidukatikāni dassitānīti.

Just as the wholesome triad, so too the feeling triad and so forth are shown as twenty-one root-feeling dyad-triads and so forth, by combining them with the root dyad, according to the terms available, as in, “A root state conjoined with pleasant feeling arises, depending on a root state conjoined with pleasant feeling, by way of the root condition.”

Như bộ ba thiện, tương tự, bắt đầu với "do duyên một pháp tương ưng với thọ lạc là nhân, một pháp tương ưng với thọ lạc là nhân sanh khởi, vì là nhân duyên", các bộ ba thọ v.v. cũng được kết hợp với bộ đôi nhân theo các pháp có thể có, và hai mươi mốt bộ đôi-bộ ba như bộ đôi-bộ ba nhân-thọ đã được trình bày.

Yathā ca hetudukena saddhiṃ labbhamānakapadavasena dvāvīsatitikā yojitā, evaṃ sahetukadukādīhi sabbehi saddhiṃ paccekaṃ dvāvīsatitikā yojetabbā.

And just as twenty-two triads are combined with the root dyad according to the available terms, so too twenty-two triads should be combined individually with all the root-accompanied dyads and so forth.

Và như hai mươi hai bộ ba được kết hợp với bộ đôi nhân theo các pháp có thể có, tương tự, hai mươi hai bộ ba nên được kết hợp riêng lẻ với tất cả các bộ đôi bắt đầu với bộ đôi có nhân.

Pāḷi panettha ito paresupi sabbattha atisaṃkhittā.

Here, the Pali is extremely condensed everywhere else as well.

Ở đây và cả ở những phần sau, bản Pāḷi đều rất tóm tắt.

Evaṃ dvāvīsatitike gahetvā dukasate pakkhipitvā dukatikapaṭṭhānaṃ desitanti ayaṃ dukatikapaṭṭhānanayo.

Thus, taking twenty-two triads and embedding them in a hundred dyads, the Dyad-Triad Paṭṭhāna is taught. This is the Dyad-Triad method (Dukatikapaṭṭhāna).

Như vậy, Paṭṭhāna bộ đôi-bộ ba đã được thuyết giảng bằng cách lấy hai mươi hai bộ ba và gộp chúng vào một trăm bộ đôi. Đây là phương pháp Paṭṭhāna bộ đôi-bộ ba.

2715

Tikadukapaṭṭhānepi ‘‘kusalaṃ hetuṃ dhammaṃ paṭicca kusalo hetu dhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā kusalattikena saddhiṃ hetupadaṃ yojetvā paṭiccavārādīsu sattasu mahāvāresu paccayānulomādinayacatukkavasena labbhamānakapaccayā ekamūlādīhi sabbavārehi dassitā.

In the Tikaduka Paṭṭhāna too, the conditions, shown in all sections through one root and so on, according to the four methods such as paccayānuloma in the seven great vāras (sections) of the paṭiccavāra and others, by combining the term hetu with the kusalattika, as in "conditioned by a wholesome causal phenomenon, a wholesome causal phenomenon arises by way of the root-condition" and so on.

Trong Paṭṭhāna bộ ba-bộ đôi cũng vậy, bắt đầu với "do duyên một pháp thiện là nhân, một pháp thiện là nhân sanh khởi, vì là nhân duyên", các duyên có thể có được trình bày với tất cả các chương bắt đầu với chương một gốc, theo bốn phương pháp là thuận duyên v.v. trong bảy đại chương, bằng cách kết hợp pháp nhân với bộ ba thiện.

Yathā hetupadaṃ, evaṃ nahetupadampi kusalattikena saddhiṃ yojetvā kusalahetu tikadukanti ṭhapitaṃ.

Just as the term hetu, so too the term nahetu is combined with the kusalattika and established as kusalahetutikaduka.

Như pháp nhân, tương tự, pháp phi nhân cũng được kết hợp với bộ ba thiện và được đặt tên là bộ ba-bộ đôi thiện-nhân.

Yathā ca kusalattikena saddhiṃ hetudukaṃ, evaṃ ‘‘sukhāya vedanāya sampayuttaṃ hetuṃ kusalaṃ dhammaṃ paṭiccā’’tiādinā vedanāttikādīhipi taṃ yojetvā vedanāttikadukādīni ekavīsatitikadukādīni dassitāni.

And just as the hetuduka is combined with the kusalattika, so too it is combined with the vedanāttika and others, as in "conditioned by a wholesome phenomenon associated with pleasant feeling, which is a cause," and so on, thereby showing the vedanāttikaduka and others, making twenty-one tikaduka sections and so on.

Và như bộ đôi nhân với bộ ba thiện, tương tự, bắt đầu với "do duyên một pháp thiện tương ưng với thọ lạc là nhân", nó cũng được kết hợp với các bộ ba thọ v.v., và hai mươi mốt bộ ba-bộ đôi như bộ ba-bộ đôi thọ đã được trình bày.

Yathā ca hetudukaṃ, evaṃ sahetukādayopi sabbe paccekaṃ dvāvīsatiyā tikehi labbhamānapadavaseneva yojitā.

And just as the hetuduka, so too all the sahetuka and others are combined, each individually, in relation to the terms obtainable from the twenty-two tikas.

Và như bộ đôi nhân, tương tự, tất cả các bộ đôi bắt đầu với bộ đôi có nhân cũng được kết hợp riêng lẻ với hai mươi hai bộ ba theo các pháp có thể có.

Evaṃ dukasataṃ dvāvīsatiyā tikesu pakkhipitvā tikadukapaṭṭhānaṃ desitanti ayaṃ tikadukapaṭṭhānanayo.

Thus, by inserting one hundred dukas into twenty-two tikas, the Tikadukapaṭṭhāna has been taught; this is the Tikadukapaṭṭhāna Method.

Như vậy, Paṭṭhāna bộ ba-bộ đôi đã được thuyết giảng bằng cách lấy một trăm bộ đôi và gộp chúng vào hai mươi hai bộ ba. Đây là phương pháp Paṭṭhāna bộ ba-bộ đôi.

2716

Tikatikapaṭṭhānepi ‘‘kusalaṃ sukhāya vedanāya sampayuttaṃ dhammaṃ paṭicca kusalo sukhāya vedanāya sampayutto dhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā kusalattikaṃ vedanāttikādīhi sabbattikehi, vedanāttikādayo ca kusalattikādīhi vuttanayena yojetvā paccayā dassitā.

In the Tikatika Paṭṭhāna too, the conditions are shown by combining the kusalattika with all the tikas like the vedanāttika and others, and the vedanāttika and others with the kusalattika and others, in the manner already explained, as in "conditioned by a wholesome phenomenon associated with pleasant feeling, a wholesome phenomenon associated with pleasant feeling arises by way of the root-condition" and so on.

