Pubbe katānaṃ kammānanti idaṃ satthā jetavane viharanto rājaputtapetaṃ ārabbha kathesi.
Pubbe katānaṃ kammānaṃ — The Teacher, while dwelling at Jetavana, related this in connection with a royal prince preta.
Đức Đạo Sư đã kể câu chuyện này, bắt đầu bằng câu “Pubbe katānaṃ kammānaṃ” (Nghiệp đã làm trước đây), khi Ngài đang trú ngụ tại Jetavana, liên quan đến một ngạ quỷ con vua.
Tattha yo so atīte kitavassa nāma rañño putto atīte paccekabuddhe aparajjhitvā bahūni vassasahassāni niraye paccitvā tasseva kammassa vipākāvasesena petesu uppanno.
Therein, the prince of King Kitavassa in the past, who, having offended a Paccekabuddha in a former time, suffered in hell for many thousands of years, and by the residual result of that very kamma, was reborn among the pretas.
Trong đó, hoàng tử của vua Kitavassa trong quá khứ, người đã xúc phạm một vị Paccekabuddha trong quá khứ, đã chịu khổ trong địa ngục hàng ngàn năm, và do phần còn lại của nghiệp quả đó, đã tái sinh làm ngạ quỷ.
So idha ‘‘rājaputtapeto’’ti adhippeto.
He is here referred to as the "royal prince preta."
Ngạ quỷ đó ở đây được gọi là “ngạ quỷ con vua”.
Tassa vatthu heṭṭhā sāṇavāsipetavatthumhi vitthārato āgatameva, tasmā tattha vuttanayeneva gahetabbaṃ.
The story of that preta has already been given in detail in the Sāṇavāsipetavatthu below; therefore, it should be understood according to the method stated therein.
Câu chuyện về ngạ quỷ đó đã được kể chi tiết trong câu chuyện ngạ quỷ Sāṇavāsī ở phần dưới, do đó, cần được hiểu theo cách đã nói ở đó.
Satthā hi tadā therena attano ñātipetānaṃ pavattiyā kathitāya ‘‘na kevalaṃ tava ñātakāyeva, atha kho tvampi ito anantarātīte attabhāve peto hutvā mahādukkhaṃ anubhavī’’ti vatvā tena yācito –
For the Teacher, at that time, when the elder had related the account of his own kinsmen-pretas, said, "Not only your relatives, but you yourself, in the immediately preceding existence, were a preta and experienced great suffering," and being requested by the elder—
Khi đó, Đức Đạo Sư, sau khi Trưởng lão kể về câu chuyện của các ngạ quỷ thân quyến của mình, đã nói: “Không chỉ các thân quyến của con, mà chính con cũng đã từng là ngạ quỷ trong kiếp sống trước đó, ngay sau kiếp này, và đã chịu đựng khổ đau lớn lao.” Khi được Trưởng lão thỉnh cầu, Ngài đã nói:
Idāni taṃ cittamathanaṃ visayena saddhiṃ dassetuṃ ‘‘rūpe sadde’’tiādi vuttaṃ.
Now, in order to show that confounding of the mind together with its objects, rūpe sadde and so on were stated.
Bây giờ, để trình bày sự khuấy động tâm đó cùng với đối tượng, câu “rūpe sadde” (trong sắc, trong tiếng) v.v. đã được nói đến.
Tattha rūpeti rūpahetu, yathicchitassa manāpiyassa rūpārammaṇassa paṭilābhanimittanti attho.
Therein, rūpe means due to form, meaning, as a cause for the acquisition of desired, pleasant visual objects.
Trong đó, “rūpe” có nghĩa là do sắc, tức là vì sự thâu nhận được đối tượng sắc khả ái như ý muốn.
Saddetiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to sadde and so on.
Tương tự cũng áp dụng cho “sadde” (trong tiếng) v.v.
754. Evaṃ sādhāraṇato vuttamatthaṃ asādhāraṇato niyametvā dassento ‘‘naccaṃ gīta’’ntiādimāha.
754. Having thus stated the general meaning, the Teacher, intending to define it specifically, spoke naccaṃ gīta and so on.
754. Để xác định ý nghĩa đã được trình bày một cách tổng quát như vậy thành một ý nghĩa cụ thể, câu “naccaṃ gīta” (múa hát) v.v. đã được nói đến.
Tattha ratinti kāmaratiṃ.
Therein, rati means sensual delight.
Trong đó, “rati” là dục lạc.
Khiḍḍanti sahāyakādīhi keḷiṃ.
Khiḍḍa means sport with friends and so forth.
“Khiḍḍa” là trò vui với bạn bè v.v.
Giribbajanti rājagahaṃ.
Giribbaja means Rājagaha.
“Giribbaja” là Rājagaha (Vương Xá).
755. Isinti asekkhānaṃ sīlakkhandhādīnaṃ esanaṭṭhena isiṃ.
755. Isi means a sage by reason of seeking the noble virtue-aggregates (sīlakkhandha) and so on.
755. “Isi” là vị ẩn sĩ (isi) vì sự tìm cầu (esana) các uẩn giới như giới uẩn của bậc vô học (asekkha).
Sunettanti evaṃnāmakaṃ paccekabuddhaṃ.
Sunetta means a Paccekabuddha by that name.
“Sunetta” là một vị Độc Giác Phật tên như vậy.
Attadantanti uttamena damathena damitacittaṃ.
Attadanta means one whose mind is disciplined by supreme self-restraint.
“Attadanta” là người có tâm đã được điều phục bằng sự điều phục tối thượng.
Samāhitanti arahattaphalasamādhinā samāhitaṃ.
Samāhita means composed by the concentration of Arahatship-fruition.
“Samāhita” là người có tâm định tĩnh bằng Arahant-phala-samādhi (định quả A-la-hán).
Uñche pattagate ratanti uñchena bhikkhācārena laddhe pattagate pattapariyāpanne āhāre rataṃ santuṭṭhaṃ.
Uñche pattagate rata means content with the food obtained by alms-gathering, contained within the bowl.
“Uñche pattagate rata” là người hoan hỷ, vừa lòng với thức ăn nhận được qua khất thực (uñcha), được chứa trong bát (pattagata, pattapariyāpanna).
757. Thaṇḍile pattaṃ bhinditvāti kharakaṭhine bhūmippadese khipanto pattaṃ bhinditvā.
757. Thaṇḍile pattaṃ bhinditvā means, throwing it onto a hard, rough ground area, breaking the bowl.
757. “Thaṇḍile pattaṃ bhinditvā” có nghĩa là ném bát xuống nền đất cứng rắn, làm vỡ bát.
Apakkamīti thokaṃ apasakki.
Apakkamī means, moved away a little.
“Apakkamī” có nghĩa là lùi lại một chút.
Apasakkanto ca ‘‘akāraṇeneva andhabālo mahantaṃ anatthaṃ attano akāsī’’ti karuṇāyanavasena olokentaṃ paccekabuddhaṃ rājaputto āha ‘‘rañño kitavassāhaṃ putto, kiṃ maṃ bhikkhu karissasī’’ti.
As he moved away, the prince, seeing the Paccekabuddha looking with compassion and thinking, "This extremely foolish one has brought great harm upon himself for no reason," said to the Paccekabuddha: "I am the son of King Kitava, what will you do to me, bhikkhu?"
Khi lùi lại, vị hoàng tử nói với vị Độc Giác Phật đang nhìn ông ta với lòng bi mẫn rằng: “Kẻ ngu si mù quáng này đã tự gây ra một tai họa lớn mà không có lý do”, và nói: “Ta là con của vua Kitava, này Tỳ-khưu, ngươi sẽ làm gì ta?”
762. Etādisanti evarūpaṃ.
762. Etādisaṃ means, of such a nature.
762. “Etādisaṃ” là như vậy.
Kaṭukanti atidukkhaṃ, bhāvanapaṃsakaniddesoyaṃ ‘‘ekamantaṃ nisīdī’’tiādīsu viya.
Kaṭukaṃ means, extremely painful. This is an adjective used as an adverb, like in "sat down to one side" and so on.
“Kaṭukaṃ” là cực kỳ đau khổ. Đây là một cách diễn đạt trung tính về trạng thái, giống như trong các câu “ekamantaṃ nisīdī” (ngồi sang một bên) v.v.
Appaduṭṭhappadosinaṃ isiṃ subbataṃ āsajja āsādetvā pāpakammantā puggalā evarūpaṃ kaṭukaṃ ativiya dukkhaṃ paccantīti yojanā.
The meaning is: "Evil-doers, having offended and insulted a faultless, virtuous sage (Paccekabuddha), experience such bitter, extreme suffering."
Cách nối câu là: những người làm ác, khi xúc phạm (āsajja) vị ẩn sĩ (isi) có giới hạnh tốt đẹp (subbata), không làm hại ai (appaduṭṭhappadosinaṃ), sẽ chịu đựng (paccanti) nỗi khổ đau cực kỳ (kaṭukaṃ ativiya dukkhaṃ) như vậy (evarūpaṃ).
763. Soti so rājaputtapeto.
763. So means, that petā who was once a prince.
763. “So” là vị quỷ đó, tức là vị quỷ hoàng tử.
Tatthāti niraye.
Tatthā means, in hell.
“Tatthā” là ở đó, tức là trong địa ngục.
Vedayitvāti anubhavitvā.
Vedayitvā means, having experienced.
“Vedayitvā” là sau khi trải nghiệm.
Nāmāti byattapākaṭabhāvena.
Nāmā means, clearly and distinctly.
“Nāmā” là một cách rõ ràng và hiển nhiên.
Tato cutoti nirayato cuto.
Tato cuto means, having passed away from hell.
“Tato cuto” là sau khi chết từ đó, tức là từ địa ngục.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as explained.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói.
Gūthakūpato uggantvāti idaṃ satthari jetavane viharante ekaṃ gūthakhādakapetaṃ ārambha vuttaṃ.
Gūthakūpato uggantvā (emerging from a pit of excrement)—this was spoken by the Teacher when he was residing at Jetavana, concerning an excrement-eating petā.
“Gūthakūpato uggantvā” (thoát ra từ hố phân) – câu này được nói khi Đức Phật đang trú tại Jetavana, liên quan đến một vị quỷ ăn phân.
Sāvatthiyā kira avidūre aññatarasmiṃ gāmake eko kuṭumbiko attano kulūpakaṃ bhikkhuṃ uddissa vihāraṃ kāresi.
It is said that in a certain village not far from Sāvatthī, a householder built a monastery for his attendant bhikkhu.
Người ta kể rằng, ở một ngôi làng gần Sāvatthī, có một gia chủ đã xây một tu viện dành cho vị Tỳ-khưu thân cận của mình.
Tattha nānājanapadato bhikkhū āgantvā paṭivasiṃsu.
Bhikkhus from various regions came and resided there.
Các Tỳ-khưu từ nhiều vùng khác nhau đã đến và trú ngụ ở đó.
Te disvā manussā pasannacittā paṇītena paccayena upaṭṭhahiṃsu.
Seeing them, people with faithful hearts provided them with exquisite requisites.
Khi thấy họ, mọi người với tâm hoan hỷ đã cúng dường các vật phẩm cao cấp.
Kulūpako bhikkhu taṃ asahamāno issāpakato hutvā tesaṃ bhikkhūnaṃ dosaṃ vadanto kuṭumbikaṃ ujjhāpesi.
The attendant bhikkhu, unable to bear this, became overcome with jealousy and slandered those bhikkhus, causing the householder to criticize them.
Vị Tỳ-khưu thân cận đó, không thể chịu đựng được điều này, do đố kỵ, đã nói lỗi của các Tỳ-khưu đó và khiến gia chủ phàn nàn.
Kuṭumbiko te bhikkhū kulūpakañca paribhavanto paribhāsi.
The householder, in turn, insulted and reviled both those visiting bhikkhus and the attendant bhikkhu.
Gia chủ đã khinh miệt và mắng nhiếc các Tỳ-khưu đó và cả vị Tỳ-khưu thân cận.
Atha kulūpako kālaṃ katvā tasmiṃyeva vihāre vaccakuṭiyaṃ peto hutvā nibbatti, kuṭumbiko pana kālaṃ katvā tasseva upari peto hutvā nibbatti.
Then, the attendant bhikkhu died and was reborn as a petā in the latrine of that very monastery; and the householder died and was reborn as a petā above that petā.
Sau đó, vị Tỳ-khưu thân cận chết đi và tái sinh làm quỷ trong nhà vệ sinh của chính tu viện đó; còn gia chủ thì chết đi và tái sinh làm quỷ ngay trên vị quỷ đó.
Athāyasmā mahāmoggallāno taṃ disvā pucchanto –
Then, Venerable Mahā Moggallāna, seeing him, asked, intending to inquire:
Khi Tôn giả Mahāmoggallāna thấy vị quỷ đó, Ngài đã hỏi:
772. Tattha tassevāti tasseva mayhaṃ pubbe kulūpakabhikkhubhūtassa petassa.
772. There, tassevā means, of that same petā who was formerly my attendant bhikkhu.
772. Trong đó, “tassevā” là của chính vị quỷ đó, người trước đây là vị Tỳ-khưu thân cận của tôi.
Pāpakammassāti pāpasamācārassa.
