Table of Contents

⮲

Cūḷaniddesapāḷi

Edit
1456
9. Todeyyamāṇavapucchāniddeso
9. The Explanation of Todeyya’s Question
9. Phần Giải Thích Câu Hỏi Của Thanh Niên Todeyya
1457
57.
57.
57.
1458
Yasmiṃ kāmā na vasanti,*
“In whom desires do not dwell,*
Vị nào không có các dục trú ngụ,*
1459
Taṇhā yassa na vijjati;
And for whom craving does not exist;
Vị nào không có ái;
1460
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo, vimokkho tassa kīdiso.
And who has crossed over doubt, what kind of liberation is his?”
Vị nào đã vượt qua hoài nghi, sự giải thoát của vị ấy như thế nào?
1461
Yasmiṃ kāmā na vasantīti yasmiṃ kāmā na vasanti na saṃvasanti na āvasanti na parivasantīti – yasmiṃ kāmā na vasanti.
In whom desires do not dwell means: in whom desires do not dwell, do not reside, do not inhabit, do not completely dwell—thus, in whom desires do not dwell.
Vị nào không có các dục trú ngụ là: vị nào mà các dục không trú ngụ, không chung sống, không ở, không cư ngụ – đó là vị nào không có các dục trú ngụ.
Iccāyasmā todeyyoti.
Thus said Venerable Todeyya.
Như vậy, Tôn giả Todeyya thưa hỏi.
Iccāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – iccāti.
Iccā is a word-junction…pe… this is a sequence of words—thus, iccā.
Iccā là sự nối kết các từ... cho đến... đây là sự trình bày tuần tự của các từ – iccāti.
Āyasmāti piyavacanaṃ…pe….
Āyasmā is an affectionate address…pe….
Āyasmā là lời nói thân ái... cho đến...
Todeyyoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā todeyyo.
Todeyyo is the name of that brahmin…pe… his designation—thus, thus said Venerable Todeyya.
Todeyyo là tên của vị Bà-la-môn ấy... cho đến... là cách gọi – như vậy, Tôn giả Todeyya.
1462
Taṇhā yassa na vijjatīti taṇhā yassa natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhati ñāṇagginā daḍḍhāti – taṇhā yassa na vijjati.
And for whom craving does not exist means: for whom craving is not, does not exist, is not found, is not obtained, is burnt by the fire of wisdom—thus, for whom craving does not exist.
Người nào không có ái dục có nghĩa là người nào không có, không hiện hữu, không tồn tại, không tìm thấy ái dục, đã được thiêu đốt bởi ngọn lửa trí tuệ – người nào không có ái dục.
1463
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇoti kathaṃkathā ca yo tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivattoti – kathaṃkathā ca yo tiṇṇo.
And who has crossed over doubt means: and who has crossed over, passed over, utterly passed over, overcome, completely overcome, transcended doubt—thus, and who has crossed over doubt.
Và người nào đã vượt qua hoài nghi có nghĩa là người nào đã vượt qua, đã vượt lên, đã vượt thoát, đã đi qua, đã đi qua hoàn toàn, đã vượt khỏi hoài nghi – và người nào đã vượt qua hoài nghi.
1464
Vimokkho tassa kīdisoti vimokkho tassa kīdiso kiṃsaṇṭhito kiṃpakāro kiṃpaṭibhāgo icchitabboti vimokkhaṃ pucchatīti – vimokkho tassa kīdiso.
What kind of liberation is his? means: what kind of liberation is his? What is its nature? What is its characteristic? What is its resemblance? He asks about liberation that is to be desired—thus, what kind of liberation is his?
Sự giải thoát của người ấy như thế nào có nghĩa là sự giải thoát của người ấy như thế nào, có hình thái gì, có đặc tính gì, có phần nào đáng mong muốn, là hỏi về sự giải thoát – sự giải thoát của người ấy như thế nào.
Tenāha so brāhmaṇo –
Therefore, that brahmin said:
Do đó, vị Bà-la-môn ấy đã nói –
1465
‘‘Yasmiṃ kāmā na vasanti,*
‘‘In whom desires do not dwell,*
“Đối với người mà các dục không trú ngụ,*
1466
Taṇhā yassa na vijjati;
And for whom craving does not exist;
Người nào không có ái dục;
1467
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo, vimokkho tassa kīdiso’’ti.
And who has crossed over doubt, what kind of liberation is his?’’
Và người nào đã vượt qua hoài nghi, sự giải thoát của người ấy như thế nào?”
1468
58.
58.
58.
1469
Yasmiṃ kāmā na vasanti,*
“In whom desires do not dwell,*
“Đối với người mà các dục không trú ngụ,*
1470
Taṇhā yassa na vijjati;
And for whom craving does not exist;
Người nào không có ái dục;
1471
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo, vimokkho tassa nāparo.
And who has crossed over doubt, there is no other liberation for him.”
Và người nào đã vượt qua hoài nghi, không có sự giải thoát nào khác cho người ấy.
1472
Yasmiṃ kāmā na vasantīti.
In whom desires do not dwell means:
Đối với người mà các dục không trú ngụ.
Yasminti yasmiṃ puggale arahante khīṇāsave.
Yasmiṃ means in which person, an Arahant, one whose taints are destroyed.
Đối với người mà là đối với cá nhân nào, vị A-la-hán, bậc lậu tận.
Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā.
Kāmā means, in brief, two kinds of desires: material desires (vatthukāmā) and defilement-desires (kilesakāmā)… These are called material desires… These are called defilement-desires.
Các dục thì tóm tắt có hai loại dục – vật dục và phiền não dục... cho đến... những thứ này được gọi là vật dục... cho đến... những thứ này được gọi là phiền não dục.
Yasmiṃ kāmā na vasantīti yasmiṃ kāmā na vasanti na saṃvasanti na āvasanti na parivasantīti – yasmiṃ kāmā na vasanti.
Yasmiṃ kāmā na vasanti means in whom desires do not dwell, do not co-dwell, do not reside, do not fully reside—in whom desires do not dwell.
Đối với người mà các dục không trú ngụ có nghĩa là đối với người mà các dục không trú ngụ, không cùng ở, không cư ngụ, không lưu lại – đối với người mà các dục không trú ngụ.
1473
Todeyyāti bhagavāti.
“Todeyya,” the Blessed One said.
Này Todeyya, Đức Thế Tôn phán.
Todeyyāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati.
“Todeyya,” the Blessed One addresses that brahmin by name.
Todeyya là Đức Thế Tôn gọi tên vị Bà-la-môn ấy.
Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – todeyyāti bhagavā.
Bhagavā is a term of reverence… a true designation, namely, Bhagavā— “Todeyya,” the Blessed One said.
Bhagavā là một danh xưng tôn kính... cho đến... là một quy ước chân thực, đó là Bhagavā – này Todeyya, Đức Thế Tôn phán.
1474
Taṇhā yassa na vijjatīti.
“In whom craving is not found.”
Người nào không có ái dục.
Taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā.
Taṇhā means craving for forms, craving for sounds, craving for odors, craving for tastes, craving for tangibles, craving for mental phenomena.
Ái dục là ái đối với sắc, ái đối với thanh, ái đối với hương, ái đối với vị, ái đối với xúc, ái đối với pháp.
Yassāti arahato khīṇāsavassa.
Yassa means of an Arahant, one whose taints are destroyed.
Người nào là vị A-la-hán, bậc lậu tận.
Taṇhā yassa na vijjatīti taṇhā yassa natthi na sati na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – taṇhā yassa na vijjati.
Taṇhā yassa na vijjati means in whom craving does not exist, is not present, is not found, is not observed; it is abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of arising again, burnt by the fire of knowledge—in whom craving is not found.
Người nào không có ái dục có nghĩa là người nào không có, không hiện hữu, không tồn tại, không tìm thấy ái dục, đã được đoạn trừ, đã được cắt đứt, đã được lắng dịu, đã được an tịnh, không có khả năng tái sinh, đã được thiêu đốt bởi ngọn lửa trí tuệ – người nào không có ái dục.
1475
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇoti kathaṃkathā vuccati vicikicchā.
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo means kathaṃkathā is called perplexity (vicikicchā).
Và người nào đã vượt qua hoài nghi có nghĩa là hoài nghi được gọi là vicikicchā.
Dukkhe kaṅkhā…pe… chambhitattaṃ cittassa manovilekho.
Doubt about suffering… the mind's wavering, the mind's scratching.
Nghi ngờ về khổ... cho đến... sự cứng đờ của tâm, sự hoang mang của tâm.
Yoti yo so arahaṃ khīṇāsavo.
Yo means that Arahant, one whose taints are destroyed.
Người nào là vị A-la-hán, bậc lậu tận ấy.
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇoti kathaṃkathā ca yo tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivattoti – kathaṃkathā ca yo tiṇṇo.
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo means he who has crossed over perplexity, gone beyond, completely gone beyond, overcome, fully overcome, transcended—he who has crossed over perplexity.
Và người nào đã vượt qua hoài nghi có nghĩa là người nào đã vượt qua, đã vượt lên, đã vượt thoát, đã đi qua, đã đi qua hoàn toàn, đã vượt khỏi hoài nghi – và người nào đã vượt qua hoài nghi.
1476
Vimokkho tassa nāparoti natthi tassa aparo vimokkho.
Vimokkho tassa nāparo means for him there is no other liberation.
Không có sự giải thoát nào khác cho người ấy có nghĩa là không có sự giải thoát nào khác cho người ấy.
Yena vimokkhena vimucceyya vimutto so.
By which liberation he might be liberated, he is already liberated.
Vị ấy đã được giải thoát bằng sự giải thoát nào thì đã giải thoát rồi.
Kataṃ tassa vimokkhena karaṇīyanti – vimokkho tassa nāparo.
What is to be done by way of liberation has been done by him—for him there is no other liberation.
Việc cần làm đối với sự giải thoát của vị ấy đã được hoàn thành – không có sự giải thoát nào khác cho người ấy.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Do đó, Đức Thế Tôn đã phán –
1477
‘‘Yasmiṃ kāmā na vasanti,*
“In whom desires do not dwell,*
“Đối với người mà các dục không trú ngụ,*
1478
Taṇhā yassa na vijjati;
In whom craving is not found;
Người nào không có ái dục;
1479
Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo, vimokkho tassa nāparo’’ti.
And who has crossed over perplexity, for him there is no other liberation.”
Và người nào đã vượt qua hoài nghi, không có sự giải thoát nào khác cho người ấy.”
1480
59.
59.
59.
1481
Nirāsaso so uda āsasāno, paññāṇavā so uda paññakappī;
“Is he without longing, or does he long? Is he endowed with knowledge, or does he speculate with knowledge?
Vị ấy không còn hy vọng, hay vẫn còn hy vọng, vị ấy có trí tuệ, hay vẫn còn tạo tác bởi trí;
1482
Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññaṃ, taṃ me viyācikkha samantacakkhu.
How may I know the sage, Sakka, that you may explain it to me, All-seeing One?”
Con làm sao để biết được bậc ẩn sĩ, thưa Sakka, xin Ngài, bậc Toàn Giác, hãy giải thích điều đó cho con.
1483
Nirāsaso so uda āsasānoti nittaṇho so, udāhu sataṇho rūpe āsīsati* , sadde…pe… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ … rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ… kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ… nevasaññānāsaññābhavaṃ… ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ… atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme āsīsati sādiyati pattheti piheti abhijappatīti – nirāsaso so uda āsasāno.
Nirāsaso so uda āsasāno means is he without craving, or does he still crave for forms, sounds, odors, tastes, tangibles, family, group, dwelling, gain, fame, praise, happiness, robes, almsfood, lodging, medicine for the sick, the kāma-sphere, the rūpa-sphere, the arūpa-sphere, the kāma-existence, the rūpa-existence, the arūpa-existence, the saññā-existence, the asaññā-existence, the nevasaññānāsaññā-existence, the one-constituent existence, the four-constituent existence, the five-constituent existence, the past, the future, the present, and for phenomena seen, heard, sensed, and cognized—does he long, desire, delight in, aspire to, yearn for, or covet them? This is the meaning of Nirāsaso so uda āsasāno.
Vị ấy không còn hy vọng, hay vẫn còn hy vọng có nghĩa là vị ấy không còn ái dục, hay vẫn còn ái dục, còn mong mỏi đối với sắc, đối với thanh... cho đến... đối với hương... đối với vị... đối với xúc... đối với gia tộc... đối với hội chúng... đối với trú xứ... đối với lợi lộc... đối với danh vọng... đối với sự tán thán... đối với sự an lạc... đối với y... đối với vật thực khất thực... đối với sàng tọa... đối với thuốc men và vật dụng trị bệnh... đối với cõi dục... đối với cõi sắc... đối với cõi vô sắc... đối với hữu dục... đối với hữu sắc... đối với hữu vô sắc... đối với hữu tưởng... đối với hữu vô tưởng... đối với hữu phi tưởng phi phi tưởng... đối với hữu một uẩn... đối với hữu bốn uẩn... đối với hữu năm uẩn... đối với quá khứ... đối với tương lai... đối với hiện tại... mong mỏi, ưa thích, ao ước, khao khát, nói lên ước muốn đối với các pháp đã thấy, đã nghe, đã cảm nhận, đã nhận biết – vị ấy không còn hy vọng, hay vẫn còn hy vọng.
1484
Paññāṇavā so uda paññakappīti.
Paññāṇavā so uda paññakappī means:
Vị ấy có trí tuệ, hay vẫn còn tạo tác bởi trí.
Paññāṇavā soti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī.
Paññāṇavā so means is he wise, discerning, intelligent, knowledgeable, insightful, sagacious?
Vị ấy có trí tuệ là bậc hiền trí, người có trí tuệ, người có trí, người có tri kiến, người sáng suốt, người thông thái.
Uda paññakappīti udāhu aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā kappeti janeti sañjaneti nibbatteti abhinibbattetīti – paññāṇavā so uda paññakappī.
Uda paññakappī means or does he speculate, generate, produce, bring forth, or manifest a craving-speculation or a view-speculation by means of the knowledge of the eight attainments, or by means of the knowledge of the five supernormal powers, or by means of wrong knowledge? This is the meaning of Paññāṇavā so uda paññakappī.
Hay vẫn còn tạo tác bởi trí có nghĩa là hay là do trí về tám thiền chứng, hoặc do trí về năm thần thông, hoặc do tà trí, mà tạo tác, sinh ra, làm cho sinh ra, làm cho phát sinh, làm cho phát sinh hoàn toàn sự tạo tác của ái dục hoặc sự tạo tác của tà kiến – vị ấy có trí tuệ, hay vẫn còn tạo tác bởi trí.
1485
Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññanti.
Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññaṃ means:
Con làm sao để biết được bậc ẩn sĩ, thưa Sakka.
Sakkāti sakko bhagavā.
Sakka means the Blessed One is Sakka.
Sakka là Đức Thế Tôn, bậc Sakka.
Sakyakulā pabbajitotipi sakko.
He is also Sakka because he renounced from the Sakya clan.
Ngài cũng là Sakka vì đã xuất gia từ dòng họ Sakya.
Atha vā, aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko.
Alternatively, he is also Sakka because he is rich, greatly wealthy, and possesses wealth.
Hoặc, Ngài cũng là Sakka vì Ngài giàu có, đại phú, có tài sản.
Tassimāni dhanāni, seyyathidaṃ – saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ sammappadhānadhanaṃ iddhipādadhanaṃ indriyadhanaṃ baladhanaṃ bojjhaṅgadhanaṃ maggadhanaṃ phaladhanaṃ nibbānadhananti.
These are his riches: namely, the wealth of faith, the wealth of morality, the wealth of shame, the wealth of dread, the wealth of learning, the wealth of generosity, the wealth of wisdom, the wealth of foundations of mindfulness, the wealth of right efforts, the wealth of bases of psychic power, the wealth of faculties, the wealth of powers, the wealth of factors of enlightenment, the wealth of the path, the wealth of the fruit, and the wealth of Nibbāna.
Những tài sản này của Ngài là: tín tài, giới tài, tàm tài, quý tài, văn tài, thí tài, tuệ tài, niệm xứ tài, chánh cần tài, thần túc tài, căn tài, lực tài, giác chi tài, đạo tài, quả tài, Niết-bàn tài.
Tehi anekavidhehi dhanaratanehi aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko.
He is also Sakka because he is rich, greatly wealthy, and possesses wealth due to these manifold treasures of wealth.
Ngài cũng là Sakka vì Ngài giàu có, đại phú, có tài sản với những bảo vật tài sản nhiều loại ấy.
Atha vā, pahu visavī alamatto sūro vīro vikkanto abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsotipi sakko.
Alternatively, he is also Sakka because he is powerful, skilled, capable, brave, heroic, valiant, fearless, undaunted, unalarmed, unretreating, with fear and terror abandoned, and with hair-raising ceased.
Hoặc, Ngài cũng là Sakka vì Ngài có khả năng, có năng lực, đủ sức, dũng mãnh, anh hùng, can đảm, không sợ hãi, không run sợ, không kinh hãi, không bỏ chạy, đã đoạn trừ sợ hãi và kinh hoàng, đã hết rợn tóc gáy.
Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññanti sakka yathāhaṃ muniṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyanti – muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññaṃ.
"How I may know a sage, O Sakka"—O Sakka, how I may know, understand, discern, fully discern, penetrate the sage—"How I may know a sage, O Sakka."
Con làm sao để biết được bậc ẩn sĩ, thưa Sakka có nghĩa là thưa Sakka, con làm sao có thể biết, nhận biết, hiểu rõ, nhận thức rõ, thâm nhập được bậc ẩn sĩ – con làm sao để biết được bậc ẩn sĩ, thưa Sakka.
1486
Taṃ me viyācikkha samantacakkhūti.
"Explain that to me, O All-Seeing One."
Xin Ngài, bậc Toàn Giác, hãy giải thích điều đó cho con.
Tanti yaṃ pucchāmi yaṃ yācāmi yaṃ ajjhesāmi yaṃ pasādemi.
"That" refers to what I ask, what I request, what I urge, what I venerate.
Điều đó là điều con hỏi, điều con cầu xin, điều con thỉnh cầu, điều con tin tưởng.
Viyācikkhāti ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi.
"Explain" means tell, teach, declare, establish, reveal, analyze, clarify, make manifest.
Hãy giải thích là hãy nói, hãy thuyết giảng, hãy trình bày, hãy thiết lập, hãy khai mở, hãy phân tích, hãy làm cho rõ ràng, hãy hiển thị.
Samantacakkhūti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ…pe… tathāgato tena samantacakkhūti – taṃ me viyācikkha samantacakkhu.
"All-Seeing One"—All-seeing refers to omniscience…pe… the Tathāgata is therefore the All-Seeing One—"Explain that to me, O All-Seeing One."
Bậc Toàn Giác có nghĩa là toàn tri trí được gọi là con mắt toàn diện... cho đến... Như Lai do đó là bậc Toàn Giác – xin Ngài, bậc Toàn Giác, hãy giải thích điều đó cho con.
Tenāha so brāhmaṇo –
Therefore, that brahmin said:
Do đó, vị Bà-la-môn ấy đã nói –
1487
‘‘Nirāsaso so uda āsasāno, paññāṇavā so uda paññakappī;
"Is he without longing or with longing, is he discerning or one who speculates with views?
“Vị ấy không còn hy vọng, hay vẫn còn hy vọng, vị ấy có trí tuệ, hay vẫn còn tạo tác bởi trí;
1488
Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññaṃ, taṃ me viyācikkha samantacakkhū’’ti.
How I may know a sage, O Sakka, explain that to me, O All-Seeing One."
Con làm sao để biết được bậc ẩn sĩ, thưa Sakka, xin Ngài, bậc Toàn Giác, hãy giải thích điều đó cho con.”
1489
60.
60.
60.
1490
Nirāsaso so na ca āsasāno, paññāṇavā so na ca paññakappī;
"He is without longing and not one with longing, he is discerning and not one who speculates with views;
Vị ấy không còn hy vọng và cũng không hy vọng, vị ấy có trí tuệ và cũng không tạo tác bởi trí;
1491
Evampi todeyya muniṃ vijāna, akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ.
Thus, Todeyya, know the sage, one who is unburdened, unattached to sensual existences."
Này Todeyya, hãy biết bậc ẩn sĩ là như vậy, không vướng bận điều gì, không chấp trước trong cõi dục và cõi hữu.
1492
Nirāsaso so na ca āsasānoti nittaṇho so.
"He is without longing and not one with longing" means he is free from craving.
Vị ấy không còn hy vọng và cũng không hy vọng có nghĩa là vị ấy không còn ái dục.
Na so sataṇho rūpe nāsīsati.
He does not long for forms.
Vị ấy không còn ái dục, không mong mỏi đối với sắc.
Sadde…pe… gandhe… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme nāsīsati na icchati na sādiyati na pattheti na piheti nābhijappatīti – nirāsaso so na ca āsasāno.
Nor for sounds…pe… nor for odors… nor for things seen, heard, sensed, or cognized; he does not long, does not desire, does not delight in, does not wish for, does not yearn, does not covet—thus, he is without longing and not one with longing.
Đối với thanh... cho đến... đối với hương... không mong mỏi, không mong muốn, không ưa thích, không ao ước, không khao khát, không nói lên ước muốn đối với các pháp đã thấy, đã nghe, đã cảm nhận, đã nhận biết – vị ấy không còn hy vọng và cũng không hy vọng.
1493
Paññāṇavā so na ca paññakappīti.
"He is discerning and not one who speculates with views."
Vị ấy có trí tuệ và cũng không tạo tác bởi trí.
Paññāṇavāti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī.
"Discerning" means wise, intelligent, sagacious, knowledgeable, perceptive, astute.
Có trí tuệ là bậc hiền trí, người có trí tuệ, người có trí, người có tri kiến, người sáng suốt, người thông thái.
Na ca paññakappīti aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā taṇhākappaṃ vā na kappeti diṭṭhikappaṃ vā na kappeti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetīti – paññāṇavā so na ca paññakappī.
"And not one who speculates with views" means he does not speculate, generate, produce, or bring forth a speculation of craving or a speculation of views, whether through the knowledge of the eight attainments, or the knowledge of the five abhiññā, or wrong knowledge—thus, he is discerning and not one who speculates with views.
Và không phải là người tạo tác bằng trí tuệ có nghĩa là: Bằng trí tuệ của tám thiền chứng, hoặc bằng trí tuệ của năm thắng trí, hoặc bằng tà trí, vị ấy không tạo tác, không làm sanh khởi, không làm phát sanh, không làm cho thành tựu, không làm cho hoàn toàn thành tựu sự tạo tác của tham ái hay sự tạo tác của tà kiến – bậc ấy là người có trí tuệ và không phải là người tạo tác bằng trí tuệ.
1494
Evampi todeyya muniṃ vijānāti.
"Thus, Todeyya, know the sage."
Này Todeyya, hãy biết bậc ẩn sĩ là như vậy.
Munīti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni.
"Sage" (muni) refers to wisdom (ñāṇa)…pe… he who has transcended the net of attachment is a sage.
Bậc ẩn sĩ: Trí tuệ được gọi là sự tĩnh lặng... (như trên)... vị ấy vượt qua mạng lưới của sự vướng mắc, vị ấy là bậc ẩn sĩ.
Evampi todeyya muniṃ vijānāti todeyya, evaṃ muniṃ jāna paṭijāna paṭivijāna paṭivijjhāti – evampi todeyya muniṃ vijāna.
"Thus, Todeyya, know the sage" means, Todeyya, thus know, discern, fully discern, penetrate the sage—thus, Todeyya, know the sage.
Này Todeyya, hãy biết bậc ẩn sĩ là như vậy: Này Todeyya, hãy biết, hãy nhận biết, hãy liễu tri, hãy thâm nhập bậc ẩn sĩ là như vậy – này Todeyya, hãy biết bậc ẩn sĩ là như vậy.
1495
Akiñcanaṃ kāmabhave asattanti.
"One who is unburdened, unattached to sensual existences."
Không có sở hữu, không vướng mắc trong cõi dục và cõi hữu.
Akiñcananti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ.
"Unburdened" (akiñcana) refers to the burden of lust, the burden of hatred, the burden of delusion, the burden of conceit, the burden of wrong views, the burden of defilements, the burden of misconduct.
Không có sở hữu: Sự phiền nhiễu của tham, sự phiền nhiễu của sân, sự phiền nhiễu của si, sự phiền nhiễu của mạn, sự phiền nhiễu của tà kiến, sự phiền nhiễu của phiền não, sự phiền nhiễu của ác hạnh.
Yassetāni* kiñcanāni* pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, so vuccati akiñcano.
One for whom these burdens are abandoned, uprooted, calmed, tranquilized, incapable of arising again, and burned by the fire of knowledge, is called "unburdened."
Người nào đã đoạn trừ, cắt đứt tận gốc, làm cho lắng dịu, làm cho an tịnh, làm cho không còn khả năng tái sanh, đã thiêu đốt những phiền nhiễu này bằng ngọn lửa trí tuệ, vị ấy được gọi là người không có sở hữu.
Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā.
"Sensual pleasures" (kāmā)—in brief, there are two kinds of sensual pleasures: object-sensual pleasures and defilement-sensual pleasures…pe… these are called object-sensual pleasures…pe… these are called defilement-sensual pleasures.
Dục: Tóm lại, có hai loại dục – vật dục và phiền não dục... (như trên)... những thứ này được gọi là vật dục... (như trên)... những thứ này được gọi là phiền não dục.
Bhavāti dve bhavā – kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo…pe… ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo.
"Existences" (bhavā)—there are two kinds of existences: kamma-existence and rebirth-linking renewed existence…pe… this is rebirth-linking renewed existence.
Hữu: Có hai loại hữu – nghiệp hữu và tái sanh hữu... (như trên)... đây là tái sanh hữu.
1496
Akiñcanaṃ kāmabhave asattanti akiñcanaṃ puggalaṃ kāme ca bhave ca asattaṃ alaggaṃ alaggitaṃ apalibuddhaṃ nikkhantaṃ nissaṭaṃ vippamuttaṃ visaññuttaṃ vimariyādikatena cetasā viharantanti – akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ.
"One who is unburdened, unattached to sensual existences" means an unburdened person dwelling with a mind unattached, not clinging, not bound, not entangled, gone forth, released, liberated, disjoined, unfettered from sensual pleasures and existences—one who is unburdened, unattached to sensual existences.
Không có sở hữu, không vướng mắc trong cõi dục và cõi hữu có nghĩa là: Một người không có sở hữu, không vướng mắc, không dính mắc, không bị ràng buộc trong các cõi dục và cõi hữu, đã thoát ly, đã rời bỏ, đã giải thoát, đã không còn bị trói buộc, đang sống với tâm không có giới hạn – không có sở hữu, không vướng mắc trong cõi dục và cõi hữu.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã dạy rằng:
1497
‘‘Nirāsaso so na ca āsasāno, paññāṇavā so na ca paññakappī;
"He is without longing and not one with longing, he is discerning and not one who speculates with views;
“Vị ấy không có tham vọng, cũng không mong cầu,
1498
Evampi todeyya muniṃ vijāna, akiñcanaṃ kāmabhave asattanti.
Thus, Todeyya, know the sage, one who is unburdened, unattached to sensual existences."
Này Todeyya, hãy biết bậc ẩn sĩ là như vậy,
1499
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
At the conclusion of the verses…pe… "Blessed One, my Teacher, I am a disciple."
Khi bài kệ vừa kết thúc... (như trên)... “Bạch Thế Tôn, Ngài là Bậc Đạo Sư của con, con là đệ tử của Ngài.”
1500
Todeyyamāṇavapucchāniddeso navamo.
9. The Exposition of Todeyya the Brahmin's Question.
Phần phân tích câu hỏi của thanh niên Todeyya, chương thứ chín.
1501
10. Kappamāṇavapucchāniddeso
10. The Exposition of Kappa the Brahmin's Question
10. Phần phân tích câu hỏi của thanh niên Kappa
1502
61.
