445-447. Idāni niyāmakathā nāma hoti.
Now comes the discourse called "Niyāma".
445-447. Bây giờ là phần về Sự Chắc Chắn (Niyāmakathā).
Tattha niyāmoti ‘‘bhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammatta’’nti (pu. pa. 13) vacanato ariyamaggo vuccati.
There, niyāma (certainty) is called the Noble Path, according to the statement "He is capable of entering certainty, being settled in wholesome states."
Trong đó, sự chắc chắn (niyāma) được gọi là Thánh đạo (ariyamagga), theo lời dạy: “Người có khả năng bước vào sự chắc chắn, đã được xác nhận trong các pháp thiện” (Pu. Pa. 13).
Yasmā pana tasmiṃ uppajjitvā niruddhepi puggalo aniyato nāma na hoti, tasmā ‘‘so niyāmo niccaṭṭhena asaṅkhato’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
However, since a person is not considered undetermined even when that* certainty has arisen and ceased, those who hold the view, like the Andhakas, that "that certainty is unconditioned due to its permanence"; with reference to them, the question is for the Sakavādin, and the admission is for the other.
Tuy nhiên, vì ngay cả khi Thánh đạo đã sinh khởi và diệt đi, cá nhân đó không được gọi là không chắc chắn (aniyato); nên đối với những người nào có quan điểm, giống như các dị thuyết sư (andhaka), rằng “sự chắc chắn đó là vô vi (asaṅkhata) vì tính thường hằng”; thì đó là câu hỏi của chánh thuyết sư (sakavādin) và là sự thừa nhận của người kia.
Tato ‘‘yadi so asaṅkhato, evarūpena tena bhavitabba’’nti dīpento nibbānantiādimāha.
Then, indicating that "if it is unconditioned, it must be of such a nature," he stated "Nibbāna" and so on.
Sau đó, để chỉ rõ rằng “Nếu sự chắc chắn đó là vô vi, thì nó phải có bản chất như vậy”, thì (chánh thuyết sư) nói: “Niết Bàn”, v.v.
Saṃsandanapucchā uttānatthāyeva.
The question of correspondence is for plain understanding.
Câu hỏi so sánh chỉ để làm rõ ý nghĩa.
Atthi kecītiādi niyāmassa saṅkhatabhāvadīpanatthaṃ vuttaṃ.
"There are some" and so on was stated to demonstrate the conditioned nature of certainty.
Các từ “Có một số”, v.v. được nói ra để chỉ rõ bản chất hữu vi (saṅkhata) của sự chắc chắn.
Maggo asaṅkhatotipañhe tassa uppādanirodhabhāvato paṭikkhipatīti.
In the question "Is the path unconditioned?",* refutes it due to its nature of arising and ceasing.
Trong câu hỏi “Đạo là vô vi không?”, (chánh thuyết sư) bác bỏ vì sự chắc chắn đó có sự sinh khởi và hoại diệt.
Niyāmo saṅkhatotipañhe niruddhepi magge niyāmassa atthitaṃ sandhāya paṭikkhipati.
In the question "Is certainty conditioned?",* refutes it with reference to the existence of certainty even after the path has ceased.
Trong câu hỏi “Sự chắc chắn là hữu vi không?”, (chánh thuyết sư) bác bỏ dựa trên sự tồn tại của sự chắc chắn ngay cả khi đạo đã diệt.
Sotāpattiniyāmotiādipañhesupi anulomato ca paṭilomato ca imināva nayena attho veditabbo.
In the questions "The certainty of Stream-entry" and so on, the meaning should be understood in the same way, both in direct and reverse order.
Trong các câu hỏi như “Sự chắc chắn của Sơ quả Nhập Lưu (Sotāpattiniyāma) không?”, v.v. cũng phải hiểu ý nghĩa theo cả chiều thuận và chiều nghịch theo cách thức này.
Pañca asaṅkhatānīti puṭṭho pañcannaṃ asaṅkhatānaṃ āgataṭṭhānaṃ apassanto paṭikkhipati.
When asked "Five unconditioned things?", not seeing the textual source of the five unconditioned things, he refutes it.
Khi được hỏi về “Năm pháp vô vi”, (chánh thuyết sư) bác bỏ vì không thấy được chỗ xuất xứ của năm pháp vô vi.
Dutiyaṃ puṭṭho catunnaṃ sammattaniyāmānaṃ niyāmavacanato nibbānassa ca asaṅkhatabhāvato paṭijānāti.
Being asked for the second time, he admits it due to the declaration of the four states of certainty (sammattaniyāma) as certain, and due to Nibbāna's unconditioned (asaṅkhata) nature.
Khi được hỏi lần thứ hai, người đó chấp nhận (chúng là vô vi) vì lời dạy về bốn loại định luật (sammattaniyāma) và vì Niết-bàn là vô vi.
Micchattaniyāmapañho niyāmavacanamattena asaṅkhatatāya ayuttabhāvadīpanatthaṃ vuttoti.
The question about false certainty (micchattaniyāma) was stated for the purpose of showing the unsuitability of calling it unconditioned merely by the word 'certainty'.
Câu hỏi về tà định (micchattaniyāma) được nêu ra để chỉ rõ rằng việc cho rằng nó là vô vi chỉ dựa vào từ "niyāma" là không phù hợp.
448. Idāni paṭiccasamuppādakathā nāma hoti.
448. Now, this is called the exposition on Dependent Origination (Paṭiccasamuppādakathā).
448. Bây giờ là bài giảng về Duyên khởi (Paṭiccasamuppāda).
Tattha yesaṃ nidānavagge ‘‘uppādā vā tathāgatānaṃ anuppādā vā tathāgatānaṃ ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā’’tiādivacanato (saṃ. ni. 2.20) ‘‘paṭiccasamuppādo asaṅkhato’’ti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānañca mahisāsakānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose doctrine, like that of the Pubbaseliyas and Mahisāsakas, is that "Dependent Origination is unconditioned" (paṭiccasamuppādo asaṅkhato) based on the saying in the Nidāna Vagga: "Whether Buddhas arise or do not arise, this element, this stability of the Dhamma, this fixedness of the Dhamma, is abiding," the Sakavādin asks the question, and the other party acknowledges it.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng "Duyên khởi là vô vi" – như Pubbaselīya và Mahisāsaka – dựa trên lời dạy trong Nidāna Vagga: "Dù các Như Lai có xuất hiện hay không xuất hiện, yếu tố đó vẫn tồn tại, đó là sự thường trụ của Pháp (dhammaṭṭhitatā)" – thì câu hỏi của Sakavādin là dành cho họ, và lời chấp nhận là của người khác (Paravādī).
451. Avijjāpaccayā saṅkhārāti yā tattha dhammaṭṭhitatātiādi yena suttena laddhi patiṭṭhāpitā, tasseva atthadassanena laddhibhindanatthaṃ vuttaṃ.
451. The statement "Avijjāpaccayā saṅkhārā (ignorance conditions volitional formations) — that which is the stability of the Dhamma therein," and so on, is stated to refute the doctrine established by that Sutta by showing its true meaning.
451. Lời dạy "Do vô minh có các hành, đó là sự thường trụ của Pháp" được nói ra để phá bỏ quan điểm (sai lầm) bằng cách giải thích ý nghĩa của chính bài kinh mà quan điểm đó được thiết lập.
Ayañhettha attho – yā ayaṃ heṭṭhā ‘‘ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā’’ti vuttā na sā aññatra avijjādīhi visuṃ ekā atthi.
For this is its meaning: that element, that stability of the Dhamma (dhammaṭṭhitatā), that fixedness of the Dhamma (dhammaniyāmatā), which was stated below as "that element is abiding, the stability of the Dhamma, the fixedness of the Dhamma," is not separate or distinct as one thing apart from ignorance and so forth.
Ý nghĩa ở đây là: cái được gọi là "yếu tố đó vẫn tồn tại, đó là sự thường trụ của Pháp (dhammaṭṭhitatā), sự cố định của Pháp (dhammaniyāmatā)" được nói ở dưới đây, không phải là một điều riêng biệt tồn tại ngoài vô minh và các yếu tố khác.
Avijjādīnaṃ pana paccayānaṃyevetaṃ nāmaṃ.
But this is merely a name for ignorance and other conditions themselves.
Mà đó chính là tên gọi của các yếu tố duyên như vô minh.
Uppannepi hi tathāgate anuppannepi avijjāto saṅkhārā sambhavanti, saṅkhārādīhi ca viññāṇādīni, tasmā ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti yā etasmiṃ pade saṅkhāradhammānaṃ kāraṇaṭṭhena ṭhitatāti dhammaṭṭhitatā.
For whether the Tathāgatas arise or do not arise, volitional formations (saṅkhāra) arise from ignorance (avijjā), and consciousness (viññāṇa) and so forth from volitional formations and so on. Therefore, in the phrase "ignorance conditions volitional formations," that which is the stability of volitional formations as a cause is called the stability of the Dhamma (dhammaṭṭhitatā).
Thật vậy, dù các Như Lai có xuất hiện hay không xuất hiện, các hành vẫn phát sinh từ vô minh, và từ các hành, thức và các yếu tố khác phát sinh; do đó, "Do vô minh có các hành" – trong câu này, sự thường trụ của Pháp (dhammaṭṭhitatā) là sự tồn tại của các hành pháp theo nghĩa là nguyên nhân.
Tesaṃyeva ca dhammānaṃ kāraṇaṭṭheneva niyāmatāti dhammaniyāmatāti avijjā vuccati.
And that which is the fixedness of the Dhamma (dhammaniyāmatā) for those same phenomena, precisely in the sense of being a cause, is called ignorance.
Và vô minh được gọi là sự cố định của Pháp (dhammaniyāmatā) cũng chính là theo nghĩa nguyên nhân của các pháp đó.
Sā ca asaṅkhatā, nibbānañca asaṅkhatanti pucchati.
And he asks if that is unconditioned and if Nibbāna is unconditioned.
Và người đó hỏi: "Vô minh là vô vi, và Niết-bàn cũng là vô vi phải không?"
Paravādī laddhivasena paṭijānitvā puna dve asaṅkhatānīti puṭṭho suttābhāvena paṭikkhipitvā laddhivaseneva paṭijānāti.
The other party (paravādī) admits it according to his own doctrine, then being asked again, "Are there two unconditioned things?", he rejects it due to the absence of a Sutta, but then admits it according to his doctrine.
Paravādī chấp nhận theo quan điểm của mình, rồi khi được hỏi lại "Có hai pháp vô vi phải không?", người đó từ chối vì không có kinh điển nào nói như vậy, nhưng lại chấp nhận theo quan điểm của mình.
Sesapadesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining phrases.
Trong các câu khác cũng theo cách này.
Heṭṭhā vuttasadisaṃ pana tattha vuttanayeneva veditabbanti.
However, that which is similar to what was stated below should be understood according to the method stated therein.
Tuy nhiên, ý nghĩa tương tự như đã nói ở dưới cần được hiểu theo cách đã nói ở đó.
452-454. Idāni saccakathā nāma hoti.
452-454. Now, this is called the exposition on Truths (Saccakathā).
452-454. Bây giờ là bài giảng về Chân lý (Sacca).
Tattha yesaṃ ‘‘cattārimāni, bhikkhave, tathāni avitathānī’’ti (saṃ. ni. 5.1090) suttaṃ nissāya ‘‘cattāri saccāni niccāni asaṅkhatānī’’ti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose doctrine, like that of the Pubbaseliyas, is that "the four Noble Truths are permanent and unconditioned" (cattāri saccāni niccāni asaṅkhatāni), based on the Sutta "Monks, these four are real, not unreal," the Sakavādin asks the question, and the other party acknowledges it.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng "Bốn chân lý là thường hằng và vô vi" – như Pubbaselīya – dựa trên bài kinh "Này các Tỳ-khưu, bốn điều này là chân thật, không sai lạc" – thì câu hỏi của Sakavādin là dành cho họ, và lời chấp nhận là của người khác (Paravādī).
Ayañhissa adhippāyo – dukkhasamudayamaggesu vatthusaccaṃ saṅkhataṃ, lakkhaṇasaccaṃ asaṅkhataṃ.
For this is his intention: in the Truths of Suffering, Origin, and Path, the substantial truth (vatthusacca) is conditioned, while the characteristic truth (lakkhaṇasacca) is unconditioned.
Ý của người đó là: Trong Khổ, Tập, Đạo, chân lý về đối tượng (vatthusacca) là hữu vi, còn chân lý về đặc tính (lakkhaṇasacca) là vô vi.
Nirodhe vatthusaccaṃ nāma natthi asaṅkhatameva tanti.
In the Truth of Cessation (Nirodha), there is no such thing as substantial truth; it is entirely unconditioned.
Trong Diệt, không có cái gọi là chân lý về đối tượng, mà chỉ là vô vi.
Tasmā āmantāti āha.
Therefore, he says, "Yes."
Do đó, người đó nói "Vâng".
Taṃ panassa laddhimattameva.
But that is merely his doctrine.
Tuy nhiên, đó chỉ là quan điểm của người đó.
So hi dukkhaṃ vatthusaccaṃ icchati, tathā samudayaṃ maggañca.
For he desires the Truth of Suffering as substantial truth, and likewise the Truth of Origin and the Truth of the Path.
Vì người đó cho rằng Khổ là chân lý về đối tượng, cũng như Tập và Đạo.
Yāni pana nesaṃ bādhanapabhavaniyyānikalakkhaṇāni, tāni lakkhaṇasaccaṃ nāmāti, na ca bādhanalakkhaṇādīhi aññāni dukkhādīni nāma atthīti.
But those characteristics of suffering, such as being oppressive, arising, and leading to liberation, are called characteristic truth, and there are no sufferings and so forth distinct from these oppressive characteristics and so on.
Còn những đặc tính như bị áp bức (bādhanā), phát sinh (pabhava), dẫn đến giải thoát (niyyānika) của chúng, đó là chân lý về đặc tính; và không có Khổ và các yếu tố khác nào khác ngoài các đặc tính bị áp bức, v.v.
Tāṇānītiādīsu adhippāyo vuttanayeneva veditabbo.
In "refuges" (tāṇāni) and so forth, the intention should be understood according to the method stated.
Ý nghĩa trong "những nơi nương tựa" và các câu khác cần được hiểu theo cách đã nói.
Dukkhasaccanti pañhe laddhivasena lakkhaṇaṃ sandhāya paṭijānāti.
In the question about the "Truth of Suffering" (Dukkhasacca), he admits it based on his doctrine, referring to the characteristic.
Trong câu hỏi "Khổ đế", người đó chấp nhận theo quan điểm của mình, ám chỉ đặc tính.
Dukkhanti pañhe vatthuṃ sandhāya paṭikkhipati.
In the question about "suffering" (dukkha), he rejects it, referring to the substance.
Trong câu hỏi "Khổ", người đó từ chối, ám chỉ đối tượng.
Ito paraṃ suddhikapañhā ca saṃsandanapañhā ca sabbe pāḷianusāreneva veditabbā.
From this point onward, all the simple questions (suddhika-pañhā) and comparative questions (saṃsandana-pañhā) should be understood according to the Pāli texts themselves.
Từ đây trở đi, tất cả các câu hỏi đơn thuần (suddhika pañhā) và câu hỏi đối chiếu (saṃsandana pañhā) cần được hiểu theo Pāḷi.
Avasāne laddhipatiṭṭhāpanatthaṃ āhaṭasuttaṃ atthassa micchā gahitattā anāhaṭasadisamevāti.
The Sutta adduced at the end for establishing the doctrine is as if not adduced, due to its meaning being wrongly grasped.
Bài kinh được trích dẫn ở cuối để thiết lập quan điểm, nhưng vì ý nghĩa đã bị hiểu sai, nên nó giống như chưa được trích dẫn.
455-456. Idāni āruppakathā nāma hoti.
455-456. Now, this is called the exposition on immaterial states (Āruppakathā).
455-456. Bây giờ là bài giảng về các cõi Vô sắc (Āruppa).
Tattha yesaṃ ‘‘cattāro āruppā āneñjā’’ti vacanaṃ nissāya ‘‘sabbepi te dhammā asaṅkhatā’’ti laddhi, te sandhāya ākāsānañcāyatananti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose doctrine is that "all these phenomena are unconditioned" (sabbepi te dhammā asaṅkhatā), based on the saying "the four immaterial states (āruppa) are imperturbable (āneñja)," the Sakavādin asks the question "ākāsānañcāyatanaṃ" (the base of infinite space), and the other party acknowledges it.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng "Tất cả các pháp đó đều là vô vi" – như những người dựa vào lời nói "Bốn cõi vô sắc là bất động (āneñjā)" – thì câu hỏi "Không vô biên xứ (ākāsānañcāyatana)" của Sakavādin là dành cho họ, và lời chấp nhận là của người khác (Paravādī).
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here has an obvious meaning.
Phần còn lại ở đây là ý nghĩa rõ ràng.
Sādhakasuttampi atthaṃ ajānitvā āhaṭattā anāhaṭasadisamevāti.
The supporting Sutta, too, being adduced without understanding its meaning, is as if not adduced.
Bài kinh minh chứng cũng giống như chưa được trích dẫn vì đã không hiểu ý nghĩa.
457-459. Idāni nirodhasamāpattikathā nāma hoti.
457-459. Now, this is called the exposition on the attainment of cessation (Nirodhasamāpattikathā).
457-459. Bây giờ là bài giảng về Diệt tận định (Nirodhasamāpatti).
Tattha nirodhasamāpattīti catunnaṃ khandhānaṃ appavatti.
Therein, the "attainment of cessation" (nirodhasamāpatti) is the non-arising of the four aggregates.
Ở đây, Diệt tận định là sự không hoạt động của bốn uẩn.
Yasmā pana sā kariyamānā kariyati, samāpajjiyamānā samāpajjiyati, tasmā nipphannāti vuccati.
However, because it is effected when it is being effected, and attained when it is being attained, it is said to be "produced" (nippanna).
Tuy nhiên, vì nó được thực hiện khi đang thực hiện, và được nhập khi đang nhập, nên nó được gọi là đã hoàn thành (nippanna).
Saṅkhatāsaṅkhatalakkhaṇānaṃ pana abhāvena na vattabbā ‘‘saṅkhatāti vā asaṅkhatā’’ti vā.
But due to the absence of the characteristics of conditioned (saṅkhata) and unconditioned (asaṅkhata), it should not be described as either "conditioned" or "unconditioned."
Nhưng vì không có đặc tính hữu vi hay vô vi, nên không thể nói là "hữu vi" hay "vô vi".
Tattha yesaṃ ‘‘yasmā saṅkhatā na hoti, tasmā asaṅkhatā’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānañceva uttarāpathakānañca; te sandhāya nirodhasamāpattīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose doctrine, like that of the Andhakas and Uttarāpathakas, is that "since it is not conditioned, therefore it is unconditioned," the Sakavādin asks the question about "the attainment of cessation" (nirodhasamāpatti), and the other party acknowledges it.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng "Vì nó không phải là hữu vi, nên nó là vô vi" – như Andhaka và Uttarāpathaka – thì câu hỏi "Diệt tận định" của Sakavādin là dành cho họ, và lời chấp nhận là của người khác (Paravādī).
Uppādentītiādi samāpajjanapaṭilābhavaseneva vuttaṃ.
"Producing" (uppādenti) and so forth are stated only in the sense of attaining and achieving.
"Phát sinh" và các câu khác được nói theo nghĩa đạt được sự nhập định.
Yathā pana rūpādayo asaṅkhatadhamme uppādenti; na tathā taṃ keci uppādenti nāma.
But just as material form (rūpa) and so forth produce conditioned phenomena, so no one produces that (cessation) in that manner.
Tuy nhiên, không có ai làm phát sinh nó giống như cách các pháp hữu vi như sắc, v.v., làm phát sinh các pháp vô vi.
Nirodhā vodānaṃ vuṭṭhānanti phalasamāpatti veditabbā.