Pāpakammassā means, of the one with evil conduct.
“Pāpakammassā” là của kẻ có hành vi xấu xa.
Sīse tiṭṭhāmi matthaketi sīse tiṭṭhāmi, tiṭṭhanto ca matthake eva tiṭṭhāmi, na sīsappamāṇe ākāseti attho.
Sīse tiṭṭhāmi matthake means, I stand on the head, and as I stand, I stand on the very top, not in the air at head-level; this is the meaning.
“Sīse tiṭṭhāmi matthake” có nghĩa là tôi đứng trên đầu, và khi đứng thì tôi đứng ngay trên đỉnh đầu, không phải trong không gian ngang tầm đầu.
Paravisayaṃ pattoti manussalokaṃ upādāya paravisayabhūtaṃ pettivisayaṃ patto.
Paravisayaṃ patto means, having reached the realm of petās, which is another realm by comparison with the human world.
“Paravisayaṃ patto” có nghĩa là đã đến cõi quỷ, vốn là cảnh giới khác so với cõi người.
Mamevāti mayhaṃ eva paricārako ahosīti vacanaseso.
Mamevā means, he was indeed my attendant; this is the remaining part of the statement.
“Mamevā” (chính của tôi) có nghĩa là ông ta đã là người hầu của chính tôi – đây là phần còn lại của câu.
773. Yaṃ bhadante hadantaññeti bhadante, ayya mahāmoggalāna, tassaṃ vaccakuṭiyaṃ yaṃ aññe uhadanti vaccaṃ ossajanti.
773. Yaṃ bhadante hadantaññe means, "Venerable sir, Noble Mahā Moggallāna, whatever excrement others discharge in that latrine."
773. “Yaṃ bhadante hadantaññe” có nghĩa là, thưa Tôn giả, Đại Moggallāna, những gì người khác thải ra (vaccaṃ ossajanti) trong nhà vệ sinh đó.
Etaṃ me hoti bhojananti etaṃ vaccaṃ mayhaṃ divase divase bhojanaṃ hoti.
Etaṃ me hoti bhojanaṃ means, "That excrement becomes my food day after day."
“Etaṃ me hoti bhojanaṃ” có nghĩa là phân đó trở thành thức ăn hàng ngày của tôi.
Yaṃ hadāmīti taṃ pana vaccaṃ khāditvā yampahaṃ vaccaṃ karomi.
Yaṃ hadāmi means, "And whatever excrement I discharge after eating that excrement."
“Yaṃ hadāmī” có nghĩa là, sau khi ăn phân đó, những gì tôi thải ra.
Etaṃ so upajīvatīti etaṃ mama vaccaṃ so kulūpakapeto divase divase khādanavasena upajīvati, attabhāvaṃ yāpetīti attho.
Etaṃ so upajīvati means, "That petā, who was the attendant bhikkhu, subsists on that excrement of mine day after day by eating it, sustaining his existence."
Etaṃ so upajīvatī (Nó sống nhờ vào điều này) nghĩa là: Vị ngạ quỷ thường đến nhà đó sống nhờ vào phân của tôi mỗi ngày bằng cách ăn nó, duy trì thân mạng.
Tesu kuṭumbiko pesale bhikkhū ‘‘evaṃ āhāraparibhogato varaṃ tumhākaṃ gūthakhādana’’nti akkosi.
Among them, the householder had reviled the virtuous bhikkhus, saying, "Eating excrement is better for you than consuming such food."
Trong số đó, người chủ gia đình đã mắng các tỳ khưu có giới đức rằng: “Thà các ông ăn phân còn hơn là thọ dụng thức ăn như vậy!”
Kulūpako pana kuṭumbikampi tathāvacane samādapetvā sayaṃ tathā akkosi, tenassa tatopi paṭikuṭṭhatarā jīvikā ahosi.
The attendant bhikkhu, having encouraged the householder to speak such words, himself reviled in the same manner, and therefore his livelihood became even more repulsive than that of the householder petā.
Còn vị ngạ quỷ thường đến nhà đó đã xúi giục cả người chủ gia đình mắng chửi như vậy, và chính nó cũng mắng chửi như vậy, nên cuộc sống của nó còn đáng ghê tởm hơn cả vị ngạ quỷ kia.
Āyasmā mahāmoggallāno taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesi.
Venerable Mahā Moggallāna reported that incident to the Bhagavā.
Đại đức Mahāmoggallāna đã trình bày sự việc đó lên Đức Thế Tôn.
Bhagavā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā upavāde ādīnavaṃ dassetvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi.
The Bhagavā made that matter an occasion (for a discourse), showed the danger in reviling, and taught the Dhamma to the assembled audience.
Đức Thế Tôn đã lấy sự việc đó làm duyên khởi, chỉ ra sự nguy hiểm của việc phỉ báng, và thuyết pháp cho hội chúng đang có mặt.
Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.
That discourse was beneficial to the great multitude.
Bài pháp thoại đó đã mang lại lợi ích cho đại chúng.
774-81. Gūthakūpato uggantvāti idaṃ satthari jetavane viharante aññataraṃ gūthakhādakapetiṃ ārabbha vuttaṃ.
774-81. This (story beginning with) ‘Emerging from the pit of excrement’ (Gūthakūpato uggantvā) was spoken by the Teacher while residing in Jetavana, concerning a certain female peta who eats excrement.
774-81. Gūthakūpato uggantvā (Từ hố phân trồi lên): Điều này được nói liên quan đến một ngạ quỷ cái ăn phân, khi Đức Bổn Sư đang trú tại Jetavana.
Tassā vatthu anantaravatthusadisaṃ.
Her story is similar to the immediately preceding story.
Câu chuyện về ngạ quỷ cái đó tương tự như câu chuyện vừa rồi.
Tattha upāsakena vihāro kāritoti upāsakassa vasena āgataṃ, idha pana upāsikāyāti ayameva viseso.
In that (story), it is mentioned that the monastery was built by a male lay follower, while here it is by a female lay follower—this is the only difference.
Trong câu chuyện trước, có đoạn nói rằng ngôi tịnh xá được xây bởi một cận sự nam, còn ở đây thì bởi một cận sự nữ; đây chính là điểm khác biệt.
Sesaṃ vatthusmiṃ gāthāsu ca apubbaṃ natthi.
The rest of the story and verses contain nothing new.
Phần còn lại trong câu chuyện và các bài kệ không có gì mới.
Naggā dubbaṇṇarūpātthāti idaṃ satthari jetavane viharante sambahule pete ārabbha vuttaṃ.
This (story beginning with) ‘You are naked, of wretched appearance’ (Naggā dubbaṇṇarūpātthā) was spoken by the Teacher while residing in Jetavana, concerning a group of petas.
Naggā dubbaṇṇarūpātthā (Các ông trần truồng, hình dạng xấu xí) được nói liên quan đến nhiều ngạ quỷ, khi Đức Bổn Sư đang trú tại Jetavana.
Sāvatthiyaṃ kira sambahulā manussā gaṇabhūtā assaddhā appasannā maccheramalapariyuṭṭhitacittā dānādisucaritavimukhā hutvā ciraṃ jīvitvā kāyassa bhedā nagarassa samīpe petayoniyaṃ nibbattiṃsu.
It is said that in Sāvatthī, many people, having formed a group, were faithless, undevout, with minds overwhelmed by the defilement of avarice, and averse to good conduct such as giving. After living for a long time, upon the dissolution of the body, they were reborn in the peta realm near the city.
Nghe nói, tại Sāvatthī, nhiều người tụ tập thành nhóm, không có đức tin, không có niềm tịnh tín, tâm bị che lấp bởi cấu uế xan tham, chán ghét các thiện hạnh như bố thí, sau khi sống lâu, khi thân hoại, họ tái sinh vào cõi ngạ quỷ gần thành phố.
Athekadivasaṃ āyasmā mahāmoggallāno sāvatthiyaṃ piṇḍāya gacchanto antarāmagge pete disvā –
Then, one day, as Venerable Mahāmoggallāna was going for alms in Sāvatthī, he saw these petas on the way and—
Một ngày nọ, khi Đại đức Mahāmoggallāna đang đi khất thực ở Sāvatthī, trên đường ngài thấy các ngạ quỷ và hỏi bằng bài kệ:
Gāthāya pucchi.
He asked with a verse.
Xương sườn lồi ra, gầy trơ xương, này các ngài, các ngài là ai?”
Tattha dubbaṇṇarūpātthāti dubbaṇṇasarīrā hotha.
Therein, dubbaṇṇarūpātthā means, "you are of wretched bodies."
Trong đó, dubbaṇṇarūpātthā (hình dạng xấu xí) nghĩa là các ông có thân thể xấu xí.
Ke nu tumhetthāti tumhe ke nu nāma bhavatha.
Ke nu tumhetthā means, "who might you be?"
Ke nu tumhetthā (Các ông là ai vậy) nghĩa là các ông có tên là gì?
Mārisāti te attano sāruppavasena ālapati.
Mārisā is his address to them in a manner appropriate to them.
Mārisā (Này các ngài) là cách ngài gọi họ phù hợp với địa vị của họ.
788. Tattha api yojanāni gacchāmāti anekānipi yojanāni gacchāma.
788. Therein, api yojanāni gacchāmā means, "we go even many yojanas."
Trong đó, api yojanāni gacchāmā (Chúng con đi hàng dojana) nghĩa là chúng con đi nhiều dojana.
Kathaṃ?
How?
788. Trong đó, api yojanāni gacchāmā (Chúng con đi hàng dojana) nghĩa là chúng con đi nhiều dojana.
Chātā āhāragedhinoti, cirakālaṃ jighacchāya jighacchitā āhāre giddhā abhigijjhantā hutvā, evaṃ gantvāpi kiñci āhāraṃ aladdhāyeva nivattāma.
Chātā āhāragedhino means, "having been hungry for a long time, greedy for food, ardently craving it, even after going thus, we return without obtaining any food at all."
Tại sao?
Appapuññatāti apuññatā akatakalyāṇatā.
Appapuññatā means, "lack of merit, not having done good deeds."
Chātā āhāragedhino (Đói khát, tham lam thức ăn) nghĩa là, vì đói khát lâu ngày, tham lam thức ăn, chúng con đi như vậy nhưng không tìm được chút thức ăn nào, đành quay về.
790. Te cāti te mayaṃ.
790. Te cā means, "those of us."
Avakujjā patāmase (Úp mặt xuống mà ngã) nghĩa là đôi khi chúng con ngã úp mặt xuống.
Uraṃ sīsañca ghaṭṭemāti avakujjā hutvā patitā uṭṭhātuṃ asakkontā vedhantā vedanāppattā attano attano uraṃ sīsañca paṭighaṃsāma.
Uraṃ sīsañca ghaṭṭemā means, "having fallen prostrate, unable to rise, trembling and afflicted by pain, we strike our chests and heads."
790. Te cā (Và chúng con) nghĩa là chúng tôi.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
The rest is in the manner explained below.
Uraṃ sīsañca ghaṭṭemā (Đập ngực và đầu) nghĩa là, khi ngã úp mặt xuống, không thể đứng dậy, đau đớn, chúng tôi đập ngực và đầu của mình.
Diṭṭhā tayā nirayā tiracchānayonīti idaṃ satthari jetavane viharante aññataraṃ vimānapetaṃ ārabbha vuttaṃ.
This (story beginning with) ‘You have seen hells, animal wombs’ (Diṭṭhā tayā nirayā tiracchānayonī) was spoken by the Teacher while residing in Jetavana, concerning a certain mansion-peta.
11. Giải thích câu chuyện về ngạ quỷ ở Pāṭaliputta
Sāvatthivāsino kira pāṭaliputtavāsino ca bahū vāṇijā nāvāya suvaṇṇabhūmiṃ agamiṃsu.
It is said that many merchants, both residents of Sāvatthī and Pāṭaliputta, went to Suvaṇṇabhūmi by ship.
Diṭṭhā tayā nirayā tiracchānayonī (Ngươi đã thấy các địa ngục, các loài súc sinh) được nói liên quan đến một ngạ quỷ có cung điện, khi Đức Bổn Sư đang trú tại Jetavana.
Tattheko upāsako ābādhiko mātugāme paṭibaddhacitto kālamakāsi.
Among them, one male lay follower, being ill and having a mind attached to a woman, passed away.
Nghe nói, nhiều thương nhân từ Sāvatthī và Pāṭaliputta đã đi thuyền đến Suvaṇṇabhūmi.
So katakusalopi devalokaṃ anupapajjitvā itthiyā paṭibaddhacittatāya samuddamajjhe vimānapeto hutvā nibbatti.
Although he had performed wholesome deeds, he did not reappear in the deva realm, but due to his mind being attached to that woman, he was reborn as a mansion-peta in the middle of the ocean.