Trong Paṭṭhāna bộ ba-bộ ba cũng vậy, bắt đầu với "do duyên một pháp thiện tương ưng với thọ lạc, một pháp thiện tương ưng với thọ lạc sanh khởi, vì là nhân duyên", các duyên được trình bày bằng cách kết hợp bộ ba thiện với tất cả các bộ ba bắt đầu với bộ ba thọ, và các bộ ba bắt đầu với bộ ba thọ với các bộ ba bắt đầu với bộ ba thiện, theo phương pháp đã nói.

Evaṃ tikesu eva tike pakkhipitvā tikatikapaṭṭhānaṃ desitanti ayaṃ tikatikapaṭṭhānanayo.

Thus, by inserting tikas within tikas, the Tikatikapaṭṭhāna has been taught; this is the Tikatikapaṭṭhāna Method.

Như vậy, Paṭṭhāna bộ ba-bộ ba đã được thuyết giảng bằng cách gộp các bộ ba vào chính các bộ ba. Đây là phương pháp Paṭṭhāna bộ ba-bộ ba.

2717

Dukadukapaṭṭhānepi ‘‘hetuṃ sahetukaṃ dhammaṃ paṭicca hetu sahetuko dhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā hetudukaṃ sahetukādīhi, sahetukañca hetudukādīhi yojetvā heṭṭhā vuttanayehi paccayā dassitā.

In the Dukaduka Paṭṭhāna too, the conditions are shown by combining the hetuduka with the sahetuka and others, and the sahetuka with the hetuduka and others, in the manner explained below, as in "conditioned by a causal, with-cause phenomenon, a causal, with-cause phenomenon arises by way of the root-condition" and so on.

Trong Paṭṭhāna bộ đôi-bộ đôi cũng vậy, bắt đầu với "do duyên một pháp có nhân là nhân, một pháp có nhân là nhân sanh khởi, vì là nhân duyên", các duyên được trình bày bằng cách kết hợp bộ đôi nhân với các bộ đôi bắt đầu với bộ đôi có nhân, và bộ đôi có nhân với các bộ đôi bắt đầu với bộ đôi nhân, theo các phương pháp đã nói ở trên.

Evaṃ dukesu eva duke pakkhipitvā dukadukapaṭṭhānaṃ desitanti ayaṃ dukadukapaṭṭhānanayo.

Thus, by inserting dukas within dukas, the Dukadukapaṭṭhāna has been taught; this is the Dukadukapaṭṭhāna Method.

Như vậy, Paṭṭhāna bộ đôi-bộ đôi đã được thuyết giảng bằng cách gộp các bộ đôi vào chính các bộ đôi. Đây là phương pháp Paṭṭhāna bộ đôi-bộ đôi.

Evaṃ tāva anulomapaṭṭhāne –

Thus, in the Anuloma Paṭṭhāna –

Như vậy, trước hết trong Paṭṭhāna Thuận.

2718

‘‘Tikañca paṭṭhānavaraṃ dukuttamaṃ,

“The excellent tika and the supreme duka,

"Paṭṭhāna bộ ba cao quý và bộ đôi tối thượng,

2719

Dukatikañceva tikadukañca;

And the dukatika and the tikaduka;

Bộ đôi-bộ ba và cả bộ ba-bộ đôi;

2720

Tikatikañceva dukadukañca,

And the tikatika and the dukaka,

Bộ ba-bộ ba và cả bộ đôi-bộ đôi,

2721

Cha anulomamhi nayā sugambhīrā’’ti–

Six profound methods in the direct order,” –

Sáu phương pháp trong Thuận thật sâu xa."

2722

Vuttā cha nayā veditabbā.

The six mentioned methods should be understood.

Sáu phương pháp đã nói nên được biết đến.

Paccayavasena panetesu chasu ekekasmiṃ paṭṭhāne paccayānulomādīnaṃ catunnaṃ nayānaṃ vasena etena pariyāyena catuvīsatinayapaṭimaṇḍitamidaṃ dhammānulomapaṭṭhānanti veditabbaṃ.

By way of conditions, in each of these six Paṭṭhānas, due to the four methods of paccayānuloma and so on, this Dhammānulomapaṭṭhāna, adorned with twenty-four methods, should be understood.

Về phương diện duyên, trong mỗi một trong sáu Paṭṭhāna này, theo bốn phương pháp là thuận duyên v.v., nên hiểu rằng Paṭṭhāna Thuận Pháp này được trang hoàng bởi hai mươi bốn phương pháp theo cách này.

Ayaṃ anulomapaṭṭhānanayo.

This is the Anulomapaṭṭhāna Method.

Đây là phương pháp Paṭṭhāna Thuận.

2723

Paccanīyapaṭṭhāne pana ‘‘nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca nakusalo dhammo uppajjati hetupaccayā.

However, in the Paccanīya Paṭṭhāna, in the Tika Paṭṭhāna, it is stated as: "Conditioned by a non-wholesome phenomenon, a non-wholesome phenomenon arises by way of the root-condition. Conditioned by one unwholesome or indeterminate aggregate... and two aggregates, and mind-originated matter," and so on.

Còn trong Paṭṭhāna Nghịch, bắt đầu với "do duyên một pháp không-thiện, một pháp không-thiện sanh khởi, vì là nhân duyên.

Akusalaṃ abyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca…pe… dve khandhā, cittasamuṭṭhānañca rūpa’’ntiādinā tikapaṭṭhāne, ‘‘nahetuṃ dhammaṃ paṭicca nahetu dhammo uppajjati hetupaccayā.

In the Duka Paṭṭhāna, it is stated as: "Conditioned by a non-causal phenomenon, a non-causal phenomenon arises by way of the root-condition. Conditioned by one non-causal aggregate... and mind-originated matter," and so on.

Do duyên một uẩn bất thiện, vô ký... v.v... hai uẩn, và sắc do tâm sanh" trong Paṭṭhāna bộ ba; bắt đầu với "do duyên một pháp không-nhân, một pháp không-nhân sanh khởi, vì là nhân duyên.

Nahetuṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca…pe… cittasamuṭṭhānañca rūpa’’ntiādinā dukapaṭṭhāne ca, ‘‘nahetuṃ nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca nahetu nakusalo dhammo uppajjati hetupaccayā.

In the Dukatika Paṭṭhāna, it is stated as: "Conditioned by a non-causal, non-wholesome phenomenon, a non-causal, non-wholesome phenomenon arises by way of the root-condition. Conditioned by one non-causal, non-wholesome, indeterminate aggregate, three aggregates," and so on.