"Emergence (vuṭṭhāna) from cessation (nirodha) is purification (vodāna)" should be understood as the attainment of fruition (phalasamāpatti).
"Sự thanh tịnh, sự xuất khởi từ diệt" cần được hiểu là quả định (phalasamāpatti).
Asaṅkhatā pana taṃ natthiyeva, tasmā paṭikkhipati.
But that emergence from the unconditioned does not exist, therefore he rejects it.
Nhưng sự xuất khởi từ vô vi thì không có, do đó người đó từ chối.
Tena hīti yasmā saṅkhatā na hoti, tasmā asaṅkhatāti laddhi.
"Therefore" (tena hi): the doctrine is that since it is not conditioned, it is unconditioned.
"Vậy thì" là quan điểm cho rằng "vì nó không phải là hữu vi, nên nó là vô vi".
Idaṃ pana asaṅkhatabhāve kāraṇaṃ na hotīti vuttampi avuttasadisamevāti.
But this (reason) is not a cause for its unconditioned nature, so even if stated, it is as if not stated.
Tuy nhiên, điều này không phải là nguyên nhân cho trạng thái vô vi, nên dù đã nói ra cũng như chưa nói ra.
460-462. Idāni ākāsakathā nāma hoti.
460-462. Now, this is called the exposition on space (Ākāsakathā).
460-462. Bây giờ là bài giảng về Hư không (Ākāsa).
Tattha tividho ākāso – paricchedākāso, kasiṇugghāṭimākāso, ajaṭākāso.
There are three kinds of space: delimited space (paricchedākāsa), kasiṇa-space (kasiṇugghāṭimākāsa), and unconfined space (ajaṭākāsa).
Ở đây, hư không có ba loại: hư không giới hạn (paricchedākāsa), hư không kasiṇa (kasiṇugghāṭimākāsa), và hư không không có vật chất (ajaṭākāsa).
‘‘Tucchākāso’’tipi tasseva nāmaṃ.
"Empty space" (tucchākāsa) is also a name for the latter.
"Hư không trống rỗng" (tucchākāsa) cũng là tên gọi của loại sau cùng.
Tesu paricchedākāso saṅkhato, itare dve paññattimattā.
Among these, delimited space is conditioned; the other two are mere concepts (paññatti).
Trong số đó, hư không giới hạn là hữu vi, còn hai loại kia chỉ là khái niệm (paññatti) mà thôi.
Yesaṃ pana ‘‘duvidhopi yasmā saṅkhato na hoti, tasmā asaṅkhato’’ti laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ mahisāsakānañca; te sandhāya ākāsoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
However, for those whose doctrine, like that of the Uttarāpathakas and Mahisāsakas, is that "since both kinds are not conditioned, they are unconditioned," the Sakavādin asks the question "space" (ākāso), and the other party acknowledges it.
Đối với những người có quan điểm rằng "Vì cả hai loại (hư không khái niệm) đều không phải là hữu vi, nên chúng là vô vi" – như Uttarāpathaka và Mahisāsaka – thì câu hỏi "Hư không" của Sakavādin là dành cho họ, và lời chấp nhận là của người khác (Paravādī).
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here has an obvious meaning.
Phần còn lại ở đây là ý nghĩa rõ ràng.
463-464. Idāni ākāso sanidassanotikathā nāma hoti.
463-464. Now, this is called the exposition on visible space (Ākāso sanidassano ti kathā).
463-464. Bây giờ là bài giảng về Hư không có thể thấy được (Ākāso sanidassano).
Tattha yesaṃ tāḷacchiddādīsu ñāṇappavattiṃ nissāya ‘‘sabbopi ajaṭākāso sanidassano’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya ākāso sanidassanoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose doctrine, like that of the Andhakas, is that "all unconfined space (ajaṭākāsa) is visible (sanidassana)" based on the mind's cognition in holes, gaps, and so on, the Sakavādin asks the question "Is space visible?", and the other party acknowledges it.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng "Tất cả hư không không có vật chất (ajaṭākāsa) đều có thể thấy được" – như Andhaka – dựa trên sự phát sinh của tri kiến trong các khoảng trống như lỗ hổng do cây cọ tạo ra – thì câu hỏi "Hư không có thể thấy được phải không?" của Sakavādin là dành cho họ, và lời chấp nhận là của người khác (Paravādī).
Atha naṃ ‘‘yadi sanidassano, evaṃvidho bhaveyyā’’ti codanatthaṃ rūpantiādi vuttaṃ.
Then, to challenge him with "If it is visible, it would be of such a nature," the statement "material form" (rūpaṃ) and so on, is stated.
Sau đó, để chất vấn người đó rằng "Nếu nó có thể thấy được, thì nó sẽ như thế này", câu "Sắc" và các câu khác đã được nói ra.
Cakkhuñca paṭiccātipañhesu evarūpassa suttassa abhāvena paṭikkhipitvā tulantarikādīnaṃ upaladdhiṃ nissāya paṭijānāti.
In the questions "depending on the eye" (cakkhuñca paṭicca), and so on, he first rejects it due to the absence of such a Sutta, but then admits it based on the perception of gaps between pillars and so on.
Trong các câu hỏi "Do nhãn căn và...", người đó từ chối vì không có bài kinh nào như vậy, nhưng lại chấp nhận dựa trên sự nhận biết các khoảng trống giữa các thanh xà, v.v.
Dvinnaṃ rukkhānaṃ antaranti ettha rukkharūpaṃ cakkhunā disvā antare rūpābhāvato ākāsanti manodvāraviññāṇaṃ uppajjati, na cakkhuviññāṇaṃ.
Here, concerning " the space between two trees," having seen the form of the trees with the eye, due to the absence of form in between, the mind-door consciousness (manodvāraviññāṇaṃ) arises regarding it as space (ākāsa), not eye-consciousness (cakkhuviññāṇaṃ).
Trong cụm từ Dvinnaṃ rukkhānaṃ antara (giữa hai cái cây), khi thấy hình sắc của cây bằng mắt, nhưng không có hình sắc ở giữa, thì tâm thức ý môn (manodvāraviññāṇaṃ) khởi lên nhận thức đó là không gian (ākāsa), chứ không phải nhãn thức (cakkhuviññāṇaṃ).
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining cases.
Đối với các trường hợp còn lại, nguyên tắc này cũng tương tự.
Tasmā asādhakametanti.
Therefore, this (argument) is not a valid proof.
Do đó, điều này không phải là một bằng chứng hợp lệ.
465-470. Idāni pathavīdhātu sanidassanātiādikathā nāma hoti.
Now, the discourse beginning with 'the earth-element is perceptible' comes to be.
465-470. Bây giờ là bài luận có tên "Địa đại là có thể nhìn thấy", v.v.
Tattha yesaṃ pāsāṇaudakajālarukkhacalanānañceva pañcindriyapatiṭṭhokāsānañca vaṇṇāyatanaṃ kāyaviññattikāle hatthapādādirūpañca disvā ‘‘pathavīdhātuādayo sanidassanā’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya sabbakathāsu ādipucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, some, like the blind, hold the view that having seen the color-sphere (vaṇṇāyatanaṃ) of rocks, water, flames, and the movements of trees, and the places where the five sense faculties are established, as well as the forms of hands, feet, etc., at the time of bodily intimation (kāyaviññatti), "the earth-element and so on are perceptible." Regarding them, in all discourses, the initial question is for the proponent (sakavādī), and the assertion is for the opponent (itara).
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng "Địa đại và các yếu tố khác là có thể nhìn thấy", như những người mù, khi họ nhìn thấy hình sắc của đá, nước, lửa, sự chuyển động của cây cối, và các vị trí đặt năm căn (panca-indriya), cũng như hình sắc của tay, chân, v.v. vào thời điểm thân biểu tri (kāyaviññatti); thì trong tất cả các bài luận, câu hỏi đầu tiên thuộc về người chủ trương (sakavādī), và lời khẳng định thuộc về người đối lập (itarassa).
Sesaṃ sabbattha pāḷianusārena ceva heṭṭhā vuttanayena ca veditabbanti.
The rest is to be understood in accordance with the Pāḷi text and the method stated below.
Tất cả những điều còn lại cần được hiểu theo kinh điển (pāḷi) và phương pháp đã nêu ở dưới.
Pathavīdhātu sanidassanāti ādiṃ katvā kāyakammaṃ sanidassananti pariyosānakathā niṭṭhitā.
The discourse, starting with " the earth-element is perceptible" and ending with " bodily action is perceptible," is concluded.
Bài luận bắt đầu bằng Pathavīdhātu sanidassanā (Địa đại là có thể nhìn thấy) và kết thúc bằng kāyakammaṃ sanidassana (Thân nghiệp là có thể nhìn thấy) đã hoàn tất.
471-472. Idāni saṅgahitakathā nāma hoti.
Now, the discourse on inclusion comes to be.
471-472. Bây giờ là bài luận có tên "Được bao gồm".
Tattha yasmā dāmādīhi balibaddādayo viya keci dhammā kehici dhammehi saṅgahitā nāma natthi, tasmā ‘‘natthi keci dhammā kehici dhammehi saṅgahitā, evaṃ sante ekavidhena rūpasaṅgahotiādi niratthaka’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi rājagirikānañceva siddhatthikānañca; te sandhāya aññenatthena saṅgahabhāvaṃ dassetuṃ pucchā sakavādissa, attano laddhivasena paṭiññā itarassa.
Therein, since some phenomena are not included by other phenomena, like bulls by ropes, etc., some hold the view, like the Rājagirikā and Siddhatthikā, that "there are no phenomena included by other phenomena; if it were so, then statements like 'the inclusion of material form by one kind' would be meaningless." Regarding them, the question is for the proponent to show the fact of inclusion in another sense, and the assertion is for the opponent according to his own view.
Ở đây, vì không có pháp nào được bao gồm bởi pháp khác, giống như bò được bao gồm bởi dây thừng, nên đối với những người có quan điểm rằng "không có pháp nào được bao gồm bởi pháp khác, và nếu như vậy, thì việc 'bao gồm sắc theo một cách' là vô nghĩa", như những người Rajagirika và Siddhatthika; thì câu hỏi của người chủ trương nhằm chỉ ra sự bao gồm theo một ý nghĩa khác, và lời khẳng định của người đối lập theo quan điểm của riêng họ.
Idāni yenatthena saṅgaho labbhati, taṃ dassetuṃ nanu atthi keci dhammātiādi āraddhaṃ.
Now, to show the sense in which inclusion is accepted, the passage beginning with " Are there not some phenomena" is commenced.
Bây giờ, để chỉ ra ý nghĩa mà sự bao gồm được chấp nhận, câu nanu atthi keci dhammā (chẳng phải có một số pháp sao?) đã được bắt đầu.
Taṃ sabbaṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānatthameva.
All of that is easy to understand, as the method has been stated below.
Tất cả những điều đó đều có ý nghĩa rõ ràng vì đã được giải thích ở dưới.
Yā panesā paravādinā laddhipatiṭṭhāpanatthaṃ yathā dāmena vātiādikā upamā āhaṭā, sakavādinā taṃ anabhinanditvā appaṭikkositvā ‘‘hañci dāmena vā’’ti tassa laddhi bhinnāti veditabbā.
And as for the simile beginning " just as with a rope" introduced by the opponent to establish his view, it should be understood that the proponent, without approving or rejecting it, demolishes his view with the statement "if indeed with a rope."
Còn về ví dụ yathā dāmena vā (như bằng dây thừng), v.v. mà người đối lập đưa ra để củng cố quan điểm của mình, người chủ trương không chấp nhận cũng không bác bỏ nó, nhưng được hiểu là quan điểm của người đối lập đã bị phá vỡ bởi câu "hañci dāmena vā" (nếu bằng dây thừng).
Ayañhettha attho – yadi te dāmādīhi balibaddādayo saṅgahitā nāma, atthi keci dhammā kehici dhammehi saṅgahitāti.
The meaning here is: If, according to you, bulls and so on are included by ropes and so on, then there are some phenomena included by other phenomena.
Ý nghĩa ở đây là: nếu theo bạn, những con bò được bao gồm bởi dây thừng, v.v., thì có một số pháp được bao gồm bởi một số pháp khác.
473-474. Idāni sampayuttakathā nāma hoti.
Now, the discourse on concomitance comes to be.
473-474. Bây giờ là bài luận có tên "Đồng tương ưng".
Tattha yasmā tilamhi telaṃ viya na vedanādayo saññādīsu anupaviṭṭhā, tasmā ‘‘natthi keci dhammā kehici dhammehi sampayuttā, evaṃ sante ñāṇasampayuttantiādi niratthakaṃ hotī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi rājagirikasiddhatthikānaññeva; te sandhāya aññenevatthena sampayuttataṃ dassetuṃ pucchā sakavādissa, attano laddhivasena paṭiññā itarassa.
Therein, since feelings (vedanā) and so on are not interpenetrated among perceptions (saññā) and so on, like oil in sesame, some hold the view, like the Rājagirikā and Siddhatthikā, that "there are no phenomena concomitant with other phenomena; if it were so, then statements like 'concomitant with knowledge' would be meaningless." Regarding them, the question is for the proponent to show the state of concomitance in a different sense, and the assertion is for the opponent according to his own view.
Ở đây, vì các cảm thọ (vedanā) và các yếu tố khác không thâm nhập vào các tưởng (saññā) và các yếu tố khác như dầu trong hạt mè, nên đối với những người có quan điểm rằng "không có pháp nào đồng tương ưng với pháp khác, và nếu như vậy, thì việc 'đồng tương ưng với trí tuệ' là vô nghĩa", như những người Rajagirika và Siddhatthika; thì câu hỏi của người chủ trương nhằm chỉ ra sự đồng tương ưng theo một ý nghĩa khác, và lời khẳng định của người đối lập theo quan điểm của riêng họ.
Sesamidhāpi heṭṭhā vuttanayattā uttānatthameva.
Here, too, the rest is easy to understand, as the method has been stated below.
Ở đây, phần còn lại cũng có ý nghĩa rõ ràng vì đã được giải thích ở dưới.
Yo panesa paravādinā ‘‘yathā tilamhi tela’’ntiādiko upamāpañho āhaṭo, so yasmā vedanāsaññānaṃ viya tilatelānaṃ lakkhaṇato nānattavavatthānaṃ natthi.
But as for the analogous problem beginning with "just as oil in sesame" introduced by the opponent, it is not the case that sesame and oil have distinct characteristics established as do feelings and perceptions.
Còn về câu hỏi ví dụ yathā tilamhi tela (như dầu trong hạt mè), v.v. mà người đối lập đưa ra, thì điều đó không phù hợp vì không có sự phân biệt rõ ràng về đặc tính giữa mè và dầu mè như giữa cảm thọ và tưởng.
Sabbesupi hi tilaaṭṭhitacesu tiloti vohāramattaṃ, teneva tilaṃ nibbattetvā gahite purimasaṇṭhānena tilo nāma na paññāyati, tasmā anāhaṭasadisova hotīti.
For in all sesame seeds and husks, there is only the designation "sesame," and for that very reason, when oil is extracted from sesame, the name "sesame" is not recognized by its former appearance, so it is as if it were not introduced at all.
Thật vậy, trong tất cả các hạt mè và vỏ mè, chỉ có một cách gọi là "mè", và vì lý do đó, khi dầu được chiết xuất từ mè, thì mè không còn được nhận biết theo hình dạng ban đầu, do đó ví dụ này giống như chưa được đưa ra.
475-477. Idāni cetasikakathā nāma hoti.
Now, the discourse on mental factors comes to be.
475-477. Bây giờ là bài luận có tên "Tâm sở".
Tattha yasmā phassikādayo nāma natthi, tasmā ‘‘cetasikenāpi na bhavitabbaṃ, iti natthi cetasiko dhammo’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi rājagirikasiddhatthikānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, since there are no "phassikā" and so on, some hold the view, like the Rājagirikā and Siddhatthikā, that "there should not be a mental factor either; thus, there is no mental factor (cetasika dhamma)." Regarding them, the question is for the proponent, and the assertion is for the opponent.
Ở đây, vì không có pháp nào gọi là "phassika" (thuộc xúc), nên đối với những người có quan điểm rằng "không nên có tâm sở, tức là không có pháp tâm sở", như những người Rajagirika và Siddhatthika; thì câu hỏi thuộc về người chủ trương, và lời khẳng định thuộc về người đối lập.
Sahajātoti sampayuttasahajātaṃ sandhāya vuttaṃ.
" Born concomitantly" refers to concomitant with association (sampayutta sahajāta).
Câu Sahajāto (đồng sinh) được nói đến để chỉ sự đồng sinh tương ưng.
Phassikāti tādisaṃ vohāraṃ apassantassa pucchā paravādissa.
The question of " phassikā" is for the opponent who does not perceive such a designation.
Câu hỏi Phassikā (thuộc xúc) là câu hỏi của người đối lập, người không thấy có cách gọi như vậy.
Kiṃ vohārena, yathā cittanissitakoti cetasiko, evaṃ sopi phassanissitattā phassikoti vutte doso natthīti paṭiññā sakavādissa.
"What good is the designation? Just as a mental factor (cetasika) is that which is dependent on consciousness (citta-nissitaka), so too, there is no fault in saying that it is 'phassika' because it is dependent on contact (phassa-nissita)," is the assertion of the proponent.
Người chủ trương khẳng định rằng: "Gọi như vậy có ích gì? Như tâm sở là pháp nương tựa vào tâm, thì pháp đó cũng nương tựa vào xúc nên gọi là phassika, nếu nói như vậy thì không có lỗi gì."
Sesaṃ uttānatthamevāti.
The rest is easy to understand.
Phần còn lại có ý nghĩa rõ ràng.
478. Idāni dānakathā nāma hoti.
Now, the discourse on giving comes to be.
478. Bây giờ là bài luận có tên "Bố thí".
Tattha dānaṃ nāma tividhaṃ – cāgacetanāpi, viratipi, deyyadhammopi.
Therein, giving is of three kinds: the volitional act of relinquishing (cāgacetanā), abstention (virati), and the object to be given (deyyadhamma).
Ở đây, bố thí có ba loại: ý chí từ bỏ (cāgacetanā), sự kiêng cữ (virati), và vật cúng dường (deyyadhamma).
‘‘Saddhā hiriyaṃ kusalañca dāna’’nti (a. ni. 8.30) āgataṭṭhāne cāgacetanā dānaṃ.
In the passage beginning with "faith, shame, skillfulness, and giving" (Saddhā hiriyaṃ kusalañca dānaṃ), the volitional act of relinquishing is giving.
Trong đoạn kinh ‘‘Saddhā hiriyaṃ kusalañca dāna’’ (ni. 8.30), ý chí từ bỏ là bố thí.
‘‘Abhayaṃ detī’’ti (a. ni. 8.39) āgataṭṭhāne virati.
In the passage beginning with "gives fearlessness" (Abhayaṃ deti), abstention is meant.
Trong đoạn kinh ‘‘Abhayaṃ detī’’ (ni. 8.39), sự kiêng cữ là bố thí.
‘‘Dānaṃ deti annaṃ pāna’’nti āgataṭṭhāne deyyadhammo.
In the passage beginning with "gives food, drink as a gift" (Dānaṃ deti annaṃ pānaṃ), the object to be given is meant.
Trong đoạn kinh ‘‘Dānaṃ deti annaṃ pāna’’ (cúng dường thức ăn, đồ uống), vật cúng dường là bố thí.
Tattha cāgacetanā ‘‘deti vā deyyadhammaṃ, denti vā etāya deyyadhamma’’nti dānaṃ.
Therein, the volitional act of relinquishing is giving because one gives the object to be given (deyyadhamma), or because the object to be given is given through it.
Trong đó, ý chí từ bỏ là bố thí vì nó "dâng tặng vật cúng dường" hoặc "vật cúng dường được dâng tặng bởi nó".
Virati avakhaṇḍanaṭṭhena lavanaṭṭhena vā dānaṃ.
Abstention is giving in the sense of cutting off or severing.