Trong số đó, một cận sự nam bị bệnh, tâm quyến luyến một người phụ nữ, đã qua đời.
Yassaṃ pana so paṭibaddhacitto, sā itthī suvaṇṇabhūmigāminiṃ nāvaṃ abhiruyha gacchati.
The woman to whom he was attached was traveling on a ship bound for Suvaṇṇabhūmi.
Mặc dù đã làm điều thiện, nhưng vì tâm quyến luyến người phụ nữ đó, ông ta đã không tái sinh vào cõi trời mà tái sinh làm ngạ quỷ có cung điện giữa biển.
Atha kho so peto taṃ itthiṃ gahetukāmo nāvāya gamanaṃ uparundhi.
Then, that peta, desiring to take that woman, stopped the ship’s journey.
Người phụ nữ mà ông ta quyến luyến đang đi trên con thuyền đến Suvaṇṇabhūmi.
Atha vāṇijā ‘‘kena nu kho kāraṇena ayaṃ nāvā na gacchatī’’ti vīmaṃsantā kāḷakaṇṇisalākaṃ vicāresuṃ.
Then the merchants, wondering, “For what reason is this ship not moving?”, cast lots for the unfortunate one.
Lúc đó, vị ngạ quỷ muốn bắt người phụ nữ đó nên đã cản trở con thuyền di chuyển.
Amanussiddhiyā yāvatatiyaṃ tassā eva itthiyā pāpuṇi, yassaṃ so paṭibaddhacitto.
Through the power of non-humans, it fell three times to that very woman to whom he was attached.
Các thương nhân bèn tự hỏi: “Vì lý do gì mà con thuyền này không đi được?” và đã bốc thăm bằng que thăm đen đủi.
Taṃ disvā vāṇijā veḷukalāpaṃ samudde otāretvā tassa upari taṃ itthiṃ otāresuṃ.
Seeing this, the merchants lowered a bundle of bamboos into the ocean and placed that woman upon it.
Do thần lực của phi nhân, que thăm đã trúng chính người phụ nữ đó đến ba lần, người mà vị ngạ quỷ đã quyến luyến.
Itthiyā otāritamattāya nāvā vegena suvaṇṇabhūmiṃ abhimukhā pāyāsi.
As soon as the woman was lowered, the ship swiftly headed towards Suvaṇṇabhūmi.
Thấy vậy, các thương nhân đã thả một bó tre xuống biển và đặt người phụ nữ đó lên trên.
Amanusso taṃ itthiṃ attano vimānaṃ āropetvā tāya saddhiṃ abhirami.
The non-human, seeing that woman, took her to his mansion and delighted with her.
Ngay khi người phụ nữ được thả xuống, con thuyền đã nhanh chóng tiến về Suvaṇṇabhūmi.
Sā ekaṃ saṃvaccharaṃ atikkamitvā nibbinnarūpā taṃ petaṃ yācantī āha – ‘‘ahaṃ idha vasantī mayhaṃ samparāyikaṃ atthaṃ kātuṃ na labhāmi, sādhu, mārisa, maṃ pāṭaliputtameva nehī’’ti.
After a year had passed, she, growing weary, pleaded with that peta, saying, “Living here, I cannot do anything for my future welfare. Please, sir, take me back to Pāṭaliputta.”
Vị phi nhân đã đưa người phụ nữ đó lên cung điện của mình và vui vẻ cùng cô ấy.
So tāya yācito –
Being implored by her, he—
Sau một năm, người phụ nữ cảm thấy chán nản và cầu xin vị ngạ quỷ: “Khi sống ở đây, tôi không thể làm điều lợi ích cho kiếp sau của mình. Xin ngài, thưa ngài, hãy đưa tôi trở về Pāṭaliputta.”
Gāthamāha.
Spoke this verse.
Ta sẽ đưa ngươi về Pāṭaliputta an toàn; ở đó, hãy làm điều thiện.”
Tattha diṭṭhā tayā nirayāti ekacce paccekanirayāpi tayā diṭṭhā.
Therein, diṭṭhā tayā nirayā means, "you have seen some of the individual hells."
Trong đó, diṭṭhā tayā nirayā (Ngươi đã thấy các địa ngục) nghĩa là ngươi đã thấy cả một số địa ngục riêng biệt.
Tiracchānayonīti mahānubhāvā nāgasupaṇṇāditiracchānāpi diṭṭhā tayāti yojanā.
Tiracchānayonī is to be connected (with the meaning), "you have seen even animals of great power like nāgas and supaṇṇas."
Tiracchānayonī (Các loài súc sinh) nghĩa là ghép câu: ngươi đã thấy cả các loài súc sinh có thần lực lớn như rắn thần (nāga) và chim thần (supaṇṇa).
Petāti khuppipāsādibhedā petā.
Petā means, "petas of various kinds, such as those afflicted by hunger and thirst."
Petā (Các ngạ quỷ) nghĩa là các ngạ quỷ thuộc các loại như đói khát.
Asurāti kālakañcikādibhedā asurā.
Asurā means, "asuras of the Kālakañcika type and others."
Asurā (Các A-tu-la) nghĩa là các A-tu-la thuộc loại Kālakañcika.
Devāti ekacce cātumahārājikā devā.
Devā means, "some of the Cātumahārājika devas."
Devā (Chư thiên) nghĩa là một số chư thiên thuộc cõi Tứ Đại Thiên Vương.
So kira attano ānubhāvena antarantarā taṃ gahetvā paccekanirayādike dassento vicarati, tena evamāha.
It is said that he, by his own power, took her from time to time and wandered about showing her individual hells and so on; that is why he spoke thus.
Nghe nói, vị ngạ quỷ đó, nhờ thần lực của mình, thỉnh thoảng đưa người phụ nữ đó đi khắp nơi, chỉ cho nàng thấy các địa ngục riêng biệt, v.v., nên ngài nói như vậy.
Sayamaddasa kammavipākamattanoti nirayādike visesato gantvā passantī sayameva attanā katakammānaṃ vipākaṃ paccakkhato addasa adakkhi.
Sayamaddasa kammavipākamattano means, "having gone specifically to hells and so on and seen them, you have directly seen for yourself the results of your own past deeds."
Sayamaddasa kammavipākamattano (Ngươi đã tự mình thấy quả báo của nghiệp mình) nghĩa là nàng đã đích thân đi đến các địa ngục, v.v., và tự mình trực tiếp thấy quả báo của các nghiệp đã làm.
Nessāmi taṃ pāṭaliputtamakkhatanti idānāhaṃ taṃ akkhataṃ kenaci aparikkhataṃ manussarūpeneva pāṭaliputtaṃ nayissāmi.
Nessāmi taṃ pāṭaliputtamakkhataṃ means, "now I will take you to Pāṭaliputta unharmed by anyone, in human form only."
Nessāmi taṃ pāṭaliputtamakkhataṃ (Ta sẽ đưa ngươi về Pāṭaliputta an toàn) nghĩa là bây giờ ta sẽ đưa ngươi về Pāṭaliputta an toàn, không bị ai làm hại, với hình dạng con người.
Tvaṃ pana tattha gantvā kusalaṃ karohi kammaṃ, kammavipākassa paccakkhato diṭṭhattā yuttapayuttā puññaniratā hohīti attho.
But as for you, having gone there, perform wholesome deeds (kusalaṃ karohi kammaṃ), meaning, since you have directly seen the result of kamma, strive diligently and delight in meritorious deeds.
Còn ngươi, hãy đến đó và làm các việc thiện (kusala kamma), vì đã đích thân thấy quả báo của nghiệp (kammavipāka), hãy tinh tấn và chuyên tâm vào việc phước thiện (puñña)." Đây là ý nghĩa.
Atha so peto taṃ itthiṃ gahetvā ākāsena gantvā pāṭaliputtanagarassa majjhe ṭhapetvā pakkāmi.
Then that peta, taking the woman, went through the air and placed her in the middle of Pāṭaliputta city, and then departed.
Sau đó, vị ngạ quỷ (peta) đó nắm lấy người phụ nữ ấy, bay trên không trung, đặt nàng xuống giữa thành Pāṭaliputta rồi rời đi.
Athassā ñātimittādayo taṃ disvā ‘‘mayaṃ pubbe samudde pakkhittā matāti assumha.
Then her relatives and friends, seeing her, said, ‘‘We had heard that she was thrown into the ocean and died.
Sau đó, bà con, bạn bè của nàng thấy nàng, nói: "Chúng tôi đã nghe rằng nàng đã chết, bị ném xuống biển từ trước.
Sā ayaṃ diṭṭhā vata, bho, sotthinā āgatā’’ti abhinandamānā samāgantvā tassā pavattiṃ pucchiṃsu.
Oh, behold, she has been seen, having arrived safely!’’ Rejoicing, they gathered and asked her for her story.
Thật vậy, nàng đã được thấy, này các bạn, đã trở về bình an!" Họ hoan hỷ tụ họp lại và hỏi nàng về câu chuyện.
Sā tesaṃ ādito paṭṭhāya attanā diṭṭhaṃ anubhūtañca sabbaṃ kathesi.
She recounted to them everything she had seen and experienced from the beginning.
Nàng kể lại tất cả những gì mình đã thấy và trải qua từ đầu.
Sāvatthivāsinopi kho te vāṇijā anukkamena sāvatthiṃ upagatakāle satthu santikaṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisinnā taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesuṃ.
Those merchants from Sāvatthī, too, in due course, upon arriving in Sāvatthī, approached the Teacher, paid homage, and sat down to one side, relating the story to the Blessed One.
Những thương nhân cư ngụ ở Sāvatthī cũng vậy, tuần tự trở về Sāvatthī, đến gặp Đức Phật (Satthā), đảnh lễ và ngồi xuống một bên, rồi kể lại câu chuyện đó cho Đức Thế Tôn (Bhagavā).
Bhagavā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā catunnaṃ parisānaṃ dhammaṃ desesi.
The Blessed One, making that matter the occasion, taught the Dhamma to the four assemblies.
Đức Thế Tôn đã dùng câu chuyện đó làm duyên khởi để thuyết Pháp cho bốn chúng hội.
Taṃ sutvā mahājano saṃvegajāto dānādikusaladhammanirato ahosīti.
Hearing that, the great multitude, filled with a sense of urgency, became devoted to wholesome dhammas such as giving.
Nghe xong, đại chúng khởi tâm xúc động, chuyên tâm vào các pháp thiện như bố thí (dāna) v.v.
Ayañca te pokkharaṇī surammāti idaṃ satthari sāvatthiyaṃ viharante ambapetaṃ ārabbha vuttaṃ.
‘‘Ayañca te pokkharaṇī surammā’’ (This delightful pond of yours) —this was spoken by the Teacher while residing in Sāvatthī, concerning the mango peta.
" Ayañca te pokkharaṇī surammā (Đây là hồ nước tuyệt đẹp của ngươi)" - câu này được Đức Phật (Satthā) nói khi Ngài đang trú ngụ tại Sāvatthī, liên quan đến một vị ngạ quỷ (peta) tên Ambapeta.
Sāvatthiyaṃ kira aññataro gahapati parikkhīṇabhogo ahosi.
It is said that in Sāvatthī there was a certain householder whose wealth had diminished.
Nghe nói, tại Sāvatthī có một gia chủ nọ đã cạn kiệt tài sản.
Tassa bhariyā kālamakāsi, ekā dhītāyeva hoti.
His wife had passed away, and he had only one daughter.
Vợ ông đã qua đời, chỉ còn lại một người con gái.
So taṃ attano mittassa gehe ṭhapetvā iṇavasena gahitena kahāpaṇasatena bhaṇḍaṃ gahetvā satthena saddhiṃ vaṇijjāya gato, na cireneva mūlena saha udayabhūtāni pañca kahāpaṇasatāni labhitvā satthena saha paṭinivatti.
He left her at a friend’s house, took goods worth a hundred kahāpaṇas borrowed as a loan, and went trading with a caravan; not long after, he obtained five hundred kahāpaṇas as profit along with the principal, and returned with the caravan.
Ông gửi con gái mình ở nhà một người bạn, rồi vay một trăm đồng tiền (kahāpaṇa) để mua hàng hóa, cùng với đoàn thương nhân đi buôn bán; không lâu sau, ông kiếm được năm trăm đồng tiền, bao gồm cả vốn và lợi nhuận, rồi cùng đoàn thương nhân trở về.
Antarāmagge corā pariyuṭṭhāya satthaṃ pāpuṇiṃsu, satthikā ito cito ca palāyiṃsu.
Along the way, robbers arose and attacked the caravan; the caravaneers fled hither and thither.
Giữa đường, bọn cướp nổi dậy tấn công đoàn xe, các thương nhân bỏ chạy tán loạn.
So pana gahapati aññatarasmiṃ gacche kahāpaṇe nikkhipitvā avidūre nilīyi.
But that householder, having hidden his kahāpaṇas in a certain bush, concealed himself not far away.
Vị gia chủ đó giấu tiền (kahāpaṇa) vào một bụi cây và ẩn mình không xa.