Do duyên một uẩn không-nhân... v.v... và sắc do tâm sanh" trong Paṭṭhāna bộ đôi; bắt đầu với "do duyên một pháp không-thiện không-nhân, một pháp không-thiện không-nhân sanh khởi, vì là nhân duyên.

Nahetuṃ nakusalaṃ abyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhā’’tiādinā dukatikapaṭṭhāne ca, ‘‘nakusalaṃ nahetuṃ dhammaṃ paṭicca nakusalo nahetu dhammo uppajjatī’’tiādinā tikadukapaṭṭhāne ca, ‘‘nakusalaṃ nasukhāya vedanāya sampayuttaṃ dhammaṃ paṭicca nakusalo nasukhāya vedanāya sampayutto dhammo uppajjatī’’tiādinā tikatikapaṭṭhāne ca, ‘‘nahetuṃ nasahetukaṃ dhammaṃ paṭicca nahetu nasahetuko dhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā dukadukapaṭṭhāne cāti chasu paccanīyapaṭṭhānesu anulomatikapaṭṭhānādīsu chasu paṭṭhānesu vuttena sabbena pakārena pāḷinayo veditabbo.

In the Tikaduka Paṭṭhāna, it is stated as: "Conditioned by a non-wholesome, non-causal phenomenon, a non-wholesome, non-causal phenomenon arises," and so on. In the Tikatika Paṭṭhāna, it is stated as: "Conditioned by a non-wholesome phenomenon not associated with pleasant feeling, a non-wholesome phenomenon not associated with pleasant feeling arises," and so on. In the Dukaduka Paṭṭhāna, it is stated as: "Conditioned by a non-causal, not-with-cause phenomenon, a non-causal, not-with-cause phenomenon arises by way of the root-condition," and so on. Thus, in these six Paccanīya Paṭṭhānas, the method of the Pāḷi text should be understood in all the ways expressed in the six Paṭṭhānas such as the Anuloma Tika Paṭṭhāna and so on.

Do duyên một uẩn vô ký không-thiện không-nhân, ba uẩn" trong Paṭṭhāna bộ đôi-bộ ba; bắt đầu với "do duyên một pháp không-thiện không-nhân, một pháp không-thiện không-nhân sanh khởi" trong Paṭṭhāna bộ ba-bộ đôi; bắt đầu với "do duyên một pháp không-tương-ưng-với-thọ-lạc không-thiện, một pháp không-tương-ưng-với-thọ-lạc không-thiện sanh khởi" trong Paṭṭhāna bộ ba-bộ ba; và bắt đầu với "do duyên một pháp không-có-nhân không-nhân, một pháp không-có-nhân không-nhân sanh khởi, vì là nhân duyên" trong Paṭṭhāna bộ đôi-bộ đôi, như vậy trong sáu Paṭṭhāna Nghịch, phương pháp Pāḷi nên được hiểu theo mọi cách đã được nói trong sáu Paṭṭhāna như Paṭṭhāna Thuận bộ ba v.v.

Idañca kusalādīnaṃ, hetuādīnañca dhammānaṃ paccayuppannabhāvapaṭikkhepavasena pavattattā dhammapaccanīyapaṭṭhānaṃ nāma jātaṃ.

And this, because it proceeds by way of rejecting the conditionality of phenomena such as wholesome and so on, and cause and so on, is called the Dhammapaccanīya Paṭṭhāna.

Và điều này, vì diễn ra theo cách phủ định trạng thái quả duyên sanh của các pháp thiện v.v. và nhân v.v., nên được gọi là Paṭṭhāna Nghịch Pháp.

Tattha hi nakusalaṃ dhammaṃ paṭiccāti kusalassa paccayapaṭikkhepo.

Therein, " conditioned by a non-wholesome phenomenon" is the rejection of wholesomeness as a condition.

Vì trong đó, do duyên một pháp không-thiện là sự phủ định duyên của pháp thiện.

Nakusalo dhammo uppajjatīti kusalassa paccayuppannabhāvapaṭikkhepo.

" A non-wholesome phenomenon arises" is the rejection of wholesomeness as a resultant condition.

Một pháp không-thiện sanh khởi là sự phủ định trạng thái quả duyên sanh của pháp thiện.

Tathā ‘‘akusalaṃ abyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca…pe… akusalā, abyākatā khandhā cittasamuṭṭhānañca rūpaṃ uppajjatī’’ti evamādinā nayenettha attho veditabbo.

Similarly, the meaning here should be understood by this method, as in "conditioned by one unwholesome or indeterminate aggregate... unwholesome, indeterminate aggregates and mind-originated matter arise," and so on.

Tương tự, ý nghĩa ở đây nên được hiểu theo phương pháp bắt đầu với "do duyên một uẩn bất thiện, vô ký... v.v... các uẩn bất thiện, vô ký và sắc do tâm sanh sanh khởi".

Evamettha paccanīyapaṭṭhāne –

Thus, in this Paccanīya Paṭṭhāna –

Như vậy, ở đây trong Paṭṭhāna Nghịch –

2724

‘‘Tikañca paṭṭhānavaraṃ dukuttamaṃ,

“The excellent tika and the supreme duka,

"Paṭṭhāna bộ ba cao quý và bộ đôi tối thượng,

2725

Dukatikañceva tikadukañca;

And the dukatika and the tikaduka;

Bộ đôi-bộ ba và cả bộ ba-bộ đôi;

2726

Tikatikañceva dukadukañca,

And the tikatika and the dukaka,

Bộ ba-bộ ba và cả bộ đôi-bộ đôi,

2727

Cha paccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti–

Six profound methods in the reverse order,” –

Sáu phương pháp trong Nghịch thật sâu xa."

2728

Vuttā cha nayā veditabbā.

The six mentioned methods should be understood.

Sáu phương pháp đã nói nên được biết đến.

Paccayavasena panetthāpi ekekasmiṃ paccayānulomādīnaṃ catunnaṃ catunnaṃ nayānaṃ vasena catuvīsatinayapaṭimaṇḍitamidaṃ dhammapaccanīyapaṭṭhānanti veditabbanti ayaṃ paccanīyapaṭṭhānanayo.

By way of conditions, in each of these, too, due to the four methods of paccayānuloma and so on, this Dhammapaccanīya Paṭṭhāna, adorned with twenty-four methods, should be understood; this is the Paccanīya Paṭṭhāna Method.