Sự kiêng cữ là bố thí theo nghĩa "cắt đứt" hoặc "gặt hái".
Sā hi uppajjamānā bhayabheravādisaṅkhātaṃ dussīlyacetanaṃ dāti khaṇḍeti lunāti vāti dānaṃ.
For, when it arises, it gives or cuts off or severs the volitional act of immorality (dussīlyacetanaṃ) which is designated as fear, dread, and so on.
Khi nó khởi lên, nó "cắt đứt" hoặc "gặt hái" ý chí ác hạnh, được gọi là sợ hãi, đáng sợ, v.v., nên nó là bố thí.
Deyyadhammo diyyatīti dānaṃ.
The object to be given (deyyadhamma) is giving because it is given.
Vật cúng dường là bố thí vì nó "được dâng tặng".
Evametaṃ tividhampi atthato cetasiko ceva dhammo deyyadhammo cāti duvidhaṃ hoti.
Thus, all three kinds are, in terms of ultimate reality, twofold: a mental phenomenon (cetasika dhamma) and an object to be given (deyyadhamma).
Như vậy, cả ba loại này, về bản chất, là hai loại: pháp tâm sở và vật cúng dường.
Tattha yesaṃ ‘‘cetasikova dhammo dānaṃ, na deyyadhammo’’ti laddhi, seyyathāpi rājagirikasiddhatthikānaṃ; te sandhāya cetasikoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those who hold the view, like the Rājagirikā and Siddhatthikā, that "giving is only a mental phenomenon, not an object to be given," the question " Is it a mental factor (cetasika)?" is for the proponent, and the assertion is for the opponent.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng "chỉ có pháp tâm sở là bố thí, chứ không phải vật cúng dường", như những người Rajagirika và Siddhatthika; thì câu hỏi cetasiko (tâm sở) thuộc về người chủ trương, và lời khẳng định thuộc về người đối lập.
Atha naṃ deyyadhammavasena codetuṃ labbhāti pucchā sakavādissa, annādīni viya so na sakkā dātunti paṭikkhepo itarassa.
Then, to challenge him concerning the object to be given, the question " Is it obtainable (labbhā)?" is for the proponent, and the opponent rejects it, saying it cannot be given like food and so on.
Sau đó, để chất vấn họ về vật cúng dường, câu hỏi labbhā (có thể được không?) thuộc về người chủ trương, và người đối lập bác bỏ, nói rằng không thể dâng tặng như thức ăn, v.v.
Puna daḷhaṃ katvā puṭṭhe ‘‘abhayaṃ detī’’ti suttavasena paṭiññā tasseva.
When pressed firmly again, the assertion, according to the Sutta "gives fearlessness," is also his.
Khi bị hỏi lại một cách kiên quyết, chính người đối lập đã khẳng định theo đoạn kinh "Abhayaṃ detī" (ban sự vô úy).
Phassapañhādīsu pana phassaṃ detītiādivohāraṃ apassanto paṭikkhipateva.
However, in questions regarding contact (phassa), and so on, one who does not perceive the designation "gives contact" and so on, simply rejects it.
Tuy nhiên, trong các câu hỏi về xúc (phassa), v.v., người không thấy có cách gọi "ban xúc", v.v. thì luôn bác bỏ.
479. Aniṭṭhaphalantiādi acetasikassa dhammassa dānabhāvadīpanatthaṃ vuttaṃ.
The passage beginning with " unpleasant fruit" is stated not to show that a non-mental phenomenon (acetasika dhamma) is giving.
479. Câu Aniṭṭhaphala (kết quả không mong muốn), v.v. được nói ra để chỉ ra rằng pháp không phải tâm sở cũng là bố thí.
Na hi acetasiko annādidhammo āyatiṃ vipākaṃ deti, iṭṭhaphalabhāvaniyamanatthaṃ panetaṃ vuttanti veditabbaṃ.
For a non-mental phenomenon like food and so on does not yield results in the future; rather, this is stated to determine its desirable fruit.
Thật vậy, pháp không phải tâm sở như thức ăn, v.v. không tự mình cho quả báo trong tương lai, nhưng điều này được nói ra để xác định tính chất của quả báo mong muốn.
Ayampi hettha adhippāyo – yadi acetasiko annādidhammo dānaṃ bhaveyya, hitacittena aniṭṭhaṃ akantaṃ bhesajjaṃ dentassa nimbabījādīhi viya nimbādayo aniṭṭhameva phalaṃ nibbatteyya.
This is also the intention here: If a non-mental phenomenon like food and so on were giving, then for one who gives undesirable and unpleasant medicine with a benevolent mind, just as neem trees and so on arise from neem seeds and so on, so too, only an undesirable fruit would arise.
Ý nghĩa ở đây là: nếu pháp không phải tâm sở như thức ăn, v.v. là bố thí, thì người dâng tặng thuốc đắng không mong muốn, không vừa ý với tâm thiện, sẽ nhận được quả báo không mong muốn như cây neem từ hạt neem.
Yasmā panettha hitapharaṇacāgacetanā dānaṃ, tasmā aniṭṭhepi deyyadhamme dānaṃ iṭṭhaphalameva hotīti.
Since in this case, the volition of relinquishing, pervaded by benevolence, is giving, even with an undesirable object to be given, giving still yields a desirable fruit.
Vì ở đây, ý chí từ bỏ với tâm thiện là bố thí, nên ngay cả khi vật cúng dường không mong muốn, bố thí vẫn cho quả báo mong muốn.
Evaṃ paravādinā cetasikadhammassa dānabhāve patiṭṭhāpite sakavādī itarena pariyāyena deyyadhammassa dānabhāvaṃ sādhetuṃ dānaṃ iṭṭhaphalaṃ vuttaṃ bhagavatātiādimāha.
Thus, after the opponent had established that a mental phenomenon is giving, the proponent, to prove that an object to be given is giving through another aspect, says, " Giving has been declared by the Blessed One to be of desirable fruit," and so on.
Như vậy, khi người đối lập đã xác lập tính chất bố thí của pháp tâm sở, người chủ trương nói dānaṃ iṭṭhaphalaṃ vuttaṃ bhagavatā (Đức Thế Tôn đã nói bố thí là quả báo mong muốn), v.v. để chứng minh tính chất bố thí của vật cúng dường theo một cách khác.
Paravādī pana cīvarādīnaṃ iṭṭhavipākataṃ apassanto paṭikkhipati.
The opponent, however, rejects it, not perceiving the desirable result of robes and so on.
Tuy nhiên, người đối lập bác bỏ, vì không thấy quả báo mong muốn của y phục, v.v.
Suttasādhanaṃ paravādīvādepi yujjati sakavādīvādepi, na pana ekenatthena.
The Sutta-proof is applicable to both the opponent's doctrine and the proponent's doctrine, but not in the same sense.
Việc chứng minh bằng kinh điển có thể áp dụng cho cả lập trường của người đối lập và lập trường của người chủ trương, nhưng không theo cùng một ý nghĩa.
Deyyadhammo iṭṭhaphaloti iṭṭhaphalabhāvamattameva paṭikkhittaṃ.
In the opponent's question "Is the object to be given of desirable fruit?" only the aspect of yielding a desirable fruit is rejected.
Trong câu hỏi của người đối lập "Vật cúng dường là quả báo mong muốn", chỉ có tính chất quả báo mong muốn bị bác bỏ.
Tasmā tena hi na vattabbanti iṭṭhaphalabhāveneva na vattabbatā yujjati.
However, what is fit to be given, that offering (deyyadhamma) is indeed giving (dāna).
Do đó, trong đoạn này, không nên nói rằng việc không nên nói chỉ phù hợp với ý nghĩa là không có quả báo tốt đẹp.
Dātabbaṭṭhena pana deyyadhammo dānameva.
This discourse was presented precisely for the purpose of clarifying the distinction between the two types of giving (dāna).
Nhưng theo nghĩa là "nên được cho", thì vật cúng dường chính là sự bố thí.
Dinnañhi dānānaṃ saṅkarabhāvamocanatthameva ayaṃ kathāti.
Elucidation of the Discourse on Giving is concluded.
Thật vậy, câu chuyện này chỉ nhằm mục đích giải thoát khỏi sự lẫn lộn về bản chất của hai loại bố thí.
483. Idāni paribhogamayapuññakathā nāma hoti.
In the question 'by mundane and by supramundane,' he affirms it with reference to the morality undertaken previously and the right speech, etc., that arose at the moment of the Path.
483. Bây giờ là câu chuyện về phước báu do thọ dụng.
Tattha ‘‘tesaṃ divā ca ratto ca, sadā puññaṃ pavaḍḍhatī’’ti (saṃ. ni. 1.47) ca ‘‘yassa bhikkhave, bhikkhu cīvaraṃ paribhuñjamāno’’ti (a. ni. 4.51) ca evamādīni suttāni ayoniso gahetvā yesaṃ paribhogamayaṃ nāma puññaṃ atthī’’ti laddhi, seyyathāpi rājagirikasiddhatthikasammitiyānaṃ; te sandhāya paribhogamayanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this (section on) Paribhogamaya-puññakathā (Discourse on Merit Arising from Enjoyment), some, taking such suttas as "For them, by day and by night, merit always increases" and "Monks, when a bhikkhu partakes of the robe of whichever donor," wrongly hold the view, like the Rājagirika, Siddhatthika, and Sammatiya schools, that there is merit called paribhogamaya (merit arising from enjoyment). The Theravādin's question is based on this paribhogamaya, and the other party (the opponent) affirms it.
Trong đó, những người có quan điểm rằng "có phước báu gọi là phước báu do thọ dụng", như các phái Rājagirika, Siddhatthika và Sammatiya, đã hiểu sai các bài kinh như "Phước báu của họ tăng trưởng cả ngày lẫn đêm, luôn luôn" (Saṃ. Ni. 1.47) và "Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu thọ dụng y phục của người nào" (A. Ni. 4.51). Đối với họ, câu hỏi phước báu do thọ dụng là của người chủ trương đúng (sakavādī), và lời khẳng định là của người khác (itarassa).
Atha naṃ ‘‘puññaṃ nāma phassādayo kusalā dhammā, na tato paraṃ, tasmā phassādīhi te vaḍḍhitabba’’nti codetuṃ paribhogamayo phassotiādi āraddhaṃ.
Then, to challenge the opponent with the idea that "merit consists of wholesome phenomena like phassa (contact) and so on, and nothing beyond that; therefore, according to your view, they must increase by phassa and so on," the question starting with " Is contact (phassa) paribhogamaya?" was initiated.
Sau đó, để chất vấn người đó rằng "Phước báu là các pháp thiện như xúc (phassa) và các pháp khác, không có gì ngoài chúng, vậy chúng có tăng trưởng nhờ các pháp xúc và các pháp khác không?", câu hỏi xúc là phước báu do thọ dụng và các câu tương tự được đưa ra.
Taṃ sabbaṃ itarena tesaṃ avaḍḍhanato paṭikkhittaṃ.
All of that was rejected by the other party because those (phenomena) do not increase (in that way).
Tất cả những điều đó đều bị người khác bác bỏ vì chúng không tăng trưởng.
Latāviyātiādīni ‘‘kiriyāya vā bhāvanāya vā vināpi yathā latādīni sayameva vaḍḍhanti, kiṃ te evaṃ vaḍḍhantī’’ti codanatthaṃ vuttāni.
The statements beginning with "Like creepers" were made to challenge whether "they (those phenomena) increase like creepers and so on, by themselves, without volitional action (kiriya) or development (bhāvanā)."
Các câu như giống như dây leo được nói ra để chất vấn rằng "có phải chúng tăng trưởng như dây leo và các thứ khác tự tăng trưởng mà không cần hành động hay tu tập không?".
Tathā panassa avaḍḍhanato na hevāti paṭikkhittaṃ.
As such, it was rejected with "Not so" because it does not increase in that way.
Và vì chúng không tăng trưởng như vậy, câu không phải vậy đã được bác bỏ.
484. Na samannāharatīti pañhe paṭiggāhakānaṃ paribhogena purimacetanā vaḍḍhati, evaṃ taṃ hoti puññanti laddhivasena paṭijānāti.
484. In the question "Does not attend to," the opponent affirms, according to their view, that the donor's previous volition (purimacetanā) increases through the recipients' enjoyment, and thus that becomes merit.
484. Trong câu hỏi không chú ý, người khác khẳng định theo quan điểm rằng ý chí trước đó của người dâng cúng tăng trưởng do sự thọ dụng của người nhận, và như vậy nó trở thành phước báu.
Tato anāvaṭṭentassātiādīhi puṭṭho dāyakassa cāgacetanaṃ sandhāya paṭikkhipati.
Then, being questioned with phrases like "for one not recollecting," the opponent rejects it, referring to the donor's volition of giving.
Sau đó, khi được hỏi bằng các câu như người không hướng tâm, người đó bác bỏ bằng cách đề cập đến ý chí bố thí của người dâng cúng.
Tattha anāvaṭṭentassāti dānacetanāya purecārikena āvajjanena bhavaṅgaṃ anāvaṭṭentassa aparivaṭṭentassa.
Here, "for one not recollecting" means for one not causing the bhavaṅga to revolve or change by the prior adverting (āvajjanā) that precedes the volition of giving.
Trong đó, người không hướng tâm có nghĩa là người không làm cho bhavaṅga (tâm hữu phần) xoay chuyển, không làm cho nó quay lại, bằng cách hướng tâm (āvajjana) đi trước ý chí bố thí.
Anābhogassāti nirābhogassa.
"For one not attending" means for one without attention.
Người không chú tâm có nghĩa là người không có sự chú tâm.
Asamannāharantassāti na samannāharantassa.
"For one not attending to" means for one who does not attend to it.
Người không sắp đặt tâm có nghĩa là người không sắp đặt tâm đúng đắn.
Āvajjanañhi bhavaṅgaṃ vicchinditvā attano gatamagge uppajjamānaṃ dānacetanaṃ samannāharati nāma.
For, adverting (āvajjana) is said to attend to the volition of giving, which arises in its own path after cutting off the bhavaṅga.
Thật vậy, sự hướng tâm (āvajjana) được gọi là sắp đặt tâm bố thí khi nó cắt đứt bhavaṅga và khởi lên trên con đường riêng của nó.
Evaṃkiccena iminā cittena asamannāharantassa puññaṃ hotīti pucchati.
The question is whether merit arises for one who does not attend to it with such a mind having such a function.
Người đó hỏi: "Phước báu có phát sinh cho người không sắp đặt tâm bố thí bằng tâm này, là tâm có chức năng như vậy không?".
Amanasikarontassāti manaṃ akarontassa.
"For one not giving attention" means for one not giving attention.
Người không tác ý có nghĩa là người không tác ý.
Āvajjanena hi tadanantaraṃ uppajjamānaṃ manaṃ karoti nāma.
For, adverting is said to produce the mind that arises immediately after it.
Thật vậy, sự hướng tâm (āvajjana) được gọi là tác ý khi tâm khởi lên ngay sau đó.
Evaṃ akarontassāti attho.
This is the meaning of "for one not doing so."
Đó là ý nghĩa của việc không làm như vậy.
Upayogavacanasmiñhi etaṃ bhummaṃ.
For this is the locative case used in the sense of the accusative.
Thật vậy, đây là trường hợp của giới từ chỉ mục đích.
Acetayantassāti cetanaṃ anuppādentassa.
"For one not intending" means for one not generating volition (cetanā).
Người không có ý chí có nghĩa là người không phát sinh ý chí (cetanā).
Apatthentassāti patthanāsaṅkhātaṃ kusalacchandaṃ akarontassa.
"For one not wishing" means for one not generating wholesome desire (kusalacchanda) in the form of aspiration.
Người không mong cầu có nghĩa là người không tạo ra ý muốn thiện (kusalacchanda) dưới dạng sự mong cầu.
Appaṇidahantassāti dānacetanāvasena cittaṃ aṭṭhapentassāti attho.
"For one not dedicating" means for one not establishing the mind in terms of the volition of giving.
Người không đặt nguyện có nghĩa là người không đặt tâm theo ý chí bố thí.
Nanu āvaṭṭentassāti vāre ābhogassāti ābhogavato.
In the turn "Does not recollect?", "for one with attention" means for one who has attention.
Trong câu hỏi chẳng phải người hướng tâm, người có chú tâm có nghĩa là người có sự chú tâm.
Atha vā ābhogā assa, ābhogassa vā anantaraṃ taṃ puññaṃ hotīti attho.
Or, alternatively, it means that merit arises for that person through attention, or immediately after attention.
Hoặc, phước báu đó phát sinh cho người đó do sự chú tâm, hoặc ngay sau sự chú tâm.
485. Dvinnaṃ phassānantiādīsupi ekakkhaṇe dāyakassa dvinnaṃ phassādīnaṃ abhāvā paṭikkhipati, dāyakassa ca paribhuñjantassa cāti ubhinnaṃ phassādayo sandhāya paṭijānāti.
485. In questions like "of two contacts (phassa)" and so on, it is rejected because there is no simultaneous existence of two phassa and so on for the donor in a single moment. It is affirmed with reference to the phassa and so on of both the donor and the recipient who is enjoying.
485. Trong các câu hỏi như hai loại xúc, v.v., người chủ trương đúng bác bỏ vì người dâng cúng không có hai loại xúc, v.v., cùng một lúc; còn người khác khẳng định bằng cách đề cập đến xúc và các pháp khác của cả người dâng cúng và người thọ dụng.
Apicassa pañcannaṃ viññāṇānaṃ samodhānaṃ hotīti laddhi, tassāpi vasena paṭijānāti.
Moreover, the opponent holds the view that the convergence of the five consciousnesses occurs, and on the basis of this view too, they affirm it.
Hơn nữa, người đó cũng khẳng định theo quan điểm rằng sự kết hợp của năm thức (pañca-viññāṇa) phát sinh.
Atha naṃ sakavādī pariyāyassa dvāraṃpidahitvā ujuvipaccanīkavasena codetuṃ kusalādipañhaṃ pucchati.
Then the Theravādin, having closed the door to metaphorical interpretations, asks the question regarding the wholesome and unwholesome (kusalādi) in a straightforward, contradictory manner.
Sau đó, người chủ trương đúng đóng cánh cửa của phương tiện và hỏi câu hỏi về thiện (kusala), v.v., để chất vấn người đó một cách trực tiếp và đối lập.
Tatrāpi kusalākusalānaṃ ekassekakkhaṇe sampayogābhāvaṃ sandhāya paṭikkhipati.
There too, it is rejected by referring to the absence of the concomitance of wholesome and unwholesome in one person at a single moment.
Trong đó, người chủ trương đúng bác bỏ bằng cách đề cập đến sự không hiện hữu của sự tương ưng giữa thiện và bất thiện cùng một lúc.
Paribhogamayaṃ pana cittavippayuttaṃ uppajjatīti laddhiyā paṭijānāti.
But according to the view that paribhogamaya (merit arising from enjoyment) arises disjoined from consciousness (cittavippayutta), the opponent affirms it.
Tuy nhiên, người khác khẳng định theo quan điểm rằng phước báu do thọ dụng phát sinh không tương ưng với tâm.
Atha naṃ sakavādī suttena niggaṇhāti.
Then the Theravādin refutes them with a Sutta.
Sau đó, người chủ trương đúng bác bỏ người đó bằng bài kinh.
486. Suttasādhane ārāmaropakādīnaṃ anussaraṇapaṭisaṅkharaṇādivasena antarantarā uppajjamānaṃ puññaṃ sandhāya sadā puññaṃ pavaḍḍhatīti vuttaṃ.
486. In the Sutta explanation, the phrase "merit always increases" was stated with reference to the merit that arises intermittently for planters of groves and so on, through recollection and repair and so forth.
486. Trong việc chứng minh bằng kinh điển, câu phước báu luôn tăng trưởng được nói đến để chỉ phước báu phát sinh từng lúc do sự hồi tưởng, sửa chữa, v.v., của những người trồng cây trong vườn, v.v.