Corā taṃ gahetvā jīvitā voropesuṃ.
The robbers seized him and deprived him of his life.
Bọn cướp bắt được ông và tước đoạt mạng sống của ông.
So dhanalobhena tattheva peto hutvā nibbatti.
Driven by greed for wealth, he was reborn right there as a peta.
Vì lòng tham tiền của cải, ông liền tái sinh làm ngạ quỷ (peta) ngay tại đó.
Vāṇijā sāvatthiṃ gantvā tassa dhītuyā taṃ pavattiṃ ārocesuṃ.
The merchants went to Sāvatthī and informed his daughter of the incident.
Các thương nhân trở về Sāvatthī và kể lại câu chuyện đó cho con gái của ông.
Sā pitu maraṇena ājīvikābhayena ca ativiya sañjātadomanassā bāḷhaṃ paridevi.
She became exceedingly sorrowful due to her father's death and the fear for her livelihood, and she wept bitterly.
Nàng vô cùng đau khổ vì cái chết của cha và nỗi lo sợ về kế sinh nhai, nên đã khóc than rất nhiều.
Atha naṃ so pitu sahāyo kuṭumbiko ‘‘yathā nāma kulālabhājanaṃ sabbaṃ bhedanapariyantaṃ, evameva sattānaṃ jīvitaṃ bhedanapariyantaṃ.
Then her father's friend, a householder, consoled her, saying, ‘‘Just as all potter’s vessels are destined to break, so too is the life of beings destined to perish.
Sau đó, người bạn thân của cha nàng, một gia chủ giàu có, an ủi nàng rằng: "Cũng như tất cả đồ gốm của người thợ gốm đều có kết cục là vỡ tan, thì cuộc đời của chúng sinh cũng vậy, có kết cục là tan rã.
Maraṇaṃ nāma sabbasādhāraṇaṃ appaṭikārañca, tasmā mā tvaṃ pitari atibāḷhaṃ soci, mā paridevi, ahaṃ te pitā, tvaṃ mayhaṃ dhītā, ahaṃ tava pitu kiccaṃ karomi, tvaṃ pituno gehe viya imasmiṃ gehe avimanā abhiramassū’’ti vatvā samassāsesi.
Death is common to all and irremediable; therefore, do not grieve too much for your father, do not weep. I am your father, you are my daughter. I will perform your father's duties. Be joyful and content in this house as if it were your father's house.’’
Cái chết là điều chung cho tất cả và không thể cứu vãn được; vì vậy, con đừng quá đau buồn hay khóc than vì cha. Ta là cha của con, con là con gái của ta. Ta sẽ làm những việc của cha con, con hãy vui vẻ ở trong nhà này như ở nhà cha con vậy."
Sā tassa vacanena paṭippassaddhasokā pitari viya tasmiṃ sañjātagāravabahumānā attano kapaṇabhāvena tassa veyyāvaccakārinī hutvā vattamānā pitaraṃ uddissa matakiccaṃ kātukāmā yāguṃ pacitvā manosilāvaṇṇāni suparipakkāni madhurāni ambaphalāni kaṃsapātiyaṃ ṭhapetvā yāguṃ ambaphalāni ca dāsiyā gāhāpetvā vihāraṃ gantvā satthāraṃ vanditvā evamāha – ‘‘bhagavā mayhaṃ dakkhiṇāya paṭiggahaṇena anuggahaṃ karothā’’ti.
Comforted by his words, her sorrow subsided, and feeling reverence and respect for him as if he were her father, she, in her helpless state, became his attendant. Desiring to perform a funerary rite for her father, she cooked porridge, placed perfectly ripe and sweet mangoes the color of realgar in a bronze bowl, and having her maid carry the porridge and mangoes, went to the vihāra and paid homage to the Teacher, saying, ‘‘Blessed One, please favor me by accepting my offering.’’
Nghe lời ông, nỗi buồn của nàng lắng xuống, nàng kính trọng và quý mến ông như cha mình. Vì cảnh nghèo khó của mình, nàng làm mọi việc phục vụ ông. Một hôm, nàng muốn làm lễ cúng dường cho cha đã mất, nên nấu cháo (yāgu), đặt những trái xoài chín mọng, ngọt lịm, màu đỏ như son (manosilā) vào một chiếc bát đồng, rồi sai người hầu gái mang cháo và xoài đến tịnh xá, đảnh lễ Đức Phật (Satthā) và thưa rằng: "Bạch Đức Thế Tôn, xin Ngài từ bi thọ nhận lễ cúng dường của con."
Satthā mahākaruṇāya sañcoditamānaso tassā manorathaṃ pūrento nisajjākāraṃ dassesi.
The Teacher, whose mind was moved by great compassion, fulfilling her wish, indicated that he would sit.
Đức Phật, với tâm từ bi lớn lao được thúc đẩy, đã tỏ ý đồng ý ngồi xuống để hoàn thành ước nguyện của nàng.
Sā haṭṭhatuṭṭhā paññattavarabuddhāsane attanā upanītaṃ suvisuddhavatthaṃ attharitvā adāsi, nisīdi bhagavā paññatte āsane.
She, delighted and joyful, spread the pure cloth she had brought on the excellent Buddha-seat that had been prepared and offered it. The Blessed One sat on the prepared seat.
Nàng hoan hỷ trải tấm vải sạch sẽ do mình mang đến lên trên chỗ ngồi cao quý đã được sắp đặt cho Đức Phật và dâng cúng. Đức Phật ngồi xuống chỗ ngồi đã được sắp đặt.
Atha sā bhagavato yāguṃ upanāmesi, paṭiggahesi bhagavā yāguṃ.
Then she offered the porridge to the Blessed One, and the Blessed One accepted the porridge.
Sau đó, nàng dâng cháo lên Đức Phật, và Đức Phật đã thọ nhận cháo.
Atha saṅghaṃ uddissa bhikkhūnampi yāguṃ datvā puna dhotahatthā ambaphalāni bhagavato upanāmesi, bhagavā tāni paribhuñji.
Then, having offered porridge to the bhikkhus intending for the Saṅgha, she, with washed hands, again offered mangoes to the Blessed One, and the Blessed One partook of them.
Tiếp đó, nàng cúng dường cháo cho các Tỳ-kheo trong Tăng đoàn, rồi rửa tay và lại dâng xoài lên Đức Phật. Đức Phật đã thọ dụng những trái xoài đó.
Sā bhagavantaṃ vanditvā evamāha – ‘‘yā me, bhante, paccattharaṇayāguambaphaladānavasena pavattā dakkhiṇā, sā me pitaraṃ pāpuṇātū’’ti.
She paid homage to the Blessed One and said, ‘‘Venerable Sir, may this offering of mine, consisting of the seat-cover, porridge, and mangoes, reach my father.’’
Nàng đảnh lễ Đức Phật và thưa rằng: "Bạch Đức Thế Tôn, phước báu bố thí cháo, xoài và vật trải ngồi của con, xin cho cha con được hưởng."
Bhagavā ‘‘evaṃ hotū’’ti vatvā anumodanaṃ akāsi.
The Blessed One, saying, ‘‘So be it,’’ gave the anumodanā.
Đức Phật nói: "Nguyện cho điều đó thành tựu!" và đã tùy hỷ phước báu.
Sā bhagavantaṃ vanditvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
She paid homage to the Blessed One, circumambulated him clockwise, and departed.
Nàng đảnh lễ Đức Phật, nhiễu bên phải rồi rời đi.
Tāya dakkhiṇāya samuddiṭṭhamattāya so peto ambavanauyyānavimānakapparukkhapokkharaṇiyo mahatiñca dibbasampattiṃ paṭilabhi.
As soon as that offering was dedicated, that peta obtained a mango grove, a park, a vimāna, a wish-fulfilling tree, ponds, and great divine splendor.
Ngay khi phước báu đó được hồi hướng, vị ngạ quỷ (peta) đó đã nhận được một khu vườn xoài, một cung điện (vimāna), cây như ý (kapparukkha), hồ nước và một sự giàu sang thần diệu vĩ đại.
Atha te vāṇijā aparena samayena vaṇijjāya gacchantā tameva maggaṃ paṭipannā pubbe vasitaṭṭhāne ekarattiṃ vāsaṃ kappesuṃ.
Then, at a later time, those merchants, going on a trading journey, took the same road and stayed for one night in the place where they had previously resided.
Sau đó, vào một thời điểm khác, những thương nhân đó lại đi buôn bán, đi trên cùng con đường cũ và nghỉ đêm tại nơi họ đã từng ở trước đây.
Te disvā so vimānapeto uyyānavimānādīhi saddhiṃ tesaṃ attānaṃ dassesi.
Seeing them, that vimāna-peta revealed himself to them along with his park, vimāna, and so on.
Thấy họ, vị ngạ quỷ (vimānapeta) đó đã hiện thân cùng với cung điện (uyyānavimāna) của mình cho họ thấy.
Te vāṇijā taṃ disvā tena laddhasampattiṃ pucchantā –
Those merchants, seeing him, and asking about the splendor he had obtained—
Những thương nhân đó thấy ngạ quỷ (peta) và hỏi về sự giàu sang mà ngạ quỷ (peta) đã đạt được—
Gāthamāha.
Thus he spoke the verse.
Lời kệ được nói.
Tattha tena me idha labbhatīti yaṃ taṃ bhagavato bhikkhūnañca ambapakkaṃ udakaṃ yāguñca mamaṃ uddissa dentiyā mayhaṃ dhītāya dinnaṃ dānaṃ, tena me dhītāya dinnadānena idha imasmiṃ dibbe ambavane sabbotukaṃ ambapakkaṃ, imissā dibbāya manuññāya pokkharaṇiyā dibbaṃ udakaṃ, yāguyā attharaṇassa ca dānena uyyānavimānakapparukkhādīsu sītacchāyā manoramā idha labbhati, samijjhatīti attho.
Here, tena me idha labbhatī means: the ripe mangoes in this divine mango grove that yields in all seasons, the divine water in this divine, charming pond, and the cool, pleasant shade in the park, vimāna, wish-fulfilling trees, and so on, are obtained here by me, are fulfilled, by the gift of ripe mangoes, water, and porridge given by my daughter, intending for me, given to the Blessed One and the bhikkhus. This is the meaning.
Trong đó, tena me idha labbhatī có nghĩa là: "Do sự bố thí mà con gái tôi đã dâng cúng cho Đức Phật và các Tỳ-kheo, bao gồm xoài chín, nước và cháo, với ý hướng đến tôi, nhờ sự bố thí đó, tôi được hưởng ở đây, trong khu vườn xoài thần diệu này, xoài chín quanh năm; nước thần diệu trong hồ nước đáng yêu thần diệu này; và nhờ sự bố thí cháo cùng vật trải ngồi, tôi có được bóng mát dễ chịu và đáng yêu trong cung điện (vimāna), cây như ý (kapparukkha) v.v. trong khu vườn này; điều đó thành tựu." Đây là ý nghĩa.
Evañca pana vatvā so peto te vāṇije netvā tāni pañca kahāpaṇasatāni dassetvā ‘‘ito upaḍḍhaṃ tumhe gaṇhatha, upaḍḍhaṃ mayā gahitaṃ iṇaṃ sodhetvā sukhena jīvatūti mayhaṃ dhītāya dethā’’ti āha.
And having said this, that peta led those merchants and showed them those five hundred kahāpaṇas, saying, ‘‘You take half of this. And give the other half to my daughter so that she may pay off the debt I incurred and live happily.’’
Và sau khi nói như vậy, vị ngạ quỷ (peta) đó dẫn các thương nhân đến, chỉ cho họ năm trăm đồng tiền (kahāpaṇa) đó và nói: "Các ông hãy lấy một nửa số này, còn một nửa, xin hãy đưa cho con gái tôi để nó trả nợ mà tôi đã vay và sống an vui."
Vāṇijā anukkamena sāvatthiṃ patvā tassa dhītāya kathetvā tena attano dinnabhāgampi tassā eva adaṃsu.
The merchants, in due course, arrived in Sāvatthī, told his daughter, and also gave her their own share which the peta had given them.
Các thương nhân tuần tự đến Sāvatthī, kể lại cho con gái của ngạ quỷ (peta) đó nghe, và cũng đưa luôn phần của mình cho nàng.
Sā kahāpaṇasataṃ dhanikānaṃ datvā itaraṃ attano pitu sahāyassa tassa kuṭumbikassa datvā sayaṃ veyyāvaccaṃ karonti nivasati.
She, having paid a hundred kahāpaṇas to the creditors, handed over the remaining amount to her father's friend, that householder, and lived there, performing tasks herself.
Nàng trả một trăm đồng tiền cho chủ nợ, còn số tiền còn lại, nàng giao cho người bạn thân của cha mình, vị gia chủ đó, và tự mình ở lại làm mọi việc phục vụ.
So ‘‘idaṃ sabbaṃ tuyhaṃyeva hotū’’ti tassāyeva paṭidatvā taṃ attano jeṭṭhaputtassa gharasāminiṃ akāsi.
