Tattha alīnavīriyoti anolīnavīriyo.
Therein, alīnavīriyo means one with unshrinking effort.
Trong đó, alīnavīriyo nghĩa là anolīnavīriyo (tinh tấn không thối chuyển).
Sabbabhaveti jātajātabhave, sabbesu bhavesūti attho.
Sabbabhave means in every birth; the meaning is in all existences.
Sabbabhavesu nghĩa là trong tất cả các kiếp sống đã sinh, tức là trong tất cả các kiếp sống.
Āraddhavīriyo hutvā, sambodhiṃ pāpuṇissasītipi pāṭho.
There is also the reading: “Having become one of aroused effort, you will attain perfect enlightenment.”
Cũng có bản đọc là: “Trở thành người khởi xướng tinh tấn, ngươi sẽ đạt được Chánh Giác.”
Sesametthāpi uttānamevāti.
The rest here is also self-evident.
Phần còn lại ở đây cũng rõ ràng.
Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato chaṭṭhamaṃ khantipāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya khantipāramiṃ paripūreyyāsi, sammānanepi avamānanepi khamova bhaveyyāsi.
Then, as he reflected further, thinking, “It cannot be that these are the only qualities that make a Buddha,” he saw the sixth perfection, the perfection of patience, and it occurred to him: “Wise Sumedha, from now on you should fulfill the perfection of patience. You should be patient with both honor and dishonor.
Lúc ấy, khi Ngài suy xét thêm rằng: "Không thể chỉ có bấy nhiêu pháp tạo Phật này là đủ," và thấy được Ba-la-mật về Nhẫn nhục (Khanti-pāramī) thứ sáu, Ngài đã nghĩ: "Này hiền giả Sumedha, từ nay trở đi, ngươi hãy viên mãn Ba-la-mật về Nhẫn nhục. Ngươi hãy là người kiên nhẫn trong cả sự tôn kính lẫn sự khinh miệt.
Yathā hi pathaviyaṃ nāma sucimpi pakkhipanti asucimpi, na ca tena pathavī sinehaṃ vā paṭighaṃ vā karoti, khamati sahati adhivāsetiyeva, evameva tvampi sabbesaṃ sammānanāvamānanesu khamo samāno buddho bhavissasī’’ti chaṭṭhamaṃ khantipāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi.
Just as people cast both pure and impure things upon the earth, and the earth neither feels affection nor aversion for it, but endures, bears, and tolerates it; even so, you, being tolerant of all honors and dishonors, shall become a Buddha.” With this, he firmly resolved upon the sixth pāramī of endurance (khanti).
Như đất, người ta bỏ lên cả vật sạch lẫn vật dơ, nhưng đất không sinh tâm yêu ghét hay oán hận, mà chỉ kiên nhẫn chịu đựng, thì ngươi cũng vậy, hãy kiên nhẫn chịu đựng sự tôn kính và khinh miệt của tất cả mọi người, và ngươi sẽ thành Phật." Ngài đã kiên cố lập nguyện Ba-la-mật về Nhẫn nhục thứ sáu.
Tena vuttaṃ –
Therefore, it was said:
Do đó đã nói:
Tattha tatthāti tassaṃ khantipāramiyaṃ.
Here, tatthāti means “in that pāramī of patience.”
Trong đó, tatthā nghĩa là trong Ba-la-mật về Nhẫn nhục đó.
Advejjhamānasoti ekaṃsamānaso.
Advejjhamānaso means “with an unwavering mind,” a mind that is firm in its resolution.
Advejjhamānaso nghĩa là tâm nhất quán.
Sucimpīti candanakuṅkumagandhamālādisucimpi.
Sucimpi means “pure things” such as sandalwood, saffron, perfumes, and garlands.
Sucimpī nghĩa là vật sạch như gỗ đàn hương, nghệ, hương liệu, vòng hoa, v.v.
Asucimpīti ahikukkuramanussakuṇapagūthamuttakheḷasiṅghāṇikādiasucimpi.
Asucimpi means “impure things” such as dead snakes, dead dogs, human corpses, feces, urine, spittle, and mucus.
Asucimpī nghĩa là vật dơ như phân, nước tiểu, đờm, nước mũi của rắn, chó, người, xác chết, v.v.
Sahatīti khamati, adhivāseti.
Sāhatī means “endures” or “tolerates.”
Sahatī nghĩa là nhẫn chịu, chịu đựng.
Nikkhepanti nikkhittaṃ.
Nikkhepaṃ means “what is deposited.”
Nikkhepanti nghĩa là vật bị đặt để.
Paṭighanti kodhaṃ.
Paṭighaṃ means “anger” or “hatred.”
Paṭighanti nghĩa là sự sân hận.
Tayāti tāya vuttiyā, tāya nikkhittatāya vā.
Tayā means “due to that condition,” or “due to that deposition.”
Tayā nghĩa là bởi cách hành xử đó, hoặc bởi sự đặt để đó.
‘‘Paṭighaṃ daya’’ntipi pāṭho, tassa tena nikkhepena paṭighānurodhaṃ na karotīti attho.
There is also a reading, ‘‘Paṭighaṃ daya’’nti, meaning that it does not show any inclination towards aversion due to that deposition.
Cũng có bản đọc là “Paṭighaṃ daya”, nghĩa là không sinh tâm oán hận hay ghét bỏ vì sự đặt để đó.
Sammānāvamānakkhamoti sabbesaṃ sammānanāvamānanasaho tvampi bhavāti attho.
Sammānāvamānakkhamo means “you should be enduring of all honors and dishonors from everyone.”
Sammānāvamānakkhamo nghĩa là ngươi hãy là người chịu đựng được sự tôn kính và khinh miệt của tất cả mọi người.
‘‘Tatheva tvampi sabbabhave, sammānanavimānakkhamo’’tipi paṭhanti.
Some also read, ‘‘Tatheva tvampi sabbabhave, sammānanavimānakkhamo’’ti.
Cũng có người đọc là: “Cũng vậy, ngươi hãy là người chịu đựng được sự tôn kính và khinh miệt trong tất cả các kiếp sống.”
‘‘Khantiyā pāramiṃ gantvā’’tipi pāṭho, tassā khantiyā pāramipūraṇavasena gantvāti attho.
There is also a reading, ‘‘Khantiyā pāramiṃ gantvā’’ti, meaning “having gone to the perfection of patience by way of fulfilling that pāramī of patience.”
Cũng có bản đọc là “Khantiyā pāramiṃ gantvā”, nghĩa là đi đến, tức là hoàn thành Ba-la-mật về Nhẫn nhục đó.
Sesametthāpi uttānamevāti.
The rest here is also clear.
Phần còn lại ở đây cũng rõ ràng.