61.
61.
1503
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ,*
"For those standing in the midst of the current,*
Với những chúng sanh đang đứng giữa dòng nước,*
1504
Oghe jāte mahabbhaye;
When the flood has arisen, with great terror;
Khi bộc lưu sanh khởi, đầy hiểm nguy to lớn;
1505
Jarāmaccuparetānaṃ, dīpaṃ pabrūhi mārisa;
For those overcome by old age and death, declare an island, O venerable one;
Với những người bị già và chết chi phối, xin Ngài, bậc Mārisa, hãy chỉ cho hòn đảo;
1506
Tvañca me dīpamakkhāhi, yathāyidaṃ nāparaṃ siyā.
And you, declare to me the island, so that this suffering may not occur again."
Và xin Ngài hãy tuyên thuyết cho con hòn đảo ấy, để khổ đau này không còn tái diễn.
1507
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhatanti saro vuccati saṃsāro āgamanaṃ gamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃ gati bhavābhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarā ca maraṇañca.
"Standing in the midst of the current"—the current is called saṃsāra, coming and going, movement and cessation, time, destiny, existence and non-existence, passing away and rebirth, arising, dissolution, birth, old age, and death.
Với những chúng sanh đang đứng giữa dòng nước: Dòng nước được gọi là vòng luân hồi, là sự đi đến, sự ra đi, sự đi đến và ra đi, là thời gian, là cảnh giới, là sự tồn tại và không tồn tại, là sự chết và sự sanh, là sự hiện hữu, là sự tan rã, là sự sanh, sự già và sự chết.
Saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati; majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā.
The prior end of saṃsāra is not discerned, nor is the latter end discerned; beings are established, settled, attached, dwelling in, attached to, and devoted to saṃsāra in its very middle.
Điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết, và điểm kết thúc cũng không thể nhận biết; chúng sanh đứng, an trú, bám víu, gần gũi, chấp thủ, quyết định ở ngay giữa vòng luân hồi.
1508
Kathaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati?
How is the prior end of saṃsāra not discerned?
Làm thế nào mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết?
Ettakā jātiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many births, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy kiếp sanh, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni jātisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of births, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm kiếp sanh, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni jātisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many thousands of births, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy ngàn kiếp sanh, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni jātisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of thousands of births, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm ngàn kiếp sanh, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakā jātikoṭiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many crores of births, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy vạn ức kiếp sanh, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni jātikoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of crores of births, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm vạn ức kiếp sanh, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni jātikoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti, hevaṃ natthi.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many thousands of crores of births, and beyond that it did not revolve’.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy ngàn vạn ức kiếp sanh, và sau đó không còn vận hành nữa.
Evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
Thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni jātikoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of thousands of crores of births, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm ngàn vạn ức kiếp sanh, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
1509
Ettakāni vassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many years, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy năm, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni vassasatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of years, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm năm, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni vassasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many thousands of years, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy ngàn năm, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni vassasatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of thousands of years, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm ngàn năm, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakā vassakoṭiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many crores of years, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy vạn ức năm, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni vassakoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of crores of years, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm vạn ức năm, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni vassakoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many thousands of crores of years, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy ngàn vạn ức năm, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni vassakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of thousands of crores of years, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm ngàn vạn ức năm, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
1510
Ettakāni kappāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many kappa, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy kiếp, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni kappasatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of kappa, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm kiếp, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni kappasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many thousands of kappa, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy ngàn kiếp, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni kappasatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of thousands of kappa, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm ngàn kiếp, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakā kappakoṭiyo vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many crores of kappa, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy vạn ức kiếp, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni kappakoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many hundreds of crores of kappa, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm vạn ức kiếp, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni kappakoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such thing as ‘the cycle of existence revolved for so many thousands of crores of kappa, and beyond that it did not revolve’; thus, the prior end of saṃsāra is not discerned.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy ngàn vạn ức kiếp, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
Ettakāni kappakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti, tato paraṃ na vattatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
There is no such limit as 'for so many hundreds of thousands of crores of aeons the cycle has revolved, and beyond that it does not revolve'; thus, the former end of saṃsāra is not discernible.
Không có chuyện vòng luân hồi chỉ vận hành trong chừng ấy trăm ngàn vạn ức kiếp, và sau đó không còn vận hành nữa; chính vì vậy mà điểm khởi đầu của vòng luân hồi không thể nhận biết.
1511
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘anamataggoyaṃ, bhikkhave, saṃsāro, pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ.
Indeed, this was said by the Blessed One: "This saṃsāra, bhikkhus, is without a discernible beginning; the former end is not perceived of beings hindered by ignorance and fettered by craving, who run on and wander through.
Điều này đã được Thế Tôn thuyết giảng: “Này các Tỳ khưu, vòng luân hồi này không có khởi điểm có thể biết được. Điểm khởi đầu không thể nhận thấy đối với các chúng sanh bị vô minh che lấp, bị ái kiết sử trói buộc, đang trôi lăn, đang luân hồi.
Evaṃ dīgharattaṃ kho, bhikkhave, dukkhaṃ paccanubhūtaṃ tibbaṃ paccanubhūtaṃ byasanaṃ paccanubhūtaṃ, kaṭasī vaḍḍhitā* .
For a long time, bhikkhus, you have experienced suffering, experienced intense suffering, experienced calamity; the charnel ground has grown.
Này các Tỳ khưu, như vậy, trong một thời gian dài, các con đã phải chịu đựng khổ đau, đã phải chịu đựng sự khốc liệt, đã phải chịu đựng sự hoại diệt, các nghĩa địa đã được vun bồi.
Yāvañcidaṃ, bhikkhave, alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṃ alaṃ virajjituṃ alaṃ vimuccitu’’nti.
Enough, bhikkhus, to be disenchanted with all conditioned phenomena, enough to be dispassionate, enough to be liberated."
Này các Tỳ khưu, chừng ấy là đủ để nhàm chán đối với tất cả các pháp hữu vi, đủ để ly tham, đủ để giải thoát.”
Evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
Thus, the former end of saṃsāra is not discernible.
Ngay cả như vậy, điểm khởi đầu của luân hồi vẫn không thể nhận thấy.
1512
Kathaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati?
How is the latter end of saṃsāra not discernible?
Làm thế nào mà điểm cuối cùng của luân hồi không thể nhận thấy?
Ettakā jātiyo vaṭṭaṃ vattissati, tato paraṃ na vattissatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati.
There is no such limit as 'for so many births the cycle will revolve, and beyond that it will not revolve'; thus, the latter end of saṃsāra is not discernible.
Không có chuyện vòng luân hồi sẽ tiếp diễn trong một số kiếp nhất định rồi sau đó sẽ không tiếp diễn nữa; ngay cả như vậy, điểm cuối cùng của luân hồi vẫn không thể nhận thấy.
Ettakāni jātisatāni, ettakāni jātisahassāni, ettakāni jātisatasahassāni, ettakā jātikoṭiyo, ettakāni jātikoṭisatāni, ettakāni jātikoṭisahassāni, ettakāni jātikoṭisatasahassāni, ettakāni vassāni, ettakāni vassasatāni, ettakāni vassasahassāni, ettakāni vassasatasahassāni, ettakā vassakoṭiyo, ettakāni vassakoṭisatāni, ettakāni vassakoṭisahassāni, ettakāni vassakoṭisatasahassāni, ettakāni kappāni, ettakāni kappasatāni, ettakāni kappasahassāni, ettakāni kappasatasahassāni, ettakā kappakoṭiyo, ettakāni kappakoṭisatāni, ettakāni kappakoṭisahassāni, ettakāni kappakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vattissati, tato paraṃ na vattissatīti hevaṃ natthi, evampi saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati.
There is no such limit as 'for so many hundreds of births, for so many thousands of births, for so many hundreds of thousands of births, for so many crores of births, for so many hundreds of crores of births, for so many thousands of crores of births, for so many hundreds of thousands of crores of births, for so many years, for so many hundreds of years, for so many thousands of years, for so many hundreds of thousands of years, for so many crores of years, for so many hundreds of crores of years, for so many thousands of crores of years, for so many hundreds of thousands of crores of years, for so many aeons, for so many hundreds of aeons, for so many thousands of aeons, for so many hundreds of thousands of aeons, for so many crores of aeons, for so many hundreds of crores of aeons, for so many thousands of crores of aeons, for so many hundreds of thousands of crores of aeons the cycle will revolve, and beyond that it will not revolve'; thus, the latter end of saṃsāra is not discernible.
Không có chuyện vòng luân hồi sẽ tiếp diễn trong một trăm kiếp, một nghìn kiếp, một trăm nghìn kiếp, một koṭi kiếp, một trăm koṭi kiếp, một nghìn koṭi kiếp, một trăm nghìn koṭi kiếp; trong một số năm, một trăm năm, một nghìn năm, một trăm nghìn năm, một koṭi năm, một trăm koṭi năm, một nghìn koṭi năm, một trăm nghìn koṭi năm; trong một số kiếp trái đất, một trăm kiếp trái đất, một nghìn kiếp trái đất, một trăm nghìn kiếp trái đất, một koṭi kiếp trái đất, một trăm koṭi kiếp trái đất, một nghìn koṭi kiếp trái đất, một trăm nghìn koṭi kiếp trái đất rồi sau đó sẽ không tiếp diễn nữa; ngay cả như vậy, điểm cuối cùng của luân hồi vẫn không thể nhận thấy.
Evampi saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati, majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ.
Thus, neither the former end of saṃsāra is discernible, nor the latter end is discernible. Beings are standing, established, clinging, having approached, settled, and devoted in the middle of saṃsāra—"standing in the middle of the stream."
Ngay cả như vậy, điểm khởi đầu của luân hồi cũng không thể nhận thấy, điểm cuối cùng của luân hồi cũng không thể nhận thấy, các chúng sanh chỉ đứng, tồn tại, bám víu, gần gũi, chìm đắm, quyết tâm ở giữa luân hồi – ấy là ý nghĩa của “đối với những người đứng giữa dòng”.
Iccāyasmā kappoti.
Thus, the Venerable Kappa.
Như vậy, Tôn giả Kappa thưa.
Iccāti padasandhi…pe….
Iccā is a word-junction…pe….
Iccā là sự kết hợp các từ…v.v…
Āyasmāti piyavacanaṃ…pe….
Āyasmā is an affectionate address…pe….
Āyasmā là một lời nói thân ái…v.v…
Kappoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā kappo.
Kappo is the name of that brahmin…pe… is the declaration—"Thus, the Venerable Kappa."
Kappo là tên của vị Bà-la-môn đó…v.v… là cách gọi – như vậy, Tôn giả Kappa.
1513
Oghe jāte mahabbhayeti kāmoghe bhavoghe diṭṭhoghe avijjoghe jāte sañjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte.
When the great terrifying flood has arisen: when the flood of sensual desires, the flood of existence, the flood of views, the flood of ignorance has arisen, originated, come into being, appeared.
Khi bộc lưu sanh khởi, trong nỗi sợ hãi lớn lao: khi dục bộc, hữu bộc, kiến bộc, vô minh bộc đã sanh khởi, đã phát sanh, đã khởi lên, đã hoàn toàn khởi lên, đã xuất hiện.
Mahabbhayeti jātibhaye jarābhaye byādhibhaye maraṇabhayeti – oghe jāte mahabbhaye.
Great terrifying means having the terror of birth, the terror of old age, the terror of sickness, the terror of death—"when the great terrifying flood has arisen."
Trong nỗi sợ hãi lớn lao: trong nỗi sợ hãi của sanh, nỗi sợ hãi của già, nỗi sợ hãi của bệnh, nỗi sợ hãi của chết – khi bộc lưu sanh khởi, trong nỗi sợ hãi lớn lao.
1514
Jarāmaccuparetānanti jarāya phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ.
Afflicted by old age and death means afflicted by old age, overcome, overwhelmed, endowed.
Đối với những người bị già và chết áp đảo: đối với những người bị già chạm đến, bị áp đảo, bị bao phủ, bị chi phối.
Maccunā phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ, jātiyā anugatānaṃ jarāya anusaṭānaṃ byādhinā abhibhūtānaṃ maraṇena abbhāhatānaṃ atāṇānaṃ aleṇānaṃ asaraṇānaṃ asaraṇībhūtānanti – jarāmaccuparetānaṃ.
Afflicted by death, overcome, overwhelmed, endowed; followed by birth, pervaded by old age, overcome by sickness, struck down by death, without protection, without refuge, without shelter, having become without shelter—"afflicted by old age and death."
Đối với những người bị chết chạm đến, bị áp đảo, bị bao phủ, bị chi phối, bị sanh theo sau, bị già lan khắp, bị bệnh chinh phục, bị chết đè bẹp, không có nơi nương tựa, không có nơi ẩn náu, không có nơi trú ẩn, đã trở thành không nơi nương tựa – đối với những người bị già và chết áp đảo.
1515
Dīpaṃ pabrūhi mārisāti dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ* brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi.
Declare the island, venerable sir means declare, explain, teach, make known, establish, reveal, analyze, make clear, make manifest the island, the protection, the shelter, the refuge, the destination, the final resort.
Xin hãy chỉ cho con hòn đảo, thưa Ngài: xin hãy nói, hãy chỉ ra, hãy thuyết giảng, hãy chế định, hãy thiết lập, hãy khai mở, hãy phân tích, hãy làm cho rõ ràng, hãy tuyên bố về hòn đảo, nơi nương tựa, nơi ẩn náu, nơi trú ẩn, nơi đến, nơi an nghỉ.
Mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisāti – dīpaṃ pabrūhi mārisa.
Venerable sir is an affectionate address, a respectful address, a term of respectful deference—"declare the island, venerable sir."
Mārisā: đây là một lời nói thân ái, một lời nói kính trọng, một lời nói thể hiện sự tôn trọng và cung kính, đó là mārisā – xin hãy chỉ cho con hòn đảo, thưa Ngài.
1516
Tvañca me dīpamakkhāhīti.
And you, declare the island to me.
Và Ngài hãy tuyên bố hòn đảo cho con.
Tvanti bhagavantaṃ bhaṇati.
You refers to the Blessed One.
Tvaṃ (Ngài) là nói về Thế Tôn.
Dīpamakkhāhīti dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ akkhāhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – tvañca me dīpamakkhāhi.
Declare the island means declare, explain, teach, make known, establish, reveal, analyze, make clear, make manifest the island, the protection, the shelter, the refuge, the destination, the final resort—"and you, declare the island to me."
Hãy tuyên bố hòn đảo: xin hãy tuyên bố, hãy chỉ ra, hãy thuyết giảng, hãy chế định, hãy thiết lập, hãy khai mở, hãy phân tích, hãy làm cho rõ ràng, hãy tuyên bố về hòn đảo, nơi nương tựa, nơi ẩn náu, nơi trú ẩn, nơi đến, nơi an nghỉ – và Ngài hãy tuyên bố hòn đảo cho con.
1517
Yathāyidaṃ nāparaṃ siyāti yathayidaṃ dukkhaṃ idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyya punapaṭisandhikaṃ dukkhaṃ na nibbatteyya, kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā kāmabhave vā rūpabhave vā arūpabhave vā saññābhave vā asaññābhave vā nevasaññānāsaññābhave vā ekavokārabhave vā catuvokārabhave vā pañcavokārabhave vā punagatiyā vā upapattiyā vā paṭisandhiyā vā bhave vā saṃsāre vā vaṭṭe vā na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya nābhinibbatteyya.
"So that there would be no other," means that this suffering would cease right here, subside, come to an end, and be completely tranquilized; that the suffering of rebirth would not arise again, whether in the kāma-dhātu, rūpa-dhātu, or arūpa-dhātu; whether in kāma-bhava, rūpa-bhava, or arūpa-bhava; whether in saññā-bhava, asaññā-bhava, or nevasaññānāsaññā-bhava; whether in ekavokāra-bhava, catuvokāra-bhava, or pañcavokāra-bhava; whether in future destination, re-arising, rebirth, existence, saṃsāra, or the round of existence; it would not be generated, not be fully generated, not be produced, not be fully produced.
Để cho điều này không còn nữa: để cho khổ đau này ngay tại đây được đoạn diệt, được lắng dịu, đi đến chấm dứt, được an tịnh, để khổ đau của sự tái sanh không khởi lên nữa, trong Dục giới, Sắc giới, hay Vô Sắc giới; trong Dục hữu, Sắc hữu, hay Vô Sắc hữu; trong Tưởng hữu, Vô Tưởng hữu, hay Phi Tưởng Phi Phi Tưởng hữu; trong Nhất uẩn hữu, Tứ uẩn hữu, hay Ngũ uẩn hữu; trong sự tái đi, sự sanh khởi, sự tái sanh, trong kiếp sống, trong luân hồi, trong vòng luân chuyển, nó không sanh ra, không phát sanh, không khởi lên, không hoàn toàn khởi lên.
Idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyyāti – yathāyidaṃ nāparaṃ siyā.
"It would cease right here, subside, come to an end, and be completely tranquilized"—this is the meaning of "so that there would be no other."
Ngay tại đây nó được đoạn diệt, được lắng dịu, đi đến chấm dứt, được an tịnh – để cho điều này không còn nữa.
Tenāha so brāhmaṇo –
Therefore, that brahmin said:
Do đó, vị Bà-la-môn ấy đã nói:
1518
‘‘Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ,*
“To those standing in the midst of the lake,*
“Đối với những người đứng giữa dòng,*
1519
Oghe jāte mahabbhaye;
When a great and fearful flood has arisen;
Khi bộc lưu sanh khởi, trong nỗi sợ hãi lớn lao;
1520
Jarāmaccuparetānaṃ, dīpaṃ pabrūhi mārisa;
To those afflicted by old age and death, declare an island, good sir;
Đối với những người bị già và chết áp đảo, xin hãy chỉ cho con hòn đảo, thưa Ngài;
1521
Tvañca me dīpamakkhāhi, yathāyidaṃ nāparaṃ siyā’’ti.
And you, tell me of an island, so that there would be no other.”
Và Ngài hãy tuyên bố hòn đảo cho con, để cho điều này không còn nữa.”
1522
62.
62.
62.
1523
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ,*
“To those standing in the midst of the lake,*
“Đối với những người đứng giữa dòng,*
1524
Oghe jāte mahabbhaye;
When a great and fearful flood has arisen;
Khi bộc lưu sanh khởi, trong nỗi sợ hãi lớn lao;
1525
Jarāmaccuparetānaṃ, dīpaṃ pabrūmi kappa te.
To those afflicted by old age and death, I declare an island to you, Kappa.”
Đối với những người bị già và chết áp đảo, Ta sẽ tuyên bố hòn đảo cho ngươi, hỡi Kappa.”
1526
Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhatanti saro vuccati saṃsāro āgamanaṃ gamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃ gati bhavābhavo, cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarā ca maraṇañca.
"To those standing in the midst of the lake"—the lake is called saṃsāra: coming, going, coming and going, passing away, destiny, existence and non-existence, decease, re-arising, generation, dissolution, birth, old age, and death.
Đối với những người đứng giữa dòng: Dòng được gọi là luân hồi, là sự đến, sự đi, sự đến và đi, thời gian, cảnh giới, sự tồn tại và không tồn tại, sự chết và sự sanh, sự khởi lên và sự tan rã, sự sanh, sự già và sự chết.
Saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati.
The prior end of saṃsāra is not discernible, nor is the latter end discernible.
Điểm khởi đầu của luân hồi không thể nhận thấy, điểm cuối cùng của luân hồi cũng không thể nhận thấy.
Majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā.
Beings are established, fixed, attached, attained, devoted, and inclined in the very midst of saṃsāra.
Các chúng sanh chỉ đứng, tồn tại, bám víu, gần gũi, chìm đắm, quyết tâm ở giữa luân hồi.
1527
Kathaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati…pe… evaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati.
How is the prior end of saṃsāra not discernible? … (as before) … Thus, the prior end of saṃsāra is not discernible.
Làm thế nào mà điểm khởi đầu của luân hồi không thể nhận thấy?…v.v… Như vậy, điểm khởi đầu của luân hồi không thể nhận thấy.
Kathaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati…pe… evaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati.
How is the latter end of saṃsāra not discernible? … (as before) … Thus, the latter end of saṃsāra is not discernible.
Làm thế nào mà điểm cuối cùng của luân hồi không thể nhận thấy?…v.v… Như vậy, điểm cuối cùng của luân hồi không thể nhận thấy.
Evaṃ saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati, pacchimāpi koṭi na paññāyati.
Thus, neither the prior end nor the latter end of saṃsāra is discernible.
Như vậy, điểm khởi đầu của luân hồi cũng không thể nhận thấy, điểm cuối cùng của luân hồi cũng không thể nhận thấy.
Majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ.
"Beings are established, fixed, attached, attained, devoted, and inclined in the very midst of saṃsāra"—this is the meaning of "to those standing in the midst of the lake."
Các chúng sanh chỉ đứng, tồn tại, bám víu, gần gũi, chìm đắm, quyết tâm ở giữa luân hồi – ấy là ý nghĩa của “đối với những người đứng giữa dòng”.
Kappāti bhagavāti.
"Kappa, said the Blessed One"—
Thế Tôn phán, hỡi Kappa.
Kappāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati.
"Kappa"—the Blessed One addresses that brahmin by name.
Kappa: Thế Tôn gọi vị Bà-la-môn ấy bằng tên.
Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – kappāti bhagavā.
"Blessed One"—this is a term of reverence… (as before) … a true designation, namely, the Blessed One—"Kappa, said the Blessed One."
Bhagavā (Thế Tôn): đây là một danh xưng tôn kính…v.v… là một sự chế định có thật, đó là Bhagavā – Thế Tôn phán, hỡi Kappa.
1528
Oghe jāte mahabbhayeti kāmoghe bhavoghe diṭṭhoghe avijjoghe jāte sañjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte.
"When a great and fearful flood has arisen"—when the flood of sensuality, the flood of existence, the flood of views, the flood of ignorance has arisen, originated, come into being, manifested, appeared.
Khi bộc lưu sanh khởi, trong nỗi sợ hãi lớn lao: khi dục bộc, hữu bộc, kiến bộc, vô minh bộc đã sanh khởi, đã phát sanh, đã khởi lên, đã hoàn toàn khởi lên, đã xuất hiện.
Mahabbhayeti jātibhaye jarābhaye byādhibhaye maraṇabhayeti – oghe jāte mahabbhaye.
"Great and fearful" means having the fear of birth, the fear of old age, the fear of sickness, the fear of death—"when a great and fearful flood has arisen."
Trong nỗi sợ hãi lớn lao: trong nỗi sợ hãi của sanh, nỗi sợ hãi của già, nỗi sợ hãi của bệnh, nỗi sợ hãi của chết – khi bộc lưu sanh khởi, trong nỗi sợ hãi lớn lao.
1529
Jarāmaccuparetānanti jarāya phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ, maccunā phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ jātiyā anugatānaṃ jarāya anusaṭānaṃ byādhinā abhibhūtānaṃ maraṇena abbhāhatānaṃ atāṇānaṃ aleṇānaṃ asaraṇānaṃ asaraṇībhūtānanti – jarāmaccuparetānaṃ.
"To those afflicted by old age and death" means those touched, afflicted, enveloped, endowed with old age; those touched, afflicted, enveloped, endowed with death; those followed by birth, pervaded by old age, overcome by sickness, struck down by death; those without protection, without refuge, without shelter, who have become without shelter—"to those afflicted by old age and death."
Đối với những người bị già và chết áp đảo: đối với những người bị già chạm đến, bị áp đảo, bị bao phủ, bị chi phối; bị chết chạm đến, bị áp đảo, bị bao phủ, bị chi phối, bị sanh theo sau, bị già lan khắp, bị bệnh chinh phục, bị chết đè bẹp, không có nơi nương tựa, không có nơi ẩn náu, không có nơi trú ẩn, đã trở thành không nơi nương tựa – đối với những người bị già và chết áp đảo.
1530
Dīpaṃ pabrūmi kappa teti dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiṃ parāyanaṃ brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – dīpaṃ pabrūmi kappa te.
"I declare an island to you, Kappa" means I declare, teach, expound, make known, establish, reveal, analyze, make clear, proclaim an island, a protection, a refuge, a shelter, a destination, a final resort—"I declare an island to you, Kappa."
Ta sẽ tuyên thuyết hòn đảo cho ngươi, hỡi Kappa có nghĩa là: Ta sẽ nói, Ta sẽ chỉ dạy, Ta sẽ thuyết giảng, Ta sẽ làm cho biết, Ta sẽ thiết lập, Ta sẽ mở ra, Ta sẽ phân tích, Ta sẽ làm cho hiển lộ, Ta sẽ soi sáng về hòn đảo là nơi bảo hộ, là nơi ẩn náu, là nơi nương tựa, là nơi đi đến, là nơi nương nhờ tối hậu – Ta sẽ tuyên thuyết hòn đảo cho ngươi, hỡi Kappa.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế, Đức Thế Tôn đã nói –
1531
‘‘Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ,*
“To those standing in the midst of the lake,*
“Đối với những chúng sanh đang đứng giữa dòng nước,*
1532
Oghe jāte mahabbhaye;
When a great and fearful flood has arisen;
Khi bộc lưu sanh khởi, đầy kinh hoàng;
1533
Jarāmaccuparetānaṃ, dīpaṃ pabrūmi kappa te’’ti.
To those afflicted by old age and death, I declare an island to you, Kappa.”
Đối với những ai bị già và chết áp bức, Ta sẽ tuyên thuyết hòn đảo cho ngươi, hỡi Kappa.”
1534
63.
63.
63.
1535
Akiñcanaṃ anādānaṃ, etaṃ dīpaṃ anāparaṃ;
“Having nothing, without grasping, this is the island, no other;
Không chướng ngại, không chấp thủ, đó là hòn đảo vô song;
1536
Nibbānaṃ iti naṃ brūmi, jarāmaccuparikkhayaṃ.
I call it Nibbāna, the destruction of old age and death.”
Ta gọi đó là Nibbāna, sự đoạn tận của già và chết.
1537
Akiñcanaṃ anādānanti.
"Having nothing, without grasping"—
Không chướng ngại, không chấp thủ.
Kiñcananti – rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ; kiñcanappahānaṃ kiñcanavūpasamaṃ* kiñcanapaṭinissaggaṃ* kiñcanapaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – akiñcanaṃ.
"Having nothing" refers to the defilement of lust, the defilement of hatred, the defilement of delusion, the defilement of conceit, the defilement of views, the defilement of kamma, the defilement of misconduct. The abandoning of defilement, the appeasement of defilement, the relinquishing of defilement, the tranquilizing of defilement, the deathless, Nibbāna—this is "having nothing."
Chướng ngại là: chướng ngại tham, chướng ngại sân, chướng ngại si, chướng ngại mạn, chướng ngại tà kiến, chướng ngại phiền não, chướng ngại ác hạnh; sự đoạn trừ chướng ngại, sự lắng dịu chướng ngại, sự từ bỏ chướng ngại, sự an tịnh chướng ngại, trạng thái bất tử, Nibbāna – đó là không chướng ngại.
Anādānanti ādānaṃ vuccati taṇhā.
"Without grasping"—grasping is called craving.
Không chấp thủ có nghĩa là: Chấp thủ được gọi là ái.
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
That which is passion, intense passion…covetousness, greed, the root of unwholesome states.
Tức là sự tham ái, sự nhiễm ái,… cho đến… tham dục, tham lam, căn bản bất thiện.
Ādānappahānaṃ ādānavūpasamaṃ ādānapaṭinissaggaṃ ādānapaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – akiñcanaṃ anādānaṃ.
The abandoning of grasping, the calming of grasping, the relinquishing of grasping, the allaying of grasping, the Deathless, Nibbāna – this is akiñcanaṃ anādānaṃ.
Sự đoạn trừ chấp thủ, sự lắng dịu chấp thủ, sự từ bỏ chấp thủ, sự an tịnh chấp thủ, trạng thái bất tử, Nibbāna – đó là không chướng ngại, không chấp thủ.
