547. Idāni ānisaṃsadassāvīkathā nāma hoti.
547. Now there is the discourse called 'One Who Sees Benefit'.
547. Bây giờ là luận đề Người thấy lợi ích.
Tattha sakasamaye saṅkhāre ādīnavato nibbānañca ānisaṃsato passantassa saṃyojanappahānaṃ hotīti nicchayo.
In the Theravādin's teaching, it is certain that the abandoning of fetters (saṃyojanappahāna) occurs for one who sees danger (ādīnava) in conditioned phenomena (saṅkhārā) and benefit (ānisaṃsa) in Nibbāna.
Theo quan điểm của phe ta, sự đoạn trừ các kiết sử (saṃyojanappahānaṃ) xảy ra đối với người thấy sự nguy hiểm (ādīnava) trong các hành (saṅkhāra) và thấy Niết-bàn là lợi ích (ānisaṃsa).
Yesaṃ pana tesu dvīsupi ekaṃsikavādaṃ gahetvā ‘‘ānisaṃsadassāvinova saṃyojanappahānaṃ hotī’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
However, for those who, like the Andhakas, adhere to a one-sided view (ekaṃsikavāda) among these two*, holding the view that 'the abandoning of fetters occurs only for one who sees benefit (ānisaṃsadassāvī)'; referring to them, the question is for the Theravādin, and the affirmation is for the other party.
Tuy nhiên, đối với những người có quan điểm rằng, như trường hợp của phái Andhaka, chỉ người thấy lợi ích (ānisaṃsadassāvinova) mới có sự đoạn trừ các kiết sử, bằng cách chấp giữ một quan điểm nhất định trong hai điều đó; thì câu hỏi là của phe ta, và sự thừa nhận là của phe khác.
Athassa ‘‘ekaṃsikavādo tayā gahito, ādīnavopi daṭṭhabboyevā’’ti vibhāgadassanatthaṃ sakavādī saṅkhāretiādimāha.
Then, to show the distinction to that other debater,*, "You have adopted a one-sided view, and the danger* should also be seen," the proponent stated, starting with " saṅkhāras".
Bấy giờ, để chỉ ra sự phân biệt cho người ấy rằng: “Ông đã chấp thủ một học thuyết phiến diện, sự nguy hại cũng cần phải được thấy rõ”, Thượng tọa bộ đã nói đoạn bắt đầu bằng “các hành”.
Saṅkhāre ca aniccato manasikaroti, nibbāne ca ānisaṃsadassāvī hotīti pañhasmiṃ ayamadhippāyo – ānisaṃsadassāvissa saṃyojanānaṃ pahānaṃ hotīti tesaṃ laddhi.
In the question, " Does one apply the mind to saṅkhāras as impermanent, and is one a seer of benefit in Nibbāna?" this is the intention: Their doctrine is that for one who sees the benefit, the abandonment of the fetters occurs.
Trong câu hỏi “Vị ấy tác ý các hành là vô thường, và là người thấy lợi ích trong Niết-bàn”, chủ ý là thế này: theo chủ trương của họ, sự đoạn trừ các kiết sử xảy ra nơi người thấy lợi ích.
Nanu saṅkhāre aniccato manasikaroto saṃyojanā pahīyantīti ca puṭṭho āmantāti paṭijānāti.
Indeed, when asked, "Are the fetters abandoned for one who applies the mind to saṅkhāras as impermanent?" he assents, saying, "Yes."
Chẳng phải các kiết sử được đoạn trừ nơi người tác ý các hành là vô thường hay sao? Khi được hỏi như vậy, vị ấy thừa nhận bằng cách nói "Āmantā" (Đúng vậy).
Tena te saṅkhāre ca aniccato manasikaroti, nibbāne ca ānisaṃsadassāvī hotīti idaṃ āpajjati, kiṃ sampaṭicchasi etanti.
Therefore, this implies that he applies the mind to saṅkhāras as impermanent, and is also a seer of benefit in Nibbāna. "Do you accept this?"
Do đó, theo quan điểm của ông, người ấy vừa tác ý các hành là vô thường, vừa là người thấy được lợi ích trong Nibbāna. Điều này xảy ra như vậy. Ông có chấp nhận điều này không?
Tato paravādī ekacittakkhaṇaṃ sandhāya paṭikkhipati, dutiyaṃ puṭṭho nānācittavasena paṭijānāti.
Then, the other debater rejects it, referring to a single mind-moment, but when asked a second time, he assents, referring to various mind-moments.
Sau đó, người theo tà kiến, nhắm đến một sát-na tâm, đã bác bỏ. Khi được hỏi lần thứ hai, vị ấy thừa nhận theo phương diện các tâm khác nhau.
Sakavādī panassa adhippāyaṃ madditvā aniccamanasikārassa ānisaṃsadassāvitāya ca ekato paṭiññātattā dvinnaṃ phassānaṃ dvinnaṃ cittānaṃ samodhānaṃ hotīti pucchati.
However, the proponent, having crushed his intention, asks, " Does the convergence of two contacts, two minds, occur?" because of his assent to both the application of mind to impermanence and being a seer of benefit.
Vị theo chánh kiến, sau khi bác bỏ chủ ý của đối phương, đã hỏi rằng: "Có sự hợp nhất của hai xúc và hai tâm hay không?" vì đối phương đã thừa nhận đồng thời cả việc tác ý vô thường và việc thấy lợi ích.
Itaro dvinnaṃ samodhānaṃ apassanto paṭikkhipati.
The other rejects it, not seeing the convergence of two.
Người kia, không thấy sự hợp nhất của cả hai, đã bác bỏ.
Dukkhatotiādipañhesupi eseva nayo.
The same method applies to questions such as " as suffering," and so forth.
Trong các câu hỏi bắt đầu bằng Dukkhato (về khổ), phương pháp cũng tương tự như vậy.
Kiṃ panettha sanniṭṭhānaṃ, kiṃ aniccādito manasikaroto saṃyojanā pahīyanti, udāhu nibbāne ānisaṃsadassāvissa, udāhu dvepi ekato karontassāti.
What is the conclusion here? Are the fetters abandoned for one who applies the mind to impermanence and so forth, or for one who sees benefit in Nibbāna, or for one who does both simultaneously?
Ở đây, quyết định là gì? Các kiết sử được đoạn trừ nơi người tác ý về vô thường v.v... hay nơi người thấy lợi ích trong Nibbāna, hay nơi người thực hiện cả hai cùng một lúc?
Yadi tāva aniccādito manasikaroto pahānaṃ bhaveyya, vipassanācitteneva bhaveyya.
If abandonment were to occur for one who applies the mind to impermanence and so forth, it would occur through the insight-mind (vipassanācitta) alone.
Nếu sự đoạn trừ xảy ra nơi người tác ý về vô thường v.v..., thì nó phải xảy ra chỉ bằng tâm vipassanā.
Atha ānisaṃsadassāvino, anussavavasena nibbāne ānisaṃsaṃ passantassa vipassanācitteneva bhaveyya, atha dvepi ekato karontassa bhaveyya, dvinnaṃ phassādīnaṃ samodhānaṃ bhaveyya.
If it were for one who sees benefit, it would occur through the insight-mind for one who sees benefit in Nibbāna by way of tradition. If it were for one who does both simultaneously, there would be a convergence of two contacts, and so forth.
Nếu xảy ra nơi người thấy lợi ích, thì đối với người thấy lợi ích trong Nibbāna qua việc nghe lại, sự đoạn trừ phải xảy ra chỉ bằng tâm vipassanā. Nếu xảy ra nơi người thực hiện cả hai cùng một lúc, thì phải có sự hợp nhất của hai xúc v.v...
Yasmā pana ariyamaggakkhaṇe aniccādimanasikārassa kiccaṃ nipphattiṃ gacchati puna niccatotiādigahaṇassa anuppattidhammabhāvato, nibbāne ca paccakkhatova ānisaṃsadassanaṃ ijjhati, tasmā kiccanipphattivasena aniccādito manasikaroto ārammaṇaṃ katvā pavattivasena ca nibbāne ānisaṃsadassāvissa saṃyojanānaṃ pahānaṃ hotīti veditabbaṃ.
However, since at the moment of the Noble Path, the function of applying the mind to impermanence and so forth reaches completion (due to the nature of non-occurrence of taking it as permanent again), and the seeing of benefit in Nibbāna succeeds directly, therefore it should be understood that the abandonment of fetters occurs for one who applies the mind to impermanence and so forth by way of the completion of the function, and for one who sees benefit in Nibbāna by way of having made it the object and proceeding.
Tuy nhiên, vì trong sát-na Thánh đạo, phận sự của việc tác ý vô thường v.v... đã hoàn thành, do bản chất của pháp là không còn có sự chấp thủ là thường v.v... nữa, và việc thấy lợi ích trong Nibbāna được thành tựu một cách trực tiếp, cho nên cần phải hiểu rằng sự đoạn trừ các kiết sử xảy ra nơi người tác ý về vô thường v.v... theo phương diện hoàn thành phận sự, và nơi người thấy lợi ích trong Nibbāna theo phương diện lấy Nibbāna làm đối tượng mà sinh khởi.
549. Idāni amatārammaṇakathā nāma hoti.
549. Now comes the discourse called "Nibbāna as Object."
549. Bây giờ đến Luận điểm Đối tượng Bất tử.
Tattha yesaṃ ‘‘nibbānaṃ maññatī’’tiādīnaṃ ayoniso atthaṃ gahetvā amatārammaṇaṃ saṃyojanaṃ hotīti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the proponent's question and the other debater's assent concern those who, having improperly understood the meaning of* like "one conceives Nibbāna," hold the view that Nibbāna as an object is a fetter, for example, the Pubbaseliyas.
Trong đó, có những người, như phái Pubbaseliya, do nắm bắt ý nghĩa của các câu như "nibbānaṃ maññati" (tưởng tri Nibbāna) một cách không như lý, đã có tà kiến rằng kiết sử có đối tượng bất tử. Nhắm đến họ, vị theo chánh kiến nêu câu hỏi, và người kia thừa nhận.
Atha naṃ sace amatārammaṇaṃ saṃyojanaṃ, amatassa saṃyojaniyādibhāvo āpajjatīti codetuṃ amataṃ saṃyojaniyantiādimāha.
Then, to rebuke him,*, "If Nibbāna as an object is a fetter, then Nibbāna would become something conducive to fettering and so forth," he states, starting with " The Deathless is conducive to fettering."
Sau đó, để chất vấn người kia rằng nếu kiết sử có đối tượng bất tử, thì pháp bất tử sẽ trở thành pháp bị kiết sử trói buộc v.v..., vị ấy đã nói amataṃ saṃyojaniyaṃ (bất tử là pháp bị kiết sử trói buộc) v.v...
Itaro suttavirodhabhayena sabbaṃ paṭikkhipati.
The other rejects everything for fear of contradicting the Suttas.
Người kia, vì sợ mâu thuẫn với kinh, đã bác bỏ tất cả.
Iminā upāyena sabbavāresu attho veditabbo.
In this way, the meaning should be understood in all instances.
Theo phương pháp này, ý nghĩa trong tất cả các luận điểm cần được hiểu.
Nibbānaṃ nibbānatoti āhaṭasuttaṃ pana diṭṭhadhammanibbānaṃ sandhāya bhāsitaṃ, tasmā asādhakanti.
However, the Sutta quoted, " Nibbāna from Nibbāna," was spoken with reference to Nibbāna in this very life (diṭṭhadhammanibbāna), and therefore it is not probative.
Còn kinh được dẫn ra Nibbānaṃ nibbānato (Nibbāna từ Nibbāna) được nói nhắm đến diṭṭhadhammanibbāna (Nibbāna trong hiện tại), do đó không thể làm bằng chứng.
552-553. Idāni rūpaṃ sārammaṇantikathā nāma hoti.
552-553. Now comes the discourse called "Is Material Form an Object?"
552-553. Bây giờ đến Luận điểm Sắc có đối tượng.
Tattha rūpaṃ sappaccayaṭṭhena sārammaṇaṃ nāma hoti, na aññaṃ ārammaṇaṃ karotīti ārammaṇapaccayavasena.
Here, material form (rūpa) is called "having an object" (sārammaṇa) in the sense of having a condition, not in the sense of making another an object, that is, by way of the object-condition (ārammaṇapaccaya).
Trong đó, sắc được gọi là có đối tượng (sārammaṇa) theo nghĩa là có nhân duyên, chứ không phải theo nghĩa là nó lấy một đối tượng khác làm đối tượng theo phương diện duyên đối tượng (ārammaṇapaccaya).
Yesaṃ pana avisesena rūpaṃ sārammaṇanti laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ; te sandhāya ārammaṇatthassa vibhāgadassanatthaṃ pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
However, the proponent's question and the other debater's assent concern those who, like the Uttarāpathakas, hold the doctrine that material form is sārammaṇa indiscriminately, for the purpose of showing the distinction of the meaning of "object."
Còn những người, như phái Uttarāpathaka, có tà kiến rằng sắc có đối tượng một cách không phân biệt; nhắm đến họ, để chỉ ra sự phân biệt về ý nghĩa của đối tượng, vị theo chánh kiến nêu câu hỏi, và người kia thừa nhận.
Sesamettha pāḷianusāreneva veditabbaṃ.
The rest here should be understood according to the Pāḷi itself.
Phần còn lại ở đây cần được hiểu theo như trong Pāḷi.
Na vattabbanti pañhe olubbhārammaṇaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
In the question, " It should not be said," the proponent's assent is given with reference to the leaning-on object (olubbhārammaṇa).
Trong câu hỏi Na vattabbaṃ (Không nên nói), sự thừa nhận của vị theo chánh kiến là nhắm đến đối tượng nương tựa.
Dutiyapañhepi paccayārammaṇaṃ sandhāya paṭiññā tasseva.
In the second question also, his assent is given with reference to the condition-object (paccayārammaṇa).
Trong câu hỏi thứ hai cũng vậy, sự thừa nhận của chính vị ấy là nhắm đến đối tượng duyên.
Iti sappaccayaṭṭhenevettha sārammaṇatā siddhāti.
Thus, here, the state of having an object is established only in the sense of having a condition.
Như vậy, ở đây, tính chất có đối tượng được thành tựu chỉ theo nghĩa là có nhân duyên.
554-556. Idāni anusayā anārammaṇātikathā nāma hoti.
554-556. Now comes the discourse called "Are Latent Tendencies Without Object?"
554-556. Bây giờ đến Luận điểm Tùy miên không có đối tượng.
Tattha yesaṃ anusayā nāma cittavippayuttā ahetukā abyākatā, teneva ca anārammaṇāti laddhi, seyyathāpi andhakānañceva ekaccānañca uttarāpathakānaṃ; te sandhāya anusayāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the proponent's question and the other debater's assent concern those who, like the Andhakas and some Uttarāpathakas, hold the doctrine that latent tendencies (anusayā) are dissociated from consciousness (cittavippayutta), without roots (ahetukā), indeterminate (abyākatā), and for that very reason, without object (anārammaṇā), when he asks, " Are latent tendencies…".
Trong đó, có những người, như phái Andhaka và một số người phái Uttarāpathaka, có tà kiến rằng tùy miên là những pháp không tương ưng với tâm, vô nhân, vô ký, và chính vì thế chúng không có đối tượng; nhắm đến họ, vị theo chánh kiến nêu câu hỏi anusayā (các tùy miên), và người kia thừa nhận.
Atha naṃ anārammaṇena nāma evaṃvidhena bhavitabbanti codetuṃ rūpantiādimāha.
Then, to rebuke him,*, "That which is without object should be of this nature," he states, starting with " Material form," and so forth.
Sau đó, để chất vấn người kia rằng pháp được gọi là không có đối tượng phải có bản chất như thế này, vị ấy đã nói rūpaṃ (sắc) v.v...
Kāmarāgotiādi kāmarāgānusayato anaññattā dassitaṃ.
" Sensual desire" and so forth are shown to be non-different from the latent tendency of sensual desire.
Kāmarāgo (Dục ái) v.v... được trình bày vì nó không khác với dục ái tùy miên.
Saṅkhārakkhandho anārammaṇoti pañhe cittasampayuttasaṅkhārakkhandhaṃ sandhāya paṭikkhipati.
In the question, " The aggregate of formations is without object," he rejects it with reference to the aggregate of formations associated with consciousness.
Trong câu hỏi Saṅkhārakkhandho anārammaṇo (Hành uẩn không có đối tượng), vị ấy bác bỏ nhắm đến hành uẩn tương ưng với tâm.
Anusayaṃ jīvitindriyaṃ kāyakammādirūpañca saṅkhārakkhandhapariyāpannaṃ, taṃ sandhāya paṭijānāti.
Latent tendency (anusaya), life faculty (jīvitindriya), and material form such as bodily action (kāyakamma) are included in the aggregate of formations; he assents with reference to that.