Về phương diện duyên, ở đây cũng vậy, trong mỗi một phương pháp, theo bốn phương pháp là thuận duyên v.v., nên hiểu rằng Paṭṭhāna Nghịch Pháp này được trang hoàng bởi hai mươi bốn phương pháp. Đây là phương pháp Paṭṭhāna Nghịch.

2729

Anulomapaccanīyapaṭṭhāne pana ‘‘kusalaṃ dhammaṃ paṭicca nakusalo dhammo uppajjati hetupaccayā.

But in the Anuloma Paccanīya Paṭṭhāna, the Pali method should be understood in all ways as explained below, such as, "Dependent on a wholesome phenomenon, an unwholesome phenomenon arises due to root condition."

Còn trong Anulomapaccanīyapaṭṭhāna, (với câu) “Do duyên vào pháp thiện, pháp không-thiện sanh khởi do nhân duyên.

Kusale khandhe paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’ntiādinā tikapaṭṭhāne, ‘‘hetuṃ dhammaṃ paṭicca nahetu dhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā dukapaṭṭhāne ca, ‘‘hetuṃ kusalaṃ dhammaṃ paṭicca nahetu nakusalo dhammo uppajjatī’’tiādinā dukatikapaṭṭhāne ca, ‘‘kusalaṃ hetuṃ dhammaṃ paṭicca nakusalo nahetu dhammo uppajjatī’’tiādinā tikadukapaṭṭhāne ca, ‘‘kusalaṃ sukhāya vedanāya sampayuttaṃ dhammaṃ paṭicca nakusalo nasukhāya vedanāya sampayutto dhammo uppajjatī’’tiādinā tikatikapaṭṭhāne ca, ‘‘hetuṃ sahetukaṃ dhammaṃ paṭicca nahetu nasahetuko dhammo uppajjatī’’tiādinā dukadukapaṭṭhāne ca heṭṭhā vuttanayena sabbena pakārena pāḷinayo veditabbo.

"Dependent on wholesome aggregates, mind-originated matter" and so on, in the Tika Paṭṭhāna; "Dependent on a root phenomenon, a non-root phenomenon arises due to root condition" and so on, in the Duka Paṭṭhāna; "Dependent on a root wholesome phenomenon, a non-root unwholesome phenomenon arises" and so on, in the Dukatika Paṭṭhāna; "Dependent on a wholesome root phenomenon, an unwholesome non-root phenomenon arises" and so on, in the Tikaduka Paṭṭhāna; "Dependent on a wholesome phenomenon associated with pleasant feeling, an unwholesome phenomenon not associated with pleasant feeling arises" and so on, in the Tikatika Paṭṭhāna; and "Dependent on a root phenomenon with roots, a non-root phenomenon without roots arises" and so on, in the Dukaduka Paṭṭhāna.

Do duyên vào các uẩn thiện, sắc do tâm sanh (sanh khởi)” v.v... trong tikapaṭṭhāna; “Do duyên vào pháp nhân, pháp không-nhân sanh khởi do nhân duyên” v.v... trong dukapaṭṭhāna; “Do duyên vào pháp thiện là nhân, pháp không-thiện không-nhân sanh khởi” v.v... trong dukatikapaṭṭhāna; “Do duyên vào pháp thiện là nhân, pháp không-thiện không-nhân sanh khởi” v.v... trong tikadukapaṭṭhāna; “Do duyên vào pháp tương ưng với lạc thọ, pháp không tương ưng với lạc thọ sanh khởi” v.v... trong tikatikapaṭṭhāna; và “Do duyên vào pháp có nhân, pháp không-có-nhân sanh khởi” v.v... trong dukadukapaṭṭhāne, phương pháp Pāḷi cần được hiểu theo mọi cách đã được trình bày ở dưới.

Idaṃ kusalādīnaṃ dhammānaṃ paccayattaṃ appaṭikkhipitvā paccayuppannānaṃ kusalādibhāvapaṭikkhepavasena pavattattā dhammānulomapaccanīyapaṭṭhānaṃ nāma jātaṃ.

This is called Dhammānuloma Paccanīya Paṭṭhāna because it operates by not rejecting the conditionality of wholesome and other phenomena, but by rejecting the wholesome nature of the phenomena that have arisen dependently.

Pháp này được gọi là dhammānulomapaccanīyapaṭṭhāna (pháp thuận-phản-duyên) vì nó diễn tiến bằng cách không phủ định tính duyên của các pháp thiện v.v..., mà phủ định bản chất thiện v.v... của các pháp do duyên sanh.

Tattha hi kusalaṃ dhammaṃ paṭiccāti kusalassa paccayabhāvavidhānaṃ.

Here, " Dependent on a wholesome phenomenon" is the prescription of the wholesome as a condition.

Trong đó, câu “do duyên vào pháp thiện” là sự xác định bản chất duyên của pháp thiện.

Nakusalo dhammo uppajjatīti kusalassa paccayuppannabhāvanivāraṇaṃ, tasmā ‘‘kusale khandhe paṭicca cittasamuṭṭhānaṃ rūpa’’ntiādinā vissajjanaṃ vuttanti veditabbanti evamettha anulomapaccanīyapaṭṭhāne –

" An unwholesome phenomenon arises" is the prevention of the wholesome as a dependently arisen phenomenon. Therefore, it should be understood that the answer is stated, "Dependent on wholesome aggregates, mind-originated matter," and so on. Thus, in this Anuloma Paccanīya Paṭṭhāna –

Câu “pháp không-thiện sanh khởi” là sự ngăn chặn bản chất do duyên sanh của pháp thiện, do đó, cần hiểu rằng lời giải đáp đã được nói ra bằng câu “Do duyên vào các uẩn thiện, sắc do tâm sanh (sanh khởi)” v.v... Như vậy, trong anulomapaccanīyapaṭṭhāna này –

2730

‘‘Tikañca paṭṭhānavaraṃ dukuttamaṃ,

"The excellent Tika Paṭṭhāna, the supreme Duka,

“Pháp tam-duyên cao thượng và pháp nhị-duyên tối thắng,

2731

Dukatikañceva tikadukañca;

Dukatika and Tikaduka;

Pháp nhị-tam-duyên và cả pháp tam-nhị-duyên;

2732

Tikatikañceva dukadukañca,

Tikatika and Dukaduka,

Pháp tam-tam-duyên và cả pháp nhị-nhị-duyên,

2733

Cha anulomapaccanīyamhi nayā sugambhīrā’’ti–

These six profoundly deep methods are in the Anuloma Paccanīya,"

Sáu phương pháp trong anulomapaccanīya thật vô cùng sâu sắc.” –

2734

Vuttā cha nayā veditabbā.

the six methods mentioned should be understood.

Cần hiểu có sáu phương pháp đã được nói đến.

