239. Idāni parihānikathā hoti.
Now comes the discussion on decline (parihānikathā). Indeed, relying on suttas such as “Monks, there are these two qualities that lead to the decline of a trainee bhikkhu” (A.N. 2.185), and “Monks, there are these five qualities that lead to the decline of a bhikkhu who is temporarily liberated” (A.N. 5.149), the Sammitiyas, Vajjiputtakas, some Sabbatthivādins, and some Mahāsaṅghikas wish for the decline even of an Arahant. Therefore, be they those or others whose view this is, to break their view, the question of the Sakavādin is: Does an Arahant decline from Arahantship?
Bây giờ là pháp thoại về sự thoái thất.
Parihānidhammo aparihānidhammo, ‘‘dveme, bhikkhave, dhammā sekkhassa, bhikkhuno parihānāya saṃvattanti’’ (a. ni. 2.185), ‘‘pañcime, bhikkhave, dhammā samayavimuttassa bhikkhuno parihānāya saṃvattantī’’ti (a. ni. 5.149) evamādīni hi suttāni nissāya sammitiyā vajjiputtakā sabbatthivādino ekacce ca mahāsaṅghikā arahatopi parihāniṃ icchanti, tasmā te vā hontu aññeyeva vā, yesaṃ ayaṃ laddhi, tesaṃ laddhibhindanatthaṃ parihāyati arahā arahattāti pucchā sakavādissa.
In that, "Does an Arahant decline from Arahantship?" is the question of the Sakavādin.
Dựa vào các kinh như “Này các tỳ khưu, hai pháp này dẫn đến sự thoái thất của một tỳ khưu học giới (sekha):” và “Này các tỳ khưu, năm pháp này dẫn đến sự thoái thất của một tỳ khưu được giải thoát theo thời gian (samayavimutta):”, các phái Sammatiya, Vajjiputtaka và một số Mahāsaṅghika cho rằng ngay cả một vị A-la-hán cũng có thể thoái thất. Vì vậy, hoặc họ, hoặc những người khác có quan điểm này, để phá bỏ quan điểm của họ, câu hỏi của phe mình (sakavādī) là: Một vị A-la-hán có thoái thất khỏi A-la-hán quả không?
Tatra parihāyatīti dve parihāniyo pattaparihāni ca appattaparihāni ca.
In this context, parihāyati (declines) refers to two types of decline: decline from attainment (pattaparihāni) and decline from non-attainment (appattaparihāni).
Trong đó, parihāyati (thoái thất) có hai loại thoái thất: thoái thất đã đạt được (pattaparihāni) và thoái thất chưa đạt được (appattaparihāni).
Tattha ‘‘dutiyampi kho āyasmā godhiko tamhā sāmayikāya cetovimuttiyā parihāyī’’ti (saṃ. ni. 1.159) ayaṃ pattaparihāni nāma.
Of these, "Again, Venerable Godhika declined from that temporary liberation of mind" (S.N. 1.159) is called decline from attainment.
Trong đó, câu “Tôn giả Godhika lần thứ hai đã thoái thất khỏi sự giải thoát tâm theo thời gian đó” là thoái thất đã đạt được.
‘‘Mā vo sāmaññatthikānaṃ sataṃ sāmaññattho parihāyī’’ti (ma. ni. 1.416-418) ayaṃ appattaparihāni.
"May your goal of recluseship not decline, you who aspire to recluseship" (M.N. 1.416-418) is decline from non-attainment.
“Mong rằng lợi ích Sa-môn (sāmaññattha) của các ông, những người mong cầu Sa-môn, sẽ không bị thoái thất” là thoái thất chưa đạt được.
Tāsu idha pattaparihāni adhippetā.
Among these, decline from attainment is intended here.
Trong hai loại đó, ở đây thoái thất đã đạt được là điều được đề cập.
Tañhi sandhāya āmantāti paṭiññā paravādissa.
Indeed, referring to that, the other side (paravādin) declares “Yes.”
Vì vậy, để chỉ điều đó, phe đối phương (paravādī) thừa nhận bằng cách nói “Āmantā” (Đúng vậy).
Sakasamaye pana imaṃ pattaparihāniṃ nāma lokiyasamāpattiyāva icchanti, na arahattādīhi sāmaññaphalehi.
However, in their own system (sakasamaya), they accept this decline from attainment only with regard to mundane attainments (lokiyasamāpatti), not with regard to the fruits of recluseship (sāmaññaphala) such as Arahantship.
Tuy nhiên, theo quan điểm của phe mình, thoái thất đã đạt được này chỉ xảy ra với các thiền định thế gian (lokiyasamāpatti), chứ không phải với các quả Sa-môn như A-la-hán quả.
Parasamayepi naṃ sabbasāmaññaphalesu sabbabhavesu sabbakālesu sabbesañca puggalānaṃ na icchanti.
Even in the system of others, they do not wish for it in all fruits of recluseship, in all existences, at all times, and for all individuals.
Ngay cả theo quan điểm của phe đối phương, họ cũng không chấp nhận sự thoái thất đó đối với tất cả các quả Sa-môn, trong tất cả các cõi, vào tất cả các thời điểm, và đối với tất cả các cá nhân.
Taṃ pana tesaṃ laddhimattamevāti sabbaṃ laddhijālaṃ bhindituṃ puna sabbatthātiādinā nayena desanā vaḍḍhitā.
But that is merely their doctrine, so to break the entire web of doctrines, the discourse is expanded with the phrase “in all cases” (sabbatthā) and so on.
Tuy nhiên, điều đó chỉ là quan điểm của họ, vì vậy để phá bỏ toàn bộ mạng lưới quan điểm sai lầm đó, lời thuyết giảng được mở rộng bằng cách bắt đầu với “Sabbatthā” (Ở mọi nơi) v.v.
Tattha yasmā paravādī kamena parihāyitvā sotāpattiphale ṭhitassa arahato parihāniṃ na icchati, upariphalesu ṭhitasseva icchati.
In this regard, since the other side (paravādin) does not accept the decline of an Arahant who has gradually declined and stands at the fruit of Stream-entry (sotāpatti), but only accepts it for one who stands at higher fruits;
Trong đó, vì phe đối phương không chấp nhận sự thoái thất của một vị A-la-hán đã thoái thất dần dần và an trú ở Sơ quả Dự lưu, mà chỉ chấp nhận sự thoái thất của vị an trú ở các quả cao hơn.
Yasmā ca rūpārūpabhavesu ṭhitassa na icchati, kammārāmatādīnaṃ pana parihāniyadhammānaṃ bhāvato kāmabhave ṭhitasseva icchati, tasmā ‘‘sabbatthā’’ti puṭṭho paṭikkhipati.
And since they do not accept (decline) for one who dwells in rūpa- and arūpa-bhāvas, but only for one dwelling in the kāma-bhava due to the presence of qualities leading to decline such as delight in activity (kammārāmatā), therefore, when asked “in all cases (sabbatthā)?”, they reject it.
Và vì họ không chấp nhận sự thoái thất của vị an trú ở các cõi sắc giới và vô sắc giới, mà chỉ chấp nhận sự thoái thất của vị an trú ở cõi dục giới do có các pháp thoái thất như sự ham thích công việc (kammārāmatā) v.v., nên khi được hỏi “Sabbatthā?” (Ở mọi nơi?), họ phủ nhận.
Puna daḷhaṃ katvā puṭṭho kāmabhavaṃ sandhāya paṭijānāti.
When asked again firmly, they assent with reference to the kāma-bhava.
Khi được hỏi lại một cách kiên quyết, họ thừa nhận liên quan đến cõi dục giới.
Sabbasmimpi hi kāmabhave parihānikarā kāmaguṇā atthi, tasmā tattha parihāyatīti tassa laddhi.
For in all kāma-bhāvas, there are sensual pleasures (kāmaguṇā) that cause decline, hence their doctrine is that one declines there.
Thật vậy, trong tất cả các cõi dục giới đều có các dục lạc gây thoái thất, vì vậy quan điểm của họ là sự thoái thất có thể xảy ra ở đó.
Sabbadāti kālapucchā.
Always (sabbadā) is a question about time.
“Sabbadā?” (Luôn luôn?) là câu hỏi về thời gian.
Tattha paṭhamapañhe yonisomanasikārakāle aparihāyanato paṭikkhipati.
In the first question, they reject it because there is no decline during the time of wise attention (yoniso manasikāra).
Trong câu hỏi đầu tiên, họ phủ nhận vì không có sự thoái thất trong thời gian chú tâm đúng đắn (yonisomanasikāra).
Dutiye ayonisomanasikaroto rattibhāge vā divasabhāge vā sabbadā parihāyanato paṭijānāti.
In the second, they assent because there is decline always, whether at night or during the day, for one who pays unwise attention (ayoniso manasikāra).
Trong câu hỏi thứ hai, họ thừa nhận vì có sự thoái thất luôn luôn, dù là ban đêm hay ban ngày, đối với người chú tâm không đúng đắn (ayonisomanasikāra).
Tatiye parihānikaradhammasamāyoge sati muhuttameva parihāni nāma hoti, tato pubbe aparihīnassa pacchā parihīnassa ca parihāni nāma natthīti paṭikkhipati.
In the third, they reject it, reasoning that decline occurs only for a moment when there is a combination of qualities causing decline, and that there is no decline for one who has not declined before or who has declined afterwards.
Trong câu hỏi thứ ba, họ phủ nhận vì sự thoái thất chỉ xảy ra trong khoảnh khắc khi có sự kết hợp của các pháp gây thoái thất, và không có sự thoái thất đối với người chưa thoái thất trước đó và người đã thoái thất sau đó.
Sabbeva arahantoti pañhānaṃ paṭhamasmiṃ tikkhindriye sandhāya paṭikkhipati.
In the first of the questions, All Arahants (sabbeva arahanto), they reject with reference to those with keen faculties (tikkhindriya).
Đối với câu hỏi “Sabbeva arahanto?” (Tất cả các vị A-la-hán?), trong câu hỏi đầu tiên, họ phủ nhận liên quan đến những vị có căn tánh sắc bén (tikkhindriya).
Dutiyasmiṃ mudindriye sandhāya paṭijānāti.
In the second, they assent with reference to those with dull faculties (mudindriya).
Trong câu hỏi thứ hai, họ thừa nhận liên quan đến những vị có căn tánh yếu kém (mudindriya).
Tatiyasmimpi tikkhindriyāva adhippetā.
In the third, those with keen faculties are again intended.
Trong câu hỏi thứ ba, cũng chỉ đề cập đến những vị có căn tánh sắc bén.
Tesañhi sabbesampi parihāni na hotīti tassa laddhi.
For their doctrine is that decline does not occur for any of them.
Thật vậy, quan điểm của họ là không có sự thoái thất đối với tất cả những vị này.
Seṭṭhiudāharaṇe paṭhamapucchā paravādissa, dutiyā sakavādissa.
In the example of the rich man (seṭṭhi-udāharaṇa), the first question is by the other side (paravādin), the second by their own side (sakavādin).
Trong ví dụ về người trưởng giả (seṭṭhiudāharaṇa), câu hỏi đầu tiên là của phe đối phương, câu thứ hai là của phe mình.
Tatrāyaṃ adhippāyo – yaṃ maṃ tumhe pucchatha – ‘‘arahā arahattā parihāyanto catūhi phalehi parihāyatī’’ti, tatra vo paṭipucchāmi – ‘‘catūhi satasahassehi seṭṭhī seṭṭhittaṃ karonto satasahassehi parihīne seṭṭhī seṭṭhittā parihīno hotī’’ti.
Here is the meaning: “What you ask me—‘If an Arahant declines from Arahantship, does he decline from all four fruits?’—to that I ask you in return: ‘If a rich man, in the process of making riches out of four hundred thousand, loses one hundred thousand, is the rich man then declined from his rich status?’”
Ý nghĩa ở đây là: “Điều mà các ông hỏi tôi – ‘Một vị A-la-hán thoái thất khỏi A-la-hán quả có thoái thất khỏi bốn quả không?’, tôi hỏi lại các ông – ‘Một người trưởng giả làm giàu bằng bốn trăm ngàn (đồng tiền), nếu bị mất một trăm ngàn, người trưởng giả đó có thoái thất khỏi địa vị trưởng giả không?’”
Tato sakavādinā ekadesena parihāniṃ sandhāya ‘‘āmantā’’ti vutte sabbasāpateyyā parihīno hotīti pucchati.
Thereupon, when the Sakavādin says “Yes” referring to a partial decline, (the Paravādin) asks: “Is he declined from all his property?”
Sau đó, khi phe mình trả lời “Āmantā” (Đúng vậy) liên quan đến sự thoái thất một phần, phe đối phương hỏi: “Có phải bị mất tất cả tài sản không?”
Tathā aparihīnattā sakavādī na hevāti vatvā atha naṃ ‘‘evameva arahāpi parihāyati ca.
Since (the rich man) has not declined (from all his property), the Sakavādin says “No, indeed,” and then asks the Paravādin, who holds the arisen doctrine, the second question, a question of possibility: “In the same way, an Arahant also declines, but not from all four fruits?”
Khi phe mình nói “Na hevaṃ” (Không phải vậy) vì không bị mất hết, phe đối phương hỏi một câu hỏi thứ hai về khả năng thoái thất, với quan điểm đã phát sinh rằng: “Cũng vậy, một vị A-la-hán có thể thoái thất, nhưng không phải thoái thất khỏi bốn quả.”
Na ca catūhi phalehī’’ti uppannaladdhikaṃ dutiyaṃ bhabbapañhaṃ pucchati.
And then, the Sakavādin asks the second question of possibility to the Paravādin, who holds the arisen doctrine: "Similarly, an Arahant also declines. But not from all four fruits?"
Phe đối phương, không thấy sự chắc chắn về việc người trưởng giả không thể thoái thất, đã thừa nhận (āmantā). Khi được hỏi về khả năng thoái thất của một vị A-la-hán khỏi bốn quả, họ chấp thủ quan điểm của mình, hiểu sai ý nghĩa của câu “Người đã được xác định sẽ đạt đến giác ngộ tối thượng” và phủ nhận liên quan đến việc không thể thoái thất khỏi Sơ quả Dự lưu.
Paravādī seṭṭhino abhabbatāya niyamaṃ apassanto paṭijānitvā arahato catūhi phalehi parihānibhabbataṃ puṭṭho ‘‘niyato sambodhiparāyaṇo’’ti (a. ni. 3.87) vacanassa ayoniso atthaṃ gahetvā laddhiyaṃ ṭhito sotāpattiphalato parihāyituṃ abhabbataṃ sandhāya paṭikkhipati.
The other side (paravādin), not seeing a definitive rule regarding the rich man's inability (to decline completely), assents (to the possibility of decline). When asked about the Arahant's possibility of declining from the four fruits, he misinterprets the meaning of the statement "fixed, bound for perfect enlightenment" (A.N. 3.87) and, holding to his doctrine, rejects it with reference to the inability to decline from the fruit of Stream-entry (sotāpattiphala).
Tuy nhiên, đó chỉ là quan điểm của họ.
Taṃ panassa laddhimattamevāti.
But that is merely his doctrine.
Tuy nhiên, đó chỉ là quan điểm của họ.
240. Idāni ariyapuggalasaṃsandanā āraddhā.
Now begins the comparison of noble individuals (ariyapuggala-saṃsandanā).
Bây giờ, phần so sánh các bậc Thánh (ariyapuggala) được bắt đầu.
Tattha yasmā keci arahatova parihāniṃ icchanti, keci anāgāminopi, keci sakadāgāmissapi.
In this regard, since some (teachers) desire the decline only of Arahants, some of Non-returners (Anāgāmins), and some even of Once-returners (Sakadāgāmins).
Trong đó, vì một số người chỉ chấp nhận sự thoái thất của vị A-la-hán, một số chấp nhận cả của vị Bất lai (Anāgāmī), và một số chấp nhận cả của vị Nhất lai (Sakadāgāmī).
Sotāpannassa pana sabbepi na icchantiyeva.
However, all of them do not desire the decline of a Stream-enterer (Sotāpanna).
Tuy nhiên, tất cả đều không chấp nhận sự thoái thất của vị Dự lưu (Sotāpanna).
Ye arahattā parihāyitvā anāgāmisakadāgāmibhāve ṭhitā, tesaṃ parihāniṃ icchanti, na itaresaṃ anāgāmisakadāgāmīnaṃ.
They desire the decline of those who, having fallen from arahantship, remain in the state of anāgāmī or sakadāgāmī, but not of other anāgāmīs or sakadāgāmīs.
Những người thoái thất từ A-la-hán quả và an trú ở địa vị Bất lai hoặc Nhất lai, sự thoái thất của họ được chấp nhận, chứ không phải của các vị Bất lai và Nhất lai khác.
Sotāpannassa pana tepi sabbathāpi na icchantiyeva, tasmā peyyālamukhena pucchā katā.
But for the Stream-entrant, those (Opponent Disputants) do not desire decline in any way whatsoever. Therefore, the question was posed in the form of a peyyāla.
Tuy nhiên, ngay cả những người đó cũng không chấp nhận sự thoái thất của vị Dự lưu dưới bất kỳ hình thức nào, vì vậy câu hỏi được đặt ra theo cách lược bỏ (peyyāla).
Tattha tesaṃ laddhivasena paṭiññā ca paṭikkhepo ca veditabbā.
In that, the admission and denial should be understood according to their tenets.
Trong đó, cần phải hiểu rõ sự chấp nhận và sự bác bỏ theo quan điểm của các luận sư đó.
‘‘Parihāyati anāgāmī anāgāmiphalā’’ti hi pañhasmiṃ ye anāgāmino parihāniṃ na icchanti, tesaṃ vasena paṭikkhepo.
For in the question, “Does an anāgāmī fall from the fruit of anāgāmīship?”, the denial is in accordance with those (Opponent Disputants) who do not desire the decline of an anāgāmī.
Thật vậy, đối với câu hỏi ‘‘Bậc Anāgāmī có suy thoái khỏi quả Anāgāmī không?’’, sự bác bỏ là theo quan điểm của những ai không chấp nhận sự suy thoái của bậc Anāgāmī.
Ye pakatianāgāmino vā arahattā parihāyitvā ṭhitaanāgāmino vā parihāniṃ icchanti, tesaṃ vasena paṭiññāti idamettha nayamukhaṃ.
The admission is in accordance with those (Opponent Disputants) who desire the decline of either natural anāgāmīs or anāgāmīs who have fallen from arahantship; this is the method here.
Sự chấp nhận là theo quan điểm của những ai chấp nhận sự suy thoái của bậc Anāgāmī tự nhiên, hoặc của bậc Anāgāmī đã suy thoái từ quả Arahant và đang ở địa vị Anāgāmī; đây là điểm mấu chốt của phương pháp luận ở đây.
Tassānusārena sabbapeyyālā atthato veditabbā.
All peyyālas should be understood in meaning according to this method.
Theo phương pháp đó, tất cả các đoạn văn rút gọn (peyyāla) cần được hiểu theo nghĩa.
262. Samayavimutto arahā arahattā parihāyatīti ettha mudindriyo samayavimutto, tikkhindriyo asamayavimuttoti tesaṃ laddhi.
262. In " The samayavimutta Arahant falls from Arahantship," their tenet is that the one with weak faculties is a samayavimutta, and the one with sharp faculties is an asamayavimutta.
Trong câu ‘‘Arahant giải thoát theo thời gian (Samayavimutta) có suy thoái khỏi quả Arahant không?’’, quan điểm của họ là người có căn tánh yếu kém là Samayavimutta, và người có căn tánh sắc bén là Asamayavimutta.
Sakasamaye pana avasippatto jhānalābhī samayavimutto, vasippatto jhānalābhī ceva sabbe ca ariyapuggalā ariye vimokkhe asamayavimuttāti sanniṭṭhānaṃ.
However, in our own doctrine, a jhānalābhī who has not attained mastery is a samayavimutta; a jhānalābhī who has attained mastery, and all noble persons, are asamayavimutta in the noble liberation—this is the conclusion.