Ito paraṃ ettakampi avatvā yattha yattha viseso atthi, taṃ tameva vatvā pāṭhantaraṃ dassetvā gamissāmāti.
From now on, without explaining so much, we will only explain the unique points and present alternative readings where they exist.
Từ đây trở đi, chúng ta sẽ không giải thích chi tiết như vậy nữa, mà chỉ giải thích những điểm đặc biệt và trình bày các bản đọc khác.
Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato sattamaṃ saccapāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya saccapāramimpi pūreyyāsi, asaniyā matthake patamānāyapi dhanādīnaṃ atthāya chandādīnaṃ vasena sampajānamusāvādaṃ nāma mā bhāsi.
Then, as he further pondered, “It cannot be that there are only these Buddha-making qualities,” he saw the seventh pāramī, the pāramī of truth (sacca), and it occurred to him: “O Sumedha the wise, from now on you should also perfect the pāramī of truth. Even if a thunderbolt were to strike your head, for the sake of wealth or other things, do not speak a deliberate falsehood due to desire or other factors.
Sau đó, khi Ngài suy xét thêm rằng: “Không chỉ có bấy nhiêu pháp tạo Phật này thôi đâu,” và thấy được Ba-la-mật về Chân thật thứ bảy, Ngài nghĩ: “Này hiền giả Sumedha, từ nay trở đi, con hãy viên mãn Ba-la-mật về Chân thật. Ngay cả khi sấm sét giáng xuống đầu, con cũng đừng nói lời dối trá có chủ ý vì tài sản hay vì dục vọng, v.v.”
Yathāpi osadhītārakā nāma sabbautūsu attano gamanavīthiṃ vijahitvā aññāya vīthiyā na gacchati, sakavīthiyāva gacchati, evameva tvampi saccaṃ pahāya musāvādaṃ nāma avadantoyeva buddho bhavissasī’’ti sattamaṃ saccapāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi.
Just as the medicinal star (Osadhī tārakā) never leaves its path in any season to go along another path, but always goes along its own path; even so, you, never abandoning truth and never speaking falsehoods, shall become a Buddha.” With this, he firmly resolved upon the seventh pāramī of truth.
Giống như sao Thốc Thú (Osadhītārakā) không bao giờ rời khỏi đường đi của mình để đi theo một con đường khác trong tất cả các mùa, mà chỉ đi trên con đường của chính nó, cũng vậy, con cũng sẽ trở thành một vị Phật bằng cách không bao giờ từ bỏ sự thật và không nói dối.” Sau đó, Ngài kiên định Ba-la-mật về Chân thật thứ bảy.
Tena vuttaṃ –
Therefore, it was said:
Do đó đã nói:
Tattha tatthāti saccapāramiyaṃ.
Here, tatthāti means “in the pāramī of truth.”
Ở đây, tatthā là trong Ba-la-mật về Chân thật.
Advejjhavacanoti avitathavacano.
Advejjhavacano means “one whose speech is not false, or whose speech is unerring.”
Advejjhavacano là lời nói không sai lệch.
Osadhī nāmāti osadhītārakā, osadhagahaṇe osadhītārakaṃ uditaṃ disvā osadhaṃ gaṇhanti.
Osadhī nāmāti refers to the Osadhī star; when people gather medicinal herbs, they do so after seeing the Osadhī star risen.
Osadhī nāmā là sao Thốc Thú (Osadhītārakā). Khi thu hái dược liệu, người ta thu hái dược liệu khi thấy sao Thốc Thú mọc.
Tasmā ‘‘osadhītārakā’’ti vuccati.
Therefore, it is called “Osadhī tārakā” (medicinal star).
Do đó, nó được gọi là “sao Thốc Thú (Osadhītārakā).”
Tulābhūtāti pamāṇabhūtā.
Tulābhūtāti means “being a standard.”
Tulābhūtā là như một thước đo.
Sadevaketi sadevakassa lokassa.
Sadevaketi refers to “for the world with its devas.”
Sadevake là đối với thế giới có chư thiên.
Samayeti vassasamaye.
Samayeti refers to “in the rainy season.”
Samaye là vào mùa mưa.
Utuvasseti hemantagimhesu.
Utuvasseti refers to “in the winter and summer seasons.”
Utuvasse là vào mùa đông và mùa hè.
‘‘Samaye utuvaṭṭe’’tipi pāṭho.
There is also a reading, ‘‘Samaye utuvaṭṭe’’ti.
Cũng có bản đọc là “Samaye utuvaṭṭe.”
Tassa samayeti gimhe.
For that, samayeti means “in summer.”
Trong đó, samaye là vào mùa hè.
Utuvaṭṭeti hemante ca vassāne cāti attho.
Utuvaṭṭeti means “in winter and in the rainy season.”
Utuvaṭṭe có nghĩa là vào mùa đông và mùa mưa.
Na vokkamati vīthitoti taṃ taṃ utumhi attano gamanavīthito na vokkamati na vigacchati, cha māse pacchimaṃ disaṃ gacchati, cha māse pubbaṃ disaṃ gacchatīti.
Na vokkamati vīthitoti means “it does not deviate from its path in that particular season; it does not depart; it travels west for six months and east for six months.”
Na vokkamati vīthito là không đi chệch khỏi đường đi của chính nó trong mỗi mùa, không rời đi, sáu tháng đi về hướng tây, sáu tháng đi về hướng đông.
Atha vā osadhī nāmāti siṅgiverapipphalimaricādikaṃ osadhaṃ.
Alternatively, osadhī nāmāti refers to medicinal substances like ginger, long pepper, and black pepper.
Hoặc osadhī nāmā là dược liệu như gừng, tiêu lốt, tiêu đen, v.v.
Na vokkamatīti yaṃ yaṃ phaladānasamatthaṃ osadhaṃ, taṃ taṃ phaladānaṃ okkamma attano phalaṃ adatvā na nivattati.
Na vokkamatīti means “whatever medicinal herb is capable of bearing fruit, it does not turn back after failing to yield its own fruit.”
Na vokkamatī là bất kỳ loại dược liệu nào có khả năng cho quả, nó không quay lại mà không cho quả của chính nó, vượt qua việc cho quả.
Vīthitoti gamanavīthito, pittaharo pittaṃ harateva, vātaharo vātaṃ harateva, semhaharo semhaṃ haratevāti attho.
Vīthitoti means “from its course”; a bile-reducing medicine always reduces bile, a wind-reducing medicine always reduces wind, a phlegm-reducing medicine always reduces phlegm.
Vīthito là từ con đường đi, có nghĩa là thuốc trị mật chắc chắn sẽ trị mật, thuốc trị gió chắc chắn sẽ trị gió, thuốc trị đờm chắc chắn sẽ trị đờm.