He, saying, 'May all this be yours,' gave it back to her and made her the mistress of his eldest son's house.
Vị gia chủ đó nói: "Tất cả số này đều là của con!" và trả lại cho nàng, rồi gả nàng làm chủ nhà cho con trai cả của mình.
Imaṃ gāthamāha.
He spoke this verse.
Khổ đau dưới hình thức an lạc, chế ngự người phóng dật.”
Sā gāthāpariyosāne sotāpattiphale patiṭṭhitā.
At the conclusion of the verse, she was established in the fruit of stream-entry.
Vị ấy nói bài kệ này. Khi bài kệ kết thúc, cô gái đã an trú vào quả Tu-đà-hoàn (sotāpatti).
Sā dutiyadivase buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dānaṃ datvā taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesi.
On the second day, she offered a great alms-giving to the Saṅgha led by the Buddha and reported the matter to the Blessed One.
Ngày hôm sau, cô gái đã dâng đại thí đến Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu, và trình bày câu chuyện đó lên Đức Phật.
Bhagavā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi.
The Blessed One, making that matter the occasion, taught the Dhamma to the assembled retinue.
Đức Phật đã lấy câu chuyện đó làm duyên khởi (aṭṭhuppatti) để thuyết pháp cho hội chúng hiện diện.
Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.
That discourse was beneficial to the great multitude.
Bài pháp thoại đó đã mang lại lợi ích cho đại chúng.
Yaṃ dadāti na taṃ hotīti idaṃ akkhadāyakapetavatthu.
“What one gives, that does not become” – this is the Akkhadāyaka Petavatthu.
Yaṃ dadāti na taṃ hoti là câu chuyện về ngạ quỷ người dâng trục bánh xe.
Tassa kā uppatti?
What is its origin?
Nguồn gốc của câu chuyện đó là gì?
Bhagavati sāvatthiyaṃ viharante aññataro sāvatthivāsī upāsako sakaṭehi bhaṇḍassa pūretvā vaṇijjāya videsaṃ gantvā tattha attano bhaṇḍaṃ vikkiṇitvā paṭibhaṇḍaṃ sakaṭesu āropetvā sāvatthiṃ uddissa maggaṃ paṭipajji.
While the Blessed One was residing in Sāvatthī, a certain devotee from Sāvatthī, having loaded carts with goods, went to a foreign land for trade. There, he sold his goods, loaded return goods onto the carts, and set out on the road towards Sāvatthī.
Khi Đức Thế Tôn đang trú ngụ tại Sāvatthī, một cư sĩ ở Sāvatthī đã chất đầy hàng hóa lên xe bò để đi buôn ở nước ngoài. Sau khi bán hết hàng hóa của mình ở đó, ông ta chất hàng hóa mua lại lên xe bò và lên đường trở về Sāvatthī.
Tassa maggaṃ gacchantassa aṭaviyaṃ ekassa sakaṭassa akkho bhijji.
As he was traveling through the forest, the axle of one of his carts broke.
Khi ông đang đi trên đường, trục của một chiếc xe bò bị gãy trong rừng.
Atha aññataro puriso rukkhagahaṇatthaṃ kuṭhāripharasuṃ gāhāpetvā attano gāmato nikkhamitvā araññe vicaranto taṃ ṭhānaṃ patvā taṃ upāsakaṃ akkhabhañjanena domanassappattaṃ disvā ‘‘ayaṃ vāṇijo akkhabhañjanena aṭaviyaṃ kilamatī’’ti anukampaṃ upādāya rukkhadaṇḍaṃ chinditvā daḷhaṃ akkhaṃ katvā sakaṭe yojetvā adāsi.
Then a certain man, taking an axe and a hatchet to gather wood, left his village and wandered in the forest. He arrived at that spot, saw the devotee distraught by the broken axle, and, out of compassion, thinking, “This merchant is suffering in the forest because of a broken axle,” he cut a log, made a strong axle, attached it to the cart, and gave it to him.
Khi đó, một người đàn ông khác, cầm rìu và búa đi lấy gỗ, rời làng của mình và lang thang trong rừng, đến chỗ đó. Thấy vị cư sĩ đang buồn bã vì trục xe bị gãy, với lòng từ bi, người đàn ông đó đã chặt một cây gỗ, làm một cái trục chắc chắn, lắp vào xe bò và đưa cho vị cư sĩ.
Gāthamāha.
He spoke this verse.
Vị ấy nói bài kệ.
Tattha yaṃ dadāti na taṃ hotīti yaṃ deyyadhammaṃ dāyako deti, na tadeva paraloke tassa dānassa phalabhāvena hoti, atha kho aññaṃ bahuṃ iṭṭhaṃ kantaṃ phalaṃ hotiyeva.
Therein, “What one gives, that does not become” means that the object of donation a donor gives does not itself become the fruit of that donation in the other world; rather, many other agreeable and desirable fruits arise.
Trong đó, yaṃ dadāti na taṃ hoti (điều gì được cho, điều đó không phải là điều nhận lại) nghĩa là, vật phẩm bố thí mà người thí chủ dâng cúng, không phải chính vật phẩm đó trở thành quả báo của sự bố thí ở đời sau, mà là nhiều quả báo đáng mong muốn và dễ chịu khác sẽ xuất hiện.
Tasmā detheva dānanti yathā tathā dānaṃ detha eva.
Therefore, “one should give alms” means that you should just give alms in any way you can.
Do đó, detheva dāna (hãy cứ dâng dāna) nghĩa là, hãy cứ dâng cúng dāna như vậy.
Tattha kāraṇamāha ‘‘datvā ubhayaṃ taratī’’ti, dānaṃ datvā diṭṭhadhammikampi samparāyikampi dukkhaṃ anatthañca atikkamati.
The reason for that is stated as “having given, one overcomes both”: having given alms, one overcomes both the suffering and harm in this present life and in the next life.
Lý do được nói ở đây là “datvā ubhayaṃ tarati” (đã dâng dāna rồi sẽ vượt qua cả hai), nghĩa là, sau khi dâng dāna, người ta vượt qua được khổ đau và bất lợi cả ở hiện tại lẫn tương lai.
Ubhayaṃ tena dānena gacchatīti diṭṭhadhammikaṃ samparāyikañcāti ubhayampi sukhaṃ tena dānena upagacchati pāpuṇāti, attano paresañca hitasukhavasenāpi ayamattho yojetabbo.
“Through that giving, one attains both” means that one reaches, one obtains, both happiness in this present life and in the next life through that giving. This meaning should also be interpreted in terms of one’s own welfare and happiness, and that of others.
Ubhayaṃ tena dānena gacchati (nhờ dāna đó, cả hai đều đạt được) nghĩa là, cả hai loại an lạc, tức là an lạc hiện tại và an lạc tương lai, đều đạt được nhờ dāna đó. Ý nghĩa này cũng nên được liên hệ đến lợi ích và an lạc của bản thân và của người khác.
Jāgaratha mā pamajjathāti evaṃ ubhayānatthanivāraṇaṃ ubhayahitasādhanaṃ dānaṃ sampādetuṃ jāgaratha, dānūpakaraṇāni sajjetvā tattha ca appamattā hothāti attho.
“Be vigilant, do not be heedless” means, "Be vigilant to accomplish such giving that prevents both types of harm and brings about both types of benefit. Prepare the requisites for giving, and be heedful in that regard." This is the meaning.
Jāgaratha mā pamajjathā (hãy tỉnh thức, đừng phóng dật) nghĩa là, hãy tỉnh thức để thực hiện sự bố thí như vậy, vốn ngăn chặn hai điều bất lợi và mang lại hai điều lợi ích; hãy chuẩn bị các phương tiện bố thí và đừng phóng dật trong đó.
Ādaradassanatthaṃ cettha āmeḍitavasena vuttaṃ.
And here, it is said in a repetitive manner to show earnestness.
Ở đây, lời nói lặp lại là để thể hiện sự tha thiết.
Vāṇijo attano kiccaṃ tīretvā paṭinivattitvā anukkamena sāvatthiṃ patvā dutiyadivase satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisinno taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesi.
The merchant, having completed his business and returned, gradually arrived at Sāvatthī. On the second day, he approached the Teacher, paid homage, sat down to one side, and reported the matter to the Blessed One.
Vị thương gia hoàn tất công việc của mình và trở về, tuần tự đến Sāvatthī. Ngày hôm sau, ông đến gặp Đức Đạo Sư, đảnh lễ và ngồi xuống một bên, rồi trình bày câu chuyện đó lên Đức Phật.
Satthā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi.
The Teacher, making that matter the occasion, taught the Dhamma to the assembled retinue.
Đức Đạo Sư đã lấy câu chuyện đó làm duyên khởi để thuyết pháp cho hội chúng hiện diện.
Sā desanā mahājanassa sātthikā ahosīti.
That discourse was beneficial to the great multitude.
Bài pháp thoại đó đã mang lại lợi ích cho đại chúng.
Mayaṃ bhoge saṃharimhāti idaṃ bhogasaṃharaṇapetivatthu.
“We gathered wealth” – this is the Bhogasaṃharaṇa Petivatthu.
Mayaṃ bhoge saṃharimhā là câu chuyện về ngạ quỷ người tích trữ tài sản.
Tassa kā uppatti?
What is its origin?
Nguồn gốc của câu chuyện đó là gì?
Bhagavati veḷuvane viharante rājagahe kira catasso itthiyo mānakūṭādivasena sappimadhuteladhaññādīhi vohāraṃ katvā ayoniso bhoge saṃharitvā jīvanti.
While the Blessed One was residing in Veḷuvana, it is said that in Rājagaha, four women lived by deceitful weighing and measuring, gathering wealth improperly through dealings in ghee, honey, oil, grains, and so forth.
Nghe nói, khi Đức Thế Tôn đang trú ngụ tại Tịnh xá Trúc Lâm (Veḷuvana), ở Rājagaha có bốn người phụ nữ sống bằng cách tích trữ tài sản một cách bất chính, thông qua các giao dịch gian lận như cân đong thiếu thốn bơ, mật ong, dầu, ngũ cốc, v.v.
Tā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā bahinagare parikhāpiṭṭhe petiyo hutvā nibbattiṃsu.
After the breaking up of their bodies, after death, they were reborn as female petas on the outer moat of the city.
Sau khi thân hoại mạng chung, họ tái sinh làm ngạ quỷ trên bờ hào bên ngoài thành phố.
Tā rattiyaṃ dukkhābhibhūtā –
At night, overwhelmed by suffering, they—
Ban đêm, họ bị khổ đau giày vò,
Vippalapantiyo bheravena mahāsaddena viraviṃsu.
They wailed with a dreadful, loud sound.
Họ than khóc với một tiếng kêu lớn và đáng sợ.
Manussā taṃ sutvā bhītatasitā vibhātāya rattiyā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ sajjetvā satthāraṃ bhikkhusaṅghañca nimantetvā paṇītena khādanīyena bhojanīyena parivisitvā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ upanisīditvā taṃ pavattiṃ nivedesuṃ.
The people, hearing that, were terrified and dismayed. When night broke, they prepared a great alms-giving for the Saṅgha led by the Buddha, invited the Teacher and the Saṅgha, served them with choice hard and soft foods, and, after the Blessed One had eaten and put away his bowl, they sat near him and reported the matter.
Mọi người nghe thấy tiếng đó, sợ hãi và kinh hoàng. Khi trời sáng, họ chuẩn bị một đại thí cúng dường Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu, rồi thỉnh Đức Đạo Sư và Tăng đoàn. Sau khi cúng dường các món ăn và thức uống cao cấp, họ ngồi gần Đức Phật, người đã thọ thực xong và đã cất bát, rồi trình bày câu chuyện đó.
Bhagavā ‘‘upāsakā tena vo saddena koci antarāyo natthi, catasso pana petiyo dukkhābhibhūtā attanā dukkaṭaṃ kammaṃ kathetvā paridevanavasena vissarena viravantiyo –
The Blessed One said, “Devotees, there is no danger to you from that sound. But four female petas, overwhelmed by suffering, have wailed loudly, lamenting their evil deeds, and have spoken this verse—
Đức Phật nói: “Này các cư sĩ, không có nguy hiểm nào cho các con từ tiếng kêu đó. Chỉ có bốn ngạ quỷ, bị khổ đau giày vò, đã kể về nghiệp ác của mình và than khóc với tiếng kêu lớn, nói:
Tattha bhogeti paribhuñjitabbaṭṭhena ‘‘bhogā’’ti laddhanāme vatthābharaṇādike vittūpakaraṇavisese.
Therein, “wealth” (bhoge) refers to various kinds of requisites for life such as clothes and ornaments, which are called “wealth” because they are to be enjoyed.
Trong đó, bhoge (tài sản) nghĩa là các loại vật phẩm, đồ trang sức, v.v., được gọi là “tài sản” vì chúng được thọ dụng, tức là các loại vật dụng giàu có đặc biệt.