Paccayavasena panetthāpi ekekasmiṃ paccayānulomādīnaṃ catunnaṃ catunnaṃ nayānaṃ vasena catuvīsatinayapaṭimaṇḍitamidaṃ dhammānulomapaccanīyapaṭṭhānanti veditabbanti ayaṃ anulomapaccanīyapaṭṭhānanayo.

And here, in terms of condition, each of these is adorned with twenty-four methods, with four methods each of paccayānuloma and so on. This is to be understood as the Dhammānuloma Paccanīya Paṭṭhāna. This is the Anuloma Paccanīya Paṭṭhāna method.

Và ở đây, theo phương diện duyên, trong mỗi một (phương pháp), cần hiểu rằng dhammānulomapaccanīyapaṭṭhāna này được trang hoàng bởi hai mươi bốn phương pháp theo bốn phương pháp paccayānuloma v.v... Đây là phương pháp anulomapaccanīyapaṭṭhāna.

2735

Paccanīyānulomapaṭṭhāne ‘‘nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo dhammo…pe… nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca abyākato dhammo uppajjati hetupaccayā’’tiādinā tikapaṭṭhāne, ‘‘nahetuṃ dhammaṃ paṭicca hetu dhammo uppajjatī’’tiādinā dukapaṭṭhāne ca, ‘‘nahetuṃ nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca hetu akusalo dhammo…pe… hetu abyākato dhammo uppajjatīti’’ādinā dukatikapaṭṭhāne ca, ‘‘nakusalaṃ nahetuṃ dhammaṃ paṭicca akusalo hetu dhammo…pe… abyākato hetu dhammo uppajjatī’’tiādinā tikadukapaṭṭhāne ca, ‘‘nakusalaṃ nasukhāya vedanāya sampayuttaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo sukhāya vedanāya sampayutto dhammo…pe… abyākato sukhāya vedanāya sampayutto dhammo uppajjatī’’tiādinā tikatikapaṭṭhāne ca, ‘‘nahetuṃ nasahetukaṃ dhammaṃ paṭicca hetu sahetuko dhammo uppajjatī’’tiādinā dukadukapaṭṭhāne ca, heṭṭhā vuttena pakārena pāḷinayo veditabbo.

In the Paccanīyānuloma Paṭṭhāna, the Pali method should be understood in the way stated below, such as, "Dependent on an unwholesome phenomenon, an unskillful phenomenon... (etc.)... dependent on an unwholesome phenomenon, an indeterminate phenomenon arises due to root condition," and so on, in the Tika Paṭṭhāna; "Dependent on a non-root phenomenon, a root phenomenon arises" and so on, in the Duka Paṭṭhāna; "Dependent on a non-root unwholesome phenomenon, a root unskillful phenomenon... (etc.)... a root indeterminate phenomenon arises" and so on, in the Dukatika Paṭṭhāna; "Dependent on an unwholesome non-root phenomenon, an unskillful root phenomenon... (etc.)... an indeterminate root phenomenon arises" and so on, in the Tikaduka Paṭṭhāna; "Dependent on an unwholesome phenomenon not associated with pleasant feeling, an unskillful phenomenon associated with pleasant feeling... (etc.)... an indeterminate phenomenon associated with pleasant feeling arises" and so on, in the Tikatika Paṭṭhāna; and "Dependent on a non-root phenomenon without roots, a root phenomenon with roots arises" and so on, in the Dukaduka Paṭṭhāna.

Trong Paccanīyānulomapaṭṭhāna, “Do duyên vào pháp không-thiện, pháp bất thiện... ... Do duyên vào pháp không-thiện, pháp vô-ký sanh khởi do nhân duyên” v.v... trong tikapaṭṭhāna; “Do duyên vào pháp không-nhân, pháp nhân sanh khởi” v.v... trong dukapaṭṭhāna; “Do duyên vào pháp không-thiện không-nhân, pháp bất thiện là nhân... ... pháp vô-ký là nhân sanh khởi” v.v... trong dukatikapaṭṭhāna; “Do duyên vào pháp không-thiện không-nhân, pháp bất thiện là nhân... ... pháp vô-ký là nhân sanh khởi” v.v... trong tikadukapaṭṭhāna; “Do duyên vào pháp không-thiện không tương ưng với lạc thọ, pháp bất thiện tương ưng với lạc thọ... ... pháp vô-ký tương ưng với lạc thọ sanh khởi” v.v... trong tikatikapaṭṭhāna; và “Do duyên vào pháp không-nhân không-có-nhân, pháp nhân có-nhân sanh khởi” v.v... trong dukadukapaṭṭhāna, phương pháp Pāḷi cần được hiểu theo cách đã được trình bày ở dưới.

Idañca kusalādidhammānaṃ paccayattaṃ paṭikkhipitvā tesaṃ paccayuppannabhāvaappaṭikkhepavasena pavattattā dhammapaccanīyānulomapaṭṭhānaṃ nāma jātaṃ.

This is called Dhamma Paccanīyānuloma Paṭṭhāna because it operates by rejecting the conditionality of wholesome and other phenomena, but not rejecting their nature as dependently arisen phenomena.

Và pháp này được gọi là dhammapaccanīyānulomapaṭṭhāna (pháp phản-thuận-duyên) vì nó diễn tiến bằng cách phủ định tính duyên của các pháp thiện v.v..., mà không phủ định bản chất do duyên sanh của chúng.

Tattha nakusalaṃ dhammanti kusalassa paccayabhāvanivāraṇaṃ.

Here, " an unwholesome phenomenon" is the prevention of the wholesome as a condition.

Trong đó, “pháp không-thiện” là sự ngăn chặn bản chất duyên của pháp thiện.

Akusalo dhammo uppajjatīti akusalassa uppattividhānaṃ.

" An unskillful phenomenon arises" is the prescription of the arising of the unskillful.

“Pháp bất thiện sanh khởi” là sự xác định sự sanh khởi của pháp bất thiện.

Kusalaṃ pana paṭicca kusalassa uppattiabhāvato ‘‘kusalo dhammo uppajjatī’’ti avatvā ‘‘akusalo dhammo uppajjatī’’ti labbhamānapadavasena vuttaṃ.

However, since a wholesome phenomenon does not arise dependent on a wholesome phenomenon, it is not said "a wholesome phenomenon arises," but it is stated in terms of the available term "an unskillful phenomenon arises."

Tuy nhiên, vì không có sự sanh khởi của pháp thiện do duyên vào pháp thiện, nên thay vì nói “pháp thiện sanh khởi”, câu “pháp bất thiện sanh khởi” đã được nói ra theo các từ ngữ có thể có được.