Vị ấy thừa nhận nhắm đến tùy miên, mạng quyền, và sắc như thân nghiệp v.v... được bao gồm trong hành uẩn.
Imināvupāyena sabbavāresu attho veditabbo.
In this way, the meaning should be understood in all instances.
Theo phương pháp này, ý nghĩa trong tất cả các luận điểm cần được hiểu.
Sānusayoti pañhe pana appahīnānusayattā sānusayatā anuññātā.
However, in the question " Having latent tendencies," the state of having latent tendencies is acknowledged due to the non-abandonment of latent tendencies.
Còn trong câu hỏi Sānusayo (có tùy miên), tính chất có tùy miên được chấp thuận do tùy miên chưa được đoạn trừ.
Na anusayānaṃ pavattisabbhāvā.
Not due to the actual occurrence of latent tendencies.
Chứ không phải do sự hiện hữu đang diễn ra của các tùy miên.
Yo hi appahīno, na so atīto, nānāgato, na paccuppanno ca.
Indeed, that which is not abandoned is neither past, nor future, nor present.
Thật vậy, cái gì chưa được đoạn trừ, cái đó không phải là quá khứ, không phải là vị lai, và cũng không phải là hiện tại.
Maggavajjhakileso panesa appahīnattāva atthīti vuccati.
But this defilement, which is to be eradicated by the path, is said to exist precisely because it is unabandoned.
Phiền não này, là đối tượng cần được đạo đoạn trừ, được gọi là "có" chỉ vì nó chưa được đoạn trừ.
Evarūpassa ca idaṃ nāma ārammaṇanti na vattabbaṃ.
And it should not be said that this particular thing is the object of such a nature.
Và không nên nói rằng đối với một pháp như vậy, có một đối tượng tên là thế này.
Tasmā taṃ paṭikkhittaṃ.
Therefore, that was rejected.
Do đó, điều đó đã bị bác bỏ.
Taṃ panetaṃ na kevalaṃ anusayassa, rāgādīnampi tādisameva, tasmā anusayānaṃ anārammaṇatāsādhakaṃ na hotīti.
However, this applies not only to latent tendencies but also to passions (rāga) and so forth of a similar nature; therefore, it is not a proof for latent tendencies being without object.
Tuy nhiên, điều này không chỉ đúng với tùy miên, mà cũng tương tự đối với tham v.v..., do đó nó không thể chứng minh cho tính chất không có đối tượng của các tùy miên.
557-558. Idāni ñāṇaṃ anārammaṇantikathā nāma hoti.
557-558. Now comes the discourse called "Is Knowledge Without Object?"
557-558. Bây giờ đến Luận điểm Trí không có đối tượng.
Tattha yasmā arahā cakkhuviññāṇasamaṅgī ñāṇīti vuccati, tassa ñāṇassa tasmiṃ khaṇe ārammaṇaṃ natthi, tasmā ñāṇaṃ anārammaṇanti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the proponent's question and the other debater's assent concern those who, like the Andhakas, hold the doctrine that knowledge (ñāṇa) is without object (anārammaṇa), because an Arahant, being endowed with eye-consciousness, is called "knowing," and there is no object for his knowledge at that moment.
Trong đó, vì bậc A-la-hán khi đang có nhãn thức được gọi là người có trí, và trí của vị ấy vào sát-na đó không có đối tượng, do đó có những người, như phái Andhaka, có tà kiến rằng trí không có đối tượng; nhắm đến họ, vị theo chánh kiến nêu câu hỏi, và người kia thừa nhận.
Sesamettha anusayakathāyaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
The rest here should be understood according to the method stated in the discourse on latent tendencies.
Phần còn lại ở đây cần được hiểu theo phương pháp đã được nói trong Luận điểm Tùy miên.
559-561. Idāni atītānāgatārammaṇakathā nāma hoti.
559-561. Now comes the discourse called "Past and Future Objects."
559-561. Bây giờ đến Luận điểm Đối tượng quá khứ và vị lai.
Tattha yasmā atītānāgatārammaṇaṃ nāma natthi, tasmā tadārammaṇena cittena ārammaṇassa natthitāya anārammaṇena bhavitabbanti atītaṃ anārammaṇanti yesaṃ laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ, te sandhāya atītārammaṇanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the proponent's question and the other debater's assent concern those who, like the Uttarāpathakas, hold the doctrine that the past is without object (anārammaṇa), because there is no such thing as a past or future object, and therefore, the mind that has such an object should be without object due to the non-existence of the object.
Trong đó, vì pháp được gọi là có đối tượng quá khứ và vị lai không tồn tại, do đó tâm có đối tượng như vậy phải là không có đối tượng vì đối tượng của nó không tồn tại. Do đó, có những người, như phái Uttarāpathaka, có tà kiến rằng quá khứ không có đối tượng. Nhắm đến họ, vị theo chánh kiến nêu câu hỏi atītārammaṇaṃ (có đối tượng quá khứ), và người kia thừa nhận.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest here proceeds according to the Pāḷi itself.
Phần còn lại ở đây được diễn giải theo như trong Pāḷi.
562. Idāni vitakkānupatitakathā nāma hoti.
562. Now comes the discourse called "Being Accompanied by Initial Application (vitakkānupatita)."
562. Bây giờ đến Luận điểm Bị tầm chi phối.
Tattha vitakkānupatitā nāma duvidhā – ārammaṇato ca sampayogato ca.
Here, "being accompanied by initial application" is twofold: by way of object and by way of association.
Trong đó, sự bị tầm chi phối có hai loại: do đối tượng và do tương ưng.
Tattha asukacittaṃ nāma vitakkassārammaṇaṃ na hotīti niyamābhāvato siyā sabbaṃ cittaṃ vitakkānupatitaṃ, vitakkavippayuttacittasabbhāvato pana na sabbaṃ cittaṃ vitakkānupatitaṃ.
In that*, as there is no fixed rule that a particular mind is not an object of vitakka, it might be that all mind is fallen upon by vitakka; but due to the existence of minds disassociated from vitakka, not all mind is fallen upon by vitakka.
Trong đó, vì không có quy định rằng một tâm nào đó không phải là đối tượng của vitakka, nên đôi khi tất cả các tâm đều bị vitakka chi phối. Nhưng vì có những tâm không tương ưng với vitakka, nên không phải tất cả các tâm đều bị vitakka chi phối.
Iti imaṃ vibhāgaṃ akatvā aviseseneva sabbaṃ cittaṃ vitakkānupatitanti yesaṃ laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therefore, this question by the Sakavādin and affirmation by the Other is addressed to those whose doctrine is, like that of the Uttarāpathakas, that all mind is fallen upon by vitakka, without making this distinction but simply generally.
Do đó, những ai có quan điểm rằng tất cả các tâm đều bị vitakka chi phối mà không phân biệt như vậy, chẳng hạn như trường phái Uttarāpathaka, thì đây là câu hỏi của người Sakavāda dành cho họ, và đó là sự thừa nhận của người kia.
Sesamettha pāḷivaseneva niyyātīti.
The rest here can be understood by the Pāḷi text itself.
Phần còn lại ở đây chỉ được giải thích theo văn bản Pāḷi.
563. Idāni vitakkavipphārasaddakathā nāma hoti.
Now comes the discourse called "the sound of vitakka-vipphāra".
563. Giờ đây là câu chuyện về âm thanh vitakkavipphāra.
Tattha yasmā ‘‘vitakkavicārā vacīsaṅkhārā’’ti vuttā, tasmā sabbaso vitakkayato vicārayato antamaso manodhātupavattikālepi vitakkavipphāro saddoyevāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya sabbasoti pucchā sakavādissa paṭiññā itarassa.
In that*, since it is said, "vitakka and vicāra are verbal formations" (vacīsaṅkhārā), the question by the Sakavādin and the affirmation by the Other is addressed to those whose doctrine is, like that of the Pubbaseliyas, that the expansion (vipphāra) of vitakka is nothing but sound, even at the time of the functioning of the mind-element (manodhātu) for one who thinks and deliberates entirely.
Trong đó, vì đã nói rằng ‘‘vitakka và vicāra là các vacīsaṅkhāra (hành của lời nói)’’, nên những ai có quan điểm rằng âm thanh vitakkavipphāra là chính âm thanh, ngay cả khi tư duy và suy xét hoàn toàn, dù là trong thời điểm manodhātu (ý giới) vận hành, chẳng hạn như trường phái Pubbaseliya; thì đây là câu hỏi của người Sakavāda dành cho họ về ‘‘hoàn toàn’’, và đó là sự thừa nhận của người kia.
Atha naṃ yadi vitakkavipphāramattaṃ saddo, phassādivipphāropi saddo bhaveyyāti codetuṃ sabbaso phusayatotiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If the expansion of vitakka alone were sound, then the expansion of contact (phassa) and so forth would also be sound," he states, "one who contacts entirely" and so forth.
Sau đó, để chất vấn họ rằng nếu chỉ vitakkavipphāra là âm thanh, thì phassa (xúc) và các yếu tố khác cũng sẽ là âm thanh, nên người Sakavāda nói ‘‘sabbaso phusayato (hoàn toàn xúc chạm)’’ và tiếp theo.
Itaro tādisaṃ suttalesaṃ apassanto paṭikkhipati.
The other, not seeing such a passage in the suttas, rejects it.
Người kia, vì không thấy một đoạn kinh nào như vậy, nên bác bỏ.
Vitakkavipphāro saddo sotaviññeyyoti vitakkassa vipphāramattameva saddoti katvā pucchati, na vitakkavipphārasamuṭṭhitaṃ suttapamattānaṃ saddaṃ, itaro paṭikkhipati.
He asks, taking the expansion of vitakka itself as sound: "Is the sound of vitakka-vipphāra cognizable by ear?" He is not asking about the sound arising from vitakka-vipphāra in those who are sleeping or negligent; the other rejects it.
Người Sakavāda hỏi, coi rằng chỉ sự lan tỏa của vitakka là âm thanh, rằng ‘‘âm thanh vitakkavipphāra có thể nghe được bằng tai không?’’, chứ không hỏi về âm thanh phát sinh từ vitakkavipphāra của những người lơ đễnh khi ngủ; người kia bác bỏ.
Nanu vitakkavipphārasaddo na sotaviññeyyoti idaṃ tasseva laddhiyā dasseti.
"Indeed, is the sound of vitakka-vipphāra not cognizable by ear?" This indicates his own doctrine.
Câu ‘‘Chẳng phải âm thanh vitakkavipphāra không thể nghe được bằng tai sao?’’ này cho thấy quan điểm của chính người kia.
So hi vitakkavipphāramattameva saddaṃ vadati, so na sotaviññeyyoti.
For he says that the expansion of vitakka itself is sound, and that is not cognizable by ear.
Thật vậy, người kia nói rằng chỉ sự lan tỏa của vitakka là âm thanh, và âm thanh đó không thể nghe được bằng tai.
Itaro pana ‘‘vitakkavipphārasaddaṃ sutvā ādisatī’’ ti (dī. ni. 3.148) vacanato sotaviññeyyovāti vadati.
But the other says that it is cognizable by ear, according to the statement: "having heard the sound of vitakka-vipphāra, one instructs".
Còn người Sakavāda thì nói rằng nó có thể nghe được bằng tai, dựa theo câu nói ‘‘nghe âm thanh vitakkavipphāra và chỉ ra’’.
564. Idāni nayathācittassa vācātikathā nāma hoti.
Now comes the discourse called "Speech not in accordance with thought".
564. Giờ đây là câu chuyện về lời nói không như ý muốn.
Tattha yasmā koci aññaṃ bhaṇissāmīti aññaṃ bhaṇati, tasmā nayathācittassa vācā cittānurūpā cittānugatikā na hoti, vināpi cittena pavattatīti yesaṃ laddhi; seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In that*, since someone intends to say one thing but says another, the question by the Sakavādin and the affirmation by the Other is addressed to those whose doctrine is, like that of the Pubbaseliyas, that speech not in accordance with thought is not congruent with or consequent upon thought, but occurs even without thought.
Trong đó, vì có người định nói một điều nhưng lại nói một điều khác, nên những ai có quan điểm rằng lời nói không như ý muốn thì không phù hợp với tâm, không theo tâm, và có thể phát sinh mà không cần tâm, chẳng hạn như trường phái Pubbaseliya; thì đây là câu hỏi của người Sakavāda dành cho họ, và đó là sự thừa nhận của người kia.
Atha naṃ ‘‘yadi taṃsamuṭṭhāpakaṃ cittaṃ na siyā, phassādayopi tasmiṃ khaṇe na siyu’’nti codetuṃ aphassakassātiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If there were no thought producing it, then contact (phassa) and so forth would also not exist at that moment," he states, "without contact" and so forth.
Sau đó, để chất vấn người kia rằng ‘‘nếu không có tâm khởi sinh điều đó, thì phassa (xúc) và các yếu tố khác cũng sẽ không có trong khoảnh khắc đó’’, nên người Sakavāda nói ‘‘aphassakassā (không có xúc)’’ và tiếp theo.
Na bhaṇitukāmotiādīsu yasmā aññaṃ bhaṇissāmīti aññaṃ bhaṇantopi bhaṇitukāmoyeva nāma hoti, tasmā na hevāti paṭikkhipati.
In "not wishing to speak" and so forth, since even one who intends to say one thing but says another is still called one who wishes to speak, he therefore rejects it, saying "no indeed".
Trong các câu như ‘‘na bhaṇitukāmo (không muốn nói)’’ và tiếp theo, vì ngay cả người định nói một điều nhưng lại nói một điều khác cũng vẫn được gọi là người muốn nói, nên người Sakavāda bác bỏ bằng cách nói ‘‘không phải vậy’’.
565. Nanu atthi koci aññaṃ bhaṇissāmītiādīsu cīvaranti bhaṇitukāmo cīranti bhaṇeyya.
565. In "Indeed, is there someone who intends to say something else?" and so forth, one who intends to say "cīvara" might say "cīra".
565. ‘‘Chẳng phải có người định nói một điều khác’’ và tiếp theo, ví dụ như người muốn nói cīvara (y) lại nói cīra (vải).
Tattha aññaṃ bhaṇitukāmatācittaṃ, aññaṃ bhaṇanacittaṃ, iti pubbabhāgena cittena asadisattā ayathācitto nāma hoti, tenassa kevalaṃ anāpatti nāma hoti, na pana cīranti vacanasamuṭṭhāpakacittaṃ natthi, iti acittakā sā vācāti atthaṃ sandhāya iminā udāharaṇena ‘‘nayathācittassa vācā’’ti patiṭṭhāpitāpi appatiṭṭhāpitāva hotīti.
Here, the thought of intending to speak is one thing, and the thought of speaking is another. Thus, because it is not similar to the thought in the earlier part, it is called "not in accordance with thought." For him, it is merely non-offending; but it is not that there is no thought producing the word "cīra". Therefore, even though the assertion "speech not in accordance with thought" is established by this example, it remains unestablished.
Trong trường hợp đó, tâm muốn nói là một điều, tâm nói là một điều khác; do đó, vì không giống với tâm ở phần trước, nên nó được gọi là không như ý muốn. Vì vậy, đối với người đó, chỉ có sự không phạm lỗi, nhưng không phải là không có tâm khởi sinh lời nói cīra. Do đó, ngay cả khi quan điểm ‘‘lời nói không như ý muốn’’ được thiết lập bằng ví dụ này, thì nó vẫn chưa được thiết lập.
566-567. Idāni nayathācittassa kāyakammantikathā nāma hoti.
566-567. Now comes the discourse called "Bodily action not in accordance with thought".
566-567. Giờ đây là câu chuyện về thân nghiệp không như ý muốn.
Tattha yasmā koci aññatra gacchissāmīti aññatra gacchati, tasmā nayathācittassa kāyakammaṃ cittānurūpaṃ cittānugatikaṃ na hoti, vināpi cittena pavattatīti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃyeva, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In that*, since someone intends to go to one place but goes to another, the question by the Sakavādin and the affirmation by the Other is addressed to those whose doctrine is, like that of the Pubbaseliyas, that bodily action not in accordance with thought is not congruent with or consequent upon thought, but occurs even without thought.
Trong đó, vì có người định đi một nơi nhưng lại đi một nơi khác, nên những ai có quan điểm rằng thân nghiệp không như ý muốn thì không phù hợp với tâm, không theo tâm, và có thể phát sinh mà không cần tâm, chẳng hạn như trường phái Pubbaseliya; thì đây là câu hỏi của người Sakavāda dành cho họ, và đó là sự thừa nhận của người kia.
Sesamettha heṭṭhā vuttanayeneva veditabbanti.
The rest here should be understood in the same way as stated above.
Phần còn lại ở đây nên được hiểu theo cách đã nói ở trên.
568-570. Idāni atītānāgatehi samannāgatakathā nāma hoti.
568-570. Now comes the discourse called "Being endowed with past and future".