Sesametthāpi uttānamevāti.
The rest here is also clear.
Phần còn lại ở đây cũng rõ ràng.
Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato aṭṭhamaṃ adhiṭṭhānapāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya adhiṭṭhānapāramimpi pūreyyāsi, yaṃ adhiṭṭhāsi, tasmiṃ adhiṭṭhāne niccalo bhaveyyāsi, yathā pabbato nāma sabbadisāsu vāte paharantepi na kampati na calati, attano ṭhāneyeva tiṭṭhati, evameva tvampi attano adhiṭṭhāne niccalo hontova buddho bhavissasī’’ti aṭṭhamaṃ adhiṭṭhānapāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsīti.
Then, as he further pondered, “It cannot be that there are only these Buddha-making qualities,” he saw the eighth pāramī, the pāramī of resolution (adhiṭṭhāna), and it occurred to him: “O Sumedha the wise, from now on you should also perfect the pāramī of resolution. You should be unshakeable in whatever resolution you make. Just as a mountain, even when winds strike it from all directions, does not tremble or waver, but remains steadfast in its place; even so, you, remaining unshakeable in your resolution, shall become a Buddha.” With this, he firmly resolved upon the eighth pāramī of resolution.
Sau đó, khi Ngài suy xét thêm rằng: “Không chỉ có bấy nhiêu pháp tạo Phật này thôi đâu,” và thấy được Ba-la-mật về Quyết định thứ tám, Ngài nghĩ: “Này hiền giả Sumedha, từ nay trở đi, con hãy viên mãn Ba-la-mật về Quyết định. Con hãy kiên định trong quyết định mà con đã lập. Giống như một ngọn núi không rung chuyển hay lay động ngay cả khi gió thổi từ mọi hướng, mà vẫn đứng vững ở vị trí của nó, cũng vậy, con cũng sẽ trở thành một vị Phật bằng cách kiên định trong quyết định của mình.” Sau đó, Ngài kiên định Ba-la-mật về Quyết định thứ tám.
Tena vuttaṃ –
Therefore, it was said:
Do đó đã nói:
Tattha seloti silāmayo.
Here, seloti means “made of rock.”
Ở đây, selo là làm bằng đá.
Acaloti niccalo suppatiṭṭhitoti acalattāva suṭṭhu patiṭṭhito.
Acaloti means “unmoving”; suppatiṭṭhitoti means “well-established precisely because it is unmoving.”
Acalo là bất động, suppatiṭṭhito là được thiết lập vững chắc vì bất động.
‘‘Yathāpi pabbato acalo, nikhāto suppatiṭṭhito’’tipi pāṭho.
There is also a reading, ‘‘Yathāpi pabbato acalo, nikhāto suppatiṭṭhito’’ti.
Cũng có bản đọc là “Yathāpi pabbato acalo, nikhāto suppatiṭṭhito.”
Bhusavātehīti balavavātehi.
Bhusavātehīti means “by strong winds.”
Bhusavātehi là bởi gió mạnh.
Sakaṭṭhānevāti attano ṭhāneyeva, yathāṭhitaṭṭhāneyevāti attho.
Sakaṭṭhānevāti means “in its own place,” or “in the place where it stands.”
Sakaṭṭhānevā là ở vị trí của chính nó, có nghĩa là ở vị trí đã đứng.
Sesametthāpi uttānamevāti.
The rest here is also clear.
Phần còn lại ở đây cũng rõ ràng.
Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato navamaṃ mettāpāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya mettāpāramiṃ pūreyyāsi, hitesupi ahitesupi ekacittova bhaveyyāsi.
Then, as he further pondered, “It cannot be that there are only these Buddha-making qualities,” he saw the ninth pāramī, the pāramī of loving-kindness (mettā), and it occurred to him: “O Sumedha the wise, from now on you should perfect the pāramī of loving-kindness. You should have an equal mind towards both those who are beneficial and those who are harmful.
Sau đó, khi Ngài suy xét thêm rằng: “Không chỉ có bấy nhiêu pháp tạo Phật này thôi đâu,” và thấy được Ba-la-mật về Từ bi thứ chín, Ngài nghĩ: “Này hiền giả Sumedha, từ nay trở đi, con hãy viên mãn Ba-la-mật về Từ bi. Con hãy có một tâm bình đẳng đối với cả những người có lợi và những người không có lợi cho con.
Yathāpi udakaṃ nāma pāpajanassapi kalyāṇajanassapi sītabhāvaṃ ekasadisaṃ katvā pharati, evameva tvampi sabbasattesu mettacittena ekacittova hutvā buddho bhavissasī’’ti navamaṃ mettāpāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsīti.
Just as water spreads coolness equally to both evil people and good people, so too you, by being one-minded with a mind of mettā towards all beings, will become a Buddha.” Thus, he firmly resolved upon the ninth mettāpāramī.
Giống như nước làm mát một cách bình đẳng cho cả người xấu và người tốt, cũng vậy, con cũng sẽ trở thành một vị Phật bằng cách có một tâm bình đẳng với lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh.” Sau đó, Ngài kiên định Ba-la-mật về Từ bi thứ chín.
Tena vuttaṃ –
Therefore, it was said:
Do đó đã nói:
Tattha asamo hohīti mettābhāvanāya asadiso hohi.
Therein, asamo hohīti means "be unequalled in the cultivation of mettā."
Ở đây, asamo hohī có nghĩa là hãy trở nên vô song trong sự tu tập từ bi.
Tattha ‘‘tvaṃ samasamo hohī’’tipi pāṭho, so uttānatthova.
Also, there is a reading ‘‘tvaṃ samasamo hohī’’ti, which has a straightforward meaning.
Cũng có bản đọc là “tvaṃ samasamo hohī,” bản đó có nghĩa rõ ràng.
Samanti tulyaṃ.
Samaṃ means equal.
Samaṃ là bình đẳng.
Pharatīti phusati.
Pharatīti means spreads or touches.
Pharatī là lan tỏa, chạm đến.
Pavāhetīti visodheti.
Pavāhetīti means cleanses.
Pavāhetī là làm sạch, cuốn trôi.
Rajoti āgantukarajaṃ.
Rajoti means adventitious dust.
Rajo là bụi bẩn từ bên ngoài.
Malanti sarīre uṭṭhitaṃ sedamalādiṃ.
Malanti means body-originated sweat, dirt, etc.
Mala là bụi bẩn như mồ hôi phát sinh trên cơ thể.
‘‘Rajamala’’ntipi pāṭho, soyevattho.
‘‘Rajamala’’ntipi is also a reading, and it has the same meaning.
Cũng có bản đọc là “Rajamala,” nghĩa cũng vậy.
Hitāhiteti hite ca ahite ca, mitte ca amitte cāti attho.