1538
Etaṃ dīpaṃ anāparanti etaṃ dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gati parāyanaṃ.
This island, peerless means this island is a refuge, a shelter, a protection, a destination, the ultimate goal.
Đó là hòn đảo vô song có nghĩa là: đó là hòn đảo, là nơi bảo hộ, là nơi ẩn náu, là nơi nương tựa, là nơi đi đến, là nơi nương nhờ tối hậu.
Anāparanti tamhā paro añño dīpo natthi.
Peerless means there is no other island superior to it.
Vô song có nghĩa là: không có hòn đảo nào khác vượt hơn hòn đảo ấy.
Atha kho so evaṃ dīpo aggo ca seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro cāti – etaṃ dīpaṃ anāparaṃ.
But rather, that island is indeed supreme, excellent, pre-eminent, foremost, highest, and most distinguished – this island, peerless.
Mà chính hòn đảo ấy là tối thượng, là cao tột, là đặc biệt, là chủ yếu, là ưu việt, là cao quý – đó là hòn đảo vô song.
1539
Nibbānaṃ iti naṃ brūmīti vānaṃ vuccati taṇhā.
I call it Nibbāna – vāna is called craving.
Ta gọi đó là Nibbāna có nghĩa là: vāna được gọi là ái.
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
That which is passion, intense passion…covetousness, greed, the root of unwholesome states.
Tức là sự tham ái, sự nhiễm ái,… cho đến… tham dục, tham lam, căn bản bất thiện.
Vānappahānaṃ vānavūpasamaṃ vānapaṭinissaggaṃ vānapaṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānaṃ.
The abandoning of craving, the calming of craving, the relinquishing of craving, the allaying of craving, the Deathless, Nibbāna.
Sự đoạn trừ vāna, sự lắng dịu vāna, sự từ bỏ vāna, sự an tịnh vāna, trạng thái bất tử, Nibbāna.
Itīti padasandhi padasaṃsaggo padapāripūrī akkharasamavāyo byañjanasiliṭṭhatā padānupubbatāpetaṃ – itīti.
Iti means word-conjunction, word-connection, word-completion, letter-combination, consonant-smoothness, word-sequence – iti.
Iti là sự nối kết các từ, sự liên hợp các từ, sự bổ túc các từ, sự hòa hợp các âm, sự trôi chảy của các phụ âm, đây là sự tuần tự của các từ – đó là iti.
Brūmīti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – nibbānaṃ iti naṃ brūmi.
Brūmi means I say, I declare, I teach, I make known, I establish, I reveal, I analyze, I make manifest, I proclaim – I call it Nibbāna.
Ta gọi có nghĩa là: Ta nói, Ta chỉ dạy, Ta thuyết giảng, Ta làm cho biết, Ta thiết lập, Ta mở ra, Ta phân tích, Ta làm cho hiển lộ, Ta soi sáng – Ta gọi đó là Nibbāna.
1540
Jarāmaccuparikkhayanti jarāmaraṇassa pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – jarāmaccuparikkhayaṃ.
The destruction of old age and death means the abandoning of old age and death, their calming, their relinquishing, their allaying, the Deathless, Nibbāna – the destruction of old age and death.
Sự đoạn tận của già và chết có nghĩa là: sự đoạn trừ già và chết, sự lắng dịu, sự từ bỏ, sự an tịnh, trạng thái bất tử, Nibbāna – đó là sự đoạn tận của già và chết.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế, Đức Thế Tôn đã nói –
1541
‘‘Akiñcanaṃ anādānaṃ, etaṃ dīpaṃ anāparaṃ;
“Without possessions, without grasping, this island is peerless;
“Không chướng ngại, không chấp thủ, đó là hòn đảo vô song;
1542
Nibbānaṃ iti naṃ brūmi, jarāmaccuparikkhaya’’nti.
I call it Nibbāna, the destruction of old age and death.”
Ta gọi đó là Nibbāna, sự đoạn tận của già và chết.”
1543
64.
64.
64.
1544
Etadaññāya ye satā, diṭṭhadhammābhinibbutā;
Those who, having understood this, are mindful,
Những ai chánh niệm, đã liễu tri điều này, tịch tịnh ngay trong hiện tại;
1545
Na te māravasānugā, na te mārassa paddhagū* .
And are extinguished in this very life; They are not followers of Māra’s power, they are not Māra’s attendants.
Họ không theo quyền lực của Ma, họ không phải là kẻ bộ hành của Ma.
1546
Etadaññāya ye satāti.
Those who, having understood this, are mindful.
Những ai chánh niệm, đã liễu tri điều này.
Etanti amataṃ nibbānaṃ.
This means the Deathless, Nibbāna.
Điều này là trạng thái bất tử, Nibbāna.
Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.
That which is the calming of all formations, the relinquishing of all attachments, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna.
Tức là sự an tịnh tất cả các hành, sự từ bỏ tất cả các sanh y, sự đoạn tận ái, sự ly tham, sự diệt, Nibbāna.
Aññāyāti aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā.
Having understood means having understood, having known, having weighed, having investigated, having developed, having made manifest, “all formations are impermanent”…“whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease”—having understood, having known, having weighed, having investigated, having developed, having made manifest.
Đã liễu tri có nghĩa là: đã liễu tri, đã biết rõ, đã cân nhắc, đã thẩm xét, đã làm cho sáng tỏ, đã làm cho hiển nhiên, rằng “tất cả các hành là vô thường”… cho đến… “bất cứ pháp nào có sanh khởi, tất cả pháp ấy đều có diệt tận,” sau khi đã liễu tri, biết rõ, cân nhắc, thẩm xét, làm cho sáng tỏ, làm cho hiển nhiên.
Yeti arahanto khīṇāsavā.
Those means the Arahants, whose taints are destroyed.
Những ai là các vị A-la-hán, các bậc lậu tận.
Satāti catūhi kāraṇehi satā – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāventā* satā…pe… te vuccanti satāti – etadaññāya ye satā.
Mindful means mindful due to four reasons – mindful because they cultivate the establishment of mindfulness on the body, contemplating the body…they are called mindful – those who, having understood this, are mindful.
Chánh niệm có nghĩa là: chánh niệm do bốn lý do – chánh niệm do tu tập niệm xứ quán thân trên thân… cho đến… các vị ấy được gọi là chánh niệm – những ai chánh niệm, đã liễu tri điều này.
1547
Diṭṭhadhammābhinibbutāti.
Extinguished in this very life.
Tịch tịnh ngay trong hiện tại.
Diṭṭhadhammāti diṭṭhadhammā ñātadhammā tulitadhammā tīritadhammā vibhūtadhammā vibhāvitadhammā.
In this very life means the Dhamma seen, the Dhamma known, the Dhamma weighed, the Dhamma investigated, the Dhamma made manifest, the Dhamma developed.
Ngay trong hiện tại có nghĩa là: các pháp đã được thấy, các pháp đã được biết, các pháp đã được cân nhắc, các pháp đã được thẩm xét, các pháp đã hiển nhiên, các pháp đã được làm cho sáng tỏ.
Abhinibbutāti rāgassa nibbāpitattā nibbutā, dosassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā nijjhātattā nibbutattā paṭippassaddhattā santā upasantā vūpasantā nibbutā paṭippassaddhāti – diṭṭhadhammābhinibbutā.
Extinguished means extinguished because passion is extinguished, extinguished because hatred…all unwholesome volitional formations are calmed, tranquilized, allayed, burnt out, extinguished, completely tranquilized; they are calm, tranquil, allayed, extinguished, completely tranquilized – extinguished in this very life.
Tịch tịnh có nghĩa là: tịch tịnh do tham đã được dập tắt, tịch tịnh do sân… cho đến… do tất cả các bất thiện hành đã được làm cho an tịnh, đã được làm cho lắng dịu, đã được làm cho an tĩnh, đã được thiêu đốt, đã được dập tắt, đã được làm cho an ổn, nên các vị ấy là bậc an tịnh, là bậc lắng dịu, là bậc an tĩnh, là bậc tịch tịnh, là bậc an ổn – tịch tịnh ngay trong hiện tại.
1548
Na te māravasānugāti.
They are not followers of Māra’s power.
Họ không theo quyền lực của Ma.
Māroti yo so māro kaṇho adhipati antagū namuci pamattabandhu.
Māra means that Māra who is dark, sovereign, the Ender, Namuci, the kinsman of the heedless.
Ma là: Ma vương ấy, kẻ đen tối, kẻ thống trị, kẻ đưa đến tận cùng, Namuci, người bạn của kẻ phóng dật.
Na te māravasānugāti na te mārassa vase vattanti, nāpi māro tesu vasaṃ vatteti.
They are not followers of Māra’s power means they do not act under Māra’s sway, nor does Māra exert his sway over them.
Họ không theo quyền lực của Ma có nghĩa là: họ không hành động theo quyền lực của Ma, và Ma cũng không thể áp đặt quyền lực lên họ.
Te mārañca mārapakkhañca mārapāsañca mārabaḷisañca* mārāmisañca māravisayañca māranivāsañca māragocarañca mārabandhanañca abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā caranti viharanti iriyanti vattenti pālenti yapenti yāpentīti – na te māravasānugā.
They overcome, overpower, overwhelm, destroy, and crush Māra, Māra’s faction, Māra’s snare, Māra’s hook, Māra’s bait, Māra’s domain, Māra’s abode, Māra’s pasture, and Māra’s bond, and thus they live, abide, move, act, maintain, sustain, and continue – they are not followers of Māra’s power.
Họ chinh phục, chế ngự, vượt qua, tiêu diệt, và đè bẹp Ma, phe của Ma, bẫy của Ma, lưỡi câu của Ma, mồi của Ma, cảnh giới của Ma, nơi ở của Ma, địa hạt của Ma, và sự trói buộc của Ma, rồi đi, đứng, duy trì, bảo tồn, tồn tại, và sống – họ không theo quyền lực của Ma.
1549
Na te mārassa paddhagūti na te mārassa paddhā paddhacarā* paricārikā siyā; buddhassa te bhagavato paddhā paddhacarā paricārikā siyāti – na te mārassa paddhagū.
They are not Māra’s attendants means they are not Māra’s followers, Māra’s servants, Māra’s attendants; they are followers, servants, attendants of the Blessed One, the Buddha – they are not Māra’s attendants.
Họ không phải là kẻ bộ hành của Ma có nghĩa là: họ không phải là kẻ bộ hành, người đi theo, người hầu cận của Ma; họ là kẻ bộ hành, người đi theo, người hầu cận của Đức Phật, bậc Thế Tôn – họ không phải là kẻ bộ hành của Ma.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế, Đức Thế Tôn đã nói –
1550
‘‘Etadaññāya ye satā, diṭṭhadhammābhinibbutā;
“Those who, having understood this, are mindful,
“Những ai chánh niệm, đã liễu tri điều này, tịch tịnh ngay trong hiện tại;
1551
Na te māravasānugā, na te mārassa paddhagū’’ti.
And are extinguished in this very life; They are not followers of Māra’s power, they are not Māra’s attendants.”
Họ không theo quyền lực của Ma, họ không phải là kẻ bộ hành của Ma.”
1552
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
At the end of the verse…“The Blessed One, Venerable Sir, is my Teacher, and I am a disciple.”
Ngay khi bài kệ kết thúc… cho đến… Bạch Thế Tôn, Ngài là Bậc Đạo Sư của con, con là đệ tử của Ngài.
1553
Kappamāṇavapucchāniddeso dasamo.
The Tenth, the Explanation of Kappa’s Questions.
Phần giải thích câu hỏi của Bà-la-môn Kappa, chương thứ mười.
1554
11. Jatukaṇṇimāṇavapucchāniddeso
11. Explanation of Jatukaṇṇī’s Questions
11. Phần giải thích câu hỏi của Bà-la-môn Jatukaṇṇi
1555
65.
65.
65.
1556
Sutvānahaṃ vīra akāmakāmiṃ,*
Having heard, O Hero, the desireless one,*
Sau khi nghe về bậc Anh Hùng, người không mong cầu dục lạc,*
1557
Oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgamaṃ;
I have come to ask the desireless one who has crossed the flood;
Con đã đến để hỏi bậc đã vượt qua bộc lưu, không còn dục vọng;
1558
Santipadaṃ brūhi sahajanetta, yathātacchaṃ bhagavā brūhi metaṃ.
Declare the path to peace, O Sahajanetta; O Blessed One, declare it to me as it truly is.
Xin hãy nói về trạng thái an tịnh, hỡi bậc có Tuệ nhãn, xin Thế Tôn hãy nói cho con biết điều đó một cách chân thật.
1559
Sutvānahaṃ vīra akāmakāminti sutvā suṇitvā uggahetvā upadhāretvā upalakkhayitvā.
Sutvānahaṃ vīra akāmakāminti: having heard, having listened, having grasped, having retained, having understood.
Sau khi nghe về bậc Anh Hùng, người không mong cầu dục lạc có nghĩa là: sau khi đã nghe, đã lắng nghe, đã tiếp thu, đã ghi nhớ, đã nhận thức.
Itipi so bhagavā arahaṃ…pe… buddho bhagavāti – sutvānahaṃ.
Thus, that Blessed One is Arahant…pe… the Buddha, the Blessed One – sutvānahaṃ.
Rằng: “Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán… cho đến… là Đức Phật, là Đức Thế Tôn” – sau khi con đã nghe.
Vīrāti vīro bhagavā.
Vīrāti: the Blessed One is a hero.
Anh Hùng có nghĩa là: Đức Thế Tôn là bậc Anh Hùng.
Vīriyavāti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro, sūroti vīro, vikkanto abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsoti vīro.
He is a hero because he possesses vigor; he is a hero because he is capable; he is a hero because he generates vigor; he is a hero because he is self-sufficient; he is a hero because he is brave; he is a hero because he is valiant, fearless, undaunted, unafraid, with fear and terror abandoned, and with hair-raising dread removed.
Ngài là bậc Anh Hùng vì Ngài có tinh tấn, Ngài là bậc Anh Hùng vì Ngài có năng lực, Ngài là bậc Anh Hùng vì Ngài tạo ra tinh tấn, Ngài là bậc Anh Hùng vì Ngài có đủ khả năng, Ngài là bậc Anh Hùng vì Ngài dũng cảm, Ngài là bậc Anh Hùng vì Ngài can trường, không sợ hãi, không run sợ, không kinh hãi, không trốn chạy, đã đoạn trừ sợ hãi và kinh hoàng, đã dứt sạch sự rùng mình, sởn gai ốc.
1560
Virato idha sabbapāpakehi, nirayadukkhaṃ aticca vīriyavā* so;
Here, he is abstinent from all evil deeds, having transcended the suffering of hell, he is vigorous;
Vị ấy đã từ bỏ mọi điều ác ở đời này, đã vượt qua khổ đau địa ngục, là bậc có tinh tấn;
1561
So vīriyavā padhānavā, vīro tādi pavuccate tathattāti.
That vigorous one, diligent one, is called a hero, a Tādin, because of his suchness.
Vị ấy có tinh tấn và nỗ lực, vị Anh Hùng như vậy được gọi là bậc như thế.
1562
Sutvānahaṃ vīra.
Sutvānahaṃ vīra.
Sau khi nghe về bậc Anh Hùng.
Akāmakāminti.
Akāmakāminti.
Người không mong cầu dục lạc.
Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā.
Kāmāti: in summary, there are two kinds of desires – vatthukāmā and kilesakāmā…pe… these are called vatthukāmā…pe… these are called kilesakāmā.
Dục lạc: nói tóm lại, có hai loại dục lạc – dục đối tượng và dục phiền não… cho đến… những thứ này được gọi là dục đối tượng… cho đến… những thứ này được gọi là dục phiền não.
Buddhassa bhagavato vatthukāmā pariññātā, kilesakāmā pahīnā.
For the Buddha, the Blessed One, vatthukāmā are fully understood, and kilesakāmā are abandoned.
Đối với Đức Phật, Đức Thế Tôn, dục đối tượng đã được liễu tri, dục phiền não đã được đoạn trừ.
Vatthukāmānaṃ pariññātattā kilesakāmānaṃ pahīnattā bhagavā na kāme kāmeti, na kāme pattheti, na kāme piheti, na kāme abhijappati.
Because vatthukāmā are fully understood and kilesakāmā are abandoned, the Blessed One does not desire sense-pleasures, does not long for sense-pleasures, does not yearn for sense-pleasures, does not crave for sense-pleasures.
Do đã liễu tri dục đối tượng và đã đoạn trừ dục phiền não, Đức Thế Tôn không mong cầu dục lạc, không khao khát dục lạc, không ưa thích dục lạc, không ước muốn dục lạc.
Ye kāme kāmenti, kāme patthenti, kāme pihenti, kāme abhijappanti, te kāmakāmino rāgarāgino saññāsaññino.
Those who desire sense-pleasures, long for sense-pleasures, yearn for sense-pleasures, crave for sense-pleasures, they are kāmakāmī, rāgarāgī, saññāsaññī.
Những ai mong cầu dục lạc, khao khát dục lạc, ưa thích dục lạc, ước muốn dục lạc, họ là những người tham dục, những người đam mê ái dục, những người có tưởng về dục.
Bhagavā na kāme kāmeti, na kāme pattheti, na kāme piheti, na kāme abhijappati.
The Blessed One does not desire sense-pleasures, does not long for sense-pleasures, does not yearn for sense-pleasures, does not crave for sense-pleasures.
Đức Thế Tôn không mong cầu dục lạc, không khao khát dục lạc, không ưa thích dục lạc, không ước muốn dục lạc.
Tasmā buddho akāmo nikkāmo cattakāmo vantakāmo muttakāmo pahīnakāmo paṭinissaṭṭhakāmo vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – sutvānahaṃ vīra amakāmakāmiṃ.
Therefore, the Buddha is akāma, nikkāma, cattakāma, vantakāma, muttakāma, pahīnakāma, paṭinissaṭṭhakāma, vītarāga, vigatarāga, cattarāga, vantarāga, muttarāga, pahīnarāga, paṭinissaṭṭharāga, nicchāta, nibbuta, sītibhūta, sukhappaṭisaṃvedī, and dwells with a Brahma-like self – sutvānahaṃ vīra akāmakāmiṃ.
Do đó, Đức Phật là người không dục vọng (akāmo), không tham ái (nikkāmo), đã từ bỏ dục vọng (cattakāmo), đã nhổ bỏ dục vọng (vantakāmo), đã giải thoát khỏi dục vọng (muttakāmo), đã đoạn trừ dục vọng (pahīnakāmo), đã xả bỏ dục vọng (paṭinissaṭṭhakāmo); không tham ái (vītarāgo), đã hoàn toàn không tham ái (vigatarāgo), đã từ bỏ tham ái (cattarāgo), đã nhổ bỏ tham ái (vantarāgo), đã giải thoát khỏi tham ái (muttarāgo), đã đoạn trừ tham ái (pahīnarāgo), đã xả bỏ tham ái (paṭinissaṭṭharāgo); không còn khát khao (nicchāto), đã tịch tịnh (nibbuto), đã mát mẻ (sītibhūto), cảm nhận hạnh phúc (sukhappaṭisaṃvedī), sống với tự ngã Phạm thiên (brahmabhūtena attanā viharati) – sau khi nghe, này vị anh hùng, tôi đã không còn dục vọng.
1563
Iccāyasmā jatukaṇṇīti.
Iccāyasmā Jatukaṇṇīti.
Thế là Tôn giả Jatukaṇṇī nghĩa là:
Iccāti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ – iccāti.
Iccāti: this is a euphonic conjunction…pe… this is a sequential arrangement of words – iccā.
Iccā (thế là) nghĩa là: sự liên kết từ ngữ… (và) đây là sự nối tiếp các từ ngữ – iccā.
Āyasmāti piyavacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ āyasmāti.
Āyasmāti: this is an affectionate address, a respectful and reverential address – āyasmā.
Āyasmā (Tôn giả) nghĩa là: đây là lời nói thân ái, lời nói tôn kính, lời nói ngưỡng mộ – āyasmā.
Jatukaṇṇīti tassa brāhmaṇassa gottaṃ saṅkhā samaññā paññatti vohāroti – iccāyasmā jatukaṇṇi.
Jatukaṇṇīti: this is the clan name, designation, appellation, and usage of that brahmin – iccāyasmā Jatukaṇṇi.
Jatukaṇṇī nghĩa là: đây là tên họ, danh hiệu, sự chỉ định, cách gọi của vị Bà-la-môn ấy – Thế là Tôn giả Jatukaṇṇī.
1564
Oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgamanti.
Oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgamanti.
Đến để hỏi bậc đã vượt qua dòng nước lũ, bậc không dục vọng.
Oghātiganti oghātigaṃ oghaṃ atikkantaṃ samatikkantaṃ vītivattanti – oghātigaṃ.
Oghātiganti: oghātiga means one who has crossed the flood, transcended, overcome – oghātigaṃ.
Oghātigaṃ (bậc đã vượt qua dòng nước lũ) nghĩa là: bậc đã vượt qua dòng nước lũ, đã vượt qua hoàn toàn, đã vượt lên trên – bậc đã vượt qua dòng nước lũ.
Puṭṭhunti puṭṭhuṃ pucchituṃ yācituṃ ajjhesituṃ pasādetuṃ.
Puṭṭhunti: puṭṭhu means to ask, to request, to invite, to please.
Puṭṭhuṃ (để hỏi) nghĩa là: để hỏi, để cầu xin, để thỉnh cầu, để làm cho hoan hỷ.
Akāmamāgamanti akāmaṃ puṭṭhuṃ nikkāmaṃ cattakāmaṃ vantakāmaṃ muttakāmaṃ pahīnakāmaṃ paṭinissaṭṭhakāmaṃ vītarāgaṃ vigatarāgaṃ cattarāgaṃ vantarāgaṃ muttarāgaṃ pahīnarāgaṃ paṭinissaṭṭharāgaṃ āgamhā āgatamhā upāgatamhā sampattamhā tayā saddhiṃ samāgatamhāti – oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgamaṃ.
Akāmamāgamanti: We have come, approached, arrived, met with you, to ask the desireless, passionless, abandoned-desire, vomited-desire, liberated-from-desire, eliminated-desire, relinquished-desire, dispassionate, detached-from-passion, abandoned-passion, vomited-passion, liberated-from-passion, eliminated-passion, relinquished-passion one – oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgamaṃ.
Akāmamāgamaṃ (đã đến bậc không dục vọng) nghĩa là: chúng tôi đã đến, đã đến gần, đã đạt được, đã gặp gỡ Ngài, bậc không dục vọng, không tham ái, đã từ bỏ dục vọng, đã nhổ bỏ dục vọng, đã giải thoát khỏi dục vọng, đã đoạn trừ dục vọng, đã xả bỏ dục vọng; không tham ái, đã hoàn toàn không tham ái, đã từ bỏ tham ái, đã nhổ bỏ tham ái, đã giải thoát khỏi tham ái, đã đoạn trừ tham ái, đã xả bỏ tham ái – đến để hỏi bậc đã vượt qua dòng nước lũ, bậc không dục vọng.
1565
Santipadaṃ brūhi sahajanettāti.
Santipadaṃ brūhi sahajanettāti.
Xin hãy nói về con đường an tịnh, hỡi bậc có đôi mắt sinh ra cùng lúc.
Santīti ekena ākārena santipi santipadampi* taṃyeva amataṃ nibbānaṃ.
Santīti: in one sense, peace and the path to peace are indeed that deathless Nibbāna.
Santī (an tịnh) nghĩa là: theo một khía cạnh, santī (an tịnh) và santipada (con đường an tịnh) đều là Niết Bàn bất tử.
Yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ.
That which is the calming of all formations, the relinquishment of all attachments, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna.
Đó là sự làm lắng dịu tất cả các hành, sự xả bỏ tất cả các chấp thủ, sự diệt trừ khát ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, Niết Bàn.
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘santametaṃ padaṃ, paṇītametaṃ padaṃ, yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna’’nti.
For it was said by the Blessed One: ‘‘This state is peaceful, this state is sublime, namely, the calming of all formations, the relinquishment of all attachments, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna’’.
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói: “Đây là con đường an tịnh, đây là con đường cao thượng, tức là sự làm lắng dịu tất cả các hành, sự xả bỏ tất cả các chấp thủ, sự diệt trừ khát ái, sự ly tham, sự đoạn diệt, Niết Bàn.”
Athāparenākārena ye dhammā santādhigamāya santiphusanāya santisacchikiriyāya saṃvattanti, seyyathidaṃ – cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ime vuccanti santipadā.
Furthermore, in another sense, those dhammas that lead to the attainment of peace, to the touching of peace, to the realization of peace, such as – the four foundations of mindfulness, the four right efforts, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven factors of enlightenment, the Noble Eightfold Path – these are called santipadā.
Hơn nữa, theo một khía cạnh khác, những pháp đưa đến sự thành tựu an tịnh, sự chạm đến an tịnh, sự chứng ngộ an tịnh, đó là: bốn niệm xứ, bốn chánh cần, bốn thần túc, năm căn, năm lực, bảy giác chi, và Bát chánh đạo cao thượng – những điều này được gọi là santipada (con đường an tịnh).
Santipadaṃ tāṇapadaṃ leṇapadaṃ saraṇapadaṃ abhayapadaṃ accutapadaṃ amatapadaṃ nibbānapadaṃ brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi.
Declare, explain, teach, make known, establish, reveal, analyze, clarify, proclaim the path to peace, the path to protection, the path to shelter, the path to refuge, the path to safety, the path to the unchangeable, the path to the deathless, the path to Nibbāna.
Xin hãy nói, giảng giải, thuyết giảng, tuyên bố, thiết lập, mở ra, phân tích, làm rõ, công bố con đường an tịnh, con đường nương tựa, con đường ẩn náu, con đường trú ẩn, con đường không sợ hãi, con đường bất tử, con đường Niết Bàn.
Sahajanettāti nettaṃ vuccati sabbaññutañāṇaṃ.
Sahajanettāti: netta means omniscience.
Sahajanettā (bậc có đôi mắt sinh ra cùng lúc) nghĩa là: netta (mắt) được gọi là trí tuệ toàn tri (sabbaññutañāṇa).
Buddhassa bhagavato nettañca jinabhāvo ca bodhiyā mūle apubbaṃ acarimaṃ ekasmiṃ khaṇe uppanno, tasmā buddho sahajanettoti – santipadaṃ brūhi sahajanetta.
The eye of the Blessed Buddha and his state of being a conqueror arose simultaneously, at one moment, at the root of the Bodhi tree. Therefore, the Buddha is called Sahajanetta (one whose eye arose spontaneously). — Declare the path to peace, O Sahajanetta.
Trí tuệ của Đức Phật và trạng thái giác ngộ của Ngài đã sinh khởi đồng thời, không trước không sau, trong cùng một khoảnh khắc dưới gốc cây Bồ đề, do đó Đức Phật được gọi là sahajanetta (bậc có đôi mắt sinh ra cùng lúc) – xin hãy nói về con đường an tịnh, hỡi bậc có đôi mắt sinh ra cùng lúc.
1566
Yathātacchaṃ bhagavā brūhi metanti yathātacchaṃ vuccati amataṃ nibbānaṃ…pe… nirodho nibbānaṃ.
Bhagavā, declare to me that which is true—that which is true is called the deathless Nibbāna…pe… cessation is Nibbāna.
Bạch Thế Tôn, xin Ngài hãy nói cho con biết sự thật (Yathātacchaṃ bhagavā brūhi metaṃ) – sự thật được gọi là Nibbāna bất tử (amataṃ nibbānaṃ)... (và) sự diệt tận (nirodho) là Nibbāna.
Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti.
Bhagavā is a term of respect…pe… a true designation, namely, Bhagavā.
Bhagavā là một từ xưng hô tôn kính... (và) là một paññatti (khái niệm) đã được chứng ngộ, đó là Bhagavā.
Brūhi metanti brūhi ācikkhāhi…pe… pakāsehīti – yathātacchaṃ bhagavā brūhi metaṃ.