Tuy nhiên, theo quan điểm của họ, người đạt được thiền định (jhānalābhī) nhưng chưa thành tựu sự thuần thục (vasippatta) là Samayavimutta; và người đạt được sự thuần thục trong thiền định (jhānalābhī) và tất cả các bậc Thánh (ariyapuggala) đều là Asamayavimutta trong sự giải thoát Thánh (ariya vimokkha).
So pana taṃ attano laddhiṃ gahetvā samayavimutto parihāyati, itaro na parihāyatī’’ti āha.
That (Opponent Disputant), taking his own tenet, says, "The samayavimutta falls, but the other does not fall."
Vị ấy, chấp giữ quan điểm của mình, nói rằng ‘‘Samayavimutta suy thoái, còn người kia thì không suy thoái’’.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest here has an obvious meaning.
Phần còn lại ở đây có ý nghĩa rõ ràng.
265. Idāni suttasādhanā hoti.
265. Now comes the Sutta-Verification.
Bây giờ, là sự chứng minh bằng kinh điển.
Tattha uccāvacāti uttamahīnabhedato uccā ca avacā ca.
Therein, uccāvacā means both high and low, due to the distinction of superior and inferior.
Ở đây, uccāvacā nghĩa là cao và thấp, theo phân loại ưu việt và thấp kém.
Paṭipādāti paṭipadā.
Paṭipādā means "paths" or "practices."
Paṭipādā là con đường thực hành.
Samaṇena pakāsitāti buddhasamaṇena jotitā.
Samaṇena pakāsitā means "revealed by the samaṇa, the Buddha."
Samaṇena pakāsitā nghĩa là được vị Sa-môn (Samaṇa) giác ngộ (Đức Phật) làm sáng tỏ.
Sukhāpaṭipadā hi khippābhiññā uccā.
Indeed, the easy path with swift comprehension is high.
Thật vậy, con đường thực hành dễ dàng (sukhāpaṭipadā) với sự chứng ngộ nhanh chóng (khippābhiññā) là cao (uccā).
Dukkhāpaṭipadā dandhābhiññā avacā.
The difficult path with slow comprehension is low.
Con đường thực hành khó khăn (dukkhāpaṭipadā) với sự chứng ngộ chậm chạp (dandhābhiññā) là thấp (avacā).
Itarā dve ekenaṅgena uccā, ekena avacā.
The other two are high in one aspect and low in another.
Hai con đường còn lại thì một phần cao, một phần thấp.
Paṭhamaṃ vuttā eva vā uccā, itaro tissopi avacā.
Alternatively, only the first mentioned is high, and all three others are low.
Hoặc chỉ con đường đầu tiên được nói đến là cao, còn ba con đường kia đều là thấp.
Tāya cetāya uccāvacāya paṭipadāya na pāraṃ diguṇaṃ yanti, ekamaggena dvikkhattuṃ nibbānaṃ na gacchantīti attho.
With that high and low path, they " do not reach the further shore twice," which means they do not attain Nibbāna twice with a single path.
Với con đường thực hành cao thấp đó, na pāraṃ diguṇaṃ yanti có nghĩa là không đi đến Niết Bàn hai lần bằng một đạo lộ.
Yena maggena ye kilesā pahīnā, tena tesaṃ puna appahātabbato.
Because the defilements that have been abandoned by a certain path are not to be abandoned again by that same path.
Vì các phiền não đã được đoạn trừ bằng đạo lộ nào thì không cần phải đoạn trừ lại bằng đạo lộ đó nữa.
Etena parihānidhammābhāvaṃ dīpeti.
By this, it is shown that there is no phenomenon of decline.
Bằng cách này, vị ấy chỉ ra rằng không có các pháp suy thoái.
Nayidaṃ ekaguṇaṃ mutanti tañca idaṃ pāraṃ ekavāraṃyeva phusanārahaṃ na hoti.
Nayidaṃ ekaguṇaṃ mutaṃ means that this further shore is not to be touched only once.
Nayidaṃ ekaguṇaṃ mutaṃ nghĩa là bờ bên kia (Niết Bàn) này không phải chỉ đáng được chạm đến một lần.
Ekena maggena sabbakilesānaṃ appahānato.
Because all defilements are not abandoned by a single path.
Vì không thể đoạn trừ tất cả phiền não bằng một đạo lộ duy nhất.
Etena ekamaggeneva arahattābhāvaṃ dīpeti.
By this, it is shown that arahantship is not attained by a single path alone.
Bằng cách này, vị ấy chỉ ra rằng không thể đạt được quả Arahant chỉ bằng một đạo lộ duy nhất.
Atthi chinnassa chediyanti chinnassa kilesavaṭṭassa puna chinditabbaṃ kiñci atthīti pucchati.
Atthi chinnassa chediyaṃ means "Is there anything remaining to be cut of what has been cut?"—this is the question.
Atthi chinnassa chediyaṃ là câu hỏi liệu có còn điều gì cần phải đoạn trừ nữa đối với vòng luân hồi phiền não đã bị đoạn trừ không.
Itaro tikkhindriyaṃ sandhāya paṭikkhipitvā puna puṭṭho mudindriyaṃ sandhāya paṭijānāti.
The other (Opponent Disputant) denies it with reference to the one with sharp faculties, and when questioned again, he admits it with reference to the one with weak faculties.
Người kia (đối phương) bác bỏ khi nói về người có căn tánh sắc bén, rồi khi được hỏi lại thì chấp nhận khi nói về người có căn tánh yếu kém.
Sakavādī suttaṃ āharitvā natthibhāvaṃ dasseti.
The proponent, bringing forth a sutta, demonstrates the non-existence of such a thing.
Người thuộc phe mình (Sakavādī) dẫn kinh điển để chứng minh rằng không có điều đó.
Tattha oghapāsoti kilesogho ceva kilesapāso ca.
Therein, oghapāso means "the flood of defilements" and "the snare of defilements."
Ở đây, oghapāso là dòng lũ phiền não (kilesogha) và lưới phiền não (kilesapāsa).
267. Parihānāya saṃvattantīti paravādinā ābhate sutte pañca dhammā appattaparihānāya ceva lokiyasamāpattiparihānāya ca saṃvattanti.
267. In the sutta brought forth by the opponent, the five dhammas parihānāya saṃvattanti lead to the decline of unachieved supramundane states and to the decline of mundane attainments.
Parihānāya saṃvattanti là năm pháp được đối phương dẫn ra trong kinh điển, chúng dẫn đến sự suy thoái của những pháp chưa đạt được và sự suy thoái của các thành tựu thế gian.
So pana pattassa arahattaphalassa parihānāya sallakkheti.
But that (opponent) interprets it as the decline of the attained fruit of arahantship.
Tuy nhiên, vị ấy (đối phương) cho rằng điều đó dẫn đến sự suy thoái của quả Arahant đã đạt được.
Teneva atthi arahato kammārāmatāti āha.
Therefore, he says, " Is there delight in action for an Arahant?"
Vì thế, vị ấy nói atthi arahato kammārāmatā (có sự ham thích công việc ở một vị Arahant).
Itaropi asamayavimuttaṃ sandhāya paṭikkhipitvā itaraṃ sandhāya paṭijānāti.
The other (proponent) also denies it with reference to the asamayavimutta and admits it with reference to the other (samayavimutta).
Người kia (Sakavādī) cũng bác bỏ khi nói về Asamayavimutta, rồi chấp nhận khi nói về người kia.
Kāmarāgavasena vā pavattamānaṃ taṃ paṭikkhipitvā itarathā pavattamānaṃ paṭijānāti.
Alternatively, he denies that it occurs due to sensual passion but admits it if it occurs in another way.
Hoặc vị ấy bác bỏ khi điều đó diễn ra theo cách của dục ái (kāmarāga), và chấp nhận khi nó diễn ra theo cách khác.
Rāgādīnaṃ pana atthitaṃ puṭṭho paṭijānituṃ na sakkoti.
However, when questioned about the existence of lust and so forth, he cannot admit it.
Nhưng khi được hỏi về sự hiện hữu của dục ái, v.v., vị ấy không thể chấp nhận.
268. Kiṃ pariyuṭṭhitoti kena pariyuṭṭhito anubaddho ajjhotthato vā hutvāti attho.
268. Kiṃ pariyuṭṭhito means "By what is one surrounded, bound, or overcome?"
Kiṃ pariyuṭṭhito có nghĩa là bị bao vây, bị ràng buộc, hoặc bị chế ngự bởi điều gì.
Anusayapucchāyapi tikkhindriyamudindriyavaseneva paṭikkhepapaṭijānanāni veditabbāni.
In the questioning about latent tendencies (anusaya), denials and admissions should also be understood with reference to those with sharp faculties and those with weak faculties.
Trong câu hỏi về các tùy miên (anusaya) cũng vậy, sự bác bỏ và chấp nhận cần được hiểu theo căn tánh sắc bén và căn tánh yếu kém.
Kalyāṇānusayoti vacanamattasāmaññena vā paṭijānāti.
Or he admits it by the mere commonality of the term "kalyāṇānusaya" (wholesome latent tendency).
Hoặc vị ấy chấp nhận chỉ vì sự tương đồng về từ ngữ, chẳng hạn như ‘‘tùy miên thiện (kalyāṇānusaya)’’.
Rāgo upacayaṃ gacchatīti bhāvanāya pahīnaṃ sandhāyāha.
Rāgo upacayaṃ gacchati is said with reference to lust that has been abandoned by development.
Rāgo upacayaṃ gacchati (dục ái tăng trưởng) được nói đến khi đề cập đến dục ái đã được đoạn trừ bằng sự tu tập.
Parato dosamohesupi eseva nayo.
The same method applies to hatred and delusion later on.
Tương tự như vậy đối với sân (dosa) và si mê (moha) sau đó.
Sakkāyadiṭṭhiādīnaṃ pana dassanena pahīnattā upacayaṃ na icchati.
However, regarding wrong view (sakkāyadiṭṭhi) and so forth, since they are abandoned by insight (dassana), he does not concede their increase.
Tuy nhiên, vị ấy không chấp nhận sự tăng trưởng của tà kiến thân kiến (sakkāyadiṭṭhi), v.v., vì chúng đã được đoạn trừ bằng sự thấy (dassana).
Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
The rest has an obvious meaning everywhere.
Phần còn lại ở khắp mọi nơi đều có ý nghĩa rõ ràng.
269. Idāni brahmacariyakathā hoti.
269. Now comes the Discourse on Holy Life (Brahmacariya).
Bây giờ là phẩm về Phạm hạnh.
Tattha dve brahmacariyavāsā, maggabhāvanā ca pabbajjā ca.
Therein, there are two ways of observing the holy life: the development of the path and going forth (pabbajjā).
Ở đây có hai loại trú xứ Phạm hạnh: sự tu tập đạo lộ và sự xuất gia.
Pabbajjā sabbadevesu natthi.
Going forth does not exist among all devas.
Sự xuất gia không có ở tất cả các cõi chư thiên.
Maggabhāvanā ṭhapetvā asaññasatte sesesu appaṭisiddhā.
The development of the path is not forbidden among the remaining (beings), except for the non-percipient beings (asaññasatta).
Sự tu tập đạo lộ không bị cấm ở các cõi còn lại, ngoại trừ cõi Vô Tưởng (Asaññasatta).
Tattha ye paranimmitavasavattideve upādāya taduparidevesu maggabhāvanampi na icchanti seyyathāpi sammitiyā, te sandhāya natthi devesūti pucchā sakavādissa.
Therein, with reference to those Opponent Disputants who do not desire even the development of the path among the devas above the Paranimmita-vasavattī devas, like the Sammatiyā school, the proponent's question is, " Does it not exist among devas?"
Ở đây, câu hỏi của người thuộc phe mình (Sakavādī) là natthi devesu (không có ở chư thiên) được nói đến khi đề cập đến những người, chẳng hạn như phái Sammitiya, không chấp nhận cả sự tu tập đạo lộ ở các cõi chư thiên phía trên, bắt đầu từ chư thiên Paranimmitavasavatti.
‘‘Tīhi, bhikkhave, ṭhānehi jambudīpakā manussā uttarakuruke ca manusse adhiggaṇhanti deve ca tāvatiṃse.
"Bhikkhus, in three ways humans of Jambudīpa excel the humans of Uttarakuru and the devas of Tāvatiṃsa.
Dựa vào bài kinh này: ‘‘Này các Tỳ-kheo, con người ở Jambudīpa (Diêm Phù Đề) vượt trội hơn con người ở Uttarakuru và chư thiên Tāvatiṃsa (Đao Lợi) ở ba điểm.
Katamehi tīhi?
In which three?
Ba điểm nào?
Sūrā satimanto idha brahmacariyavāso’’ti (a. ni. 9.21) idaṃ suttaṃ nissāya dvepi brahmacariyavāsā natthi devesūti uppannaladdhivasena paṭiññā paravādissa.
They are brave, mindful, and here is the holy life (brahmacariya-vāsa)"—relying on this sutta, the Opponent Disputant admits that both ways of the holy life do not exist among devas, according to the arisen tenet.
Họ dũng mãnh, có niệm, và ở đây có trú xứ Phạm hạnh’’, sự chấp nhận của đối phương là cả hai loại trú xứ Phạm hạnh đều không có ở chư thiên, theo quan điểm đã phát sinh.
Puna dvinnampi brahmacariyānaṃ antarāyikadhammavaseneva sabbe devā jaḷāti pucchā sakavādissa.
Again, the proponent's question, " Are all devas foolish?" is made with reference to the obstacles to both types of holy life.
Lại nữa, câu hỏi của người thuộc phe mình (Sakavādī) là sabbe devā jaḷā (tất cả chư thiên đều ngu đần), v.v., được nói đến chỉ theo cách các pháp chướng ngại của cả hai loại Phạm hạnh.
Tattha hatthasaṃvācikāti mūgā viya hatthamuddhāya vattāro.
Therein, hatthasaṃvācikā means "speakers by finger-signs, like mutes."
Ở đây, hatthasaṃvācikā là những người nói chuyện bằng cách ra dấu tay như người câm.
Parato atthi devesūti pucchā paravādissa, maggabhāvanaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
Further on, the Opponent Disputant's question is, " Does it exist among devas?" and the proponent's admission is with reference to the development of the path.
Sau đó, câu hỏi atthi devesu (có ở chư thiên không?) là của đối phương, và sự chấp nhận của người thuộc phe mình (Sakavādī) là nói đến sự tu tập đạo lộ.
Paṭiññāya adhippāyaṃ asallakkhetvā pabbajjāvasena anuyogo paravādissa.
The Opponent Disputant's accusation is concerning ordination (pabbajjā), without grasping the proponent's intention regarding the admission.
Đối phương tra vấn theo cách xuất gia, không hiểu ý nghĩa của sự chấp nhận.
270. Yattha natthi pabbajjāti pañhe gihīnañceva ekaccānañca devānaṃ maggapaṭilābhaṃ sandhāya paṭikkhepo tasseva.
270. In the question, " Where there is no going forth," the denial refers to the attainment of the path by householders and some devas; it is his (the Opponent Disputant's) own denial.
Trong câu hỏi yattha natthi pabbajjā (nơi nào không có sự xuất gia), sự bác bỏ là của chính vị ấy, khi đề cập đến sự chứng đắc đạo lộ của các cư sĩ và một số chư thiên.
Puna puṭṭho paccantavāsino ceva asaññasatte ca sandhāya paṭiññā tasseva.
When questioned again, his (the Opponent Disputant's) admission refers to those living in border regions and to non-percipient beings (asaññasatta).
Khi được hỏi lại, sự chấp nhận là của chính vị ấy, khi đề cập đến những người sống ở vùng biên địa và chư thiên Vô Tưởng.
Yo pabbajatītiādīsu pucchāsupi eseva nayo.
The same method applies to questions like, " Whoever goes forth," and so on.
Trong các câu hỏi như yo pabbajati, v.v., cũng theo phương pháp này.
Puna ‘‘atthi devesū’’ti pañhepi maggabhāvanaṃ sandhāyeva paṭiññā sakavādissa, ‘‘sabbadevesū’’ti vutte asaññasatte sandhāya paṭikkhepo tasseva.
Again, in the question, "Does it exist among devas?", the proponent's admission is with reference to the development of the path; when "among all devas" is said, his (the proponent's) denial is with reference to non-percipient beings (asaññasatta).
Lại nữa, trong câu hỏi ‘‘có ở chư thiên không?’’, sự chấp nhận của người thuộc phe mình (Sakavādī) là chỉ nói đến sự tu tập đạo lộ; khi nói ‘‘ở tất cả chư thiên’’, sự bác bỏ của chính vị ấy là nói đến chư thiên Vô Tưởng.
273. Idāni yadi aññattha bhāvitena maggena aññattha phalasacchikiriyā hoti, sotāpannādīnampi siyāti etamatthaṃ dassetuṃ puna anāgāmītiādīnaṃ saṃsandanapucchā sakavādissa.
273. Now, to show that if the realization of the fruit occurs elsewhere through a path developed elsewhere, it might also apply to sotāpannas and so on, the Sakavādin asks a further inferential question starting with " anāgāmī."
273. Bây giờ, để chỉ ra ý nghĩa rằng: "Nếu có sự chứng ngộ quả ở một nơi khác bằng đạo đã được tu tập ở một nơi khác, thì cũng có thể có đối với các vị Dự Lưu v.v.", lại có câu hỏi liên quan về "vị Bất Lai" v.v. của phe Thượng Tọa Bộ.
Tattha anāgāmissa phalasacchikiriyāya paṭiññā, sesānaṃ phalasacchikiriyāya paṭikkhepo paravādissa.
In that question, the Paravādin affirms the realization of the fruit for the anāgāmī but rejects it for the others.
Trong đó, có sự chấp thuận về việc chứng ngộ quả của vị Bất Lai, và sự bác bỏ việc chứng ngộ quả của các vị còn lại, thuộc về phe đối lập.
Idha bhāvitamaggo hi anāgāmī idhavihāyaniṭṭho nāma hoti.
Indeed, an anāgāmī who has developed the path here is called one whose dwelling here is completed.
Thật vậy, vị Bất Lai có đạo đã được tu tập ở đây được gọi là người đã hoàn tất việc từ bỏ cõi này.
So idha anāgāmimaggaṃ bhāvetvā ‘‘opapātiko tatthaparinibbāyī’’ti vacanato ‘‘puna maggabhāvanaṃ vinā upapattivaseneva arahattaphalaṃ sacchikarotī’’ti tassa laddhi.
Having developed the anāgāmī path here, his doctrine is that "one who is spontaneously reborn and attains parinibbāna there" (opapātiko tatthaparinibbāyī) realizes the fruit of Arahantship merely by rebirth, without further development of the path.
Quan điểm của họ là: Vị ấy, sau khi đã tu tập đạo Bất Lai ở đây, do lời dạy "là vị hóa sanh, sẽ nhập Niết-bàn ở đó", nên chứng ngộ quả A-la-hán chỉ bằng sức mạnh của sự tái sanh mà không cần tu tập đạo thêm nữa.
Sotāpannasakadāgāmino pana tattha maggaṃ bhāvetvā tatrupapattikā nāma hontīti tesaṃ idhāgamanaññeva natthi.
Sotāpannas and Sakadāgāmīs, however, develop the path there and are called "those who are reborn there," meaning their return to this world is impossible.
Còn các vị Dự Lưu và Nhất Lai, sau khi tu tập đạo ở đó, được gọi là những người tái sanh ở đó, do đó họ không còn trở lại cõi này nữa.
Iti so anāgāmissa phalasacchikiriyaṃ puṭṭho paṭijānāti.
Thus, when asked about the anāgāmī's realization of the fruit, he affirms it.
Vì thế, khi được hỏi về việc chứng ngộ quả của vị Bất Lai, người ấy chấp thuận.
Itaresaṃ paṭikkhipati.
For the others, he rejects it.
Người ấy bác bỏ đối với các vị khác.
Anāgāmī puggalo tattha bhāvitena maggenāti pañhe ‘‘anāgāmino tattha maggabhāvanāva natthī’’ti laddhiyā paṭikkhipati.
To the question, " Does the anāgāmī person realize the fruit by the path developed there?" he rejects it with the doctrine that "there is no development of the path for the anāgāmī there."