Hitāhiteti means towards those who are beneficial and those who are harmful, i.e., friends and enemies.
Hitāhite là đối với người có lợi và người không có lợi, đối với bạn bè và kẻ thù.
Mettāya bhāvayāti mettaṃ bhāvaya vaḍḍhehi.
Mettāya bhāvayāti means cultivate mettā, develop it.
Mettāya bhāvayā là hãy tu tập và phát triển lòng từ bi.
Sesametthāpi uttānamevāti.
The rest here is also straightforward.
Phần còn lại ở đây cũng rõ ràng.
Athassa ‘‘na ettakeheva buddhakārakadhammehi bhavitabba’’nti uttarimpi upadhārayato dasamaṃ upekkhāpāramiṃ disvā etadahosi – ‘‘sumedhapaṇḍita, tvaṃ ito paṭṭhāya upekkhāpāramiṃ paripūreyyāsi, sukhepi dukkhepi majjhattova bhaveyyāsi.
Then, as he further considered, thinking, “There should not be only these qualities that make one a Buddha,” he saw the tenth upekkhāpāramī, and it occurred to him: “O Sumedha Paṇḍita, from now on you should fulfill the upekkhāpāramī; you should be impartial in both happiness and suffering.
Sau đó, khi Ngài suy xét thêm rằng: “Không chỉ có bấy nhiêu pháp tạo Phật này thôi đâu,” và thấy được Ba-la-mật về Xả thứ mười, Ngài nghĩ: “Này hiền giả Sumedha, từ nay trở đi, con hãy viên mãn Ba-la-mật về Xả. Con hãy giữ tâm trung lập đối với cả hạnh phúc và đau khổ.
Yathāpi pathavī nāma sucimpi asucimpi ca pakkhipamāne majjhattāva hoti, evameva tvampi sukhadukkhesu majjhattova honto buddho bhavissasī’’ti dasamaṃ upekkhāpāramiṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāsi.
Just as the earth is impartial whether pure or impure things are cast upon it, so too you, by being impartial in happiness and suffering, will become a Buddha.” Thus, he firmly resolved upon the tenth upekkhāpāramī.
Giống như đất giữ tâm trung lập khi người ta đổ vật sạch và vật không sạch lên nó, cũng vậy, con cũng sẽ trở thành một vị Phật bằng cách giữ tâm trung lập đối với hạnh phúc và đau khổ.” Sau đó, Ngài kiên định Ba-la-mật về Xả thứ mười.
Tena vuttaṃ –
Therefore, it was said:
Do đó đã nói:
Tattha tulābhūtoti majjhattabhāve ṭhito yathā tulāya daṇḍo samaṃ tulito samaṃ tiṭṭhati, na namati na unnamati, evameva tvampi sukhadukkhesu tulāsadiso hutvā sambodhiṃ pāpuṇissasi.
Therein, tulābhūtoti means established in impartiality, just as the beam of a balance, when equally weighed, stands level and does not tilt up or down. So too, you, being like a balance in happiness and suffering, will attain sambodhi.
Trong đó, tulābhūto (như cán cân) nghĩa là đứng ở trạng thái trung dung, giống như cán cân được cân bằng thì đứng thẳng, không nghiêng xuống cũng không ngẩng lên. Cũng như vậy, ngươi hãy như cán cân trong khổ và lạc, rồi sẽ đạt được giác ngộ tối thượng (Sambodhi).
Kopānunayavajjitāti paṭighānurodhavajjitā.
Kopānunayavajjitāti means free from aversion and attachment.
Kopānunayavajjitā (không còn sân hận và sự thuận theo) nghĩa là không còn sự thuận theo sân hận.
‘‘Dayākopavivajjitā’’tipi pāṭho, soyevattho.
‘‘Dayākopavivajjitā’’tipi is also a reading, and it has the same meaning.
Cũng có bản đọc là ‘‘Dayākopavivajjitā’’ (không còn lòng thương hại và sân hận), nghĩa cũng như vậy.
Sesaṃ khantipāramiyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
The rest should be understood in the same way as was explained concerning the khantīpāramī.
Phần còn lại nên hiểu theo cách đã nói trong ba-la-mật về nhẫn nại (khanti-pāramī).
Tato sumedhapaṇḍito ime dasa pāramidhamme vicinitvā tato paraṃ cintesi – ‘‘imasmiṃ loke bodhisattehi paripūretabbā bodhipācanā buddhattakarā dhammā ettakāyeva, na ito bhiyyo, imā pana pāramiyo uddhaṃ ākāsepi natthi, na heṭṭhā pathaviyampi, na puratthimādīsu disāsupi atthi, mayhaṃyeva pana hadayamaṃsantareyeva patiṭṭhitā’’ti.
Then, Sumedha Paṇḍita, having sought out these ten pāramī qualities, further reflected: “In this world, these are the only qualities that ripen for enlightenment and lead to Buddhahood, which are to be fulfilled by Bodhisattas; there are no more than these. These pāramīs do not exist above in the sky, nor below on the earth, nor in the eastern and other directions; rather, they are established within my own heart.”
Sau đó, hiền giả Sumedha đã quán xét mười pháp ba-la-mật này, rồi suy nghĩ thêm – “Trong thế gian này, các pháp làm chín muồi giác ngộ, các pháp tạo thành Phật quả mà các vị Bồ-tát phải viên mãn chỉ có bấy nhiêu thôi, không hơn nữa. Những ba-la-mật này không có ở trên không trung, không có ở dưới đất, cũng không có ở các phương Đông và các phương khác. Chúng chỉ an trú trong trái tim và khối óc của ta mà thôi.”
Evaṃ tāsaṃ attano hadaye patiṭṭhitabhāvaṃ disvā sabbāpi tā daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāya punappunaṃ sammasanto anulomapaṭilomaṃ sammasi, pariyante gahetvā ādimhi pāpesi, ādimhi gahetvā pariyante ṭhapesi, majjhe gahetvā ubhato osāpesi, ubhato koṭīsu gahetvā majjhe osāpesi.
Thus, having seen that they were established within his own heart, he firmly resolved upon all of them and repeatedly pondered them, contemplating them in both forward and reverse order. He took the last and brought it to the beginning, took the first and placed it at the end, took the middle and brought it to both ends, and took both ends and brought them to the middle.
Khi thấy các ba-la-mật đó an trú trong trái tim mình như vậy, Ngài đã kiên định chúng, rồi lặp đi lặp lại việc quán xét, quán xét thuận và nghịch. Ngài đưa cái cuối cùng lên đầu, đưa cái đầu tiên xuống cuối cùng, đưa cái ở giữa ra hai bên, và đưa hai đầu vào giữa.