568-570. Giờ đây là câu chuyện về sự đầy đủ với các pháp quá khứ và vị lai.
Tattha samannāgatapaññatti paṭilābhapaññattīti dve paññattiyo veditabbā.
In that*, two designations should be understood: "being endowed with" (samannāgata-paññatti) and "having attained" (paṭilābha-paññatti).
Trong đó, cần hiểu có hai loại khái niệm: khái niệm về sự đầy đủ (samannāgata-paññatti) và khái niệm về sự thành tựu (paṭilābha-paññatti).
Tāsu paccuppannadhammasamaṅgī samannāgatoti vuccati.
Among these, one who is endowed with present phenomena is called "samannāgata".
Trong số đó, người đầy đủ với các pháp hiện tại được gọi là samannāgata (đầy đủ).
Aṭṭha samāpattilābhino pana samāpattiyo kiñcāpi na ekakkhaṇe pavattanti, aññā atītā honti, aññā anāgatā, aññā paccuppannā, paṭivijjhitvā aparihīnatāya pana lābhīti vuccati.
However, for one who has attained the eight attainments (samāpattilābhin), even though the attainments do not occur at a single moment—some are past, some are future, and some are present—one is called "lābhī" (attainer) due to having penetrated them and not having fallen away from them.
Tuy nhiên, đối với người thành tựu tám samāpatti (thiền định), mặc dù các samāpatti không phát sinh cùng một lúc – một số là quá khứ, một số là vị lai, một số là hiện tại – nhưng vì đã thấu hiểu và không bị suy thoái, nên người đó được gọi là lābhī (người thành tựu).
Tattha yesaṃ imaṃ vibhāgaṃ aggahetvā yasmā jhānalābhīnaṃ atītānāgatāni jhānānipi atthi, tasmā ‘‘te atītenapi anāgatenapi samannāgatā’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ.
In that*, the question by the Sakavādin and the affirmation by the Other is addressed to those whose doctrine is, like that of the Andhakas, that since the jhāna attainments, both past and future, exist for those who have attained jhāna, "they are endowed with both the past and the future."
Trong đó, những ai không nắm được sự phân biệt này và có quan điểm rằng vì các jhāna (thiền) quá khứ và vị lai cũng tồn tại đối với những người thành tựu jhāna, nên ‘‘họ đầy đủ cả với các jhāna quá khứ và vị lai’’, chẳng hạn như trường phái Andhaka.
Te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
The question by the Sakavādin and the affirmation by the Other is addressed to them.
Đây là câu hỏi của người Sakavāda dành cho họ, và đó là sự thừa nhận của người kia.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is self-evident.
Phần còn lại ở đây rất rõ ràng.
‘‘Aṭṭhavimokkhajhāyī’’tiādi pana lābhībhāvassa sādhakaṃ, na samannāgatabhāvassāti.
"One who meditates on the eight liberations" and so forth, is proof of the state of being an "attainer," not of the state of being "endowed with."
Tuy nhiên, các câu như ‘‘người hành thiền tám giải thoát’’ và tiếp theo chỉ là bằng chứng cho trạng thái thành tựu, chứ không phải cho trạng thái đầy đủ.
571-572. Idāni nirodhakathā nāma hoti.
571-572. Now comes the discourse called "Cessation".
571-572. Giờ đây là câu chuyện về sự diệt trừ (nirodha).
Tattha yesaṃ ‘‘upapattesiyanti saṅkhaṃ gatassa bhavaṅgacittassa bhaṅgakkhaṇena saheva kiriyāti saṅkhaṃ gatā kusalā vā akusalā vā cattāro khandhā cittasamuṭṭhānarūpañcāti pañcakkhandhā uppajjanti.
In that*, the question by the Sakavādin and the affirmation by the Other is addressed to those whose doctrine is, like that of the Andhakas, that upon the moment of the dissolution of the bhavaṅga-citta, which is reckoned as "aimed at rebirth" (upapattesiyanti), immediately arise the four khandhas, whether wholesome or unwholesome, and mind-originated rūpa, making five khandhas, for if these had not arisen, the continuity would be broken when the bhavaṅga ceased.
Trong đó, những ai có quan điểm rằng năm khandha (uẩn) – tức là bốn khandha thiện hoặc bất thiện được gọi là kiriyā (hành động) và sắc pháp do tâm khởi sinh – phát sinh đồng thời với khoảnh khắc tan rã của bhavaṅga-citta (tâm hộ kiếp) được gọi là tâm mong cầu tái sinh, vì nếu những khandha này chưa phát sinh mà bhavaṅga đã diệt thì sự liên tục sẽ bị cắt đứt, chẳng hạn như trường phái Andhaka; thì đây là câu hỏi của người Sakavāda dành cho họ về ‘‘upapattesiye (trong các uẩn mong cầu tái sinh)’’ và đó là sự thừa nhận của người kia.
Tesu hi anuppannesu bhavaṅge niruddhe santativicchedo bhaveyyā’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya upapattesiyeti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
The question by the Sakavādin and the affirmation by the Other is addressed to them with upapattesiye.
Họ có tà kiến rằng: "Thật vậy, nếu những uẩn ấy chưa sanh khởi khi tâm bhavanga diệt, thì sẽ có sự gián đoạn của dòng tương tục". Nhắm đến những người phái Andhaka này, vị theo chánh kiến nêu câu hỏi upapattesiye, và người kia thừa nhận.
Tattha upapattesiyeti catūsupi padesu bahuvacanabhummatthe ekavacanabhummaṃ.
In that*, in "upapattesiye" and the other four terms, the singular locative case is used for the plural locative meaning.
Trong đó, ‘‘upapattesiye’’ là số ít ở vị cách, nhưng có nghĩa số nhiều ở vị cách trong cả bốn trường hợp.
Upapattesiyesu pañcasu khandhesu aniruddhesūti ayañhettha attho.
Indeed, the meaning here is: "while the five khandhas, which are aimed at rebirth, have not ceased."
Ý nghĩa ở đây là ‘‘khi năm khandha mong cầu tái sinh chưa diệt’’. (tức là bốn uẩn thiện hoặc bất thiện và sắc pháp do tâm khởi sinh).
Dasannanti upapattesiyakhandhānañca kiriyakhandhānañca vasena vuttaṃ.
The term dasannaṃ (of ten) is stated in terms of the khandhas aimed at rebirth and the functional khandhas.
‘‘Dasannaṃ (của mười)’’ được nói đến theo nghĩa các khandha mong cầu tái sinh và các khandha hành động.
Tattha paṭhamapañhe khandhalakkhaṇavasena kiriyavasena ca pañceva nāma te khandhāti paṭikkhipati.
In the first question, he rejects it by saying that, according to the characteristic of khandhas and their functional aspect, those khandhas are indeed only five.
Trong câu hỏi đầu tiên, người Sakavāda bác bỏ, nói rằng theo đặc tính của khandha và theo nghĩa hành động, thì chỉ có năm khandha đó.
Dutiyapañhe purimapacchimavasena upapattesiyakiriyavasena ca nānattaṃ sandhāya paṭijānāti.
In the second question, he affirms, referring to the difference by way of prior and subsequent, and by way of the functional aspect of those aimed at rebirth.
Trong câu hỏi thứ hai, người Sakavāda thừa nhận, dựa trên sự khác biệt theo nghĩa trước và sau, và theo nghĩa mong cầu tái sinh và hành động.
Dvinnaṃ pana phassānaṃ cittānañca samodhānaṃ puṭṭho suttalesābhāvena paṭikkhipati.
When asked about the combination of the two contacts and minds, he rejects it due to the absence of a suttanta passage.
Tuy nhiên, khi được hỏi về sự kết hợp của hai phassa (xúc) và các tâm, người Sakavāda bác bỏ vì không có đoạn kinh nào nói về điều đó.
Kiriyā cattāroti rūpena vinā kusalā akusalā vā cattāro gahitā.
By kiriyā cattāro (four functional ones), the four khandhas, whether wholesome or unwholesome, are taken without rūpa.
‘‘Bốn kiriyā’’ có nghĩa là bốn khandha thiện hoặc bất thiện, không bao gồm sắc pháp.
Kiriyāñāṇanti paravādinā cakkhuviññāṇasamaṅgikkhaṇe arahato anuññātaṃ anārammaṇañāṇaṃ.
Kiriyāñāṇa refers to the objectless knowledge (ñāṇa) permitted by the opponent for an Arahant at the moment of being endowed with eye-consciousness.
‘‘Kiriyāñāṇa (trí hành động)’’ là trí vô đối tượng được người khác thừa nhận cho một vị A-la-hán vào khoảnh khắc tương ưng với cakkhuviññāṇa (nhãn thức).
Niruddhe maggo uppajjatīti pucchā paravādissa, aniruddhe anuppajjanato paṭiññā sakavādissa.
"Does the path arise when it has ceased?" is the opponent's question; the Sakavādin's affirmation is that it does not arise when it has not ceased.
Câu hỏi ‘‘Khi đã diệt, đạo phát sinh sao?’’ là của người khác, và sự thừa nhận của người Sakavāda là vì đạo không phát sinh khi chưa diệt.
Mato maggaṃ bhāvetīti chalena pucchā paravādissa.
"Does one who has died develop the path?" is the opponent's question asked deceitfully.
Câu hỏi ‘‘Người chết tu tập đạo sao?’’ là câu hỏi chất vấn của người khác.
Yasmā pana paṭisandhito yāva cuticittā satto jīvatiyeva nāma, tasmā sakavādī na hevanti paṭikkhipati.
However, since a being lives continuously from rebirth-linking to the death-consciousness, the Sakavādin rejects it, saying "no indeed".
Tuy nhiên, vì chúng sinh sống từ lúc tái sinh cho đến cuticitta (tâm tử), nên người Sakavāda bác bỏ bằng cách nói ‘‘không phải vậy’’.
573-575. Idāni rūpaṃ maggotikathā nāma hoti.
573-575. Now comes the discourse called Rūpaṃ Maggotikathā (Discourse on Form as Path).
573-575. Bây giờ là luận đề có tên "Sắc là Đạo lộ".
Tattha yesaṃ ‘‘sammāvācākammantājīvā rūpa’’nti laddhi, seyyathāpi mahisāsakasammitiyamahāsaṃghikānaṃ; te sandhāya maggasamaṅgissāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, for those who hold the view, like the Mahīśāsaka, Sammatiya, and Mahāsaṅghika schools, that "right speech, right action, and right livelihood are form (rūpa)," the Theravādin's question is based on "one endowed with the path," and the other party affirms it.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng "Chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng là sắc" – ví dụ như Mahīśāsaka, Saṃmitiya và Mahāsaṅghika – thì câu hỏi của phe chủ trương là "Người thành tựu đạo lộ?", và lời thừa nhận là của phe đối lập.
Atha naṃ ‘‘yadi te sammāvācādayo rūpaṃ, na viratiyo, yathā sammādiṭṭhādimaggo sārammaṇādisabhāvo, evaṃ tampi rūpaṃ siyā’’ti codetuṃ sārammaṇotiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If your right speech (sammāvācā) and so forth are form (rūpa), and not abstinences (viratiyo), then that form would also be of the nature of having an object (sārammaṇa) and so forth, just as the path beginning with right view (sammādiṭṭhi) is of the nature of having an object and so forth," the passage beginning with sārammaṇo (having an object) was stated.
Để chất vấn người đó rằng: "Nếu chánh ngữ và các pháp tương tự của bạn là sắc, không phải là các pháp ly, thì giống như đạo lộ bắt đầu bằng chánh kiến có bản chất là có đối tượng (sārammaṇa) và các pháp tương tự, sắc đó cũng sẽ là như vậy chăng?", phe chủ trương đã nói "có đối tượng" và các pháp tương tự.
Tattha paṭikkhepo ca paṭiññā ca paravādino laddhianurūpena veditabbā.
Therein, the denial and the affirmation should be understood according to the view of the other party.
Trong đó, sự phủ nhận và sự thừa nhận cần được hiểu theo quan điểm của phe đối lập.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest of it here is plain in meaning.
Phần còn lại ở đây chỉ có nghĩa rõ ràng.
576. Idāni pañcaviññāṇasamaṅgissa maggakathā nāma hoti.
Now comes the discourse called "the path for one endowed with the five consciousnesses."
576. Bây giờ là luận đề có tên "Đạo lộ của người thành tựu năm thức".
Tattha yesaṃ ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hotī’’ti suttaṃ nissāya ‘‘pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā’’ti laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose view is that "there is development of the path for one endowed with the five consciousnesses," relying on the Sutta "having seen a form with the eye, he is not a grasper of marks," as is the case with the Mahāsaṅghikas, the Sakavādī's question is directed at them, and the other party's affirmation is given.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng "có sự tu tập đạo lộ của người thành tựu năm thức" dựa vào kinh nói rằng "khi thấy sắc bằng mắt, người ấy không nắm giữ tướng" – ví dụ như Mahāsaṅghika – thì câu hỏi là của phe chủ trương, và lời thừa nhận là của phe đối lập.
Atha naṃ ‘‘sace tassa maggabhāvanā atthi, pañcaviññāṇagatikena vā maggena, maggagatikehi vā pañcaviññāṇehi bhavitabbaṃ, na ca tāni maggagatikāni anibbānārammaṇattā alokuttarattā ca, na maggo pañcaviññāṇagatiko tesaṃ lakkhaṇena asaṅgahitattā’’ti codetuṃ nanu pañcaviññāṇā uppannavatthukātiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If there is development of the path for him, then the path must be of the nature of the five consciousnesses, or the five consciousnesses must be of the nature of the path; but they are not of the nature of the path because they do not have Nibbāna as their object and are not supramundane; and the path is not of the nature of the five consciousnesses because it is not included by their characteristics," he stated the passage beginning with nanu pañcaviññāṇā uppannavatthukā (are not the five consciousnesses based on existing foundations) and so forth.
Để chất vấn người đó rằng: "Nếu người ấy có sự tu tập đạo lộ, thì đạo lộ phải thuộc về năm thức, hoặc năm thức phải thuộc về đạo lộ. Nhưng năm thức không thuộc về đạo lộ vì chúng không có Niết Bàn làm đối tượng và không phải là siêu thế. Và đạo lộ không thuộc về năm thức vì nó không được bao gồm trong các đặc tính của chúng", phe chủ trương đã nói "Chẳng phải năm thức có nền tảng đã sinh khởi sao?" và các pháp tương tự.
Tatrāyaṃ adhippāyo – yadi pañcaviññāṇasamaṅgissa maggabhāvanā siyā, yena manoviññāṇena maggo sampayutto, tampi pañcaviññāṇasamaṅgissa siyā.
The intention here is this: if there were development of the path for one endowed with the five consciousnesses, then the mind-consciousness (manoviññāṇa) with which the path is associated would also exist for one endowed with the five consciousnesses.
Ở đây, ý nghĩa là: Nếu có sự tu tập đạo lộ của người thành tựu năm thức, thì tâm ý thức mà đạo lộ tương ưng cũng sẽ thuộc về người thành tựu năm thức.
Evaṃ sante yadidaṃ ‘‘pañcaviññāṇā uppannavatthukā’’tiādi lakkhaṇaṃ vuttaṃ, taṃ evaṃ avatvā ‘‘cha viññāṇā’’ti vattabbaṃ siyā.
If that were the case, then this characteristic stated as "the five consciousnesses are based on existing foundations" and so forth, would not be stated in this way, but rather "the six consciousnesses" should be stated.
Nếu vậy, thì đặc tính đã được nói là "năm thức có nền tảng đã sinh khởi" và các pháp tương tự, đáng lẽ phải nói là "sáu thức" thay vì nói như vậy.
Tathā pana avatvā ‘‘pañcaviññāṇā’’tveva vuttaṃ, tasmā na vatabbaṃ ‘‘pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā’’ti.
However, it was not stated in that way, but only as "the five consciousnesses"; therefore, it should not be stated that "there is development of the path for one endowed with the five consciousnesses."
Nhưng vì không nói như vậy mà chỉ nói "năm thức", do đó không nên nói rằng "có sự tu tập đạo lộ của người thành tựu năm thức".
Yasmā cettha ayameva adhippāyo, tasmā sakavādī taṃ lakkhaṇaṃ paravādiṃ sampaṭicchāpetvā no ca vata re vattabbe pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanāti āha.
Since this is indeed the intention here, the Sakavādī, having made the other party affirm that characteristic, said, no ca vata re vattabbe pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā (it should not be said, friend, that there is development of the path for one endowed with the five consciousnesses).
Vì ở đây chỉ có ý nghĩa này, nên phe chủ trương đã làm cho phe đối lập chấp nhận đặc tính đó và nói: "Thật không nên nói rằng có sự tu tập đạo lộ của người thành tựu năm thức."
Aparo nayo – pañcaviññāṇā uppannavatthukā, maggo avatthukopi hoti.