Trong câu hỏi "Vị Bất Lai, bằng đạo đã được tu tập ở đó...", người ấy bác bỏ theo quan điểm rằng "vị Bất Lai không còn tu tập đạo ở đó nữa".
Maggo ca bhāvīyati, na ca kilesā pahīyantīti pucchā sakavādissa, rūpāvacaramaggaṃ sandhāya paṭiññā itarassa.
" Is the path developed, but defilements are not abandoned?" is the Sakavādin's question, and the other (Paravādin) affirms it, referring to the rūpāvacara path.
Câu hỏi "Đạo được tu tập, nhưng các phiền não không được đoạn trừ" là của phe Thượng Tọa Bộ, sự chấp thuận của phe kia là nhắm đến đạo Sắc Giới.
Rūpāvacaramaggena hi so idhavihāyaniṭṭho nāma jāto.
For by the rūpāvacara path, that anāgāmī has indeed become one whose dwelling here is completed.
Thật vậy, nhờ đạo Sắc Giới mà vị ấy đã trở thành người được gọi là đã hoàn tất việc từ bỏ cõi này.
Anāgāmī puggalo katakaraṇīyoti pañhe ‘‘opapātiko tatthaparinibbāyī’’ti vacanato upapattiyāvassa katakaraṇīyādibhāvaṃ sandhāya paṭijānāti.
To the question, " Is the anāgāmī person one who has completed what should be done?" he affirms it, referring to their state of having completed what should be done through rebirth alone, in accordance with the saying, "one who is spontaneously reborn and attains parinibbāna there."
Trong câu hỏi "Vị Bất Lai là người đã làm xong việc cần làm", người ấy chấp thuận, nhắm đến việc trở thành người đã làm xong việc cần làm v.v. chỉ bằng sự tái sanh, do lời dạy "là vị hóa sanh, sẽ nhập Niết-bàn ở đó".
Arahāti pañhe idhaparinibbāyino arahato vaseneva paṭikkhipati.
To the question, " Is he an Arahant?" he rejects it only in the context of an Arahant who attains parinibbāna here.
Trong câu hỏi "Là bậc A-la-hán", người ấy bác bỏ chỉ theo phương diện của bậc A-la-hán nhập Niết-bàn ở đây.
Puna puṭṭho tatthaparinibbāyino vasena paṭijānāti.
When asked again, he affirms it in the context of one who attains parinibbāna there.
Khi được hỏi lại, người ấy chấp thuận theo phương diện của vị nhập Niết-bàn ở đó.
274. Idāni odhisokathā nāma hoti.
274. Now follows the discussion called "Odhiso Kathā."
274. Bây giờ là Luận về Từng Phần (Odhisokathā).
Tattha ye sotāpannādīnaṃ nānābhisamayavasena dukkhadassanādīhi odhiso odhiso ekadesena ekadesena kilesappahānaṃ icchanti seyyathāpi etarahi sammitiyādayo, tesaṃ taṃ laddhiṃ bhindituṃ odhisoti pucchā sakavādissa, paṭiññā paravādissa.
Therein, for those (Paravādins) who wish for the abandonment of defilements partially, partially (odhiso odhiso), for sotāpannas and so on, through various kinds of penetrations like the seeing of suffering, just as the Sammitiyas and others do now, the Sakavādin asks the question " Odhiso" to break that doctrine, and the Paravādin affirms it.
Trong đó, những người chủ trương rằng việc đoạn trừ phiền não của các vị Dự Lưu v.v. xảy ra từng phần, từng phần, bằng cách thấy khổ v.v. theo sự chứng ngộ khác nhau, như các vị thuộc phái Sammitiya ngày nay, để phá vỡ quan điểm đó, câu hỏi "Từng phần" là của phe Thượng Tọa Bộ, sự chấp thuận là của phe đối lập.
Puna anuyogo sakavādissa, ekadesena sotāpannādibhāvassa abhāvato paṭikkhepo paravādissa.
Then, the Sakavādin presents a counter-argument, and the Paravādin rejects it due to the absence of partial sotāpanna-ness and so on.
Lại nữa, sự truy vấn là của phe Thượng Tọa Bộ, sự bác bỏ của phe đối lập là do không có việc trở thành Dự Lưu v.v. chỉ bằng một phần.
Iminā upāyena sabbavāresu attho veditabboti.
In this way, the meaning should be understood in all rounds of argument.
Theo phương pháp này, ý nghĩa cần được hiểu trong tất cả các trường hợp.
279. Idāni jahatikathā nāma hoti.
279. Now follows the discussion called "Jahati Kathā."
279. Bây giờ là Luận về Sự Từ Bỏ (Jahatikathā).
Tattha yesaṃ ‘‘jhānalābhī puthujjano saha saccābhisamayā anāgāmī nāma hoti, tassa puthujjanakāleyeva kāmarāgabyāpādā pahīnā’’ti laddhi seyyathāpi etarahi sammitiyānaṃ, tesaṃ taṃ laddhiṃ bhindituṃ jahati puthujjanoti pucchā sakavādissa, jhānavikkhambhitānaṃ pana tesaṃ pariyuṭṭhānaṃ apassantassa paṭiññā paravādissa.
Therein, for those (Paravādins) whose doctrine is that "a worldling who has attained jhāna becomes an anāgāmī simultaneously with the penetration of the truths, and for him, sensual desire and ill-will were abandoned already in the state of a worldling," just as the Sammitiyas do now, the Sakavādin asks the question " Does a worldling abandon?" to break that doctrine, and the Paravādin affirms it, not seeing the resurgence of those (defilements) that were suppressed by jhāna.
Trong đó, những người có quan điểm rằng "phàm nhân đắc thiền, cùng với sự chứng ngộ chân lý, trở thành vị Bất Lai, tham ái và sân hận của vị ấy đã được đoạn trừ ngay từ khi còn là phàm nhân", như các vị thuộc phái Sammitiya ngày nay, để phá vỡ quan điểm đó, câu hỏi "Phàm nhân từ bỏ" là của phe Thượng Tọa Bộ, sự chấp thuận là của phe đối lập, người không thấy sự khởi lên của những phiền não đã được chế ngự bằng thiền.
Yasmā pana tesaṃ jhānavikkhambhitānampi anāgāmimaggeneva accantaṃ pahānaṃ hoti, tasmā puna accantantiādianuyogo sakavādissa, tathārūpassa pahānassa abhāvato paṭikkhepo itarassa.
But because for those (defilements) suppressed by jhāna, the complete abandonment occurs only through the anāgāmī path, the Sakavādin then asks a further question, starting with " completely," and the other (Paravādin) rejects it due to the absence of such abandonment.
Tuy nhiên, vì sự đoạn trừ hoàn toàn những phiền não đó, dù đã được chế ngự bằng thiền, chỉ xảy ra nhờ đạo Bất Lai, do đó, sự truy vấn lại "Hoàn toàn" v.v. là của phe Thượng Tọa Bộ, sự bác bỏ của phe kia là do không có sự đoạn trừ như vậy.
Vikkhambhetīti accantavikkhambhanameva sandhāya pucchā sakavādissa.
The Sakavādin asks the question, referring only to complete suppression (vikkhambheti).
Câu hỏi "Chế ngự" của phe Thượng Tọa Bộ là nhắm đến sự chế ngự hoàn toàn.
Tato paraṃ anāgāmimaggaṭṭhena saddhiṃ puthujjanasaṃsandanaṃ hoti.
After that, there is a comparison of the worldling with one who is on the anāgāmī path.
Sau đó, có sự so sánh giữa phàm nhân với người đang ở trong đạo Bất Lai.
Taṃ uttānatthameva.
That is clear in meaning.
Điều đó có ý nghĩa rõ ràng.
Apubbaṃ acarimaṃ tayo maggeti puṭṭho tathārūpāya bhāvanāya abhāvā paṭikkhipati.
When asked, " Are the three paths developed simultaneously and without sequence?" he rejects it due to the absence of such a development.
Khi được hỏi "Tu tập ba đạo không trước không sau", người ấy bác bỏ, vì không có sự tu tập như vậy.
Puna puṭṭho tiṇṇaṃ maggānaṃ kiccasabbhāvaṃ sandhāya paṭijānāti.
When asked again, he affirms it, referring to the existence of the functions of the three paths.
Khi được hỏi lại, người ấy chấp thuận, nhắm đến sự tồn tại của phận sự của ba đạo.
Sāmaññaphalapucchāsupi eseva nayo.
The same method applies to the questions about the fruits of recluseship (sāmaññaphala).
Trong các câu hỏi về quả Sa-môn, phương pháp cũng tương tự.
Katamena maggenāti puṭṭho anāgāmimaggenāti jhānānāgāmitaṃ sandhāya vadati.
When asked, " By which path?" he says, " By the anāgāmī path," referring to the anāgāmī-ness by jhāna.
Khi được hỏi "Bằng đạo nào", người ấy trả lời "Bằng đạo Bất Lai", nhắm đến trạng thái Bất Lai nhờ thiền.
Puna saṃyojanappahānaṃ puṭṭho tiṇṇaṃ anāgāmimaggena tesaṃ kilesānaṃ appaheyyattā paṭikkhipati.
When asked again about the abandonment of fetters, he rejects it because those defilements are not to be abandoned by the three anāgāmī paths.
Lại nữa, khi được hỏi về việc đoạn trừ các kiết sử, người ấy bác bỏ, vì ba kiết sử đó không thể được đoạn trừ bằng đạo Bất Lai.
Dutiyaṃ puṭṭho paṭhamamaggasseva jhānānāgāmimaggabhāvaṃ sandhāya paṭijānāti.
When asked a second time, he affirms it, referring to the first path itself as the jhāna-anāgāmī path.
Khi được hỏi lần thứ hai, người ấy chấp thuận, nhắm đến việc chính đạo đầu tiên là đạo Bất Lai nhờ thiền.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây có ý nghĩa rõ ràng.
282. Idāni sabbamatthītivādakathā nāma hoti.
282. Now follows the discussion on the doctrine of "All Exists" (Sabbamatthīti-vāda-kathā).
282. Bây giờ là Luận về Thuyết Nhất Thiết Hữu (Sabbamatthītivādakathā).
Tattha yesaṃ ‘‘yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… ayaṃ vuccati rūpakkhandho’’tiādivacanato (vibha. 2) ‘‘sabbepi atītādibhedā dhammā khandhasabhāvaṃ na vijahanti, tasmā sabbaṃ atthiyeva nāmā’’ti laddhi, seyyathāpi etarahi sabbamatthivādānaṃ, tesaṃ laddhivisodhanatthaṃ sabbamatthīti pucchā sakavādissa, vuttappakārāya laddhiyā ṭhatvā paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose doctrine is that "whatever form is past, future, or present... this is called the form aggregate," and so on (Vbha. 2), and "all dhammas, differentiated as past and so on, do not abandon their aggregate nature, therefore, everything exists," just as the Sabbamatthivādins (Sarvāstivādins) do now, the Sakavādin asks the question " Does all exist?" to purify their doctrine, and the other (Paravādin) affirms it, adhering to the aforementioned doctrine.
Trong đó, những người có quan điểm rằng: "Do lời dạy 'Bất cứ sắc nào, quá khứ, vị lai, hiện tại...đây được gọi là sắc uẩn' v.v., nên tất cả các pháp thuộc quá khứ v.v. đều không từ bỏ bản chất uẩn của chúng, do đó tất cả đều được gọi là tồn tại", như các vị thuộc phái Nhất Thiết Hữu (Sabbamatthivāda) ngày nay, để làm trong sạch quan điểm của họ, câu hỏi "Tất cả đều tồn tại" là của phe Thượng Tọa Bộ, sự chấp thuận của phe kia là dựa trên quan điểm đã nêu.
Sabbathāti sabbasmiṃ sarīre sabbamatthīti pucchati.
" Sabbathā" means asking, "Does all exist in the whole body?"
"Ở mọi nơi" là hỏi: Tất cả đều tồn tại trong toàn bộ cơ thể sao?
Sabbadāti sabbasmiṃ kāle sabbamatthīti pucchati.
" Sabbadā" means asking, "Does all exist at all times?"
"Mọi lúc" là hỏi: Tất cả đều tồn tại trong mọi thời điểm sao?
Sabbena sabbanti sabbenākārena sabbamatthīti pucchati.
" Sabbena sabbaṃ" means asking, "Does all exist in every aspect?"
"Tất cả bởi tất cả" là hỏi: Tất cả đều tồn tại theo mọi phương diện sao?
Sabbesūti sabbesu dhammesu sabbamatthīti pucchati.
" Sabbesu" means asking, "Does all exist in all phenomena?"
"Trong tất cả" là hỏi: Tất cả đều tồn tại trong tất cả các pháp sao?
Ayoganti ayuttaṃ.
" Ayogaṃ" means "unfitting" or "incompatible."
"Không tương hợp" là không thích hợp.
Nānāsabhāvānañhi yogo hoti, na ekasabhāvassa.
For combination (yoga) occurs among things of different natures, not of a single nature.
Thật vậy, sự tương hợp chỉ có ở những pháp có bản chất khác nhau, không có ở pháp có cùng một bản chất.
Iti imasmiṃ pañhe rūpaṃ vedanāya, vedanaṃ vā rūpena anānaṃ ekalakkhaṇameva katvā sabbamatthīti pucchati.
Thus, in this question, he asks if all exists, treating rūpa as not different from vedanā, or vedanā as not different from rūpa, making them of a single characteristic.
Do đó, trong câu hỏi này, người ấy hỏi: Tất cả đều tồn tại sao, sau khi đã coi sắc với thọ, hoặc thọ với sắc, là không khác nhau, chỉ có một đặc tính duy nhất?
Yampi natthi tampatthīti yampi chaṭṭhakhandhādikaṃ sasavisāṇādikaṃ vā kiñci natthīti siddhaṃ, tampi te atthīti pucchati.
" Yampi natthi tampatthī" means asking, "Do those things that are established as non-existent, such as the sixth aggregate and so on, or a rabbit's horn and so on, also exist for you?"
"Cái gì không có, cái đó cũng có" là hỏi: Cái gì đã được xác định là không có, như uẩn thứ sáu v.v. hoặc sừng thỏ v.v., cái đó cũng tồn tại đối với ông sao?
Sabbamatthīti yā diṭṭhi sā diṭṭhi micchādiṭṭhīti, yā diṭṭhi sā diṭṭhi sammādiṭṭhīti hevamatthīti iminā idaṃ pucchati – yā te esā sabbamatthīti diṭṭhi, sā diṭṭhi ayāthāvakattā micchādiṭṭhīti evaṃ yā amhākaṃ diṭṭhi, sā diṭṭhi yāthāvakattā sammādiṭṭhīti evaṃ tava samaye atthīti pucchati.
With this, “The view that ‘all exists’ is wrong view, and the view that is right view is thus” he asks: “Is it the case in your system that your view, ‘all exists’, is wrong view because it is untrue, and our view is right view because it is true?”
Với câu hỏi " Sabbamatthīti yā diṭṭhi sā diṭṭhi micchādiṭṭhīti, yā diṭṭhi sā diṭṭhi sammādiṭṭhīti hevamatthī" này, (Sakavādī) hỏi điều này: "Cái tà kiến 'tất cả đều có' của ngươi, đó là tà kiến vì nó không đúng sự thật. Vậy, cái chánh kiến của chúng ta, đó là chánh kiến vì nó đúng sự thật, có tồn tại trong giáo pháp của ngươi không?"
Itaro sabbesupi etesu nayesu vuttappakārāya atthitāya abhāvato paṭikkhipati.
The other party (itaro) rejects this, as such existence in the manner described is absent in all these ways.
Người kia (Paravādī) bác bỏ vì sự tồn tại theo cách đã nói không có trong tất cả những phương pháp này.
Imesu pana sabbesupi nayesu ‘‘ājānāhi niggaha’’nti ādiṃ katvā sabbo kathāmaggabhedo vitthārato veditabboti ayaṃ tāvettha vādayutti.
In all these methods, this reasoning of debate, starting with "Understand the refutation," should be known in detail, explaining all the divisions of the discourse path.
Tuy nhiên, trong tất cả những phương pháp này, bắt đầu từ câu "Hãy hiểu sự bác bỏ", tất cả các loại đường lối tranh luận cần được hiểu chi tiết. Đây là luận điểm tranh luận ở đây.
285. Paccuppannaṃ rūpaṃ appiyaṃ karitvāti atītānāgataṃ pahāya paccuppannarūpameva appiyaṃ avibhajitabbaṃ karitvā.
"Having made present form disagreeable" means having abandoned past and future, and made present form itself disagreeable and not to be distinguished.
285. Paccuppannaṃ rūpaṃ appiyaṃ karitvā (làm cho sắc hiện tại không đáng yêu) nghĩa là bỏ qua sắc quá khứ và vị lai, chỉ lấy sắc hiện tại làm điều không đáng yêu, không thể phân chia.
Rūpabhāvaṃ jahatītipañhe niruddhassāpi rūpassa rūpakkhandhasaṅgahitattā paṭikkhipati.
In the question, "Does it abandon the state of form?", the other party (paravādī) denies it because even a ceased form is included in the aggregate of form (rūpakkhandha).
Trong câu hỏi "có từ bỏ bản chất của sắc không?", người kia (Paravādī) bác bỏ vì ngay cả sắc đã diệt cũng được bao gồm trong sắc uẩn.
Rūpabhāvaṃ na jahatīti paṭilomapañhepi rūpakkhandhena saṅgahitattāva paṭijānāti.
In the reverse question, "Does it not abandon the state of form?", he affirms it for the same reason, that it is included in the rūpakkhandha.
Trong câu hỏi ngược lại "không từ bỏ bản chất của sắc phải không?", người kia (Paravādī) chấp nhận vì nó vẫn được bao gồm trong sắc uẩn.
Odātaṃ vatthaṃ appiyaṃ karitvāti ettha kiñcāpi na sabbaṃ vatthaṃ odātaṃ, iminā pana vatthanti avatvā ‘‘odātaṃ vatthaṃ appiyaṃ karitvā’’ti vutte sakavādinā ekatthatā anuññātā.
Here, in "having made white cloth disagreeable," even though not all cloth is white, by saying "having made white cloth disagreeable" without saying "cloth," the Sakavādī has conceded that it refers to the same thing.
Trong câu hỏi Odātaṃ vatthaṃ appiyaṃ karitvā (làm cho y phục trắng không đáng yêu) này, mặc dù không phải tất cả y phục đều trắng, nhưng khi nói "làm cho y phục trắng không đáng yêu" mà không nói "y phục", thì Sakavādī đã chấp nhận sự đồng nghĩa.
Odātabhāvaṃ jahatīti pañhe vaṇṇavigamaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
In the question, "Does it abandon the state of whiteness?", the Sakavādī's affirmation refers to the disappearance of color.
Trong câu hỏi "có từ bỏ bản chất trắng không?", Sakavādī chấp nhận, ám chỉ sự mất đi màu sắc.
Vatthabhāvaṃ jahatīti ettha pana paññattiyā avigatattā paṭikkhepo tasseva.
But in "Does it abandon the state of cloth?", the denial is by the same (Sakavādī) because the designation (paññatti) of cloth has not disappeared.
Tuy nhiên, trong câu hỏi "có từ bỏ bản chất y phục không?", người kia (Sakavādī) bác bỏ vì khái niệm (paññatti) vẫn chưa mất đi.
Paṭilomepi eseva nayo.
The same method applies to the reverse questions.
Tương tự cũng áp dụng cho câu hỏi ngược lại.
286. Atītaṃ atītabhāvaṃ na jahatīti puṭṭho ‘‘yadi jaheyya, anāgataṃ vā paccuppannaṃ vā siyā’’ti maññamāno paṭijānāti.
When asked, "Does the past not abandon its state of being past?", he affirms, thinking, "If it were to abandon it, it would be future or present."
286. Khi được hỏi " Atītaṃ atītabhāvaṃ na jahatī (quá khứ không từ bỏ bản chất quá khứ)", người kia (Paravādī) chấp nhận, nghĩ rằng "nếu nó từ bỏ, thì nó sẽ là vị lai hoặc hiện tại".
Anāgataṃ anāgatabhāvaṃ na jahatīti puṭṭho pana ‘‘yadi na jaheyya, anāgatamevassa, paccuppannabhāvaṃ na pāpuṇeyyā’’ti maññamāno paṭikkhipati.