Saṃharimhāti maccheramalena pariyādinnacittā kassaci kiñci adatvā sañcinimha.
“We gathered” (saṃharimhā) means we accumulated, without giving anything to anyone, with minds consumed by the defilement of avarice.
Saṃharimhā (chúng tôi đã tích trữ) nghĩa là, với tâm bị cấu uế bởi sự keo kiệt, chúng tôi đã tích trữ mà không cho ai bất cứ thứ gì.
Samena visamena cāti ñāyena ca aññāyena ca, ñāyapatirūpakena vā aññāyena te bhoge amhehi saṃharite idāni aññe paribhuñjanti.
“By fair means and foul” (samena visamena ca) means by right means and by wrong means. The wealth we accumulated, whether by right means, or by deceptive right means, or by wrong means—others now enjoy that wealth.
Samena visamena ca (cả bằng cách hợp lý lẫn bất hợp lý) nghĩa là, cả bằng cách chính đáng và bất chính, hoặc bằng cách giả vờ chính đáng và bất chính. Những tài sản đó đã được chúng tôi tích trữ, nhưng giờ đây những người khác đang hưởng thụ chúng.
Mayaṃ dukkhassa bhāginīti mayaṃ pana kassacipi sucaritassa akatattā duccaritassa ca katattā etarahi petayonipariyāpannassa mahato dukkhassa bhāginiyo bhavāma, mahādukkhaṃ anubhavāmāti attho.
“We are heirs to suffering” (mayaṃ dukkhassa bhāginī) means we, having performed no good deeds whatsoever and having performed evil deeds, are now heirs to great suffering, having fallen into the peta realm; that is, we experience great suffering.
Mayaṃ dukkhassa bhāginī (chúng tôi là những kẻ chia sẻ khổ đau) nghĩa là, chúng tôi, vì không thực hiện bất kỳ hành vi thiện nào và vì đã thực hiện hành vi ác, nên hiện tại là những kẻ chia sẻ khổ đau lớn lao thuộc về cõi ngạ quỷ, tức là chúng tôi đang trải qua khổ đau lớn.
Saṭṭhivassasahassānīti idaṃ seṭṭhiputtapetavatthu.
“For sixty thousand years” – this is the Seṭṭhiputta Petavatthu.
Saṭṭhivassasahassānī là câu chuyện về ngạ quỷ con trai trưởng giả.
Tassa kā uppatti?
What is its origin?
Nguồn gốc của câu chuyện đó là gì?
Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane.
The Blessed One was residing in Sāvatthī, in Jetavana.
Đức Phật đang trú ngụ tại Jetavana, Sāvatthī.
Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo alaṅkatappaṭiyatto hatthikkhandhavaragato mahatiyā rājiddhiyā mahantena rājānubhāvena nagaraṃ anusañcaranto aññatarasmiṃ gehe uparipāsāde vātapānaṃ vivaritvā taṃ rājavibhūtiṃ olokentiṃ rūpasampattiyā devaccharāpaṭibhāgaṃ ekaṃ itthiṃ disvā adiṭṭhapubbe ārammaṇe sahasā samuppannena kilesasamudācārena pariyuṭṭhitacitto satipi kularūpācārādiguṇavisesasampanne antepurajane sabhāvalahukassa pana duddamassa cittassa vasena tassaṃ itthiyaṃ paṭibaddhamānaso hutvā pacchāsane nisinnassa purisassa ‘‘imaṃ pāsādaṃ imañca itthiṃ upadhārehī’’ti saññaṃ datvā rājagehaṃ paviṭṭho.
At that time, King Pasenadi of Kosala, adorned and well-equipped, mounted on a royal elephant, traversing the city with great royal majesty and great royal power, saw a woman, like a celestial nymph in beauty, who had opened a window in an upper palace of a certain house and was looking at that royal splendor. His mind became afflicted by a sudden arising of defilements towards an object never seen before. Although there were women in his royal inner chamber endowed with special qualities such as family, character, and beauty, due to the naturally fickle and untamed mind, he became infatuated with that woman. He then gave a sign to the man sitting in the back seat, saying, "Observe this palace and this woman," and entered the royal residence.
Vào lúc bấy giờ, vua Pasenadi Kosala, đã trang sức và sửa soạn chỉnh tề, ngự trên lưng voi quý, với uy quyền và oai lực vương giả lớn lao, đang đi tuần trong thành phố. Ngài nhìn thấy một người phụ nữ có sắc đẹp như thiên nữ, đang mở cửa sổ trên lầu cao của một ngôi nhà nọ để ngắm nhìn sự huy hoàng của nhà vua. Với tâm bị phiền não xâm chiếm do sự ham muốn đột ngột phát sinh trước một đối tượng chưa từng thấy, mặc dù có nhiều cung nữ với phẩm chất ưu việt về gia thế, sắc đẹp và phong thái, nhưng do bản chất tâm dễ dao động và khó điều phục, ngài đã bị mê đắm bởi người phụ nữ ấy. Ngài ra hiệu cho người hầu đang ngồi phía sau: “Hãy ghi nhớ tòa lầu này và người phụ nữ này,” rồi ngài trở về cung điện.
Aññaṃ sabbaṃ ambasakkarapetavatthumhi āgatanayeneva veditabbaṃ.
All other matters should be understood according to the method described in the Ambasakkara Petavatthu.
Tất cả những điều khác nên hiểu theo cách đã được trình bày trong câu chuyện về ngạ quỷ Ambasakkara.
Ayaṃ pana viseso – idha puriso sūriye anatthaṅgateyeva āgantvā nagaradvāre thakite attanā ānītaṃ aruṇavaṇṇamattikaṃ uppalāni ca nagaradvārakavāṭe laggetvā nipajjituṃ jetavanaṃ agamāsi.
This is the distinction here: The man, having returned before the sun had set, and with the city gates closed, attached the reddish clay and lotus flowers he had brought to the city gate doors, and then went to Jetavana to sleep.
Tuy nhiên, đây là một điểm đặc biệt: ở đây, người đàn ông đã trở về trước khi mặt trời lặn, và khi cổng thành đóng lại, anh ta đã treo đất màu đỏ và hoa sen mà mình mang theo lên cánh cổng thành, rồi đi đến Jetavana để ngủ.
Rājā pana sirisayane vāsūpagato majjhimayāme sa-iti na-iti du-iti so-iti ca imāni cattāri akkharāni mahatā kaṇṭhena uccāritāni viya vissaravasena assosi.
King Pasenadi, however, having retired to his splendid couch, heard in the middle watch of the night what sounded like the four syllables 'sa', 'na', 'du', 'so' uttered with a loud voice and distinct sound.
Vua Pasenadi Kosala, khi đang ở trên giường quý, vào giữa canh khuya, đã nghe bốn âm tiết 'Sa', 'Na', 'Du', 'So' này vang lên với âm thanh lớn, như thể được phát ra từ một cổ họng to lớn.
Tāni kira atīte kāle sāvatthivāsīhi catūhi seṭṭhiputtehi bhogamadamattehi yobbanakāle pāradārikakammavasena bahuṃ apuññaṃ pasavetvā aparabhāge kālaṃ katvā tasseva nagarassa samīpe lohakumbhiyaṃ nibbattitvā paccamānehi lohakumbhiyā mukhavaṭṭiṃ patvā ekekaṃ gāthaṃ vatthukāmehi uccāritānaṃ tāsaṃ gāthānaṃ ādiakkharāni, te paṭhamakkharameva vatvā vedanāppattā hutvā lohakumbhiṃ otariṃsu.
It is said that these were the initial letters of verses that were uttered by four wealthy sons who lived in Sāvatthī in a previous age. Drunk with the intoxication of wealth, they had committed much evil through adultery in their youth. Later, having died, they were reborn in the Lohakumbhī hell near that very city and, while being boiled, reached the rim of the cauldron. Wishing to utter a complete verse related to sensual desires, they spoke only the first letter and, overwhelmed by unbearable pain, plunged back into the Lohakumbhī hell.
Bốn âm tiết ấy, trong thời quá khứ, là những chữ cái đầu tiên của những bài kệ mà bốn con trai của các trưởng giả sống ở Sāvatthī, do say đắm tài sản, đã cố gắng đọc khi họ phạm tội tà dâm trong tuổi trẻ, gây ra nhiều bất thiện. Sau đó, họ chết và tái sinh vào địa ngục Lohakumbhī gần chính thành phố đó. Khi bị nung nấu ở đó, họ đã đến miệng vạc Lohakumbhī, và mỗi người chỉ nói được chữ cái đầu tiên của bài kệ mà họ muốn đọc, rồi do quá đau đớn, họ lại chìm xuống vạc Lohakumbhī.
Rājā pana taṃ saddaṃ sutvā bhītatasito saṃviggo lomahaṭṭhajāto taṃ rattāvasesaṃ dukkhena vītināmetvā vibhātāya rattiyā purohitaṃ pakkosāpetvā taṃ pavattiṃ kathesi.
King Pasenadi, upon hearing that sound, became terrified, agitated, and his hair stood on end. He spent the remainder of that night in distress. When the night broke, he sent for his chaplain and recounted the incident.
Vua Pasenadi Kosala, nghe tiếng đó, trở nên sợ hãi, run rẩy, kinh hoàng, lông tóc dựng ngược, trải qua phần còn lại của đêm trong đau khổ. Khi trời sáng, vua cho gọi vị đạo sĩ và kể lại sự việc đó.
Purohito rājānaṃ bhītatasitaṃ ñatvā lābhagiddho ‘‘uppanno kho ayaṃ mayhaṃ brāhmaṇānañca lābhuppādanupāyo’’ti cintetvā ‘‘mahārāja, mahā vatāyaṃ upaddavo uppanno, sabbacatukkaṃ yaññaṃ yajāhī’’ti āha.
The chaplain, realizing the king was terrified and agitated, thought, "This is an opportunity for me and the brahmins to gain profit!" So he said, "Your Majesty, a great calamity has indeed arisen. You must perform the Sabbacatukka sacrifice!"
Vị đạo sĩ, biết vua đang sợ hãi và run rẩy, vì tham lam lợi lộc, nghĩ: “Đây là cách để ta và các Bà-la-môn kiếm được lợi lộc,” liền thưa: “Đại vương, một tai họa lớn đã xảy ra! Xin Đại vương hãy cúng dường một lễ hiến tế “sabbacatukka” (bốn phương toàn diện).”
Rājā tassa vacanaṃ sutvā amacce āṇāpesi ‘‘sabbacatukkayaññassa upakaraṇāni sajjethā’’ti.
The king, hearing his words, ordered his ministers, "Prepare the requisites for the Sabbacatukka sacrifice!"
Vua nghe lời đạo sĩ, liền ra lệnh cho các quan đại thần: “Hãy chuẩn bị các vật dụng cho lễ hiến tế ‘sabbacatukka’.”
Taṃ sutvā mallikā devī rājānaṃ evamāha – ‘‘kasmā, mahārāja, brāhmaṇassa vacanaṃ sutvā anekapāṇavadhahiṃsanakakiccaṃ kātukāmosi, nanu sabbattha appaṭihatañāṇacāro bhagavā pucchitabbo?
Hearing this, Queen Mallikā said to the king, "Why, Your Majesty, hearing the words of a brahmin, do you desire to perform an act of violence involving the slaughter of many beings, which is dreadful and cannot be remedied? Should not the Fortunate One, whose knowledge is unhindered everywhere, be consulted?
Nghe vậy, Hoàng hậu Mallikā thưa với vua: “Đại vương, tại sao Đại vương lại muốn thực hiện một hành động giết hại vô số sinh linh đáng sợ, sau khi nghe lời của một Bà-la-môn? Chẳng phải Đức Thế Tôn, bậc có trí tuệ vô ngại khắp mọi nơi, nên được hỏi sao?
Yathā ca te bhagavā byākarissati, tathā paṭipajjitabba’’nti.
And as the Fortunate One will explain it to you, so should you act."
Đức Thế Tôn sẽ giải thích cho Đại vương như thế nào, Đại vương nên thực hành như vậy.”
Rājā tassā vacanaṃ sutvā satthu santikaṃ gantvā taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesi.
The king, hearing her words, went to the Teacher and reported the incident to the Blessed One.
Vua nghe lời hoàng hậu, liền đến chỗ Đức Đạo Sư và trình bày sự việc đó với Đức Thế Tôn.
Bhagavā ‘‘na, mahārāja, tatonidānaṃ tuyhaṃ koci antarāyo’’ti vatvā ādito paṭṭhāya tesaṃ lohakumbhiniraye nibbattasattānaṃ pavattiṃ kathetvā tehi paccekaṃ uccāretuṃ āraddhagāthāyo –
The Blessed One, saying, "Your Majesty, there is no danger for you from that cause," recounted the story of those beings reborn in the Lohakumbhī hell from the beginning, completing the verses that they had each begun to utter:
Đức Thế Tôn nói: “Đại vương, không có tai họa nào đến với Đại vương từ nguyên nhân đó,” rồi kể lại câu chuyện của những chúng sinh tái sinh trong địa ngục Lohakumbhī từ đầu, và hoàn thành các bài kệ mà họ đã cố gắng đọc từng bài một:
802. Tattha saṭṭhivassasahassānīti vassānaṃ saṭṭhisahassāni.
Therein, Saṭṭhivassasahassānīti means sixty thousand years. It is said that in that Lohakumbhī hell, a being born there, descending, reaches the bottom level in thirty thousand years, and ascending from there, also reaches the rim in thirty thousand years. With this understanding, that hell-being, wishing to utter the verse "Sixty thousand years, fully completed in every way," uttered 'sa' and then, overcome by extreme pain, fell headlong down. The Blessed One, however, related that verse in its complete form to the king.