Another method is: the five consciousnesses are based on existing foundations, but the path can also be without a foundation.
Một cách giải thích khác: Năm thức có nền tảng đã sinh khởi, còn đạo lộ có thể không có nền tảng.
Te ca uppannārammaṇā, maggo navattabbārammaṇo.
And they have existing objects, but the path has an object that cannot be described (as past, present, or future).
Chúng có đối tượng đã sinh khởi, còn đạo lộ có đối tượng không thể nói được.
Te purejātavatthukāva maggo avatthukopi.
They are only based on pre-arisen foundations, but the path can also be without a foundation.
Chúng chỉ có nền tảng đã sinh khởi trước, còn đạo lộ có thể không có nền tảng.
Te purejātārammaṇā, maggo apurejātārammaṇo.
They have pre-arisen objects, but the path has a non-pre-arisen object.
Chúng có đối tượng đã sinh khởi trước, còn đạo lộ có đối tượng không sinh khởi trước.
Te ajjhattikavatthukāva maggo avatthukopi hoti.
They are only based on internal foundations, but the path can also be without a foundation.
Chúng chỉ có nền tảng nội tại, còn đạo lộ có thể không có nền tảng.
Te ca rūpādivasena bāhirārammaṇā, maggo nibbānārammaṇo.
And they have external objects like visible forms and so forth, but the path has Nibbāna as its object.
Chúng có đối tượng bên ngoài như sắc và các pháp tương tự, còn đạo lộ có Niết Bàn làm đối tượng.
Te aniruddhaṃ vatthuṃ nissayaṃ katvā pavattanato asambhinnavatthukā, maggo avatthukopi.
Since they arise depending on a foundation that has not ceased, they have an unfragmented foundation; but the path can also be without a foundation.
Chúng sinh khởi dựa vào nền tảng không bị diệt, nên có nền tảng không bị phân tán, còn đạo lộ có thể không có nền tảng.
Te aniruddhāneva rūpādīni ārabbha pavattanato asambhinnārammaṇā, maggo nibbānārammaṇo.
Since they arise focusing on visible forms and so forth that have not ceased, they have unfragmented objects; but the path has Nibbāna as its object.
Chúng sinh khởi dựa vào sắc và các pháp tương tự không bị diệt, nên có đối tượng không bị phân tán, còn đạo lộ có Niết Bàn làm đối tượng.
Te nānāvatthukā, maggo avatthuko vā ekavatthuko vā.
They have various foundations, but the path is either without a foundation or has one foundation.
Chúng có nhiều nền tảng khác nhau, còn đạo lộ có thể không có nền tảng hoặc chỉ có một nền tảng.
Te nānārammaṇā maggo ekārammaṇo.
They have various objects, but the path has a single object.
Chúng có nhiều đối tượng khác nhau, còn đạo lộ chỉ có một đối tượng.
Te attano attanova rūpādigocare pavattanato na aññamaññassa gocaravisayaṃ paccanubhonti, maggo rūpādīsu ekampi gocaraṃ na karoti.
Since they operate only in their respective spheres of visible forms and so forth, they do not experience each other's sphere of operation; but the path does not make any object from visible forms and so forth its sphere.
Chúng sinh khởi trong các cảnh giới của riêng mình như sắc và các pháp tương tự, nên không kinh nghiệm được cảnh giới của nhau, còn đạo lộ không lấy bất kỳ đối tượng nào trong sắc và các pháp tương tự làm cảnh giới.
Te kiriyamanodhātuṃ purecārikaṃ katvā uppajjanato na asamannāhārā na amanasikārā uppajjanti, maggo nirāvajjanova.
Since they arise by making the functional mind-element (kiriyamanodhātu) their forerunner, they do not arise without advertence (asamannāhārā) or without attention (amanasikārā); but the path is always without advertence.
Chúng sinh khởi sau khi có ý môn hoạt động (kiriya-manodhātu) làm tiền đạo, nên không sinh khởi mà không có sự chú ý hay không có sự tác ý, còn đạo lộ thì không có sự hướng tâm.
Te sampaṭicchanādīhi vokiṇṇā uppajjanti, maggassa vokāroyeva natthi.
They arise mixed with receiving consciousness (sampaṭicchanā) and so forth, but for the path, there is no mixing at all.
Chúng sinh khởi xen kẽ với sự tiếp nhận và các pháp tương tự, còn đạo lộ thì không có sự xen kẽ nào.
Te aññamaññaṃ pubbacarimabhāvena uppajjanti, maggassa tehi saddhiṃ purimapacchimatāva natthi, tesaṃ anuppattikāle tikkhavipassanāsamaye, tesaṃ anuppattidese āruppepi ca uppajjanato.
They arise in a sequence of earlier and later, one after another, but for the path, there is no anteriority or posteriority with them, because it arises at a time when they do not arise, at the time of keen insight, and also in the immaterial realms (āruppa) where they do not arise.
Chúng sinh khởi theo thứ tự trước sau, còn đạo lộ không có thứ tự trước sau với chúng, vì đạo lộ có thể sinh khởi vào thời điểm tuệ quán sắc bén, khi chúng không sinh khởi, và cũng có thể sinh khởi trong các cõi vô sắc, nơi chúng không sinh khởi.
Te sampaṭicchanādīhi antaritattā na aññamaññassa samanantarā uppajjanti, maggassa sampaṭicchanādīhi antaritabhāvova natthi.
Since they are separated by receiving consciousness (sampaṭicchanā) and so forth, they do not arise immediately contiguous with each other; but for the path, there is no state of being separated by receiving consciousness and so forth.
Chúng bị gián đoạn bởi sự tiếp nhận và các pháp tương tự, nên không sinh khởi ngay sau nhau, còn đạo lộ thì không có sự gián đoạn bởi sự tiếp nhận và các pháp tương tự.
Tesaṃ aññatra abhinipātā ābhogamattampi kiccaṃ natthi, maggassa kilesasamugghātanaṃ kiccanti.
Except for their falling upon (an object), they have no function even of mere advertence; but the function of the path is the eradication of defilements.
Ngoài sự rơi vào đối tượng, chúng không có chức năng nào khác, còn chức năng của đạo lộ là diệt trừ phiền não.
Yasmā cettha ayampi adhippāyo, tasmā sakavādī imehākārehi paravādiṃ maggassa apañcaviññāṇagatikabhāvaṃ sampaṭicchāpetvā no ca vata re vattabbe pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanāti āha.
Since this also is the intention here, the Sakavādī, having made the other party affirm the path's state of not being of the nature of the five consciousnesses through these modes, said, no ca vata re vattabbe pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā (it should not be said, friend, that there is development of the path for one endowed with the five consciousnesses).
Vì ở đây cũng có ý nghĩa này, nên phe chủ trương đã làm cho phe đối lập chấp nhận rằng đạo lộ không thuộc về năm thức bằng những cách này, và nói: "Thật không nên nói rằng có sự tu tập đạo lộ của người thành tựu năm thức."
577. Suññataṃ ārabbhāti ‘‘yathā lokuttaramaggo suññataṃ nibbānaṃ ārabbha, lokiyo suddhasaṅkhārapuñjaṃ ārabbha uppajjati, kiṃ te evaṃ cakkhuviññāṇa’’nti pucchati.
577. Suññataṃ ārabbhā (focusing on emptiness): here he asks, "Just as the supramundane path arises focusing on Nibbāna, which is emptiness, and the mundane (path) arises focusing on a pure aggregate of conditioned phenomena, is your eye-consciousness similarly so?"
577. "Lấy tánh không làm đối tượng" là câu hỏi: "Giống như đạo lộ siêu thế sinh khởi lấy Niết Bàn là tánh không làm đối tượng, và đạo lộ thế gian sinh khởi lấy khối hành thuần túy làm đối tượng, vậy nhãn thức của bạn cũng như vậy chăng?"
Itaro ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe cā’’ti vacanato paṭikkhipati.
The other party denies it, citing the statement "depending on the eye and on forms."
Người kia phủ nhận bằng cách nói: "Do duyên mắt và sắc."
Dutiyaṃ puṭṭho ‘‘na nimittaggāhī’’ti vacanato yaṃ tattha animittaṃ, tadeva suññatanti sandhāya paṭijānāti.
When asked a second time, he affirms it, taking into account that which is signless (animitta) there, is itself emptiness, according to the statement "not a grasper of marks."
Khi được hỏi lần thứ hai, người ấy thừa nhận, dựa vào câu "không nắm giữ tướng", rằng cái không tướng ở đó chính là tánh không.
Cakkhuñca paṭiccāti pañhadvayepi eseva nayo.
The same method applies to both questions Cakkhuñca paṭiccā (depending on the eye).
Trong cả hai câu hỏi "Do duyên mắt" và các pháp tương tự, cách giải thích cũng tương tự.
578-579. Cakkhuviññāṇaṃ atītānāgataṃ ārabbhāti ettha ayamadhippāyo – manoviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā, manoviññāṇañca atītānāgatampi ārabbha uppajjati, kiṃ te evaṃ cakkhuviññāṇampīti.
578-579. Cakkhuviññāṇaṃ atītānāgataṃ ārabbhā (does eye-consciousness focus on past and future): the intention here is this: "there is development of the path for one endowed with mind-consciousness, and mind-consciousness arises focusing even on past and future (objects); is your eye-consciousness similarly so?"
578-579. Ở đây, ý nghĩa trong "Nhãn thức lấy quá khứ, vị lai làm đối tượng" là: "Người thành tựu ý thức có sự tu tập đạo lộ, và ý thức cũng sinh khởi lấy cả quá khứ và vị lai làm đối tượng, vậy nhãn thức của bạn cũng như vậy chăng?"
Phassaṃ ārabbhātiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to Phassaṃ ārabbhā (focusing on contact) and so forth.
Trong "Lấy xúc làm đối tượng" và các pháp tương tự, cách giải thích cũng tương tự.
Cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhīti ettha javanakkhaṇe na nimittaggāhitā vuttā, na cakkhuviññāṇakkhaṇe.
In the phrase Cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī (having seen a form with the eye, he is not a grasper of marks), the state of not grasping marks is stated for the javana moment, not for the eye-consciousness moment.
Ở đây, trong câu "Khi thấy sắc bằng mắt, không nắm giữ tướng", sự không nắm giữ tướng được nói đến vào khoảnh khắc javana, không phải vào khoảnh khắc nhãn thức.
Tasmā lokiyamaggampi sandhāyetaṃ asādhakanti.
Therefore, even considering the mundane path, this is not a proof.
Do đó, điều này không chứng minh được ngay cả đối với đạo lộ thế gian.
584-586. Idāni pañcaviññāṇā sābhogātikathā nāma hoti.
584-586. Now comes the discourse called "whether the five consciousnesses are intentional (sābhogā)."
584-586. Bây giờ là luận đề có tên "Năm thức có phải là có sự chú ý không?".
Tattha ābhogo nāma kusalākusalavasena hoti satthārā ca ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti, na nimittaggāhī hotī’’tiādi vuttaṃ, taṃ ayoniso gahetvā ‘‘pañcaviññāṇā sābhogā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, intention (ābhoga) means a state of inclining towards an object, which occurs in terms of wholesome or unwholesome. For those whose view is that "the five consciousnesses are intentional," having wrongly understood the Teacher's statement "having seen a form with the eye, he is a grasper of marks or not a grasper of marks," as is the case with the Mahāsaṅghikas, the Sakavādī's question is directed at them, and the other party's affirmation is given.
Trong đó, ābhoga (sự chú ý) có nghĩa là sự hướng tâm theo thiện hoặc bất thiện. Đức Phật đã nói "khi thấy sắc bằng mắt, người ấy nắm giữ tướng, không nắm giữ tướng", và những người có quan điểm rằng "năm thức là có sự chú ý" do hiểu sai lời dạy đó – ví dụ như Mahāsaṅghika – thì câu hỏi là của phe chủ trương, và lời thừa nhận là của phe đối lập.
Sesamettha purimakathāsadisamevāti.
The rest of it here is similar to the preceding discourse.
Phần còn lại ở đây tương tự như luận đề trước.
587-589. Idāni dvīhi sīlehītikathā nāma hoti.
587-589. Now comes the discourse called "by two kinds of morality (dvīhi sīlehi)."
587-589. Bây giờ là luận đề có tên "Bằng hai giới".
Tattha ‘‘sīle patiṭṭhāya naro sapañño’’tiādivacanato (saṃ. ni. 1.23) yasmā lokiyena sīlena sīlavā lokuttaraṃ maggaṃ bhāveti, tasmā ‘‘purimena ca lokiyena maggakkhaṇe lokuttarena cāti dvīhi sīlehi samannāgato nāma hotī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃyeva, te sandhāya maggasamaṅgīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, based on statements like "established in morality, a wise person..." and so forth, since a moral person develops the supramundane path through mundane morality, for those whose view is that "one endowed with the path is therefore endowed with two kinds of morality: by the preceding mundane (morality) and by the supramundane at the moment of the path," as is also the case with the Mahāsaṅghikas, the Sakavādī's question maggasamaṅgī (is one endowed with the path) is directed at them, and the other party's affirmation is given.
Trong đó, vì từ lời dạy như ‘‘người có trí tuệ nương tựa vào giới (sīla)’’ và vì người giữ giới (sīlavā) phát triển đạo (magga) siêu thế (lokuttara) bằng giới thế gian (lokiya sīla), nên đối với những ai có quan điểm rằng ‘‘người ấy được gọi là người đầy đủ hai giới, tức giới thế gian trước đó và giới siêu thế phát sinh vào khoảnh khắc đạo’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika, câu hỏi maggasamaṅgī (người đầy đủ đạo) là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác.
Atha naṃ ‘‘yadi so ekakkhaṇe lokiyalokuttarehi dvīhi sīlehi samannāgato, dvīhi phassādīhipi tena samannāgatena bhavitabba’’nti codetuṃ dvīhi phassehītiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If he is endowed with two kinds of morality, mundane and supramundane, at one moment, then he must also be endowed with two kinds of contact (phassa) and so forth," he stated the passage beginning with dvīhi phassehī (by two kinds of contact).
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng ‘‘nếu người ấy đầy đủ hai giới, thế gian và siêu thế, trong cùng một khoảnh khắc, thì người ấy cũng phải đầy đủ hai xúc (phassa) và các pháp khác’’, Sakavādin nói dvīhi phassehī (bằng hai xúc) và các pháp khác.
Itaro tathārūpaṃ nayaṃ apassanto paṭikkhipati.
The other party, not seeing such a method, denies it.
Người kia, không thấy được lý lẽ như vậy, đã bác bỏ.
Lokiyena ca lokuttarena cāti pañhe pubbe samādinnañca maggakkhaṇe uppannasammāvācādīni ca sandhāya paṭijānāti.
In the question, " Both by the mundane and the supramundane," it refers to the mundane moral conduct undertaken previously and the right speech and so forth that arise at the moment of the path. The other party acknowledges this.
Trong câu hỏi lokiyena ca lokuttarena cā (giới thế gian và giới siêu thế), người ấy thừa nhận, đề cập đến giới đã thọ trước đó và các chánh ngữ (sammāvācā) v.v. phát sinh vào khoảnh khắc đạo.
Lokiye sīle niruddheti pucchā paravādissa, khaṇabhaṅganirodhaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
The question of the other party (paravādī) is: " When worldly sīla ceases?"; the assertion of our own party (sakavādī) is referring to the cessation by momentary dissolution of the sīla-cetana.
Câu hỏi Lokiye sīle niruddhe (khi giới thế gian đã diệt) là của người khác, và sự thừa nhận là của Sakavādin, đề cập đến sự diệt theo sát-na (khaṇabhaṅganirodha).
Itaro pana taṃ vītikkamaṃ viya sallakkhento dussīlotiādimāha.
But the other party, perceiving that cessation as if it were a transgression of sīla, said: "He is immoral" and so on.
Người kia, xem sự diệt ấy như một sự vi phạm, nói dussīlo (người phá giới) và các pháp khác.
Laddhipatiṭṭhāpanaṃ panassa pubbe abhinnasīlataṃyeva dīpeti, na dvīhi samannāgatataṃ.
However, his establishing of the doctrine only demonstrates the state of unbroken sīla previously, not the state of being endowed with two sīlas.
Tuy nhiên, sự thiết lập quan điểm của người ấy chỉ cho thấy sự không bị phá hoại của giới trước đó, chứ không phải sự đầy đủ cả hai giới.
Tasmā appatiṭṭhitāva laddhīti.
Therefore, the doctrine is not established.
Do đó, quan điểm ấy không được thiết lập.
590-594. Idāni sīlaṃ acetasikantikathā nāma hoti.
590-594. Now comes the discourse called 'Sīla is Non-mental'.
590-594. Giờ đây, có một luận thuyết được gọi là ‘Giới không phải là tâm sở (acetasika)’.