Declare to me means declare, explain…pe… reveal. — Bhagavā, declare to me that which is true.
Brūhi metaṃ nghĩa là hãy nói, hãy chỉ dạy cho tôi... (và) hãy làm cho hiển lộ – "Bạch Thế Tôn, xin Ngài hãy nói cho con biết sự thật."
Tenāha so brāhmaṇo –
Therefore, that brahmin said:
Vì vậy, vị Bà-la-môn ấy nói:
1567
‘‘Sutvānahaṃ vīra akāmakāmiṃ,*
“Having heard, O Hero, I, longing for the unconditioned,*
“Này vị Anh hùng, con đã nghe, dù không muốn,*
1568
Oghātigaṃ puṭṭhumakāmamāgamaṃ;
Came desiring to ask the one who has crossed the flood;
Con đã đến để hỏi về vị đã vượt qua dòng nước lũ (ogha);
1569
Santipadaṃ brūhi sahajanetta, yathātacchaṃ bhagavā brūhi meta’’nti.
Declare the path to peace, O Sahajanetta, Bhagavā, declare to me that which is true.”
Này vị có mắt tự nhiên (sahajanetta), xin Ngài hãy nói về con đường an tịnh (santipadaṃ), bạch Thế Tôn, xin Ngài hãy nói cho con biết sự thật.”
1570
66.
66.
66.
1571
Bhagavā hi kāme abhibhuyya iriyati, ādiccova pathaviṃ tejī tejasā;
For the Bhagavā moves having overcome sensual pleasures, like the sun, mighty with its radiance, overcomes the earth;
Quả thật, Thế Tôn đã chiến thắng các dục vọng mà sống, như mặt trời với ánh sáng rực rỡ chiếu rọi trái đất;
1572
Parittapaññassa me bhūripañño, ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ;
To me, of limited wisdom, O you of vast wisdom, declare the Dhamma by which I may know;
Con là người có trí tuệ hạn hẹp, xin Ngài, bậc có trí tuệ rộng lớn, hãy chỉ dạy cho con Pháp mà con có thể hiểu;
1573
Jātijarāya idha vippahānaṃ.
The abandoning of birth and old age here.
Sự từ bỏ sinh và già ở đây.
1574
Bhagavā hi kāme abhibhuyya iriyatīti.
For the Bhagavā moves having overcome sensual pleasures.
Quả thật, Thế Tôn đã chiến thắng các dục vọng mà sống (Bhagavā hi kāme abhibhuyya iriyati) – trong câu này:
Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti.
Bhagavā is a term of respect…pe… a true designation, namely, Bhagavā.
Bhagavā là một từ xưng hô tôn kính... (và) là một paññatti (khái niệm) đã được chứng ngộ, đó là Bhagavā.
Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā.
Sensual pleasures (Kāmā) are, in summary, two kinds: object-sensual pleasures (vatthukāmā) and defilement-sensual pleasures (kilesakāmā)…pe… these are called object-sensual pleasures…pe… these are called defilement-sensual pleasures.
Kāmā (các dục vọng) được tóm tắt thành hai loại: vatthukāmā (dục cảnh) và kilesakāmā (phiền não dục)... (và) đây được gọi là vatthukāmā... (và) đây được gọi là kilesakāmā.
Bhagavā vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – bhagavā hi kāme abhibhuyya iriyati.
The Bhagavā, having fully understood object-sensual pleasures, and having abandoned, overcome, subdued, overwhelmed, exhausted, and crushed defilement-sensual pleasures, lives, dwells, moves, acts, maintains, passes, and spends his time. — For the Bhagavā moves having overcome sensual pleasures.
Thế Tôn đã thấu hiểu vatthukāmā, đã từ bỏ kilesakāmā, đã chiến thắng, đã chinh phục, đã đè bẹp, đã tiêu diệt, đã nghiền nát (madditvā) mà sống, an trú, hành động, duy trì, bảo vệ, duy trì cuộc sống – đó là ý nghĩa của "Bhagavā hi kāme abhibhuyya iriyati".
1575
Ādiccova pathaviṃ tejī tejasāti ādicco vuccati sūriyo* .
Like the sun, mighty with its radiance, overcomes the earth—the sun is called ādicco.
Như mặt trời với ánh sáng rực rỡ chiếu rọi trái đất (Ādiccova pathaviṃ tejī tejasā) – ādicco được gọi là sūriyo (mặt trời).
Pathavī vuccati jagatī* .
The earth is called pathavī.
Pathavī được gọi là jagatī (mặt đất).
Yathā sūriyo tejī tejena samannāgato pathaviṃ abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā santāpayitvā sabbaṃ ākāsagataṃ tamagataṃ abhivihacca andhakāraṃ vidhamitvā ālokaṃ dassayitvā ākāse antalikkhe gaganapathe* gacchati, evameva bhagavā ñāṇatejī ñāṇatejena samannāgato sabbaṃ abhisaṅkhārasamudayaṃ…pe… kilesatamaṃ avijjandhakāraṃ vidhamitvā ñāṇālokaṃ dassetvā vatthukāme parijānitvā kilesakāme pahāya abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādiyitvā madditvā carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – ādiccova pathaviṃ tejī tejasā.
Just as the sun, mighty and endowed with radiance, overcomes, subdues, overwhelms, exhausts, and heats the earth, and having dispelled all darkness in the sky, in space, having removed the gloom, showing light, travels in the sky, in the atmosphere, in the celestial path; even so, the Bhagavā, mighty with wisdom, endowed with the radiance of wisdom, having dispelled all the accumulation of formations…pe… the gloom of defilements, the darkness of ignorance, showing the light of wisdom, having fully understood object-sensual pleasures, and having abandoned, overcome, subdued, overwhelmed, exhausted, and crushed defilement-sensual pleasures, lives, dwells, moves, acts, maintains, passes, and spends his time. — Like the sun, mighty with its radiance, overcomes the earth.
Như mặt trời, với năng lực rực rỡ, đã chiến thắng, chinh phục, đè bẹp, tiêu diệt, làm nóng rực trái đất, đã phá tan mọi bóng tối trong không gian, đã xua tan sự u ám, đã chiếu sáng và di chuyển trên bầu trời, giữa không trung, trên đường đi của chư thiên; cũng vậy, Thế Tôn, với năng lực trí tuệ (ñāṇatejī), với năng lực trí tuệ, đã phá tan mọi tập khởi của các hành (abhisaṅkhārasamudayaṃ)... (và) bóng tối phiền não (kilesatamaṃ), sự u ám vô minh (avijjandhakāraṃ), đã chiếu sáng trí tuệ, đã thấu hiểu vatthukāmā, đã từ bỏ kilesakāmā, đã chiến thắng, đã chinh phục, đã đè bẹp, đã tiêu diệt, đã nghiền nát mà sống, an trú, hành động, duy trì, bảo vệ, duy trì cuộc sống – đó là ý nghĩa của "Ādiccova pathaviṃ tejī tejasā".
1576
Parittapaññassa me bhūripaññoti ahamasmi parittapañño omakapañño lāmakapañño chatukkapañño.
To me, of limited wisdom, O you of vast wisdom—I am of limited wisdom, of inferior wisdom, of base wisdom, of poor wisdom.
Con là người có trí tuệ hạn hẹp, xin Ngài, bậc có trí tuệ rộng lớn (Parittapaññassa me bhūripañño) – con là người có trí tuệ hạn hẹp, trí tuệ kém cỏi, trí tuệ thấp kém, trí tuệ yếu ớt.
Tvampi mahāpañño puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño.
And you are of great wisdom, of extensive wisdom, of joyful wisdom, of swift wisdom, of sharp wisdom, of penetrative wisdom.
Ngài là bậc có đại trí tuệ, quảng đại trí tuệ, trí tuệ vui vẻ, trí tuệ nhanh nhạy, trí tuệ sắc bén, trí tuệ xuyên thấu.
Bhūri vuccati pathavī.
The earth is called bhūri.
Bhūri được gọi là trái đất (pathavī).
Bhagavā tāya pathavisamāya paññāya vipulāya vitthatāya samannāgatoti – parittapaññassa me bhūripañño.
The Bhagavā is endowed with wisdom like the earth, with vast, extensive wisdom. — To me, of limited wisdom, O you of vast wisdom.
Thế Tôn được phú bẩm trí tuệ rộng lớn, bao la, như trái đất – đó là ý nghĩa của "Parittapaññassa me bhūripañño".
1577
Ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññanti.
Declare the Dhamma by which I may know.
Hãy chỉ dạy cho con Pháp mà con có thể hiểu (Ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ).
Dhammanti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ, cattāro satipaṭṭhāne…pe… nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi.
Dhamma means the holy life beautiful in the beginning, beautiful in the middle, beautiful in the end, with meaning and with letter, entirely complete and purified; the four foundations of mindfulness…pe… Nibbāna and the path leading to Nibbāna. Declare, teach, make known, establish, disclose, analyze, clarify, reveal.
Pháp (Dhammaṃ) là Phạm hạnh toàn hảo, thanh tịnh, có lợi ích ở ban đầu, ở giữa và ở cuối, có ý nghĩa và có văn tự, Tứ Niệm Xứ... (và) Nibbāna và con đường dẫn đến Nibbāna – hãy chỉ dạy, thuyết giảng, tuyên bố, thiết lập, mở ra, phân tích, làm cho hiển lộ, làm cho sáng tỏ.
Yamahaṃ vijaññanti yamahaṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭijāneyyaṃ paṭivijjheyyaṃ adhigaccheyyaṃ phasseyyaṃ sacchikareyyanti – ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ.
By which I may know means by which I may know, understand, discern, comprehend, penetrate, attain, experience, realize. — Declare the Dhamma by which I may know.
Mà con có thể hiểu (Yamahaṃ vijaññaṃ) nghĩa là điều mà con có thể biết, nhận biết, thấu hiểu, chứng ngộ, xuyên thấu, đạt được, chạm đến, thực chứng – đó là ý nghĩa của "Hãy chỉ dạy cho con Pháp mà con có thể hiểu".
1578
Jātijarāya idha vippahānanti idheva jātijarāya maraṇassa pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – jātijarāya idha vippahānaṃ.
The abandoning of birth and old age here means here and now the abandoning, calming, relinquishing, cessation of birth, old age, and death, the deathless Nibbāna. — The abandoning of birth and old age here.
Sự từ bỏ sinh và già ở đây (Jātijarāya idha vippahānaṃ) nghĩa là ngay tại đây, sự từ bỏ, sự lắng dịu, sự xả ly, sự an tịnh, Nibbāna bất tử của sinh, già và chết – đó là ý nghĩa của "Jātijarāya idha vippahānaṃ".
Tenāha so brāhmaṇo –
Therefore, that brahmin said:
Vì vậy, vị Bà-la-môn ấy nói:
1579
‘‘Bhagavā hi kāme abhibhuyya iriyati, ādiccova pathaviṃ tejī tejasā;
“For the Bhagavā moves having overcome sensual pleasures, like the sun, mighty with its radiance, overcomes the earth;
“Quả thật, Thế Tôn đã chiến thắng các dục vọng mà sống, như mặt trời với ánh sáng rực rỡ chiếu rọi trái đất;
1580
Parittapaññassa me bhūripañño, ācikkha dhammaṃ yamahaṃ vijaññaṃ;
To me, of limited wisdom, O you of vast wisdom, declare the Dhamma by which I may know;
Con là người có trí tuệ hạn hẹp, xin Ngài, bậc có trí tuệ rộng lớn, hãy chỉ dạy cho con Pháp mà con có thể hiểu;
1581
Jātijarāya idha vippahāna’’nti.
for the abandoning of birth and aging here.”
Sự từ bỏ sinh và già ở đây.”
1582
67.
67.
67.
1583
Kāmesu vinaya gedhaṃ,*
“Subdue attachment to sensual pleasures,*
Này Jatukaṇṇī, hãy loại bỏ sự tham đắm vào các dục vọng,
1584
Nekkhammaṃ daṭṭhu khemato;
Seeing renunciation as security;
Hãy thấy sự xuất ly (nekkhammaṃ) là an toàn;
1585
Uggahitaṃ nirattaṃ vā, mā te vijjittha kiñcanaṃ.
Whatever is grasped or rejected, let no kiñcana exist for you.
Đừng để bất cứ điều gì đã được nắm giữ hay từ bỏ làm bạn xao động.
1586
Kāmesu vinaya gedhanti.
“Subdue attachment to sensual pleasures.”
Trong các dục, hãy nhiếp phục lòng tham ái.
Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā.
“Sensual pleasures” (kāmā) are, in summary, two kinds of sensual pleasures: vatthukāmā (sensual objects) and kilesakāmā (sensual defilements)… (etc.)… these are called vatthukāmā… (etc.)… these are called kilesakāmā.
Dục (kāmā): Tóm lại, có hai loại dục – dục đối tượng (vatthukāmā) và dục phiền não (kilesakāmā)...v.v... những thứ này được gọi là dục đối tượng...v.v... những thứ này được gọi là dục phiền não.
Gedhanti gedho vuccati taṇhā.
“Attachment” (gedhaṃ): gedha is called craving (taṇhā).
Tham ái (gedha): Tham ái (gedha) được gọi là ái (taṇhā).
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
That which is lust, strong lust… (etc.)… covetousness, greed, a root of unwholesomeness.
Sự tham ái, sự say đắm...v.v... sự tham lam, lòng tham, là gốc rễ của bất thiện.
Kāmesu vinaya gedhanti kāmesu gedhaṃ vinaya paṭivinaya pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehīti – kāmesu vinaya gedhaṃ.
“Subdue attachment to sensual pleasures” means: subdue, thoroughly subdue, abandon, dispel, make disappear, bring to an end the attachment to sensual pleasures—thus, “subdue attachment to sensual pleasures.”
Trong các dục, hãy nhiếp phục lòng tham ái: có nghĩa là hãy nhiếp phục, hãy chế ngự, hãy từ bỏ, hãy loại trừ, hãy làm cho chấm dứt, hãy đưa đến chỗ không còn tồn tại lòng tham ái trong các dục – trong các dục, hãy nhiếp phục lòng tham ái.
Jatukaṇṇīti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ gottena ālapati.
“Jatukaṇṇī,” said the Blessed One (bhagavā), is the Blessed One addressing that brahmin by his clan name.
Jatukaṇṇī: Đức Thế Tôn gọi vị Bà-la-môn ấy bằng tên dòng họ.
Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – jatukaṇṇīti bhagavā.
“Blessed One” (bhagavā) is a term of reverence… (etc.)… a true designation, namely, the Blessed One—thus, “Jatukaṇṇī,” said the Blessed One.
Thế Tôn (Bhagavā): Đây là một danh xưng tôn kính...v.v... là một khái niệm được chứng thực, đó chính là Thế Tôn – Jatukaṇṇī, Đức Thế Tôn gọi.
1587
Nekkhammaṃ daṭṭhu khematoti.
“Seeing renunciation as security.”
Thấy sự xuất ly là an ổn.
Nekkhammanti sammāpaṭipadaṃ anulomapaṭipadaṃ apaccanīkapaṭipadaṃ anvatthapaṭipadaṃ dhammānudhammapaṭipadaṃ sīlesu paripūrakāritaṃ indriyesu guttadvārataṃ bhojane mattaññutaṃ jāgariyānuyogaṃ satisampajaññaṃ cattāro satipaṭṭhāne cattāro sammappadhāne cattāro iddhipāde pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅge ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ nibbānañca nibbānagāminiñca paṭipadaṃ khemato tāṇato leṇato saraṇato saraṇībhūtato abhayato accutato amatato nibbānato daṭṭhuṃ passitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – nekkhammaṃ daṭṭhu khemato.
“Renunciation” (nekkhammaṃ) means: the right practice, the conforming practice, the unopposing practice, the beneficial practice, the practice in accordance with the Dhamma, the fulfillment of morality, the guarding of the sense-doors, moderation in food, devotion to wakefulness, mindfulness and clear comprehension, the four foundations of mindfulness (satipaṭṭhāne), the four right exertions (sammappadhāne), the four bases of psychic power (iddhipāde), the five faculties (indriyāni), the five powers (balāni), the seven factors of awakening (bojjhaṅge), the Noble Eightfold Path (ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ), and Nibbāna (nibbānañca) and the path leading to Nibbāna (nibbānagāminiñca paṭipadaṃ). “As security” (khemato) means: seeing, perceiving, weighing, discerning, developing, making manifest Nibbāna as security, protection, shelter, refuge, a place of refuge, fearlessness, immutability, deathlessness—thus, “seeing renunciation as security.”
Sự xuất ly (nekkhamma): là chánh đạo, là pháp hành thuận chiều, là pháp hành không đối nghịch, là pháp hành thuận theo mục đích, là pháp hành thuận theo pháp và tùy pháp, là sự thực hành viên mãn các giới, là sự phòng hộ các căn, là sự tiết độ trong ăn uống, là sự chuyên tâm tỉnh thức, là niệm và tỉnh giác, là bốn niệm xứ, bốn chánh cần, bốn như ý túc, năm căn, năm lực, bảy giác chi, Thánh đạo Tám ngành, và Niết-bàn cùng con đường đưa đến Niết-bàn. Thấy, nhận biết, cân nhắc, thẩm xét, làm cho rõ ràng, làm cho hiển lộ sự xuất ly ấy là an ổn, là nơi nương tựa, là nơi ẩn náu, là nơi quy y, là nơi đã trở thành chốn nương náu, là vô úy, là bất tử, là vô sanh, là Niết-bàn – thấy sự xuất ly là an ổn.
1588
Uggahitaṃ nirattaṃ vāti.
“Whatever is grasped or rejected.”
Điều đã nắm giữ hoặc đã buông bỏ.
Uggahitanti taṇhāvasena diṭṭhivasena gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ.
“Grasped” (uggahitaṃ) means: grasped, erroneously held, clung to, obsessed with, determined by craving or by wrong view.
Đã nắm giữ: là đã nắm giữ, đã chấp thủ sai lầm, đã cố chấp, đã chìm đắm, đã quyết chắc bởi sức mạnh của ái, bởi sức mạnh của tà kiến.
Nirattaṃ vāti nirattaṃ vā muñcitabbaṃ vijahitabbaṃ vinoditabbaṃ byantīkātabbaṃ anabhāvaṃ gametabbanti – uggahitaṃ nirattaṃ vā.
“Or rejected” (nirattaṃ vā) means: or that which should be rejected, released, abandoned, dispelled, made to disappear, brought to an end—thus, “whatever is grasped or rejected.”
Hoặc đã buông bỏ: Hoặc là điều không đáng ưa thích, cần phải buông bỏ, cần phải từ bỏ, cần phải loại trừ, cần phải làm cho chấm dứt, cần phải đưa đến chỗ không còn tồn tại – điều đã nắm giữ hoặc đã buông bỏ.
1589
Mā te vijjittha kiñcananti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ.
“Let no kiñcana exist for you” means: the kiñcana of lust, the kiñcana of hatred, the kiñcana of delusion, the kiñcana of conceit, the kiñcana of wrong view, the kiñcana of defilements, the kiñcana of misconduct.
Mong rằng không có gì ràng buộc ông: sự ràng buộc của tham, sự ràng buộc của sân, sự ràng buộc của si, sự ràng buộc của mạn, sự ràng buộc của tà kiến, sự ràng buộc của phiền não, sự ràng buộc của ác hạnh.
Idaṃ kiñcanaṃ* tuyhaṃ mā vijjittha mā pavijjittha mā saṃvijjittha pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehīti – mā te vijjittha kiñcanaṃ.
Let this kiñcana not exist for you, not arise for you, not come into being for you. Abandon it, dispel it, make it disappear, bring it to an end—thus, “let no kiñcana exist for you.”
Sự ràng buộc này mong rằng không có nơi ông, mong rằng không hiện hữu, mong rằng không tồn tại; hãy từ bỏ, hãy loại trừ, hãy làm cho chấm dứt, hãy đưa đến chỗ không còn tồn tại – mong rằng không có gì ràng buộc ông.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế, Đức Thế Tôn đã nói –
1590
‘‘Kāmesu vinaya gedhaṃ,*
“Subdue attachment to sensual pleasures,*
"Trong các dục, hãy nhiếp phục lòng tham ái,*
1591
Nekkhammaṃ daṭṭhu khemato;
Seeing renunciation as security;
Thấy sự xuất ly là an ổn;
1592
Uggahitaṃ nirattaṃ vā, mā te vijjittha kiñcana’’nti.
Whatever is grasped or rejected, let no kiñcana exist for you.”
Điều đã nắm giữ hoặc đã buông bỏ, mong rằng không có gì ràng buộc ông."
1593
68.
68.
68.
1594
Yaṃ pubbe taṃ visosehi, pacchā te māhu kiñcanaṃ;
“What is past, dry it up; let nothing be for you in the future;
Cái gì ở quá khứ, hãy làm cho khô cạn, tương lai mong không có gì;
1595
Majjhe ce no gahessasi, upasanto carissasi.
If you do not grasp the middle, you will fare in peace.”
Nếu ở hiện tại không nắm giữ, ông sẽ đi lại trong an tịnh.
1596
Yaṃ pubbe taṃ visosehīti atīte saṅkhāre ārabbha ye kilesā uppajjeyyuṃ te kilese sosehi visosehi sukkhāpehi visukkhāpehi abījaṃ karohi pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehīti – evampi yaṃ pubbe taṃ visosehi.
“What is past, dry it up” means: concerning past formations (saṅkhāre), whatever defilements (kilesā) might arise, dry up those defilements, thoroughly dry them up, make them dry, thoroughly make them dry, make them seedless, abandon them, dispel them, make them disappear, bring them to an end—this is also the meaning of “what is past, dry it up.”
Cái gì ở quá khứ, hãy làm cho khô cạn: những phiền não nào có thể khởi lên do duyên vào các hành trong quá khứ, hãy làm cho những phiền não ấy khô cạn, hãy làm cho chúng khô kiệt, hãy làm cho chúng khô héo, hãy làm cho chúng khô héo hoàn toàn, hãy làm cho chúng không còn mầm mống, hãy từ bỏ, hãy loại trừ, hãy làm cho chấm dứt, hãy đưa đến chỗ không còn tồn tại – như vậy là cái gì ở quá khứ, hãy làm cho khô cạn.
Atha vā, ye atītā kammābhisaṅkhārā avipakkavipākā te kammābhisaṅkhāre sosehi visosehi sukkhāpehi visukkhāpehi abījaṃ* karohi pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehīti – evampi yaṃ pubbe taṃ visosehi.
Alternatively, whatever past volitional formations (kammābhisaṅkhārā) have not yet ripened their results, dry up those volitional formations, thoroughly dry them up, make them dry, thoroughly make them dry, make them seedless, abandon them, dispel them, make them disappear, bring them to an end—this is also the meaning of “what is past, dry it up.”
Hoặc là, những nghiệp hành nào trong quá khứ chưa cho quả, hãy làm cho những nghiệp hành ấy khô cạn, hãy làm cho chúng khô kiệt, hãy làm cho chúng khô héo, hãy làm cho chúng khô héo hoàn toàn, hãy làm cho chúng không còn mầm mống, hãy từ bỏ, hãy loại trừ, hãy làm cho chấm dứt, hãy đưa đến chỗ không còn tồn tại – như vậy cũng là cái gì ở quá khứ, hãy làm cho khô cạn.
1597
Pacchā te māhu kiñcananti pacchā vuccati anāgate saṅkhāre ārabbha rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ.
“Let nothing be for you in the future” means: “future” refers to the kiñcana of lust, the kiñcana of hatred, the kiñcana of delusion, the kiñcana of conceit, the kiñcana of wrong view, the kiñcana of defilements, the kiñcana of misconduct, concerning future formations (saṅkhāre).
Tương lai mong không có gì ràng buộc: tương lai được nói đến là sự ràng buộc của tham, sự ràng buộc của sân, sự ràng buộc của si, sự ràng buộc của mạn, sự ràng buộc của tà kiến, sự ràng buộc của phiền não, sự ràng buộc của ác hạnh, do duyên vào các hành trong tương lai.
Idaṃ kiñcanaṃ tuyhaṃ mā ahu mā ahosi mā janesi* mā sañjanesi mābhinibbattesi pajaha vinodehi byantīkarohi anabhāvaṃ gamehīti – pacchā te māhu kiñcanaṃ.
Let this kiñcana not be for you, not exist for you, not generate for you, not produce for you, not give rise to for you. Abandon it, dispel it, make it disappear, bring it to an end—thus, “let nothing be for you in the future.”
Sự ràng buộc này mong rằng không có nơi ông, mong rằng đã không có, mong rằng ông không tạo ra, mong rằng không làm phát sinh, mong rằng không làm khởi lên; hãy từ bỏ, hãy loại trừ, hãy làm cho chấm dứt, hãy đưa đến chỗ không còn tồn tại – tương lai mong không có gì ràng buộc.
1598
Majjhe ce no gahessasīti majjhe vuccati paccuppannaṃ rūpaṃ vedanā saññā saṅkhārā viññāṇaṃ.
“If you do not grasp the middle” means: “middle” refers to present form (rūpaṃ), feeling (vedanā), perception (saññā), mental formations (saṅkhārā), consciousness (viññāṇaṃ).
Nếu ở hiện tại không nắm giữ: hiện tại được nói đến là sắc, thọ, tưởng, các hành, và thức trong hiện tại.
Paccuppanne saṅkhāre taṇhāvasena diṭṭhivasena na gahessasi na taṇhissasi na parāmasissasi na nandissasi nābhinandissasi na ajjhosissasi.
You will not grasp, crave, cling to, delight in, greatly delight in, or be absorbed in the present saṅkhāras by way of craving or by way of wrong view.
Đối với các hành trong hiện tại, ông sẽ không nắm giữ bởi sức mạnh của ái, bởi sức mạnh của tà kiến, sẽ không tham ái, sẽ không chấp thủ sai lầm, sẽ không hoan hỷ, sẽ không vui thích, sẽ không chìm đắm.
Abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahissasi vinodessasi byantīkarissasi anabhāvaṃ gamessasīti – majjhe ce no gahessasi.
You will abandon, dispel, eliminate, and bring to an end great delight, greeting, absorption, grasping, clinging, and adherence – if you do not grasp in the middle.
Ông sẽ từ bỏ, loại trừ, làm cho chấm dứt, đưa đến chỗ không còn tồn tại sự vui thích, sự tán dương, sự chìm đắm, sự nắm giữ, sự chấp thủ sai lầm, sự cố chấp – nếu ở hiện tại không nắm giữ.
1599
Upasanto carissasīti rāgassa upasamitattā upasanto carissasi, dosassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā upasamitattā vūpasamitattā nijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭippassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭippassaddho carissasi viharissasi iriyissasi vattissasi pālessasi yapessasi yāpessasīti – upasanto carissasi.
You will wander tranquil means you will wander tranquil due to the calming of lust, due to the calming of hatred… (and so on for) all unwholesome volitional formations being calmed, appeased, tranquilized, completely tranquilized, burnt out, extinguished, vanished, and utterly pacified; you will wander, abide, move, behave, maintain, and sustain yourself, being calm, tranquil, completely tranquil, extinguished, and utterly pacified.
Ông sẽ đi lại trong an tịnh: vì tham đã được dập tắt, ông sẽ đi lại trong an tịnh; vì sân...v.v... vì tất cả các hành bất thiện đã được dập tắt, đã được lắng dịu, đã được làm cho an tịnh, đã được làm cho hoàn toàn an tịnh, đã được thiêu đốt, đã được dập tắt, đã được từ bỏ, đã được làm cho lắng xuống, nên ông sẽ đi lại, trú ngụ, hành xử, duy trì, bảo tồn, sống một cách an tịnh, vắng lặng, hoàn toàn vắng lặng, tịch tịnh, lắng dịu – ông sẽ đi lại trong an tịnh.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế, Đức Thế Tôn đã nói –
1600
‘‘Yaṃ pubbe taṃ visosehi, pacchā te māhu kiñcanaṃ;
‘‘That which was before, dry it up; let nothing be for you hereafter;
"Cái gì ở quá khứ, hãy làm cho khô cạn, tương lai mong không có gì;
1601
Majjhe ce no gahessasi, upasanto carissasī’’ti.