But when asked, "Does the future not abandon its state of being future?", he denies, thinking, "If it were not to abandon it, it would always be future, and it would not reach the state of being present."
Tuy nhiên, khi được hỏi " Anāgataṃ anāgatabhāvaṃ na jahatī (vị lai không từ bỏ bản chất vị lai)", người kia (Paravādī) bác bỏ, nghĩ rằng "nếu nó không từ bỏ, thì nó sẽ mãi là vị lai, không thể đạt đến trạng thái hiện tại".
Paccuppannapañhepi atītabhāvaṃ anāpajjanadoso siyāti paṭikkhipati.
In the question about the present, he also denies, thinking there would be the fault of not attaining the state of being past.
Trong câu hỏi về hiện tại, người kia (Paravādī) cũng bác bỏ, nghĩ rằng sẽ có lỗi không đạt đến trạng thái quá khứ.
Anulomapañhesupi imināva nayena attho veditabbo.
The meaning should be understood in the same way for the direct questions.
Trong các câu hỏi thuận, ý nghĩa cũng cần được hiểu theo cách này.
288. Idāni ‘‘atītaṃ nvatthī’’tiādi vacanasodhanā hoti.
Now, the purification of expression is in the sense of "Does the past exist?", and so on.
288. Bây giờ, sự thanh lọc ngôn ngữ là "atītaṃ nvatthī" (quá khứ có không?), v.v.
Tattha hañci atītaṃ nvatthīti yadi atītaṃ no atthīti attho.
Here, "if indeed the past does not exist" means if the past does not exist.
Trong đó, " hañci atītaṃ nvatthī" có nghĩa là "nếu quá khứ không có".
Atītaṃ atthīti micchāti atītañca taṃ atthi cāti micchā eva.
"The past exists' is wrong" means it is indeed wrong to say that it is past and it exists.
" Atītaṃ atthīti micchā" (quá khứ có là sai) nghĩa là quá khứ và nó có là sai.
Taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannanti puṭṭho anāgatakkhaṇeyevassa paccuppannatāya abhāvaṃ sandhāya kālanānattena paṭikkhipati.
When asked, "Is that same thing future, is that same thing present?", he denies it, referring to the non-existence of that future phenomenon in the present moment, due to the difference in time.
Khi được hỏi " Taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannaṃ (cái đó là vị lai, cái đó là hiện tại)", người kia (Paravādī) bác bỏ vì sự khác biệt về thời gian, ám chỉ rằng trong khoảnh khắc vị lai, nó không có trạng thái hiện tại.
Dutiyaṃ puṭṭho yaṃ uppādato pubbe anāgataṃ ahosi, tassa uppannakāle paccuppannattā paṭijānāti.
When asked a second time, he affirms it because that which was future before its arising, becomes present at the time of its arising.
Khi được hỏi lần thứ hai, người kia (Paravādī) chấp nhận vì cái đã là vị lai trước khi sinh khởi, khi nó sinh khởi, nó là hiện tại.
Hutvā hoti hutvā hotīti yadetaṃ tayā ‘‘anāgataṃ hutvā paccuppannaṃ hotī’’ti vadatā taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannanti laddhivasena ‘‘anāgataṃ vā paccuppannaṃ vā hutvā hotī’’ti vuttaṃ.
"Having been, it is; having been, it is" – by saying "the future, having been, becomes present," you, the opponent, have stated "Is that same thing future, is that same thing present?" as if it means "having been future or having been present, it is."
" Hutvā hoti hutvā hotī" (đã là rồi lại là) là điều được ngươi nói khi nói "vị lai đã là rồi thành hiện tại", và theo quan điểm "cái đó là vị lai, cái đó là hiện tại", ngươi đã nói "cái đó là vị lai hay hiện tại, đã là rồi lại là".
Kiṃ te tampi hutvā hotīti?
Does that also, for you, exist after having been?
Cái đó của ngươi cũng đã là rồi lại là sao?
Itaro hutvā bhūtassa puna hutvā abhāvato na hevanti paṭikkhipati.
The other (paravādī) denies it, saying "No, it is not so," because what has been, cannot be again after having been.
Người kia (Paravādī) bác bỏ " Na hevaṃ" (không phải vậy) vì cái đã là rồi thì không thể lại là nữa.
Dutiyaṃ puṭṭho yasmā taṃ anāgataṃ hutvā paccuppannaṃ hontaṃ ‘‘hutvā hotī’’ti saṅkhaṃ gataṃ, tasmā paṭijānāti.
When asked a second time, he affirms it because that which, having been future, becomes present, is referred to as "having been, it is."
Khi được hỏi lần thứ hai, người kia (Paravādī) chấp nhận vì cái vị lai đã là rồi thành hiện tại được gọi là "đã là rồi lại là".
Atha naṃ sakavādī ‘‘yadi te taṃ anāgataṃ hutvā paccuppannaṃ hontaṃ ‘hutvā hotī’ti saṅkhaṃ gataṃ, puna hutvā hoti, yaṃ anāgataṃ na hutvā paccuppannaṃ na hontaṃ ‘na hutvā na hotī’ti saṅkhaṃ gataṃ sasavisāṇaṃ, kiṃ te tampi puna na hutvā na hotī’’tiadhippāyena na hutvā na hoti na hutvā na hotīti pañhaṃ pucchati.
Then the Sakavādī asks the question, "Not having been, it is not; not having been, it is not," with the intention: "If that same future, having been, becomes present, and is referred to as 'having been, it is,' does it exist again after having been? What about a hare's horn, which not having been future, does not become present, and is referred to as 'not having been, it is not' – does that also, for you, not exist again after not having been?"
Sau đó, Sakavādī hỏi người kia (Paravādī) câu hỏi " Na hutvā na hoti na hutvā na hotī" (không là rồi không là, không là rồi không là) với ý định: "Nếu cái vị lai đã là rồi thành hiện tại của ngươi được gọi là 'đã là rồi lại là', thì nó lại là nữa. Còn cái không là rồi không là, không là rồi không là, như sừng thỏ, được gọi là 'không là rồi không là', thì cái đó của ngươi cũng lại không là rồi không là nữa sao?"
Itaro ‘‘yaṃ natthi, taṃ natthitāya, eva anāgataṃ na hutvā paccuppannaṃ na hotīti nahutvānahoti nāma tāva hotu, puna nahutvānahotibhāvo panassa kuto’’ti maññamāno paṭikkhipati.
The other (paravādī) denies it, thinking, "That which does not exist, exists as non-existent; so let 'not having been, it is not' mean that the future, not having been, does not become present. But from where could it have the state of 'again not having been, it is not'?"
Người kia (Paravādī) bác bỏ, nghĩ rằng: "Cái không có, vì không có, nên cái vị lai không là rồi không thành hiện tại, thì hãy cứ gọi là 'không là rồi không là'. Nhưng trạng thái 'lại không là rồi không là' của nó từ đâu mà có?"
Taññeva paccuppannaṃ taṃ atītanti pañhepi paccuppannakkhaṇeyevassa atītatāya abhāvaṃ sandhāya kālanānattā paṭikkhipati.
In the question, "Is that same thing present, is that same thing past?", he also denies it, referring to the non-existence of that phenomenon in the present moment, due to the difference in time.
Trong câu hỏi " Taññeva paccuppannaṃ taṃ atīta (cái đó là hiện tại, cái đó là quá khứ)", người kia (Paravādī) cũng bác bỏ vì sự khác biệt về thời gian, ám chỉ rằng trong khoảnh khắc hiện tại, nó không có trạng thái quá khứ.
Dutiyapañhe puṭṭho yaṃ atītabhāvato pubbe paccuppannaṃ ahosi, tasseva atītattā paṭijānāti.
When asked in the second question, he affirms it because that which was present before its past state, is the same thing that becomes past.
Khi được hỏi trong câu hỏi thứ hai, người kia (Paravādī) chấp nhận vì cái đã là hiện tại trước khi thành quá khứ, chính nó là quá khứ.
Hutvā hoti hutvā hotīti yadetaṃ tayā ‘‘paccuppannaṃ hutvā atītaṃ hotī’’ti vadatā ‘‘taññeva paccuppannaṃ taṃ atīta’’nti laddhivasena ‘‘paccuppannaṃ vā atītaṃ vā hutvā hotī’’ti vuttaṃ, kiṃ te tampi hutvā hotīti?
"Having been, it is; having been, it is" – by saying "the present, having been, becomes past," you, the opponent, have stated "Is that same thing present, is that same thing past?" as if it means "having been present or having been past, it is." Does that also, for you, exist after having been?
" Hutvā hoti hutvā hotī" (đã là rồi lại là) là điều được ngươi nói khi nói "hiện tại đã là rồi thành quá khứ", và theo quan điểm "cái đó là hiện tại, cái đó là quá khứ", ngươi đã nói "cái đó là hiện tại hay quá khứ, đã là rồi lại là". Cái đó của ngươi cũng đã là rồi lại là sao?
Itaro hutvā bhūtassa puna hutvā abhāvato na hevanti paṭikkhipati.
The other (paravādī) denies it, saying "No, it is not so," because what has been, cannot be again after having been.
Người kia (Paravādī) bác bỏ " Na hevaṃ" (không phải vậy) vì cái đã là rồi thì không thể lại là nữa.
Dutiyapañhe yasmā taṃ paccuppannaṃ hutvā atītaṃ hontaṃ ‘‘hutvā hotī’’ti saṅkhaṃ gataṃ, tasmā paṭijānāti.
In the second question, he affirms it because that which, having been present, becomes past, is referred to as "having been, it is."
Trong câu hỏi thứ hai, người kia (Paravādī) chấp nhận vì cái hiện tại đã là rồi thành quá khứ được gọi là "đã là rồi lại là".
Atha naṃ sakavādī ‘‘yadi te taññeva paccuppannaṃ hutvā atītaṃ hontaṃ ‘hutvā hotī’ti saṅkhaṃ gataṃ, puna hutvā hoti, yaṃ paccuppannaṃ na hutvā atītaṃ na hontaṃ ‘na hutvā na hotī’ti saṅkhaṃ gataṃ sasavisāṇaṃ, kiṃ te tampi puna na hutvā na hotī’’ti adhippāyena na hutvā na hoti na hutvā na hotīti pañhaṃ pucchati.
Then the Sakavādī asks him the question, "Not having been, it is not; not having been, it is not," with the intention: "If that same present, having been, becomes past, and is referred to as 'having been, it is,' does it exist again after having been? What about a hare's horn, which not having been present, does not become past, and is referred to as 'not having been, it is not' – does that also, for you, not exist again after not having been?"
Sau đó, Sakavādī hỏi người kia (Paravādī) câu hỏi " Na hutvā na hoti na hutvā na hotī" (không là rồi không là, không là rồi không là) với ý định: "Nếu cái hiện tại đã là rồi thành quá khứ của ngươi được gọi là 'đã là rồi lại là', thì nó lại là nữa. Còn cái hiện tại không là rồi không thành quá khứ, được gọi là 'không là rồi không là', như sừng thỏ, thì cái đó của ngươi cũng lại không là rồi không là nữa sao?"
Itaro ‘‘yaṃ natthi, taṃ natthitāya eva paccuppannaṃ na hutvā atītaṃ na hotīti nahutvānahoti nāma tāva hotu.
The other (paravādī) denies it, thinking, "That which does not exist, exists as non-existent; so let 'not having been, it is not' mean that the present, not having been, does not become past.
Người kia (Paravādī) bác bỏ, nghĩ rằng: "Cái không có, vì không có, nên cái hiện tại không là rồi không thành quá khứ, thì hãy cứ gọi là 'không là rồi không là'.
Puna nahutvānahotibhāvo panassa kuto’’ti maññamāno paṭikkhipati.
But from where could it have the state of 'again not having been, it is not'?"
Nhưng trạng thái 'lại không là rồi không là' của nó từ đâu mà có?"
Ubhayaṃ ekato katvā āgate tatiyapañhepi imināvupāyena yojanā kātabbā.
In the third question, which combines both, the explanation should be made in the same way.
Trong câu hỏi thứ ba, khi cả hai được kết hợp lại, cách áp dụng cũng phải theo phương pháp này.
Aparo nayo – yadi taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannaṃ, anāgatassa paccuppanne vutto hotibhāvo, paccuppannassa ca anāgate vutto hutvābhāvo āpajjati.
Another method: If that same thing is future and that same thing is present, then the state of "is" that was stated for the future in the present, and the state of "having been" that was stated for the present in the future, would apply.
Một phương pháp khác: Nếu cái đó là vị lai, cái đó là hiện tại, thì trạng thái "là" được nói về vị lai trong hiện tại, và trạng thái "đã là" được nói về hiện tại trong vị lai, sẽ xảy ra.
Evaṃ sante anāgatampi hutvāhoti nāma.
If that is so, then the future also is "having been, it is."
Nếu vậy, vị lai cũng được gọi là "đã là rồi lại là".
Paccuppannampi hutvāhotiyeva nāma.
And the present is also "having been, it is."
Hiện tại cũng được gọi là "đã là rồi lại là".
Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te etesu ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotī’’ti?
Therefore, we ask you: "Is each of these, for you, 'having been, it is; having been, it is'?"
Vì vậy, chúng ta hỏi ngươi: "Trong những điều này, mỗi điều có phải là 'đã là rồi lại là, đã là rồi lại là' không?"
Itaro – ‘‘taññeva anāgataṃ taṃ paccuppanna’’nti pañhe paṭikkhittanayeneva paṭikkhipitvā puna puṭṭho dutiye pañhe paṭiññātanayeneva paṭijānāti.
The other (paravādī) denies the question, "Is that same thing future, is that same thing present?" in the manner of denial, and when asked again in the second question, he affirms it in the manner of affirmation.
Người kia (Paravādī) bác bỏ trong câu hỏi "cái đó là vị lai, cái đó là hiện tại" theo cách đã bác bỏ, rồi khi được hỏi lại trong câu hỏi thứ hai, người kia chấp nhận theo cách đã chấp nhận.
Atha naṃ sakavādī ‘‘taññeva anāgataṃ taṃ paccuppanna’’nti pañhāvasena tesu ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotīti paṭijānantaṃ purimaṃ paṭikkhittapañhaṃ parivattitvā pucchanto na hutvā na hoti na hutvā na hotīti pucchati.
Then the Sakavādī, intending to reverse the previously denied question to him who affirmed "Is each of these 'having been, it is; having been, it is'?" in the context of the question "Is that same thing future, is that same thing present?", asks, "Not having been, it is not; not having been, it is not."
Sau đó, Sakavādī hỏi người kia (Paravādī) đang chấp nhận rằng mỗi điều trong số đó là "đã là rồi lại là, đã là rồi lại là" theo câu hỏi "cái đó là vị lai, cái đó là hiện tại", bằng cách đảo ngược câu hỏi đã bác bỏ trước đó, hỏi " Na hutvā na hoti na hutvā na hotī" (không là rồi không là, không là rồi không là).
Tassattho – nanu ‘‘tayā taññeva anāgataṃ taṃ paccuppanna’’nti vutte paṭhamapañhaṃ paṭikkhipantena anāgatassa hotibhāvo paccuppannassa ca hutvābhāvo paṭikkhittoti.
Its meaning is: Was it not refuted by you, when you stated "The future is the same as the present" and thereby rejected the first question, that the future has the nature of hoti and the present has the nature of hutvā?
Ý nghĩa của câu đó là: Chẳng phải khi ông nói rằng: “Chính cái vị lai đó là cái hiện tại đó,” và khi bác bỏ câu hỏi đầu tiên, ông đã bác bỏ sự tồn tại của vị lai (hotibhāva) và sự đã tồn tại của hiện tại (hutvābhāva) sao?
Tena anāgataṃ na hoti nāma, paccuppannaṃ na hutvā nāma.
Therefore, the future is called na hoti, and the present is called na hutvā.
Do đó, vị lai không tồn tại (na hoti), và hiện tại chưa từng tồn tại (na hutvā).
Dutiyapañhe ca taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannanti paṭiññātaṃ.
And in the second question, you acknowledged, "The future is the same as the present."
Và trong câu hỏi thứ hai, ông đã thừa nhận rằng: “Chính cái vị lai đó là cái hiện tại đó.”
Evaṃ sante anāgatampi na hutvā na hoti nāma.
This being the case, the future is also called na hutvā na hoti.
Nếu vậy, ngay cả vị lai cũng không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti).
Paccuppannampi na hutvā na hotiyeva nāma.
The present is also called na hutvā na hoti.
Và ngay cả hiện tại cũng không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti).
Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te etesu ekekaṃ na hutvā na hoti na hutvā na hotī’’ti?
Therefore, we ask you: "Is it that for you, each one of these is na hutvā na hoti, na hutvā na hoti?"
Vì vậy, chúng tôi hỏi ông: “Trong số những điều này, mỗi điều có phải là không tồn tại mà không từng tồn tại, không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti na hutvā na hoti) không?”
Paravādī sabbato andhakārena pariyonaddho viya tesaṃ nahutvānahotibhāvaṃ apassanto na hevanti paṭikkhipati.
The opposing debater, as if completely enveloped in darkness, not seeing their nature of na hutvā na hoti, denies it, saying, " Certainly not!"
Đối phương, như bị bóng tối bao phủ hoàn toàn, không thấy được trạng thái không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti) của chúng, nên bác bỏ bằng cách nói: “Không phải vậy!”
Dutiyavārepi yadi taññeva paccuppannaṃ taṃ atītaṃ, paccuppannassa atīte vutto hotibhāvo, atītassa ca paccuppanne vutto hutvābhāvo āpajjati, evaṃ sante paccuppannampi hutvāhoti nāma, atītampi hutvāhotiyeva nāma.
And in the second round, if that very present is that past, then the present's nature of hoti mentioned in relation to the past, and the past's nature of hutvā mentioned in relation to the present, would arise. This being the case, the present would also be called hutvā hoti, and the past would also be called hutvā hoti.
Trong trường hợp thứ hai, nếu chính cái hiện tại đó là cái quá khứ đó, thì sự tồn tại (hotibhāva) của hiện tại được nói đến trong quá khứ, và sự đã tồn tại (hutvābhāva) của quá khứ được nói đến trong hiện tại sẽ xảy ra. Nếu vậy, ngay cả hiện tại cũng là đã tồn tại và tồn tại (hutvā hoti), và ngay cả quá khứ cũng là đã tồn tại và tồn tại (hutvā hoti).
Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te etesu ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotī’’ti?
Therefore, we ask you: "Is it that for you, each one of these is hutvā hoti, hutvā hoti?"
Vì vậy, chúng tôi hỏi ông: “Trong số những điều này, mỗi điều có phải là đã tồn tại và tồn tại, đã tồn tại và tồn tại (hutvā hoti hutvā hoti) không?”
Itaro taññeva paccuppannaṃ taṃ atītantipañhe paṭikkhittanayeneva paṭikkhipitvā puna puṭṭho dutiyapañhe paṭiññātanayeneva paṭijānāti.
The other person, having denied the question "That very present is that past" in the same way it was denied before, when asked again, acknowledges it in the same way it was acknowledged in the second question.
Người kia, sau khi bác bỏ câu hỏi “Chính cái hiện tại đó là cái quá khứ đó” theo cách đã bác bỏ, khi được hỏi lại, thì thừa nhận theo cách đã thừa nhận trong câu hỏi thứ hai.
Atha naṃ sakavādī ‘‘taññeva paccuppannaṃ taṃ atīta’’nti pañhāvasena tesu ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotīti paṭijānantaṃ purimaṃ paṭikkhittapañhaṃ parivattitvā pucchanto na hutvā na hoti na hutvā na hotīti pucchati.
Then the proponent, wanting to ask the previously denied question by turning it around to the one who acknowledges that in relation to the question "That very present is that past," each one of these is hutvā hoti, hutvā hoti, asks, " Is it na hutvā na hoti, na hutvā na hoti?"