Tattha yasmā sīle uppajjitvā niruddhepi samādānahetuko sīlopacayo nāma atthi, yena so sīlavāyeva nāma hoti, tasmā ‘‘sīlaṃ acetasika’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, since there is an accumulation of sīla, known as sīlopacaya, which has its cause in the undertaking of sīla, even when sīla has arisen and ceased, by which one is indeed called virtuous (sīlavā); therefore, concerning those whose doctrine is that "sīla is non-mental (acetasika)", such as the Mahāsaṃghikas, the question is of our own party (sakavādī), and the assertion is of the other party (itarassa).
Ở đây, vì ngay cả khi giới đã sinh rồi diệt, vẫn có sự tích lũy giới (sīlopacaya) do sự thọ trì, nhờ đó người ấy vẫn được gọi là người giữ giới (sīlavā), nên câu hỏi là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘giới là phi tâm sở (acetasika)’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika.
Sesamettha ‘‘dānaṃ acetasika’’ntikathāyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
The rest here should be understood in the same way as stated in the discourse on 'Dāna is Non-mental'.
Phần còn lại ở đây nên được hiểu theo cách đã nói trong luận thuyết ‘‘bố thí là phi tâm sở (dānaṃ acetasika)’’.
Laddhipatiṭṭhāpanampi ayoniso gahitattā appatiṭṭhāpanamevāti.
And the establishing of his doctrine is merely an un-establishing, because it was grasped incorrectly.
Sự thiết lập quan điểm cũng không phải là sự thiết lập, vì đã được chấp nhận một cách không đúng đắn.
598-600. Idāni samādānahetukathā nāma hoti.
598-600. Now comes the discourse called 'Caused by undertaking'.
598-600. Giờ đây, có một luận thuyết được gọi là ‘Do sự thọ trì (samādānahetu)’.
Tattha ‘‘ārāmaropā’’ti gāthāya atthaṃ ayoniso gahetvā ‘‘sadā puññaṃ pavaḍḍhatī’’ti vacanato ‘‘samādānahetukaṃ sīlaṃ vaḍḍhatī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaññeva, te sandhāya pucchā sakavādissa, cittavippayuttaṃ sīlopacayaṃ sandhāya paṭiññā paravādissa.
In this, having incorrectly understood the meaning of the verse "Ārāmaropā" (planters of groves), and by the saying "merit always increases," those whose doctrine is that "sīla caused by undertaking increases," such as the Mahāsaṃghikas themselves, are referred to by the question of our own party (sakavādī), and the assertion of the other party (paravādī) refers to the accumulation of sīla disassociated from consciousness.
Ở đây, vì đã hiểu sai ý nghĩa của bài kệ ‘‘ārāmaropā’’ (những người trồng vườn) và theo lời dạy ‘‘công đức luôn tăng trưởng’’, nên câu hỏi là của Sakavādin, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘giới do sự thọ trì tăng trưởng’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến sự tích lũy giới (sīlopacaya) không tương ưng với tâm (cittavippayutta).
Sesaṃ purimakathāsadisamevāti.
The rest is similar to the previous discourse.
Phần còn lại tương tự như luận thuyết trước.
601-602. Idāni viññatti sīlantikathā nāma hoti.
601-602. Now comes the discourse called 'Viññatti is Sīla'.
601-602. Giờ đây, có một luận thuyết được gọi là ‘Biểu tri (viññatti) là giới (sīla)’.
Tattha kāyaviññatti kāyakammaṃ, vacīviññatti vacīkammanti gahitattā ‘‘viññatti sīla’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānañceva sammitiyānañca; te sandhāya viññattīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, since physical intimation (kāyaviññatti) is taken as bodily action (kāyakamma) and verbal intimation (vacīviññatti) as verbal action (vacīkamma), for those whose doctrine is that "intimation (viññatti) is sīla," such as the Mahāsaṃghikas and the Sammitiyas, our own party (sakavādī) asks the question " viññatti," and the other party (itarassa) makes the assertion.
Ở đây, vì đã chấp nhận rằng thân biểu tri (kāyaviññatti) là thân nghiệp (kāyakamma) và ngữ biểu tri (vacīviññatti) là ngữ nghiệp (vacīkamma), nên câu hỏi viññattī (biểu tri) là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘biểu tri là giới’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika và Sammatiya.
Atha naṃ yasmā sīlaṃ nāma virati, na rūpadhammo, tasmā tenatthena codetuṃ pāṇātipātā veramaṇītiādimāha.
Then, to challenge him on the grounds that sīla is abstention (virati) and not a material phenomenon (rūpadhamma), it is said: " Abstention from taking life" and so on.
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng vì giới là sự tiết chế (virati), không phải là pháp sắc (rūpadhamma), nên theo ý nghĩa đó, Sakavādin nói pāṇātipātā veramaṇī (sự tiết chế sát sinh) và các pháp khác.
Abhivādanaṃ sīlantiādi yathārūpaṃ viññattiṃ so ‘‘sīla’’nti maññati taṃ uddharitvā dassetuṃ vuttaṃ.
The statement " Salutation is sīla" and so on, was said to demonstrate the type of intimation that he considers as sīla.
Lời nói Abhivādanaṃ sīla (sự đảnh lễ là giới) v.v. được nói ra để chỉ ra cái mà người ấy cho là ‘‘giới’’, tức là biểu tri có hình tướng như vậy.
Yasmā pana sā virati na hoti, tasmā puna pāṇātipātātiādimāha.
However, since that is not abstention, it is again stated: " From taking life" and so on.
Tuy nhiên, vì điều đó không phải là sự tiết chế, nên Sakavādin lại nói pāṇātipātā (sát sinh) và các pháp khác.
Laddhi panassa chalena patiṭṭhitattā appatiṭṭhitāyevāti.
But his doctrine, being established by deceit, is indeed unestablished.
Quan điểm của người ấy, vì được thiết lập một cách lừa dối, nên không được thiết lập.
603-604. Idāni aviññatti dussīlyantikathā nāma hoti.
603-604. Now comes the discourse called 'Aviññatti is Immorality'.
603-604. Giờ đây, có một luận thuyết được gọi là ‘Phi biểu tri (aviññatti) là ác giới (dussīlya)’.
Tattha cittavippayuttaṃ apuññūpacayañceva āṇattiyā ca pāṇātipātādīsu aṅgapāripūriṃ sandhāya ‘‘aviññatti dussīlya’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, concerning those whose doctrine is that "aviññatti is immorality," referring to the accumulation of demerit disassociated from consciousness and the completion of the factors (aṅgapāripūri) in killing and so on, due to the command, such as the Mahāsaṃghikas, the question is of our own party (sakavādī), and the assertion is of the other party (itarassa).
Ở đây, câu hỏi là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘phi biểu tri là ác giới’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika, dựa trên sự tích lũy phi công đức (apuññūpacaya) không tương ưng với tâm (cittavippayutta) và sự hoàn thành các yếu tố trong việc sát sinh v.v. do sự sai khiến.
Atha naṃ ‘‘sace sā dussīlyaṃ, pāṇātipātādīsu aññatarā siyā’’ti codetuṃ pāṇātipātotiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If that is immorality, it would be one of the acts like taking life," it is said: " Taking life" and so on.
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng ‘‘nếu đó là ác giới, thì nó phải là một trong các pháp sát sinh v.v.’’, Sakavādin nói pāṇātipāto (sát sinh) và các pháp khác.
Pāpakammaṃ samādiyitvāti ‘‘asukaṃ nāma ghātessāmi, asukaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī’’ti evaṃ pāpasamādānaṃ katvā.
" Having undertaken an evil deed" means having made an evil resolve like "I will kill so-and-so, I will steal such-and-such property."
Pāpakammaṃ samādiyitvā (sau khi thọ trì ác nghiệp) nghĩa là sau khi thọ trì ác nghiệp như ‘‘tôi sẽ giết người này, tôi sẽ lấy trộm vật này’’.
Ubho vaḍḍhantīti puṭṭho dānakkhaṇe pāpassa anuppattiṃ sandhāya paṭikkhipati.
Being asked " Do both increase?", he denies it, referring to the non-arising of evil at the moment of giving.
Khi được hỏi Ubho vaḍḍhantī (cả hai đều tăng trưởng), người ấy bác bỏ, đề cập đến sự không phát sinh của điều ác vào khoảnh khắc bố thí.
Dutiyaṃ puṭṭho cittavippayuttaṃ pāpūpacayaṃ sandhāya paṭijānāti.
When asked a second time, he admits it, referring to the accumulation of evil disassociated from consciousness.
Khi được hỏi lần thứ hai, người ấy thừa nhận, đề cập đến sự tích lũy điều ác (pāpūpacaya) không tương ưng với tâm.
Sesamettha paribhogamayakathāyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
The rest here should be understood in the same way as stated in the discourse on 'Paribhoga-maya'.
Phần còn lại ở đây nên được hiểu theo cách đã nói trong luận thuyết về sự hưởng thụ (paribhogamayakathā).
Laddhipatiṭṭhāpanampissa pāpasamādinnapubbabhāgameva sādheti; na aviññattiyā dussīlabhāvanti.
His establishing of the doctrine also only proves the preceding state of undertaking evil, not that aviññatti is immorality.
Sự thiết lập quan điểm của người ấy cũng chỉ chứng minh phần trước của việc thọ trì điều ác; chứ không phải là sự phá giới của phi biểu tri.
605-613. Idāni anusayā abyākatā, ahetukā, cittavippayuttāti tissopi anusayakathā nāma honti.
605-613. Now come all three discourses called 'Anusayas are indeterminate (abyākatā)', 'Anusayas are rootless (ahetukā)', and 'Anusayas are disassociated from consciousness (cittavippayuttā)'.
605-613. Giờ đây, có ba luận thuyết về tùy miên (anusaya) được gọi là ‘Tùy miên là vô ký (abyākatā)’, ‘Tùy miên là vô nhân (ahetukā)’, và ‘Tùy miên không tương ưng với tâm (cittavippayuttā)’.
Tattha yasmā puthujjano kusalābyākate citte vattamāne ‘‘sānusayo’’ti vattabbo, yo cassa tasmiṃ khaṇe hetu, na tena hetunā anusayā sahetukā, na tena cittena sampayuttā, tasmā ‘‘te abyākatā, ahetukā, cittavippayuttā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānañceva sammitiyānañca; te sandhāya tīsupi kathāsu pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, since a worldling (puthujjano) should be called "sānusayo" (having latent defilements) when a wholesome or indeterminate consciousness is occurring, and the root (hetu) that exists at that moment for him does not make the anusayas rooted (sahetukā), nor are they associated (sampayuttā) with that consciousness; therefore, for those whose doctrine is that "they are indeterminate, rootless, and disassociated from consciousness," such as the Mahāsaṃghikas and the Sammitiyas, the question in all three discourses is of our own party (sakavādī), and the assertion is of the other party (itarassa).
Ở đây, vì một phàm phu (puthujjana) được gọi là ‘‘có tùy miên’’ khi tâm thiện (kusala) hoặc vô ký (abyākata) đang vận hành, và nhân (hetu) của người ấy vào khoảnh khắc đó không làm cho tùy miên có nhân (sahetukā), cũng không tương ưng (sampayutta) với tâm đó, nên câu hỏi trong cả ba luận thuyết là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘chúng là vô ký, vô nhân, không tương ưng với tâm’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika và Sammatiya.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayattā sakkā pāḷimaggeneva jānitunti, tasmā na vitthāritanti.
The rest, since it has been stated below in the manner of the Anusaya Anārammaṇa discourse, can be known directly from the Pali text; therefore, it is not elaborated.
Phần còn lại, vì đã được nói theo cách thức ở dưới, có thể được hiểu qua con đường Pāḷi, nên không được trình bày chi tiết.
614-615. Idāni ñāṇakathā nāma hoti.
614-615. Now comes the discourse called 'Knowledge'.
614-615. Giờ đây, có một luận thuyết được gọi là ‘Luận thuyết về trí tuệ (ñāṇa)’.
Tattha maggañāṇena aññāṇe vigatepi puna cakkhuviññāṇādivasena ñāṇavippayuttacitte vattamāne yasmā taṃ maggacittaṃ na pavattati, tasmā ‘‘na vattabbaṃ ñāṇī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, for those whose doctrine is that "one should not be called 'knowledgeable' (ñāṇī)," such as the Mahāsaṃghikas, because even when ignorance (aññāṇa) has vanished by way of path-knowledge (maggañāṇa), that path-consciousness does not continue to occur when consciousness disassociated from knowledge (ñāṇavippayutta-citta) is occurring, as in the case of eye-consciousness and so on; therefore, the question is of our own party (sakavādī), and the assertion is of the other party (itarassa).
Ở đây, vì ngay cả khi vô minh (aññāṇa) đã diệt nhờ đạo trí (maggañāṇa), tâm đạo đó không tiếp tục vận hành khi tâm không tương ưng với trí tuệ (ñāṇavippayuttacitta) đang vận hành theo cách của nhãn thức (cakkhuviññāṇa) v.v., nên câu hỏi là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘không nên nói là người có trí tuệ (ñāṇī)’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika.
Atha naṃ ‘‘yadi aññāṇe vigate ‘ñāṇī’ti paññatti na siyā, rāgādīsu vigatesu vītarāgādipaññattipi na siyāti puggalapaññattiyaṃ akovidosī’’ti codetuṃ rāge vigatetiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If there were no designation 'knowledgeable' when ignorance has vanished, then there would also be no designation 'free from lust' and so on, when lust and so on have vanished, thus you are unskilled in personal designations (puggalapaññatti)," it is said: " When lust has vanished" and so on.
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng ‘‘nếu khi tham ái (rāga) v.v. đã diệt mà không có sự đặt tên là ‘người có trí tuệ’, thì cũng không có sự đặt tên là ‘người ly tham (vītarāga)’ v.v., vậy thì người ấy không thông thạo về sự đặt tên cá nhân (puggalapaññatti)’’, Sakavādin nói rāge vigate (khi tham ái đã diệt) và các pháp khác.
Itaro tesu vigatesu sarāgādibhāve yuttiṃ apassanto paṭikkhipati.
The other party, not seeing the logic in the state of having lust and so on when they have vanished, rejects it.
Người kia, không thấy được lý lẽ về sự tồn tại của tham ái v.v. khi chúng đã diệt, đã bác bỏ.
Pariyosāne yasmā ñāṇapaṭilābhena so ñāṇīti vattabbataṃ arahati, tasmā na hevanti paṭikkhepo sakavādissāti.
In the end, since one is worthy of being called "knowledgeable" by the acquisition of knowledge, the rejection " not so" belongs to our own party (sakavādī).
Cuối cùng, vì người ấy xứng đáng được gọi là người có trí tuệ (ñāṇī) nhờ sự thành tựu trí tuệ (ñāṇapaṭilābha), nên sự bác bỏ na hevaṃ (không phải vậy) là của Sakavādin.
616-617. Idāni ñāṇaṃ cittavippayuttantikathā nāma hoti.
616-617. Now, this is the section called Ñāṇaṃ Cittavippayutta (Knowledge is Disassociated from Mind).
616-617. Bây giờ, đây là câu chuyện về "Tuệ không tương ưng với tâm" (Ñāṇaṃ Cittavippayuttantikathā).
Tattha yasmā arahā cakkhuviññāṇādisamaṅgī paṭiladdhaṃ maggañāṇaṃ sandhāya ‘‘ñāṇī’’ti vuccati, na cassa taṃ tena cittena sampayuttaṃ, tasmā ‘‘ñāṇaṃ cittavippayutta’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In that section, because an Arahant, being endowed with eye-consciousness and so on, is called "one possessing knowledge" referring to the path-knowledge attained by them, and yet that knowledge is not associated with that mind (e.g., eye-consciousness); therefore, for those whose doctrine is that "knowledge is disassociated from mind," such as the Pubbaseliyas, a question is posed by the Sakavādin, and an admission is made by the other party (the opponent).
Trong đó, vì vị A-la-hán, người có đầy đủ nhãn thức và các thức khác, được gọi là "người có tuệ" (ñāṇī) là do tuệ Đạo đã chứng đắc, và tuệ ấy không tương ưng với tâm đó của vị ấy; do đó, đối với những ai có quan điểm "tuệ không tương ưng với tâm" (ñāṇaṃ cittavippayuttaṃ), chẳng hạn như các vị Pubbaseliya, thì đây là câu hỏi của Sakavādī nhắm vào họ, và là sự thừa nhận của người kia.
Atha naṃ ‘‘yadi te ñāṇaṃ cittavippayuttaṃ cittavippayuttesu rūpādīsu aññataraṃ siyā’’ti codetuṃ rūpantiādimāha.
Then, to challenge him (the other party) by saying, "If your knowledge is disassociated from mind, then it would be one of the things disassociated from mind, such as rūpa (matter) and so on," the Sakavādin says, " rūpaṃ" and so on.