If you do not grasp in the middle, you will wander tranquil.’’
Nếu ở hiện tại không nắm giữ, ông sẽ đi lại trong an tịnh."
1602
69.
69.
69.
1603
Sabbaso nāmarūpasmiṃ, vītagedhassa brāhmaṇa;
For the brāhmaṇa who is entirely free from craving for nāma-rūpa,
Đối với vị Bà-la-môn đã hết tham ái trong tất cả danh và sắc,
1604
Āsavāssa na vijjanti, yehi maccuvasaṃ vaje.
There are no āsavas by which he might come under the sway of death.
Không còn các lậu hoặc, những thứ dẫn đến quyền lực của tử thần.
1605
Sabbaso nāmarūpasmiṃ vītagedhassa brāhmaṇāti.
For the brāhmaṇa who is entirely free from craving for nāma-rūpa.
Đối với vị Bà-la-môn đã hết tham ái trong tất cả danh và sắc.
Sabbasoti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ sabbasoti.
Entirely is a word that means completely, in every way, without remainder, without residue, exhaustively.
Tất cả: là một từ ngữ chỉ sự bao trùm, có nghĩa là bằng mọi cách, trong mọi phương diện, tất cả, không còn sót lại, không có ngoại lệ.
Nāmanti cattāro arūpino khandhā.
Nāma are the four immaterial aggregates.
Danh: là bốn uẩn vô sắc.
Rūpanti cattāro ca mahābhūtā catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ.
Rūpa are the four great primary elements and the rūpa derived from the four great primary elements.
Sắc: là bốn đại và sắc do bốn đại tạo thành.
Gedho vuccati taṇhā.
Craving is called taṇhā.
Tham ái (gedha) được gọi là ái (taṇhā).
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
That which is lust, strong lust… (and so on for) covetousness, greed, the root of unwholesome states.
Sự tham ái, sự say đắm...v.v... sự tham lam, lòng tham, là gốc rễ của bất thiện.
Sabbaso nāmarūpasmiṃ vītagedhassa brāhmaṇāti sabbaso nāmarūpasmiṃ vītagedhassa vigatagedhassa cattagedhassa vantagedhassa muttagedhassa pahīnagedhassa paṭinissaṭṭhagedhassa vītarāgassa vigatarāgassa cattarāgassa vantarāgassa muttarāgassa pahīnarāgassa paṭinissaṭṭharāgassāti – sabbaso nāmarūpasmiṃ vītagedhassa brāhmaṇa.
For the brāhmaṇa who is entirely free from craving for nāma-rūpa means for one who is entirely free from craving, rid of craving, abandoned craving, disgorged craving, released from craving, given up craving, relinquished craving for nāma-rūpa; for one who is without lust, rid of lust, abandoned lust, disgorged lust, released from lust, given up lust, relinquished lust – for the brāhmaṇa who is entirely free from craving for nāma-rūpa.
Đối với vị Bà-la-môn đã hết tham ái trong tất cả danh và sắc: đối với người đã hết tham ái, đã lìa tham ái, đã từ bỏ tham ái, đã nôn ra tham ái, đã giải thoát khỏi tham ái, đã đoạn trừ tham ái, đã xả ly tham ái, đã hết tham dục, đã lìa tham dục, đã từ bỏ tham dục, đã nôn ra tham dục, đã giải thoát khỏi tham dục, đã đoạn trừ tham dục, đã xả ly tham dục trong tất cả danh và sắc – đối với vị Bà-la-môn đã hết tham ái trong tất cả danh và sắc.
1606
Āsavāssa na vijjantīti.
There are no āsavas for him.
Không còn các lậu hoặc nơi vị ấy.
Āsavāti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.
Āsavas are the four āsavas: the āsava of sensuality, the āsava of existence, the āsava of wrong view, the āsava of ignorance.
Lậu hoặc (āsavā): có bốn lậu hoặc – dục lậu, hữu lậu, kiến lậu, và vô minh lậu.
Assāti arahato khīṇāsavassa.
For him means for the Arahant, whose āsavas are destroyed.
Nơi vị ấy: là nơi bậc A-la-hán, bậc đã đoạn tận các lậu hoặc.
Na vijjantīti ime āsavā tassa natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – āsavāssa na vijjanti.
There are no means these āsavas do not exist for him, are not present, are not found, are not obtained; they are abandoned, uprooted, tranquilized, utterly pacified, incapable of arising again, and burnt by the fire of knowledge – there are no āsavas for him.
Không còn: những lậu hoặc này nơi vị ấy không còn, không có, không hiện hữu, không tìm thấy được; chúng đã được đoạn trừ, đã được cắt đứt tận gốc, đã được dập tắt, đã được làm cho lắng dịu, không còn khả năng tái sanh, đã bị thiêu đốt bởi ngọn lửa trí tuệ – không còn các lậu hoặc nơi vị ấy.
1607
Yehi maccuvasaṃ vajeti yehi āsavehi maccuno vā vasaṃ gaccheyya, maraṇassa vā vasaṃ gaccheyya, mārapakkhassa vā vasaṃ gaccheyya; te āsavā tassa natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – yehi maccuvasaṃ vaje.
By which he might come under the sway of death means those āsavas by which he might come under the sway of death, or under the sway of mortality, or under the sway of Māra's faction; those āsavas do not exist for him, are not present, are not found, are not obtained; they are abandoned, uprooted, tranquilized, utterly pacified, incapable of arising again, and burnt by the fire of knowledge – by which he might come under the sway of death.
Những thứ dẫn đến quyền lực của tử thần: những lậu hoặc nào mà do chúng, người ta phải chịu sự chi phối của tử thần, hoặc chịu sự chi phối của cái chết, hoặc chịu sự chi phối của phe ma; những lậu hoặc ấy nơi vị ấy không còn, không có, không hiện hữu, không tìm thấy được; chúng đã được đoạn trừ, đã được cắt đứt tận gốc, đã được dập tắt, đã được làm cho lắng dịu, không còn khả năng tái sanh, đã bị thiêu đốt bởi ngọn lửa trí tuệ – những thứ dẫn đến quyền lực của tử thần.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế, Đức Thế Tôn đã nói –
1608
‘‘Sabbaso nāmarūpasmiṃ, vītagedhassa brāhmaṇa;
‘‘For the brāhmaṇa who is entirely free from craving for nāma-rūpa,
"Đối với vị Bà-la-môn đã hết tham ái trong tất cả danh và sắc,
1609
Āsavāssa na vijjanti, yehi maccuvasaṃ vaje’’ti.
There are no āsavas by which he might come under the sway of death.’’
Các lậu hoặc không còn, nhờ đó mà rơi vào quyền lực của tử thần.”
1610
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
Immediately upon the conclusion of the verses… (and so on for) "Bhante, the Blessed One is my Teacher; I am a disciple."
Ngay khi bài kệ kết thúc…pe… bạch Thế Tôn, Thế Tôn là bậc Đạo Sư của con, con là đệ tử của Ngài.
1611
Jatukaṇṇimāṇavapucchāniddeso ekādasamo.
The Exposition of Jatukaṇṇi's Questions, the Eleventh.
Chương giải thích câu hỏi của Bà-la-môn Jatukaṇṇi, thứ mười một.
1612
12. Bhadrāvudhamāṇavapucchāniddeso
12. The Exposition of Bhadrāvudha's Questions
12. Chương giải thích câu hỏi của Bà-la-môn Bhadrāvudha
1613
70.
70.
70.
1614
Okañjahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ,*
"I implore the wise one who has abandoned the dwelling, cut off craving, is without agitation,
“Đấng từ bỏ sự bám víu, đoạn trừ ái dục, không còn rung động,*
1615
Nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ;
Who has abandoned delight, crossed the flood, is liberated;
Đấng từ bỏ hỷ lạc, vượt qua dòng lũ, đã giải thoát;
1616
Kappañjahaṃ abhiyāce sumedhaṃ, sutvāna nāgassa apanamissanti* ito.
Who has abandoned the eon. Having heard the Nāga's words, I shall depart from here."
Con xin thỉnh cầu Đấng từ bỏ các chấp thủ, bậc Toàn Trí; sau khi nghe lời của bậc Nāga (Đức Phật), chúng con sẽ rời khỏi đây.”
1617
Okañjahaṃ taṇhacchidaṃ anejanti.
Who has abandoned the dwelling, cut off craving, is without agitation.
“Đấng từ bỏ sự bám víu, đoạn trừ ái dục, không còn rung động”.
Okañjahanti rūpadhātuyā yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upāyupādānā* cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, te buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Who has abandoned the dwelling means that whatever desire, lust, delight, craving, attachments, clingings, mental determinations, adherences, and latent tendencies there are in the rūpa-element, these have been abandoned by the Buddha, the Blessed One; their roots are cut off, made like a palm-stump, brought to non-existence, and are of a nature not to arise again in the future.
“Okañjaha” có nghĩa là: Đối với Đức Phật, những dục, tham, hỷ, ái, những sự bám víu và chấp thủ, những sự an trú và cố chấp, những tùy miên trong sắc giới đã được đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như gốc cây thốt nốt bị chặt, không còn khả năng tái sinh trong tương lai.
Tasmā buddho okañjaho.
Therefore, the Buddha is called "one who has abandoned the dwelling."
Vì vậy, Đức Phật được gọi là Okañjaha (Đấng từ bỏ sự bám víu).
Vedanādhātuyā…pe… saññādhātuyā… saṅkhāradhātuyā… viññāṇadhātuyā yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā, te buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Whatever desire, whatever passion, whatever delight, whatever craving, whatever attachments, mental fixations, adherences, and underlying tendencies exist in the element of feeling… in the element of perception… in the element of volitional formations… in the element of consciousness—these have been abandoned by the Blessed Buddha, their root cut off, made like a palm-stump, brought to non-existence, and are no longer liable to arise in the future.
Đối với thọ giới…pe… tưởng giới… hành giới… thức giới, những dục, tham, hỷ, ái, những sự bám víu và chấp thủ, những sự an trú và cố chấp, những tùy miên trong tâm đã được Đức Phật đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như gốc cây thốt nốt bị chặt, không còn khả năng tái sinh trong tương lai.
Tasmā buddho okañjaho.
Therefore, the Buddha is Okañjaha.
Vì vậy, Đức Phật được gọi là Okañjaha (Đấng từ bỏ sự bám víu).
1618
Taṇhacchidanti.
Taṇhacchida—
“Taṇhacchida” có nghĩa là.
Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā.
Taṇhā means craving for forms… craving for phenomena.
“Taṇhā” là sắc ái…pe… pháp ái.
Sā taṇhā buddhassa bhagavato chinnā ucchinnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā.
That craving has been cut off, entirely cut off, completely cut off, calmed, utterly tranquilized, and rendered incapable of arising again by the fire of wisdom by the Blessed Buddha.
Ái dục đó của Đức Phật đã bị đoạn, bị đoạn tận, bị đoạn trừ hoàn toàn, đã lắng dịu, đã hoàn toàn tịch diệt, không còn khả năng tái sinh, đã bị đốt cháy bởi ngọn lửa trí tuệ.
Tasmā buddho taṇhacchido.
Therefore, the Buddha is Taṇhacchida.
Vì vậy, Đức Phật được gọi là Taṇhacchida (Đấng đoạn trừ ái dục).
Anejoti ejā vuccati taṇhā.
Anejo means that craving is called ejā.
“Aneja” có nghĩa là, ejā được gọi là ái dục.
Yo rāgo sārāgo …pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
Whatever passion, intense passion… covetousness, greed, the root of unwholesomeness.
Đó là tham, sự tham đắm…pe… tham lam, lòng tham, gốc rễ của bất thiện.
Sā ejā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
That ejā, that craving, has been abandoned by the Blessed Buddha, its root cut off, made like a palm-stump, brought to non-existence, and is no longer liable to arise in the future.
Ejā, ái dục đó của Đức Phật đã được đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như gốc cây thốt nốt bị chặt, không còn khả năng tái sinh trong tương lai.
Tasmā buddho anejo.
Therefore, the Buddha is Aneja.
Vì vậy, Đức Phật được gọi là Aneja (Đấng không còn rung động).
Ejāya pahīnattā anejo bhagavā lābhepi na iñjati, alābhepi na iñjati, yasepi na iñjati, ayasepi na iñjati, pasaṃsāyapi na iñjati, nindāyapi na iñjati, sukhepi na iñjati, dukkhepi na iñjati na calati na vedhati na pavedhati na sampavedhatīti.
Because ejā has been abandoned, the Blessed One, being Aneja, does not waver at gain, does not waver at loss, does not waver at fame, does not waver at disrepute, does not waver at praise, does not waver at blame, does not waver at pleasure, does not waver at pain; He does not stir, does not tremble, does not greatly tremble, does not utterly tremble.
Do ái dục đã được đoạn trừ, Đức Thế Tôn Aneja không rung động trước lợi lộc, không rung động trước mất mát, không rung động trước danh tiếng, không rung động trước tai tiếng, không rung động trước lời khen, không rung động trước lời chê, không rung động trước hạnh phúc, không rung động trước khổ đau; không lay chuyển, không dao động, không chấn động, không hoàn toàn chấn động.
Tasmā buddho anejoti – okañjahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ.
Therefore, the Buddha is Aneja—Okañjaha, Taṇhacchida, Aneja.
Vì vậy, Đức Phật được gọi là Aneja – Đấng từ bỏ sự bám víu, đoạn trừ ái dục, không còn rung động.
Iccāyasmā bhadrāvudhoti.
Thus, Venerable Bhadrāvudha—
“Iccāyasmā Bhadrāvudho” có nghĩa là.
Iccāti padasandhi…pe… āyasmāti, piyavacanaṃ…pe… bhadrāvudhoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā bhadrāvudho.
Iccā is a word-junction… āyasmā is an affectionate address… Bhadrāvudha is the name of that brahmin… is the appellation—Thus, Venerable Bhadrāvudha.
“Iccā” là sự nối từ…pe… “āyasmā” là lời nói thân ái…pe… “Bhadrāvudho” là tên của vị Bà-la-môn đó…pe… là cách gọi – Tôn giả Bhadrāvudha nói.
1619
Nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttanti nandī vuccati taṇhā.
Nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ—Nandī is called taṇhā.
“Đấng từ bỏ hỷ lạc, vượt qua dòng lũ, đã giải thoát” có nghĩa là nandī được gọi là ái dục.
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
Whatever passion, intense passion… covetousness, greed, the root of unwholesomeness.
Đó là tham, sự tham đắm…pe… tham lam, lòng tham, gốc rễ của bất thiện.
Sā nandī sā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
That nandī, that taṇhā, has been abandoned by the Blessed Buddha, its root cut off, made like a palm-stump, brought to non-existence, and is no longer liable to arise in the future.
Nandī, ái dục đó của Đức Phật đã được đoạn trừ, nhổ tận gốc, làm cho như gốc cây thốt nốt bị chặt, không còn khả năng tái sinh trong tương lai.
Tasmā buddho nandiñjaho.
Therefore, the Buddha is Nandiñjaha.
Vì vậy, Đức Phật được gọi là Nandiñjaha (Đấng từ bỏ hỷ lạc).
Oghatiṇṇanti bhagavā kāmoghaṃ tiṇṇo bhavoghaṃ tiṇṇo diṭṭhoghaṃ tiṇṇo avijjoghaṃ tiṇṇo sabbasaṃsārapathaṃ tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivatto.
Oghatiṇṇaṃ—the Blessed One has crossed the flood of sensuality, crossed the flood of existence, crossed the flood of views, crossed the flood of ignorance, crossed the entire path of saṃsāra, surmounted, thoroughly surmounted, overcome.
“Oghatiṇṇa” có nghĩa là Đức Thế Tôn đã vượt qua dòng lũ dục, đã vượt qua dòng lũ hữu, đã vượt qua dòng lũ tà kiến, đã vượt qua dòng lũ vô minh, đã vượt qua mọi con đường luân hồi, đã vượt qua hoàn toàn, đã vượt qua triệt để, đã vượt qua, đã hoàn toàn vượt qua, đã siêu việt.
So vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ.
He has lived the holy life, fulfilled the practice… there is no saṃsāra of birth and death, no further existence for Him—Nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ.
Ngài đã sống Phạm hạnh, đã hoàn thành Phạm hạnh…pe… không còn luân hồi sinh tử và tái sinh cho Ngài – Đấng từ bỏ hỷ lạc, vượt qua dòng lũ.
Vimuttanti bhagavato rāgā cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttaṃ, dosā cittaṃ… mohā cittaṃ…pe… sabbākusalābhisaṅkhārehi cittaṃ muttaṃ vimuttaṃ suvimuttanti – nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ.
Vimuttaṃ—the mind of the Blessed One is released, liberated, perfectly liberated from passion; His mind is released from hatred… His mind is released from delusion… His mind is released, liberated, perfectly liberated from all unwholesome volitional formations—Nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ.
“Vimutta” có nghĩa là tâm của Đức Thế Tôn đã được giải thoát, hoàn toàn giải thoát, giải thoát hoàn toàn khỏi tham, tâm khỏi sân… tâm khỏi si…pe… tâm đã được giải thoát, hoàn toàn giải thoát, giải thoát hoàn toàn khỏi tất cả các hành bất thiện – Đấng từ bỏ hỷ lạc, vượt qua dòng lũ, đã giải thoát.
1620
Kappañjahaṃ abhiyāce sumedhanti.
Kappañjahaṃ abhiyāce sumedhaṃ—
“Đấng từ bỏ các chấp thủ, bậc Toàn Trí, con xin thỉnh cầu”.
Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo.
Kappa means two kappas: taṇhākappo and diṭṭhikappo… this is taṇhākappo… this is diṭṭhikappo.
“Kappā” có hai loại chấp thủ – chấp thủ ái dục (taṇhākappo) và chấp thủ tà kiến (diṭṭhikappo)…pe… đây là chấp thủ ái dục…pe… đây là chấp thủ tà kiến.
Buddhassa bhagavato taṇhākappo pahīno diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho.
The taṇhākappo has been abandoned by the Blessed Buddha, and the diṭṭhikappo has been renounced.
Chấp thủ ái dục của Đức Phật đã được đoạn trừ, chấp thủ tà kiến đã được từ bỏ.
Taṇhākappassa pahīnattā diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā tasmā buddho kappañjaho.
Because taṇhākappo has been abandoned and diṭṭhikappo has been renounced, therefore the Buddha is Kappañjaha.
Do chấp thủ ái dục đã được đoạn trừ và chấp thủ tà kiến đã được từ bỏ, vì vậy Đức Phật được gọi là Kappañjaha (Đấng từ bỏ các chấp thủ).
Abhiyāceti yācāmi abhiyācāmi ajjhesāmi sādiyāmi patthayāmi pihayāmi jappāmi abhijappāmi.
Abhiyāce means I request, I implore, I urge, I approve, I long for, I desire, I murmur, I repeatedly murmur.
“Abhiyāce” có nghĩa là con cầu xin, con khẩn cầu, con thỉnh cầu, con hoan hỷ, con mong muốn, con khao khát, con thì thầm, con khẩn cầu tha thiết.
Sumedhā vuccati paññā.
Sumedhā is called wisdom.
“Sumedhā” được gọi là trí tuệ.
Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi.
That wisdom, understanding… non-delusion, investigation of phenomena, right view.
Trí tuệ đó là sự hiểu biết, sự nhận thức…pe… không mê mờ, sự phân tích các pháp, chánh kiến.
Bhagavā imāya medhāya paññāya upeto samupeto upāgato samupāgato upapanno samupapanno samannāgato.
The Blessed One is endowed, fully endowed, possessed, fully possessed, accomplished, fully accomplished, furnished with this intelligence, this wisdom.
Đức Thế Tôn đã được trang bị, đã hoàn toàn trang bị, đã đạt được, đã hoàn toàn đạt được, đã sở hữu, đã hoàn toàn sở hữu trí tuệ này.
Tasmā buddho sumedhoti – kappañjahaṃ abhiyāce sumedhaṃ.
Therefore, the Buddha is Sumedha—Kappañjahaṃ abhiyāce sumedhaṃ.
Vì vậy, Đức Phật được gọi là Sumedha (bậc Toàn Trí) – Đấng từ bỏ các chấp thủ, bậc Toàn Trí, con xin thỉnh cầu.
1621
Sutvāna nāgassa apanamissanti itoti.
Sutvāna nāgassa apanamissanti ito—
“Sau khi nghe lời của bậc Nāga, chúng con sẽ rời khỏi đây”.
Nāgassāti nāgo.
Nāgassa means Nāga.
“Nāgassa” có nghĩa là Nāga.
Bhagavā āguṃ na karotīti nāgo, na gacchatīti nāgo, na āgacchatīti nāgo…pe… evaṃ bhagavā na gacchatīti nāgo.
The Blessed One does no evil, therefore He is Nāga; He does not go to what is not to be gone to, therefore He is Nāga; He does not return to existence, therefore He is Nāga… thus the Blessed One does not go to what is not to be gone to, therefore He is Nāga.
Đức Thế Tôn không làm điều ác nên gọi là Nāga, không đi đến nơi không nên đi nên gọi là Nāga, không trở lại (tái sinh) nên gọi là Nāga…pe… như vậy, Đức Thế Tôn không đi đến nơi không nên đi nên gọi là Nāga.
Sutvāna nāgassa apanamissanti itoti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ sutvā suṇitvā uggahetvā upadhārayitvā upalakkhayitvā ito apanamissanti vajissanti pakkamissanti disāvidisaṃ gamissantīti – sutvāna nāgassa apanamissanti ito.
Sutvāna nāgassa apanamissanti ito means having heard, listened to, grasped, retained, and understood your words, discourse, teaching, and instruction, we will depart from here, we will go, we will leave, we will go to various directions—Sutvāna nāgassa apanamissanti ito.
“Sutvāna nāgassa apanamissanti ito” có nghĩa là sau khi nghe, lắng nghe, nắm giữ, ghi nhớ, nhận biết lời nói, sự diễn giải, bài giảng, lời khuyên, sự chỉ dạy của Ngài, chúng con sẽ rời khỏi đây, sẽ ra đi, sẽ rời bỏ, sẽ đi đến các phương hướng khác nhau – sau khi nghe lời của bậc Nāga, chúng con sẽ rời khỏi đây.
Tenāha so brāhmaṇo –
Therefore, that brahmin said—
Vì vậy, vị Bà-la-môn đó nói:
1622
‘‘Okañjahaṃ taṇhacchidaṃ anejaṃ,*
“Okañjahaṃ, Taṇhacchidaṃ, Anejaṃ,*
“Đấng từ bỏ sự bám víu, đoạn trừ ái dục, không còn rung động,*
1623
Nandiñjahaṃ oghatiṇṇaṃ vimuttaṃ;
Nandiñjahaṃ, Oghatiṇṇaṃ, Vimuttaṃ;
Đấng từ bỏ hỷ lạc, vượt qua dòng lũ, đã giải thoát;
1624
Kappañjahaṃ abhiyāce sumedhaṃ, sutvāna nāgassa apanamissanti ito’’ti.
I implore the wise one who has abandoned the eon, and having heard the Nāga's words, I shall depart from here."
Con xin thỉnh cầu Đấng từ bỏ các chấp thủ, bậc Toàn Trí; sau khi nghe lời của bậc Nāga (Đức Phật), chúng con sẽ rời khỏi đây.”
1625
71.
71.
71.
1626
Nānājanā janapadehi saṅgatā, tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā;
Various people, gathered from different regions, desiring your heroic word;
“Những người từ các vùng đất khác nhau đã tụ họp, mong mỏi lời vàng của bậc Anh hùng;
1627
Tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi, tathā hi te vidito esa dhammo.
Therefore, may you kindly expound to them, for indeed, this Dhamma is known to you.
Xin Ngài hãy giảng giải cho họ một cách rõ ràng, vì pháp này đã được Ngài thấu rõ.”
1628
Nānājanā janapadehi saṅgatāti.
"Various people, gathered from different regions"—
“Nānājanā janapadehi saṅgatā” có nghĩa là.
Nānājanāti khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca.
"Various people" means Khattiyas, Brahmins, Vessas, Suddas, householders, renunciants, devas, and humans.
“Nānājanā” là các chiến sĩ và Bà-la-môn, các thương gia và tiện dân, các cư sĩ và người xuất gia, các chư thiên và loài người.
Janapadehi saṅgatāti aṅgā ca magadhā ca kaliṅgā ca kāsiyā ca kosalā ca vajjiyā ca mallā ca cetiyamhā ca* vaṃsā ca kurumhā ca pañcālā ca macchā ca surasenā ca assakā ca avantiyā ca yonā* ca kambojā ca.
"Gathered from different regions" means from Aṅga, Magadha, Kaliṅga, Kāsī, Kosala, Vajji, Malla, Cetiya, Vaṃsa, Kuru, Pañcāla, Maccha, Surasena, Assaka, Avanti, Yona, and Kamboja.
“Janapadehi saṅgatā” có nghĩa là từ Anga và Magadha, từ Kaliṅga và Kasi, từ Kosala và Vajji, từ Malla và Cetiya, từ Vaṃsa và Kuru, từ Pañcāla và Maccha, từ Surasena và Assaka, từ Avanti và Yona, từ Kamboja.
Saṅgatāti saṅgatā samāgatā samohitā sannipatitāti – nānājanā janapadehi saṅgatā.
"Gathered" means assembled, come together, converged, met – thus, "various people, gathered from different regions."
“Saṅgatā” có nghĩa là đã tụ họp, đã tập hợp, đã quy tụ, đã hội họp – những người từ các vùng đất khác nhau đã tụ họp.
1629
Tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānāti.
"Desiring your heroic word"—
“Mong mỏi lời vàng của bậc Anh hùng”.
Vīrāti vīro.
"Hero" means hero.
“Vīrā” có nghĩa là vīra.
Bhagavā vīriyavāti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro, vigatalomahaṃsotipi vīro.
The Blessed One is heroic because he is energetic; he is heroic because he is capable; he is heroic because he is skilled; he is heroic because he is sufficient; he is heroic because his hair-raising terror has vanished.
Đức Thế Tôn có tinh tấn nên gọi là vīra, có khả năng nên gọi là vīra, thông thạo nên gọi là vīra, tự chủ nên gọi là vīra, không còn lông tóc dựng đứng nên cũng gọi là vīra.
1630
Virato idha sabbapāpakehi, nirayadukkhaṃ aticca vīriyavā so;
He is abstinent from all evil here, and having overcome the suffering of hell, he is energetic;
Đấng đã từ bỏ mọi điều ác ở đời, đã vượt qua khổ đau địa ngục, bậc tinh tấn;
1631
So vīriyavā padhānavā, vīro tādi pavuccate tathattāti.
That energetic one, that striving one, is called a hero, one who is such.
Bậc tinh tấn, bậc nỗ lực, bậc như vậy được gọi là Đấng Anh hùng.
1632
Tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānāti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ.
"Desiring your heroic word" means desiring your speech, your discourse, your teaching, your instruction, your admonition.
“Tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā” có nghĩa là lời nói, sự diễn giải, bài giảng, lời khuyên, sự chỉ dạy của Ngài, bậc Anh hùng.
Abhikaṅkhamānāti abhikaṅkhamānā icchamānā sādiyamānā patthayamānā pihayamānā abhijappamānāti – tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā.
"Desiring" means desiring, wishing, approving, longing for, yearning for, hoping for – thus, "desiring your heroic word."
“Abhikaṅkhamānā” có nghĩa là đang mong mỏi, đang mong muốn, đang hoan hỷ, đang khao khát, đang yêu thích, đang khẩn cầu tha thiết – đang mong mỏi lời vàng của bậc Anh hùng.
1633
Tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohīti.
"May you kindly expound to them"—
“Xin Ngài hãy giảng giải cho họ một cách rõ ràng”.