Trong đó, saṭṭhivassasahassāni có nghĩa là sáu vạn năm.
Tasmiṃ kira lohakumbhiniraye nibbattasatto adho ogacchanto tiṃsāya vassasahassehi heṭṭhimatalaṃ pāpuṇāti, tato uddhaṃ uggacchantopi tiṃsāya eva vassasahassehi mukhavaṭṭipadesaṃ pāpuṇāti, tāya saññāya so ‘‘saṭṭhivassasahassāni, paripuṇṇāni sabbaso’’ti gāthaṃ vattukāmo sa-iti vatvā adhimattavedanāppatto hutvā adhomukho pati.
It is said that in that Lohakumbhī hell, a being born there, descending, reaches the bottom level in thirty thousand years, and ascending from there, also reaches the rim in thirty thousand years. With this understanding, that hell-being, wishing to utter the verse "Sixty thousand years, fully completed in every way," uttered 'sa' and then, overcome by extreme pain, fell headlong down.
Người ta kể rằng, một chúng sinh tái sinh trong địa ngục Lohakumbhī, khi chìm xuống, mất ba vạn năm để đến đáy; từ đáy, khi nổi lên, cũng mất ba vạn năm để đến miệng vạc. Với ý niệm đó, chúng sinh kia, muốn đọc bài kệ “Sáu vạn năm, trọn vẹn tất cả,” đã nói chữ ‘Sa’ rồi, nhưng do quá đau đớn, liền úp mặt chìm xuống.
Bhagavā pana taṃ rañño paripuṇṇaṃ katvā kathesi.
The Blessed One, however, related that verse in its complete form to the king.
Đức Thế Tôn đã hoàn thành bài kệ đó và kể lại cho vua.
Esa nayo sesagāthāsupi.
The same method applies to the remaining verses.
Tương tự như vậy đối với các bài kệ còn lại.
Tattha kadā anto bhavissatīti lohakumbhiniraye paccamānānaṃ amhākaṃ kadā nu kho imassa dukkhassa anto pariyosānaṃ bhavissati.
Therein, kadā anto bhavissatīti means: "When will there be an end, a cessation, to this suffering for us who are being boiled in the Lohakumbhī hell?"
Trong đó, kadā anto bhavissati có nghĩa là: “Khi nào thì sự đau khổ này sẽ kết thúc đối với chúng ta, những người đang bị nung nấu trong địa ngục Lohakumbhī?”
804. Dujjīvitanti viññūhi garahitabbaṃ jīvitaṃ.
804. Dujjīvitaṃ: a life censured by the wise. Ye santeti: "We, having existing things to be given."
Dujjīvitaṃ là cuộc sống bị người trí quở trách.
Ye santeti ye mayaṃ sante vijjamāne deyyadhamme.
"We, having existing things to be given."
Ye sante là “chúng ta, những người có những vật đáng bố thí.”
Na dadamhaseti na adamha.
Na dadamhaseti: "we did not give."
Na dadamhase là “chúng ta đã không bố thí.”
Vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘santesu deyyadhammesu, dīpaṃ nākamha attano’’ti vuttaṃ.
To make the expressed meaning clearer, it is said: ‘‘santesu deyyadhammesu, dīpaṃ nākamha attano’’ "When there were things to be given, we did not make an island for ourselves."
Để làm rõ nghĩa đã nói, nên mới nói “santesu deyyadhammesu, dīpaṃ nākamha attano” (Khi có những vật đáng bố thí, chúng ta đã không tạo ra hòn đảo cho chính mình).
805. Sohanti so ahaṃ.
805. Sohaṃti: "I am that one."
Sohaṃ là “tôi, người đó.”
Nūnāti parivitakke nipāto.
Nūnāti: an indeclinable particle indicating reflection.
Nūnā là một từ nghi vấn trong ngữ cảnh suy tư.
Itoti imasmā lohakumbhinirayā.
Itoti: "From this Lohakumbhī hell."
Ito là “từ địa ngục Lohakumbhī này.”
Gantvāti apagantvā.
Gantvāti: "Having departed."
Gantvā là “sau khi rời đi.”
Yoniṃ laddhāna mānusinti manussayoniṃ manussattabhāvaṃ labhitvā.
Yoniṃ laddhāna mānusiṃti: "Having obtained a human birth, a human existence."
Yoniṃ laddhāna mānusiṃ là “sau khi có được thân người, trạng thái làm người.”
Vadaññūti pariccāgasīlo, yācakānaṃ vā vacanaññū.
Vadaññūti: "Generous in giving, or knowing the words of petitioners."
Vadaññū là người có thói quen bố thí, hoặc người hiểu lời của những người xin xỏ.
Sīlasampannoti sīlācārasampanno.
Sīlasampannoti: "Endowed with sīla and good conduct."
Sīlasampanno là người đầy đủ giới hạnh và hành vi đạo đức.
Kāhāmi kusalaṃ bahunti pubbe viya pamādaṃ anāpajjitvā bahuṃ pahūtaṃ kusalaṃ puññakammaṃ karissāmi, upacinissāmīti attho.
Kāhāmi kusalaṃ bahuṃti: "I will perform much, abundant meritorious deeds, accumulating them, unlike my past negligence." This is the meaning.
Kāhāmi kusalaṃ bahu có nghĩa là “tôi sẽ không lơ là như trước, mà sẽ làm nhiều thiện nghiệp, tích lũy công đức.”
Satthā imā gāthāyo vatvā vitthārena dhammaṃ desesi, desanāpariyosāne mattikārattuppalahārako puriso sotāpattiphale patiṭṭhahi.
The Teacher, having spoken these verses, expounded the Dhamma at length. At the conclusion of the discourse, the man who brought the reddish clay and lotus flowers was established in the fruit of Stream-entry (Sotāpatti).
Đức Đạo Sư sau khi nói những bài kệ này, đã thuyết pháp một cách rộng rãi. Khi bài pháp kết thúc, người đàn ông mang đất sét đỏ và hoa sen đã chứng đắc quả vị Nhập Lưu.
Rājā sañjātasaṃvego parapariggahe abhijjhaṃ pahāya sadārasantuṭṭho ahosīti.
The king, experiencing deep spiritual emotion, abandoned covetousness for others' wives and became content with his own wife.
Vua, lòng tràn đầy cảm động, từ bỏ lòng tham muốn vợ người khác, và trở nên mãn nguyện với vợ mình.
Kiṃ nu ummattarūpovāti idaṃ satthari veḷuvane viharante aññataraṃ petaṃ ārabbha vuttaṃ.
Kiṃ nu ummattarūpovāti: This was spoken by the Teacher while residing in Veḷuvana, concerning a certain peta. It is said that in the past, in the city of Bārāṇasī, there was a certain cripple, skilled in the art of stone-throwing, or sālittaka, who had attained mastery in the skill of throwing pebbles. He would sit at the foot of a banyan tree near the city gate and, with his pebble shots, would depict forms such as elephants, horses, people, chariots, turreted houses, banners, and full pots on banyan leaves.
Kiṃ nu ummattarūpovā (Có phải ngươi điên rồ không?) — Câu này được Đức Đạo Sư nói khi Ngài đang trú ngụ tại Veluvana, liên quan đến một vị ngạ quỷ.
Atīte kira bārāṇasinagare aññataro pīṭhasappī sālittakapayoge kusalo, tahiṃ sakkharakhipanasippe nipphattiṃ gato nagaradvāre nigrodharukkhamūle nisīditvā sakkharapahārehi hatthiassamanussarathakūṭāgāradhajapuṇṇaghaṭādirūpāni nigrodhapattesu dasseti.
The city children would give him half-māsakas and other coins for their play, and have him perform these arts as they wished.
Người ta kể rằng, trong thời quá khứ, tại thành phố Bārāṇasī, có một người què, giỏi nghề bắn sỏi, thành thạo nghệ thuật ném sỏi. Người này ngồi dưới gốc cây nigrodha ở cổng thành, dùng sỏi ném để tạo ra hình ảnh voi, ngựa, người, xe, cung điện, cờ, bình đầy nước và các hình dạng khác trên lá nigrodha.
Nagaradārakā attano kīḷanatthāya māyakaḍḍhamāsakādīni datvā yathāruci tāni sippāni kārāpenti.
The city children would give him half-māsakas and other coins for their play, and have him perform these arts as they wished.
Các trẻ em trong thành phố đưa cho người đó nửa đồng tiền và các vật khác để chơi, rồi tùy ý yêu cầu người đó thể hiện các kỹ năng đó.
Athekadivasaṃ bārāṇasirājā nagarato nikkhamitvā taṃ nigrodhamūlaṃ upagato nigrodhapattesu hatthirūpādivasena nānāvidharūpavibhattiyo appitā disvā manusse pucchi – ‘‘kena nu kho imesu nigrodhapattesu evaṃ nānāvidharūpavibhattiyo katā’’ti?
Then one day, the king of Bārāṇasī, having left the city, went to the foot of that banyan tree. Having seen many diverse artistic designs like elephant figures, etc., made on the banyan leaves, he asked the people, "By whom, indeed, were such diverse artistic designs made on these banyan leaves?"
Một ngày nọ, vua Bārāṇasī ra khỏi thành phố, đến gốc cây nigrodha đó, thấy nhiều hình dạng khác nhau như hình voi được tạo ra trên lá nigrodha, liền hỏi mọi người: “Ai đã tạo ra những hình dạng đa dạng như vậy trên những chiếc lá nigrodha này?”
Manussā taṃ pīṭhasappiṃ dassesuṃ ‘‘deva, iminā katā’’ti.
The people pointed out that cripple, saying, "Your Majesty, he made them."
Mọi người chỉ người què đó và thưa: “Thưa Đại vương, người này đã làm.”
Rājā taṃ pakkosāpetvā evamāha – ‘‘sakkā nu kho, bhaṇe, mayā dassitassa ekassa purisassa kathentassa ajānantasseva kucchiyaṃ ajalaṇḍikāhi pūretu’’nti?
The king had him summoned and said this: "Friend, is it possible to fill the belly of a certain man, whom I will point out, with goat droppings, while he is speaking and unaware?"
Vua cho gọi người đó đến và hỏi: “Này bạn, ta có thể làm cho bụng của một người đang nói chuyện mà không biết gì, đầy phân dê không?”
‘‘Sakkā, devā’’ti.
"It is possible, Your Majesty," he replied.
“Thưa Đại vương, có thể ạ,” người đó đáp.
Rājā taṃ attano rājabhavanaṃ netvā bahubhāṇike purohite nibbinnarūpo purohitaṃ pakkosāpetvā tena saha vivitte okāse sāṇipākāraparikkhitte nisīditvā mantayamāno pīṭhasappiṃ pakkosāpesi.
The king took him to his royal palace. Being disgusted with the garrulous chaplain, he had the chaplain summoned. Sitting down with him in a secluded place, enclosed by a curtain-wall, and consulting, he had the cripple summoned.
Vua đưa người đó về cung điện của mình. Vì chán ghét vị đạo sĩ nói nhiều, vua cho gọi vị đạo sĩ đến, rồi ngồi cùng ông ta ở một nơi kín đáo, được bao quanh bởi bức màn, để bàn bạc. Sau đó, vua cho gọi người què đến.
Pīṭhasappī nāḷimattā ajalaṇḍikā ādāyāgantvā rañño ākāraṃ ñatvā purohitābhimukho nisinno tena mukhe vivaṭe sāṇipākāravivarena ekekaṃ ajalaṇḍikaṃ tassa galamūle patiṭṭhāpesi.
The cripple came with about one nāḷi (measure) of goat droppings. Understanding the king's intention, he sat facing the chaplain. When the chaplain opened his mouth, the cripple placed one goat dropping at a time down his throat through an opening in the curtain-wall.
Người què mang theo một lượng phân dê bằng một nāḷi, đến nơi, biết ý vua, liền ngồi đối diện vị đạo sĩ. Khi vị đạo sĩ mở miệng, người què liền ném từng viên phân dê qua khe hở của bức màn vào cổ họng ông ta.
So lajjāya uggilituṃ asakkonto sabbā ajjhohari.
He, out of shame, was unable to spit them out and swallowed all of them.
Vì xấu hổ, ông ta không thể nhổ ra, nên đã nuốt tất cả.