Kusalaṃ, hi akusalaṃ, abyākataṃ vā sahajātapaccayaṃ katvā uppajjamāno kusalo nāma natthi, tasmā akusalassa ca abyākatassa ca vasena desanā katā.

Indeed, there is no wholesome phenomenon that arises with a wholesome, unskillful, or indeterminate phenomenon as a conascence condition; therefore, the teaching is made in terms of the unskillful and the indeterminate.

Thật vậy, không có pháp thiện nào sanh khởi bằng cách lấy pháp bất thiện hoặc pháp vô-ký làm câu sanh duyên, do đó, lời thuyết giảng đã được thực hiện theo phương diện của pháp bất thiện và pháp vô-ký.

Evamaññattha.

The same applies elsewhere.

Tương tự ở những nơi khác.

Evamettha dhammapaccanīyānulomapaṭṭhāne –

Thus, in this Dhamma Paccanīyānuloma Paṭṭhāna –

Như vậy, trong dhammapaccanīyānulomapaṭṭhāna này –

2736

‘‘Tikañca paṭṭhānavaraṃ dukuttamaṃ,

"The excellent Tika Paṭṭhāna, the supreme Duka,

“Pháp tam-duyên cao thượng và pháp nhị-duyên tối thắng,

2737

Dukatikañceva tikadukañca;

Dukatika and Tikaduka;

Pháp nhị-tam-duyên và cả pháp tam-nhị-duyên;

2738

Tikatikañceva dukadukañca,

Tikatika and Dukaduka,

Pháp tam-tam-duyên và cả pháp nhị-nhị-duyên,

2739

Cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrā’’ti–

These six profoundly deep methods are in the Paccanīyānuloma,"

Sáu phương pháp trong paccanīyānuloma thật vô cùng sâu sắc.” –

2740

Vuttā cha nayā veditabbā.

the six methods mentioned should be understood.

Cần hiểu có sáu phương pháp đã được nói đến.

Paccayavasena panetthāpi tikapaṭṭhānādīsu ekekasmiṃ paccayānulomādīnaṃ catunnaṃ catunnaṃ nayānaṃ vasena ekena pariyāyena catuvīsatinayapaṭimaṇḍitamidaṃ dhammapaccanīyānulomapaṭṭhānanti veditabbanti ayaṃ paccanīyānulomapaṭṭhānanayo.

And here, in terms of condition, each of these Tika Paṭṭhāna and so on is adorned with twenty-four methods, with four methods each of paccayānuloma and so on, in one way. This is to be understood as Dhamma Paccanīyānuloma Paṭṭhāna. This is the Paccanīyānuloma Paṭṭhāna method.

Và ở đây, theo phương diện duyên, trong mỗi một (phương pháp) như tikapaṭṭhāna v.v..., cần hiểu rằng dhammapaccanīyānulomapaṭṭhāna này, theo một cách trình bày, được trang hoàng bởi hai mươi bốn phương pháp theo bốn phương pháp paccayānuloma v.v... Đây là phương pháp paccanīyānulomapaṭṭhāna.

2741

Evamidaṃ bhagavatā anulomapaṭṭhānādīsu catūsu ekekasmiṃ paṭṭhāne tikadukādīnaññeva channaṃ channaṃ nayānaṃ vasena catuvīsatinayapaṭimaṇḍitaṃ samantapaṭṭhānamahāpakaraṇaṃ desitaṃ.

Thus, in each of these four Paṭṭhānas, such as Anuloma Paṭṭhāna, the Bhagavā taught the Great Treatise of Samanta Paṭṭhāna, adorned with twenty-four methods, based on the six methods of Tika, Duka, and so on.

Như vậy, Đại Tạng Samantapaṭṭhāna này đã được Đức Thế Tôn thuyết giảng, được trang hoàng bởi hai mươi bốn phương pháp theo sáu phương pháp của mỗi loại như tikaduka v.v... trong mỗi một trong bốn paṭṭhāna là anulomapaṭṭhāna v.v...

Paccayavasena panetesu catuvīsatiyā paṭṭhānesu ekekasmiṃ paccayānulomādīnaṃ catunnaṃ catunnaṃ nayānaṃ vasenetaṃ channavutinayapaṭimaṇḍitaṃ hoti, dhammavaseneva cetaṃ pakaraṇaṃ catuvīsatisamantapaṭṭhānaṃ vuttanti ayamettha vibhaṅganayo.

And in terms of condition, each of these twenty-four Paṭṭhānas becomes adorned with ninety-six methods, with four methods each of paccayānuloma and so on. And this treatise is called the twenty-four Samanta Paṭṭhāna in terms of phenomena. This is the method of exposition here.

Còn theo phương diện duyên, trong mỗi một trong hai mươi bốn paṭṭhāna này, nó được trang hoàng bởi chín mươi sáu phương pháp theo bốn phương pháp paccayānuloma v.v... Và bộ tạng này được gọi là hai mươi bốn Samantapaṭṭhāna chính là theo phương diện pháp. Đây là phương pháp phân tích ở đây.

2742

Mohavicchedaniyā abhidhammamātikatthavaṇṇanāya

In the Mohavicchedanī, the explanation of the Abhidhamma Mātika

Trong Mohavicchedanī, bản sớ giải về ý nghĩa của mātikā Vi Diệu Pháp

2743

Paṭṭhānamātikatthavaṇṇanā niṭṭhitā.

The explanation of the Paṭṭhāna Mātika is concluded.

Phần sớ giải về ý nghĩa của Paṭṭhānamātikā đã hoàn tất.

2744

Nigamanakathā

Concluding Words

Lời kết

2745

Ettāvatā ca –

With this much –

Đến đây –

2746

1.

1.

2747

Mātikāyābhidhammassa, āraddhā atthavaṇṇanā;

The explanation of the meaning of the Abhidhamma Mātika, which was begun,

Bản sớ giải về ý nghĩa của mātikā Vi Diệu Pháp đã được bắt đầu;

2748

Mohavicchedanī nāma, yā sā niṭṭhamupāgatā.

Called Mohavicchedanī, has now reached its completion.

Với tên gọi Mohavicchedanī, nay đã đi đến hồi kết thúc.

2749

2.

2.

2750

Niṭṭhaṃ yathāyaṃ sampattā, lajjīhi abhipatthitā;

Just as this desired by the modest has come to completion;

Như tác phẩm này đã đạt đến sự hoàn mãn, được những người có lòng tàm quý mong mỏi;

2751

Sabbe niṭṭhaṃ tathā santā, samentu sumanorathā.

So may all good wishes of virtuous beings be fulfilled.