Appamāṇo tassa puññābhisandoti idaṃ appamāṇavihārino dinnapaccayattā ca ‘‘evarūpo me cīvaraṃ paribhuñjatī’’ti anumodanavasena ca vuttaṃ.
The statement "Boundless is the stream of merit for that one" was said because of the offering of requisites to one abiding in the immeasurable, and by way of rejoicing, thinking, "A person of such nature partakes of my robe."
Câu dòng phước báu của người đó là vô lượng được nói đến vì các vật cúng dường được dâng cho vị sống vô lượng và do sự tùy hỷ rằng "một người như thế thọ dụng y phục của tôi".
Taṃ so paribhogamayanti sallakkheti.
The opponent considers that to be paribhogamaya.
Người đó nhận định rằng đó là phước báu do thọ dụng.
Yasmā pana paṭiggāhakena paṭiggahetvā aparibhuttepi deyyadhamme puññaṃ hotiyeva, tasmā sakavādīvādova balavā, tattha paṭiggāhakena paṭiggahiteti attho daṭṭhabbo.
However, since merit certainly arises even when the gift has been received by the recipient but not yet enjoyed, the Theravādin's argument is stronger. In this context, the meaning "received by the recipient" should be understood.
Tuy nhiên, vì phước báu vẫn phát sinh ngay cả khi vật cúng dường chưa được người nhận thọ dụng, nên quan điểm của người chủ trương đúng là mạnh mẽ hơn; ở đây, ý nghĩa nên được hiểu là "khi người nhận đã nhận".
Sesaṃ uttānatthamevāti.
The rest is clear in meaning.
Phần còn lại là ý nghĩa rõ ràng.
488-491. Idāni ito dinnakathā nāma hoti.
488-491. Now comes the discourse called Itodinnakathā (Discourse on What is Given from Here).
488-491. Bây giờ là câu chuyện về vật cúng dường từ đời này.
Tattha yesaṃ ‘‘ito dinnena yāpenti, petā kālaṅkatā tahi’’nti (pe. va. 19) vacanaṃ nissāya ‘‘yaṃ ito cīvarādi dinnaṃ teneva yāpentī’’ti laddhi, seyyathāpi rājagirikasiddhatthikānaṃ; te sandhāya ito dinnenāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, some, relying on the saying "Departed ones, having passed away there, subsist on what is given from here," hold the view, like the Rājagirika and Siddhatthika schools, that "they subsist only on the robes and other requisites given from here." The Theravādin's question "by what is given from here?" refers to this, and the other party affirms it.
Trong đó, những người có quan điểm rằng "các ngạ quỷ đã chết ở đó sống nhờ vật cúng dường từ đời này" (Pe. Va. 19), dựa vào câu nói đó để cho rằng "những gì được cúng dường từ đời này, như y phục, v.v., thì họ sống nhờ chính những thứ đó", như các phái Rājagirika và Siddhatthika. Đối với họ, câu hỏi nhờ vật cúng dường từ đời này là của người chủ trương đúng, và lời khẳng định là của người khác.
Puna cīvarādivasena anuyutto paṭikkhipati.
When questioned again concerning robes and so on, the opponent rejects it.
Sau đó, khi được hỏi về y phục, v.v., người đó bác bỏ.
Añño aññassa kārakoti aññassa vipākadāyakānaṃ kammānaṃ añño kārako, na attanāva attano kammaṃ karotīti vuttaṃ hoti.
"One is the doer for another" means that another is the doer of deeds that yield results for another, not that one's own kamma produces its own kamma by itself.
Người này là tác nhân của người khác có nghĩa là người khác là tác nhân của các nghiệp mang lại quả báo cho người khác, chứ không phải tự mình làm nghiệp của mình.
Evaṃ puṭṭho pana itaro suttavirodhabhayena paṭikkhipati.
However, when questioned thus, the other party rejects it for fear of contradicting the Sutta.
Tuy nhiên, khi được hỏi như vậy, người khác bác bỏ vì sợ mâu thuẫn với kinh điển.
Dānaṃ dentanti dānaṃ dadamānaṃ disvāti attho.
"Giving a gift" means "having seen one giving a gift."
Khi thấy bố thí có nghĩa là khi thấy người đang bố thí.
Tattha yasmā attano anumoditattā ca tesaṃ tattha bhogā uppajjanti, tasmāssa iminā kāraṇena laddhiṃ patiṭṭhapentassāpi appatiṭṭhitāva hoti.
In this context, since their enjoyments arise there solely due to their rejoicing, even if the opponent seeks to establish their view by this reason, it remains unestablished.
Trong đó, vì do sự tùy hỷ của chính mình mà các vật dụng phát sinh cho họ ở đó, nên dù người đó cố gắng thiết lập quan điểm của mình bằng lý do này thì nó vẫn không vững chắc.
Na hi te ito dinneneva vatthunā yāpenti.
For those petā do not subsist only on the objects given from here.
Thật vậy, họ không sống nhờ chính những vật được cúng dường từ đời này.
Sesesupi suttasādhanesu eseva nayoti.
The same method applies to the remaining Sutta explanations.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các chứng minh bằng kinh điển còn lại.
492. Idāni pathavī kammavipākotikathā nāma hoti.
492. Now comes the discourse called Pathavīkammavipākotikathā (Discourse on Earth as Kamma-result).
492. Bây giờ là câu chuyện về đất là quả báo của nghiệp.
Tattha yasmā ‘‘atthi issariyasaṃvattaniyaṃ kammaṃ, ādhipaccasaṃvattaniyaṃ kamma’’nti ettha issarānaṃ bhāvo issariyaṃ nāma, adhipatīnañca bhāvo ādhipaccaṃ nāma, pathavissariyaādhipaccasaṃvattanikañca kammaṃ atthīti vuttaṃ.
In this, it is stated that "there is kamma leading to sovereignty, kamma leading to dominion," where the state of rulers is called issariya (sovereignty), and the state of masters is called ādhipacca (dominion), and there is also kamma that brings about sovereignty and dominion over the earth.
Trong đó, vì đã nói rằng "có nghiệp dẫn đến quyền lực, có nghiệp dẫn đến địa vị thống trị", ở đây, trạng thái của những người có quyền lực được gọi là quyền lực (issariya), và trạng thái của những người đứng đầu được gọi là địa vị thống trị (ādhipacca), và có nghiệp dẫn đến quyền lực và địa vị thống trị trên đất.
Tasmā yesaṃ ‘‘pathavī kammavipāko’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pathavīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therefore, for those who hold the view, like the Andhakas, that "the earth is the result of kamma," the Theravādin's question is based on "earth," and the other party affirms it.
Do đó, đối với những người có quan điểm rằng "đất là quả báo của nghiệp", như các phái Andhaka, câu hỏi đất là của người chủ trương đúng, và lời khẳng định là của người khác.
Sukhavedanīyātiādi kammavipākasabhāvadassanavasena vuttaṃ.
The phrase "causing pleasant feeling" and so on was stated to demonstrate the nature of kamma-results.
Câu dẫn đến cảm thọ lạc và các câu tương tự được nói ra để trình bày bản chất của quả báo nghiệp.
‘‘Phasso hotī’’tiādinā nayena niddiṭṭhesu vipākesu phasso sukhavedanīyādibhedo hoti.
Among the results indicated by the method starting with "contact arises," phassa (contact) has divisions such as causing pleasant feeling and so on.
Trong các quả báo được chỉ rõ theo cách thức như "xúc phát sinh", xúc có các loại như dẫn đến cảm thọ lạc, v.v.
So ca saññādayo ca sukhavedanādīhi sampayuttā, vedanādayo saññādīhi, sabbepi sārammaṇā, atthi ca nesaṃ purecārikaāvaṭṭanādisaṅkhātaṃ āvajjanaṃ, kammapaccayabhūtā cetanā, yo tattha iṭṭhavipāko, tassa patthanā, paṇidhānavasena pavattā mūlataṇhā, kiṃ te evarūpā pathavīti pucchati.
And that (contact), and perception (saññā) and so on, are conjoined with pleasant feeling and so on. Feelings (vedanā) and so on are conjoined with perceptions and so on. All are with an object (sārammaṇa). And there is adverting (āvajjana) for them, which is called prior adverting and so on. There is volition (cetanā), which is the cause of kamma. There is craving (taṇhā) for the agreeable result, and the fundamental craving that arises by way of aspiration and dedication for that agreeable result. The question is whether your earth is of such a nature (i.e., possessing phassa, vedanā, saññā, etc.).
Và xúc đó cùng với tưởng (saññā), v.v., tương ưng với cảm thọ lạc, v.v., và cảm thọ (vedanā), v.v., tương ưng với tưởng, v.v., tất cả đều có đối tượng (sārammaṇa), và có sự hướng tâm (āvajjana) được gọi là sự hướng tâm ban đầu, v.v., ý chí (cetanā) là nhân của nghiệp, sự mong cầu quả báo tốt đẹp ở đó, và khát ái gốc (mūlataṇhā) phát sinh do sự đặt nguyện; người chủ trương đúng hỏi: "Đất của ông có bản chất như vậy không?".
Itaro paṭikkhipati.
The other party rejects it.
Người khác bác bỏ.
Paṭilomapucchādīni uttānatthāneva.
The reverse questions and so on are all clear in meaning.
Các câu hỏi ngược lại, v.v., đều có ý nghĩa rõ ràng.
493. Kammavipāko paresaṃ sādhāraṇoti pañhe phassādayo sandhāya paṭikkhipati, kammasamuṭṭhānaṃ rūpañca pathavīādīnaṃyeva ca sādhāraṇabhāvaṃ sandhāya paṭijānāti.
493. In the question, " Is kamma-vipāka common to others?", he refutes concerning contact and so on, and affirms concerning kamma-born rūpa and the common nature of earth and so on.
493. Trong vấn đề quả nghiệp chung cho người khác (Kammavipāko paresaṃ sādhāraṇo), vị ấy bác bỏ khi đề cập đến xúc (phassa) và các pháp tương tự, và chấp nhận khi đề cập đến sắc (rūpa) do nghiệp sinh và tính chất chung của đất (pathavī) và các yếu tố tương tự.
Asādhāraṇamaññesanti suttaṃ parasamayato āharitvā dassitaṃ.
The Sutta beginning " Not common to others" is cited and shown from the doctrine of the other school.
Kinh "Không chung cho người khác" (Asādhāraṇamaññesaṃ) được trích dẫn từ quan điểm của ngoại đạo (parasamaya).
Sabbe sattā pathaviṃ paribhuñjantīti pañhe pathaviṃ anissite sandhāya paṭikkhipati, nissite sandhāya paṭijānāti.
In the question, " Do all beings experience the earth?", he refutes concerning those not dependent on the earth, and affirms concerning those dependent on it.
Trong vấn đề "Tất cả chúng sinh đều thọ hưởng đất" (Sabbe sattā pathaviṃ paribhuñjanti), vị ấy bác bỏ khi đề cập đến những chúng sinh không nương tựa vào đất, và chấp nhận khi đề cập đến những chúng sinh nương tựa vào đất.
Pathaviṃ aparibhuñjitvā parinibbāyantīti pañhe āruppe parinibbāyantānaṃ vasena paṭijānāti.
In the question, " Do they attain Nibbāna without experiencing the earth?", he affirms with reference to those who attain Nibbāna in the Arupa-bhūmi.
Trong vấn đề "Đạt Niết-bàn mà không thọ hưởng đất" (Pathaviṃ aparibhuñjitvā parinibbāyanti), vị ấy chấp nhận theo cách những vị đạt Niết-bàn trong cõi vô sắc (āruppa).
Kammavipākaṃ akhepetvāti idaṃ parasamayavasena vuttaṃ.
This statement, " without exhausting kamma-vipāka", is spoken according to the doctrine of the other school.
Câu "Không làm tiêu tan quả nghiệp" (Kammavipākaṃ akhepetvā) này được nói theo quan điểm của ngoại đạo (parasamaya).
Kammavipākañhi khepetvāva parinibbāyantīti tesaṃ laddhi.
For it is their doctrine that beings attain Nibbāna only after exhausting kamma-vipāka.
Vì giáo lý của họ là chỉ đạt Niết-bàn sau khi đã làm tiêu tan quả nghiệp.
Sakasamaye pana katokāsassa kammassa uppannaṃ vipākaṃ akhepetvā parinibbānaṃ natthi.
However, according to our own doctrine, there is no Nibbāna without exhausting the ripened vipāka of kamma for which opportunity has been given.
Tuy nhiên, theo giáo lý của chúng ta (sakasamaya), không có Niết-bàn nào mà không làm tiêu tan quả đã sinh của nghiệp đã tạo cơ hội (katokāsa).
Tesañca laddhiyā pathavī sādhāraṇavipākattā uppannavipākoyeva hoti.
And according to their doctrine, the earth, being a common kamma-vipāka, is already a arisen vipāka.
Và theo giáo lý của họ, đất (pathavī) chỉ là quả đã sinh, vì nó là quả nghiệp chung.
Taṃ vipākabhāvena ṭhitaṃ akhepetvā parinibbānaṃ na yujjatīti codetuṃ vaṭṭati.
It is fitting to challenge them by asking whether it is not proper to attain Nibbāna without exhausting that which stands in the state of vipāka.
Vì vậy, có thể chất vấn rằng không hợp lý nếu đạt Niết-bàn mà không làm tiêu tan quả đã tồn tại đó.
Itaro laddhivasena paṭikkhipati.
The other party refutes according to their doctrine.
Vị kia (paravādī) bác bỏ theo giáo lý của mình.
Cakkavattisattassa kammavipākanti pañhe asādhāraṇaṃ phassādiṃ sandhāya paṭikkhipati, sādhāraṇaṃ sandhāya paṭijānāti.
In the question, " Is the kamma-vipāka of a Universal Monarch a kamma-vipāka?", he refutes concerning uncommon contact and so on, and affirms concerning common vipāka.
Trong vấn đề "Quả nghiệp của một chúng sinh Chuyển Luân Vương" (Cakkavattisattassa kammavipākaṃ), vị ấy bác bỏ khi đề cập đến xúc (phassa) và các pháp tương tự không chung, và chấp nhận khi đề cập đến những gì chung.
Pathavīsamuddasūriyacandimādayo hi sabbesaṃ sādhāraṇakammavipākoti tesaṃ laddhi.
For it is their doctrine that earth, oceans, sun, moon, and so on are the common kamma-vipāka for all.
Vì theo giáo lý của họ, đất, biển, mặt trời, mặt trăng và các yếu tố tương tự là quả nghiệp chung cho tất cả chúng sinh.
494. Issariyasaṃvattaniyanti ettha issariyaṃ nāma bahudhanatā.
494. In this passage, " leading to sovereignty", sovereignty refers to having great wealth.
494. Ở đây, trong từ Issariyasaṃvattaniyaṃ (dẫn đến quyền lực), issariya (quyền lực) có nghĩa là sự giàu có.
Ādhipaccaṃ nāma sesajane attano vase vattetvā tehi garukātabbaṭṭhena adhipatibhāvo.
Dominion refers to being a master, causing others to act according to one's will, and being worthy of respect by them.
Ādhipacca (quyền thống trị) có nghĩa là địa vị tối cao, được người khác tôn trọng, sau khi đã đặt họ dưới quyền kiểm soát của mình.
Tattha kammaṃ paṭilābhavasena taṃsaṃvattanikaṃ nāma hoti, na janakavasena.
In this case, kamma leads to it in the sense of attainment, not in the sense of generation.
Ở đây, nghiệp (kamma) được gọi là dẫn đến điều đó (taṃsaṃvattanikaṃ) theo nghĩa là sự đạt được (paṭilābha), chứ không phải theo nghĩa là sự sinh ra (janaka).
Tasmā vipākabhāve asādhakametanti.
Therefore, this is not a proving factor for vipāka.
Do đó, điều này không phải là bằng chứng cho tính chất quả (vipākabhāva).
495. Idāni jarāmaraṇaṃ vipākotikathā nāma hoti.
495. Now follows the discourse on aging and death as vipāka.
495. Bây giờ là đề tài "Già và chết là quả" (jarāmaraṇaṃ vipākotikathā).
Tattha yesaṃ ‘‘atthi dubbaṇṇasaṃvattaniyaṃ kammaṃ appāyukasaṃvattaniyaṃ kamma’’nti ettha dubbaṇṇatā nāma jarā.
Here, for those whose doctrine, like that of the Andhakas, holds that disfigurement in the phrase, "There is kamma leading to disfigurement, kamma leading to short life," is aging;
Ở đây, đối với những vị có giáo lý, như của phái Andhaka, rằng trong câu "có nghiệp dẫn đến xấu xí, có nghiệp dẫn đến đoản thọ", thì xấu xí (dubbaṇṇatā) là già (jarā).
Appāyukatā nāma maraṇaṃ.
short life is death;
Đoản thọ (appāyukatā) là chết (maraṇa).
Taṃsaṃvattaniyañca kammaṃ atthi.
and there is kamma that leads to these;
Và có nghiệp dẫn đến những điều đó.
Tasmā jarāmaraṇaṃ vipākoti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
for them, it is the doctrine that aging and death are vipāka. The Sakavādin's question is based on this, and the other party's admission is also based on this.
Do đó, giáo lý là già và chết là quả (vipāka), giống như của phái Andhaka; câu hỏi của Sakavādī (người thuộc giáo lý của mình) là đề cập đến họ, và sự chấp nhận là của vị kia (paravādī).
Paṭilomapañhe anārammaṇanti rūpadhammānaṃ tāva anārammaṇameva, arūpānaṃ pana jarāmaraṇaṃ sampayogalakkhaṇābhāvā anārammaṇameva.
In the reverse question, " unobjectifiable" means that for rūpa-dhammas, it is indeed unobjectifiable, and for arūpa-dhammas, aging and death are also unobjectifiable due to the absence of the characteristic of concomitant arising.
Trong vấn đề phản đề, anārammaṇaṃ (không có đối tượng) đối với các pháp sắc (rūpadhamma) thì chắc chắn là không có đối tượng; còn đối với các pháp vô sắc (arūpa), già và chết cũng là không có đối tượng vì không có đặc tính tương ưng (sampayogalakkhaṇa).
496. Akusalānaṃ dhammānaṃ jarāmaraṇaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ vipākoti pañhe jarāmaraṇena nāma aniṭṭhavipākena bhavitabbanti laddhiyā paṭijānāti.
496. In the question, " Is aging and death of unwholesome states the vipāka of unwholesome states?", he affirms according to the doctrine that aging and death should be undesirable vipāka.
496. Trong vấn đề "Già và chết của các pháp bất thiện là quả của các pháp bất thiện" (Akusalānaṃ dhammānaṃ jarāmaraṇaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ vipāko), vị ấy chấp nhận theo giáo lý rằng già và chết phải là quả không mong muốn (aniṭṭhavipāka).
Teneva kāraṇena kusalānaṃ dhammānaṃ jarāmaraṇassa kusalavipākataṃ paṭikkhipati.
For this very reason, he refutes the wholesome vipāka of aging and death for wholesome states.
Cũng vì lý do đó, vị ấy bác bỏ việc già và chết của các pháp thiện là quả thiện.
Parato cassa akusalavipākataññeva paṭijānāti.
And later he affirms it to be only unwholesome vipāka.
Và sau đó, vị ấy chấp nhận rằng nó chỉ là quả bất thiện.
497. Dubbaṇṇasaṃvattaniyanti ettha dubbaṇṇiyaṃ nāma aparisuddhavaṇṇatā.
497. In the phrase " leading to disfigurement", disfigurement refers to having an impure complexion.
497. Ở đây, trong từ Dubbaṇṇasaṃvattaniyaṃ (dẫn đến xấu xí), dubbaṇṇiyaṃ (xấu xí) có nghĩa là màu sắc không trong sạch.
Appāyukatā nāma āyuno ciraṃ pavattituṃ asamatthatā.
Short life refers to the inability of life to continue for a long time.
Appāyukatā (đoản thọ) có nghĩa là không có khả năng tồn tại lâu dài của tuổi thọ (āyu).