Sau đó, người chủ trương của mình, khi hỏi lại câu hỏi đã bác bỏ trước đó, hỏi: “Không tồn tại mà không từng tồn tại, không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti na hutvā na hoti)”, đối với người thừa nhận rằng mỗi điều trong số đó là đã tồn tại và tồn tại, đã tồn tại và tồn tại (hutvā hoti hutvā hoti) theo cách hỏi “Chính cái hiện tại đó là cái quá khứ đó.”
Tassattho – nanu tayā taññeva paccuppannaṃ taṃ atītanti vutte paṭhamapañhaṃ paṭikkhipantena paccuppannassa hotibhāvo, atītassa ca hutvābhāvo paṭikkhittoti.
Its meaning is: Was it not refuted by you, when you stated "That very present is that past" and thereby rejected the first question, that the present has the nature of hoti and the past has the nature of hutvā?
Ý nghĩa của câu đó là: Chẳng phải khi ông nói rằng: “Chính cái hiện tại đó là cái quá khứ đó,” và khi bác bỏ câu hỏi đầu tiên, ông đã bác bỏ sự tồn tại (hotibhāva) của hiện tại và sự đã tồn tại (hutvābhāva) của quá khứ sao?
Tena paccuppannaṃ nahoti nāma.
Therefore, the present is called na hoti.
Do đó, hiện tại không tồn tại (na hoti).
Atītaṃ nahutvā nāma.
The past is called na hutvā.
Quá khứ chưa từng tồn tại (na hutvā).
Dutiyapañhe ca te ‘‘taññeva paccuppannaṃ taṃ atīta’’nti paṭiññātaṃ.
And in the second question, you acknowledged, "That very present is that past."
Và trong câu hỏi thứ hai, ông đã thừa nhận rằng: “Chính cái hiện tại đó là cái quá khứ đó.”
Evaṃ sante paccuppannampi na hutvā na hoti nāma, atītampi na hutvā na hotiyeva nāma.
This being the case, the present is also called na hutvā na hoti, and the past is also called na hutvā na hoti.
Nếu vậy, ngay cả hiện tại cũng không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti), và ngay cả quá khứ cũng không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti).
Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te etesu ekekaṃ na hutvā na hoti, na hutvā na hotī’’ti.
Therefore, we ask you: "Is it that for you, each one of these is na hutvā na hoti, na hutvā na hoti?"
Vì vậy, chúng tôi hỏi ông: “Trong số những điều này, mỗi điều có phải là không tồn tại mà không từng tồn tại, không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti na hutvā na hoti) không?”
Paravādī sabbato andhakārena pariyonaddho viya tesaṃ nahutvānahotibhāvaṃ apassanto na hevanti paṭikkhipati.
The opposing debater, as if completely enveloped in darkness, not seeing their nature of na hutvā na hoti, denies it, saying, " Certainly not!"
Đối phương, như bị bóng tối bao phủ hoàn toàn, không thấy được trạng thái không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti) của chúng, nên bác bỏ bằng cách nói: “Không phải vậy!”
Tatiyavārepi yadi taññeva anāgataṃ taṃ paccuppannaṃ taṃ atītaṃ; anāgatapaccuppannānaṃ paccuppannātītesu vutto hotibhāvo, paccuppannātītānañca anāgatapaccuppannesu vutto hutvābhāvo āpajjati.
And in the third round, if that very future is that present and that past, then the nature of hoti for the future and present, in relation to the present and past, would arise, and the nature of hutvā for the present and past, in relation to the future and present, would arise.
Trong trường hợp thứ ba, nếu chính cái vị lai đó là cái hiện tại đó, là cái quá khứ đó; thì sự tồn tại (hotibhāva) của vị lai và hiện tại được nói đến trong hiện tại và quá khứ, và sự đã tồn tại (hutvābhāva) của hiện tại và quá khứ được nói đến trong vị lai và hiện tại sẽ xảy ra.
Evaṃ sante anāgatampi hutvāhoti nāma.
This being the case, the future would also be called hutvā hoti.
Nếu vậy, ngay cả vị lai cũng là đã tồn tại và tồn tại (hutvā hoti).
Paccuppannampi atītampi hutvā hotiyeva nāma.
The present and the past would also be called hutvā hoti.
Ngay cả hiện tại và quá khứ cũng là đã tồn tại và tồn tại (hutvā hoti).
Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te tīsupi etesu ekekaṃ hutvā hoti hutvā hotī’’ti?
Therefore, we ask you: "Is it that for you, each one of these three is hutvā hoti, hutvā hoti?"
Vì vậy, chúng tôi hỏi ông: “Trong cả ba điều này, mỗi điều có phải là đã tồn tại và tồn tại, đã tồn tại và tồn tại (hutvā hoti hutvā hoti) không?”
Itaro ‘‘taññeva anāgataṃ, taṃ paccuppannaṃ, taṃ atīta’’ntipañhe paṭikkhittanayeneva paṭikkhipitvā puna puṭṭho dutiyapañhe paṭiññātanayeneva paṭijānāti.
The other person, having denied the question "That very future is that present, that past" in the same way it was denied before, when asked again, acknowledges it in the same way it was acknowledged in the second question.
Người kia, sau khi bác bỏ câu hỏi “Chính cái vị lai đó, là cái hiện tại đó, là cái quá khứ đó” theo cách đã bác bỏ, khi được hỏi lại, thì thừa nhận theo cách đã thừa nhận trong câu hỏi thứ hai.
Atha naṃ sakavādī ‘‘taññeva anāgataṃ, taṃ paccuppannaṃ, taṃ atīta’’nti pañhāvasena tesu ekekaṃ hutvā hoti, hutvā hotīti paṭijānantaṃ purimaṃ paṭikkhittapañhaṃ parivattitvā pucchanto na hutvā na hoti na hutvā na hotīti pucchati.
Then the proponent, wanting to ask the previously denied question by turning it around to the one who acknowledges that in relation to the question "That very future is that present, that past," each one of these is hutvā hoti, hutvā hoti, asks, " Is it na hutvā na hoti, na hutvā na hoti?"
Sau đó, người chủ trương của mình, khi hỏi lại câu hỏi đã bác bỏ trước đó, hỏi: “Không tồn tại mà không từng tồn tại, không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti na hutvā na hoti)”, đối với người thừa nhận rằng mỗi điều trong số đó là đã tồn tại và tồn tại, đã tồn tại và tồn tại (hutvā hoti hutvā hoti) theo cách hỏi “Chính cái vị lai đó, là cái hiện tại đó, là cái quá khứ đó.”
Tassattho – nanu tayā taññeva anāgataṃ, taṃ paccuppannaṃ, taṃ atītanti vutte paṭhamapañhaṃ paṭikkhipantena anāgatapaccuppannānaṃ hotibhāvo; paccuppannātītānañca hutvābhāvo paṭikkhittoti?
Its meaning is: Was it not refuted by you, when you stated "That very future is that present, that past" and thereby rejected the first question, that the future and present have the nature of hoti, and the present and past have the nature of hutvā?
Ý nghĩa của câu đó là: Chẳng phải khi ông nói rằng: “Chính cái vị lai đó, là cái hiện tại đó, là cái quá khứ đó,” và khi bác bỏ câu hỏi đầu tiên, ông đã bác bỏ sự tồn tại (hotibhāva) của vị lai và hiện tại; và sự đã tồn tại (hutvābhāva) của hiện tại và quá khứ sao?
Tena anāgataṃ paccuppannañca na hoti nāma.
Therefore, the future and the present are called na hoti.
Do đó, vị lai và hiện tại không tồn tại (na hoti).
Paccuppannañca atītañca na hutvā nāma.
The present and the past are called na hutvā.
Hiện tại và quá khứ chưa từng tồn tại (na hutvā).
Dutiyapañhe ca te ‘‘taññeva anāgataṃ, taṃ paccuppannaṃ, taṃ atīta’’nti paṭiññātaṃ.
And in the second question, you acknowledged, "That very future is that present, that past."
Và trong câu hỏi thứ hai, ông đã thừa nhận rằng: “Chính cái vị lai đó, là cái hiện tại đó, là cái quá khứ đó.”
Evaṃ sante anāgatampi na hutvā na hoti nāma, paccuppannampi atītampi na hutvā na hotiyeva nāma.
This being the case, the future is also called na hutvā na hoti, and the present and the past are also called na hutvā na hoti.
Nếu vậy, ngay cả vị lai cũng không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti), và ngay cả hiện tại và quá khứ cũng không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti).
Tena taṃ pucchāma – ‘‘kiṃ te etesu ekekaṃ na hutvā na hoti na hutvā na hotī’’ti?
Therefore, we ask you: "Is it that for you, each one of these is na hutvā na hoti, na hutvā na hoti?"
Vì vậy, chúng tôi hỏi ông: “Trong số những điều này, mỗi điều có phải là không tồn tại mà không từng tồn tại, không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti na hutvā na hoti) không?”
Paravādī sabbato andhakārena pariyonaddho viya tesaṃ na hutvā na hotibhāvaṃ apassanto na hevanti paṭikkhipatīti.
The opposing debater, as if completely enveloped in darkness, not seeing their nature of na hutvā na hoti, denies it, saying, " Certainly not!"
Đối phương, như bị bóng tối bao phủ hoàn toàn, không thấy được trạng thái không tồn tại mà không từng tồn tại (na hutvā na hoti) của chúng, nên bác bỏ bằng cách nói: “Không phải vậy!”
Niggahādīni panettha heṭṭhā vuttanayeneva yojetabbāni.
Herein, the refutations and so forth should be understood in the manner stated below.
Ở đây, những điều như sự khiển trách (niggaha) nên được kết hợp theo cách đã nói ở dưới.
290. Tena ñāṇena ñāṇakaraṇīyaṃ karotīti pañhe tassa ñāṇassa niruddhattā kiccabhāvamassa apassanto paṭikkhipati.
In the question, " Does that knowledge perform the function of knowledge?", he denies it because that past knowledge has ceased, and he does not see any function for it.
290. Trong câu hỏi “Tuệ đó có thực hiện chức năng của tuệ (karotī) không?”, người kia bác bỏ vì không thấy có chức năng nào của tuệ đó, do tuệ đó đã diệt (niruddha).
Puna puṭṭho atītārammaṇaṃ paccuppannaṃ ñāṇaṃ atītānaṃ dhammānaṃ jānanato atītaṃ ñāṇanti lesena paccuppannameva ‘‘atītaṃ ñāṇa’’nti katvā tena ñāṇena ñāṇakaraṇīyassa atthitāya paṭijānāti.
When asked again, he acknowledges it by making the present knowledge, which has a past object, "past knowledge" by way of a hint, because it knows past phenomena, and there is a function of knowledge to be performed by that knowledge.
Khi được hỏi lại, người kia thừa nhận rằng có chức năng của tuệ được thực hiện bởi tuệ đó, bằng cách nói bóng gió rằng tuệ hiện tại có đối tượng là quá khứ được gọi là “tuệ quá khứ” (atītaṃ ñāṇa) vì nó biết các pháp quá khứ, và thực ra đó là tuệ hiện tại.
Athassa sakavādī lesokāsaṃ adatvā tena ñāṇena dukkhaṃ parijānātītiādimāha.
Then the proponent, without giving him an opportunity for a hint, says, " Does that knowledge fully understand suffering?" and so forth.
Sau đó, người chủ trương của mình, không cho phép cách nói bóng gió, nói rằng: “Với tuệ đó, có nhận biết khổ (dukkhaṃ parijānāti) không?”, v.v.
Itaro atītārammaṇeneva ñāṇena imesaṃ catunnaṃ kiccānaṃ abhāvā paṭikkhipati.
The other person denies it due to the absence of these four functions for knowledge that only has a past object.
Người kia bác bỏ vì không có bốn chức năng này đối với tuệ chỉ có đối tượng là quá khứ.
Anāgatapañhepi eseva nayo.
The same method applies to questions about the future.
Trong câu hỏi về vị lai cũng vậy.
Paccuppannapañho ceva saṃsandanapañho ca uttānatthāyeva.
The questions about the present and the connected questions are simply straightforward.
Câu hỏi về hiện tại và câu hỏi so sánh thì rõ nghĩa.
295. Evaṃ sabbampi pāḷianusāreneva viditvā parato atthi siyā atītaṃ, siyā nvātītanti ettha evamattho veditabbo.
Thus, having understood everything in accordance with the Pāḷi, the meaning of "there is, it may be past, it may not be past" should be understood as follows:
295. Như vậy, sau khi đã biết tất cả theo kinh điển (pāḷi), ý nghĩa của câu “Có quá khứ, có thể không phải quá khứ (atthi siyā atītaṃ, siyā nvātītaṃ)” ở phần sau nên được hiểu như sau:
Yaṃ atītameva atthi, taṃ atītaṃ.
That which truly exists as past is past.
Cái gì chỉ là quá khứ, cái đó là quá khứ.
Yaṃ paccuppannānāgataṃ atthi, taṃ no atthi, taṃ no atītaṃ.
That which exists as present or future, that is not past.
Cái gì là hiện tại và vị lai, cái đó không tồn tại, cái đó không phải quá khứ.
Tenātītaṃ nvātītaṃ, nvātītaṃ atītanti tena kāraṇena atītaṃ no atītaṃ, no atītaṃ atītanti.
"Therefore, the past is not past, the not-past is past" means: for that reason, what is called past is not past, and what is not past is past.
“Do đó, quá khứ không phải quá khứ, không phải quá khứ là quá khứ (tenātītaṃ nvātītaṃ, nvātītaṃ atītaṃ)” có nghĩa là, vì lý do đó, quá khứ không phải là quá khứ, và không phải quá khứ là quá khứ.
Anāgatapaccuppannapucchāsupi eseva nayo.
The same method applies to questions about the future and the present.
Trong các câu hỏi về vị lai và hiện tại cũng vậy.
296. Na vattabbaṃ ‘‘atītaṃ atthi anāgataṃ atthī’’ti suttasādhanāya pucchā paravādissa, paṭiññā sakavādissa.
The question " It should not be said, 'The past exists, the future exists'" is the opponent's question for the purpose of scriptural proof, and the acknowledgment belongs to the proponent.
296. Câu hỏi “Không nên nói ‘có quá khứ, có vị lai (na vattabbaṃ ‘‘atītaṃ atthi anāgataṃ atthī’’)’” là của đối phương để xác lập kinh điển, và sự thừa nhận là của người chủ trương của mình.
Puna attano laddhiṃ nissāya yaṃkiñci, bhikkhave, rūpanti anuyogo paravādisseva.
Again, based on one's own doctrine, the interrogation beginning with " Whatever form there is, bhikkhus..." belongs to the opposing debater.
Lại nữa, sự truy vấn “Này các Tỳ-khưu, bất cứ sắc nào (yaṃkiñci, bhikkhave, rūpaṃ)” là của đối phương, dựa trên lập trường của mình.
Dutiyanaye pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In the second method, the question belongs to the proponent, and the acknowledgment belongs to the other.
Trong cách thứ hai, câu hỏi là của người chủ trương của mình, và sự thừa nhận là của người kia.
Evaṃ sabbattha pucchā ca paṭiññā ca veditabbā.
Thus, in all instances, the question and the acknowledgment should be understood.
Như vậy, ở khắp mọi nơi, câu hỏi và sự thừa nhận nên được hiểu.
Yaṃ panetaṃ paravādinā anāgatassa atthibhāvasādhanatthaṃ ‘‘nanu vuttaṃ bhagavatā kabaḷīkāre, ce, bhikkhave’’ti suttassa pariyosāne atthi tattha āyatiṃ punabbhavābhinibbattītiādi dassitaṃ na taṃ anāgatassa atthibhāvasādhakaṃ.
However, that which was shown by the opponent for the purpose of proving the existence of the future—the statement from the end of the Sutta beginning with, "Has it not been said by the Blessed One, 'Bhikkhus, in the case of a morsel... there is future rebirth there'," and so on—that does not prove the existence of the future.
Nhưng điều mà người đối luận đã chỉ ra để chứng minh sự tồn tại của tương lai, rằng "Này các Tỳ-kheo, chẳng phải đã được Thế Tôn nói trong* về thức ăn vật chất, v.v., và ở đó có sự tái sinh trong tương lai" ở cuối kinh, thì điều đó không phải là bằng chứng cho sự tồn tại của tương lai.
Tañhi hetūnaṃ pariniṭṭhitattā avassaṃ bhāvitaṃ sandhāya tattha vuttaṃ.
Indeed, that statement was made there with reference to a result that will inevitably arise, because the causes have been completed.
Bởi vì điều đó được nói trong kinh ấy là để chỉ sự việc chắc chắn sẽ xảy ra do các nhân đã hoàn thành.
Ayaṃ suttādhippāyo.
This is the intention of the Sutta.
Đây là ý nghĩa của kinh.
Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
The rest of the meaning is clear everywhere.
Phần còn lại ở mọi nơi đều có nghĩa rõ ràng.
297. Idāni ‘‘atītaṃ khandhā’’tiādikathā hoti.
Now comes the discussion beginning with "Past aggregates."
Bây giờ là luận thuyết "Các uẩn quá khứ", v.v.
Tattha khandhādibhāvāvijahanato atītānāgatānaṃ atthitaṃ icchantassa atītaṃ khandhāti pucchā paravādissa, atītassa khandhasaṅgahitattā āmantāti paṭiññā sakavādissa.
Therein, for the opponent who desires the existence of past and future aggregates because they do not relinquish the nature of aggregates, the question is "Are past aggregates?", and the proponent's affirmation is "Yes."
Trong đó, đối với người đối luận muốn rằng các pháp quá khứ và vị lai tồn tại vì chúng không từ bỏ bản chất uẩn, v.v., thì câu hỏi "Các uẩn quá khứ*?" là của người đối luận, và câu trả lời "Vâng" là của người chủ luận, vì quá khứ được bao gồm trong các uẩn.
Puna atītaṃ natthīti pucchā paravādissa, tassa niruttipathasuttena atthitāya vāritattā paṭikkhepo sakavādissa.
Again, the opponent's question is "Does the past not exist?", and the proponent's denial is made because its existence has been refuted by the Niruttipatha Sutta.
Lại nữa, câu hỏi "Quá khứ không tồn tại*?" là của người đối luận, và sự phủ nhận là của người chủ luận, vì sự tồn tại của nó đã bị phủ nhận bởi kinh Niruttipatha.
Āyatanadhātupucchāsupi anāgatapañhesupi paccuppannena saddhiṃ saṃsanditvā anulomapaṭilomato āgatapañhesupi ‘‘atītaṃ rūpa’’ntiādipañhesupi imināvupāyena attho veditabbo.
The meaning should be understood in the same way for questions about āyatana and dhātu, for questions about the future, for questions arising both directly and inversely when correlated with the present, and for questions such as "Past rūpa?"
Trong các câu hỏi về xứ (āyatana) và giới (dhātu), trong các câu hỏi về vị lai, trong các câu hỏi thuận nghịch được so sánh với hiện tại, và trong các câu hỏi "Sắc quá khứ", v.v., ý nghĩa cũng nên được hiểu theo cách này.
298. Suttasādhane pana na vattabbanti pucchā sakavādissa.
However, in the Sutta proof, the proponent's question is "Should it not be said?"
Tuy nhiên, trong phần chứng minh bằng kinh, câu hỏi "Không nên nói" là của người chủ luận.
Tattha natthi ceteti natthi ca ete dhammāti attho.
Therein, "Natthi cete" means "And these dhammas do not exist."
Ở đây, "Natthi cete" có nghĩa là "Những pháp này không tồn tại".
Khandhādibhāve sati natthitaṃ anicchantassa āmantāti paṭiññā paravādissa, atha nesaṃ natthibhāvasādhanatthaṃ suttāharaṇaṃ sakavādissa.
For the opponent who does not desire their non-existence when they have the nature of aggregates, the affirmation is "Yes," and then, for the purpose of proving their non-existence, the proponent cites a Sutta.
Câu trả lời "Vâng" là của người đối luận, người không muốn rằng sự không tồn tại* khi bản chất uẩn, v.v., vẫn còn; sau đó, người chủ luận đưa ra kinh để chứng minh sự không tồn tại của chúng.
Dutiyapucchāpi paravādissa, paṭiññā sakavādissa, suttāharaṇaṃ paravādissa.
The second question is also by the opponent, the affirmation by the proponent, and the Sutta citation by the opponent.