Mong sao tất cả chúng sanh cũng vậy, hãy đạt đến sự viên mãn các ước nguyện tốt lành.

2752

3.

3.

2753

Yo gambhīro sasādīnaṃ, samuddova bhayāvaho;

That which is profound and terrifying like the ocean to sea creatures,

Điều mà sâu thẳm như đại dương đối với loài thỏ và các loài khác, đáng sợ hãi;

2754

Kālesmiṃ dhīmatañcāpi, api ganthāvalokane.

And even to the wise in these times, in the perusal of texts.

Ngay cả đối với người trí, đôi khi cũng (khó khăn) trong việc tra cứu các bộ sách.

2755

4.

4.

2756

Paṭhamantaradhānassa, abhidhammassa tassa yaṃ;

That which announces the first disappearance of the Abhidhamma,

Đối với Vi Diệu Pháp, vốn sẽ biến mất đầu tiên,

2757

Silālekhā nidhīnaṃva, dhammatthānaṃ pakāsikā.

Like an inscription on stone, revealing the treasures of the Dhamma.

Bản sớ giải này như những bản khắc đá làm sáng tỏ kho tàng ý nghĩa của Chánh Pháp.

2758

5.

5.

2759

Nāvā viya samuddassa, sukhotaraṇapaddhati;

Like a ship on the ocean, a path of easy crossing;

Như con thuyền trên đại dương, là con đường dễ dàng vượt qua;

2760

Pāḷiaṭṭhakathā cesā, parisuddhā anākulā.

This Pali Aṭṭhakathā is pure and unconfused.

Bản Pāḷi và sớ giải này thanh tịnh, không rối rắm.

2761

6.

6.

2762

Nayatopi avikkiṇṇā, asaṃkiṇṇā nikāyato;

Not scattered in method, not confused in school;

Không bị phân tán về phương pháp, không bị hỗn tạp về bộ phái;

2763

Yato sakkacca sotabbā, saddhammaṭṭhitiyā satā.

Therefore, it should be listened to with care by those mindful of the Saddhamma's endurance.

Do đó, người hiền trí vì sự trường tồn của Chánh Pháp, nên cẩn trọng lắng nghe.

2764

7.

7.

2765

Saddhammaṭṭhitikāmena, anattukkaṃsanādito;

By me, desiring the endurance of the Saddhamma, without self-praise and so on,

Với mong muốn Chánh Pháp trường tồn, không tự tán dương mình v.v...;

2766

Mayāpi vaṇṇayantena, racitā suddhacetasā;

It has been composed with a pure mind, explaining;

Tác phẩm này cũng đã được tôi, với tâm thanh tịnh, biên soạn trong khi giải thích;

2767

Tettiṃsabhāṇavārāya, parimāṇena tantiyā.

Its extent being thirty-three recitations of text.

Với dung lượng ba mươi ba bhāṇavāra của kinh điển.

2768

8.

8.

2769

Mātikāvaṇṇanā yā sā, yāva niṭṭhaṃ yathābalaṃ;

This explanation of the Mātika, as far as its completion and to the best of my ability,

Bản sớ giải mātikā này, cho đến khi hoàn tất, theo khả năng của mình;

2770

Sabbatthasaṅgahā esā, anākulapadakkamā.

Is comprehensive in all aspects, with an unconfused sequence of words.

Đã tổng hợp mọi nơi, với thứ tự các từ ngữ không rối rắm.

2771

9.

9.

2772

Yaṃ pattaṃ kusalaṃ tena, patvā sambodhimuttamaṃ;

By the wholesome attained through this, having reached supreme enlightenment;

Nhờ công đức thiện lành đã đạt được qua việc này, sau khi chứng đắc Chánh Đẳng Giác tối thượng;

2773

Niṭṭhaṃ pāpeyyamakhile, pāṇino hitacetasā.

May I lead all beings to the ultimate goal with a benevolent mind.

Với tâm lợi ích, tôi sẽ đưa tất cả chúng sanh đến sự viên mãn.

2774

10.

10.

2775

Nānājanādhiramaṇīyatarassa,

For the Coḷa country, which is exceedingly delightful to various people,

Của xứ Coḷa, nơi làm vui lòng nhiều người,

2776

Coḷaraṭṭhassa bhāramadhivāhakulandharassa;

Bearing the burden of protecting the land, which is a great burden;

Là nơi sinh trưởng của dòng dõi gánh vác trọng trách;

2777

Kāveripūtasalilena hitālayassa,

Whose abode is blessed by the pure waters of the Kāverī;

Là nơi ở tốt lành nhờ dòng nước thanh tịnh của sông Kāverī,

2778

Rājādhirājavaravaṃsasupīṇitassa.

Whose excellent lineage of kings is well-nourished.

Được dòng dõi cao quý của các vị vua chúa nuôi dưỡng.

2779

11.

11.

2780

Majjhamhi coḷakakalaṅkanibhena maggaṃ,

In the middle, a path resembling a black mark on a cloth, or a Coḷaka symbol,

Ở trung tâm xứ Coḷa, như một vết trang điểm, là con đường,

2781

Pūraṃ visālavibhavehi mahākulehi;

Full of great families with vast prosperity;

Tràn đầy những gia tộc lớn với sự giàu có rộng lớn;

2782

Pākāracakkaparikhāhi ca gopurehi,

With circuits of walls, moats, and gate-towers,

Với tường thành, vòng thành, và hào lũy, cùng với các cổng thành,

2783

Yuttaṃ janākulasusajjitarājamaggaṃ.

Endowed with royal roads crowded with people and well-adorned.

Hợp thành một kinh đô với đường sá hoàng gia đông đúc dân cư và được trang hoàng lộng lẫy.

2784

12.

2785

Sabbūpabhogaparibhogadhanehi nānā-

With various kinds of consumable goods and wealth for enjoyment,

Với đủ loại tài sản, vật dụng, và hàng hóa tiêu dùng,

2786

Vaṇṇehi puṇṇavividhāpaṇikehi sobhaṃ;

Shining with various shops abundant with goods of many kinds;

Tỏa sáng với các cửa tiệm đa dạng, đầy ắp hàng hóa muôn màu;

2787

Coḷādhināgapuranandananāthabhūtaṃ,

Being the delight and refuge of Coḷādhināgapura,

Là kinh thành hoan hỷ, nơi ngự trị của chúa tể xứ Coḷa,

2788

Ye tattha sogatavihāravarābhirāmā.

Where there were excellent and delightful Buddhist monasteries.

Tại nơi ấy có những ngôi tự viện Phật giáo tuyệt vời và khả ái.

2789

13.