Sau đó, để chất vấn người kia rằng: "Nếu tuệ của ông không tương ưng với tâm, thì nó phải là một trong các pháp không tương ưng với tâm như sắc pháp (rūpa) và các pháp khác", vị ấy nói sắc pháp (rūpa) và tiếp theo.
Itaro paṭikkhipati.
The other party rejects it.
Người kia bác bỏ.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
The rest is the same as the method stated below.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói ở dưới.
Pariyosāne pana paññavāti puṭṭho paṭilābhavasena taṃ pavattiṃ icchati, tasmā paṭijānātīti.
However, at the conclusion, when asked " paññavā" (wise), he desires that occurrence by way of attainment, and therefore he admits it.
Tuy nhiên, ở phần kết luận, khi được hỏi về việc có trí tuệ (paññavā), người kia muốn sự diễn tiến đó theo cách chứng đắc, nên người ấy thừa nhận.
618-820. Idāni idaṃ dukkhantikathā nāma hoti.
618-820. Now, this is the section called Idaṃ Dukkhanti (This is Suffering).
618-820. Bây giờ, đây là câu chuyện về "Đây là Khổ" (Idaṃ Dukkhantikathā).
Tattha yesaṃ ‘‘lokuttaramaggakkhaṇe yogāvacaro idaṃ dukkhanti vācaṃ bhāsati, evamassa idaṃ dukkhanti vācaṃ bhāsato ca idaṃ dukkhanti ñāṇaṃ pavattatī’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, maggakkhaṇe tathā vācābhāsanaṃ ñāṇappavattiñca sandhāya paṭiññā itarassa.
In this section, for those whose doctrine is, "At the moment of the supramundane path, the yogi utters the words 'This is suffering,' and when he utters the words 'This is suffering,' the knowledge 'This is suffering' arises in him," such as the Andhakas; referring to them, the Sakavādin asks the question, and the other party makes an admission concerning the utterance of such words and the arising of knowledge at the moment of the path.
Trong đó, đối với những ai có quan điểm rằng "vào khoảnh khắc Đạo siêu thế, hành giả nói lời 'đây là Khổ', và khi nói lời 'đây là Khổ' như vậy, tuệ 'đây là Khổ' khởi lên", chẳng hạn như các vị Andhaka; thì đây là câu hỏi của Sakavādī nhắm vào họ, và là sự thừa nhận của người kia về việc nói lời như vậy và tuệ khởi lên vào khoảnh khắc Đạo.
Yasmā pana so sesasaccapaṭisaṃyuttaṃ vācaṃ puthujjanova bhāsati, na ca tassa tathā ñāṇappavattīti icchati, tasmā samudayādipañhesu paṭikkhipati.
However, because he (the opponent) holds that only a worldling utters words connected with the remaining truths, and that no such knowledge arises for that (worldling), he rejects the questions regarding the origin (samudaya) and so on.
Tuy nhiên, vì người kia muốn rằng chỉ phàm phu mới nói lời liên quan đến các Chân đế còn lại, và tuệ của người ấy không khởi lên như vậy; do đó, người ấy bác bỏ các câu hỏi về Tập đế và các chân đế khác.
Rūpaṃ aniccantiādi dukkhapariyāyadassanavasena vuttaṃ.
The phrase " rūpaṃ aniccaṃ" (matter is impermanent) and so on, is stated to show a पर्याय (alternative designation) of suffering.
Lời nói "Sắc pháp là vô thường" (Rūpaṃ anicca) và tiếp theo được nói ra để chỉ ra Khổ theo cách diễn giải.
Itaro pana sakasamaye tādisaṃ vohāraṃ apassanto paṭikkhipati.
But the other party, not seeing such a designation in his own doctrine, rejects it.
Nhưng người kia, vì không thấy cách sử dụng từ ngữ như vậy trong quan điểm của mình, nên bác bỏ.
Iti ca danti cātiādi yadi tassa dukkhe ñāṇaṃ pavattati, i-kāra daṃ-kāra du-kāra kha-kāresu paṭipāṭiyā catūhi ñāṇehi pavattitabbanti dassetuṃ vuttaṃ.
The phrase " iti ca daṃ ti cā" and so on, is stated to show that if knowledge regarding suffering arises in him, it should arise in sequence with four knowledges, corresponding to the letters 'i,' 'daṃ,' 'du,' and 'kha.'
Lời nói "Iti ca daṃ ti cā" và tiếp theo được nói ra để chỉ ra rằng nếu tuệ của người ấy khởi lên trong Khổ, thì tuệ ấy phải khởi lên tuần tự với bốn tuệ trong các âm tiết i-kāra, daṃ-kāra, du-kāra, kha-kāra.
Itaro pana tathā na icchati, tasmā paṭikkhipati.
But the other party does not agree with that, and therefore rejects it.
Nhưng người kia không chấp nhận như vậy, nên bác bỏ.
621-624. Idāni iddhibalakathā nāma hoti.
621-624. Now, this is the section called Iddhibala (Power of Accomplishment).
621-624. Bây giờ, đây là câu chuyện về "Thần lực" (Iddhibalakathā).
Tattha iddhipādabhāvanānisaṃsassa atthaṃ ayoniso gahetvā ‘‘iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyyā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; te sandhāya iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyyāti pucchā sakavādissa.
In this section, for those whose doctrine is, "One endowed with the power of accomplishment can remain for an eon," having misconceived the benefit of developing the bases of spiritual power, such as the Mahāsaṅghikas; referring to them, the Sakavādin asks the question: " iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyya" (one endowed with the power of accomplishment can remain for an eon).
Trong đó, đối với những ai hiểu lầm ý nghĩa của lợi ích từ sự tu tập các căn bản thần thông (iddhipāda) và có quan điểm rằng "người có thần lực có thể trụ thế một kiếp" (iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyyā), chẳng hạn như các vị Mahāsaṅghika; thì đây là câu hỏi của Sakavādī nhắm vào họ: "Người có thần lực có thể trụ thế một kiếp không?" (iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyyā).
Tattha kappo nāma mahākappo, kappekadeso, āyukappoti tividho.
Here, 'eon' (kappa) is of three kinds: a great eon (mahākappo), a part of an eon (kappekadeso), and a life-span eon (āyukappo).
Ở đây, kiếp (kappa) có ba loại: đại kiếp (mahākappo), một phần kiếp (kappekadeso), và kiếp sống (āyukappo).
‘‘Cattārimāni, bhikkhave, kappassa asaṅkhyeyyānī’’ti (a. ni. 4.156) ettha hi mahākappova kappoti vutto.
In the passage, "Bhikkhus, these are the four incalculable periods of an eon" (A.N. 4.156), the great eon is referred to as 'eon.'
Trong câu "Này các Tỳ-kheo, có bốn a-tăng-kỳ của kiếp" (A. IV, 156), kiếp được nói đến là đại kiếp.
‘‘Brahmakāyikānaṃ devānaṃ kappo āyuppamāṇa’’nti (a. ni. 4.123) ettha kappekadesā.
In the passage, "The life-span of the Brahmakāyika devas is an eon" (A.N. 4.123), it refers to a part of an eon.
Trong câu "Kiếp sống của các vị Phạm Thiên là tuổi thọ" (A. IV, 123), là một phần kiếp.
‘‘Kappaṃ nirayamhi paccati, kappaṃ saggamhi modatī’’ti (cūḷava. 354) ettha āyukappo.
In the passage, "He is cooked in hell for an eon, he delights in heaven for an eon" (Cūḷava. 354), it refers to a life-span eon.
Trong câu "Bị nung nấu trong địa ngục một kiếp, vui hưởng trên thiên giới một kiếp" (Cūḷava. 354), là kiếp sống.
Āyukappanaṃ āyuvidhānaṃ kammassa vipākavasena vā vassagaṇanāya vā āyuparicchedoti attho.
Āyukappanaṃ means the arrangement of life, the determination of life, either by the ripening of kamma or by the counting of years.
Āyukappanaṃ (kiếp sống) có nghĩa là sự quy định tuổi thọ, sự sắp đặt tuổi thọ, hoặc sự giới hạn tuổi thọ theo quả báo của nghiệp hoặc theo số năm.
Tesu mahākappaṃ sandhāya pucchati, itaro paṭijānāti.
Among these, the question refers to a great eon, and the other party (the opponent) admits it.
Trong số đó, Sakavādī hỏi về đại kiếp, người kia thừa nhận.
Atha naṃ sakavādī ‘‘sace te iddhibalena samannāgato, ‘yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’ti (saṃ. ni. 2.143) evaṃ paricchinnā āyukappā uddhaṃ mahākappaṃ vā mahākappekadesaṃ vā jīveyya iddhimayikenassa āyunā bhavitabba’’nti codetuṃ iddhimayiko so āyūtiādimāha.
Then, to challenge him (the opponent) by saying, "If one endowed with the power of accomplishment were to live beyond a life-span, which is limited, 'whoever lives long, lives for a hundred years or a little more' (S.N. 2.143), for a great eon or a part of a great eon, then his life would have to be magical," the Sakavādin says, " iddhimayiko so āyū" (that life is magical) and so on.
Sau đó, để chất vấn người kia rằng: "Nếu người có thần lực có thể sống lâu hơn tuổi thọ đã được quy định như 'người sống lâu thì sống một trăm năm, hoặc hơn một chút' (S. II, 143), thì tuổi thọ của người ấy phải là do thần lực tạo ra", Sakavādī nói "Tuổi thọ đó là do thần lực tạo ra" (iddhimayiko so āyū) và tiếp theo.
Itaro ‘‘jīvitindriyaṃ nāma iddhimayikaṃ natthi, kammasamuṭṭhānamevā’’ti vuttattā paṭikkhipati.
The other party rejects it, stating that "there is no life faculty that is magical; it arises only from kamma."
Người kia bác bỏ, vì đã nói rằng "không có sinh mạng (jīvitindriyaṃ) nào do thần lực tạo ra; nó chỉ do nghiệp sinh ra mà thôi".
Ko panettha iddhimato viseso, nanu aniddhimāpi āyukappaṃ tiṭṭheyyāti?
What is the difference for one possessing psychic power? Would not one without such power also remain for a life-span eon?
Vậy thì người có thần lực có gì đặc biệt? Chẳng phải người không có thần lực cũng có thể trụ thế một kiếp sao?
Ayaṃ viseso – iddhimā hi yāvatāyukaṃ jīvitappavattiyā antarāyakare dhamme iddhibalena paṭibāhitvā antarā akālamaraṇaṃ nivāretuṃ sakkoti, aniddhimato etaṃ balaṃ natthi.
This is the difference: one possessing psychic power is able, by the power of accomplishment, to ward off those conditions that obstruct the continuation of life for its full duration, and thus prevent untimely death in the interim. One without such power does not have this ability.
Đây là sự khác biệt: người có thần lực có thể dùng thần lực để đẩy lùi các pháp gây trở ngại cho sự duy trì sự sống theo tuổi thọ đã định, và ngăn chặn cái chết phi thời gian trước khi hết kiếp. Người không có thần lực không có sức mạnh này.
Ayametesaṃ viseso.
This is the difference between them.
Đây là sự khác biệt giữa họ.
Atītaṃ anāgatanti idaṃ avisesena kappaṃ tiṭṭheyyāti paṭiññātattā codeti.
The statement " atītaṃ anāgataṃ" (past, future) is a challenge because it was admitted that one can remain for an eon without specifying the distinction (of past or future).
Câu "Quá khứ, vị lai" (Atītaṃ anāgataṃ) này là để chất vấn vì đã thừa nhận rằng có thể trụ thế một kiếp mà không có sự phân biệt.
Dve kappetiādi ‘‘yadi iddhimā jīvitaparicchedaṃ atikkamituṃ sakkoti, na kevalaṃ ekaṃ anekepi kappe tiṭṭheyyā’’ti codanatthaṃ vuttaṃ.
The phrase " dve kappe" (two eons) and so on, is stated for the purpose of challenging, "If one possessing psychic power can exceed the limit of life, then it's not just one, but he could remain for many eons."
Lời nói "hai kiếp" (dve kappe) và tiếp theo được nói ra để chất vấn rằng "nếu người có thần lực có thể vượt qua giới hạn tuổi thọ, thì không chỉ một kiếp, mà có thể trụ thế nhiều kiếp".
Uppanno phassotiādi na sabbaṃ iddhiyā labbhati, iddhiyā avisayopi atthīti dassetuṃ vuttaṃ.
The phrase " uppanno phasso" (arisen contact) and so on, is stated to show that not everything is attained by psychic power, and there are things beyond the scope of psychic power.
Lời nói "Xúc đã sinh" (Uppanno phasso) và tiếp theo được nói ra để chỉ ra rằng không phải mọi thứ đều có thể đạt được bằng thần lực, có những thứ nằm ngoài phạm vi của thần lực.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is of clear meaning.
Phần còn lại ở đây có nghĩa rõ ràng.
625-626. Idāni samādhikathā nāma hoti.
625-626. Now, this is the section called Samādhi (Concentration).
625-626. Bây giờ, đây là câu chuyện về "Định" (Samādhikathā).
Tattha yesaṃ ekacittakkhaṇe uppannāpi ekaggatā samādhānaṭṭhena samādhīti aggahetvā ‘‘satta rattindivāni ekantasukhapaṭisaṃvedī viharitu’’ntiādivacanaṃ (ma. ni. 1.180) nissāya ‘‘cittasantati samādhī’’ti laddhi, seyyathāpi sabbatthivādānañceva uttarāpathakānañca; te sandhāya cittasantatīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this section, for those whose doctrine is that "the continuity of mind is samādhi," not taking one-pointedness that arises even in a single mind-moment as samādhi in the sense of 'holding steadfastly,' but relying on statements like, "one can dwell experiencing unalloyed bliss for seven days and nights" (M.N. 1.180), such as the Sarvāstivādins and the Uttarāpathakas; referring to them, the Sakavādin asks the question: " cittasantati" (is the continuity of mind samādhi), and the other party admits it.
Trong đó, đối với những ai không chấp nhận rằng sự nhất tâm (ekaggatā) khởi lên trong một sát-na tâm cũng là định (samādhi) theo nghĩa "tâm được an định", mà dựa vào lời dạy "có thể an trú trong sự cảm nhận hạnh phúc tuyệt đối trong bảy ngày bảy đêm" để cho rằng "dòng tâm thức là định" (cittasantati samādhi), chẳng hạn như các vị Sarvāstivāda và Uttarāpathaka; thì đây là câu hỏi của Sakavādī nhắm vào họ về "dòng tâm thức" (cittasantatī), và là sự thừa nhận của người kia.
Atha naṃ ‘‘yadi cittasantati samādhi, cittasantati nāma atītāpi atthi, anāgatāpi atthi.
Then, to challenge him by saying, "If the continuity of mind is samādhi, then the continuity of mind exists in the past and in the future. For it is not the present mind alone that is the continuity of mind. Is all of that (past, present, and future continuity) your samādhi?" the Sakavādin says, " atītā" (past) and so on, and the other party, not desiring it to be so, rejects it.
Sau đó, để chất vấn người kia rằng: "Nếu dòng tâm thức là định, thì dòng tâm thức có cả quá khứ và vị lai.
Na hi ekaṃ paccuppannacittameva cittasantati nāma hoti, kiṃ te sabbāpi sā samādhī’’ti codetuṃ atītātiādimāha, itaro tathā anicchanto paṭikkhipati.
The phrase " nanu atītaṃ niruddhaṃ" (But is not the past ceased?) and so on, is stated to show, "In the continuity of mind, only the present mind is effective; the past and future do not exist, being ceased or not yet arisen. How can they be called samādhi?"
Không phải chỉ một sát-na tâm hiện tại mới là dòng tâm thức, vậy tất cả dòng tâm thức đó có phải là định của ông không?", Sakavādī nói "quá khứ" (atītā) và tiếp theo, người kia không chấp nhận như vậy nên bác bỏ.
Nanu atītaṃ niruddhantiādi ‘‘cittasantatiyaṃ paccuppannameva cittaṃ kiccakaraṃ, atītānāgataṃ niruddhattā anuppannattā ca natthi, kathaṃ taṃ samādhi nāma hotī’’ti dassetuṃ vuttaṃ.
" Ekacittakkhaṇiko" (is it for a single mind-moment?) is the Sakavādin's question to the opponent.
Lời nói "Chẳng phải quá khứ đã diệt rồi sao?" (Nanu atītaṃ niruddhaṃ) và tiếp theo được nói ra để chỉ ra rằng "trong dòng tâm thức, chỉ có tâm hiện tại mới có chức năng, tâm quá khứ và vị lai không tồn tại vì đã diệt và chưa sinh; làm sao chúng có thể là định được?".
Ekacittakkhaṇikoti pucchā paravādissa.
Thereupon, referring to the one-pointedness associated with the present wholesome mind, which is stated as samādhi in passages like "Bhikkhus, develop samādhi" in his own doctrine, the Sakavādin admits it.