Câu hỏi thứ hai cũng là của người đối luận, câu trả lời là của người chủ luận, và việc đưa ra kinh là của người đối luận.
Taṃ pana nesaṃ khandhādibhāvameva sādheti, na atthibhāvanti āhaṭampi anāhaṭasadisamevāti.
However, that citation only proves their nature as aggregates, not their existence, so even if it is cited, it is as if it were not cited.
Tuy nhiên, điều đó chỉ chứng minh bản chất uẩn, v.v., của chúng, chứ không phải sự tồn tại của chúng, vì vậy ngay cả khi được đưa ra, nó cũng giống như không được đưa ra.
299. Idāni ekaccaṃ atthīti kathā hoti.
Now comes the discussion on "Some exist."
Bây giờ là luận thuyết "Một số tồn tại".
Tattha ye ‘‘ekaccaṃ atītaṃ atthī’’ti maññanti, seyyathāpi kassapikā; tesaṃ laddhibhindanatthaṃ atītaṃ atthīti pucchā sakavādissa, ekaccaṃ atthīti vissajjanaṃ paravādissa.
Therein, to refute the view of those who think "Some past exists," such as the Kassapikas, the proponent's question is "Does the past exist?", and the opponent's answer is "Some exists."
Trong đó, đối với những người cho rằng "Một số quá khứ tồn tại", chẳng hạn như các Kassapika; để phá vỡ quan điểm của họ, câu hỏi "Quá khứ có tồn tại không?" là của người chủ luận, và câu trả lời "Một số tồn tại" là của người đối luận.
Ayañhi adhippāyo – avipakkavipākaṃ atthi, vipakkavipākaṃ natthīti.
This is indeed their intention: unripened kamma exists, ripened kamma does not exist.
Ý nghĩa của điều này là: những nghiệp chưa chín muồi thì tồn tại, những nghiệp đã chín muồi thì không tồn tại.
Ekaccaṃ niruddhanti anuyogo sakavādissa.
The proponent's interrogation is "Some has ceased?"
Câu chất vấn "Một số đã diệt" là của người chủ luận.
Tassattho – yadi te atītaṃ ekaccaṃ atthi ekaccaṃ natthi, evaṃ sante ekaccaṃ atītaṃ niruddhaṃ, ekaccaṃ atītaṃ aniruddhaṃ, tatheva ṭhitanti āpajjati.
Its meaning is: if for you some past exists and some past does not exist, then it follows that some past has ceased, and some past has not ceased, but remains as it is.
Ý nghĩa của nó là: nếu một số quá khứ của bạn tồn tại và một số không tồn tại, thì trong trường hợp đó, một số quá khứ đã diệt, và một số quá khứ chưa diệt, vẫn còn nguyên như vậy.
Vigatantiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "Vigata," and so on.
Trong các trường hợp "Vigata", v.v., cũng theo cách tương tự.
Avipakkavipākadhammā ekacceti idaṃ yasmā yesaṃ so avipakkavipākānaṃ atthitaṃ icchati, tepi atītāyeva.
This statement "Some dhammas with unripened results" is said to challenge them because those dhammas whose existence they desire as having unripened results are also past.
Câu "Một số pháp có quả chưa chín muồi" này được nói để chất vấn, bởi vì những pháp mà người đó muốn chúng có quả chưa chín muồi thì cũng là pháp quá khứ.
Tasmā yathā te atītaṃ ekaccaṃ atthi, kiṃ tathā avipakkavipākāpi dhammā ekacce atthī ekacce natthīti codetuṃ vuttaṃ.
Therefore, it is said to challenge: "Just as for you some past exists, are there likewise some dhammas with unripened results that exist and some that do not exist?"
Do đó, như một số quá khứ của họ tồn tại, vậy một số pháp có quả chưa chín muồi cũng tồn tại và một số không tồn tại phải không?
Vipakkavipākāti idaṃ yesaṃ so natthitaṃ icchati, tesaṃ vasena codetuṃ vuttaṃ.
This statement "Vipākavipākā" (with ripened results) is said to challenge with respect to those whose non-existence they desire.
Câu "Vipakkavipākā" này được nói để chất vấn theo quan điểm của những pháp mà người đó muốn chúng không tồn tại.
Avipākāti idaṃ abyākatānaṃ vasena codetuṃ vuttaṃ.
This statement "Avipākā" (without results) is said to challenge with respect to the undeterminable (abyākatā).
Câu "Avipākā" này được nói để chất vấn theo quan điểm của các pháp bất định (abyākata).
Iti imesaṃ tiṇṇaṃ rāsīnaṃ vasena sabbesu anulomapaṭilomesu paṭiññā ca paṭikkhepo ca veditabbā.
Thus, for these three categories, both affirmation and denial should be understood in all direct and inverse questions.
Như vậy, trong tất cả các câu hỏi thuận và nghịch, câu trả lời và sự phủ nhận nên được hiểu theo ba nhóm này.
Atītā ekadesaṃ vipakkavipākā, ekadesaṃ avipakkavipākāti vippakatavipākā vuccanti.
Past dhammas are called "vippakatavipākā" (dhammas with results that have begun to ripen but are not yet complete) because a part of them has ripened and a part has not ripened.
Các pháp quá khứ được gọi là vippakatavipāka (quả đã bắt đầu nhưng chưa hoàn tất) vì một phần đã chín muồi và một phần chưa chín muồi.
Yena hi kammena paṭisandhi nibbattitā, bhavaṅgampi cutipi tasseva vipāko.
For the kamma that has produced rebirth, both bhavaṅga and cuti are results of that same kamma.
Bởi vì nghiệp đã tạo ra tái sinh, thì bhavaṅga (thức hộ kiếp) và cuti (tử) cũng là quả của chính nghiệp đó.
Tasmā paṭisandhito yāva cuti, tāva taṃ vippakatavipākaṃ nāma hoti.
Therefore, from rebirth up to cuti, that kamma is called "vippakatavipāka."
Do đó, từ tái sinh cho đến tử, nghiệp đó được gọi là vippakatavipāka.
Tathārūpe dhamme sandhāyetaṃ vuttaṃ.
This statement is made with reference to such dhammas.
Điều này được nói để chỉ những pháp như vậy.
301. Idāni satipaṭṭhānakathā hoti.
Now comes the Satipaṭṭhāna discussion.
Bây giờ là luận thuyết Satipaṭṭhāna.
‘‘Tattha – catunnaṃ, bhikkhave, satipaṭṭhānānaṃ samudayañca atthaṅgamañca desessāmī’’ti (saṃ. ni. 5.408) satipaṭṭhānasaṃyutte vuttanayeneva yesaṃ kāyādayo satiyā ārammaṇadhamme gahetvā ‘‘sabbe dhammā satipaṭṭhānā’’ti laddhi, seyyathāpi etarahi andhakānaṃ.
Therein, for those who hold the view "All dhammas are satipaṭṭhānā" by taking the aggregates like kāya as the object-dhammas of mindfulness, as is the case with the Andhakas today—just as it has been stated in the Satipaṭṭhāna-saṃyutta, "Bhikkhus, I will teach the arising and ceasing of the four satipaṭṭhānā"—
Theo cách đã được nói trong Satipaṭṭhāna Saṃyutta: "Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng về sự sinh khởi và sự diệt tận của bốn niệm xứ (satipaṭṭhāna)", quan điểm của những người cho rằng "Tất cả các pháp đều là niệm xứ" khi nắm giữ các pháp đối tượng của niệm như thân, v.v., giống như quan điểm của các Andhaka hiện nay.
Andhakā nāma pubbaseliyā, aparaseliyā, rājagiriyā, siddhatthikāti ime pacchā uppannanikāyā.
The Andhakas are these later-arising schools: the Pubbaseliyas, Aparaseliyas, Rājagiriyas, and Siddhatthikas.
Các Andhaka là những tông phái xuất hiện sau này như Pubbaselīya, Aparaselīya, Rājagirīya, và Siddhatthika.
Tesaṃ laddhivivecanatthaṃ pucchā sakavādissa, paṭiññā paravādissa.
To clarify their view, the proponent asks the question, and the opponent gives the affirmation.
Để làm rõ quan điểm của họ, câu hỏi là của người chủ luận, câu trả lời là của người đối luận.
Tattha yasmā ‘‘patiṭṭhāti etesūti paṭṭhānā.
Therein, because "They are established in these, therefore they are paṭṭhānā (foundations).
Ở đây, vì "nơi nương tựa là paṭṭhāna".
Kā patiṭṭhāti?
What is established?
Cái gì nương tựa?
Sati.
Mindfulness (sati).
Niệm (sati).
Satiyā paṭṭhānā satipaṭṭhānā’’ti iminā atthena satigocarāpi satipaṭṭhānā.
The foundations of mindfulness are satipaṭṭhānā," according to this meaning, even the objects of mindfulness are satipaṭṭhānā.
Các nơi nương tựa của niệm là satipaṭṭhāna" – theo ý nghĩa này, các đối tượng của niệm cũng là niệm xứ.
‘‘Patiṭṭhahantīti paṭṭhānā.
"They become established, therefore they are paṭṭhānā (foundations).
"Chúng nương tựa là paṭṭhāna".
Kā patiṭṭhahanti?
What becomes established?
Cái gì nương tựa?
Satiyo.
Mindfulnesses (satiyo).
Các niệm (satiyo).
Satiyova paṭṭhānā satipaṭṭhānā’’ti iminā atthena satiyova satipaṭṭhānā.
Mindfulnesses themselves are satipaṭṭhānā" according to this meaning, only mindfulnesses are satipaṭṭhānā.
Chính các niệm là các nơi nương tựa, là satipaṭṭhāna" – theo ý nghĩa này, chính các niệm là niệm xứ.
Tasmā dvepi vādā pariyāyena yujjanti.
Therefore, both views are valid by way of interpretation.
Do đó, cả hai quan điểm đều hợp lý theo nghĩa gián tiếp.
Ye pana taṃ pariyāyaṃ pahāya ekanteneva ‘‘sabbe dhammā satipaṭṭhānā’’ti vadanti, te sandhāya pucchā sakavādissa, ārammaṇavasena paṭiññā paravādissa.
However, with reference to those who abandon that interpretation and assert categorically, "All dhammas are satipaṭṭhānā," the proponent asks the question, and the opponent gives the affirmation in terms of objects.
Tuy nhiên, đối với những người bỏ qua nghĩa gián tiếp và nói tuyệt đối rằng "Tất cả các pháp đều là niệm xứ", câu hỏi là của người chủ luận, câu trả lời là của người đối luận theo nghĩa đối tượng.
Sabbe dhammā satīti anuyuttassa pana sabbesaṃ satisabhāvābhāvato paṭikkhepo tasseva.
But when challenged with "Are all dhammas mindfulness?", that same opponent gives a denial because all dhammas do not have the nature of mindfulness.
Đối với người bị chất vấn "Tất cả các pháp đều là niệm (sati) phải không?", thì sự phủ nhận là của chính người đó, vì tất cả các pháp không có bản chất của niệm.
Tattha khayagāmītiādīni maggavisesanāni.
Therein, "leading to destruction," and so on, are epithets of the path.
Ở đây, các từ như " khayagāmī" (dẫn đến sự diệt tận), v.v., là những đặc tính của đạo (magga).
Ekāyanamaggo hi kilesānaṃ khayabhūtaṃ nibbānaṃ gacchatīti khayagāmī.
The one-way path (ekāyanamagga) is "leading to destruction" because it leads to Nibbāna, which is the destruction of defilements.
Con đường độc nhất (Ekāyanamagga) dẫn đến Nibbāna, là sự diệt tận của các phiền não, nên được gọi là khayagāmī.
Cattāri saccāni bujjhanto gacchatīti bodhagāmī.
It is "leading to awakening" (bodhagāmī) because one goes while comprehending the four Noble Truths.
Nó dẫn đến sự giác ngộ bốn chân lý, nên được gọi là bodhagāmī (dẫn đến giác ngộ).
Vaṭṭaṃ apacinanto gacchatīti apacayagāmī.
It is "leading to reduction" (apacayagāmī) because one goes while diminishing the cycle of saṃsāra.
Nó dẫn đến sự làm giảm vòng luân hồi (vaṭṭa), nên được gọi là apacayagāmī (dẫn đến sự giảm thiểu).
Evametehi padehi ‘‘kiṃ te sabbe dhammā evarūpo te ekāyano maggo hotī’’ti pucchati.
Thus, by these terms, one asks, "Are all those dhammas such a one-way path for you?"
Như vậy, bằng những từ này,* hỏi: "Có phải tất cả các pháp đó là con đường độc nhất như vậy đối với bạn không?"
Anāsavā asaṃyojaniyātiādīnipi lokuttarabhāvaṃ pucchanatthāya vuttāni.
"Anāsavā (without defilements), asaṃyojanīyā (not conducive to fetters)," and so on, are also stated for the purpose of asking about their supramundane nature.
Các từ như " Anāsavā (không lậu hoặc), asaṃyojaniyā (không trói buộc)", v.v., cũng được nói để hỏi về bản chất siêu thế (lokuttara).
Buddhānussatītiādīni pabhedapucchāvasena vuttāni.
"Buddhānussati (recollection of the Buddha)," and so on, are stated for the purpose of asking about classifications.
Các từ như " Buddhānussatī (niệm Phật)", v.v., được nói để hỏi về các phân loại.
Cakkhāyatanaṃ satipaṭṭhānantiādi sabbadhammānaṃ pabhedapucchāvasena vuttaṃ.
The question beginning with "Is the eye-sense-base a satipaṭṭhāna?" and so on, is stated for the purpose of asking about the classifications of all dhammas.
Câu hỏi " Cakkhāyatanaṃ satipaṭṭhānaṃ" (Nhãn xứ là niệm xứ) v.v., được nói để hỏi về sự phân loại của tất cả các pháp.
Tatthāpi sativasena paṭikkhepo, ārammaṇavasena paṭiññāti.
Therein too, there is a denial in terms of mindfulness, and an affirmation in terms of objects.
Ở đó cũng vậy, sự phủ nhận là theo nghĩa niệm, và sự chấp nhận là theo nghĩa đối tượng.
Evaṃ sabbapañhesu attho veditabbo.
Thus, the meaning should be understood in all questions.
Như vậy, ý nghĩa nên được hiểu trong tất cả các câu hỏi.
Suttasādhanā uttānatthāyevāti.
The Sutta proofs are indeed for clear meaning.
Các chứng minh bằng kinh đều có nghĩa rõ ràng.
304. Idāni hevatthikathā nāma hoti.
304. Now, there is the discourse called Hevatthikathā.
304. Bây giờ, đến phần luận giải về hevatthikathā.
Tattha yesaṃ ‘‘sabbepi atītādibhedā dhammā rūpādivasena atthi, atītaṃ anāgatapaccuppannavasena, anāgatapaccuppannāni vā atītādivasena natthi; tasmā sabbamevidaṃ evaṃ atthi evaṃ natthī’’ti laddhi, seyyathāpi etarahi vuttappabhedānaṃ andhakānaṃ; te sandhāya atītaṃ atthīti pucchā sakavādissa.
In this regard, for those who hold the view—just like the Andhakas with the aforementioned distinctions nowadays—that "all phenomena, distinguished as past and so forth, exist in terms of form and so forth, but the past does not exist in terms of future and present, or the future and present do not exist in terms of past and so forth; therefore, all this exists in this way and does not exist in this way"; with reference to them, the Sakavādī asks: "Does the past exist?"
Ở đây, đối với những người có quan điểm, như các tông phái Andhaka đã được đề cập hiện nay, rằng: “Tất cả các pháp, được phân chia thành quá khứ, v.v., đều tồn tại theo nghĩa sắc (rūpa), v.v., nhưng quá khứ không tồn tại theo nghĩa vị lai và hiện tại, hoặc vị lai và hiện tại không tồn tại theo nghĩa quá khứ, v.v.; do đó, tất cả những điều này tồn tại như vậy và không tồn tại như vậy”; đối với họ, câu hỏi của người theo quan điểm của mình là: “Quá khứ có tồn tại không?”
Hevatthi heva natthīti vissajjanaṃ paravādissa.
The other-speaker's answer is: "It does exist in this way, it does not exist in this way."
Câu trả lời của người theo quan điểm khác là: “Nó tồn tại như vậy, nó không tồn tại như vậy.”
Tattha hevāti evaṃ.
Here, heva means "in this way."
Ở đây, hevā có nghĩa là “như vậy.”
Atha naṃ sakavādī ‘‘yadi atītova evaṃ atthi, evaṃ natthīti laddhi, evaṃ sante soyeva atthi, soyeva natthi nāmā’’ti pucchanto sevatthi, seva natthīti āha.
Then, the Sakavādī, asking him, "If the past alone exists in this way and does not exist in this way as a view, then in that case, is it said that it alone exists, and it alone does not exist?", says: "Does it exist in this very way, does it not exist in this very way?"
Sau đó, người theo quan điểm của mình hỏi người kia rằng: “Nếu quan điểm là quá khứ tồn tại như vậy và không tồn tại như vậy, thì điều đó có nghĩa là chính nó tồn tại và chính nó không tồn tại hay không?”, và nói: “Chính nó tồn tại, chính nó không tồn tại ư?”
Itaro teneva sabhāvena atthitaṃ, teneva natthitaṃ sandhāya paṭikkhipati.
The other-speaker rejects it, referring to its existence by that very nature and its non-existence by that very nature.
Người kia bác bỏ, dựa vào sự tồn tại của nó theo cùng một bản chất, và sự không tồn tại của nó theo cùng một bản chất.
Dutiyaṃ puṭṭho sakabhāveneva atthitaṃ, parabhāveneva natthitaṃ sandhāya paṭijānāti.
When asked a second time, he affirms, referring to its existence by its own nature and its non-existence by another's nature.
Khi được hỏi lần thứ hai, người ấy thừa nhận, dựa vào sự tồn tại của nó theo bản chất riêng của nó, và sự không tồn tại của nó theo bản chất của người khác.
Tato paraṃ atthaṭṭho natthaṭṭhoti atthisabhāvo natthisabhāvo nāma hotīti pucchati.
Thereafter, he asks, "Is atthaṭṭho natthaṭṭho the meaning of 'exists' and 'does not exist'?"
Sau đó, người ấy hỏi: “Atthaṭṭho natthaṭṭho” có nghĩa là “Bản chất tồn tại, bản chất không tồn tại” ư?
Imināvupāyena sabbavāresu attho veditabbo.
By this method, the meaning should be understood in all instances.
Theo cách này, ý nghĩa trong tất cả các trường hợp nên được hiểu.
Pariyosāne pana ‘‘tena hi atītaṃ hevatthi, heva natthī’’ti ca ‘‘tena hi rūpaṃ hevatthi, heva natthī’’ti cātiādīni vatvā kiñcāpi paravādinā laddhi patiṭṭhāpitā, ayoniso patiṭṭhāpitattā panesā appatiṭṭhāpitāyevāti.
However, at the conclusion, although the other-speaker's view was established by saying "Therefore, the past exists in this way, and does not exist in this way," and "Therefore, form exists in this way, and does not exist in this way," and so on, it is considered not established because it was established improperly.
Tuy nhiên, cuối cùng, mặc dù người theo quan điểm khác đã thiết lập quan điểm của mình bằng cách nói: “Nếu vậy, quá khứ tồn tại như vậy, và không tồn tại như vậy” và “Nếu vậy, sắc tồn tại như vậy, và không tồn tại như vậy,” v.v., nhưng vì nó được thiết lập một cách không đúng đắn, nên nó vẫn chưa được thiết lập.
307. Idāni parūpahārakathā nāma hoti.
307. Now, there is the discourse called Parūpahārakathā.
307. Bây giờ, đến phần luận giải về parūpahārakathā.
Tattha ye arahattaṃ paṭijānantānaṃ appatte pattasaññīnaṃ adhimānikānaṃ kuhakānaṃ vā arahattaṃ paṭijānantānaṃ sukkavissaṭṭhiṃ disvā ‘‘mārakāyikā devatā arahato asuciṃ upasaṃharantī’’ti maññanti; seyyathāpi etarahi pubbaseliyā ca aparaseliyā ca; te sandhāya atthi arahatoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, with reference to those who, like the Pubbaseliyas and Aparaseliyas nowadays, when they see the emission of semen from those who claim arahantship—those who mistakenly perceive what is not attained as attained, those who are conceited, or those who are deceivers claiming arahantship—believe that "Māra's devas bring impurity to an Arahant"; the Sakavādī asks: "Does it exist for an Arahant?" The other-speaker affirms.