2790

Tesaṃ mukhe janamanoharasatthubimba-

At the entrance of these, where the Buddha's image, delighting people's minds,

Trong số ấy, ngôi chùa đứng đầu, được tôn trí bởi pho tượng Đức Bổn Sư làm say đắm lòng người,

2791

Sambhāvite mahati sajjanamānanīye;

Is established, highly honored by good people;

Vĩ đại và được các bậc thiện nhân hết lòng tôn kính;

2792

Vijjālayehi udayācalasannibhehi,

With colleges resembling the rising sun,

Với các học đường tựa như núi Udaya (nơi mặt trời mọc),

2793

Kelāsakūṭasikharopamacetiyehi.

And stupas resembling the peak of Mount Kelāsa.

Với các bảo tháp sánh ngang đỉnh núi Kelāsa.

2794

14.

2795

Pāsādahammiyavarehi ca maṇḍapehi,

With excellent palaces, mansions, and pavilions,

Với những lâu đài và cung điện tuyệt mỹ, cùng với các đình tạ,

2796

Jambambatālapanasāditarāvalīhi;

With rows of trees like jambu, mango, and jackfruit;

Với những hàng cây trâm, cây thốt nốt, cây mít và các cây ăn quả khác;

2797

Nandopanandabhujagassa varassa bhoga-

With gate-towers made with plaster, like the excellent serpent Nandopananda's

Với các cổng thành được quét vôi trắng tựa như những cuộn mình

2798

Cakkāvalīsamasudhākatagopurehi.

Circuit of hoods.

Của vị Long vương Nandopananda cao quý.

2799

15.

2800

Yutte visālasikatāsitamāḷakehi,

Endowed with vast, white-sanded courtyards,

Hợp thành bởi những sân chùa rộng lớn phủ cát trắng,

2801

Yutte susīlayatisaṅghanisevitamhi;

Endowed with the presence of monks of good conduct;

Là nơi lui tới của Tăng đoàn gồm các vị tu sĩ giới hạnh vẹn toàn;

2802

Kalyāṇakammaniratehi haṭūpahāre,

Devoted to wholesome deeds, having offered gifts,

Nơi các bậc thiện tín chuyên tâm làm các thiện sự dâng cúng vật phẩm,

2803

Nāgajjunavhayavihāravare vasanto.

Dwelling in that excellent monastery named Nāgajjuna.

Ngự tại ngôi tự viện cao quý tên là Nāgajjuna.

2804

16.

2805

Nāmena yo dhutadharaggasamānanāmo,

He, whose name is honored like the foremost of the dhutaṅgas,

Vị trưởng lão có danh xưng giống như tên của bậc đứng đầu trong các vị hành đầu-đà,

2806

Candova pākaṭanabhoditavītapañño;

Whose clear wisdom shines forth like the moon in the sky;

Có trí tuệ trong sáng như vầng trăng hiện trên bầu trời quang đãng;

2807

Satthantaresu nipuṇo piṭakattaye ca,

Skillful in other teachings and in the Three Piṭakas,

Ngài tinh thông các bộ luận khác và cả Tam Tạng,

2808

Vādībhayūthavipine migarājalīlo.

Sporting like a lion in the forest of the fears of debaters.

Uy dũng như một vị chúa sơn lâm giữa rừng rậm của các nhà luận chiến.

2809

17.

2810

Yo sāgarova na vilaṅghati sīlavela-

He, who like the ocean does not transgress the shore of sīla,

Ngài không bao giờ vượt qua bờ bến của giới hạnh, như đại dương không bao giờ tràn qua bờ,

2811

Mappicchatādiguṇasāravibhūsitatto;

Whose being is adorned with the essence of virtues like fewness of wishes;

Bản thân được trang nghiêm bởi tinh hoa của các đức hạnh như thiểu dục;

2812

Joteti sāsanamalaṃ nikhilaṃ jahanto,

Illuminating the entire spotless Sāsana, abandoning all defilements,

Ngài làm rạng rỡ giáo pháp, từ bỏ hoàn toàn mọi uế nhiễm,

2813

Sakkacca dhammavinayaṃ paridīpayanto.

Diligently expounding the Dhamma and Vinaya.

Và thành kính xiển dương cả Pháp và Luật.

2814

18.

2815

Tenābhidhammapiṭakaṇṇavavippakiṇṇa-

By him, extracting the collection of jewel-like essence and meaning,

Bởi vị ấy, những kho tàng châu báu tinh túy vốn nằm rải rác

2816

Sārattharatnanikareva samuddharitvā;

Scattered throughout the ocean of the Abhidhamma Piṭaka;

Trong đại dương của tạng Abhidhamma đã được thu gom lại;

2817

Sammāpajānagaḷalaṅkaraṇāya moha-

For the proper adornment of the discerning, the Mohavicchedanī, a garland of jewels,

Để làm vật trang sức cho cổ của những người có trí tuệ chân chính, bộ luận Mohavicchedanī

2818

Vicchedanī viracitā ratanāvalī yā.

Was composed.

Như một chuỗi ngọc quý, đã được soạn tác.

2819

19.

2820

Sāyaṃ pabhāsatu sukittivirājamānā,

May this shine forth, resplendent with good fame,

Nguyện cho bộ luận này, rực rỡ với danh tiếng tốt lành, sẽ tỏa sáng,

2821

Dhammesu mohatimiraṃ vinihacca sammā;

Dispelling the darkness of delusion in the Dhammas properly;

Sau khi đã phá tan hoàn toàn bóng tối si mê trong các pháp;

2822

Ābhātu tāva jinasāsanajoti yāva,

May it illuminate the light of the Buddha's Sāsana as long as it exists,

Nguyện cho ánh sáng của giáo pháp Đức Phật sẽ chiếu soi, chừng nào

2823

Vattissatissa janatāhitamāvahantī.

Bringing benefit to people.

Nó còn tồn tại, mang lại lợi ích cho chúng sanh.

2824

Iti coḷaraṭṭhe mahākassapattherena viracitā

Here ends the Mohavicchedanī, named

Như vậy, bộ luận được soạn tác bởi Đại Trưởng lão Kassapa ở xứ Coḷa

2825

Mohavicchedanī nāma

The commentary on the Abhidhamma Mātika,

Có tên là Mohavicchedanī

2826

Abhidhammamātikatthavaṇṇanā niṭṭhitā.

Composed by the Mahākassapatthera in the Coḷa country.

Phần sớ giải về đề mục của tạng Abhidhamma, đến đây là kết thúc.

Table of Contents

Pakiṇṇakavinicchayo

Miscellaneous Determination

Phân tích các vấn đề tạp loại

Nigamanakathā

Concluding Words

Lời kết

Settings