Tattha akusalakammaṃ kammasamuṭṭhānassa dubbaṇṇarūpassa kammapaccayo hoti, asadisattā panassa taṃvipāko na hoti.
Here, unwholesome kamma is a kamma-condition for disfigured rūpa which is kamma-born, but it is not its vipāka because it is dissimilar.
Ở đây, nghiệp bất thiện (akusalakamma) là duyên nghiệp (kammapaccaya) cho sắc xấu xí (dubbaṇṇarūpa) do nghiệp sinh, nhưng nó không phải là quả (vipāka) của nghiệp đó vì không tương đồng.
Utusamuṭṭhānādino pana taṃpaṭilābhavasena āyuno ca upacchedakavasena paccayo hoti.
However, for rūpa arisen from season and so on, it acts as a condition in the sense of acquiring that rūpa and in the sense of cutting short life.
Tuy nhiên, nó là duyên theo nghĩa đạt được sắc xấu xí do nhiệt độ (utu) sinh ra, v.v., và theo nghĩa cắt đứt tuổi thọ.
Evametaṃ pariyāyena taṃsaṃvattanikaṃ nāma hoti, na vipākaphassādīnaṃ viya janakavasena, tasmā vipākabhāve asādhakaṃ.
Thus, this is called "leading to it" by way of analogy, not in the sense of generation, like the vipāka-contact and so on. Therefore, it is not a proving factor for vipāka.
Như vậy, điều này được gọi là dẫn đến điều đó (taṃsaṃvattanikaṃ) theo một cách gián tiếp (pariyāya), chứ không phải theo nghĩa sinh ra (janaka) như xúc (phassa) và các pháp quả tương tự, do đó nó không phải là bằng chứng cho tính chất quả.
Sesamettha heṭṭhā vuttasadisamevāti.
The rest here is similar to what was said below.
Phần còn lại ở đây cũng tương tự như đã nói ở trên.
498. Idāni ariyadhammavipākakathā nāma hoti.
498. Now follows the discourse on the vipāka of noble states.
498. Bây giờ là đề tài "Quả của pháp cao thượng" (ariyadhammavipākakathā).
Tattha yesaṃ kilesappahānamattameva sāmaññaphalaṃ, na cittacetasikā dhammāti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya natthi ariyadhammavipākoti pucchā sakavādissa.
Here, for those whose doctrine, like that of the Andhakas, holds that the fruit of recluseship is merely the abandonment of defilements, not mental and mind-concomitant states; the Sakavādin's question is, " There is no vipāka of noble states."
Ở đây, đối với những vị có giáo lý, như của phái Andhaka, rằng quả của Sa-môn (sāmaññaphala) chỉ là sự đoạn trừ phiền não (kilesappahānamattaṃ), chứ không phải các pháp tâm và tâm sở (cittacetasikā dhammā); câu hỏi của Sakavādī là "không có quả của pháp cao thượng" (natthi ariyadhammavipāko) là đề cập đến họ.
Tattha ariyadhammavipākoti maggasaṅkhātassa ariyadhammassa vipāko.
Here, " vipāka of noble states" means the vipāka of the noble state designated as the Path.
Ở đây, ariyadhammavipāko là quả của pháp cao thượng được gọi là Đạo (magga).
Kilesakkhayamattaṃ ariyaphalanti laddhiyā paṭiññā itarassa.
The other party's admission is based on the doctrine that the noble fruit is merely the destruction of defilements.
Sự chấp nhận của vị kia (paravādī) là theo giáo lý rằng quả của bậc Thánh (ariyaphala) chỉ là sự diệt trừ phiền não (kilesakkhayamattaṃ).
Sāmaññanti samaṇabhāvo, maggassetaṃ nāmaṃ.
" Sāmañña" means the state of a recluse; this is a name for the Path.
Sāmaññaṃ (Sa-môn) là trạng thái Sa-môn (samaṇabhāva), đây là tên gọi của Đạo (magga).
‘‘Sāmaññañca vo, bhikkhave, desessāmi sāmaññaphalañcā’’ti hi vuttaṃ.
For it is said, "I will teach you, bhikkhus, both recluseship and the fruit of recluseship."
Quả thật đã được nói: "Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết về quả của Sa-môn và quả của Sa-môn."
Brahmaññepi eseva nayo.
The same applies to Brahma-hood.
Tương tự cũng vậy đối với Brahmañña (Phạm hạnh).
Sotāpattiphalaṃ na vipākotiādīsu sotāpattimaggādīnaṃ apacayagāmitaṃ sandhāya ariyaphalānaṃ navipākabhāvaṃ paṭijānāti, dānaphalādīnaṃ paṭikkhipati.
In passages like " The fruit of Stream-entry is not vipāka", he affirms the non-vipāka nature of the noble fruits, referring to the Path of Stream-entry and so on as leading to the cessation (of rebirths), and refutes the fruits of giving and so on as non-vipāka.
Trong các vấn đề như "Quả Nhập Lưu (Sotāpattiphala) không phải là quả" (Sotāpattiphalaṃ na vipāko), vị ấy chấp nhận rằng các quả của bậc Thánh (ariyaphala) không phải là quả, khi đề cập đến tính chất dẫn đến sự giảm thiểu (apacayagāmita) của Đạo Nhập Lưu (Sotāpattimagga) và các Đạo khác; và bác bỏ đối với quả của bố thí (dānaphala) và các quả khác.
So hi ācayagāmittikassa evaṃ atthaṃ dhāreti – vipākasaṅkhātaṃ ācayaṃ gacchanti, taṃ vā ācinantā gacchantīti ācayagāmino, vipākaṃ apacinantā gacchantīti apacayagāminoti.
For he maintains the meaning of "leading to accumulation" as follows: they proceed accumulating vipāka, or they proceed accumulating it, hence "leading to accumulation"; they proceed diminishing vipāka, hence "leading to cessation".
Vị ấy hiểu ý nghĩa của "dẫn đến sự tích lũy" (ācayagāmittika) như sau: những gì đi đến sự tích lũy (ācaya) được gọi là quả (vipāka) thì là ācayagāmī; hoặc những gì tích lũy (ācinantā) thì là ācayagāmī; và những gì làm tiêu tan (apacinantā) quả (vipāka) thì là apacayagāmī (dẫn đến sự tiêu tan).
Tasmā evaṃ paṭijānāti ca paṭikkhipati ca.
Therefore, he both affirms and refutes in this way.
Do đó, vị ấy chấp nhận và bác bỏ như vậy.
500. Kāmāvacaraṃ kusalaṃ savipākaṃ ācayagāmītiādikā pucchā paravādissa, paṭiññā ca paṭikkhepo ca sakavādissa.
500. The question beginning " Wholesome kamma in the sense-sphere is with vipāka, leading to accumulation" and so on, is the other party's question, and the Sakavādin's admission and refutation.
500. Câu hỏi "Thiện dục giới có quả và dẫn đến sự tích lũy" (Kāmāvacaraṃ kusalaṃ savipākaṃ ācayagāmī) và các câu hỏi tương tự là của Paravādī (người thuộc giáo lý khác), còn sự chấp nhận và bác bỏ là của Sakavādī (người thuộc giáo lý của mình).
Lokiyañhi kusalaṃ vipākacutipaṭisandhiyo ceva vaṭṭañca ācinantaṃ gacchatīti ācayagāmi.
For mundane wholesome kamma proceeds accumulating vipāka-cuttings and rebirths, and also the round of existence (vaṭṭa), hence it is "leading to accumulation".
Quả thật, thiện thế gian (lokiya kusala) là ācayagāmī (dẫn đến sự tích lũy) vì nó đi đến việc tích lũy các sự chết (cuti), tái sinh (paṭisandhi) và vòng luân hồi (vaṭṭa) do quả (vipāka).
Lokuttarakusalaṃ cutipaṭisandhiyo ceva vaṭṭañca apacinantaṃ gacchatīti apacayagāmi.
Supramundane wholesome kamma proceeds diminishing cuttings and rebirths, and also the round of existence, hence it is "leading to cessation".
Thiện siêu thế (lokuttarakusala) là apacayagāmī (dẫn đến sự tiêu tan) vì nó đi đến việc tiêu tan các sự chết, tái sinh và vòng luân hồi.
Evametaṃ savipākameva hoti, na apacayagāmivacanamattena avipākaṃ.
Thus, this (supramundane kamma) is indeed with vipāka; it is not without vipāka merely by the word "leading to cessation".
Như vậy, điều này (thiện siêu thế) vẫn có quả (savipāka), không phải là không có quả (avipāka) chỉ vì lời nói "dẫn đến sự tiêu tan".
Imamatthaṃ sandhāyettha sakavādino paṭiññā ca paṭikkhepo ca veditabbāti.
Knowing this meaning, the Sakavādin's admission and refutation here should be understood.
Nên hiểu rằng sự chấp nhận và bác bỏ của Sakavādī ở đây là dựa trên ý nghĩa này.
501. Idāni vipāko vipākadhammadhammotikathā nāma hoti.
501. Now follows the discourse on vipāka being vipāka-dhammadhamma.
501. Bây giờ là đề tài "Quả là pháp có tính chất quả" (vipāko vipākadhammadhammo).
Tattha yasmā vipāko vipākassa aññamaññādipaccayavasena paccayo hoti, tasmā vipākopi vipākadhammadhammoti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, for those whose doctrine, like that of the Andhakas, holds that since vipāka is a condition for vipāka by way of mutual condition and so on, therefore vipāka is also vipāka-dhammadhamma; the Sakavādin asks the question, and the other party makes the admission.
Ở đây, đối với những vị có giáo lý, như của phái Andhaka, rằng vì quả (vipāka) là duyên cho quả khác theo cách duyên tương hỗ (aññamañña) và các duyên khác, nên quả cũng là pháp có tính chất quả (vipākadhammadhamma); câu hỏi là của Sakavādī, và sự chấp nhận là của vị kia (paravādī).
Tassa vipākoti tassa vipākadhammadhammassa vipākassa yo vipāko, sopi te vipākadhammadhammo hotīti pucchati.
" Its vipāka" means, he asks, "Is the vipāka of the vipāka of that vipāka-dhammadhamma also vipāka-dhammadhamma to you?"
Tassa vipāko (Quả của cái đó) có nghĩa là: hỏi rằng quả của quả có tính chất quả đó, liệu nó cũng là pháp có tính chất quả không?
Itaro āyatiṃ vipākadānābhāvaṃ sandhāya paṭikkhipati.
The other party refutes, referring to the absence of future vipāka-giving.
Vị kia (paravādī) bác bỏ khi đề cập đến việc không có sự cho quả trong tương lai.
Dutiyaṃ puṭṭho tappaccayāpi aññassa vipākassa uppattiṃ sandhāya paṭijānāti.
When asked a second time, he affirms, referring to the arising of another vipāka even from that condition.
Khi được hỏi lần thứ hai, vị ấy chấp nhận khi đề cập đến sự phát sinh của một quả khác do duyên đó.
Evaṃ sante panassa kusalākusalassa viya tassāpi vipākassa vipāko, tassāpi vipākoti vaṭṭānupacchedo āpajjatīti puṭṭho samayavirodhabhayena paṭikkhipati.
When asked if, in that case, there would be an unbroken succession of rounds (vaṭṭa), just as there is a vipāka of wholesome and unwholesome kamma, and a vipāka of that vipāka, he refutes it for fear of contradicting his own doctrine.
Khi được hỏi rằng nếu là như vậy thì quả của quả đó, và quả của quả đó nữa, sẽ dẫn đến sự không dứt của vòng luân hồi (vaṭṭa) như thiện và bất thiện, vị ấy bác bỏ vì sợ mâu thuẫn với giáo lý của mình.
Vipākoti vātiādimhi vacanasādhane pana yadi vipākassa vipākadhammadhammena ekatthatā bhaveyya, kusalākusalabyākatānaṃ ekatthataṃ āpajjeyyāti paṭikkhipati.
In the grammatical argument beginning " or vipāka", he refutes by saying that if vipāka were identical with vipāka-dhammadhamma, then wholesome, unwholesome, and indeterminate states would become identical.
Trong việc chứng minh bằng lời nói như Vipākoti vā (hoặc là quả), vị ấy bác bỏ rằng nếu quả có cùng ý nghĩa với pháp có tính chất quả, thì thiện, bất thiện và vô ký sẽ có cùng ý nghĩa.
Vipāko ca vipākadhammadhammo cāti ettha ayaṃ adhippāyo – so hi catūsu vipākakkhandhesu ekekaṃ aññamaññapaccayādīsu paccayaṭṭhena vipākadhammadhammataṃ paccayuppannaṭṭhena ca vipākaṃ maññamāno ‘‘vipāko vipākadhammadhammo’’ti puṭṭho āmantāti paṭijānāti.
In "result (vipāka) and a phenomenon having the nature of result (vipākadhammadhamma)," this is the intention: The other party, considering each of the four result-aggregates (vipākakkhandha) to be a vipākadhammadhamma by way of being a condition (paccaya) in mutual conditionality (aññamaññapaccayā) and so forth, and to be vipāka by way of being the result of a condition (paccayuppanna), when asked "Is result (vipāka) a phenomenon having the nature of result (vipākadhammadhamma)?" assents with "Yes."
Vipāka (quả dị thục) và vipākadhammadhamma (pháp có tính chất quả dị thục) – ở đây ý nghĩa là: Người đối thoại (paravādī) đó, khi được hỏi "Vipāka là vipākadhammadhamma ư?", đã trả lời "Vâng" vì cho rằng mỗi một trong bốn uẩn vipāka là vipākadhammadhamma theo nghĩa là nhân hỗ tương (aññamañña-paccaya) và là vipāka theo nghĩa là pháp được sinh ra bởi nhân (paccayuppanna).
Atha naṃ sakavādī ‘‘yasmā tayā ekakkhaṇe catūsu khandhesu vipāko vipākadhammadhammopi anuññāto, tasmā tesaṃ sahagatādibhāvo āpajjatī’’ti codetuṃ evamāha.
Then the Sakavādin, in order to challenge him, saying, "Since you have affirmed both the vipāka and the vipākadhammadhamma in the four aggregates at one moment, it follows that they are co-arisen and so forth," speaks thus.
Sau đó, người chủ trương (sakavādī) đã nói như vậy để chất vấn người đối thoại: "Vì ông đã chấp nhận vipāka và vipākadhammadhamma trong bốn uẩn cùng một lúc, nên chúng sẽ trở thành đồng sanh (sahagata) và các trạng thái khác của chúng, phải không?"
Itaro kusalākusalasaṅkhātaṃ vipākadhammadhammaṃ sandhāya paṭikkhipati.
The other party rejects it, referring to the vipākadhammadhamma that consists of wholesome and unwholesome kamma.
Người đối thoại bác bỏ điều đó, ý nói đến vipākadhammadhamma được gọi là thiện (kusala) và bất thiện (akusala).
Taññeva akusalanti yadi te vipāko vipākadhammadhammo, yo akusalavipāko, so akusalaṃ āpajjati.
"That very unwholesome": If for you vipāka is vipākadhammadhamma, then that unwholesome vipāka becomes unwholesome.
Chính điều đó là bất thiện ư? Nếu đối với ông, vipāka là vipākadhammadhamma, thì vipāka bất thiện đó sẽ trở thành bất thiện.
Vipākadhammadhammena ekattā.
Because of its identity with vipākadhammadhamma.
Vì đồng nhất với vipākadhammadhamma.
Taññeva kusalantiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "That very wholesome," and so forth.
Trong các câu như "Chính điều đó là thiện ư?" cũng theo cách tương tự.
503-504. Idāni chagatikathā nāma hoti.
503-504. Now there is a discussion called the "Six Destinies."
503-504. Bây giờ là luận đề về sáu cõi (chagati).
Tattha asurakāyena saddhiṃ chagatiyoti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānañceva uttarāpathakānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose doctrine is that there are six destinies including the asura realm, such as the Andhakas and the Uttarāpathakas; the Sakavādin's question is directed to them, and the other party's acceptance is based on his doctrine.
Ở đây, câu hỏi của người chủ trương (sakavādī) và lời chấp nhận của người đối thoại (itara) dựa trên quan điểm của những người tin rằng có sáu cõi, bao gồm cả cõi A-tu-la (asurakāya), ví dụ như các phái Pubbaseliyā và Uttarāpathakā.
Atha naṃ sakavādī ‘‘pañca kho panimā, sāriputta, gatiyo’’ti (ma. ni. 1.153) lomahaṃsanapariyāye paricchinnānaṃ gatīnaṃ vasena codetuṃ nanu pañca gatiyotiādimāha.
Then the Sakavādin, in order to challenge him based on the destinies delimited in the Lomahaṃsanapariyāya, saying "But there are five destinies, Sāriputta," speaks of "Are there not five destinies?" and so forth.
Sau đó, người chủ trương nói câu "Chẳng phải có năm cõi sao?" để chất vấn người đối thoại dựa trên lời dạy trong kinh Lomoṃsana-pariyāya (kinh về lông dựng tóc gáy) rằng "Này Sāriputta, có năm cõi này."
Itaro suttavirodhabhayena paṭijānāti.
The other party assents out of fear of contradicting the Sutta.
Người đối thoại chấp nhận vì sợ mâu thuẫn với kinh điển.
Kasmā pana sakavādī cha gatiyo na sampaṭicchati, nanu ‘‘catūhāpāyehi ca vippamutto’’ti ettha asurakāyopi gahitoti.
But why does the Sakavādin not accept six destinies? Is it not the case that the asura realm is also included where it says "freed from the four lower realms"?
Tại sao người chủ trương không chấp nhận sáu cõi? Chẳng phải cõi A-tu-la cũng được bao gồm trong câu "thoát khỏi bốn ác đạo" sao?
Saccaṃ gahito, na panesā gati.
Indeed, it is included, but this is not a destiny (gati).
Đúng là nó được bao gồm, nhưng đó không phải là một cõi (gati).
Visuṃ abhāvato.
Because it does not exist separately.
Vì không có sự tồn tại riêng biệt.
Asurakāyasmiñhi kālakañcikā asurā petagatiyā saṅgahitā, vepacittiparisā devagatiyā, asurakāyoti visuṃ ekā gati nāma natthi.
In the asura realm, the Kāḷakañcika asuras are included in the realm of hungry ghosts (petagati), and the Vepacitti assembly in the realm of devas (devagati); there is no separate destiny called the asura realm.
Trong cõi A-tu-la, các A-tu-la Kālakañcikā được bao gồm trong cõi ngạ quỷ (petagati), và hội chúng Vepacitti được bao gồm trong cõi chư thiên (devagati); không có một cõi riêng biệt nào gọi là cõi A-tu-la.
Idāni etameva atthaṃ dassetuṃ nanu kālakañcikātiādi āraddhaṃ.
Now, to show this very meaning, "But the Kāḷakañcikas," and so forth, is begun.
Bây giờ, để chỉ ra chính ý nghĩa này, câu "Chẳng phải Kālakañcikā..." được bắt đầu.
Tattha samānavaṇṇāti sadisarūpasaṇṭhānā bībhacchā virūpā duddassikā.
Therein, "of similar appearance (samānavaṇṇā)" means having similar forms and shapes, disgusting, deformed, and unpleasant to behold.
Ở đó, "samānavaṇṇā" (cùng màu sắc) có nghĩa là có hình dáng và cấu trúc tương tự, ghê tởm, xấu xí, khó nhìn.
Samānabhogāti sadisamethunasamācārā.
"Of similar enjoyments (samānabhogā)" means having similar sexual conduct.
"Samānabhogā" (cùng hưởng thụ) có nghĩa là có hành vi giao hợp tương tự.
Samānāhārāti sadisakheḷasiṅghāṇikapubbalohitādiāhārā.
"Of similar food (samānāhārā)" means having similar food such as saliva, mucus, pus, and blood.
"Samānāhārā" (cùng thức ăn) có nghĩa là có thức ăn tương tự như nước bọt, đờm dãi, mủ, máu, v.v.