Câu hỏi "chỉ trong một sát-na tâm" (ekacittakkhaṇiko) là của người khác.
Tato yā sakasamaye ‘‘samādhiṃ, bhikkhave, bhāvethā’’tiādīsu paccuppannakusalacittasampayuttā ekaggatā samādhīti vuttā, taṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
The phrase " cakkhuviññāṇasamaṅgī" (endowed with eye-consciousness) and so on, was stated misleadingly by taking only the words "for a single mind-moment," and thus it was rejected by the Sakavādin.
Từ đó, Sakavādī thừa nhận rằng sự nhất tâm tương ưng với tâm thiện hiện tại, được nói đến trong các câu như "Này các Tỳ-kheo, hãy tu tập định" (Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvethā), là định theo quan điểm của mình.
Cakkhuviññāṇasamaṅgītiādi ‘‘ekacittakkhaṇiko’’ti vacanamattaṃ gahetvā chalena vuttaṃ, teneva sakavādinā paṭikkhittaṃ.
The Sutta, " nanu vuttaṃ bhagavatā" (Was it not said by the Blessed One?) proves the uninterrupted nature of samādhi as it proceeds in terms of prior and subsequent states, but it does not prove the mind-continuity to be samādhi. Therefore, it is not a valid proof.
Lời nói "người có đầy đủ nhãn thức" (Cakkhuviññāṇasamaṅgī) và tiếp theo được nói ra một cách giả dối, chỉ dựa vào câu "chỉ trong một sát-na tâm", và do đó đã bị Sakavādī bác bỏ.
Nanu vuttaṃ bhagavatāti suttaṃ purimapacchimavasena pavattamānassa samādhissa abbokiṇṇataṃ sādheti, na santatiyā samādhibhāvaṃ, tasmā asādhakanti.
Elucidation of the Samādhi Section.
Kinh "Chẳng phải Thế Tôn đã nói" (Nanu vuttaṃ bhagavatā) chứng minh sự liên tục của định diễn ra theo thứ tự trước sau, chứ không phải bản chất định của dòng tâm thức; do đó, nó không phải là bằng chứng.
627. Idāni dhammaṭṭhitatākathā nāma hoti.
In this section, for those whose doctrine is, "There exists a Dhammaṭṭhitatā, which is the Dependent Origination, and it is perfected (parinipphannā)," relying on the statement "that element is stable (ṭhitāva sā dhātu)," such as the Andhakas; referring to them, the Sakavādin asks the question, and the other party admits it.
627. Bây giờ, đây là câu chuyện về "Sự ổn định của Pháp" (Dhammaṭṭhitatākathā).
Tattha ‘‘ṭhitāva sā dhātū’’ti vacanaṃ nissāya ‘‘paṭiccasamuppādasaṅkhātā dhammaṭṭhitatā nāma ekā atthi, sā ca parinipphannā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, based on the statement "That element is permanent," for those whose doctrine is that "there is a certain dhammaṭṭhitata, called dependent origination (paṭiccasamuppāda), and that is perfectly accomplished," such as the Andhakas; the question is of our own party (sakavādī), and the assertion is of the other party (itarassa).
Trong đó, đối với những ai dựa vào câu "Giới đó là thường trụ" (ṭhitāva sā dhātū) để có quan điểm rằng "có một Dhammaṭṭhitatā (sự ổn định của Pháp) gọi là Duyên khởi (Paṭiccasamuppāda), và Dhammaṭṭhitatā đó là đã hoàn thành (parinipphannā)", chẳng hạn như các vị Andhaka; thì đây là câu hỏi của Sakavādī nhắm vào họ, và là sự thừa nhận của người kia.
Atha naṃ ‘‘yadi parinipphannānaṃ avijjādīnaṃ aññā dhammaṭṭhitatā nāma parinipphannā atthi, tāyapi ca te dhammaṭṭhitatāya aññā ṭhitatā parinipphannā āpajjatī’’ti codetuṃ tāya ṭhitatātiādimāha.
Then, to challenge him, "If there is another dhammaṭṭhitatā that is perfected, distinct from the perfected avijjā and so on, then according to your view, another perfected state of stability would also arise for that dhammaṭṭhitatā," he states the passage beginning with tāya ṭhitatā (that stability).
Bấy giờ, để chất vấn vị ấy rằng: "Nếu có một pháp trú tánh (dhammaṭṭhitatā) đã được hoàn thành (parinipphannā) khác với vô minh v.v. đã được hoàn thành, thì theo quan điểm của ông, cũng phải có một sự an trú (ṭhitatā) đã được hoàn thành khác với pháp trú tánh ấy," ngài đã nói câu bắt đầu bằng tāya ṭhitatā.
Paravādī evarūpāya laddhiyā abhāvena paṭikkhipati.
The opponent rejects it due to the absence of such a doctrine.
Đối phương bác bỏ vì không có quan điểm như vậy.
Dutiyaṃ puṭṭho anantarapaccayatañceva aññamaññapaccayatañca sandhāya paṭijānāti.
When questioned a second time, he acknowledges it with reference to both the condition of immediate contiguity (anantarapaccaya) and the condition of mutuality (aññamaññapaccaya).
Khi được hỏi lần thứ hai, vị ấy chấp nhận, nhắm đến tính chất vô gián duyên và tính chất tương hỗ duyên.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānatthamevāti.
The rest is clear in meaning as it follows the method stated previously.
Phần còn lại có ý nghĩa rõ ràng vì đã theo phương pháp đã được trình bày ở dưới.
628. Idāni aniccatākathā nāma hoti.
628. Now comes the discourse on impermanence (aniccatā-kathā).
628. Bây giờ là Luận đề Vô thường tánh.
Tattha ‘‘aniccānaṃ rūpādīnaṃ aniccatāpi rūpādayo viya parinipphannā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the question posed by the proponent and the admission by the other party refer to those whose doctrine is that "the impermanence of impermanent rūpa and so on is also perfected, just like rūpa and so on," like the Andhakas.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng "vô thường tánh của các pháp vô thường như sắc v.v. cũng được hoàn thành như sắc v.v.", ví như phái Andhaka; nhắm đến họ, câu hỏi là của Thượng tọa bộ, sự chấp nhận là của phái kia.
Atha naṃ ‘‘yadi te rūpādayo viya aniccatā parinipphannā, tassāpi aññāya parinipphannāya aniccatāya bhavitabba’’nti codetuṃ tāya aniccatāyātiādimāha.
Then, to challenge him, "If, according to your view, impermanence is perfected just like rūpa and so on, then there must be another perfected impermanence for that impermanence," he states the passage beginning with tāya aniccatāya (that impermanence).
Bấy giờ, để chất vấn vị ấy rằng "Nếu vô thường tánh được hoàn thành như sắc v.v. theo quan điểm của ông, thì cũng phải có một vô thường tánh đã được hoàn thành khác của nó," ngài đã nói câu bắt đầu bằng tāya aniccatāya.
Itaro dvinnaṃ aniccatāya ekato abhāvena paṭikkhipitvā puna yasmā sā aniccatā niccā na hoti, teneva aniccena saddhiṃ antaradhāyati, tasmā paṭijānāti.
The other party first rejects the idea of two impermanence-states existing simultaneously, then admits it because that impermanence is not eternal and thus vanishes along with the impermanent thing itself.
Phái kia, sau khi bác bỏ vì hai vô thường tánh không thể tồn tại cùng lúc, lại chấp nhận, vì rằng vô thường tánh ấy không phải là thường, nó biến mất cùng với chính cái vô thường đó.
Athassa sakavādī lesokāsaṃ adatvā yā tena dutiyā aniccatā paṭiññātā, tāyapi tato parāyapīti paramparavasena anupacchedadosaṃ āropento tāya tāyevātiādimāha.
Then, without giving the opponent any room for evasion, the proponent points out the fault of endlessness, thinking that the second impermanence acknowledged by him would also have a subsequent impermanence, and so on in an unending succession, and states the passage beginning with tāya tāyevā (by that, by that very same).
Bấy giờ, Thượng tọa bộ, không cho đối phương cơ hội lẩn tránh, đã nói câu bắt đầu bằng tāya tāyeva, quy kết lỗi không chấm dứt theo cách liên tục, rằng "vô thường tánh thứ hai mà ông đã chấp nhận cũng phải có một cái khác sau nó nữa."
Jarā parinipphannātiādi yasmā uppannassa jarāmaraṇato aññā aniccatā nāma natthi, tasmā aniccatāvibhāgānuyuñjanavasena vuttaṃ.
The passage jarā parinipphannā (old age is perfected) and so on is stated with a view to questioning the distinction of impermanence, because there is no impermanence other than the old age and death of what has arisen.
Câu bắt đầu bằng Jarā parinipphannā (Già đã được hoàn thành) được nói theo cách chất vấn về sự phân loại vô thường tánh, bởi vì đối với pháp đã sanh, không có cái gọi là vô thường tánh nào khác ngoài già và chết.
Tatrāpi paravādino purimanayeneva paṭiññā ca paṭikkhepo ca veditabbo.
In that case too, the admission and rejection by the opponent should be understood in the same way as before.
Trong đó, sự chấp nhận và bác bỏ của đối phương cũng cần được hiểu theo phương pháp đã nêu trước.
Atha naṃ yā sakasamaye cetanā ‘‘kamma’’nti vuttā yathā sā kāyavacīmanodvāresu pavattamānā kāyakammādināmaṃ labhati, tathā ‘‘yadi te saṃvaro kammaṃ, sopi cakkhundriyādīsu pavattamāno cakkhukammādināmaṃ labheyyā’’ti codetuṃ cakkhundriyasaṃvaro cakkhukammantiādimāha.
Then, to challenge him, thinking, "Just as cetanā, which is called 'kamma' in our own tradition, receives the name 'kāyakamma' and so on when it occurs through the doors of body, speech, and mind, so if your 'saṃvara' is kamma, it too should receive the name 'eye-kamma' and so on when it occurs through the eye-faculty and so on," he states the passage beginning with cakkhundriyasaṃvaro cakkhukammaṃ (restraint of the eye-faculty is eye-kamma).
Bấy giờ, để chất vấn vị ấy rằng: "Trong học thuyết của chúng tôi, tư (cetanā) được gọi là 'nghiệp'. Giống như tư đó, khi diễn ra ở các cửa thân, khẩu, ý, nó nhận được tên gọi là thân nghiệp v.v., cũng vậy, nếu phòng hộ của ông là nghiệp, thì khi nó diễn ra ở nhãn căn v.v., nó cũng phải nhận được tên gọi là nhãn nghiệp v.v.", ngài đã nói câu bắt đầu bằng cakkhundriyasaṃvaro cakkhukammaṃ.
Itaro tādisaṃ suttapadaṃ apassanto catūsu dvāresu paṭikkhipitvā pañcame kāyadvāre pasādakāyaṃ sandhāya paṭikkhipati, viññattikāyaṃ sandhāya paṭijānāti.
The other party, not seeing such a Sutta passage, rejects it for the four doors, and in the fifth, the bodily door, he rejects it with reference to the sensitive body (pasādakāya), but admits it with reference to the communicative body (viññattikāya).
Phái kia, không thấy đoạn kinh văn nào như vậy, đã bác bỏ ở bốn cửa, rồi ở cửa thứ năm là thân môn, vị ấy bác bỏ nhắm đến thân tịnh sắc, và chấp nhận nhắm đến thân biểu tri.
So hi pasādakāyampi viññattikāyampi kāyindriyantveva icchati.
For he holds that both the sensitive body and the communicative body are indeed the body-faculty.
Vì vị ấy cho rằng cả thân tịnh sắc và thân biểu tri đều là thân căn.
Manodvārepi vipākadvāraṃ sandhāya paṭikkhipati, kammadvāraṃ sandhāya paṭijānāti.
Also, regarding the mind-door, he rejects it with reference to the resultant door (vipākadvāra), but admits it with reference to the kamma door (kammadvāra).
Ở ý môn cũng vậy, vị ấy bác bỏ nhắm đến cửa quả, và chấp nhận nhắm đến cửa nghiệp.
Asaṃvarepi eseva nayo.
The same method applies to non-restraint (asaṃvara).
Đối với không phòng hộ, phương pháp cũng tương tự.
‘‘Cakkhunā rūpaṃ disvā’’ti suttaṃ tesu dvāresu saṃvarāsaṃvarameva dīpeti, na tassa kammabhāvaṃ, tasmā asādhakanti.
The Sutta "Seeing a form with the eye" merely explains restraint and non-restraint regarding those doors, not their kamma-nature; therefore, it is not a valid proof.
Kinh văn "khi thấy sắc bằng mắt" chỉ trình bày về sự phòng hộ và không phòng hộ ở các cửa đó, chứ không trình bày tính chất nghiệp của nó, do đó không thể làm bằng chứng.
633-635. Idāni kammakathā nāma hoti.
633-635. Now comes the discourse on kamma (kamma-kathā).
633-635. Bây giờ là Luận đề Nghiệp.
Tattha ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, sañcetanikānaṃ kammāna’’nti (a. ni. 10.217) suttapadaṃ nissāya ‘‘sabbaṃ kammaṃ savipāka’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; tesaṃ ‘‘cetanāhaṃ, bhikkhave, kammaṃ vadāmī’’ti (a. ni. 6.63) satthārā avisesena cetanā ‘‘kamma’’nti vuttā; sā ca kusalākusalāva savipākā, abyākatā avipākāti imaṃ vibhāgaṃ dassetuṃ sabbaṃ kammanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the proponent's question sabbaṃ kammaṃ (all kamma) and the other party's admission refer to those whose doctrine is that "all kamma has a result," like the Mahāsaṅghikas, based on the Sutta passage "Bhikkhus, I do not speak of volitional actions..." to show the distinction that cetanā, which the Teacher called "kamma" without qualification – "Bhikkhus, I say that cetanā is kamma" – is only fruitful (savipākā) when it is wholesome or unwholesome, but is resultless (avipākā) when it is indeterminate (abyākatā).
Trong đó, dựa vào đoạn kinh văn "Này các Tỷ-kheo, đối với các nghiệp có chủ ý...", đối với những người có quan điểm rằng "tất cả nghiệp đều có quả", ví như phái Mahāsaṅghika; để chỉ ra cho họ sự phân biệt này: "Này các Tỷ-kheo, Ta nói tư là nghiệp", Đức Thế Tôn đã nói tư là "nghiệp" một cách không phân biệt; và trong đó, chỉ có tư thiện và bất thiện mới có quả, còn tư vô ký thì không có quả; câu hỏi sabbaṃ kammaṃ là của Thượng tọa bộ, sự chấp nhận là của phái kia.
Puna sabbā cetanāti pañhesu abyākataṃ sandhāya paṭikkhepo, kusalākusale sandhāya paṭiññā veditabbā.
Again, in the questions beginning with sabbā cetanā (all volitions), the rejection should be understood with reference to the indeterminate (abyākatā), and the admission with reference to the wholesome and unwholesome.
Tiếp theo, trong các câu hỏi sabbā cetanā, cần hiểu rằng sự bác bỏ là nhắm đến (tư) vô ký, và sự chấp nhận là nhắm đến (tư) thiện và bất thiện.
Vipākābyākatātiādi savipākāvipākacetanaṃ sarūpena dassetuṃ vuttaṃ.
The passage vipākābyākatā (resultant-indeterminate) and so on is stated to show the nature of volition with and without results.
Câu bắt đầu bằng Vipākābyākatā được nói để chỉ ra bản chất của tư có quả và không có quả.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest of it here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây có ý nghĩa rõ ràng.
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave’’ti suttaṃ sati paccaye diṭṭhadhammādīsu vipākapaṭisaṃvedanaṃ sandhāya vuttaṃ, tasmā asādhakanti.
The Sutta "Bhikkhus, I do not..." was stated with reference to experiencing results in this very life and so on, when there is a cause; therefore, it is not a valid proof.
Kinh văn "Này các Tỷ-kheo, Ta không..." được nói nhắm đến việc cảm thọ quả trong hiện tại v.v. khi có duyên, do đó không thể làm bằng chứng.
636-637. Idāni saddo vipākotikathā nāma hoti.
636-637. Now comes the discourse on whether sound is a result (Saddo Vipākoti-kathā).
636-637. Bây giờ là Luận đề Âm thanh là quả.
Tattha ‘‘so tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā vipulattā brahmassaro hotī’’tiādīni (dī. ni. 3.236) ayoniso gahetvā ‘‘saddo vipāko’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; tesaṃ ‘‘kammasamuṭṭhānā arūpadhammāva vipākāti nāmaṃ labhanti.
Here, the proponent's question and the other party's admission refer to those whose doctrine is that "sound is a result," like the Mahāsaṅghikas, who misinterpreted passages such as "By the performance, accumulation, abundance, and extensive nature of that kamma, his voice becomes the voice of Brahmā," to show them that "only non-material phenomena (arūpadhammā) originating from kamma receive the name 'result' (vipāka).