Bāhirabhaṇḍapariccāgo pāramiyo nāma, aṅgapariccāgo upapāramiyo nāma, jīvitapariccāgo paramatthapāramiyo nāmāti dasa pāramiyo dasa upapāramiyo dasa paramatthapāramiyoti samattiṃsa pāramiyo yamakatelaṃ vinivaṭṭento viya sammasi.
The relinquishing of external possessions is called Pāramiyo; the relinquishing of limbs is called Upapāramiyo; and the relinquishing of life is called Paramatthapāramiyo. Thus, he contemplated the thirty pāramīs—ten pāramīs, ten upapāramīs, and ten paramatthapāramīs—as if turning twin oil presses.
Ngài quán xét ba mươi ba-la-mật như thể đang quay dầu đôi: mười ba-la-mật là sự bố thí tài sản bên ngoài, mười ba-la-mật phụ (upapāramī) là sự bố thí các bộ phận cơ thể, và mười ba-la-mật tối thượng (paramatthapāramī) là sự bố thí mạng sống.
Tassa dasa pāramiyo sammasantassa dhammatejena catunahutādhikadviyojanasatasahassabahalā vipulā ayaṃ mahāpathavī hatthinā akkantanaḷakalāpo viya uppīḷiyamānaṃ ucchuyantaṃ viya ca mahāviravaṃ viravamānā saṅkampi sampakampi sampavedhi.
As he contemplated the ten pāramīs, by the power of the Dhamma, this vast great earth, two hundred thousand yojanas thick with an additional forty thousand, trembled, quaked, and shook violently, roaring a great roar like a bundle of reeds crushed by an elephant or a sugar-cane press being squeezed.
Trong khi Ngài quán xét mười ba-la-mật, nhờ năng lực của Pháp (dhammateja), trái đất rộng lớn này, với độ dày hai trăm ngàn dojana cộng thêm bốn mươi ngàn dojana, đã rung chuyển, chấn động và lay động dữ dội, kêu gào lớn tiếng như một bó lau bị voi giẫm nát hay như một cỗ máy ép mía bị nghiền nát.
Kulālacakkaṃ viya telayantacakkaṃ viya ca paribbhami.
It spun like a potter’s wheel or an oil-press wheel.
Nó quay tròn như bánh xe của người thợ gốm và như bánh xe của cỗ máy ép dầu.
Tena vuttaṃ –
Therefore, it was said:
Vì thế, đã nói rằng:
Tattha ettakāyevāti niddiṭṭhānaṃ dasannaṃ pāramitānaṃ anūnādhikabhāvassa dassanatthaṃ vuttaṃ.
Therein, ettakāyevāti was spoken to show that the ten enumerated pāramīs are neither less nor more.
Trong đó, ettakāyeva (chỉ bấy nhiêu) được nói để chỉ ra rằng mười ba-la-mật đã được nêu không thiếu cũng không thừa.
Tatuddhanti tato dasapāramīhi uddhaṃ natthi.
Tatuddhanti means beyond those ten pāramīs, natthi (there are none).
Tatuddhaṃ (hơn thế nữa) nghĩa là không có gì hơn mười ba-la-mật đó.
Aññatrāti aññaṃ, lakkhaṇaṃ saddasatthato gahetabbaṃ.
Aññatrāti means other; the grammatical usage should be understood from grammar texts.
Aññatrāti (khác) là một từ ngữ cần được hiểu theo ngữ pháp.
Tato dasapāramito añño buddhakārakadhammo natthīti attho.
The meaning is that there is no other quality that makes one a Buddha apart from those ten pāramīs.
Nghĩa là không có pháp nào khác tạo thành Phật quả ngoài mười ba-la-mật đó.
Tatthāti tāsu dasasu pāramīsu.
Tatthāti means in those ten pāramīs.
Tatthāti (trong đó) nghĩa là trong mười ba-la-mật đó.
Patiṭṭhahāti patiṭṭha, paripūrento tiṭṭhāti attho.
Patiṭṭhahāti means establish yourself, stand while fulfilling, is the meaning.
Patiṭṭhahāti (hãy an trú) nghĩa là hãy an trú, hãy đứng vững bằng cách viên mãn chúng.
Ime dhammeti pāramidhamme.
Ime dhammeti means the qualities of pāramī.
Ime dhammeti (các pháp này) nghĩa là các pháp ba-la-mật.
Sammasatoti upaparikkhantassa, anādaratthe sāmivacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Sammasatoti means while examining; the genitive case should be understood as indicating disregard.
Sammasatoti (khi quán xét) nên được hiểu là cách nói sở hữu cách (sāmivacana) trong ý nghĩa của sự không chú ý (anādarattha).
Sabhāvasarasalakkhaṇeti sabhāvasaṅkhātena sarasalakkhaṇena sammasantassāti attho.
Sabhāvasarasalakkhaṇeti means while contemplating according to their inherent nature, function, and characteristics.
Sabhāvasarasalakkhaṇeti (với tự tánh, bản chất và đặc tính) nghĩa là khi quán xét với tự tánh, bản chất và đặc tính của chúng.
Dhammatejenāti pāramipavicayañāṇatejena.
Dhammatejenāti means by the power of the knowledge that discerns the pāramīs.
Dhammatejenāti (nhờ năng lực của Pháp) nghĩa là nhờ năng lực của trí tuệ quán xét các ba-la-mật.
Vasudhāti vasūti ratanaṃ vuccati, taṃ dhāreti dhīyati vā etthāti vasudhā.
Vasudhāti is said to be treasure, "vasu." It sustains or contains it, hence vasudhā.
Vasudhāti (trái đất) được gọi là vasū vì nó chứa đựng châu báu, hoặc châu báu được đặt vào nó.
Kā sā?
What is it?
Nó là gì?
Medanī.
The earth.
Là medanī (đất).
Pakampathāti pakampittha.
Pakampathāti means trembled.
Pakampathāti (đã rung chuyển) nghĩa là đã rung chuyển.
Sumedhapaṇḍite pana pāramiyo vicinante tassa ñāṇatejena dasasahassī pakampitthāti attho.
The meaning is that as Sumedha Paṇḍita contemplated the pāramīs, the ten-thousand-world system trembled by the power of his knowledge.
Nghĩa là khi hiền giả Sumedha quán xét các ba-la-mật, nhờ năng lực của trí tuệ của Ngài, mười ngàn thế giới đã rung chuyển.
Calatīti chappakārā kampi.
Calatīti means it shook in six ways.
Calatīti (rung chuyển) nghĩa là rung chuyển theo sáu cách.
Ravatīti nadati vikūjati.
Ravatīti means it roared, it made a sound.
Ravatīti (gầm lên) nghĩa là kêu lên, hót líu lo.