Samānāyukāti sadisaāyuparicchedā.
"Of similar lifespan (samānāyukā)" means having a similar duration of life.
"Samānāyukā" (cùng tuổi thọ) có nghĩa là có giới hạn tuổi thọ tương tự.
Āvāhavivāhanti kaññāgahaṇañceva kaññādānañca.
"Marriage (āvāhavivāha)" means both taking a maiden and giving a maiden.
Āvāhavivāhaṃ (cưới gả) là việc lấy vợ và gả con gái.
Sukkapakkhe samānavaṇṇāti sadisarūpasaṇṭhānā abhirūpā pāsādikā dassanīyā pabhāsampannā.
In the bright half of the month, "of similar appearance (samānavaṇṇā)" means having similar forms and shapes, beautiful, pleasing, lovely to behold, and radiant.
Trong trường hợp của sukkapakkha (bên trắng), "samānavaṇṇā" (cùng màu sắc) có nghĩa là có hình dáng và cấu trúc tương tự, xinh đẹp, dễ chịu, đáng nhìn, rạng rỡ.
Samānabhogāti sadisapañcakaāmaguṇabhogā.
"Of similar enjoyments (samānabhogā)" means enjoying the five sense pleasures similarly.
"Samānabhogā" (cùng hưởng thụ) có nghĩa là hưởng thụ năm loại dục lạc tương tự.
Samānāhārāti sadisasudhābhojanādiāhārā.
"Of similar food (samānāhārā)" means having similar food such as ambrosial food (sudhābhojana).
"Samānāhārā" (cùng thức ăn) có nghĩa là có thức ăn tương tự như thực phẩm cam lồ (sudhā) và các loại khác.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as explained.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Nanu atthi asurakāyoti idaṃ asurakāyasseva sādhakaṃ.
"But there is an asura realm" merely proves the existence of the asura realm.
Câu "Chẳng phải có cõi A-tu-la sao?" này chỉ là bằng chứng cho sự tồn tại của cõi A-tu-la.
Tassa pana visuṃ gatiparicchedābhāvena na gatisādhakanti.
However, since there is no separate designation of a destiny for it, it does not prove a destiny.
Tuy nhiên, vì không có sự phân loại cõi riêng biệt cho nó, nên nó không phải là bằng chứng cho một cõi.
505. Idāni antarābhavakathā nāma hoti.
505. Now there is a discussion called the "Intermediate State" (antarābhava).
505. Bây giờ là luận đề về Trung hữu (Antarābhava).
Tattha yesaṃ ‘‘antarā parinibbāyī’’ti suttapadaṃ ayoniso gahetvā ‘‘antarābhavo nāma atthi, yattha satto dibbacakkhuko viya adibbacakkhuko, iddhimā viya aniddhimā mātāpitisamāgamañceva utusamayañca olokayamāno sattāhaṃ vā atirekasattāhaṃ vā tiṭṭhatī’’ti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānañceva sammitiyānañca; te sandhāya atthīti pucchā sakavādissa, laddhiyaṃ ṭhatvā paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose doctrine is, having misinterpreted the Sutta passage "extinguishes (parinibbāyī) in the intermediate state (antarā)," that "there is an intermediate state where a being, though without divine eye, is like one with divine eye; though without psychic power, is like one with psychic power, waiting for the union of mother and father and the season of conception for seven days or more than seven days," such as the Pubbaseliyas and the Sammitiyas; the Sakavādin's question is "Is there (atthi)?" directed to them, and the other party's acceptance is based on his doctrine.
Ở đây, câu hỏi của người chủ trương (sakavādī) và lời chấp nhận của người đối thoại (itara) dựa trên quan điểm của những người, ví dụ như các phái Pubbaseliyā và Sammitiyā, đã hiểu sai câu kinh "parinibbāyī giữa chừng" (antarā parinibbāyī) và tin rằng có một trạng thái gọi là trung hữu, nơi chúng sanh, dù không có thiên nhãn nhưng giống như có thiên nhãn, dù không có thần thông nhưng giống như có thần thông, chờ đợi sự giao hợp của cha mẹ và thời điểm thích hợp trong bảy ngày hoặc hơn bảy ngày.
Atha naṃ ye ca bhagavatā tayo bhavā vuttā, tesaṃ vasena codetuṃ kāmabhavotiādimāha.
Then, in order to challenge him based on the three existences taught by the Blessed One, he speaks of "sense-sphere existence (kāmabhava)," and so forth.
Sau đó, người chủ trương nói câu "Kāmabhava (Dục giới hữu)" và các câu tiếp theo để chất vấn người đối thoại dựa trên ba loại hữu mà Đức Phật đã nói.
Tatrāyaṃ adhippāyo – yadi te antarābhavo nāma koci bhavo atthi, tena kāmabhavādīnaṃyeva aññatarena bhavitabbaṃ pañcavokārabhavādinā viya, tena taṃ pucchāmi – ‘‘kiṃ te ayaṃ antarābhavo nāma kāmabhavo, udāhu rūpabhavo arūpabhavo vā’’ti?
Herein, this is the intention: If there is for you some existence called an intermediate state, then it must be one of the sense-sphere existence (kāmabhava) and so forth, like a five-constituent existence (pañcavokārabhava) and so forth. Therefore, I ask you, "Is this intermediate state, for you, a sense-sphere existence, or a form-sphere existence, or a formless-sphere existence?"
Ở đây, ý nghĩa là: Nếu đối với ông có một loại hữu nào đó gọi là trung hữu, thì nó phải là một trong các loại hữu như kāmabhava, rūpabhava (sắc giới hữu) hoặc arūpabhava (vô sắc giới hữu), giống như pañcavokārabhava (ngũ uẩn hữu) và các loại khác. Do đó, tôi hỏi ông: "Trung hữu này của ông là kāmabhava, hay rūpabhava, hay arūpabhava?"
Itaro tathā anicchanto sabbaṃ paṭikkhipati.
The other party, not wishing it to be so, rejects everything.
Người đối thoại, không chấp nhận điều đó, bác bỏ tất cả.
Kāmabhavassa cātiādi yadi antarābhavo nāma atthi, imesaṃ bhavānaṃ antarā dvinnaṃ sīmānaṃ sīmantarikā viya bhaveyyāti codetuṃ āraddhaṃ.
"And of the sense-sphere existence (kāmabhavassa ca)," and so forth, is initiated to challenge, saying, "If there is such a thing as an intermediate state, would it be an interval between these existences, like the boundary between two precincts?"
Câu "Và của kāmabhava..." và các câu tiếp theo được bắt đầu để chất vấn rằng nếu có một trung hữu, thì nó sẽ nằm giữa các hữu này, giống như một ranh giới giữa hai ranh giới.
Paravādī pana tathā anicchanto sabbapañhe paṭikkhipati kevalaṃ laddhiyā, na sahadhammena.
But the other party, not wishing it to be so, rejects all questions merely by his doctrine, not by what is in accordance with the Dhamma.
Tuy nhiên, người đối thoại, không chấp nhận điều đó, bác bỏ tất cả các câu hỏi chỉ dựa trên quan điểm của mình, chứ không phải bằng chánh pháp.
Teneva naṃ sakavādī ‘no vata re’ti paṭisedheti.
For this very reason, the Sakavādin refutes him, saying, "Indeed, no!"
Vì lẽ đó, người chủ trương đã bác bỏ ông ta bằng cách nói "Thật không nên!"
506. Pañcamī sā yonītiādīnipi yathāparicchinnayoniādīsu so samodhānaṃ na gacchati, atha tena tato tato atirekena bhavitabbanti codetuṃ vuttāni.
506. "That is the fifth womb (pañcamī sā yonī)," and so forth, were also stated to challenge him, implying that the intermediate state does not fall into the already delimited wombs (yoni) and so forth, and that it must therefore be an additional one from those.
506. Các câu như "Đó là yoni (loài) thứ năm" cũng được nói ra để chất vấn rằng trung hữu đó không nằm trong các yoni đã được phân loại, mà phải là một sự bổ sung từ đó.
Antarābhavūpagaṃ kammanti yadi sopi eko bhavo, yathā kāmabhavūpagādīni kammāni atthīti satthārā vibhajitvā dassitāni, evaṃ tadupagenāpi kammena bhavitabbanti codanatthaṃ vuttaṃ.
"Kamma leading to an intermediate state (antarābhavūpagaṃ kamma)" was stated to challenge him, implying that if that is also an existence, then just as kamma leading to sense-sphere existence (kāmabhavūpaga) and so forth are described by the Teacher, so too there should be kamma leading to it.
Câu "Nghiệp dẫn đến trung hữu" được nói ra để chất vấn rằng nếu đó cũng là một hữu, thì phải có nghiệp dẫn đến nó, giống như Đức Phật đã phân loại và chỉ ra các nghiệp dẫn đến kāmabhava và các hữu khác.
Yasmā pana parasamaye antarābhavūpagaṃ nāma pāṭiyekkaṃ kammaṃ natthi, yaṃ yaṃ bhavaṃ upapajjissati, tadupageneva kammena antarābhave nibbattatīti tesaṃ laddhi, tasmā ‘naheva’nti paṭikkhittaṃ.
However, since in the other party's doctrine there is no distinct kamma called "leading to an intermediate state," and their doctrine is that a being is reborn in the intermediate state by the kamma that leads to whatever existence it will eventually attain, it is rejected with "no indeed."
Tuy nhiên, vì theo quan điểm của người đối thoại, không có một nghiệp riêng biệt nào gọi là nghiệp dẫn đến trung hữu, mà chúng sanh được tái sanh vào trung hữu bởi nghiệp dẫn đến hữu mà họ sẽ tái sanh vào, nên điều đó đã bị bác bỏ bằng cách nói "Không phải vậy."
Atthi antarābhavūpagā sattāti puṭṭhopi kāmabhavūpagāyeva nāma teti laddhiyā paṭikkhipati.
When asked "Are there beings leading to an intermediate state (antarābhavūpagā sattā)?", he rejects it based on his doctrine, saying that those are merely called beings leading to sense-sphere existence (kāmabhavūpagā).
Khi được hỏi "Có chúng sanh dẫn đến trung hữu không?", người đối thoại cũng bác bỏ, nói rằng họ chỉ là những chúng sanh dẫn đến kāmabhava, theo quan điểm của ông ta.
Jāyantītiādīni puṭṭhopi tattha jātijarāmaraṇāni ceva cutipaṭisandhiparamparañca anicchanto paṭikkhipati.
When asked about "being born (jāyanti)," and so forth, he rejects it, not wishing for birth, aging, death, and the continuum of death and rebirth to occur there.
Khi được hỏi về các câu như "Jāyanti (sinh ra)", người đối thoại cũng bác bỏ, không chấp nhận sự sinh, già, chết và sự tiếp nối của tử và tái sanh ở đó.
Rūpādivasena puṭṭhopi yasmā antarābhavasattassa anidassanaṃ rūpaṃ, vedanādayopi aññesaṃ viya na oḷārikāti tassa laddhi, tasmā paṭikkhipati.
When asked regarding form (rūpa) and so forth, he rejects it, because his doctrine is that the form of a being in the intermediate state is imperceptible, and feelings (vedanā) and so forth are not gross like those of other beings.
Khi được hỏi về các uẩn như sắc (rūpa) và các uẩn khác, người đối thoại bác bỏ vì theo quan điểm của ông ta, sắc của chúng sanh trung hữu là vô hình (anidassanaṃ rūpaṃ), và cảm thọ (vedanā) và các uẩn khác không thô thiển như của những chúng sanh khác.
Imināva kāraṇena pañcavokārabhavabhāvepi paṭikkhepo veditabbo.
For this very reason, the rejection of the state of five-constituent existence (pañcavokārabhava) should also be understood.
Vì lý do này, sự bác bỏ về trạng thái của ngũ uẩn hữu (pañcavokārabhava) cũng nên được hiểu.
507. Idāni kāmabhavo bhavo gatītiādi bhavasaṃsandanaṃ nāma hoti.
507. Now, "sense-sphere existence (kāmabhava), existence (bhava), destiny (gati)," and so forth, is called the "juxtaposition of existences" (bhavasaṃsandana).
507. Bây giờ, câu "Kāmabhava là hữu, là cõi" và các câu tiếp theo được gọi là sự tương quan của các hữu (bhavasaṃsandana).
Tatrāyaṃ adhippāyo – yadi te antarābhavo nāma koci bhavo bhaveyya, yathā kāmabhavādīsu bhavagatiādibhedo labbhati, tathā tatrāpi labbhetha.
Herein, this is the intention: If there were some existence called an intermediate state for you, then just as distinctions like existence and destiny are found in sense-sphere existence and so forth, so too they should be found there.
Ở đây, ý nghĩa là: Nếu đối với ông có một loại hữu nào đó gọi là trung hữu, thì sự phân biệt hữu, cõi, v.v., sẽ được tìm thấy ở đó, giống như nó được tìm thấy trong kāmabhava và các hữu khác.
Yathā vā tattha na labbhati, tathā imesupi na labbhetha.
Or, just as they are not found there, so too they should not be found in these (other existences).
Hoặc nếu nó không được tìm thấy ở đó, thì nó cũng sẽ không được tìm thấy trong các hữu này.
Samānasmiñhi bhavabhāve etesvevesa vibhāgo atthi, na itarasminti ko ettha visesahetūti.
For if they are similar in being existences, what is the special reason why this distinction exists only in these, and not in the other?
Vì khi trạng thái hữu là như nhau, sự phân biệt này chỉ tồn tại trong các hữu này, chứ không phải trong hữu khác, vậy thì lý do đặc biệt ở đây là gì?
Itaro puna laddhimattavasena taṃ taṃ paṭijānāti ceva paṭikkhipati ca.
The other party, however, accepts and rejects those various points merely according to his doctrine.
Người đối thoại lại chấp nhận và bác bỏ từng câu hỏi chỉ dựa trên quan điểm của mình.
508. Sabbesaññeva sattānaṃ atthi antarābhavoti puṭṭho yasmā nirayūpagaasaññasattūpagaarūpūpagānaṃ antarābhavaṃ na icchati, tasmā paṭikkhipati.
508. When asked "Do all beings have an intermediate state?", he rejects it because he does not accept an intermediate state for those bound for hell (nirayūpaga), for non-percipient beings (asaññasatta), or for formless-sphere beings (arūpūpaga).
508. Khi được hỏi "Có trung hữu cho tất cả chúng sanh không?", người đối thoại bác bỏ vì ông ta không chấp nhận trung hữu cho những chúng sanh tái sanh vào địa ngục (nirayūpaga), những chúng sanh tái sanh vào cõi vô tưởng (asaññasattūpaga), và những chúng sanh tái sanh vào cõi vô sắc (arūpūpaga).
Teneva kāraṇena paṭilome paṭijānāti.
For that very reason, he assents in the reverse (paṭiloma) question.
Vì lý do đó, trong câu hỏi ngược lại, ông ta chấp nhận.
Ānantariyassātiādi yesaṃ so antarābhavaṃ na icchati, te tāva vibhajitvā dassetuṃ vuttaṃ.
"Of immediate kamma (ānantariyassa)," and so forth, was stated in order to first enumerate and show those for whom he does not accept an intermediate state.
Câu "Của nghiệp vô gián (ānantariya)" và các câu tiếp theo được nói ra để phân loại và chỉ ra những người mà ông ta không chấp nhận trung hữu cho họ.
Taṃ sabbaṃ pāḷianusāreneva veditabbaṃ saddhiṃ suttasādhanenāti.
That entire matter should be understood according to the Pāli, together with the Sutta-citations.
Tất cả điều đó phải được hiểu theo đúng Pāḷi, cùng với sự chứng minh bằng kinh điển.
510. Idāni kāmaguṇakathā nāma hoti.
Now there is the discourse called Kāmaguṇakathā.
Bây giờ là câu chuyện về các dục lạc (kāmaguṇa).
Tattha sakasamaye tāva kāmadhātūti vatthukāmāpi vuccanti – kilesakāmāpi kāmabhavopi.
Therein, in one's own system, first, material sense-objects (vatthukāma), defiling sense-objects (kilesakāma), and existence in the sense-sphere (kāmabhava) are called kāmadhātu (sense-sphere element).
Trong đó, theo quan điểm của chính mình, trước hết, kāmadhātu (dục giới) được gọi là cả các dục lạc vật chất (vatthukāma), các dục lạc phiền não (kilesakāma) và dục hữu (kāmabhava).
Etesu hi vatthukāmā kamanīyaṭṭhena kāmā, sabhāvanissattasuññataṭṭhena dhātūti kāmadhātu.
Among these, material sense-objects are kāmā because they are desirable; they are dhātu (element) because of their nature as ultimate reality, being non-living and devoid of self. Thus, kāmadhātu.
Trong số này, các dục lạc vật chất (vatthukāma) được gọi là kāma (dục) vì chúng đáng được mong muốn; và là dhātu (giới) vì chúng là bản chất tối hậu, không phải chúng sinh, và trống rỗng (không có tự ngã). Do đó là kāmadhātu.
Kilesakāmā kamanīyaṭṭhena ceva kamanaṭṭhena ca kāmā, yathāvuttenevatthena dhātūti kāmadhātu.
Defiling sense-objects are kāmā because they are desirable and because they desire; they are dhātu in the sense already stated. Thus, kāmadhātu.
Các dục lạc phiền não (kilesakāma) được gọi là kāma vì chúng đáng được mong muốn và là sự mong muốn; và là dhātu theo nghĩa đã nói. Do đó là kāmadhātu.
Kāmabhavo kamanīyaṭṭhena kamanaṭṭhena vatthukāmapavattidesaṭṭhenāti tīhi kāraṇehi kāmo, yathāvuttenevatthena dhātūti kāmadhātu.
Sense-sphere existence (kāmabhava) is kāma for three reasons: because it is desirable, because it desires, and because it is the realm where material sense-objects arise; it is dhātu in the sense already stated. Thus, kāmadhātu.
Dục hữu (kāmabhava) được gọi là kāma vì ba lý do: đáng được mong muốn, là sự mong muốn, và là nơi phát sinh của các dục lạc vật chất. Và là dhātu theo nghĩa đã nói. Do đó là kāmadhātu.
Parasamaye pana – ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā’’ti vacanamattaṃ nissāya pañceva kāmaguṇā kāmadhātūti gahitaṃ.
However, in another system, merely by relying on the statement "Monks, these five are sense-objects," only the five sense-objects are taken as kāmadhātu.
Tuy nhiên, theo quan điểm của người khác, chỉ dựa vào câu nói: “Này các tỳ khưu, có năm loại dục lạc (kāmaguṇa) này”, thì chỉ năm loại dục lạc này được xem là kāmadhātu.
Tasmā yesaṃ ayaṃ laddhi, seyyathāpi etarahi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya kāmadhātunānattaṃ bodhetuṃ pañcevāti pucchā sakavādissa, laddhivasena paṭiññā itarassa.
Therefore, for those whose doctrine this is, such as the Pubbaseliyas of today, with reference to them, the question "Only five?" (pañcevā) is from the proponent of one's own view, and the affirmation is from the other based on their doctrine, in order to make known the diversity of kāmadhātu.
Vì vậy, đối với những người có quan điểm này, giống như những người Pubbaseliya hiện nay, để làm cho họ hiểu sự đa dạng của kāmadhātu, câu hỏi “chỉ có năm thôi sao?” là của người chủ trương (sakavādī), và lời khẳng định là của người đối lập (itarassa) theo quan điểm của họ.
Nanu atthītiādi kilesakāmadassanatthaṃ vuttaṃ.
The passage "Are there not..." (nanu atthītiādi) was stated to show defiling kāma.
Câu “Há không có sao?” v.v. được nói ra để chỉ ra các dục lạc phiền não (kilesakāma).
Tattha tappaṭisaṃyuttoti kāmaguṇapaṭisaṃyutto, kāmaguṇārammaṇoti attho.
Therein, tappaṭisaṃyutto means connected with sense-objects, which is to say, having sense-objects as its object.