Trong đó, nắm bắt một cách không như lý các đoạn kinh như "do nghiệp ấy đã được làm, được tích lũy, được gia tăng, được quảng đại, vị ấy có giọng nói như Phạm thiên...", đối với những người có quan điểm rằng "âm thanh là quả", ví như phái Mahāsaṅghika; để chỉ ra cho họ rằng "chỉ có các pháp vô sắc do nghiệp sanh mới nhận được tên gọi là quả.
Rūpadhammesu panāyaṃ vohāro natthī’’ti dassetuṃ pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
This designation does not apply to material phenomena (rūpadhammā)."
Còn trong các pháp sắc, cách gọi này không có", câu hỏi là của Thượng tọa bộ, sự chấp nhận là của phái kia.
Sukhavedanīyotiādi ‘‘vipāko nāma evarūpo hotī’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ.
The passage sukhavedanīyo (experiencing pleasure) and so on is stated to show that "a result (vipāka) is of such a nature."
Câu bắt đầu bằng Sukhavedanīyo được nói để chỉ ra rằng "quả có bản chất như vậy".
‘‘So tassa kammassā’’ti suttaṃ lakkhaṇapaṭilābhadassanatthaṃ vuttaṃ.
The Sutta "So tassa kammassa" (He, by that kamma) was stated to show the attainment of specific characteristics.
Kinh văn "So tassa kammassa" được nói để chỉ ra sự chứng đắc đặc tướng.
Mahāpuriso hi kammassa katattā suciparivāropi hoti, na ca parivāro vipāko, tasmā asādhakametanti.
For indeed, the Great Being, due to the performance of kamma, also has a pure retinue, but the retinue is not a result; therefore, this is not a valid proof.
Vì bậc Đại nhân do nghiệp đã làm mà cũng có đoàn tùy tùng thanh tịnh, nhưng đoàn tùy tùng không phải là quả, do đó điều này không thể làm bằng chứng.
638-640. Idāni saḷāyatanakathā nāma hoti.
638-640. Now comes the discourse on the six sense-bases (Saḷāyatana-kathā).
638-640. Bây giờ là Luận đề Sáu xứ.
Tattha yasmā saḷāyatanaṃ kammassa katattā uppannaṃ, tasmā ‘‘vipāko’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; te sandhāya cakkhāyatanaṃ vipākoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the proponent's question cakkhāyatanaṃ vipāko (the eye-base is a result) and the other party's admission refer to those whose doctrine is that "the six sense-bases are results because they arise from the performance of kamma," like the Mahāsaṅghikas.
Trong đó, vì sáu xứ sanh lên do nghiệp đã được làm, nên đối với những người có quan điểm rằng "nó là quả", ví như phái Mahāsaṅghika; nhắm đến họ, câu hỏi cakkhāyatanaṃ vipāko là của Thượng tọa bộ, sự chấp nhận là của phái kia.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
The rest is in the same manner as stated previously.
Phần còn lại theo phương pháp đã được trình bày ở dưới.
Saḷāyatanaṃ vipākoti ettha manāyatanaṃ siyā vipāko.
In "the six sense-bases are results," the mind-base might be a result.
Trong câu Saḷāyatanaṃ vipāko, ý xứ có thể là quả.
Sesāni kevalaṃ kammasamuṭṭhānāni, na vipāko.
The other sense-bases are merely generated by kamma, not results.
Các xứ còn lại chỉ đơn thuần là do nghiệp sanh, không phải là quả.
Tasmā asādhakametanti.
Therefore, this is not a valid proof.
Do đó, điều này không thể làm bằng chứng.
Mātā jīvitātiādīsu ayamadhippāyo – dve niyāmā sammattaniyāmo ca micchattaniyāmo ca.
In (questions like) " Mother's life," etc., this is the intention: There are two fixed destinies (niyāma) – the fixed destiny of rightness (sammattaniyāma) and the fixed destiny of wrongness (micchattaniyāma).
Trong các vấn đề như Mātā jīvitā, đây là ý nghĩa: có hai quy định (niyāmā), đó là quy định về chánh định (sammattaniyāmo) và quy định về tà định (micchattaniyāmo).
Sammattaniyāmo ariyamaggo.
The fixed destiny of rightness is the noble path (ariyamagga).
Quy định về chánh định là con đường Thánh (ariyamagga).
So avinipātadhammatañceva phaluppattiñca niyameti.
It (the noble path) ensures the state of not falling into lower realms (avinipātadhammatā) and the arising of the fruit (phala).
Con đường ấy quy định sự không rơi vào các cõi khổ (avinipātadhammatā) và sự phát sinh quả (phala).
Micchattaniyāmo ānantariyakammaṃ.
The fixed destiny of wrongness is an ānantariya kamma (heinous deed).
Quy định về tà định là nghiệp vô gián (ānantariyakamma).
Taṃ anantarā nirayūpapattiṃ niyameti.
That (ānantariya kamma) ensures rebirth in hell immediately after death.
Nghiệp ấy quy định sự tái sinh vào địa ngục (niraya) ngay lập tức (anantarā).
Tattha sattakkhattuparamo sotāpattimaggena avinipātadhammatāya ca phaluppattiyā ca niyamito.
Among these two fixed destinies, the Stream-Enterer (sotāpanna) who is sattakkhattuparama (one who will be reborn at most seven more times) is destined by the Sotāpatti-magga for the state of not falling (into lower realms) and for the arising of the fruit.
Trong hai quy định ấy, người Nhập lưu tối đa bảy lần tái sinh (sattakkhattuparama) được quy định bởi con đường Nhập lưu (sotāpattimagga) về sự không rơi vào các cõi khổ và sự phát sinh quả.
Sesamagganiyāmo panassa natthi anadhigatattā, ānantariyampi kātuṃ so abhabbo.
However, he has no fixed destiny for the higher paths, as they are not yet attained; nor is he capable of committing an ānantariya kamma.
Tuy nhiên, đối với người ấy, không có quy định về các đạo lộ còn lại do chưa chứng đắc, và người ấy cũng không đủ khả năng để thực hiện nghiệp vô gián.
Tvaṃ panassa niyāmaṃ icchasi, tena taṃ vadāma – ‘‘kiṃ te so iminā micchattaniyāmena niyamito’’ti.
But you (the other party) desire a fixed destiny for him, therefore we say to you: "Is he, according to your view, destined by this fixed destiny of wrongness?"
Nhưng ông (người đối thoại) lại muốn có một quy định cho người ấy, vì vậy chúng tôi nói với ông: "Người ấy có bị quy định bởi quy định về tà định này không?"
Abhabbo antarāti pañhesu ānantariyābhāvaṃ sandhāya paṭikkhipati, sattakkhattuparamaṃ sandhāya paṭijānāti.
In (questions like) " Is he incapable of (committing an ānantariya kamma) in between?" he denies it with reference to the non-existence of an ānantariya kamma (for a Stream-Enterer), and affirms it with reference to his being a sattakkhattuparama.
Trong các câu hỏi như Abhabbo antarā, ông ấy phủ nhận điều đó bằng cách đề cập đến sự không có nghiệp vô gián, và chấp nhận điều đó bằng cách đề cập đến người tối đa bảy lần tái sinh.
Atthi so niyāmoti pañhe sattakkhattuparamatāya niyāmaṃ apassanto paṭikkhipati.
In the question " Is there such a fixed destiny?" he denies it, not seeing a fixed destiny in the state of being a sattakkhattuparama.
Trong câu hỏi Atthi so niyāmo, ông ấy phủ nhận vì không thấy có quy định nào về việc tối đa bảy lần tái sinh.
Atthi te satipaṭṭhānātiādi niyāmasaṅkhāte maggadhamme dassetuṃ vuttaṃ.
The statement " Do you have these foundations of mindfulness (satipaṭṭhāna)?" etc., was made to show the path factors that constitute the fixed destiny.
Câu nói Atthi te satipaṭṭhānā và các câu tương tự được nói ra để chỉ ra các pháp đạo lộ được gọi là niyāma.
Tassa pana puna paṭhamamaggānuppattito tepi natthi, tasmā paṭikkhipati.
However, since for him (the sattakkhattuparama) the first path (Stream-entry) does not arise again, those (path factors) also do not exist. Therefore, he denies it.
Tuy nhiên, do người ấy không tái sinh đạo lộ đầu tiên, nên những pháp ấy cũng không có, vì vậy ông ấy phủ nhận.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây là rõ ràng.
Nanu so sattakkhattuparamoti ettha bhagavā ‘‘ayaṃ puggalo ettake bhave sandhāvitvā parinibbāyissati, ayaṃ ettake’’ti attano ñāṇabalena byākaroti, na bhavaniyāmaṃ nāma kiñci tena sattakkhattuparamo, kolaṃkolo, ekabījī vāti vuttaṃ, tasmā asādhakametanti.
In " Is he not a sattakkhattuparama?" the Blessed One declares, by the power of his knowledge, "This person will wander for so many existences and then attain parinibbāna; this one for so many," and he does not declare any fixed destiny of existence (bhava-niyāma). Thus, being a sattakkhattuparama, kolaṅkola, or ekabījī is not something declared by him (as a fixed destiny). Therefore, this (argument) is not conclusive.
Trong câu Nanu so sattakkhattuparamo, Đức Thế Tôn đã tuyên bố bằng năng lực trí tuệ của Ngài rằng: "Người này sẽ lang thang qua bao nhiêu kiếp rồi sẽ nhập Niết Bàn, người này sẽ qua bao nhiêu kiếp," chứ không phải Ngài đã thấy một pháp nào gọi là quy định về kiếp sống rồi tuyên bố. Do đó, việc nói rằng người ấy là sattakkhattuparama, kolaṅkola, hay ekabījī là không phải là bằng chứng.
648-649. Idāni jīvitāvoropanakathā nāma hoti.
648-649. Now follows the discourse called Jīvitāvoropanakathā.
648-649. Bây giờ là câu chuyện về việc tước đoạt sự sống (jīvitāvoropana).
Tattha yasmā dosasampayuttena cittena pāṇātipāto hoti, doso ca diṭṭhisampannassa appahīno, tasmā ‘‘diṭṭhisampanno sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropeyyā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyāparaseliyānaṃ; te sandhāya diṭṭhisampannoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, since the destruction of life (pāṇātipāta) arises with a mind associated with hatred (dosa), and hatred is not abandoned in one endowed with right view (diṭṭhisampanna), therefore, for those who hold the view, such as the Pubbaseliyas and Aparaseliyas, that "one endowed with right view might intentionally take a life," the question " Is one endowed with right view...?" is asked by the Sakavādin, and the other party (Paravādin) affirms it.
Trong đó, vì việc sát sinh (pāṇātipāta) xảy ra với tâm sân hận (dosa-sampayutta), và sân hận thì chưa được đoạn trừ ở người có chánh kiến (diṭṭhisampanna), nên câu hỏi diṭṭhisampanno sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropeyyā (Người có chánh kiến có cố ý tước đoạt sự sống của chúng sinh không?) là của Sakavādī, và lời chấp nhận là của người khác, tức là những người có quan điểm rằng người có chánh kiến có thể cố ý tước đoạt sự sống, như Pubbaselīya và Aparaselīya.
Sañcicca mātarantiādipañhesu pana ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso’’ti suttabhayena paṭikkhipati.
In questions such as " Intentionally (killing) one's mother," etc., he (the Sakavādin) denies it due to fear of the Sutta (which states) "This is impossible, there is no such opportunity."
Tuy nhiên, trong các câu hỏi như Sañcicca mātaraṃ (Cố ý giết mẹ) và các câu tương tự, ông ấy phủ nhận vì sợ kinh điển nói rằng "điều đó là không thể, không có cơ hội."
Satthari agāravotiādi satthārādīsu sagāravassa sikkhāpadassa vītikkamābhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement " Disrespectful towards the Teacher (satthari agāravo)," etc., was made to show the absence of transgression of the training rule for one who is respectful towards the Teacher, etc.
Câu nói Satthari agāravo (Không tôn kính Bậc Đạo Sư) và các câu tương tự được nói ra để chỉ ra rằng người có lòng tôn kính đối với Bậc Đạo Sư và những vị khác sẽ không vi phạm giới luật.
Itaro pana akusalavasena tassa agāravo nāma natthīti paṭikkhipitvā sagāravabhāvañca sampaṭicchitvā puna agāravoti puṭṭho tesu tesu kiccesu pasutatāya vikkhittānaṃ asatiyā amanasikārena cetiye abhivādanapadakkhiṇakaraṇābhāvaṃ sandhāya paṭijānāti.
However, the other (Paravādin), denying that such a person is disrespectful by way of unwholesome deeds and admitting that he is respectful, when asked again " Disrespectful?" affirms it with reference to the absence of paying homage or circumambulating the cetiya by those whose minds are distracted due to being engaged in various tasks, through lack of mindfulness and lack of attention.
Người kia, sau khi phủ nhận rằng người có chánh kiến không có sự bất kính theo phương diện bất thiện, và chấp nhận rằng người ấy có lòng tôn kính, khi được hỏi lại agāravo (không tôn kính), ông ấy chấp nhận bằng cách đề cập đến việc không thực hiện sự đảnh lễ và nhiễu quanh bảo tháp do bận rộn với các công việc khác nhau, tâm phân tán, thiếu chánh niệm và không chú ý.
Puna ohadeyyātiādinā nayena puṭṭho tādisāya kiriyāya sañcicca akaraṇato paṭikkhipati.
Again, when asked in the manner of " Would he relieve himself...?" he denies it, because such an act is not done intentionally.
Khi được hỏi lại theo cách như ohadeyyā (có thể đi đại tiện) và các câu tương tự, ông ấy phủ nhận vì không cố ý thực hiện hành động như vậy.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây là rõ ràng.
650-652. Idāni duggatikathā nāma hoti.
650-652. Now follows the discourse called Duggatikathā.
650-652. Bây giờ là câu chuyện về cõi khổ (duggatikathā).
Tattha ye duggatiñca duggatisattānaṃ rūpādiārammaṇaṃ taṇhañcāti ubhayampi duggatīti gahetvā puna tathā avibhajitvā aviseseneva ‘‘diṭṭhisampannassa pahīnā duggatī’’ti vadanti, seyyathāpi uttarāpathakā; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, for those who, like the Uttarāpathakas, consider both the lower realms (duggati) and the craving (taṇhā) for sense-objects (rūpa, etc.) of beings in the lower realms to be duggati, and then, without differentiating them again in that way, state generally that "for one endowed with right view, duggati is abandoned" – with reference to them, the question is asked by the Sakavādin, and the other party affirms it.
Trong đó, câu hỏi là của Sakavādī, và lời chấp nhận là của người khác, tức là những người như Uttarāpathaka, những người cho rằng cả cõi khổ (duggati) và ái (taṇhā) đối với các đối tượng sắc pháp (rūpa) của chúng sinh trong cõi khổ đều là cõi khổ, và không phân biệt như vậy, họ nói chung chung rằng "cõi khổ đã được đoạn trừ đối với người có chánh kiến (diṭṭhisampanna)." Câu hỏi này được nói ra để phá vỡ quan điểm đó bằng cách chỉ ra sự phân biệt.
Āpāyike rūpe rajjeyyātiādi paravādino laddhiyā diṭṭhisampannassa duggati appahīnā, tassa vasena codetuṃ vuttaṃ.
The statement " Would he lust after forms in the lower realms?" etc., was made to challenge the other party (Paravādin) according to their view that duggati is not abandoned for one endowed with right view.
Câu nói Āpāyike rūpe rajjeyyā (Có thể tham đắm vào sắc pháp trong cõi khổ) và các câu tương tự được nói ra để chất vấn theo quan điểm của người đối thoại rằng cõi khổ chưa được đoạn trừ đối với người có chánh kiến.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây là rõ ràng.
Nirayaṃ upapajjeyyātiādi duggatipahānameva duggatigāminitaṇhāpahānaṃ vā dīpeti, na duggatisattānaṃ rūpādiārammaṇāya taṇhāya pahānaṃ, tasmā asādhakanti.
The statement " Would he be reborn in hell?" etc., indicates the abandonment of the lower realms (duggati) itself, or the abandonment of craving leading to the lower realms (duggatigāmini taṇhā), but not the abandonment of craving for sense-objects (rūpa, etc.) of beings in the lower realms. Therefore, this (argument) is not conclusive.
Câu nói Nirayaṃ upapajjeyyā (Có thể tái sinh vào địa ngục) và các câu tương tự chỉ ra sự đoạn trừ cõi khổ hoặc sự đoạn trừ ái dẫn đến cõi khổ, chứ không phải sự đoạn trừ ái đối với các đối tượng sắc pháp của chúng sinh trong cõi khổ, vì vậy điều đó không phải là bằng chứng.