Ở đây, đối với những người thấy sự xuất tinh của những người tự xưng là A-la-hán, những người lầm tưởng rằng mình đã đạt được điều chưa đạt được, những người kiêu mạn, hoặc những kẻ lừa đảo tự xưng là A-la-hán, và cho rằng: “Các vị thần thuộc về Māra mang chất ô uế đến cho A-la-hán”; như hiện nay là các tông phái Pubbaseliya và Aparaseliya; đối với họ, câu hỏi của người theo quan điểm của mình là: “Có chất ô uế đối với A-la-hán không?”, và câu trả lời của người kia là sự thừa nhận.
Idāni yasmā sukkavissaṭṭhi nāma rāgasamuṭṭhānā hoti, tasmā atthi arahato rāgoti anuyogo āraddho.
Now, because the emission of semen arises from lust, the interrogation concerning "Does lust exist for an Arahant?" is begun.
Bây giờ, vì sự xuất tinh là do dục vọng (rāga) mà ra, nên câu hỏi ngược lại đã được đặt ra: “A-la-hán có dục vọng không?”
So sabbopi uttānatthoyeva.
All of it is straightforward in meaning.
Tất cả những điều đó đều có ý nghĩa rõ ràng.
308. Handa hīti vacasāyatthe nipāto.
308. Handa hī is a particle in the sense of determination.
308. Handa hī là một từ bất biến trong ý nghĩa quyết định.
‘‘Arahā nu kho ahaṃ, no’’ti evaṃ vimatiṃ gāhayissāmāti evaṃ vacasāyaṃ katvā upasaṃharantīti attho.
The meaning is that they make such a determination, saying, "Am I an Arahant or not?", and then offer it.
Ý nghĩa là, họ mang đến bằng cách quyết định rằng: “Ta là A-la-hán hay không?” để gây ra sự nghi ngờ như vậy.
Atthi arahato vimatīti puṭṭho aṭṭhavatthukaṃ vicikicchaṃ sandhāya paṭikkhipati, dutiyaṃ puṭṭho itthipurisānaṃ nāmagottādīsu sanniṭṭhānābhāvaṃ sandhāya paṭijānāti.
When asked "Does an Arahant have doubt?", he rejects it with reference to doubt concerning the eight bases, but when asked a second time, he affirms with reference to the lack of ascertainment regarding the names and families of men and women.
Khi được hỏi “A-la-hán có sự nghi ngờ không?”, người ấy bác bỏ, dựa vào sự nghi ngờ có tám đối tượng; khi được hỏi lần thứ hai, người ấy thừa nhận, dựa vào sự thiếu quyết định về tên, họ, v.v., của nam và nữ.
312. Sadhammakusalassāti attano arahattadhammamatteyeva kusalassa.
312. Sadhammakusalassā means skillful only in one's own Arahant-dhamma.
312. Sadhammakusalassā có nghĩa là “người thiện xảo chỉ trong pháp A-la-hán của chính mình.”
Paññāvimuttaṃ sandhāyevaṃ vadati.
He says this with reference to the paññāvimutta (released through wisdom).
Người ấy nói như vậy, dựa vào người được giải thoát bằng trí tuệ (paññāvimutta).
Paradhammakusalassāti sadhammato parasmiṃ aṭṭhasamāpattidhammepi kusalassa.
Paradhammakusalassā means skillful in the aṭṭhasamāpatti-dhamma, which is different from one's own dhamma.
Paradhammakusalassā có nghĩa là “người thiện xảo cả trong các pháp thiền định tám bậc (aṭṭhasamāpatti) khác ngoài pháp của chính mình.”
Ubhatobhāgavimuttaṃ sandhāyevaṃ vadati.
He says this with reference to the ubhatobhāgavimutta (released both ways).
Người ấy nói như vậy, dựa vào người được giải thoát cả hai phần (ubhatobhāgavimutta).
Sesamettha pāḷianusāreneva veditabbanti.
The rest here should be understood according to the Pāḷi itself.
Phần còn lại ở đây nên được hiểu theo kinh điển.
314. Idāni aññāṇaṃ, kaṅkhā, paravitaraṇāti tisso kathā nāma honti.
314. Now, there are three discourses: Aññāṇa (ignorance), Kaṅkhā (doubt), and Paravitaraṇā (being led astray by others).
314. Bây giờ, có ba luận giải: Aññāṇa (vô minh), Kaṅkhā (nghi ngờ), và Paravitaraṇā (sự vượt qua của người khác).
Tattha yesaṃ ‘‘arahato itthipurisādīnaṃ nāmagottādīsu ñāṇappavattiyā abhāvena atthi aññāṇaṃ, tattheva sanniṭṭhānābhāvena atthi kaṅkhā.
Here, for those who hold these views—just like the Pubbaseliyas and others nowadays—that "there is ignorance for an Arahant due to the absence of the arising of knowledge regarding the names and families of men and women, and there is doubt due to the absence of ascertainment in those very matters; and because others lead astray, make clear, and explain those things to them, there is paravitaraṇā for them"; in all three discourses, the Sakavādī asks questions to break these views, and the other-speaker either affirms or rejects.
Ở đây, đối với những người có quan điểm, như hiện nay là các tông phái Pubbaseliya, v.v., rằng: “Đối với A-la-hán, có sự vô minh (aññāṇa) do không có sự phát triển của trí tuệ về tên, họ, v.v., của nam và nữ, v.v.; và có sự nghi ngờ (kaṅkhā) do không có sự quyết định về những điều đó.
Yasmā ca nesaṃ tāni vatthūni pare vitaranti pakāsenti ācikkhanti, tasmā nesaṃ atthi paravitaraṇā’’ti imā laddhiyo, seyyathāpi etarahi pubbaseliyādīnaṃ; tesaṃ tā laddhiyo bhindituṃ tīsupi kathāsu pucchā sakavādissa, paṭiññā ca paṭikkhepo ca itarassa.
Here, in all the questions and answers, the meaning should be understood by following the Pāḷi itself.
Và vì những điều đó được người khác trình bày, giải thích, và chỉ ra cho họ, nên có sự vượt qua của người khác (paravitaraṇā) đối với họ”; để phá vỡ những quan điểm đó, trong cả ba luận giải, câu hỏi là của người theo quan điểm của mình, và sự thừa nhận hoặc bác bỏ là của người kia.
Tattha sabbesupi pañhesu ceva vissajjanesu ca pāḷiṃ anugantvāva attho veditabboti.
Elaboration of Aññāṇādikathā.
Ở đây, ý nghĩa trong tất cả các câu hỏi và câu trả lời nên được hiểu theo kinh điển.
326. Idāni vacībhedakathā nāma hoti.
Here, for those who hold the view—just like the Pubbaseliyas and others nowadays—that "when one attains the first jhāna at the moment of the stream-entry path, speech breaks (or is uttered) as 'dukkha'"; with reference to them, the Sakavādī asks: "For one who has attained (samāpatti), is there a breaking of speech?" The other-speaker affirms, based on their view.
326. Bây giờ, đến phần luận giải về vacībhedakathā.
Tattha yesaṃ ‘‘sotāpattimaggakkhaṇe paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa dukkhanti vācā bhijjatī’’ti laddhi, seyyathāpi etarahi pubbaseliyādīnaṃ; te sandhāya samāpannassa atthi vacībhedoti pucchā sakavādissa, laddhiyaṃ ṭhatvā paṭiññā paravādissa.
Again, when asked "everywhere" (sabbatthā), referring to the three existences, he rejects it with reference to the formless existence (arūpa).
Ở đây, đối với những người có quan điểm, như hiện nay là các tông phái Pubbaseliya, v.v., rằng: “Vào khoảnh khắc con đường nhập lưu (sotāpattimagga), khi một người nhập thiền thứ nhất, lời nói ‘khổ’ sẽ bị phá vỡ (bhijjati)”; đối với họ, câu hỏi của người theo quan điểm của mình là: “Người nhập thiền có sự phá vỡ lời nói không?”, và câu trả lời của người theo quan điểm khác là sự thừa nhận, dựa trên quan điểm của họ.
Puna sabbatthāti tayo bhave sandhāya puṭṭho arūpaṃ sandhāya paṭikkhipati.
When asked "always" (sabbadā), referring to time, he rejects it with reference to all times of attainment other than the attainment of the first jhāna at the moment of the first path.
Khi được hỏi lại “Trong tất cả các cõi ư?” (ám chỉ ba cõi), người ấy bác bỏ, dựa vào cõi vô sắc (arūpa).
Sabbadāti kālavasena puṭṭho paṭhamamaggakkhaṇe paṭhamajjhānikasamāpattito aññaṃ sabbaṃ samāpattikālaṃ sandhāya paṭikkhipati.
When asked "for all those who have attained" (sabbesaṃ samāpannānaṃ), he rejects it with reference to those who have attained worldly attainments.
Khi được hỏi “Luôn luôn ư?” (ám chỉ về thời gian), người ấy bác bỏ, dựa vào tất cả các thời điểm nhập định khác ngoài khoảnh khắc của con đường thứ nhất và sự nhập thiền thứ nhất.
Sabbesaṃ samāpannānanti puṭṭho lokiyasamāpattiyo samāpanne sandhāya paṭikkhipati.
When asked "in all attainments" (sabbasamāpattīsu), he rejects it with reference to the second jhāna and so forth, all supramundane (lokuttara) and all worldly attainments.
Khi được hỏi “Đối với tất cả những người nhập thiền ư?”, người ấy bác bỏ, dựa vào những người nhập các thiền định thế gian (lokiya samāpatti).
Sabbasamāpattīsūti puṭṭho dutiyajjhānādikaṃ lokuttaraṃ sabbañca lokiyasamāpattiṃ sandhāya paṭikkhipati.
Kāyabhedo is body-intimation (kāyaviññatti) that occurs through movements such as going forward.
Khi được hỏi “Trong tất cả các thiền định ư?”, người ấy bác bỏ, dựa vào thiền thứ hai trở lên, tất cả các thiền định siêu thế (lokuttara) và tất cả các thiền định thế gian.
Kāyabhedoti abhikkamādivasena pavattakāyaviññatti.
This is asked for the purpose of challenging: "The same cittas that produce speech-intimation also produce body-intimation.
Kāyabhedo là sự biểu hiện thân (kāyaviññatti) phát sinh do sự tiến tới, v.v.
Idaṃ ‘‘yāni cittāni vacīviññattiṃ samuṭṭhāpenti, tāneva kāyaviññattiṃ.
If that is so, why should there not be a breaking of the body as well?"
Điều này được hỏi để chất vấn rằng: “Những tâm nào phát sinh sự biểu hiện lời nói (vacīviññatti), thì chính những tâm đó cũng phát sinh sự biểu hiện thân.
Evaṃ sante kasmā kāyabhedopi na hotī’’ti codanatthaṃ pucchati.
The other-speaker, according to his view, both rejects and affirms.
Nếu vậy, tại sao sự phá vỡ thân (kāyabheda) lại không xảy ra?”
Itaro laddhivasena paṭikkhipati ceva paṭijānāti ca.
Now, if he utters the word "dukkha" at the moment of the path, he should also utter "samudaya" and so on.
Người kia vừa thừa nhận vừa bác bỏ theo quan điểm của mình.
Idāni yadi so maggakkhaṇe ‘‘dukkha’’nti vācaṃ bhāsati, ‘‘samudayo’’tiādikampi bhāseyya.
If he does not utter that, he should not utter the other either—these questions like "knowing 'dukkha'..." were stated for the purpose of challenging.
Bây giờ, nếu người ấy nói từ “khổ” vào khoảnh khắc của con đường, thì người ấy cũng sẽ nói “nguyên nhân”, v.v.
Yadi vā taṃ na bhāsati, itarampi na bhāseyyāti codanatthaṃ dukkhanti jānantotiādayo pañhā vuttā.
But the other-speaker, according to his own view, both affirms and rejects.
Nếu người ấy không nói điều đó, thì người ấy cũng sẽ không nói điều kia; các câu hỏi như “Biết khổ…” đã được đặt ra để chất vấn điều này.
Itaro pana attano laddhivaseneva paṭijānāti ceva paṭikkhipati ca.
For his view is that one who has attained the supramundane first jhāna discerns suffering as suffering.
Tuy nhiên, người kia vừa thừa nhận vừa bác bỏ theo quan điểm của chính mình.
Lokuttaraṃ paṭhamajjhānaṃ samāpanno dukkhadukkhanti vipassatīti hissa laddhi.
328. Ñāṇa means the supramundane knowledge of the Four Noble Truths.
Vì quan điểm của người ấy là người nhập thiền thứ nhất siêu thế quán chiếu “khổ, khổ.”
329. No vata re vattabbeti yadi avisesena yaṃkiñci samāpannassa natthi vacībhedo, na avisesena vattabbaṃ ‘‘samāpannassa atthi vacībhedo’’ti.
The rest here is straightforward in meaning, along with the scriptural proof.
329. “No vata re vattabbe” có nghĩa là nếu không có sự phá vỡ lời nói đối với bất kỳ người nhập thiền nào một cách không phân biệt, thì không nên nói một cách không phân biệt rằng “có sự phá vỡ lời nói đối với người nhập thiền.”
Sesamettha uttānatthameva saddhiṃ suttasādhanāya.
The rest here is of clear meaning, together with the Sutta-demonstration.
Phần còn lại ở đây có ý nghĩa rõ ràng cùng với sự chứng minh bằng kinh điển.
Yaṃ panetena ‘‘sikhissa ānanda, bhagavato’’ti pariyosāne suttaṃ ābhataṃ, tattha yena samāpatticittena so vacībhedo samuṭṭhito, kāyabhedopi tena samuṭṭhātiyeva, na ca taṃ lokuttaraṃ paṭhamajjhānacittaṃ, tasmā asādhakanti.
But the Sutta that he cited at the end, "O Ānanda, of the Buddha Sikhī," (means that) with whichever samāpatti-consciousness that verbal cessation arose, the bodily cessation also arises with it; and that is not a supramundane first jhāna-consciousness, therefore it is not a valid proof.
Tuy nhiên, điều mà người tranh luận kia đã trích dẫn kinh văn ở cuối câu ‘Này Ānanda, của Đức Thế Tôn Sikhī’, thì trong đó, với tâm định (samāpatticitta) nào mà sự phân biệt lời nói (vacībheda) ấy khởi lên, sự phân biệt thân (kāyabheda) cũng khởi lên bởi tâm định ấy, và đó không phải là tâm thiền thứ nhất siêu thế (lokuttaraṃ paṭhamajjhānacittaṃ), do đó điều đó không phải là bằng chứng.
334. Idāni dukkhāhārakathā nāma hoti.
Now, there is the discourse called the Nutriment of Suffering.
334. Bây giờ là phần giải thích về Dukkhāhārakathā.
Tattha ‘‘dukkhaṃ dukkhanti vācaṃ bhāsanto dukkhe ñāṇaṃ āharati, taṃ dukkhāhāro nāma vuccati.
Therein, speaking the word "dukkhaṃ dukkhaṃ" (suffering, suffering), one brings forth knowledge concerning dukkha, and that is called dukkhāhāra.
Trong đó, người nào nói lời ‘khổ là khổ’ thì mang trí tuệ về khổ, điều đó được gọi là Dukkhāhāra.
Tañca panetaṃ maggaṅgaṃ maggapariyāpanna’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi etarahi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya dukkhāhāroti pucchā sakavādissa, paṭiññā paravādissa.
This knowledge is considered a factor of the path (maggaṅga) and included in the path (maggapariyāpanna), according to the doctrine of some, like the Pubbaseliyas of today. With reference to them, the question "Is it dukkhāhāra?" is posed by the Sakavādin, and the Paravādin assents.
Và đối với những ai có quan điểm rằng trí tuệ đó là một chi phần của đạo (maggaṅga) và nằm trong đạo (maggapariyāpanna), như hiện nay là của phái Pubbaseliyā, thì câu hỏi dukkhāhāro (thức ăn của khổ) là của người tự tông, và sự thừa nhận là của người đối tông.
Ye kecīti paṭhamapañhe avipassake sandhāya paṭikkhipati, dutiyapañhe vipassake sandhāya paṭijānāti, taṃ panassa laddhimattameva.
In the first question, beginning with "whoever," he rejects it with reference to those undeveloped in insight (avipassaka), and in the second question, he assents with reference to those developed in insight (vipassaka), but that is merely the Paravādin’s view.
Đối với câu hỏi đầu tiên Ye keci (bất cứ ai), người tự tông bác bỏ khi đề cập đến những người không tuệ quán (avipassaka), và thừa nhận trong câu hỏi thứ hai khi đề cập đến những người tuệ quán (vipassaka), nhưng đó chỉ là quan điểm của người đối tông.
Tasmā ‘‘sabbe te’’ti vādassa bhindanatthaṃ bālaputhujjanātiādimāha.
Therefore, to break down the assertion "all of them," he states "ignorant ordinary people" and so forth.
Vì vậy, để phá bỏ quan điểm ‘tất cả những người đó’, người tự tông đã nói bālaputhujjanā (phàm phu ngu si) và những điều tương tự.
Taṃ uttānatthamevāti.
That is self-evident here.
Điều đó tự nó đã rõ ràng.
335. Idāni cittaṭṭhitikathā nāma hoti.
Now comes the chapter on the stability of consciousness.
335. Bây giờ là phần giải thích về Cittaṭṭhitikathā.
Tattha yesaṃ samāpatticittañceva bhavaṅgacittañca anuppabandhena pavattamānaṃ disvā ‘‘ekameva cittaṃ ciraṃ tiṭṭhatī’’ti laddhi seyyathāpi etarahi heṭṭhā vuttappabhedānaṃ andhakānaṃ, taṃladdhivisodhanatthaṃ ekaṃ, cittaṃ divasaṃ tiṭṭhatīti pucchā sakavādissa, paṭiññā paravādissa.
Therein, some, seeing the consciousness of attainment (samāpatticitta) and the life-continuum consciousness (bhavaṅgacitta) occurring without interruption, hold the doctrine that "a single consciousness lasts for a long time," similar to the Andhakas mentioned previously. To clarify this view, the question "Does one consciousness last for a day?" is posed by the Sakavādin, and the Paravādin assents.
Trong đó, đối với những ai, khi thấy tâm nhập định (samāpatticitta) và tâm hộ kiếp (bhavaṅgacitta) vận hành liên tục, đã có quan điểm rằng ‘một tâm duy nhất tồn tại lâu dài’, như hiện nay là của phái Andhaka đã được đề cập ở trên với các phân loại, thì để thanh lọc quan điểm đó, câu hỏi ekaṃ, cittaṃ divasaṃ tiṭṭhati (một tâm tồn tại suốt một ngày) là của người tự tông, và sự thừa nhận là của người đối tông.
Upaḍḍhadivaso uppādakkhaṇoti ettha ṭhitikkhaṇaṃ anāmasitvā ‘‘aniccā vata saṅkhārā, uppādavayadhammino’’ti (saṃ. ni. 1.186; 2.143) desanānayena uppādavayavaseneva pucchā katā.
In the phrase "half a day is the moment of arising," the question is posed concerning the arising and dissolution, without referring to the moment of duration, in the manner of the discourse "Indeed, impermanent are all formations, by nature arising and ceasing."
Ở đây, trong câu Upaḍḍhadivaso uppādakkhaṇo (nửa ngày là sát na sinh), câu hỏi được đặt ra chỉ dựa trên khía cạnh sinh và diệt, theo cách giảng dạy ‘Các hành là vô thường, có bản chất sinh diệt’ mà không đề cập đến sát na trụ.
Te dhammā cittena lahuparivattāti puṭṭho cittato lahutaraparivattino dhamme apassanto paṭikkhipati.
When asked about "those phenomena that change more swiftly than consciousness," he, seeing no phenomena that change more swiftly than consciousness, rejects it.