Atha naṃ rājā ajalaṇḍikāhi pūritodaraṃ vissajji – ‘‘gaccha, brāhmaṇa, laddhaṃ tayā bahubhāṇitāya phalaṃ, maddanaphalapiyaṅgutacādīhi abhisaṅkhataṃ pānakaṃ pivitvā ucchaḍḍehi, evaṃ te sotthi bhavissatī’’ti.
Then the king released him, his stomach filled with goat droppings, saying, "Go, brahmin, you have received the fruit of your garrulity. Drink a concoction prepared with deer's-foot fruit, piyaṅgu bark, etc., and vomit them out. Then you will be well."
Sau đó, vua cho phép vị đạo sĩ, với bụng đầy phân dê, ra về và nói: “Này Bà-la-môn, ngươi đã nhận được quả báo của việc nói nhiều. Hãy uống nước pha chế từ quả maddana, vỏ cây piyaṅgu, v.v., rồi nôn ra, như vậy ngươi sẽ được bình an.”
Tassa ca pīṭhasappissa tena kammena attamano hutvā cuddasa gāme adāsi.
Being pleased with that cripple for that deed, the king gave him fourteen villages.
Vua rất hài lòng với hành động đó của người què, nên đã ban cho người đó mười bốn ngôi làng.
So gāme labhitvā attānaṃ sukhento pīṇento parijanampi sukhento pīṇento samaṇabrāhmaṇādīnaṃ yathārahaṃ kiñci dento diṭṭhadhammikaṃ samparāyikañca atthaṃ ahāpento sukheneva jīvati, attano santikaṃ upagatānaṃ sippaṃ sikkhantānaṃ bhattavetanaṃ deti.
Having received the villages, he made himself happy and prosperous, and also made his family happy and prosperous. Giving something appropriately to recluses, brahmins, and others who were in need, he lived happily, not neglecting his welfare in this life or the next. He gave food and wages to those who came to him to learn his craft.
Người què nhận được các ngôi làng, sống sung sướng, an lạc, làm cho người thân cũng sung sướng, an lạc. Người đó bố thí tùy theo khả năng cho các Sa-môn, Bà-la-môn, v.v., không bỏ lỡ lợi ích hiện tại và tương lai, sống một cuộc đời an lạc, và cấp lương thực cho những người đến học nghề.
Atheko puriso tassa santikaṃ upagantvā evamāha – ‘‘sādhu, ācariya, mampi etaṃ sippaṃ sikkhāpehi, mayhaṃ pana alaṃ bhattavetanenā’’ti.
Then one man came to him and said, "Teacher, please teach me this craft too. However, I do not need food or wages."
Sau đó, một người đàn ông đến gặp anh ta và nói: “Thưa thầy, xin hãy dạy cho con nghề này, con không cần lương thực hay tiền công.”
So taṃ purisaṃ taṃ sippaṃ sikkhāpesi.
So, the cripple taught that man the craft.
Người đó đã dạy nghề ấy cho người đàn ông kia.
So sikkhitasippo sippaṃ vīmaṃsitukāmo gantvā gaṅgātīre nisinnassa sunettassa nāma paccekabuddhassa sakkharābhighātena sīsaṃ bhindi.
That man, having learned the craft, desired to test his skill. He went and, by hitting the head of the Paccekabuddha named Sunetta, who was sitting on the bank of the river Gaṅgā, with a stone, he split it.
Người đàn ông đã học được nghề, muốn thử tài nghề của mình, liền đi đến bờ sông Gaṅgā và dùng đá sỏi đập vỡ đầu của vị Paccekabuddha tên là Sunetta đang ngồi ở đó.
Paccekabuddho tattheva gaṅgātīre parinibbāyi.
The Paccekabuddha attained Parinibbāna right there on the bank of the river Gaṅgā.
Vị Paccekabuddha ấy đã nhập Niết Bàn ngay tại bờ sông Gaṅgā.
Manussā taṃ pavattiṃ sutvā taṃ purisaṃ tattheva leḍḍudaṇḍādīhi paharitvā jīvitā voropesuṃ.
The people, hearing that news, struck that man with stones, clubs, etc., right there and deprived him of his life.
Mọi người nghe tin ấy, liền dùng gạch đá và gậy gộc đánh người đàn ông đó ngay tại chỗ, tước đoạt mạng sống của anh ta.
So kālakato avīcimahāniraye nibbattitvā bahūni vassasahassāni niraye paccitvā tasseva kammassa vipākāvasesena imasmiṃ buddhuppāde rājagahanagarassa avidūre peto hutvā nibbatti.
Having died, he was reborn in the Avīci Great Hell and suffered there for many thousands of years. By the residual effects of that same karma, he was reborn as a peta not far from the city of Rājagaha during this Buddha's dispensation.
Khi chết, anh ta tái sinh vào đại địa ngục Avīci, chịu khổ trong địa ngục hàng ngàn năm, rồi do phần quả báo còn lại của nghiệp đó, trong thời Đức Phật xuất hiện này, anh ta tái sinh làm ngạ quỷ gần thành Rājagaha.
Tassa kammassa sarikkhakena vipākena bhavitabbanti kammavegukkhittāni pubbaṇhasamayaṃ majjhanhikasamayaṃ sāyanhasamayañca saṭṭhi ayokūṭasahassāni matthake nipatanti.
Because the result of the karma must be similar to the deed performed, sixty thousand iron clubs, hurled by the force of karma, fall upon his head in the morning, at noon, and in the evening.
Vì quả báo phải tương xứng với nghiệp đã tạo, nên sáu mươi ngàn cây chùy sắt do sức mạnh của nghiệp quăng đến, rơi xuống đầu anh ta vào buổi sáng, buổi trưa và buổi chiều.
So chinnabhinnasīso adhimattavedanāppatto bhūmiyaṃ nipatati, ayokūṭesu pana apagatamattesu paṭipākatikasiro tiṭṭhati.
His head, split and broken, he falls to the ground, experiencing extreme pain. However, as soon as the iron clubs disappear, his head returns to its normal state.
Đầu anh ta bị chém nát, vỡ tan, chịu đựng nỗi đau tột cùng mà ngã xuống đất, nhưng khi những cây chùy sắt biến mất, đầu anh ta lại trở lại bình thường.
Imāya gāthāya paṭipucchi.
He asked in return with this verse.
Ngài hỏi lại bằng kệ ngôn này.
Tattha ummattarūpovāti ummattakasabhāvo viya ummādappatto viya.
Therein, ummattarūpovā means like one having the nature of a madman, like one afflicted with madness.
Trong đó, ummattarūpovā có nghĩa là như kẻ điên, như người bị mất trí.
Migo bhantova dhāvasīti bhantamigo viya ito cito ca dhāvasi.
Migo bhantova dhāvasī means you run here and there like a terrified deer.
Migo bhantova dhāvasī có nghĩa là chạy tán loạn đây đó như con nai hoảng sợ.
So hi tesu ayokūṭesu nipatantesu parittāṇaṃ apassanto ‘‘na siyā nu kho evaṃ pahāro’’ti itopi ettopi palāyati.
Indeed, when those iron clubs fall, seeing no protection, he flees here and there, thinking, "Perhaps the blow will not fall here."
Quả thật, khi những cây chùy sắt ấy rơi xuống, không tìm thấy nơi nương tựa, ngạ quỷ đó đã chạy trốn từ chỗ này sang chỗ khác, nghĩ rằng: “Có lẽ sẽ không bị đánh như vậy.”
Te pana kammavegukkhittā yattha katthaci ṭhitassa matthakeyeva nipatanti.
But those clubs, hurled by the force of karma, fall only on his head, no matter where he stands.
Nhưng những cây chùy ấy, do sức mạnh của nghiệp quăng đến, rơi xuống đúng đầu của ngạ quỷ dù nó đứng ở bất cứ đâu.
Kiṃ nu saddāyase tuvanti kiṃ nu kho tuvaṃ saddaṃ karosi, ativiya vissaraṃ karonto vicarasi.
Kiṃ nu saddāyase tuva means why do you make a sound? Why do you wander about making such a very piteous sound?
Kiṃ nu saddāyase tuva có nghĩa là sao ngươi lại kêu la, đi lang thang với tiếng kêu thảm thiết như vậy?
Dvīhi gāthāhi paṭivacanaṃ adāsi.
Gave his reply with two verses.
Đã trả lời bằng hai kệ ngôn.
Tattha saṭṭhi kūṭasahassānīti saṭṭhimattāni ayokūṭasahassāni.
Therein, saṭṭhi kūṭasahassānī means sixty thousand iron clubs.
Trong đó, saṭṭhi kūṭasahassānī có nghĩa là sáu mươi ngàn cây chùy sắt.
Paripuṇṇānīti anūnāni.
Paripuṇṇānī means undiminished.
Paripuṇṇānī có nghĩa là không thiếu sót.
Sabbasoti sabbabhāgato.
Sabbaso means in every part.
Sabbaso có nghĩa là khắp mọi phần.
Tassa kira saṭṭhiyā ayokūṭasahassānaṃ patanappahonakaṃ mahantaṃ pabbatakūṭappamāṇaṃ sīsaṃ nibbatti.
It is said that a large head, as vast as a mountain peak, capable of being struck by sixty thousand iron clubs, was reborn for him.
Nghe nói, đầu của ngạ quỷ ấy đã tái sinh lớn bằng đỉnh núi, đủ để sáu mươi ngàn cây chùy sắt rơi xuống.
Taṃ tassa vālaggakoṭinitudanamattampi ṭhānaṃ asesetvā tāni kūṭāni patantāni matthakaṃ bhindanti, tena so aṭṭassaraṃ karoti.
Those clubs fall and split his skull without leaving even a hair's breadth of space untouched. Therefore, he makes a piteous sound.
Những cây chùy ấy rơi xuống, không chừa một chỗ nào dù nhỏ bằng đầu sợi lông, đập nát đỉnh đầu của ngạ quỷ, vì thế nó kêu la thảm thiết.
Tena vuttaṃ ‘‘sabbaso sīse mayhaṃ nipatanti, te bhindanti ca matthaka’’nti.
Thus it is said: "Sabbaso sīse mayhaṃ nipatanti, te bhindanti ca matthaka" ("They fall completely upon my head and split my skull").
Vì thế đã nói: “Sabbaso sīse mayhaṃ nipatanti, te bhindanti ca matthaka” (Rơi xuống đầu con hoàn toàn khắp mọi nơi, chúng đập nát đỉnh đầu con).
Osānagāthamāha.
Spoke the concluding verse.
Đã nói kệ ngôn cuối cùng.
Tattha dhammenāti anurūpakāraṇena.
Therein, dhammenā means by a fitting cause.
Trong đó, dhammenā có nghĩa là do nguyên nhân thích đáng.
Teti tava, tasmiṃ paccekabuddhe aparajjhantena tayā katassa pāpakammassa anucchavikamevetaṃ phalaṃ tuyhaṃ upanītaṃ.
Te means yours; this result, fitting for the evil karma performed by you, who wronged that Paccekabuddha, has been brought upon you.
Te có nghĩa là của ngươi, quả báo này đã đến với ngươi một cách xứng đáng với ác nghiệp mà ngươi đã tạo khi phạm lỗi với vị Paccekabuddha ấy.
Tasmā kenaci devena vā mārena vā brahmunā vā api sammāsambuddhenapi appaṭibāhanīyametanti dasseti.
Therefore, it shows that this cannot be obstructed by any god, or Māra, or Brahmā, or even by a Sammāsambuddha.
Do đó, điều này không thể bị ngăn cản bởi bất kỳ vị trời, Ma vương, Phạm thiên nào, ngay cả bởi một vị Sammāsambuddha cũng không thể ngăn cản được, điều đó được chỉ ra.
Evañca pana vatvā tato nagare piṇḍāya caritvā katabhattakicco sāyanhasamaye satthāraṃ upasaṅkamitvā taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesi.
Having spoken thus, and having wandered for alms in the city, when his meal was done, in the evening, he approached the Buddha and reported that matter to the Blessed One.
Và sau khi nói như vậy, ngài đi khất thực trong thành, hoàn tất bữa ăn, rồi vào buổi chiều, ngài đến gặp Đức Thế Tôn và kể lại sự việc đó cho Ngài.
Bhagavā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desento paccekabuddhānaṃ guṇānubhāvaṃ kammānañca avañjhataṃ pakāsesi, mahājano saṃvegajāto hutvā pāpaṃ pahāya dānādipuññanirato ahosīti.
The Blessed One, having made that matter an occasion, taught the Dhamma to the assembled retinue, revealing the glorious power of the Paccekabuddhas and the unfailing nature of kamma. The great multitude, seized with emotion, abandoned evil and delighted in meritorious deeds such as giving.
Đức Thế Tôn, lấy sự việc đó làm nguyên nhân, thuyết pháp cho hội chúng đang hiện diện, trình bày công đức và oai lực của các vị Paccekabuddha, và sự không vô ích của các nghiệp. Đại chúng khởi tâm xúc động, từ bỏ điều ác và chuyên tâm vào các việc thiện như bố thí.