Tesanti tesaṃ khattiyānaṃ brāhmaṇānaṃ vessānaṃ suddānaṃ gahaṭṭhānaṃ pabbajitānaṃ devānaṃ manussānaṃ.
"To them" means to those Khattiyas, Brahmins, Vessas, Suddas, householders, renunciants, devas, and humans.
“Tesaṃ” có nghĩa là cho các chiến sĩ, các Bà-la-môn, các thương gia, các tiện dân, các cư sĩ, các người xuất gia, các chư thiên, các loài người.
Tuvanti bhagavantaṃ bhaṇati.
"You" refers to the Blessed One.
“Tuvaṃ” là nói về Đức Thế Tôn.
Sādhu viyākarohīti sādhu ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi.
"May you kindly expound" means kindly declare, teach, explain, establish, reveal, analyze, make clear, proclaim – thus, "may you kindly expound to them."
Sādhu viyākarohī có nghĩa là: hãy giảng giải kỹ càng, hãy thuyết giảng, hãy chỉ rõ, hãy thiết lập, hãy mở bày, hãy phân tích, hãy làm cho hiển lộ, hãy làm cho sáng tỏ. – Ngươi hãy giảng giải kỹ càng cho họ.
1634
Tathā hi te vidito esa dhammoti tathā hi te vidito tulito tīrito vibhūto vibhāvito esa dhammoti – tathā hi te vidito esa dhammo.
"For indeed, this Dhamma is known to you" means indeed, this Dhamma is known, weighed, examined, made manifest, made clear to you – thus, "for indeed, this Dhamma is known to you."
Tathā hi te vidito esa dhammo có nghĩa là: Thật vậy, pháp này đã được ngươi biết, đã được cân nhắc, đã được xem xét, đã được làm cho hiển lộ, đã được phát triển. – Thật vậy, pháp này đã được ngươi biết.
Tenāha so brāhmaṇo –
Therefore, that Brahmin said:
Vì vậy, vị Bà-la-môn ấy nói:
1635
‘‘Nānājanā janapadehi saṅgatā, tava vīra vākyaṃ abhikaṅkhamānā;
"Various people, gathered from different regions, desiring your heroic word;
“Nhiều người từ các xứ sở khác nhau đã hội tụ về đây,
1636
Tesaṃ tuvaṃ sādhu viyākarohi, tathā hi te vidito esa dhammo’’ti.
Therefore, may you kindly expound to them, for indeed, this Dhamma is known to you."
Mong mỏi lời của Ngài, bậc anh hùng. Ngài hãy giảng giải kỹ càng cho họ, vì thật vậy, pháp này đã được Ngài biết rõ.”
1637
72.
72.
72.
1638
Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ,*
"One should remove all craving for grasping, Bhadrāvudha," said the Blessed One.
Này Bhadrāvudha, hãy đoạn trừ mọi ái chấp,
1639
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
"Above, below, across, and in the middle;
Dù ở trên, dưới, ngang hay giữa;
1640
Yaṃ yañhi lokasmimupādiyanti, teneva māro anveti jantuṃ.
Whatever one grasps in the world, by that very thing Māra follows the being."
Vì phàm vật gì chúng sinh chấp thủ trong thế gian,
1641
Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbanti ādānataṇhaṃ vuccati rūpataṇhā…pe… ādānataṇhāti kiṃkāraṇā vuccati ādānataṇhā?
"One should remove all craving for grasping" – craving for grasping is called craving for form... (and so on)... Why is it called craving for grasping?
Māra sẽ theo đuổi chúng sinh bằng chính điều đó. Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ có nghĩa là: Ái chấp được gọi là ái sắc… (v.v.)… Tại sao được gọi là ái chấp?
Tāya taṇhāya rūpaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti.
By that craving, they grasp, cling to, seize, misapprehend, and adhere to form.
Với ái ấy, chúng sinh chấp thủ, bám víu, nắm giữ, bám chặt, cố chấp vào sắc.
Vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… gatiṃ… upapattiṃ… paṭisandhiṃ… bhavaṃ… saṃsāraṃ… vaṭṭaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti.
They grasp, cling to, seize, misapprehend, and adhere to feeling... (and so on)... perception... mental formations... consciousness... destiny... rebirth... re-linking... existence... saṃsāra... the round of existence.
Cũng vậy, chấp thủ vào thọ… (v.v.)… tưởng… hành… thức… cõi… tái sinh… tái tục… hữu… luân hồi… vòng sinh tử.
Taṃkāraṇā vuccati ādānataṇhā.
For that reason, it is called craving for grasping.
Vì lý do đó, nó được gọi là ái chấp.
Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbanti sabbaṃ ādānataṇhaṃ vinayeyya paṭivinayeyya pajaheyya vinodeyya byantīkareyya anabhāvaṃ gameyyāti – ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ.
"One should remove all craving for grasping" means one should remove, thoroughly remove, abandon, dispel, put an end to, bring to non-existence all craving for grasping – thus, "one should remove all craving for grasping."
Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ có nghĩa là: Hãy đoạn trừ, hãy hoàn toàn đoạn trừ, hãy từ bỏ, hãy loại trừ, hãy làm cho tiêu diệt, hãy làm cho không còn tồn tại tất cả mọi ái chấp. – Hãy đoạn trừ mọi ái chấp.
Bhadrāvudhāti bhagavāti.
"Bhadrāvudha," said the Blessed One.
Bhadrāvudhāti bhagavā có nghĩa là.
Bhadrāvudhāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati.
"Bhadrāvudha" – the Blessed One addresses that Brahmin by name.
Bhadrāvudhā có nghĩa là: Đức Thế Tôn gọi vị Bà-la-môn ấy bằng tên.
Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – bhadrāvudhāti bhagavā.
"Blessed One" is a term of respect... (and so on)... a true designation, namely, the Blessed One – thus, "Bhadrāvudha," said the Blessed One.
Bhagavā là từ biểu thị sự tôn kính… (v.v.)… là danh hiệu chân thật, tức là Bhagavā. – Này Bhadrāvudha, Đức Thế Tôn.
1642
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjheti.
"Above, below, across, and in the middle"—
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe có nghĩa là.
Uddhanti anāgataṃ; adhoti atītaṃ; tiriyañcāpi majjheti paccuppannaṃ.
"Above" means the future; "below" means the past; "across and in the middle" means the present.
Uddhaṃ có nghĩa là vị lai; adho có nghĩa là quá khứ; tiriyañcāpi majjhe có nghĩa là hiện tại.
Uddhanti devaloko; adhoti nirayaloko; tiriyañcāpi majjheti manussaloko.
"Above" means the deva world; "below" means the hell world; "across and in the middle" means the human world.
Uddhaṃ có nghĩa là cõi trời; adho có nghĩa là cõi địa ngục; tiriyañcāpi majjhe có nghĩa là cõi người.
Atha vā, uddhanti kusalā dhammā; adhoti akusalā dhammā; tiriyañcāpi majjheti abyākatā dhammā.
Alternatively, "above" means wholesome dhammas; "below" means unwholesome dhammas; "across and in the middle" means indeterminate dhammas.
Hoặc, uddhaṃ có nghĩa là các pháp thiện; adho có nghĩa là các pháp bất thiện; tiriyañcāpi majjhe có nghĩa là các pháp vô ký.
Uddhanti arūpadhātu; adhoti kāmadhātu; tiriyañcāpi majjheti rūpadhātu.
"Above" refers to the formless realm (arūpadhātu); "below" refers to the sense-desire realm (kāmadhātu); "across and in the middle" refers to the form realm (rūpadhātu).
Uddhaṃ có nghĩa là cõi vô sắc; adho có nghĩa là cõi dục; tiriyañcāpi majjhe có nghĩa là cõi sắc.
Uddhanti sukhā vedanā; adhoti dukkhā vedanā; tiriyañcāpi majjheti adukkhamasukhā vedanā.
"Above" refers to pleasant feeling (sukkhā vedanā); "below" refers to painful feeling (dukkhā vedanā); "across and in the middle" refers to neither painful nor pleasant feeling (adukkhamasukhā vedanā).
Uddhaṃ có nghĩa là thọ lạc; adho có nghĩa là thọ khổ; tiriyañcāpi majjhe có nghĩa là thọ không khổ không lạc.
Uddhanti uddhaṃ pādatalā; adhoti adho kesamatthakā; tiriyañcāpi majjheti vemajjheti – uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe.
"Above" refers to above the soles of the feet; "below" refers to below the tips of the hair; "across and in the middle" refers to the middle – thus, above, below, and across and in the middle.
Uddhaṃ có nghĩa là từ dưới lòng bàn chân trở lên; adho có nghĩa là từ trên ngọn tóc trở xuống; tiriyañcāpi majjhe có nghĩa là ở giữa. – Trên, dưới, ngang và giữa.
1643
Yaṃ yañhi lokasmimupādiyantīti yaṃ yaṃ rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti.
Whatever one clings to in the world means whatever one seizes, clings to, grasps, misapprehends, or is obsessed with, whether it be form-related, feeling-related, perception-related, formations-related, or consciousness-related.
Yaṃ yañhi lokasmimupādiyanti có nghĩa là: phàm vật gì thuộc về sắc, thuộc về thọ, thuộc về tưởng, thuộc về hành, thuộc về thức mà chúng sinh chấp thủ, bám víu, nắm giữ, bám chặt, cố chấp.
Lokasminti apāyaloke…pe… āyatanaloketi – yaṃ yañhi lokasmimupādiyanti.
In the world means in the world of the lower realms…pe… in the world of the sense bases – thus, whatever one clings to in the world.
Lokasmiṃ có nghĩa là: trong cõi khổ… (v.v.)… trong cõi xứ. – Phàm vật gì chúng sinh chấp thủ trong thế gian.
1644
Teneva māro anveti jantunti teneva kammābhisaṅkhāravasena paṭisandhiko khandhamāro dhātumāro āyatanamāro gatimāro upapattimāro paṭisandhimāro bhavamāro saṃsāramāro vaṭṭamāro anveti anugacchati anvāyiko hoti.
By that, Māra pursues the being means by that same clinging, by the power of kamma-formations, Māra in the form of the aggregates of rebirth, Māra in the form of elements, Māra in the form of sense bases, Māra in the form of destinations, Māra in the form of existences, Māra in the form of rebirth, Māra in the form of becoming, Māra in the form of saṃsāra, Māra in the form of the cycle of existence, pursues, follows, and becomes a follower of the being.
Teneva māro anveti jantuṃ có nghĩa là: Với chính điều đó, tức là do năng lực của các hành nghiệp (kammābhisaṅkhāra) phát sinh từ ái chấp, các Māra như Māra uẩn (khandhamāra) thuộc tái tục, Māra giới (dhātumāra), Māra xứ (āyatanamāra), Māra cõi (gatimāra), Māra tái sinh (upapattimāra), Māra tái tục (paṭisandhimāra), Māra hữu (bhavamāra), Māra luân hồi (saṃsāramāra), Māra vòng sinh tử (vaṭṭamāra) sẽ theo đuổi, bám theo, gắn liền với chúng sinh.
Jantunti sattaṃ janaṃ naraṃ māṇavaṃ* posaṃ puggalaṃ jīvaṃ jāguṃ jantuṃ indaguṃ manujanti – teneva māro anveti jantuṃ.
Being means a creature, a person, a man, an individual, a human, a living being, one who is born, one who grows, one who wanders through the senses, a human – thus, by that, Māra pursues the being.
Jantuṃ có nghĩa là: chúng sinh, người, nam nhân, người phàm, cá nhân, sinh vật, người sống, chúng sinh, người có các căn, người. – Māra sẽ theo đuổi chúng sinh bằng chính điều đó.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì vậy, Đức Thế Tôn nói:
1645
‘‘Ādānataṇhaṃ vinayetha sabbaṃ,*
“Completely abandon the craving for clinging,*
“Hãy đoạn trừ mọi ái chấp,*
1646
Uddhaṃ adho tiriyañcāpi majjhe;
Above, below, and across and in the middle;
Dù ở trên, dưới, ngang hay giữa;
1647
Yaṃ yañhi lokasmimupādiyanti, teneva māro anveti jantu’’nti.
For whatever one clings to in the world, by that, Māra pursues the being.”
Vì phàm vật gì chúng sinh chấp thủ trong thế gian, Māra sẽ theo đuổi chúng sinh bằng chính điều đó.”
1648
73.
73.
73.
1649
Tasmā pajānaṃ na upādiyetha, bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke;
Therefore, understanding, a monk, mindful, should not cling to anything in the entire world;
Vì vậy, Tỳ-kheo có niệm, hiểu rõ, đừng chấp thủ bất cứ điều gì trong toàn bộ thế gian;
1650
Ādānasatte iti pekkhamāno, pajaṃ imaṃ maccudheyye visattaṃ.
Seeing this populace, attached to clinging, entangled in the realm of death.
Khi quán sát chúng sinh này đang bị dính mắc vào ái chấp, bị ràng buộc trong cõi chết.
1651
Tasmā pajānaṃ na upādiyethāti.
Therefore, understanding, one should not cling.
Tasmā pajānaṃ na upādiyetha có nghĩa là.
Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā, etaṃ ādīnavaṃ sampassamāno ādānataṇhāyāti – tasmā.
Therefore means for that reason, for that cause, due to that condition, because of that origin, seeing this danger in the craving for clinging – therefore.
Tasmā có nghĩa là: vì lý do đó, vì nguyên nhân đó, vì duyên đó, vì nhân đó, khi thấy rõ mối nguy hại này của ái chấp. – Vì vậy.
Pajānanti jānanto pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti jānanto pajānanto ājānanto vijānanto paṭivijānanto paṭivijjhanto.
Understanding means knowing, discerning, comprehending, understanding thoroughly, penetrating, piercing through, knowing, discerning, comprehending, understanding thoroughly, penetrating, piercing through that “all formations are impermanent”…pe… “whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease.”
Pajānaṃ có nghĩa là: biết, hiểu rõ, thấu hiểu, nhận biết, giác ngộ, thâm nhập rằng “tất cả các hành là vô thường”… (v.v.)… “phàm vật gì có tính chất sinh khởi, tất cả đều có tính chất diệt tận”, biết, hiểu rõ, thấu hiểu, nhận biết, giác ngộ, thâm nhập.
Na upādiyethāti rūpaṃ nādiyeyya na upādiyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyya; vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… gatiṃ … upapattiṃ… paṭisandhiṃ… bhavaṃ… saṃsāraṃ… vaṭṭaṃ nādiyeyya na upādiyeyya na gaṇheyya na parāmaseyya nābhiniviseyyāti – tasmā pajānaṃ na upādiyetha.
Should not cling means one should not seize, cling to, grasp, misapprehend, or be obsessed with form; feeling…pe… perception… formations… consciousness… destination… existence… rebirth… becoming… saṃsāra… the cycle of existence – thus, understanding, one should not cling.
Na upādiyetha có nghĩa là: đừng chấp thủ, đừng bám víu, đừng nắm giữ, đừng bám chặt, đừng cố chấp vào sắc; cũng vậy, đừng chấp thủ, đừng bám víu, đừng nắm giữ, đừng bám chặt, đừng cố chấp vào thọ… (v.v.)… tưởng… hành… thức… cõi… tái sinh… tái tục… hữu… luân hồi… vòng sinh tử. – Vì vậy, hiểu rõ, đừng chấp thủ.
1652
Bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloketi.
A monk, mindful, of anything in the entire world.
Bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke có nghĩa là.
Bhikkhūti puthujjanakalyāṇako vā bhikkhu, sekkho vā bhikkhu.
Monk means either a virtuous ordinary person or a trainee monk.
Bhikkhū có nghĩa là: Tỳ-kheo phàm phu thiện tánh, hoặc Tỳ-kheo hữu học.
Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati satoti – bhikkhu sato.
Mindful means mindful due to four reasons – mindful by developing the foundation of mindfulness, the contemplation of the body in the body…pe… he is called mindful – a mindful monk.
Sato có nghĩa là: có niệm do bốn lý do – có niệm khi tu tập Tứ niệm xứ quán thân trên thân… (v.v.)… người ấy được gọi là có niệm. – Tỳ-kheo có niệm.
Kiñcananti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ.
Anything means anything form-related, feeling-related, perception-related, formations-related, consciousness-related.
Kiñcanaṃ có nghĩa là: bất cứ điều gì thuộc về sắc, thuộc về thọ, thuộc về tưởng, thuộc về hành, thuộc về thức.
Sabbaloketi sabbaapāyaloke sabbamanussaloke sabbadevaloke sabbakhandhaloke sabbadhātuloke sabbaāyatanaloketi – bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke.
In the entire world means in all lower realms, in all human realms, in all divine realms, in all worlds of aggregates, in all worlds of elements, in all worlds of sense bases – thus, a monk, mindful, of anything in the entire world.
Sabbaloke có nghĩa là: trong tất cả cõi khổ, trong tất cả cõi người, trong tất cả cõi trời, trong tất cả cõi uẩn, trong tất cả cõi giới, trong tất cả cõi xứ. – Tỳ-kheo có niệm, bất cứ điều gì trong toàn bộ thế gian.
1653
Ādānasatte iti pekkhamānoti ādānasattā vuccanti ye rūpaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti; vedanaṃ…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… gatiṃ… upapattiṃ… paṭisandhiṃ… bhavaṃ… saṃsāraṃ… vaṭṭaṃ ādiyanti upādiyanti gaṇhanti parāmasanti abhinivisanti.
Seeing this populace, attached to clinging means those who seize, cling to, grasp, misapprehend, or are obsessed with form are called those attached to clinging; feeling…pe… perception… formations… consciousness… destination… existence… rebirth… becoming… saṃsāra… the cycle of existence, they seize, cling to, grasp, misapprehend, or are obsessed with it.
Ādānasatte iti pekkhamāno có nghĩa là: Ādānasatta được gọi là những ai chấp thủ, bám víu, nắm giữ, bám chặt, cố chấp vào sắc; cũng vậy, chấp thủ, bám víu, nắm giữ, bám chặt, cố chấp vào thọ… (v.v.)… tưởng… hành… thức… cõi… tái sinh… tái tục… hữu… luân hồi… vòng sinh tử.
Itīti padasandhi…pe… padānupubbatāpetaṃ itīti.
This refers to the connection of words…pe… this word “this” refers to the sequence of words.
Itī có nghĩa là: sự nối kết từ ngữ… (v.v.)… đây là sự tuần tự của các từ ngữ. – Itī.
Pekkhamānoti pekkhamāno dakkhamāno dissamāno passamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – ādānasatte iti pekkhamāno.
Seeing means looking, observing, perceiving, beholding, contemplating, examining – thus, seeing this populace, attached to clinging.
Pekkhamāno có nghĩa là: quán sát, nhìn thấy, thấy, quan sát, chiêm nghiệm, xem xét kỹ lưỡng. – Khi quán sát chúng sinh đang bị dính mắc vào ái chấp.
1654
Pajaṃ imaṃ maccudheyye visattanti.
This populace, entangled in the realm of death.
Pajaṃ imaṃ maccudheyye visattaṃ có nghĩa là.
Pajāti sattādhivacanaṃ maccudheyyā vuccanti kilesā ca khandhā ca abhisaṅkhārā ca.
Populace is a term for beings; the realm of death refers to defilements, aggregates, and formations.
Pajā là từ chỉ chúng sinh; Maccudheyya được gọi là các phiền não, các uẩn và các hành.
Pajā maccudheyye māradheyye maraṇadheyye sattā visattā āsattā laggā laggitā palibuddhā.
Beings are attached, deeply attached, clung to, stuck, firmly stuck, and bound in the realm of death, the realm of Māra, the realm of mortality.
Chúng sinh bị dính mắc, bị ràng buộc, bị mắc kẹt, bị dính chặt, bị trói buộc trong cõi chết, cõi Māra, cõi tử vong.
Yathā bhittikhile vā nāgadante vā bhaṇḍaṃ sattaṃ visattaṃ āsattaṃ laggaṃ laggitaṃ palibuddhaṃ, evameva pajā maccudheyye māradheyye maraṇadheyye sattā visattā āsattā laggā laggitā palibuddhāti – pajaṃ imaṃ maccudheyye visattaṃ.
Just as goods are stuck, especially stuck, attached, especially attached, and bound on a wall peg or an elephant's tusk, just so are beings attached, especially attached, attached to forms, stuck, especially stuck, and bound in the realm of Death, the realm of Māra, the realm of death – this refers to these beings being especially attached in the realm of Death.
Như một vật bị dính mắc, bị ràng buộc, bị mắc kẹt, bị dính chặt, bị trói buộc vào một cái chốt trên tường hay một ngà voi, cũng vậy, chúng sinh bị dính mắc, bị ràng buộc, bị mắc kẹt, bị dính chặt, bị trói buộc trong cõi chết, cõi Māra, cõi tử vong. – Chúng sinh này đang bị ràng buộc trong cõi chết.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì vậy, Đức Thế Tôn nói:
1655
‘‘Tasmā pajānaṃ na upādiyetha, bhikkhu sato kiñcanaṃ sabbaloke;
“Therefore, a bhikkhu, mindful, should not grasp at anything in the entire world for beings;
“Vì vậy, Tỳ-kheo có niệm, hiểu rõ, đừng chấp thủ bất cứ điều gì trong toàn bộ thế gian;
1656
Ādānasatte iti pekkhamāno, pajaṃ imaṃ maccudheyye visatta’’nti.
Seeing these beings attached to grasping, these beings especially attached in the realm of Death.”
Khi quán sát chúng sinh này đang bị dính mắc vào ái chấp, bị ràng buộc trong cõi chết.”
1657
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
Immediately upon the conclusion of the verse…pe… “Blessed One, my Teacher is the Blessed One, I am a disciple.”
Cùng lúc với sự kết thúc của bài kệ... (lược)... Bạch ngài, Đức Thế Tôn là bậc Đạo Sư của con, con là đệ tử của Ngài.
1658
Bhadrāvudhamāṇavapucchāniddeso dvādasamo.
The Twelfth Section: The Exposition of Bhadrāvudhamāṇava’s Questions.
Phần phân tích câu hỏi của thanh niên Bhadrāvudha, thứ mười hai.
1659
13. Udayamāṇavapucchāniddeso
13. The Exposition of Udayamāṇava’s Questions
13. Phần phân tích câu hỏi của thanh niên Udaya
1660
74.
74.
74.
1661
Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ,*
To the meditator, the dustless one, seated,
* Bậc Thiền định, không còn cấu uế, đang ngự tọa,
1662
Katakiccaṃ anāsavaṃ;
Who has accomplished his task, the taintless one;
Việc cần làm đã làm, không còn lậu hoặc;
1663
Pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ;
Who has gone to the far shore of all phenomena, I approach with a question;
Đã đến bờ kia của tất cả các pháp, con đến đây với một câu hỏi;
1664
Aññāvimokkhaṃ pabrūhi* , avijjāya pabhedanaṃ.
Please declare the liberation of knowledge, the breaking apart of ignorance.
Xin hãy tuyên thuyết về sự giải thoát bằng thắng trí, sự phá tan vô minh.
1665
Jhāyiṃ virajamāsīnanti.
To the meditator, the dustless one, seated –
Bậc Thiền định, không còn cấu uế, đang ngự tọa là.
Jhāyinti jhāyī bhagavā.
Meditator means the Blessed One is a meditator.
Bậc Thiền định là Đức Thế Tôn là bậc thiền định.
Paṭhamenapi jhānena jhāyī, dutiyenapi jhānena jhāyī, tatiyenapi jhānena jhāyī, catutthenapi jhānena jhāyī, savitakkasavicārenapi jhānena jhāyī, avitakkavicāramattenapi jhānena jhāyī, avitakkaavicārenapi jhānena jhāyī, sappītikenapi jhānena jhāyī, nippītikenapi jhānena jhāyī, sātasahagatenapi jhānena jhāyī, upekkhāsahagatenapi jhānena jhāyī, suññatenapi jhānena jhāyī, animittenapi jhānena jhāyī, appaṇihitenapi jhānena jhāyī, lokiyenapi jhānena jhāyī, lokuttarenapi jhānena jhāyī jhānarato ekattamanuyutto sadatthagarukoti – jhāyiṃ.
He is a meditator by the first jhāna, a meditator by the second jhāna, a meditator by the third jhāna, a meditator by the fourth jhāna, a meditator by the jhāna with initial and sustained application, a meditator by the jhāna with only sustained application, a meditator by the jhāna without initial and sustained application, a meditator by the jhāna accompanied by joy, a meditator by the jhāna without joy, a meditator by the jhāna accompanied by happiness, a meditator by the jhāna accompanied by equanimity, a meditator by the jhāna accompanied by emptiness, a meditator by the jhāna accompanied by the signless, a meditator by the jhāna accompanied by the desireless, a meditator by the mundane jhāna, a meditator by the supramundane jhāna, delighting in jhāna, devoted to solitude, and valuing his own welfare – thus, a meditator.
Ngài là bậc thiền định với sơ thiền, là bậc thiền định với nhị thiền, là bậc thiền định với tam thiền, là bậc thiền định với tứ thiền, là bậc thiền định với thiền có tầm có tứ, là bậc thiền định với thiền chỉ có tứ không có tầm, là bậc thiền định với thiền không tầm không tứ, là bậc thiền định với thiền có hỷ, là bậc thiền định với thiền không có hỷ, là bậc thiền định với thiền có lạc, là bậc thiền định với thiền có xả, là bậc thiền định với thiền không, là bậc thiền định với thiền vô tướng, là bậc thiền định với thiền vô nguyện, là bậc thiền định với thiền hiệp thế, là bậc thiền định với thiền siêu thế, Ngài ưa thích thiền, chuyên tâm vào sự độc cư, xem trọng lợi ích chân chính – (như vậy là) bậc Thiền định.
Virajanti rāgo rajo, doso rajo, moho rajo, kodho rajo, upanāho rajo…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā rajā.
Dustless means lust is dust, hatred is dust, delusion is dust, anger is dust, resentment is dust…pe… all unwholesome volitional formations are dusts.
Không còn cấu uế là tham là cấu uế, sân là cấu uế, si là cấu uế, phẫn là cấu uế, hận là cấu uế... (lược)... tất cả các hành bất thiện là cấu uế.
Te rajā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
These dusts of the Buddha, the Blessed One, are abandoned, their roots cut off, made like palm-stumps, brought to non-existence, and are of a nature not to arise again in the future.
Những cấu uế ấy đã được Đức Phật, Đức Thế Tôn đoạn trừ, nhổ tận gốc rễ, làm cho như cây tala bị chặt ngọn, làm cho không thể hiện hữu, có tính chất không sanh khởi trong tương lai.
Tasmā buddho arajo virajo nirajo rajāpagato rajavippahīno rajavippayutto sabbarajavītivatto.
Therefore, the Buddha is without dust, dustless, stainless, free from dust, rid of dust, disjoined from dust, one who has transcended all dusts.
Vì vậy, Đức Phật không có cấu uế, ly cấu uế, vô cấu uế, đã từ bỏ cấu uế, đã đoạn trừ cấu uế, đã thoát khỏi cấu uế, đã vượt qua mọi cấu uế.
1666
Rāgo rajo na ca pana reṇu vuccati,
Lust is dust, but it is not called fine dust;
Tham là cấu uế, chứ không gọi là bụi bặm,
1667
Rāgassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;
Dust is a designation for lust;
Rajo này là tên gọi khác của tham;
1668
Etaṃ rajaṃ vippajahitvā* cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccati.
The Seer, having dispelled this dust, is therefore called the Victor, the one free from dust.
Bậc có mắt trí tuệ, sau khi đã từ bỏ cấu uế này, vì vậy, bậc Chiến Thắng được gọi là người đã lìa cấu uế.
1669
Doso rajo na ca pana reṇu vuccati, dosassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;
Hatred is dust, but it is not called fine dust; dust is a designation for hatred;
Sân là cấu uế, chứ không gọi là bụi bặm, rajo này là tên gọi khác của sân;
1670
Etaṃ rajaṃ vippajahitvā cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccati.
The Seer, having dispelled this dust, is therefore called the Victor, the one free from dust.