Khi được hỏi Te dhammā cittena lahuparivattā (các pháp đó chuyển biến nhanh hơn tâm), người tự tông bác bỏ vì không thấy các pháp chuyển biến nhanh hơn tâm.
Dutiyaṃ puṭṭho yassa cittassa dīghaṭṭhitiṃ icchati, taṃ sandhāya paṭijānāti.
When asked a second time, he assents with reference to the consciousness whose long duration he desires.
Khi được hỏi lần thứ hai, người tự tông thừa nhận dựa trên tâm mà người đối tông muốn có sự tồn tại lâu dài.
Yāvatāyukaṃ tiṭṭhatīti pañhe ‘‘cullāsītisahassāni, kappā tiṭṭhanti ye marū’’tiādivacanavasena (mahāni. 10) āruppato aññatra paṭikkhipati, āruppe paṭijānāti.
To the question "Does it last for a lifetime?", he rejects it for realms other than the immaterial realms, in accordance with statements such as "Eighty-four thousand aeons, the gods who dwell there last," but assents for the immaterial realms.
Đối với câu hỏi Yāvatāyukaṃ tiṭṭhati (tồn tại suốt tuổi thọ), người tự tông bác bỏ đối với các cõi khác ngoài cõi vô sắc, theo lời dạy ‘những vị Phạm thiên tồn tại tám vạn bốn ngàn kiếp’, và thừa nhận đối với cõi vô sắc.
Muhuttaṃ muhuttaṃ uppajjatīti pañhe paravādissa ‘‘uppādavayadhammino’’tiādisuttavirodhabhayena paṭijānāti.
To the question "Does it arise moment by moment?", the Paravādin assents out of fear of contradiction with suttas like "by nature arising and ceasing."
Đối với câu hỏi Muhuttaṃ muhuttaṃ uppajjati (sinh lên từng sát na, từng sát na), người đối tông thừa nhận vì sợ mâu thuẫn với kinh điển như ‘có bản chất sinh diệt’.
Ṭhitiṃ panassa laddhivasena icchati.
However, he desires its duration based on his own doctrine.
Tuy nhiên, người đối tông muốn sự tồn tại của tâm theo quan điểm của mình.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is self-evident.
Phần còn lại ở đây là rõ ràng.
338. Idāni kukkuḷakathā nāma hoti.
Now comes the chapter on cinders.
338. Bây giờ là phần giải thích về Kukkuḷakathā.
Tattha yesaṃ ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, ādittaṃ (saṃ. ni. 4.28; mahāva. 54) sabbe saṅkhārā dukkhā’’tiādīni (dha. pa. 278) suttāni ayoniso gahetvā ‘‘nippariyāyeneva sabbe saṅkhārā kukkuḷā vītaccitaṅgārasammissā chārikanirayasadisā’’ti laddhi, seyyathāpi etarahi gokulikānaṃ; tesaṃ nānappakārasukhasandassanena taṃ laddhiṃ vivecetuṃ pucchā sakavādissa, paṭiññā paravādissa.
Therein, some, misinterpreting suttas such as "All, bhikkhus, is burning" and "All formations are suffering," hold the doctrine that "all formations are, without qualification, like cinders, mixed with charcoal without flames, like a hell of ashes," similar to the Gokulikas of today. To refute this doctrine by showing various kinds of happiness, the question is posed by the Sakavādin, and the Paravādin assents.
Trong đó, đối với những ai, do hiểu lầm các kinh văn như ‘Này các Tỳ-kheo, tất cả đều bốc cháy’ và ‘tất cả các hành là khổ’, đã có quan điểm rằng ‘tất cả các hành đều là kukkuḷa (tro nóng), trộn lẫn với than không lửa, giống như địa ngục tro nóng’ – như hiện nay là của phái Gokulika; thì để phân tích quan điểm đó bằng cách trình bày các loại lạc khác nhau, câu hỏi là của người tự tông, và sự thừa nhận là của người đối tông.
Tattha anodhiṃ katvāti odhiṃ mariyādaṃ koṭṭhāsaṃ akaritvā, avisesena sabbeyevāti attho.
Therein, " anodhiṃ katvā" means without making a limit, boundary, or portion, i.e., without distinction, all of them.
Trong đó, anodhiṃ katvā có nghĩa là không đặt ra giới hạn, không phân chia phần, tức là tất cả mà không có sự khác biệt.
Sesaṃ sabbaṃ pāḷinayeneva veditabbaṃ saddhiṃ suttasādhanāyāti.
All the rest should be understood in accordance with the Pāḷi, along with the proof from the suttas.
Tất cả phần còn lại cần được hiểu theo cách của Pāḷi cùng với bằng chứng từ kinh điển.
Ādīni suttāni ayoniso gahetvā ‘‘sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno ekacce kilese dukkhadassanena pajahati, ekacce samudayanirodhamaggadassanena, tathā sesāpīti evaṃ soḷasahi koṭṭhāsehi anupubbena kilesappahānaṃ katvā arahattapaṭilābho hotī’’ti evarūpā nānābhisamayaladdhi uppannā, seyyathāpi etarahi andhakasabbatthikasammitiyabhadrayānikānaṃ; tesaṃ laddhivivecanatthaṃ anupubbābhisamayoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
— have developed the doctrine of various penetrations, namely, that one who is practicing for the realization of the fruit of Stream-entry abandons some defilements by seeing suffering, some by seeing the origin, cessation, and path, and similarly for the rest, thus attaining Arahantship by gradually abandoning defilements in sixteen parts. This is like the view of the Andhakas, Sarvāstivādins, Sammatiyas, and Bhadrayānikas of today. To refute their doctrine, the question " anupubbābhisamayo" (gradual penetration) is posed by the Sakavādin, and the other assents.
đã có những quan điểm khác nhau về Abhisamaya như vậy, do hiểu lầm các kinh văn như trên, rằng ‘người thực hành để chứng đắc Sơ quả (Sotāpattiphala) từ bỏ một số phiền não bằng cách thấy khổ, một số bằng cách thấy tập khởi, diệt tận và đạo, và các vị khác cũng vậy, như thế, bằng mười sáu phần, sự từ bỏ phiền não diễn ra tuần tự, và sự chứng đắc A-la-hán quả (Arahattapaṭilābha) xảy ra’ – như hiện nay là của phái Andhaka, Sabbatthika, Sammitiya và Bhadrayānika; thì để phân tích quan điểm đó, câu hỏi anupubbābhisamayo (sự chứng ngộ tuần tự) là của người tự tông, và sự thừa nhận là của người đối tông.
Anupubbena sotāpattimagganti puṭṭho pana ekassa maggassa bahubhāvāpattibhayena paṭikkhipati.
However, when asked "Is the Stream-entry path gradual?", he rejects it for fear of one path becoming many.
Tuy nhiên, khi được hỏi Anupubbena sotāpattimaggaṃ (đạo Dự lưu tuần tự), người tự tông bác bỏ vì sợ rằng một đạo sẽ trở thành nhiều đạo.
Dutiyaṃ puṭṭho dukkhadassanādivasena paṭijānāti.
When asked a second time, he assents based on the seeing of suffering and so forth.
Khi được hỏi lần thứ hai, người tự tông thừa nhận dựa trên sự thấy khổ và những điều tương tự.
Tāni vā cattāripi ñāṇāni eko sotāpattimaggoyevāti paṭijānāti, phalaṃ pana ekameva icchati, tasmā paṭikkhipati.
Or, he assents, considering that all four knowledges (such as the knowledge of suffering) constitute one and the same Stream-entry path. But he desires the fruit to be one only; therefore, he rejects it.
Hoặc người tự tông thừa nhận rằng cả bốn trí tuệ đó đều là một đạo Dự lưu (sotāpattimagga) duy nhất, nhưng lại muốn quả (phala) chỉ là một, do đó người tự tông bác bỏ.
Sakadāgāmimaggādīsupi eseva nayo.
The same method applies to the Sakadāgāmi path and so forth.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho đạo Nhất lai (Sakadāgāmimagga) và các đạo khác.
Catūhi ñāṇehīti dukkhe ñāṇādīhi.
" Catūhi ñāṇehī" (by four knowledges) means by the knowledge of suffering and so forth.
Catūhi ñāṇehi (bằng bốn trí tuệ) là bằng trí tuệ về khổ và những điều tương tự.
Aṭṭhahi ñāṇehīti sāvakānaṃ sādhāraṇehi saccañāṇehi ceva paṭisambhidāñāṇehi ca.
" Aṭṭhahi ñāṇehī" (by eight knowledges) means by the knowledges of the truths common to disciples and by the analytical knowledges (paṭisambhidāñāṇa).
Aṭṭhahi ñāṇehi (bằng tám trí tuệ) là bằng trí tuệ về các sự thật và trí tuệ về phân tích (paṭisambhidāñāṇa) vốn là chung cho các đệ tử.
Dvādasahi ñāṇehīti dvādasaṅgapaṭiccasamuppādañāṇehi.
" Dvādasahi ñāṇehī" (by twelve knowledges) means by the knowledges of the twelve-linked dependent origination.
Dvādasahi ñāṇehi (bằng mười hai trí tuệ) là bằng trí tuệ về duyên khởi mười hai chi phần.
Catucattārīsāya ñāṇehīti ‘‘jarāmaraṇe ñāṇaṃ, jarāmaraṇasamudaye ñāṇa’’nti evaṃ nidānavagge vuttañāṇehi.
" Catucattārīsāya ñāṇehī" (by forty-four knowledges) means by the knowledges mentioned in the Nidāna Vagga, such as "knowledge of aging-and-death, knowledge of the origin of aging-and-death."
Catucattārīsāya ñāṇehi (bằng bốn mươi bốn trí tuệ) là bằng các trí tuệ được nói trong Nidānavagga như ‘trí tuệ về già chết, trí tuệ về tập khởi của già chết’.
Sattasattatiyā ñāṇehīti ‘‘jarāmaraṇaṃ, bhikkhave, aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhamma’’nti (saṃ. ni. 2.20) evaṃ tattheva vuttañāṇehi.
" Sattasattatiyā ñāṇehī" (by seventy-seven knowledges) means by the knowledges mentioned in the same section, such as "Bhikkhus, aging-and-death is impermanent, conditioned, dependently arisen, by nature subject to decay, dissolution, dispassion, and cessation."
Sattasattatiyā ñāṇehi (bằng bảy mươi bảy trí tuệ) là bằng các trí tuệ được nói ở chính đó như ‘Này các Tỳ-kheo, già chết là vô thường, hữu vi, duyên khởi, có bản chất hủy diệt, có bản chất biến mất, có bản chất ly tham, có bản chất đoạn diệt’.
Sesamettha pāḷinayeneva veditabbaṃ saddhiṃ suttasādhanenāti.
The rest here should be understood in accordance with the Pāḷi, along with the proof from the suttas.
Phần còn lại ở đây cần được hiểu theo cách của Pāḷi cùng với bằng chứng từ kinh điển.
347. Idāni vohārakathā nāma hoti.
Now comes the chapter on conventional expression.
347. Bây giờ là phần giải thích về Vohārakathā.
Tattha buddho bhagavā lokuttarena vohārena voharatīti yesaṃ laddhi, seyyathāpi etarahi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, laddhivasena paṭiññā paravādissa.
Therein, some, like the Andhakas of today, hold the doctrine that the Buddha, the Blessed One, expresses himself with supramundane expression. With reference to them, the question is posed by the Sakavādin, and the Paravādin assents based on his doctrine.
Trong đó, đối với những ai có quan điểm rằng Đức Phật Thế Tôn nói bằng ngôn ngữ siêu thế (lokuttara vohāra), như hiện nay là của phái Andhaka; thì câu hỏi là của người tự tông, và sự thừa nhận theo quan điểm đó là của người đối tông.
Lokuttare sotetiādīni tassa ayuttavādībhāvadīpanatthaṃ vuttāni.
The phrases starting with " Lokuttare sote" (in the supramundane ear) are stated to show that his assertion is improper.
Các câu như Lokuttare sote (trong tai siêu thế) và những điều tương tự được nói ra để chỉ rõ rằng người đối tông có quan điểm không đúng.
Ayañhettha adhippāyo – ‘‘saddāyatanameva te lokuttaraṃ, udāhu sotādīnipī’’ti.
The intention here is: "Is the sound-ayatana alone supramundane for you, or are the ear-ayatana and so forth also supramundane?"
Ý nghĩa ở đây là: “Có phải chỉ có sắc xứ âm thanh (saddāyatana) là siêu thế đối với ông, hay các căn như tai (sota) cũng là siêu thế?”
Hañci buddhassa bhagavato vohāro lokiye sote paṭihaññatīti ettha yadi so lokuttare paṭihaññeyya.
In the phrase " Hañci buddhassa bhagavato vohāro lokiye sote paṭihaññatī" (if the expression of the Buddha, the Blessed One, impinges on the mundane ear), it should not be taken to mean that if it impinged on the supramundane, it would be supramundane.
Trong đoạn văn " Hañci buddhassa bhagavato vohāro lokiye sote paṭihaññatī" này, nếu lời nói của Đức Thế Tôn bị chướng ngại bởi thính giác siêu thế (lokuttara).
Lokuttaro siyāti evamattho na gahetabbo.
The meaning “it would be supramundane” should not be taken thus.
thì nó sẽ là lời nói siêu thế (lokuttara), ý nghĩa như vậy không nên chấp nhận.
Lokiye paṭihaññamānassa pana lokuttaratā nāma natthīti ayametthādhippāyo.
Rather, the intention here is that there is no such thing as supramundaneness for that which impinges on the mundane.
Tuy nhiên, đây là ý nghĩa: không có tính siêu thế (lokuttaratā) đối với lời nói bị chướng ngại bởi thính giác thế gian (lokiye sote).
Lokiyena viññāṇenāti etthāpi lokiyenevāti attho.
In " Lokiyena viññāṇenāti" (by mundane consciousness), the meaning is also "only by mundane."
Trong đoạn văn " Lokiyena viññāṇenā" này cũng vậy, ý nghĩa là "chỉ bằng thức thế gian (lokiyena)".
Itarathā anekantatā siyā.
Otherwise, there would be inconsistency.
Nếu không, sẽ có sự không nhất quán.
Lokuttarañhi lokiyenapi ñāṇena ñāyatī.
For the supramundane is known even by mundane knowledge.
Vì siêu thế (lokuttara) được biết ngay cả bằng tuệ thế gian (lokiyena ñāṇena).
Evaṃ sabbaṃ yathānurūpato veditabbaṃ.
In this manner, everything should be understood according to its suitability.
Tất cả mọi thứ nên được hiểu theo cách tương ứng.
Sabbe te maggaṃ bhāventīti pañhesu ye maggaṃ nappaṭilabhanti, te sandhāya paṭikkhipati.
In the questions beginning with “ All of them cultivate the path,” the rejection refers to those who do not attain the path.
Trong các câu hỏi " Sabbe te maggaṃ bhāventī", câu hỏi phủ định đề cập đến những người không đạt được đạo (magga).
Ye paṭilabhanti, te sandhāya paṭijānāti.
The acknowledgment refers to those who do attain it.
Câu hỏi khẳng định đề cập đến những người đạt được đạo.
353. Idāni nirodhakathā nāma hoti.
353. Now comes the discussion of nirodha.
353. Bây giờ là Nirodhakathā.
Tattha yesaṃ appaṭisaṅkhānirodhañca paṭisaṅkhānirodhañca dvepi ekato katvā nirodhasaccanti laddhi, seyyathāpi etarahi mahisāsakānañceva andhakānañca; te sandhāya dve nirodhāti pucchā sakavādissa, paṭiññā paravādissa.
Here, regarding those whose doctrine is that both unreflective cessation (appaṭisaṅkhānirodha) and reflective cessation (paṭisaṅkhānirodha) together constitute the Truth of Cessation (Nirodhasacca)—just as it is now the doctrine of the Mahīsāsakas and the Andhakas—the question " Are there two cessations?" is put by the proponent (sakavādin), and the opposing party (paravādin) makes the affirmation, sticking to their doctrine.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng hai sự diệt, là diệt không do tư duy (appaṭisaṅkhānirodha) và diệt do tư duy (paṭisaṅkhānirodha), khi kết hợp lại thì là Diệt đế (nirodhasacca) – như hiện nay là của Mahisāsaka và Andhaka; thì câu hỏi " Dve nirodhā" là của bên mình, và sự chấp nhận là của đối phương.
Dve dukkhanirodhāti pañhesu yasmā dve dukkhasaccāni na icchati, tasmā paṭikkhipati.
In the questions " Are there two cessations of suffering?", he rejects it because he does not accept two truths of suffering.
Trong các câu hỏi " Dve dukkhanirodhā", vì đối phương không chấp nhận hai khổ đế (dukkhasaccāni), nên phủ định.
Yasmā dvīhākārehi dukkhaṃ nirujjhatīti icchati, tasmā paṭijānāti.
He affirms it because he accepts that suffering ceases in two ways.
Vì đối phương chấp nhận rằng khổ diệt theo hai cách, nên chấp nhận.
Dve nirodhasaccānītipañhesu dvinnaṃ dukkhasaccānaṃ nirodhavasenaanicchanto paṭikkhipati.
In the questions " Are there two truths of cessation?", he rejects it, not desiring the cessation of two truths of suffering.
Trong các câu hỏi " Dve nirodhasaccānī", vì không chấp nhận sự diệt của hai khổ đế, nên phủ định.
Dvīhākārehi dukkhassa nirujjhanato paṭijānāti.
He affirms it because suffering ceases in two ways.
Vì khổ diệt theo hai cách, nên chấp nhận.
Dve tāṇānītiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to " Are there two refuges?" and so forth.
Trong các câu hỏi " Dve tāṇānī" v.v. cũng theo cách này.
Appaṭisaṅkhāniruddheti ye paṭisaṅkhāya lokuttarena ñāṇena aniruddhā suddhapakatikattā vā uddesaparipucchādīnaṃ vā vasena na samudācaraṇato niruddhāti vuccanti, te saṅkhāre.
Appaṭisaṅkhāniruddhe refers to those conditioned phenomena (saṅkhārā) which are not ceased by supermundane knowledge through reflection, or which are called ceased due to their pure nature or due to their non-manifestation through exposition, questioning, etc.
Appaṭisaṅkhāniruddhe là những hành (saṅkhāra) không bị diệt bởi trí siêu thế (lokuttarena ñāṇena) do tư duy (paṭisaṅkhāya), hoặc được gọi là diệt (niruddha) do bản chất thanh tịnh, hoặc do không phát sinh thông qua sự trình bày, chất vấn v.v.
Paṭisaṅkhā nirodhentīti.
Paṭisaṅkhā nirodhenti.
Paṭisaṅkhā nirodhenti (diệt do tư duy).
Lokuttarañāṇena nirodhenti anuppattibhāvaṃ gamenti.
They cease by supermundane knowledge, bringing about their non-arising.
Diệt bằng trí siêu thế (lokuttarañāṇena), khiến không còn tái sinh.
Nanu appaṭisaṅkhāniruddhā saṅkhārāti pucchā paravādissa.
Are not conditioned phenomena ceased without reflection?—this is the question of the opposing party.
Câu hỏi " Nanu appaṭisaṅkhāniruddhā saṅkhārā" là của đối phương.
Tattha bhaggānaṃ puna abhañjanato appaṭisaṅkhāniruddhānaṃ vā ariyamagge uppanne tathā nirujjhanatova sakavādī accantabhaggataṃ paṭijānāti.
Here, the proponent affirms their utter destruction, either because defilements, once broken, are not broken again, or because unreflectively ceased conditioned phenomena (appaṭisaṅkhāniruddhā saṅkhārā) cease in that way upon the arising of the Arahantship Path.
Ở đó, bên mình chấp nhận sự diệt hoàn toàn (accantabhaggataṃ) vì những phiền não đã bị phá hủy không còn bị phá hủy nữa, hoặc vì các hành (saṅkhāra) bị diệt không do tư duy (appaṭisaṅkhāniruddhā) diệt theo cách đó khi Thánh đạo (ariyamagge) phát sinh.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest of it here is plain in meaning.
Phần còn lại ở đây đều có nghĩa rõ ràng.