Ucchuyantaṃva pīḷitanti nippīḷitaṃ ucchuyantaṃ viya.
Ucchuyantaṃva pīḷitanti means like a sugar-cane press being crushed.
Ucchuyantaṃva pīḷitanti (như cỗ máy ép mía bị nghiền nát) nghĩa là như cỗ máy ép mía bị ép.
‘‘Guḷayantaṃva pīḷita’’ntipi pāṭho, soyevattho.
‘‘Guḷayantaṃva pīḷita’’ntipi is also a reading, and it has the same meaning.
Cũng có bản đọc là ‘‘Guḷayantaṃva pīḷita’’nti (như cỗ máy ép đường bị nghiền nát), nghĩa cũng như vậy.
Telayanteti telapīḷanayante.
Telayanteti means in an oil-pressing machine.
Telayanteti (trong cỗ máy ép dầu) nghĩa là trong cỗ máy ép dầu.
Yathā cakkanti cakkikānaṃ mahācakkayantaṃ viya.
Yathā cakkanti means like the great wheel-machine of artisans.
Yathā cakkanti (như bánh xe) nghĩa là như bánh xe lớn của những người thợ làm bánh xe.
Evanti yathā telapīḷanacakkayantaṃ paribbhamati kampati, evaṃ ayaṃ medanī kampatīti attho.
Evanti means just as the oil-pressing wheel-machine rotates and quakes, so too this earth quaked.
Evanti (như vậy) nghĩa là như bánh xe của cỗ máy ép dầu quay tròn và rung chuyển, trái đất này cũng rung chuyển như vậy.
Sesamettha uttānamevāti.
The rest here is straightforward.
Phần còn lại ở đây là rõ ràng.
Evaṃ mahāpathaviyā kampamānāya rammanagaravāsino manussā bhagavantaṃ parivisayamānā saṇṭhātuṃ asakkontā yugandharavātabbhāhatā mahāsālā viya mucchitā papatiṃsu.
As the great earth quaked, the people living in Ramma City, while attending upon the Blessed One, were unable to stand firm and fell down in a swoon like great Sal trees struck by the Yugandhara wind.
Khi trái đất rung chuyển như vậy, những người dân thành Ramma, đang cúng dường Đức Phật, không thể đứng vững, đã ngất xỉu và ngã xuống đất như những cây sala lớn bị gió Yugandhara thổi mạnh.
Ghaṭādīni kulālabhaṇḍāni pavaṭṭentāni aññamaññaṃ paharantāni cuṇṇavicuṇṇāni ahesuṃ.
Thousands of pots and many hundreds of large jars, rolling and colliding with one another, shattered into fragments.
Các đồ gốm như bình, vại, v.v., lăn lộn, va vào nhau và vỡ tan tành.
Mahājano bhītatasito satthāraṃ upasaṅkamitvā – ‘‘kiṃ nu kho bhagavā ‘nāgāvaṭṭo ayaṃ, bhūtayakkhadevatāsu aññatarāvaṭṭo vā’ti na hi mayaṃ etaṃ jānāma.
The multitude, terrified and alarmed, approached the Teacher and asked, saying: “Blessed One, what is this? We do not know if this is a shaking by Nāgas, or a shaking by some Bhūta, Yakkha, or deity.
Đại chúng sợ hãi và kinh hoàng, đến gần Đức Đạo Sư và hỏi: “Bạch Đức Thế Tôn, chúng con không biết đây là sự xoay chuyển của loài rồng (nāga) hay sự xoay chuyển của một trong số các loài quỷ thần (bhūta, yakkha, devatā).
Api ca kho sabbopi ayaṃ mahājano bhayena upadduto, kiṃ nu kho imassa lokassa pāpakaṃ bhavissati, udāhu kalyāṇaṃ, kathetha no etaṃ kāraṇa’’nti pucchiṃsu.
Indeed, this entire multitude is afflicted with fear. Will something bad befall this world, or something good? Please explain this matter to us.”
Tuy nhiên, toàn thể đại chúng này đang bị nỗi sợ hãi dày vò. Liệu điều xấu hay tốt sẽ xảy ra với thế gian này? Xin Ngài hãy kể cho chúng con biết nguyên nhân này.”
Atha satthā tesaṃ kathaṃ sutvā – ‘‘tumhe mā bhāyittha, mā kho cintayittha, natthi vo itonidānaṃ bhayaṃ, yo so mayā ajja sumedhapaṇḍito ‘anāgate gotamo nāma buddho bhavissatī’ti byākato, so idāni pāramiyo sammasati, tassa sammasantassa dhammatejena sakaladasasahassī lokadhātu ekappahārena kampati ceva viravati cā’’ti āha.
Then the Teacher, hearing their words, said: “Do not be afraid, do not worry; there is no danger for you on account of this. The wise Sumedha, whom I declared today would become a Buddha named Gotama in the future, is now reflecting on the Pāramīs. By the power of his Dhamma as he reflects, the entire ten-thousand-world system quakes and roars with a single tremor.”
Khi đó, Đức Đạo Sư nghe lời họ nói, liền phán: “Các con đừng sợ hãi, đừng lo lắng, không có mối nguy hiểm nào từ nguyên nhân này đối với các con. Vị hiền giả Sumedha mà hôm nay Ta đã thọ ký rằng ‘trong tương lai sẽ thành Phật tên Gotama’, nay đang quán xét các ba-la-mật. Nhờ năng lực của Pháp khi Ngài quán xét, toàn bộ mười ngàn thế giới chấn động và gầm lên cùng một lúc.”
Tena vuttaṃ –
Therefore, it was said:
Vì thế, đã nói rằng:
Tattha yāvatāti yāvatikā.
Therein, yāvatā means ‘as much as’.
Trong đó, yāvatāti (bao nhiêu) nghĩa là yāvatikā (bao nhiêu).
Āsīti ahosi.
Āsī means ‘was’.
Āsīti (đã là) nghĩa là ahosi (đã là).
‘‘Yā tadā parisā āsī’’tipi pāṭho, tassa yā tattha parisā ṭhitā āsīti attho.
There is also the reading “Yā tadā parisā āsī,” which means “Whatever assembly was present there.”
Cũng có bản đọc là ‘‘Yā tadā parisā āsī’’ti (hội chúng khi đó đã là), nghĩa là hội chúng nào đã đứng ở đó.
Pavedhamānāti kampamānā.
Pavedhamānā means ‘trembling’.
Pavedhamānāti (rung chuyển) nghĩa là kampamānā (rung chuyển).
Sāti sā parisā.
Sā means ‘that assembly’.
Sāti (ấy) nghĩa là sā parisā (hội chúng ấy).
Tatthāti tasmiṃ parivesanaṭṭhāne.