Trong đó, tappaṭisaṃyutto có nghĩa là liên quan đến các dục lạc (kāmaguṇa), tức là có các dục lạc (kāmaguṇa) làm đối tượng.
No ca vata re vattabbe pañcevāti imesu tappaṭisaṃyuttachandādīsu sati pañceva kāmaguṇā kāmadhātūti na vattabbaṃ.
No ca vata re vattabbe pañcevā (Surely, it should not be said, 'only five'): when these desires (chanda) and so forth, connected with them, exist, it should not be said that only five sense-objects are kāmadhātu.
“Thật không thể nói rằng chỉ có năm thôi” có nghĩa là, khi có những dục ái (chanda) v.v. liên quan đến chúng, thì không thể nói rằng chỉ có năm dục lạc là kāmadhātu.
Etepi hi chandādayo kamanīyaṭṭhena kāmā ca dhātu cātipi kāmadhātu.
For these desires and so forth are also kāma by being desirable, and also dhātu; thus, kāmadhātu.
Vì những dục ái (chanda) v.v. này cũng là kāma vì chúng đáng được mong muốn, và là dhātu. Do đó cũng là kāmadhātu.
Kamanaṭṭhena kāmasaṅkhātā dhātūtipi kāmadhātūti attho.
They are also dhātu reckoned as kāma because they desire, so the meaning is kāmadhātu.
Hoặc chúng là dhātu được gọi là kāma vì chúng là sự mong muốn. Đó là ý nghĩa.
Manussānaṃ cakkhuntiādi vatthukāmadassanatthaṃ vuttaṃ.
The passage "The eye of humans..." (manussānaṃ cakkhuntiādi) was stated to show material kāma.
Câu “Mắt của loài người” v.v. được nói ra để chỉ ra các dục lạc vật chất (vatthukāma).
Tattha paravādī channampi āyatanānaṃ vatthukāmabhāvena nakāmadhātubhāvaṃ paṭikkhipitvā puna manoti puṭṭho mahaggatalokuttaraṃ sandhāya nakāmadhātubhāvaṃ paṭijānāti.
Therein, the opponent, having rejected the nature of kāmadhātu due to the six sense-bases being material kāma, when questioned again about the mind (mano), affirms its non-kāmadhātu nature with reference to the supermundane (mahaggata) and transcendental (lokuttara) states.
Ở đây, người đối lập (paravādī), sau khi bác bỏ rằng sáu xứ (āyatana) là kāmadhātu vì chúng là các dục lạc vật chất, khi được hỏi lại về ý (mano), thì khẳng định rằng ý không phải là kāmadhātu, dựa trên ý siêu thế (lokuttara) và ý cao thượng (mahaggata).
Yasmā pana sabbopi tebhūmakamano kāmadhātuyeva, tasmā naṃ sakavādī suttena niggaṇhāti.
However, since all mundane minds (tebhūmakamano) are indeed kāmadhātu, the proponent of one's own view refutes him with a Sutta.
Nhưng vì tất cả ý thuộc ba cõi (tebhūmaka mano) đều là kāmadhātu, nên người chủ trương (sakavādī) bác bỏ ý kiến của người đối lập bằng kinh điển.
511. Kāmaguṇā bhavotiādi bhavassa kāmadhātubhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
511. The passage " kāmaguṇā bhavotiādi" was stated to show that existence (bhava) is kāmadhātu.
Câu “Các dục lạc là hữu” v.v. được nói ra để chỉ ra rằng hữu (bhava) là kāmadhātu.
Yasmā pana kāmaguṇamatte bhavoti vohāro natthi, tasmā paravādī nahevāti paṭikkhipati.
However, since there is no designation of "existence" for mere sense-objects, the opponent rejects it, saying "No, it is not so."
Nhưng vì không có cách gọi hữu (bhava) chỉ cho riêng các dục lạc (kāmaguṇa), nên người đối lập (paravādī) bác bỏ bằng cách nói “không phải vậy”.
Kāmaguṇūpagaṃ kammantiādi sabbaṃ kāmaguṇamattassa nakāmadhātubhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
The passage " kāmaguṇūpagaṃ kammantiādi" and so forth, was entirely stated to show that mere sense-objects are not kāmadhātu.
Câu “Nghiệp dẫn đến dục lạc” v.v. được nói ra để chỉ ra rằng tất cả chỉ là dục lạc (kāmaguṇa) không phải là kāmadhātu.
Kāmadhātusaṅkhātakāmabhavūpagameva hi kammaṃ atthi, kāmabhavūpagā eva ca sattā honti.
For only actions leading to kāma-existence, which is designated as kāmadhātu, exist, and only beings leading to kāma-existence exist.
Thật vậy, chỉ có nghiệp dẫn đến dục hữu (kāmabhava) được gọi là kāmadhātu, và chỉ có chúng sinh dẫn đến dục hữu (kāmabhava) mà thôi.
Tattha jāyanti jiyanti miyanti cavanti upapajjanti, na kāmaguṇesūti iminā upāyena sabbattha attho veditabboti.
Therein, they are born, age, die, pass away, and reappear, but not in sense-objects. The meaning should be understood everywhere by this method.
Ở đó, chúng sinh sinh ra, già đi, chết đi, diệt đi, và tái sinh, không phải trong các dục lạc (kāmaguṇa). Ý nghĩa phải được hiểu theo cách này ở khắp mọi nơi.
513-514. Idāni kāmakathā nāma hoti.
513-514. Now there is the discourse called Kāmakathā.
Bây giờ là câu chuyện về dục (kāma).
Tattha yesaṃ ‘‘pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā’’ti vacanamattaṃ nissāya rūpāyatanādīni pañcevāyatanāni kāmāti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; tesaṃ kilesakāmasseva nippariyāyena kāmabhāvaṃ dassetuṃ pañcevāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose doctrine, such as the Pubbaseliyas, is that the five sense-bases, such as the eye-base, are kāma, merely relying on the statement "Monks, these five are sense-objects" (pañcime, bhikkhave, kāmaguṇā); the question "Only five?" (pañcevā) is from the proponent of one's own view, and the affirmation is from the other, in order to show that defiling desire (kilesakāma) alone is kāma in the literal sense.
Trong đó, đối với những người có quan điểm, giống như những người Pubbaseliya, rằng chỉ có năm xứ (āyatana) như xứ sắc (rūpāyatana) v.v. là dục (kāma), dựa vào câu nói: “Này các tỳ khưu, có năm loại dục lạc (kāmaguṇa) này”; thì câu hỏi “chỉ có năm thôi sao?” là của người chủ trương (sakavādī) để chỉ ra rằng chỉ có dục phiền não (kilesakāma) mới là dục (kāma) một cách trực tiếp, và lời khẳng định là của người đối lập (itarassa).
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is self-evident.
Phần còn lại ở đây là rõ ràng.
515-516. Idāni rūpadhātukathā nāma hoti.
515-516. Now there is the discourse called Rūpadhātukathā.
Bây giờ là câu chuyện về sắc giới (rūpadhātu).
Tattha ‘‘rūpino dhammā rūpadhātu nāmā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya rūpinoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, with reference to those whose doctrine, such as the Andhakas, is that "Form-phenomena (rūpino dhammā) are called rūpadhātu"; the question "Are they form-phenomena?" (rūpino) is from the proponent of one's own view, and the affirmation is from the other.
Trong đó, đối với những người có quan điểm, giống như những người Andhaka, rằng “các pháp có sắc (rūpino dhammā) được gọi là sắc giới (rūpadhātu)”; thì câu hỏi “có sắc sao?” là của người chủ trương (sakavādī), và lời khẳng định là của người đối lập (itarassa).
Atha naṃ sakavādī yasmā rūpadhātu nāma rūpabhavo, na rūpamattameva, tasmā tenatthena codetuṃ rūpadhātūtiādimāha.
Then, since rūpadhātu means rūpabhava (form-existence), and not mere form (rūpamatta), the proponent of one's own view states " rūpadhātūtiādi" to challenge him on that sense.
Sau đó, người chủ trương (sakavādī) nói câu “sắc giới (rūpadhātu)” v.v. để chất vấn người đối lập theo nghĩa đó, vì sắc giới (rūpadhātu) là sắc hữu (rūpabhava), chứ không phải chỉ là sắc (rūpa).
Taṃ sabbaṃ kāmaguṇakathāyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
All of that should be understood in the same way as stated in the Kāmaguṇakathā.
Tất cả điều đó phải được hiểu theo cách đã nói trong câu chuyện về các dục lạc (kāmaguṇa).
Sāva kāmadhātūti puṭṭho bhūmiparicchedena virodhaṃ passamāno paṭikkhipati.
When asked " Sāva kāmadhātū (Is that the kāmadhātu itself)?" seeing a contradiction regarding the delimitation of planes (bhūmiparicchedena), he rejects it.
Khi được hỏi “Đó có phải là dục giới (kāmadhātu) không?”, người đối lập (paravādī) bác bỏ vì thấy có sự mâu thuẫn trong việc phân chia cõi.
Puna daḷhaṃ katvā puṭṭho attano laddhivasena paṭijānāti.
When questioned again firmly, he affirms it according to his own doctrine.
Khi được hỏi lại một cách kiên quyết, người đối lập (paravādī) khẳng định theo quan điểm của mình.
Evaṃ sante pana dvīhi bhavehi samannāgatatā āpajjati, tena taṃ sakavādī kāmabhavena cāti ādimāha.
But if this is the case, it would lead to being endowed with two existences; therefore, the proponent of one's own view states " kāmabhavena cātiādi" to him.
Tuy nhiên, nếu vậy, thì sẽ rơi vào trường hợp có hai hữu (bhava), nên người chủ trương (sakavādī) nói câu “và với dục hữu (kāmabhava)” v.v.
Itaro ekassa dvīhi samannāgatābhāvato paṭikkhipatīti.
The other rejects it, because one individual is not endowed with two existences.
Người đối lập (itaro) bác bỏ vì một người không thể có hai hữu.
517-518. Arūpadhātukathāyapi imināvupāyena attho veditabbo.
517-518. In the Arūpadhātukathā too, the meaning should be understood by this same method.
Trong câu chuyện về vô sắc giới (arūpadhātu) cũng vậy, ý nghĩa phải được hiểu theo cách này.
Arūpadhammesu pana vedanākkhandhameva gahetvā vedanā bhavotiādinā nayenettha desanā katā.
However, in the case of formless phenomena (arūpadhamma), the teaching here is given by taking only the feeling aggregate (vedanākkhandha) and using the method of "Vedanā is existence" (vedanā bhavotiādinā).
Tuy nhiên, trong các pháp vô sắc (arūpadhamma), chỉ lấy uẩn thọ (vedanākkhandha) mà thôi, và bài thuyết giảng ở đây được thực hiện theo cách như “thọ là hữu” (vedanā bhavo) v.v.
Tattha kiṃ te arūpino dhammāti saṅkhaṃ gatā vedanādīsu aññatarā hotīti evamattho daṭṭhabbo.
Therein, the meaning should be seen as: "Is feeling (vedanā) which is reckoned as your formless phenomena (arūpino dhammā), one of the existences (bhavādīsu aññatarā)?"
Trong đó, ý nghĩa phải được hiểu là: “Trong các pháp vô sắc (arūpino dhamma) được gọi là thọ (vedanā) v.v., có phải thọ là một trong các hữu (bhava) v.v. không?”
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbanti.
The rest should be understood in the same way as stated previously.
Phần còn lại phải được hiểu theo cách đã nói ở trên.
519. Idāni rūpadhātuyā āyatanakathā nāma hoti.
519. Now there is the discourse called Rūpadhātuyā Āyatanakathā.
Bây giờ là câu chuyện về xứ (āyatana) trong sắc giới (rūpadhātu).
Tattha yesaṃ ‘‘rūpī manomayo sabbaṅgapaccaṅgī ahīnindriyo’’ti (dī. ni. 1.87) suttaṃ nissāya brahmakāyikānaṃ ghānādinimittānipi āyatanānevāti kappetvā saḷāyataniko tesaṃ attabhāvoti laddhi, seyyathāpi andhakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya saḷāyatanikoti pucchā sakavādissa, laddhivasena paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose doctrine, such as the Andhakas and Sammitīyas, is that the Brahma-devas of the Brahmakāyika realm have a sixfold sense-base existence (saḷāyataniko attabhāvo), inferring that even the aggregates of matter that form the basis for the nose and so forth (ghānādinimittāni) are sense-bases, relying on the Sutta: "Having form (rūpī), mind-made (manomayo), complete in all limbs and minor parts (sabbaṅgapaccaṅgī), with unimpaired faculties (ahīnindriyo)" (Dī. Ni. 1.87); the question " saḷāyataniko (Is it six-sensed?)" is from the proponent of one's own view, and the affirmation is from the other based on their doctrine.
Trong đó, đối với những người có quan điểm, giống như những người Andhaka và Sammatiya, rằng chư thiên Phạm thiên thân (brahmakāyika) có sáu xứ (saḷāyatana), dựa vào kinh nói: “có sắc, do ý tạo thành, có đủ các bộ phận chính và phụ, có các căn không khiếm khuyết”, và cho rằng các dấu hiệu của mũi (ghāna) v.v. cũng là các xứ (āyatana); thì câu hỏi “có sáu xứ sao?” là của người chủ trương (sakavādī), và lời khẳng định là của người đối lập (itarassa) theo quan điểm của họ.
Atha naṃ yaṃ tattha āyatanaṃ natthi, tassa vasena codetuṃ atthi tattha ghānāyatanantiādi āraddhaṃ.
Then, to challenge him concerning a sense-base that does not exist there, the passage " atthi tattha ghānāyatanantiādi (Is there a nose-sense base there?)" was begun.
Sau đó, để chất vấn người đối lập về những xứ không có ở đó, câu “có xứ mũi (ghānāyatana) ở đó không?” v.v. được bắt đầu.
Tato paravādī yaṃ tattha ajjhattikānaṃ tiṇṇaṃ āyatanānaṃ ghānādikaṃ saṇṭhānanimittaṃ tadeva āyatananti laddhiyā paṭijānāti.
From that, the opponent affirms according to his doctrine that the mere form-nimitta, such as the nose-shape, which is the basis for the three internal sense-bases there, is itself the sense-base.
Từ đó, người đối lập (paravādī) khẳng định theo quan điểm của mình rằng hình tướng (saṇṭhāna) của ba xứ nội phần (ajjhattika āyatana) như mũi (ghāna) v.v. ở đó chính là xứ (āyatana).
Bāhirānaṃ gandhāyatanādīnaṃ vasena puṭṭho ghānappasādādayo tattha na icchati, tasmā tesaṃ gocaraṃ paṭisedhento paṭikkhipati.
When questioned about external sense-bases such as the smell-sense base, he does not accept the nose-sensitivity (ghānappasāda) and so forth there; therefore, he rejects it, wishing to deny their object-sphere.
Khi được hỏi về các xứ ngoại phần (bāhira āyatana) như xứ hương (gandhāyatana) v.v., người đối lập (paravādī) không chấp nhận sự hiện diện của các tịnh sắc mũi (ghānappasāda) v.v. ở đó, vì vậy bác bỏ bằng cách phủ nhận đối tượng của chúng.
Paṭilomapañhasaṃsandanapañhesupi imināvupāyena attho veditabbo.
In the reverse questions (paṭilomapañhā) and combined questions (saṃsandanapañhā) too, the meaning should be understood by this same method.
Trong các câu hỏi ngược lại (paṭiloma pañha) và các câu hỏi kết hợp (saṃsandana pañha) cũng vậy, ý nghĩa phải được hiểu theo cách này.
521. Atthi tattha ghānāyatanaṃ atthi gandhāyatanaṃ tena ghānena taṃ gandhaṃ ghāyatīti tasmiṃyeva parasamaye ekacce ācariye sandhāya vuttaṃ.
521. The statement "Is there a nose-sense base there, is there a smell-sense base, does one smell that smell with that nose?" (atthi tattha ghānāyatanaṃ atthi gandhāyatanaṃ tena ghānena taṃ gandhaṃ ghāyatīti) was made with reference to some teachers within that same opponent's system.
Câu “Có xứ mũi (ghānāyatana) ở đó, có xứ hương (gandhāyatana) ở đó, và ngửi hương đó bằng mũi đó” được nói ra để chỉ một số vị thầy trong quan điểm của người đối lập (parasamaya) đó.
Te kira tattha cha ajjhattikāni āyatanāni paripuṇṇāni icchanti, āyatanena ca nāma sakiccakena bhavitabbanti tehi ghānādīhi te gandhādayo ghāyanti sāyanti phusantītipi icchanti.
They apparently desire that the six internal sense-bases there are complete, and they also desire that a sense-base should have its own function, and that with those nose-senses and so forth, they smell those smells, taste those tastes, and touch those touches.
Họ cho rằng ở đó có đủ sáu xứ nội phần (ajjhattika āyatana), và một xứ (āyatana) phải có chức năng riêng của nó, nên họ cũng cho rằng bằng các mũi (ghāna) v.v. đó, họ ngửi, nếm, chạm các hương (gandha) v.v. đó.
Taṃ laddhiṃ sandhāya paravādī āmantāti paṭijānāti.
With reference to that doctrine, the opponent affirms by saying "Yes."
Dựa vào quan điểm đó, người đối lập (paravādī) khẳng định bằng cách nói “Đúng vậy” (āmanta).
522. Atthi tattha mūlagandhotiādīni pana puṭṭho atthibhāvaṃ sādhetuṃ asakkonto paṭikkhipati.
522. However, when asked "Is there a fundamental smell there?" (atthi tattha mūlagandhotiādīni) and so forth, being unable to establish its existence, he rejects it.
Tuy nhiên, khi được hỏi về câu “Có mùi gốc ở đó không?” v.v., người đối lập (paravādī) không thể chứng minh sự hiện hữu của chúng nên bác bỏ.
Nanu atthi tattha ghānanimittantiādi saṇṭhānamattasseva sādhakaṃ, na āyatanassa, tasmā udāhaṭampi anudāhaṭasadisamevāti.
Surely, the passage "Is there a nose-nimitta there?" (nanu atthi tattha ghānanimittantiādi) is only proof of mere form (saṇṭhānamatta), not of a sense-base; therefore, even what is cited is as if it were not cited.
“Há không có dấu hiệu của mũi (ghānanimitta) ở đó sao?” v.v. chỉ là bằng chứng cho hình tướng (saṇṭhāna) mà thôi, chứ không phải cho xứ (āyatana). Vì vậy, ngay cả khi được nêu ra, nó cũng giống như không được nêu ra.
524-526. Idāni arūpe rūpakathā nāma hoti.
524-526. Now there is the discourse called Arūpe Rūpakathā.
Bây giờ là câu chuyện về sắc (rūpa) trong vô sắc (arūpa).
Tattha yesaṃ ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti vacanato āruppabhavepi oḷārikarūpā nissaṭaṃ sukhumarūpaṃ atthīti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya atthi rūpanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In that*, for those who hold the view—just like the Andhakas—that a subtle rūpa, distinct from gross rūpa, exists even in the Aruppa realm, due to the statement 'consciousness is a condition for mentality-materiality' (viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ); the question 'Does rūpa exist?' is for the Theravādin, and the affirmation is for the other party.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng, như trường hợp của phái Andhaka, dựa trên lời dạy ‘duyên thức sinh danh sắc’ (viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ), ngay cả trong các cõi Vô sắc (āruppabhava) cũng có sắc vi tế (sukhumarūpa) thoát ly khỏi sắc thô (oḷārikarūpa); thì câu hỏi có sắc (atthi rūpaṃ) là của phe ta (sakavādī), và sự thừa nhận là của phe khác (itarassa).
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is straightforward.
Phần còn lại ở đây chỉ là ý nghĩa rõ ràng.
527-537. Idāni rūpaṃ kammantikathā nāma hoti.
527-537. Now there is the discourse called 'Rūpa as Kamma'.