Bậc có mắt trí tuệ, sau khi đã từ bỏ cấu uế này, vì vậy, bậc Chiến Thắng được gọi là người đã lìa cấu uế.
1671
Moho rajo na ca pana reṇu vuccati, mohassetaṃ adhivacanaṃ rajoti;
Delusion is dust, but it is not called fine dust; dust is a designation for delusion;
Si là cấu uế, chứ không gọi là bụi bặm, rajo này là tên gọi khác của si;
1672
Etaṃ rajaṃ vippajahitvā cakkhumā, tasmā jino vigatarajoti vuccatīti–
The Seer, having dispelled this dust, is therefore called the Victor, the one free from dust –
Bậc có mắt trí tuệ, sau khi đã từ bỏ cấu uế này, vì vậy, bậc Chiến Thắng được gọi là người đã lìa cấu uế –
1673
Virajaṃ …pe….
Dustless…pe….
Không còn cấu uế ... (lược) ...
1674
Āsīnanti nisinno bhagavā pāsāṇake cetiyeti – āsīno.
Seated means the Blessed One is seated on the rock-shrine, desiring the welfare of beings – thus, seated.
Đang ngự tọa là Đức Thế Tôn đang ngồi tại tháp Pāsāṇaka – (như vậy là) đang ngự tọa.
1675
Nagassa* passe āsīnaṃ, muniṃ dukkhassa pāraguṃ;
Near the city, seated, the sage, gone to the far shore of suffering;
Bậc ẩn sĩ đã đến bờ kia của khổ, đang ngự tọa bên cạnh thành phố;
1676
Sāvakā payirupāsanti, tevijjā maccuhāyinoti.
Disciples attend upon him, those with the three knowledges, those who have overcome death.
Các vị đệ tử, bậc tam minh, đã chiến thắng tử thần, đang hầu cận Ngài.
1677
Evampi bhagavā āsīno.
Thus also, the Blessed One is seated.
Như vậy, Đức Thế Tôn đang ngự tọa.
Atha vā, bhagavā sabbossukkapaṭippassaddhattā āsīno vutthavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti.
Alternatively, the Blessed One is seated, desiring the welfare of beings, due to the complete calming of all defilement-anxiety, having completed his spiritual life, having practiced the holy life…pe… the cycle of birth, old age, and death, and future existence, does not exist for him.
Hoặc là, Đức Thế Tôn đang ngự tọa vì đã làm lắng dịu mọi sự bận tâm, đã sống đời sống phạm hạnh, đã thực hành viên mãn... (lược)... vòng luân hồi sanh tử không còn, không còn tái sanh nữa.
Evampi bhagavā āsīnoti – jhāyiṃ virajamāsīnaṃ.
Thus also, the Blessed One is seated – to the meditator, the dustless one, seated.
Như vậy, Đức Thế Tôn đang ngự tọa – (như vậy là) Bậc Thiền định, không còn cấu uế, đang ngự tọa.
1678
Iccāyasmā udayoti.
Thus Venerable Udaya.
Tôn giả Udaya thưa rằng.
Iccāti padasandhi…pe… āyasmāti piyavacanaṃ…pe… udayoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe… abhilāpoti – iccāyasmā udayo.
Thus is a compound word…pe… Venerable is an affectionate address…pe… Udaya is the name of that brahmin…pe… an appellation – thus Venerable Udaya.
Thưa rằng là sự nối kết từ... (lược)... Tôn giả là lời nói thân ái... (lược)... Udaya là tên của vị Bà-la-môn ấy... (lược)... là cách gọi – (như vậy là) Tôn giả Udaya thưa rằng.
1679
Katakiccaṃ anāsavanti buddhassa bhagavato kiccākiccaṃ karaṇīyākaraṇīyaṃ pahīnaṃ ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ.
Who has accomplished his task, the taintless one means that the Buddha, the Blessed One, has abandoned what is to be done and what is not to be done, its roots cut off, made like a palm-stump, brought to non-existence, and is of a nature not to arise again in the future.
Việc cần làm đã làm, không còn lậu hoặc là việc nên làm và không nên làm của Đức Phật, Đức Thế Tôn đã được đoạn trừ, nhổ tận gốc rễ, làm cho như cây tala bị chặt ngọn, làm cho không thể hiện hữu, có tính chất không sanh khởi trong tương lai.
Tasmā buddho katakicco.
Therefore, the Buddha has accomplished his task.
Vì vậy, Đức Phật là bậc đã làm xong việc cần làm.
1680
Yassa ca visatā* natthi, chinnasotassa bhikkhuno;
For the bhikkhu whose stream is cut, for whom there is no pervasive craving,
Vị Tỳ-khưu nào không còn ái dục lan tràn, đã cắt đứt dòng chảy;
1681
Kiccākiccappahīnassa, pariḷāho na vijjatīti.
For whom what is to be done and what is not to be done are abandoned, there is no burning.
Đã từ bỏ việc nên làm và không nên làm, thì không còn sự phiền não.
1682
Katakiccaṃ anāsavanti.
Who has accomplished his task, the taintless one.
Việc cần làm đã làm, không còn lậu hoặc là.
Āsavāti cattāro āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, diṭṭhāsavo, avijjāsavo.
Taints are the four taints – the taint of sensual desire, the taint of existence, the taint of views, the taint of ignorance.
Lậu hoặc là có bốn lậu hoặc – dục lậu, hữu lậu, kiến lậu, vô minh lậu.
Te āsavā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Those cankers (āsavā) of the Buddha, the Blessed One, are abandoned, their roots cut off, made like a palm-stump, made non-existent, and are of a nature not to arise again in the future.
Những lậu hoặc ấy đã được Đức Phật, Đức Thế Tôn đoạn trừ, nhổ tận gốc rễ, làm cho như cây tala bị chặt ngọn, làm cho không thể hiện hữu, có tính chất không sanh khởi trong tương lai.
Tasmā buddho anāsavoti – katakiccaṃ anāsavaṃ.
Therefore, the Buddha is called "one without cankers" (anāsava) – one whose task is done, without cankers.
Vì vậy, Đức Phật là bậc vô lậu – (như vậy là) Việc cần làm đã làm, không còn lậu hoặc.
1683
Pāraguṃ sabbadhammānanti bhagavā sabbadhammānaṃ abhiññāpāragū pariññāpāragū pahānapāragū bhāvanāpāragū sacchikiriyāpāragū samāpattipāragū.
One gone to the far shore of all phenomena (sabbadhammānaṃ pāraguṃ) means the Blessed One is one who has gone to the far shore of all phenomena through direct knowledge (abhiññā), through full understanding (pariññā), through abandonment (pahāna), through development (bhāvanā), through realization (sacchikiriyā), and through attainment (samāpatti).
Đã đến bờ kia của tất cả các pháp là Đức Thế Tôn đã đến bờ kia bằng thắng trí, đã đến bờ kia bằng biến tri, đã đến bờ kia bằng đoạn trừ, đã đến bờ kia bằng tu tập, đã đến bờ kia bằng chứng ngộ, đã đến bờ kia bằng thiền định.
Abhiññāpāragū sabbadhammānaṃ, pariññāpāragū sabbadukkhānaṃ, pahānapāragū sabbakilesānaṃ, bhāvanāpāragū catunnaṃ maggānaṃ, sacchikiriyāpāragū nirodhassa, samāpattipāragū sabbasamāpattīnaṃ.
He is one who has gone to the far shore of all phenomena through direct knowledge, one who has gone to the far shore of all suffering through full understanding, one who has gone to the far shore of all defilements through abandonment, one who has gone to the far shore of the four paths through development, one who has gone to the far shore of cessation through realization, one who has gone to the far shore of all attainments through attainment.
Ngài đã đến bờ kia của tất cả các pháp bằng thắng trí, đã đến bờ kia của tất cả khổ bằng biến tri, đã đến bờ kia của tất cả phiền não bằng đoạn trừ, đã đến bờ kia của bốn đạo bằng tu tập, đã đến bờ kia của sự diệt bằng chứng ngộ, đã đến bờ kia của tất cả các thiền định bằng thiền định.
So vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ; vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ; vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya; vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā.
He has attained mastery and reached the ultimate in noble virtue; he has attained mastery and reached the ultimate in noble concentration; he has attained mastery and reached the ultimate in noble wisdom; he has attained mastery and reached the ultimate in noble liberation.
Ngài đã đạt đến sự thuần thục, đạt đến sự viên mãn trong giới thánh; đã đạt đến sự thuần thục, đạt đến sự viên mãn trong định thánh; đã đạt đến sự thuần thục, đạt đến sự viên mãn trong tuệ thánh; đã đạt đến sự thuần thục, đạt đến sự viên mãn trong giải thoát thánh.
So pāragato pārappatto antagato antappatto koṭigato koṭippatto pariyantagato pariyantappatto vosānagato vosānappatto tāṇagato tāṇappatto leṇagato leṇappatto saraṇagato saraṇappatto abhayagato abhayappatto accutagato accutappatto amatagato amatappatto nibbānagato nibbānappatto.
He has gone to the other shore, reached the other shore; gone to the end, reached the end; gone to the peak, reached the peak; gone to the boundary, reached the boundary; gone to the conclusion, reached the conclusion; gone to the refuge, reached the refuge; gone to the shelter, reached the shelter; gone to the sanctuary, reached the sanctuary; gone to the fearless, reached the fearless; gone to the unchangeable, reached the unchangeable; gone to the deathless, reached the deathless; gone to Nibbāna, reached Nibbāna.
Ngài đã đi qua bờ bên kia, đã đến bờ bên kia, đã đi đến tận cùng, đã đến tận cùng, đã đi đến đỉnh cao, đã đến đỉnh cao, đã đi đến giới hạn, đã đến giới hạn, đã đi đến chung cuộc, đã đến chung cuộc, đã đi đến nơi nương tựa, đã đến nơi nương tựa, đã đi đến nơi ẩn náu, đã đến nơi ẩn náu, đã đi đến nơi quy y, đã đến nơi quy y, đã đi đến nơi vô úy, đã đến nơi vô úy, đã đi đến nơi bất biến, đã đến nơi bất biến, đã đi đến nơi bất tử, đã đến nơi bất tử, đã đi đến Nibbāna, đã đến Nibbāna.
So vuttavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – pāraguṃ sabbadhammānaṃ.
He has lived the holy life, fulfilled the spiritual course… there is no rebirth for him in the cycle of birth and death – thus, one gone to the far shore of all phenomena.
Ngài đã sống đời sống phạm hạnh, đã thực hành viên mãn... (lược)... vòng luân hồi sanh tử không còn, không còn tái sanh nữa – (như vậy là) Đã đến bờ kia của tất cả các pháp.
1684
Atthi pañhena āgamanti pañhena atthiko āgatomhi, pañhaṃ pucchitukāmo āgatomhi, pañhaṃ sotukāmo āgatomhīti, evampi atthi pañhena āgamaṃ.
I have come with a question (atthi pañhena āgamaṃ) means: I have come wishing for a question, I have come desiring to ask a question, I have come desiring to hear a question. This is one meaning of "I have come with a question."
Con đến đây với một câu hỏi là con đến đây vì có câu hỏi, con đến đây vì muốn hỏi, con đến đây vì muốn nghe câu hỏi, như vậy cũng là con đến đây với một câu hỏi.
Atha vā, pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamanaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ atthīti, evampi atthi pañhena āgamaṃ.
Or alternatively, there is coming, approaching, drawing near, and serving for those who wish for questions, who desire to ask questions, who desire to hear questions. This is also a meaning of "I have come with a question."
Hoặc là, có sự đến, sự đi đến, sự tiếp cận, sự hầu cận của những người có câu hỏi, những người muốn hỏi, những người muốn nghe câu hỏi, như vậy cũng là con đến đây với một câu hỏi.
Atha vā, pañhāgamo tuyhaṃ atthi, tvampi pahu tvamasi alamatto mayā pucchitaṃ kathetuṃ visajjetuṃ, vahassetaṃ bhāranti, evampi atthi pañhena āgamaṃ.
Or alternatively, you have a question; you are capable, you are able to explain and answer what I ask; please bear this burden. This is also a meaning of "I have come with a question."
Hoặc là, ngài có khả năng trả lời câu hỏi, ngài là bậc có khả năng, ngài đủ sức để nói, để giải đáp những gì con hỏi, xin ngài hãy gánh vác trách nhiệm này, như vậy cũng là con đến đây với một câu hỏi.
1685
Aññāvimokkhaṃ pabrūhīti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho.
Please declare the liberation of knowledge (aññāvimokkhaṃ pabrūhi) refers to the liberation of Arahantship.
Xin hãy tuyên thuyết về sự giải thoát bằng thắng trí là sự giải thoát bằng thắng trí được gọi là sự giải thoát của bậc A-la-hán.
Arahattavimokkhaṃ pabrūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – aññāvimokkhaṃ pabrūhi.
Please declare, explain, teach, make known, establish, reveal, analyze, clarify, and make manifest the liberation of Arahantship – thus, "Please declare the liberation of knowledge."
Xin hãy tuyên thuyết, chỉ dạy, trình bày, thiết lập, khai mở, phân tích, làm cho rõ ràng, làm cho sáng tỏ về sự giải thoát của bậc A-la-hán – (như vậy là) Xin hãy tuyên thuyết về sự giải thoát bằng thắng trí.
1686
Avijjāya pabhedananti avijjāya bhedanaṃ pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhaṃ amataṃ nibbānanti – avijjāya pabhedanaṃ.
The breaking up of ignorance (avijjāya pabhedanaṃ) means the breaking, breaking up, abandonment, appeasement, relinquishment, subsidence, the deathless, Nibbāna, of ignorance – thus, the breaking up of ignorance.
Sự phá tan vô minh là sự phá tan, sự hủy diệt, sự đoạn trừ, sự làm cho lắng dịu, sự từ bỏ, sự làm cho an tịnh đối với vô minh, là trạng thái bất tử, là Nibbāna – (như vậy là) sự phá tan vô minh.
Tenāha so brāhmaṇo –
Therefore, that brahmin said:
Do đó, vị Bà-la-môn ấy đã nói rằng –
1687
‘‘Jhāyiṃ virajamāsīnaṃ,*
“To the meditator, seated, stainless,*
“Bậc Thiền định, không còn cấu uế, đang ngự tọa,*
1688
Katakiccaṃ anāsavaṃ;
Whose task is done, without cankers;
Việc cần làm đã làm, không còn lậu hoặc;
1689
Pāraguṃ sabbadhammānaṃ, atthi pañhena āgamaṃ;
One gone to the far shore of all phenomena, I have come with a question;
Đã đến bờ kia của tất cả các pháp, con đến đây với một câu hỏi;
1690
Aññāvimokkhaṃ pabrūhi, avijjāya pabhedana’’nti.
Please declare the liberation of knowledge, the breaking up of ignorance.”
Xin hãy tuyên thuyết về sự giải thoát bằng thắng trí, sự phá tan vô minh.”
1691
75.
75.
75.
1692
Pahānaṃ kāmacchandānaṃ,*
“The abandonment of sensual desires,*
* Này Udaya, sự đoạn trừ các dục tham,
1693
Domanassāna cūbhayaṃ;
And of both forms of ill-will;
Và cả hai loại ưu phiền;
1694
Thinassa* ca panūdanaṃ, kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ.
The removal of sloth, the prevention of remorse.
Sự xua tan hôn trầm, và sự ngăn ngừa trạo hối.
1695
Pahānaṃ kāmacchandānanti.
The abandonment of sensual desires (pahānaṃ kāmacchandānaṃ) means:
Sự đoạn trừ các dục tham là.
Chandoti yo kāmesu kāmacchando kāmarāgo kāmanandī kāmataṇhā kāmasineho kāmapipāsā kāmapariḷāho kāmamucchā kāmajjhosānaṃ kāmogho kāmayogo kāmupādānaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ.
Desire (chando) refers to whatever sensual desire, sensual lust, sensual delight, sensual craving, sensual affection, sensual thirst, sensual fever, sensual infatuation, sensual attachment, sensual flood, sensual yoke, sensual clinging, sensual desire as a hindrance, in regard to sensual pleasures.
Tham là bất cứ sự ham muốn dục lạc nào trong các dục, lòng tham ái dục lạc, sự vui thích trong dục lạc, sự khao khát dục lạc, sự quyến luyến dục lạc, sự khát khao dục lạc, sự thiêu đốt của dục lạc, sự mê đắm dục lạc, sự chìm đắm trong dục lạc, bộc lưu của dục lạc, ách縛 của dục lạc, sự chấp thủ dục lạc, triền cái dục tham.
Pahānaṃ kāmacchandānanti kāmacchandānaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – pahānaṃ kāmacchandānaṃ.
The abandonment of sensual desires means the abandonment, appeasement, relinquishment, subsidence, the deathless, Nibbāna, of sensual desires – thus, the abandonment of sensual desires.
Sự đoạn trừ các dục tham có nghĩa là sự đoạn trừ, sự làm cho lắng dịu, sự từ bỏ, sự làm cho an tịnh các dục tham, là trạng thái bất tử, là Nibbāna – đó là sự đoạn trừ các dục tham.
Udayāti bhagavāti.
“Udaya, said the Blessed One” (udayāti bhagavā) means:
Này Udaya, Đức Thế Tôn phán.
Udayāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati.
“Udaya,” the Blessed One addressed that brahmin by name.
Này Udaya là Đức Thế Tôn gọi vị Bà-la-môn ấy bằng tên.
Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – udayāti bhagavā.
“Blessed One” is a term of reverence… this is a true designation, namely, “Blessed One” – thus, “Udaya, said the Blessed One.”
Thế Tôn là một danh xưng tôn kính…v.v… là một quy ước có thật, đó là Thế Tôn – Này Udaya, Đức Thế Tôn phán.
1696
Domanassāna cūbhayanti.
And of both forms of ill-will (domanassāna cūbhayaṃ) means:
Và cả hai loại ưu.
Domanassāti yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā.
Ill-will (domanassā) refers to mental unpleasantness, mental suffering, unpleasant and painful feeling born of mental contact, unpleasant and painful feelings born of mental contact.
Ưu là sự không hài lòng thuộc về tâm, sự khổ thuộc về tâm, sự cảm thọ không hài lòng và đau khổ sinh ra từ tâm xúc, cảm thọ không hài lòng và đau khổ sinh ra từ tâm xúc.
Domanassāna cūbhayanti kāmacchandassa ca domanassassa ca ubhinnaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – domanassāna cūbhayaṃ.
And of both forms of ill-will means the abandonment, appeasement, relinquishment, subsidence, the deathless, Nibbāna, of both sensual desire and ill-will – thus, and of both forms of ill-will.
Và cả hai loại ưu có nghĩa là sự đoạn trừ, sự làm cho lắng dịu, sự từ bỏ, sự làm cho an tịnh cả hai, tức là dục tham và ưu, là trạng thái bất tử, là Nibbāna – đó là và cả hai loại ưu.
1697
Thinassa ca panūdananti.
The removal of sloth (thinassa ca panūdanaṃ) means:
Và sự xua tan hôn trầm.
Thinanti yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnā līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā* thiyitattaṃ cittassa.
Thina means the mind's unsuitability, unwieldiness, sluggishness, shrinking, the state of being shrunk, sloth, the state of mental sluggishness, and the mind's unreadiness.
Hôn trầm là sự không lành mạnh của tâm, sự không kham nhẫn, sự co rút, sự thu mình, sự chìm đắm, sự lún sâu, trạng thái lún sâu, sự hôn trầm, trạng thái hôn trầm, trạng thái hôn trầm của tâm.
Panūdananti thinassa ca panūdanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – thinassa ca panūdanaṃ.
Panūdana means the removal, abandonment, calming, relinquishment, complete tranquility, the deathless, Nibbāna – the removal of thina.
Sự xua tan có nghĩa là sự xua tan, sự đoạn trừ, sự làm cho lắng dịu, sự từ bỏ, sự làm cho an tịnh hôn trầm, là trạng thái bất tử, là Nibbāna – đó là sự xua tan hôn trầm.
1698
Kukkuccānaṃ nivāraṇanti.
The warding off of kukkucca.
Sự ngăn ngừa các hối hận.
Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ, pādakukkuccampi kukkuccaṃ, hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ.
Kukkucca means remorse for actions of the hands, remorse for actions of the feet, and remorse for actions of both hands and feet.
Hối hận là hối hận về tay cũng là hối hận, hối hận về chân cũng là hối hận, hối hận về tay và chân cũng là hối hận.
Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā…pe… avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā.
It is perceiving what is not allowable as allowable, perceiving what is allowable as not allowable…pe… perceiving what is blameless as blameworthy, perceiving what is blameworthy as blameless.
Tưởng điều không thích hợp là thích hợp, tưởng điều thích hợp là không thích hợp…v.v… tưởng điều không có lỗi là có lỗi, tưởng điều có lỗi là không có lỗi.
Yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho, idaṃ vuccati kukkuccaṃ.
Such remorse, the act of feeling remorse, the state of having felt remorse, mental regret, mental agitation – this is called kukkucca.
Sự hối hận, trạng thái hối hận, bản chất hối hận, sự ăn năn của tâm, sự day dứt của tâm như vậy, đây được gọi là hối hận.
Api ca, dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – katattā ca akatattā ca.
Furthermore, kukkucca, mental regret, mental agitation arises due to two reasons: due to what has been done and due to what has not been done.
Hơn nữa, hối hận, sự ăn năn của tâm, sự day dứt của tâm sinh khởi do hai nguyên nhân – do đã làm và do đã không làm.
Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho?
How does kukkucca, mental regret, mental agitation arise due to what has been done and due to what has not been done?
Hối hận, sự ăn năn của tâm, sự day dứt của tâm sinh khởi do đã làm và do đã không làm như thế nào?
‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’nti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.
“I have done bad bodily conduct; I have not done good bodily conduct” – thus arises kukkucca, mental regret, mental agitation.
“Thân ác hạnh ta đã làm, thân thiện hạnh ta đã không làm” nên sinh khởi hối hận, sự ăn năn của tâm, sự day dứt của tâm.
‘‘Kataṃ me vacīduccaritaṃ, akataṃ me vacīsucarita’’nti…pe… ‘‘kataṃ me manoduccaritaṃ, akataṃ me manosucarita’’nti…pe… ‘‘kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kataṃ me adinnādānaṃ, akatā me adinnādānā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me kāmesumicchācāro, akatā me kāmesumicchācārā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me musāvādo, akatā me musāvādā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me pisuṇā vācā* , akatā me pisuṇāya vācāya veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me pharusā vācā, akatā me pharusāya vācāya veramaṇī’’ti…pe… ‘‘kato me samphappalāpo, akatā me samphappalāpā veramaṇī’’ti…pe… ‘‘katā me abhijjhā, akatā me anabhijjhā’’ti…pe… ‘‘kato me byāpādo, akato me abyāpādo’’ti…pe… ‘‘katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti, uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.
“I have done bad verbal conduct; I have not done good verbal conduct”…pe… “I have done bad mental conduct; I have not done good mental conduct”…pe… “I have committed the destruction of life; I have not abstained from the destruction of life”…pe… “I have taken what is not given; I have not abstained from taking what is not given”…pe… “I have committed sexual misconduct; I have not abstained from sexual misconduct”…pe… “I have spoken falsehoods; I have not abstained from speaking falsehoods”…pe… “I have spoken divisive speech; I have not abstained from divisive speech”…pe… “I have spoken harsh speech; I have not abstained from harsh speech”…pe… “I have engaged in idle chatter; I have not abstained from idle chatter”…pe… “I have indulged in covetousness; I have not abstained from covetousness”…pe… “I have harbored ill-will; I have not harbored goodwill”…pe… “I have held wrong view; I have not held right view” – thus arises kukkucca, mental regret, mental agitation.
“Khẩu ác hạnh ta đã làm, khẩu thiện hạnh ta đã không làm” nên…v.v… “Ý ác hạnh ta đã làm, ý thiện hạnh ta đã không làm” nên…v.v… “Sát sanh ta đã làm, sự kiêng cữ sát sanh ta đã không làm” nên…v.v… “Trộm cắp ta đã làm, sự kiêng cữ trộm cắp ta đã không làm” nên…v.v… “Tà dâm trong các dục ta đã làm, sự kiêng cữ tà dâm trong các dục ta đã không làm” nên…v.v… “Nói dối ta đã làm, sự kiêng cữ nói dối ta đã không làm” nên…v.v… “Lời nói đâm thọc ta đã nói, sự kiêng cữ lời nói đâm thọc ta đã không làm” nên…v.v… “Lời nói thô ác ta đã nói, sự kiêng cữ lời nói thô ác ta đã không làm” nên…v.v… “Lời nói vô ích ta đã nói, sự kiêng cữ lời nói vô ích ta đã không làm” nên…v.v… “Tham lam ta đã có, sự không tham lam ta đã không có” nên…v.v… “Sân hận ta đã có, sự không sân hận ta đã không có” nên…v.v… “Tà kiến ta đã có, chánh kiến ta đã không có” nên, sinh khởi hối hận, sự ăn năn của tâm, sự day dứt của tâm.
Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.
Thus kukkucca, mental regret, mental agitation arises due to what has been done and due to what has not been done.
Như vậy, hối hận, sự ăn năn của tâm, sự day dứt của tâm sinh khởi do đã làm và do đã không làm.
1699
Atha vā, ‘‘sīlesumhi aparipūrakārī’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti…pe… ‘‘bhojane amattaññumhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānāti, cattāro sammappadhānāti cattāro iddhipādāti, pañcindriyānīti, pañca balānīti, satta bojjhaṅgāti, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññātaṃ, samudayo me appahīno, maggo me abhāvito, nirodho me asacchikato’’ti uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.
Or, “I have not fulfilled my sīla” – thus arises kukkucca, mental regret, mental agitation; “I have not guarded the doors of my senses”…pe… “I am not moderate in eating”… “I am not devoted to wakefulness”… “I am not endowed with mindfulness and clear comprehension”… “My four foundations of mindfulness, my four right exertions, my four bases of spiritual power, my five faculties, my five powers, my seven factors of awakening, my Noble Eightfold Path are undeveloped”… “Suffering is not fully understood by me; the origin is not abandoned by me; the path is not developed by me; the cessation is not realized by me” – thus arises kukkucca, mental regret, mental agitation.
Hoặc là, “ta là người không viên mãn trong các giới” nên sinh khởi hối hận, sự ăn năn của tâm, sự day dứt của tâm; “ta là người không phòng hộ các căn” nên…v.v… “ta là người không biết tiết độ trong ăn uống” nên… “ta là người không chuyên tâm tỉnh thức” nên… “ta là người không có chánh niệm và tỉnh giác” nên… “bốn niệm xứ ta chưa tu tập, bốn chánh cần, bốn như ý túc, năm căn, năm lực, bảy giác chi, thánh đạo tám ngành” nên… “khổ ta chưa liễu tri, tập ta chưa đoạn trừ, đạo ta chưa tu tập, diệt ta chưa chứng ngộ” nên sinh khởi hối hận, sự ăn năn của tâm, sự day dứt của tâm.
1700
Kukkuccānaṃ nivāraṇanti kukkuccānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ pahānaṃ upasamaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – kukkuccānaṃ nivāraṇaṃ.
The warding off of kukkucca means the prevention, hindrance, abandonment, appeasement, calming, relinquishment, complete tranquility, the deathless, Nibbāna – the warding off of kukkucca.
Sự ngăn ngừa các hối hận có nghĩa là sự che đậy, sự ngăn che, sự đoạn trừ, sự làm cho yên lặng, sự làm cho lắng dịu, sự từ bỏ, sự làm cho an tịnh các hối hận, là trạng thái bất tử, là Nibbāna – đó là sự ngăn ngừa các hối hận.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế, Đức Thế Tôn đã dạy –
1701
‘‘Pahānaṃ kāmacchandānaṃ,*
“The abandonment of sensual desire,
“Sự đoạn trừ các dục tham,*
1702
Domanassāna cūbhayaṃ;
And of both kinds of distress;
Và cả hai loại ưu;
1703
Thinassa ca panūdanaṃ, kukkuccānaṃ nivāraṇa’’nti.