Tatthā means ‘in that place of offering’.
Tatthāti (ở đó) nghĩa là ở nơi cúng dường ấy.
Setīti sayittha.
Setī means ‘slept’.
Setīti (đã nằm) nghĩa là sayittha (đã nằm).
Ghaṭāti ghaṭānaṃ, sāmiatthe paccattavacanaṃ, ghaṭānaṃ nekasahassānīti attho.
Ghaṭā is a nominative singular used in the sense of a genitive plural, meaning ‘of pots’; thus, it means ‘many thousands of pots’.
Ghaṭāti (các bình) là từ ở thể cách chủ cách (paccattavacana) có nghĩa sở hữu cách (sāmiatthe) của ghaṭānaṃ (của các bình), nghĩa là hàng ngàn chiếc bình.
Sañcuṇṇamathitāti cuṇṇā ceva mathitā ca, mathitasañcuṇṇāti attho.
Sañcuṇṇamathitā means ‘crushed and shattered’; that is, ‘shattered and pulverised’.
Sañcuṇṇamathitāti (vỡ tan tành và nát vụn) nghĩa là cuṇṇā (vỡ vụn) và mathitā (nát vụn), nghĩa là mathitasañcuṇṇā (nát vụn và vỡ tan tành).
Aññamaññaṃ paghaṭṭitāti aññamaññaṃ pahaṭā.
Aññamaññaṃ paghaṭṭitā means ‘struck against each other’.
Aññamaññaṃ paghaṭṭitāti (va vào nhau) nghĩa là aññamaññaṃ pahaṭā (đánh vào nhau).
Ubbiggāti utrāsahadayā.
Ubbiggā means ‘with trembling hearts’.
Ubbiggāti (hoảng loạn) nghĩa là utrāsahadayā (tâm hồn kinh hãi).
Tasitāti sañjātatāsā.
Tasitā means ‘having experienced fear’.
Tasitāti (sợ hãi) nghĩa là sañjātatāsā (phát sinh nỗi sợ hãi).
Bhītāti bhayabhītā.
Bhītā means ‘terrified’.
Bhītāti (kinh hoàng) nghĩa là bhayabhītā (sợ hãi vì nguy hiểm).
Bhantāti phandanamānasā, vibbhantacittāti attho.
Bhantā means ‘with agitated minds’; that is, ‘with confused minds’.
Bhantāti (xao động) nghĩa là phandanamānasā (tâm trí rung động), nghĩa là vibbhantacittā (tâm trí hoảng loạn).
Sabbāni panetāni aññamaññavevacanāni.
All these are synonyms for one another.
Tất cả những từ này đều là đồng nghĩa với nhau.
Samāgammāti samāgantvā.
Samāgammā means ‘having come together’.
Samāgammāti (đã tụ tập) nghĩa là samāgantvā (đã tụ tập lại).
Ayameva vā pāṭho.
This is indeed the correct reading.
Hoặc đây là bản đọc đúng.
Upaddutoti upahato.
Upadduto means ‘afflicted’.
Upaddutoti (bị nguy hiểm) nghĩa là upahato (bị tổn hại).
Taṃ vinodehīti taṃ upaddutabhayaṃ vinodehi, vināsayāti attho.
Taṃ vinodehī means ‘dispel that fear of affliction’; that is, ‘destroy it’.
Taṃ vinodehīti (xin Ngài hãy loại bỏ điều đó) nghĩa là taṃ upaddutabhayaṃ vinodehi (xin Ngài hãy loại bỏ nỗi sợ hãi nguy hiểm đó), nghĩa là vināsaya (hãy hủy diệt).
Cakkhumāti pañcahi cakkhūhi cakkhuma.
Cakkhumā means ‘possessing eyes’ through the five kinds of eyes.
Cakkhumāti (bậc có mắt) nghĩa là bậc có mắt nhờ năm loại mắt (pañcahi cakkhūhi).
Tesaṃ tadāti te jane tadā, upayogatthe sāmivacanaṃ.
Tesaṃ tadā means ‘to those people at that time’; the genitive case is used in the sense of the dative.
Tesaṃ tadāti (khi đó cho họ) nghĩa là te jane tadā (khi đó cho những người ấy), là cách nói sở hữu cách trong ý nghĩa của đối cách (upayogatthe sāmivacanaṃ).
Saññāpesīti ñāpesi bodhesi.
Saññāpesī means ‘made known, enlightened’.
Saññāpesīti (đã trấn an) nghĩa là ñāpesi (đã cho biết), bodhesi (đã giác ngộ).
Visatthāti vissatthacittā.
Vissatthā means ‘with tranquil minds’.
Vissatthāti (yên tâm) nghĩa là vissatthacittā (tâm trí yên tâm).
Mā bhāthāti mā bhāyatha.
Mā bhāthā means ‘do not fear’.
Mā bhāthāti (đừng sợ hãi) nghĩa là mā bhāyatha (đừng sợ hãi).
Yamahanti yaṃ ahaṃ sumedhapaṇḍitaṃ.
Yamahaṃ means ‘the wise Sumedha whom I’.
Yamahanti (vị mà tôi) nghĩa là yaṃ ahaṃ sumedhapaṇḍitaṃ (vị hiền giả Sumedha mà tôi).
Dhammanti pāramidhammaṃ.
Dhammaṃ means ‘the Dhamma of the Pāramīs’.
Dhammanti (Pháp) nghĩa là pāramidhammaṃ (Pháp ba-la-mật).
Pubbakanti porāṇaṃ.
Pubbakaṃ means ‘ancient’.
Pubbakanti (đời trước) nghĩa là porāṇaṃ (cổ xưa).
Jinasevitanti jinehi bodhisattakāle sevitanti attho.
Jinasevitaṃ means ‘practiced by the Buddhas during their Bodhisatta period’.
Jinasevita có nghĩa là được các bậc Chánh Đẳng Giác (Jina) phụng sự trong thời kỳ Bồ Tát.
Buddhabhūminti pāramidhammaṃ.
Buddhabhūmiṃ means ‘the Dhamma of the Pāramīs’.
Buddhabhūmi có nghĩa là các pháp Ba-la-mật.
Tenāti tena sammasanakāraṇena.
Tenā means ‘due to that cause of reflection’.
Tenā có nghĩa là do nguyên nhân quán xét đó.
Kampitāti calitā.
Kampitā means ‘shaken’.
Kampitā có nghĩa là bị rung chuyển.
Sadevaketi sadevake loke.
Sadevake means ‘in the world with its deities’.
Sadevake có nghĩa là trong thế giới cùng chư thiên.