527-537. Bây giờ là luận đề Sắc là nghiệp.
Tattha yesaṃ kāyavacīviññattisaṅkhātaṃ rūpameva kāyakammaṃ vacīkammaṃ nāma, tañca kusalasamuṭṭhānaṃ kusalaṃ, akusalasamuṭṭhānaṃ akusalanti laddhi, seyyathāpi mahisāsakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya kusalena cittena samuṭṭhitanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In that*, for those who hold the view—just like the Mahīsāsakas and the Sammitiyas—that rūpa, which is called kāyaviññatti and vacīviññatti, is itself physical action (kāyakamma) and verbal action (vacīkamma), and that which arises from wholesome roots is wholesome, and that which arises from unwholesome roots is unwholesome; referring to them, the question 'produced by a wholesome mind?' is for the Theravādin, and the affirmation is for the other party.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng, như trường hợp của phái Mahisāsaka và Sammatiya, chính sắc được gọi là thân biểu tri (kāyaviññatti) và ngữ biểu tri (vacīviññatti) là thân nghiệp (kāyakamma) và khẩu nghiệp (vacīkamma); và nghiệp đó, nếu khởi lên từ thiện tâm, là thiện (kusalaṃ), nếu khởi lên từ bất thiện tâm, là bất thiện (akusalaṃ); thì câu hỏi khởi lên từ thiện tâm (kusalena cittena samuṭṭhitaṃ) là của phe ta, và sự thừa nhận là của phe khác.
Atha naṃ sace taṃ kusalaṃ, yvāyaṃ sārammaṇādibhedo kusalassa labbhati, atthi te so tassāti codetuṃ sārammaṇantiādi āraddhaṃ.
Then, if that* is wholesome, to challenge them with 'If that is wholesome, then does that kind of distinction of wholesome, such as being with an object (sārammaṇa), exist for it according to your view?' the statement beginning with sārammaṇa (with an object) is initiated.
Rồi để chất vấn người đó rằng nếu nghiệp đó là thiện, thì liệu sự phân biệt như có đối tượng (sārammaṇaṃ) v.v... của thiện có tồn tại đối với nghiệp đó theo quan điểm của người đó hay không, thì câu có đối tượng (sārammaṇaṃ) v.v... được bắt đầu.
Tattha patthanā paṇidhīti cetanāyevetaṃ vevacanaṃ.
In that*, patthanā (aspiration) and paṇidhi (resolution) are synonyms for cetanā (volition) itself.
Trong đó, ước muốn, nguyện vọng (patthanā paṇidhī) là những từ đồng nghĩa của cetanā.
Kusalacetanāyeva hi pakappayamānā patthanāti.
Indeed, wholesome volition, when it intends (pakappayamānā), is called patthanā.
Thật vậy, chính thiện tư tâm sở (kusalacetanā) khi được phát triển thì được gọi là ước muốn (patthanā).
Pakappanavasena ṭhitattā paṇidhīti ca vuccati.
And it is called paṇidhi because it stands in the manner of intending.
Và cũng được gọi là nguyện vọng (paṇidhī) vì nó tồn tại dưới dạng phát triển.
Parato pana kusalena cittena samuṭṭhitā vedanā saññā cetanā saddhātiādīsu vedanādīnaññeva cettha patthanā paṇidhīti labbhati, na cetanāya.
However, further on, in phrases like 'feeling (vedanā), perception (saññā), volition (cetanā), faith (saddhā) produced by a wholesome mind', patthanā and paṇidhi are taken here as belonging to vedanā and so forth, but not to cetanā.
Nhưng sau đó, trong các câu như cảm thọ, tưởng, tư tâm sở, tín tâm khởi lên từ thiện tâm (kusalena cittena samuṭṭhitā vedanā saññā cetanā saddhā) v.v..., thì ước muốn (patthanā) và nguyện vọng (paṇidhī) ở đây chỉ được hiểu là của cảm thọ v.v..., chứ không phải của tư tâm sở (cetanā).
Dvinnaṃ cetanānaṃ ekato abhāvā, sotapatitattā pana evaṃ tanti gatāti veditabbā.
Because two volitions do not occur simultaneously; but it should be understood that the Pāḷi text (tanti) proceeds this way because it is in line with the tradition.
Vì hai tư tâm sở không thể tồn tại cùng lúc, nhưng cần phải hiểu rằng giáo lý đã được truyền lại như vậy vì nó phù hợp với dòng chảy của kinh điển.
Rūpāyatanantiādi purimavāre ‘‘sabbantaṃ kusala’’nti saṃkhittassa pabhedadassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement beginning with rūpāyatana (visible object) was made to show the detailed classification of what was summarized in the previous section as 'all that is wholesome'.
Câu xứ sắc (rūpāyatanaṃ) v.v... được nói ra để trình bày sự phân loại của điều đã được tóm tắt trong phần trước là "tất cả đều là thiện" (sabbantaṃ kusalaṃ).
Sesā saṃsandananayā, vacīkammakathā ‘‘akusalena cittena samuṭṭhita’’ntiādividhānañca sabbaṃ pāḷianusāreneva veditabbaṃ.
The remaining methods of correlation, the discourse on verbal action (vacīkamma), and the arrangement starting with 'produced by an unwholesome mind' (akusalena cittena samuṭṭhitaṃ) should all be understood according to the Pāḷi text.
Các phương pháp đối chiếu còn lại và luận đề về khẩu nghiệp (vacīkamma), cùng với sự sắp xếp như "khởi lên từ bất thiện tâm" (akusalena cittena samuṭṭhitaṃ) v.v..., tất cả đều phải được hiểu theo Pāḷi.
Asucīti panettha sukkaṃ adhippetaṃ.
Here, asuci (impure) refers to semen.
Trong câu bất tịnh (asucī) ở đây, tinh dịch (sukkaṃ) được ám chỉ.
Suttasādhanaṃ uttānatthameva.
The proof from the Suttas is self-evident.
Sự chứng minh bằng kinh điển là ý nghĩa hiển nhiên.
540. Idāni jīvitindriyakathā nāma hoti.
540. Now there is the discourse called 'Life Faculty' (jīvitindriya).
540. Bây giờ là luận đề về mạng quyền (jīvitindriya).
Tattha yesaṃ jīvitindriyaṃ nāma cittavippayutto arūpadhammo, tasmā rūpajīvitindriyaṃ natthīti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānañceva sammitiyānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In that*, for those who hold the view—just like the Pubbaseliyas and the Sammitiyas—that the life faculty is an immaterial phenomenon (arūpadhamma) dissociated from consciousness (cittavippayutta), and therefore, there is no rūpa life faculty; referring to them, the question is for the Theravādin, and the affirmation is for the other party.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng, như trường hợp của phái Pubbaseliya và Sammatiya, mạng quyền là một pháp vô sắc (arūpadhamma) không tương ưng với tâm (cittavippayutta), do đó không có mạng quyền thuộc sắc (rūpajīvitindriya); thì câu hỏi là của phe ta, và sự thừa nhận là của phe khác.
Natthi rūpīnaṃ dhammānaṃ āyūti pañhe upādinnarūpānampi tiṇakaṭṭhādīnampi santānavasena pavattimeva āyu ṭhiti yapanā yāpanā iriyanā vattanā pālanāti icchati, tasmā paṭikkhipati.
Regarding the question 'Is there no life for material phenomena?', the other party believes that life (āyu), endurance (ṭhiti), sustenance (yapanā), maintenance (yāpanā), movement (iriyanā), functioning (vattanā), and protection (pālanā) exist in the continuum of even material phenomena that are grasped (upādinnarūpa) as well as grass, wood, etc. Therefore, they reject*.
Trong câu hỏi không có tuổi thọ của các pháp hữu sắc (natthi rūpīnaṃ dhammānaṃ āyu), người đó muốn nói rằng tuổi thọ (āyu), sự tồn tại (ṭhiti), sự duy trì (yapanā), sự sống còn (yāpanā), sự vận hành (iriyanā), sự tiếp diễn (vattanā), sự bảo vệ (pālanā) của các sắc chấp thủ (upādinnarūpa) và cả các vật vô tri như cỏ cây v.v... chỉ là sự tiếp diễn của dòng chảy (santāna), do đó người đó bác bỏ.
Atthīti pañhepi iminā kāraṇena paṭijānāti.
And regarding the question 'Does it exist?', they affirm for this very reason.
Trong câu hỏi có (atthi) thì người đó cũng thừa nhận vì lý do này.
Atthi arūpajīvitindriyanti pañhe arūpadhammānaṃ cittavippayuttaṃ jīvitindriyasantānaṃ nāma atthīti icchati, tasmā paṭijānāti.
Regarding the question 'Does an immaterial life faculty exist?', they believe that there is a continuum of the life faculty dissociated from consciousness, which is an immaterial phenomenon (arūpadhamma). Therefore, they affirm.
Trong câu hỏi có mạng quyền vô sắc (atthi arūpajīvitindriyaṃ) thì người đó muốn nói rằng có sự tiếp diễn của mạng quyền vô sắc không tương ưng với tâm của các pháp vô sắc, do đó người đó thừa nhận.
542. Nirodhasamāpannapañhesupi cittavippayuttaṃ arūpajīvitameva sandhāya paṭikkhipati ca paṭijānāti ca.
542. Even in the questions regarding those who have attained cessation (nirodhasamāpatti), they reject and affirm, referring to the immaterial life itself, dissociated from consciousness.
542. Ngay cả trong các câu hỏi về người nhập diệt tận định (nirodhasamāpanna), người đó cũng bác bỏ và thừa nhận dựa trên mạng sống vô sắc không tương ưng với tâm.
Sakavādī pana taṃ asampaṭicchanto yaṃ arūpapavatte asati atthi, rūpena tena bhavitabbanti codetuṃ hañcītiādimāha.
However, the Theravādin, not accepting that, says, 'If there is no immaterial process, then that by which it exists must be rūpa.' To challenge them, they say, 'Indeed (hañci)...' and so forth.
Tuy nhiên, phe ta (sakavādī), không chấp nhận điều đó, đã nói nếu vậy (hañci) v.v... để chất vấn rằng nếu không có sự tiếp diễn của vô sắc thì mạng quyền đó phải là sắc.
Saṅkhārakkhandhapañhe phassādisaṅkhārakkhandhaṃ sandhāya paṭikkhipati, kāyakammādisaṅkhārakkhandhaṃ sandhāya paṭijānāti.
Regarding the question about the saṅkhāra-khandha, they reject, referring to the saṅkhāra-khandha of contact (phassa) and so forth, but affirm, referring to the saṅkhāra-khandha of bodily action (kāyakamma) and so forth.
Trong câu hỏi về uẩn hành (saṅkhārakkhandha), người đó bác bỏ dựa trên uẩn hành như xúc (phassa) v.v..., và thừa nhận dựa trên uẩn hành như thân nghiệp (kāyakamma) v.v...
Kāyaviññatti vacīviññatti sammāvācā sammākammanto jīvitindriyanti evamādayopi dhammā saṅkhārakkhandhapariyāpannātissa laddhi.
According to their view, bodily intimation (kāyaviññatti), verbal intimation (vacīviññatti), right speech (sammāvācā), right action (sammākammanto), and life faculty (jīvitindriya) are also phenomena included in the saṅkhāra-khandha.
Quan điểm của người đó là các pháp như thân biểu tri (kāyaviññatti), ngữ biểu tri (vacīviññatti), chánh ngữ (sammāvācā), chánh nghiệp (sammākammanto), mạng quyền (jīvitindriya) v.v... cũng thuộc về uẩn hành.
Sakavādī pana taṃ asampaṭicchanto yadi niruddhepi arūpapavatte saṅkhārakkhandho atthi, catunnampi khandhānaṃ atthitā hotūti codetuṃ atthi vedanākkhandhoti ādimāha.
However, the Theravādin, not desiring that*, says 'If the saṅkhāra-khandha exists even when the immaterial process has ceased, then let all four khandhas exist!' To challenge them, they say, 'Does the feeling khandha exist?' and so forth.
Tuy nhiên, phe ta, không chấp nhận điều đó, đã nói có uẩn thọ (atthi vedanākkhandho) v.v... để chất vấn rằng nếu uẩn hành tồn tại ngay cả khi sự tiếp diễn của vô sắc đã diệt, thì tất cả bốn uẩn (vô sắc) cũng phải tồn tại.
Itaro antosamāpattiṃ sandhāya paṭikkhipati, samāpajjantassa ca vuṭṭhahantassa ca pubbāparabhāgaṃ sandhāya paṭijānāti.
The other party rejects, referring to the interior of the attainment (samāpatti), and affirms, referring to the prior and subsequent parts of the one entering and emerging from the attainment.
Phe khác bác bỏ dựa trên trạng thái bên trong của sự nhập định, và thừa nhận dựa trên giai đoạn trước và sau khi nhập định và xuất định.
543. Asaññasattavārepi eseva nayo.
543. The same method applies to the Asaññasatta (non-percipient beings) section.
543. Trong trường hợp của cõi Vô tưởng (Asaññasatta) cũng vậy.
Tassa hi laddhiyā asaññasattānaṃ paṭisandhikāle cittaṃ uppajjitvā nirujjhati, tena saha cittavippayuttaarūpajīvitindriyaṃ uppajjitvā yāvatāyukaṃ pavattati.
According to their view, in the case of the Asaññasattas, consciousness arises at the moment of rebirth (paṭisandhi-kāla) and then ceases; together with it, an immaterial life faculty dissociated from consciousness arises and continues for the entire lifespan.
Theo quan điểm của người đó, trong cõi Vô tưởng, tâm khởi lên và diệt đi vào thời điểm tái sinh (paṭisandhi), và cùng với tâm đó, mạng quyền vô sắc không tương ưng với tâm khởi lên và tiếp diễn cho đến hết tuổi thọ.
Tasmā tesaṃ jīvitindriyaṃ natthīti puṭṭho paṭikkhipati, atthīti puṭṭho paṭijānāti.
Therefore, when asked 'Do they not have the life faculty?', they reject; when asked 'Do they have it?', they affirm.
Do đó, khi được hỏi liệu họ có mạng quyền hay không, người đó bác bỏ; khi được hỏi liệu họ có mạng quyền hay không, người đó thừa nhận.
Vedanākkhandhādayopi tesaṃ pavattivasena paṭikkhipati, cutipaṭisandhivasena paṭijānāti.
They also reject the feeling khandha and so forth in terms of their continuum (pavatti), but affirm in terms of their death and rebirth (cuti-paṭisandhi).
Uẩn thọ (vedanākkhandha) v.v... cũng bị bác bỏ dựa trên sự tiếp diễn của họ, và được thừa nhận dựa trên sự tử sinh (cutipaṭisandhi).
Sakavādī pana taṃ anicchanto ‘‘sace tattha ekakkhaṇepi vedanādayo atthi, pañcavokārabhavattaṃ pāpuṇātī’’ti codetuṃ pañcavokārabhavoti āha.
However, the Theravādin, not wishing that*, says 'If feeling and so forth exist there even for a single moment, then they would attain the existence of the five aggregates!' To challenge them, they say, pañcavokārabhavo (the five-aggregate existence).
Tuy nhiên, phe ta, không chấp nhận điều đó, đã nói cõi ngũ uẩn (pañcavokārabhavo) để chất vấn rằng "nếu ở đó có cảm thọ v.v... dù chỉ trong một sát na, thì sẽ đạt đến trạng thái của cõi ngũ uẩn".
Itaro suttavirodhabhayā paṭikkhipati.
The other party rejects, fearing contradiction with the Suttas.
Phe khác bác bỏ vì sợ mâu thuẫn với kinh điển.
544-545. Ekadesaṃ bhijjatīti pañhe sampayuttaṃ bhijjati, vippayuttaṃ tiṭṭhatīti tassa laddhi, tasmā paṭijānāti.
544-545. Regarding the question 'Does it break in part?', their view is that the associated (sampayutta) breaks, and the dissociated (vippayutta) remains. Therefore, they affirm.
544-545. Trong câu hỏi một phần bị hoại diệt (ekadesaṃ bhijjatī), quan điểm của người đó là phần tương ưng bị hoại diệt, phần không tương ưng vẫn còn tồn tại, do đó người đó thừa nhận.
Dve jīvitindriyānīti pucchā paravādissa, paṭiññā sakavādissa.
The question 'Are there two life faculties?' is for the other party, and the affirmation is for the Theravādin.
Câu hỏi hai mạng quyền (dve jīvitindriyānī) là của phe khác, và sự thừa nhận là của phe ta.
Rūpārūpavasena hi dve jīvitindriyāni, tehiyeva satto jīvati, tesaṃ bhaṅgena maratīti vuccati.
Indeed, there are two life faculties, material (rūpa) and immaterial (arūpa); it is by these that a being lives, and by their cessation, it is said to die.
Thật vậy, có hai mạng quyền theo sắc và vô sắc, chúng sinh sống nhờ chúng, và được nói là chết khi chúng bị hoại diệt.
Cutikkhaṇasmiñhi dvepi jīvitāni saheva bhijjanti.
At the moment of death (cuti-khaṇa), both life faculties cease simultaneously.
Vào sát na tử, cả hai mạng quyền đều hoại diệt cùng lúc.
546. Idāni kammahetukathā nāma hoti.
546. Now there is the discourse called 'Kamma as Cause'.
546. Bây giờ là luận đề Nhân nghiệp.
Tattha yena arahatā purimabhave arahā abbhācikkhitapubbo, so tassa kammassa hetu arahattā parihāyatīti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānañceva sammitiyānañca; te sandhāya kammahetūti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In that*, for those who hold the view—just like the Pubbaseliyas and the Sammitiyas—that if an Arahant in a previous existence had slandered an Arahant, that Arahant would decline from Arahantship because of that kamma (kammahetu); referring to them, the question 'kamma is a cause?' is for the Theravādin, and the affirmation is for the other party.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng, như trường hợp của phái Pubbaseliya và Sammatiya, một vị A-la-hán đã từng phỉ báng một vị A-la-hán khác trong kiếp trước, thì vị đó sẽ bị suy thoái khỏi A-la-hán quả vì nghiệp đó; thì câu hỏi nhân nghiệp (kammahetū) là của phe ta, và sự thừa nhận là của phe khác.
Sesaṃ parihānikathāyaṃ vuttanayameva.
The rest is the same as the method stated in the discourse on decline.
Phần còn lại là phương pháp đã được nói trong luận đề về sự suy thoái (parihānikathā).
Handa hi arahantānaṃ abbhācikkhatīti idaṃ yassa kammassa hetu parihāyati, taṃ sampaṭicchāpetuṃ vadati.
The statement 'Indeed, one slanders Arahants' is said to make them accept the kamma for which there is decline.
Câu này đây, vị ấy phỉ báng các vị A-la-hán (handa hi arahantānaṃ abbhācikkhatī) được nói ra để khiến người đó chấp nhận nghiệp mà vì đó vị ấy bị suy thoái.
Atha naṃ sakavādī taṃ pakkhaṃ paṭijānāpetvā ‘‘yadi evaṃ yehi arahanto na abbhācikkhitapubbā, te sabbe arahattaṃ pāpuṇeyyu’’nti codetuṃ ye kecītiādimāha.
Then, the Theravādin, having made them affirm that position, says 'Whoever...' and so forth, to challenge them with 'If so, then all those who have not slandered Arahants in the past should attain Arahantship.'
Rồi phe ta, sau khi khiến người đó chấp nhận quan điểm đó, đã nói bất cứ ai (ye kecī) v.v... để chất vấn rằng "nếu vậy, tất cả những ai chưa từng phỉ báng các vị A-la-hán đều sẽ đạt được A-la-hán quả sao?"
Itaro tassa kammassa arahattaṃ sampāpuṇane niyāmaṃ apassanto paṭikkhipati.
The other party, not seeing a fixed rule (niyāma) for that kamma to bring about Arahantship, rejects*.
Phe khác bác bỏ vì không thấy có quy luật nào về nghiệp đó dẫn đến việc đạt A-la-hán quả.