The removal of sloth, and the warding off of remorse.”
Và sự xua tan hôn trầm, sự ngăn ngừa các hối hận.”
1704
76.
76.
76.
1705
Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ, dhammatakkapurejavaṃ;
I declare the liberation of knowledge, purified by equanimity and mindfulness, preceded by Dhamma-reasoning, the breaking apart of ignorance.
Sự thanh tịnh bởi xả và niệm, với pháp tầm đi trước;
1706
Aññāvimokkhaṃ pabrūmi, avijjāya pabhedanaṃ.
I declare Aññāvimokkha, the fruition of Arahantship that shatters ignorance.
Ta tuyên bố thắng giải thoát, sự phá tan vô minh.
1707
Upekkhāsatisaṃsuddhanti.
Purified by equanimity and mindfulness.
Sự thanh tịnh bởi xả và niệm.
Upekkhāti yā catutthe jhāne upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā cittasamatā* cittappassaddhatā majjhattatā cittassa.
Equanimity means the equanimity in the fourth jhāna, the act of being equanimous, the act of being thoroughly equanimous, mental impartiality, mental tranquility, mental neutrality.
Xả là xả, sự xả, sự quán xả, sự quân bình của tâm, sự an tịnh của tâm, sự trung lập của tâm trong thiền thứ tư.
Satīti yā catutthe jhāne upekkhaṃ ārabbha sati anussati…pe… sammāsati.
Mindfulness means the mindfulness in the fourth jhāna that has equanimity as its object, recollection…pe… right mindfulness.
Niệm là niệm, tùy niệm…v.v… chánh niệm, liên quan đến xả trong thiền thứ tư.
Upekkhāsatisaṃsuddhanti catutthe jhāne upekkhā ca sati ca suddhā honti visuddhā saṃsuddhā parisuddhā pariyodātā anaṅgaṇā vigatūpakkilesā mudubhūtā kammaniyā ṭhitā āneñjappattāti – upekkhāsatisaṃsuddhaṃ.
Equanimity and mindfulness purified: In the fourth jhāna, equanimity and mindfulness are pure, thoroughly pure, perfectly pure, utterly pure, bright, spotless, free from defilements, pliable, workable, steadfast, and attained to imperturbability—thus, equanimity and mindfulness purified.
Sự thanh tịnh bởi xả và niệm có nghĩa là trong thiền thứ tư, xả và niệm trở nên trong sạch, thanh tịnh, hoàn toàn thanh tịnh, thuần tịnh, rực rỡ, không tỳ vết, không còn phiền não, trở nên mềm mại, kham nhẫn, vững chắc, đạt đến trạng thái bất động – đó là sự thanh tịnh bởi xả và niệm.
1708
Dhammatakkapurejavanti dhammatakko vuccati sammāsaṅkappo.
Preceded by the thought of Dhamma: The thought of Dhamma is called right intention.
Với pháp tầm đi trước có nghĩa là chánh tư duy được gọi là pháp tầm.
So ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti, evampi dhammatakkapurejavaṃ.
It is the beginning, it is the forefront, it is the forerunner of the liberation by knowledge—thus, also, preceded by the thought of Dhamma.
Nó là cái ban đầu, là cái ở phía trước, là cái đi trước của thắng giải thoát, như vậy cũng là với pháp tầm đi trước.
Atha vā, dhammatakko vuccati sammādiṭṭhi.
Alternatively, the thought of Dhamma is called right view.
Hoặc là, chánh kiến được gọi là pháp tầm.
Sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti, evampi dhammatakkapurejavaṃ.
It is the beginning, it is the forefront, it is the forerunner of the liberation by knowledge—thus, also, preceded by the thought of Dhamma.
Nó là cái ban đầu, là cái ở phía trước, là cái đi trước của thắng giải thoát, như vậy cũng là với pháp tầm đi trước.
Atha vā, dhammatakko vuccati catunnaṃ maggānaṃ pubbabhāgavipassanā.
Alternatively, the thought of Dhamma is called the prior insight of the four paths.
Hoặc là, tuệ quán giai đoạn đầu của bốn đạo được gọi là pháp tầm.
Sā ādito hoti, purato hoti, pubbaṅgamo hoti aññāvimokkhassāti – evampi dhammatakkapurejavaṃ.
It is the beginning, it is the forefront, it is the forerunner of the liberation by knowledge—thus, also, preceded by the thought of Dhamma.
Nó là cái ban đầu, là cái ở phía trước, là cái đi trước của thắng giải thoát – như vậy cũng là với pháp tầm đi trước.
1709
Aññāvimokkhaṃ pabrūmīti aññāvimokkho vuccati arahattavimokkho.
I declare liberation by knowledge: Liberation by knowledge is called the liberation of Arahantship.
Ta tuyên bố thắng giải thoát có nghĩa là A-la-hán giải thoát được gọi là thắng giải thoát.
Arahattavimokkhaṃ pabrūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – aññāvimokkhaṃ pabrūmi.
I declare, teach, expound, make known, establish, reveal, analyze, clarify, and proclaim the liberation of Arahantship—thus, I declare liberation by knowledge.
Ta tuyên bố, ta chỉ rõ, ta thuyết giảng, ta chế định, ta thiết lập, ta khai mở, ta phân tích, ta làm cho rõ ràng, ta trình bày A-la-hán giải thoát – đó là ta tuyên bố thắng giải thoát.
1710
Avijjāya pabhedananti.
The breaking up of ignorance.
Sự phá tan vô minh.
Avijjāti dukkhe aññāṇaṃ…pe… avijjā moho akusalamūlaṃ.
Ignorance means not knowing suffering… and so on… ignorance, delusion, the root of unwholesome states.
Vô minh là sự không biết về khổ…v.v… là vô minh, là si, là gốc rễ của bất thiện.
Pabhedananti avijjāya pabhedanaṃ pahānaṃ vūpasamaṃ paṭinissaggaṃ paṭippassaddhiṃ amataṃ nibbānanti – avijjāya pabhedanaṃ.
Breaking up means the breaking up, abandonment, appeasement, relinquishment, calming, the deathless, Nibbāna of ignorance—thus, the breaking up of ignorance.
Sự phá tan có nghĩa là sự phá tan, sự đoạn trừ, sự làm cho lắng dịu, sự từ bỏ, sự làm cho an tịnh vô minh, là trạng thái bất tử, là Nibbāna – đó là sự phá tan vô minh.
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế, Đức Thế Tôn đã dạy –
1711
‘‘Upekkhāsatisaṃsuddhaṃ, dhammatakkapurejavaṃ;
“Equanimity and mindfulness purified, preceded by the thought of Dhamma;
“Sự thanh tịnh bởi xả và niệm, với pháp tầm đi trước;
1712
Aññāvimokkhaṃ pabrūmi, avijjāya pabhedana’’nti.
I declare liberation by knowledge, the breaking up of ignorance.”
Ta tuyên bố thắng giải thoát, sự phá tan vô minh.”
1713
77.
77.
77.
1714
Kiṃsu saṃyojano loko, kiṃsu tassa vicāraṇaṃ;
What binds the world? What is its wandering?
Thế gian bị trói buộc bởi gì, cái gì là sự đi lại của nó;
1715
Kissassa vippahānena, nibbānaṃ iti vuccati.
By the abandoning of what is Nibbāna said to be?
Do đoạn trừ cái gì, mà được gọi là Nibbāna.
1716
Kiṃsu saṃyojano lokoti lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso.
What binds the world? The world's fetter, attachment, bond, defilement.
Thế gian bị trói buộc bởi gì có nghĩa là sự trói buộc, sự dính mắc, sự ràng buộc, sự ô nhiễm của thế gian.
Kena loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito palibuddhoti – kiṃsu saṃyojano loko.
By what is the world yoked, joined, connected, bound, attached, clinging, entangled?—thus, what binds the world?
Thế gian bị ràng buộc, bị trói buộc, bị cột chặt, bị dính mắc, bị bám víu, bị vướng mắc bởi điều gì? – Thế gian có kiết sử là gì?
1717
Kiṃsu tassa vicāraṇanti kiṃsu tassa cāraṇaṃ vicāraṇaṃ paṭivicāraṇaṃ.
What is its wandering? What is its movement, wandering, repeated wandering?
Sự đi lại của nó là gì có nghĩa là sự đi, sự đi lại, sự đi tới đi lui của nó là gì.
Kena loko carati vicarati paṭivicaratīti – kiṃsu tassa vicāraṇaṃ.
By what does the world move, wander, repeatedly wander?—thus, what is its wandering?
Thế gian đi, đi lại, đi tới đi lui bởi điều gì? – ấy là sự đi lại của nó là gì.
Kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti kissassa vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatīti – kissassa vippahānena nibbānaṃ iti vuccati.
By the abandoning of what is Nibbāna said to be? By the abandoning, appeasement, relinquishment, calming of what is Nibbāna said, declared, narrated, explained, expressed, designated?—thus, by the abandoning of what is Nibbāna said to be?
Do đoạn tận điều gì mà được gọi là Nibbāna có nghĩa là do đoạn tận, do làm cho lắng dịu, do từ bỏ, do làm cho an tịnh điều gì mà được gọi là Nibbāna, được tuyên bố, được nói đến, được trình bày, được giải thích, được gọi tên? – ấy là do đoạn tận điều gì mà được gọi là Nibbāna.
Tenāha so brāhmaṇo –
Therefore, that brahmin said:
Do đó, vị Bà-la-môn ấy đã nói:
1718
‘‘Kiṃsu saṃyojano loko, kiṃsu tassa vicāraṇaṃ;
“What binds the world? What is its wandering?
“Thế gian có kiết sử là gì, sự đi lại của nó là gì?
1719
Kissassa vippahānena, nibbānaṃ iti vuccatī’’ti.
By the abandoning of what is Nibbāna said to be?”
Do đoạn tận điều gì, mà được gọi là Nibbāna?”
1720
78.
78.
78.
1721
Nandisaṃyojano loko, vitakkassa vicāraṇā;
The world is bound by delight; its wandering is by vitakka;
“Thế gian có hỷ là kiết sử, có tầm là sự đi lại;
1722
Taṇhāya vippahānena, nibbānaṃ iti vuccati.
By the abandoning of craving is Nibbāna said to be.
Do đoạn tận ái, mà được gọi là Nibbāna.”
1723
Nandisaṃyojano lokoti nandī vuccati taṇhā.
The world is bound by delight: Delight is called craving.
Thế gian có hỷ là kiết sử có nghĩa là hỷ được gọi là ái.
Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ, ayaṃ vuccati nandī.
Whatever lust, strong lust… and so on… covetousness, greed, the root of unwholesome states—this is called delight.
Sự tham ái, sự say đắm… đến… lòng tham, tham lam, gốc rễ bất thiện, đây được gọi là hỷ.
Yā nandī lokassa saṃyojanaṃ lagganaṃ bandhanaṃ upakkileso, imāya nandiyā loko yutto payutto āyutto samāyutto laggo laggito palibuddhoti – nandisaṃyojano loko.
Whatever delight is the world's fetter, attachment, bond, defilement; by this delight the world is yoked, joined, connected, bound, attached, clinging, entangled—thus, the world is bound by delight.
Hỷ nào là sự trói buộc, sự dính mắc, sự ràng buộc, sự ô nhiễm của thế gian, do hỷ này mà thế gian bị ràng buộc, bị trói buộc, bị cột chặt, bị dính mắc, bị bám víu, bị vướng mắc – ấy là thế gian có hỷ là kiết sử.
1724
Vitakkassa vicāraṇāti.
Its wandering is by vitakka.
Có tầm là sự đi lại có nghĩa là.
Vitakkāti nava vitakkā – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko, ñātivitakko janapadavitakko, amarāvitakko, parānudayatāpaṭisaṃyutto vitakko, lābhasakkārasilokapaṭisaṃyutto vitakko, anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko.
Vitakkas are nine vitakkas: sensual vitakka, ill-will vitakka, harmful vitakka, kin-related vitakka, country-related vitakka, Amarā-related vitakka, vitakka connected with compassion for others, vitakka connected with gain, honor, and renown, vitakka connected with non-disparagement.
Tầm có nghĩa là chín loại tầm: dục tầm, sân tầm, hại tầm, thân tộc tầm, quốc độ tầm, bất tử tầm, tầm liên quan đến lòng trắc ẩn đối với người khác, tầm liên quan đến lợi lộc-cung kính-danh tiếng, tầm liên quan đến việc không bị khinh thường.
Ime vuccanti nava vitakkā.
These are called the nine vitakkas.
Những điều này được gọi là chín loại tầm.
Ime nava vitakkā lokassa cāraṇā vicāraṇā paṭivicāraṇā.
These nine vitakkas are the world's movement, wandering, repeated wandering.
Chín loại tầm này là sự đi, sự đi lại, sự đi tới đi lui của thế gian.
Imehi navahi vitakkehi loko carati vicarati paṭivicaratīti – vitakkassa vicāraṇā.
By these nine vitakkas the world moves, wanders, repeatedly wanders—thus, its wandering is by vitakka.
Do chín loại tầm này mà thế gian đi, đi lại, đi tới đi lui – ấy là có tầm là sự đi lại.
1725
Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti.
By the abandoning of craving is Nibbāna said to be.
Do đoạn tận ái mà được gọi là Nibbāna có nghĩa là.
Taṇhāti rūpataṇhā…pe… dhammataṇhā.
Craving means craving for forms… and so on… craving for mental phenomena.
Ái có nghĩa là sắc ái… đến… pháp ái.
Taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccatīti taṇhāya vippahānena vūpasamena paṭinissaggena paṭippassaddhiyā nibbānaṃ iti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatīti – taṇhāya vippahānena nibbānaṃ iti vuccati.
By the abandoning of craving, it is called Nibbāna means: by the abandoning, by the appeasing, by the giving up, by the complete calming of craving, it is called, declared, taught, recited, shown, designated as Nibbāna. This is the meaning of "by the abandoning of craving, it is called Nibbāna."
Do đoạn tận ái mà được gọi là Nibbāna có nghĩa là do đoạn tận, do làm cho lắng dịu, do từ bỏ, do làm cho an tịnh ái mà được gọi là Nibbāna, được tuyên bố, được nói đến, được trình bày, được giải thích, được gọi tên – ấy là do đoạn tận ái mà được gọi là Nibbāna.
Tenāha bhagavā –
Therefore the Blessed One said:
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói:
1726
‘‘Nandisaṃyojano loko, vitakkassa vicāraṇā;
‘‘The world is bound by delight, by the pondering of thought;
“Thế gian có hỷ là kiết sử, có tầm là sự đi lại;
1727
Taṇhāya vippahānena, nibbānaṃ iti vuccatī’’ti.
By the abandoning of craving, it is called Nibbāna.’’
Do đoạn tận ái, mà được gọi là Nibbāna.”
1728
79.
79.
79.
1729
Kathaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati;
How for one who is mindful, practicing, does consciousness cease;
“Đối với người có chánh niệm đang đi, làm sao thức bị đoạn diệt?
1730
Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā, taṃ suṇoma vaco tava.
Having come to ask the Blessed One, we will listen to your word.
Chúng con đến hỏi Thế Tôn, xin được nghe lời dạy của Ngài.”
1731
Kathaṃ satassa caratoti kathaṃ satassa sampajānassa carato viharato iriyato vattayato pālayato yapayato yāpayatoti – kathaṃ satassa carato.
How for one who is mindful, practicing means: how for one who is mindful, discerning, practicing, dwelling, behaving, maintaining, guarding, sustaining, enduring. This is the meaning of "how for one who is mindful, practicing."
Đối với người có chánh niệm đang đi có nghĩa là làm thế nào đối với người có chánh niệm, có tỉnh giác, đang đi, đang trú, đang hành động, đang duy trì, đang bảo tồn, đang sống, đang tồn tại? – ấy là đối với người có chánh niệm đang đi.
1732
Viññāṇaṃ uparujjhatīti viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippassambhatīti – viññāṇaṃ uparujjhati.
Consciousness ceases means: consciousness ceases, is appeased, comes to an end, is completely calmed. This is the meaning of "consciousness ceases."
Thức bị đoạn diệt có nghĩa là thức bị diệt, bị lắng dịu, đi đến chỗ chấm dứt, được an tịnh – ấy là thức bị đoạn diệt.
1733
Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamāti buddhaṃ bhagavantaṃ puṭṭhuṃ pucchituṃ yācituṃ ajjhesituṃ pasādetuṃ āgamhā āgatamhā upāgatamhā sampattamhā, ‘‘tayā saddhiṃ samāgatamhā’’ti – bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā.
Having come to ask the Blessed One means: we have come, arrived, approached, reached to ask, request, urge, or gladden the Buddha, the Blessed One, "we have met with you." This is the meaning of "having come to ask the Blessed One."
Chúng con đến hỏi Thế Tôn có nghĩa là chúng con đã đến, đã tới, đã tiếp cận, đã đạt đến Đức Phật, Đức Thế Tôn để hỏi, để thỉnh cầu, để khẩn cầu, để làm cho hoan hỷ, “chúng con đã hội ngộ cùng Ngài” – ấy là chúng con đến hỏi Thế Tôn.
1734
Taṃ suṇoma vaco tavāti.
We will listen to your word.
Xin được nghe lời dạy của Ngài có nghĩa là.
Tanti tuyhaṃ vacanaṃ byappathaṃ desanaṃ anusāsanaṃ anusiṭṭhaṃ suṇoma uggaṇhāma dhārema upadhārema upalakkhemāti – taṃ suṇoma vaco tava.
That means: we will listen to, grasp, hold, retain, comprehend your word, discourse, teaching, instruction, admonition. This is the meaning of "we will listen to your word."
Lời dạy ấy có nghĩa là chúng con xin nghe, xin tiếp thu, xin ghi nhớ, xin thọ trì, xin nhận biết lời nói, lời dạy, bài pháp, lời giáo huấn, lời chỉ dạy của Ngài – ấy là xin được nghe lời dạy của Ngài.
Tenāha so brāhmaṇo –
Therefore that brahmin said:
Do đó, vị Bà-la-môn ấy đã nói:
1735
‘‘Kathaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati;
‘‘How for one who is mindful, practicing, does consciousness cease;
“Đối với người có chánh niệm đang đi, làm sao thức bị đoạn diệt?
1736
Bhagavantaṃ puṭṭhumāgamā, taṃ suṇoma vaco tavā’’ti.
Having come to ask the Blessed One, we will listen to your word.’’
Chúng con đến hỏi Thế Tôn, xin được nghe lời dạy của Ngài.”
1737
80.
80.
80.
1738
Ajjhattañca bahiddhā ca, vedanaṃ nābhinandato;
For one who does not delight in feeling, internal or external;
“Không hoan hỷ với thọ, cả bên trong lẫn bên ngoài;
1739
Evaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhati.
Thus for one who is mindful, practicing, consciousness ceases.
Đối với người có chánh niệm đang đi như vậy, thức bị đoạn diệt.”
1740
Ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandatoti ajjhattaṃ vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti* , abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; bahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; ajjhattabahiddhā vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
For one who does not delight in feeling, internal or external means: dwelling contemplating feeling in internal feelings, one does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; one abandons, dispels, makes an end of, brings to non-existence delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and obsession. Dwelling contemplating feeling in external feelings, one does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; one abandons, dispels, makes an end of, brings to non-existence delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and obsession. Dwelling contemplating feeling in internal and external feelings, one does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; one abandons, dispels, makes an end of, brings to non-existence delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and obsession.
Không hoan hỷ với thọ, cả bên trong lẫn bên ngoài có nghĩa là, trong khi trú, quán thọ trong các thọ bên trong, vị ấy không hoan hỷ, không tán dương, không chấp thủ với thọ; vị ấy từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại sự hoan hỷ, sự tán dương, sự chấp thủ, sự nắm giữ, sự bám víu, sự cố chấp; trong khi trú, quán thọ trong các thọ bên ngoài, vị ấy không hoan hỷ, không tán dương, không chấp thủ với thọ, vị ấy từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại sự hoan hỷ, sự tán dương, sự chấp thủ, sự nắm giữ, sự bám víu, sự cố chấp; trong khi trú, quán thọ trong các thọ cả bên trong lẫn bên ngoài, vị ấy không hoan hỷ, không tán dương, không chấp thủ với thọ, vị ấy từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại sự hoan hỷ, sự tán dương, sự chấp thủ, sự nắm giữ, sự bám víu, sự cố chấp.
Ajjhattaṃ samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī* viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; ajjhattaṃ vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattaṃ samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… bahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; bahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… bahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā samudayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā vayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… ajjhattabahiddhā samudayavayadhammānupassī vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
Dwelling, observing feelings in feelings, observing the nature of origination internally, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence; dwelling, observing feelings in feelings, observing the nature of vanishing internally, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence; dwelling, observing feelings in feelings, observing the nature of origination and vanishing internally, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence; dwelling, observing feelings in feelings, observing the nature of origination externally, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence; dwelling, observing feelings in feelings, observing the nature of vanishing externally, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence; dwelling, observing feelings in feelings, observing the nature of origination and vanishing externally, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence; dwelling, observing feelings in feelings, observing the nature of origination internally and externally, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence; dwelling, observing feelings in feelings, observing the nature of vanishing internally and externally, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence; dwelling, observing feelings in feelings, observing the nature of origination and vanishing internally and externally, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence.
Trong khi trú, quán pháp sanh khởi trong các thọ bên trong, vị ấy không hoan hỷ, không tán dương, không chấp thủ với thọ, vị ấy từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại sự hoan hỷ, sự tán dương, sự chấp thủ, sự nắm giữ, sự bám víu, sự cố chấp; trong khi trú, quán pháp đoạn diệt trong các thọ bên trong… đến… trong khi trú, quán pháp sanh-diệt trong các thọ bên trong… đến… trong khi trú, quán pháp sanh khởi trong các thọ bên ngoài, vị ấy không hoan hỷ, không tán dương, không chấp thủ với thọ, vị ấy từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại sự hoan hỷ, sự tán dương, sự chấp thủ, sự nắm giữ, sự bám víu, sự cố chấp; trong khi trú, quán pháp đoạn diệt trong các thọ bên ngoài… đến… trong khi trú, quán pháp sanh-diệt trong các thọ bên ngoài… đến… trong khi trú, quán pháp sanh khởi trong các thọ cả bên trong lẫn bên ngoài… đến… trong khi trú, quán pháp đoạn diệt trong các thọ cả bên trong lẫn bên ngoài… đến… trong khi trú, quán pháp sanh-diệt trong các thọ cả bên trong lẫn bên ngoài, vị ấy không hoan hỷ, không tán dương, không chấp thủ với thọ, vị ấy từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại sự hoan hỷ, sự tán dương, sự chấp thủ, sự nắm giữ, sự bám víu, sự cố chấp.
Imehi dvādasahi ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto…pe… anabhāvaṃ gameti.
Dwelling, observing feelings in feelings, in these twelve ways, he brings to naught.
Bằng mười hai phương diện này, trong khi trú, quán thọ trong các thọ… đến… vị ấy làm cho không còn tồn tại.
1741
Atha vā, vedanaṃ aniccato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
Alternatively, seeing feeling as impermanent, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence.
Hoặc là, trong khi thấy thọ là vô thường, vị ấy không hoan hỷ, không tán dương, không chấp thủ với thọ, vị ấy từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho không còn tồn tại sự hoan hỷ, sự tán dương, sự chấp thủ, sự nắm giữ, sự bám víu, sự cố chấp.
Vedanaṃ dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato…pe… nissaraṇato passanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
Seeing feeling as suffering, as a disease, as a boil, as a dart, as an affliction, as a malady…as an escape, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence.
Thấy cảm thọ là khổ, là bệnh, là ung nhọt, là mũi tên, là điều bất hạnh, là tai ương... cho đến... là sự giải thoát, vị ấy không hoan hỷ, không tán dương, không tham đắm cảm thọ; vị ấy từ bỏ, xua tan, chấm dứt, đưa đến chỗ không còn tồn tại sự hoan hỷ, sự tán dương, sự tham đắm, sự nắm giữ, sự chấp thủ, sự quyết đoán.
Imehi cattālīsāya* ākārehi vedanāsu vedanānupassī viharanto vedanaṃ nābhinandati nābhivadati na ajjhoseti, abhinandanaṃ abhivadanaṃ ajjhosānaṃ gāhaṃ parāmāsaṃ abhinivesaṃ pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gametīti – ajjhattañca bahiddhā ca vedanaṃ nābhinandato.
Dwelling, observing feelings in feelings, in these forty-two ways, he does not delight in, does not welcome, does not cling to feeling; he abandons, removes, makes an end of, brings to naught delighting, welcoming, clinging, grasping, misapprehension, and adherence—this is “not delighting in feeling, internally and externally”.
Với bốn mươi hai phương diện này, vị ấy sống quán cảm thọ trong các cảm thọ, không hoan hỷ, không tán dương, không tham đắm cảm thọ; vị ấy từ bỏ, xua tan, chấm dứt, đưa đến chỗ không còn tồn tại sự hoan hỷ, sự tán dương, sự tham đắm, sự nắm giữ, sự chấp thủ, sự quyết đoán – đó là người không hoan hỷ cảm thọ cả bên trong lẫn bên ngoài.
1742
Evaṃ satassa caratoti evaṃ satassa sampajānassa carato viharato iriyato vattayato pālayato yapayato yāpayatoti – evaṃ satassa carato.
“As he fares, thus mindful” means: as he fares, dwells, moves, conducts himself, maintains himself, sustains himself, passes his life, thus mindful and fully aware—this is “as he fares, thus mindful”.
Như vậy, với người chánh niệm hành trì có nghĩa là: như vậy, với người có chánh niệm, có tỉnh giác đang hành trì, đang sống, đang cử động, đang thực hành, đang bảo hộ, đang duy trì, đang nuôi mạng – đó là ý nghĩa của "như vậy, với người chánh niệm hành trì".
1743
Viññāṇaṃ uparujjhatīti puññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ apuññābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ āneñjābhisaṅkhārasahagataṃ viññāṇaṃ nirujjhati vūpasammati atthaṃ gacchati paṭippassambhatīti – viññāṇaṃ uparujjhatī.
“Consciousness ceases” means: consciousness associated with meritorious volitional formations, consciousness associated with demeritorious volitional formations, consciousness associated with imperturbable volitional formations ceases, is calmed, comes to an end, is utterly pacified—this is “consciousness ceases”.
Thức bị đoạn diệt có nghĩa là: thức đồng sanh với phước hành, thức đồng sanh với phi phước hành, thức đồng sanh với bất động hành bị diệt, được dập tắt, đi đến chỗ chấm dứt, được lắng dịu – đó là ý nghĩa của "thức bị đoạn diệt".
Tenāha bhagavā –
Therefore, the Blessed One said:
Vì thế, Đức Thế Tôn đã dạy rằng –
1744
‘‘Ajjhattañca bahiddhā ca, vedanaṃ nābhinandato;
“For one who does not delight in feeling,
“Với người không hoan hỷ cảm thọ, cả bên trong lẫn bên ngoài;
1745
Evaṃ satassa carato, viññāṇaṃ uparujjhatī’’ti.
Internally and externally, as he fares, thus mindful,
Như vậy, với người chánh niệm hành trì, thức bị đoạn diệt.”
1746
Saha gāthāpariyosānā…pe… satthā me, bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.
Consciousness ceases.”
Cùng với sự kết thúc của bài kệ... cho đến... Bạch Thế Tôn, Ngài là Bậc Đạo Sư của con, con là đệ tử của Ngài.
1747
Udayamāṇavapucchāniddeso terasamo.
Immediately upon the conclusion of the verses…“The Teacher is my Blessed One, venerable sir, I am a disciple.”
Phần Giải Thích Câu Hỏi Của Thanh Niên Udaya, Thứ Mười Ba.
Next Page →

Settings