Tato mahājano tathāgatassa vacanaṃ sutvā haṭṭhatuṭṭho mālāgandhavilepanādīni ādāya rammanagarato nikkhamitvā bodhisattaṃ upasaṅkamitvā mālāgandhādīhi pūjetvā vanditvā padakkhiṇaṃ katvā rammanagarameva pāvisi.
Then the great multitude, having heard the words of the Tathāgata, were delighted and joyful. Taking flowers, perfumes, ointments, and so forth, they departed from Ramma City, approached the Bodhisatta, honored him with flowers, perfumes, and other offerings, paid homage to him, circumambulated him clockwise, and then re-entered Ramma City.
Sau đó, đại chúng nghe lời của Đức Như Lai, hoan hỷ vui mừng, mang theo vòng hoa, hương liệu, phấn sáp, v.v., rời khỏi thành Ramma, đến gần Bồ Tát, cúng dường bằng vòng hoa, hương liệu, v.v., đảnh lễ, nhiễu quanh rồi trở về thành Ramma.
Atha kho bodhisatto dasa pāramiyo sammasitvā vīriyaṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāya nisinnāsanā vuṭṭhāsi.
Thereupon, the Bodhisatta, having reflected on the ten Pāramīs, made his energy firm, made an aspiration, and rose from his seated posture.
Rồi Bồ Tát quán xét mười Ba-la-mật, kiên cố hóa tinh tấn, lập nguyện và đứng dậy khỏi chỗ ngồi.
Tena vuttaṃ –
Therefore, it was said:
Vì vậy, đã nói rằng –
Tattha mano nibbāyīti mahājanassa pathavikampane ubbiggahadayassa tattha kāraṇaṃ sutvā mano nibbāyi, santiṃ agamāsīti attho.
Therein, mano nibbāyī means that the mind of the great multitude, whose hearts were agitated by the earthquake, became tranquil upon hearing the cause of it; that is, it attained peace.
Ở đây, mano nibbāyī có nghĩa là khi đại chúng, với tâm hoảng sợ do đất rung chuyển, nghe nguyên nhân của sự việc đó, tâm họ liền an tịnh, đạt được sự bình an. Đó là ý nghĩa.
‘‘Jano nibbāyī’’tipi pāṭho, so uttānoyeva.
There is also the reading “Jano nibbāyī” (the people became tranquil), which is straightforward.
Cũng có bản đọc là “Jano nibbāyī” (chúng sanh an tịnh), bản này rõ ràng hơn.
Samādiyitvāti sammā ādiyitvā, samādāyāti attho.
Samādiyitvā means ‘having properly taken up’; that is, ‘having undertaken’.
Samādiyitvā có nghĩa là thọ trì đúng đắn, tức là samādāya (thọ trì).
Buddhaguṇanti pāramiyo.
Buddhaguṇaṃ means ‘the Pāramīs’.
Buddhaguṇa có nghĩa là các Ba-la-mật.
Sesaṃ uttānameva.
The rest is straightforward.
Phần còn lại thì rõ ràng.
Atha kho bodhisattaṃ dayitasabbasattaṃ āsanā vuṭṭhahantaṃ sakaladasasahassacakkavāḷadevatā sannipatitvā dibbehi mālāgandhādīhi pūjetvā – ‘‘ayya sumedhatāpasa, tayā ajja dīpaṅkaradasabalassa pādamūle mahati patthanā patthitā, sā te anantarāyena samijjhatu, mā te tattha bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā ahosi.
Then, as the Bodhisatta, beloved by all beings, rose from his seat, the deities of the entire ten-thousand-world-system gathered, honored him with divine flowers, perfumes, and so forth, and extolled auspicious praises such as: “Noble Ascetic Sumedha, the great aspiration you made today at the feet of Dīpaṅkara, the Ten-Powered One, may it be fulfilled without hindrance. May you have no fear or trepidation concerning it.
Rồi, khi Bồ Tát, bậc được tất cả chúng sanh yêu quý, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, chư thiên từ mười ngàn thế giới cùng tề tựu, cúng dường bằng vòng hoa, hương liệu, v.v. thiên giới, và nói những lời chúc phúc ca ngợi như sau: “Thưa Tôn giả Sumedha ẩn sĩ, hôm nay ngài đã phát đại nguyện dưới chân Đức Phật Dīpaṅkara, nguyện ấy của ngài sẽ thành tựu không chướng ngại, cầu mong ngài không có sợ hãi hay run rẩy.
Sarīre te appamattakopi rogo mā uppajjatu, khippaṃ pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ paṭivijjha.
May not even a slight illness arise in your body. Swiftly complete the Pāramīs and penetrate supreme perfect awakening.
Cầu mong dù là một chút bệnh tật cũng không phát sinh trong thân ngài, mau chóng viên mãn các Ba-la-mật và chứng đắc Chánh Đẳng Giác.
Yathā pupphūpagaphalūpagā rukkhā samaye pupphanti ceva phalanti ca, tatheva tvampi taṃ samayaṃ anatikkamitvā khippaṃ sambodhiṃ phusassū’’tiādīni thutimaṅgalāni payirudāhaṃsu, evaṃ payirudāhitvā bodhisattaṃ abhivādetvā attano attano devaṭṭhānameva agamaṃsu.
Just as trees that bear flowers and fruit blossom and bear fruit in due season, so too may you, without transgressing that season, swiftly attain awakening.” Having thus uttered these words of praise and blessings, they paid homage to the Bodhisatta and returned to their respective divine abodes.
Như những cây ra hoa kết quả đúng mùa, ngài cũng vậy, đừng vượt quá thời điểm đó mà hãy mau chóng chứng đắc Giác ngộ.” Sau khi nói những lời chúc phúc ca ngợi như vậy, họ đảnh lễ Bồ Tát và trở về thiên cung của mình.
Bodhisattopi devatāhi abhitthuto – ‘‘ahaṃ dasa pāramiyo pūretvā kappasatasahassādhikānaṃ catunnaṃ asaṅkhyeyyānaṃ matthake buddho bhavissāmī’’ti vīriyaṃ daḷhaṃ katvā adhiṭṭhāya ākāsamabbhuggantvā isigaṇavantaṃ himavantaṃ agamāsi.
The Bodhisatta, too, having been praised by the deities, firmly resolved that “I shall complete the ten Pāramīs and become a Buddha at the culmination of four incalculable aeons plus one hundred thousand aeons.” Having made this aspiration and solidified his energy, he ascended into the sky and went to the Himalaya, where the ascetics resided.
Bồ Tát, được chư thiên ca ngợi, kiên cố hóa tinh tấn và lập nguyện: “Ta sẽ thành Phật vào cuối bốn A-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp”, rồi bay lên không trung và đến núi Himavanta, nơi có nhiều ẩn sĩ.
Tena vuttaṃ –
Therefore, it was said:
Vì vậy, đã nói rằng –